Giao Trinh LHQ to Chuc & Hoat Dong

8/14/2019 Giao Trinh LHQ to Chuc & Hoat Dong

1/207

B gio dc v o toi hc hu

trung tm o to t xa

PGS. ts. V khnh vinh - ts. nguyn trung tn(ng ch bin)

Gio trnh

Lin hp qucT chc v hot ng

(In ln th hai, c sa cha b sung)

Nh Xut bn Cng an nhn dnH Ni - 2003

1


2/207

MC LC

Chng I: Lin Hp Quc - Mt t chc quc t cp chnh ph.....4I. Khi nim t chc quc t cp chnh ph .............................................4II. Thnh lp v gii th t chc quc t cp chnh ph .........................5III. C s php l ca t chc quc t cp chnh ph...............................6IV. Thm quyn, quyn hn v chc nng ca t chc quc t cp chnhph..............................................................................................................8

V. Cc c quan ca t chc quc t cp chnh ph...................................9VI. Thng qua quyt nh ca t chc quc t cp chnh ph ..............10VII. Lch s ra i, mc ch, nguyn tc ca LHQ...............................10VIII. Hin chng LHQ - mt vn bn php l nn tng .....................12

Cu hi hng dn hc tp ........................................................................14Chng II: Cc c quan chnh ca lin hp quc...............................15

I. i hi ng..........................................................................................15II. Hi ng Bo an..................................................................................17III. Hi ng kinh t - x hi ..................................................................28IV. Ban th k..........................................................................................29

V. To n quc t......................................................................................30 VI. Hi ng qun thc............................................................................32

Cu hi hng dn hc tp ........................................................................34Chng III: Vai tr ca Lin Hp Quc trong vic bo v ha bnhv pht trin hp tc kinh t - x hi.....................................................35

I. Vai tr ca LHQ trong vic bo v ha bnh.......................................35II. Vai tr ca LHQ trong s pht trin kinh t v x hi ....................61

Cu hi n tp..................................................................................................78Chng IV: Vai tr ca LHQ trong vic bo v quyn con ngiv vn nhn o........................................................................................79

I. Vai tr ca lin hp quc trong vic bo v quyn con ngi ............79II. Vai tr ca LHQ trong vn nhn o ...........................................90Cu hi hng dn hc tp ........................................................................94Chng V: Lin Hp Quc v s pht trin lut quc t ................95

I. iu chnh php l cc tranh chp quc t .........................................95II. S pht trin v qu trnh php in ha lut quc t ....................99

2


3/207

Cu hi hng dn hc tp ......................................................................111Chng VI: Cc t chc chuyn mn ca Lin Hp Quc...............112

I. Cc t chc chuyn mn trong lnh vc cng nghip, nng nghip,thng mi v nng lng.....................................................................112II. Cc t chc chuyn mn trong lnh vc ti chnh...........................125III. Cc t chc chuyn mn v giao thng vn ti ..............................131IV. Cc t chc chuyn mn ca LHQ v vn ha khoa hc v gio dc.................................................................................................................136

V. Cc t chc chuyn mn trong lnh vc bu in ...........................140VI. Cc t chc chuyn mn trong lnh vc lao ng v sc khe. .....145VII. T chc kh tng quc t ..............................................................150

Cu hi hng dn hc tp ......................................................................153Ph lc I ........................................................................................................154Ph lc II ......................................................................................................185Ph lc III .....................................................................................................191Ph lc IV.....................................................................................................195

3


4/207

Ch

ng ILin Hp Quc - Mt t chc quc t

cp chnh ph

I. Khi nim t chc quc t cp chnh ph

Cc t chc quc t cp chnh ph l mt trong cc hnh thc hp tc cacc quc gia ng mt vai tr to ln trong i sng quc t hin nay.

S xut hin ca cc t chc quc t cp chnh ph vo cui th k XIX lkt qu ca xu hng quc t ha i sng nhn loi (T chc in tn quc t1865. T chc Bu chnh quc t 1874).

Hin nay trn th gii c khong 4000 t chc quc t, trong khong 300 tchc quc t cp chnh ph. Trong s cc t chc quc t cp chnh ph, Lin hpquc (LHQ) c coi l t chc ln nht v quan trng nht. Thut ng T chcquc t c s dng m ch c t chc quc t cp chnh ph v t chc quc tcp phi chnh ph. Tuy nhin c s php l ca vic thnh lp v hot ng cachng c nhiu im khc nhau.

Cc t chc quc t cp chnh ph c nhng c im chung sau: Thnhvin l cc quc gia; Tn trng ch quyn ca cc quc gia thnh vin; c iuc quc t di dng vn bn thnh lp t chc (v d, Hin chng LHQ): cs hin din ca cc c quan thng trc (im c bn phn bit vi hingh quc t).

