Giải Thoát Bằng Năm Tập Hợp

7/17/2019 Giải Thoát Bằng Năm Tập Hợp

http://slidepdf.com/reader/full/giai-thoat-bang-nam-tap-hop 1/106

Giải Thoát Bằng Năm Tập Hợp

The Five Aggregates:Understanding Theravāda s!"ho#og! and $oterio#og!

Giáo sư Mathieu Boisvert Như Nhiên dịch

Danh Sách Các BảngLời TựaKhái Lược Về Tương Ưng Tập HợpChữ Viết Tắti!i Thi"#

%& 'hái Ni(m v) 'handha

$g#%n g&c '(ch )* +, )ự phát t-i.n c/a chữ Khan0ha$12 Tập Hợp +, 3inh Dha22aca33appa+attana4a5ca33han0h6 +, 4a5c#p606na33han0h6

*& +,pa--handha

B&n 7ế# T& Ch8nh 9:ah6;h<ta=Các 7ế# T& Vật Th. 4h> 9#p606-<pa=

Ba L?@i Vật Th.Sự 4hAn L?@i Chi Tiết Hơn Về Vật Th.Hậ# C/a Các Sự 4hAn Lai E Tương F#an iữa G<pa33han0ha +, 4aicca)a2#pp60a

.& /edanā--handha

Sự I?@n Di"t VJ0an6 T-@ng Thái Sa556+J0aEitani-?0ha T-@ng Thái VJ0an633haEa

VJ0an6 ', $g G HaiVJ0an6 Thi"n +, Bt Thi"n

0& $a11ā--handha

Sa556 Bt Thi"nSa556 Thi"nSa556 Thi"n +, Sa55633han0ha Tương F#an iữa Sa55633han0ha +, 4aicca)a2#pp60a

2& $a3-hāra--handha

Sự Ia $ghMa c/a Danh TN SaO3h6-aSaO3h6-a ', SaO3hata

P



SaO3h6-a ', 4accaEaSaO3h6-a Qược 0Rng t-?ng Danh TN Kp E#)aO3h6-aSaO3h6-a Qược 0Rng t-?ng Danh TN Kp U)aO3h6-a Sa)aO3h6-a$ghMa ThWng Thường c/a chữ SaO3h6-aSaO3h6-a33han0ha Tương F#an iữa SaO3h6-a33han0ha +, 4aicca)a2#pp60a

4& /i11ā5a--handha

$hi"2 V> c/a Vi556XaVi556Xa +, :an?Vi556Xa ', ThYc Tái Sanh +, ThYc LZc [n Chết Tương F#an iữa Vi556Xa33han0ha +, 4aicca)a2#pp60a

6& 78i T9ng ;<an Gi=a >á" Tập Hợp

V( T-8 c/a Vi556Xa t-?ng Sự Li"t K\ 4a5ca33han0h6

Tương F#an iữa B&n Tập Hợp +, 4aicca)a2#pp60aSự ]n T,ng c/a Sa556 t-?ng CWng ThYc 4aicca)a2#pp60aVipa))an6 +, 4a5ca33han0h6

'?t @<ận

Danh TN 46'i^Vi"tSách Tha2 Khả?

anh $á"h >á" Bảng

P= :ười hai Kh?Jn t-?ng ch#_i Sanh 3hì 0? TRE Th#cb= Ba 4h[n Thời ian c/a 4aicca)a2#pp60a= Hai 2ươi ;a 7ế# t& Vật th. 4h> th#c 9#p606-<pa=d= Các 7ế# t& Vật th. B\n ng?,ie= 4hAn '?@i bf 7ế# t& Vật th.= $12 2ươi Th,nh 4h[n c/a SaO3h6-af= 4aicca)a2#pp60a $hn Sơ Lược= :an? +, Vi556Xaj= Bánh kJ Tập Hợp

Pl= 4aicca)a2#pp60a $hn thJ? Kh8a C@nh TA2 ^ Vật th.PP= Sự Sanh Khì c/a Cả2 iác 9VJ0an6=Pb= :&i Li\n H" H_ Tương iữa 4aicca)a2#pp60a +, $12 Tập Hợp

Lời Tựa

Sau khi nói về tâm của người đã được giải thoát, sau khi chết đi, không để li !"u vết, mP #hư $ai %& m't s( Sa môn v) *+ahmin *) $a -ôn. /u01n tc h2 đ2, vô hi3u 4uả v) sai lc như sau5 6Samôn 7otama s(ng l8m lc, chủ t+ư9ng hư vô, hủ0 !i3t, !i3t t:n sanh linh;< =+ong -a>>himanik?0a,

@hAm Blaga!!C@ama DE FG Hon IJn., đKc Lh:t giảng như sau5

b

http://www.budsas.org/uni/u-5taphop/00.htm#_edn1




#)0 các tM khNo, tO t+ưPc tPi na0, =a chQ nói đến khR v) !i3t khR< #ếu có ai v v:0 m) @hQ %áng, chTi %Pi, 4uU mJng, chVc tKc #hư $ai, #hư $ai không v thế m) cảm th"0 sân h:n, ca0đJng, tâm tư chán nản< D) nếu có ai v v:0 m) tôn kEnh, kEnh t+Vng, tôn sWng v) sWng %ái #hư$ai, #hư $ai không v thế cảm th"0 thEch thX, hoan hQ, tâm tư th9 thPi< #ếu có ai v v:0 m)tôn kEnh, kEnh t+Vng, tôn sWng v) sWng %ái #hư $ai, #hư $ai nghY như v805 6#hZng người "0l)m các vi3c như thế v nhZng g đã được hiểu th"u đáo tO t+ưPc<

#)0 các tM khNo, nếu có ai @hQ %áng, chTi %Pi, 4uU mJng, chVc tKc các ngư9i, các ngư9ikhông v thế %:n tâm để [ tPi, sân h:n, chua ca0 ga0 gJt, tâm tư chán nản g cả< D) nếu có aiv thế m) tôn kEnh, kEnh t+Vng, tôn sWng v) sWng %ái các ngư9i, các ngư9i không v thế cảmth"0 thEch thX, hoan hQ, tâm tư th9 thPi chXt n)o< #ếu có ai v thế m) tôn kEnh, kEnh t+Vng, tônsWng v) sWng %ái các ngư9i, các ngư9i n1n nghY +\ng5 6#hZng người "0 l)m các công vi3cnhư thế v nhZng g đã được hiểu th"u đáo tO t+ưPc;<mb

‘những gì đã được hiểu thấu đáo từ trước’ ] @u%%N @a+i^^?ta ] chEnh l)ṁ năm tập hợp n_m uAn.<m Dinh hnh ha0 @hQ %áng chQ hiển %)0 t+ưPc n_m t:@ hợ@ chK không hiển %)0 t+ưPc 6cái tôi; ha0t+ưPc 6t` ngã;, v thế không có l[ !o g để hân hoan ha0 chán nản<

#_m t:@ hợ@ được @hân tEch k lưbng để /Nm chXng v) các chKc n_ng của chXng hi3n hZu !ưPiđiều ki3n n)o, ngu01n nhân n)o< D các điều ki3n n)0, ngu01n nhân n)0 l) nhZng g li1n 4uan đếnvô thường v) khR đau n1n Hon ường đưa đến s` t:n !i3t của n_m t:@ hợ@ có thể được tm +a v)

%ưPc thNo< ể cho s` th`c h)nh có hi3u l`c, thNo đKc Lh:t, t"t cả các 4uan điểm l8m lc v) nhZngnh:n thKc sai t+ái @hải %& loi %d< =+ong s( các 4uan điểm sai lc "0, 4uan điểm mnh me nh"t chol) có m't %ản ngã vYnh cTu< Hái gVi l) con người chQ ho)n to)n có tEnh cách hi3n tượng, ch&u s` chi

@h(i của các lu:t !u01n khUi, nếu có m't %ản ngã si1u nhi1n vượt 4ua khdi t"t cả các đ&nh lu:t n)0th cu'c s(ng đo hnh không cfn [ nghYa g nZa< Kc Lh:t l"0 ta0 %(c m't nhXm đãt, nói +\ng56#ếu vPi %"0 nhi1u +C@a n)0 l) t+ường t2n, Rn đ&nh, vYnh cTu, t` tánh không tha0 đRi, %ền %Q, thđời s(ng đo hnh để đon !i3t khR đau se không thể nh:n %iết được<;md =ư9ng t` như thế vPi %(n

t:@ hợ@ cfn li<

iểu th"u đáo n_m t:@ hợ@ để l)m g =i sao li đề c:@ đến anag?+ika U đâ0 Hó tm hiểu n_m t:@hợ@, mPi th"m được [ nghYa sâu /a, vai t+f của anag?+ika, tO đó khUi l1n lfng t+i ân sâu sJc, tưUngnhP công 9n thái tT Si!!hattha 7otama, người đã s(ng sáu n_m cu'c đời của m't anag?+ika chođến khi th)nh Lh:t< Bnag?+ika l) g, nhi3m vG của anag?+ika vPi n_m t:@ hợ@ l) g

=hNo t` điển Pāli Englih của L?li =N/t SociNt0, anag?+ika an j ag?+ika l) người s(ng không giađnh, không t+X /K<me =+ong ! "iction#r$ o% Pāli, anag?+ika l) người tO %d cu'c s(ng gia đnh,s(ng đời đo sY !u h)nh<m =` điển Enc$clopæ &i# o% 'u&&him nói chi tiết h9n5 6anag?+ika không

@hải l) cư sY, l) người tO %d cu'c s(ng gia đnh, /u"t gia, s(ng đời đo sY !u h)nh không t+X /Kmf

để ch"m !Kt to)n kh(i khR đaum v) tO đó ch"m !Kt luân h2i, ch"m !Kt tái !in sanh tT@una%hava.<;mj Sau khi %d cung đi3n, thái tT 7otama t+U th)nh m't anag?+ika s(ng đời đo hnh%+ahmaca+i0a.,mPl đi tm th80 để hVc giải thoát, để đon t:n khR đau, ch"m !Kt luân h2i, sanh tT,chKng th)nh Lh:t đo< =O đó, tôi gVi anag?+ika l) người hVc giác ng', người hVc Lh:t, thNo nghYahVc Lh:t để giải thoát to)n t+i3t, để th)nh Lh:t< mPP D thế, người hVc Lh:t, vPi mGc đEch giải thoát,hVc đến n9i đến ch(n, không %d !U !ang, tm không +a l[ !o n)o chEnh đáng để đnh hoãn s`nghi3@ giải thoát cả< #ếu không th)nh Lh:t, không giải thoát, th chả cKu được mnh, nói g đếnvi3c cKu được người 6Hun!a, m't người đang lXn t+ong %Wn nếu ko người khác cng đang lXnt+ong %Wn l) chu03n không thể được<;mPb D thế, người hVc Lh:t s(ng đời đo hnh, không @hải vlợi l'c cXng !ường, không @hải v th)nh tù giPi hnh, cng không @hải v th)nh tù thiền đ&nh ha0v t+i kiến< #gười hVc Lh:t s(ng đời đo hnh vPi mGc đEch giải thoát %"t đ'ng của tâm thKc mPv(n l) lpi câ0, l) cKu cánh của đời s(ng đo hnh<mPd

































Fo v:0, người hVc Lh:t không 6s(ng cu'c đời đo sY !u h)nh, không gia đnh; thNo nghYa đNn củanó, nghYa l) tu0 /u"t gia nhưng vqn cfn n9i nư9ng náu, vqn cfn ch(n để 4u0 về, nói cho v_n hoa l)vqn cfn t+X /K< =+X /K "0 l) nimitta %iểu tượng.mPe của n_m t:@ hợ@, nghYa l) vqn để uế nhimt+ong tâm @hát t+iển, vqn %& uế nhim vis?+avini]%an!ha. khUi l1n tO nimitta t+ói %u'c, lfng hamthEch đ(i tượng của n_m t:@ hợ@ vqn ng8m @hát t+iển m(t 5 vqn cfn thEch /Nm cảnh đr@, <<< )5 cfnthEch sáng l:@ tông @hái đề !ưPi t1n, để đời đời vang !anh thi1n h.< #gười hVc Lh:t luôn t` nhJcnhU, t` nhn thng v)o chEnh mnh, để khdi %& nimitta của n_m t:@ hợ@ !qn !Jt<

=hế n)o l) s(ng cu'c đời không t+X /K

#gười hVc Lh:t s(ng cu'c đời không t+X /K l) 6người đã tO %d, cJt đKt đến t:n g(c + như câ0 !Oa/i1m, để cho t"t cả các ham mu(n, !Gc vVng, thEch thX, khao khát, t9 vư9ng %ám nEu, ch"@ t+ưPc,t+ói %u'c, v) t"t cả nhZng khu0nh hưPng ngủ ng8m về n_m t:@ hợ@ không cfn nA0 m8m t+ongtư9ng lai nZa;<mP hông để cho n_m t:@ hợ@ nA0 m8m t+ong tư9ng lai nZa chEnh l) nhi3m vG củaanag?+ika<

#ói +'ng +a, ta có thể hiểu anag?+ika như sau5 6anag?+ika không @hải l) cư sY, l) người %d cu'c s(ng

gia đnh, /u"t gia, s(ng đời đo sY !u h)nh không t+X /K, t+`c tiế@ th"0 đXng như th:t n_m t:@ hợ@l) g, chXng khUi l1n v) hủ0 !i3t +a sao, để t"t cả các ham mu(n, !Gc vVng, thEch thX, khao khát, t9 vư9ng %ám nEu, ch"@ t+ưPc, t+ói %u'c, t"t cả các Kc đoán, ảo tưUng, mưu toan, t"t cả các khu0nhhưPng ngã mn ngủ ng8m về n_m t:@ hợ@ to n1n hư !anh về 6=ôi; v) về 6của =ôi; %& hủ0 !i3t, ti1utan, !i3t t:n, tO %d v) !r@ hn, không cfn nA0 m8m t+ong tư9ng lai nZa, để tO đó được ho)n to)ngiải thoát, không cfn %ám nEu,mPf để ch"m !Kt to)n kh(i khR đau, ch"m !Kt luân h2i, ch"m !Kt tái!in sanh tT<;

u0ển *i+i ,hoát '-ng .ăm ,ập /ợp n)0 được !&ch t+Vn vrn tO cu(n ,h0 1i20 !ggr0g#t03n&0rt#n&ing ,h0r#2ā&# P$cholog$ #n& 4ot0riolog$ của giáo sư -athiNu *oisvN+t, chQ %d đi

@h8n lời tà của giáo sư B< < a+!N+ v th"0 không c8n thiết, nhưng th1m v)o chư9ng hái $ược

ghi li tinh hoa @h8n giPi thi3u to)n thể han!hasa 0utta tu0ển t:@ các kinh li1n kết về t:@ hợ@,ṁha0 =ư9ng wng xAn. của *hikkhu *o!hi để người đVc có cái nhn tRng 4uát về tu0ển t:@ "0< HfnnhZng chZ t+ong !"u y z không có t+ong ngu01n v_n, !o tôi th1m v)o để chX thEch, cho t+Vn [, ha0n1u [ kiến +i1ng<<<

HhXng tôi /in th)nh kEnh t+i ân các *hikkhu #0ana@onika, *o!hi, {?nanan!a về các tác @hAm của4u[ v& được tham khảo n9i đâ0< =ác @hAm của các #g)i 4uả l) !hamm?%hisama0a< =ôi /in cám 9n*+igittN |au%N+t, người %n đo g(c Lhá@ kiểm li @h8n tôi !&ch sang tiếng Bnh nhZng ch} viết

%\ng tiếng Lhá@ t+ong ngu01n tác<

*r0#t #ppr0ci#tion to 'hi55hu 6hánh 7i8n9 :o;0rto '0rn#&o9 "#20 1ih0r9 4#n&r# <op0= #n& >?

P,,/ %or th0 #it#nc0 @ith th0 printing o% thi 0&ition? =hiếu s` hWn @hưPc của 4u[ v&, khó m)gTi "n @hAm n)0 đến các Bnag?+ika, các thKc giả, các nh) nghi1n cKu Lh:t Lhá@<

Như Nhiên,Toronto, Ontario, CanadaTháng Giêng 2004

mP Cong thế 3hi nghJ giảng +ề $i;;6na )ự 0i"t tận c/a )anh t* những ngườich/ t-ương t-ường c*# 9ch? ', c thực ng= hi.# '[2 +ề 'ời giảng c/a $g,iqmb :q i Pdlm G<pa 9thAn th. )ắc= +J0an6 9cả2 nghi"2 th= )a556 9nhận thYc tư`ng=)aO3h6-a 9h,nh +i t@? r#ả t-?ng tA2 thYc h,nh= +i556Xa 9tA2 thYc thYc=

d





http://www.budsas.org/uni/u-5taphop/00.htm#_ednref1











md Sq iii Pdfqme GhE) Da+i0) an0 StJ0J Pāli English Dictionary 4TSq t-ang q T-Z kY 9ni3Jta=3hWng phải ', nh, 2, ', nơi người ta c th. )&ng nương +ề như cWng +i\nqqqsc Bhi33h# B?0hi The Connected Discourses of the Buddha i)0?2 blllchZ th8ch bb t-ang Pldm :a-ga-Jt C?nJ A Dictionary of Pāli 4TSq bllP t-ang jmf Ug6-a)26 anag6-iEau pa;;avvati 9Dq i =qm s@i Kinh Th8 D> Lwi CAE 4hx2 :ah6)6-?pa2a 9:q i Pjb=qmj q q q Encyclopæ dia of Buddhism ?+J-n2Jnt ?y CJE'?n Pje 9t-angeljêPd=qmPl 4hx2 Thánh C[# U-iEapa-iEJ)an6 S#tta 9:q i P=qmPP C r#an ni"2 ch? -zng thJ? hc ThJ-a+60a ch{ chYng r#ả ca? nh|t ',U-ahant 9U 'a hán= chY 3hWng th,nh 4hậtq T-?ng 3inh T-ường B QYc 4hật ni-zng $hư Lai giảng giá? pháp ch#ng ch? t|t cả 3hWng phAn ;i"t t-?ng ng?,imng> } 3hWng phAn ;i"t người Qược t-#Eền tA2 |n 9;\n t-?ng 2ật t-#Eền= haE3hWng Qược t-#Eền tA2 |n 9;\n ng?,i= 3~ t-8 thYc haE c t-i 3iến Q•c ;i"tgiảng t-n +€n Q[E Q/ 3hWng gi|# ;!t t-?ng ;,n taE Desito Ānanda mayā

dhammo anantaraṁ abāhiraṁ karitā! natthi tathāgatassa dhammesuācariyamu""hi 9Dq iiq Pll=q T-?ng B Kinh T-#ng nan0a t-ả 'ời ch? ;, 'a 2Wn?pa3a :?gga''6na ', 3hWng phải ch{ 2t t‚ 3hJ? th,nh tự# t-n +€n Q[E Q/các phx2 h@nh 2, Thế TWn $hư Lai iác $g T?,n T-i"t Q th,nh tự# 2, cnhiề# +( h,nh t- QZng giá? pháp )a# n,E ) Q@t Qược những phx2 h@nh 2,4hật Q c 9:q iii =q Dƒn chYng )ơ như thế Q. th|E -zng ng?,i 3hác ;i"t giữaQYc 4hật +, U-ahant 9QYc 4hật ', người tự chYng tự 3hai 2` c?n Qường giảith?át c„n U-ahant ', Q" t* c/a $g,i= nhưng cả $hư Lai +, các U-ahant Qề#chYng $iết ;,n Qề# c cRng phx2 h@nh giải th?át như nha#qmPb Kinh TxE T-N …ế $hi†2 4hx2 Sa''J3ha 9:q i d=qmP ThJ? chZ giải :U )ự giải th?át ;|t Qng c/a tA2 thYc ch8nh ', r#ả +(U-ahantqmPd s@i Kinh Th8 D> Lwi CAE 4hx2 :ah6)6-?pa2a 9: i Pjf=qmPe Bi.# tượng ` QAE ch8nh ', )á# Q&i tượng giác r#anq sc Bhi33h# B?0hi TheConnected Discourses of the Buddha i)0?2 blll chZ th8ch b t-ang PldqmP 4hx2 Khan0ha)auE#tta 9Sq iii PP=qmPf 4hx2 Uggi+acchag?tta 9:q i df=q

Chữ viết tắt=+Ech !qn tO kinh điển có /u"t /K được ghi thNo 4u0 ưPc sau5 vE !G5 D. iii, 238 /in hiểu5

D.5 F~ghanik?0a, =u0ển =:@ inh F)i inh =+ường *'

iii,5 4u0ển thK %a2385 t+ang •€ %ản tiếng L?li<DPi kinh Lhá@ HX Fh<., inh =:@ Sn<., con s( thNo sau l) s( thK t` câu k35 Dh. 156 l) câu k3 thK‚ƒ„… Sn. 731 k3 thK †€‚<

. ! gutt#r#ni5ā$#ṅ =u0ển =:@ inh ‡ế@ =hNo S( =_ng F8n *' inh=_ng Hhi

!. >#nor#th#pAr#n BC HhX giải *' inh ‡ế@ =hNo S( =_ng F8n "h. P#Dc#pp#5#r#n B#tth#5#thā HhX giải tng lu:n ngoi t+O hai 4u0ển Fhs< v)

D%h< "h# !;hi&h#rm#5o# Hâu ‡á $u:n "hS !;hi&h#mm#tt## g#h#ṅ =hJng Lhá@ =:@ ˆếu $u:n

D. "Cgh#ni5ā$# =u0ển =:@ inh F)i =+ường *' D. 4um# g#l#2ilāinC ṅ HhX giải *' inh F)i Dh. "h#mm#p#&# inh Lhá@ HX

e































Dh. "h#mm#p#&#F#t Bt Bh#5#thā HhX giải inh Lhá@ HX Dh$. "h#mm## g#n Biṅ $i3t 1 Hác Lhá@ Dh$. !tth#ālinC HhX giải $i3t 1 Hác Lhá@ %t. Gti2utt#5# Lh:t =hu0ết #hư D:0 #&'. 7#th#2āthu #hZng ‰iểm =+anh $u:n ( >#HHhim#ni5ā$# =u0ển =:@ inh DOa =+ung *' (. P#p#Dc#A&#nC HhX giải *' inh DOa (i). >il#n&#p#Dh#pāli Hác Hâu di của Dua -ilin!a N*t. .0ttip#5#r#n B# ưPng Fqn 7iải =hEch inh Nid. .i&&0# I>#hāJ ‰i. #ghYa =hEch +$. P#t Bi#m;hi&ām#gg# ‰o Dô #gi 7iải +$. 4#&&h#mm#pp#5āinC HhX giải ‰o Dô #gi 7iải +'g. Pugg#l#p#DD#tti #hân Hhế ‰&nh S. 4# $utt#ni5ā$#ṁ =u0ển =:@ inh $i1n ết =ư9ng wng S. 4ār#tth#pp#5āinC HhX giải *' inh $i1n ết Sn. 4utt#nipāt# inh =:@ Sn. P#r#m#tth#Hoti5ā HhX giải inh =:@

Th. ,h0r#F,h0rCgāthā =+ưUng $ão =_ng]#i 3d. 3&ān# Lh:t =` =hu0ết-"h. Ki;h# g#ṅ Lhân =Ech-"h 4#mmoh#2ino&#nC HhX giải %' Lhân =Ech-in. Kin#$#pit B#5# =ng $u:t-$. Kiu&&him#gg# Hon ‰ường =hanh $Vc/. L#m#5# Song ‰(i

Gii Thi(<

B,i ;i\n 3hả? )a# QAE t-nh ;[E t{ 2{ tNng tập hợp t-?ng n12 tập hợp9pa5ca33han0h6=‡ 2>c Q8ch Q[# ti\n ', t2 kJ2 ThJ-a+60a 9Thượng Ta B=r#an ni"2 -a )a? +ề tác 0>ng 'ƒn nha# giữa n12 tập hợp |Eq V thế ;,i n,Eth* 2inh Q(nh tA2 '} hc 4hật iá? ;zng cách phAn t8ch 2t t-?ng những phAn'?@i Q[# ti\n +ề các hi"n tượng c Qiề# 3i"n 9)aO3hata 0ha22a= ^ nh2 n12tập hợp ^ t2 kJ2 pa5ca33han0h6 Qng +ai t-„ g t-?ng tiến t-nh nhận thYc +,giải th8ch chZng ct t-i ta +,? ;ánh kJ 3hˆ Qa# như thế n,?q Sa# 3hi giải th8chc•n 3 } nghMa 2_i tập hợp ta th* t2 hi.# )ự 'i\n h" h_ tương c/a tNng tậphợp t-?ng nh2 n12 n,Eq :&i 'i\n h" n,E ) giải th8ch t@i )a? pa5ca33han0h6Qược )ắp kếp thJ? thY tự th|E t-?ng 3inh +1nq B, GhE) Da+i) ch? ', ‰th?@t ti\n+i"c phAn chia -a n12 nh2 tập hợp + '} 0? thực ti†nqqq chY 3hWng c t8nhcách 3h?a hcŠ mP +, ThJ?0?-J StchJ-;at)3E ch? -zng ‰t-nh tự cácpa5ca33han0h6 k#|t hi"n ch{ ', ‰)ự tiến 0[n tN thW t-ược Qến +i tếqŠmb Các '#ậncY ;|t Q%ng +!i hai r#an Qi.2 |E ) Qược n\# -aq TWi ) ',2 -w } nghMa thY tự các tập hợp thJ? '&i kưa |E ;zng cách chYng 2inh -zng )ự phAn '?@i -|t phˆthWng n,E gián tiếp ni Qến tiến t-nh tA2^)inh '} t-?ng tNng người +, } nghMan,E '!n hơn h‹n Qiề# 2, Thq StchJ-;at)3E Q Qề -aq Bzng cách )* 0>ng 3Œth#ật Qi"n t?ánm Q Qc t-n +€n 3inh +1n 46'i tWi cả2 th|E -zng các 3ết r#ảnghi\n cY# n,E -|t Q[E Q/q Các 3ết r#ả n,E 3hWng những 0i†n giải )ự +ận h,nhtA2 )inh '} c/a tNng cá nhAn 2, c„n giải th8ch thJ? 3inh Qi.n 46'i tiến t-nh

tA2 '} t@? n\n nền tảng ch? )ự tái )anh +,? cảnh gi!i 3hácq









B,i n,E 3hWng c 2>c Q8ch t2 kJ2 IYc 4hật Q thực )ự ni g +ề n12 tập hợpn,E cong 3hWng t2 kJ2 $g,i ng> } g ;ì + 3hWng )a? ni chắc Qược IYc4hật Q Q8ch thAn giảng 2t ;,i pháp n,?q DR các hc giả Q phAn '?@i 3inh+1n thJ? ni\n ;i.# nhưng chả Q@t Qược tha th#ận ch#ng n,?q V8 0> HqSa00hati))a ch? -zng S#ttanip6ta 2t tác phx2 ph[n '!n g%2 các cA# 3" ',‰2t t-?ng những t#E.n tập 'A# Qời nh|t c/a 3inh Qi.n 4hật iá?Š md t-?ng 3hiQ Uq Kq a-0J- ch? các ;ản 3inh DŽghani36Ea +iết thJ? ngWn ngữ ;nh 0An ;ả?t%n 'ời 4hật th#Eết +, 0i†n giảng c„n kác thật Qáng tin cậE hơnqme Hơn nữa-|t c th. ', ;iến ha t-?ng ngữ hc ) n\# -a +|n Qề ng#E\n /E c/a 3inh +1n46'iq :, 3ết '#ận 0Yt 3h?át +ề +|n Qề ng#E\n /E c/a 3inh +1n 46'i chả g[n goig TWi 3hWng r#an tA2 nhiề# Qến QYc 4hật Q ni Qiề# g nhưng r#an tA2nhiề# Qến r#an Qi.2 Q Qược ThJ-a+60a /ng hq TWng phái n,E Q chi ph&inếp )&ng +, niề2 tin c/a h,ng t-i"# người t-\n hai ng,n n12 r#a Q Qi )A#+,? chi tiết t-#Eền th&ng 3inh +i"n '#ận giải phYc t@p n,Eq DM nhi\n ', c3h?ảng t-&ng '!n +ề ni\n ;i.# +, Q(a '} tN 'Zc 4hật th#Eết 9thế 3 thY e +, tAE '(ch ;ắc n I= ch? Qến 3hi Qược +iết k#&ng '[n Q[# ti\n 9c ' +,? thế 3thY nh|t ` S-i Lan3a=q G|t c th. ', những Qiề# QYc 4hật ni -a t-?ng 3inh t@ng

‰ng#E\n th/EŠ Q ;( ‰r#\n QiŠ haE những Q?@n 3hWng Qược tự ng,i ni -a '@iQược ‰nh!Šq G%i c 3h?ảng ;xE thế 3 nữa t-Wi r#a tN 'Zc 3inh t@ng Qược +iếtk#&ng '[n Q[# Qến 3hi các ;ản chZ giải Qược t-i.n 3hai th\2q L@i nữa 3h?ảngcách n,E ch? php những ai '} '#ận -zng các )ách chZ giải |E 3hWng nh|t thiếtphải t-ư!c )a# như 2t +!i 4hật iá? ‰ng#E\n th/EŠq V 4hật iá? ‰ng#E\n th/EŠ', phái chưa t2 -a ta 3hWng th. Qưa -a ;zng chYng ', các 3inh +1n ;nh '#ậnn,E t|t phải th8ch hợp haE 3hWng th8ch hợp +!i 4hật iá? thời ;an )ơq

T#E nhi\n ta c th. giả thiết -zng ch8nh + t-#Eền th&ng '#ận giải hợp nh|t +!i ThJ-a+60a phái n,E phải ca2 Q?an t-#Eền th&ng '#ận giải phải 1n 3h!p +!itNng 3h8a c@nh c/a hc th#Eết -i\ng c/a 2nhq Kinh +1n 46'i ; t@ng L#ậnU;hi0ha22a các ;ản chZ giải c/a B#00hagh?)a t|t cả Qề# Qược ch|p th#ận', những ph[n c|# t@? n\n t?,n th. phái ThJ-a+60a n,Eq Kết r#ả ', tWi Q giảQ(nh -zng phái n,E phải tự ;ả? Qả2 phx2 ch|t Qáng tin cậE c/a 3inh +1n t-ư!c3hi ch|p nhận nq B,i 3hả? cY# +ề pa5ca33han0h6 n,E ) 0ựa h?,n t?,n +,?3inh +1n 46'i +, nế# Q?@n 3inh n,? 3hWng -w -,ng chZng tWi ) tha2 3hả? Qếnph[n '#ận giảiq V thế r#E.n n,E ) phAn t8ch t-n +€n pa5ca33han0h6 thJ? ThJ-a+60aq

ThJ? nh, 4hật t?,n th. +o t-> n,E 3. cả cá nhAn 0? các hi"n tượng90ha22a= 3hác nha# t@? th,nhq DR các hi"n tượng n,E Q Qược th#Eết +W

thường 9anicca= +, +W ng 9anatta= 'ược gn th,nh các thực th. t@2 ;ợ Q. giảith8ch +ề cWng ư!c c?n người 9ng= Q@? 4hật chia n12 tập hợp n,E thJ? các'?@i 3hác nha#q Ba 3hái ni"2 +ề c1n kY 96Eatana= ng#E\n t& 90h6t#= nh2 tậphợp 93han0ha= t@? th,nh các '&i )ắp kếp 3hác Q. phAn '?@i các hi"n tượng 3hácnha#q DR các hi"n tượng |E ch‹ng r#a ', )ự ‰phương ti"n giả Q(nhŠm 3hi QượcE\# c[# giải th8ch +ề các ng#E\n t& +ận h,nh t-?ng c?n người QYc 4hật Qthường 0Rng )ự )ắp Q•t n,Eq ThJ? cách )ắp Q•t n,E cái 2, ta r#i ư!c +!i nha#gi ', ‰ngườiŠ c th. Qược hi.# thJ? n12 tập hợp 2t tˆng hợp r#a Q 3hWngth. ;( c?i '[2 ', 2t thực th. t-ường t%n + chZng )anh ch‹ng r#a ch{ ', h_nhợp các hi"n tượng 3hWng ngNng thaE Qîq ThJ? 3inh +1n ThJ-a+60a tự ngc?n người ch{ g%2 n12 tập hợpmf +, nế# ch? ;|t cY tập hợp n,? ', tự ng th

) Qưa Qến r#an ni"2 )ai '@c như ‰ch/ t-ương ch? thAn hi"n hữ# mt-ường t%nŠ9)a336Ea0ihi=mq $ế# t?,n th. tự ng ch{ h@n Q(nh t-?ng n12 tập hợp n,E th

f













th#Eết +ề nhận thYc ^ cong như th#Eết +ề nhận thYc )ai '@c ^ c/a nh, 4hật )t-` n\n -w -,ng nhờ hi.# -w 2&i tương r#an c/a chZngq

$12 tập hợp n,E ', +ật th. haE )ắc th. 9-<pa=‡ cả2 giác cả2 kZc haE cả2 th9+J0an6=‡ )ự nhận ;iết haE nhận thYc 9)a556=‡ h,nh +i t@? nghi"p t@? tác haE'ực 9)aO3h6-a=‡ +, thYc 9+i556na=q Hơn ;a? giờ hết tWi tin -zng ch{ 0ựa thJ?0(ch th#ật thWng thường 3hWng thWi ) ',2 người 3hác hi.# )ai t-ư!c hết ', +các tập hợp n,E c những } ni"2 2ang } nghMa 3hWng phR hợp +!i ni 0#ngQ?@n 3inh t-?ng Q các tập hợp k#|t hi"n hi.# thJ? nghMa c/a 4hật iá? QượcQ(nh 0anh tN 'Zc 3hì th/Eq V8 0> 3hWng th. hi.# h@n h€p chữ +J0an6 thJ?nghMa cả2 giác haE cả2 th ;ì + +1n h" 46'i ch? ta ;iết ', +J0an6 c th.3hì '\n t-\n thAn th. +, cả t-?ng tA2qmj Hơn nữa ; 3inh SauE#ttani36Eac„n ni -zng chZng ta n\n ‰)&ng r#án +W thường c/a cả2 giác 0† ch(# tr#n cơ th.Š mPlnhư +ậE ng> } -zng chữ +J0an6 3hWng những ni Qến cả2 kZc như ;, GhE)Da+i0) Q Qề ngh( 2, c„n ni Qến cả2 giác 0i†n -a t-?ng cơ th.q T#E nhi\n cáccA# 3inh 3hác như ‰t|t cả các Q&i tượng tA2 thYc Qề# hi t> +ề +J0an6ŠmPP nh|n 2@nh-zng +J0an6 3hWng ch{ th#c thAn th. + n ;( các tA2 ph> tRE gAE ảnh

hư`ngq $hưng ph[n nhiề# các hc giả ch|p nhận '&i phi\n 0(ch chữ +J0an6 2,3hWng t -w )ự 3hác ;i"t tế nh( tinh tế +ề nghMa c/a chữ |E + thế ',2 Qc giảnghM -zng chữ +J0an6 h?•c ', th#c +ề thAn haE th#c +ề tA2 ch{ 2t t-?nghaiq

Sự 2ơ h% n,E c th. 2t ph[n ;ắt ng#%n tN 3inh h" San)3-it +, 46'i 'ắ2 'Zc )ơ)#|t 3hWng Qưa -a Q(nh nghMa +ề n12 tập hợp c„n ni g Qến +i"c t-nh ;[E haE;,n +ề 2&i tương r#an giữa n12 tập hợp n,Eq V thế Qiề# thiết Eế# ', 'ập }nghMa )A# ka c/a tNng tập hợp t-?ng các nh2 n,E -%i giải th8ch +ề tác 0>ngphYc t@p 'ƒn nha# giữa chZngq V +1n h" 46'i chYng 2inh các } ni"2 ;zngnhững 'ời c cRng ng#E\n ngữ nế# giải nghMa n12 tập hợp n,E ;zng '&i +1n3hác Q. -w } hơn th +i"c kác Q(nh } nghMa c/a chZng th\2 3h 3h1nq V8 0>:avvhi2ani36Ea giải th8ch nghMa c/a +J0an6 như +[E ‰Qược gi ', cả2 giác +n cả2 nhậnŠqmPb V|n Qề n,E Qược giải r#Eết ;zng cách hi.# ch? -w Q(nh nghMac/a 2_i tập hợp r#a +i"c phAn t8ch c h" th&ng Q?@n +1n Qề cập t!i tập hợp |Et2 th|E t-?ng 3inh t@ng ThJ-a+60aq Bzng cách tˆng hợp t|t cả các Q?@n 3inhn,? Qề cập t!i tập hợp tWi ',2 )áng t } nghMa +, h" r#ả c/a các tập hợp |EQ&i +!i giá? '} nh, 4hậtq

TN +i"c nghi\n cY# th#Eết tập hợp nxE -a 2t +|n Qề nữa ', c phải thY tự 0anh 2>c các tập hợp ch{ th#[n 0? ngƒ# nhi\n haE 2ang } nghMa Qáng 3. n,?

Qq Sự 3i"n n12 tập hợp n,E '#Wn Qược t-nh ;[E thJ? cRng thY tự t-?ng t?,n+1n h" 46'i 3hWng nh|t thiết ng> } ', c th. )#E -a ;|t cY } nghMa Qáng 3. n,?tN t-nh tự n,Eq Iến cả ;a haE ;&n thế 3 )a# 3hi 4hật nhập 0i"t t@ng 46'i 2!iQược +iết -a +, Q. 0† nh! người ta phát t-i.n -a phương cách '#E"n t-8 nh!q TN Q thY tự kếp Q•t các tập hợp t-` th,nh ti\# ch#xn 2, ta Q ;iết +&n ch{ ',phương ti"n hc hi Q. ghi nh! 0† 0,ngq $hư Q ni t-ư!c GhE) Da+i0) +,StchJ-;at)3E tự hi t@i )a? các tập hợp Qược kếp Q•t thJ? thY tự n,E 2, 3hWngthJ? thY tự 3hác +, 2_i người Qưa -a cách giải th8ch 3hác nha#q GhE) Da+i0)Qề ngh( -zng các tập hợp Qược kếp Q•t thJ? thY tự n,E ch{ th#[n t8nh cách thựcti†n chY 3hWng c t8nh 3h?a hc‡ nhưng ;, ta 3hWng ni -w th\2 ‰thực ti†nŠ cnghMa gq :•t 3hác StchJ-;at)3E Q giả Q(nh -zng thY tự |E phản ảnh t-nh tự

ti"2 tiến tN thW t-ược Qến tinh tếq Ch? 0R QZng ', thY tự kếp Q•t Q ;ắt Q[# tN +ật th. +, ch|2 0Yt ;zng ‰tA2 thYcŠ hnh như phản ảnh t-nh tự ti"2 tiến |Eta ) th|E -zng tập hợp ‰+ật th.Š chYa Qựng những Eế# t& c cRng 2Yc Q tinh











tế như các tập hợp tA2qmP T#E thế tWi 3hWng ch/ tA2 ;ác ; '} ' c/aStchJ-;at)3E 2, Q. ch{ -w -zng các tập hợp Qược kếp Q•t thJ? thY tự h‹n c '}0? +ững chắc +,? cái g r#an t-ng hơn cái ‰t-nh tự ti"2 tiếnŠ |Eq Thực -a tWi) ch{ -w -zng )ự chn 'ựa thY tự kếp Q•t |E c ng#E\n nhAn ti.2 xn c/a n0anh 2>c n12 tập hợp n,E phải h?,n t?,n phR hợp +!i th#Eếtpaicca)a2#pp60a 9)anh 3hì 0? tRE th#c nghMa QJn ', ‰3hì '\n + ng#E\nnhAn c t-ư!cŠ=q DR th#Eết )anh 3hì tRE th#c n,E Qược c?i như chAn '} t&ihậ# 9chAn Qế= +, n12 tập hợp |E ', )ự thật thJ? cWng ư!c 9t>c Qế= tWi ) 0ƒnchYng ', hai 3h8a c@nh )ự thực n,E 3hWng những c th. Q&i chiế# nha# Qược2, c„n tượng t-ưng ch? cách 0i†n Q@t 3hác nha# +ề cRng 2t t-nh tựq

Th#Eết )anh 3hì 0? tRE th#c c th. Qược c?i ', 2ƒ# )& ch#ng ch? t|t cả tWngphái Q@? 4hật t-\n thế gi!i 0R Q ', ThJ-a+60a :ahaE6na haE Vav-aE6naq KinhQi.n c/a ThJ-a+60a 0i†n tả cA# c/a t‚ 3hJ? S6-ip#tta 3hi ni -zng ‰ai hi.# )anh3hì 0? tRE th#c người |E hi.# 4háp 4hật‡ ai hi.# 4háp 4hật người |E hi.#)anh 3hì 0? tRE th#cqmPd ThJ? t-#Eền th&ng Vav-aE6na Da'ai La2a Qời n,Econg phát ;i.# r#an Qi.2 tương tợ 3hi ni -zng } ni"2 c1n ;ản c/a 4hật iá?

', '#ật )anh 3hì 0? tRE th#c n,EqmPe B|t '#ận t-#Eền th&ng n,? ta c th.th|E -w t[2 r#an t-ng 0? th#Eết n,E t@? n\nq Hnh như th#Eết )anh 3hì 0?tRE th#c t@? n\n giá? '} c1n ;ản c/a Q@? 4hật 3hWng th. thiế# Qược t-?ng+i"c thực chYng +, th|# hi.# những h" } c/a t-iết '} nh, 4hậtq

Th#Eết )anh 3hì 0? tRE th#c Qược chia th,nh Pb 3h?Jn 9ni06na= 2_i 3h?Jnt@? Qiề# 3i"n ch? 3h?Jn 3ế tiếpq ThY tự t-nh ;[E )a# QAE 3h?Jn n,E r#i Q(nhQiề# 3i"n ch? 3h?Jn 3ế tiếp 9+8 0> + +W 2inh n\n các h,nh +i tA2 thYc t@?nghi"p 3hì '\nŠ a+ivv6paccaE6 )aO3h6-6= Qược ;iết Qến ', thJ? chiề# ‰th#ậnŠthY tự ‰thWng thườngŠ 9an#'?2a=qmP Th#Eết )anh 3hì 0? tRE th#c cong Qượct-nh ;[E thJ? chiề# ‰ngh(chŠ 9pai'?2a= r#a Q ni -zng nế# 2t 3h?Jn ;( cắtQYt Qi th 3h?Jn 3ế ) ;( h/E 0i"tqmPf

Ch#_i )anh 3hì 0? tRE th#c thường Qược c?i ', th#Eết 0#E\n 3hìq Ta thườngni +ề th#Eết nhAn r#ả 3hi ni ‰+ c cái n,E n\n c cái 3iaŠq $hưng phải nh|n2@nh -zng 2t h" r#ả Qược phát )anh -a tN 2t ng#E\n nhAn h" t-ng 3hWngth. Qược )#E 0i†n tN )anh 3hì 0? tRE th#cq $hư StchJ-;at)3E Q ni

ThJ? nghMa n,E Q(nh '} +ề D#E\n Khì ', )ự Qả? ngược c/a '#ật D#E\n Khìthực th>q $g#E\n nhAn 3hWng phải ', '} 0?q $g#E\n nhAn 3hWng phải ', '} 0?Q/ Q. Q?an chắc 9haE ti\n Q?án= hậ# r#ảq $hưng hậ# r#ả ', ng#E\n nhAn Q/

Q. Q?an chắc 3hWng th. ch&i ci Qược ', c )ự hi"n hữ# c/a ng#E\n nhAn c/an t-ư!c QqmP

Bảng P

%* 'hoen trong th<!?t $anh 'hCi o TD! Th<E"

Pq VW 2inh 9a+ivv6=bq H,nh +i tA2 thYc t@? nghi"p)aO3h6-a=

q ThYc 9+i556Xa=dq TA2 +, +ật th. 9n62a-<pa=eq Sá# c*a giác r#an 9)a‘6Eatan6=

j















q ’Zc ch@2 9pha))a=fq Cả2 nhận 9+J0an6=q Kha? 3hát 9taXh6=jq Bá2 n8# 9#p606na=Plq T-` th,nh 9;ha+a=

PPq Sanh 9v6ti=Pbq i, chết 9va-a2a-aXaqqq=

V thế 2_i 3h?Jn t-?ng )anh 3hì 0? tRE th#c c[n ch? 3h?Jn 3ế tiếp k#|thi"n‡ nhưng h‹n nhi\n 3hWng c 2t 3h?Jn n,? c th. Qược c?i ', ng#E\nnhAn Q/ Q. ch? 3h?Jn 3ế tiếp 3hì '\nq

V ch#_i 0#E\n 3hì '#Wn Qược c?i ', ',2 )anh 3hì 3hˆ Qa#mPj n\n )ự t\ 'i"tha ;|t 3‚ 3h?Jn n,? t-?ng ch#_i n,E chắc chắn ) cắt QYt tiến t-nh 0#E\n3hì +, Q?@n 0i"t 3hˆ Qa#q ThJ? t@ng 46'i cả hai ch#_i )anh 3hì 0? tRE th#c

+, n12 tập hợp ch(# t-ách nhi"2 +ề 3hˆ Qa# 90#33ha=q IYc 4hật nhiề# '[n 'ập'@i ng#%n g&c c/a 2i 3hˆ Qa# nz2 t-?ng n12 tập hợp ',2 Q&i tượng t@? n\n)ự ;á2 n8#mbl +&n Q@i 0i"n ch? th,nh ph[n tA2 thYc^+ật th. c/a c?n ngườiq Sự 'i\n h" n,E Qược t-nh ;,E t-?ng :ah6^+agga 9I@i 4hx2= c/a ;UOg#tta-ani36EambP r#a Q 2&i 'i\n h" 2ật thiết giữa n12 tập hợp +, th#Eết)anh 3hì 0? tRE th#c Qược 'ập n\nqmbb T-?ng ;,i giảng n,E ;&n thánh QếQược 2i\# tả thJ? )anh 3hì 0? tRE th#cq T-?ng Q tiếp )a# ph[n giải th8chthWng thường t-?ng 3inh t@ng Q" nh|t thánh Qế Qược ch|2 0Yt ;zng Q?@n +1n)a# ‰$i t2 '@i n12 tập hợp ',2 Q&i tượng t@? n\n )ự ;á2 n8# ', 3hˆqŠmb$hưng )ự 0i†n giải hai thánh Qế )a# '@i 3hWng tương th#ận +!i giải th8ch thJ?3h#Wn 2ƒ# ngữ hcq ThaE +,? Q hai thánh Qế n,E Qược t-nh ;[E thJ? )anh3hì 0? tRE th#cq Thánh Qế +ề ng#%n g&c c/a 3hˆ Qược giải th8ch giản 0( ;zng)anh 3hì 0? tRE th#c thJ? chiề# th#ận t-?ng 3hi thánh Qế +ề 0i"t 3hˆ '@iQược )anh 3hì 0? tRE th#c giải th8ch thJ? chiề# ngh(chq Thế th -w -,ng ',thJ? t-#Eền th&ng )anh 3hì 0? tRE th#c Qược c?i ', )ự giải th8ch ch? )ự )anh3hì +, tận 0i"t 3hˆ Qa# c 'i\n h" 2ật thiết +!i th#Eết +ề n12 tập hợpq

Sanh 3hì 0? tRE th#c ', th#Eết 'ập 2&i tương r#an c/a t|t cả hi"n tượngq Vn Qề cập t!i t|t cả hi"n tượng c/a c#c )&ng n\n hi.n nhi\n những ;ảng kếph@ng 3hác nha# Qược 0Rng Q. phAn '?@i các hi"n tượng c th. th|E 0|# t8cht-?ng )anh 3hì 0? tRE th#cq $12 tập hợp ch{ ', )ự phAn '?@i các hi"n tượng

3hác nha# +ề hi"n hữ# +, ch8nh cách phAn '?@i n,E cong c th. áp 0>ng Qượct-?ng )anh 3hì 0? tRE th#cq V thế tWi h_ t-ợ ;zng cách +i"n 0ƒn 2&i tươngr#an giữa n12 tập hợp +, các 3h?Jn t-?ng )anh 3hì 0? tRE th#c‡ )ự thiết 'ập2&i tương r#an như thế ) t -w } nghMa 0anh 2>c 'i"t 3\ n12 tập hợp thJ?t-#Eền th&ngq

ThJ-a+60a ch/ t-ương -zng 2t )& 3h?Jn n,? Q t-?ng ch#_i 0#E\n 3hì Qượcgi!i h@n h?•c t-?ng r#á 3hY hi"n t@i haE tương 'aiq $i cách 3hác như Q giảith8ch ` ;ảng b các 3h?Jn Qược chia thJ? thời gianq mbd DR t-?ng 3inh t@ng 46'i3hWng Qề cập -w )ự phAn '?@i thJ? ;a thời nhưng Qược Un#-#00ha mbe tánth,nh +, Qương nhi\n Qược ThJ-a+60a nghi†2 nhi\n ch|p th#ậnq mb

Bảng b

Pl



















Ba phn thi gian "a aIi""asam<ppāda

;<á -hJ P VW 2inh 9a+ivv6=

b H,nh +i tA2 thYc t@? nghi"p

)aO3h6-a= ThYc 9+i556Xa=

d TA2 +, +ật th. 9n62a-<pa=

e Sá# c*a giác r#an 9)a‘6Eatan6=

Hi(n tKi ’Zc ch@2 9pha))a=

f Cả2 nhận 9+J0an6=

Kha? 3hát 9taXh6=

j Bá2 n8# 9#p606na=

Pl T-` th,nh 9;ha+a=

T9ng #ai PP Sanh 9v6ti=

Pb i, chết 9va-a2a-aXaqqq=

T#E nhi\n '} 0? phAn chia thJ? thời gian +, )ự 3hác ;i"t +ề '} th#Eết giữa ;aph[n n,E 3hWng Qược -w -,ngq Bì + r#á 3hY ch‹ng r#a ', t#î gi, c/a hi"n t@i+, hi"n t@i ', )ự thực ha c/a tương 'ai 2_i ph[n c/a thời gian phải Qược c?i ',)ự 0i†n giải 3hác Qi haE tN gc Q 3hác c/a hai ph[n 3iaq Hơn nữa 3hi ;nh'#ận +ề )ơ Q% tương tự 0ư!i QAE “tiJnnJ La2?ttJ Q nh|n 2@nh -zng ‰Bảng+ 0ư!i QAE 2#&n ch{ Qến )ự phAn chia giả t@? ;a 3iếp )&ng tiếp n&i nha# +Wh@n Q(nh hợp nh|t t-?ng cwi Sau)6-a +&n 3hWng c ch_ ;ắt Q[#qŠ mbf V )ự phAnchia n,E ch{ ', tự } n\n các 3h?Jn t-?ng )anh 3hì 0? tRE th#c Qược phAn '?@i0ư!i 2t thời 3‚ n,? Q c th. Qược 0† 0,ng kếp '?@i 0ư!i 2t thời 3hácqKh?Jn Qược Q•t t-?ng thời ‰r#á 3hYŠ c th. Q•t 0ư!i thời ‰tương 'aiŠ haE ‰hi"n

t@iŠ +, ngược '@iq D? +ậE -w ', các Eế# t& th#c +,? 2t thời 3‚ n,? Q Q@i0i"n ch? 2t tiến t-nh tương tự như tiến t-nh 0? các 3h?Jn th#c +,? 2t thời3‚ 3hác phản ảnhq VW 2inh +, các h,nh +i t@? nghi"p +ận h,nh thJ? cRngng#E\n tắc như +!i )anh gi, +, chết +, như +!i tá2 3h?Jn ` giữaq Các Eế# t&tA2 thYc +, +ật th. +ận h,nh t-?ng c?n người +ƒn E ng#E\n 3hWng Qî ch? 0Rc th#c r#á 3hY hi"n t@i haE tương 'aiq $i 3hác Qi c th. ni th#Eết )anh3hì 0? tRE th#c như +[E t-?ng 2t 3iếp Qời 93h?Jn )& PP^Pb )anh gi, +,chết= + +W 2inh 93h?Jn P= người ta cY 2i t@? -a các h,nh +i t@? nghi"p93h?Jn b= +, c th. hi.# )ự phát )anh -a các h,nh +i t@? nghi"p + +W 2inhn,E ;zng cách kt tiến t-nh 0? tá2 3h?Jn ` giữa 0i†n tảq

Iiề# ng@c nhi\n 3hWng 32 ', )ự phAn chia ch#_i nhAn r#ả n,E -a ',2 ;a thờing> } )ự hi"n hữ# c/a n12 tập hợp t-?ng 2_i thời + 2_i cá nhAn 9tự n g%2 e

PP





tập hợp= Qề# phải 3inh nghi"2 tiến t-nh n,E t-?ng tNng thời 2tq mb ” QAEch? 0R c th. chYng 2inh 2&i tương r#an giữa )ự phAn chia ;a ph[n +, )ự +ận h,nh c/a n12 tập hợp t-?ng 2_i ph[n )ự 3hả? cY# c/a tWi nhắ2 Qếnph[n giữa 9Q ', những 3h?Jn tN Qến Pl= + QAE ', ph[n c nhiề# chi tiết nh|t+, ', ph[n t-?ng Q tiến t-nh Q c th. r#an )át Qượcq F#a nghi\n cY# n,E tWic th. 'ập 2&i tương r#an giữa tA2 '} hc 4hật iá? +, th#Eết th?át 3hˆ c/anh, 4hật ;zng cách '[n 'ượt t-nh ;[E +ề )anh 3hì 0? tRE th#c +, +ề n12 tậphợpq Bzng cách 'ập 2&i tương r#an giữa 2t )& 3h?Jn t-?ng )anh 3hì 0? tREth#c +!i n12 tập hợp |E -w ', các 3h?Jn n,E c cRng thY tự +!i cách 'i"t 3\thJ? t-#Eền th&ng 0anh 2>c n12 tập hợp +, 0anh 2>c n,E th?ả 2n chYcn1ng như c/a )anh 3hì 0? tRE th#cq

TN t-ư!c Qến naE chưa c n_ 'ực n,? 3ết hợp -w -,ng hai th#Eết n,E 3hWngth|E ni 3h?Jn n,? t-?ng )anh 3hì 0? tRE th#c ch{ ch? tập hợp n,?q Thực -ani ch#ng ', h[# như chả c )ự 3hả? cY# +ề n12 tập hợp n,?q mbj DR nhiề# tácphx2 tA2 '} hc 4hật iá? Q Qược k#|t ;ản -|t 8t ni +ề t-#Eền th&ng ThJ-a+60aq Về ph[n n12 tập hợp t-?ng 3hi tiến t-nh tA2 thYc ', cha 3ha

3hai 2` c/a 4hật iá? n chưa Qược phAn t8ch 3Œ 'ưng chưa Qược Q. }nghi\n cY# 2t t8 n,?q H[# hết các tác phx2 +iết +ề 4hật iá? Q 'i"t 3\ +, Qềcập )ơ tNng tập hợpq Da+i0 Ka'#pahana ch{ 0,nh ;&n t-ang ;,n +ề n12 tập hợpt-?ng r#E.n chZ giải tựa Qề The Principles of Buddhist Psychology q “tiJnnJLa2?ttJ 9$istoire du bouddhisme indien= Uq Kq a-0J- 9%ndian Buddhism=StJ+Jn C?''in) 9&el'ess Persons= +, –q Gq Sa-athchan0-a Buddhist Theory of Perception ch{ Qề cập r#a '?aq V8 0> La2?ttJ ch{ giải th8ch +ắn tắt Q•c t8nh3hWng ;ền +, 3hWng c tự ng c/a n12 tập hợp 2, 3hWng gắng giải th8ch n12tập hợp thi h,nh +ai t-„ gqml Ch? Qến naE các tác phx2 3hả? cY# -ng -inh|t ', c/a Bhi33h# B?0himP —#i^Liang Chvangmb +, G#pJ-t :q Jthinqm T#Enhi\n 3hWng c ;,i +iết n,? 3hả? cY# t-i"t Q. ;ản ch|t +, tương r#an c/a 2_itập hợpq H[# hết các ;,i c/a Jthin +, c/a B?0hi 0,nh ch? 2&i 'i\n h" giữan12 tập hợp +, ;&n thánh Qế ch? )ự 3hác ;i"t giữa 3han0ha +,#p606na33han0ha t-?ng 3hi Q —#i^Liang Chvang '@i r#an tA2 h,ng Q[# Qến2&i 'i\n h" h_ tương giữa các 3hái ni"2 +ề tập hợp 93han0ha= c1n kY 96Eatana= +, các ng#E\n t& 90h6t#=q Sự thiế# kt n,E t@? n\n '_ hˆng t-?ngnghi\n cY# 4hật hc + 0R n12 tập hợp Qược c?i ', ch(# t-ách nhi"2 ch? )anh3hì 3hˆ Qa# nhưng 3hWng c ;,i 3hả? cY# n,? 'ập chYc n1ng c/a tNng tậphợp t-?ng nh2 n12 n,E Q t-i ;#c )anh 'inh +,? ch# 3‚ )anh t* +, tái )anhnhư thế n,?q TWi tin chắc -zng nế# 3hWng hi.# th|# Qá? n12 tập hợp ta )3hWng th. nhận -a Qược tiến t-nh giải th?át +ận h,nh -a )a? t-?ng tNng cá

nhAn 2, ni ch? cRng +&n chả ', g ng?,i )ự h_n hợp n12 tập hợp n,Eq T-ư!c 3hi ;ắt Q[# thiết 'ập nhi"2 +> c/a tNng tập hợp t-?ng n12 tập hợp n,E;ư!c Q[# ti\n ', ',2 -w 3hái ni"2 3han0ha tiếng 46'i c nghMa ', g ng> } c/an +,? thời QYc 4hậtq V thế chương Q[# ti\n nhắ2 +,? +i"c giải th8ch 3háini"2 3han0ha +, +,? +i"c '} giải r#an ni"2 n,E t-?ng 3h#Wn 3hˆ 4hật hc +,'!n hơn nữa cả ph@2 +i n Iq Chương n,E cong ',2 -w )ự 3hác ;i"t giữa n12tập hợp ',2 Q&i tượng ch? )ự ;á2 n8# 9pa5c#p606na33han0h6= +, n12 tậphợp ‰Qơn th#[nŠ 9pa5ca33han0h6=q $12 chương 3ế Q ni t-?ng tá2 3h?Jn c/apaicca)a2#pp60a 2_i tập hợp chiế2 ng> 3h?Jn n,?q TWi thJ? thY tự 'i"t 3\0anh 2>c n12 tập hợp thJ? cˆ t-#Eền n,E ;ắt Q[# ;zng +ật th. 9-<pa= +,

ch|2 0Yt ;zng thYc 9+i556Xa= ;ì + ch/ } c/a tWi ', ch{ -a -zng thY tự 'i"t 3\n12 tập hợp thJ? '&i cˆ n,E phản ảnh tá2 3h?Jn giữa c/a )anh 3hì 0? tREth#cq I. -Zt -a Qược Q(nh nghMa -w -,ng ch8nh kác tNng tập hợp t-?ng n12

Pb















chương n,E tWi ) phAn t8ch ng#E\n nghMa c/a 0anh tN +, tha2 chiế# chZ giảit-?ng 3inh t@ng Q. giải th8ch nhi"2 +> c/a tNng tập hợpq Chương ;xE g%2 ;aph[nq 4h[n Q[# thiết 'ập tương r#an giữa các tập hợp +, )anh 3hì 0? tREth#cq Sa# Q 0Rng 2&i 'i\n h" n,E Q. ;ác '@i ch/ t-ương ch? -zng thY tự 'i"t3\ 0anh 2>c n12 tập hợp cˆ t-#Eền n,E ch{ th#[n t8nh cách ngƒ# nhi\nq nghMa c/a các 3há2 phá n,E Qược phAn t8ch ngắn gn thJ? tiến t-nh thiềnr#án thực tánh 9+ipa))ana= c/a ThJ-a+60aq

^^^^^˜^^^^^

mP CqUq™q GhE) Da+i) Buddhist Psychology( A Buddhist )anual of PsychologicalEthics 9;ản 0(ch r#E.n Dha22a)aOgaXi=mb Thq StchJ-;at)3E The Central Conception of Buddhism and the )eaning ofthe *ord Dhammaqm Bzng cách )* 0>ng thư 3h& chYa t-n t@ng 46'i mthư 3h& B…DSšG 0? Q@i hc:ahi0?' Bang3?3 thiết 'ập n12 Pjj tWi 2!i c th. phAn t8ch 3Œ 'ưng } ni"2

pa5c633han0h6 +, tNng tập hợp qqqmd Hq Sa00hati))a The &uttanipāta 9L?n0?n C#-›?n 4-J)) Pje=qme Uq Kq a-0J- %ntroduction to Pāliq 9DJ'hi :?ti'a' Bana)i0a)) Pjl= pq +iiiqm T-?ng r#E.n Buddhist Dictionary $E6n6ti'?3a nh|n 2@nh -zng n12 tập hợpn,E ‰ch{ ', )ự phAn '?@i t-N# tượng 0? IYc 4hật Q•t -a nhưng các tập hợp nhưthếqqq 3hWng hi"n hữ#q mCh8nh + thiế# )ự hi.# ;iết Qqqq n\n n12 3han0ha) |EQược ;iết Qến như ', cái g r#á 3hp gn 9‰Q&ngŠ ‰'nŠ= r#á thực ni như thế', những thực th. t-ường t%n t-?ng 3hi Q thJ? thực t@i như Q ni t-ư!c n12tập hợp như thếqqq 3hWng ;a? giờ hi"n hữ#‡ ngaE Qến ;i.# hi"n c/a chZng cong-|t ngắn ng/i th?áng hi"n th?áng 2|t 9$E6n6ti'?3a Buddhist Dictionary mC?'?2;? ™-Jœin Pje t-ang ff=q V thế n12 tập hợp n,E Qược kếp 0ư!i Qề

2>c ‰)ự thật r#E ư!cŠ 9haE t>c Qế )a22#ti)acca haE +?h6-a)acca= 3hác +!i‰)ự thật t&i hậ#Š 9haE chAn Qế pa-a2attha)acca= t-?ng Q c hc th#Eết )anh3hì 0? tRE th#c 9paicca)a2#pp60a=q F#E.n :i'in0apa5ha 9$hững CA# Hic/a V#a :i'in0a= ',2 )áng t )ự 3hác ;i"t giữa hai )ự thật n,E 9:i'q Pl=qmf :q i bbjm :q i Pl‡ :q iq Pdl^dP +, Uq ii Pbmj $hư ta ) ;iết t-?ng chương ; 3inh SauE#ttani36Ea t-nh ;[E n12 '?@i }ni"2 +ề +J0an6 t-?ng Q hai ph[n Q[# 9)#3hin0-iE6 +, 0#33hin0-iE6= ni Qến+J0an6 0† ch(# haE 3h ch(# th#c cơ th. hai ph[n thY ;a +, thY tư9)?2ana))în0-iE6 +, 0?2ana))in0-iE6= ni Qến +J0an6 0† ch(# haE 3h ch(#

th#c tA2 thYc +, c#&i cRng ph[n thY n12 9#pJ33in0-iE6= g%2 c +J0an63hWng 0† ch(# cong 3hWng 3h ch(# th#c cơ th. +, th#c tA2q 9Sq +q bPl=qmPl S? 36Ea ca )#3h6Ea ca +J0an6Ea anicc6n#pa))Ž +iha-ati 9Sq i+q bPP=mPP Sa;;J 0ha226 +J0an6)a2?)a-aX6 9Uq i+q j=q ChZ giải c/a B Kinh T1ng Chi giải th8ch )a;;J 0ha226 ch8nh ', n12 tập hợp 9U$ Ua3ath6 4TS i+qPe=žqmPb VJ0Jti +J0JtŽti 3h? 6+#)? ta)26 +J0an6 ti +#ccati 9:q iq bj=mP Các Eế# t& |E Qược 3. t-?ng ;ảng Eế# t& +ật th. ph> th#c t-ang dfmPd Sa# 'ời t#E\n ;& n,E 2&i tương r#an giữa paicca)a2#pp60a +, n12 tậphợp Qược 'ập n\n ‰7? paicca)a2#pp60a pa))ati )? 0ha22au pa))ati E?0ha2^2au pa))ati )? paicca)a2#pp60a pa))atŽtiq 4aicca)a2#ppann6 3h?

panŠ i2J Ea0i0au pa5c#p606na33han0h6Šq ‰Thực thế n12 tập hợp ',2 Q&itượng t@? n\n )ự ;á2 n8# 3hì '\n c Qiề# 3i"nŠ 9: iq Pjl^PjP=

P































mPe Eat)? TJn›in +reedom in E,ile( The Autobiography of the Dalai -ama 9$Jœ 7?-3 Ha-pJ- C?''in) Pjjl= t-ang PlqmP $ghMa QJn ', mchải ‰thJ? chiề# tcŠqmPf Th#Eết 0i†n thJ? chiề# ngh(ch thường Qược tả như )a# ‰D? +W 2inh tận0i"t các h,nh +i tA2 thYc t@? nghi"p ;( t-N t#E"tŠq U+ivv6 t+J+aa)J)a+i-6gani-?0h6 )aO3h6-ani-?0h?qmP Thq StchJ-;at)3E Buddhist -ogic 9$Jœ 7?-3 D?+J- 4#;'icati?n) Pjb=PPPmPj ‰4aicca)a2#pp60a n,E ', ng#%n g&c )anh 3hì c/a t?,n 3h&i 3hˆ Qa#Šq–+a2 Jta))a 3J+a'a))a 0#33ha33han0ha))a )a2#0aE? h?tiqmbl $12 tập hợp ',2 Q&i tượng t@? n\n )ự ;á2 n8# 9#p606na33han0h6= Q@i3hái gi&ng như n12 tập hợp ng?@i t-N +i"c #p606na33han0h6 ch(# t-ách nhi"2ch? +i"c ct t-i c?n người +,? ch# 3‚ )anh t* '#An h%i 9)au)6-a=q TWi ) giải -wth\2 )ự 3hác ;i"t tinh tế giữa hai nh2 n,E ` 4a5c63han0h6 Ÿ…p606na3han0h6 Chương PqmbP Uq i Pf^ffqmbb “tiJnnJ La2?ttJ Q ghi nhận )ự 'i\n h" n,E 9“tiJnnJ La2?ttJ .Conditioned

Co/production and &upreme Enlightenment0 t-?ng q Hq 0J Uq ivJ)J3J-a J0qB#00hi)t St#0iJ) in H?n?#- ?y a'p?'a Gah#'a mL?n0?n ?-0?n ™-a)J- Pjlt-ang PPj=qmb qq¡aO3hittJna pa5cŠ#p606na33han0h6 0#33h6 9Uq i Pff=mbd Tattha taE? a00h6 qqq Katha2¢ U+ivv6 )au3h6-6 atŽt? a00h6 v6ti^va-6^2a-aXa2 an6gat? a00h6 2avvhJ aha pacc#ppann? a00h6 ti taE? a00h6qUn#-#00ha ‰U;hi0ha22attha)aOgahaŠ 9—q 4q Tq Sq Pd P^d= t-ang q ‰C ;athờiq VW 2inh +, h,nh +i t@? nghi"p th#c +ề r#á 3hY‡ )anh gi, +, chết th#c+ề tương 'ai tá2 3h?Jn ` giữa th#c +ề hi"n t@iŠqmbe $hư ;, GhE) Da+i0) ch{ -w t-?ng 0(ch ;ản U;hi0ha22attha)aOgaha c/aShœJ £an U#ng Qược ;, t# ch8nh 9ShœJ £an U#ng ;ản 0(ch .Compendium ofPhilosophy( Abhidhammatthasa1gaha mL?n0?n 4q Tq Sq Pjf t-ang Pf chZth8ch )& d=qmb Ic $E6n6ti'?3a Buddhist Dictionary t-ang Pblqmbf “tiJnnJ La2?ttJ $istoire du buddhisme indien( des origines 2 l03re &aka 9L?#+ain šn)tit#t -iJnta'i)tJ Pjf= t-ang dqmb Va)#;han0h# n\# -a nhận Q(nh n,E t-?ng U;hi0ha-2a3?)a 7a J)a)3an0ha^)ant6n? van2at-aE6+a)tha #pa0i)a¤ ¥ )a p-atitEa)a2#tp60?0+60a86Oga) t-i^36X¦a3a¤ ¥ p<-+6pa-6ntaE?- 0+J 0+J 2ah0hEJŠ )a#pa-ip<-iXa¤ ¥¥ 9U;hKq iiiq bl=q L?#i) 0J La Va''J 4?#))in 0(ch Q?@n n,E như )a#‰$hư ta Q ;iết ch#_i các tập hợp tự 0i†n ;iến r#a ;a thời Q ',

4-atŽtEa)a2#tp60a 9th#Eết 0#E\n 3hì= +!i Pb 3h?Jn t-?ng ;a ph[n hai 3h?Jn` ph[n Q[# hai 3h?Jn ` ph[n ;a tá2 3h?Jn ` ph[n giữaŠq 9L?#i) 0J La Va''J4?#))in -0 Abhidharmako4a de 5asubandhu mB-#kJ''J) šn)tit#t BJ'gJ 0J)Ha#tJ) “t#0J) Chin?i)J) Pjl bl^P=qmbj $g?,i các r#E.n Philosophy and Psychology in the Abhidhamma 9DJ'hi:?ti'a' Ba-na-)i0a)) Pjfd=‡ Ecstatic &pontaneity 9BJ-3J'JE U)ian H#2anitiJ)4-J)) Pjj= +, *holeness -ost and *holeness 6egained 9U';anE StatJ…ni+J-)itE ?y $Jœ 7?-3 4-J)) Pjjd= c/a Hq Vq #nthJ-‡ Buddhist Theory ofPerception 9C?'?2;? CJE'?n …ni+J-)itE 4-J)) Pje= c/a –q Gq Sa-athchan0-a‡ The Psychological Attitude of Early Buddhist Philosophy c/a Unag6-i3a ?+in0a9L?n0?n Gi0J- an0 C?2panE PjP=‡ Gq $q GJat 7rigins of %ndian Psychology

9BJ-3J'JE U)ian H#2anitiJ) 4-J)) Pjjl=‡ +, ph[n Q[# r#E.n The Principles of Buddhist Psychology c/a Da+i0 Ka'#pahana 9U';anE StatJ …ni+J-^)itE ?y $Jœ 7?-3 4-J)) Pjf= ;,i +iết +ề ch/ Qề n,E h[# như 3hWng cq

Pd

































ml La2?ttJ $istoire du bouddhisme indien t-ang lqmP Bhi33h# B?0hi .8handha and 9pādānakkhandha0 46'i B#00hi)t GJ+iJœP9P= 9Pjf= jP^Plbqmb .An Analytic &tudy on Three Concepts of .&kandha0! .Āyatana0 2 .Dhātu0 94hi'?)?phica' GJ+iJœ m—an#a-E Pjfe Plf^bP=qm .The +ie 8handhas( Their Treatment :sic; in the <ikāyas and Early Abhidhamma0 —?#-na' ?y šn0ian 4hi'?)?phE eb 9Pj= eêq

>h9ng %

'hái ni(m v) 'handha

I@? 4hật 3hác +!i các tWn giá? 3hác ` Qi.2 3hWng c ch_ n,? gi,nh -i\ngch? thực t@i t&i hậ# tương Yng +!i 3hái ni"2 ‰ngŠq H[# hết các tWng phái Q@?4hật ch? -zng t?,n th. +o t-> n,E 93. cả cá nhAn c?n người cong thế= g%2 c

các hi"n tượng 90ha22a= 3hác ;i"t nha# các hi"n tượng 3hWng th. 'ược giảnnh hơn Qược nữa 2, th,nhq Ch? 0R các hi"n tượng n,E c ch#ng 2ƒ# )& +!icác hc th#Eết 3hác nha# c/a nh, 4hật )& 'ượng +, cách phAn '?@i thaE Qî tN tWng phái n,E )ang tWng phái 3hácq Hơn nữa +!i 2>c Q8ch phAn t8ch thực t@ih[# hết các tWng phái Q giải th8ch t{ 2{ thJ? nhiề# 3hả? hư!ngq :t t-?ngnhững 3hả? hư!ng n,E ', chia các Eế# t& th,nh hai '?@i ch(# Qiề# 3i"n 9hữ# +i)aO3hata= +, 3hWng ch(# Qiề# 3i"n 9+W +i a)aO^3hata=q L?@i ch(# Qiề# 3i"n cnhiề# hơn ch{ t|t cả hi"n tượng c Qiề# 3i"n 9c ;ắt Q[# +, c ch|2 0Yt= c/ahi"n hữ#q B UOg#tta-ani36Ea ni ', các hi"n tượng ch(# Qiề# 3i"n c ;a Q•ct8nh 3hì '\n 0i"t Qi +, thaE Qî 3hi Qang hi"n hữ#‡ mP c„n các hi"n tượng3hWng ch(# Qiề# 3i"n Qược Qề cập t!i như 3hWng c ng#E\n nhAn mb ^ c„n QượcQ(nh nghMa ', ni;;6naqm Hai phái ThJ-a+60a +, Sa-+a)ti+60a c 3hác nha# +ềth,nh ph[n c/a nh2 3hWng ch(# Qiề# 3i"n‡ ThJ-a+60a ch{ thNa nhận ni;;6nat-?ng '?@i n,Emd t-?ng 3hi Sa-+a)ti+60a c„n ch|p nhận th\2 Eế# t& 3h?ảng3hWng 96368a= +, hai '?@i ni;;6na 9p-ati)au^3hE6ni-?0ha +,ap-ati)au3hE6ni-?0ha=me ', các t-@ng thái 3hWng Qược 3hai )anh -aq Các hi"ntượng t-?ng nh2 '!n ', nh2 ch(# Qiề# 3i"n ch(# t-ách nhi"2 ch? )ự t?@i }+, ;|t t?@i }m + các hi"n tượng n,E Qưa t!i nhận thYc 3hWng ch8nh kác +ềthực t@iq $h2 n,E '@i Qược chia th,nh n12 tập hợp mf -<pa 9+ật th.= +J0an69cả2 nghi"2= )a556 9nhận ;iết= )aO3h6-a 9h,nh +i t@? r#ả= +, +i556Xa 9thYc=^ 2, ch{ ni n12 tập hợp n,E thWi ', các Eế# t& t@? n\n c?n ngườiq

Ng<Ln g8" #M"h s vO sP phát triQn "a "h= 'handha

Danh tN 3han0ha 9San)3-it )3an0ha= Q Qược 0Rng t-?ng +1n chương thời tiền4hật +, tiền …pania0q :t t-?ng những chZ giải 'A# Qời nh|t c/a n +ề ng#E\nngữ hc +, } nghMa t-?ng ngữ hc ;ản $i-#3ta ch? -zng nghMa thWng thườngc/a 3han0ha t-?ng VJ0a Qược gi!i h@n t-?ng ‰các nhánh c/a thAn cAEŠ ;ì +các nhánh |E ‰Qược 08nh 'iền +!i cAEqŠm Iiề# chZ } ', chữ ‰;ng cAE thAn cAEŠnơi t|t cả các nhánh t> +ề cong ', 2t t-?ng những ng> } c/a 0anh tN 46'i3han0haqmj Tác giả c/a $i-#3ta cong Qề cập t!i nghMa thY hai Q ', ‰+aiŠ +&n-Zt tN cRng 2t ngữ c1n 9)3an0h § ‰;( 08nh 'iềnŠ= +, Qược 0Rng thJ? nghMa n,E+ +ai ‰08nh 'iền +!i thAnqŠmPl ChZng tWi t2 th|E cách 0Rng tương tự như thết-?ng t@ng 46'i ; SauE#ttani36Ea +, Vi)#00hi2agga 0Rng chữ 3han0ha Q.

Pe































ch{ ch? chữ +aiqmPP Các tác phx2 thời tiền 4hật k#|t ;ản )a# n,E như Ch6n0?gEa …pania0 0Rng chữ 3han0ha thJ? nghMa ‰nhánhŠ 'i\n r#an Qến ;anhánh nhi"2 +> t-aE? 0ha-2a)3an0h6¤ Eav5a¤ a0hEEaEana2 06na2qmPb$gược '@i r#E.n :ait-Ž …pania0 0Rng chữ 3han0ha Q. ch{ ch? ‰Qá2Š 3hiq mPCách 0Rng tương tự như thế cong th|E t-?ng t@ng 46'i 3inh 0Rng chữ 3han0haQ. ch{ ‰Qá2Š 3hi +, 0„ng nư!c 9aggi33han0ha +, #0a3a^33han0ha=qmPd Cách0Rng n,E Q[E 0ƒE t-?ng +1n chương 46'i nhiề# 3hWng ;iết cơ 2an n,? chữ ‰t?,n 3h&i 3hˆ Qa#Š 90#33ha33han0ha=qmPe

Chữ 3han0ha cong Qược 0Rng t-?ng +1n hc ThJ-a+60a Q. ch{ Qến } ni"2‰ph[nŠ +!i nghMa nhiề# Eế# t& hợp th,nhq V8 0> ; DŽgha^ni36Ea Qề cập t!i ;&n3han0ha) gi!i 9)Ž'a= Q(nh 9)a260hi= t#" 9pa556= +, giải th?át 9+i2#tti=q mP B3inh n,E Qề cập t!i 2t nh2 3hác tương Yng +!i nh2 t-ư!c nhưng 3hWng ctập hợp giải th?átqmPf

T-?ng +1n hc 4hật iá? +, +1n hc thời tiền 4hật } nghMa 'i\n r#an Qến chữ 3han0ha c )& 'ượng Qáng 3.q T#E nhi\n cách 0Rng r#an t-ng nh|t c/a 0anh

tN n,E t-?ng +1n h" 46'i ', } nghMa c/a chữ pa5c633han0h6 ‰n12 tập hợpŠqBzng chYng +ề t[2 r#an t-ng c/a chữ n,E Qược n\# t-?ng r#E.n B#00hi)tDicti?na-E c/a $E6n6ti'?3a ch{ c#ng Yng Q(nh nghMa 'i\n r#an Qến n12 tậphợpqmP Iiề# c[n nh|n 2@nh ', t-?ng …pania0 haE VJ0a +1n hc thời tiền4hật hi"n Qang 'ư# h,nh -i\ng '?@i Q(nh nghMa +ề 0anh tN n,E 3hWng c }nghMa |Eq

Năm tập hợp vO hamma"a--appavattanas<tta

S& '[n k#|t hi"n c/a chữ pa5c633han0h6 t-?ng 3inh Qi.n +, )ự 3i"n n12 tậphợp Qược ;,n '#ận t!i t-?ng Dha22aca33appa+attana)#tta ^ ;,i giảng phápQ[# ti\n c/a IYc 4hật ^ ) ch{ Q(nh Q•c t8nh ni t@i c/a 4hật iá?q Ic 3Œ ;,ipháp giảng Q[# ti\n |E ) Qưa -a nghi h?•c +ề giả Q(nh n,Eq T-ư!c 3hi giảng ;,ipháp Q[# ti\n c?n người thời Q@i |E 3hWng th. 'nh hi Qược giá? '} nh, 4hậtq$hưng $g,i ch{ Qề cập pa5c633han0h6 r#a '?a t-?ng ;,i giảng Qq Iiề# n,Eng[2 ch{ -zng những người nghJ giảng Q hi.# -w các ng> } ni t@i phYc t@p-%iq V8 0> 3hi t2 tắt các '} 0? t@? 3hˆ Qa# '@i QYc 4hật Q 3ết '#ận ‰ni t2'@i n12 tập hợp ',2 Q&i tượng ch? )ự ;á2 n8# t@? 3hˆ Qa#Š mPj 2, 3hWnggiảng th\2 +ề chữ pa5c633han0h6 nữaq Cả hai ;ản chZ giải S6-atthappa36)inŽ haE Sa2antapa)60i3a +ề phx2 Dha22aca33appa^+attana)#tta cong chả giảith8ch g +ề +|n Qề n,Eq V thế hnh như chữ pa5c#p606na33han0h6 9c cRng

ng> } như chữ pa5c633han0h6 như chZng ta ) )!2 th|E= Q thWng 0>ngqSự thiế# +ắng Q(nh nghMa c/a 4hật iá? +ề chữ 3han0ha t-?ng +1n hc thời tiền4hật Qưa t!i ;a giả th#Eết 9P= 0anh tN Q c nhưng 3hWng Qược ghi '@i t-?ngcác ;ản chZ giải thời tiền 4hật 2, chZng ta hi"n c 9h?•c c th. Q Qược hợpnh|t t-?ng các tác phx2 )#E '#ận c/a vŽ+a3a 'wa th. ng#%n g&c chưa t2 -aQược‡ 9b= haE ', chữ 3han0ha c th. ', 2t phát 3iến t-iết hc Q Qược QYc4hật gi!i thi"# nhưng + '} 0? +1n hc những nh, )ư# tập 3inh t@ng 46'i Qr#Eết Q(nh 3hWng Qưa 'ời giải th8ch chi tiết +ề chữ |E +,? t-?ng Dha22a^ca33appa+attana)#tta ch? 0R QYc 4hật 0@? Q Q c giảng giải‡ 9= h?•c ',3inh n,E Q 3hWng Qược tˆ chYc t1ng Q?,n thời 4hật )?@n -a ngaE tN Q[# 2,

Qược )?@n )a# n,E t-?ng )ự nghi"p h?zng pháp c/a $g,i 9haE ngaE )a# 'Zc4hật nhập 0i"t= 3hi } nghMa c/a pa5c6^33han0h6 thJ? 4hật iá? Q Qược c/ngc& +ững +,ng +, những người t-?ng cRng 2t t-#Eền th&ng Q -|t r#Jn th#c

P





















+!i nghMa n,Eq iả th#Eết ch? -zng 2t hc th#Eết )a# 3hi Q Qược phát t-i.nQ[E Q/ Qược t-nh ;[E t-` '@i +,? thời ng#E\n th/E Q. t@? #E t8n ảnh hư`ng -|tphˆ thWng t-?ng gi!i hc giả TAE phươngq T#E nhi\n cong c th. ', + t-?ng các;,i giảng )a# c +W 3h&i chZ 0ƒn +ề 0anh tN n,E n\n 3hiến ch? người )ư# tập3inh Qi.n ; 'ời giải th8ch t-?ng 3inh n,E Qi Q. Qng 3h#Wn ;,i pháp giảng Q[#ti\n c/a 4hật +,? ;ản t2 'ược ch8nh kác 3Œ 'ưng +ề t?,n th. giá? '} nh,4hậtq

Th?@t ti\n hnh như giả th#Eết Q[# c +~ hợp '} nh|t + tiền thAn c/a chữ 3han0ha t-?ng 4hật hc Qược t2 th|E t-?ng các ; )ách cˆ B-6h2aXa +,…pania0 t-?ng Q n12 Eế# t& cong t@? n\n những ph[n ch8nh c/a c?n ngườiq Taitti-ŽEa …pania0mbl giải th8ch t{ 2{ )ự phAn chia c?n người 9p#-#a¤= thJ?n12 tự ng 96t26= 3hác ;i"t nha# ^ tự ng 0? thực phx2 t@? th,nh9anna-a)a2aEa¤= tự ng 0? h?@t Qng hữ# cơ t@? th,nh 96t26p-6Xa2aEa¤=tự ng 0? tA2 } t@? th,nh 96t262an?2aEa¤= tự ng 0? nhận thYc t@? th,nh96t26+iv56na^2aEa¤= +, tự ng 0? h{ t@? th,nh 96t26nan0a2aEa¤= ^ 2, t|tcả n12 ph[n n,E tương Q&i gi&ng như n12 3han0ha) t-?ng t@ng 46'iq Tập hợp

+ật th. 9-<pa33han0ha= c th. tương Yng +!i ‰ng 0? thực phx2 t@? th,nhŠ +; 3inh DŽghani36Ea 2W tả -<pa ', ‰tự ng 0? ;&n Eế# t& ch8nh +&n ;a? g%2 cả9+, 0?= thực phx2 t@? th,nhqŠmbP C„n )a556^33han0ha +, +iv56X633han0ha '[n'ượt Qược )? +!i ng 0? tA2 } t@? th,nh +, ng 0? nhận thYc t@? th,nhq C„n)aO3h6-a33han0ha như Kq $q —aEati''J3J Q ch{ ch? th|E -w ', mbb c th. 'i\n 3ết+!i tự ng 0? h?@t Qng phát k#|t tN h?@t Qng hữ# cơ t@? th,nh +)aO3h6-a33han0ha Qược 2W tả t-?ng :avvhi2ani36Ea c '#Wn cả ‰hơi th` +,? +,-aŠmb t-?ng 3hi tự ng 0? h?@t Qng hữ# cơ t@? th,nh gi&ng như nghMa c/ap-6Xa t-?ng …pania0 hơi th` thiết Eế#qmbd Ch{ c +J0an633han0ha +, tự ng0? h?an h{ t@? th,nh hnh như 3hWng c kYng +!i nha#q V +!i pa5ca33han0h6c/a 4hật iá? n12 Eế# t& 3. thJ? …pania0 ch{ Qược hợp nh|t t-?ng 3iếp Qời2t người‡ +,? 'Zc chết n12 Eế# t& n,E - -aqmbe I. nh|n 2@nh )ự tươngQ%ng giữa 'ời giải th8ch +ề các th,nh t& t@? n\n tự ng n,E c/a 4hật iá? +,c/a …pania0 StchJ-;at)3E ni

Sự 3hác ;i"t n,E +ề các tập hợp giữa 4hật iá? +, …pania0 kác nhận )ự thực ', t-iết hc n I Q Q@t Qược tiến ; '!n 'a? t-?ng 3h?ảng thời giangiữa …pania0 thời ;an )ơ +, )ự k#|t hi"n c/a Q@? 4hậtq T-?ng 4hật hcta c )ự phAn chia các 3hả n1ng c/a tA2 thYc -a th,nh cả2 nghi"2m+J0an6 } ni"2 m)a556 tác } m)aO3h6-a +, th#[n nhận thYc m+iv56X6t-?ng Q 3h?a tA2 '} hc hi"n Q@i chả c nhiề# thaE Qî gq T-?ng

…pania0 'Zc Q[# Q th* Qưa -a các Eế# t& hơi th` 'ời ni nhận thYc c/a2ắt c/a tai +, c/a }q $hưng Qi.2 tương Q%ng c„n '@i nhận thYc c/a }Eế# t& r#an t-ng nh|t t-?ng cả hai t-ường hợp ', manas 9}=q I@i +o t->haE I@i H%n Q Qược phAn t8ch -a n12 th,nh t&q F#a )& 'ượng các)3an0ha c/a nh, 4hật +, +( t-8 c/a 2ana) 9§ +iv56X6= t-?ng các )3an0han,E c ' ta c t-#Eền th&ng cˆ kưa c„n t%n t@iqmb

$hư StchJ-;at)3E Q Qề ngh( chữ pa5ca33han0h6 c th. ', chữ Q%ng nghMa+!i haE chữ -|t phˆ thWng Q. Qề cập t!i n12 Eế# t& 3. thJ? ;-6h2a n,Eq$hưng Q?@n +1n t-?ng Q chữ pa5ca33han0h6 Qược 0Rng t-?ngDha22aca33appa+attana S#tta ng> } ', 3hWng t-ường t%n +, 3hWng c tự ng

+, cả hai Qiề# n,E Qề# 3hWng tương th#ận +!i phái ;-6h2aq $ế# } ni"2 +ề3han0ha Q ', 2t 9Eế# t&= Qược Qề cập t!i t-?ng )ự phAn chia tự ng c/a;-6h2a th QYc 4hật Q 3hWng chZ } nhiề# Qến t[2 r#an t-ng c/a )ự 3hác

Pf

















;i"t +ề nghMa á2 ch{ t-?ng cách 0Rng -i\ng c/a $g,iq Iiề# n,E Qưa ta t!i +i"cr#an )át Qến giả th#Eết thY hai +, thY ;a 2, -|t c th. } nghMa Q•c thR c/a4hật iá? +ề 3han0ha ', 2t phát 3iến t-?ng t-iết hc n Iq T#E thế 3hWngth. chắc chắn -zng 3inh Dha22aca33appa+attana th?@t ti\n c chYa Qựngph[n ;,n +ề pa5ca33han0h6 haE 3hWng -%i )a# Q ;( ; Qi + '} 0? +1n hchaE c phải } ni"2 +ề pa5ca33han0h6 +ề )a# Qược 3. '#Wn t-?ng 'ời giảng Q[#ti\n c/a QYc 4hậtq $hưng ta c Q/ '} 0? chắc chắn -zng chữ pa5ca33han0h6 ',2t phát 3iến t-iết hc c/a những người thJ? 4hậtq

a1"a--handhā vO pa1"<pādāna--handhā

Ch? Qến naE hai chữ pa5ca33han0h6 +, pa5c#p606na33han0h6 h[# như Qược0Rng 'ƒn ch? nha#q Iiề# 3hác ;i"t 0#E nh|t nhưng -|t r#an t-ng giữa haihnh thYc tập hợp n,E ', nh2 pa5c#p606na33han0h6 3hWng t-ánh 3hi ảnhhư`ng c/a th,nh 3iến 96)a+a= +, ;á2 n8# 9#p606na= t-?ng 3hi nh2 3ia th3hWngq I. ',2 -w nghMa +, 2&i tương r#an c/a các pa5ca33han0h6 ;zng cáchthiết 'ập 2&i 'i\n h" h_ tương +!i paicca)a2#pp60a ch{ c +i"c 3hả? cY#

pa5c#p606na^33han0h6 2!i th8ch hợp‡ + pa5ca33han0h6 Q 3hWng 08nh '8#Qến ch#E"n t@? -a 3hˆ Qa# +, +!i +i"c ct t-i +,? ;ánh kJ '#An h%i 3hWng 'i\nh" t!i paicca)a2#pp60aq $hưng ;,i 3hả? cY# n,E nhắ2 +,? cả haipa5ca33han0h6 +, pa5c#p606na33han0h6 +!i '} 0? Qơn giản ', 2>c Q8ch Q[#ti\n c/a chZng tWi ', kAE 0ựng thiết 'ập nhi"2 +> +, ',2 -w 2&i 'i\n h" giữatNng tập hợpq V các tập hợp c/a 2t nh2 +ận h,nh thJ? cRng 2t cách thYcE như c/a nh2 3hác ^ +!i 3hác ;i"t tế nh( ', các tập hợp c/apa5c#p606na33han0h6 ^ nh2 +ƒn c„n ', Q&i tượng c/a ;á2 n8# ^ 3hả? hư!ngh,2 kZc n,E th8ch hợp nh|t Q. h?,n th,nh 2>c Q8ch c/a chZng taq

T#E nhi\n phải ',2 )áng t )ự 3hác ;i"t giữa hai ; 3han0ha n,Eq F#E.nUha)6'inŽ giải th8ch chữ 606na 9pa5ca ¨ #pa ¨ 606na ¨ 3han0h6= ;zng cáchQề ngh( -zng n c nghMa ‰nắ2 giữ -|t ch•tŠ +, tiền t-8 tN upa ch{ nh|n 2@nhth\2 như t-?ng những chữ #p6Ea)a 9Qa# '„ng= +, ;( r#` 2ắng 9#pa33#ha=qmbf 4hx2 Khan0ha t-?ng SauE#tta^ni36Ea Q(nh nghMa -w hai ; tập hợp n,E 2,3hWng )? )ánh chZng +!i nha#

‰Các t‚ 3hJ? cái g ', n12 tập hợp¢ B|t cY +ật th. cả2 nghi"2 nhậnthYc h,nh +i tác } +, thYc 0R th#c +ề r#á 3hY hi"n t@i haE t-?ng tương'ai t-?ng haE ng?,i thW t-ược haE +i tế th|p 32 haE ca? r#8 g[n haE kanhững nh2 n,E Qược gi ', +ật th. cả2 nghi"2 nhận thYc h,nh +i tác

} +, thYcqqq $,E các t‚ 3hJ? cái g ', n12 tập hợp t@? Q&i tượng ch? )ự ;á2 n8#¢ B|t cY +ật th. cả2 nghi"2 nhận thYc h,nh +i tác } +, thYc0R th#c +ề r#á 3hY hi"n t@i haE t-?ng tương 'ai t-?ng haE ng?,i thWt-ược haE +i tế th|p 32 haE ca? r#8 g[n haE ka ch(# ảnh hư`ng c/ath,nh 3iến ;( ;á2 n8# những nh2 n,E Qược gi ', những tập hợp +ậtth. cả2 nghi"2 nhận thYc h,nh +i tác } +, thYc t@? Q&i tượng ch? )ự ;á2 n8#qmb

T‚ 3hJ? B?0hi t-?ng ;,i .8handha 2 9pādānakkhandha0 ch{ -w -zng )ự 3hác;i"t giữa hai nh2 n,E +!i tập ngữ )6)a+a #p606niEa Qược n\# -a ng> } ', c3hác ;i"t thực )ự +ề ph@2 +i ni cách 3hác c các tập hợp ', an)6)a+a

an#p606niEaqmbj Iiề# n,E ng> } ', c những tập hợp 3hWng ch(# ảnh hư`ngc/a th,nh 3iến 96)a+a= +, c/a ;á2 n8# 9#p606na=q TWi ) 2ượn '&i 0i†n Q@tn,E c/a t‚ 3hJ? B?0hi 3hi Qề cập Qến nh2 tập hợp n,E +, ‰nh2 tập hợp Qơn

P









th#[nŠq Bhi33h# B?0hi cong ch{ -a -zng + 2_i tập hợp t-?ng nh2pa5c#p606na33han0h6 h?•c ', t-ường hợp -i\ng c/a +ật th. cả2 giác nhận;iết h,nh +i tác } haE thYc ta c th. r#i Q(nh -zng t|t cả các tập hợp |E Qược;a? g%2 t-?ng các pa5ca33han0h6 |Eqml V8 0> ;|t cY +ật th. 9-<pa= n,?th#c nh2 pa5c#p606na33han0h6 cong tự Qng th#c pa5ca33han0h6q V thếpa5ca33han0h6 ', 0anh tN ch#ng ;a? g%2 cả hai nh2 pa5c#^p606na33han0h6 +, ‰nh2 tập hợp Qơn th#[nŠ ', nh2 3hWng ch(# ảnh hư`ngc/a ;á2 n8#q

Chữ pa5ca33han0h6 thường Qược 0(ch ', ‰tập hợp ;á2 n8#Š thJ? nghMa ‰tập hợpgAE )ự ;á2 n8#Šq T#E nhi\n thJ? 3inh +1n c th. chia ‰;á2 n8#Š th,nh ;&n '?@i;á2 n8# '|E 3h?ái '@c giác r#an ;á2 n8# '|E r#an Qi.2 )ai '[2 ;á2 n8# '|E '†nghi nghi thYc +, ;á2 n8# '|E r#an Qi.2 +ề ngq mP Thực -a ;á2 n8# '|E3h?ái '@c giác r#an Qược kếp +,? '?@i tA2 ph> tRE tha2 9'?;ha=‡ ;a hnh thYc;á2 n8# c„n '@i Qược kếp +,? '?@i r#an Qi.2 )ai '@c 90ihi=‡ mb +, cả hai '?@itA2 ph> tRE n,E th#c nh2 )aO3h6-a33han0haq CY +,? Q ta 3hWng th. ni-zng cả n12 tập hợp Qề# ‰t@? -a )ự ;á2 n8#Š cả ;ì + ch{ c

)aO3h6-a33han0ha t-ực tiếp ch(# t-ách nhi"2 ch? h,nh +i ;á2 n8# n,Eq V thếnế# 0(ch chữ pa5c#p606na33han0h6 ', ‰n12 tập hợp t@? )ự ;á2 n8#Š ) gAEhi.# '[2q

Cách 0(ch chữ pa5c#p606na33han0h6 ch8nh kác hơn ', ‰những tập hợp t@? Q&itượng ch? )ự ;á2 n8#Šq V thJ? Q(nh nghMa 2t +( h?,n t?,n giải th?át9U-ahant haE 4hật= 3hWng c„n t@? -a ;|t cY hnh thYc ;á2 n8# n,? ta c th.ni -ng -a -zng Q(nh nghMa +ề pa5c#^p606na33han0h6 gián tiếp 'i\n 3ết n12tập hợp ',2 Q&i tượng ch? )ự ;á2 n8# +!i những người ph,2 t>c 9p#th#vvana=t-i ;#c t-?ng ;ánh kJ )au)6-a +, ‰n12 tập hợp th#[nŠ ', ch? những ngườiQ th?át -a 3hi '#An h%i +, Q chYng ngq Iiề# r#an t-ng Q. nh|n 2@nh `QAE ', các +( Q h?,n t?,n giải th?át 3hWng c„n t@? -a ‰tha2 áiŠ haE ‰)An hậnŠnữaq

V thế +ề '} th#Eết 2, ni +!i các ;ậc giải th?át hnh như 3hái ni"2 +ềpa5c#p606na33han0h6 3hWng c„n áp 0>ng Qược nữa + +!i các +( |E 3hWng ctập hợp n,? c/a các +( n,E c th. ', Q&i tượng ch? )ự ;á2 n8# cảq Khi Q(nhnghMa +ề ‰pa5c#p606na33han0h6Š n,E ', những g 2, c?n người ;á2 n8# '|E',2 tự ng c/a 2nhm Da+i0 Ka'#^pahana tán th,nh r#an Qi.2 n,Eq Hi.nnhi\n nhờ chYng giai Q?@n nhập gi„ng 9)?t6panna= +( t‚ 3hJ? Q?@n t-N Qượct|t cả các r#an Qi.2 3hác ;i"t nha# +ề ng 9)a336Ea0ihi= +, 3hWng c„n ch?

các tập hợp ', tự ng c/a 2nh nữaq ThJ? cách '} '#ận n,E các +( Q giác ngc„n hi"n 0i"n t-\n cwi Qời t-[n t>c n,E 3hWng c Q•c t8nh c/a pa5c#^p606na33han0h6 nữa nhưng QZng -a c„n 2ang Q•c t8nh c/a ‰n12 tập hợpth#[nŠ +&n ng?,i t|t cả nhi†2 'ậ# +, ;á2 n8# +, 3hWng c„n Qược c?i ', ‰cái gc/a -i\ng 2nhŠq

T#E thế nế# 'ập n\n ;ảng Q&i chiế# giữa ‰n12 tập hợp Qơn th#[nŠ c/a các tậphợp c/a a-ahant +, c/a các +( 4hật th ) )ai + -w -,ng SauE#ttani36Ea ;ác; 2&i 'i\n h" h_ tương |E

$,E hiền hữ# K?hita +( a-ahant c[n kJ2 kt ‰n12 tập hợp ',2 Q&i tượng

ch? )ự ;á2 n8#Š ', +W thường 3hˆ Qa# ;(nh h?@n ', 2>t nht ', 2oi t\n', 3h&n 3hˆ ', &2 Eế# ', 3~ ka '@ ', t@2 ;ợ t-&ng 3hWng +, 3hWng c tự ngq $,E hiền hữ# + +!i +( a-ahant 3hWng c g nữa Q. ',2 +, +i"c +( |E

Pj











Q ',2 3hWng c[n phải 'ập '@i nữaq T#E nhi\n 3hi các +i"c n,E Qược t# tập+, t-a# gi%i th ) Qưa Qến c#c )&ng an '@c m0iha0ha22a)#3h6+ih6-angaE t-?ng 3iếp n,E +, Qưa Qến chánh ni"2 +, )ự hi.# ;iết -w -,ng tườngtậnqmd

I?@n n,E ni -zng 0R a-ahant c ‰pa5c#p606na33han0h6Š hi.n nhi\n ', các +(|E 3hWng c„n t@? -a ;á2 n8# haE nắ2 giữ ‰r#anQi.2 +ề ngŠ 0ư!i ;|t cY hnhthYc n,?q V thế n 2A# th#ƒn +!i Q(nh nghMa c/a Ka'#pahana +ềpa5c#p606na33han0h6 ', những g c?n người ;á2 '|E ',2 tự ng c/a 2nhq

VậE ta c th. t2 th|E những ‰tập hợp Qơn th#[nŠ n,E ` QA#¢ T-?ng ;,i +iết c/aB?0hi t‚ 3hJ? n,E ni -zng các ‰tập hợp Qơn th#[nŠ n,E ch{ Qược t2 th|Et-?ng t-@ng thái an '@c m0iha0ha22a)#3h6+ih6-a 2, B?0hi giải th8ch Q ',‰r#ả +( a-ahant t-?ng Q thế gi!i n,E ;iến 2|t +, ch{ c„n '@i $i;;6naq me $hư nhiề# chữ 46'i 3hác chữ 0iha0ha22a)#3h6+ih6-a c nhiề# nghMaq ThJ? nghMaQJn n c nghMa ', ‰)&ng t-?ng an '@c 0? t#An thJ? giá? phápŠ nhưng chữ n,Ethường Qược 0(ch ', ‰)ự )&ng t-?ng an '@c ngaE QAE +, ;AE giờŠq T-?ng phx2

DJ+a0aha)#tta c/a SauE#ttani36Ea ch‹ng h@n -|t 3h 2, t2 th|E nghMan,? 3hác c/a chữ n,E ng?,i )ự )&ng an '@c ngaE t-?ng 3iếp n,Eq $hưng ` 3inh3hác chữ n,E Qược 0Rng Q. ch{ ch? các t[ng thiền 9vh6na=m cong như )ự chYng Qắc r#ả +( a-ahant 9a-ahatta^pha'a)a26patti=qmf T-?ng 'á thư -i\ng t‚3hJ? B?0hi giải th8ch -zng 2&i tương r#an giữa 0iha0ha22a)#3h6+ih6-a +,a-ahattapha'a^)a26patti Qược 0#E t- ;zng )ự 3i"n ‰t#" giácŠ th|E các tập hợp', 3hWng thường c„n 3hˆ Qa#qqq 3hWng c[n Qược Q„i hi Q. nhập +,? cwi thiềnt-?ng 3hi t#" giác |E 0ƒn Qến +i"c chYng Qắc r#ả +(q m V thế t-?ng t-ườnghợp Q hnh như 'ời giải th8ch c/a t‚ 3hJ? B?0hi +ề 0iha0ha22a)#3h6+ih6-a', những r#ả +( a-ahant c th. -|t tin cậE Qược Q•c ;i"t ', + t-?ngVi)#00hi2agga ni -zng những +( thánh t1ng chYng Q@t r#ả +( + 2>c Q8ch‰)&ng t-?ng an '@c ` ngaE QAE +, ;AE giờŠq mj T#E nhi\n t-ư!c 3hi Qi )A# hơnta c[n ',2 -w nghMa c/a ‰r#ả +( a-ahantŠ Q. th|E Qược )ự 3hác ;i"t giữa‰pa5c#p606na^33han0h6Š +, các ‰tập hợp Qơn th#[nŠq

4hật iá? ThJ-a+60a ch? -zng ;&n t[ng chYng Qắc 9‰r#ả +( c/a Q@? 'Š2aggapha'a= Q@t Qược t-ư!c 3hi th,nh tự# ni;;6na c#&i cRng r#ả +( nhậpgi„ng 9)?t6panna= haE r#ả c/a những +( nhập 'ư# ^ người chYng r#ả +( n,E )th,nh tự# Qược ni;;6na c#&i cRng t-?ng +„ng t&i Qa ;xE 3iếp )&ng t!i‡ r#ả +(t-` '@i 2t '[n 9)a3606g62Ž=‡ r#ả +( 3hWng t-` '@i 9an6g62Ž=‡ +, r#ả +( U 'a hán9a-ahant=q $gaE t-?ng 3h?ảnh 3hắc nhập +,? ;|t 3‚ Q@? ' n,? c/a 2t t-?ng

;&n giai Q?@n n,E +( |E Q ; '@i những nhi†2 'ậ# +, n12 tập hợp +&n ', hậ#r#ả c/a các r#an Qi.2 )ai '@cqmdl $gaE 3h?ảnh 3hắc Q ng?@i t-N +ật th. 0?tA2 t@? 9citta)a2#h6nau -<pau= -a t|t cả các hi"n tượng Qề# ', thi"n93#)a'a=qmdP Iiề# n,E 2#&n ni -zng n12 tập hợp |E ch{ ', )ự phAn '?@i cácng#E\n t& 90ha22a= 3hác nha# c/a người Qang th. nghi"2 t-@ng thái n,E +,+,? 3h?ảnh 3hắc Q n12 tập hợp |E 3hWng c„n nhi†2 'ậ# +, ;á2 n8# nữa‡3hWng c tập hợp n,? hi"n Qang c 2•t ', 3ết r#ả c/a r#an Qi.2 )ai '@cq mdbHnh như 3hi h,nh giả g•t hái ;|t cY th,nh r#ả n,? c/a 2t t-?ng ;&n Q@? 'n,E +( |E t@2 thời ‰thá2 hi.2Š ni;;6naq ThJ? B#00hagh?)a +,? c#&i r#ả +(tA2 thYc t-` '@i t-@ng thái 2i\n +i†n thường t(nhmd +, h,nh giả tiến h,nh +i"ch%i tư`ng ni;;6na thJ? cách thYc )a# QAE ‰QAE ', t-@ng thái 2, tWi Q r#án

)át như 2t Q&i tượngŠmddq iai Q?@n tN 2Yc Q thực chYng n,E Qến 2Yc Qthực chYng 3hác Qược gi ', g?t-a;h< 9ch#E.n tánh= ;ì + h,nh giả Q 9t@2thời= Q?@n ; các 0|# hi"# c/a h,nh +i tác } 9)aO3ha-6= ;\n ng?,i +, t-` n\n

bl

























ch#E\n chZ thJ? 0wi ni;;6naqmde DR c t-ải r#a giai Q?@n ch#E.n tánh +, r#an)át ni;;6na 2t 3hi r#ả +( a-ahant chưa Q@t Qược h,nh giả chưa Q@t Qược2>c Q8ch c#&i cRngq $hư Uha)6'inŽ c ni

Ch? 0R g?t-a;h< 9người Qang ch#E.n tánh= Q th|E ni;;6na +( |E như người g•p +#a + 2t 2>c Q8ch n,? Qq Sa# 3hi Q th|E +#a Qang cưi +?it-\n Qường +, 3hi Qược hi ', c g•p nh, +#a haE 3hWng +( |E t-ả 'ời ',3hWng + +( |E 3hWng g•p Qược +#a thJ? QZng 2>c Q8ch n,? Qq CRng cáchthYc Q ch? 0R h,nh giả c th|E ni;;6na +( |E 3hWng th. Qược c?i ', ct#" giác 90a))ana= ;ì + các nhi†2 'ậ# Qáng ;( '?@i ; chưa Qược 0i"tt-N mdq

$hững ai Q th. nghi"2 ;&n r#ả +( t-\n Qường giải th?át Qang r#an )átni;;6na như 2t Q&i tượng +, ` +,? t-@ng thái 2, những người c„n nhi†2 'ậ#+, ;á2 n8# 3hWng th. nhận ;iết Qược ;&n tập hợp th#c tA2 c/a hq I ',t-@ng thái t-?ng Q ‰các tập hợp Qơn th#[nŠ c th. Qược t2 th|E +!i người t-Zt-?ng t-@ng thái |E ch? 0R ', người 2!i nhập gi„ng haE ', a-ahant t@2 thời

3hWng c„n nhi†2 'ậ# +, ;á2 n8#mdf 2i†n ', 3inh nghi"2 ‰)i\# thế |EŠ c„n t%nt@iq Sa# Q các +( Q ) ‰tiếp nhậnŠ pa5c#p606na33han0h6 n,E t-` '@iq T#Enhi\n ;ậc a-ahant c th. ',2 ch? t-@ng thái r#an )át n,E 3hì '\n ;zng cáchch{ r#án pa5c#p606na33han0h6 n,E ', 3hˆ Qa# 3hWng t-ường t%n +, +W ng+, +qqq +qqq Ch8nh 2t Q?@n 3inh t-?ng SauE#ttani36Ea ni -zng a-ahant thựch,nh +i"c r#án hơi th` 96n6p6na)ati= cong c th. chYng Qược t-@ng thái 0ihJ0ha22J )#3ha+ih6-a 9)&ng an '@c ngaE t-?ng 3iếp n,E=md r#ả +( a-ahantq

I?@n 3inh +Na n\# t-?ng SauE#ttani36Ea ni t!i )ự 3i"n a-ahant c th. +ƒnc„n Q•c t8nh c/a pa5c#p606na33han0h6q T-?ng Uha)6'inŽ chZ giải r#E.nDha22a)aOgani B#00hagh?)a n\# -w )ự 3hác ;i"t giữapa5c#p606na33han0h6 +, ‰các tập hợp Qơn th#[nŠ

Ch? 0R các tập hợp c/a ;ậc a-ahat m)ic ', ;ậc Q Q?@n 0i"t t|t cả cácth,nh 3iến m6)a+a) ', Qiề# 3i"n ch? )ự ;á2 n8# t-?ng người 3hác 3hi hni +8 0> ‰Sư Bác Sư ChZŠ các thánh Q@? các r#ả +( +, $i;;6na mcácna+a'?3#tta-a^0ha226‡ kJ2 Q?@n thY e tiếp )a# Q Chương P 3hWngQược nắ2 '|E ;( hi.# )ai haE ;á2 '|Eq $hư +i\n )ắt nng Q 3hWng t@?ch_ ch? -#%i an cư 'ập nghi"p các thánh Q@? các r#ả +( +, $i;;6na mcácna+a'?3#tta-a0ha226 + )ự )i\# +i"t tA2 'inh ph?ng phZ cong 3hWngc#ng Yng Qiề# 3i"n ch? tha2 ái ng 2@n +, r#an Qi.2 )ai '@c c Qiề#

3i"n Q. ;á2 n8#qmdj

Iiề# n,E ng> } -zng 0R 3hWng t@? -a ;á2 n8# nữa các 9a-ahant= Q h?,n t?,ntận 0i"t những nhi†2 'ậ# các +( |E +ƒn c n12 tập hợp ',2 Q&i tượng ch? )ự ;á2 n8# thJ? nghMa pa5c#p606na33han0h6 c/a h +ƒn t@? th,nh nền tảng ch?)ự ;á2 n8# ` người 3hácq Kết r#ả ', các tập hợp n,E +ƒn ',pa5c#p606na33han0h6q T#E nhi\n c th. các +( a-ahant )&ng t-?ng t-@ng tháitA2 cwi )i\# thế 2, tA2 c/a 3~ ;( các nhi†2 'ậ# +, ;á2 n8# ',2 ch? W nhi†23hWng th. nhận ;iết Qược t-@ng thái c Qược 0? )ự thanh t(nh +W thượng )ự thanh t(nh t#Wn chảE tN )ự t-?ng )@ch t#E"t Q&i c/a ni;;6na mel Q&i tượng c/acác +( |Eq V thế các tập hợp ch{ c th. hi"n hữ# ', ‰các tập hợp Qơn th#[nŠ

t-?ng những +( )&ng an t-Z t-?ng t-@ng thái 2, những người c„n Q. ch? ;á2n8# chi ph&i 3hWng th. t!i g[n Qược cong 3hWng th. nhận ;iết Qượcq

bP















I. c th. giải th8ch +ề t-@ng thái tA2 thYc nơi ‰các tập hợp Qơn th#[nŠ hi"nhữ# ta c[n 0#E"t '@i các ph[n n,? Q t-?ng 3inh Qi.n ThJ-a+60a ;a 2ươi 2&tcảnh gi!i +, cwi )i\# thế 9'?3#tta-a=q Sự 0#E"t kt n,E ) giải th8ch t@i )a?3hWng th. 'i"t tập hợp +ật th. +,? t-?ng nh2 ‰các tập hợp Qơn th#[nŠq ThJ?Sa-atthappa36)inŽ chZ giải c/a SauE#ttani36Ea th tập hợp +ật th. ch{ hi"nhữ# t-?ng cwi 0>c gi!i 93626+aca-a= ;&n tập hợp c„n '@i 9+J0an6 )a556)aO3ha-6 +, +i556Xa= c th. Qược t2 th|E t-?ng ;|t cY cwi n,? 93626+aca-a-<pa+aca-a 6-<pa+aca-a '?3#tta-a=qmeP Ba cwi Q[# ti\n 96+aca-a= g%2 c ;a2ươi 2&t cảnh gi!i t@? th,nh cwi thế t>c t-?ng 3hi Q cwi thY tư 9'?3#tta-a= ccả cwi )i\# thế 9ni;;6na=q Cwi 3626+aca-a c Q•c t8nh ', tha2 '#Eến Qến cácQ&i tượng như hnh )ắc A2 thanh hương +( 2Ri +( kZc ch@2 +, tA2 }q Cwin,E c PP cảnh gi!i cảnh t-ời 0>c gi!i 9)agga=meb cwi người 92an#))a'?3a=d cảnh 3hˆ 9ap6Ea=qme Cwi )ắc gi!i 9-<p6+aca-a= c Q•c t8nh c/a ;&n cwi thiền9vh6na= +, tương Yng +!i P cảnh c/a các chư thi\n t-?ng 3hi Q cwi +W )ắc gi!i9a-<p6+aca-a= 2ang Q•c t8nh chYng Qắc ;&n t[ng thiền 9)a26patti= +, tươngYng +!i ;&n cảnh cwi +W )ắc gi!iqmed Ch{ t-?ng hai cwi c#&i cRng ;&n tập hợpth#c tA2 thYc c th. hi"n hữ# ^ chư thi\n 3hWng c thAn hnh +ật th.q

:•t 3hác cwi )i\# thế 9'?3#tta-a= ch{ ch? cảnh gi!i +ượt -a ng?,i +, QYng t-\ncwi thế t>c 9'?3a= +, cả ;a cwi 0>c gi!i )ắc gi!i +W )ắc gi!i‡ ni cách 3hác n2#&n ni t!i ni;;6naq T#E nhi\n chữ '?3#^tta-a thường Qược 0Rng Q. ch{ ch8nEế# t& )i\# thế 9na+a'?3#tta-a^0ha226=q ThJ? tinh th[n Q chữ n,E 0Rng Q.ch{ ;&n Q@? ' +, ;&n r#ả cong như ni;;6naqmee B&n Q@? ' 0ƒn Qến )ự chYngng r#ả +( nhập gi„ng t-` '@i 2t '[n 3hWng t-` '@i +, a-ahant‡ +, ;&n r#ả ',)ự chYng Qắc tNng giai Q?@n |E t-?ng Q cong ng> } t!i )ự chYng th|E ni;;6naq ThJ? 4ai)a2;hi062agga 0R chữ '?3#tta-a ng> } tách ; +, +ượt r#a thế giann,E hnh như chữ n,E 3hWng ni t!i 3inh nghi"2 h?,n t?,n )i\# thế ;ì + cáccá nhAn ch{ t@2 thời t-Z +,? t-?ng các t-@ng thái r#ả +( +, những t-@ng tháin,E +ƒn c Q•c t8nh c/a ;&n tập hợp tA2 thYc n,Eq T#E nhi\n 3hWng th. t2 -a;|t 3‚ tập hợp n,? t-?ng n12 tập hợp t-?ng ni-#p60i)J)a ni;;6na 9niết ;,n3hWng c tập hợp n,? c„n kt '@i= ;ì + t-@ng thái |E Qược Q(nh nghMa ', )ự h?,n t?,n t(ch 0i"t c/a n12 tập hợp 93han0hapa-ini;;6na=qme Khi chữ '?3#tta-a Qược 0,nh -i\ng ch? niết ;,n 3hWng c tập hợp n,? c„n kt '@i chY 3hWng ch? ;&n Q@? ' +, ;&n r#ả chữ loka c nghMa ', n12 tập hợp t-?ng 3hiQ chữ uttara c nghMa ', +ượt r#a haE QYng t-\nqmef

F#E.n chZ giải Sa-atthappa36)inŽ ni -zng tập hợp +ật th. ch{ c t-?ng cwi 0>cgi!i t-?ng 3hi ;&n tập hợp c„n '@i c th. Qược t2 th|E t-?ng ;|t cY 2t t-?ng

;&n cwi n,?q Ch? 0R cwi thY tư ;a? g%2 cwi )i\# thế 9'?3#tta-a= c[n phải hi.#', tá2 Eế# t& Q[# ti\n t-?ng ch8n Eế# t& )i\# thế 9na+a'?3#tta-a0ha226= `Q|E 3hWng 3. t!i niết ;,n 3hWng c tập hợp n,? c„n kt '@i + 3hWng c tậphợp n,? c th. c 2•t t-?ng t-@ng thái )i\# thế |Eq T-?ng cwi )i\# thế ;&n tậphợp tA2 n,E 9+J0an6 )a556 )aO3ha-6 +, +i556Xa= 3hWng th. Qược c?i ', cácQ&i tượng ch? )ự ;á2 n8# 9haE pa5c#p606na33han0h6=q S` 0M như +ậE ', +2t 2•t các +( Q Qược giải th?át Q h?,n t?,n tự t@i 3hi nhi†2 'ậ# +, ;á2n8# 2•t 3hác ;&n tập hợp tA2 c/a các +( n,E +ận h,nh ` 2Yc Q tA2 thYc3hác +!i 2Yc Q c/a người ph,2 t>c + ;&n tập hợp tA2 c/a các +( |E cni;;6na ',2 Q&i tượng ch? các tập hợp Q 9ni;;6n6-a22aX6=qme V thế ngườiph,2 t>c 3hWng th. hi.# Qược 2Yc Q tA2 thYc n,Eq

V tập hợp +ật th. ch{ hi"n hữ# 0ư!i hnh thYc thW t-ược hơn c/a n t-?ng cwi0>c gi!i n '#Wn ', tập hợp t@? Q&i tượng ch? )ự ;á2 n8# thJ? nghMa n ', Q&i

bb



















tượng tiề2 xn ch? )ự ;á2 n8# ch? chZng )anh cwi 0>c gi!iq D? Q tập hợp +ậtth. 3hWng ;a? giờ Qược phAn '?@i 0ư!i th#ật ngữ ‰tập hợp Qơn th#[nŠ + n'#Wn 3ết hợp +!i 98t nh|t ', tiề2 xn= ;á2 n8#q $hư B#00hagh?)a ni t-?ngVi)#00hi2agga ;&n tập hợp th#c tA2 thYc 9+J0an6 )a556 )aO3ha-6 +,+i556Xa= c th. 3hWng c„n nhi†2 'ậ# nhưng +!i tập hợp +ật th. 9-<pa= th3hWngqmej $i thJ? th#ật ngữ ch#E\n 2Wn +ật th. '#Wn th#c +,? '?@i tập hợpt@? Q&i tượng ch? )ự ;á2 n8# 9pa5c#p606na33han0h6= nhưng 3hi Qược nhnch#ng +!i ;&n ‰tập hợp Qơn th#[nŠ 3ia n Qược 3. ', 2t ph[n c/apa5ca33han0h6 ‰Qơn th#[nŠ Q. ti"n phAn '?@i 9-6)ahJna=qml

V thế chữ ‰n12 tập hợpŠ 9pa5ca33han0h6= ;a? g%2 hết thảEq T-?ng 3hi chữ pa5c#p606na33han0h6 ', những tập hợp ', Q&i tượng tiề2 xn ch? ;á2 n8# c„nchữ ‰tập hợp Qơn th#[nŠ th 3hWng th. ni ', Q&i tượng tiề2 xn ch? ;á2 n8#như thếq Sa# 3hi n\# -a )ự 3hác ;i"t giữa hai nh2 tập hợp n,E ta ) phAnt8ch tNng tập hợp Q. t2 -a nhi"2 +> -i\ng c/a chZng +, kJ2 chZng 'i\n h" -a)a? +!i th#Eết )anh 3hì 0? tRE th#cq

^^^^^˜^^^^^

mP Uq iq Pebqmb Kata2J 0ha226 a)aO3hat6¢ 7? J+a )? 0ha22? appaccaE? ^ )? J+a )?0ha22? a)aO3hat? 9Dh)q Pj=m Kata2J 0ha226 a)aO3hat6¢ $i;;anau ^ i2J 0ha226 a)aO3hat6 9Dh)qbdd=md La2?ttJ $istoire du bouddhisme indien t-ang feqme L?@i ni;;6na t-ư!c Qề cập t!i )ự Q?@n 0i"t các W nhi†2 Q )©n c ;zng t-8t#" t-?ng 3hi '?@i ni;;6na thY hai Qề cập t!i t-` ng@i t-?ng thiền Q(nh 90hE6na=

c/a các W nhi†2 t-?ng tương 'aiqm :q iii bjjq ng#E\n +1n ‰hAn h?an +, chán nảnŠ tWi 0(ch thJ? ;ản c/aBhi33h# B?0hižmf SaO3hatau -<pau )an3hatau-<pan ti Eath6;h<tau na pav6n6tiq SaO3hatau+J0anauq SaO3hatau)a55auq SaO3hatJ )6n3h6-Jq SaO3hatau +i556Xau)aO3hatau+i556Xanti Eath6;h<tau na pav6n6ti 9Sq iii PPd=qm S3an0h? +-3)a)Ea )a26)3ann? ;ha+atiq UEa2apŽta-a)3an0ha Jta)260J+aq)3annau 36E? 9La3)2an Sa-#p J0q an0 t-an)q ThJ $ighaX# an0 thJ $i-#3ta ThJ '0J)t šn0ian T-Jati)J ?n –tE2?'?gE 4hi'?)?phE an0 SJ2antic) ;E 7a3)amDJ'hi :?ti'a' Bana-)i0a)) Pjff +iq P=q

mj Sq i blf‡ Dq iiq PfP^Pfb‡ Snq bb +An +AnqmPl S3an0h? +-3)a)Ea )a26)3ann? ;ha+atiq Utha2apŽta-a)3an0ha ita)260J+aq )3annau 36EJ Uhi¤ 8aEata#papa-cana¤ p-thiE6¤ 9Sa-#p J0q Ÿ t-an)q ThJ $ighaX# an0 thJ $i-#3ta +iq P=qmPP Utha 3h? 26-? p6pi26 3a))a3a +aXXa2 a;hini22init+6 2ahanta2na5ga'au 3han0hJ 3a-it+6qqq ‰$\n :6-6 ác 2a ;iến th,nh người nWng 0An2ang 'ưi c[E '!n t-\n +ai 9Sq iq PPe=q Ta)26 patha2au )Ž)au 2a33hJt+63han0h60Žni 2a33hJta;;6niq ‰V thế )a# 3hi k?a Q[# k?ng t-ư!c Q +( |E n\nk?a hai +aiŠqqq 9V)2q Pll=qmPb C ;a nhánh nhi"2 +>q :t ', tế th[n hc hi VJ0a) +, th8 thựcq Hai ', 3hˆh@nhq Ba ‰hc 0ha-2aŠ 9;-ah2ac6-in= )&ng t-?ng nh, Q@? )ư tự an cư thường

t-ực t-?ng nh, Q@? )ưŠq T-aE? 0ha-2a)3an0h6 Eav5?0hEaEanau 06na2itip-atha2a¤ tapa J3? 0+itŽEa¤ ;-ah2ac6-E6c6-Ea3#'a+6)Ž t-tŽE?tEânta26t26na^26c6-Ea3#'J+a)60aEan 9Si-?2ani …tta2#- Tq Vi-a-agha+ach^

b































a-Ea J0q Chan0h?gE?pani)ha0;ha)hEa mTi-#pati S-i VJn3atJ)+a-a -iJnta'šn)tit#J Pjeb iiq b=mP —q Uq Bq B#itJnJn t-an)q :ait-Ž …pani)a0 U C-itica' –))aEq ith TJkt T-an)'ati?n an0 C?22Jnta-E 9ThJ Hag#J :?#'t?n Pjb= +Ž PPqmPd 9:q iiq d= ch? chữ t-ư!c‡ 9Sq i+q Pfj= ch? chữ )a#qmPe Vinq iq P‡ Sq iiq je‡ Sq iiiq Pd‡ Uq iq ff‡ Uq +q Pd +An +AnqmP Dq iiiq bbjqmPf Dq iq blqmP $E6n6ti'?3a Buddhist Dictionary t-ang f^lqmPj SaO3hittJna pa5c<p606na33han0h6 0#33h6 9Sq +q dbP=mbl Sœ62Ž a2;hŽ-6nan0a t-an)q Eight 9pani=ad> *ith the Commentary of?a1kharācārya 9Ca'c#tta U0+aita U)h-a2a Pj= Pbb^jf=mbP TihatŠ J+6Eau 4?hap60a ?‘6-i3? att6 -<pi c6t#22ah6;h<ti3? 3a;a'iO^36-6h6-a;ha33h? 9Dq iq P=qmbb Kq $q —aEati''J3J The Early Buddhist Theory of 8no@ledge 9DJ'hi :?ti'a'Bana-)i0a)) Pjl= t-ang bbPqmb U))6)apa))6)6qqq 36Ea)aO3h6-? 9:q i lP=q

mbd B-iha06-aXEa3a …pani)a0 qjqb‡ Kaha …pani)a0 bqbqeq T-8ch tN Gq –qG?;J-t –-nJ)t t-an)q ThJ Thi-tªn 4-incipa' …pani)ha0) 9DJ'hi ky?-0 …ni+J-)itE4-J)) Pje=qmbe Thq StchJ-;at)3E The Central Conception of Buddhism and the )eaning ofthe *ord .Dharma0 9DJ'hi :?ti'a' Bana-)i0a)) Pjfl= t-ang Pqmb Thq StchJ-;at)3E The Central Conception of Buddhism t-ang Pqmbf …p606nan ti 0a‘hagaXau 0a‘hatth? hi Jttha #pa)a00? #p6E6)a#pa3^3#h60Ž)# +iEa 9Dh)q e=mb 7au 3i5ci ;hi33ha+J -<pa2 9+J0an6 )a556 )aO3h6-6 +i556Xau=atŽt6n6ga^tappacc#ppannau avvhttau +6 ;ahi00h6 +6 ?‘6-i3au +6 )#33h#^2au +6 hŽnau +6 paXŽtau +6 Eau 0<-J )anti3J +6 aEau +#ccati -<pa^3han0h?^^+J0an633han0ha )a55633han0ha )aO3h6-633han0ha +i556Xa33^han0haqqq 7au 3i5ci ;hi33ha+J -<pa2 9+J0an6 )a556 )aO3h6-6 +i556^Xau=atŽt6n6gatappacc#ppannau avvhttau +6 ;ahi00h6 +6 ?‘6-i3au +6 )#33^h#2au+6 hŽnau +6 paXŽtau +6 Eau 0<-J )anti3J +6 )6)a+a2 #p606nŽEau aEau+#ccati -<p#p606na33han0h?^^+J0an#p606na33han0ha )a55#p606na^33han0ha )aO3h6-#p606na33han0ha +i556X#p606na33han0haqqq9Sq iiiq df^d=mbj Bhi33h# B?0hi ‰8handha 2 9pādānakkhandha0 4a'i B#00hi)t GJ+iJœ P9P=9Pjf= jdq $\n ghi chZ -zng 0|# n&i giữa tập hợp ',2 Q&i tượng ch? )ự ;á2n8# 9c'ingingâgg-JgatJ)= Qược 0Rng Q. ch{ ch? pa5c#p606na33han0ha + chữn,E giữ '@i )ự 0i†n tả t-?ng hnh thYc 0anh tN 3p ng#E\n th/E c/a n‡ t-?ng

3hi ‰tập hợp ;á2 n8#Š 0Rng Q. 0i†n tả )ự giải th8ch Q•c ;i"t n,? Q93a-2a0h6-aEa= +ề 0anh tN 3p c nghMa ', ‰các tập hợp t@? )ự ;á2 n8#Šqml Bhi33h# B?0hi ‰8handha 2 9pādānakkhandha0 t-ang jdqmP Catt6-? ‰2J 6+#)? #p606n6 362#p606nau 0ih#p606nau )Ž'a;;at^#p606nau atta+60#p606nau 9:q i eP‡ :q iq ‡ Dq iiq e‡ iiiq bl‡ Sq iiq =mb Dh)q bPb^Pqm Da+i0 Ka'#pahana The Principles of Buddhist Psychology 9U';anE StatJ…ni+J-)itE ?y $Jœ 7?-3 4-J)) Pjf= t-ang Pfqmd U-ahat6 pi 3h? 6+#)? K?hita i2J pa5c#p606na33han0hJ aniccat?0#33hat? -?gat? gaX¦at? )a''at? aghat? 6;60hat? pa-at? pa'?3at? )a55at?anattat? E?ni)? 2ana)i3atta;;6q $atthi 3h+6)#)? a-ahat? #tta-i3a-aXŽEau

3ata))a +6 paiccaE?q Upi ca 3h? i2J 0ha226 ;h6+it6 ;ah#'Ž3at6 0iha^0ha22a)#3h6+ih6-6Ea cJ+a )aucattanti )ati)a2pava556Ea c6ti 9Sq iiiq P‡

bd















































t-an)'ati?n in)pi-J0 ;E ™q Lq «0œa-0 t-an)q The Book of 8indred &ayings mSauE#tta $i36Ea mL?n0?n 4TSq PjPf^Pjbb= Pdd=qme Bhi33h# B?0hi ‰8handha 2 9pādānakkhandha0 t-ang jdqm :q i dl^dP‡ iiiq dqmf SUq iiq bjqm I. c giải th8ch Q[E Q/ các pháp 2Wn c[n thiết Q. nhập +,? cwi thiền9vh6na= Qc chương b r#E.n 5isuddhimagga :#&n c th\2 ;,n '#ận chi tiết+ề vh6na hE Qc ThJ-a+60a :J0itati?n ThJ B#00hi)t T-an)y?-2ati?n ?y 7?ga9…ni+J-)itE 4a-3 4Jnn)E'+ania …ni+J-)itE 4-J)) Pjl= c/a in)t?n Lª Kingqmj Ka)26 )a26pavvanti ti 0iha0ha22a)#3ha+ih6-atthau 9V)2q fll= qmdl S?t6patti2agga33haXJ m)a3a06g62i2agga33haXJan6g62i2agga33haXJ a-ahatta2agga33haXJ 0a))anahJna )a2260ihi2icch60ihi +#h6ti ta0an#+atta3a3i'J)Jhi ca 3han0hJhi ca +#h6ti 94)q ifP=qmdP S?t6patti2agga33haXJ v6t6 0ha226 hapJt+6 citta)a2#h6nau -<pau)a;;J ‰+a 3#)a'6 h?nti 94)q i PP=qmdb 4)q iq fPq $i nghi\2 ch{nh cả hai Q@? ' 92agga= +, r#ả +( 9pha'a= ', citta

9t-@ng thái c/a tA2= -i\ng ;i"t n,? Qq T-?ng ch#_i nhận ;iết +ề Q@? ' tA2Q@? 92aggacitta= kảE -a t-?ng 2t 3h?ảnh 3hắc Q. h/E 0i"t những nhi†2 'ậ#) ch{ Qược Q@? ' Q '?@i t-Nq TA2 Q@? Q 92aggacitta= Qược 3ế t>c ngaE t-?nghai haE ;a 3h?ảnh 3hắc c/a pha'acitta 9tA2 r#ả= 2, tA2 r#ả n,E th. nghi"2t-@ng thái h@nh phZc giải th?át 0? 2agga th,nh tự#q Sa# Q tiến t-nh tA2 t-`'@i t-@ng thái ;ha+aOga 9thường t(nh=q I. ;iết th\2 chi tiết +ề )ự hi"n hữ# c/a;&n tập hợp th#c tA2 t-?ng 3hi h,nh giả Qang chYng nghi"2 r#ả +( c/a Q@?' kin Qc Vi)#00hi2agga chương Pd +, bqmd 4ha'apa-iE?)6nJ panŠa))a cittau ;ha+aOgau ?ta-ati 9V)2q f=qmdd UEau 2J 0ha22? 6-a22aXat? pai+i00h? ti a2antau ni;;6naupacca+J33hati 9V)2q f= thường Qược phAn '?@i th,nh 2t t-?ng n12 Q&itượng c/a } 90ha226-a22aXa=q Ic ShœJ £an U#ng t-an)q Compendium ofPhilosophy 9U;hi0ha22attha)angha= 9L?n0?n 4TSq Pjf= t-ang qmde Bahi00h6)aO3h6-ani2ittau a;hi;h#EEit+6 ni-?0hau ni;;6na2pa33han0atŽti g?t-a;h< 94)q iq =qmd S? hi paha2au ni;;6nau 0a))anat? 0a))anan ti +#tt?q ?t-a;h< pana3iu c6pi paha2ata-au ni;;6na2 pa))ati¢ 7ath6 pana -a55? )anti3au 3Jnaci0J+a 3a-aXiEJna 6gat? p#-i)? 0<-at? +a -athi36Ea ca-antau hitthi^33han0hagatau -6v6nau 0i)+6 pi ‰0ih? tJ -6v6 tiŠ p#h? 0i)+6 3atta;;a^3icca))a a3atatt6 ‰na pa))62Ž tiŠ 6ha J+a2J+a ni;;6nau 0i)+6 3atta;;a))a3icca))a 3i'J)appah6^na))6;h6+6 na 0a))anan ti +#ccati 9Dh)Uq i d=

mdf Sa;;J m0ha226 ‰+a 3#)a'6 h?nti 94)q iq PP=qmd 7J ca 3h? tJ ;hi33ha+J ;hi33h< a-ahant? 3hŽXi6)a+6 +#)ita+ant? 3ata3a^-aXŽE6 ?hita;h6-6 an#ppatta)a0ah6 pa-i33hŽXa;ha+a)auE#van6 )a22a^0a556 +i2#tt6q TJ)a2 6n6p6na)ati)a260hi ;h6+it? ;ah#'Ž3at? 0ihJ+a0ha22J )#3ha+ih6-6Ea cJ+a )au+attati )ati)a2pava556Ea ca 9Sq + b=qmdj qqq 3hŽX6)a+a))a 3han0h6 a2h63a2 :6'#tathJ-? a2h63a2 C#''apit#thJ-?ti +a0ant6nau pa-J)au #p606na))a paccaE6 h?nti 2aggapha'ani;;6n6nipana agahit6ni apa-62ahi6ni an#p60iXX6nŠ J+aq T6ni hi Eath6 0i+a)a)an^tatt? aE?g#‘? 2a33hi36nau a;hini)Ž0ana))a paccaE? na h?ti J+a2 J+autJv#))a0att6 taXh626na0ihi+a)Jna gahaXa))a paccaE6 na h?ntŽ tiq TJna+#ttau i2J 0ha2^26 an#p60iXXaân#p606nŽE6 ti 9Dh)Uq df=q Bản 0(ch '|E tN

‰8handha 2 9pādānakkhandha0 c/a Bhi33h# B?0hi t-ang jqmel B?0hi‰8handha 2 9pādānakkhandha0 t-ang j‡ Qc Dh)q Pj bP bdbeq

be



































meP G<pa33han0h? 3626+aca-? catt6-? 3han0h6 cat#;h<2a36 m)ic 9SUq iibfl=q Chữ cat#;h<2a36 n\n Qược +iết ', cat#;h<2i36‡ r#E.n Vi)#00hi^2aggac/a B#00hagh?)a 'i"t 3\ -a ;&n ;h<2i36 n,E 9V)2q deb dfe dj=qmeb Sá# cảnh t-ời 0>c gi!i ', cat#2ah6-6vi3a0J+a tY Q@i thi\n +ươngžt6+atiu)a thi\nž E62a các +( 0i"t t-N Qa# 3hˆž t#)ita cảnh an '@ch@nh phZc chờ cơ hi tái )anh ',2 người '[n c#&iq B, :aE6 2€ c/a thái t*Si00hata ?ta2a )a# 3hi )inh h@ thái t* k?ng chết +, )anh +ề cwi n,Ežni226na-ati chư thi\n +#i hư`ng )ự )áng t@? c/a 2nhž pa-ani2^2ita+a)a+atti chư thi\n 3i.2 )?át )ự )áng t@? -a +( 3hácžqme B&n cảnh 3hˆ ', Q(a ng>c 9ni-aEa'?3a= ng@ r# 9a)#-ani36Ea'?3a= r# Qi9pJta'?3a= +, )Zc )anh 9ti-acch6na E?ni'?3a=qmed Các cwi |E ', 636)6na5caEatan<paga0J+a chư thi\n cwi 3hWng ;i\n kYž+i556Xac6Eatan<paga0J+a chư thi\n cwi thYc 3hWng ;i\n kYž 63i5ca55^6Eatan<paga0J+a chư thi\n cwi 3hWng kYž nJ+a)a556n6)aXX6Eatan<paga^0J+a chư thi\n cwi 3hWng c nhận thYc cong 3hWng phải 3hWng c nhậnthYcžq Ch{ c những ai chYng nghi"2 Qược ;&n th,nh tự# n,E 2!i c th. Qược)anh t-` '@i các cwi n,Eq

mee Kata2? '?3#tta-? +i2?33h?¢ Catt6-? ca a-iEa2agg6 catt6-i ca )62a55a^pha'6ni ni;;6na caq UEau '?3#tta-? +i2?33h? 94)q ii dl=qme štq dPq Ic ¬Sự I?@n Di"t VJ0an6¬ Q?@n c#&i cRng Chương +ề $iết ;,n3hWng c„n )t '@i tập hợp n,?qmef :ah6 ThJ-a $6-a0a t-an)q A )anual of Abhidhamma U;hi0ha22attha^)aOgaha ;E Un#-#00ha 9Gang«n 4-intJ0 ;E thJ B#00ha Sa)ana C?#nci' Pjfl=t-ang PPqme 4)q i PPqmej –ttha ca E6tha +J0an60aE? an6)a+6 pi atthi na J+au -<pau 9V)2q df=qml 7a)26 panŠa))a -6)ahJna 3han0ha;h6+? E#vvati ta)26 3han0hJ)#+#ttau‡ Ea)26 -6)ahJna ca )6)a+ahJna ca #p606na33han0ha;h6+? E#v^ vati‡ ta)26 #p606na33han0hJ)# +#ttauq VJ0an60aE? pana an6)a+6 +a 3han^0hJ)# +#tt6 )6)a+a #p606na33han0hJ)#q …p606na33han0h6 ti cŠJttha #p60^6nag?ca-6 3han0h6 #p606na33han0h6 ti J+a2 atth? 0aha;;?q š0ha panna)a;;J pŠJtJ J3avvha2 3at+6 3han0h6 ti a0hippJt6 9V)2q df=q ‰V -<pa c th.Qược c?i ', tập hợp mQơn th#[n 0? ‰t8nh ch#ngŠ c/a n n ', 2t t-?ng các tậphợp mQơn th#[nq V n c th. Qược c?i ', tập hợp t@? Q&i tượng ch? )ự ;á2 n8#9pa5c#p606na33han0h6= 0? ‰t8nh ch#ngŠ c/a n +, 0? )ự 'i\n 3ết c/a n +!i;á2 n8# n Qược 3. ', 2t t-?ng các tập hợp t@? Q&i tượng ch? )ự ;á2 n8# |Eq$hưng +J0an6 )a556 )aO3ha-6 +, +i556Xa Qược c?i ', tập hợp mQơn th#[n 3hichZng 3hWng c„n nhi†2 'ậ# +, ', tập hợp t@? Q&i tượng ch? ;á2 n8#

9pa5c#p606na33han0h6= 3hi ',2 Q&i tượng ch? ;á2 n8#q Chữpa5c#p606na33han0h6 n\n Qược hi.# ', các tập hợp t@? Q&i tượng ch? ;á2n8#q :•t 3hác t|t cả các tập hợp 9tập hợp ‰Qơn th#[nŠ +, các tập hợp t@? Q&itượng ch? )ự ;á2 n8#= Qược ;a? g%2 t-?ng ‰n12 tập hợpŠ 9pa5ca33han0h6=q

Chương 2

Rūpakkhandha

=hot t+ông, kinh v_n đ&nh nghYa chEnh /ác +p +)ng +C@akkhan!ha5 t:@ hợ@ v:t thể< 6=:@ hợ@ v:t

thể to đ(i tượng cho s` %ám nEu n)0 l) g; *(n 0ếu t( chEnh mah?%hCta. v) các v:t thể @hG thu'cu@?!?]+C@a.< *(n 0ếu t( chEnh l) đãt nưPc gió lTa<mP Dãn đề l) t+ong nik?0a không có ch} n)o nói+p %ản ch"t của v:t thể @hG thu'c u@?!?+C@a.< inh điển chQ giản !& đưa +a đ&nh nghYa tRng 4uát

b

























+\ng t"t cả v:t thể hoŠc thu'c về 4uá khK, hi3n ti ha0 t+ong tư9ng lai, t+ong ha0 ngo)i, thô t+ượcha0 vi tế, th"@ km ha0 cao 4uE, g8n ha0 /a<mb

=+ong chư9ng n)0, tôi se /t [ ni3m chung về +C@a có thể có li1n h3 h} tư9ng đến +C@akkhan!ha +2il:@ m(i tư9ng 4uan giZa +C@a]kkhan!ha vPi các khoNn t+ong @at ‹iccasamu@@?!a< Hác tác @hAm vềa%hi!hamma v) chX giải se giX@ sáng td %(n 0ếu t( chEnh v) các 0ếu t( @hG có nghYa g< =ãt cả các0ếu t( %ao g2m t+ong +C@a se được @hân loi để giX@ ta hiểu sâu h9n các loi v:t thể đó l)5 t+ongha0 ngo)i, thô ha0 tế, g8n ha0 /a<<<.< DPi hiểu %iết về @hân loi n)0 cWng vPi @hân loi %a @h8n đềc:@ t+ong kinh điển, ta se @hân loi được t"t cả các 0ếu t( v:t ch"t v) có được hiểu %iết sâu sJcchEnh /ác về [ nghYa của 6v:t thể;, cng như để l:@ m(i tư9ng 4uan giZa +C@a]kkhan!ha vPi cáckhoNn t+ong @at ‹iccasamu@@?!a<

=hNo nghi1n cKu của ˆ< a+una!asa, 4u0ển 'u&&hit !n#l$i o% >#tt0r , +C@a mang %(n nghYachEnh5 +C@a có nghYa v:t thể nói chung, +C@a có nghYa l) cái g nhn th"0 được, +C@a có nghYa+C@a!h?tu +C@aloka ha0 +C@?vaca+a… /Nm t+ang €Œ., v) cu(i cWng +C@a có nghYa l) +C@a>>h?na ha0

%(n cpi thiền >h?na.< #hư a+una!asa đã n1u, 6%(n nghYa n)0 có thể được đưa +a l) nghYa chung,+i1ng, thu'c về v t+G, v) tâm l[ của chZ n)0; m< *) Ha+ol0n Ih0s Favi!s,md Su+Nn!+anath

Fasgu@tame v) S< < Bungm t+anh lu:n +\ng không @hải t"t cả các 0ếu t( to n1n 6v:t thể nóichung; l) m't @h8n của +C@akkhan!ha< =u0 nhi1n, a+una!asa 4uả 4u0ết +\ng các v& "0 đã giảithEch sai đon v_n t+ong âmakamf< ‰on "0 viết5

Hó @hải v:t thể l) t:@ hợ@ v:t thể Hác v:t thể khả ái ! ch&u @i0a+C@a . v) v:t thể khả [ṁ

s?ta+C@a . l) +C@a, nhưng không thu'c về t:@ hợ@ v:t thể… t+ong khi đó, t:@ hợ@ v:t thể vOaṁ

l) v:t thể vOa l) t:@ hợ@ v:t thể< Hái g vOa không @hải l) t:@ hợ@ v:t thể cng không l) v:tthể Hác v:t thể khả ái @i0a+C@a . v) v:t thể khả [ s?ta+C@a . không thu'c t:@ hợ@ v:t thể…ṁ ṁ

nhưng l) v:t thể… ngoi t+O v:t thể v) t:@ hợ@ v:t thể +a, t"t cả mVi thK vOa không @hải l) v:tthể cng không l) t:@ hợ@ v:t thể<m

=hNo đon n)0, %"t cK cái g !ưPi đề mGc +C@a, ngoi t+O v:t thể khả ái @i0a+C@a . v) v:t thể khảṁ[ s?ta+C@a ., đều thu'c v)o +C@a]kkhan!ha< Hả Ih0s Favi!s v) Fasgu@ta đều đ2ng [ vPi s` giảiṁ

thEch của Bung về đon v_n n)0, t+ong đó Bung giải thEch các chZ @i0]+C@a v) s?ta+C@a l) támṁ ṁ

mư9i m(t loi tâm thế tGc v) các tâm @hG tW0 của chXng đều h"@ !qn v) khả ái ! ch&u< mj =hNoBung, tám mư9i m(t loi tâm n)0 không thu'c v)o +C@akkhan!ha, v(n !o hai mư9i %A0 đŠc tEnhcủa v:t thể to th)nh %(n 0ếu t( chEnh v) hai mư9i %a 0ếu t( @hG.< S` giải thEch n)0 đã đề ngh&+\ng đ&nh nghYa về +C@a t+ong âmaka không chQ thu'c về v:t ch"t, m) cfn %ao h)m luôn các t+ngthái tâm tám mư9i m(t loi tâm.< =u0 thế, hnh như l(i giải thEch n)0 !à t+1n tư !u0 v không cókinh điển n)o tán t+ợ cả< a+una!asa đã chQ cho th"0 mPl th1m m't 0ếu điểm nZa của các giải thEchn)0, v t+ong các tác @hAm về a%hi!hamma, ta th"0 đ&nh nghYa về @i0a+C@a v) s?ta+C@a %ao h)mṁ ṁ

luôn cả sáu cTa giác 4uan %1n t+ong v) %1n ngo)i,mPP t"t cả đều thu'c về +C@akkhan!ha<mPb nh

như U đâ0 có mâu thuqn giZa %' amaka, cả 4u0ết +\ng @i0a+C@a v) s?ta+C@a không thu'c v)oṁ ṁ

+C@akkhan!ha v) %' Di%ha ga +p +)ng kể @i0a+C@a v) s?ta+C@a thu'c v)o +C@akkhan!ha v sáuṅ ṁ ṁ

cTa giác 4uan, v(n l) m't @h8n của +C@akkhan!ha, được g2m luôn t+ong đ&nh nghYa của hai !anh tOn)0< =u0 nhi1n, a+una!asa chKng minh +\ng hai câu t+ong amaka v) t+ong Di%ha ga hnh như cóṅ

vŽ mâu thuqn n)0 không loi t+O lqn nhau %Ui v câu t+ưPc thu'c @hư9ng @há@ giải thEch +i1ng của %' amaka] m't @hư9ng @há@ không thể được !Wng để đ&nh nghYa +C@akkhan!ha<mP D thế, đont+ong amaka không thEch hợ@ để %)n về s` tư9ng đ2ng giZa +C@a v) +C@akkhan!ha<

=+ong Disu!!himagga, *u!!haghosa đ&nh nghYa +C@a thNo nghYa 6v:t thể nói chung; củaa+una!asa. l) %(n 0ếu t( chEnh v) 0ếu t( thể @hG<mPd #hư đã th"0 U đon ‚, Hhư9ng •, đâ0 l)đ&nh nghYa thông thường về +C@akkhan!ha< đâ0, không nhZng *u!!haghosa á@ !Gng đ&nh nghYavề +C@akkhan!ha v)o [ ni3m +C@a, nhưng ng)i cng 01u c8u đ'c giả của ng)i hã0 tham khảo đến