Vi cc im trn, t chc quc t cp chnh ph c hiu l s lin ktgia cc quc gia, da trn c s iu c quc t nhm t nhng mc chchung nht nh, c cc c quan thng trc v hot ng v cc mc ch

chung cc quc gia thnh vin vi iu kin tn trng ch quyn ca h.Trong khi , c im c bn ca cc t chc quc t phi chnh ph th hin ch, chng c thnh lp khng da trn cc iu c quc t m da trns lin kt cc c nhn hoc php nhn (v d, T chc Ch thp quc t). y chng ti ch yu tp trung lm sng t khi nim cc t chc quc tcp chnh ph.

4


5/207

Cc t chc quc t cp chnh ph c phn thnh cc loi khc nhaucn c vo cc c s phn loi nht nh.

Cn c vo s lng cc thnh vin tham gia t chc, cc t chc quc tc phn chia thnh: t chc quc t cp chnh ph ph bin (v d LHQ vcc t chc chuyn mn ca n) v t chc quc t cp chnh ph khng ph

bin (v d, cc t chc quc t cp chnh ph cc khu vc, chng hn, tchc ng Nam-ASEAN).

Cn c vo thm quyn (lnh vc hot ng), chng c phn thnh hailoi; t chc chung (hot ng ca t chc lin quan ti cc lnh vc, v d nhLHQ, T chc ng Nam ) v t chc chuyn mn (hot ng ca t chclin quan ti mt lnh vc chuyn mn ca i sng quc t, v d, T chcHng khng dn dng quc t, T chc S hu tr tu th gii, T chc Dula quc t).

Cn c vo quyn hn, cc t chc quc t cp chnh ph

c chia thnh hailoi khc nhau: cc t chc mang tnh cht lin quc gia (mc ch cc t chc nyl t chc s hp tc quc t v quyt nh ca t chc ch lin quan trc tip ticc quc gia thnh vin, khng lin quan trc tip ti c nhn v php nhn cah(1) v cc t chc mang tnh cht trn quc gia (mc ch ca cc t chc ny lquc t ha, do vy quyt nh ca chng c ngha trc tip vi cc c nhn vphp nhn ca cc c nhn v php nhn ca cc quc gia thnh vin, v d, Linminh chu u).

Cn c vo trt t kt np thnh vin, cc t chc quc t cp chnh

ph cng c chia lm hai loi: m (bt c quc gia no cng c th trthnh thnh vin ca t chc) v ng (cn c vo mc ch, thm quynca t chc, c nhng quc gia khng th tr thnh thnh vin ca t chc).

II. Thnh lp v gii th t chc quc t cp chnh ph

Cc t chc quc t cp chnh ph c coi l ch th phi sinh calut quc t (hay cn c gi l cng php quc t). Qu trnh thnh lpt chc quc t cp chnh ph c tin hnh qua ba giai on: thng quavn bn thnh lp; to dng c s vt cht cho t chc; triu tp cc c

quan chnh bt u s hot ng thc t ca t chc.S tho thun ch ca cc quc gia thnh vin v thnh lp t chc

quc t cp chnh ph c th c tin hnh di hai phng thc: iu c

(1) a s cc t chc quc t cp chnh ph hin nay l loi ny, v d nhLHQ

5


6/207

quc t; quyt nh ca t chc quc t ang tn ti - t chc quc t sinh rat chc quc t.

Phng thc ph bin nht c p dng l k kt iu c quc t.Phng thc ny thng c tin hnh theo cch t chc hi ngh quc t son tho v thng qua vn bn thnh lp t chc. Tn gi ca cc vn

bn ny c th rt khc nhau (v d, Hin chng, quy ch, iu l, cngc). Ngy cc vn bn c hiu lc l ngy thnh lp t chc.

Giai on th hai trong qu trnh thnh lp t chc l giai on hnhthnh c cu vt cht ca t chc.

t c mc ch trn, cc quc gia thnh vin tho thun thnhlp cc c quan h tr chuyn mn. Cc c quan ny tin hnh cc cng vicsau: son tho quy ch ca cc c quan chnh ca t chc (thng trc,khng thng trc); gii quyt cc cng vic lin quan ti tr s chnh cat chc; son tho chng trnh ngh s cho cuc hp u tin ca cc c

quan chnh ca t chc; chun b cc ti liu v kin ngh ti tt c cc vn ca chng trnh ngh s.

Cc quc gia khng phi l thnh vin ca cc t chc quc t cp chnhph c th c quan st vin ti tham d cc cuc hp ca cc c quan ca tchc nu nh iu c ghi nhn trong vn bn thnh lp ca t chc. mt s t chc quc t cc quc gia khng phi l thnh vin c th c mtphi on quan st vin thng trc (v d, Vatican v Thu S c phi onnh vy ti LHQ)

S triu tp cuc hp cc c quan chnh ca t chc v vic bt u cachng l giai on hon tt vn thnh lp t chc quc t cp chnh ph.Cc t chc quc t cp chnh ph chm dt mi hot ng ca mnh