@h8n %nh lu:n t+ưPc đó về +C@akkhan]!ha của ng)i để l)m sáng td [ nghYa của +C@a<mPe Fà t+1n

bf




































câu nói của người có thAm 4u0ền như *u!!haghosa, ta tiế@ tGc đi sâu th1m vPi giả đ&nh +\ng, Et +athNo t+u0ền th(ng, +C@akkhan!ha không được coi l) khác vPi +C@a thNo nghYa 6v:t thể nói chung;<

=+ong khi h8u hết các h3 th(ng t+iết hVc n ‰' 4uả 4u0ết +\ng có n_m 0ếu t( chEnh, chQ có Lh:t7iáo v) đo ‘ain 4u0 đ&nh l) có %(n thôi< ai h3 th(ng n)0 đều không coi ?k?sas không gian. l)0ếu t( chEnh< =u0 nhi1n, =hN+av?!a đưa không gian v)o t+ong !anh mGc các v:t thể @hG thu'cu@?!?+C@a.<mP

Bốn yếu tố chính (ah!"ūpa#

=+ong %uRi %)n lu:n vPi I?hula,mPf đKc Lh:t giải thEch +p +)ng vJn tJt %(n 0ếu t( chEnh v) các đŠctEnh +i1ng của chXng< ˆếu t( đ"t @at ‹hav~]!h?tu. l) %"t cK cái g cKng v) đŠc kakkhalaṁ

kha+igatta ., như tóc, móng ta0 chân, +_ng, v) các %' @h:n khác của c9 thể< ˆếu t( nưPcṁ

?@o!h?tu. có đŠc tEnh ldng ?@ogatta . như máu, nưPc mJt v) nưPc !ãi< ‰Kc Lh:t !in tả 0ếu t(ṁ

lTa tN>o!h?tu. l) cái g nóng như nhi3t ti1u hóa thKc _n< D) cu(i cWng l) 0ếu t( gió v?0a!h?tu. cóđŠc tEnh chu0ển đ'ng như h9i t+ong %ao tT v) t+ong %Gng !ưPi<mP =hNo ngu2n t)i li3u khác, %a0ếu t( chEnh đ8u ti1n đãt, nưPc, lTa. cng cWng chung tEnh ch"t +Jn đŠc @at ‹igha.mPj thNo nghYa

khi có hai v:t thể va @hải nhau, chJc chJn se có tác đ'ng mnh, ch"n đ'ng< =Enh ch"t +Jn đŠc n)0Sk+< @+atigh?ta. được đ&nh nghYa t+ong B%hi!ha+mako’a l) 6tEnh không thể /âm nh:@ được, đGngđ' ha0 ch(ng li @+atigh?ta., m't chưPng ngi m) +C@a không cho @h@ +C@a khác /âmchiếm<;mbl

=+ong %ản chX giải của Fhammasa gan ‹i v) Disu!!himagga, *u!!ha]ghosa đưa +a đ&nh nghYa +'ngṅ

+ãi h9n về %(n 0ếu t( chEnh< =hNo nh) lu:n giải n)0, 0ếu t( đ"t được gVi như thế v nó 6%& !)n t+ải+a;mbP v) l) nền tảng nuôi !ưbng %a 0ếu t( chEnh kia<mbb =+ong các tác @hAm lu:n giải, 0ếu t( đ"tđược hiểu thNo nghYa đNn l) 0ếu t( t+ợ !ưbng cho %a 0ếu t( chEnh kia như đ"t vPi nXi đ2i v) cho câ0c(i<mb =hNo *u!!ha]ghosa, 0ếu t( nưPc được gVi như thế v nó có đŠc tEnh 6chả0; a@@oti., t+ôi?@i0ati. v) thoả mãn a@@?0ati.< Hó thể nghi v"n giá t+& của đ&nh nghYa n)0, tu0 nhi1n, v các tác

@hAm chX giải của =hN+av?!a thường đ&nh nghYa !anh tO 4ua cách !Wng chZ có cWng g(c< DE !G,0ếu t( đãt Latthat ‹att? @at ‹hav~. được nói l) @atthat ‹att?, v) v:t thể +C@a. mang đŠc tEnh của đ'ngtO +u@@ati<mbd S` giải thEch thNo ngu01n ngZ hVc thot t+ông có vŽ sai lc n)0 th`c +a chQ l) cáchlu03n t+E nhP m) không %ao giờ c( [ !in đt chEnh /ác thNo ngZ hVc< =u0 nhi1n, về @h8n đ&nhnghYa 0ếu t( nưPc, ta %iết +\ng đ'ng tO a@@oti được +Xt +a tO ngZ g(c ?@, t+ong khi hai chZ ?@i0ativ) a@@?0ati hnh như li1n 4uan đến g(c + ‹ của Sansk+it v(n không có li1n h3 ngZ hVc g vPi ?@o<=u0 nhi1n, 4u0ển Fhammasa gan ‹i !Wng chZ sinNha v) chZ %han!ana hiển nhi1n ha0 th`c s`ṅ

không có li1n h3 ngZ hVc g vPi ?@o. để đ&nh nghYa 0ếu t( nưPc< mbe ai chZ n)0 h} t+ợ cho đ&nhnghYa t+ưPc kia của *u!!haghosa %\ng cách ngG [ +\ng 0ếu t( nưPc có đŠc tEnh ldng sinNha. v)!Enh kết %han!ana.< ˆếu t( nưPc được *u!!ha]ghosa đ&nh nghYa l) có đŠc tEnh về nhi3t tN>a. mbnhưng, như 0ếu t( nưPc, hai 4u0ển Fhammasa gan ‹i v) Bt ‹t ‹has?lin~ đưa +a đ&nh nghYa m) không t`ṅ

giPi hn nó t+ong vi3c cung c"@ m't chZ cWng g(c5 60ếu t( lTa có đŠc tEnh nóng usm? ha0un ‹h?.<;mbf ˆếu t( gió t+nh %80 0ếu t( n_ng đ'ng nh"t t+ong các 0ếu t( chEnh v nó có đŠc tEnh !ichu0ển v) tha0 đRi<mb

‰iều 4uan t+Vng c(t 0ếu l) không m't 0ếu t( chEnh n)o có thể hi3n hZu ngo)i %a 0ếu t( chEnh kia<DE !G, lTa, không nhZng chQ !o 0ếu t( lTa to th)nh… nưPc cng không chQ có 0ếu t( nưPc to n1n<Hác 0ếu t( chEnh không thể n)o hi3n hZu đ'c l:@ ngo)i %a 0ếu t( chEnh kia…mbj cả %(n 0ếu t( cWnghi3n hZu t+ong m't ht v:t ch"t< u0ển La+amatthama^>Cs?, %ản chX giải của Disu!!himagga, nói+'ng th1m về điểm n)05

<<< cng như tEnh cách không %iểu l' +p của chXng %(n 0ếu t( chEnh., v các 0ếu t( "0 khôngtm th"0 được %1n t+ong ha0 %1n ngo)i của m}i 0ếu t( kia để t+ợ giX@ nhau< D nếu các 0ếu t("0 được tm th"0 %1n t+ong nhau, các 0ếu t( "0 se không thi h)nh nhi3m vG +i1ng của nó v

b






































cản t+U lqn nhau< D) nếu các 0ếu t( "0 được tm th"0 %1n ngo)i nhau, các 0ếu t( "0 đã tách %i3t +2i, v thế, %"t cK lời !in đt n)o về tEnh %"t khả @hân l0 của chXng se t+U n1n vô nghYa< #1n, !W cho v& t+E nh"t đ&nh của chXng không thể %iểu l' +p được, m}i 0ếu t( t+ợ giX@ các 0ếut( %\ng cách thi h)nh chKc n_ng +i1ng của nó ] nhi3m vG thiết l:@, vân vân<<< %\ng cách m}i0ếu t( t+U th)nh điều ki3n cho các 0ếu t( khác cWng hi3n hZu v) cK thế<<<<ml

a+una!asa nh"n mnh +\ng t"t cả %(n 0ếu t( chEnh đều có mŠt đ2ng đều thNo s( lượng t+ong m}i %iểu hi3n của v:t thể<mP ‰iều khác %i3t về %iểu hi3n không @hải U s( lượng m) U t“ l3 @hAm tEnhha0 U khả n_ng sam?tthi0a. của các 0ếu t( chEnh "0< S` khác %i3t giZa nưPc v) lTa không n\mt+ong s( lượng 0ếu t( nưPc ha0 0ếu t( lTa được tm th"0 U t+ong, nhưng U cường đ' của hai 0ếu t(n)0<

hEa cnh cu(i cWng về các 0ếu t( chEnh tôi mu(n đề c:@ U đâ0 l) s` gâ0 hiểu l8m< =hNo=hN+av?!a, %(n 0ếu t( chEnh v) %(n đŠc tEnh tư9ng Kng t` nhi1n của chXng có s”n t+ong m}i ht v:tthể< D:t thể không cfn !o cái g khác to th)nh, nhưng ta không nhZng nh:n %iết các ht v:t thểnóng ha0 lnh, %"t đ'ng ha0 đang !i chu0ển, cKng ha0 mềm, t+ải +a ha0 %& đông đŠc li m) cfnđượm các đŠc tEnh khác như m8u sJc chng hn< Fo v:0, %(n 0ếu t( chEnh /u"t hi3n !ưPi các hnh

thKc khác nhau t+ông có vŽ không li1n h3 g đến đŠc tEnh +i1ng của chXng< ‰ể giải thEch điều n)0,*u!!haghosa thEch l(i ch9i chZ mah?]%hCta %\ng cách so sánh nó vPi nh) /ảo thu:t đi t)i5

#hư nh) ảo thu:t mah?%hCta. %iến nưPc v(n không @hải l) @ha l1 th)nh @ha l1, %iến đãt v(nkhông @hải l) v)ng th)nh v)ng, v) %iểu !in cho hV th"0, v) nh) ảo thu:t không @hải l) maha0 chim, t` mnh %iến th)nh ma ha0 chim, v) %iểu !in cho th"0 như thế, các 0ếu t( chEnhmah?%hCta. t` chXng không @hải m8u /anh]đNn, các 0ếu t( "0 t` %iến th)nh 0ếu t( v:t thể

@hG m8u /anh]đNn, các 0ếu t( chEnh t` chXng không @hải m8u v)ng<<<, đd<<<, t+Jng<<<, các 0ếut( "0 t` %iến th)nh m8u v)ng, đd<<<, t+Jng<<< 0ếu t( v:t thể @hG v) %iểu hi3n cho th"0 như thế<=hNo cách n)0, chXng l) các 0ếu t( chEnh mah?%hCta. t+ong chXng sanh, như các to v:t lPnmah?]%hCta. của nh) ảo thu:tmb<

#hư thế, các 0ếu t( chEnh l) nền tảng nuôi !ưbng các 0ếu t( @hG<

C$c yếu tố v%t th& ph' (up!d!"ūpa#

S` khác %i3t giZa các 0ếu t( chEnh v) các 0ếu t( v:t thể @hG được nói @hPt 4ua t+ong kinh tng,mnhưng t+ong các %' nik?0a, không tm th"0 lời mi1u tả cG thể n)o về các 0ếu t( @hG n)0< FW tng$u:n B%hi!hamma@it ‹aka. đã khai t+iển tQ mQ %ản li3t k1 có h3 th(ng hai mư9i %a 0ếu t( n)0,mdtôi không tm th"0 s` khai t+iển tQ mQ như thế ha0 chQ đề c:@ s9 4ua [ nghYa chEnh /ác của chXngt+ong sutta< =u0 nhi1n t+ong v)i n9i của sutta, tm th"0 m't đon cho ta %iết chXt Et !"u hi3u về %ảnch"t của 0ếu t( @hG n)05 6%(n 0ếu t( chEnh v) các v:t thể được to +a u@?!?n ‹a0a +C@a . tO các 0ếuṁ

t( chEnh "0 được gVi l) +C@a<;me =` điển L< =< S<m giải thEch u@?!?0a l) 6được to +a; v) 6@hGthu'c; v) thNo đó ngG [ có t+ưPc m't nền tảng tO đó nó 6được to +a; các 0ếu t( chEnh.< u0ểnBt ‹t ‹has?lin~ giải thEch +\ng 6các v:t thể được to +a; tO %(n 0ếu t( chEnh có nghYa l)5 6v:t thể tW0thu'c v)o, 6được to +a tO;, v) vqn cfn %& !Enh lEu đến %(n 0ếu t( chEnh< Hác v:t thể g2m có %(n0ếu t( chEnh v) hai mư9i %a 0ếu t( được to th)nh đều được t+nh %80 thNo thK t` thEch hợ@< mfai ngu2n tham khảo n)0 chQ +\ng các 0ếu t( thK 0ếu n)0 luôn luôn @hG thu'c v)o, v) v thế thK0ếu, các 0ếu t( chEnh<

Fanh mGc hai mư9i %a 0ếu t( thK 0ếu n)0 được k1 t+ong Di%ha gaṅ m v) Fhammasa gan ‹i< Hó thểṅ

nhóm các 0ếu t( "0 thNo %A0 loi, như t+ong %ảng €<

*)n về m}i 0ếu t( của hai mư9i %a 0ếu t( @hG thu'c n)0 se +"t tŽ nht< Hó hai điểm li1n 4uan đếnchXng đáng được nói tPi< ‰iểm thK nh"t l) s` loi %d @hot ‹t ‹ha%%?0atana thế giPi v:t thể nh:n %iết

bj
























được nhờ /Xc chm vPi thân. +a khdi !anh sách các 0ếu t( to th)nh v:t thể @hG thu'c< D /Xc l)m't t+ong các giác 4uan, điều mong đợi t` nhi1n l) đ(i tượng giác 4uan +i1ng của nó cng được kểv)o t+ong !anh sách< $[ !o loi %d nó +a l) v đ(i tượng giác 4uan +i1ng của nó !o %a 0ếu t( chEnhđ"t, lTa v) gió to th)nh<mj =hNo =hN+av?!a, %a 0ếu t( chEnh n)0 được %iết tPi nhờ /Xc giác<mdl

=a không thể nói +\ng =hN+av?!a loi %d s` /Xc chm vPi thân thể +a khdi !anh sách các 0ếu t( toth)nh v:t thể @hG thu'c %Ui v v:t thể @hG thu'c n)0 hiển nhi1n đã được kể tPi %\ng s` hi3n hZucủa %a 0ếu t( chEnh đ8u ti1n<

*ảng €

ai ươi )a yếu tố v%t th& ph' thu*c (up!d!"ūpa#

• .ăm giác Mu#n ;Nn trong ‚] -Jt cakkh?0atana.•] =ai sot?a0atana.€] -i gh?n?0atana.

Œ] $ưbi >ivh?0atana.ƒ] =hân ka0?0atana.• 'On đOi tượng ;Nn ngoi

„] D:t thể hZu hnh +C@?0atana.†] m thanh sa!!?0atana.] -Wi gan!h?0atana.–] D& +as?0atana.

• '# ;iểu hiQn‚—] #Z tEnh itthin!+i0a.‚‚] #am tEnh @u+isin!+i0a.‚•] -ng s(ng +C@a>~vit~n!+i0a.

• /#i lOi &iRn đSt ‚€] ua thân k?0avi^âtti.‚Œ] ua lời nói vac~vi^âtti.

• '# đTc tnh 2ật thể ‚ƒ] #hr nh)ng lahut?.‚„] -ềm !Žo mu!ut?.‚†] =hEch Kng kamma^ât?.

• 'On gi#i đoSn 2ật thể ‚] Sanh khUi u@aca0a.‚–] $i1n tGc santati.

•—] 7i) 0ếu >a+at?.•‚] ‰on !i3t ha0 vô thường aniccat?.

• /#i $8u tO 5hUng được phVn loSi••] hông gian ?k?sa!h?tu.•€] =h`c @hAm ?ha+a.

Dãn đề thK hai li1n 4uan đến s` li3t k1 n)0 l) Lh:t 7iáo thOa nh:n sáu giác 4uan, giác 4uan thK sául) tâm [ mano.< =u0 v:0, ta đã th"0 chQ có n_m giác 4uan đ8u ti1n được %)n tPi cfn giác 4uan thKsáu v) các đ(i tượng +i1ng của nó !hamm?0atana. %& loi +a, không được kể t+ong !anh sách các0ếu t( to n1n v:t thể thK 0ếu< $[ !o loi %d n)0 không như Favi! alu@ahana đã đề ngh& l) giác4uan thK sáu v) các đ(i tượng +i1ng của nó !hamm?0atana. thu'c t:@ hợ@ thKc vi^^?n ‹a]kkhan!ha. chK không thu'c t:@ hợ@ v:t thể +C@akkhan!ha.<mdP *Jt ngu2n tO hVc thu0ết của các

@hái Sa+v?stiv?!a, Saut+?ntika v) ôg?]c?+a, alu@ahana giải thEch +\ng tâm [ không @hải l) m't

l









@h8n của +C@askan!ha L?li5 +C@akkhan!ha.< =u0 nhi1n, thNo =hN+av?!a, !W cho tâm [ thu'c vềvi^^?n ‹akkhan!hamdb nhưng đ(i tượng +i1ng của nó thu'c về +C@akkhan!ha< D @hm vi của đ(itượng tâm [ +"t +'ng lPn, nó không t` giPi hn t+ong v:t thể @hG thu'c< ‰(i tượng tâm [ %ao g2mm't 0ếu t( chEnh v) mười l_m 0ếu t( to n1n v:t thể @hG thu'c đánh s( tO ‚— đến •€ t+ong %ảng€., cả thA0 được gVi chung l) !hamm?0atana@a+i0?@anna+C@amd v:t thể thu'c @há@ giPi.< =O đó,v đ(i tượng tâm [ !o mười sáu 0ếu t( v:t thể to th)nh n1n +p +)ng nó thu'c về +C@akkhan!ha h9nl) vi^^?n ‹akkhan!ha<

Ba +,-i v%t th&

=hNo kinh Sa g~ti t+ong F~ghanik?0a, v:t thể được chia th)nh %a cŠ@5 nhn th"0 được v) 6ch(ng đ(iṅ

li;, không nhn th"0 được v) 6ch(ng đ(i li; v) cu(i cWng l) không nhn th"0 được v) 6khôngch(ng đ(i li;<mdd S` @hân loi n)0 tm th"0 t+ong kinh tng có m't l8n v) không có s` giải thEchn)o< HhX giải kinh n)0 cng không giải thEch nhiều về v"n đề n)0< mde =u0 nhi1n, 4u0ểnFhammasa gan ‹i giải thEch +p các chZ n)0< ua đó, chZ 6nhn th"0 được; sani!assana . để chQ choṅ ṁ

cái g nhn th"0 được +C@?0atana. ] 0ếu t( v:t thể !u0 nh"t nh:n %iết được %\ng mJt< md =ãt cả0ếu t( v:t thể cfn li chEnh ha0 @hG. được coi l) ani!assana v chXng không nhn th"0 được<ṁ mdf

nh như câu n)0 có vŽ mâu thuqn vPi đ&nh nghYa của sutta về các v:t thể chEnh /Nm *(n 0ếu t(chEnh, ‰on ‚… Hh< •. thNo đó 0ếu t( đãt tm th"0 t+ong tóc, móng<<< v) 0ếu t( nưPc t+ong máu,nưPc mJt<<< ] t"t cả đều nhn th"0 được< u0ển !;hi&h#rm#5oW# giải 4u0ết điều t+ông có vŽ mâuthuqn n)0 %\ng cách 4uả 4u0ết +\ng cho !W không t+ông th"0 được cả %(n 0ếu t( chEnh n)0, ta cóthể th`c s` th"0 chXng 4ua s` %iểu hi3n tOng @h8n, v tEnh nhn th"0 được của chXng được hiểuthNo l(i @hR thông< =+ong th`c ti, các 0ếu t( "0 t` chXng không t+ông th"0 được5

=hNo cách !Wng thông !Gng, cái người ta ngG [ 4ua chZ 6đãt; l) m8u sJc v) hnh !áng… cngnhư thế vPi nưPc v) lTa… gió hoŠc l) 0ếu t( gió ha0 l) m8u sJc v) hnh !áng< =h`c +a, ngườita nói 6gió %Gi;, 6gió thRi; nhưng th`c +a cái người ta gVi l) 6gió; t+ong thế giPi n)0, cng l)0ếu t( gió<md

Hác 0ếu t( được li3t k1 !ưPi loi 6ch(ng đ(i li; sa@@at ‹igha . l) n_m giác 4uan v) n_m đ(i tượngṁ

tư9ng Kng của chXng, v chXng có thể th`c s` ha0 có tiềm n_ng gŠ@ gb không đ(i tượng n)0 th đ(itượng khác<mdj HhXng ta hã0 ghi chX +\ng @hot ‹t ‹ha%%?0atana thế giPi v:t thể nh:n %iết được nhờ /Xc chm vPi thân. để kể t+ong nhóm các 0ếu t( ch(ng đ(i li t+ong khi đó không hn l) m't @h8ncủa •† th)nh t( của +C@a ] %(n 0ếu t( chEnh v) hai mư9i %a 0ếu t( to th)nh v:t thể thK 0ếu< Hho !Wthân /Xc không l) m't 0ếu t( t+ong !anh sách "0, nhưng được ng8m kể v)o, v %a 0ếu t( chEnh5 đãt,lTa v) gió th`c +a to n1n thân /Xc< =hân /Xc %& loi +a có le để t+ánh s` l:@ li5 %a 0ếu t( chEnh đ8uti1n to n1n thân /Xc n1n không c8n kể li 0ếu t( n)0 t+ong !anh sách< D thế, khi 4u0ểnFhammasa gan ‹i nói v:t thể nh:n %iết được nhờ /Xc chm vPi thân l) 6ch(ng đ(i li;ṅ

sa@@at ‹igha . ngG [ mu(n nói %a 0ếu t( chEnh đ8u ti1n5 đãt, lTa v) gió< -Št khác, các 0ếu t(ṁ

không 6ch(ng đ(i li; a@@at ‹igha . l) t"t cả nhZng g không ch(ng đ(i5ṁ mel nưPc v) mười %(n 0ếut( thNo sau kể cả itthin!+i0a tEnh nZ.< D thế, loi 6th"0 được v) ch(ng đ(i li; sani!assana …ṁ

sa@@at ‹igha . chQ đề c:@ tPi cái g nhn th"0 được, t+ong khi đó cái g nhn th"0 được v) ch(ng đ(iṁ

li ani!assana … sa@@at ‹igha . để chQ cho các giác 4uan v) các đ(i tượng của chXng ngoi t+Oṁ ṁ

+C@?0atana v) s` th1m v)o %a 0ếu t( chEnh đ8u ti1n nh:n %iết được nhờ /Xc chm vPi thân.< D)cu(i cWng l) loi 6không th"0 được v) không ch(ng đ(i li; ani!assana … a@@at ‹igha . đi !i3nṁ ṁ

cho t"t cả các 0ếu t( cfn li… đó l) nưPc, nZ tEnh, nam tEnh, mng s(ng, %iểu hi3n 4ua thân, %iểuhi3n 4ua lời nói, nhr nh)ng, mềm !Žo, thEch Kng, sanh khUi, t_ng t+ưUng, gi) 0ếu, đon !i3t ha0 vôthường, khoảng không v) th`c @hAm<

‰ể tóm lược [ nghYa vi3c @hân loi thNo kinh Sa g~ti, ta có thể nói +\ng hai mư9i %A0 0ếu t( v:t thểṅ

không nhn th"0 được ani!a]ssana ., !Y nhi1n, ngoi t+O +C@?0atana v:t thể giPi /K, sJc /K. hiểnṁ

nhi1n l) nhn th"0 được sani!assana .< #_m giác 4uan đ8u ti1n v) các đ(i tượng của chXng v(nṁ

P
























kể luôn %a 0ếu t( chEnh đ8u ti1n l)m thân /Xc, đều l) ch(ng đ(i li sa@@at ‹igha . v) không nhnṁ

th"0 được ani!assana . t+ong khi t"t cả các 0ếu t( cfn li khác th không ch(ng đ(i liṁ

a@@at ‹igha . v) không nhn th"0 được ani!assana .< $[ !o cho l(i @hân loi thK nh"t các 0ếu t(ṁ ṁ

v:t thể se t+U n1n +p h9n U khi kết lu:n @h8n %)n về các loi v:t thể khác nhau<

.ự ph/n +,-i chi tiết hơn v0 v%t th&

#hư đã th"0, tãt cả các 0ếu t( v:t thể có thể được chia thNo các loi khác nhau như 4uá khK˜hi3nti˜tư9ng lai, t+ongñgo)i, thô˜tế, nhd˜lPn v) /a˜g8n< =+ong @h8n n)0, chXng ta se /t /Nm s9 4uah:u 4uả của %a loi sau t+ongñgo)i a>>hatta˜%ahi!!h?., thô˜tế ol ‹?+ika sukhuma. v) /a˜g8n!C+N˜santikN.<

$oi thK nh"t to n1n 0ếu t( %1n t+ong ha0 thu'c +i1ng cá nhân v) %1n ngo)i ha0 /a l< ‰iều khác %i3t đ8u ti1n có [ nghYa 4uan t+Vng cho m(i li1n h3 h} tư9ng giZa n_m t:@ hợ@ vPi @at ‹iccasamu@@?!a< S` @hân loi n)0 không thu'c v)o t:@ hợ@ v:t thể không thôi, m) cfn được á@!Gng luôn cho %(n t:@ hợ@ kia,meP %Ui v s` khác %i3t giZa %1n t+ong v) %1n ngo)i chQ giản !& U ch} các 0ếu t( %1n t+ong l) nhZng 0ếu t( 6thu'c về; m't cá nhân cfn các 0ếu t( %1n ngo)i l) nhZng

0ếu t( 6thu'c về; người khác<meb #_m giác 4uan đ8u ti1n chQ l) 0ếu t( v:t thể %1n t+ong< me HngthNo 4u0ển Fhammasa gan ‹iṅ các 0ếu t( v:t thể %1n ngo)i /Nm %ảng Œ. %ao g2m %(n 0ếu t( chEnhnghYa đNn l) thế giPi v:t thể nh:n %iết được nhờ /Xc chm @hot ‹t ‹ha%%?0atana v) 0ếu t( nưPc.,

%(n đ(i tượng giác 4uan đã được kể +a !ưPi hai mư9i %A0 0ếu t( +C@a, v) t"t cả các 0ếu t( sau ton1n v:t thể @hG thu'c<

*ảng Œ

C$c yếu tố v%t th& )1n ng,i

at ha& ngu01n t( đãt nh:n %iết được nhờ /Xc chm.

t*o ngu01n t( lTa nh:n %iết được nhờ /Xcchm.

&o ngu01n t( gió nh:n %iết được nhờ /Xcchm.

o ngu01n t( nưPc

ra v:t nhn th"0 được

$adda âm thanh

gandha mWi

ra$a v&

itthindria %iểu hi3n nZ tEnh

'ri$indria %iểu hi3n nam tEnh

ra&itindria %iểu hi3n mng s(ng

b









a&iti !in đt 4ua thân

&a9&iti !in đt 4ua lời nói

)ah't nhr nh)ng

'd't mềm !Žo

aaat thEch Kng

'a9aa sanh khUi

$antati li1n tGc

arat gi) 0ếu

ani99at vô thường

$adht' 0ếu t( không gian

hra th`c @hAm

*ảng ƒ

B3ng ph/n +,-i 24 yếu tố v%t th&

HhQ li3t k1 U đâ0 n_m loi đ8u ti1n đã được %)n tPi< HhZ ˆ để chQ cho 0ếu t( có đŠc tEnh n)o đó, nếukhông, chZ # se được !Wng để chQ đŠc tEnh đ(i ngh&ch vPi 0ếu t( đó<

cX đTc tnh đOi ngược 2ới

mah?%hCta ™ u@?!?+C@a

@at ‹igha sa@@at ‹igha. ™ a@@at ‹igha

a>>hatta ™ %ahi!!h?

ol ‹?+ika ™ sukhuma

santikN ™ !C+N

Cá9 :' t; ah"hta at igha ahatta o) ria $anti*



<9h=nh> <9h;ng ?;i> <trong> <th@> <gAn>

‚< p#t Bh#2C ˆ ˆ # ˆ ˆ

•< t0Ho ˆ ˆ # ˆ ˆ

€< 2ā$o ˆ ˆ # ˆ ˆ

Œ< āpo ˆ # # # #

ƒ< c#55hu # ˆ ˆ ˆ ˆ

„< ot# # ˆ ˆ ˆ ˆ

†< ghān# # ˆ ˆ ˆ ˆ

< Hi2hā # ˆ ˆ ˆ ˆ

–< 5ā$# # ˆ ˆ ˆ ˆ

‚—< rAp# # ˆ # ˆ ˆ

‚‚< #&&# # ˆ # ˆ ˆ

‚•< g#n&h# # ˆ # ˆ ˆ

‚€< r## # ˆ # ˆ ˆ

‚Œ< itthin&ri$# # # # # #

‚ƒ< puriin&ri$# # # # # #

‚„< rAp#HC2itin&ri$# # # # # #

‚†< 5ā$#2iDD#tti # # # # #

‚< 2#cC2iDD#tti # # # # #

‚–< l#hutā # # # # #

•—< mu&utā # # # # #

•‚< 5#mm#DD#tā # # # # #

••< up#c#$# # # # # #

•€< #nt#ti # # # # #

•Œ< H#r#tā # # # # #

•ƒ< #nicc#tā # # # # #

d



•„< ā5ā#&hātu # # # # #

•†< āhār# # # # # #

#hư a+una!asamed đã chQ cho th"0, hai loi sau thô˜tế v) /a˜g8n đã được !Wng để @hân %i3t các0ếu t( c"u to n1n đ(i tượng tâm thKcmee tO nhZng 0ếu t( v:t thể khác< #hư chXng ta nghY, thNo*u!!haghosa, các [ nghYa 6g8n; 6/a; thA0 đều không li1n kết đến [ ni3m không gian /a g8n, m) đếnkhả n_ng được nh:n %iết đến<

=hô ol ‹?+ika nghYa l) !80 c'm, l) cái có thể %iết được v va chm ghat ‹t ‹ana tPi %ề ngo)i nh0ṁ

cảm, v nó t+U th)nh c_n %ản v) l) đ(i tượng su0 nghY< Di tế sukhuma n1n được hiểu ngược li vPinhZng g vOa nói< ‡a5 m't đ(i tượng có thể /a !C+N cho !W nó đKng g8n< ‰â0 l) t+ường hợ@ khónh:n %iết được, %Ui v nó không thể %iết được v va chm ghat ‹t ‹ana< Hfn chZ g8n santikN cóthể á@ !Gng tPi m't đ(i tượng. cho !W nó đKng đ\ng /a< ‰â0 l) lXc ! nh:n %iết được, %Ui v nó cóthể %iết được v va chm ghat ‹t ‹ana<

ế đó, a+una!asa %nh lu:n +\ng5

v đŠc tEnh ! nh:n +a chXng như v:0 gahanassa suka+att?., n1n gVi l) g8n, cng cWng l[ !ođó n1n gVi chXng l) ol ‹?+ika thô.< Hfn !hamm?0atana+C@a các 0ếu t( to n1n đ(i tượngṁ

tâm thKc. th không thể nh:n %iết %\ng n_m giác 4uan đ8u ti1n… nh:n %iết được các 0ếu t( "0hi3n hZu nhờ tiến t+nh su0 lu:n< =hNo nghYa n)0, chXng không ! nh:n %iết được!u@@a+i^^N00a.< D v:0 chXng được gVi l) !C+N /a.< Hng l[ !o đó chXng được gVi l)sukhuma vi tế.<me

D thế, các 0ếu t( v:t thể to n1n đ(i tượng tâm [ được coi l) /a v) vi tế v chXng không ! g nh:n %iết được< ‰&nh nghYa của *u!!haghosa về /a v) vi tế có li1n 4uan đến [ ni3m không có ghat ‹t ‹ana

va chm. v không có t+`c tiế@ /Xc chm giZa n_m giác 4uan đ8u ti1n v) các đ(i tượng tâm [< šni3m không có va chm n)0 tư9ng t` như [ ni3m không ch(ng đ(i li a@@t ‹igha . /Nm *a loi v:tṁ

thể, đon €, Hh< •. v) v thế chả ngc nhi1n g khi %iết +\ng mười l_m 0ếu t( v:t thể được @hân loith)nh /a v) vi tế chQ đXng cho các 0ếu t( không ch(ng đ(i li, đó l) các đ(i tượng tâm [<

%u 5 c6a c$c 7ự ph/n +,-i 8y

#hiều hVc giả, kể cả |< $< ›!œa+!,mef S< < Bungme v) S< Fasgu@tamej đã %(i +(i về đ&nhnghYa t+ong kinh l) +C@a có 0ếu t( 6chủ thể; +p +)ng5 +C@a +u@@ati nghYa đNn5 +C@a to ảnh hưUng.<ṁ

FW có đ2ng [ vPi ›!œa+! l) chZ +u@@ati không thể được coi l) ngu01n ngZ thEch hợ@ vPi chZ+C@a, tôi cảm th"0 +\ng đ&nh nghYa n)0 giải thEch được %ản ch"t của v:t thể, v v:t thể không giản !&l) th`c ti khách 4uan đ'c l:@ vPi t+i giác con người<

S` khác %i3t giZa các loi 6v:t thể; ta đã n1u +a cho đến đâ0 nh"n mnh [ nghYa th`c nghi3m sâu /anói l1n đŠc t+ưng của Lh:t 7iáo< nh như =hN+av?!a nh"n mnh +\ng để có cái g hi3n hZu cho ai,cái đó c8n được nh:n %iết tPi< #ếu không có nh:n thKc về đ(i tượng !W đó có l) nh:n thKc về đ(itượng t` nó ha0 nh:n thKc thu8n khái ni3m hoá về đ(i tượng., cái đó tu03t đ(i không có [ nghYa gcả đến vPi người đó ] đ(i tượng không có mŠt< S` vJng mŠt không %ác %d th`c ti tu03t đ(i của đ(itượng khi không có chủ thể nh:n thKc, nhưng mu(n nh"n mnh +\ng đ(i tượng không có [ nghYađáng kể g đến chủ thể như thế< Sau khi hiểu +p điều n)0, %â0 giờ ta có thể tm +a s` khác %i3t giZacác loi v:t thể có [ nghYa g<

S` @hân chia v:t thể th)nh 6t+ong; v) 6ngo)i; có h:u [ mnh me cho %)i khảo cKu n)0, v nó cngto n1n s` khác %i3t giZa v:t thể có th`c ti si1u hnh về %ản tánh của s` v:t đ'c l:@ vPi s` nh:n

e
















thKc về nó, v) v:t thể m) th`c ti của nó @hG thu'c v)o tiềm n_ng nh:n thKc< Hác 0ếu t( v:t thểthu'c loi %1n t+ong l) n_m giác 4uan mJt tai mi lưbi v) thân., v) !W có được nh:n %iết tPi ha0không, n_m giác 4uan n)0 có t+ong hi3n th`c< #_m giác 4uan n)0 cng @hG thu'c v)o các 0ếu t(chEnh v(n to th)nh nền tảng cho các giác 4uan n)0< D thế, các 0ếu t( chEnh có t+ong hi3n th`c<Hfn loi 6%1n ngo)i; đề c:@ tPi các 0ếu t( v:t thể m) th`c ti của chXng @hG thu'c v)o tiềm n_ngnh:n thKc< =h:t ! hiểu ti sao %(n đ(i tượng giác 4uan hnh sJc, âm thanh, mWi v) v&. được %aog2m t+ong s` @hân loi n)0, v chXng thả0 đều có thể được con người có tiềm n_ng nh:n %iết đến<

=hot ti1n, hnh như vi3c kể luôn %(n 0ếu t( chEnh v) mười %(n 0ếu t( @hG thu'c cu(i cWng v)ot+ong s` @hân loi n)0 to +a v"n đề< 9n nZa, s` loi %d các 0ếu t( v:t thể %iết được !o /Xc chmv) các !hamm?0atana các 0ếu t( to n1n đ(i tượng tâm thKc. tO loi 6%1n ngo)i; cng kM l khôngkm< =u0 nhi1n ta @hải nhP li +\ng các 0ếu t( v:t thể %iết được v /Xc chm !o %a 0ếu t( chEnh đ8uti1n đãt, lTa v) gió. to th)nh< Hho !W t"t cả %(n 0ếu t( chEnh có th`c ti đ'c l:@ vPi tiềm n_ngnh:n thKc, chXng chQ t+U th)nh các 0ếu t( /Xc chm vPi thân khi chXng được con người nh:n %iếtđến, đó l) lXc th`c s` có /Xc chm giZa con người v) %a 0ếu t( đ8u ti1n< #ói cách khác, !o %a 0ếut( chEnh n)0 không @hải lXc n)o cng l) 0ếu t( /Xc chm vPi thân, !W 0ếu t( /Xc chm luôn luông2m %a 0ếu t( "0 to th)nh<

Hfn về các đ(i tượng tâm thKc, hiển nhi1n chXng chQ %& gt +a v mười l_m 0ếu t( đã được nói đến50ếu t( chEnh thK tư nưPc., v) mười %(n 0ếu t( cu(i cWng to th)nh 0ếu t( @hG thu'c nưPc, nZtEnh, nam tEnh, mng s(ng, %iểu hi3n 4ua thân, %iểu hi3n 4ua lời nói, nhr nh)ng, mềm !Žo, thEchKng, t_ng t+ưUng, tư9ng tGc, gi) su0, vô thường, không gian v) th`c @hAm.< HWng l(i l[ lu:n !Wngt+ong /Xc chm vPi thân vOa nói t+1n đNm á@ !Gng v)o đ(i tượng tâm thKc, đ(i tượng tâm thKc luônluôn g2m có m't ha0 nhiều t+ong mười l_m 0ếu t( vOa n1u<

Hfn về @at ‹iccasamu@@?!a, điều 4uan t+Vng nh"t t+ong vi3c @hân chia v:t thể n\m U giZa %1n t+ongchủ 4uan. v) %1n ngo)i khách 4uan.< D:t thể %1n t+ong đề c:@ tPi th`c ti v:t tEnh cng như n_mgiác 4uan của ta. hi3n hZu đ'c l:@ vPi %"t cK 4uan ni3m có thể có được về nó v) v:t thể %1n ngo)i

đề c:@ tPi hnh thKc m) các giác 4uan nh:n %iết được< #ói cách khác, s` chia hai n)0 có thể !inđt th)nh ‚. n_m giác 4uan v) %(n 0ếu t( chEnh, •. đ(i tượng của sáu giác 4uan< *(n đ(i tượnggiác 4uan được +p +)ng li3t k1 t+ong tng L?li l) các loi v:t thể, t+ong khi hai loi đ(i tượng giác4uan kia l) thân /Xc v) các đ(i tượng của tâm được ng8m kể l) !o ‚. %a 0ếu t( chEnh đ8u ti1n đãt,lTa v) gió. v) •. 0ếu t( nưPc v) mười %(n 0ếu t( cu(i cWng của v:t thể thK 0ếu to th)nh< HhEnh l)các đ(i tượng của sáu giác 4uan to n1n khEa cnh 6chủ 4uan; của v:t thể ] chủ 4uan thNo nghYachXng có thể được nh:n thKc thNo chủ 4uan của cá nhân v) ảnh hưUng +u@@ati. đến con người "0<

9ối tương :uan giữa Rūpakkhandha v ;at <icca7aupp!da

Hó m(i li1n h3 t+`c tiế@ giZa +C@akkhan!ha v) hai khoNn thK n_m, thK sáu của @at ‹iccasamu@@?!a5

sáu cTa giác 4uan sal ‹?0atan?. v) /Xc @hassa.< Sáu cTa giác 4uan sal ‹?0atan?. n)0 thường đượchiểu thNo 6%1n t+ong;5 sáu cTa giác 4uan v) 6%1n ngo)i;5 các đ(i tượng +i1ng của chXng< =u0 thế,n'i t+ong công thKc @at ‹iccasamu@@?!a thôi, !anh tO sal ‹?0atan? được hiểu +'ng +ãi l) chQ g2m cósáu cTa giác 4uan chK không có các đ(i tượng +i1ng của chXng< ml Hác kinh điển, chX giải v) tác

@hAm t+ong tng lu:n tán th)nh 4uan điểm n)0<mP D thế, có tư9ng 4uan t+`c tiế@ giZa sáu cTagiác 4uan của @at ‹iccasamu@@?!a v) n_m giác 4uan to th)nh +C@akkhan!ha< =u0 nhi1n v"n đề tađ(i !i3n U đâ0 l) sáu cTa giác 4uan g2m có sáu giác 4uan, t+ong khi đó +C@akkhan!ha chQ ch"@nh:n n_m giác 4uan %\ng cách loi %d giác 4uan tâm [, giác 4uan thK sáu n)0 thu'cvi^^?n ‹akkhan!ha< =u0 v:0, giác 4uan tâm [ đã được ng8m giPi thi3u t+ong @at ‹iccasamu@@?!a

%\ng hai khoNn t+ưPc đó5 khoNn vi^^?n ‹a v) n?ma+C@a,mb v) như ta se %iết, /Xc @hassa. +p +)ngđfi hdi s` hi3n hZu của giác 4uan tâm [ n)0<










‡Xc thường được đ&nh nghYa l) s` gŠ@ gb giZa thKc vi^^?n ‹a., giác 4uan in!+i0a. v) 0ếu t( kEchthEch %1n ngo)i visa0a.<m ‰ể thEch hợ@ vPi hiểu %iết n)0, /Xc @hassa. không nhZng đfi hdi s`có mŠt của thKcmd m) cfn đfi hdi s` hi3n hZu của các giác 4uan v) các đ(i tượng giác 4uan< Hácđ(i tượng giác 4uan được giả đ&nh l) %& loi +a khdi khoNn sáu cTa giác 4uan v hnh như s` loi %dn)0 giải thEch s` +)ng %u'c đến khR đau của +i1ng mnh… v các đ(i tượng giác 4uan khi không đượcnh:n %iết đến không có m't ảnh hưUng n)o đến s t+ói %u'c ta v)o cpi sa s?+a, n1n chXng %& loiṁ

+a l) điều có thể hiểu được< =u0 nhi1n, chXng được %ao g2m t+ong khoNn /Xc, v U đâ0, !ođượcthYc Y nh:n %iết đến, chXng có ảnh hưUng t+`c tiế@ đến cá nhân con người< Hó m(i li1n h3 h}tư9ng sâu h9n nZa giZa các đ(i tượng giác 4uan đã được %)n đến t+ong +C@akkhan!ha vPi các đ(itượng của /Xc< =+ong +C@akkhan!ha, các đ(i tượng giác 4uan l) các đ(i tượng tiềm An của nh:nthKc t+ong khi U đâ0, v s` gŠ@ gb giZa thKc, các giác 4uan v) các đ(i tượng của chXng, chXng th`cs` l) đ(i tượng của nh:n thKc< S` @h(i hợ@ giZa thKc, các giác 4uan v) các đ(i tượng của chXngn)0 ngG [ +\ng /Xc chQ l) kinh nghi3m giác 4uan đ9n thu8n, chng có /u hưPng chủ 4uan n)o cả<‡Xc v thế ngG [ tPi nh:n %iết đ9n thu8n< =u0 nhi1n, điều 4uan t+Vng l) %iết s` khác %i3t giZa /Xcv) các đ(i tượng giác 4uan< =+ong khi các đ(i tượng giác 4uan có thể được ng8m %iết tPi, cfn /Xcđược thYc Y nh:n %iết đến<

=+ong @h8n %)n về +C@akkhan!ha ta đã th"0 +\ng khi được chia +a th)nh loi các giác 4uan v) cácđ(i tượng của chXng, v:t thể có thể có li1n h3 h} tư9ng đến hai khoNn t+ong Lat ‹iccasamu@@?!a đól) sáu cTa giác 4uan sal ‹?0atan?. v) /Xc @hassa.< Hác giác 4uan ngoi t+O tâm [. thu'c về sáucTa giác 4uan sal ‹?0atan?. t+ong khi các đ(i tượng giác 4uan cWng vPi tâm [ n\m t+ong /Xc< hicác đ(i tượng giác 4uan n)0 được th`c s` nh:n %iết đến, chXng cWng vPi thKc v) các giác 4uan toth)nh 6/Xc; ] m) tôi đã gVi l) kinh nghi3m giác 4uan đ9n thu8n, chng có /u hưPng chủ 4uan n)ocả< inh nghi3m n)0 có tiềm n_ng t+U th)nh cảm giác vN!an?., me m't t:@ hợ@ chXng ta se %)nt+ong chư9ng kế tiế@<

]]]]]]]]]]

mP Kata2? cŠ6+#)? -<p#p606na33han0h? catt6-i ca 2ah6;h<t<ni cat#nna5 ca2ah6;h<t<nau #p606na -<pauq Kata2J cŠ6+#)? catt6-? 2ah6;h<tapaha+Ž0h6t# 6p?0h6-# tJv?0h6t# +6E?0h6t# 9:q i Pe‡ Q?@n tương tự như thết2 th|E t-?ng :q iq e +, Sq iiq ^d‡ iiiq ej=qmb UtŽtan6gatapacc#?annau avvhattau +6 ;ahi00h6 +6 ?‘6-i3au +6 )#3h#^2au+6 hŽnau +6 panŽtau +6 Eau 0<-J )anti3J +6 )a;;au -<pau 9Sq i+q b=qm 7q Ka-#na0a)a Buddhist Analysis of )atter 9C?'?2;? DJpa-t2Jnt ?yC#'t#-a' Uai-) Pjf= t-ang Pqmd 723q i kiqme S#-Jn0-anath Da)g#pta U Hi)t?-E ?y šn0ian 4hi'?)?phE 9DJ'hi :?ti'a'

Bana-)i0a)) Pjfe= Pjdqm ShœJ £an U#ng t-an)q Compendium of Philosophy 9U;hi0ha22attha)aO^gaha= 9L?n0?n 4TSq Pjf= t-ang bfqmf 7q Ka-#na0a)a Buddhist Analysis of )atter t-ang dêqm G<pau -<pa33han0h? ti¢ 4iEa-<pau )6ta-<pau -<pau na -<pa33han0h?‡-<pa33han0h? -<pau cJ+a -<pa33han0h? caqqq $a -<pau na -<pa33han0h?ti¢qqq 4iEa-<pau )6ta-<pau na -<pa33han0h? -<pau‡ -<pa5 ca -<pa33han^0ha5 ca hapJt+6 a+a)J)6 na cJ+a -<pau na ca -<pa33han0h? 9723q i P^Pf=qmj U#ng Compendium of Philosophy t-ang bfqmPl 7q Ka-#na0a)a Buddhist Analysis of )atte t-ang dêq

mPP I. t-ánh nh[2 'ƒn tN giờ t-` Qi chZng tWi ) gi ‰)á# c*a giác r#an ;\nt-?ngŠ ', các giác r#an 92ắt tai 2oi 'ưi thAn +, }= +, ‰)á# c*a giác r#an

f































;\n ng?,iŠ ', các Q&i tượng giác r#anŠ 9hnh )ắc A2 thanh hương 2Ri kZcch@2 } tư`ng=qmPb Ki5 ca '?3J piEa-<pau )6ta-<pau¢ Ca33h#u '?3J piEa-<pau )6ta-<pauJtthŠJ)6 taXh6 #ppavva26n6 #ppavvati Jttha ni+i)a26n6 ni+i)atiq S?tauqqq pJqqqgh6nauqqq vih+6qqq 36E?qqq 2an?qqq -<p6qqq )a006qqq gan0h6qqq -a)6qqq ph?^ha;;6qqq 0ha226 '?3J piEa-<pau )6ta-<pau JtthŠJ)6 taXh6 #ppavva26n6#ppavvati Jttha ni+i)a26n6 ni+i)atiq 9V;hq PlP^Plb=qmP KhWng c[n phải giải th8ch 'ập '#ận c/a Ka-#na0a)aq T#E nhi\n ai c[n )ángt th\2 hE Qc 7q Ka-#na0a)a Buddhist Analysis of )atter t-ang e^qmPd G<pan ti catt6-i 2ah6;h<t6ni cat#nna5 ca 2ah6;h<t6nau #p606Ea -<pau9V)2q ee=qmPe TJ)au +i;h6g? Khan0hani00J)a +#tt? EJ+6 ti 9V)2q ee=qmP ’J2 ;ảng qmPf :ah6-6h#'?+60a)#ttau 9:q i dbl=‡ 'ời giảng tương tự t2 th|E t-?ng:ah6hatthipa0?pa2a)#tta 9:q i Pe=qmP L@ thaE ph[n ;,n +ề 636)a0h6t# thJ? ngaE )a# ;&n Eế# t& ch8nh n,E nhưth. n th#c +,? ;&n Eế# t& ch8nhq T#E nhi\n như Q Qề cập 636)a0h6t#

3hWng Qược 3. t-?ng 0anh 2>c ;&n Eế# t& ch8nh c/a 4hật iá? nhưng th#c+,? nh2 thY Eế#qmPj Dh)q Pdf ng> } như thếq Các 7ế# T& Vật Th. 4h> Q?@n thY d ;,n )A#hơn +ề paighaqmbl La Va''J 4?#))in Abhidharmakoa Pbd^beqmbP 4atthaatt6 paha+Ž m)ic 9V)2q d=q Chữ paha+Ž c th. ;( +iết )ai‡ hơnnữa ‰'_i ch8nh tảŠ n,E c th. 0? B#00hagh?)a ch/ } n\# -a Q. ch{ -zng chữpatha+Ž -Zt -a tN ng#E\n ngữ patthaaqmbb Tattha 3a33ha‘atta'a33haX6 paha+Ž0h6t# patih6na-a)6 )a2paicchana^pacc#pah6n6 9Dh)Uq b=qmb Ta-#pa;;at60Žnau pa3atipaa+Ž +iEa )ahav6ta-<p6nau patih6na;h6+Jnapa33h6Eati #pah6tŽ ti +#ttau h?tiq Un#-#00ha Abhidhammatthasa1gahat-ang PPlqmbd Ic giả c th. Qc th\2 ph[n ;,n '#ận n,E ` Hậ# C/a Sự 4hAn L?@i EI?@n P‡ Chq bmbe Kata2an tau -<pau 6p?0h6t#¢ 7au 6p? 6p?gatau )inJh? )inJhagatau;an0hanattau 9Dh)q Pff=qmb ‰$ ',2 ch? nng + thế n\n Qược gi ', Eế# t& '*aŠq TJvatŽ ti tJv? 9V)2qd=qmbf 7au tJv? tJv?gatau #a26 #a26gatau #)2au #)#26gatau 9Dh)q Pff=‡2t Q(nh nghMa tương tự như thế Qược t2 th|E t-?ng Dh)Uq bq

mb 7au +6E? +6E?gatau cha2;hitattau tha2;hitattau 9Dh)q Pff=qmbj $a ca tau ni))6Ea na tihantŽ ti 9V)2q f=qml 4a-a2attha2a5v<)6 q T-8ch tN chZ th8ch )& t-?ng ;ản 0(ch c/a®6Xa2?'i The Path of Purication mVi))#0hi2agga c/a Bha0ant6ca-iEaB#00hagh?)a mKan0E B4Sq Pjfj t-ang dll=qmP Ka-#na0a)a Buddhist Analysis of )atter t-ang bq F#E.n Abhidharma/koa tán th,nh Qề ngh( n,E ;zng cách ch/ t-ương -zng ‰các Eế# t& ch8nh92ah6;h<ta)= n,E Qề# ', ‰cRng )anh 3hì t-?ng nha#Š 9)aha;h<hJt#=q 9LaVa''J 4?#))in Pbd^dj=qmb 7ath6 26E636-? a2aXiu EJ+a #0a3au 2aXiu 3at+6 0a))Jti a)#+aXXauEJ+a 'J¦¦#u )#+aXXa2 3at+6 0a))Jti‡^ Eath6 ca )aEau nJ+a Ea33h? na

Ea33hŽ )a26n? Ea33ha;h6+a2 pi Ea33hi;h6+a2 pi 0a))Jti J+a2 J+a )aEauanŽ'anŠ J+a h#t+6 nŽ'au #p606-<pau 0a))Jnti apŽt6ni a'?hit6ni an?^06t6nŠ J+ah#t+6 ?06t6u #p606-<pau 0a))JntŽ ti 26E636-a2ah6;h<ta^)62a55?













































2ah6;h<tiq V)2q ^fq Bản 0(ch c/a ®6Xa2?'i The Path of Puricationt-ang j=q I?@n tương tợ t2 th|E t-?ng Dh)q bjjqm Ch‹ng h@n như t-?ng :q i e Pe‡ Sq ii ^d ejqmd Dh)q Pfq V,i ;ản chZ giải thNa nhận Eế# t& ph> thY hai 2ươi tư ', tA2 cơ9ha0aEa+atth#=q 7ế# t& n,E hnh như Qược t-i.n 3hai )a# thời 3ết tập 3inh t@ng+ n ch{ Qược Qề cập t-?ng các tác phx2 thời B#00hagh?)a +, )a# Qq ThJ? tWihi.# Eế# t& n,E 3hWng Qược Qề cập t!i t-?ng 3inh Qi.nq V các 3inh phx2 th(nhh,nh 3hWng 'i"t 3\ Eế# t& c#&i cRng n,E n\n tWi ) 3hWng 3. n t-?ng )ự thả?'#ận +ề +ật th.qme Catt6-i ca 2ah6;h<t6ni cat#nnau ca 2ah6;h<t6nau #p606Ea -<paui0au +#ccatŠ 6+#)? -<pauq Iược t2 th|E ` :q i e Pe‡ Sq ii ^d ejqm Tq q GhE) Da+i0) +, i''ia2 StJ0J ThJ 46'i TJkt S?ciJtE Pāli/EnglishDictionary 9L?n0?n 4¯°q Pjfj=mf Catt6-i 2ah6;h<t6ni #p606Ea ni))6Ea a2#5cit+6 pa+atta-<pan ti atth?qš0au +#ccati )a;;au -<pan ti i0au catt6-i 2ah6;h<t6ni pa0apai)p6iE6ni00ih6ni tJ+Ž)ati <pa06-<p6ni ti )att+Ž)atipa;hJ0au )a;;au -<pau n62a9Dh)Uq ll=q

m V;hq Pqmj 4h?ha;;a0h6t# pana patha+Ž^tJv?^+a)Jna taE? 0ha226 ti )an3haugacchati 9V)2q d=q I?@n tương tợ t2 th|E t-?ng Dh)q Pd Pfj‡ V;h fbqmdl KhWng phải t|t cả tWng phái Q@? 4hật Qề# Q%ng } +!i r#an Qi.2 n,Eq V8 0> Abhidharmakoa ch/ t-ương -zng t|t cả ;&n Eế# t& ch8nh Qề# nhận ;iết Qượcr#a kZc ch@2 ‰các thY nhận ;iết Qược r#a kZc ch@2 c PP '?@i ;&n Eế# t&ch8nh 92ah6;h<ta= )ự 2ề2 cYng n•ng nh€ '@nh Qi +, 3hátŠ 9La Va''J4?#))in Abhidharmakoa PP=mdP Ka-#na0a)a The Principles of Buddhist Psychology t-ang bjqmdb T#E nhi\n như Q ni ` ph> chZ )& d các tác phx2 )a# thời 3ết tập Qnhập Eế# t& thY hai 2ươi ;&n +,? t-?ng 0anh 2>c các Eế# t& t@? n\n +ật th.thY Eế# tA2 cơ 9ha0aEa+atth#=q 7ế# t& thY hai 2ươi ;&n n,E Qược t-#Eềnth&ng giá? 0>c 4hật hc +i"n ThJ-a+60a thNa nhận ', c1n cY +ật th. ch? giácr#an tA2 } n,E 9V)2Uq ddjêl=q Danh tN hadaya 3hWng th#c '?@i +ật th. thYEế# th{nh th?ảng Qược 0Rng như chữ Q%ng nghMa +!i 2an? +, 2an?+i556Xa9V;hq f Pdd=qmd Dh)q Pfj‡ V;hq Pd fbqmdd Ti+i0hJna -<pa^)augah?q Sani0a))ana^)appaighau -<pau ani0a))ana^)appaighau -<pau ani0a))anaâppaighau -<pau 9Dq iiiq bPf=qmde DUq jjfqmd Kata2an tau -<pau )ani0a))anau¢ G<p6Eatanau ^ i0an tau -<pau )ani^

0a))anau 9Dh)q Pd=qmdf Kata2au tau -<pau ani0a))anau¢ Ca33h6Eatanauqqq pJ qqq 3a;a‘iO36-?6ha-? ^ i0an tau -<pau ani0a))anau 9Dh)q Pdq Ic th\2 K+#q Pq=qmd La Va''J 4?#))in Abhidharmakoa Pb^bdmdj Kata2an tau -<pau )appaighau¢ Ca33h6Eatanau )?t6Eatanau gh6n6Êatanau vi+h6Eatanau 36E6Eatanau -<p6Eatanau )a006Eatanau gan0h^6Eatanau -a)6Eatanau ph?ha;;6Eatanau ^ i0an tau -<pau )appaighau9Dh)q Pdf=qmel chZng ta c,ng hi.# -w th\2 +ề )ự 'ập '@i tự nhi\n t-?ng các Q(nh nghMa c1ncY +,? ngữ g&cqmeP Dh)q Pfq

meb Kata2J 0ha226 avvhatt6¢ 7J 0ha226 tJ)au tJ)au )att6nau avvhattaupaccattau niEat6 paip#gga'i36 #p60iXX6 -<p6 +J0an6 )a556 )aO3h6-6 +i55^6Xau ^ i2J 0ha226 avvhatt6q Kata2J 0ha226 ;ahi00h6¢ 7J 0ha226 tJ)au

j











































tJ)au pa-a)att6nau pa-ap#gga'6nau avvhattau paccattau niEat6 pai^p#gga'i36qqq pJqq +i556Xau ^ i2J 0ha226 ;ahi00h6 9Dh)q Pf^=qme Dh)q Pedqmed Ka-#na0a)a Buddhist Analysis of )atter t-ang qmee ’J2 Q?@n P Chương bqme Ka-#na0a)a Buddhist Analysis of )atter t-ang qmef ™q Lq «0œa-0 The Book of the 8indred &ayings 9SauE#ttani36Ea= 9L?n0?n4¯°q PjPf^bb= fqme U#ng Compendium of Philosophy t-ang bfqmej Da)g#pta A $istory of %ndian Philosophy Pjdqml Ka-#na0a)a Buddhist Analysis of )atter t-ang fj‡ Bhi33h# ®6Xa2?'it-an)q The uide 9$Jttippa3a-aXau= 9L?n0?n 4¯°q Pjff= t-ang d n?tJPd¥e‡ $E6n6ti'?3a Buddhist Dictionary t-ang be PbqmP Kata2a5ca ;hi33ha+J )6‘aEatanauq Ca33h6Eatanau )?t6Eatanau gh6^n6Eatanau vi+h6Eatanau 36E6Eatanau 2an6Eatanauq š0a2 +#ccati ;hi33^ha+J )a‘6Eatanau 9Sq ii =q Tattha 3ata2au n62a-<papaccaE6 )6‘aEatânau¢Ca33h6Eatanauqqq pJqqq 2an6Eatanau‡ i0a2 +#ccati n62a-<papaccâE6

)6‘aEatanau 9V;hq Pdq Lời giải th8ch tương tự ` V)2q ee=qmb Cong 2&i 'i\n h" như thế giữa +i556Xa n62a-<pa 2an? +, các giác r#an3ia +, các 3h?Jn 3ế tiếp t-?ng ch#_i 0#E\n h" ) Qược giải th8ch t-?ng chương+ề +i556Xaqm Ca33h#5 cŠ6+#)? paicca -<pJ ca #ppavvati ca33h#+i556Xau tiXXau )aOgatipha))? 9:q i PPPq I?@n tương tự t2 th|E ` Sq i+q b=qmd $hư ta ) th|E t-?ng chương +ề +i556Xa c )á# '?@i thYc 2t t-?ng )á#thYc |E ', 2an?+i556Xaqme 4ha))apaccaE6 +J0an6 9:q ii b=‡ ni hơi 3hác t-?ng :q iiiq bdbq Ic th\2:q iiiq Pf +, ph[n chZ giải c/a Q?@n n,E :Uq i+ fq

>h9ng .

/edanā--handha

$hư Q ;iết t-?ng chương t-ư!c t?,n th. -<pa33han0ha g%2 c )á# c*a giácr#an 9)a‘6Eatan6= +, kZc 9pha))a=q ThJ? cWng thYc paicca^)a2#pp60a kZc ',Qiề# 3i"n c[n thiết Q. cả2 giác 3hì '\nq Sự 3hác ;i"t ch8nh Eế# giữa kZc +,+J0an6 n\n Qược cxn thận chZ } kZc ch{ ', )ự nhận ;iết +ề cái 38ch th8ch ;\nng?,i ^ cái nhận ;iết 3hWng c nhận Q(nh ch/ r#an n,? cả‡ c„n +J0an6 c Eế#

t& ch/ r#an t-?ng Q + cả2 giác phải ', 0† ch(# 3h ch(# +, 3hWng 0† ch(#cong ch‹ng 3h ch(#qmP

ThJ? ; amaka 9; thY )á# t-?ng t@ng '#ận= 3hWng c )ự 3hác ;i"t giữa+J0an6 +, +J0an633han0hamb +, t-?ng t?,n ; ta2 t@ng 3hWng t2 th|E ch_n,? giải th8ch th\2 )ự 3hác ;i"t |Eq B :avvhi2ani36Ea giải th8ch nghMa c/a chữ +J0an6 ;zng cA# )a# ‰+J0Jti +J0JtŽti 3h? 6+#)? ta)26 +J0an6 ti +#ccatiŠ m‰Qược gi ', cả2 giác ;ì + n cả2 nhậnŠq ” QAE ;ản 46'i Q(nh nghMa 2t 0anhtN r#a cách 0Rng thJ? ng#E\n ngữ c/a n như thế ',2 giả2 Qi )ự -w -,ng c/a0anh tNq T#E nhi\n tự Qi.n 46'i TJkt S?ciJtE Q%ng } +!i 3inh t@ng ch? -zng chữ +J0an6 ;ắt ng#%n tN g&c ‰+J0Š haE Qng tN ‰+J0JtiŠ cả hai c nghMa ', ‰;iếtŠ

haE ‰3inh nghi"2 th. nghi"2Šq $ế# chữ +J0an6 thực )ự c 'i\n h" t!i ‰+J0JtiŠh" r#ả )a# Q ', +J0an6 c nghMa ', 3inh nghi"2 h?•c +ề thAn haE +ề tA2q

dl



































T-?ng 3inh t@ng 46'i +J0an6 Qược chia tN hai ch? Qến 2t t-12 '~ tá2 '?@iq md T-?ng các cách phAn '?@i n,E )ự phAn nh2 +J0an6 th,nh -a ;a n12 +, )á#r#an t-ng nh|tq :avvhi2ani3aE6 giải th8ch -w +J0an6 th,nh -a ;a ph[n '@c3hˆ +, 3hWng '@c 3hWng 3hˆq Bzng cách phAn ;i"t th\2 ;a '?@i +J0an6 3inhnghi"2 Qược r#a thAn +, r#a tA2 chZng ta c Qược )á# '?@i +J0an6qme BSauE#ttani3aE6 giải th8ch t{ 2{ )ự phAn '?@i tương tự m ;zng cách kJ2 ;ảnch|t c/a +J0an6 th#c thAn haE th#c tA2q Sự phAn '?@i n,E thường Qược ;iếtt!i ', pa5cin0-iE6 t-?ng Q n12 in0-iEa Qề cập t!i n12 '?@i ‡ QNng 'ƒn 'n n12in0-iEa n,E +!i n12 'ực 9pa5ca;a'6= c cRng t\n +!i pa5cîn0-iE6q mf $hư pa5cin0-iE6 +, +J0an6 Qược chia th,nh n12 nh2 hai nh2 Q[# ni +ề )ự an'@c 0† ch(# 9)#3hin0-iE6= +, 3h ch(# 90#33hîn0-iE6= c/a thAn hai nh2 3ế ni+ề )ự an '@c 0† ch(# 9)?2a^na))in0-iE6= +, 3h ch(# 90?2ana))hin0-iE6= c/atA2 +, c#&i cRng nh2 thY n12 g%2 c các +J0an6 3hWng '@c 3hWng 3hˆ9#pJ33hîn0-iE6= th#c thAn haE th#c tA2qm VJ0an6 cong Qược nh2 th,nh)á# '?@i 0ựa +,? giác r#an r#a Q +J0an6 Qược nhận ;iết t!iqmj $12 giác r#anQ[# ti\n ^ 2ắt tai 2oi 'ưi +, thAn ^ +, th#c thAn t-?ng 3hi giác r#an thY )á#^ } ^ th#c tA2q Ch? 0R c )ự 3hác ;i"t -w -,ng giữa +J0an6 th#c thAn +,

th#c tA2 )ự kếp Q•t thJ? :avvhi2a^ni36Ea ^ +!i )ự chZ t-ng +,? cả2 giác ^ng[2 nh|n 2@nh Qến 3h8a c@nh cơ th. c/a n12 tập hợpq Bì + ch{ c +J0an6Qược giác r#an thY )á# 3hơi Qng ^ } ^ ph[n th#c tA2 2@nh hơn thật hợp '}3hi giả Q(nh -zng +J0an6 ph[n '!n 0ựa t-\n thAn kácq T#E nhi\n thật r#ant-ng Q. nh|n 2@nh -zng t#E 'i\n h" t!i n12 giác r#an +J0an6 c nhi"2 +>tA2 thYc + +J0an6 3hác h‹n +!i thY th#[n Q&i tượng r#a Q )ự 0i†n giải +ề38ch th8ch 0ƒn Qng h‹n phải kảE -aq $hư Q ni t-ư!c +J0an6 '#Wn '#Wn ', 0†ch(# haE 3h ch(# haE t-#ng t8nh 2t Q•c t8nh ',2 ch? chZng 3hác h‹n +!i Q&itượng 3hách r#anq V thế c[n nh|n 2@nh ', tWi 0Rng chữ cả2 giác Q. 0i†n 0(ch+J0an6 ', 3hWng Q. ch{ ni t!i 2t thY cả2 t8nh 3hWng th#[n t8nh cách '} giải'nh hi haE t-N# tượng haE th#[n 2t 3inh nghi"2 3hWng ch(# th,nh 3iến ch/r#anq

I. hi.# +ai t-„ +J0an6 Qng t-?ng paicca)a2#pp60a Qiề# r#an t-ng ch8 c&t', kJ2 kt các t-@ng thái t-?ng Q cả2 th 3hWng c„n nữa + )ự chYng Qắc cáct-@ng thái )i\# thế n,E ', 2>c ti\# c/a h[# hết các người hc 4hật h,nh t-thJ? ThJ-a+60aq Các t-@ng thái |E cong ', các t-@ng thái chYng Q@t Qược 3hi;|t cY 3h?Jn n,? t-?ng paicca)a2#pp60a ;( +W hi"# haq Ta ) ',2 )áng t )ự 3hác ;i"t giữa hai '?@i ni;;6na +, giữa t-@ng thái gi&ng +!i n ^)a556+J0aEitani^-?0ha 0i"t th tư`ng Q(nh t-?ng những t-ang t!iq

$P RoKn di(t /edanāKinh +1n 46'i nhiề# '[n Qề cập t-@ng thái +ượt -a ng?,i cả2 giác haE ni t-ắng-a t-@ng thái 2ang Q•c t8nh 0i"t tận c/a )a556 +, +J0an69)a556+J0aEitani-?0ha= Qược B#00hagh?)a +, Dha22ap6'a Q +8 +!i ni;;6naq Th|# hi.# ;ản tánh c/a t-@ng thái n,E ) ảnh hư`ng t-ực tiếp Qến )ự hi.# ;iết+ề th?át 3hˆ c/a 4hật iá? +, +ề ni;;6naq TWi ;ắt Q[# t2 hi.# +ề)a556+J0aEitani-?0ha ;zng cách kJ2 3inh ni g -%i kJ2 giải th8ch c/a thờiQ@i +ề t-@ng thái |Eq

V thJ? ThJ-a+60a ni;;6na ch{ c 2t ;ản tánh th#[n nh|t 3hWng c phAn

chiamPl n\n chắc chắn ', c 'ời t-ái ngược nha# Qến các c#c t-anh '#ận )Winî giữa các hc giả +ề thực ch|t c/a nq :t )& +( ch? ni;;6na tương Q%ng +!it-@ng thái tA2 thYc 0? Si00hattha ?ta2a chYng Qược +,? t#î ;a 2ươi '12

dP

















0ư!i g&c cAE B?0hi 9;% Qề=‡ t-@ng thái n,E Qược th. nghi"2 +,? 'Zc chYng r#ảa-ahantqmPP V( 3hác r#an ni"2 ni;;6na ', t-@ng thái ch{ chYng Q@t Qược +,?'Zc chếtmPb + n thường Qược ni ', t-@ng thái +ượt -a ng?,i tA2 thYc +, +ậtth. 9n62a-<pa= +ượt r#a 3hi n12 tập hợpq $h2 thY ;a giải th8ch ni;;6nagi&ng như )a556+J0aEitani-?0ha 9nghMa QJn )ự 0i"t tận nhận thYc +, cả2giác=q Lời giải th8ch thY ;a n,E nz2 giữa hai r#an ni"2 t-\n + n -w -,ng 0i†ntả t-@ng thái +ượt -a ng?,i tA2 thYc +, +ật th. nhưng h,nh giả +ƒn tiếp t>c)&ng )a# 3hi k#|t -a 3hi t-@ng thái Qq 9T#E nhi\n Qiề# Qáng chZ } ', +ề 2•tt-i"# chYng chxn nghi"2 h,nh giả Q Qược c?i như Q chết 3hi ` t-?ng t-@ngthái Q=q

B, 'a 2Wn Bh6-a0+6va Q 2t '[n hi Thế TWn ‰L,2 )a? người ta c th. th?át3hi 2! ;?„ng ;«ng n,E¢mP HE kJ2 các r#an Qi.2 hnh như gAE -a t-anh'#ận c/a tWng phái n,E +ề )ự giải th8ch Q8ch thực +ề ni;;6na QAE cong ', cA#hi Q. ta tự hi TWi ) kJ2 kt Qến những 3hác ;i"t tinh tế +ề các t-@ng tháihFn l2 3hác ;i"t nha# n,Eq Sự 3hả? )át +ề QYc 4hật chYng ni;;6na +,? t#î ;a2ươi '12 +, ng,i nhập ni;;6na +,? 'Zc t(ch 0i"t 3ế Qến ', )ự 3hả? )át +ề các

t-anh ;i"n cˆ kưa +, '} th#Eết 'i\n r#an Qến )a556+J0aEitani-?0ha ) ',2)áng t +|n Qề giải th8ch +ề )a556+J0aEitani-?0ha c nh|t r#án t-?ng t?,ngiá? phái haE 3hWng +, +|n Qề +J0an6 Qng +ai t-„ g t-?ng +i"c thực chYng '}tư`ng t&i thượng niết ;,nž c/a người hc 4hậtq

H[# hết các tWng phái Q@? 4hật ch/ t-ương -zng QYc 4hật Q Qắc r#ả giác ng0ư!i cAE ;% Qề +,? t#î ;a 2ươi '12 +, thJ? 2t )& hc giả mPd cRng 'Zc |Eng,i chYng ni;;6naq T#E nhi\n thJ? các hc giả 3hác ng,i ch{ nhập ni;;6na3hi t(ch 0i"t +,? t#î tá2 2ươiq DR thế hai r#an Qi.2 +ề ni;;6na n,E 3hWng'?@i t-N h_ tương nha#‡ + c hai '?@i ni;;6na Q ', )?p60i)J)a 9c„n kt '@i hữ#0ư E= +, ni-#p60i)J)a haE an#p60i)J)a 93hWng c„n kt '@i +W 0ư E=q

ThJ? 3inh +1n 46'i ni;;6na ch{ c 2t Q•c t8nh 0#E nh|t +, như +ậE 3hWng cphAn chia haE 3hác ;i"t gq $hưng + '} 0? phAn t8ch +, Q. 0i†n Q@t )ự th,nhtự# ni;;6na } ni"2 n,E c th. Qược chia th,nh hai '?@i c„n kt '@i +, 3hWngc„n kt '@iqmPe Iiề# t-Wng 2A# th#ƒn n,E Qược B#00hagh?)a giải th8ch t-?ngVi)#00hi2agga

T-ư!c hết m2>c ti\# 0#E nh|t n,E ni;;6na Qược gi ', Gi bHm n4u cIn ,=t lJi 9)?p60i)J)a= ;ì + n Qược cWng ;& cRng 'Zc +!i mcác tập hợp t@? -atN r#á 3hY )ự ;á2 n8# c„n kt '@i t-?ng c#c Qời +( a-ahant Qược cWng ;&

như thế thJ? nghMa W nhi†2 +ƒn c„n +, )ự ;á2 n8# c„n kt '@i m3ết r#ả tN r#á 3hY +ƒn hi"n hữ# t-?ng người Q chYng Qắc nhờ t# tậpq $hưng m)a#Q n Qược gi ', khKng c= bHm n4u cIn ,=t lJi 9ni-#^p60i)J)a= ;ì + )a#tA2 thYc c#&i cRng c/a a-ahant người Q 3hWng c„n ',2 ch? mcác tập hợptương 'ai )anh 3hì nữa +, như thế ng1n 3hWng ch? các kamma t@? r#ảt-?ng m3iếp tương 'ai ) 3hWng c„n ',2 các tập hợp )anh 3hì nữa +,những tập hợp n,? Q )anh 3hì -%i th ;iến 2|t Qiq $\n 3ết r#ả c/a ;á2n8# t-?ng r#á 3hY c„n t%n t@i ) 3hWng hi"n hữ# nữa‡ +, )ự 3hWng hi"nhữ# n,E c nghMa ‰` QAE 3hWng c„n 3ết r#ả c/a ;á2 n8# mt-?ng r#á 3hYnữa +, mcRng 2>c ti\# |E Qược gi ', khKng bHm n4u cIn ,=t lJi mP

I?@n +Na n\# t-\n t-?ng Vi)#00hi2agga c ' 0ựa +,? 'ời giải th8ch t-?ngšti+#tta3a ^ r#E.n šti+#tta3a n,E Qề cập t!i người chYng ni;;6na +!i ;á2 n8#c„n kt '@i +ƒn c n12 giác r#an +, tiếp t>c 3inh nghi"2 cả2 giác an '@c +,

db















cả2 giác Qa# 3hˆmPf t-?ng 3hi chYng ni;;6na 3hWng c ;á2 n8# c„n kt '@i cQ•c Qi.2 ', t|t cả 2[2 2&ng t@? n\n t-` th,nh 9;ha+a=mP Qề# ;( tận 0i"tng> } -zng )a# t-@ng thái ni;;6na 3hWng c ;á2 n8# n,E ) 3hWng c„n ;|t cY t-@ng thái )anh t* n,? c th. 3hì '\n nữaq

:•t 3hác t-@ng thái )?p60i)J)a ni;;6na như t\n gi ng[2 ng> } ', ni;;6na+!i t,n 0ư c„n kt '@i thJ? nghMa 3a22a +i tế +ƒn c„n c QEq $hưng 3a22an,E 3hWng c„n Q/ 2@nh Q. QxE +( a-ahant tái )anh +,? 2t cảnh gi!i n,? 3hácnữa nhưng ch{ Q/ Q. 0#E t- 2@ng )&ngq Các ;ậc Q Qược giải th?át thWi 3hWngc„n t@? -a 3a22a nữa + tiến t-nh t@? nghi"p 93a22a;ha+a= Q ;( Q?@n 0i"tqCác +( |E Q tận 0i"t t|t cả các nghi"p r#ả 93a22a+ip63a= c th. 0ƒn t!i 2t3iếp )&ng 3hác nhưng +ƒn phải g•t '|E những r#ả ;á? +i tế t-?ng 3iếp hi"ntiềnq Ch8nh những nghi"p r#ả n,E tự n tiếp t>c 0#E t- cả hai tiến t-nh tái t@?n12 tập hợp +, t@? nghi"pq V thế ni;;6na +!i t,n 0ư c th. c 'i\n 3ết h_tương +!i t-@ng thái tA2 thYc ',2 thaE Qî nhận thYc +ề thế gian n,E haE 8t -ach? php ta nhận ;iết thế gian n,E QZng như thực tánh c/a n 9Eath6;h<ta=q

:•t 3hác ni-#p60i)J)a ni;;6na ', ‰ni;;6na +!i t,n 0ư 3hWng c„n kt '@iŠ thJ?nghMa t|t cả các 3a22a Q ;( tận 0i"t +, 3ết r#ả ', 3hWng c„n nhi\n 'i"# n,?Q. 2i 2i 0#E t- 3iếp )&ngq ‰$i;;6na +!i t,n 0ư 3hWng c„n kt '@iŠ thườngQược ni t!i như ', )ự t#E"t 0i"t h?,n t?,n n12 tập hợp 93han0hapa-ini;;6na=q T-@ng thái ‰ni;;6na +!i t,n 0ư 3hWng c„n kt '@iŠ +ượt -a ng?,i tA2 thYc +, +ậtth. +, 3hWng 3hác g +!i t-@ng thái ni;;6na QYc 4hật chYng nhập +,? 'Zc t(ch0i"tq

Các 2&i tương r#an thường Qược 'ập n\n giữa ni-#p60i)J)a ni;;6na +,pa-ini;;6na giữa )?p60i)J)a ni;;6na +, ni;;6na Qơn th#[nq T#E nhi\n 3hWngc ;i"n 2inh +ững chắc n,? 0ựa thJ? 3inh Qi.n ch? )ự nhận 0@ng |E cảq T-?ng3inh +1n 0anh tN pa-ini;;6na Qược gi!i h@n +,? ch? )ự t(ch 0i"t c/a a-ahant ^nhập ‰ni;;6na +!i t,n 0ư 3hWng c„n kt '@iŠq $hưng 0anh tN |E t-?ng nhữngQ?@n +1n n,E ', 0anh tN '(ch )ự ta? nh Q. ch{ ch? cái chết c/a a-ahant hơn ',nhập +,? t-@ng thái ‰ni;;6na +!i t,n 0ư 3hWng c„n kt '@iŠq ChZng ta thườngg•p Qng tN pa-i^ni;;6Eati Qược 0Rng Q. ch{ )ự chYng Qắc r#ả a-ahant 2,3hWng á2 ch{ )ự t(ch 0i"t c/a a-ahant +,? 2t 3h?ảnh 3hắc n,? Q|EqmPj Hơnnữa các tác phx2 chZ giải Qề cập t!i hai '?@i pa-ini;;6na 9P=3i'J)apa-ini;;6na )ự t#E"t 0i"t các W nhi†2 tương Qương +!i ‰ni;;6na +!i t,n0ư c„n kt '@iŠ +, 9b= 3han0hapa-ini;;6na )ự t#E"t 0i"t các tập hợp ^ )ự t(ch0i"t c/a a-ahant ‰ni;;6na +!i t,n 0ư 3hWng c„n kt '@iŠq $hư 4JtJ- :an)±J'0

Q ch{ -w t-?ng ‰T-anh '#ận +ề $i;;6na^4a-ini;;6naŠmbl ngaE cả r#á 3hY phAntự parinibbuta ch{ Q. ni -i\ng Qến t-@ng thái ‰ni;;6na +!i t,n 0ư 3hWng c„nkt '@iqŠmbP V } nghMa 2ơ h% c/a n tWi 3hWng th8ch 0Rng chữ pa-ini;;6naq ni"2 ‰t,n 0ư 3hWng c„n kt '@iŠ 9ni-#p60i)J)a= +, ‰t,n 0ư c„n kt '@iŠ9)?p60i)J)a= ', những th#ật ngữ ch#E\n 2Wn ch8nh kác t#[n tự Qề cập t!i )ự h?,n t?,n 0i"t tận c/a các tập hợp +,? 'Zc chết c/a a-ahant +, t!i t-@ng tháichYng Q@t Qược c/a +( U 'a hán 'Zc c„n )&ngq

TrKng thái $a11āveda!itanirodha

T#E )ự 3hác ;i"t giữa hai '?@i ni;;6na Q -w -,ng +|n Qề 'i\n r#an t!i t-@ng

thái )a556+J0aEitani-?0ha 3hWng Qơn giản Qến thếq Kinh +1n 46'i nhiề# '[n Qềcập t!i t-@ng thái +ượt -a 3hi cả2 giác n,E ^ t-@ng thái 2ang Q•c t8nh 0i"t tậnc/a nhận thYc +, cả2 giác 9)a556 +, +J0an6= 2, B#00hagh?)a +,

d













Dha22ap6'a )? )ánh +!i ni;;6naq I. hi.# -w hơn t-@ng thái h#Eền ;8 n,E tWi) kJ2 kt chYng c! th8ch hợp +!i 3inh Qi.n +, Yng Qáp +ề 'ời giải th8ch c/acác hc giả thời Q@iq

C#c Qời c/a Si00hattha ?ta2a ngaE t-ư!c 3hi giác ng Q Qược tả '@i t-?ng3inh Ariyapariyesana &utta Qưa -a 2t )& các chZ 0ƒn các t-@ng thái gi&ng như nhập Q(nh n,Eq ThJ? 3inh |E +( bodhisatta 9;% tát= n,E Q t2 g•p nhiề# +(Q@? )ư Q thực h,nh các '?@i 3hˆ h@nh nî tiếng nh|t ', ‘6-a K6'62a +,…00a3a G62ap#ttaq ?ta2a t2 g•p ‘6-a K6'62a t-ư!c +, thWng th@? t[ngthiền thY ;a 9giai Q?@n 63i5c6Eatana)a260hi +W )` hữ# kY= ', t[ng ca? nh|t2, +( n,E ;iết Qượcq Khi ;iết t-@ng thái n,E 3hWng Qưa Qến giai Q?@n giải th?átc#&i cRng ng,i tN gi ‘6-a36'62a +, t2 hc …00a3a G62ap#ttaq G%i nhanhchng tinh thWng t[ng thiền thY tư 9nJ+a)a556n6)a556)a260hi 3hWng c„n t-igiác cong 3hWng phải ', 3hWng c 3hWng t-i giác= ', t[ng ca? nh|t c th. hcQược tN +( n,Eq V( bodhisatta n,E cong 3hWng c?i tnh t-@ng n,E ', 2>c ti\#giải th?át c#&i cRng n\n tN ; +( th[E n,E +, 2t 2nh thJ? Q#î 2>c Q8ch t&ihậ#qmbb C#&i cRng ng,i chYng nghi"2 ni;;6namb +, t-` th,nh 2t buddhaq

Bản 3inh |E ni -w -zng QYc 4hật ?ta2a Q chYng t|t cả tá2 giai Q?@n ^ ;&ncwi thiền +, ;&n cảnh gi!i +W ;i\n 3hWng kY thYc +W ;i\n kY +W )` hữ# kYphi tư`ng phi phi tư`ng kYž +, ng,i chYng '#Wn t-@ng thái ca? hơn ni;;6naqCong t-?ng 3inh n,E ?ta2a Qược 3. '@i ', ch{ 0@E các t‚ 3hJ? cách 3hWngnhững chYng tá2 cwi thiền n,E 2, c„n chYng cwi ca? hơn tá2 cwi |Eq T-@ngthái |E ', )a556+J0aEitani-?0hambd cwi 0i"t tận t-i giác +, cả2 giácq Th?@tnhn t-@ng thái n,E c +~ gi&ng như ni;;6naq $hư La Va''J 4?#))in ni

Các người hc 4hật ch? ', t[ng mthiền thY ch8n 0? QYc 4hật t2 -a‡ h3hWng gi Q ', cwi 3hWng c„n t-i giác 93hWng c )auv56= 2, gi ', cwi t-igiác +, cả2 giác 0i"t tận 9)auv56^+J0aEitani-?0ha= haE Qơn giản hơn cwi0i"t tận Q(nh 9ni-?^0ha)a26patti=‡ h ch? Q|E -w ', h?,n t?,n Q•c t-ưngc/a Q@? 4hật ;zng cách ch{ -w n như t-@ng thái tiếp kZc )ơ 3hì +!i$i-+6Xa 9haE thực t@i tương tự như $i-+6Xa=qmbe

$hưng các hc giả hi"n Q@i như G#nJ —?han))?n ch? -zng )a556^+J0aEitani-?0ha 3hác +!i ni;;6na

T-?ng 3inh +1n 46'i )a556+J0aEitani-?0ha 3hWng Qược 3. +,? +, 3hWngQược c?i gi&ng như ni;;6naq C những 3inh hnh như ng> } 2&i 'i\n h"2ật thiết nhưng QE ', những t-ường hợp ng?@i '"q $i-?0ha thường Qược

Qề cập t!i ', thY c[n Q. chYng ni;;6na‡ nhưng ni;;6na c th. chYng Qược` các t[ng '!p 3hác ngaE cả 3hWng c thiền Q(nh mtác giả n,E c ' 2#&nni t!i )ự thực h,nh vh6na +, )a26patti‡ Qiề# r#an t-ng ', )ự 0i"t tận+ng tư`ngqmb

$hưng 3inh Ariyapariyesana &utta tả '@i 'ời 4hật 0@E các Q" t* cách chYng tá2cwi Q(nh t-\n cong cRng tá2 cwi tự ng,i Q chYng +, 0@E cách ',2 )a? th.nghi"2 Qược )a556+J0aEita^ni-?0haq ThJ? 3inh n,E QYc 4hật Q&i chiế# cáct[ng giải th?át 0? các Q" t* +, c/a ng,i chYng Qắcq TN giác Q t# tN hc thr#ả ', '@ nế# 0i†n tả )ự chYng Qắc t[ng thY ch8n c/a QYc 4hật ^ ni;;6na ^ c3hác ;i"t c1n ;ản +!i )ự chYng Qắc t[ng thY ch8n c/a Q" t* c/a ng,i

)a556+J0aEitani-?0haq Về '} th#Eết 2, ni 3hWng c )ự 3hác ;i"t '!n 'a? n,?giữa hai r#ả +( giải th?át n,E Q•c ;i"t ', 3hi )a556+J0aEitani-?0ha Qược 0i†n

dd













tả cRng 2t cách thYc như ni;;6naq Cả hai Qề# Qược 0i†n tả như ‰+ượt r#a3hi h" '>E c/a c#c QờiŠ +, ‰-a 3hi t[2 c/a :a Vương 9:6-a=Šqmbf

$ế# tương r#an giữa )a556+J0aEitani-?0ha +, ni;;6na ch{ 0ựa t-\n giải th#Eếtn,E thWi 0M nhi\n ) 3hWng QYng +ữngq T#E nhi\n )ự 'i\n h" n,E Qược các )áchchZ giải tán t-ợ 2@nh 2 nhưng c th. —?han))?n Q )ơ k#|t ; r#aq V8 0>t-?ng chương ;,n +ề )a556^+J0aEitani-?0ha r#E.n Vi)#00hi2agga ni -zng2t )& các t‚ 3hJ? nhập +,? ‰t-@ng tháiŠ n,E nghM -zng ‰ChZng ta hE t-Zt-?ng an '@c ;zng cách 3hWng c„n tA2 thYc ` ngaE QAE +, ngaE ;AE giờ +,;zng cách chYng nhập 0i"t tận +&n ', ni;;6naqŠ mb T-?ng +,i t-ang )a# r#E.nn,E 'ập '@i -zng )a556+J0aEitani-?0ha ', )ự th,nh tự# 2, ;ậc hiền nhAn t-a#gi%i‡ ', ‰)ự an '@c 0? t-@ng thái n,E 2ang '@i Qược c?i như ', ni;;6na ` ngaEQAE +, ngaE ;AE giờqŠmbj Sách chZ giải c/a Vi)#00hi2agga c„n Qi ka hơn ;zngcách 'ập 2&i 'i\n h" 2ơ h% giữa )a556+J0aEitani-?0ha +!i ni;;6na 3hWng c„nt,n 0ư $i;;6nau pat+6 ti an#p60i)J)ani;;6nau pat+6 +iEaqml Iiề# Qáng chZ} ', 'ời gi!i thi"# c/a '#ận )ư +ề phAn tự +iEa Qề ngh( )ự tương Q%ng chY 3hWngphải ', )ự cá ;i"tq CA# n,E + thế n\n Qược 0(ch ', ‰mthJ? } c/a

Vi)#00hi2agga cA# ‰chYng nhập ni;;6na c nghMa ', chYng nhập ni;;6na3hWng c„n t,n 0ưŠq Dha22ap6'a 3hWng 'ập 2&i tương r#an thJ? tNng Qi.2giữa )a556+J0aEitani-?0ha +, ni;;6na 3hWng c„n t,n 0ư 9an#p60i)J)ani;;6na=‡ nhưng ch{ ni ', chZng ‰tương tự như nha#qŠ mP T#Enhi\n B#00hagh?)a Qề cập t!i tA2 c/a người k#|t -a 3hi)a556+J0aEitani-?0ha c 3h#Enh hư!ng tiến Qến ni;;6naqmb Iiề# n,E Qề ngh(-zng )a556+J0aEitani-?0ha ', ;á? hi"# c/a ni;;6na +&n hư!ng tA2 Qến +i"cchYng Qắc niết ;,n hơn ', 2t t-@ng thái tương tự +!i ni;;6naq

Ch? 0R các )ách chZ giải -|t 'ờ 2ờ t-?ng +i"c Q•t 2&i 'i\n h" giữa)a556+J0aEitani-?0ha +, ni;;6na 3hWng c„n t,n 0ư các hc giả thường Q•tcA# hi +ề +|n Qề tương Qương giữa hai t-@ng thái n,Eq V8 0> Ka'#pahana ni-zng ‰các hc giả ;iết -,nh mhơn i''ia2 —a2J) +ề tWng phái 4hật iá? t!i 2Ycc?i t-@ng thái 0i"t tận 9)a556+J0aEita^ni-?0ha= tương Qương +!i giải th?át9ni;;6na=qm ThJ? Ka'#pahana hai t-@ng thái n,E 3hWng th. tương Qương +!inha# Qược +ề ;|t cY phương 0i"n n,?q T#E nhi\n hnh như c Qi.2 ;|t t?,nt-?ng '} '#ận c/a Ka'#pahana +ề 2&i 'i\n h" h_ tương giữa)a556+J0aEitani-?0ha +, ni;;6naq Ka'#pahana Q QZng 3hi ch{ -w -zng)a556+J0aEitani^-?0ha phải Qược th. nghi"2 ;zng thAn 936EJna)acchi3a-aXŽE6=md nhưng 'ời t#E\n ;& +Na ni t-\n c th. gAE ng nhận‡Ka'#pahana 'ập '#ận -zng t-?ng U-iEapa-iEJ)ana S#tta QYc 4hật Q tN 3hư!c

3hWng c?i giải th?át tương Qương +!i t-@ng thái 0i"t tận n\n Qược 0Rng Q. )*ach? QZng nhận Q(nh )ai '@c c/a —a2J) +, c/a các +( 3hácq me T#E nhi\n nế#cxn thận Qc 3inh U-iEapa-iEJ)ana n,E ta th|E -zng QYc 4hật 3hWng ;a? giờ;ác 3hư!c )ự tương Qương giữa ni;;6na +, )a556+J0aEitani-?0haq Iiề# ta t2th|E Qược t-?ng ;ản 3inh n,E ch{ ', t-?ng )& tá2 cwi thiền Q(nh Q ', d cwithiền d kYž 3hWng c cwi n,? tương Qương +!i ni;;6na cả

iá? pháp n,E mc/a ‘6-a K6'62a 3hWng Qưa Qến kả ; 3hWng Qưa Qến 'Etha2 3hWng Qưa Qến Q?@n 0i"t 3hWng Qưa Qến an t(nh 3hWng Qưa Qến t-8 t#" )i\# +i"t 3hWng Qưa Qến giác ng t?,n t-i"t 3hWng Qưa Qến ni;;6nach{ Qưa Qến chYng Q@t cwi ‰3hWng c g hếtŠmq

Hnh như Ka'#pahana Q '[2 'ƒn 'i\n 3ết )a556+J0aEitani-?0ha +!i ;&n cwithiền +, ;&n kY c ' + )a556+J0aEitani-?0ha QWi 'Zc Qược 0i†n tả ', cwi thiền

de























thY ch8nmf haE + n ', 2t t-?ng tá2 giải th?át 9+i2?33h6=q m T#E nhi\nQiề# r#an t-ng c[n nh! '@i -zng )a556^+J0aEitani-?0ha thường 3hWng Qược Qềcập cRng +!i tá2 cwi^kY t-N 3hi Qược c?i ', ca? hơn tá2 cwi |Eq Hơn nữa 3inhU-iEapa-iEJ)ana 3hWng Qề cập t!i )ự chYng Q@t )a556+J0aEitani-?0ha t-?ngQ?@n +1n n,Emj +, nế# cY giả thiết Qương nhi\n ch? Q|E ', QZng th thậtng#E hi.2q V thế r#ả ', 2ơ h% 3hi ni QYc 4hật ;ác ; )ự tương Qương giữani;;6na +, )a556+J0aEitani-?0haq

Sa556+J0aEitani-?0ha ', t-@ng thái +ượt -a ng?,i tA2 thYc +, +ật th. như ni;;6na 3hWng c„n t,n 0ưq T#E nhi\n Qiề# 3hác ;i"t Qáng chZ } giữa hai t-@ngthái n,E ', t-@ng thái ni;;6na 3hWng c„n t,n 0ư ch{ c th. Qược chYng nghi"2)a# 3hi chết t-?ng 3hi t-@ng thái )a556+J0aEitani-?0ha Q„i hi người h,nhthiền phải c„n )&ngq C„n )&ng phải QE nhưng t-Wng 3hWng phải thếq H,nh giảt-Z t-?ng )a556+J0aEitani-?0ha ;i.# ' -a những )ắc thái c/a người c?i như Qchết ng?@i t-N th 2@ng 96Ea= +, thAn nhi"t +ƒn c„n các giác r#an t-` n\nt-?ng )ángqmdl $i th‹ng thực -a h,nh giả t#E 3hWng chết nhưng c?i như Qchếtq

$hư Q th|E tN t-ư!c ni-#p60i)J)a ni;;6na QWi 3hi Qược Q(nh nghMa ', )ự h?,nt?,n t#E"t 0i"t c/a n12 tập hợpq $i;;6na 3hWng c„n t,n 0ư c th. Qược )ánh+!i )a556+J0aEitani-?0ha t-?ng Q n12 tập hợp h[# như ;( +W hi"# ha +, t@2thời t-` n\n tiề2 xnq $hư cái t\n )a556^+J0aEitani-?0ha 2#&n ni t-@ng tháin,E 3hWng c )a556 +, +J0an6q KhWng c )ự hi"n hữ# c/a hai tập hợp tA2 thYcn,E hai tập hợp tA2 thYc c„n '@i 3ia 9)aO3h6-a +, +i556Xa= c th. hi"n hữ#t-?ng hnh thái t8ch cực c/a nq ThJ? paicca)a2#pp60a )aO3h6-a c[n thiếtch? )ự )anh 3hì c/a +i556Xa +&n c tiề2 n1ng ch#E.n th,nh +J0an6q $hư +ậE nế# +J0an6 ;( tận 0i"t ) 3hWng c„n )aO3h6-a + ;a 3h?Jn tiếp )a#+J0an6 9taXh6 #p606na +, ;ha+a= c/a paicca)a2#pp60a ', những th,nh t&c/a )aO3h6-a33han0haqmdP Hơn nữa 3hi 3hWng c )aO3h6-a +i556Xa 3hWngth. 3hì '\nq Vi)#00hi2agga ng[2 h_ t-ợ 'ập '#ận n,E r#a Q(nh nghMa +ề)a556+J0aEitani-?0ha ‰ChYng Qắc 0i"t th tư`ng m)a556+J0aEitani-?0ha ',g¢Š I ', 3hWng c„n )anh 3hì c/a tA2 9citta= +, c/a tA2 ph> tRE 9cJta)i3a=nhờ +i"c 0i"t tận ti"2 t1ngqmdb Iiề# Qáng chZ } ', các tác phx2 t-?ngU;hi0ha22a )* 0>ng Q%ng nghMa nha# 3hWng phAn ;i"t hai chữ citta +,+i556Xamd t-?ng 3hi cJta)i3a 3hWng những g%2 c +J0an6 +, )a556 như ta2?ng Qợi tN )a556+J0aEitani-?0ha 2, c„n c n12 2ươi Eế# t& t@? th,nh)aO3h6-aq B i + )a556+J0aEitani-?0ha 3hWng c citta +, cJta)i3a n\n)a556+J0aEitani-?0ha cong 3hWng c +i556Xa +J0an6 )a556 +, )aO3h6-a

'#Wnq Ch{ c tập hợp c„n '@i -<pa33han0ha phải tiếp t>c hi"n hữ# + cơ th.c„n )&ng +, phải Qược Eế# t& t@? )inh 3h8 ch? thAn 9-<pavŽ+itin0-iEa= n#Wi0ưng 2t t-?ng hai 2ươi ;a Eế# t& t@? th,nh +ật th. thY Eế#q V thế)a556+J0aEitani-?0ha 3hWng ch{ giản 0( ', ‰)ự ph/ Q(nh tận nền tảng +ề t-i giácm)a556Š như Ti'2ann VJttJ- Q Qề -amdd nhưng ', )ự ph/ Q(nh tận nền tảng c/acả ;&n tập hợp tA2 thYcq ThJ? nghMa n,E như in)t?n King Qi )A# th\2 mdet-@ng thái n,E 3hWng tương Qương +!i các r#ả +( c/a Q@? ' giải th?át + chZng+ƒn c„n 2ang Q•c t8nh c/a ;&n tập hợp tA2 thYc t-?ng 3hi Q)a556+J0aEitani-?0ha h?,n t?,n 3hWng c 2t tập hợp n,?q

Sách ni -zng 3hi ` t-?ng t-@ng thái )a556+J0aEitani-?0ha cơ th. Qược h?,n

t?,n ;ả? +" 3hi ;( thương tˆnq Kinh +1n 46'i Qưa -a th8 0> gAE 3inh ng@c +ề:ah6n6ga Qang t-Z t-?ng t-@ng thái Q(nh n,E 3hi c1n nh, c/a người |E ` t@2 ;(;&c cháEq Các người t-?ng ',ng 0ập tắt ngn '*a t-?ng 3hi :ah6n6ga 3hWng

d





















haE ;iết g hếtq $i ch? cRng ng?,i ;&n tập hợp tA2 thYc n,E -a :ah6n6gan,? c ;iết g Sách 3. -zng ch{ c c1n nh, ;( thi\# ->i‡ nhưng t‚ 3hJ? n,E3hWng hề h|n gq Iiề# thZ +( Qáng chZ } ', 3hi ni Qến n_ 'ực 0Rng nư!c chữacháE c/a 0An ',ng B#00hagh?)a Q 0Rng ` hnh thYc ch{ 0#E\n c! 9ni;;6^pJt+6= +&n cRng ngữ g&c +!i ni;;6naq ’#|t thiền -a 3hi t-@ng thái)a556+J0aEitani-?0ha :ah6n6ga chơi chữ ‰H th|E ta -%iŠq Khi ` t-?ng t-@ngthái Q ngn '*a -i\ng c/a :ah6n6ga 9Q ', n12 tập hợp c/a +( t‚ 3hJ? n,E=t@2 thời ;( 0ập tắt‡ )a# 3hi +( n,E k#|t -a 3hi )a556+J0aEitani-?0ha +, nhậnth|E 0An ',ng c& 0ập tắt ngn '*a +( t‚ 3hJ? 3\# '\n ¬H th|E ta 9c nghMan12 tập hợp m+8 +?n 'i\n 3ết +!i ngn '*a= -%i¬ như +ậE nh|n 2@nh Qến )ự phAn cực t-ái ngh(ch giữa nư!c +, '*a giữa n12 tập hợp +, ni;;6naq G%i +( |Eth1ng Qiq

Bt h@nh thaE t-@ng thái cả2 t8nh )a556+J0aEitani-?0ha n,E 9ch? 0R 3hWng ccả2 giác= 3hWng )©n Q|E ch? ;|t cY aiq ThJ? Vi)#00hi^2agga ch{ c những +(khKng trL lJi +, arahant n,? +ượt r#a tá2 t[ng Q(nh n,E 2!i c th. nhập +,?Qượcqmd Ii.2 n,E cực 3‚ r#an t-ng + nhiề# hc giả '} '#ận -zng 3hWng th.

c?i )a556+J0aEita^ni-?0ha ngang h,ng +!i ni;;6na Qược + thJ? ThJ-a+60ani;;6na ch{ c th. Qược 3inh nghi"2 ;zng t-8 t#" 9pa556= +, ;zng t#" r#ánthực tánh 9+ipa))an6= t-?ng 3hi tá2 cwi kY 3ia c th. chYng Qược ch{ nhờ thựch,nh Q(nh 9)a2atha=q T#E nhi\n Q. 3inh nghi"2 Qược )a556^+J0aEitani-?0haQiề# ti\n r#Eết phải ', +( khKng trL lJi +, arahant ng> } Q„i hi phải c 2t )&'ượng t-8 t#" +, t#" r#án thực tánh n,? Qq Thực -a ch{ những +( n,? 3i"n t?,nhai phx2 t8nh n,E 2!i c th. 3inh nghi"2 Qược )a556+J0aEitani-?0haqmdf $hư in)t?n King nh|n 2@nh ‰ch{ c ai chYng I@? 2!i c th. chYng 0i"t tậnqKhWng th. 'ập '@i h?,i ', t-@ng thái 0i"t tận ', ph[n t-n 'ƒn c/a cả hai mt#"r#án thực tánh 9+ipa))an6= +, Q(nh 9)a2atha=mdq V thế các +( khKng trL lJi+, arahant n,?Q Q@t Qược 2>c ti\# 9)?p60hi)J)ani;;6na= nhưng 3hWng thJ?Q#î Q@? ' các cwi thiền 3hWng th. Q@t Qược t-@ng thái n,Eq

4a#' —q -i²th) ;|t Q%ng 'ập '#ận n,E Qến n_i +iết cả 2t r#E.n )ách Q. ;ác'@iq ThJ? -i²th) ch{ c c?n Qường c/a t#" r#án thực tánh 2!i 0ƒn t!ini;;6na +, ch{ c c?n Qường Q(nh 2!i 0ƒn t!i các cwi thiền +, t!i)a556+J0aEitani-?0haq Cả hai c?n Qường n,E Qề# -|t 3hác ;i"t chYng 2>c ti\#-i\ng như +ậE 3hWng th. n,? t-n 'ƒn Qược như King Q Qề ngh(q -i²th) r#ảr#Eết -zng B#00hagh?)a +, các '#ận )ư 3hác Q '[2 '@c giải r#Eết )ự 3hác;i"t c/a hai Q@? ' n,E ;zng cách 'ập 2&i tương r#an giữa)a556+J0aEitani-?0ha +!i ni;;6na 3hWng c t,n 0ư +, ;zng cách t#E\n ;&

-zng Q. c th. chYng nghi"2 )ự 0i"t tận h,nh giả phải t?,n thi"n t-8 t#" r#at#" r#án thực tánh ` t-nh Q c/a +( 3hWng t-` '@iq Sự ;|t Q%ng } 3iến +!iB#00hagh?)a c1ng th‹ng Qến n_i g[n như -i²th) 2#&n 3ết án +( n,E thJ? t,giá?qmdj Lời 3ết án c/a -i²th) hơi t,n nhƒn +, tWi cả2 th|E -zng '} '#ận c/a-i²th) 3hWng Q/ +ững ch? 'ời 3ết án |Eq

I. ch&ng '@i )ự Q%ng ha )a556+J0aEitani-?0ha +!i ni;;6na -i²th) Qưa -ahai '} '#ận ch8nhq L} '#ận thY nh|t 0ựa +,? cA# )a# QAE t-?ng Vi)#00hi2agga‰T@i )a? h chYng nirodha¢Šqqq h chYng t-@ng thái 0i"t tận Q nghM -zng‰ChZng ta hE )&ng t-?ng an '@c m)#3hau ;zng cách 3hWng c„n tA2 thYc `ngaE 3h?ảnh 3hắc n,E +, ;zng cách chYng nhập 0i"t tận ni;;6naŠ melq ThJ?

-i²th)

df













thật 3hWng -w ',2 )a? 2, 2t t-@ng thái t-?ng Q 3hWng c 2t h?@t QngtA2 thYc '@i c th. c ảnh hư`ng t&t Q€p mnhư B#00hagh?)a Q niq $ich? QZng hơn r#ả ', hợp '} 3hi giả thiết -zng chYng Q@t t-@ng thái 0i"ttận ', chYng Q@t t-@ng thái t-?ng Q 3hWng c„n h@nh phZc haE 3hˆ Qa# +,thực -a 3hWng c„n ;|t cY ảnh hư`ng t&t Q€p n,? nữa cảqmeP

Lời ph\ ;nh thật ch8nh kác‡ )a556+J0aEitani-?0ha ', t-@ng thái t-?ng Q 3hWngc tập hợp tA2 thYc n,? h?@t Qng ',2 ch? n 3hWng th. n,? 3inh nghi"2Qược cả2 giác 0† ch(# haE 3h ch(#q T#E nhi\n cA# 0ƒn chYng c/a -i²th)3hWng kJ2 kt kác Qáng Qến 'ời ;nh c/a Dha22ap6'a +ề Vi)#00hi2aggaq ThJ? Dha22ap6'a nghMa c/a chữ )#3hau mh@nh phZc an '@c t-?ng Q?@n +1nn,E ch{ giản 0( ', +ắng ;ng 3hˆ Qa#q meb Bậc '#ận )ư n,E tin -zng QAE ', ch/ }c/a B#00ha^gh?)a 3hi ni ai a? ư!c 2#&n chYng Q@t t-@ng thái n,E ', Q. )&ng2t cách an '@cŠq Thánh Qế thY nh|t +ề 3hˆ Qề cập Qến t8nh ch#ng 3hắp c/a3hˆ Qa#q Khˆ Qa# 3hWng ch{ ;ắt ng#%n tN các cả2 giác 3h ch(# th#c +ề cơth. haE +ề tA2 '} nhưng tự nhi\n )©n c t-?ng t|t cả các hi"n tượng 0? Qiề#3i"n t@? th,nh 9)aO3h6-a= ^ t|t cả các hi"n tượng tA2 '} +ật '} c/a 3iếp )&ng

c/a t|t cả n12 tập hợpq Tt cả Qề# c Q•c t8nh thaE Qî 3hWng ngNngq T|t cảcác hi"n tượng |E 3hì '\n -%i 0i"t Qi‡ 3hWng ;ền 9anicca=q V tự tánh 3hWng ;ềnn,E các hi"n tượng |E Qề# phải ch(# 3hˆ Qa#qme Hơn nữa 3hˆ Qa# thường c'i\n h" h_ tương +!i n12 tập hợp ',2 Q&i tượng ch? )ự ;á2 n8# 9)aO3hittJnapa5cŠ#p606na33han0h6 pi 0#33h6 $i t2 '@i n12 tập hợp t@? Q&i tượng ch?)ự ;á2 n8# ', 3hˆ 9Uq i Pff=q Ch? 0R t-@ng thái )a556^+J0aEitani-?0ha QượcQ(nh nghMa ', t-@ng thái +ượt -a ng?,i cả ;&n tập hợp tA2 thYc chắc chắnt-@ng thái |E 3hWng th. c Q•c t8nh c/a cả2 giác 0† ch(# haE 3h ch(# n ch{Qược hi.# ', 3inh nghi"2 ‰0† ch(#Š thJ? nghMa c/a Dha22ap6'a ;ì + n Q+ượt r#a 2i 3hˆ Qa# )©n c t-?ng t|t cả 2i cả2 giácq

L} '#ận thY hai c/a -i²th) +ề )ự Q%ng ha )a556+J0aEitani-?0ha +!i ni;;6nac/a B#00hagh?)a ‰hnh như Qưa Qến 0( giá? t-ái +!i 4hật iá? thWng thườngqqq;ì + )ự Q%ng ha |E 3h#Eến 3h8ch 2t thY r#an Qi.2 hư +Wq med ThJ? ThJ-a+60a r#an Qi.2 hư +W Qược Q(nh nghMa ', tin 90M nhi\n ', 0? những người3hWng thJ? 4hật iá? ch/ t-ương= c 2t tự ng 3hWng thaE Qî t-?ng )#&tc#c Qời +, +,? 'Zc chết tự ng |E ;iến 2|tq DM nhi\n 4hật iá? Qương nhi\n;ác ; r#an Qi.2 ch? -zng c 2t tự ng t-ường t%n Qược Q%ng ha +!i n12tập hợpmee phái n,E ;ác h‹n t?,n th. giả th#Eết n,E ;zng cách kác nhận -zngch{ c ch#_i t#[n tự các ;iến c& tương tự c 'i\n h" +!i nha# thJ? Qiề# 3i"nnhưng )ự tương tự n,E 3hWng th. n,? Qược c?i ', ;ản ngq Hơn nữa Q@? 4hật

cong ;ác ; r#an Qi.2 ch? -zng )a# 3hi chết t#E"t Q&i 3hWng c„n 3iếp Qời n,?chết ', hếtme nhưng thaE +,? Q c 2t gi„ng )&ng 2i\n 2an tN 3iếp n,E)ang 3iếp 3hác ` Q tA2 c#&i cRng c/a 3iếp Qời hi"n t@i 9c#ticitta cận t* thYc=',2 ch? tA2 c/a 3iếp )a# 3hì '\n 9pai)an0hi+i556Xa 3ết )anh thYc=q Ch{ 2tcách 0#E nh|t c th. th?át -a 3hi ch# 3‚ )anh t* +, tái )anh n,E ', )ự 0i"t tậnt|t cả các h,nh +i t@? nghi"p 9)aO3h6-a= 'Zc c„n )&ng +, chYng ni;;6na‡ nế#3hWng ch# 3‚ '#An h%i )au)6-a cY +ƒn tiếp 0i†n 3hWng 0Yt Q?@nq V!i hcth#Eết c1n ;ản c/a 4hật iá? n,E tWi 3hWng hi.# nî t@i )a? -i²th) '@i c th.t#E\n ;& những cA# như ‰nhiề# tác phx2 4hật iá? Q•c ;i"t những r#E.n ;,n+ề tự tánh c/a ni;;6na thực -a Qc -a ch{ Q. tán 0ương r#an Qi.2 hư +W n,Eqmef IZng ', ni;;6na thường Qược 0i†n tả nhiề# r#a các 0anh tN ph/ Q(nh

nhưng chYng Qược 2>c ti\# n,E thường Q„i hi nhiề# 3iếp h,nh t-‡me ch8nhr#an Qi.2 n,E ch{ -w -zng c 2t gi„ng )&ng 2i\n 2an tN 3iếp n,E )ang 3iếp3hác 2t r#an Qi.2 2, những người ch/ t-ương hư +W ) 3hư!c tNq -i²th)

d



















tiếp th\2 ‰DR thế n,? Qi nữa chắc ', r#E.n c/a B#00hagh?)a Q%ng ha )ự chYng 0i"t tận +!i ni;;6na ', 2t t-?ng những )ự tán 0ương ch/ nghMa hư +Wqmej KhWng phải ', )ự 'i\n 3ết giữa )a556+J0aEitani-?0ha +, ni;;6na Qáng Qượckt Qến nhưng ch4nh tM nibbāna Ny 9ni;;6na pJ- )J= + ni;;6na 9haE 8t -ani;;6na 3hWng c„n t,n 0ư= Qược c?i ', +ượt -a ng?,i n12 tập hợp ml ^ 2t cA#tương tự như r#an Qi.2 hư +W thJ? nghMa t|t cả các th,nh t& t@? n\n c?nngười Qề# ;( h/E 0i"t nhưng t-ái '@i t-?ng cA# Q +ƒn c cái g c„n 'ư# '@i 9)ự an '@c t-i"t Q.‡ pa-a2au )#3hau= +, cái g Qáng ni Q Q hi"n hữ# t-ư!c 3hichYng Q@tq

T-#Eền th&ng '#ận giải c/a ThJ-a+60a Q 'ập 2&i 'i\n h" giữa)a556+J0aEitani-?0ha +, ni;;6na 3hWng c„n t,n 0ư thJ? nghMa Q?@n +1n Qt-8ch t-?ng Vi)#00hi2agga t-ư!c QAE B#00hagh?)a hnh như Q 3hWng nith‹ng thJ? 3inh Qi.n )a556+J0aEitani-?0ha ', ni;;6naq B#00hagh?)a ch{ ni-zng 2t )& t‚ 3hJ? nhập +,? cwi n,E nghM -zng ‰ChZng ta hE )&ng t-?ng an'@c ;zng cách 3hWng c„n tA2 thYc ` ngaE QAE +, ngaE ;AE giờ +, ;zng cáchchYng nhập 0i"t tận ni;;6naqŠmP Khi phAn t8ch t-i"t Q. +, 3hi h_ t-ợ 2t r#an

Qi.2 +ề ch/ th#Eết ch8nh c/a tWng phái gán ghp ch? ai ni 2t Qiề# g 3hWngphải ', c?n người B#00hagh?)a Qi.n hnhq C ' cA# ni |E Qược hi.# 2t cách+8 +?nq V +ậE Q. t-ánh ng nhận '#ận )ư Dha22ap6'a Q +i giải th8ch ',‰chYng nhập 0i"t tận +&n ', ni;;6naŠ c nghMa ', chYng ‰ni;;6na 3hWng c„n t,n0ưŠq

T#E nhi\n thJ? t@ng 46'i c )ự 3hác ;i"t '!n 'a? giữa )a556+J0aÊitani-?0ha +,ni;;6naq :t 2•t ni;;6na 3hWng những ch{ ', 2t t-@ng thái thiền Q(nh nc„n ', 2t hi"n tượng tự n hi"n hữ# 9)a;h60ha22a=q L, 2t hi"n tượng )i\#hnh +ề ;ản tánh c/a )ự +ật ni;;6na 3hác h‹n +!i các 0ha22a 9hi"n tượng=3hác ` ch_ n 3hWng ch(# Qiề# 3i"n 3hWng Qược )anh -a mb 3hWng chết Qimqqq $ Qược các t‚ 3hJ? th. nghi"2 3hi chYng các Q@? ' +, các r#ả +(nhưng )ự hi"n hữ# c/a n 3hWng hề ph> th#c +,? )ự chYng Q@t c/a ai cảq CQược th. nghi"2 haE 3hWng ni;;6na hi"n hữ# +, t%n t@i như thếq :•t 3hác)a556+J0aEitani-?0ha 3hWng phải ', 2t hi"n tượng tự n hi"n hữ# ;ì + n3hWng c tự tánh -i\ng +, n Qược t@? th,nh 9nipphanna=q V '} 0? Qơn giản ',n 3hWng c tự tánh thJ? Vi)#0^0hi2agga n 3hWng th. Qược kếp +,? '?@iQược t@? th,nh haE 3hWng Qược t@? th,nh thế t>c haE )i\# thếq md ThJ? +1nh" 46'i ni;;6na ', hi"n tượng c thực 90ha22a= ', c1n cY 96Eatana= +, ', Eế#t& 90h6t#= c„n )a556+J0aEitani-?0ha th 3hWngq Sa556+J0aEitani-?0ha ch{ giản0( ', )ự 0i"t tận c/a các Eế# t& tA2 thYc chYng Qược r#a phương thYc ni

t-?ng Vi)#00hi2aggaqme CY thJ? Q(nh nghMa +ề )a556+J0aEitani-?0ha +,ni;;6na t-?ng 3inh t@ng hai t-@ng thái n,E 3hWng th. tương Qương nha# Qượcq

C#&i cRng +,i 'ời c[n c +ề giả th#Eết c#&i cRng 0? L?#i) 0J Va''J 4?#))in Qưa-a +ề )a556+J0aEitani-?0ha +, +( t-8 c/a n t-?ng Q@? 4hậtq T-?ng ;,i +iết c/a2nh 4?#))in Q 0„ 0ƒ2 +ề )ự +aE 2ượn c/a Q@? 4hật Q&i +!i hnh tháiSau3hE6E?gam cˆ t-#Eền t-?ng Q pháp 2Wn n,E ', )ự -Zt '#i t?,n th. cácgiác r#an ', phương cách 0#E nh|t th,nh tự# )ự 0i"t tận c/a các h?@t QngtA2 thYc 9citta^+³ttini-?0ha= +&n ', phương cách 0#E nh|t Q. th,nh tự# )ự giảith?át 93ai+a'Ea=q 4?#))in '} '#ận -zng những người hc 4hật thời ng#E\n th{2#&n ch{ -zng )a# 3hi Q ph&i hợp hết thxE các pháp 2Wn +,? hc th#Eết c/a

h h Q chYng Q@t t-@ng thái ca? )i\# hơn ;|t cY ai thực h,nh các pháp 2Wn3hácmfq V thế hi nhập )a556+J0aEitani-?0ha +,? 4hật hc c th. ', 3ết r#ảc/a n_ 'ực ',2 ch? 4hật iá? ư# +i"t hơn t|t cả các giá? pháp 3hácq

dj





















V ch{ ', các hc giả +!i )& 'ượng t,i 'i"# c h@n 3hWng th. 3h‹ng Q(nh chắcchắn c phải ni;;6na +, )a556+J0aEitani-?0ha thực )ự ', 2t haE gi&ng nha#‡nhưng chZng tWi c th. Q?an chắc c )ự t-anh '#ận )A# )ắc +ề +|n Qề n,E T#Enhi\n tWi Q '} '#ận -zng 3hi ;ác ; 2&i 'i\n h" h_ tương giữa hai t-@ng tháin,E cả Ka'#pahana 'ƒn -i²th) Qề# 3hWng Qưa -a Q[E Q/ chYng c! ch? 'ập'#ận c/a hq $gaE t-?ng t@ng 46'i hnh như cong 3hWng h?,n t?,n th&ng nh|t+ề +|n Qề n,E 3inh Qi.n 3hWng h‹n c?i )a556+J0aEitani-?0ha tương Qương +!ini;;6na 3hi các )ách chZ giải các ;ản ph> chZ ng[2 ch{ )ự tương Q%ng t@ng'#ận a;hi0ha22a c ' nh|n 2@nh )ự 3hác ;i"t giữa hai giai Q?@n n,Eq $hưngc 2t Qi.2 -w -,ng cả )a556+J^0aEitani-?0ha +, ni;;6na Qề# c )ự an '@cm9+&n tự n c th. Qược giải th8ch thJ? nhiề# cách=q Un '@c phát )anh tN )a556+J0aEitani-?0^ha Qược c?i như ', ‰ni;;6na ` ngaE QAE +, ngaE ;AEgiờŠmj + n c ch#ng Q•c t8nh an '@c c/a ni;;6naq T#E thế)a556+J0aEitani-?0ha 3hWng th. Qược c?i như 2t +!i ni;;6na + n 3hWng ctự tánh 9)a;ha+a= +, n Qược t@? th,nh 9nipphanna=q C th. c?i n ', th.nghi"2 c Qược t-ư!c 3hi chYng ni;;6na 3hWng c„n t,n 0ư nhưng 3inh Qi.ncong 3hWng Qề cập -w +|n Qề n,Eq :t Qiề# chắc chắn ', )a556+J0aEitani-?0ha

', t-@ng thái 2, ;&n tập hợp tA2 thYc Qề# t@2 thời ;( +W hi"# haqTrKng thái /edanā--ha!a

I ;,n Qến )a556+J0aEitani-?0ha giờ ta Qề cập t!i 2t '?@i Q?@n ; cả2 giác3hácq T#E thế QAE 3hWng phải ', 0i"t tận 9ni-?0ha= nhưng ', '?@i h?@i )#E93haEa= +, 2#&n ni t!i 2t t-@ng thái hơi 3hác Qiq T-?ng S#ttanip6ta 9Kinh Tập= ta th|E các Q?@n 3inh c 0anh tN n,E

Kinh nghi"2 Qược ;t cY cả2 giác n,? 0† ch(# 3h ch(# haE t-#ng t8nht-?ng haE ng?,i các cả2 giác |E n\n Qược hi.# ', 3hˆ ', ả? ', hư!ngQến h/E 0i"tq $hận ;iết Qược ;|t cY 3hi n,? c kZc các cả2 giác 0i"tmngaE 3hi chZng +Na )anh 3hì t‚ 3hJ? 3hWng c„n tha2 2#&n Q h/E0i"t các cả2 giác +, Qược h?,n t?,n giải th?át 9pa-ini;;#t?=qmfl

I?@n 3inh tương tự Qược t2 th|E t-?ng SauE#ttani36Ea

I" t* c/a 4hật +!i Q(nh +!i nhận thYc -w -"t +, hi.# ;iết -w -,ng tườngtận 9)a2pav6n?= +ề +W thường ;iết ;zng t-8 t#" +ề cả2 giác )ự )anh 3hì)ự h/E 0i"t +, c?n Qường 0ƒn Qến h/E 0i"t các cả2 giácq V( t‚ 3hJ? ngườiQ h/E 0i"t các cả2 giác 3hWng c„n tha2 2#&n Qược h?,n t?,n giải

th?át 9pa-ini;;#t?=qmfP ThJ? các 3inh n,E ai ‰h/E 0i"t các cả2 giácŠ Qược h?,n t?,n giải th?át nhưng3hWng c ch_ n,? ni -zng như Q ni +ề t-@ng thái edayitanirodha Q. thựch,nh pháp n,E +, chYng 2>c ti\# n,E t‚ 3hJ? phải chYng tá2 cwi thiền t-ư!cQq V thế )ự 3hác ;i"t c ' ` giữa t-@ng thái h/E 0i"t cả2 giác9+J0an633haEa= +, )a556+J0aEita^ni-?0haq Hơn nữa các +( Q h?,n th,nh giaiQ?@n +J0an633haEa +ƒn c„n )&ng +, cRng )inh h?@t +!i thế gian n,E t-?ng 3hinhững người ` t-@ng thái )a556+J0aEitani-?0ha c Q•c t8nh h?,n t?,n ka '@ +!ith. nghi"2q

$hư 4a02a)i-i 0J Si'+amfb Q n\# -w t-@ng thái h/E 0i"t cả2 giác9+J0an633haEa= 3hWng á2 ch{ )ự h/E 0i"t c/a t|t cả cả2 giácq ThJ?SauE#ttani36Ea +J0an6 c th. phAn th,nh tá2 '?@iq B&n '?@i cả2 giác Q[#

el













ti\n 0? -&i '?@n cơ th. như -&i '?@n phát )anh tN 2ật 9pitta= Q,2 9)J2ha= gi9+ata= +, tˆng hợp các '?@i 0#ng 0(ch 9)annip6ti3a=q L?@i thY n12 0? thaE Qî3h8 hậ# 9#t#pa-iX62av6=q L?@i thY )á# 3hì '\n tN những g 3h ch(# hi t> '@i9+i)a2apa-ih6-av6= như ng%i r#á 'A# haE 0? thực phx2 3hWng phR hợpq ThY ;xE ', 0? thương t8ch haE ;( t|n cWng tN ;\n ng?,i 9?pa33a2i3a= như ;( -ắncắnq C#&i cRng ', '?@i +J0an6 thY tá2 0? )ự t-ˆ r#ả -i\ng c/a 2nhq mf T-?ngtá2 '?@i n,E ch{ c '?@i c#&i cRng những cả2 giác 0? nghi"p r#á 3hY phát)anh -a ', ;( h/E 0i"t 3hi chữ +J0an633haEa Qược 0Rng t!iq BảE '?@i +J0an6c„n '@i +ƒn tiếp t>c h?@t Qngq Khi t‚ 3hJ? chYng t-@ng thái h/E 0i"t cả2 giácn,E +( |E +ƒn )inh h?@t ;nh thường nhưng 3hWng c +J0an6 3hì '\n ;ì +nghi"p r#á 3hYq Hơn nữa những +J0an6 n,? 3hì '\n 3hWng Qưa Qến )ự )anh)ản -a kamma 2!i như hai Q?@n t-8ch 0ƒn t-\n Q ni + +!i các +( Q chYngt-@ng thái n,E ', những +( Q Qược h?,n t?,n giải th?át 9pa-ini;;#t?=q Sự chYngQ@t r#ả +( h?,n t?,n giải th?át n,E 2t 3hi +( |E c„n )&ng chả 3hác g +!ini;;6na +!i t,n 0ư c„n kt '@imfd + t-@ng thái |E c th. Qược c?i như t-@ngthái c/a tA2 thYc haE ch8nh kác hơn 2t t-@ng thái c/a tA2 thYc Q Qượcthanh 'c )@chq

/edanā #O ngS r hai

I(a +( c/a +J0an6 c t-?ng )ự th?át 3hˆ c/a 4hật iá? -|t r#an t-ng + n t@?n\n Qi.2 - hai 2t Qường Qưa t!i )ự phát )anh -a 3hˆ Qa# +, Qường 3ia Qưat!i )ự 0i"t 3hˆqmfe Bì + hc th#Eết t-> ct )anh 3hì 0? tRE th#c9paicca)a2#pp60a= c/a 4hật iá? +J0an6 3hWng những ;( hi.# '[2 ', nềntảng c1n ;ản ch? 2, c„n 0ƒn Qến tha2 ái 3hWng )a? t-ánh Qượcq T#E nhi\nnế# Qc 3Œ :ah6ni06na)#tta 9Kinh I@i D#E\n= t-?ng Q 2_i 2t 3h?Jn t-?ngPb 3h?Jn c/a th#Eết paicca^)a2#pp60a Qược giải th8ch ta 3hWng t2 th|EchYng c! Q?@n 3inh n,? ni -zng +J0an6 nh|t thiết ', phải 0ƒn Qến tha2 áiq T|t cả những g Qược ni Qến ',

‰V!i cả2 giác ',2 Qiề# 3i"n n\n c tha2 áiq $,E nan0a QAE ', Qiề# c[nQược hi.# như +ậEq $ế# 3hWng c cả2 giác n,? ;|t cY '?@i n,? ;|t cY ch_n,? ^ Q ', 3hWng c cả2 giác 3hì '\n 0? tiếp kZc +!i 2ắt 3hWng c cả2giác 3hì '\n 0? tiếp kZc +!i tai 3hWng c cả2 giác 3hì '\n 0? tiếp kZc+!i 2oi 3hWng c cả2 giác 3hì '\n 0? tiếp kZc +!i 'ưi 3hWng c cả2giác 3hì '\n 0? tiếp kZc +!i thAn 3hWng c cả2 giác 3hì '\n 0? tiếp kZc+!i tA2 } th 3hWng c cả2 giác n,? hi"n hữ#q V!i )ự 0i"t tận c/a cả2giác 'i"# c tha2 ái 3hWng¢Šmf ‰Thưa Thế TWn 3hWngŠq ‰V thế nan0a

cả2 giác ', ng#E\n nhAn ', ng#%n g&c ', 3hì ng#E\n +, ', Qiề# 3i"n ch?tha2 áiŠmff

Gw -,ng Q?@n n,E ni cả2 giác ', Qiề# 3i"n c[n thiết ch? tha2 ái +, nế#3hWng c cả2 giác tha2 ái 3hWng th. 3hì '\nq $hưng Q?@n n,E 3hWng ni-zng +J0an6 ch{ ', Eế# t& 0#E nh|t gAE n\n )ự )anh 3hì -a tha2 áiq Tha2 ái3hWng th. )anh -a nế# 3hWng c +J0an6 3hWng ng> } ', cY h† c +J0an6 ', ctha2 áiq $hư Ka'#^pahana Q ghi chZ

F#ả QZng ', QAE cong ', ch/ t-ương c/a QYc 4hật các cả2 giác an '@c 0†ch(# c= thO t@? ch? tha2 ái 3hì '\n +, cả2 giác Qa# 3hˆ 3h ch(#

90#33h6 +J0an6= c th. ', ng#E\n nhAn ch? )An hận 90?)a= 3hì '\n 2&i'i\n h" tương r#an Q 3hWng phải ', 2&i 'i\n h" 2t Q&i 2tqmf

eP















VJ0an6 tự n 3hWng c ng[2 } như nhiề# người Q hi.# thJ? tinh th[npaicca)a2#pp60a‡ +J0an6paccaE6 taXh6 3hWng c ng> } ', +J0an6 ', Qiề#3i"n Q/ Q. ch? taXh6 3hì '\n nhưng ch{ giản 0( ', Qiề# 3i"n c[n thiếtq V8 0>3hi 3. '@i 3inh nghi"2 t-ư!c 3hi chYng ng QYc 4hật Q 3. ch? Uggi+J))ana ',t-?ng 3hi )&ng t-?ng h{ '@c cwi thiền $g,i Q 3hWng ch? +J0an6 Q•c t-ưng c/acác cwi Qmfj ảnh hư`ng Qến +, 0? Q ng,i Q 3hWng phát )anh ta tha2 áiqIYc 4hật Q 3inh nghi"2 các cả2 giác nhưng 3hWng t@? -a ;|t cY h,nhnghi"p haE tha2 ái n,?q :t th8 0> 3hác nữa Qược t2 th|E t-?ng :avvhi2a^ni36Ea t-?ng Q QYc 4hật Qược ni ', Q th. nghi"2 )ự )anh 3hì +, )ự h/E 0i"tc/a cả2 giácqml Bì + 2t +( 4hật hi.n nhi\n ', h?,n t?,n tự t@i 3hi tha2ái +J0an6 3hì '\n t-?ng ng,i 3hWng th. ',2 ch? tha2 ái 3hì '\nq V thế+J0an6 tự n 3hWng ', Qiề# 3i"n Q/ Q. ch? tha2 ái k#|t hi"n‡ ch8nh cách nhn+ề cả2 giác Qng +ai ch/ ch&t t-?ng )ự k#|t hi"n c/a tha2 áiq Thực -a t-?ng:avvhi2ani36Ea c ni -zng h† ai c?i +J0an6 ', +W thường ', 3hˆ Qa# +, ch(#)ự th1ng t-[2 c/a c#c )&ng chi ph&i 9+ip6-iX62a0ha22a= người |E Q?@n0i"t Qược 3h#Enh hư!ng phản Yng '@i cả2 giác ;zng )ự th´2 2#&n mP +&n -&tc#c ) phát )anh -a tha2 áiq

/edanā thi(n vO Vt thi(n

SauE#ttani36Ea 0i†n tả )A# hơn cách th?át 3hˆ ;zng cả2 giác n,E ', cáchth?át -a 3hi tha2 ái +, ;|t cY các nhi†2 'ậ# n,?q T@ng 46'i 0i†n tả 2t t‚3hJ? Qang r#án tư`ng

V( |E ;iết -w +J0an6 như thế n,E ‰Q c 2t t-?ng n12 '?@i +J0an6 )anh3hì t-?ng tWiq iờ QAE )ự )anh 3hì n,E phải c Qiề# 3i"n c/a n cng#E\n nhAn c/a n +, Q ch(# Qiề# 3i"n r#E Q(nhq V( |E ;iết -w -zng+J0an6 n,E 3hWng th. n,? )anh 3hì ng?,i những Qiề# 3i"n ng#E\n nhAnn,E QượcŠq $hư thế +( |E nhận ;iết -w -,ng Q[E Q/ +J0an6 |E )ự )anh 3hì+, 0i"t tận c/a n‡ +, +ề )a# 3hi +J0an6 3hì '\n n 0i"t Qi 3hWng Q. '@i0|# +ết n,? ^ +( |E cong nhận ;iết -w -,ng Q[E Q/ Qiề# Qqmb

B :avvhi2ani36Ea c„n ni th\2 +ề ‰2t '?@i +J0an6 n,? QŠ ^ '?@i n,E c th.', 0† ch(# 3h ch(# haE t-#ng t8nh ^ c th. 0ƒn t!i )ự phát t-i.n t-@ng thái ;|tthi"n 9a3#)a'6 0ha226= t-?ng 3hi ‰'?@i +J0an6 3hácŠ Qưa Qến +i"c t1ng t-ư`ngcác t-@ng thái thi"n 93#)a'6 0ha2^26=qm I?@n 3inh n,E 3hWng ni t!i '?@i+J0an6 n,? 0ƒn t!i )ự phát t-i.n t-@ng thái ;|t thi"n haE t1ng t-ư`ng t-@ngthái thi"n nhưng t-?ng r#E.n chZ giải 4apa5ca)<0anŽ c t -w Qi.2 n,Eq F#E.n

chZ giải n,E n\# -w các +J0an6 0ƒn t!i )ự phát t-i.n t-@ng thái ;|t thi"n th#cc?n người thế t>c 9gJha)it6=md nhưng 3hWng Qề cập g t!i những cả2 giác n,?Qưa Qến +i"c t1ng t-ư`ng các t-@ng thái thi"nq T#E nhi\n t-?ng ;,i 3inh 3hácth#c :avvhi2ani36Ea các t-@ng thái ;|t thi"n tương phản h‹n +!i những t-@ngthái c/a nh2 người k#|t t>c 9nJ33ha2a^)it6= me hnh như những người k#|tt>c n,E 0ƒn t!i )ự phát t-i.n t-@ng thái thi"n + ch8nh ph@2 h@nh c/a h nz2t-?ng cách tiếp cận các t-@ng thái |Eq Các t-@ng thái |E Qược c?i ‰QZng như chZng Qang ',Š Q ', 3hˆ Qa# +, 3hWng t-ường t%nq Sự 3hác ;i"t giữa hai '?@i+J0an6 n,E 3hWng th#c +ề ;ản ch|t c/a +J0an6 2, ;ắt ng#%n tN cách nhn+ề các +J0an6 |Eq T#E nhi\n hE cxn thận QNng Q. ;( hai 0anh tN n,E ',2 ch?'[2 '@cq Ch? 0R nghMa QJn c/a hai chữ gJha)it6 +, nJ33ha^2a)it6 '[n 'ượt ch{

ch? Qời )&ng thế t>c +, k#|t t>c hai chữ n,E 2#&n Qề cập t!i tA2 tánh c?nngười hơn ', E ph>c haE +~ ;ề ng?,iq KhWng c g ng1n cản Qược người cư )M chYng các giai Q?@n giải th?át 2, các t# )M 3hWng th,nh tự# Qược + thiế# h,nh

eb

















t-q $hư Q ni t-?ng Dha2^2ap60a ‰Ch? 0R ai c 1n 2•c 'ng 'ƒE ^ ni cách3hác người |E ', 2t cư )M 3hWng c 2t thi r#Jn giản 0( n,? c/a Qời )&ng t#+i"n ^ nhưng nế# người |E )&ng an t(nh chế ngự 0>c +ng +, 3i.2 )?át Qượccác giác r#an chắc chắn Qược giải th?át 3hi cơn '&c k?áE nhờ chYng ;&n Q@?' )&ng c#c Qời ph@2 h@nh Q tN ; -?i +t +!i t|t cả )anh 'inh người |E r#ảthực ', 2t ;-ah2aXa 2t )a 2Wn 2t t‚ 3hJ?qm I?@n n,E hợp +!i cA#habitus non facit monachum 9chiếc á? 3hWng ',2 n\n t# )M=q T@ng 46'i c„n ch?ta ;iết 2t )& cư )M chYng r#ả +( ca? hơn t# )Mq V8 0> Citta ahapati người)#&t Qời ', cư )M hi.# ;iết 3Œ 'ưng giá? pháp c/a 4hật mf +, Q chYng r#ảca? hơn những người t-` th,nh t# )Mq m Tương tự c t-ường hợp các t# )M tA2thYc c/a h 3hWng Qược phát t-i.n ch‹ng 3hác g tA2 c/a 3~ ph,2 t>c9p#tth#vana=q V8 0> tWn giả $an0a ;( } tư`ng +ề người +ợ comj +„ k? +,ng?,i )ự gia? Qng c/a người cư )M -a tA2 c/a $an0a 3hWng ;i.# ' chZt g ant(nh c/a Qời )&ng k#|t gia thực th>q V thế phải nh|n 2@nh -zng 0anh tN gJha)it6 +, nJ33ha2a)it6 Q. ch{ cách thYc Q&i ph +!i +J0an6 hơn ', 0áng +~;\n ng?,i haE Q(a +( k hiq

F#E.n 4apa5ca)<0anŽ c„n giải th8ch th\2 +, ch? hai 0anh tN gJha)it6 +,nJ33ha2a)it6 n,E tương Qương +!i 62i)6 +, ni-6^2i)6 cong Qược 0Rng Q.0i†n tả +J0an6qmjl Kinh Satipah6na ;ản 3inh c&t ch{ 0@E cách thiền cong0Rng hai chữ 62i)6 +, ni-62i)6 +J0an6qmjP Chữ 62i)6 Qược -Zt -a tN tiếngSan3-it 62i¡a haE 62i) cả hai Qề# c nghMa ', ‰th(t )&ngŠ mjb +, chữ ni-62i)6nghMa QJn ', ‰3hWng c th(t )&ngŠq Ta c th. 0† 0,ng ni -zng thJ? nh, 4hậtnghMa c/a hai chữ n,E c th. t#[n tự Qược 3hai t-i.n -ng -a th,nh ‰3hWng phải', 1n chaEŠ +, ‰;|t t(nhŠ +!i ‰1n chaEŠ +, ‰thanh t(nhŠq T#E nhi\n t-?ng ‰Uhi2)aan0 VJgJta^-iani)2 in thJ Hi)t?-E in B#00hi)2Š SJEy?-t G#Jgg Q Q?an chắc-zng ch/ t-ương 1n chaE t-?ng Q@? 4hật c 'i\n r#an ch•t ch Qến 2t giá? '}t-iết th#Eết tath6gataga-;hamj Qược giải th8ch t{ 2{ )a# cả Satipah6na)#ttaqHnh như +,? 'Zc Sati^pah6na)#tta Qược ;i\n -a +i"c 1n th(t chưa Qược c?i ',‰;@i h?@iŠq V thế ta 3hWng th. 'ập 2&i 'i\n h" giữa hai chữ n,E +, những ng> }r#a ch#E"n 1n th(tq T#E nhi\n tN 3inh n,E -w -,ng +J0an6 Qược t-nh ;,E ',ni-62i)6 ',2 ;i.# tượng ch? những +J0an6 3hWng 0ƒn Qến nhi†2 'ậ# như tha2 ái haE )An hậnq

T-?ng chương n,E ta Q ;,n +ề các t-@ng thái )an55a+J0aEitani^-?0ha +,+J0an633haEaq San55a+J0aEitani-?0ha ', t-@ng thái )ánh +!i ni;;6na 3hWngc„n t,n 0ư + 3hWng t2 th|E tập hợp tA2 thYc n,? t-?ng t-@ng thái n,EqVJ0an633haEa Qược )? )ánh +!i ni;;6na c„n t,n 0ư + n12 tập hợp c/a người

th. nghi"2 t-@ng thái |E +ƒn c„n h?@t Qngq Ta cong Q ;,n t!i nhiề# cáchphAn '?@i +J0an6 như 62i)6 +, ni-62i)6 nJ33ha2a)it6 62i)6 +, gJha)it6q TaQ 3ết '#ận -zng 2t )& phương cách tiếp cận +J0an6 ) ch#E.n ha chZngth,nh ni-62i)6 haE nJ33ha2a)it6 +J0an6 +&n c ;ản ch|t 3hWng gAE 3hch(# t-?ng 3hi phương cách 3ia ) ch#E.n ha +J0an6 th,nh 62i)6 +,gJha)it6 +J0an6 +!i ng> } ti\# cực ', chZng ) ', các ph[n t* tiề2 t,ng ch?tha2 ái +, )An hận )anh 3hì t-?ng tương 'aiq 7ế# t& ch(# t-ách nhi"2 ch?phương cách tiếp cận +J0an6 n,E ', tập hợp nhận ;iết 9)a556=q $ ', tập hợpthY ;a ) ch#E.n ha cả2 giác th,nh ni-62i)6 9nJ33ha^2a)it6= haE 62i)69gJha)it6= 2t )ự ch#E.n ha h?•c ch(# t-ách nhi"2 ch? )ự )anh 3hì haEch(# t-ách nhi"2 ch? )ự 0i"t tận tha2 áiq

^^^^^˜^^^^^

e



















mP Kata26 panŠ aEEJ )#3h6 +J0an6 3ata26 0#3h6 +J0an6 3ata26 a0#3ha^2a)#3h6 +J0an6 tiq 7au 3h? a+<)? Vi)63ha 36Ei3au +6 cJta)i3au +6 )#3hau)6tau +J0aEitau aEau )#3h6 +J0an6 9:q i lb=qmb VJ0an6 +J0ana33han0h? ti¢ 2ant6 9723q Pf=qm :q i bjqmd ‰^ nan0a thJ? cách phAn '?@i +J0an6 Qược chia th,nh hai '?@i thJ? cáccách phAn '?@i 3hác +J0an6 Qược chia th,nh ;a n12 )á# 2ười tá2 ;a 2ươi)á# 2t t-12 '~ tá2q De Ānanda edanā uttā mayā pariyāyena tisso piedanā pariyāyena! paca pi edanā uttā mayā pariyāyena! cha pi edanā pariyāyena! a""hādasa pi edanā uttā mayā pariyāyena! chattiṁ/sāpi edanāuttā mayā pariyāyena! a""hasataṁ edanāsatam pi uttaṁ mayā pariyāyena 9:q i j‡ Sq i+ bbd=qme :q iq lbqm Sq +q bPlqmf KhWng t2 th|E )ự 3hác ;i"t n,? giữa n12 3hả n1ng gAE ảnh hư`ng9pa5cin0-iE6= +, n12 'ực 9pa5ca;a'6=‡ cả hai Qề# Qề cập t!i cRng n12 phx2

t8nhq Iiề# 3hác ;i"t tinh tế 0#E nh|t +ề } nghMa ngữ hc t2 th|E t-?ng 3inh+1n ', 2t Qzng c 'i\n h" Qến phx2 t8nh +, các phx2 t8nh Q&i 'ập +!i tNng3hả n1ng gAE ảnh hư`ng 2tq Các 3hả n1ng gAE ảnh hư`ng c/a 9P= tin tư`ng9b= c& gắng 9= } tY 9ni"2= 9d= Q(nh +, 9e= h#" t#[n tự c 9P= cương r#Eết +,3hWng tin 9b= c[n 2ƒn +, 'ười 9= chZ tA2 +, )a? 'ng 9d= an tMnh +, cha?Qng 9e= 3iến giải +, +W 2inh ',2 phx2 t8nh +, các phx2 t8nh Q&i 'ập 94)q iiibb^b=q TNng c•p phx2 t8nh n,E Qng +ai t-„ ch/ ch&t t-?ng )ự 3hác ;i"t giữabala +, indriya ;ì + } nghMa c/a hai chữ n,E Qược kác Q(nh thJ? các phx2t8nh +, các phx2 t8nh Q&i 'ậpq F#E.n S6-atthappa36)inŽ chZ giải c/a B Kinh Tương Ưngž hnh như giải th8ch chữ in0-iEa tN chữ in0a c nghMa ', chZa t.mšn0-a chữ San)3-it ', ch{ ch? th[n h#ng tợn c #E r#Eền t-?ng Qền 2iế# VJ0a

như +ậE Q%ng nghMa +!i 46'i + 2_i 3hả n1ng Qược c?i như ', 2t Eế# t& 3i.2)?át 2t chZa t. t-?ng 'nh +ực -i\ng c/a n 9SUq iiiq bdf=q V8 0> 3hả n1nggAE ảnh hư`ng c/a tin tư`ng Qược c?i ', 2t in0-iEa + n c t?,n r#Eền 3i.2)?át Q•c t8nh cương r#Eếtq Bản chZ giải n,E c„n giải th8ch cách 0Rng bala haE'ực + n 3hWng th. ;( phx2 t8nh Q&i ngh(ch ',2 ch? 'aE ch#E.nq Ba'a c/a '„ngtin )` 0M Qược gi như thế + )ự +ững chắc 3hWng th. 'aE ch#E.n Qược c/a n3hi Q&i 0i"n +!i phx2 t8nh Q&i ngh(ch ', 3hWng tin 9SUq iiiq bdf=q ChZ giải c/aPa"isambhidāmagga 9I@? VW $g@i iải= Qưa -a 'ời giải th8ch tương tự +!i )ự3hác ;i"t ', tác giả r#E.n n,E Q thaE chữ inda ;zng chữ adhipati cong cnghMa ', ‰chZa t.Š 94)Uq iii P^Pj=q I(nh nghMa c/a chZ giải t-?ng

Pa"isambhidāmagga Qược ghi '@i ng#E\n tNng chữ t-?ng Vi)#00hi2agga 9V)2qkkŽ f=q DR 3hác ;i"t tinh tế +ề nghMa t-?ng ;ản chZ giải Qáng chZ } t!i )ự3hác ;i"t n,E 3hWng Qưa '\n 3hác ;i"t '!n 'a? n,? giữa indriya +, balaqm Sq +q bPl^PPqmj Cha +J0an636Ea +J0ita;;6 ti itiqqq paicca +#ttau¢ Ca33h#5 ca paicca -<pJca #ppavvati ca33h#+i556Xau tiXXau )augati pha))? pha))apaccaE6 +J0an6‡)?ta5 ca paicca )a00J ca #ppavvati )?ta+iXX6Xau gh6na5 ca paicca gan0hJca #ppavvati gh6na+iXX6Xau‡ vi+ha5 ca paicca -a)J ca #ppavvati vi+h6+iXX6Xau36Ea5 ca paicca ph?ha;;J ca #ppavvati 36Ea+iXX6Xau‡ 2ana5 ca paicca0ha22J ca #ppavvati 2an?+i556Xau tiXXau )augati pha))? pha))apaccaE6+J0an6q Cha +J0an636Ea +J0ita;;6 ti iti Ean tau +#ttau i0a2 Jtau paicca

+#ttauq š0au pa5ca2au cha33au 9:q iiiq bP=q ‰Sá# '?@i cả2 giác c[n Qược;iết -wŠq Iiề# |E Qược ni như thếq Dựa +,? QA# 2, ni thế¢ TRE th#c +,? 2ắt+, +ật th. nhn thYc 3hì '\n‡ )ự g•p g c/a cả ;a ', kZc‡ +!i kZc ',2 Qiề#

ed





















3i"n n\n c cả2 giácq TRE th#c +,? tai +, A2 thanh nhM thYc 3hì '\n‡ )ự g•pg c/a cả ;a ', kZc‡ +!i kZc ',2 Qiề# 3i"n n\n c cả2 giácq TRE th#c +,? 2oi+, 2Ri t{ thYc 3hì '\n‡ )ự g•p g c/a cả ;a ', kZc‡ +!i kZc ',2 Qiề# 3i"n n\nc cả2 giácq TRE th#c +,? 'ưi +, +( thi"t thYc 3hì '\n‡ )ự g•p g c/a cả ;a', kZc‡ +!i kZc ',2 Qiề# 3i"n n\n c cả2 giácq TRE th#c +,? thAn +, +ật )ờ 2Qược thAn thYc 3hì '\n‡ )ự g•p g c/a cả ;a ', kZc‡ +!i kZc ',2 Qiề# 3i"n n\nc cả2 giácq TRE th#c +,? } +, Q&i tượng c/a n } thYc 3hì '\n‡ )ự g•p gc/a cả ;a ', kZc‡ +!i kZc ',2 Qiề# 3i"n n\n c cả2 giácq TN Q 2!i ni ‰Sá#'?@i cả2 giác c[n Qược ;iết -wŠq IAE ', ; )á# thY n12qmPl U;hSq +i PdqmPP Thq StchJ-;at)3E Q@i 0i"n ch? những người Q" t* c r#an ni"2 n,E ‰4hật+, <irāQa ', hai 0anh kưng 3hác nha# ch{ cRng 2t thY 9Thq StchJ-;at)3EThe Conception of Buddhist <irāQa mVa-ana)i Bha-atiEa Vi0Ea 4-a3a)hanPj t-angq j=qmPb $hư L?#i) 0J 'a Va''J Q c '[n ni t-?ng các ;#î th#Eết giảng Q@i hcQường :anchJ)tJ- ‰V thế c th. ni 3hWng )ợ )ai ', <irāQa ch8nh ', hư +WQ?@n 0i"tŠ 9The *ay To <irāQa Sá# c#c t-[n th#Eết +ề I@? 4hật $g#E\n