(s tn ti) khi cc quc gia thnh vin tho thun nh vy. Thng thngvic gii th cc t chc quc t cp chnh ph c chnh thc ho bngmt iu c quc t di dng bin bn v gii th (V d, T chc Hipc Vacsava gii th trn c s bin bn cuc hp ca U ban t vnchnh tr ca t chc ti Pra-ha ngy 1 thng 7 nm 1991; Hi ng Tngtr kinh t c gii th trn c s bin bn Bu-a-pet ngy 28 thng 6

nm 1991.III. C s php l ca t chc quc t cp chnh ph

Mt nguyn tc c bn ca lut quc t - nguyn tc bnh ng v chquyn gia cc quc gia l mt nguyn tc ch o trong vic thnh lp vhot ng ca cc t chc quc t. Cc kha cnh ca nguyn tc ny c th

6


7/207

hin y l: vn bn thnh lp t chc c hnh thnh trn c s thothun t nguyn bnh ng ca cc quc gia thnh vin; vn tng quangia ch quyn quc gia thnh vin vi mc ch v li ch chung ca t chcc gii quyt trong vn bn thnh lp t chc. Gia chng s khng tn tibt k mu thun no, nu nh quc gia thnh vin t nguyn thc hin cc

cam kt ph hp vi iu l ca t chc (vn bn thnh lp) v cc nguyn tcc tha nhn chung.

Trong khoa hc php l quc t c quan im ph bin cho rng cc quc giathnh vin khi thnh lp t chc quc t trao cho t chc quc t nng lcphp l quc t v nng lc hnh vi php l quc t. Bi vy cc t chc quc tc cc kh nng sau: tham gia vo xy dng v thng qua cc quy phm lutquc t; m bo tun th cc quy phm . Chnh v vy, cc t chc quc tcp chnh ph c coi l cc ch th lut quc t.

Vic san s cc quyn v ngha v ca cc quc gia thnh vin cho t

chc quc t khng c ngha l t chc quc t c t cch ch th lut quc tnh cc quc gia - ch th u tin, c bn ch yu ca lut quc t. Quynnng ch th lut quc t ca t chc quc t hp hn so vi cc quc gia. Vicsan s cc quyn v ngha v nh vy phi c tin hnh trn c s hainguyn tc sau: quc gia thnh vin ch c php chuyn trao cc quyn mmnh c ( y c s hin din ca nguyn tc c in ca php lut La M -khng ai c th chuyn trao quyn ca mnh cho ngi khc nhiu hn anh tac); quc gia thnh vin khng th chuyn trao mt s quyn c trng cho

quc gia (v d, ch quyn v lnh th).Nh vy quyn nng ch th lut quc t ca cc t chc quc t c haic im: mang tnh cht mc ch v chc nng; mang tnh cht iu c.

Tnh cht mc ch v chc nng th hin ch, cc quc gia chuyn traocho t chc cc quyn v ngha v thc hin cc mc ch v cc chc nngt ra (v d, LHQ c cc quc gia chuyn trao cc quyn duy tr ho bnh van ninh nhn loi, cc quyn c th hin r nht qua cc quyn hn ca Hing bo an). Tnh iu c th hin ch, cc t chc quc t c quyn k cciu c trong phm vi thm quyn ca mnh.

Ngoi ra cc t chc quc t cn c quyn: tham gia vo quan h ngoigiao (v d, c cc i din cc quc gia; trao i cc i din vi cc t chcquc t khc); la chn cc nhn vin hnh chnh, k thut trn c s hpng.

Vi t cch l ch th lut quc t, cc t chc quc t cng phi thchin cc ngha v php l quc t trn c s lut quc t (cc cam kt ca

7


8/207

mnh ph hp vi lut quc t) v phi b truy cu trch nhim php l quct do hnh vi vi phm php lut quc t ca mnh. Mi mt t chc quc tu c ngun ti chnh nht nh c hnh thnh t s ng gp ca ccquc gia thnh vin trn c s tho thun v c s dng v cc mc chchung m cc t chc c cc quc gia thnh vin giao ph trong vn bn

thnh lp. Ngoi ra cc t chc quc t cp chnh ph cn hot ng vi tcch l php nhn dn s trn c s php lut cc quc gia.

Bi vy cc t chc quc t: c quyn k cc hp ng mang tnh chtdn s; c quyn s hu bt ng sn v ng sn; c th l nguyn nhoc b n trc to n dn s ca cc quc gia. Tuy nhin trong vn ny, cc t chc cp chnh ph cng nh cc quc gia thnh vin c quynmin tr t php.

IV. Thm quyn, quyn hn v chc nng ca t chc quc

t cp chnh ph. thc hin cc mc ch v nhim v t ra cc t chc quc t cp

chnh ph c thm quyn, quyn hn v chc nng xc nh c ghi nhn rtrong vn bn thnh lp ca cc t chc tng ng.

Thm quyn ca t chc quc t cp chnh ph thng c hiu l lnhvc hot ng ca t chc. Tuy nhin mc quyn hn li ph thuc voquyn hn ca t chc (v d, cng trong lnh vc ho bnh v an ninh nhngthm quyn ca cc t chc quc t khu vc hn ch hn rt nhiu so vi

LHQ). Bi vy, vic xc nh khi nim thm quyn mt cch chun xckhng th khng cn c vo quyn hn ca t chc. V th thm quyn cat chc quc t cp chnh ph l lnh vc m t chc tin hnh hotng trn c s cc quyn hn c giao.