Th/E ', 4hương 4háp Th?át Khˆ mCa2;-i0gJ Ca2;-i0gJ …ni+J-)itE 4-J))Pjfj t-ang PPf=qmP Unt? va6 ;ahi va6 va6Ea vatit6 pav6 tau tau ?ta2a p#cch62i 3? i2au+ivaaEJ vaan tiq Sq i P‡ Peq CA# n,E cong Qược B#00hagh?)a n\# -a t-?ngph[n gi!i thi"# c#&n Vi)#00hi2agga 9V)2q P=qmPd Cong +,? 'Zc QYc 4hật chYng giác +, ng $i-+6Xa 2i"ng ng,i t#Wn -a 'ờini +!i A2 ;a h?an h{ +, tưng ;Nng +ề } nghM c/a người -&t c#c Q ch•t QYtQược )ợi k8ch I(nh :"nh +, Qược giải th?át +Mnh +i†n 3hi ng>c tR thAn kácq 9Uq™?#chJ- -a 5ie du Bouddha d0apres les te,tes et les monuments de l0%nde m4a-i) —q :ai)?nJ#+J Pjf t-ang b=qmPe Ta0 Jtau mni;;6nau )a;h6+at? J3a+i0ha2 pi )a#p60i)J)ani;;6na0h6t#an#p60i)J)ani;;6na0h6t# cJti 0#+i0hau h?ti 36-aXapa-iE6EJna 9U;h)q +i Pd=qF#E.n Q )a# n,E c„n chia ni;;6na -a th,nh ;a t-@ng thái t-&ng 3hWng +Wtư!ng +, an '@c t#E"t Q&iq T#E +ậE )ự phAn chia n,E 3hWng ảnh hư`ng g Qến)ự '#ận ;,n c/a chZng taq Ic Compendium of Philosophy ;ản 0(ch c#&nU;hi0ha22attha)aOgaha c/a Sq £q U#ng 9L?n0?n 4q Tq Sq Pjfj t-ang P=qmP ®6Xa2?'i The Path of Purication t-ang el^Pq Iề t,i n,E Qược giải th8ch-w th\2 ` šti+#tta3a 9^dP= cong như t-?ng ;,i +iết c/a Ka2a'J)œa-Bhattacha-Ea ‰…pa0hi #p60i Jt #p606na 0an) 'J can?n ;?#00hir#J p6'iŠ t-?ng:'angJ) 0Šin0iani)2J , 'a 22?i-J 0J L?#i) GJn?# 94a-i) 4#;'ica ti?n 0J'Šin)tit#t 0J ci+i'i)ati?n in0iJnnJ Pjf= t-ang P^ jfq

mPf Di)J)6 ni;;6na0h6t# 9štq =qmP Un#p60i)J)6 pana )a2pa-6Ei36 Ea2hi ni-#vvhanti ;ha+6ni )a;;a)? 9štq =qmPj Ic :q i fqmbl 4JtJ- :a)J±J'0 ‰The <ibbāna/Parinibbāna Controersy Š GJ'igi?n j9U#t#2n Pjfj=‡ bPqmbP Ic hai Q?@n )a# S#3hau +6 Ea0i +a 0#33hau a0#33ha2a)#3hau )ah6avvhatta5 ca ;ahi00h6 ca Eau 3i5ci atthi +J0itau Jtau ‰0#33hanŠ ti 5at+6na2?)a0ha22au pa'?3inau ph#))a +aEau pa))au J+au tattha +i-avvati+J0an6nau 3haE6 ;hi33h# nicch6t? pa-ini;;#t? ti 9Snq Pdd=q Sa26hit?)a2pav6n? )at? ;#00ha))a )6+a3? +J0an6 capav6n6ti +J0an6na5ca )a2;hâ+auq 7attha cJt6 ni-#vvhanti 2agga5ca 3haEag62ina2 +J0an6nau 3haE6

;hi33h# nicch6t? pa-ini;;#t? ti 9Sq i+ bld‡ Q?@n tương tự ` Sq + ef=qmbb $6Eau 0ha22? ni;;i06Ea na +i-6g6Ea na ni-?0h6Ea na #pa)a26Ea naa;hi556Ea na )a2;?0h6Ea na ni;;6n6Ea )au+attati 9:q i Pe=q

ee





























mb :q i Pfqmbd :q i Pfd^feqmbe L?#i) 0J La Va''J 4?#))in .)usRla et <ārada> -e Chemin du <irāQa. t-?ng)Slanges chinois et bouddhiues 9B-#kJ''J) šn)tit#t BJ'gJ 0J) Ha#tJ) “t#0J)Chin?i)J) Pjf= t-ang bPbqmb G#nJ –q Uq —?han))?n ThJ 4)Ech?'?gE ?y $i-+ana 9L?n0?n J?-gJ U''Jnan0 …nœin Pjj= t-ang djêlqmbf :q i Pfeqmb DitthŠ J+a 0ha22J acitta36 h#t+6 ni-?0hau ni;;6nau pat+6 )#3hau+iha-i))626 ti )a26pavvanti 9V)2q fle=‡ ;ản 0(ch c/a ®6Xa2?'i The Path ofPurication t-ang bqmbj šti )antau )a26pattiu i2au a-iEa)J+itau 0itthŠ J+a 0ha22J ni;;6nauiti )an3hau #p6gatau 9V)2q flj=‡ ;ản 0(ch c/a ®6Xa2?'i The Path ofPurication t-ang qml V)2Uq jlbqmP Va)#;han0h# t-?ng r#E.n U;hi0ha-2a3?µa c/a 2nh hnh như cong cxnthận 3hWng 32 g Dha22ap6'a 3hi Q(nh nghMa +ề )a556+J0aEitani-?0ha

tương tự 9)a0³µa= +!i ni;;6na 9U;hKq ii dd=qmb V#hita))a 3in ninnau cittau h?tŽ ti ni;;aIaninnau 9V)2q fl=qm Ka'#pahana The Principles of Buddhist Psychology t-ang fqmd V&n Qược '#ận )ư giải th8ch ', ‰)anh 3hì cRng 'Zc +!i t?,n th. cơ c|# tA2thYc 9n62a=q K6EJna ti )ahav6ta^n62a^36EJna 9Dq Uq iii Plb=qme Ka'#pahana The Principles of Buddhist Psychology t-ang jdqm $6Eau m‘6-a36'62a))a 0ha22? ni;;6n6Ea na +i-6g6Ea na ni-?0h6Ea na#pa)a26Ea na a;hi556Ea na )a2;h?0h6Ea na ni;;6n6Ea )au+attati E6+a0^J+a 63i5ca556Eatan<pa^pattiE6 ti 9:q i Pe=q šq Bq H?-nJ- 0(ch 9ThJ C?''Jcti?n?y thJ :i00'J LJngth SaEing) 9:avvhi2ani36Ea= L?n0?n 4TS Pjej= Pbljq$hận Q(nh +ề giá? pháp c/a …00a3a Ga26p#tta QYc 4hật cong ni như t-\nch{ 3hác ` Q?@n c#&i ch{ Qưa Qến chYng Q@t cwi ‰3hWng c t-i giác cong 3hWngphải 3hWng c t-i giácŠq 9:q i P=qmf V8 0> DŽghani36Ea tả +ề ch8n )ự 0i"t tận 3ế tiếp nha# g%2 c ;&n cwithiền ;&n kY +, )a556+J0aEitani-?0ha 9Dq iiiq b=qm Uq i+ lqmj I ', Q?@n :q i P^Pfqmdl E# apa-i33hŽX? #)26 a+<pa)ant6 in0-iE6ni +ippa)ann6ni 9:q i bj=qChZ giải :U ni các giác r#an c/a h,nh giả 'Zc nhập cwi n,E t-?ng như gương)?i Qược 'a# )@ch +, c|t giữ t-?ng hpžqmdP Ic :athiJ# B?i)+J-t ‰ A Brief &urey of the 6elation bet@Un Pa"icca/

samuppāda and PacakkhandhāŠ in Kq šq K?ppJ0-aEJ- J0q Contact Bet@UnCulture S?#th U)ia 9LJœi)t?n –0œin :J''Jn 4-J)) Pjjb= t-ang bfqmdb Tattha 36 ni-?0ha)a26pattŽ E6 an#p#;;ani-?0ha+a)Jna cittacJta)i36nau0ha226nau appa+atti 9V)2q flb=qmd $E6n6ti'?3a Buddhist Dictionary t-ang fqmdd ‰C ' +,? thời 3‚ thiền r#án thực tánh 9+ipa))ana= th(nh h,nh 2t )&người a? ư!c 2#&n )* 0>ng 2iếng Qt 3hWng )anh 'ợi +ề tA2 'inh n,E +, t2 -a)ự tận 0i"t c/a t-i giác +, cả2 giác m)a556+J0aEitani-?0ha 2t t-@ng thái9haE ch{ ', 2t t\n gi= chưa ;( 'ời ph\ ;nh n,? ch@2 t!iq Cwi ‰3hWng c nhậnthYc cong 3hWng phải 3hWng c nhận thYcŠ m)a26patti thY tư giờ QAE t-` th,nhcwi c#&i cRng nhưng ', giai Q?@n +, )ự 0i†n tả +ề t-@ng thái |E Qược hi.# ', th.

cách t-#ng Q@? ch? php ph/ nhận t-i giác t-i"t Q. Qến tận nền tảng 9Ti'2annVJttJ- The %dea and )editatie Practices of Early Buddhism mLJi0Jn Jq —q B-i''Pj t-ang =q

e















































mde Sa556+J0aEitani-?0ha ‰', )ự 3? 0,i )ự chYng Q@t niết ;,n t-?ng I@? Liải Th?át Qến 2Yc t&i Qa +, )ự ;iết -w r#ả +( cong như 2>c ti\# t&i hậ# ch8nh', ni;;6na th. nghi"2 Qược ngaE t-?ng 3iếp )&ng hi"n t@iŠq in)t?n Lª King!Theraāda )editation( The Buddhist Transformation of oga m…ni+J-)itE 4a-34Jnn)E'+ania 4-J)) Pjl t-ang Pldqmd V)2q flqmdf Ic Uq iii Pjb‡ V)2q fleqmd in)t?n Lª King! Theraāda )editation t-ang Plqmdj 4a#' —q -i²th) 7n Being )indless( Buddhist )editation and the )ind/Body Problem 9š''in?i) pJn C?#-t Pj= t-ang bjq Ic Q?@n thY d tiếp )a# Q Ch +ề )ự 3ết án c/a -i²th)qmel Ka)26 )a26pavvantŽ tiqqq 0itthŠ J+a 0ha22J acitta36 h#t+6 ni-?0hauni;;6nau pat+6 )#3hau +iha-i))626 ti )a26pavvanti 9V)2q fle=qmeP 4a#' —q -i²th) 7n Being )indless( t-ang bjqmeb S#3hau ti ni00#33hau 9V)2Uq Pfqbb=qme $hư Q ni t-?ng SauE#ttani36Ea ‰Các t‚ 3hJ? nghM )a? -<pa thường c„nhaE 3hWng thường c„n¢q ‰Thưa Thế TWn 3hWng thường c„nŠq ‰V, cái g 3hWng

thường c„n cái Q ', h@nh phZc haE 3hˆ Qa#¢Š ‰Khˆ Qa# thưa Thế TWnŠq Tau3iu 2a55atha ;hi33ha+J -<pau niccau +6 aniccau +6tiq Unicca2 ;hantJq 7a2pan6niccau 0#33hau +6 tau )#3hau +6 tiq D#3^3hau ;hantJ 9Sq iiiq f=q CRngcách hi n,E ch? ;&n tập hợp tA2 thYc 3iaqmed 4a#' —q -i²th) 7n Being )indless( t-ang bjqmee G<pau +J0aEitau )a55au +i556Xau Ea5ca )aO3hatau nŠ J)? aha2 a)2i9Sq i PPb=qme $hư Q t-nh ;,E ` Dq i eeq IAE ', r#an Qi.2 ch? -zng chết ', hếtq UvitaKJ)a3a2;a'i ni +!i c?n thAn người n,E 0? ;&n Eế# t& ch8nh hợp th,nh )a#3hi chết Qt t-ả +ề Qt '*a nư!c gi t-ả +ề '*a nư!c gi các giác r#an tan-ữa +,? hư 3hWngq B&n người gánh 0,n g_ c người chết nz2 t-\n ', n12 Qếnch_ h?ả táng ni 'ời tán 0ương kương t-ắng như ;% cA# +ật cZng 0ường t-`th,nh t-? ;>i ch{ c 3~ ng# 2!i tán 0ương )ự ;& th8 'ời ni c/a chZng t-&ng-_ng giả 0&i 3hi chZng ch|p +,? th#Eết c )ự )&ngq Sa# 3hi thAn n,E - -a 3~ng# cong như người 3hWn Qề# ) ;( h/E h?@i +, Q?@n 0i"t 3hWng c„n t%n t@i)a# 3hi chếtžqmef 4a#' —q -i²th) 7n Being )indless( t-ang bjqme V8 0> r#E.n —6ta3a Qưa -a h,ng t-12 t-#E"n tiền thAn c/a bodhisatta t-\nQường giác ngqmej 4a#' —q -i²th) 7n Being )indless( t-ang bjqml ‰$hưng m3ế Qến n Qược gi ', khKng c= bHm n4u cIn ,=t lJi 9ni-#p6^

0i)J)a= ;ì + )a# tA2 thYc c#&i cRng c/a a-ahant người Q 3hWng c„n ',2 ch?mcác tập hợp t-?ng tương 'ai )anh 3hì nữa +, Q ng1n ngNa 3hWng ch? cáckamma t@? r#ả t-?ng m3iếp tương 'ai ) 3hWng c„n t@? các tập hợp )anh 3hìnữa +, những tập hợp n,? Q )anh 3hì -%i th ;iến 2|t Qiq $\n m3ết r#ả c/a;á2 n8# mt-?ng r#á 3hY c„n t%n t@i ) 3hWng hi"n hữ# nữa‡ +, +ề ph[n 3hWnghi"n hữ# n,E ` QAE 2ang } nghMa 3hWng c„n m3ết r#ả c/a ;á2 n8# mt-?ng r#á3hY nữa +, mcRng 2>c ti\# |E Qược gi ', khKng c= bHm n4u cIn ,=t lJi 9®6Xa2?'i The Path of Purication t-ang el^P=qmP V)2q fleqmb Dh)q b‡ Snq b‡ štq f‡ …0q lqqqm V)2q elfq

md $i-?0ha)a26patti)aO3hat6 a)aO3hat6 ti 60i p#cch6Eau pana )aO3hat6 ti pia)aO3hat6 ti pi '?3iE6 ti pi '?3#tta-6 ti pi na +atta;;6q Ka)26¢ Sa;h6+at? nŠatthit6Ea 9V)2q flj=q :t cA# tương tự như thế +ề )ự phAn '?@i thJ? thế t>c +,

ef











































)i\# thế c/a )a55a+J0aEEitani-?0ha Qược t2 th|E t-?ng 8athaattu t-angePqme V)2q fleqm Sau3hE6 ', 2t t-?ng )á# h" th&ng t-iết hc chánh th&ng c/a n I 0?Ka'ipa 3hì kư!ng +,? 3h?ảng thế 3 thY f t-ư!c tAE '(chq T-ường phái tin +,?I@i $g n,E ch? -zng c nhiề# ng cá nhAn 9ti.# ng= ` t-?ng t-@ng thái ;(-,ng ;#c +, t-?ng t-@ng thái Qược tự t@iq Hc th#Eết n,E ch? -zng t?,n th. thếgi!i thực nghi"2 3ết hợp +!i ng +, thAn ch{ ', hi"n tượngq Bản ng thực )ực/a c?n người 9ti.# ng= Qược tự 0? +, 3hWng c[n Qến thAn )ự giải th?át phảir#a t# hc nhờ +,? purusha 90anh tN San)3-it Q. ch{ ch? tA2 thAn=q G,ng ;#ckảE -a + các h,nh +i c/a prakriti 90anh tN San)3-it Q. ch{ ch? thực th.= t-?ngc?n người 3hWng c t-i 3iến n,Eq T-i 3iến nhận ;iết -w )ự +ật +, )ự giải th?át c[nthiết Qược t2 th|E r#a gi!i h@nh +, phương pháp E?gaqžmf iả th#Eết +ề )ự ‰th8ch 0>ngŠ n,E Qược :a-tin i't)hi-J Qi )A# th\2 t-?ngcác hc th#Eết 3hác c/a 4q Ic Ascetic +igures Before and Early Buddhism(The Emergence of autama as the Buddha 9$Jœ 7?-3 :?#t?n 0J -#EtJ-Pjjl=q

m Un '@c thJ? nghMa 3hWng c cả2 giác hơn ', 2ang Q•c t8nh c/a cả2 th 0†ch(#qmj V)2Uq qmfl S#3hau +6 Ea0i +a 0#33hau a0#33ha2a)#33hau )ah6 avvhatta5 ca ;ahi^00h6 ca Eau 3i5ci atthi +J0itau Jtau ‰0#33hanŠ ti 5at+6na 2?)a0ha22aupa'?3inau ph#))a +aEau pa))au J+au tattha +i-avvati +J0an6nau 3haE6;hi33h# nicch6t? pa-ini;;h#t? ti 9Snq f^j=qmfP Sa26hit? )a2pav6n? )at? ;#00ha))a )6+a3? ¶ +J0an6 capav6n6ti +J0an6^na5ca )a2;ha+au ¶ Eattha +Jt6 ni-#vvhanti 2agga5ca 3haEag62ina2 ¶ +J0a^n6nau 3haE6 ;hi33h# nicch6t? pa-ini;;#t? ti ¶¶ 9Sq i+ bldq I?@n 3inh tương tợ', Sq +q ef=qmfb 4a02a)i-i 0J Si'+a ‰Ka22a an0 +J0an6n#pa))an6Š t-?ng The %mportanceof 5edanā and &ampaVaa 9šgatp#-i Vipa))an6 GJ)Ja-ch šn)tit#tJ Pjjl= nqpq9pa-ag-aph PP ?y thJ a-tic'J=qmf Sq i+ blqmfd U-ahattapattit? pah6Ea 3i'J)a+aa))a 3hJpitatt6 )a#p60i)J)Jna ca-i2a^cittani-?0hJna 3han0ha+aa))a 3hJpitatt6 an#p60i)J)Jna c6 ti 0+Žhi pi pa-i^ni;;6nJhi pa-ini;;#t6 an#p606n? +iEa pa0Žp? apaXnatti3a;h6+au gat6 9DhUqii P=qmfe VJ0an6Ea 3h? Vaccha a556X6 +J0an6)a2#0aEJ a556X6 +J0an6ni-?0hJa556X6 +J0an6ni-?0hag62iniE6paipa06Ea a556X6q –+a2 i26ni anJ3a+i^hit6ni

0ihigat6ni '?3J #ppavantiq ‰Vaccha ch8nh + thiế# hi.# ;iết +ề )ự )anh 3hìc/a cả2 giác‡ +ề )ự h/E 0i"t c/a cả2 giác +, +ề c?n Qường 0ƒn Qến )ự 0i"ttận c/a cả2 giác 2, 2t )& các r#an Qi.2 )ai '@c +ề +o t-> n,E 3hì )anh '\nŠ9Sq iii be=q Các r#an Qi.2 )ai '@c Qược c?i ', ct t-i c?n người +,? 3hˆ Qa#qmf ch_ n,E tWi 0(ch thJ? ;ản c/a :a#-icJ a')hJq a')hJ 0Rng chữ appJa-c„n B?i)+J-t 0Rng chữ ;J 0i)cJ-nJ0žmff ‰VJ0an6paccaE6 taXh6 tiŠ iti 3h? panŠ Jtau +#ttau ta0 nan0a i2in6pŠJtau pa-iE6EJna +J0ita;;au Eath6 +J0an6paccaE6 taXh6q VJ0an6 +a hinan0a n6;ha+i))a )a;;Jna )a;;au )a;;atth6 )a;;au 3a))aci 3i2hici)JEEathŽ0au ca33h#^)a2pha))av6 +J0an6 )?ta^)a2pha))av6 +J0an6 gh6na^)a2pha))av6 +J0an6 vi+h6^)a2pha))av6 +J0an6 36Ea^)a2pha))av6 +J0an6

2an?)a2pha))av6 +J0an6 )a;;a)? +J0an6Ea a)ati +J0an6^ni-?0h6 api n# 3h?taXh6 pa556EJth6ti¢ $? hŠJtau ;hantJŠq ‰Ta)26 ihŠ nan0a J)ŠJ+a hJt# Jtau

e





























ni06nau J)a )a2#0aE? J)a paccaE? taXh6Ea Ea0i0au +J0an6Š 9Dq ii e=q :tQ?@n tương tự như thế Qược 'ập '@i ch? 2_i 3h?Jn c„n '@iqmf Ka'#pahana The Principle of Buddhist Psychology t-ang dq ThqStchJ-;at)3E tán th,nh r#an Qi.2 n,E ;zng cách ni -zng 3h 2, ch?‰p-atŽtEa)a2#tp60aŠ ', nhAn r#ả thJ? nghMa n thường Qược hi.#q $ thực )ực nghMa ', )ự )anh 3hì Qược ph&i hợp 2t cách ph> th#c haE hi"n hữ# tREth#cq ThJ? Q tNng thực th. nhanh chng Qi +,? hi"n hữ# thJ? )ự ph&i hợp+!i những 3h?ảnh 3hắc 3hácq CWng thYc ‰a)2in )ati i0a2 ;ha+atiŠ c cái n,En\n c cái 3ia ThJ? Q cong c th. ', +Na 3hWng c causa materialis cong3hWng c causa eWciensq :t thực th. 3hWng thực )ự Qược t@? n\n n ch{ Qơngiản ', Qược ph&i hợpŠ 9The Conception of Buddhist <irāQa t-ang j=qmfj –+a-<p6 pi 3h? 2J Uggi+J))ana#ppann6 )#3h6 +J0an6 cittau napa-iE606Ea tihatiq $ghMa QJn $,E Uggi+J))ana tA2 ta 3hWng ;( edanā 0†ch(# Q 3hì '\n chi ph&i 9:q i bdf=qml 7a2pi BhantJ Bha+agat? +i0it6 +J0an6 #ppavanti +i0it6 #pahahanti+i0it6 a;;hatthau gacchanti 9Thưa Thế TWn + ng,i ;iết Qến các cả2 giác 'Zc3hì '\n t-?ng Thế TWn cả2 giác 'Zc hi"n hữ# +, cả2 giác 'Zc h?@i 0i"t 9:q iii

Pbd=qmP :q iii bP^blqmb S? J+a2 pav6n6tiq …ppannau 3h? 2J i0au 0?2ana))in0-iEa2 9+, +!i t|tcả các in0-iEa 3hác=q Ta5ca 3h? )ani2ittau )ani06na2 )a)aO3h6-au )ap^paccaEauq Tau +ata ani2itta2 ani06na2 a)aO3h6-a2 appaccaEau 0?2a^na))in0-iEa2 #ppavvi))atŽti nJtau th6nau +ivvatiq S? 0?2ana))in0-iEa2 capav6t6ti 0?2ana))in0-iEa)a2#0aEa5ca pav6n6tiq D?2ana))in0-iEani-?0hau capav6n6tiq 7attha c#ppannau 0?2ana))in0-iEa2 apa-i)J)au ni-#vvhati ta5capav6n6ti 9Sq + Pd=q ” QAE :athiJ# B?i)+J-t Q 0(ch in0-iEa ', +J0an6 + chữpa5cin0-iE6ni t-?ng Q?@n +1n n,E ch{ ch? n12 '?@i +J0an6q ’J2 t-ang eb +ềph[n ;,n +ề n12 in0-iEa n,Eqm š0haŠ J3acca))a J+a-<pau )#3hau +J0anau +J0iEat? a3#)a'6 0ha226a;hi^+a¦¦hanti 3#)a'6 0ha226 pa-ih6Eanti i0ha panŠ J3acca))a J+a-<pau)#3hau +J0anau +J0iEat? a3#)a'6 0ha226pa-ih6Eanti 3#)a'6 0ha226 a;^hi+a¦¦hantiqqq gi&ng như thế +!i +J0an6 3h ch(# +, t-#ng t8nhq 9:q iq dfe=md –+a-<pau )#3hau +J0anau pavahath6 ti i0au cha gJha)ita)?2ana))a+a^)Jna 9:Uq ii Pf=me :q iii bPfqm U'aO3at? cJŠpi )a2au ca-JEEa )ant? 0ant? niEat? ;-ah2ac6-Ž )a;;J)#;h<tJ)# ni0h6Ea 0aX¦au )? ;-6h2aX? )? )a2aX? )a ;hi33h#q 9Dhq Pdb=q tWi0(ch cA# n,E thJ? ‰Sac-J0 -iting) B#00hi)2 ThJ Dha22apa0aŠ c/a —?hn

G?)) Ca-tJ- +, :ahin0a 4a'ihaœa0anažqmf Uq i bqm V)2q ddbqmj q 4q :a'a)J3J-a Dictionary of Pāli Proper <ames +?'q b mL?n0?n 4q Tq SqPjfd= t-ang Plqmjl :Uq i bfq Các '?@i +J0an6 2, r#E.n 4apa5ca)<0anŽ Qề cập t!i Qược 0i†ntả chi tiết t-?ng 3inh Sa‘6Eatana+i;haOga 9:q iii bPj=qmjP :q i ej +, Uq iii dPP +, Dq ii bjqmjb Vq Sq UptJ The Practical &anskrit English Dictionary 9KE?t? Gin)Jn B«3C?2panE Pj= t-ang dqmj Dq SJEy?-t G#Jgg .Ahimsa and 5egetarianism in the $istory of Buddhism0

t-?ng Buddhist &tudies in $onour of * 6ahula J0q q Hq 0J Uq ivJ)J3J-a9L?n0?n ?-0?n ™-a)J- Pjl= t-ang b^fq

ej



































Chương =

.a>>!kkhandha

#hư đã th"0 t+ong chư9ng t+ưPc, vN!an? tu0 c8n thiết nhưng không l) điều ki3n đủ để tham ái

tan ‹h?. sanh khUi< =ham ái không nhZng @hG thu'c v)o s` hi3n hZu của cảm giác, m) cfn tW0thu'c v)o s` có mŠt của m't loi sa^^?< -Gc đEch của chư9ng n)0 có hai @h8n5 m't l) /ác đ&nh [nghYa của san^âkkhan!ha, hai l) chKng minh t:@ hợ@ n)0 gó@ @h8n v)o s` sanh khUi của tham áit+ong khuôn khR chu}i sanh khUi !o tW0 thu'c<

#hư vN!an?, sa^^? thường được /ác đ&nh thNo sáu cTa giác 4uan ?0atana. 4ua m't giác 4uantư9ng Kng thEch hợ@< #hư v:0, sa^^? được chia th)nh ‚. đ(i tượng hZu hnh +C@asa^^?., •. thanhsa!!asa^^?., €. mWi gan!hasa^^?., Œ. v& +asasa^^?., ƒ. /Xc @hot ‹t ‹ha%%asa^^?., „. đ(i tượngnh:n thKc !hammasa^^?.<mP 9n nZa, gi(ng như vN!an?, đ&nh nghYa về sa^^? t+ong kinh tngkhông giải thEch nhiều g về !anh tO n)0 %Ui v đ'ng tO sa^>?n?ti. !Wng để đ&nh !anh nó chQ đề c:@đến ngZ g(c của !anh tO sa^^? @hát /u"t +a<mb -a0 tha0, %' Sa 0uttanik?0a cung hiến cho taṁ

thoang thoáng [ tưUng về nghYa của chZ sa^^?5 6#ó được gVi l) 6nh:n %iết; v nó 6nh:n +a;< #ó6nh:n +a; cái g #ó 6nh:n +a; thNo nhãn 4uan nhZng thK như m8u /anh, đd, t+Jng, vân vân< *Ui vnó 6nh:n +a; n1n được gVi l) 6nh:n %iết<; m

#hZng chZ như 6%iết; v) 6thKc;md ha0 6nh:n %iết; v) s` nh:n %iết;me thường được !Wng để !&chchZ sa^^?< =u0 nhi1n, s` @hi1n !&ch của tôi %Jt ngu2n tO niềm tin +\ng chZ 6s` nh:n %iết; ha06thKc; mang nhZng ngG [ có thể gâ0 ng' nh:n về sa^^?< -Št khác, chZ 6nh:n +a; có khu0nh hưPngngG [ +\ng chủ thể á@ đŠt m't s( lP@ hng l1n s` 6nh:n %iết; để @hân loi nó< HhZ 6nh:n +a; hnnhi1n không thể %& l8m gán l) thu'c về [ ni3m vi^^?n ‹a< =ham chiếu đến kinh Sa 0uttanik?0a đểṁ

l)m thE !G tán t+ợ cho 4u0ết đ&nh n)0, tôi có thể nói +\ng các chZ 6nh:n %iết; ha0 6%iết về; se l)mcho ta nghY +\ng cái đŠc tEnh /anh, v)ng, đd của đ(i tượng t` nó thu'c về t` tánh của đ(i tượng,

t+ong khi nếu nói 6nh:n +a; ngG [ +\ng cái m8u "0 v(n không hn l) /anh, v)ng ha0 đd nếu nhZngm8u tinh tu0ền "0 t` nó 4uả có th`c. được @hân loi %\ng cách li1n kết đến nhZng cách đŠt nhãnhi3u có tO t+ưPc< =h`c +a, ngo)i vi3c chQ l) m't [ ni3m +a, chZ m8u /anh không chQ !anh m't cái gcả v) con người khác nhau to n1n các [ ni3m khác nhau để !in tả cWng m't nh:n thKc< DE !G, m'tngười có thể gVi hai m8u /anh đ:m nht khác nhau, t+ong khi người khác có thể gVi l) /anh !ư9ngđ:m ha0 m8u /anh %iển< Hả hai cWng có cảm nghi3m +"t tư9ng t` như nhau, nhưng nh:n %iết củahV th có khác< Hu'c đ)m đo ng)0 /ưa giZa vua -ilin!a v) #?gasNna về đ&nh nghYa chiếc /N ngàl) thE !G điển hnh cho 4uan điểm n)0<m -ilin!a không thể đ&nh nghYa chiếc /N ngà m) không đềc:@ tPi các @hG tWng của nó< H} /N ngà chQ l) m't [ ni3m c_n %ản, m't [ ni3m hóa tâm thKc đượcsa^^? !Wng để sJ@ /ế@, @hân loi các kinh nghi3m cảm nh:n được !o tiế@ /Xc vPi đ(i tượng %1nngo)i m) ta thường gVi đó l) chiếc /N ngà< hả n_ng nh:n %iết n)0 đưa đến vi3c th)nh l:@ [ ni3m,thường được !in tả %\ng tiếng L?li l) @a^âtt~<mf *' kinh B gutta+anik?0a tán th)nh tQ !G "0 %\ngṅ

cách giải thEch th1m về kết 4uả của sa^^?, nói +\ng 6sa^^? luôn luôn to +a [ ni3m voh?+a, nói thNothế gian5 %"t cK cái g được [ ni3m hóa đều đã được sa^^? hóa t+ưPc đó< m Hâu n)0 gi(ng vPi câutiếng Sansk+it về sa^^? sa >^?. thường có nghYa l) 6đŠt t1n;, 6!anh tO chu01n môn; ha0 6[ ni3m;<ṁ

mj

u0ển Di%ha ga chia sa^^? th)nh %a loi5 thi3n kusala., %"t thi3n akusala. v) t+ung tEnhṅ

av0?kata.<mPl Hả kinh điển lqn sách chX giải đều không giải thEch nhiều g về s` @hân loi n)0<=u0 nhi1n, t+ưPc khi l:@ m(i tư9ng 4uan giZa sa^^? v) @at ‹iccasamu@@?!a, tôi se l)m sáng td kinhsách mu(n nói sa^^? thi3n v) %"t thi3n có nghYa g<

.a>>! )8t thi?n

l


























7i(ng như vN!an?, sa^^? có thể %& coi l) chưPng ngi cho s` t_ng tiến tâm linh< =+ong khiDi%ha ga không td +p cái g to th)nh sa^^? thi3n v) %"t thi3n, %' kinh Suttani@?ta nói +\ng 6vPiṅ

m't người không có đến m't chXt sa^^? n)o về cái được nhn th"0, nghN ha0 nói tPi… l)m sao ai t+1nthế gian n)0 có thể nghi hoŠc về v& %+?hman ‹a ] đó l) người không có đến m't chXt sa^^? ] ngườikhông ôm giZ l"0 m't 4uan điểm sai lc !it ‹t ‹hi. n)omPP ‰on n)0 t+ưPc hết ngG [ +\ng,

%+?hman ‹amPb th`c s` l) người ho)n to)n thoát khdi s` kiểm soát của sa^^?, v) thK đến l), sa^^? cóli1n kết đến vi3c @hát sanh +a 4uan điểm sai lc ] nhZng 4uan điểm n)0 khUi l1n tO vô minh avi>>?.mP v) v thế !Enh đến tham ái v) !qn đưa đến tư9ng lai %"t thi3n<mPd *\ng cách giải thoát mnhkhdi s` kiềm tda của sa^^?, nhZng v& %+?hman ‹a n)0 đã t` đ'ng !i3t t+O tiềm n_ng sanh khUi củacác 4uan điểm mPi v) của tham ái mPi< *' kinh Suttani@?ta cng nói +\ng 6s` !i3t t+O khR đau l)kết 4uả của s` !i3t t+O sa^^?;<mPe #h:n đ&nh n)0 !à t+1n s` ki3n l) sa^^? %& coi l) ngu01n nhâncủa vVng tưUngmP @a@a^ca., v(n ng_n cản s` tiến %' tâm linh<mPf

Di3c /t vJn tJt chZ @a@a^ca se giX@ ta hiểu k lưbng h9n khEa cnh ti1u c`c của sa^^?< HhZ @a@a^ca t` nó không +p +)ng lJm v chZ n)0 được !Wng khác nhau t+ong kinh v_n, tng lu:n v) chXgiải< =+ong kinh v_n, chZ vVng tưUng hnh như !Wng tha0 cho chZ 4uan điểm sai lc !it ‹t ‹hi.< DE!G, t:@ Suttani@?ta nói +p +\ng nền tảng của vVng tưUng n\m U niềm tin cho +\ng 6tôi l) người su0

tưUng<;mP *' Sa 0uttanik?0a cfn đi sâu h9n nZa %\ng cách nói +\ng h8u hết con người nhn hi3nṁ

th`c %\ng vVng tưUng, nhưng nếu ai đã tO %d chu03n thế tGc gNhasit?. v(n l) sản @hAm của tâm t+Eth người "0 se tiến đến ch} /ả %d nNkkhammasit?.< mPj u0ển S?+attha@@ak?sini giải thEch m9 h2chZ @a@a^casa^^?, như đã được !Wng t+ong đon n)0 l) [ ni3m về vVng tưUng !o sa^^? %"tthi3nmbl to n1n< ‰iều n)0 đưa ta đến s` cJt nghYa thu hr@ h9n !anh tO n)0, ch} n)o chZ @a@a^cađược !Wng đến không Et th nhiều đ2ng nghYa vPi thžm mu(n, 4uan điểm sai lc v) ngã mn<mbP

=` điển của L?li =N/t SociNt0 !&ch !anh tO k@ @a@a^casa^^? l) i!N Ÿi/N vVng tưUng., lời !&chđưa +a [ nghYa +"t thEch hợ@ về !anh tO n)0 v 4u0ển La@a^casC!an~ giải thEch !anh tO n)0 l) 6khản_ng nh:n %iết kết hợ@ vPi vVng tưUng có li1n h3 đến 4uan điểm sai lc v) tham ái< mbb =u0 nhi1n,-a>>himanik?0a l)m sáng td [ nghYa về vVng tưUng khi !anh tO n)0 được !Wng l) m't @h8n của

chu}i nhân 4uả @hản ảnh tiến t+nh tâm l[5

#h:n thKc tO mJt nhãn thKc. khUi l1n v nhZng v:t hZu hnh v) v con mJt, s` gŠ@ gb của cả %a l) /Xc chm @hassa.< D có /Xc chm n1n có cảm giác vN!an?.< Hái g người ta cảm nh:nđược l) cảm giác., người ta nh:n %iết sa^>?n?ti, %Jt ngu2n tO chZ sa^^?.< Hái g người tanh:n %iết được, người ta 6su0 nghY đến; nó vitakka.< mb Hái g người ta 6su0 nghY đến;,người ta %& ám ảnh< Hái ám ảnh con người l) ngu01n nhân của m't s( vVng tưUng khiếnngười ta nh"t đ&nh @hải li1n tưUng đến các v:t hZu hnh 4uá khK, hi3n ti, tư9ng lai !o mJtnh:n %iết được<mbd

HK thNo đon n)0 v) nhZng thE !G khác, s` /Xc chm l) 0ếu t( c8n thiết cho s` sanh khUi của cảm

giác, v) tO đó cảm giác c8n để nh:n %iết khUi l1n< =u0 nhi1n, s` nh:n %iết to th1m điều ki3n Jt cócho s` /u"t hi3n của 6su0 nghY đến; v) các vVng tưUng< ‰on n)0 chKng td +\ng sa^^?kkhan!hachJc chJn thNo sau vN!an?kkhan!ha v) /ả0 +a t+ưPc m't s( vVng tưUng<

hái ni3m về vVng tưUng cng li1n h3 g8n gi vPi tham ái< -'t t+ong các câu k3 t+ong =hN+agath?nói5 6người chu01n tâm thNo !pi vVng tưUng ám ảnh của mnh cng gi(ng như con nai thEch s`ám ảnh, không chKng được ni%%?na, v(n an t&nh không +)ng %u'c v) vô thượng<;mbe ‰on k3 %iểut+ưng n)0 không chQ thng s` li1n h3 giZa vVng tưUng vPi tham ái< =u0 nhi1n, < I< Sa+athchan!h+anPi +'ng hnh ảnh n)0 để đưa +a kết lu:n sau5 người để cho vVng tưUng kh(ng chế được vE như connai thNo cái %óng nghY +\ng đó l) h2 nưPc… con nai "0 khát nưPc v) tin +\ng hnh ảnh "0 @a@a^ca.se giải c9n khát của nó, như người tm kiếm hnh @hXc tin +\ng khoái lc giác 4uan se thoả mãn aoưPc của hV<mb Hho !W vVng tưUng không thể t+`c tiế@ li1n h3 h} tư9ng đến tham ái, nó có thể li1nkết vPi s` sanh khUi của tham ái %Ui v, như kinh Sakka@a^hasutta có nói, đ( k¡ iss?. v) lfng tham

P









































4uá đ' maccha+i0a. cng như thžm mu(n chan!a.mbf đều %Jt ngu2n tO @a@a^casa^^?<mb Dthế, hnh như cả sa^^? v) nói cho chEnh /ác h9n, @a@a^casa^^? l) điều ki3n c8n cho s` sanh khUicủa tham ái ] m't khoNn thNo sau vN!an? t+ong @at ‹iccasamu@@?!a<

=u0 nhi1n c8n nh"n mnh +\ng vVng tưUng v) @a@a^casa^^? không @hải l) nhZng th)nh @h8n củasa^^?kkhan!ha< #hư ta đã th"0, sa^^?]kkhan!ha được coi l) ngu01n nhân ha0 l) m't t+ong nhZngngu01n nhân. của vVng tưUng,mbj nhưng cả vVng tưUng v) @a@a^casa^^? không @hải l) m't @h8ncủa sa^^?kkhan!ha< 9n nZa, chu}i !u01n h3 m) -a>>himanik?0a đề c:@ U t+1n ngG [ +\ng sa^^?l) điều ki3n c8n thiết cho Y u$ nghZ 2[ vitakka5 hưPng tâm về đ(i tượng. v(n thNo đó ch&u t+áchnhi3m cho vVng tưUng< ‰iều đáng ghi chX U đâ0 cng chEnh chu}i !u01n h3 "0 ng8m to n1n s`khác %i3t giZa sa^^?]kkhan!ha v) sa kha+?kkhan!ha %Ui v, như ta th"0 sau n)0, vitakka l) m'tṅ

t+ong nhZng th)nh @h8n của sa kha+?kkhan!ha v) nếu vVng tưUng, v(n đi sau vitakka, thu'c vềṅ

sa^^?kkhan!haml th se @hi l[<

=hNo 4u0ển thK sáu t+ong tng B%hi!hamma, c8n @hân %i3t sa^^?]kkhan!ha vPi !it ‹t ‹hisa^^? nh:nthKc có tO 4uan điểm ha0 tưUng kiến.< HhQ có 4u0ển âmaka đề c:@ đến s` khác %i3t tinh tế vềnghYa n)0, t+ong khi các 4u0ển khác như Fhammasa gan ‹iṅ mP ngG [ +\ng khả n_ng nh:n %iết, cái

đã được nh:n %iết v) t+ng thái nh:n %iết mVi s` đều thu'c sa^^?kkhan!ha< u0ểnFhammasa gan ‹i "0 hnh như không thOa nh:n s` khác %i3t giZa các sa^^? như 4u0ển âmaka đãṅ

l)m< ‰iều mâu thuqn n)0 hnh như !o hiểu l8m về [ nghYa ngZ hVc của chZ !it ‹t ‹hisa^^?< L?li =N/tSociNt0 !&ch chZ !it ‹t ‹hi l) 64uan điểm, chủ t+ư9ng, s` tin tưUng, giáo điều; v) nh"n mnh +\ng t+O

@hi có tYnh tO samm? đKng t+ưPc, chZ !it ‹t ‹hi n)0 thường mang [ nghYa ti1u c`c< =u0 nhi1n thNo tôi %iết, !anh tO k@ !it ‹t ‹hisa^^? h8u như không %ao giờ được !Wng t+ong kinh v_n v) hnh như chQ cót+ong âmaka<mb Sách chX giải về âmaka giải thEch chZ n)0 %\ng cách coi nó tư9ng đư9ng vPikhái ni3m @a@a^casa^^?,m m) ta đã th"0, có li1n h3 m:t thiết vPi tham ái<

hác %i3t đ8u ti1n giZa sa^^?kkhan!ha vPi !it ‹t ‹hisa^^? ] m) 4u0ển La^ca@@aka+an ‹atthakath? coinhư l) @a@a^casa^^? ] chQ cho th"0 l) t+ong sa^^?kkhan!ha không có vVng tưUng v) tham ái không

@hát sanh tO sa^^?kkhan!ha< =h`c +a, vVng tưUng ] cng như !it ‹t ‹hisa^^? ] thu'c vềsa kh?+akkhan!ha chK không thu'c sa^^?kkhan!ha v như #Ntti@aka+an ‹a đã nói 6vVng tưUng l)ṅ

tham ái, l) 4uan kiến, l) ngo mn v) l) %"t cK sa kh?+a n)o !o chXng kh9i đ'ng l1n;<ṅ md Hng4u0ển n)0 sau đó tán đ2ng câu n)0 %\ng cách nói th1m 6!W l) vVng tưUng n)o ch_ng nZa, l)sa kh?+a n)o ch_ng nZa, l) các hoan hQ t+ong 4uá khK, tư9ng lai v) hi3n ti n)o ch_ng nZa, t"t cảṅ

thA0 đều như nhau<;me *' âmaka không /ế@ loi !it ‹t ‹hisa^^? v) vVng tưUng. l) sa^^?kkhan!hav nó thu'c về sa kh?+akkhan!ha< #hư đã chX thEch tO t+ưPc, sa^^? thường được coi l) ngu01nṅ

nhân của vVng tưUng< Sa^^?kkhan!ha l) môi t+ường cho vVng tưUng @hát t+iển cng như cho 4uanđiểm sai lc, !it ‹t ‹hi.< =u0 nhi1n, @hải nh"n mnh +\ng vVng tưUng t` nó không thu'c vềsa^^?kkhan!ha %Ui v t:@ hợ@ n)0 chQ có nhi3m vG kEch gợi s` sanh khUi của vVng tưUng v(n gó@

@h8n to n1n sa kh?+akkhan!ha n)0<ṅ

.a>>! thi?n

hông @hải lXc n)o sa^^? cng %& coi l) chưPng ngi cho giải thoát< Hhng hn, %'B gutta+anik?0a, cho ta m't vE !G về giá t+& tEch c`c của sa^^?< Hó l8n, đ3 tT thân c:n nh"t của đKcṅ

Lh:t l) ¢nan!a, đến %áo cho #g)i %iết l) tM khNo 7i+im?nan!a %& %3nh nŠng< ‰Kc Lh:t %ảo ¢nan!ađến th_m 7i+im?nan!a v) đVc 6‚— sa^^?; đến người %&nh "0… chQ nhờ s` đVc tGng n)0 #g)i nói 6cól[ !o để tin +\ng %&nh tnh se được thu01n giảm ynga0 l:@ tKcz< m -ười sa^^? "0 l)5 ‚. nh:nthKc về vô thường aniccasa^^?., •. nh:n thKc về tEnh vô ngã anattasa^^?., €. nh:n thKc về s`

%"t lc asu%hasa^^?., Œ. nh:n thKc về s` ngu0 hi ?!~navasa^^?., ƒ. nh:n thKc về s` tO %d@ahanasa^^?., „. nh:n thKc về hết ham mu(n vi+?gasa^^?., †. nh:n thKc về s` !i3t t:nni+o!hasa^^?., . nh:n thKc về s` nh)m chán t"t cả thế gian n)0 sa%%alokN ana%hi+atasa^^?., –.

b



























nh:n thKc về s` vô thường của t"t cả nhZng g !o điều ki3n to th)nh sa%%N sa kh?+Nsuṅ

aniccasa^^?., v) ‚—. nh:n thKc +p +3t về h9i thU ?na@anasati.<

=a có thể t` hdi ti sao đKc Lh:t nghY l) #g)i 6có l[ !o để tin +\ng chQ nhờ s` đVc tGng n)0 %&nhtnh của 7i+im?nan!a se được thu01n giảm;< LhAm Bsi%han!haka@uttamf chQ +p +\ng #g)i khôngtin v)o 4u0ền l`c của ngôn tO có thể tha0 đRi được đ&nh m3nh con người… n1n vPi ng)i câu nói "0hnh như không được thu8n nh"t< =u0 nhi1n, có thể #g)i chQ mu(n nói +\ng nghN ‚— sa^^? n)0 sekhu0ến khEch 7i+im?nan!a tu t:@ @hát t+iển các nh:n thKc "0 ] nhờ thế, nếu t` nó không @hải l)cách chZa t+& %&nh tnh, th se l)m thu01n giảm khR đau to +a tO c9n %3nh đó<

Hó hai loi vN!an? ] ?mis? v) ni+?mis? ] gi(ng như thế, ta cng th"0 có hai loi sa^^?5 loi đưa đếnkhR đaum v chXng to +a vVng tưUng, v) loi cải thi3n tư9ng lai con người nhờ đ(i !i3n vPi th`cti 4ua %a đŠc tEnh của kiế@ s(ng5 anicca, anatta, !ukkha.mj v) @h(i hợ@ vPi %A0 khEa cnh khácto th)nh mười sa^^? đã được kể +a t+ong kinh 7i+im?nan!a< ‰â0 không @hải l) kinh !u0 nh"t đềc:@ tPi khEa cnh thi3n của sa^^?< DE !G, t+ong %' F~ghanik?0a, các sa^^? thi3n n)0 được @hân loi!ưPi %' %A0 v) l)m tâm h2n @hong @hX…mdl t+ong B gutta+anik?0a được @hân loi th)nh %' sáu,ṅ

các sa^^? thi3n n)0 được coi l) các 0ếu t( to th)nh t+E tu3 vi>>?, mdP t+ong F~ghanik?0a, các sa^^?

thi3n n)0 được @hân loi !ưPi %' n_m v) được coi l) đưa đến chEn mWi giải thoát,mdb v) cu(i cWng,t+ong B gutta+anik?0a,ṅ md các sa^^? thi3n n)0 được coi l) 6to nhiều kết 4uả, hfa nh:@ v)o v) đưađến cpi %"t tT ni%%?na.;<

=hNo tôi %iết, to)n tng L?li cWng vPi các %' chX giải tán th)nh 4uan điểm cho +\ng sa^^? có thể l)thi3n khi chXng được điều chQnh cho hợ@ vPi nh:n thKc về các 0ếu t( c(t tủ0 c8n thiết cho giảithoát< ‰iều 4uan t+Vng c8n ghi chX U đâ0 l) %a 0ếu t( chEnh, +p +)ng ha0 ngG [, được hợ@ nh"t t+ongt"t cả các !anh mGc n)05 nh:n thKc về vô thường anicca., nh:n thKc về khR đau !ukkha., nh:nthKc về vô ngã anatta.< #hư đã chQ U t+1n, %a 0ếu t( chEnh n)0 to th)nh nền tảng cho t+E tu3< ‰ểđt mGc ti1u n)0, !W mGc ti1u "0 l) ni%%?na cfn ha0 không cfn t)n !ư, ha0 mGc ti1u "0 l)sa^^?vN!a0itani+o!ha, điều tu03t đ(i c8n thiết cho người h)nh thiền U đâ0 l) t:@ @hát t+iển tu3 %\ng

vi@assan? tu3 4uán th`c tánh. v(n se được nh:n thKc về vô thường, khR não v) vô ngã tu8n t` t+augi2i< #hư *u!!haghosa đã nói t+ong Disu!!himagga, có ‚ loi vi@assan? mdd chEnh v) t+ong s(n)0 có sáu đã được li3t k1 l) sa^^? thi3n như đã th"0 U t+1n5 vô thường, vô ngã, khR não, l0 !Gc,đon !i3t, v) ngu0 hi ?!inava.< S` t+au gi2i các sa^^? thi3n n)0 chng nhZng không l)m tham áisanh khUi nZa, m) cfn giX@ tu t:@ t+E tu3 4ua đó người ta có thể cJt đKt được chu kM sanh tT v)chu}i @hát sanh !o tW0 thu'c<

.a>>! thi?n v 7a>>!kkhandha

=Pi đâ0 ta có thể t` hdi l) sa^n? thi3n n)0 có thu'c về sa^^?]kkhan!ha ha0 không< =+ongDisu!!himagga, *u!!haghosa đã l[ lu:n +\ng, l) m't t+ong nhZng t:@ hợ@, nhi3m vG của sa^n? l)

nh:n %iết 6m8u /anh;, 6m8u v)ng;<<< của đ(i tượng< =hNo 4u0ển n)0, sa^^?]kkhan!ha không thểth"m nh:@ v)o đŠc tEnh của kiế@ s(ng5 4ua khả n_ng nh:n %iết, người ta không thể nJm l"0 đượcđŠc tEnh vô thường, khR não v) vô ngã U mKc đ' sâu thm nh"t< mde =iế@ đến, %\ng t“ !G,*u!!haghosa n1u l1n s` khác %i3t c_n %ản giZa sa^^?kkhan!ha v) t+E tu3 @a^^?.< =+ong khisa^^?kkhan!ha chQ nh:n +a được !áng vŽ %1n ngo)i của đ(i tượng, @a^^? @hân tEch v) hiểu %iếttOng đ(i tượng đXng như nó đang l), thNo 4uan điểm Lh:t hVc, đó l)5 vô thường, khR não v) vô ngã<=hNo Disu!!himagga, sa^^?kkhan!ha t` nó không thể hiểu %iết được %a đŠc tEnh n)0 của kiế@s(ng< #hưng, s` %)n lu:n về sa^^? thi3n chQ +p +\ng có thể có nh:n thKc về vô thường anicca]sa^^?., nh:n thKc về khR não !ukkhasa^^?. v) nh:n thKc về vô ngã anatta sa^^?.< =+ongSuma galavil?sin~ ṅ md chX giải của inh =+ường *'. có n1u +a n_m sa^^? đưa đến giải thoát< mdf‰iều đáng chX [ l) %a t+ong n_m sa^^? n)0 l) đŠc tEnh của kiế@ s(ng<md u0ển Suma gala]ṅ

vil?sin~ n)0 không nhZng mu(n nói đ(i tượng của sa^^? có thể l) %a đŠc tEnh n)0 của kiế@ s(ng, m)cfn ngG [ +\ng chEnh nhZng nh:n %iết n)0 có thể đưa tPi giải thoát nhờ @hát t+iển t+E tu3<






























#hư đã n1u, 4u0ển Disu!!himagga cho +\ng nhi3m vG đ8u ti1n của sa^^?kkhan!ha l) giải thEch l"0nimittamdj l)m @hư9ng ti3n< =+ong đon n)0, chZ nimitta đề c:@ tPi !áng vŽ %1n ngo)i của đ(itượng v) loi %d nhZng 0ếu tEnh tinh tế to n1n nt đŠc thW của m}i hi3n tượng t+ong cu'c s(ng< DE!G, m't loi giải thoát được !in tả l) không cfn !"u hi3u vô tưPng animitta. được giải thEcht+ong Bt ‹t ‹has?lin~ l) kết 4uả nhờ 4uán tưUng đến %a @h8n<mel *\ng cách 4uán %a đŠc tEnh của kiế@s(ng, người ta chKng 4uả giải thoát được %iết tPi l) 6không cfn !"u hi3u;< =+ong đon kinh n)0, các!"u hi3u "0 l) niềm tin về s` t+ường t2n, hnh @hXc v) %ản ngã v(n chQ l) hnh ảnh ngoi hi3nkhông @hản ảnh th`c ti đXng vPi th`c tánh của nó ] như mang đŠc tEnh vô thường, khR não v) vôngã< =+ong khi sa^^?kkhan!ha t` nó %:n tâm đến vi3c nh:n %iết !áng vŽ %1n ngo)i, đến các !"uhi3u, sa^^? thi3n hiểu %iết được cái 6không cfn !"u hi3u;< Fo v:0, v sa^^? thi3n không hiểu đượccác !"u hi3u, chXng không thể được @hân loi l) các 0ếu t( của sa^^?kkhan!ha, v t:@ hợ@ n)0 chQ

%iết đến !áng vŽ %1n ngo)i<

9ối tương :uan giữa .a>>! v ;at <icca7aupp!da

=hNo @at ‹iccasamu@@?!a, vN!an? l) điều ki3n c8n thiết cho khoNn kế tiế@ sanh khUi5 tham ái< =u0nhi1n, t+ong chư9ng về vN!an? ta đã th"0 +\ng không @hải t"t cả các cảm giác đều @hát sanh +a

tham ái<meP =W0 v)o @hản Kng li cảm giác, tham ái se sanh khUi ha0 không sanh khUi< =hot ti1n,sa^^? ch&u t+ách nhi3m cho cách người ta đ(i @hó vPi cảm giác<

*ãt cK khi n)o cái g cảm giác được, cái đó cng được nh:n %iết đến< meb Sa^^? luôn luôn đi kžmv) tiế@ n(i vN!an?,me nhưng cfn tW0 v)o chủ hưPng +i1ng của sa^^?, người ta có thể @hát sanh +atham ái ha0 %Jt đ8u t+au gi2i t+E tu3< Sa^^?kkhan!ha n\m giZa hai khoNn của @at ‹iccasamu@@?!a5vN!an? v) tan ‹h?< =a vOa mPi th"0 +\ng nó thNo sau vN!an?kkhan!ha, v) chu}i !u01n h3 U đon thKŒ, Hh< Œ ] Sa^^? *"t =hi3n ] ngG [ +\ng hai khoNn tiế@ thNo của @at ‹iccasamu@@?!a cng thu'csa kh?+akkhan!ha< Hhu}i !u01n h3 đó đŠt sa^^? giZa vN!an? v) vitakka nghY về.< *Ui v vitakkaṅ

thu'c sa kh?+akkhan!ha, hiển nhi1n l) v& t+E của sa^^?kkhan!ha n\m U giZa vN!an?kkhan!ha v)ṅ

sa kh?+akkhan!ha<ṅ

Sa^^? chế đŠt các hng loi l1n t+1n cảm giác của ta v) @hân loi chXng< Hác kinh v_n thường cho tQ!G m't cảm giác n)o đó được cJt nghYa l) 6m8u /anh; ha0 6m8u v)ng;<med #hưng s` /ế@ hng n)0cfn đi sâu h9n nZa %\ng cách chia các cảm giác n)0 th)nh 6đáng được khao khát;, 6đáng %& ght

%d;< =u0 nhi1n, nếu s` nh:n %iết cJt nghYa +\ng cảm giác "0 l) m't t+ong nhZng sa^^? tEch c`c, thkhông có tham ái ha0 sân h:n n)o sanh khUi l1n, v s` nh:n %iết đó t` nó se %áo cho %iết l) cảmgiác n)0 không đáng để 6được khao khát; v nó không %ền, khR não v) không có t` ngã< #hưng,nếu nh:n %iết v(n đưa đến vVng tưUng tư9ng t` như 4uan điểm sai lc, !it ‹t ‹hi. giải thEch cảm giác"0, vPi ảo tưUng l) cảm giác n)0 lâu !)i, l) ngu2n c'i của khoái lc ha0 li1n kết vPi m't %ản ngã,th người ta se ch&u khR đau< =hNo nh) Lh:t, chEnh các 4uan điểm "0 ch&u t+ách nhi3m cho nh:nđ&nh sai lc về th`c ti v) t+ói %u'c v)o sa s?+a, %Ui v các 4uan điểm "0 l) l[ !o cho tham ái t_ngṁ

t+ưUng<

#hư *u!!haghosa đã nói t+ong Disu!!himagga, sa^^?kkhan!ha c8n @hải li1n kết vPi vVng tưUng.nhờ nh:n hiểu được các !"u hi3u %1n ngo)i, có nhi3m vG giải thEch như người mW mô tả voi< meeS` so sánh vPi người mW có le để chQ đến m't câu chu03n t+ong x!?name kể chu03n nhZng ngườimW tO lXc lVt lfng được 01u c8u mô tả voi %\ng cách chQ sờ m't @h8n c9 thể của con v:t n)0<mef

#hZng người mW "0 đXng m't @h8n n)o, nhưng v s` giải thEch của hV !à t+1n kinh nghi3m %& giPihn, nhZng người mW "0 không thể nh:n %iết được s` th`c to)n !i3n v) th`c ti đXng như th:t0ath?%hCta^?n ‹a!assana.<me =u0 nhi1n, nếu sa^^? %"t thi3n được tha0 %\ng m't t+ong nhZngsa^^? thi3n, tham ái se không được sanh +a, s` hiểu %iết đXng đJn về th`c ti se khUi l1n v) tu3 giácse được @hát t+iển<

d

























=+ong chư9ng n)0, ta đã th"0 nhi3m vG chEnh của sa^^?kkhan!ha l) nh:n +a v) cJt nghYa cảm giácthNo loi !o nó á@ đŠt l1n< =ôi đã @hân %i3t hai loi sa^^?< $oi sa^^? thi3n, nói tóm, l) nhZng nh:n

%iết về %a đŠc tEnh của kiế@ s(ng< HhXng không thu'c về sa^^?kkhan!ha< -Št khác, các sa^^? %"tthi3n, chQ thu8n l) nhZng s` cJt nghYa về th`c ti không đưa đến tu3 giác v) đNm li vVng tưUng<=ù t+ung, sa^^?kkhan!ha !o nhZng sa^^? %"t thi3n n)0 to th)nh< =+O @hi sa^^? của người đượcsa^^? thi3n coi 4uản, chả ngc nhi1n g, người "0 se @hát sanh +a tham ái, sân h:n, %ám nEu v) t+U th)nh, t"t cả nhZng thK n)0 đều n\m t+ong t:@ hợ@ kế tiế@5 sa kh?+a<ṅ

]]]]]]]]]]

mP Uq iii dPqmb Sa5v6n6ti)a5v6n6tŽti 3h? a+#)? ta)26 )a556 +#ccati 9:q i bj=qm Ki5ca ;hi33ha+J )a55au +a0Jtha¢ Sa5v6n6tŽti 3h? ;hi33ha+J ta)26 )a556 ti+#ccatiq Ki5 ca)a5v6n6ti¢ $Ž'a2 pi )a5v6n6ti pŽta3a2 pi )a5v6n6ti '?hita3a2 pi)a5v6n6ti ?06ta2 pi )a5v6n6tiq Sa5v6n6tŽti 3h? ;hi33ha+J ta)26 )a556 +#ccati9Sq iii f=q

md ™q Lq ??0œa-0 Q 0(ch hai chữ n,E t-?ng The Book of 8indred &ayings 9L?n0?n 4¯°q PjPf^bb= fqme šq Bq H?-nJ- Q 0Rng hai chữ n,E t-?ng The Collection of the )iddle -ength&ayings P ebqm :i'q bfq Th8 0> n,E Q Qược $i Sư Vavi-6 0Rng Qến t-?ng 3hi thả? '#ận +!i:6-aq $aEi0ha )att<pa'a;;hatiq 7ath6 hi aOga)a2;h6-6q H?t )a00? -ath? itiq–+au 3han0hJ)# )antJ)#q H?ti )atti )a22#tti 9Sq iq Pe=qmf I. ;iết th\2 +ề pa55attŽ kin tha2 3hả? ‰The Concept of a Concept0 ;,ic/a Uq Kq a-0J- t-?ng Xournal of %ndian Philosophy 9PjfP= Q•c ;i"t t-ang Pjqm Kata2? ca ;hi33ha+J )a556nau +ip63?¢ V?h6-a+Jpa336ha2 ;hi33ha+J)a556 +a062i‡ Eath6 Eath6 nau )a5v6n6ti tath6 tath6 +?ha-atiŠJ+au )a55Ž

ah?)in ti 9Uq iii dP^Pd=mj Va)#;an0h# ni -zng người ta nhận ;iết +ề 2[# kanh 9nŽ'au +iv6n6ti=nhưng người ta gán } ni"2 2[# kanh |E ch? )ự nhận ;iết 9nŽ'a2 iti )au^ v6n6ti=q ‰La n?ti?n 9)auv56= c?n)i)tJ 0an) 'a p-hJn)i?n 0J) ca-act´-J)Š 9LaVa''J 4?#))in U;hi0ha-2a3?µa Pb=qmPl Ti+i0hJna )a55633han0h? atthi 3#)a'? atthi a3#)a'? atthi a+E63at? 9V;hqb=mPP Ta))Ž0ha 0ihJ +a )#tJ 2#tJ +6 pa3appit6 nŠatthi aX< pi )a556 tau;-6h2aXau 0ihi2an60iE6nau 0JnŽ0ha '?3a)2iu +i3appaEJEEa 9Snq lb=qmPb ThJ? 0anh tN 4hật hc chữ ;-6h2aXa 3hWng ;( gi!i h@n t-?ng các th,nhph[n giai c|p k hiq ThaE +,? Q 3inh t@ng kác Q(nh -zng +( ;-6h2aXa thựcth> ', +( Q c/ng c& )A# chắc t-?ng gi!i 9)Ž'a= Q(nh 9)a260hi= +, t#" 9pa556=qIc K<a0anta)#tta 9Dq i Pbf^dj=q T-?ng 4hật iá? chữ ;-6h2aXa Q%ng nghMa+!i U-ahantqmP Sq i Pde‡ ii PeqmPd Uq i bb^bqmPe qqq )a556Ea #pa-?0han6 J+au 0#33ha33haE? h?ti 9Snq fb=qmP Sa556ni06n6 hi papa5ca)aO3h6 9Snq fd=q F#E.n $i00J)a c?i papa5c6 +,papa5ca)aO3h6 như nha#q 4apa5c6 EJ+a papa5ca)aO3h6 9$i0q i bl‡ dd=q$ghMa QJn th#ật ngữ papa5c6 ', )ự ‰2i\n 2an )#E tư`ngŠ ‰h#\ 0@ngŠ +, c th.Qề cập t!i tư tư`ng 2i\n 2an cai r#ản h,nh +i c/a ta 2, 3hWng hề haE ;iếtq

IAE ', '} 0? t@i )a? tWi 0(ch 0anh tN |E ', ‰á2 ảnhŠq T#E nhi\n như Gicha-0HaEJ) Q ghi nhận -zng ‰0anh tN ‰p-apa5caŠ 3hi Qược 0Rng t-?ng tác phx24hật hc thực -a 3hWng 2ang ng> } -w -"t n,? cảq mDanh tN ‰p-apa5caŠ +,

e



































‰0³¡iŠ c th. Qược c?i như ', chữ ;iến nghMa 9chữ c nghMa thaE Qî= c 3hản1ng t@? -a nghMa ch8nh kác n,? Q tRE thJ? người hc 4hật 0Rngq DR ;iếnnghMa các chữ |E c Q•c t8nh 3hWng thaE Qî Qược 0Rng Q. ch{ ch? th|E )ự )*0>ng )ai '@c c/a tA2q $\n ;|t cY 3hi n,? g•p những chữ n,E t-?ng 3inh Qi.nQiề# ta c[n ;iết chắc -zng các chữ |E ch{ 2#&n ni Qến thi r#Jn t-?ng tA2thYc c[n phải tN ; nế# chZng ta 2#&n chYng Qược th,nh r#ả t&t Q€p nh|tŠq9Dignana on the %ntrepretation of &igns mL?n0?n K'#œJ- Uca0J2ic 4#;'i)hJ-)Pj t-ang ghi chZ e=q I. c )ự phAn t8ch t{ 2{ +ề th#ật ngữ n,E ngườiQc n\n tha2 3hả? c#&n Concept and 6eality in Early Buddhist Thought 9Kan0E B4S Pj= c/a Bhi33h# ®6Xanan0a 2t tác phx2 ch{ 0,nh Q. nghi\ncY# +ề papa5caqmPf :q i e‡ Sq i Pll‡ i+q eb fP‡ Uq ii PP‡ iii j +An +AnqmP :ant6 ‰ha2 a)2i 9Snq jP=qmPj 4hng 0(ch tN cA# 3" )a# papa5ca)a556 ita-Žta-6 na-6 papa5caEant6#paEanti )a55in? 2an?2aEa2 gJha)ita5ca )a;;au pan#vva nJ33ha22a^)ita2 i-ŽEati 9Sq i+ fP=qmbl Ki'J)a)a556Ea papa5ca)a556 n62a h#t+6 9SUq ii b=q Iiề# Qáng chZ } ',

chữ 3i)J'a thường Qược 'i\n 3ết +!i những Qa2 2\ ái 0>c ',2 nhi†2 'ậ# tA2thYcq Ic $E6n6ti'?3a B#00hi)t Dicti?na-E t-ang lqmbP TaXh60ihi26nappa;hJ0au papa5cau 9SnUq ii dP=q Tương tự như ` $i0qi bl‡ dd^de +, $Jtq fqmbb 4apa5ca)a556 ti taXh60ihipapa5ca)a2paE#tt6 )a556 9:Uq ii fe=qmb Về chữ +ita33a Qc Dq ii bffq T-?ng ;ản 0(ch DŽghani36Ea :a#-icJ a')hJtán th,nh 'ời 0(ch chữ n,E ', ‰)#E tư`ngŠq ’J2 a')hJ Thus $ae % $eard 9L?n0?n i)0?2 4#;'i)hcati?n) Pjf= t-ang ef chZ th8ch )& PPqmbd Ca33h#X cŠ6+#)? paicca -<pa ca #ppavvati ca33h#+i556Xau tiXXau )aO^gati pha))? pha))apaccaE6 +J0an6 Eau +J0Jti tau )a5v6n6ti Eau )a5v6n6titau +ita33Jti Eau +ita33Jti tau papa5cJti Eau papa5cJti tata? ni06naup#-i)au papa5ca)aO3h6 )a2#06ca-anti atŽt6n6gatapacc#ppannJ)# ca33h#^+iXXJEEJ)# -<pJ)# 9:q i PPP^Pb=q $hững cA# tương tự t2 th|E ` :q i bej‡ Sqi+ f +An +Anqmbe 7? papa5ca2 an#E#tt? papa5c6;hi-at? 2ag? ci-60h6EŽ )? ni;;6nauE?ga33hJ2au an#tta-au 9Thq i +q jj=qmb –q Gq Sa-athchan0-a Buddhist Theory of Perception 9C?'?2;? CJE'?n…ni+J-)itE 4-J)) Pje= t-ang Plqmbf T-?ng chZ giải chan0a tương Qương +!i th´2 2#&n 3ha? 3hát 9taXh6=qmb Dq ii bff^fqmbj Snq fdq

ml Thực -a nế# ta ch|p nhận giả th#Eết t-?ng )#tta Qề cập ` t-ang jj -zngpapa5ca Q%ng nghMa +!i 0ihi papa5ca tự Qng Qược phAn '?@i 0ư!i nh2)aO3h6-a33han0ha + 0ihi Qược c?i ', 2t t-?ng el tA2 ph> tRE th#c)aO3h6-a33han0ha 9kJ2 t-ang Pbj^l=qmP Ka2at? ta)2iu )a2EJ )a55633han0h? h?ti¢ 76 ta)2iu )a2aEJ )a556)a5v6n6 )a5v6nitattau ^ aEau ta)2iu )a2aEJ )a55633han0h? h?ti 9Dh)q Pf=qmb T-?ng :ah6ni00J)a c/a ; Kh#00a3ani36Ea 0anh tN n,E Qược 0Rng 2t'[n +, Qược c?i như tương Qương +!i r#an Qi.2 )ai '@cq 9$i0q j=qm Sa556Ea2a3J t6+a 0ihi)a556 ti papa5ca)a556 ti 60Ž)# 6gat6 0ihi)a5569Cq Uq ™q GhE) Da+i0) J0q 4a5cappa3a-aXattha3ath6 —?#-na' ?y thJ 4q Tq Sq 9PjPl^Pb= ejq

md 4apa5c6 n62a taXh60ihi26n6 ta0a;hi)aO3h6t6 ca )aO3h6-6 9$Jtq f=qme 7? c6pi papa5c? EJ ca )aO3h6-6 E6 ca atŽt6gatapacc#ppanna))a a;hi^nan0ana i0au J3attau 9$Jtq =q









































m SacJ 3h? t+au nan0a i-i26nan0a))a ;hi33h#n? #pa)aO3a2it+6 0a)a)a556 ;h6)JEE6)i th6nau 3h? panŠ Jtau +ivvati Eau i-i26nan0a))a ;hi3^3h#n? 0a)a556 )#t+6 )? 6;h60? h6na)? paipa))a2;hJEEa 9Uq + Pl=q chữh6na)? ngaE 'ập tYc c ' B?i)+J-t ; r#\n chữ n,Eq :#&n ;iết th\2 cách0Rng chữ n,E kin Qc 4hx2 :AE :ưa Kin0-J0 SaEing + elžqmf Sq i+ Plqm $hư Q Qề cập ` Snq fb‡ lbqmj V á2 ch{ t!i a)#;ha +, 60Žna n\n 0#33ha Qược gián tiếp ng> } ` QAEqmdl 76+a3Ž+a5 ca ;hi33ha+J ;hi33h< anicca^)a55au ;h6+J))anti anatta^)a55au ;h6+J))anti a)#;ha^)a55au ;h6+J))anti 60Žna+a^)a55au ;h6+J)^)anti pah6na^)a55au ;h6+J))anti +i-6ga^)a55au ;h6+J))anti ni-?0ha^)a55au ;h6+J))anti +#00hi EJ+a ;hi33ha+J ;hi33h<nau p6i3aO3h6 n?pa-ih6ni 9Dq ii fj=q BảE )ự nhận ;iết t-?ng Q?@n +1n n,E ', nhận ;iết +ề +Wthường +W ng ;|t t(nh ng#E hi.2 0Yt ; 'E tha2 Q?@n 0i"tq Gw -,ng ', )ựphZ th(nh t-?ng Q?@n n,E 2ang } nghMa ‰tA2 'inhŠ + QYc 4hật Qang th#Eếtgiảng ch? các t‚ 3hJ?qmdP Cha Ei2J ;hi33ha+J 0ha226 +ivv6;h6giE6q Kata2J cha¢ Unicca)a556

aniccJ 0#33ha)a556 0#33hJ anatta)a556 pah6na)a556 +i-6ga)a556 ni-?0^ha)a556 9Uq iii d=q Sá# nhận ;iết n,E ', nhận ;iết +ề +W thường +ề 3hˆ Qa#t-?ng +W thường +ề +W ng t-?ng 3hˆ Qa# +ề tN ; +ề 'E tha2 +ề Q?@n 0i"tqmdb 4a5ca +i2#tti^pa-ip6caniE6 )a556q Unicca)a556 aniccJ 0#33ha)a5560#33hJ anatta)a556 pah6na)a556 +i-6ga)a556 ni-?0ha)a556q IAE ', nhận;iết +ề +W thường +ề 3hˆ Qa# t-?ng +W thường +ề +W ng t-?ng 3hˆ Qa# +ề tN; +ề 'E tha2q 9Dq iii bd=qmd 4a5cŠi26 ;hi33ha+J )a556 ;h6+it6 ;ah#'Ž3at6 2ahappha'6 h?nti 2ah6^ni)au)6 a2at?ga0h6 a2atapa-iE?)6n6q Kata26 pa5ca¢ U)#;ha)a556 2a-a^Xa)a556 60Žna+a)a556 6h6-J pai33<'a)a556 )a;;a'?3J ana;hi-ata)aXX6 9Uq iiifj=q $hận ;iết +ề )ự ;|t 3hả ái 9gh~ t`2= cái chết ng#E hi.2 gh\ t`2 thYc1n +, nh,2 chán t|t cả thế gianqmdd V)2q jeq :ười tá2 '?@i r#án tư`ng 9an#pa))an6= n,E ', r#án +W thường3hˆ n? +W ng )An hận 3hWng c„n +ư!ng 2ắc 9cách 'E= tận 0i"t tN ; h?@i+?ng ch#E.n ;iến 3hWng ch(# Qiề# 3i"n 3hWng c„n ha2 2#&n t-&ng 3hWngt#" hi.# ;iết t1ng thượng +ề t|t cả các hi"n tượng th|E ;iết thực t@i QZng nhưthật 9Eath6;h<t656Xa0a))ana= )ự ng#E h@i tư 0#E +, r#aE Qiq $hững r#ántư`ng c 3´2 chữ 46'i Q Qược Qề cập Qến 8t nh|t 2t '[n t-?ng các )a556thi"nqmde V)2q dfqmd DUq iii Plq

mdf 4a5ca +i2#tti^pa-ip6caniE6 )a556q T-?ng cA# n,E chữ giải th?át 9+i2#tti=-w -,ng c 'i\n h" h_ tương Qến t-@ng thái U-ahantqmd DUq iii Plqmdj Sa5v6napaccaEani2itta3a-aXa-a)6 9V)2q db=qmel Uni2itta)ipa))anau 3athJ)iq Vipa))an6 hi niccani2ittau )#3hani2ittauattani2itta5 ca #ggh6Jti ta)26 ani2itt6 tiq 9Dh)Uq bbP=qmeP ’J2 t-ang f +, các t-ang )a# Qqmeb 7au +J0Jti tau )a5v6n6ti 9:q i PPP^Pb=q $hững cA# tương tự như thế t2th|E ` :q i bej‡ Sq i+q f +An +Anqme Iiề# n,E cong Qược +i"n chYng ;zng ch#_i nhAn r#ả ni ` Q?@n thY d Chqd ^ Sa556 B|t Thi"n ^ q

med Sq iii fqmee 7ath6 gahitani2itta+a)Jna a;hini+J)a3a-aXapacc#pah6n6hatthi0a))a3aân0h6 +iEa 9V)2q db=q

f











































me …0q ^jq DR ch? t 0> t2 th|E t-?ng r#E.n …06na n,E Qược IYc 4hật0Rng Q. giải th8ch ch? +#a t@i )a? 2t )& các t# )M ng?@i Q@? c nhận Q(nhr#an Qi.2 3hác nha# B#00hagh?)a Q 0Rng n 2t cách th8ch hợp Q. giảith8ch nhi"2 +> 2, )a556 thi h,nhqmef TJ J0i)? hatthŽ nŠJ0i)? hatthŽ nŠJ0i)? hatthŽ J0i)? hatthŽŠ ti a55a2a55au2#hŽhi )auE#vvhiu)# 9…0q j=qme Iiề# Qáng ghi chZ ` QAE ', th|E ;iết thực t@i QZng như thật 9Eath6;h<t6^56Xa0a))ana= ', 2t t-?ng P '?@i t#" r#án thực tánh ch8nh 9+ipa))an6= Qềcập ` ph> chZ dd ` t-\n

Chương @

.a kh!"akkhandhaṅ

=+ưPc nh"t, mGc đEch chư9ng n)0 l) tm +a [ nghYa c_n %ản n(i kết các đon kinh t+ong đó chZn)0 /u"t hi3n… v) kế đến l) đưa +a lời giải thEch chEnh /ác về sa kh?+akkhan!ha v) chKc n_ng củaṅ

nó t+ong s` li1n h3 vPi thu0ết @hát sanh !o tW0 thu'c< =ôi se không c( tm m't tiếng Bnh tư9ngđư9ng vPi t"t cả ngG [ của chZ sa kh?+a n)0 %Ui v, như đã th"0 U t+1n, công vi3c như thế thể n)oṅ

cng th"t %i< =ha0 v)o đó, tôi se thT đưa +a lời giải thEch +'ng +ãi v) h0 vVng l) đ80 đủ. vềsa kh?+a để hiểu được [ nghYa tRng 4uát của !anh tO n)0 %\ng cách nh"n mnh đến chiều hưPngṅ

nhân 4uả< ‰ể ho)n th)nh nhZng vi3c "0, t+ưPc hết tôi se !Wng đến s` @hân loi ƒ @h8n để @hân tEchnhZng [ khác nhau của !anh tO n)0< =ôi se không %)n về sa kh?+akkhan!a t+ong s` @hân loi n)0<ṅ

Sau khi t+nh %80 nhZng [ khác nhau, v) l)m sáng td [ nghYa !anh tO t+ong các [ n)0, tôi se tiế@ tGc %)n về nghYa chung của sa kh?+a< Sau cWng, /t đến chKc n_ng +i1ng của sa kh?+a khi l) m't t+ongṅ ṅ

n_m t:@ hợ@ @a^cakkhan!?.< Lhư9ng @há@ n)0 se cho ta hiểu %iết tRng 4uát về sa kh?+a v) vềṅ

sa kh?+akkhan!ha<ṅ

.ự Aa ngha c6a danh t .a kh!"aṅ

‰ể chKc n_ng của chZ sa kh?+akkhan!ha đb +(i +Jm, t+ưPc hết hã0 tm hiểu sa kh?+a thNo nghYaṅ ṅ

+'ng của nó< Sa kh?+a l) m't t+ong chZ tiếng L?li có nhiều [ nghYa t+iết hVc nh"t< StchN+%atsk0 %nhṅ

@hAm +\ng 6!anh tO v) [ ni3m sa sk?+a đóng @h8n nRi %:t t+ong t"t cả h3 th(ng t+iết hVc n ‰'<ṁ

#ó thường có nghYa 4u0ền l`c %E An m) sau đó t` %iểu hi3n 4ua m't s` c( mnh me n)o đó;<mP=+ong @h8n giPi thi3u %ản !&ch -a>>himanik?0amb của mnh, %) £< *< o+nN+ đề c:@ đến m't đont+ong L?li =N/t SociNt0 Fictiona+0 để nh"n mnh đến chiều sâu ngZ hVc của !anh tO sa kh?+a< #óṅ

l) m't t+ong nhZng !anh tO khó nh"t t+ong si1u hnh hVc Lh:t 7iáo, t+ong đó s` t+'n lqn 4uan điểmchủ thể]khách thể về thế giPi v) về hi3n tượng đang /ả0 +a thu'c ‰ông @hư9ng đ80 đủ đến n}ikhông có m't thu:t ngZ =â0 @hư9ng n)o có thể đi tPi g(c + [ nghYa của nó %\ng@hi1n !&ch m'tchZ đ9n thu8n n)o<m *) Ih0s Favi!s cng %)0 td s` lXng tXng của mnh về [ nghYa của !anh tOn)05

HhXng ta chQ U ngưbng cTa v"n đề của !anh tO n)0, v thế chả có g l nếu ta th"0 các v"n đềto n1n m9 h2 n)0, người hVc Lh:t ch&u tm hiểu se th"0, chng hn, chả khác g vPi vi3c sT!Gng lXng tXng các !anh tO tâm l[ ] cảm giác, [ chE, tâm thKc ] l)m chXng ta cfn khác %i3tnhau lJm< #ếu tôi đã chng đi v)o được t+Vng tâm của sankh?+askan!ha sic "0 l) v 4u0ểnFhammasa gan ‹i $i3t 1 Hác Lhá@ v) 4u0ển chX giải của nó đều không đưa +a m't giảṅ

thu0ết thoả đáng n)omd<

š nghYa chEnh /ác của 64u0ền l`c %E An; n)0 vqn cfn mờ m&t< #hư *an!usNna -a!ana0akN chQ choth"0 t+ong lu:n án tiến sY của ông ta, chQ n'i !anh tO n)0 thôi, đã có 6%a mư9i nh) hVc giả đưa +anhiều nghYa khác nhau;<me -'t t+ong nhZng l[ !o của s` khác %i3t đa !ng t+ong l(i !in !&ch n)0




















có thể v tiếng L?li, sa kh?+a có nhiều nghYa< Su+Nn!+anath Fasgu@ta giải thEch s` đa nghYa gŠ@ṅ

@hải t+ong tng L?li

‰Kc Lh:t l) m't t+ong nhZng nh) tư tưUng đ8u ti1n giPi thi3u các !anh tO t+iết hVc v) ngZ @há@ thEch hợ@ vPi @hư9ng @há@ t+iết hVc đŠc thW v) không Et th nhiều, ng)i thường @hải!Wng m't !anh tO có nhiều nghYa khác nhau< Hó nhZng !anh tO t+iết hVc Et +a, v thế h9i u0ểnchu0ển khi được so sánh vPi các !anh tO có [ nghYa chEnh /ác v) +p +)ng như ta th"0 t+ong tưtưUng Sansk+it sau n)0<m

#hưng nhiều hVc giả, như ans olŸgang Schumann, đề ngh& +\ng lãnh v`c khá +'ng về nghYa củasa kh?+a không có v)o thời Lh:t ti thế< =hNo Schumann, [ nghYa đa !ng của nó %Jt ngu2n tO sáchṅ

lu:n giải về v_n hVc sutta đ8u ti1n v) tO s` @hát t+iển h3 th(ng t+iết hVc có 4u0 củ v) @hKc t@ khUil1n nhiều thế k“ sau khi Lh:t nh:@ !i3t<mf

£< *< o+nN+ chia sa kh?+a +a l)m %(n loi khác nhau, m}i loi có nghYa khác %i3t< ‰ó l)5 ‚.ṅ

sa kh?+a l) m't t+ong các t:@ hợ@, •. l) m't t+ong mười hai khoNn của @at ‹iccasamu@@?!a, €. l)ṅ

h)nh vi li1n kết vPi thân, lời nói v) tâm [ k?0a, vac~ v) citta. v) cu(i cWng Œ. l) nhZng đŠc tEnh

khi li1n kết vPi !anh tO ?0u tuRi thV.<m Schumann t+ong lu:n án tiến sY '0&0utung un& '0&0utung0nt@ic5lung &0 ,0rminu 4#m5hār# im %r\h0n 'u&&himu của mnh, đã giải thEch tQmQ !anh tO "0 /ế@ thNo %(n loi tư9ng t`<mj FWng %ảng @hân loi của o+nN+ v) Schumann l)mkhUi điểm, tôi đã khai t+iển +a m't %ảng /ế@ hng +'ng h9n g2m có n_m loi5 ‚. sa kh?+a l) m'tṅ

sa khata]!hamma đ2ng nghYa vPi hnh thKc cWng g(c sa khata, •. l) m't @acca0a, €. l)ṅ ṅ

?0usa kh?+a, Œ. l) m't @h8n của chZ k@ sasa kh?+a v) asa kh?+a, v) sau cWng, ƒ. l) m't t+ongṅ ṅ ṅ

n_m t:@ hợ@<

.a kh!"a + .a khataṅ ṅ

=+ong to)n tng L?li, [ ni3m sa kh?+a li1n h3 g8n gi nh"t vPi [ ni3m sa khata<ṅ ṅ mPl ‰&nh nghYa

thông thường về !anh tO n)0 như sau5 6nó được gVi l) sa kh?+a v nó 6to +a; sa khataṅ ṅ mPP đượcgVi l) sa kh?+a v nó to +a cái được to th)nh.< *Ui v tiếng L?li a%hisa kha+oti m) tôi !&ch l) 6toṅ ṅ

+a; cWng g(c vPi sa kh?+a, khó m) hiểu được đ&nh nghYa !o chZ n)0 đưa +a< u0ển Bt ‹t ‹has?lin~ ṅ

mi1u tả về sa khata l)m sáng td đ&nh nghYa t+1n về sa kh?+a< 6Hác sa khata được to n1n, đượcṅ ṅ ṅ

gh@ li nhờ điều ki3n, v) %"t cK cái g không @hải l) sa khata th cái đó l) asa khata<;ṅ ṅ mPb =+ong @hG lGc %ản !&ch B%hi!hammatta]sa gaha của mnh, S< < Bung nh"n mnh +\ng !W !anh tOṅ

sa khata được ng8m hiểu l) 6được c"u to th)nh;, [ ni3m 6ch&u s` 4ui đ&nh v) được to n1n; g8nṅ

gi nh"t vPi đ&nh nghYa của !anh tO n)0<mP #hZng điều ki3n, ha0 nhZng ngu01n nhân n)0, to n1nsa khata!hamma hnh như cng l) sa kh?+a<ṅ ṅ

n nhi1n l) có li1n h3 +p +)ng giZa hai [ ni3m n)0 sa kh?+a l) ngu01n nhân, sa kh?+a l) h:u 4uả,ṅ ṅ

đó l) sa khata!hamma., nhưng thNo kinh v_n, chả có khác %i3t g cả giZa hai [ ni3m n)0< =+ongṅ

kinh, có v)i t+ường hợ@ t+ong đó hai đŠc tEnh của kiế@ s(ng ] vô thường v) khR đau ] được !Wng để4ui đ&nh tEnh ch"t !anh tO sa kh?+a< =u0 nhi1n, cng t+ong các đon kinh n)0, đŠc tEnh thK %a củaṅ

kiế@ s(ng, vô ngã, l) đŠc tEnh của !hamma, chK không @hải của sa kh?+a5ṅ

Sa""* $a hr ani99 tiBṅ =ãt cả các sa kh?+a đều vô thường…ṅ

Sa""* $a hr d'h tiBṅ =ãt cả các sa kh?+a đều khR đau…ṅ

Sa""* dha anatt ti. =ãt cả các hi3n tượng đều vô ngã<mPd

=ôi không nghY +\ng U đâ0 chZ &h#mm# được !Wng vPi m't nghYa khác vPi sa kh?+a< #ếu đKc Lh:tṅ

đã nói 6sa%%N sa kh?+? anatt?; có nghYa l) t"t cả các hi3n tượng !o điều ki3n to th)nh đều không cóṅ

th`c thể, người ta se su0 !in sai lc l) các hi3n tượng không !o điều ki3n to th)nhasa khata!hamma. @hải có m't th`c thể t+ường t2n atta.< =hNo =hN+av?!a, hi3n tượng không !oṅ

j






















điều ki3n to th)nh "0 chQ !)nh +i1ng cho m't th)nh @h8n !u0 nh"t ni%%?na. cng không có m'tth`c thể t+ường t2n atta.< ‰ể t+ánh hiểu l8m có thể !o câu 6sa%%N sa kh?+? anatt?; mang li, chZṅ

sa kh?+a được tha0 %\ng chZ !hamma t+ong đon kinh n)0< 9n nZa, %\ng cách nói +\ng 6sa%%Nṅ

!hamm? anatt?;, kinh v_n không nhZng đề ngh& +\ng t"t cả các hi3n tượng !o điều ki3n to th)nhđều anatta, m) cả hi3n tượng không ch&u điều ki3n !u0 nh"t "0 ] ni%%?na ] cng anatta luôn< SáchchX giải về đon kinh n)0 cng nói +\ng sa kh?+a l) chZ đ2ng nghYa vPi sa khata, chZ sa khata chQṅ ṅ ṅ

cho %"t cK 0ếu t( @h8n tT n)o !hamma. !o điều ki3n to th)nh<mPe

D thế, ta có thể khng đ&nh +\ng, l) sa khata, sa kh?+a chQ cho t"t cả các hi3n tượng c_n %ản củaṅ ṅ

kiế@ s(ng ngoi t+O ni%%?na v) !hamma khác được các tông @hái coi l) asa khata.< StchN+]%atsk0ṅ

đã đưa +a m't thu0ết đáng chX [ l) ti sao các hi3n tượng !o điều ki3n to th)nh li được gVi l)sa kh?+a5ṅ

Hác 0ếu t( của cu'c s(ng được coi như l) cái g g8n gi(ng vPi n_ng l`c sa sk+ ‹ta !hammaṁ

sk+< tư9ng đư9ng vPi sa khata !hamma. h9n l) vPi các 0ếu t( có th`c ch"t n)o<<< D cácṅ

n_ng lưc "0 không %ao giờ v:n h)nh đ9n đ'c, nhưng luôn luôn t+ong m(i @hG thu'c h} tư9ngthNo lu:t nhân 4uả, chXng được gVi l) các 0ếu t( đ2ng @h(i hợ@ có 6tác !Gng lqn nhau;

sa sk?+a sk+< tư9ng đư9ng cho vPi sa kh?+a.ṁ ṅ

mP< #hư v:0, t+ong m't s( đon kinh n)o đó, các hi3n tượng !o điều ki3n to th)nh đ2ng nghYa vPisa kh?+a v chXng được to +a t+ưPc đó, ch&u điều ki3n, v), h9n hết, v chXng không t2n ti đ'c l:@ṅ

vPi sa khata khác ] chXng l) nhZng 0ếu t( đ2ng @h(i hợ@< ‰&nh nghYa về sa kh?+a n)0 có giá t+&,ṅ ṅ

đXng vPi to)n thể v t+G n)05 cả tiểu v t+G cá nhân n_m t:@ hợ@ n)0. cng n\m luôn t+ong chZ "0,mPf v) đi v t+G, to)n thể thế giPi hi3n tượng t+ong đó chXng ta đang s(ng cng thế<mP Fo đó,ngoi t+O ni%%?na, t"t cả đều l) sa kh?+a< Hái g h được to th)nh v) có ngu01n nhân, cái "0 l)ṅ

sa kh?+a thNo nghYa hi3n tượng ch&u điều ki3n<ṅ

.a kh!"a + ;accayaṅ

=+ong thu0ết sanh khUi !o tW0 thu'c, sa kh?+a được đŠt l)m khoNn n(i giZa vô minh avi>>?. v)ṅ

thKc vi^^?n ‹a.mPj< ‰iều n)0 có nghYa l) v không hiểu %iết, n1n sa kh?+a th)nh hnh v) @hát sanhṅ

+a thKc< =+ong @at ‹iccasamu@@?!a, tO nền tảng, hnh như chZ sa kh?+a có nghYa khác hn vPi nghYaṅ

người ta cho 6sa kh?+a l) sa khata; như đã nói t+ưPc đâ0 v chKng cP +p +)ng không có đon kinhṅ ṅ

n)o nói các hi3n tượng ch&u điều ki3n "0 to +a thKc cả<

u0ển Di%ha ga đ&nh nghYa sa kh?+a !o vô minh to +a v) ngG [ nói t+ong tư9ng lai nó se @hátṅ ṅ

sanh +a thKc. l) có chủ [ ha0 tác [ cNtan?.<mbl inh v_n cng đ&nh nghYa tư9ng t` về sa kh?+a5ṅ

*' Sa 0uttanik?0a coi !anh tO n)0 tư9ng đư9ng vPi sáu nhóm chủ [ được đ&nh nghYa thNo sáu cTaṁ

giác 4uan<mbP

=ác [ được giải thEch +p t+ong B gutta+anik?0a, đKc Lh:t nói +\ng cái ng)i gVi l) cNtan? chQ l)ṅ

kamma, v) nói +\ng người 6có chủ [; l) người to +a kamma %\ng cách %iểu l' 4ua thân thể, lời nóiv) tâm tư5 6#)0 các tM khNo, =a nói chủ [ chEnh l) nghi3@< hi đã 6có chủ [; +2i, con người h)nhđ'ng %\ng thân, lời nói v) [ tưUng<;mbb S` li1n h3 giZa sa kh?+a ha0 chủ [. v) kamma được giảiṅ

thEch %\ng t“ !G t+ong kinh Iathak?+avagga của B gutta+anik?0a< =+ong kinh n)0, m't người l)mṅ

v)nh /N giải thEch cho vua +\ng v)nh /N v) [ ni3m kamma 4ua t“ !G n)0. 6cK thế l_n m't khi sKcđA0 a%hisa kh?+assa gati. cfn< I2i nó 4ua0 v) +9i /u(ng đãt<ṅ mb Fanh tO a%hisa kh?+aṅ mbd n)0 l)chZ đ2ng nghYa vPi có chủ [ v) U đâ0 đề c:@ tPi đ'ng n_ng v) 4uán tEnh thường li1n kết vPikamma< D l[ !o n)0, La!masi+i !N Silva chQ +p +\ng sa kh?+a thường được coi l) chZ đ2ng nghYaṅ

vPi chủ [ ha0 kamma<mbe #hZng đon !qn chKng n)0 h} t+ợ s` li1n h3 giZa kamma v) sa kh?+aṅ

!o thiền sư -iến ‰i3n Sa0ag0i x *a hin đề +a5

fl




























=+ong s` li1n kết n)0, ta n1n hiểu +\ng m}i h)nh đ'ng ] 4ua vi3c l)m, lời nói, ha0 [ nghY ] đểli m't hot l`c của nó, sa kh?+a ha0 kamma thNo thu:t ngZ @hR thông. được ghi nh:n v)oṅ

t+ư9ng mGc của tOng người, có lợi ha0 hi tW0 thNo h)nh vi "0 thi3n ha0 ác< D v:0, vPi tOngngười, có s` tEch l0 của sa kh?+a ha0 kamma. v(n có chKc n_ng cung Kng n_ng l`c để koṅ

!)i mng s(ng Jt có đau khR v) cái chết thNo sau<mb

u0ển Di%ha ga cfn nói th1m +\ng !o vô minh to +a, sa kh?+a có %a @h8n5 sa kh?+a thi3nṅ ṅ ṅ

@u^^?%hisa kh?+a., sa kh?+a %"t thi3n a@u^^?%hisa kh?+a. v) sa kh?+a %"t đ'ngṅ ṅ ṅ ṅ

?nN^>?%hisa kh?+a.<ṅ mbf Sa kh?+a thi3n được đ&nh nghYa l) các chủ [ thi3n ] kamma ] v(n se to +aṅ

4uả hoŠc t+ong cpi !Gc giPi, ha0 t+ong cpi sJc giPi… các vi3c l)m thi3n %\ng thân, mi3ng, [. n)0g2m có l)m @hưPc thi3n, t+ giPi v) thiền đ&nh<mb Hác sa kh?+a %"t thi3n được giải thEch l)ṅ

kamma %"t thi3n, 4uả của nhZng vi3c l)m "0 chQ t+R U cpi !Gc giPi< mbj Hác sa kh?+a %"t đ'ngṅ

được nói l) nhZng kamma thi3n to +a 4uả t+ong %"t kM %(n cpi vô sJc giPi< ml S` @hân loisa kh?+a th)nh thi3n, %"t thi3n v) %"t đ'ng nh"n mnh th1m m(i li1n h3 giZa sa kh?+a v) kamma<ṅ ṅ

D 4u0ển Di%ha ga nói +\ng chEnh s` chia l)m %a @h8n n)0 l:@ n1n to)n thể tiến t+nh to nghi3@<ṅ

mP

u0ển Dimohavino!an~ giải +p nghYa của sa kh?+a +a %a @h8n5 có sa kh?+a của thân, của lời nói v)ṅ ṅ

của tâm [< Hác sa kh?+a của thân %Jt đ8u %\ng thân v) t` %iểu hi3n 4ua thân< Hác sa kh?+a của lờiṅ ṅ

nói v) của [ nghY %Jt đ8u %\ng lời nói v) %\ng [ nghY v) t` %iểu hi3n 4ua chXng<mb =hNo 4u0ểnâmaka, 6các sa kh?+a của thân %Jt ngu2n tO h9i thU v)o v) h9i thU +a… các sa kh?+a của lời nói %Jtṅ ṅ

ngu2n tO s` su0 nghY v) t+a v"n v(n l) %iểu tượng cho 6to)n thể tiến t+nh tư !u0 của tâm thKc;…mcác sa kh?+a của tâm [ %Jt ngu2n tO nh:n thKc sa^^?. v) tO cảm nghi3m vN!an?. ha0 nói cáchṅ

khác, %Jt ngu2n tO t"t cả hi3n tượng !hamm?. li1n kết vPi tâm, ngoi t+O s` su0 nghY v) t+a /t<md =ôi không tin +\ng các sa kh?+a của thân %Jt ngu2n chQ tO chKc n_ng hô h"@, nhưng chEnh vṅ

h9i thU thiết 0ếu cho s` s(ng cfn của thân v) cho s` th`c hi3n %"t cK công vi3c n)o khác, nó đượccoi l) h)nh vi ti1n @hong cho t"t cả các hot đ'ng của thân khác< =ư9ng t` như thế, s` su0 nghY v)t+a v"n không @hải t nhi1n l) sa kh?+a của lời nói vac~sa kh?+a., nhưng v nhZng chKc n_ng n)0ṅ ṅ

/ả0 +a t+ưPc t"t cả các hot đ'ng thu'c lời nói khác, chXng được coi l) nền tảng cho @h@ người tanói v) tO đó @hát sanh +a sa kh?+a 4ua lời nói< D sa kh?+a của tâm [ được cho l) khUi tO sa^^? v)ṅ ṅ

tO vN!an?me ha0, l) m't @acca0a, sa kh?+a không chQ giản !& l) nhZng vi3c l)m, m) cfn l) cácṅ

h)nh vi thu'c thân, mi3ng ha0 [ to m't s( h:u 4uả t+ong tư9ng lai< Hả hai h)nh vi to nghi3@ v)các 4uả t+ong tư9ng lai n)0 đều l) sa kh?+a thNo nghYa hi3n tượng !o điều ki3n to th)nh, nhưngṅ

chQ có cái t+ưPc h)nh vi to nghi3@. được @hân loi !ưPi sa kh?+a l) m't @acca0a<ṅ

.a kh!"a AưDc dEng t",ng danh t kFp Gyu7a kh!"aṅ ṅ

=ng L?li có đề c:@ tPi m't loi sa kh?+a khác nZa< u0ển ath?]vatthu đề c:@ tPi vi3c đKc Lh:tṅ

chQ nh:@ niết %)n @a+ini%%?na. sau khi đã 6tO %d; ?0usa kh?+aṅ m của #g)i< inh v_n, đŠc %i3t l)

kinh kể về s` nh:@ !i3t của =hế =ôn, cng v)i l8n đả đ'ng tPi chZ n)0<mf HhZ %havasa kh?+aṅhnh như cng được !Wng l) chZ đ2ng nghYa vPi ?0usa kh?+a< *' B gutta+anik?0a !Wng l(i !inṅ ṅ

đt n)0 nói +\ng khi đKc Lh:t tO %d %havasa kh?+a của mnh, #g)i đã cUi %d 6áo giá@;ṅ m %Jtngu2n tO t` ngã của mnhmj< hông có chX giải n)o cJt nghYa hai chZ n)0, nhưng t` hai chZ n)0mu(n nói đến 6sinh l`c;, m't thK n_ng l`c cung c"@ nhi1n li3u c8n thiết để to +a tái sanh v) nếukhông có nó, kiế@ s(ng se ch"m !Kt< ‰iều n)0 gợi ta nhP li giải thEch về sa kh?+a l) @acca0a, U ṅ

đâ0 chZ sa kh?+a có li1n h3 h} tư9ng vPi đ'ng n_ng v) 4uán tEnh li1n kết đến khái ni3m kamma<ṅ

HhQ có điều khác l) ?0usa kh?+a cng như %havasa kh?+a. đề c:@ tPi m't l`c đŠc thW n)o đó ]ṅ ṅ

không chQ đ9n giản l) nghi3@ l`c, m) l) l`c ch&u t+ách nhi3m cho tái sanh< Hả ?0usa kh?+a lqnṅ

%havasa kh?+a ch&u t+ách nhi3m @hát sanh +a kiế@ s(ng mPi<ṅ

.a kh!"a dEng t",ng c$c danh t kFp H7a kh!"a v .a7a kh!"aṅ ṅ ṅ

fP































Hách !Wng thK tư của chZ sa kh?+a được tm th"0 t+ong chZ k@ 6không có sa kh?+a; asa kh?+a.ṅ ṅ ṅ

v) có sa kh?+a; sasa kh?+a., chZ sau n)0 /u"t hi3n có li1n h3 vPi chZ @a+ini%%?0in t+ong kinh v_n,ṅ ṅ

v) thường kết hợ@ vPi chZ citt# t+ong các tác @hAm B%hi!hamma<

hi %)n đến các @hư9ng @há@ khác nhau chKng đt ni%%?na, %' Sa 0uttanik?0a nói +\ng ai đonṁ

!i3t được n_m nhim l:u h @h8n, người "0 chKng ni%%?na 6không có sa kh?+a;, v) nếu khôngṅ

chKng ni%%?na 6không có sa kh?+a;, người "0 se chKng được ni%%?na 6có sa kh?+a;<ṅ ṅ mdl FW nghYacủa câu n)0 cfn m9 h2 v không có đon kinh n)o vi3n !qn s` khác %i3t giZa các @hư9ng thKc c8n

@hải thNo để hoŠc l) chKng ni%%?na 6không có sa kh?+a; ha0 ni%%?na 6có sa kh?+a;, nghYa của haiṅ ṅ

!anh tO n)0 hnh như đã +p< Bsa kh?+a nghYa l) 6không có sa kh?+a;, sasa kh?+a nghYa l) 6cóṅ ṅ ṅ

sa kh?+a;< D thế, khi !Wng vPi ni%%?na chZ asa kh?+a ngG [ l) đã chKng được ni%%?na !W ngườiṅ ṅ

thể nghi3m được t+ng thái "0 vqn có nghi3@ cfn /ót li< mdP =hNo kinh sT, đKc Lh:t đã chKngni%%?na v)o tuRi %a mư9i l_m, nhưng đã !u0 t+ mng s(ng th1m %(n mư9i l_m n_m nZa< D ng)it+U li để !0 t+ong cpi !Gc giPi k?maloka., ta có thể giả đ&nh +\ng lXc "0 vqn cfn m't s( kamma

%u'c ng)i để 6t+U li; cpi đời n)0… ng)i chưa nh:@ ni%%?na không cfn t)n !ư< hi tPi t+ng thái "0,t)n !ư của kamma không cfn /ót li, không cfn m't l`c n)o nZa có thể giZ ng)i li thế gian n)0<Dãn đề gŠ@ @hải t+ong sutta l) các chZ sasa kh?+a v) chZ asa kh?+a không được !Wng vPi ni%%?na,ṅ ṅ

m) vPi ni%%?na có t)n !ư< D L?li l) ngôn ngZ +"t u0ển chu0ển, ta thường gŠ@ m't khó kh_n nZa l)khi hai ha0 nhiều !anh tO !Wng kžm ha0 n(i liền. vPi chZ khác, @hải %d mqu t` t:n cWng đi< ‰ôikhi v @hân tEch k lưbng v) thông thường, nhờ su0 nghY., ta có thể h mU tư9ng 4uan cX @há@

@h(i hợ@ các chZ t+ong m't chZ k@< Hác chZ k@ sa]sa kh?+a]@a+ini%%?0~ v) a]sa kh?+a]ṅ ṅ

@a+ini%%?0~ +"t m9 h2< -'t mŠt, chZ đ8u ti1n t+ong chZ k@ asa kh?+a ha0 asa kh?+a. có thể đượcṅ ṅ

giải thEch l) thu'c tEnh của chZ @a+ini%%?0~, mdb !o đó có nghYa l) 6người đã chKng t+ng thái @a+ini%%?na có ha0 không có. sa kh?+a;< FW đXng v_n @hm, l(i @hân tEch n)0 %& Suma gal?sin~ ṅ ṅ

%ác %d v cho l) có m(i !Gng cách tư9ng 4uanmd giZa @a+ini%%?0i asa kh?+a ha0 asa kh?+a., vṅ ṅ

thế l)m cho chZ k@ n)0 có nghYa khác hn5 6người đã chKng @a+ini%%?na tO ha05 v có. sa kh?+aṅ

ha0 t+ong t+ường hợ@ asa kh?+a@a+ini%%?0~5 v không cfn sa kh?+a nZa.< $u:n sư tác giả cu(n n)0ṅ ṅ

cfn giải thEch +p th1m %\ng cách đ&nh nghYa asa kh?+a l) 6không có n} l`c, ! !)ng v) an lc !ṅ

ch&u;, v) sasa kh?+a l) 6vPi n} l c, khó kh_n v) khó ch&u<;ṅ mdd

Hác tác @hAm B%hi!hamma cfn vun %2i đ&nh nghYa t+ong chX giải về sasa kh?+a v) asa kh?+a %\ngṅ ṅ

cách nh"n mnh +\ng người n)o ho)n to)n đon !i3t các t+ói %u'c v) !o v:0 chKng được thánh đo6không c8n @hải n} l`c; được gVi l) %:c đã chKng @a+ini%%?na 6không c8n n} l`c;… tư9ng t` nhưthế, người n)o ho)n to)n đon !i3t các t+ói %u'c v) nhờ v:0 chKng được thánh đo %\ng n} l`cđược gVi l) %:c đã chKng @a+ini%%?na 6vPi n} l`c;< mde u0ển Bt ‹t ‹h?salin~ cfn l)m +p nghYa chZsasa kh?+a m) lu:n sư cfn cho đó l) chZ mPi t+ong thu:t ngZ Lh:t hVcṅ md. %\ng l(i kể chu03n<-'t tu sY có m't s( %Rn @h:n @hải l)m, như 4ut sân, s_n sóc v& sư lPn tuRi h9n v) nghN Lhá@nhưng lười không mu(n l)m< #hưng, hoŠc !o t` thôi thXc ha0 %& tM khNo khác la +80, v& "0 nh:n +anhZng %"t lợi nếu không l)m v) có lợi nếu l)m %Rn @h:n đó, v) cu(i cWng l) thi h)nh vi3c @hải l)m<

‰ược thXc giGc v) n} l`c c8n thiết kh9i m)o, vi3c l)m của tM khNo n)0 được gVi l) h)nh vi to n1nnhZng t+ng thái tâm thi3n v sa kh?+a 6vPi n} l`c;<ṅ mdf =hNo %) Ih0s Favi!s, t"t cả tâm citta. n)okhông @hải l) sasa kh?+as, +p +)ng thu'c về asa kh?+asṅ ṅ md<

Hâu t+u03n của *?hi0a F?+uc~+i0amdj được coi l) thE !G điển hnh về asa kh?+a@a+ini%%?0~ t+ongṅ

=hN+av?!a< D& tu sY gi) *?hi0a !o "0 s(ng U vWng @hG c:n *om%a0 thời %â0 giờ, 4u0ết đ&nh đithng tPi S?vatthi để thV nh:n lời %an của Lh:t< hi tPi th)nh @h( thủ đô của osala, ông ta gŠ@đKc Lh:t v) nh:n được lời khu0ến nhủ< hi lJng nghN, ông h(t nhi1n giác ng'< Dề sau, đKc Lh:tnói +\ng *?hi0a F?+uc~+i0a l) m't thE !G /u"t sJc về nhZng người liu ng' chân l[ nga0 tKc khJckhi@@?%hi^^?n ‹a .<ṁ mel =+u03n n)0 giải thEch s` h(t nhi1n chKng ng' ni%%?na ] s` chKng ng'không c8n n} l c có [ thKc nga0 t+ưPc đó asa kh?+a.<ṅ

fb




























Hả t+ong kinh v_n v) tng lu:n, thu:t ngZ sasa kh?+a hnh như mu(n chQ đến [ tưUng, h)nh vi ha0ṅ

t+ng thái đt được nhờ thôi thXc ha0 nhờ đến n} l`c t+ong tâm gf %u'c khu0nh hưPng tiềm An t`nhi1n của cá nhân con người, t+ong khi asa kh?+a chQ đến [ tưUng, h)nh vi ha0 m't t+ng tháiṅ

không gJng sKc, không c8n /Xi giGc, hợ@ vPi %ản tánh cá nhân< u0ển Bt ‹t ‹has?lin~ li3t k1 các chZđ2ng nghYa vPi sasa kh?+a có n_ng l`c, chuAn %&, n} l`c, nh:n +a được ngu01n nhân.,ṅ meP t"t cảnhZng chZ đ2ng nghYa n)0 chQ +p +\ng thu:t ngZ n)0 ngG [ chQ s` thôi thXc có [ thKc /u"t @hát t`cá nhân< =a th"0 +\ng, t+ong đon v_n có sasa kh?+a v) asa kh?+a, chZ sa kh?+a cng mu(n nóiṅ ṅ ṅ

đến đ'ng n_ng ha0 l`c của h)nh vi, vPi sa kh?+a l) @acca0a<ṅ meb

Igha thJng thường c6a chữ .a kh!"aṅ

Sau khi /t /ong %(n t+ong n_m nghYa của sa kh?+a, hã0 thT +Xt +a tinh tX0 của !anh tO n)0 v) +Xtṅ

+a nghYa thông thường đáng chX [ về [ ni3m đfi hdi nhiều su0 tư mPi hiểu được n)0<

=a đã th"0 +\ng l) sa khata, sa kh?+a chQ cho t"t cả vn @há@, đó l) t"t cả nhZng g hi3n hZu, !Y ṅ ṅ

nhi1n ngoi t+O ni%%?na l) hi3n tượng không ch&u điều ki3n< =hNo nghYa n)0, sa kh?+a l) chZ đ2ngṅ

nghYa vPi t"t cả nhZng g ch&u điều ki3n, %Ui v thNo đ&nh nghYa, chXng ch&u điều ki3n< #hư đã đề

c:@ tO t+ưPc, chQ +i1ng đ&nh nghYa n)0 về sa kh?+a có nghYa l) 6to)n thể v t+G;, %1n t+ong ha0 %1nṅ

ngo)i… đ&nh nghYa n)0 %ao g2m luôn tiểu v t+G cá nhân !o n_m t:@ hợ@ to th)nh, v) đi v t+G ]to)n thể thế giPi hi3n tượng chXng ta hi3n s(ng U t+ong< =óm li, l) m't sa khata, sa kh?+a chQ choṅ ṅ

t"t cả nhZng g to n1n v) nhZng g được to +a<

$) @acca0a, sa kh?+a được đ&nh nghYa thNo hai @h8n< =+ưPc ti1n, ta đã /Nm /t !anh tO có nhiềuṅ

nghYa n)0 được chia th)nh @u^â kamma thi3n. a@u^â kamma %"t thi3n. v) ?nN^>a kamma to4uả sanh v)o m't t+ong %(n cảnh giPi vô sJc.<me Sau đó, !anh tO n)0 được !in tả thNo k?0a, vac~ v) citta, để chQ cho các hot đ'ng về thân, mi3ng v) [< =+ong nghYa n)0, hnh như sa kh?+a có nghYaṅ

l) t"t cả nhZng h)nh đ'ng to 4uả… U đâ0 sa kh?+a không khác g vPi chủ [, v(n thường được coiṅ

tư9ng đư9ng vPi kammamed< $) @acca0a, sa kh?+a l) h)nh đ'ng khUi đ8u thu'c tâm, thu'c lời nóiṅ

v) thu'c thân., v) nghi3@ l`c "0 se to n1n 4uả< =u0 không được kể t+ong sa kh?+a l) @acca0a,ṅnhưng 4uả n)0 thu'c v)o loi sa kh?+a được đ&nh nghYa l) sa khata v 4uả của sa kh?+a ha0ṅ ṅ ṅ

kamma. n)0 chả l) g ngo)i hi3n tượng ch&u điều ki3n<

$) ?0usa kh?+a, chZ sa kh?+a đ2ng nghYa vPi %havasa kh?+a, n_ng l`c !u0 t+ mng s(ng< ‰iềuṅ ṅ ṅ

4uan t+Vng đáng nói U đâ0 l) v)o lXc chết, %havasa kh?+a không nh"t thiết %& tu03t !i3t< =+ong h8uṅ

hết các t+ường hợ@, nó vqn hi3n hZu v) t` %iểu hi3n th)nh n_ng l`c c't cá nhân người "0 v) %ánh/N sanh tT luân h2i< -Št khác, nếu %& tu03t !i3t, tái sanh se không /ả0 +a v) 6người "0; se nh:@ v)oni%%?na không có t)n !ư< *Ui v ?0usa kh?+a v) %havasa kh?+a l3 thu'c v)o các hot đ'ng khác, cảṅ ṅ

hai đều l) hi3n tượng ch&u điều ki3n< D) v chXng to n_ng l`c !8n !8n !qn đến tái sanh, chXng l)sa kh?+a được coi như l) @acca0a v hn nhi1n cả hai đều l) l`c<ṅ

=+ong !anh t` k@ asa kh?+a v) sasa kh?+a, chZ sa kh?+a được cJt nghYa có h9i khác nhau t+ongṅ ṅ ṅ

tng kinh v) tng lu:n< =+ong tng kinh, hai !anh t` k@ n)0 @h8n lPn được !in tả l) đŠc tEnh củat+ng thái @a+ini%%?na, t+ong khi U tng lu:n, cả hai không nhZng có đŠc tEnh của t+ng thái đó m)cfn được coi l) %"t cK hi3n tượng ch&u điều ki3n n)o< Hho !W !anh t` được "n đ&nh @hAm tEnh n)0 ysa kh?+a z có tha0 đRi thNo tng kinh ha0 tng lu:n, [ nghYa của tiền t+E tO ya, saz /ác đ&nh @hAmṅ

tEnh "0 không tha0 đRi< Bsa kh?+a chQ cho cái g khUi l1n m't cách t` nhi1n không c8n c( sKc l) kếtṅ

4uả t` nhi1n của khu0nh hưPng tiềm An của con người< -Št khác, sasa kh?+a chQ cho nhZng g !oṅ

c( gJng ha0 n} l`c mang li< #ghYa của sa kh?+a t+ong nhZng !anh tO k@ n)0 l) 6n} l`c ha0ṅ

khu0ến khEch có [ thKc;<

Sasa kh?+a có nghYa l) vPi n} l`c ha0 khu0ến khEch, !o v:0, được to th)nh< hi được !Wng đểṅ

@hAm đ&nh tEnh ch"t cho @a+ini%%?0in, nó có nghYa l) đã chKng @a+ini%%?na nhờ n} l`c có [ thKc<

f











Bsa kh?+a có nghYa ngược li< =+ong [ n)0, nghYa th`c s` của sa kh?+a có ngG [ chQ cho s` @hátṅ ṅ

sanh, cho !W s` @hát sanh "0 l) ni%%?na ha0 thu'c về hi3n tượng ch&u điều ki3n<

*(n đon tóm lược kể t+1n chQ +a nghYa chung của !anh tO sa kh?+a< #ghYa c_n %ản chung n)0 cóṅ

hai @h8n5 thK nh"t, sa kh?+a l) m't l`c sanh sản, như chủ [ v(n tO h)nh đ'ng thu'c thân, mi3ng,ṅ

[. m) +a v) to +a kết 4uả… thK hai, nó g2m có hết thả0 nhZng g hi3n hZu ] t"t cả các hi3n tượng !ođiều ki3n to th)nh ] đâ0 l) nhZng hi3n tượng ch&u điều ki3n< Hác hi3n tượng như gi:n !Z, 01uđư9ng<<<. to +a tO 6l`c sanh sản; n)0 v) chả có g ngc nhi1n khi t` chXng se t+U th)nh các 6l`csanh sản;< =u0 nhi1n, nhiều hi3n tượng ch&u điều ki3n n)0 chng hn như các đ(i tượng %1n ngo)i.đ'c l:@ vPi tiến t+nh tâm l[ cá nhân v) không %ao giờ có thể t+U th)nh 6l`c sanh sản; được< =a cóthể th"0 s` @hân loi hai @h8n n)0 thNo chủ đ'ng ha0 thG đ'ng< #ếu nói +\ng nghYa của sa kh?+a l)ṅ

6t"t cả cái g được to th)nh; th ta có thể chia các hi3n tượng ch&u điều ki3n n)0 th)nh 6chủ đ'ng;ha0 6thG đ'ng;< Lh8n sa kh?+a chủ đ'ng l) nhZng h)nh đ'ng li1n kết vPi %(n t:@ hợ@ to n1n conṅ

người cfn li @a^cakkhan!ha. v) se to th1m các hi3n tượng ch&u điều ki3n khác< Hfn sa kh?+aṅ

thG đ'ng hi3n tượng ch&u điều ki3n. l) nhZng g đ'c l:@ vPi %"t cK t:@ hợ@ n)o v) !Y nhi1n khôngthể to +a cái g ngoi t+O !in t+nh đi đến su0 đ2i s”n có t+ong t"t cả các hi3n tượng ch&u điều ki3n"0<

#hư StchN+%atsk0 đã nh:n đ&nh, !anh tO hu0ền %E 6sa kh?+a; hnh như có hai nghYa khác hn nhau<ṅ

#ghYa thK nh"t, sa kh?+a l) @hát sanh +a, to +a, thNo đó, nó l) m't l`c h)nh đ'ng thu'c thânṅ

mi3ng [. !à v)o nhi3m vG của %(n t:@ hợ@ kia +C@a, vN!an?, sa^^? v) vi^^?n ‹a.< =hNo nghYa n)0,sa kh?+a không thể hot đ'ng đ'c l:@ vPi %(n t:@ hợ@ kia< #ghYa thK hai l) %"t cK cái g !o l`cṅ

h)nh đ'ng n)0 to n1n, %ao g2m t"t cả các hi3n tượng ch&u điều ki3n< ã0 n1u thE !G có thể l)msáng td hai nghYa của !anh tO n)0< Hó thể so sánh sa kh?+a vPi n"u _nṅ mee< S` @hân tEch chZ n"u _n@acati. th`c +a l)m +p nghYa của sa kh?+a< Sách Dai0?ka+an ‹asi!!h?ntakaumu!i, chX giải về v_nṅ

@hm Sansk+it của Lan~n ‹ ~, giải thEch nghYa của @acati l) h)nh vi @hKc t@< =hNo 4u0ển Sansk+it n)0,vi3c n"u _n đfi hdi @hải l)m nhiều vi3c nhd để có được kết 4uả< Hhng hn, 4u0ển chX giải n)0 nóivi3c thRi c9m li1n 4uan đến chu03n %d go v)o n2i, đR nưPc v)o, vo nhiều l8n, %Jt l1n %ế@ lTa vPi

đXng lượng nưPc, n"u m't lXc, _n thT /Nm go đã chEn chưa, v) cK thế< hi t"t cả các vi3c vŠt nhưthế l)m /ong, vi3c n"u c9m đã ho)n t"t đNm li kết 4uả l)5 t+ong t+ường hợ@ n)0, c9m chEn v) _nđược viklittih ‹.< S` !in tả vi3c thRi c9m h9i @hKc t@ n)0 !o nh) chX giải đưa +a chQ +a +\ng vi3cn"u nưPng t` nó có hai 0ếu t( chEnh5 ‚. vi3c n"u nưPng k+i0?., kể cả nhZng hot đ'ng chEnh đã

%iết t+ưPc c8n @hải l)m, v) •. kết 4uả của nhZng hot đ'ng n)0 @hala.<me =ư9ng t` như thế, chZsa kh?+a ngG [ hai 0ếu t( chEnh5 ‚. cái được hiểu l) có chủ [, ha0 chEnh /ác h9n, s` 4u0ết [ đNmṅ

li n} l`c có chủ [ v) cu(i cWng đưa đến h)nh đ'ng thu'c thân mi3ng [., v) •. ảnh hưUng, kết4uả @hát sinh tO nhZng h)nh vi đã l)m t+ưPc đó< *ãt cK m't h)nh vi n)o cng se to +a 4uả m't khinó được th`c hi3n có các cảm giác to +a tham ái l)m nền tảng ] nói cách khác, nếu nó được th`chi3n khi l) kết 4uả của hot đ'ng của sa^^?, ha0 l) @hản Kng mW 4uáng đ(i vPi vN!an?<

FW hai nghYa n)0 khác hn nhau, s` thảo lu:n về %(n loi sa kh?+a tO t+ưPc có thể được tRng hợ@ṅ

li v) to +a m't nghYa chung< Sa kh?+a l) m't l c sanh sản. @hát sanh +a m't sa kh?+a khác hi3nṅ ṅ

tượng ch&u điều ki3n.< #hưng các hi3n tượng ch&u điều ki3n n)0 tu8n t` t+U n1n l`c sanh sản v) to+a các hi3n tượng ch&u điều ki3n khác nZa< *ãt cK khi n)o các hi3n tượng ch&u điều ki3n li1n kết vPi

%(n t:@ hợ@ kia đó l), các hi3n tượng ch&u điều ki3n "0 l) nhZng t+ng thái tâm thKc chK không @hải l) nhZng đ(i tượng %1n ngo)i., chXng có thể t+U th)nh sa kh?+a chủ đ'ng ha0 có khả n_ng toṅ

4uả< #hưng nếu được đ'c l:@ vPi %(n t:@ hợ@ kia, các hi3n tượng ch&u điều ki3n n)0 vqn l)sa kh?+a thG đ'ng<ṅ

.a kh!"akkhandhaṅ

Sau khi đưa +a nghYa chung về [ ni3m sa kh?+a, giờ đâ0 ta ! hiểu sa kh?+akkhan!ha h9n< =hNoṅ ṅ

Di%ha ga, l) m't th)nh t( to n1n con người, sa kh?+a có thể được nhn thNo nhiều cách khác nhau<ṅ ṅ

fd







=hNo 6m't @h8n;, sa kh?+akkhan!ha li1n kết vPi tâm… thNo 6hai @h8n;, t:@ hợ@ n)0 hoŠc được to +aṅ

ha0 không được to +a… thNo 6%a @h8n; hoŠc l) thi3n, %"t thi3n ha0 t+ung tEnh< mef hảo hưPng thKnh"t đề ngh& +\ng sa kh?+a luôn luôn li1n kết vPi tâm< u0ển Fhammasa gani h} t+ợ 4u0ểnṅ ṅ

Di%ha ga %\ng cách @hân nhóm các sa kh?+a khác nhau thNo %a loi tâm kusala, akusala,ṅ ṅ

av0?kata.<me *ản li3t k1 đ80 đủ về sa kh?+a @hân chia thNo %a loi tâm n)0 ngG [ sa kh?+a li1nṅ ṅ

kết vPi tâm v) sa kh?+a hoŠc l) thi3n, %"t thi3n ha0 t+ung tEnh ] khảo hưPng thK %a !o Di%ha gaṅ ṅ

đưa +a /Nm %ảng „ li3t k1 ƒ— đŠc tEnh của sa kh?+a.< #goi t+O vN!an?kkhan!ha, sa^^?kkhan!ha,ṅ

v) vi^^?n ‹a]kkhan!ha +a, tãt cả các đŠc tEnh n)0 khUi l1n thNo @at ‹iccasamu@@?!a, v) đều thu'c v)osa kh?+akkhan!ha<ṅ mej =u0 nhi1n không c8n @hân tEch tOng đŠc tEnh U đâ0<

*ảng „

IK ươi thnh phn c6a .a kh!"aṅ

Hvy!katacitta Hku7a+a Mu7a+a

/Xc chm /Xc chm /Xc chm @hassa.

chủ [ chủ [ chủ [ cNtan?.

sinh mng sinh mng sinh mng >~vita.

đ&nh đ&nh đ&nh sam?!hi.

chX tâm su0 /t chX tâm su0 /t chX tâm su0 /t manasik?+a.

su0 tưUng su0 tưUng su0 tưUng vitakka.

4uan sát 4uan sát 4uan sát vic?+a.

4u0ết đ&nh 4u0ết đ&nh 4u0ết đ&nh a!himokkha.

n} l`c n} l`c n} l`c vi+i0a.

hQ lc, vui vŽ hQ lc, vui vŽ hQ lc, vui vŽ @~ti.

[ mu(n l)m [ mu(n l)m [ mu(n l)m chan!a.

si m1 moha. t+E tu3 không si, amoha.

không /"u hR ahi+i. /"u hR hi+i.

không sợ t'i l}i tEnh sợ t'i l}i otta@@a.

!ao đ'ng u!!hacca. tEn sa!!h?.

đ( k¡ iss?. nh:n thKc +p yh)nh đ'ng của mnhz sati.

Ech k“ maccha+i0a. tánh vô tư, th_ng %\ng của tâm tat+ama>>hattat?.

fe










h(i h:n kukkucca. không sân h:n a!osa.

tham lo%ha. không tham alo%ha.

t) kiến !it ‹t ‹hi. thân thư thái k?0a@assa!hi.

ki1u mn m?na. tâm thư thái citta@assa!hi.

%u2n ngủ th~na. thân nhr nh)ng k?0alahut?.

!ã !ượi mi!!ha. tâm nhr nh)ng cittalahut?.

nghi ngờ vicikicch?. thân mềm !Žo k?0amu!ut?.

sân h:n !osa. tâm mềm !Žo cittamu!ut?.

thân thEch Kng k?0ama^ât?.

tâm thEch Kng cittama^ât?.

thân khdN mnh k?0a@agu^ât?.

tâm khdN mnh citta@agu^ât?.

thân chánh t+`c k?0o>ukat?.

tâm chánh t+`c citto>ukat?.

thân t+ánh l)m điều %"t thi3n k?0i!ucca+itavi+ati.

tâm t+ánh lời %"t thi3n v?ci!ucca+itavi+ati.

t+ánh s(ng nghề %"t chánh micch?>~vavi+ati.

tO %i ka+un ‹?.

hoan hQ mu!it?.

Di%ha ga cfn ngG [ đến khảo hưPng thK hai l) sa kh?+a có thể có ha0 không có nhân hNtu.< đâ0,ṅ ṅ

hNtu chQ cho 6sáu ngu2n g(c của h)nh đ'ng;, %a ngu2n g(c thi3n không tham, không sân, không si.v) %a ngu2n g(c %"t thi3n tham, sân, si.< ‰iều n)0 ngG [ +\ng sa kh?+a có thể 6không ch&u điềuṅ

ki3n; thNo nghYa không có nhân ahNtu.< ‰iều n)0 cfn m9 h2, v ta đã th"0, t"t cả sa kh?+a đều ch&uṅ

điều ki3n< =u0 nhi1n, như B< < a+!N+ đã chQ +p, thNo [ n)0 hNtu g8n vPi mCla ngu2n g(c. h9n l)6nhân;<ml =hNo nghYa đŠc thW n)0, hNtu l) m't t+ong hai mư9i %(n @acca0a của Lat ‹t ‹h?na,mPnói. +'ng +a, ahNtu l) %"t cK cái g không @hải l) hNtu, đó l) hai mư9i %a @acca0a cfn li< =h:t hợ@l[ khi tác giả cu(n Di%ha ga !Wng chZ ahNtu thNo nghYa hai mư9i %a @acca0a cfn li, nếu không,ṅ

nh:n đ&nh của ông ta se mâu thuqn vPi kinh v_n<

#hư ta vOa th"0, Fhammasa gan ‹i v) âmaka đŠt tư9ng 4uan chŠt che giZa sa kh?+akkhan!ha vPiṅ ṅ

các loi tâm khác nhau, %\ng cách "0 ngG [ +\ng sa kh?+akkhan!ha l) m't hot đ'ng giPi hn t+ongṅ

lãnh v`c tâm thKc< ‰ến đâ0 ta có thể nhP li @h8n thảo lu:n tO t+ưPc về sa kh?+a l) @acca0aṅ mb v)

f











tư9ng 4uan giZa sa kh?+akkhan!ha vPi sa kh?+a 6tâm [;< =+ong @h8n thảo lu:n n)0, người ta nóiṅ ṅ

+\ng sa kh?+a 6tâm [; @hG thu'c v)o vN!an? v) sa^^?, m}i @h8n l) m't t+ong n_m t:@ hợ@< Hho !Wṅ

có s` li1n kết giZa sa kh?+akkhan!ha v) sa kh?+a, c8n nh"n mnh l) lãnh v`c củaṅ ṅ

sa kh?+akkhan!ha không chQ giPi hn t+ong sa kh?+a 6của tâm [; m) cfn có luôn sa kh?+a của lờiṅ ṅ ṅ

nói v) của vi3c l)m< #hư đã ghi chX U t+1n, cả hai sa kh?+a thu'c lời nói v) vi3c l)m đều @hG thu'cṅ

v)o nhZng h)nh đ'ng vi tế h9n tu8n t` l) 6ni3m v) su0 đc; v) 6thU v)o v) thU +a; ‰i /a h9n nZa,tôi se đề ngh& +\ng cả hai sa kh?+a thu'c lời nói v) vi3c l)m đều @hG thu'c v)o sa kh?+a 6tâm [;<ṅ ṅ

#hư đon k3 đ8u ti1n t+ong Fhamma@?!a chQ +p, 6tâm !qn đ8u t"t cả các h)nh đ'ng; !W h)nh đ'ng"0 có thu'c thân ha0 lời nói<m *ãt cK h)nh vi thu'c thân mi3ng @hải được h)nh vi tâm [ đKngđ\ng t+ưPc< D thế !W ta hiểu sa kh?+akkhan!ha l) m't sa kh?+a 6tâm [;, nghYa đ80 đủ của nó %aoṅ ṅ

g2m to)n thể lãnh v`c sa kh?+a l) @acca0a< 7i(ng như sa kh?+a, sa kh?+akkhan!ha l) @acca0a<ṅ ṅ ṅ

u0ển Disu!!himagga cfn l)m ta hiểu th1m về sa kh?+a l) m't t+ong n_m t:@ hợ@ %\ng cách đŠtṅ

m(i tư9ng 4uan giZa !anh tO n)0 vPi các hi3n tượng ch&u điều ki3n< *u!!haghosa chủ t+ư9ng +\ngn1n hiểu sa kh?+akkhan!ha l) %"t cK cái g có đŠc tEnh to th)nh a%hi]sa kha+an ‹alakkhan ‹a. v) tGṅ ṅ

t:@ các v:t li vPi nhau<md =hNo m't l(i khác, 4u0ển Bt ‹t ‹has?lin~ đ&nh nghYa !anh tO n)0 cngthNo cung cách đó<me =h:t l) ho)n to)n @hW hợ@ vPi các tác @hAm n)0 khi nói +\ng chKc n_ng ha0

n_ng l`c to +a các hi3n tượng ch&u điều ki3n chng l) g cả ngo)i sa kh?+akkhan!ha, không gṅ

khác h9n< #hưng 4u0ển âmaka đưa +a m't s` khác %i3t 4uan t+Vng5 không @hải t"t cả sa kh?+aṅ

đều thu'c về sa kh?+akkhan!ha< IC@a, vN!an?, sa^^? v) vi^^?n ‹a %(n t:@ hợ@ kia. l) sa kh?+a,ṅ ṅ

nhưng chXng không @hải l) sa kh?+a]kkhan!ha<ṅ m =a cfn th"0 s` khác %i3t tư9ng t` "0 đề c:@t+ong kinh điển< *' Sa 0uttanik?0a nói +\ng sa kh?+a ]kkhan!ha. được gVi như thế v nó 4ui đ&nhṁ ṅ

điều ki3n cho n_m t:@ hợ@ t+ong khoảnh khJc kế tiế@ ha0 kiế@ đời kế tiế@<mf FWsa kh?+akkhan!ha có li1n kết vPi t"t cả các sa kh?+a khác, hai nhóm n)0 được coi !& %i3t nhau< S`ṅ ṅ

!& %i3t n)0 giải thEch +p s` khác %i3t giZa sa kh?+a l) m't t:@ hợ@ v) sa kh?+a thNo nghYa chung< $)ṅ ṅ

m't t:@ hợ@, sa kh?+a l) m't l`c chủ đ'ng, sản sanh v) thu gó@ li t"t cả các hi3n tượng ch&u điềuṅ

ki3n sa kh?+a l) m't sa khata., t+ong khi thNo nghYa chung, sa kh?+a h)m /Xc h9n v) %ao g2m %"tṅ ṅ ṅ

kM t:@ hợ@ n)o t+ong n_m t:@ hợ@ cng như t"t cả các hi3n tượng ch&u điều ki3n<

="t nhi1n sa kh?+akkhan!ha l) m't sa kh?+a thNo nghYa hi3n tượng ch&u điều ki3n %Ui v nó đượcṅ ṅ

to n1n v) ch&u điều ki3n< #hưng không @hải t"t cả sa kh?+a cng đều l) sa kh?+akkhan!ha, %Ui vṅ ṅ

không @hải t"t cả đều có khả n_ng 6sản sanh +a; ha0 @hát sanh th1m nhiều hi3n tượng ch&u điềuki3n< =hNo tôi, m't hi3n tượng ch&u điều ki3n ] !Y nhi1n !anh tO n)0 cng %ao g2m luônsa kh?+akkhan!ha ] chQ có thể to +a m't hi3n tượng ch&u điều ki3n khác khi nó @h(i hợ@ hot đ'ngṅ

vPi vi^^?n ‹a, vN!an?, sa^^? v) +C@a… nói cách khác, chQ có sa kh?+akkhan!ha v(n, hiển nhi1n l),ṅ

g8n gi v:n h)nh vPi %(n t:@ hợ@ kia. mPi có thể to +a hi3n tượng ch&u điều ki3n< ‰iều n)0 ngG [+\ng l) m't @acca0a, sa kh?+a chQ giản !& l) sa kh?+akkhan!ha được !in giải thNo l(i khác< Hả haiṅ ṅ

đều đề c:@ tPi m't l`c to +a 4uả< =u0 nhi1n, cho !W l) sa khata thNo nghYa nó được to +a, 4uả n)0ṅ

không c8n thiết @hải l) @acca0a ha0 l) m't sa kh?+akkhan!ha v nó không thể to +a 4uả g nZa<ṅ

Tương :uan giữa .a kh!"akkhandha v ;at <icca7aupp!daṅ

‰ến đâ0, m}i m't t:@ hợ@ được %)n tPi đều t+`c tiế@ li1n h3 h} tư9ng tPi các khoNn t+ong thu0ếtsanh khUi !o tW0 thu'c< IC@akkhan!ha tư9ng đư9ng vPi sáu cTa giác 4uan sal ‹?0atan?. v) vPi /Xcchm @hassa., vN!an?kkhan!ha tư9ng đư9ng vPi vN!an?, cfn sa^^?kk]han!ha được đưa +a giZavN!an? v) tham ái ta h?.< Hfn về sa kh?+a]kkhan!ha, ta có thể l:@ m(i li1n h3 giZa t:@ hợ@ n)0ṅ ṅ

vPi sa kh?+a, khoNn thK hai t+ong @at ‹iccasamu@@?!a, v ta đã th"0 t+ong chư9ng n)0, gi(ng nhưṅ

sa kh?+a, sa kh?+akkhan!ha cng l) @acca0a… cả hai đều l) l`c to +a kết 4uả< *)i khảo cKu n)0ṅ ṅ

4uan tâm đến tám khoNn giZa t+ong thu0ết sanh khUi !o tW0 thu'c, các khoNn được coi l) đi !i3ncho kiế@ đời hi3n ti< D sa kh?+akkhan!ha l) m't t+ong n_m t:@ hợ@ n1u l1n đŠc tEnh của kiế@ṅ

người, nhi3m vG của nó cng t` !in tả t+ong tám khoNn n)0, kiế@ hi3n ti<

ff













=hNo chX giải của =hN+av?!a, @at ‹iccasamu@@?!a, cng như to)n thể tiến t+nh cu'c s(ng, thườngđược chia th)nh hai @h8n5 a. tiến t+nh to nghi3@ kamma%hava. ha0 khEa cnh chủ đ'ng t+ongkiế@ s(ng thNo nghi3@ %áo to +a tái sanh v) %. s` tái to tiến t+nh tái sanh u@@atti%hava. ha0 khEacnh thG đ'ng t+ong kiế@ s(ng thNo nghi3@ %áo khUi l1n v tiến t+nh to nghi3@ đ8u ti1nkamma%hava.<m hEa cnh chủ đ'ng t+ong kiế@ s(ng 4u0ết đ&nh khEa cnh thG đ'ngu@@atti%hava.<mj #_m khoNn đ8u ti1n của @at ‹iccasamu@@?!a thời hi3n ti ] n(i khoNn thK %a đếnkhoNn thK %A0 ] vi^^?n ‹a, n?ma+C@a, sal ‹?0atan?, @hassa v) vN!an? ] l) nhZng @h8n của khEa cnhthG đ'ng t+ong khi %a khoNn cu(i cWng của kiế@ hi3n ti ] n(i khoNn thK tám đến khoNn thK mười5tan ‹h?, u@?!?na v) %hava] l) nhZng @h8n của khEa cnh chủ đ'ng< ‰iểm n)0 được t+nh %80 U %ảng†<

*ảng †

;at <icca7aupp!da nhNn 7ơ +ưDc

=hời 4uá khK ‚< avi>>? ] không hiểu %iết

amma%hava •< sa kh?+a l) m't @acca0a.ṅ

€< vi^^?n ‹a ] thKc

=hời hi3n ti Œ< n?ma+C@a ] tâm v) v:t thể

x@@atti%hava ƒ< sal ‹?0atana ] sáu cTa giác 4uan

„< @hassa ] /Xc chm

†< vN!an? ] cảm nghi3m

=hời hi3n ti < tan ‹h? ] tham ái

amma%hava –< u@?!?na ] %ám vEu

‚—< %hava ] t+U th)nh

=hời tư9ng lai ‚‚< >?ti ] tái. sanh

x@@atti%hava ‚•< >a+?ma+an ‹? ] gi), chết<<<

=hNo đó, tham ái, %ám vEu v) t+U th)nh l) th)nh @h8n của tiến t+nh to kamma của kiế@ đời hi3nti< D đã /ác đ&nh tiến t+nh to kamma l) sa kh?+akkhan!ha, ta có thể t` tEn nói +\ng tiến t+nh toṅ

kamma l) m't vPi tham ái, %ám vEu v) t+U th)nh v) kết lu:n l) có tư9ng 4uan đŠc thW giZa %a khoNnv) sa kh?+akkhan!ha n)0<ṅ

‰iều n)0 có vŽ to +a m't v"n đề5 thNo Di%ha ga, %hava t` nó được đ&nh nghYa l) !o tiến t+nh toṅ

kamma v) tiến t+nh tái sanhmfl to th)nh v) %ản chX giải cJt nghYa !anh tO thNo cWng cách thKcchXng được đ&nh nghYa U đâ0<mfP nh như điều n)0 ngG [ +\ng sa kh?+a]kkhan!ha chQ l) m'tṅ

@h8n của [ ni3m t+U th)nh, @h8n "0 chEnh l) tiến t+nh to kamma<

#ếu t+U li !anh sách n_m mư9i sa kh?+a ]] Sa kh?+akkhan!ha /Nm *ảng „., ta th"0 +\ng cả haiṅ ṅ

7uy ngh v0 v) :uan 7$t đều được %ao g2m t+ong sa kh?+a< ai !anh tO n)0 mU đ8u cho [ ni3mṅ

f













vVng tưUng đã được %)n tO t+ưPc…mfb ngo)i %a điều n)0, tham ái se không thể sanh khUi được vnhư kinh Sakka@a^hasutta đã nói, khUi ngu01n của đ( k¡ iss?. v) Ech k“ maccha+i0a. cng nhưưPc mu(n chan!a.mf đều %Jt ngu2n tO vVng tưUng<mfd =+u0ền th(ng chX giải đã đXng khikhng đ&nh +\ng %a khoNn tham ái, %ám nEu v) t+U th)nh thu'c tiến t+nh to nghi3@, %Ui v cả hai

u$ nghZ 2[ v) Mu#n át đều có t+ưPc tham ái v) hai 0ếu t( n)0 đều có t+ong sa kh?+a<ṅ mfe =u0nhi1n, lời tu01n %( n)0 không %ác %d thu0ết cho +\ng t+U th)nh t` nó được chia l)m hai tiến t+nhto nghi3@ v) tiến t+nh tái sanh< =hNo l[ lu:n m) nói, không có l[ !o ti sao tiến t+nh to nghi3@không thể chiếm ch} t+ong khoNn t+U th)nh, t+ong khi nó lan +'ng +a đến h9n m't khoNn t+ong

@at ‹iccasamu@@?!a< =iến t+nh to nghi3@ ha0 sa kh?+akkhan!ha. có thể chiếm ch} "0 v) thu'cṅ

v)o %a khoNn t+U th)nh, tham ái v) %ám nEu<

=+ong chư9ng n)0, ta đã th"0 +\ng không @hải t"t cả sa kh?+a đều thu'c về sa kh?+akkhan!ha, %Uiṅ ṅ

v không @hải sa kh?+a n)o cng có khả n_ng 6sản sanh +a; ha0 @hát sanh th1m nhiều hi3n tượngṅ

ch&u điều ki3n< -'t hi3n tượng ch&u điều ki3n chQ có thể to +a m't hi3n tượng ch&u điều ki3n kháckhi nó @h(i hợ@ hot đ'ng vPi vi ^?n ‹a, vN!an?, sa^^? v) +C@a… nói cách khác, chQ cósa kh?+akkhan!ha mPi có thể to +a hi3n tượng ch&u điều ki3n< Hả hai đều đề c:@ tPi m't l`c to +aṅ

m't kết 4uả< =u0 nhi1n, cho !W l) sa khata thNo nghYa nó được to +a, kết 4uả n)0 không c8n thiếtṅ

@hải l) @acca0a ha0 l) m't sa kh?+a]kkhan!ha %Ui v nó không thể to +a kết 4uả g nZa< =a cng đãṅ

/ác đ&nh được v& t+E của sa kh?+akkhan!ha t+ong kiế@ hi3n ti của thu0ết @at ‹iccasamu@@?!a, đó l),ṅ

chiếm v& t+E của %a khoNn tham ái, %ám nEu, t+U th)nh< =+ong chư9ng tPi, ta se %)n đến 0ếu t( đượcl`c chủ đ'ng n)0 @hát sanh +a<

]]]]]]]]]]

mP StchJ-;at)3E The Central Conception of Buddhism t-ang Pqmb H?-nJ- The Collection of the )iddle -ength &ayings P kki+qm GhE) Da+i0) an0 StJ0J P T & Pāli English Dictionary t-ang dq

md CU™ GhE) Da+i0) t-an)q Buddhist Psychology( An %nuiry into the Analysisand Theory of )ind in the Pāli -iterature 9L?n0?n L#›ac Pjbd= t-ang 'kkkiqme Ban0# q :a0anaEa3J .The &tudy of &a1khāras in Early Buddhism0 94hq Dq0i))q …ni+J-)itE ?y T?-?nt? Pjf= t-ang bqm Da)g#pta A $istory of %ndian Philosophy Pqmf Han) ?'ygang Sch#2ann Bedeutung und Bedeutungsent@icklung desTerminus &amkhāra im frYhen Buddhismus 94hq Dq 0i))q B?nn GhJini)h^chJn™-iJ0-ichî'hJ'2)^…ni+J-)itảt Pjfe= ppq dqm H?-nJ- The Collection of the )iddle -ength Pkki+^kk+qmj Sch#2ann Bedeutung und Bedeutungsent@icklung des Terminus &amkhāraim frYhen Buddhismus ppq deqmPl ’J2 t-ang Pf Qề cập Qến )ự ;,n '#ận +ề các nh2 )aO3hata +,a)aO3hataqmPP SaO3hatau a;hi)aO3ha-?ntŽti ;hi33ha+J ta)26 )aO3h6-6 ti +#ccanti 9Sq iiif=q Bhi33h# B?0hi t-?ng ThJ C?nnJctJ0 Di)c?#-)J) ?y thJ B#00ha 9r#E.n P=c gi,nh -a t-ang 9tN t-ang dd Qến t-ang df= Q. ;,n +ề chữ )aO3h6-a n,EqžmPb 4accaEJhi )a26gant+6 3at6 ti )aO3hata na )aO3hata ti a)aO3hat6 9Dh)Uqdf=qmP U#ng Conpendium of Philosophy t-ang bfqmPd Sq i bll‡ Dq ii Pef‡ K+#q ii ePqmPe Tattha anicc6 +ata )aO3h6-6 ti 60i)# +#tta )a;;J pi )appaccaEa 0ha226

)aO3hat6 )aO3h6-a n62a 9DUq ii bl=qmP Thq StchJ-;at)3E Buddhist -ogic 9$Jœ 7?-3 D?+J- Pjb= PeqmPf Sq iii Pddq

fj














































mP F#E.n Sa22?ha+in?0anŽ Q•t -a 2&i 'i\n h" h_ tương giữa chữanJ3a0h6t#^n6n60h6t#'?3a +!i chữ #p60inna3a)aO3h6-a'?3a 9V;hUq de=qmPj U+ivv6paccaE6 )aO3h6-6‡ )aO3h6-apaccaE6 +i556Xa 9Sq ii e=qmbl Tattha 3ata2? a+ivv6paccaE6 )aO3h6-?¢ 76 cJtan6 )a5cJtan6 )a5cJtaÊitatta2 aEa2 +#ccati a+ivv6paccaE6 )aO3h6-? 9V;hq Pdd‡ 2t Q?@n +1n tươngtự t2 th|E ` V;hq Pf=qmbP Kata26 ca ;hi33ha+J )aO3h6-6¢ ChaEi2J ;hi33ha+J cJtan63aE6q G<paqqq)a00aqqq gan0haqqq -a)aqqq ph?ha;;aqqq 0ha22a)a5cJtan6 i2J +#ccanti ;hi3^3ha+J )aO3h6-6 9Sq iii l=qmbb CJtan6hau ;hi33ha+J 3a22au +a062i‡ cJtaEit+6 3a22au 3a-?ti 36EJna+6c6Ea 2ana)6 9Uq iii dPe=qmb Tau pa+attitau )a26Xa2 E6+ati36 a;hi)aO3h6-a))a gati t6+ati3au gant+6ciOg#'6Eit+6 ;h<2iEau papati 9Uq i PPP=qmbd SauE#ttani36Ea 9Sq iii f= chYng t ch? th|E +i"c 0Rng thaE ch? nha# giữaa;hi)aO3h6-a +, )aO3h6-aq ” DŽghani36Ea 9Dq i P= nhi"2 +> c/a chữ)aO3h6-a Qược ch? ', c/a ‰a;hi)aO3h6-aŠqmbe :q q 4a02a)i-i 0J Si'+a Buddhist and +reudian Psychology 9C?'?2;?