Chc nng ca t chc quc t cp chnh ph c hiu l cc phngthc tin hnh hot ng t c cc mc ch v nhim v c giaotrong phm vi thm quyn v quyn hn ca mnh. Chc nng c bn ca tchc quc t c chia thnh ba loi: chc nng iu chnh, chc nng kimtra v chc nng hnh ng.

Chc nng iu chnh ca t chc c th hin: khi t chc ban hnhvn bn trong ni b t chc (v d, cc quyt nh ca cc c quan t chc);k kt cc iu c quc t vi cc ch th khc ca lut quc t (chc nngiu chnh bn ngoi).

Chc nng kim tra ca t chc c thc hin qua vic c cc on kimtra hoc thu thp thng tin t cc quc gia thnh vin (v d, kim tra vic

8


9/207

thc hin cc cam kt qua vic thc hin chc nng iu chnh). Chc nnghnh ng c tin hnh nhm mc ch khi phc li cc quyn trn c svn bn thnh lp, trn c s thc hin chc nng iu chnh v kt qu thuc qua vic thc hin chc nng kim tra ( v d, LHQ quyt nh a lclng v trang i bo v ho bnh, thc hin cc bin php cm vn).

V. Cc c quan ca t chc quc t cp chnh ph

C quan ca t chc quc t c hiu l b phn cu thnh ca t chcc hnh thnh v hot ng trn c s vn bn thnh lp hoc cc vn bnkhc ca t chc (v d, Hin chng LHQ quy nh c cu ca LHQ gm su cquan chnh).

C quan ca t chc quc t c: thm quyn, quyn hn v chc nng xcnh; c cu bn trong: trt t thng qua quyt nh; quy ch php l.

V nguyn tc, thm quyn, quyn hn v chc nng ca cc c quan ca

t chc quc t c hnh thnh t thm quyn, quyn hn v chc nng cat chc. Do vy cc c quan ca t chc c th c thm quyn, quyn hn vchc nng khc nhau nhng khng bao gi vt qu thm quyn, quyn hnv chc nng t chc m chng l cc b phn cu thnh. Cc c quan t chcquc t c phn chia thnh cc loi khc nhau.

Cn c vo tnh cht thnh vin, cc c quan c cc loi: lin chnhph, lin quc hi (v d, Lin minh chu u), hnh chnh (bao gm nhngngi hot ng vi t cch c nhn). Trong s , cc c quan quan trng

nht l cc c quan mang tnh cht lin chnh ph. Cc c quan hnh chnhca t chc l yu t khng th thiu ca bt k t chc quc t no. Chngbao gm cc thnh vin hot ng vi t cch c nhn v ch chu trch nhimtrc t chc. Vic b nhim, tuyn chn cc vin chc c tin hnh trnc s tho thun ca cc quc gia thnh vin.

Cn c vo s lng thnh vin, cc c quan ca t chc quc t gm hailoi: c quan chung (gm i din ca tt c quc gia thnh vin) v c quan cs lng hn ch (gm i din mt s quc gia thng c bu theo nhim ktrn c s tho thun). C quan chung ca t chc thng gii quyt cc vn

quan trng nht nh: xc nh chnh sch chung ca t chc; thng qua cc dtho iu c v kin ngh; gii quyt cc vn ngn sch v ti chnh; xem xtsa i b sung iu l; gii quyt cc vn lin quan ti thnh vin: kt np,khai tr, nh ch cc quyn v u i. C quan c s lng hn ch thng giiquyt cc vn lin quan ti hot ng thng xuyn ca t chc.

9


10/207

VI. Thng qua quyt nh ca t chc quc t cp chnhph

Cc quyt nh ca t chc quc t c cc c quan ca n thng qua.Quyt nh ca t chc chnh ph l s biu hin ch chung ca cc qucgia thnh vin. Qu trnh thng qua quyt nh ph thuc vo mt lot ccyu t: quy nh trong vn bn thnh lp; quy ch v thnh phn ca cquan; bu khng kh chnh tr trong quan h gia cc quc gia thnh vini din ti cc c quan a ra quyt nh.

Trnh t a ra quyt nh ca t chc c tin hnh qua cc bcsau: a ra sng kin v quyt nh; tho lun v quyt nh ti c quan;biu quyt thng qua quyt nh. Quyt nh c thng qua theo mttrong cc nguyn tc sau: nht tr hon ton, qu bn ti thiu, qu bn tia.

VII. Lch s ra i, mc ch, nguyn tc ca LHQa. Lch s ra iLHQ l trung tm ca th gii trong vic gi gn ho bnh v an ninh

nhn loi, thc y s hp tc kinh t - x hi gia cc quc gia.S ra i ca LHQ l thnh qu chin thng ca cc dn tc thuc phe

ng minh trong chin tranh th gii th hai. Tuy nhin mt trong ccnguyn nhn khc dn ti s ra i ca t chc LHQ c th k ti l qu trnhpht trin cc quan h kinh t, chnh tr quc t trn quan h ton cu; cuc

cch mng khoa hc k thut trn th gii.S kin u tin dn ti vic thnh lp LHQ l Tuyn b chung i Ty

Dng do Tng thng M F.D.Ru-d-ven v Th tng Anh U. Sc-sin kngy 14 thng 8 nm 1941 v Tuyn b ca Chnh ph Lin X ti hi nghca phe ng minh ti London ngy 24 thng 9 nm 1941. Trong cc vn bnphp l chnh tr quc t hnh thnh cc t tng v s cn thit xydng trt t th gii ho bnh hp tc sau chin tranh.

Vn bn php l quc t u tin v t tng thnh lp mt t chc quct mi nhm duy tr ho bnh v an ninh nhn loi l Tuyn b chung ca

Chnh ph Lin X v Chnh ph Ba Lan ngy 4 thng 12 nm 1941. Trongtuyn b c nu r rng: th gii ho bnh v cng bng ch c th m bobng mt t chc quc t mi da trn s lin kt cht ch ca cc quc giadn ch.

10


11/207

Bc i thc t u tin trong qu trnh thnh lp LHQ chnh l Tuynb Matxcva ngy 30 thng 10 nm 1943 ca i din bn quc gia l Lin X,M, Anh v Trung Quc. Tuyn b nu r s cn thit v thnh lp mt cchnhanh chng mt t chc chung nhm duy tr ho bnh v an ninh nhn loi.Trong tuyn b cn nu r cc nguyn tc quan trng ca t chc quc t

tng lai nh: nguyn tc bnh ng v ch quyn gia cc quc gia; nguyntc trch nhim c bit ca cc quc gia siu cng trong vic duy tr hobnh v an ninh th gii. Ti hi ngh ny, u ban son tho cc vn linquan ti thnh lp mt t chc quc t chung c thnh lp. Quyt nhca Hi ngh Matxcva c Hi ngh T-h-ran khng nh li vo cuinm 1943.

Thng 10 nm 1944 ti um Bc-tn (M) cc i din ca bn quc giatrn thng qua vn bn vi tn gi Nhng xut s b v vic thnh lp tchc an ninh quc t chung. Nhng xut l c s cho vic son tho Hin

chng LHQ. Ti cuc Hi ngh ny, vn biu quyt thng qua quyt nh caHi ng Bo an LHQ khng c gii quyt. Vn ny c gii quyt tihi ngh I-an-ta (Crm - Lin X) vo thng 2 nm 1945 theo nguyn tc thngnht hnh ng ca cc quc gia siu cng khi gii quyt cc vn quan trngti Hi ng Bo an. Nguyn tc ny sau c ghi nhn trong iu 27Hin chng LHQ. Ti cuc hi ngh , vn ngy gi, a im t chc hingh thnh lp LHQ cng c gii quyt.

Theo ng d kin, ngy 25 thng 4 nm 1945, ti San Phran-xit-c, hi

ngh v thnh lp LHQ

c triu tp. Hi ngh xem xt v thng qua Hinchng LHQ (ngy 26 thng 6 nm 1945 Hin chng c thng qua v theoquy nh trong ngy 24 thng 10 nm 1945 Hin chng c hiu lc phpl).

Theo quyt inh ca i hi ng LHQ nm 1974, ngy Hin chngc hiu lc l ngy thnh lp LHQ. Bi vy hng nm c n ngy 24 thng10 nhn dn ton th gii k nim trng i ngy thnh lp LHQ nhmt s kin v i, tin b trong lch s nhn loi t trc ti nay. l sbiu hin: ca tinh thn hp tc, on kt v s tin b; ca tinh thn quyt

tm u tranh chng cc th lc cc oan hiu chin e do ho bnh vnn vn minh nhn loi.b. Mc ch nguyn tc hot ng ca LHQHin chng LHQ ghi nhn cc mc ch sau:- Cng c ho bnh v an ninh quc t;

11


12/207

- Pht trin cc quan h hu ngh gia cc dn tc trn c s tn trngnguyn tc bnh ng v quyn t quyt ca cc dn tc;

- Tin hnh s hp tc trong vic gii quyt cc vn kinh t, x hi,vn ho v nhn o, khuyn khch s tn trng cc quyn v t do c bnca con ngi.

t cc mc ch t ra LHQ hot ng trn c s nguyn tc:- Nguyn tc bnh ng v ch quyn gia cc quc gia thnh vin;- Nguyn tc phi tun th c thin ch cc cam kt c ghi nhn trong

Hin chng;- Nguyn tc gii quyt tranh chp quc t bng bin php ho bnh;- Nguyn tc khng c dng v lc v e do s dng n;- Nguyn tc cc thnh vin LHQ phi gip v ng h y cho

LHQ trong mi hnh ng m n p dng theo ng Hin chng v trnhgip bt k quc gia no b LHQ p dng cc bin php nga hoc cng

ch;- Nguyn tc LHQ m bo cc quc gia khng phi l thnh vin

hnh ng trn c s cc nguyn tc c ghi nhn trong Hin chng LHQnhm cng c ho bnh v an ninh th gii;

- Nguyn tc LHQ khng can thip vo cng vic ni b ca cc quc giabt k.