La3Jh?#)J šn+J)t2Jnt) Pjf= t-ang PPf‡ Qc U#ng Compendium of Philo/sophy t-ang bfd cong ni +ậEqmb Th-aE Sith# SaEagEi … Ba Khin ‰ThJ –))Jntia') ?y B#00ha^Dha22a in:J0itati+J 4-acticJŠ t-?ng &ayagyi 9 Ba 8hin Xournal( A Collection Comme/morating the Teaching of &ayagyi 9 Ba 8hin 9šgatp#-i Vipa))an6 GJ)Ja-chšn)tit#J PjjP= t-ang Pqmbf Tattha 3ata2J a+ivv6paccaE6 )aO3h6-6¢ 4#556;hi)aO3h6-? ap#556;hi)aO^3h6-? 6nJ5v6;hi)aO3h6-? 9V;hq Pe=qmb Tattha 3ata2? p#556;hi)aO3h6-?¢ K#)a'6 cJtan6 3626+aca-6 -<p6+aca-606na2aE6 )Ž'a2aE6 ;h6+an62aEa aEa2 +#ccati p#556;hi)aO3h6-? 9V;hqPe=qmbj Tattha 3ata2? ap#556;hi)aO3h6-?¢ U3#)a'6 cJtan6 3626+aca-6 aEa2+#c^cati ap#556;hi)aO3h6-? 9V;hq Pe=qml Tattha 3ata2? 6nJ5v6;hi)aO3h6-?¢ K#)a'6 cJtan6 a-<pa+aca-6 aEa2+#ccati 6nJ5v6;hi)aO3h6-? 9V;hq Pe=qmP Tattha 3ata2? 3a22a;ha+?¢ 4#556;hi)aO3h6-? ap#556;hi)aO3h6-?6nJ5v6;hi)aO3h6-? aEa2 +#ccati 3a22a;ha+? 9V;hq Pf=q Danh tN 3p3a22a^;ha+a nghMa QJn ', ‰tiến t-nh t@? nghi"pŠq T#E nhi\n 0anh tN n,E Qược0Rng thJ? nghMa ch#E\n 2Wn +, Q. ch{ t!i các 3h?Jn thY tá2 ch8n +, 2ườit-?ng th#Eết )anh 3hì 0? tRE th#cq ’J2 t-ang Pdj +, t-ang tiếp thJ? +ề )ự'#ận ;,n th\2 +ề } ni"2 n,Eq

mb K6EJna pa+attit? 36Eat? +6 pa+att? 36Ea))a +6 )aO3h6-? ti36Ea)aO3h6-?q VacŽ)aO3h6-a citta)aO3h6-J)# pi J)Š J+a naE?q 9V;hUq Pdb=qm GhE) Da+i0) an0 StJ0J P T & Pāli/English Dictionary t-ang blqmd TaE? )aO3h6-6‡ 36Ea^)aO3h6-? +acŽ)aO3h6-? citta)aO3h6-?q U))6)apa))6)636Ea)aO3h6-? +ita33a+ic6-a +acŽ)aO3h6-? )a556 ca +J0an6 ca citta)aO^3h6-?hapJt+6 +ita33a+ic6-J )a;;J pi ci citta)a2paE#tta36 0ha226 citta)aO3h6-?9723q i bbj=qme 723q i bbjqm C6p6'J cJtiEJ 6E#)aO3h6-? ?))ah? K#)in6-6Eau Bhaga+6 pa-ini;;#t? ti¢9K+#q ii eej=mf $hư ` Dq ii jj‡ Plž‡ Plq

m Ka+aca tự Qi.n 4TS 46'i –ng'i)h 9t-ang bll= ni -zng '!p ‰á? giápŠ 2#&n niQến ‰3iếp )&ngŠ c ' ', + 3iếp )&ng n,E Qược t@? th,nh tN nhiề# Eế# t& +,

l













































nhiề# tˆng hợp haE ni cách 3hác 3iếp )&ng ', )ự ;i.# hi"n h,ng h,ng '!p'!p các hi"n tượng 0? Qiề# 3i"n Qan 0"t -|t phYc t@p 2, th,nhqmj T#'an at#'a5 ca )a2;ha+au ;ha+a)aO3h6-au a+a))avi 2#ni avvhatta-at?)a26hit? a;hin0i 3a+aca2 i+Šatta)a2;ha+an ti 9Uq i+ Pb=qmdl $? cJ pa5canna2 ?-a2;h6giE6nau )auE?van6na2 pa-i33haE6 a)aO^3h6-apa-ini;;6EŽ h?tiq Utha pa5canna2 ?-a2;h6giE6nau )auE?van6na2pa-i33haE6 )a)aO3h6-apa-ini;;6EŽ h?tiq 9Sq + fl=q :t Q?@n gi&ng như thế th|E` Uq i bqmdP Hi.n nhi\n r#E.n A""hasālinR Q%ng } +!i '&i giải th8ch n,E ;ì +B#00hagh?)a Q Q(nh nghMa )a)aO3h6-a) ', ‰+!i )aO3h6-aŠq Ta))Š atth? )a3a)aO3h6-Jn6 ti )a)aO3h6-? 9Dh)Uq Pe=qmdb Chữ 3p ;ah#+-ŽhŽqmd šn)t-#2Jnta' tatpuruZaqmdd U)aO3h6-Jna appaE?gJna a3i'a2ant? )#3hJna patt? a)aO3h6-apa-i^ni;;6EŽ n62aq Sa)aO3h6-Jna )appaE?gJna 3i'a2ant? 0#33hJna patt? )a)aO^3h6-apa-ini;;6EŽ n62a 9DUq iii Pll=‡ Q(nh nghMa gi&ng như thế t2 th|E `S6-atthappa36)inŽ 9SUq iii Pd= +, t-?ng :an?-athap<-aXŽ 9q ii el=q

mde Sa a)aO3h6-Jna a-iEa2aggau )a5vanJti #pa-ihi26nau )a55?van6naum)auÊ?van6nau pah6n6Ea aEau +#ccati p#gga'? a)aO3h6-apa-ini;;6EŽqqq S?)a)aO3h6-Jna a-iEa2aggau )a5vanJti #pa-ihi26nau )a55?van5aupah6n6Ea aEau +#ccati p#gga'? )a)aO3h6-a^pa-ini;;6EŽ 94#gq Pf=qmd š2a2)iu t6+a 0#tiEacittani00J)J )a)aO3h6-Jn6 ti i0a2 J+a ap#;;au9Dh)Uq Pe=qmdf Dh)q Peqmd Cq Uq ™q GhE) Da+i0) Buddhist Psychology t-ang 'k+Žqmdj :a'a)J3J-a Dictionary of Pāli Proper <ames bbPqmel Uq i bdq ’in Qc 3inh …06na Q. ;iết 'ời QYc 4hật th#Eết pháp -|t +ắn tắtch? B6hiEa 9…0q P Pl=žqmeP TJna )a)aO3h6-Jna )a#))6hJna )appaE?gJna )a#p6EJna )appaccaEagaha^XJn6 ti atth? 9Dh)Uq Pe=qmeb Iiề# n,E Qưa t!i 2t +|n Qề 3hác c th. ni;;6na 92t a)aO3hata^0ha22a= Qược t@? n\n haE gAE -a ;ì ;|t cY cái g 9như )ự t# tập ;át thánhQ@?=¢me V;hq Peqmed Uq iii deqmee V8 0> hE Qc Snq bdP Qề cập t!i chữ )#)au3hata 9th(t ',2 )©n=qme Bhattavi Di3)ita J0q 5aiVākaraQasiddhāntakaumudi 9Va-ana)i Ca#3ha2;aSa2)-ita Si-iva Uphi)a Pjj= pq lfq

mef Tattha 3ata2? )aO3h6-a33han0h?¢ –3a+i0hJna )aO3h6-a33han0h? citta^)a2paE#tt?q D#+i0hJna )aO3h6-a33han0h? atthi )ahJt# atthi na hJt#q Ti+i0hJna )aO3h6-a33han0h? atthi 3#)a'? atthi a3#)a'? atthi a+E63at?qqq pJqqqJ+au ;ah#+i0hJna )aO3h6-a33han0h? 9V;hq fb‡ Q?@n 3hác tương tự ` V;hqj=qme Ic Dh)q P ni +ề kusala Dh) dê +ề akusala +, Dh)q PP +ề ayākataqmej Khi 3. '#Wn )a55633han0ha +, +J0an633han0ha ;ảng 'i"t 3\ n,E Qược c?i', 0anh 2>c n12 2ươi hai tA2 ph> tRE 9cJta)i3a=‡ QAE 3hWng phải ', Qiề# Qượcn\# -a ` QAEqml Uq Kq a-0J- %ndian Buddhism 9DJ'hi :?ti'a' Bana-)i0a)) Pjl= t-angPlq

mP I. hi.# ch? -w )aO3h6-a ', hJt# 2t t-?ng hai 2ươi ;&n paccaEa Qc 4)qi elqmb ’J2 t-ang PPj ;,n +ề )aO3h6-a th#c 'ời ni +i"c ',2 +, } tư`ngq

P



















































m :an?p#;;aOga26 0ha226 2an?)Jh6 2an?2aE6‡ 2ana)6 cJ pa0#^hJna ;h6)ati +6 3a-?ti +6‡ tat? nau 0#33ha2 an+Jti ca33au +a +ahat? pa0au9Dh i P=md 7au pana +#ttau Eau 3i5ci a;hi)aO3ha-aXa'a33haXau )a;;an tau J3at?3at+6 )aO3h6-a33han0h? +J0ita;;? ti Jttha a;hi)aO3ha-aXa'a33haXau n62a-6)i3a-aXa'a33haXau 9V)2q db=qme G6)ahJna a;hi)aO3ha-aXahJna J3? +a )aO3h6-a33han0h? 9Dh)Uq Ped=qm 723q Pqmf Ki5ca ;hi33ha+J )aO3h6-J +a0Jtha¢ SaO3hatau a;hi)aO3ha-?ntŽti ;hi3^3ha+J ta)26 )aO3h6-6 ti +#ccantiq Ki5ca )au3hatau a;hi)aO3ha-?nti¢ G<pau-<pa^tt6Ea )aO3hata2 a;hi)aO3ha-?ntiq VJ0anauqqq SaO3h6-Jqqq Vi556Xauqqq 9Sqiiiq f=q Sự 3hác ;i"t tương tự như thế Qược t2 th|E t-?ng U;hi0ha-2a3?µa c/aVa)#;an0h# ‰Sau)36-a) ', tt cả những g ch(# Qiề# 3i"n nhưng người ta0,nh chữ )au)36-a)3an0ha ch? những g ch(# Qiề# 3i"n 3hWng th#c +,? tậphợp -<pa +J0an6 )auv56 +, +iv5n6naqŠ 9La Va''J 4?#))in AbhidharmakoaPPe=qm V)2q bll‡ efjq

mj U#ng Compendium of Philosophy t-ang dqmfl Tattha 3ata2? #p60anapaccaE6 ;ha+?¢ D#+i0hJna ;ha+? atthi 3a22a^;ha+? atthi #ppatti;ha+? 9V;hq P‡ Pf=qmfP V;hUq Pqmfb $hư Q Qược ch#_i nhAn r#ả 2inh chYng t-?ng :avvhi2ani36Ea Ca33h#XcŠ6+#)? paŽcca -<pJ ca #ppavvati ca33h#+i556Xau tiXXau )aOgati pha))?pha))apaccaE6 +J0an6 Eau +J0Jti tau )a5v6n6ti Eau )a5v6n6ti tau+ita33Jti Eau +ita33Jti tau papa5cJti Eau papa5cJti tat? ni06nau p#-i)aupapa5ca^)aO3h6 )a2#06ca-anti atŽt6n6gatapacc#ppannJ)# )a33h#+iXXJEEJ)#-<pJ)#q $hn thYc 3hì '\n + các +ật th. +, c?n 2ắtq Sự g•p g c/a cả ;a ',)ự kZc ch@2 9pha))a=‡ + c kZc ch@2 n\n c cả2 giác‡ cái người ta cả2 nhậnQược 9', cả2 giác= người ta nhận ;iết t!i‡ cái người ta nhận ;iết t!i người tanghM +ề 9+ita33a=‡ cái người ta nghM +ề người ta ;( n á2 ảnh‡ cái á2 ảnh ngườita ', ng#E\n nhAn ch? 2t )& +ng tư`ng thJ? Q#î người |E r#a các +ật th.nhn th|E Qược t-?ng r#á 3hY hi"n t@i +, tương 'ai 9:q i PPP^ Pb=‡ Q?@n tươngtự như thế Qược t2 th|E ` :q i bej +, Sq i+ f=qmf ChZ giải c?i chan0a tương Qương +!i taXh6 th´2 2#&n 3ha? 3hátqmfd Dq ii bff^fqmfe ’J2 '@i các Eế# t& th#c tA2 ph> tRE SaO3h6-a33han0ha 9kJ2 Bảng =q

Chương O

Pi>>!n <akkhandha

=hNo cách li3t k1 thK t` n_m t:@ hợ@, vi^^?n ‹a đKng h)ng thK n_m v) thường được !&ch l) 6thKc;<7i(ng như %(n t:@ hợ@ t+ưPc, có sáu loi vi^^?n ‹a được đŠt t1n thNo giác 4uan thi h)nh nhi3m vGcủa nó<mP D thế, ta th"0 vi^^?n ‹a li1n kết vPi tOng cTa giác 4uan< ‰&nh nghYa t+ong kinh tng về

t:@ hợ@ n)0 m9 h2 như các đ&nh nghYa về các khan!ha t+ưPc< =ng L?li nói l) sU !Y vi^^?n ‹a đượcgVi như thế v nó %iết<mb ‰&nh nghYa n)0 chQ có [ nghYa vPi người tiếng L?li l) tiếng mr đŽ, nhZng

b



































người hnh !ung t+ong tâm tưUng [ nghYa của chZ 6%iết; %\ng ngôn ngZ v) v_n hóa của hV< *ãthnh tha0, h8u hết chXng ta %& đŠt t+ong tnh t+ng không có manh m(i n)o đến [ nghYa của chZ n)0<

=+ong vi3c t+u0 tm manh m(i giX@ cho vi3c đ&nh nghYa t:@ hợ@ n)0, chXng tôi th"0 +\ng vi^^?n ‹a @h9i %80 +a đŠc tEnh của t"t cả hi3n tượng ch&u điều ki3n5 đó l) s` th:t về vô thường v) vô ngã< DE!G, @hAm HullavN!alla chQ t+Ech chủ t+ư9ng cho +\ng không nhZng vi^^?n ‹a m) cfn t"t cả các t:@hợ@ khác l) t+X /K của %ản ngã atta.,m t+ong khi @hAm Blaga!!C@ama nh"n mnh +\ng vi^^?n ‹at` nó cng vô thường<md D) U kinh khác có đề c:@ l) nhZng ai tin +\ng vi^^?n ‹a t` nó có s( mng+i1ng, khác hn vPi các t:@ hợ@ khác, người "0 đã l8m về th`c tánh của nó< me D thế t+ong Lh:t hVcL?li, +p +)ng l) cả vi^^?n ‹a lqn %"t cK t:@ hợ@ n)o khác đều không thể được coi l) thường t2n ha0chiếm ngG n9i ngã t+ường cTu<

Hó nhZng hVc giả như %) Ih0s Favi!sm t+anh lu:n +\ng chKng cP t+ong kinh không @hải lXc n)ocng chưng vi^^?n ‹a +a l)m 0ếu t( vô thường< $[ le chEnh của hV l) vi^^?n ‹a thường được %Jt đ8unghY tPi l) n9i t+X ngG của cá thể, t+X /K của %ản ngã, ha0 của m't th`c thể t+ường t2n %\ng cách!qn chKng kinh điển đề c:@ đến vi^^?n ‹a thNo nghYa 6ngã;< Hó Et nh"t hai t+ường hợ@ "0<mf Sau cáichết của m't s( tM khNo đã chKng 4uả B+ahant tM khNo 7o!hika v) Dakkhali., -?+a ho)i công tm

kiếm vi^^?n‹a của hai v& n)0 v thKc đã ho)n to)n không cfn sanh khUi nZa< =hNo %) Ih0s Favi!s,điều n)0 chJc hn l) vi^^?n ‹a của người chưa được giải thoát se đi đến ch} n)o đó t+ưPc khi táisanh ] v thế ám chQ đến s` hi3n hZu của m't loi th`c thể t+ường t2n n)o đó đi tO thân n)0 sangthân khác< *) Ih0s Favi!s cfn ghi chX l) đ'ng tO 6khUi l1n; u@@a>>ati ha0 u@@atti. thường được!Wng vPi vi^^?n ‹a, đôi khi được tha0 %\ng 6nh:@ v)o %Gng mr; avakkhanti.m< -'t l8n khác, khiđề c:@ tPi th`c thể t+ường t2n, %) Ih0s Favi!s giải thEch điều n)0 l) m't loi 6linh h2n; nh:@ v)o6thân /ác;< ‰ược nh:n đ&nh như thế, nhZng vE !G n)0 mâu thuqn vPi thu0ết c(t lpi về vô thường nóichung, vPi t` tánh tha0 đRi của vi^^?n ‹a,mj v) 4uan điểm cho thân thể hi3n hZu t+ường t2nsakk?0a!it ‹t ‹hi.<mPl D thế, %) Ih0s Favi!s đề ngh& +\ng [ ni3m về m't th`c thể luân chu0ển tOkiế@ n)0 sang kiế@ khác Jt @hải l) m't 6ảnh hưUng;mPP của lfng tin !ân gian v)o Lh:t 7iáo ] đã0chQ l) m't thK 6t+u0ền tGng t+ong !ân gian; ] v v)i đon v_n !qn chKng 4uá Et di n)0 4uả không

đáng 4uan tâm khi tư9ng @hản vPi s` nh"n mnh v)o [ ni3m về anicca v) sakk?0a!it ‹t ‹hi t+ong to)nv_n hVc Lh:t 7iáo<

=u0 nhi1n tôi tin +\ng lời giải thEch của %) ta về nhZng đon n)0 l) kết 4uả !o hiểu l8m về [ ni3mvô thường v) về thu0ết c(t tủ0 sanh khUi !o tW0 thu'c< Di^^?n ‹a mang đŠc tEnh vô thường thNonghYa nó sanh l1n v) !i3t đi t+ong tOng khoảnh khJc< #hưng đo Lh:t nh"n mnh +\ng nhZng đợtvi^^?n ‹a mPi li1n tiế@ khUi l1n thNo t+nh t` nhân 4uả không gián đon< #hư Iicha+! a0Ns nh:n/t5 6FW có ch"@ nh:n gifng li1n tGc của khoảnh khJc các %iến c( tâm thKc !i chu0ển tO thân n)0sang thân khác, ha0 s(ng ngo)i thân thể t+ong m't khoảng thời gian, s` ch"@ nh:n n)0 không cónghYa li3t người ta v)o @hái t+ường kiến ha0 @hái coi s` li1n tGc mi1n vin "0 l) ngã< mPb *) Ih0sFavi!s cho +\ng khi nói chu}i t+nh t` các vi^^?n ‹a có li1n h3 nhân 4uả không cK l) ám chQ đến %"t

kM m't 4uan ni3m t+ường t2n n)o< ‰iều n)0 không cho ta m't nền tảng đáng kể n)o để /ác đ&nh+\ng nhZng đon đề c:@ U t+1n đi !i3n cho 6ảnh hưUng; của 6t+u0ền tGng !ân gian;< 9n nZa,nhZng đon kinh khác th(ng nh"t hợ@ vPi s` giải thEch về vi^^?n ‹a t+ong kinh tng< #hư $ilianSil%u+n đã giải thEch5

Hhung 4uanh về vi>^?na vi^^?n ‹a ảo tưUng m1 l8m về s` t+ường cTu của %ản ngã con người,thNo nh:n đ&nh của S?ti, m't t+ong nhZng đ3 tT của Lh:t, cho đến các đ3 tT người @hư9ng tâ0của Lh:t, đã ho)i công tm kiếm %ản ngã t2n ti v) lưu chu0ển luân h2i %\ng vi>^?na<<< m)kinh điển nói ngược li +\ng thKc ch&u điều ki3n v) !i3t đi<<< t+ong m}i khoảnh khJc m}ivi>^?na /u"t hi3n !o vi>^?na t+ưPc đó 4ui đ&nh… chJc chJn có s` li1n tGc %Ui v các khoảnhkhJc tâm @hG thu'c v)o điều ki3n v) kế tiế@ nhau không gián đon… nhưng không có s` tiế@n(i thNo ngu01n tJc cho !W có tha0 đRi, nó c(t 0ếu vqn như ngu01n<mP






























š ni3m về vi^^?n ‹a tha0 đRi mãi, về 6không th`c thể; hnh như ho)n to)n @hW hợ@ vPi s` hiểu %iếtcủa illiam ‘amNs về thKc5

=hng thOng tO khưPc s` hi3n hZu của 6thKc; thot t+ông có vŽ @hi l[ ] v 6[ tưUng; hi3n hZul) điều không thể ch(i cãi được ] N +\ng v)i đ'c giả se %d tôi không đVc tiế@< ã0 để tôi giảithEch nga0 +\ng tôi chQ %ác %d tO ngZ đi !i3n cho m't th`c thể, nhưng cả 4u0ết +\ng chEnhthKc n)0 đi !i3n cho m't chKc n_ng<mPd

D thế, để td +p [ nghYa của vi^^?n ‹a, như illiam ‘amNs đề ngh&, ta n1n /Nm nó như l) m't chKcn_ng t+Ou tượng, m't nghi3@ vG tâm thKc không thể sờ mó được, như đã /Nm t"t cả các t:@ hợ@ kia<

Ihi? v' c6a Pi>>!n <a

#hiều hVc giả chủ t+ư9ng +\ng nhi3m vG của vi^^?n ‹a chQ l) hiểu thế giPi hi3n tượng đ9n thu8n,6hi3n tượng, s` v:t được t+`c tiế@ nh:n %iết nga0 l:@ tKc t+1n %nh !i3n tâm thKc, đ(i ngh&ch hnvPi to)n thể tiến t+nh của [<;mPe ‰iển hnh l) lời giải thEch của StchN+%atsk05

6#ó vi^^?n ‹a %iểu tượng cho nh:n thKc thu8n tX0, ha0 s` nh:n %iết thu8n tX0, m) không h)mchKa n'i !ung n)o< #'i !ung của nó được đŠt t+ong @h8n đ(i tượng chKa đ`ng hn nhi1n l)nh:n thKc s@a+’a., cảm giác vN!an?., tâm [ sa >â., chủ [ cNtan?. +p +)ng<<<ṁ mP

¤ng viết tiế@5

<<< vi>^?na v) các chZ đ2ng nghYa của nó như citt?, manah ‹, đi !i3n cho nh:n thKc thu8n tX0,gi(ng như kal@an?@o! ‹ha của Fi n?ga, v) sa >â đá@ Kng vPi nhZng [ tưUng nh"t đ&nh +pṅ ṁ

+)ng< -}i m't tưUng tượng hnh th)nh kal@an?., [ ni3m t+Ou tượng u!g+ahana., %iểu hi3n +p+)ng @a+ichinna. như m8u /anh v) v)ng, !)i ha0 ngJn, đ`c ha0 cái, %n ha0 thW, hnh @hXcha0 %"t hnh ] t"t cả đều được gV@ li !ưPi đề mGc [ ni3m sa >â., khác hn vPi vi>^?na ¥ṁ

nh:n %iết thu8n tX0<mPf

=hu0ết của StchN+%atsk0 được s` ủng h' của các hVc giả khác như < I< Sa+athchan!+a, người đãđề ngh& +\ng khi chZ vi^^?n ‹a được 6á@ !Gng v)o t+ong ngu01n tJc nh:n thKc, nó không có nghYa l)nh:n thKc đ80 đủ, m) chQ l) nh:n %iết đ9n thu8n, m't loi t+i giác không có @hán đoán nh:n /t /ả0+a t+ưPc khi đ(i tượng được ho)n to)n nh:n %iết đến<;mP Di3n !qn [ nghYa tO Di%hang?t ‹t ‹hakatha,‘a0atillNkN cng đ2ng [ l) nhãn thKc chQ có nghYa l) nh:n %iết !o nhn th"0<mPj

$:@ lu:n đŠt m(i tư9ng 4uan giZa vi^^?n ‹a vPi các nh:n thKc đ9n thu8n không chKa m't n'i !ungn)o hnh như không th(ng nh"t vPi m't s( đon t+ong tng L?li, %Ui v -a>>himanik?0a chQ +p +\ngnhi3m vG của vi^^?n ‹a l) 6nh:n %iết; cái g ! ch&u, khó ch&u ha0 không ! ch&u cng chng khó

ch&u<mbl #hư StchN+%atsk0 v) Sa+ath]chan!+a đã đề ngh&, nếu vi^^?n ‹a l) nh:n thKc đ9n thu8nkhông h)m chKa m't n'i !ung n)o th vi^^?n ‹a không thể n)o 6nh:n %iết; được cái g ! ch&u, khóch&u ha0 không ! ch&u cng chng khó ch&u< ‰iều n)0 chQ có thể được nếu s` ! ch&u<<< m) tâm [nh:n %iết +a đã có s”n t+ong đ(i tượng được tiế@ c:n tPi !W đó có l) nh:n thKc ha0 chQ l) hnh thKc

%iểu hi3n %1n ngo)i.< =u0 thế, nếu s` ! ch&u có s”n t+ong đ(i tượng, th không tm +a được khác %i3t n)o giZa vi^^?n ‹a v) vN!an?, v(n cng được nói tPi l) ! ch&u, khó ch&u ha0 không ! ch&ucng chng khó ch&u<

=ng L?li giải thEch về vi^^?n ‹a có khác đi< #hư Sa+athchan!+a đã đề c:@ tPi, 6t+ong các kinh điểnngu01n thủ0, vi^^?n ‹a h8u như đ2ng nghYa vPi sa^^?<;mbP -'t t+ong các đon chKng !qn t+ongkinh tng tán th)nh l:@ lu:n n)0 l) vi^^?n ‹a được gVi như thế v nó nh:n +a v& chua, v& đJng, aci! v)ngVt, mŠn v) vô v&<mbb ã0 nhP li đ&nh nghYa của ta về sa^^? /Nm đon • Hh< Œ,Sa^^?kkhan!ha., s` nh:n %iết về m8u sJc như m8u /anh, đd v) v)ng có thể được nPi +'ng +a để

d























nh:n %iết về âm thanh như tiếng sáo, t+(ng ha0 kžn, ha0 nh:n %iết về v& chua, đJng, ngVt v) cK thế<D:0 th, thNo l(i giải thEch n)0, vi^^?n ‹a hnh như l) m't vPi sa^^?<

#hZng lời giải thEch khác nhau về vi^^?n ‹a đã l)m %(i +(i các hVc giả n)o c( /ác đ&nh [ nghYa của!anh tO n)0< #ghYa tRng 4uát của vi^^?n ‹a l) nh:n thKc đ9n thu8n ha0 chQ l) s` chX [, nhưng điềucfn m9 h2 l) có @hải nh:n thKc ha0 chX [ n)0 thu'c về đ(i tượng thu8n tX0 v(n không thu'c m't [ni3m @hm t+W n)o, ha0 thu'c về cái g ! ch&u, khó ch&u ha0 t+ung tEnh, ha0 thu'c về %"t cK [ ni3mn)o< *\ng cách /t về %a đ&nh nghYa khả hZu về vi^^?n ‹a, ta nh:n th"0 +\ng ‚. các đ(i tượng thu8ntX0 có 4uan h3 đến đ&nh nghYa của ta về v:t thể thK 0ếu ha0 /Xc chm /Nm t+ang ƒ v) sau đó., •.cái g ! ch&u, khó ch&u ha0 t+ung tEnh có thể có tư9ng 4uan vPi giải thEch của ta về vN!an?, v) €.s` @hân loi n)0 @hW hợ@ vPi s` cJt nghYa của ta về sa^^?< =ôi cảm th"0 +\ng nếu chQ gán chovi^^?n ‹a m't t+ong %a chKc n_ng thôi th đó l) điều sai l8m< Di^^?n ‹a có thể được á@ !Gng vPi /Xcchm, vN!an? v) sa^^?< Hó thể l)m sáng td [ nghYa 6hu0ền %E; về vi^^?n ‹a nếu nhn nó như m'tchKc n_ng được á@ !Gng t+ong khJ@ hi3n tượng v:t thể v) tâm thKc< Di^^?n ‹a có le l) m't khả n_ngc8n có để nh:n %iết về m't đ(i tượng thu8n tX0, về cảm giác cng như về khái ni3m hóa… nó khôngđ'c l:@ vPi %a t:@ hợ@ n)0< *Ui v không có m't t:@ hợ@ n)o có khả n_ng 6t` %iết;, chQ có vi^^?n ‹acó thể được coi l) thi h)nh nhi3m vG nh:n %iết ha0 chX [<

=+ong @h8n thảo lu:n của về /Xc chm t+ang ƒ v) nhZng t+ang sau đó., ta đã th"0 +\ng để nh:n +am't khEch t( kh9i đ'ng, c8n có mŠt đủ %a 0ếu t(< Lhải có m't đ(i tượng giác 4uan visa0a., m'tgiác 4uan in!+i0a. v) s` chX [ ha0 nh:n thKc vi^^?n ‹a.< =u0 nhi1n, điều n)0 ngG [ +\ng chEnhvi^^?n ‹a t` nó hi3n hZu t+ưPc khi có khEch t( kh9i đ'ng v) nh:n thKc đ'c l:@ vPi khEch t(< Di^^?n ‹al) nh:n thKc thu8n tX0 ha0 chX [ đ9n thu8n không cK @hải l) nh:n %iết về ha0 chX [ đến cái g mPicó mŠt<

#hư ‘a0atillNkNmb đã chQ +p, m't khEa cnh khác nZa của vi^^?n ‹a l) nó tư9ng t` vPi tu3 @a^^?.<inh -ah?vN!allasuttambd đŠt li1n h3 tu3 vPi vi^^?n‹a v tu3 mang tEnh nh:n %iết, nhưng t+ongt+ường hợ@ n)0, các đ(i tượng nh:n %iết tPi thu'c về %(n Hhân $[< =u0 nhi1n cng kinh đó đề c:@

đến s` khác %i3t giZa hai !anh tO n)05 6t+ong khi vi^^?n ‹a c8n được hiểu k lưbng, tu3 c8n được @hát t+iển;<mbe #hư ‘a0atillNkN đã kết lu:n, t:@ hợ@ thK n_m n)0 6hnh như l) !anh tO chung cho s`6nh:n %iết;, t+ong khi @a^^? hoŠc nhiều hoŠc Et giPi hn t+ong 6nh:n %iết; về chân l[<mb D thế, khitôi y*oisvN+tz !&ch vi^^?n ‹a l) 6nh:n thKc;, điều c(t tủ0 c8n nhP l) !W nhi3m vG của cái ta gVi l)6nh:n thKc; chQ l) nh:n %iết đ9n thu8n, cái được nh:n %iết tPi chQ l) nhZng đ(i tượng thu8n tX0+C@a., nhZng đ(i tượng đ80 J@ nhZng h)m chKa về cảm giác ! ch&u, khó ch&u ha0 không ! ch&ucng chng khó ch&u vN!an?. ha0 nhZng nh:n thKc to +a tO hot đ'ng của sa^^? về !Z ki3n giác4uan<

Hu(i cWng, 6nh:n thKc; se không /u"t hi3n nếu thiếu hai điều ki3n< #hư -a>>himanik?0a đã nói5

HhQ khi n)o giác 4uan cfn ngu01n vrn mJt, tai, lưbi, mi, thân v) [., đ(i tượng tư9ng Kngv:t thể, âm thanh, hư9ng v&, mWi v&, /Xc chm, [. đi v)o vWng ảnh hưUng của giác 4uan "0v) gŠ@ thKc, lXc đó thKc li1n h3 đến giác 4uan "0 mPi %iểu hi3n<mbf

HhEnh tO đon L?li n)0, thNo ‘a0atillNkN hiểu l) có %a điều ki3n5 ngo)i hai điều ki3n ta đã đề c:@ tPi,ông ta th1m v)o 6h)nh vi chX [ @hW hợ@ t+1n m't @h8n của tâm thKc; m) ông coi l) tư9ng đư9ngcủa chZ ta>>o samann?h?+o hoti<mb $ời giải thEch của ông ta %ác %d hết t"t cả chX !qn tm th"0t+ong kinh điển v(n chQ đề c:@ tPi hai điều ki3n, đó l) cTa giác 4uan v) đ(i tượng giác 4uan tư9ngKng<mbj 9n thế nZa, t+ong khi 4u0ển L?li =N/t SociNt0 Fictiona+0 giải thEch chZ samann?h?+o l)6mang li vPi nhau;, ‘a0atillNkN nPi +'ng nghYa chZ n)0 tPi 6h)nh vi chX [ @hW hợ@;< Hho !W @h8n!&ch chZ samann?h?+o sang tiếng Bnh của ông ta đXng, cái tâm á@ !Gng 6chX [; n)0 l) g #go)in_m t:@ hợ@ n)0, không có th`c thể n)o to th)nh cá thể cả, v) nhờ s` thảo lu:n có h3 th(ng củachXng ta về khan!ha, ta đã %iết +\ng +C@a, vN!an?, sa^^? ha0 sa kh?+a không có t:@ hợ@ n)o ch&uṅ

e


















t+ách nhi3m cho %"t cK cái g tOa tà như 6chX [;< =h`c +a, hnh như 6chX [; chEnh l) nhi3m vG củavi^^?n ‹a<

Pi>>!n <a v 9an,

#hiều đon t+ong kinh tng v) chX giải coi vi^^?n ‹a v) mano tư9ng đư9ng nhau< DE !G, kinh*+ahma>?lasutta v) Disu!!himagga chQ +p +\ng cả citta lqn mano l) hai chZ đ2ng nghYa vPivi^^?n‹a<ml =M khNo #?+a!a nói t+ong @h8n giPi thi3u %ản !&ch cu(n B%hi!hammasa gaha củaṅ

mnh 6citta, cNta, cittu@@?!a, n?ma, mana, vi^^?n ‹a đều được !Wng l) nhZng chZ đ2ng nghYa nhaut+ong B%hi!hamma< D:0 th, tO góc đ' B%hi!hamma m) nói, chả có g khác %i3t giZa tâm v) thKccả<mP =u0 nhi1n, tôi có khu0nh hưPng mu(n nói +\ng t+ong kinh điển, hoŠc nhiều hoŠc Et nhZngchZ n)0 được !Wng đ2ng nghYa nhau, v) chQ t+ong tng lu:n v) chX giải, các s` khác %i3t giZanhZng !anh tO n)0 mPi t+U n1n 4uan t+Vng h9n< #hưng @hải nhn nh:n +\ng nga0 t+ong sutta, s`khác %i3t +p +)ng giZa các !anh tO n)0 đã được đưa +a< mb

D [ ni3m mano được %)n lu:n +2i /Nm t+ang Œ., U đâ0 tôi se chQ nh"n mnh đến s` khác %i3t giZagiác 4uan gVi l) 6[; mano. v) thKc vi^^?n ‹a.< =+ong @h8n %)n về 6v:t thể thK 0ếu;, ta đã th"0 +\ng

nói chung, v:t thể to +a sáu đ(i tượng giác 4uan5 /Xc @hot ‹t ‹ha%%?0a]tana., âm thanhsa!!?0atana., v& +?s?0atana., mWi gan!h?0atana., v:t có thể th"0 được +C@?0atana. v) [ nghY !hamm?0atana.< Hng có sáu giác 4uan cho @h@ ta nh:n %iết sáu đ(i tượng "05 thân thểk?0?0atana., tai sot?0atana., lưbi >ivh?0atana., mi gan!h?0a]tana., mJt cakkh?0atana., v) [man?0atana.< =u0 nhi1n, ta đã th"0 +\ng nh:n thKc như thế chQ có thể có được khi có s` tiế@ /XcgiZa đ(i tượng giác 4uan, giác 4uan, thKc tư9ng Kng vPi giác 4uan "0 vi^^?n ‹a.< =` m't mnhman?0atana thôi, không có s` v:n h)nh của vi^^?n ‹a., không thể to +a nh:n thKc< 7i(ng như n_mgiác 4uan kia, man?0atana @hG thu'c v)o vi^^?n ‹a để mang s` chX [ về đ(i tượng đến cho chủ thểnh:n thKc< -an?0atana chQ l) m't giác 4uan không thể v:n h)nh nếu thiếu vi^^?n ‹a< =u0 v:0, cóđiểm khác %i3t đáng kể giZa man?0atana v) các giác 4uan khác5 t+ong khi các giác 4uan kia chQ cóthể nh:n %iết được đ(i tượng +i1ng của chXng, man?0atana chQ nh:n %iết được các đ(i tượng tâm [

!hamm?0atana. ] nhưng chEnh nhZng [ tưUng n)0 được to +a !o tiế@ /Xc giZa các đ(i tượng giác4uan v) các cTa giác 4uan tư9ng Kng< #hư alu@ahana đã l)m sáng td điểm n)05

=h`c +a, nhi3m vG của nó m#no l) giX@ cho vi3c đNm li đ:@ mnh !o các giác 4uan khácto +a, như thế, to +a m't hnh thKc 6gVi nhP; li< D thế, mano có 6[ ni3m; !hamm?. l)m đ(itượng cho nó, v) nhZng đ(i tượng n)0 được coi l) tha0 thế cho đ(i tượng nh:n %iết 4ua cácgiác 4uan khác<<< =+ong khi mano đang thi h)nh chKc n_ng đŠc %i3t n)0, thKc vi^^?n ‹a. tiế@tGc luân chu0ển không %& gián đon thNo gifng v(n được t"t cả các giác 4uan kể cả m#nonuôi !ưbng<m

LhAm xn ‹n ‹?%ho *+?hman ‹o t+ong Sa 0uttanik?0a có giải thEch về nhi3m vG của mano< =hNo kinhṁ

n)0, m}i giác 4uan có m't @hm vi v) giPi hn +i1ng, không hoán thế được< #ói cách khác, mJtkhông thể nh:n %iết được mWi v&< #hưng mano l) chung cho t"t cả v nó có thể tác !Gng 4ua li vPit"t cả các giác 4uan khác<md *ản kinh "0 không ngG [ +\ng mano có thể nh:n %iết +a được mWi v&,hnh thể, vân vân<<< nhưng chQ mu(n nói +\ng nó có thể nh:n %iết được [ ni3m !hamma. +Xt +a tOđ(i tượng !o m't t+ong n_m cTa giác 4uan đ8u ti1n %iết được< *ảng se l)m sáng td s` khác %i3tgiZa man?0atana v) vi^^?n ‹a< *ảng n)0 cho th"0 +\ng mano có m't nhi3m vG đŠc %i3t khác hn vPinhi3m vG của các giác 4uan khác5 mano có khả n_ng 4uan sát lãnh v`c goca+a. của các giác 4uankhác< HhZ 6lãnh v`c; không !Wng để chQ cho đ(i tượng giác 4uan không thôi, m) cfn mu(n nói đếns` tiế@ /Xc th`c s` đã !in +a giZa đ(i tượng, cTa giác 4uan, v) vi^^?n ‹a tư9ng Kng< ‰(i tượng giác4uan như thế chQ l) m't đ(i tượng tiềm An của nh:n thKc, v) m't khi nó không được giác 4uan v)thKc nh:n %iết được, nó không thể t+U th)nh đ(i tượng của mano< -'t khi /Xc chm !in +a, đ(itượng khUi l1n< ‰(i tượng n)0 có thể thu'c mJt, tai, mi, lưbi v) thân< $Xc c9 h'i đến, đ(i tượng "0t+U th)nh đ(i tượng tiềm An của mano, tiềm An thNo nghYa không @hải t"t cả đ(i tượng tiế@ /Xc vPi














cả mano v) vi^^?n ‹a< =u0 nhi1n, khi đ(i tượng "0 tiế@ /Xc vPi cả hai giác 4uan n)0, nó được gViđEch /ác l) !hamm?0a]tana v nó t+U th)nh đ(i tượng t+`c tiế@ của mano<

*ảng

9an, v vi>>!n <a

=u0 nhi1n, s` khác %i3t chEnh giZa vi^^?n ‹a v) mano được tM khNo {?n ‹amoli tóm tJt như sau5

Di^^?n ‹a được !&ch l) 6thKc;., nói ldng lŽo, đ2ng nghYa vPi mano v) citta không h9n khôngkm… nói cho chEnh /ác, cWng vPi cảm nghi3m vN!an?, nh:n thKc sa^^? ha0 to tác tâm [sa^kh?+a, nó l) s` nh:n %iết thu8n< -ano được !&ch l) 6[;., khi được !Wng chEnh /ác, thu'cvề c_n cK thK sáu cho s` tiế@ /Xc %1n t+ong n'i c_n /K.<me

-ano thường được !Wng l) chZ đ2ng nghYa cho vi^^?n ‹a v) citta,m nhưng có thể hai chZ n)0 cóngG [ s` khác %i3t tế nh&, tinh tế về nghYa< #ói chung, vi^^?n ‹a thường li1n kết vPi nh:n %iết giác4uan, t+ong khi đó, mano thường mu(n nói tPi hot đ'ng tâm t+E !o s` /Xc chm của đ(i tượng tâm[ v) vi^^?n ‹amf kEch thEch sanh khUi ] m't chKc n_ng tư9ng t` vPi chKc n_ng của m#n# t+onghVc thu0ết của #0?0a, cho +\ng nó l) 6@hư9ng ti3n 4ua đó các đ(i tượng giác 4uan ảnh hưUng đến

%ản ngã<;m

Pi>>!n <a + T$i .anh ThQc v ThQc Lc Sn Chết (C%n T ThQc#

=+ong t+u0ền th(ng giáo !Gc Lh:t hVc vi3n sau n)0, vi^^?n ‹a thường được giải thEch hoŠc l) tái sanhthKc @at ‹isan!hivi^^?n ‹a. ha0 c:n tT thKc cuticitta. ] nói g8n vPi nghYa đNn h9n, l) thKc 6tT %i3t;<

mj H:n tT thKc đi !i3n cho thKc cu(i cWng của m't đời người, t+ong khi tái sanh thKc có đŠc tEnhcủa thKc đ8u đời m't sanh linh< ‰â0 l) 0ếu t( kh9i t+)o gifng tâm thKc mang đŠc tEnh của m't kiế@đời v) ho)n to)n !o sa kh?+as v) kamma của các kiế@ t+ưPc 4ui đ&nh điều ki3n< #hư tM khNoṅ

f
















#?+a!a giải thEch5 6=W0 thNo các h)nh vi to nghi3@ sa kh?+a t+ong 4uá khK, kết sanh thKc ha0 táiṅ

sanh thKc khUi l1n t+ong l8n sanh kế sau< #ó được gVi thế v nó n(i kết 4uá khK vPi hi3n ti, v) l)thKc ti1n khUi m) người ta t+ải 4ua v)o giâ0 @hXt thG thai<mdl š ni3m về tái sanh thKc có thể gâ0ng' nh:n… nó không @hải l) m't th`c thể luân chu0ển tO thân n)0 sang thân khác< #hư tôn giả

#?gasNna đã giải thEch cho vua -ilin!a +\ng cái luân chu0ển tO kiế@ đời n)0 sang kiế@ đời kháckhông @hải l) m't cng không @hải l) khác< mdP =+ong Disu!!himagga, *u!!haghosa đã giải thEch+"t +p +)ng s` luân chu0ển n)05

#hưng c8n hiểu +\ng, nó vi^^?n ‹a đã không tPi đâ0 tO l8n t+U th)nh kiế@ đời. t+ưPc đó,cng không %iểu hi3n +a nếu không có kamma, to tác, thXc đA0, khu v`c đ(i tượng<<< l)mnhân< D) thKc n)0 gi(ng như âm vang, ánh sáng, !"u in, hnh t+ong gư9ng U ch} nó đã khôngđến đâ0 tO s` t+U th)nh t+ưPc đó v) nó khUi l1n !o có nhân t+ong nhZng kiế@ đời 4uá khK< Dgi(ng như âm vang, ánh sáng, !"u in, %óng hnh<<< có âm thanh<<< +i1ng của chXng l)m nhânv) đi v)o hi3n hZu m) không đi n9i n)o khác, thKc n)0 cng như thế<mdb

Hác cuticitta v) @at ‹isan!hivi^^?n ‹a tu8n t` l) c:n tT thKc v) tái sanh thKc< =u0 thế, [ nghYa củachXng không %& giPi hn t+ong hai loi thKc n)0, v nói chung, vi^^?n ‹a cng ch&u %a đŠc tEnh của

cu'c s(ng chi @h(i< =+ong tOng khoảnh khJc, m}i thKc không ngPt khUi l1n v) !i3t đi, nhường ch}cho thKc mPi< #hư v:0 m}i thKc @hải có @hAm tEnh của cả hai5 tái sanh thKc ] có nghYa l) nó khUil1n tO thKc t+ưPc, v) c:n tT thKc ] có nghYa l) tái sanh thKc "0 đã khUi l1n se @hải chết< LhAm tEnhcủa vi^^?n ‹a sau n)0 v(n t+U th)nh c:n tT thKc v)o giâ0 @hXt chết. se khiến cho tái sanh thKc mPikhUi l1n< Sanh, tT v) tái sanh không nhZng chQ /ả0 +a v)o lXc đ8u đời v) cu(i đời của m't người<=O 4uan điểm v t+G vi tiểu, chu kM n)0 t` l:@ li v)o m}i khoảnh khJc v) v)o m}i l8n m't thKcmPi khUi l1n<

9ối tương :uan giữa Pi>>!n <a v ;at <icca7aupp!da

#hư %(n t:@ hợ@ t+ưPc, vi^^?n ‹a giZ đ&a v& +i1ng %i3t t+ong thu0ết sanh khUi !o tW0 thu'c< $) khoNn

thK %a t+ong @at ‹iccasamu@@?!a, đKng t+ưPc tâm v:t thể, sáu cTa giác 4uan v) /Xc… hai khoNn sau l)m't @h8n của +C@akkhan!ha< chư9ng tPi, tôi giải thEch ti sao vi^^?n ‹a, 0ếu t( đKng h)ng thKn_m t+ong các t:@ hợ@ li đKng t+ưPc cả các t:@ hợ@ khác t+ong @at ‹iccasamu@@?!a< đâ0 tôi chQgiải thEch nhi3m vG của vi^^?n ‹a t+ong @at ‹iccasamu@@?!a v) nói m(i li1n h3 của nó vPivi^^?n‹akkhan!ha<

=a @hải ghi chX +\ng s` giải thEch về kết sanh]vi^^?n ‹a thường %& giPi hn v)o thKc đ8u ti1n nh:@v)o tT cung của mr,md v(n l) tái sanh thKc< =hNo s` hiểu %iết của tôi, không tm th"0 câu n)o nhưthế t+ong kinh cả< =u0 v:0, t+ong các tác @hAm sau n)0, ta th"0 +\ng vi^^?n ‹a]n(i kết không nhZngli1n kết vPi ‚– loi tái sanh thKc mdd m) cfn li1n kết vPi các loi tâm khác có thể sanh tO thKc6ngu01n thủ0; n)0< DE !G, 4u0ển Di%ha ga đ&nh nghYa kết sanh]vi^^?n ‹a l) citta, mano, vi^^?n ‹a,ṅ

mano]vi^^?n ‹a!h?tu, l) c_n /K của [ man?0atana., giác 4uan to ảnh hưUng của [ manin!+i0a., v)chEnh l) vi^^?n ‹akkhan!ha<mde D thế, khoNn thK %a của @at ‹iccasamu@@?!a n)0 %ao g2m to)n thểvi^^?n‹a]kkhan!ha, chK không chQ @at ‹isan!hivi^^?n‹a<

HhXng ta đã th"0 t+ong chư9ng n)0 chZ vi^^?n ‹a được !&ch khác nhau< -'t s( hVc giả cho +\ng nócó nghYa 6nh:n %iết đ9n thu8n;, s( khác cho nó l) cái 6%iết tinh thu8n;, cfn s( khác cho l) 6nh:n %iếtcái g ! ch&u, khó ch&u ha0 chng ! ch&u, cng không khó ch&u;< =u0 nhi1n, không có giải thEchn)o ho)n to)n chEnh /ác, v vi^^?n ‹a ch&u t+ách nhi3m cho s` nh:n %iết về t"t cả nhZng điều t+1n<D:0 th ta đ&nh nghYa !anh tO n)0 chQ l) nh:n %iết !W s` nh:n %iết "0 có thu'c về +C@a, vN!an? ha0sa^^?< =a cng th"0 s` khác %i3t giZa mano ] m't t+ong sáu giác 4uan ] v) vi^^?n ‹a< Hả hai đều c8nthiết cho nh:n %iết về [ ha0 [ ni3m !hamma., nhưng chQ có vi^^?n ‹a c8n cho s` nh:n hiểu về đ(itượng kEch thEch tO %"t kM giác 4uan n)o t+ong n_m giác 4uan kia< Hu(i cWng, ta đã l:@ m(i tư9ng


















4uan giZa vi^^?n ‹a khoNn thK %a của @at ‹iccasamu@@?!a vPi vi^^?n ‹akkhan!ha< Sau khi %)n /ongnhi3m vG của tOng t:@ hợ@, giờ ta sang @h8n %)n về m(i li1n h3 h} tư9ng giZa các t:@ hợ@ n)0<

]]]]]]]]]]

mP ChaEi2J 6+#)? +i556Xa36E6 ca33h#+i556Xau )?ta+i556Xau gh6na+i556^Xau vi+h6+i556Xau 36Ea+i556Xau 2an?+i556Xau 9:q i e‡ bej‡ iii bP bP=qmb Viv6n6ti +iv6n6ti 3h? 6+#)? ta)26 +i556nan ti +#ccatŽti 9:q i bjb=m S#ta+6 a-iEa)6+a3?qqq na -<pau attat? )a2an#pa))atiqqq na +J0anauqqq na)a55auqqq na )aO3h6-Jqqq na +i556Xau attat? )a2an#pa))ati na +i556Xa^+antau att6nau na attani +i556Xau na +i556Xa)2i2 att6nauq 9:q i ll=qmd Tau 3iu 2a55atha ;hi33ha+Jq Vi556Xau nicca2 +a aniccau +6 ti¢Uniccau ;hantJq 9:q i P +, Sq i+q f^=qme 7? ;hi33ha+J J+au +a0JEEa aha2 a55at-a -<p6 a55at-a +J0an6Ea a55at-a)a556Ea a55at-a )a33h6-Jhi +i556Xa))a 6gatiu +6 gatiu +6 c#tiu +6#papattiu +6 +#00hiu +6 +i-<‘hiu +6 +Jp#''au +6 pa556pJ))62i ti nŠJtau

h6na2 +ivvati 9Sq iii e=qm CqUq™q GhE) Da+i0) t-an)q Buddhist Psychology( An %nuiry into the Analysisand Theory of )ind in Pāli -iterature 9L?n0?n L#›ac Pjbd= pqbbqmf Sq iii Pbd‡ Sq i PbPqm GhE) Da+i0) Buddhist Psychology t-ang bbqmj Sq ii jd‡ i+ f‡ Dq i bPqmPl :q i llqmPP GhE) Da+i0) Buddhist Psychology t-ang bbqmPb Ii"n thư Gicha-0 HaEJ) g*i ng,E Pb tháng n12 PjjbqmP Li'ian Si';#-n %nstant et cause( le discontinu dans la pensSe philosophiuede l0%nde 94a-i) Li;-ai-iJ 4hi'?)?phir#J —q V-in Pjee= t-ang blf^blqmPd i''ia2 —a2J) Essays in 6adical Empiricism 9L?n0?n L?ng2an) -ªn)PjPb= t-ang dqmPe StchJ-;at)3E The Central Conception of Buddhism t-ang PqmP š;i0q t-ang Pq ’in Qc th\2 StchJ-;at)3E Buddhist -ogic V?'q ii ph[ngiải th8ch +ề 3a'pan6 t-ang P ch‹ng h@nžmPf š;i0q t-ang PqmP Sa-athchan0-a Buddhist Theory of Perception t-ang dqmPj Ca33h#+i556Xa2 panŠ Jttha 0a))ana2atta2 +i556Xa J+a h?ti 9—aEati''J3J The Early Buddhist Theory of 8no@ledge t-ang d=qmbl Ki5 ca +iv6n6ti )#3han ti pi +iv6n6ti 0#33han ti pi +iv6n6ti a0#33ha2a^

)#3han ti pi +iv6n6ti 9:q i bjb‡ :q iii bdb=mbP Sa-athchan0-a Buddhist Theory of Perception t-ang Pqmbb Ki5ca ;hi33ha+J +i556Xau +a0Jthaq Viv6n6tŽti 3h? ;hi33ha+J ta)26+i556Xan ti +#ccatiq Ki5ca +iv6n6tiq U2;i'a2 pi +iv6n6tiq Titta3a2 pi +iv6n6tiqKa#3a2 pi +iv6n6ti 2a0h#3a2 pi +iv6n6tiq Kh6-i3a2 pi +iv6n6tiq U3h6-i3a2 pi+iv6n6tiq L?Xa3a2 pi +iv6n6tiq U'?Xa3a2 pi +iv6n6tiq Viv6n6tŽti 3h? ;hi33ha+Jta)26 +i556nan ti +#ccati 9Sq iii f=qmb —aEati''J3J The Early Buddhist Theory of 8no@ledge t-ang ddqmbd :q i bjbqmbe 4a556 ;h6+Jta;;6 +i556Xau pa-i55JEEau i0au nJ)au n6n63a-aXau 9:qi bj=q

mb —aEati''J3J The Early Buddhist Theory of 8no@ledge t-ang deq

j























































mbf 7at? ca 3h? 6+#)? avvhatti3a5 cŠJ+a ca33h#u apa-i;hinnau h?ti ;6hi-6 ca-<p6 6p6thau 6gacchanti tavv? ca )a2ann6h6-? h?ti J+au tavva))a +i556Xa^;h6ga))a p6t#;h6+? h?ti 9:q i Pjl=qmb —aEati''J3J The Early Buddhist Theory of 8no@ledge t-ang deqmbj Ca33h#5 ca paicca -<pJ ca #ppavvati ca33h#+i556Xa2 9Sq i+ ‡ :q i bej=qml Cittan ti +a 2an? ti +a +i556Xau ti 9Dq i bP=q Vi556nau cittau 2an? tiatthat? J3au 9V)2q deb=qmP $6-a0a A )anual of Abhidhamma t-ang jqmb I. nghi\n cY# th\2 chi tiết )ự 3hác ;i"t giữa 2an? +i5n6Xa +, các } ni"246'i +, San)3-it thường Qược 0(ch ', ‰thYcŠ haE ‰tA2Š kin tha2 3hả? r#E.nPhilosophy and Psychology in the Abhidhamma c/a HJ-;J-t Vq #JnthJ- 9DJ'hi:?ti'a' Bana-)i0a)) Pjfd= t-ang Pe^djqm Ka'#pahana Principles of Buddhist Psychology t-ang lqmd 4a5ci26ni ;-6h2aXa in0-iE6ni n6n6+i)aE6ni n6n6g?ca-6ni na a5562a55â))a g?ca-a+i)aEau paccan#;h?ntiq Kata26ni pa5ca¢ Ca33h#n0-iEau pJqqqK6Ein0-iEauq š2J)au 3h? ;-6h2aXa pa5cana2 in0-iE6nau n6na+i)aE6^naun6n6g?ca-6nau na a5562a55a))a g?ca-a+i)aEau paccan#;h?t6na2 2an?

pai)a-aXa2 2an? ca nJ)au g?ca-a+i)aEau paccan#;h?tŽ ti 9Sq + bP=qme ®6Xa2?'i The Path of Purication t-ang elf chZ th8ch eqm Ch‹ng h@n như t-?ng Sq ii jd cittau iti pi 2an? iti piqmf HE t-` '@i ph[n ;,n +ề 2an? 9Các 7ế# T& Vật Th. 4h> Q?@n c#&i cRngChq b=qm UptJ The Practical &anskrit English Dictionary t-ang Pbqmj Chữ citta Q Qược 0Rng thaE ch? chữ +i556Xa t-?ng c#ticittaq T#E nhi\nt-?ng Q?@n +1n n,E cả hai 0anh tN Q%ng nghMa nha#q Về ph[n 0Rng 3hWngphAn ;i"t hai 0anh tN n,E Qc Vi556Xa +, :an? 9cả d Q?@n 0ư!i Qề 2>c n,E=Chq Q•c ;i"t ', chZ th8ch lqmdl $6-a0a A )anual of Abhidhamma t-ang dbqmdP $a ca )? na ca a55? 9:i'q dl=qmdb ®6Xa2?'i The Path of Purication t-ang jq’V· Pd^Pžmd Ic $E6n6ti'?3a Buddhist Dictionary t-ang PbP^bbqmdd $6-a0a A )anual of Abhidhamma! t-ang Pq :ười ch8n '?@i tA2 n,E QượcQược tả t-?ng U;hi0ha22a)aOgaha c/a Un#-#00ha 9J0q Tq q Sq GhE) Da+i0) —?#-na' ?y thJ 4q Tq Sq mPd bP^b=qmde Tattha 3ata2au )aO3h6-appaccaE6 +i556Xau¢ 7au cittau 2an?26na)au ha0aEau paX¦a-au 2an? 2an6Eatanau 2anin0-iEau +i556Xau+i556Xa33han0h? tavv6 2an?+i556Xa0h6t# i0au +#ccati )aO3h6-apaccaE6+i556Xau 9V;hq Pdd=q

Chương 4

9ối tương :uan giữa c$c t%p hDp

=+ong nhZng chư9ng t+ưPc, ta %)n về m}i t:@ hợ@ m) không l:@ chi tiết m(i li1n h3 h} tư9ng giZacác t:@ hợ@ n)0< =u0 nhi1n, chQ hiểu nghYa %ề ngo)i của các t:@ hợ@ n)0 thôi se cho ta hiểu hời hợttâm l[ hVc Lh:t 7iáo< $(i hiểu %iết cho +\ng +C@a tư9ng đư9ng vPi sáu cTa giác 4uan v) nh:n %iếtđ9n thu8n, vN!an? vPi cảm giác, sa^^? vPi s` nh:n %iết, sa kh?+a vPi %"t cK h)nh vi n)o to +a kếtṅ

4uả, vi^^?n ‹a vPi thKc đều 4u1n không giải thEch g tPi s` v:n h)nh của tâm ha0 tPi con đường đưa

đến thoát khR< -Št khác, hiểu %iết về m(i tư9ng 4uan giZa các t:@ hợ@ n)0 se l)m t_ng hiểu %iếtcủa chXng ta về tâm l[ hVc Lh:t 7iáo<

jl









































Hho tPi đâ0, thK t` n_m t:@ hợ@ li3t k1 thNo kinh tng đã được t+nh %80< =hNo hiểu %iết của tôi,kinh tng không đưa +a m't thK t` n)o khác< mP *"t hnh tha0, ngo)i thK t` n_m t:@ hợ@ đưa +a tOt+ưPc tPi giờ, không @hong @hanh m't manh m(i n)o nói về m(i tư9ng 4uan giZa các t:@ hợ@ n)0t+ong kinh tng< D thế ta @hải su0 lu:n tiến t+nh v:n h)nh của chXng tO các thu0ết c(t tủ0 của đoLh:t< =ôi se lu:n đ&nh +\ng nhi3m vG của m}i t:@ hợ@, thNo thK t` của nó, có thể li1n h3 t+`c tiế@đến thu0ết @at ‹iccasamu@@?!a ] đŠc %i3t l) tám khoNn U giZa< *a t:@ hợ@ ]sa kh?+a, vi^^?n ‹a, v)ṅ

vN!an?] cng như to)n thể hi3n tượng tâm]v:t l[ được gVi l) n?ma+C@a, đều %ao g2m cả t+ongthu0ết @at ‹iccasamu@@?!a, chQ +p m(i li1n h3 m:t thiết giZa thu0ết n)0 v) n_m t:@ hợ@< =+ongchư9ng n)0, tôi chQ đưa +a 6v"n đề thK t`; v(n t` nó %iểu l' +a khi thT l:@ m(i tư9ng 4uan giZa n_mt:@ hợ@ v) tám khoNn giZa của @at ‹iccasamu@@?!a< ai l), tôi se /t tOng khoNn m't t+ong támkhoNn giZa của @at ‹iccasamu@@?!a v) chQ +a n_m t:@ hợ@ n)o có thể có li1n h3 vPi các khoNn "0< S`tm hiểu n)0 se chKng td +\ng ngoi t+O sa^^? +a, các t:@ hợ@ có vai t+f +p +)ng t+ong tám khoNngiZa n)0< *a l), tôi se !qn chKng, tu0 ngG [, nhưng c(t 0ếu, l) có s` hi3n hZu của sa^^? giZa haikhoNn vN!an? v) ta h?< Sau hết, tôi se giải thEch ngJn gVn s` v:n h)nh của n_m t:@ hợ@ n)0 t+ongṅ

thiền 4uán th`c tánh vi@assana.<

PU t"í c6a Pi>>!n <a t",ng 7ự +i?t k1 ;a>cakkhandh!

=hNo s` li3t k1 về @a^cakkhan!h? tO t+ưPc đến giờ, vi^^?n ‹a /u"t hi3n sau cWng< ‰iều n)0 gâ0 %(i+(i, v l)m sao nhi3m vG của +C@a, vN!an? sa^^? v) sa^kh?+a có thể được ho)n th)nh nếu không cóthKc U đ"0 để nh:n %iết v) tiế@ /Xc vPi thế giPi %1n ngo)i ‰iều n)0 ngG [ +\ng nếu chQ có 6thu8nnh:n %iết;, cảm giác, ha0 cho đến 6s` nh:n +a !Z ki3n giác 4uan; m) vi^^?n ‹a không ha0 %iết g cảl) điều không thể được< =+ong to)n thể kinh tng, điều hiếu kM n)0 gi(ng như ti sao, t+ong các t:@hợ@, vi^^?n ‹a được li3t k1 l) 0ếu t( sau cWng< =u0 nhi1n, tôi tin l) có s` giải thEch +"t đ9n giản<

š ni3m về tái tiến hóa, được nói tPi t+ong thu0ết tái sanh, l) 0ếu tủ0 của đo Lh:t< =hNo thu0ết n)0,sau cái sanh, chết l) h:u 4uả t` nhi1n v) không thể n)o t+ánh được, v) có cái sanh khác thNo saukhông mu(n cng không được ] !Y nhi1n l) ngoi t+O người đã thoát +a khdi chu kM sa s?+a %\ngṁ

cách t+U th)nh #r#h#nt < =+ong Lh:t 7iáo, khi đề c:@ tPi các nhóm như n_m l`c %ala. v) tám chánhđo ] 0ếu t( sau cWng %iến hóa v) t+U li 4ui đ&nh điều ki3n ha0 củng c( 0ếu t( thK nh"t< =u0 nhi1n,các hVc giả t+anh lu:n l) có @hải các 0ếu t( khác nhau n)0 được giải thEch thNo thK t` ha0 thNo chukM<mb =ôi không có chủ [ chKng minh +\ng 4uan điểm thNo chu kM hiển nhi1n v:n h)nh %1n t+ongn_m l`c ha0 %1n t+ong tám chánh đo< hảo hưPng như thế có thể hợ@ l[, nhưng l:@ nó l1n đfi hdis` nghi1n cKu th:t đ80 đủ< 9n nZa, !W n_m l`c ha0 tám chánh đo có thể được tiế@ c:n tO 4uanđiểm thNo chu kM không c8n thiết cho %)i nghi1n cKu n)0, v kinh điển chQ +p +)ng l) n_m t:@ hợ@chJc chJn ch&u ảnh hưUng của 4uan điểm n)0< D thế điều n)0 ngG [ +\ng, 0ếu t( sau cWng của n_mt:@ hợ@ cng se t+U th)nh 0ếu t( thK nh"t, v vi^^?n ‹a tiến hóa tO v& t+E cu(i cWng để t+U th)nh thKnh"t của nhóm các t:@ hợ@ /Nm %ảng –.<

*ảng –

B$nh VW t%p hDp

jP








=hu0ết n)0 được @at ‹iccasamu@@?!a h} t+ợ, t+ong đó vi^^?n ‹a được đŠt t+ưPc khoNn tâm v:t thể< #_m t:@ hợ@ t` chXng to n1n [ ni3m c_n %ản về tâm v:t thể< D t:@ hợ@ cu(i cWng l) vi^^?n ‹a, t:@hợ@ thKc n)0 se sanh +a m't %' các t:@ hợ@ mPi cho đến khi n)o người ta %Kt đKt được chu}isa s?+a< ‰iều m) thKc 6@hát sanh +a; tâm v) v:t thể nh"n mnh khEa cnh chu kM của n_m t:@ hợ@<ṁ

=hu0ết n)0 được các đon kinh t+ong hai %' kinh chEnh h} t+ợ< ‰on kinh đ8u ti1n t+ongSa 0uttanik?0a, S?+i@utta được Lh:t gVi l) t_ng th(ng Fhamma FhammasNna@atti.ṁ m ] giải thEchcho -ah?kot ‹t ‹hika +\ng tâm v) v:t !o vi^^?n ‹a 4ui đ&nh v) cng chEnh vi^^?n ‹a "0 !o tâm v) v:t4ui đ&nh<md ‰on kinh thK hai tO F~ghanik?0a, nói đến %2 tát Di@ass~ h2i tưUng li đến %ản ch"tcủa thKc v) của tâm]v:t thể< ết 4uả cng gi(ng như của S?+i@utta5 vi^^?n ‹a 4ui đ&nh tâm]v:t v)ngược li<me ‰iều n)0 chQ +p l) vi^^?n ‹a có thể được coi như l) t:@ hợ@ cu(i cWng như đã được li3tk1 t+ong @a^cakkhan!h?, ha0 l) t:@ hợ@ thK nh"t v vi^^?n ‹a c8n cho %(n t:@ hợ@ kia sanh khUi< Saukhi chQ +\ng vi^^?n ‹a có thể được coi l) t:@ hợ@ thK nh"t ha0 cu(i cWng của @a^cakkhan!h?, ta %Jtđ8u th`c s` @hân tEch @at ‹iccasamu@@?!a<

Tương :uan giữa Bốn t%p hDp v ;at <icca7aupp!da

=+ong %ảng ‚—, mười hai khoNn t+ong chu}i sanh khUi !o tW0 thu'c được chia th)nh %a loi cR điển

] 4uá khK, hi3n ti, tư9ng lai< -}i loi đi !i3n cho @hư9ng ti3n giải thEch [ ni3m v) tâm]v:t thể khiđược 4uan sát thNo nghYa +'ng nh"t, kể cả n_m t:@ hợ@<m D mGc đEch của sách n)0, tôi chQ giPihn s` @hân tEch v)o loi thK hai, n9i n_m t:@ hợ@ hi3n hZu +p nh"t v) tôi se chKng minh +\ng n_mt:@ hợ@ hi3n hZu t+ong tám khoNn n)0< =ám 0ếu t( n(i liền nhau t+ong loi thK hai n)0 có thể đượccoi l) nói khác đi ha0 giải thEch chi tiết h9n tiến t+nh tâm v:t !o chEnh tâm v:t v:n h)nh<

*ảng ‚—

;at <icca7aupp!da nhNn thW, khía c-nh T/ v P%t Th&

=âm v) D:t =hể ‚< Bvi>>? Dô minh.•< Sa kh?+a )nh vi to nghi3@.ṅ

uá khK

=âm v) D:t =hể

€< Di^^?n ‹a =hKc.Œ< #?ma+C@a =âm thKc v) v:t thể.ƒ< Sal ‹?0atan? Sáu cTa giác 4uan.„< Lhassa =iế@ /Xc.†< DN!an? Hảm giác.< =an ‹h? hao khát.–< x@?!?na *ám nEu.‚—< *hava =+U th)nh.

i3n ti

=âm v) D:t =hể‚‚< ‘?ti Sanh… tái sanh.‚•< ‘a+ama+an ‹a 7i), chết.