Nh vy trong s cc nguyn tc , c mt s nguyn tc c coi lnguyn tc c bn ca lut quc t. Vic ghi nhn cc nguyn tc y c

ngha quan trng trong vic pht trin tin b ca lut quc t sau i chinth hai.

VIII. Hin chng LHQ - mt vn bn php l nn tng

Trc ht Hin chng to dng mt nn tng php l quc t, tnh phpch v s cng bng quc t. L mt iu c quc t ph bin quan trngnht. Hin chng iu chnh hot ng ca LHQ, cc c quan ca n vhnh vi ca cc quc gia thnh vin nhm t cc mc ch t ra trn c scc nguyn tc nu.

Hin chng LHQ l mt iu c quc t c bit, do vy vic thay i ccquy nh ca n khng ch ng chm ti li ch ca mt quc gia hoc mtnhm quc gia m c th s gy ra hu qu tai hi cho s nghip ho bnh v anninh quc t.

Cc quy nh ca Hin chng tc ng ti chnh sch ca cc quc gia,ti kt qu m phn v cc vn khc nhau trong i sng quc t, ti ni

12


13/207

dung cc iu c quc t. Hin chng khng ch l c s quan trng honthin c cu v hot ng ca LHQ m cn nh hng cho s cng c hobnh th gii trong tng lai, trnh khi thm ha ca cc loi v kh gitngi hng lot.

Mt trong nhng c im ca Hin chng LHQ l ch, n khng

ch l c s cho s cng c ho bnh v an ninh quc t m cn l nn tngca s hp tc trong lnh vc kinh t, nhn o v cc lnh vc khc ca isng quc t.

Hin chng to dng nhng nhn t quan trng cho mt t duy chnhtr mi. l vic cc quc gia tin b trn th gii ngy cng nhiu v sdng quy ch biu quyt trong Hin chng quyt nh cc vn quantrng ca i sng quc t.

13


14/207

Cu hi hng dn hc tp

1. Th no l t chc quc t cp chnh ph? 2. Hy cho bit trnh t thnh lp v gii th ca t chc quc t cp

chnh ph?3. C s php l ca t chc quc t cp chnh ph l g?

4. Thm quyn, quyn hn v chc nng ca t chc quc t cp chnhph c quy nh ra sao?

5. T chc quc t cp chnh ph c nhng c quan g?6. Cc t chc quc t cp chnh ph thng qua quyt nh ca mnh nh

th no?7. Hy cho bit lch s ra i, mc ch v nguyn tc ca LHQ?8. Ti sao ni Hin chng LHQ l vn bn php l quan trng?

14


15/207

Ch

ng IICc c quan chnh ca lin hp quc

LHQ bao gm 6 c quan chnh l: i hi ng, Hi ng Bo an, Hi ngKinh t-x hi, Hi ng Qun thc, Ban th k v Ta n quc t. Trong scc c quan nh vy. i hi ng l c quan ton th mang tnh cht khngthng trc, s cn li l cc c quan thng trc. Ngoi ra, trong khun khLHQ cn c cc t chc chuyn mn ca LHQ. Song cc t chc ny khng phi

l c quan chnh ca LHQ.

I. i hi ng

i hi ng bao gm tt c i din ca cc quc gia thnh vin thchin cc nhim v ca mnh trn c s Hin chng LHQ.

i hi ng c thm quyn tho lun tt c cc vn hoc cc cngvic thuc phm vi Hin chng, hoc thuc quyn hn v chc nng ca btk mt c quan no ca LHQ c ghi trong Hin chng tr nhng vn

c quy nh trong iu 12 ca Hin ch

ng (iu 10 Hin ch

ng LHQ).Vn ngoi l c xc nh theo iu 12 Hin chng nh sau: Khi Hing Bo an thc hin nhng chc nng c Hin chng ny quy nh ivi mt v tranh chp hay mt tnh th no , th i hi ng khng ca ra mt kin ngh no v tranh chp hay tnh th y, tr khi c Hing Bo an yu cu.

Trong s cc quyn hn ca Hi ng, quyn hn quan trng nht l vicxem xt cc nguyn tc chung ca s hp tc trong cng cuc cng c habnh v an ninh th gii. Trn c s tun th iu 12 Hin chng, i hi

ng c quyn a ra khuyn ngh v vic p dng cc bin php thch hp gii quyt ha bnh mi tnh th ny sinh bt k t ngun gc no, m theo snhn xt ca i hi ng, c th lm phng hi ti li ch chung, gy tnhi cho cc quan h hu ngh gia cc dn tc, k c nhng tnh th ny sinhdo vi phm nhng quy nh v cc mc ch v nguyn tc ca LHQ (iu 14Hin chng).

15


16/207

Thm quyn rng ln ca i hi ng c ghi nhn trong Hin chngc c s hp l nht nh. Th nht, i hi ng l mt c quan dn ch vs hp tc ton din gia cc quc gia c ch quyn loi tr mi s p t khithng qua quyt nh. Th hai, i hi ng khng phi l ngh vin quct, do vy, n c th tho lun bt k vn g lin quan s hp tc gia cc

quc gia min l khng thuc cc cng vic ni b ca chng. Th ba, i hing khng cn phi thng qua cc quyt nh v vic p dng v lc (vn thuc thm quyn ring bit ca Hi ng Bo an).

Mt trong nhng c im v quy ch php l ca i hi ng l ch,i hi ng l din n tin hnh tho lun thng k tt c cc vn trng i ca th gii. i hi ng tin hnh tho lun thng xuyn cc vn cng c ha bnh v an ninh quc t, pht trin quan h hp tc kinh t -x hi gia cc quc gia. Nh vy i hi ng to ra nhng kh nng rngln trao i quan im v t c tha thun v vic gii quyt cc vn

c bn ca cng ng. Trn c s , i hi ng c vai tr to ln trongvic son tho cc iu c quc t ph bin (Cng c v lut bin quc tnm 1982, cc cng c v quyn con ngi). Trong khun kh LHQ, i hing tin hnh php in ha lut quc t. C th, theo iu 13 Hin chng,i hi ng t chc nghin cu v thng qua nhng kin ngh nhm: a.Pht trin s hp tc quc t trong lnh vc chnh tr v thc y php inha v s pht trin tin b ca lut quc t.

Hot ng c bn ca i hi ng c tin hnh ti cc cuc hp

th

ng k hng nm, cc cuc hp bt th

ng v cc cuc hp c bit bnhthng. Ngoi ra mt khi lng cng vic ng k ca i hi ng c ccc quan ph tr ca n m nhim (c trn 200 c quan nh vy). Trong cccuc hp thng k ca i hi ng, cc cuc hp ton th c ngha quantrng nht. Ti , cc nguyn th quc gia, chnh ph, cc b trng ngoigiao v cc v lnh o khc ca a s cc quc gia trnh by cc quan imca mnh v cc vn khc nhau ca i sng quc t. Cc cuc hp ton thc tin hnh trong khong thi gian ba tun u tin. Ngoi ra cc cuchp ton th, i hi ng tin hnh hot ng thng qua cc cuc hp ca

cc u ban nh: hp u ban chung, hp u ban kim tra t cch i biu, hpca by u ban: (gii tr v an ninh; chnh tr; kinh t - ti chnh; x hi -nhn o; xa b thuc a; hnh chnh - ngn sch; php l).

i hi ng thng qua quyt nh trn c s mi thnh vin mt phiu.Trong , cc vn quan trng c thng qua trn c s qu bn ti atng i (2/3 s thnh vin c mt tham gia b phiu), cc vn khc - qu

16


17/207

bn ti thiu tng i (50% + 1 phiu ca s thnh vin c mt tham gia bphiu).

Cc vn quan trng nh: bu u vin khng thng trc ca Hi ngBo an, cc thnh vin ca Hi ng Kinh t - x hi, Hi ng Qun thc,kt np v bi min thnh vin, nh ch quyn u i ca thnh vin, chc

nng h thng qun thc, ngn qu mang tnh cht php l (c ngha btbuc thi hnh). Cc vn khc (k c vn ha bnh v an ninh) ch mangtnh cht khuyn ngh.

II. Hi ng Bo an

Hot ng ca Hi ng Bo an l nhn t quan trng trong vic phttrin cc quan h gia cc quc gia, l cng c hu hiu chung cha tng ctrong lch s nhn loi v vic bo v ha bnh, ngn nga chin tranh. Trongnhng nm hot ng ca mnh (c bit sau thi k chin tranh lnh). Hi

ng Bo an xem xt v gii quyt hng trm v tranh chp gia cc qucgia. Thc t chng minh rng cng vic m Hi ng gii quyt l rt ln(bnh qun mi ngy t 1946 n 1986 Hi ng tin hnh hp khng t hnmt cuc). Bi vy ngay trong 40 nm u (1945-1985), Hi ng thngqua 580 ngh quyt v quyt nh v cc vn chnh tr khc nhau, trong ch yu l cc vn lin quan ha bnh v an ninh quc t. Nhiu trnghp cc quyt nh khng ch ngn chn s mu v thit hi to ln vtnh mng cng nh ti sn, m cn ng vai tr quyt nh trong vic gii

quyt cc vn cc k phc tp trn th gii.Cc quyt nh ca Hi ng Bo an khng ch l cng c gii quyt cctranh chp, m cn l cc vn bn php l quc t th hin s dung ha chca cc quc gia bi v chng c ngha bt buc i vi cc quc gia (iu 25ca Hin chng nu r, cc thnh vin LHQ ng phc tng v thc hincc quyt nh v ngh quyt ca Hi ng Bo an).