=ư9ng $ai

hoNn đ8u ti1n được kể t+ong nhóm giZa của @at ‹iccasamu@@?!a l) vi^^?n ‹a< =+ong khi vi^^?n ‹a l)0ếu t( cu(i cWng của @a^cakkhan!h?, nó có thể được coi l) 0ếu t( thK nh"t< =hNo l(i giải thEch cRvề @at ‹iccasamu@@?!a, l) m't 0ếu t( của chu}i n)0, thKc không l) g khác ngo)i tái sanh thKc <mf

#hưng như ta đã th"0 v)o giâ0 khJc sanh khUi, m}i thKc l) tái sanh thKc, v) U giâ0 khJc tT !i3t,m}i thKc l) c:n tT thKc< =u0 nhi1n, nga0 khi thKc khUi l1n, tâm v) v:t thể sanh +a<m

jb



















#hiều đon kinh khác giải thEch khoNn thK hai của nhóm giZa, tâm]v:t thể n?ma+C@a. l) cái gg2m cả n_m t:@ hợ@< Fanh tO n?ma+C@a t` nó đã được !Wng t+ong các h3 th(ng t+iết hVc thời tiềnLh:t< #hư Sa+athchan!+a đã chQ +p5

-ượn tO v_n hVc thời tiền x@anisha!, chZ n?ma+C@a có hai nghYa< #hư x@anisha!, m't đểchQ con người th`c nghi3m, l) con người chQ %iết được th`c ti tư9ng đ(i< #hưng đôi khi nól) !anh tO h)m /Xc %ao g2m to)n thể thế giPi hi3n tượng g2m có tâm thKc v) v:t ch"t< mj

‰o Lh:t cng 4u0 hai nghYa "0 v)o !anh tO n)0< =u0 nhi1n, thNo tinh th8n của @at ‹iccasamu@@?!anghYa của chZ n)0 giPi hn t+ong c9 c"u tâm]v:t của cá nhân< Hác tác giả cu(n L?li nglishFictiona+0mPl ghi l) %ản chX giải về Fhamma@a!a có nói +\ng %(n t:@ hợ@ tâm c'ng vPi t:@ hợ@v:t thể to th)nh tâm v) v:t<mPP =+ong to)n v_n h3 L?li,mPb có +"t nhiều đon v_n đ2ng [ nh:nđ&nh n)0< #hưng l tha0, ta cng nhiều l8n tm th"0 mâu thuqn +p +)ng về đ&nh nghYa tâm v) v:t<

#h:n đ&nh n)0 được ¦tiNnnN $amottN cho +\ng5 6nói l) tâm n?ma, nó mu(n ngG [ +\ng %a t:@ hợ@tâm m) không có vi>^?na;<mP Hho !W v:t thể luôn mang đŠc tEnh của +C@akkhan!ha, tâm n?ma.t+ong m't s( đon kinh, chQ được đ&nh nghYa thNo %a t:@ hợ@ ] vN!an?, sa^^? v) sa kh?+a ] tha0 vṅ

%(n<mPd 7iải thEch n)0 loi vi^^?n ‹a +a khdi @hm t+W tâm< FW mâu thuqn t+ông hiển nhi1n, v"n đề

không nghi1m t+Vng như ta tưUng, v le giản !& l) s` có mŠt của t:@ hợ@ v:t thể cWng vPi %a t:@ hợ@tâm kia ám chQ vi^^?n ‹a< *Ui v sa kh?+a được li3t k1 l) m't t+ong các t:@ hợ@ tâm, vi ^?n ‹a @hảiṅ

thNo sau v c_n cK thNo @at ‹icca]samu@@?!a, sa kh?+a to cho vi^^?n ‹a sanh khUi sa kh?+a@acca0?ṅ ṅ

]vi^^?n ‹a .< 9n nZa, như đã th"0, @hm t+W tâm v) v:t thể t` nó 4ui đ&nh điều ki3n cho vi ^?n ‹a<ṁ

Hó le m't s( chX !qn t+ong kinh mu(n loi vi^^?n ‹a +a khdi đ&nh nghYa về tâm v) v:t thể để t+ánh s`l:@ li,mPe ha0 có thể hV giả đ&nh +\ng s có mŠt của vi^^?n ‹a 4uá hiển nhi1n đến n}i không c8n đềc:@ tPi< FW thKc có được đề c:@ t+ong !anh sách ha0 không, chả cfn h2 nghi g nZa, chKc n_ng củanó luôn luôn hi3n hZu5 m't mŠt, tâm v) v:t thể khUi l1n nhờ vi^^?n ‹a, mŠt khác, chJc chJnsa kh?+a sanh +a vi^^?n ‹a< D thế, @hm t+W tâm v) v:t thể @hải có đủ n_m t:@ hợ@<ṅ

hoNn thK %a của nhóm giZa n)0 l) sáu cTa giác 4uan sal ‹?0atan?., thường được cho l) sáu giác

4uan nh:n %iết… đó l)5 mJt, tai, mi, lưbi, thân v) [< -}i cTa n)0 cfn được chia sâu th1m th)nh %1nt+ong a>>hatta. v) %1n ngo)i %?hi+a.< =u0 v:0,mP t` t+ong công thKc @at ‹iccasamu@@?!a thôi,!anh tO chQ %ao h)m sáu giác 4uan a>>hatta. chK không có các đ(i tượng tư9ng Kng của chXng< Dthế, ta có thể t+`c tiế@ l:@ m(i tư9ng 4uan giZa khoNn sáu cTa giác 4uan t+ong @at ‹iccasamu@@?!avPi n_m giác 4uan to n1n m't @h8n của +C@a]kkhan!ha<

hoNn thK tư của nhóm giZa n)0 l) /Xc @hassa., khUi l1n tO sáu cTa giác 4uan< #hưng đã th"0, /Xcl) kinh nghi3m giác 4uan đ9n thu8n không chKa %"t kM thu'c về chủ thể cả< =a có thể l:@ m(i li1nh3 h} tư9ng giZa các đ(i tượng giác 4uan %?hi+asal ‹?0atan?. vPi +C@a]kkhan!ha< Hác đ(i tượnggiác 4uan thu'c +C@akkhan!ha, l) đ(i tượng tiềm An cho nh:n thKc< *Ui v s` gŠ@ gb của thKc, cácgiác 4uan v) các đ(i tượng giác 4uan, chXng t+U th)nh đ(i tượng th`c s` cho nh:n thKc v) được gVi

l) /Xc<

‡Xc 4ui đ&nh điều ki3n cho vN!an?, khoNn thK n_m của nhóm giZa n)0< #ói vN!an? l) m't t+ongcác khoNn l) điều không c8n thiết, %Ui v nó đã được %)n tPi l) m't t+ong các t:@ hợ@, v) ta có thểđXng đJn m) giả đ&nh +\ng nghYa của !anh tO n)0 gi(ng nhau t+ong cả hai [ tK "0<

hoNn thK sáu v) %A0 thNo sau khoNn vN!an? l) tham ái tan ‹h?. v) %ám nEu u@?!?na.< #hư %hikkhu {?n ‹amoli đã chQ +p t+ong 4u0ển !&ch cu(n #Ntti@@aka+an ‹a , nghYa đNn của tan ‹h? l)ṁ

6khát;, nhưng chZ tan ‹h? t` nó không %ao giờ được !Wng t+ong v_n h3 L?li để nói về s` khát như thếcả< =ha0 v)o đó, chZ @i@?sa được !Wng khi có [ mu(n nói đến khát<mPf 9n nZa, s` hiểu %iếtchung về tham ái có thể gâ0 hiểu l8m, %Ui v tan ‹h? chQ cả hai tham ái lqn sân h:n< =hNo nh) Lh:t,tham ái @hản ảnh s` không h)i lfng vPi giâ0 @hXt hi3n ti, vPi th`c ti như nó đang l)< HhXng tathžm mu(n v) khao khát m't cái g v s` %"t mãn sâu thm %1n t+ong v) %Ui v ta không có khả

j
























n_ng ch"@ nh:n th`c ti đang t` %iểu hi3n< =ham ái chả l) g ngo)i s` sân h:n vPi tnh t+ng hi3nthời< =ư9ng t` như thế, sân h:n t` nó %iểu hi3n s` thžm khát về tnh t+ng t(t đr@ h9n< HhZ tan ‹h?chQ cho cả tham ái lqn sân h:n v) tO giờ t+U đi, %"t cK khi n)o chZ tham ái được !Wng tPi, chZ sânh:n cng được ngG [ luôn %Ui v chXng l) hai mŠt của m't v"n đề< *ám nEu thường được đ&nh nghYal) hnh thKc mãnh li3t của tham ái<mP =an ‹h? v) u@?!?na có thể được giải 4u0ết đ2ng thời v cảhai đều l) tham ái U cường đ' khác nhau< =+ưPc ti1n tham ái %iểu hi3n U tâm thKc, nhưng nó Et khilưu li lãnh v`c n)0… 4ua h)nh đ'ng v) lời nói, tham ái đóng khuôn to tác cu'c đời< D tan ‹h? t` nókhông thể %iểu hi3n ngo)i [ nghY, lời nói vi3c l)m, ta có thể coi cả tan ‹h? v) u@?!?na tư9ng đư9ngvPi m't @h8n của sa kh?+a, l) hot đ'ng khUi l1n tO [ mu(n< =+U về vPi tQ !G được !Wng để tảṅ

sa kh?+a,ṅ mPj tham ái tư9ng Kng vPi vi3c n"u nưPng, nhưng không %ao g2m món đã n"u /ong<

inh nói +\ng tham ái l) ch"t !qn đến t+U th)nh %havanNtti.…mbl v thế tham ái đưa ta đến s` tmhiểu khoNn thK tám ] t+U th)nh %hava.< =u0 nhi1n, n1n @hân %i3t %hava l) m't khái ni3m tRng 4uát,v) %hava l) m't khoNn t+ong @at ‹iccasamu@@?!a< =hNo v_n h3 L?li, l) m't khái ni3m tRng 4uát,

%hava chia +a l)m hai tiến t+nh kamma v) tiến t+nh tái sanh<mbP =iến t+nh kamma để chQ cho t"tcả các h)nh vi đưa tPi t+U th)nh ] cái m) #0?n?tiloka giải thEch l) @h8n chủ đ'ng về nghi3@ củakiế@ s(ng<<< t+ong khi tiến t+nh tái sanh chQ cho s` =ái sanh !o kamma to +a ha0 tiến t+nh tái @hát

sanh, đó l) sic @h8n thG đ'ng về nghi3@ của kiế@ s(ng có đŠc tEnh sanh khUi v) @hát t+iển hi3ntượng !o kamma to +a v) kế đó l) các hi3n tượng tâm v:t l[ không t(t không /"u của kiế@ s(ng<mbb #hư v:0, tiến t+nh tái sanh l) kết 4uả, l) ảnh hưUng thoát thai tO tiến t+nh kamma v) tái ton_m t:@ hợ@ %\ng cách @hát sanh +a vi^^?n ‹a mPi<mb #hưng, l) m't khoNn của @at ‹iccasamu@@?!a,

%hava không có cái ta gVi l) tiến t+nh tái sanh, v chQ có tiến t+nh kamma l) điều ki3n cho tái sanh<mbd 9n nZa, tiến t+nh kamma không %& giPi hn v)o khoNn thK tám %hava., nhưng tiến t+nh n)0

%ao g2m cả hai khoNn t+ưPc đó l) tham ái v) %ám nEu,mbe v t"t cả kamma thu'c khái ni3m tRng4uát đều được %ao g2m t+ong tiến t+nh kamma<mb

-'t l8n nZa, U đâ0 +p +)ng có m(i li1n h3 h} tư9ng vPi @a^ca]kkhan!h?5 sa kh?+akkhan!ha kếtṅ

hợ@ vPi %hava< #hư đã th"0 U §#ghYa =hông =hường của Sa kh?+a§, đon thK €, Hh< ƒ, nghYa tiềmṅ

An của sa kh?+a có hai @h8n< #ó được đ&nh nghYa l) l`c sản sanh ha0 l) %"t cK cái g tRng hợ@ liṅm) th)nh< hEa cnh thK nh"t của sa kh?+a có thể li1n h3 vPi kamma%hava, đó l), tham ái, %ám nEuṅ

v) nga0 cả khoNn t+U th)nh, t+ong khi khEa cnh thK hai chả l) g ngo)i u@@atti%hava<

ua @hân tEch đ9n s9 về nhóm giZa của @at ‹iccasamu@@?!a, ta đã @hân %R %(n t:@ hợ@ đến támkhoNn t+ong chu}i n)05 ta đŠt 4uan h3 thKc vi^^?n ‹a. vPi vi^^?n ‹akkhan!ha… tâm]v:t vPi n_m t:@hợ@… sáu cTa giác 4uan sal ‹?0atan?. vPi v:t thể +C@a.… /Xc @hassa. cng vPi v:t thể… vN!an? vPicảm giác… tham ái tan ‹h?., %ám nEu u@?!?na., v) t+U th)nh %hava. vPi sa kh?+a< Hfn li m't t:@ṅ

hợ@ chưa được @hân %R l) sa^^?< FW sa^^? không được kể l) m't th)nh @h8n t+ong @at ‹iccasamu@@?!a, cng không được mười hai khoNn đề c:@ tPi, nhưng s` hi3n !i3n +p +)ng của nóđóng m't vai t+f thiết 0ếu<

.ự Xn tng c6a .a>>! t",ng cJng thQc ;at <icca7aupp!da

=ong %)i n)0, tôi đã chKng minh +\ngmbf sa^^? tiế@ /Xc vPi các cảm giác sau khi chXng khUi l1n,+\ng sa^^? đóng m't vai t+f 4uan t+Vng t+ong s` khUi !:0 của tham ái, %ám nEu v) t+U th)nh, %akhoNn t+ong Lat ‹iccasamu@@?!a có li1n h3 vPi sa kh?+a< #h:n đ&nh n)0 !à t+1n hai lu:n đ&nh lPn<ṅ

$u:n đ&nh thK nh"t !à v)o câu t+ong kinh l) sa^^? %"t thi3n đưa tPi 6vVng tưUng; @a@a^c?., mbm't [ ni3m tư9ng t` vPi [ ni3m micch?]!it ‹tt ‹hi,mbj v) !à v)o câu của *u!!haghosa l) %ám nEuđược %iểu hi3n %\ng micch?]!it ‹tt ‹hi<ml ‰iều 4uan t+Vng c8n nh"n mnh l) chQ có sa^^? %"t thi3nmPi to +a @a@a^c?<mP D chZ @a@a^c? có thể !Wng tha0 cho chZ micch?!it ‹tt ‹hi, ta có thể ! !)ngnói khác đi câu của *u!!haghosa l) %ám nEu được %iểu hi3n %\ng @a@a^c?< #hư %' kinhSuttani@?ta đã /ác nh:n, sa^^? %"t thi3n ch&u t+ách nhi3m cho s` sanh khUi của @a@a^c?< D thếsa^^? @hải đKng t+ưPc %ám nEu< D sa^^? luôn luôn thNo sau vi^^?n ‹a,mb nó @hải thi h)nh nhi3m

jd







































vG của nó giZa vN!an? v) u@?!?na< #hưng ta @hải l)m sáng td có @hải sa^^? /ả0 +a giZa vN!an? v)tham ái ha0 giZa tham ái v) %ám nEu<

‰â0 l) n9i ta sT !Gng tPi l:@ lu:n thK hai @hát khUi tO chu}i nhân 4uả t+ong -a>>himanik?0a, mm't hVc thu0ết tâm l[ m) < I< Sa+ath]chan!+a đã đ&nh chuAn th)nh m't t+ong nhZng công thKc vềnh:n thKc giác 4uan của Lh:t 7iáo thời ngu01n thủ0<md =hNo công thKc n)0me, 6nh:n thKc tOmJt nhãn thKc. khUi l1n v các v:t nhn th"0 được +C@a. v) v có mJt cakkhu.< S` gŠ@ gb của cả

%a l) /Xc @hassa.; v(n l) điều ki3n c8n thiết cho khoNn kế tiế@ vN!an? sanh khUi< Hông thKc nóitiế@ +\ng 6%"t cK cái g cảm nghi3m được vN!Nti. l) cảm giác được %iết tPi sa^>?n?ti.; như thế +p+)ng đ2ng [ vPi câu sa^^? thNo sau vN!an?< 9n nZa, công thKc n)0 /ác nh:n +\ng 6sa^^? được %achKc n_ng tâm thKc vitakka, @a@a^ca v) @a@a^casa kh?. thNo sau; m) các chKc n_ng n)0 thu'cṅ

v)o loi sa kh?+akkhan!ha< D thế ngG [ +p +)ng l) sa^^? hot đ'ng nga0 giZa vN!an?kkhan!ha v)ṅ

sa kh?+akkhan!ha< D tan ‹h? thu'c sa kh?+akkhan!ha,ṅ ṅ m hot đ'ng của sa^^?kkhan!ha @hải /ả0+a t+ưPc tan ‹h? v) sau vN!an?< HhX giải của Fhammasa gan ‹i tán đ2ng nh:n đ&nh n)0, v nó đŠt hotṅ

đ'ng của sa^^? giZa vN!an? v) cNtan?,mf chZ đ2ng nghYa vPi sa kh?+a<ṅ m StchNt%atsk0 đưa +am't hVa đ2 chQ +p nhi3m vG của sa^^? được kh9i đ'ng sau khi cảm giác hi3n l1n /Nm %ảng ‚‚.<mj

*ảng ‚‚

.ự .anh MhYi c6a C3 Si$c (PWdan!#

#hư chư9ng về vN!an? đã giải +p,mdl chQ n'i cảm giác thôi không đủ để đưa đến tham ái< Háckinh điển @hân %i3t hai loi cảm giác5 loi %"t t&nh ?mis?. của người thế tGc gNhasit?. v) loi cảmgiác t&nh ni+?mis?. của người /u"t gia nNkkhammasit?.< ‰iểm khác %i3t U ch} cảm giác %"t t&nhcó tác !Gng l) ch"t l)m tham ái sanh khUi t+ong tư9ng lai t+ong khi các cảm giác t&nh không nhưthế< -'t s( vN!an? n)o đó chQ có thể l)m tham ái sanh khUi khi có sa^^? %"t thi3n đi kžm v chJcchJn sa^^? %"t thi3n n)0 l)m vVng tưUng khUi l1n< D khả n_ng nh:n %iết đŠc thW n)0, cảm giácđược coi l) ! chiG ha0 khó ch&u, v) con người se sPm th"0 +\ng t` hV @hát sanh +a tham ái ha0 sânh:n đến các cảm giác n)0< ế đến, tham ái @hát sanh +a sa kh?+a v) tiế@ tGc l)m cho %ánh /N sanhṅ

tT luân chu0ển<

‰i v& !)nh cho sa^^? t+ong @a@a^cakkhan!h? +"t chE 0ếu, v chEnh m(i li1n h3 giZa vN!an? v)sa^^? ch&u t+ách nhi3m cho s` t+ói %u'c cng như cho s` giải thoát của kiế@ người< Sa^^? của kŽ

je





















@h)m tGc @uthu>>ana. giải thEch v) coi các cảm giác l) t)i sản +i1ng, coi cảm giác "0 ch&u t+áchnhi3m cho hnh @hXc ha0 khR đau của con người, v) %Jt đ8u 4ua0 %ánh /N t+U th)nh< ‰â0 l) cái m)S?+attha@@ak?sini gVi đ"0 l) sa^^? %"t thi3n,mdP v(n t` chXng to n1n sa^^?kkhan!ha< *'B gutta+anik?0a gián tiế@ nói +\ng %:c t+E !Wng sa^^? thi3n để @hát t+iển t+E tu3ṅ mdb v), không để

%ản ch"t của cảm giác l)m cho hiểu sai lc, không @hát sanh +a tham ái v) sân h:n, v thế ch:n đKngđược chu kM sanh tT< S` khác %i3t giZa sa^^? %"t thi3n v) thi3n +p +)ng được nhiều đon t+ong-a>>himanik?0a tán đ2ng< =a có thể nhP li nhi3m vG của sa^^? l) nh:n +a v) giải thEch đ(i tượng4ua %iểu tượng nimitta. v) các đŠc tEnh thK 0ếu anu%0aâ>ana. của nó< Hác đon kinh "0 cng nói+\ng ai vZng v)ng Rn c( t+ong giPi lu:t thánh thi3n, khi th"0 hnh sJc %\ng mJt, nghN âm thanh

%\ng tai<<< không %ám v)o %iểu tượng v) các đŠc tEnh thK 0ếu anu%0aâ>ana. v nếu l)m như thế seđể cho thžm mu(n,md %"t mãn, tâm %"t thi3n khUi l1n<mdd

D nhi3m vG của sa^^? +p +)ng l) %ám l"0 %iểu tượng v) các đŠc tEnh thK 0ếu, n1n ta có thể nóisa^^? %"t thi3n +"t thEch hợ@ cho s` sanh khUi của tham ái< -a>>himanik?0a n1u +a %\ng chKng "05

hi mJt th"0 v:t thể +C@a., người ta cảm th"0 thžm mu(n v:t "0 nếu nó khả ái, cảm th"0gờm tUm nếu không khả ái… v) vPi tâm hn hr@, người "0 s(ng không 4uán ni3m về thân

@a+ittacNtaso., người "0 không hiểu tâm giải thoát cNta]vimutti. v) tu3 giải thoát@a^^?vimutti. đXng như l), t+ong đó nhZng t+ng thái %"t thi3n akusala !hamm?. của người"0 %& ch:n li không cfn !ư t)n< D có thi3n cảm ha0 ác cảm, %"t cK cảm giác vN!an?. n)ongười "0 cảm nghi3m được ] cho !W có ! ch&u, khó ch&u ha0 không ! ch&u cng chng khóch&u ] người "0 l"0 l)m thEch thX cảm giác "0, mOng đón a%hiva!ati. nó, v) %ám +iếta>>hos?0a tit ‹t ‹hati. l"0 nó< =O s` thEch thX, mOng đón, %ám +iết l"0 nó n)0, thEch thX nan!~.khUi l1n… giờ đâ0, thEch thX t+ong cảm giác chEnh l) %ám nEu… vPi %ám nEu l)m điều ki3n, n1ncó t+U th)nh… v có t+U th)nh l)m điều ki3n, n1n có sanh… v có sanh l)m điều ki3n, n1n mPi cógi) chết, khR não, ta thán, đau đPn, khR sU ha0 tu03t vVng< ‰â0 l) s` sanh khUi của to)n kh(ikhR đau<mde

Ip +)ng đon n)0 đề ngh& +\ng khi m't người @hát sanh +a thžm mu(n ha0 ght %d đến cảm giácvN!an?., tham ái ] ha0 th`c +a, nan!~ ] v) %ám nEu khUi l1n, v) to)n thể các khoNn cfn li của @at ‹icca]samu@@?!a t` đ'ng được mời nh:@ cu'c< ‰iều 4uan t+Vng c8n ghi chX U đâ0 l) lfng thžmmu(n ha0 ght %d t+`c tiế@ li1n h3 đến hot đ'ng của sa^^?< =hot ti1n khi sa^^? được chX tâmv)o %iểu tượng v) các đŠc tEnh thK 0ếu, chJc chJn thžm mu(n ha0 ght %d se @hát sanh +a, +2i thamái v) %ám nEu se thNo sau< Sa^^? %"t thi3n được ngG [ như thế< hi @h1 %nh về đon t+1n, =ilmannDNttN+ nói +\ng5

‰ể nh:n +a được @hư9ng hưPng của mnh, ta không n1n ko !)i s` va chm vPi đ(i tượnggiác 4uan ha0 [ tưUng lâu h9n m't khoảnh khJc n)o< #ếu đi 4uá sâu v)o các %iểu tượng được

%)0 +a, ha0 v)o các đŠc tEnh thK 0ếu, ta se không thể n)o t+ánh được s` sanh khUi của lfng

ham mu(n v) ght %d v) mu(n !i3t chXng đi, se m"t nhiều thời gian h9n<md

=u0 nhi1n, hnh như DNttN+ %d l9 khEa cnh tEch c`c của sa^^?< *' B gutta+anik?0a chQ +p +\ngṅ

tham +?ga. không thể n)o khUi l1n t+ong người chX tâm v)o asu%ha mdf ] v như ta đã th"0, asu%hal) m't t+ong mười sa^^? được !in tả t+ong 7i+im?nan!asutta< FW cho DNttN+ có giải thEch [ ni3mnimitta l) !"u hi3u về đ(i tượng, điều c8n nh"n mnh l) !"u hi3u chEnh của %"t kM mVi hi3n tượngl) %a đŠc tEnh của kiế@ s(ng ] anicca, anatta v) !ukkha< DNttN+ !Wng chZ nimitta thNo nghYa !áng vŽ

%1n ngo)i, t+ong khi [ nghYa của nó cng %ao g2m các đŠc tEnh khác< =hNo [ nghYa n)0, DNttN+ đãđXng5 khi người ta chX tâm v)o !"u hi3u v(n chQ @hản ảnh !áng vŽ %1n ngo)i th thể n)o cng se

@hát sanh +a lfng ham mu(n< =u0 nhi1n, nếu chX tâm v)o các %ản tEnh c(t 0ếu của tOng đ(i tượng, %a đŠc tEnh của kiế@ s(ng v) khEa cnh tEch c`c của sa^^? ] th người ta se đon t:n được lfng thammu(n<

j



















D thế, thot ti1n khi sa^^? nhJm v)o %a đŠc tEnh của kiế@ s(ng n)0, tham ái se không @hát sanh +a,v người ta đã hiểu được %ản ch"t th:t s` của đ(i tượng cng như %iết được ngu0 hiểm của s` li1nkết s` thEch thX a%hinan!ati. đ(i tượng !ưPi %"t cK hnh thKc n)o< #h:n +a được %a đŠc tEnh củakiế@ s(ng n)0, cng như các đŠc tEnh khác được nói đến t+ong 7i+im?nan!asutta, l) nhi3m vG củasa^^? m) ta gVi l) nh:n thKc thi3n< =u0 nhi1n, @hải nh"n mnh l) các nh:n thKc thi3n n)0 khôngthu'c v)o sa^^?kkhan!ha như thế< #hư đã %iết U t+ang ‚—†, nhi3m vG chEnh 0ếu của sa^^? l) nh:n

%iết được nimitta !"u hi3u.< *a đŠc tEnh của kiế@ s(ng ] anicca, anatta v) !ukkha ] không %ao giờ được coi l) nimitta v) tO đó, các đŠc tEnh n)0 được @hân loi th)nh animitta, ngG [ +\ng sa^^? thi3nkhông nh:n hiểu được nimitta v) !o đó không thu'c v)o sa^^?kkhan!ha< $) %"t thi3n ha0 thi3n, +p+)ng l) sa^^? đóng vai chủ ch(t giZa vN!an? v) tham ái… tham ái có khUi l1n ha0 không cfn tW0 v)oloi sa^^? n)o có mŠt< S` %ao h)m của sa^^? giZa hai khoNn vN!an? v) tham ái được sáng td th1mkhi sa kh?+a khUi l1n<ṅ

=Pi đâ0, như đã đề ngh&, @h8n đ8u ti1n của sa kh?+a không đề c:@ tPi t"t cả mVi hot đ'ng, nhưngṅ

chQ đề c:@ tPi nhZng hot đ'ng n)o đã được sa^^? 4ui đ&nh điều ki3n t+ưPc đó< #ói cách khác, %"tcK hot đ'ng n)o được thi h)nh vPi tham ái v) sân h:n l)m nền tảng ] tham ái khUi l1n v hot đ'ngcủa sa^^? ] kết 4uả l) to +a m't sa kh?+a, %Ui v sa^^? to ảnh hưUng thu:n lợi cho @hản Kng mWṅ

4uáng li cảm giác< =u0 nhi1n, hot đ'ng n)o được thi h)nh vPi tu3 t+E l)m nền tảng se không to +asa kh?+a v cảm giác được tiế@ c:n l) s` không %ền se không to cho tham ái v) sân h:n sanh khUi<ṅ

#hư v:0, s` @hân tEch đ9n s9 về tám khoNn của @at ‹iccasamu@@?!a đã giải thEch tOng t:@ hợ@ t+ong @a^cakkhan!h?< *ảng ‚• chQ cho th"0 tOng khoNn của nhóm giZa của @at ‹iccasamu@@?!a có li1n h3h} tư9ng vPi n_m t:@ hợ@ "0<

D:0 th, ta đã th"0 m}i t:@ hợ@ có m't v& t+E t+ong thu0ết sanh khUi !o tW0 thu'c< =a cng đã giảithEch +\ng sa^^?kkhan!ha đóng vai t+f 4uan 0ếu t+ong vi3c to khR đau, v hnh như t:@ hợ@ n)0 l)c9 n_ng gián tiế@ ch&u t+ách nhi3m chu0ển hóa vN!an? th)nh tham ái< hi vN!an? %& c9 n_ng nh:n

%iết "0 ảnh hưUng, tham ái v) %ám nEu khUi l1n<md #hưng nếu người ta vô hi3u hóa

sa^^?kkhan!ha %"t thi3n s”n có ha0 chu0ển hóa t:@ hợ@ n)0 th)nh ‚— nh:n %iết đề c:@ t+ong7i+im?nan!asutta, tham ái se không được to +a nZa, v t+E tu3 ] chK không @hải 4uan điểm sai lcmicch?!it ‹tt ‹hi. ] khUi l1n tO hot đ'ng của sa^^? thi3n n)0< Hhu}i sanh khUi !o tW0 thu'c v thế %&cJt đKt v) mGc ti1u giác ng' t(i h:u cu(i cWng chKng đt được< *â0 giờ ta thT tm /Nm thu0ết n)0á@ !Gng v)o @há@ thiền của =hN+av?!a như đã !0 U *u+ma, S+i $anka v) =hailan!<

*ảng ‚•

9ối +i1n h? hZ tương giữa ;at <icca7aupp!da v nK t%p hDp

C$c kh,Wn c6a ;at <icca7aupp!da T%p hDp tương Qng

vi^^?n ‹a thKc.n?ma]+C@a tâm]v:t.sal ‹?0atan? sáu cTa giác 4uan.

@hassa /Xc.vN!an? cảm giác.

vi^^?n ‹an_m t:@ hợ@+C@a+C@avN!an?

¨ sa^^?

tan‹h? tham ái.u@?!?na %ám nEu.

san‹kh?+asan ‹kh?+a

jf





%hava t+U th)nh. san ‹kh?+a

Pipa77an! v ;a>cakkhandh!

=hu0ết Lat ‹iccasamu@@?!a to n1n nt đŠc thW của Lh:t hVc, không thể thiếu được cho vi3c chKng

v) liu ng' thâm [ cKu cánh nh) Lh:t5 ni%%?na< D chu}i nhân 4uả @hKc t@ n)0 luôn %& coi l) ton1n khR đau,mdj s` vô hi3u hóa của %"t cK khoNn n)o t+ong chu}i n)0 se @hải %Kt đKt tiến t+nh gâ0nhân v) !i3t t+O khR đau< Fo v:0, @at ‹icca]samu@@?!a thNo chiều ngh&ch @at ‹iloma. l) m't @há@

%ản khác của con đường đưa đến !i3t khR< =h`c +a, @há@ thiền U các nưPc Lh:t 7iáo =hN+av?!ađược %iết tPi l) s` á@ !Gng tiến t+nh thNo chiều ngh&ch< #_m t:@ hợ@ chng 4ua l) cách nói kháccủa @at ‹icca]samu@@?!a, nhi3m vG của nó v thế +"t +p +)ng t+ong tiến t+nh thiền 4uán Lh:t 7iáo<

=+ưPc khi đư9ng đ8u vPi v"n đề n)0, c8n l)m sáng td thế n)o l) thiền< HhQ n'i t+ong =hN+av?!a, chZthiền +"t +'ng nghYa, chưa nói đến t+ong Lh:t 7iáo nói chung< =u0 v:0, v %)i n)0 chQ nhJm v)o=hN+av?!a, tôi se chQ đề c:@ tPi @há@ thiền s` !Gng +'ng +ãi t+ong các nưPc thNo =hN+av?!a5vi@assan?< Hho !W có khác %i3t t+ong nhiều cách thiền được gVi l) vi@assan?, t"t cả người chủ

/ưPng thả0 đều li1n kết chXng vPi Sati@at ‹t ‹han?sutta, %)i kinh t+ong đó nói đến %(n @hư9ng cáchchX tâm5 chX tâm đến thân k?0a., đến cảm giác vN!an?., đến tâm citta. v) đến đ(i tượng của tâm!hamma.< #ói tóm, @há@ môn thiền n)0 g2m có vi3c 4uán sát khách 4uan %(n đ(i tượng chX tâmcủa nó< #hiều thiền sư có chX t+Vng đề mGc n)0 h9n đề mGc khác, nhưng h8u hết, 4uán h9i thU melv) 4uán cảm giác l) th&nh h)nh<

ua vi3c 4uán cảm giác, người h)nh thiền c)ng lXc c)ng %iết +p %ản ch"t tha0 đRi +"t nhanh chóngcủa hi3n hZu… m}i cảm giác khUi l1n +2i se !i3t đi< S` nh:n %iết +p +3t n)0 l) nền tảng cho s` hiểu

%iết về hai đŠc tEnh kia của cu'c s(ng nA0 m8m, đó l)5 khR đau v) vô ngã< S` tm %ợ của cảm giácv) của to)n thể c9 c"u tâm thân cho @h@ người h)nh thiền t+U n1n 4uNn thu'c tEnh vô ngã %\ng thểnghi3m< HhKng nghi3m về vô thường cng củng c( niềm tin +\ng %ám nEu đến %"t cK cảm giác n)o

đều chJc chJn đưa đến khR đau, v sPm ha0 mu'n, cảm giác "0 se !i3t đi< D thế, người ta chQ 4uánsát khách 4uan các cảm giác m) không @hát sanh +a %"t cK m't hnh thKc tham ái ha0 sân h:n vềchXng5

đâ0, khi cảm nghi3m m't cảm giác ! ch&u, m't tM khNo %iết +\ng 6=ôi đang cảm nghi3mm't cảm giác ! ch&u;… khi cảm nghi3m m't cảm giác khó ch&u, v& "0 %iết +\ng 6=ôi đang cảmnghi3m m't cảm giác khó ch&u;… khi cảm nghi3m m't cảm giác không ! ch&u cng chả khóch&u, v& "0 %iết +\ng 6=ôi đang cảm nghi3m m't cảm giác không ! ch&u cng chả khó ch&u;…

%â0 giờ, s` nh:n %iết +p +3t "0 được củng c( vZng v)ng t+ong khoảnh khJc n)0< S` nh:n %iết+p +3t "0 được @hát t+iển tPi mKc chQ cfn có 4uan sát v) nh:n %iết, không cfn g khác, v) v& "0s(ng t+ong t+ng thái không cfn %ám nEu v)o m't cái g cả, v) t+ong khuôn khR c9 c"u thân/ác không có g để cho v& "0 nJm giZ< ‰â0 l) cách v& tM khNo s(ng 4uán cảm giác t+ong cảmgiác<meP

=O khEa cnh k thu:t thu8n tX0, @hong cách n)0 n\m t+ong khuôn khR của @at ‹iccasamu@@?!a< hi4uán cảm giác %\ng lfng %nh thản, sa^^? thôi không hot đ'ng v) tham ái không cfn @hát sanhnZa< hi thói 4uNn của tâm thKc %& @há vb v) cảm giác được coi l) không lâu %ền, các cảm giác "0không cfn được coi l) đáng để ham mu(n ha0 không ham mu(n nZa< =h`c +a, sau khi tha0 sa^^?

%\ng t+E tu3 @a^^?., người ta không cfn @hản Kng li vPi cảm giác nZa, v) !o đó sa kh?+a khôngṅ

thể khUi l1n<

FY nhi1n, tiến t+nh giải thoát n)0 ti3m tiến thNo nghYa giải thoát không nh"t thiết @hải chKng đtđược nga0 khoảnh khJc người ta ngưng @hát sanh +a sa^^? v) %Jt đ8u @hát t+iển t+E tu3< #ga0 cả khim't người 4uán cảm giác vPi hiểu %iết về th`c tánh anicca, anatta, !ukkha. của chXng v) không

j









to th1m tham ái mPi, %ánh /N sanh tT tiế@ tGc l_n< $`c kh9i đ'ng s` luân chu0ển %ánh /N n)0 %Jtngu2n tO sa kh?+a< Hho !W không cfn to +a sa kh?+a mPi nZa, sa kh?+a c vqn tiế@ tGc to 4uảṅ ṅ ṅ

!ưPi hnh thKc vi^^?n‹a, sa^^? v) vN!an?< #hờ không @hản Kng, không gán giá t+& l1n t+1n cácvN!an? mPi khUi l1n, ta không cfn to +a kamma mPi nZa, v) như v:0 4uả của sa kh?+a c se %&ṅ

đon !i3t< FưPi s` hi3n !i3n không ngOng của 4uán ni3m, c8n cW v) t+E tu3 !ng mãnh, sa kh?+aṅ

mPi không thể khUi l1n tO cảm giác, %Ui v sa^^? %"t thi3n không cfn hi3n hZu để @hản Kng li cảmgiác %\ng tham ái v) sân h:n< Sa kh?+a c +2i se nRi l1n v) !i3t đi< #hư ‰Kc Lh:t đã nói vPiṅ

¢nan!a5 6=h`c thế, t"t cả các h)nh vi to nghi3@ đều vô thường< hUi l1n v) !i3t đi l) %ản ch"t củachXng< Sau khi khUi l1n, nó %& !i3t đi… s` tYnh lŠng chKng được tO s` đon !i3t "0 l) hnh @hXc th`cs`<;meb

=+ưPc đó, ta đã vE sa kh?+a vPi n"u _n<ṅ me =ôi %â0 giờ mu(n nPi +'ng t“ !G n)0 %\ng cách đŠt li1nh3 tiến t+nh đon !i3t sa kh?+a vPi nh&n _n< #ếu ngưng cung c"@ thKc _n cho thân n)0, người taṅ

không chết nga0 sau khi thiếu %Za _n đ8u< =+ái li, vqn có thể s(ng đến hai %a tháng không _n< ‰iềun)0 có thể được v thân n)0 t` nuôi !ưbng nó t+ong tOng khoảnh khJc, %Ui v thân n)0 có thểnghiền v) ti1u hoá th`c @hAm c, t"t cả mb v) %J@ th&t được tEch l0 tO t+ưPc< ‰ến khi t"t cả ch"t!inh !ưbng được ti1u thG hết chQ cfn li /ư9ng v) !a, thân n)0 se chết, ch"t nuôi c9 thể không cfn

nZa< =ư9ng t` như thế, t+ong m}i khoảnh khJc, các hi3n tượng tâm v:t l[ c8n được sa kh?+a nuôiṅ

!ưbng m) sa kh?+a n)0 l) kết 4uả của tham ái v) sân h:n !o vN!an?<ṅ med #ếu ta cK !u0 t+ t+ngthái %nh thản !o tu3 sanh +a, v) không @hản Kng li các cảm giác, th sa kh?+a ch&u t+ách nhi3mṅ

cho s` sanh khUi nhZng cảm giác n)0 se ti1u tan đi, cho tPi khi không cfn m't sa kh?+a n)o thXcṅ

đA0 chu t+nh sanh tT< ‰ó l) lXc người ta chKng đt ha0 nh:@ v)o ni%%?na không cfn t)n !ư, mGcđEch cu(i cWng của giải thoát<

=O góc đ' n_m t:@ hợ@, có thể hiểu tiến t+nh n)0 ! !)ng nếu /Nm %ảng – D& =+E của Di^^?n ‹at+ong s` li3t k1 La^c?kkhan!h?. t+nh %80 các t:@ hợ@ thNo chu kM< Sa kh?+a ch&u t+ách nhi3m choṅ

s` sanh khUi của vi^^?n ‹a… vi^^?n ‹a cho +C@a… +C@a cho vN!an?… vN!an? cho sa^^?… sa^^? chosa kh?+a… !à t+1n đó li khUi đ8u m't chu t+nh %iến hóa l:@ li không ngOng< =u0 nhi1n nếu sa^^?ṅ

%& vô hi3u hóa, sa kh?+a mPi se không được to +a v) chu kM se %& cJt đKt< ‰iều n)0 tượng t+ưngṅcho s` chKng ni%%?na cfn t)n !ư< D& "0 vqn s(ng v) n_m t:@ hợ@ vqn hi3n hZu, như t+ong t+ườnghợ@ Lh:t v) t"t cả các a+ahant được đề c:@ đến t+ong kinh v_n L?li< #_m t:@ hợ@ "0 vqn có đ"0, vsa kh?+a được to +a t+ong 4uá khK vqn tiế@ tGc t+2i l1n v) to 4uả !ưPi hnh thKc %(n t:@ hợ@< ṅ

giai đon n)0, v& "0 đã chu0ển hóa sa^^? th)nh @a^^? v) sa kh?+a không cfn được to +a nZa< HhQṅ

v sa kh?+a cK mãi được tEch l0 tO t+ưPc n1n n_m t:@ hợ@ "0 ] ha0 cu'c đời của m't người ] đượcṅ

!u0 t+, v) điều n)0 l)m cho %ánh /N sanh tT 4ua0 khi cfn sKc đA0< mee S` 4ua0 chu0ển n)0 ngOngkhi t"t cả sa kh?+a ] 4uá khK v) hi3n ti ] %& đon !i3t< =O giờ t+U đi, không cfn t:@ hợ@ n)o củaṅ

n_m t:@ hợ@ n)0 có thể khUi l1n… đâ0 l) s` chKng ni%%?na không cfn t)n !ư, được ho)n th)nh v)olXc a+ahant nh:@ !i3t<

Hó thể hiểu chu t+nh n)0 tO góc đ' @at ‹iccasamu@@?!a< #ếu ta ho)n to)n chu0ển hóa sa^^? th)nh @a^^?, cảm giác se không cfn l) n9i cho tham ái sanh khUi nZa< D thế, %ám nEu, t+U th)nh v) tái.sanh, t"t cả đều tW0 thu'c v)o s` có mŠt của tham ái, cng không thể sanh khUi nZa< Hho !W ta cóthể tiế@ tGc s(ng t+ong m't thời gian nZa, tái sanh l) điều không thể được< -ng s(ng của người "0tm thời được sa kh?+a, khoNn đKng t+ưPc tám khoNn giZa của thời hi3n ti, !u0 t+< hi cácṅ

sa kh?+a 4uá khK n)0 ho)n to)n %& đon !i3t, s` giao chu0ển giZa ni%%?na 6cfn t)n !ư; sangṅ

6không cfn t)n !ư; có thể /ả0 +a<

FW nhn s` thoát khR của nh) Lh:t tO góc đ' @at ‹iccasamu@@?!a ha0 tO n_m t:@ hợ@, điều +p +)ng l)cWng chEnh m't chu kM v:n h)nh5 tO s` @hân tEch kinh điển =hN+av?!a t+ong tác @hAm n)0, s` vôhi3u hóa sa^^? l) 0ếu t( khUi đ8u cho s` chKng ng'< FY nhi1n, s` vô hi3u hóa n)0 có thể được !inđt thNo nhiều cách khác nhau, chng hn như s` !i3t t:n vô minh, s` t:n !i3t tham ái ha0 s` đon

jj













!i3t sa kh?+a, nhưng t"t cả đều ngG [ đến s 4uán sát khách 4uan về vN!an? tâm cng như thân. seṅ

không cfn to +a tham ái ha0 sa kh?+a<ṅ

]]]]]]]]]]

‚ =+ong L?li nglish Fictiona+0 của L?li =N/t SociNt0 t+ang •€€., Ih0s Favi!s v) StN!N nói +\ng có m't t+ường hợ@

thK t` li3t k1 khác tm th"0 t+ong Sa 0uttanik?0a5 IC@a vN!a0ita sa â vi n?n ‹a 0a^ca sa kha]ta nNso hamṁ ṁ ṁ ṁ ṁ ṅ ṁ

asmi nNtam mN S< i, ‚‚•.< #hưng, t+ong khi t:@ hợ@ sa kh?+a thot t+ông hnh như được đŠt sau vi^^?n ‹a , ta @hảiṅ ṁ

nh"n mnh +\ng !anh tO sa kh?+a t+ong đon v_n n)0 %ao h)m cả %(n 0ếu t( t+ưPc đó< #hư đon !&ch câu n)0 cho %iết5ṅ

6D:t thể, cảm giác, nh:n %iết, thKc, cái ch&u điều ki3n, không @hải l) =ôi<; D thế, khó m) nói +\ng đon n)0 đưa +a m'tthK t` sJ@ /ế@ khác về các t:@ hợ@< Hâu n)0 chQ giản !& nói +\ng không thể được coi v:t thể, cảm giác, nh:n %iết, thKc,cái ch&u điều ki3n, đ2ng hóa vPi %ản ngã<• < #< ‘a0atillNkN, t+ong tác @hAm a+l0 *u!!hist =hNo+0 oŸ noœlN!gN, đề c:@ tPi [ ni3m sa!!h? tEn. l) 0ếu t( thKnh"t của n_m l`c v) chQ cho th"0 +\ng hai khu0nh hưPng giải thEch khác %i3t nhau có thể được /Nm /t tPi< -Št khác,=ilmann DNttN+ =hN £!Nas an! -N!itativN L+acticNs oŸ a+l0 *u!!hism. đưa +a %\ng chKng l) tám chánh đo có thểđược giải thEch thNo thK t` ha0 thNo chu kM<€ =+Vn %)i kinh Bnu@a!asutta, đKc Lh:t ngợi khNn S?+i@utta -< iii, •ƒŸŸ.< S?+i@utta cng được %iết đến l) thủ khôit+ong các đ3 tT của Lh:t aggas?vaka.<Œ B@ica sic vi^^?n ‹a@acca0? n?ma+C@anti<<< B@i ca n?ma+C@a@acca0? vi^^?n ‹anti S< ii, ‚‚€.<

ƒ Btha kho %hikkhavN Di@assissa *o!hisattassa Nta! ahosi5 6imhi nu kho sati n?ma+C@a hoti, kim @acca0?ṁ

n?ma+C@an ti Btha kho %hikkhavN Di@assissa *o!hisattassa 0onisomanisik?+? ahi @a^^?0a a%hima0o5 6Di^^?n ‹N F< ii,€•.<„ ‡Nm @h8n %)n U đon ‚—, Hh< 7iPi =hi3u<† Dsm< ƒ•< ‰ể +p nghYa của chZ @at ‹isan!hi, /Nm Di^^?n ‹a l) =ái Sanh =hKc, Hh< Di^^?n ‹akkhan!ha< £!ha @at ‹isan!hi vi^^?n ‹a okkanti n?m?+C@a <<< Ls< i, ƒ•… Dsm< „——.< đâ0 t+ong kiế@ đời hi3n ti có thKc l) s`ṁ ṁ

n(i kết, có s` /u"t hi3n của n?m?+C@a;< HhZ okkanti nghYa đNn l) gifng !pi, nhưng cng ngG [ /u"t hi3n, các !&ch giảnhư {?n ‹amoli đã đŠt song song câu 6nh:@ v)o tT cung của mr; v)o !anh tO n)0< Hó le s` th1m v)o n)0 %Jt ngu2n !ocảm hKng tO câu t+ong F~ghanik?0a nói +p l) nếu vi^^?n ‹a không đi v)o %Gng mr, tâm v) v:t không thể được sanh +a5Di^^?n ‹a va hi ¢nan!a m?tu kucchi na okkamissatha, a@i nu kho n?ma]+C@a m?tu kucchismi samuchissath?tiṁ ṁ ṁ ṁ

F< ii, „€.<– Sa+athchan!+a, *u!!hist =hNo+0 oŸ LN+cN@tion, t+ang †<‚— Ih0s Favi!s v) StN!N, L< =< S< L?li nglish Fictiona+0, t+ang €ƒ—<‚‚ DN!an?!i>a catunna +C@akkhan!hassa c? ti @a^canna khan!h?na vasNna @avatta n?ma+C@a FhB< iv,ṁ ṁ ṁ ṁ ṁ ṁ

‚——.<‚• #?man ti catt?+o a+C@akkhan!h?, +C@an ti +C@akkhan!ha ¢< ii, ‚ƒŒ.… lời tư9ng t` tm th"0 U FhsB< €–•<‚€ $amottN, istoi+N !u %ou!!hismN in!iNn, t+ang Œ—<‚Œ DE !G, 4u0ển Di%ha ga loi vi^^?n ‹a +a khdi n?ma5 DN!an?kkhan!ho sa ^?kkhan!ho sa kh?+akkhan!ho5 i!aṅ ṅ ṁ

vuccati vi^^?n ‹a@acca0? n?ma D%h< ‚ŒŒ.< u0ển Disu!!himagga cng nói +\ng n?ma chQ %ao g2m %a t:@ hợ@ kể tOṁ

vN!an?5 n?man ti ?+amman ‹?%himukha namanato vN!an?0o ta0o khan!h? Dsm< ƒƒ.< Dasu%an!hu t+ongṁ

B%hi!hammako’a không tán đ2ng 4uan điểm n)0, nói l) %(n t:@ hợ@ tâm vN!an?, sa >^?, sa sk?+as, vi> ?na được gViṁ ṁ

l) n?man, %Ui v n?man có nghYa l) cái t` nó u(n l"0;, namat~ti n?ma; $a DallN Loussin, B%hi!hammako’a, •5–Œ.<‚ƒ cho !W s` l:@ li không @hải l) @hư9ng cách m) người sưu t:@ kinh tng L?li m't m`c @hản đ(i<‚„ ‡Nm t+ang ƒ†<‚† {?n ‹amoli, =hN 7ui!N #Ntti@@aka+ana ., t+ang ‚ƒ, @hG chX Œ•<ṁ

‚ =hNo Disu!!himagga, 6%ám nEu có đŠc tEnh l) 6nJm giZ; gahan ‹a., nhi3m vG của nó l) không %uông +a v) t` nó %iểu hi3n th)nh s` thžm khát mãnh li3t v) %iểu hi3n th)nh !it ‹t ‹hi 4uan điểm sai lc.< 7ahan ‹alakkhan ‹a u@?!?na ,ṁ ṁ

amu^cana+asa , ta h?!al ‹hatta]!it ‹t ‹hi@accu@at ‹t ‹h?na Dsm< ƒ•.<ṁ ṅ ṁ

‚– ‡Nm #ghYa =hông =hường Hủa Sa kh?+a, đon , Hh< ƒ<ṅ

•— S< iii, ‚–—… v< Œ€•<•‚ Dsm< ƒ†‚… v) D%h< ‚€†<•• #0?n?tiloka, *u!!hist Fictiona+0, t+ang •<•€ inh nói +\ng n_m t:@ hợ@ có tham ái ha0 ham mu(n l)m g(c +< £mN kho, %hikkhavN, @a^c; u@?!?nakkhan!h?chan!amClak? ti -< iii, ‚„.… v) S< iii, ‚——.< 9n thế nZa, *u!!haghosa giải thEch vJn tJt l) u@@atti%hava l) n_m t:@hợ@ !o kamma to +a< x@@atti%havo @ana sa khN@ato kamm?%hini%%att? khan!h? @a%hN!ato navavi!ho hoti Dsm<ṅ

ƒ†‚.<•Œ *havo ti @an;Nttha kamma%havo va a!hi@@Nto, so hi >?ti0? @acca0o, na u@@atti%havo Dsm< ƒ†ƒ.•ƒ Dsm< ƒ‚<•„ Sa%%am @i %havag?mikamman ti imin? @ana cNtan? sam@a0utt? a%hi>>h?]!a0o vutta Dsm< ƒ†‚.<•† ‡Nm t+ang ‚—ŸŸ<• Sn< †Œ< yLa@a^ca hE lu:n. l) khái ni3m khó hiểu nh"t, nhiều thách đ( nh"t t+ong kinh tng L?li< ‰ể hiểu th"u đáo[ ni3m n)0, /in đVc HoncN@t an! INalit0 in a+l0 *u!!hism =hought của *hikkhu {?n ‹anan!a v) =hN *u!!hist

Pll






















































































Ls0cholog0 oŸ LN+cN@tion của S< B< Sa+athchan!+a< HhZ n)0 thường được !&ch l) @+oliŸN+ation mi1n man su0 tưUng, [tưUng tản mn lung tung, 6hu1 !ng;, ch0 tO [ ni3m n)0 đến [ ni3m khác m) không hề !Enh lEu g tPi th`c ti cả] v thến1n được gVi l) vVng tưUng., ha0 o%sNssion %& [ tưUng đ&nh kiến, th)nh kiến không ngPt ám ảnh t+ong đ8u m) khônghề %iết.< đâ0 tôi !&ch l) vVng tưUng cho @hW hợ@ vPi micch?!it ‹tt ‹hiz<•– ‡Nm t+ang ––<€— Dsm< ƒ•< ‰ã t+Ech !qn U @hG chX ‚, nói về micch?]!it ‹t ‹hi, Hh< †<€‚ ‰iều n)0 đã được %)n tPi U Sa^^? *"t =hi3n, đon thK •, Hh< Œ, v) được S?+attha@@ak?sini !qn chKng SB< ii,€•.<

€• =a vN!Nti ta sa^>?n?ti -< i, ‚‚‚.<ṁ ṁ€€ -< i, ‚‚‚]‚•< #hZng t+ường hợ@ /ả0 +a tư9ng t` như thế U -< i< •ƒ– … S< iv, „†<<< ‰ã %)n đến U t+ang ‚——<€Œ Sa+athchan!+a, *u!!hist =hNo+0 oŸ LN+cN@tion, t+ang „€< Sa+athchan!+a t+Ech tO *u!!hist Ls0cholog0 của %) Ih0sFavi!s t+ang „€. v) %d th1m !"u ngoŠc đon công thKc n)0 6l) m't t+ong<<< ngu01n thủ0 nh"t;<€ƒ Hakkhu^ c;?vuso @at ‹icca +C@a ca u@@a>>ati cakkhuvi^^?n ‹a tin ‹n ‹a sa gati @hasso, @hassa@acca0? vN!an?, 0aṁ ṁ ṅ ṁ

vN!Nti ta sa >?n?ti, 0a sa >?n?ti ta vitakkNti, 0a vitakkNti ta @a@a^cNti, 0a @a@a^cNti tato ni!?na @u+isaṁ ṁ ṁ ṁ ṁ ṁ ṁ ṁ

@a@a^casa kh? samu!?ca+anti at~t?n?gata@accu@@annNsu cakkhuvi^^N00Nsu +C@Nsu -< i, ‚‚‚]‚•.<ṅ

€„ ‡Nm t+ang ‚€ƒ<€† LhassNna @ana @husitv? vN!an?0a vN!i0ati sa^^?0a sa^>?nati cNtan?0a cNtNti FhsB< ‚—†.<€ #hư đã th"0 U §Sa kh?+a l) Lacca0a§, đon €, Hh< ƒ<ṅ

€– -< *oisvN+t đã !&ch tiếng Sansk+it !o StchN+%atsk0 !Wng sang L?li v) tha0 nhZng tiếng Bnh tư9ng đư9ng %\ngnhZng chZ được !Wng t+ong 4u0ển n)0 StchN+%atsk0, *u!!hist $ogic, •5 €‚‚.<Œ— ‡Nm §DN!an? l) #gã Ie ai§, đon ‚, Hh< €<

Œ‚ B< ii, €•<Œ• =hNo 7i+im?nan!asutta, @a^^? được coi như tư9ng đư9ng vPi ‚— loi nh:n thKc, chng hn như aniccasa^^?,anattasa^^?, asu%hasa^^?,<<< B< v, ‚—–.<Œ€ =hNo L?li =N/t SociNt0 Fictiona+0, chZ a%hi>? được !Wng đ2ng nghYa vPi lo%ha v) có li1n h3 m:t thiết vPi tan ‹h? v)u@?!?na<ŒŒ -< i, ‚—]‚… i, •†—… i< •†€… iii< €Œ]€ƒ<Œƒ -< i, •„„< *ản !&ch của o+nN+, =hN HollNction oŸ thN -i!!lN $Nngth Sa0ings, ‚5 €••]•€<Œ„ DNttN+, =hN £!Nas an! -N!itativN L+acticNs oŸ a+l0 *u!!hism, t+ang •Œ<Œ† Bsu%hanimittan ti;ssa vacan~0a < =assa asu%hanimitta , 0oniso mana]sika+ato anu@@anno c;Nva +?go n;u@@a>>atiṁ ṁ

u@@anno ca +?go @ah~0at~ ti B< i, •——]•—‚.<Œ ‡Nm §Sa^^? *"t =hi3n§, đon thK ‚, Hh< Œ<Œ– 6‰â0 Lat ‹iccasamu@@?!a l) s` sanh khUi của to)n kh(i khR đau;< vam Ntassa kNvalassa !ukkhakkhan!hassasamu!a0o hoti<

ƒ— uán h9i thU ?n?@?na. l) m't t+ong nhiều @há@ h)nh có t+ong cách chX tâm thK nh"t k?0?nu@assan?.<ƒ‚ F< ii, •–<ƒ• Bnicc?vata sa kh?+? u@@?!ava0a !hammino… u@@a>>itv? ni+u>>hanti, tNsa vC@asamo sukho ti< F< ii, ‚––.< Sakkaṅ ṁ

nói câu tư9ng t` t+ong -ah?@a+i]ni%%?nasutta U F< ii, ‚ƒ„<ƒ€ ‡Nm §#ghYa =hông =hường Hủa Sa kh?+a§, đon <ṅ

ƒŒ =Q !G n)0 hợ@ vPi %' -ah>>imanik?0a đề c:@ tPi %(n loi !ưbng ch"t5 th`c @hAm, @hassa, sa kh?+a v) vi^^?n ‹a<ṅ

a%alink?+o ?h?+o ol ‹?+iko v? sukhumo v?, @hasso !uti0o, manosa cNtan? tati0o, vi^^?n ‹a catuttho -< i, Œ.< Hhoṁ ṁ

!W chZ sa kh?+a không được đEch !anh !Wng tPi t+ong kinh, chZ mano]sa cNtan? có thể li1n h3 t+`c tiế@ tPi sa kh?+a<ṅ ṁ ṅ

-anosa cNtan? được !in tả như thế t+ong La+amatthama^>Cs? DsmB< €€ƒ, *hikkhu {?n ‹amoli t+ong %ản !&chṁ

Disu!!himagga, =hN Lath oŸ Lu+iŸication, t+ang €†•, @hG chX •.<ƒƒ *ánh /N 4ua0 a%hisa kh?+assa gati. khi cfn sKc đA0< #ó 4ua0 +2i +9i /u(ng đãt< =a @acattita sam?n ‹amṅ ṁ ṁ

0?vatik? a%hisa kh?+assa gati t?vati]ka gantv? ci gul?itv? %hCmi0a @a@ati B< i, ‚‚‚.<ṅ ṁ ṅ ṁ

Mết Lu%n

=u0 có nhiều hVc giả đề c:@ tPi n_m t:@ hợ@ t+ong các tác @hAm về đo Lh:t của hV, nhưng khôngai giải thEch k lưbng nhi3m vG của các t:@ hợ@ "0 cả< *\ng cách l)m sáng td t8m 4uan t+Vng củachủ đề không được %)n tPi n)0, %)i %i1n khảo n)0 đã vch đ&nh [ nghYa, vai t+f của tOng t:@ hợ@ v)thiết l:@ m(i tư9ng 4uan giZa các t:@ hợ@ v) vPi m't s( khoNn t+ong @at ‹iccasamu@@?!a<

=+ong chư9ng về +C@akkhan!ha, tôi l[ lu:n +\ng s` @hân hng t:@ hợ@ có thể được cô đVng li v)chia th)nh hai loi chEnh5 nhZng 0ếu t( thu'c các giác 4uan, v) nhZng 0ếu t( thu'c các đ(i tượng

giác 4uan< hi được tiế@ c:n thNo hai loi n)0, +C@akkhan!ha "0 có thể li1n h3 tPi hai khoNn t+ong @at ‹iccasamu@@?!a… đó l) sáu cTa giác 4uan v) /Xc< =ãt cả các giác 4uan ngoi t+O [ mano. đềuthu'c về sáu cTa giác 4uan, t+ong khi các đ(i tượng giác 4uan cWng vPi [ thu'c về /Xc @hassa.<

PlP




















































































hi các đ(i tượng giác 4uan th`c s` được nh:n %iết, các đ(i tượng n)0 cWng vPi giác 4uan v) thKcto th)nh /Xc5 m't thK kinh nghi3m giác 4uan thu8n tX0, không mang m't /u hưPng chủ 4uan n)o<‡Xc có tiềm n_ng t+U th)nh cảm giác vN!an?<

=ôi cng đề ngh& l) không có khác %i3t n)o giZa vN!an?kkhan!ha v) vN!an?, m't 0ếu t( của @at ‹iccasamu@@?!a< *\ng cách /t /Nm vN!a]n?, như +C@a, được @hân loi như thế n)o ] t&nhni+?mis?., thu'c người /u"t gia nNkkhammasit?., %"t t&nh ?mis?., thu'c người thế tGc gNhasit?. ]tôi kết lu:n +\ng tW0 thNo cách tiế@ c:n vN!an? có thể chu0ển hóa chXng th)nh ni+?mis? ha0nNkkhammasit? vN!an? ] có %ản ch"t không gâ0 khó ch&u ] t+ong khi @hư9ng cách tiế@ c:n khác cóthể chu0ển hóa chXng th)nh ?mis? ha0 gNhasit? vN!an? ] chKa đ80 tEnh ti1u c`c %Ui v loi cảm giácn)0 có tác !Gng như l) ch"t /Xc tác đNm li s` sanh khUi của tham ái v) sân h:n t+ong tư9ng lai<=ôi đã !qn chKng thu:n vPi 4uan điểm cho +\ng 0ếu t( ch&u t+ách nhi3m cho @hư9ng cách tiế@ c:nvN!an? thK hai l) t:@ hợ@ kế tiế@5 sa^^? nh:n %iết.< HhEnh sa^^? chu0ển hóa cảm giác th)nhni+?mis? ha0 nNkkhammasit?. ] th)nh ?mis? ha0 gNhasit?. s` chu0ển hóa ch&u t+ách nhi3m cho s`sanh khUi ha0 !i3t t:n tham ái<

#hi3m vG chEnh của sa^^?kkhan!ha l) nh:n %iết v) giải thEch cảm giác 4ua vi3c "n đ&nh giá t+& của

tOng loi< #hưng không @hải t"t cả sa^^? đều thu'c sa^^?kkhan!ha< ‰ể l)m +p s` tinh tế n)0, c8nchia sa^^? th)nh hai loi< #ói tóm li, sa^^? thi3n l) s` nh:n %iết về %a đŠc tEnh của kiế@ s(ng< Hácsa^^? thi3n n)0 không thu'c v)o sa^^?kkhan!ha v chXng không nh:n %iết nimitta< -Št khác, cácsa^^? %"t thi3n giải thEch th`c ti 4ua các !"u hi3u chEnh< $oi sa^^? %"t thi3n không đưa đến tu3giác… m) @hát sanh +a vVng tưUng, v) c(t 0ếu l) to n1n sa^^?kkhan!ha< =O vi3c nh:n +a s` hi3nhZu của sa^^?kkhan!ha giZa hai khoNn vN!an? v) tham ái, chKc n_ng chEnh l)m cho s` sanh khUicủa tham ái v) sân h:n của t:@ hợ@ n)0 t+U n1n +p +)ng5 nếu khả n_ng nh:n %iết không được sa^^?thi3n coi sóc, chJc chJn người ta se to +a tham ái, %ám nEu v) t+U th)nh, t"t cả đều thu'c v)o t:@hợ@ kế tiế@5 sa kh?+a<ṅ

Sa kh?+akkhan!ha cng được @hân tEch thNo loi khác nhau< =ôi đã kết lu:n +\ng hn nhi1nṅ

sa kh?+akkhan!ha l) m't sa kh?+a thNo nghYa hi3n tượng !o điều ki3n to th)nh %Ui v nó được toṅ ṅn1n v) ch&u điều ki3n< =u0 nhi1n, không @hải t"t cả sa kh?+a thu'c về sa kh?+akkhan!ha cả, %Ui vṅ ṅ

không @hải t"t cả sa kh?+a đều có khả n_ng to +a v) @hát sanh th1m các hi3n tượng ch&u điều ki3n<ṅ

-'t hi3n tượng ch&u điều ki3n chQ có thể sanh +a các hi3n tượng ch&u điều ki3n khác nếu nó @h(ihợ@ v:n h)nh vPi vi^^?n ‹a, vN!an?, sa^^? v) +C@a… nói cách khác, hiển nhi1n chQ cósa kh?+akkhan!ha, v(n li1n h3 m:t thiết vPi %(n khan!ha kia, mPi có thể to +a các hi3n tượng ch&uṅ

điều ki3n< ‰iều n)0 ngG [ +\ng, l) m't @acca0a, sa kh?+a l) sa kh?]+akkhan!ha được nói khác đi<ṅ ṅ

Hả hai !anh tO n)0 đều đề c:@ tPi m't l`c to +a 4uả< =u0 nhi1n, !W có l) sa khata thNo nghYa nóṅ

được to th)nh, kết 4uả "0 không c8n thiết @hải thu'c loi @acca0a ha0 sa kh?+akkhan!ha, v có thểṅ

nó se không to +a kết 4uả n)o nZa< =ôi cng đŠt li1n h3 giZa sa kh?+akkhan!ha vPi %a khoNn củaṅ

@at ‹icca]samu@@?!a5 tham ái, %ám nEu v) t+U th)nh ] %a khoNn n)0 ch&u t+ách nhi3m cho s` /u"t

hi3n của hi3n hZu mPi, m't thKc mPi vi^^?n ‹a.<

=a đã th"0 +\ng vi^^?n ‹akkhan!ha được @hi1n !&ch khác nhau< #hiều hVc giả cho +\ng nó có nghYal) s` nh:n %iết thu8n tX0, có v& cho l) nh:n thKc thu8n tX0, v& khác cho l) nh:n %iết đến cái g !ch&u, khó ch&u v) t+ung tEnh< =u0 nhi1n, v vi^^?n ‹akkhan!ha ch&u t+ách nhi3m nh:n %iết t"t cả cáchi3n tượng n)0, n1n không có giả thu0ết n)o ho)n to)n chEnh /ác cả< =O đó, !anh tO n)0 đã đượcđ&nh nghYa l) 6chQ l) nh:n thKc;, !W cho nh:n thKc "0 có thu'c về +C@a, vN!an?, ha0 sa^^?< S` khác

%i3t giZa [ mano. v) vi^^?n ‹a cng được /t tPi, cả hai đều c8n thiết cho s` nh:n %iết về các hi3ntượng !hamma., nhưng chQ có vi^^?n ‹a mPi c8n cho hiểu %iết về v:t kEch thEch @hát sanh tO %"t cKgiác 4uan n)o khác< -(i tư9ng 4uan giZa khoNn thK %a của @at ‹icca]samu@@?!a l) vi^^?n ‹ani!?nav) vi^^?n ‹akkhan!ha cng được l:@ n1n<

Plb



*\ng cách l:@ m(i tư9ng 4uan giZa n_m t:@ hợ@ thNo thK t` sJ@ /ế@ tO t+ưPc,mP vPi @at ‹iccasamu@@?!a, tôi đã tán đ2ng có !qn chKng [ nghYa !anh mGc của n_m t:@ hợ@ n)0< =hK t`sJ@ /ế@ lâu đời "0 ho)n to)n hfa hợ@ vPi @at ‹iccasamu@@?!a< #ếu thK t` "0 có khác đi, se có s`mâu thuqn giZa hai hVc thu0ết n)0< Sau khi đŠt m(i li1n h3 giZa hai hVc thu0ết n)0 /ong, tôi đãnh"n mnh +\ng, thNo chu kM, vi^^?n ‹a, có thể t` %iểu hi3n l) @h8n tT đ8u ti1n ha0 cu(i cWng, c8ncho s` sanh khUi của v:t thể để tO đó 4ui đ&nh điều ki3n cho cảm giác< Hảm giác c8n cho s` nRi l1ncủa sa^^? v(n !qn đến sa kh?+a nếu sa^^? "0 %"t thi3n v) v thế thu'c v)o sa^^?kkhan!ha. ] ha0ṅ

đưa đến t+E tu3 @a^^?. nếu sa^^? "0 thi3n< #ếu m't sa kh?+a được to +a, th nền tảng để vi^^?n ‹aṅ

sanh khUi đã được chuAn %& s”n< #hư v:0 chu t+nh đã ho)n t"t5 tO vi^^?n ‹a đến vi^^?n ‹a< HhXngsanh vYnh vin mJc krt t+ong luân h2i tưUng như không %ao giờ !Kt được<

‰ể giải thEch tiến t+nh t+ói %u'c chXng sanh v)o sa s?+a, nh) Lh:t thường !Wng @at ‹iccasamu@@?!aṁ

mười hai khoNn thNo chiều thu:n anuloma.< hi nhn thNo chiều ngh&ch @at ‹iloma., v ngG [ chu}in)0 có thể %& cJt đKt, tiến t+nh n)0 được coi l) !"u hi3u giải thoát khdi khR đau< #hư v:0 thu0ết

@at ‹iccasamu@@?!a đóng vai t+f 4u0ết đ&nh không thể đảo ngược t+ong đo Lh:t5 thu0ết n)0 khôngnhZng giải +p tiến t+nh t+ói %u'c chXng sanh v)o sa s?+a m) cfn c8n thiết cho s` chKng ng'< Hó leṁ

v thế kinh nói +\ng 6ai hiểu được @at ‹iccasamu@@?!a người "0 hiểu !hamma, v) ai hiểu được

!hamma, người "0 hiểu được @at ‹iccasamu@@?!a<;mb =+ong khi thu0ết @at ‹iccasamu@@?!a n)0 có đ&a v& 4uan t+Vng như thế, n_m t:@ hợ@ chưa %ao giờđược nh"n mnh l) tiến t+nh đưa đến ni%%?na< 9n %ao giờ hết, @at ‹iccasamu@@?!a l) tiến t+nh /ả0+a t+ong tOng người, v t+ong đo Lh:t m}i người được coi l) !o n_m t:@ hợ@ to th)nh, n_m t:@hợ@ "0 @hải soi +Vi tiến t+nh !o @at ‹iccasamu@@?!a gián tiế@ đề c:@ tPi< =ư9ng t`, n_m t:@ hợ@

@hản ảnh s` @hG thu'c lqn nhau c8n có "0 @hW hợ@ vPi @at ‹iccasamu@@?!a< *\ng cách l:@ m(itư9ng 4uan giZa n_m t:@ hợ@ vPi @at ‹iccasamu@@?!a, tôi đã m't mŠt chKng minh s` @hG thu'c lqnnhau giZa hai hVc thu0ết, mŠt khác, chQ +p l) tiến t+nh t+ói %u'c chXng sanh v)o sa s?+a được @hảnṁ

ảnh 4ua n_m t:@ hợ@, như v:0, đŠt li s` thoát khR của Lh:t 7iáo t+ong khuôn khR tâm l[ Lh:t hVccG thể h9n<

]]]]]]]]]]

mP V!i 2t ng?@i '" +i556Xa +&n ', th,nh ph[n c#&i cRng naE Qược Q•t +,? +(t-8 thY nh|t + '} 0? Q Qược giải th8ch ` t-ang Pee +, tiếp )a#qmb 7? paicca)a2#pp60au pa))ati )? 0ha22au pa))ati E? 0ha22au pa))ati)? paicca)a2#pp60au pa))ati 9:q i Pjl^P=q

anh tW ā#i&/i(t

aVVhatta ;\n t-?ngākāsa 3h?ảng t-&ngāmisā tinh 3hiết 9chaE t(nh=anāgāmin ;ậc 3hWng t-` '@i 9;|t h?,n=anāpānasati r#án hơi thànatta 3hWng phải ', ng t8nh +W nganuloma 9paicca)a2#pp60a= thJ? chiề# th#ậnanupādisesa 3hWng c„n t,n 0ư 9ni;;6na=apāya ;&n cảnh gi!i 3hˆ

āpodhātu nư!c Eế# t& nư!cappa"ighaṁ 3hWng Q&i 3hángarahant người Q Qược giải th?át a 'a hán

Pl












arahattaphalasamāpatti chYng r#ả a-ahantar[pāacara cwi +W )ắc gi!iasa1khata 3hWng ch(# Qiề# 3i"n 9+W +i=asa1khatadhamma hi"n tượng 3hWng ch(# Qiề# 3i"n thJ?

ThJ-a+60a ni;;6na ch{ ', 2t hi"ntượng

āsaa th,nh 3iếnāacara cảnh gi!iāyatana c1n kY các giác r#anbahiddhā ;\n ng?,ibala )Yc 9n12 'ực=bhaa t-` th,nhbhikkhu t‚ 3hJ?cetanā } 2#&n c& }cetasika tA2 ph> tRE 9tA2 )`=citta tA2citta\ttinirodha )ự 0i"t tận c/a các h?@t Qng tA2 thYc

cuticitta cận t* thYcdhamma hi"n tượng c/a 3iếp )&ng giá? phápdhammāyatana các Q&i tượng c/a tA2 } 9pháp gi!i=dhātu Eế# t&di""hi r#an Qi.2 )ai '@c 9t, 3iến=di""hisaā nhận thYc c tN r#an Qi.2 9tư`ng 3iến=d[re kadukkha 3hWng h?,n hả? 3hWng t?@i } 3hˆgehasitā th#c +ề người cư )M gotrabh[ ch#E.n tánhhadayaatthu tA2 c1nhetu ng#E\n nhAnindriya giác r#an 9c1n=itthindriya tánh nữ Vhāna các t[ng thiềnkāmāacara cwi 0>c gi!ikammabhaa tiến t-nh t@? 3a22akammaipāka r#ả c/a 3a22akhandha tập hợp 9#xn=khandhaparinibbāna n12 tập hợp h?,n t?,n tận 0i"tkhaya h/E 0i"t

kusala thi"nlobha tha2 'a2lokuttara cwi )i\# thếmaggaphala các t[ng chYng ngmahābh[ta các Eế# t& ch8nh 9d= 9tY Q@i=mano } c1nmanussaloka cwi ngườināmar[pa tA2 thYc +, +ật ch|t 90anh )ắc=naalokuttaradhammā ch8n t[ng 9Eế# t&= )i\# thếnekkhamasitā những người k#|t t>cnidāna 3h?Jn t-?ng ch#_i paicca)a2#pp60a

nimitta ;i.# tượng 0|# hi"#nirāmisā 3hWng tinh 3hiết 93hWng chaE t(nh=nirodha Q?@n 0i"t

Pld



nirupādisesa nibbāna ni;;6na 3hWng c„n t,n 0ư 9+W 0ư E niết;,n=

o]ārika thW pacakkhandhā n12 tập hợp 9n12 #xn= paā t-8 t#" papaca á2 ảnh +ng tư`ng 9h8 '#ận= paramatthasacca )ự thật t&i hậ# chAn Qế pa"haRdhātu Q|t Eế# t& Q|t pa"iccasamuppāda )anh 3hì 0? tRE th#c 90#E\n 3hì= pa"iloma thJ? chiề# ngh(ch pa"isandhiiāQa 3ết )anh thYc phassa kZc ch@2 pho""habbāyatana thế gi!i +ật th. nhận ;iết Qược nhờ kZc

ch@2 +!i thAn puthuVVana người ph,2 t>cr[pa +ật th. 9)ắc=r[pāacara cwi )ắc gi!i

sa]āyatanā )á# c*a giác r#an 9'>c nhập=sabhāadhamma hi"n tượng tự n hi"n hữ#sagga )á# cảnh t-ời 0>c gi!isakādāgāmin ;ậc t-` '@i 2t '[n 9nh|t h?,n=sakkāyadi""hi r#an Qi.2 ch? thAn hi"n hữ# mt-ường

t%nsamādhi Q(nhsamāpatti chYng Qắc ;&n t[ng thiền +W )ắc gi!isamatha Q(nhsammutisacca )ự thực QZng thJ? r#E ư!c t>c Qếsaṁsāra ch# 3‚ )anh t* +, tái )anh 9cwi ta ;,

'#An h%i=sa1khāra h,nh +i t@? r#ả mhi"n tượng 0? Qiề# 3i"n

t@? th,nh 9h,nh=sa1khata ch(# Qiề# 3i"n 9hữ# +i=sa1khāradhamma hi"n tượng ch(# Qiề# 3i"n 9pháp hữ# +i=saā nhận thYc 9tư`ng=saākkhandha tập hợp nhận thYc 9tư`ng #xn=saāedayitanirodha )ự 0i"t tận nhận thYc +, cả2 th 90i"t

th tư`ng=santike g[n

sappa"ighaṁ ch&ng '@i Q&i 3hángsRla gi!i '#ậtsopādisesa c„n t,n 0ư 9ni;;6na=sotāpanna ;ậc nhập gi„ng Dự Lư#sukhuma +i tếsutta phx2 3inhtaQhā 3ha? 3hátteVodhātu '*a Eế# t& '*aucchedadi""hi r#an Qi.2 hư +W chết ', hếtupādāna ;á2 n8# 9th/=upādānakhandha tập hợp ',2 Q&i tượng ch? )ự ;á2 n8#

9th/ #xn=upādānar[pa +ật th. ph> th#c Qược t@? -a tN cácEế# t& ch8nh 9)` t@? )ắc 0? ch|p th/=

Ple



uppattibhaa tiến t-nh tái )anhāyadhātu gi Eế# t& giedanā cả2 giác thedanākkhaya tnh t-@ng 0i"t tận cả2 giácimutti giải th?átiāQa thYcipassanā r#án thực tánh 9pháp 2Wn thiền c/a

thJ-a+60a= t#" giác ;i"n ;i"tisaya Q&i tượng c/a giác r#anitakka nghM +ề 9t[2=oharasacca )ự thực QZng thJ? r#E ư!c t>c Qế

$á"h tham -hảo

A Dictionary of Pāli š :a-ga-Jt C?nJ 4TS bllP Anagārika Dharmapala! A Biographical &ketch Bhi3)h# Sangha-a3^)hita B4S

PjebBuddhist )editation in Theory Ÿ Practice 4a-a+ahJ-a Vavi-a56na :ah6thJ-aPjbThe Connected Discourses of the Buddha Bhi33h# B?0hi i)0?2 4#;'icati?n)B?)t?n blllDictionary of the Pali -anguage Gq Cq Chi'0J-) L?n0?n PfeEncyclopæ dia of Buddhism ?+J-n2Jnt ?y CJE'?n PjPThe $eart of Buddhist )editation $Eanap?ni3a ThJ-a B4S PjbThe -ong Discourses of the Buddha :a#-icJ a')hJ i)0?2 4#;'icati?n)B?)t?n PjjeThe )agic of the )ind Bhi33h# $6nanan0a B4S PjfdThe )iddle -ength Discourses of the Buddha Bhi33h# $6Xa2?'i an0 Bhi33h#B?0hi i)0?2 4#;'icati?n) B?)t?n PjjePāli English Dictionary GhE) Da+i0) an0 StJ0J 4TS PjbPThe Path of Discrimination 9;ản 0(ch c#ả 4ai)a2;hi062agga= Uq Kq a-0J-4TS PjbThe Po@er of )indfulness $Eanap?ni3a ThJ-a B4S Pj6adical Buddhism LJ?na-0 4-icJ 9haE Bhi33h# $Eana)?;han?= B4S PjbThe 9dāna ^ The %tiuttaka —?hn Dq š-J'an0 B4S Pjjf

Documents

Giải Thoát Bằng Năm Tập Hợp