Theo Hin chng LHQ, Hi ng Bo an c quyn p dng cc cng cv cc phng thc m LHQ c c, gii quyt cc vn quan trng nhngn nga chin tranh ht nhn, hn ch chy ua v trang, gii tr qun

i, cng c v pht trin h thng an ninh quc t.Vi t cch l c quan lnh o chnh tr ca LHQ, Hi ng Bo an hotng trn c s Hin chng v i din cho tt c thnh vin ca LHQ v lich ca s nghip ha bnh v an ninh quc t.

Hi ng Bo an l c quan duy nht trong s cc c quan chnh ca LHQc quyn hn thng qua cc quyt nh v gi gn v khi phc ha bnh v an

17


18/207

ninh th gii. Theo Hin chng ch c Hi ng Bo an mi c quyn ra quytnh tin hnh cc chin dch qun s (bng lc lng v trang ca LHQ). thc hin cc chin dch , Hi ng Bo an quyt nh cc vn nh:thnh lp lc lng v trang; xc nh nhim v, chc nng, thnh phn, slng, c cu ch huy v cc vn khc lin quan n vic thc hin chin

dch (thi hn, ti chnh).Mt trong nhng c im v quy ch php l ca Hi ng Bo an l

quy ch biu quyt thng qua quyt nh. S c bit xut pht t tnhcht phc tp v c bit trong quan h hp tc quc t trn th gii, cc yut khc v mt lch s cng nh chnh tr.

Hi ng Bo an bao gm 15 thnh vin (trc nm 1963 c 11 thnhvin): 5 thnh vin thng trc v thi hn (Nga - trc nm 1991 l Lin X,

Anh, Php v Trung Quc) v 10 thnh vin khng thng trc c bu theoquy nh trong Hin chng). C cu nh vy ca Hi ng Bo an khng ch

bo m cho hot ng ca Hi ng c tin hnh nhanh chng v c hiuqu m cn m bo s cn bng thng xuyn gia cc thnh vin thngtrc v cc thnh vin khng thng trc.

Tr ct ca Hi ng Bo an l cc thnh vin thng trc. Vic xc nhnhm cc quc gia l thnh vin thng trc c tin hnh trn c s mtlot cc du hiu nh: vai tr trong i sng quc t, lnh th, dn c, trnh pht trin kinh t - k thut, tim lc qun s, vai tr chng xm lctrong chin tranh th gii th hai.

Quy ch thnh vin th

ng trc

c xc nh r trong Hin ch

ng.Theo , cc u vin thng trc c quyn ngang nhau trong vic tho lun vthng qua quyt nh v cc vn . Ngoi vic bo m thng trc ca Hing Bo an, Hin chng cn n nh nguyn tc nht tr trong hnh ngca h m bo cho hot ng ca Hi ng t hiu qu. Bi mc cas hp tc gia cc u vin thng trc ca Hi ng Bo an nh hng ngk khng ch ti kt qu hot ng ca Hi ng m cn ti tnh hnh chungtrn th gii (v d, trong thi k chin tranh lnh, hiu qu hot ng caHi ng rt thp, nhng sau thi k chin tranh lnh hiu qu hot ng

Hi ng kh quan hn). Quy ch u vin thng trc ca Hi ng Bo anmt mt to iu kin cc u vin thng trc ng gp cng sc ng kca mnh trong s nghip cng c ha bnh v an ninh quc t, mt khc, tra trch nhim trc h i vi s mnh .

Cc u vin khng thng trc ca Hi ng Bo an cng ng gp mtvai tr ng k trong hot ng ca Hi ng. Cc u vin c i hi

18


19/207

ng bu vi nhim k hai nm. Cc iu kin mt quc gia c th cbu vo u vin khng thng trc ca Hi ng Bo an l: v tr v vai trtrong vic gi gn ha bnh v an ninh quc t v trong vic t cc mcch khc ca LHQ; s phn b theo khu vc a l. Do v quy ch bu cu vin khng thng trc ca Hi ng Bo an rt phc tp, do vy, vic

bu mt u vin thng phi tin hnh qua nhiu t b phiu. Trongthi gian gn y c s thay i ng k trong vic c, do vy vicbu c c tin hnh nhanh chng hn.

T nm 1965, s lng cc u vin khng thng trc t 6 c tng lnthnh 10 (cn c vo s sa i cc khon 1 v 2 v 3 iu 27 ca Hinchng). S sa i cng lm thay i ng k trnh t thng qua quytnh ti Hi ng Bo an v ng thi nng cao ng k vai tr ca cc uvin khng thng trc. Quyt nh ca Hi ng Bo an v cc vn mangtnh cht th tc c thng qua trn c s t nht c 9 u vin nht tr.

Quyt nh v cc vn khc ca Hi ng ch c thng qua khi c t nht9 u vin nht tr v vi iu kin c phiu nht tr ca 5 u vin thng trc.iu c ngha l mi u vin thng trc c quyn ph quyt (quyn veto).

Nu nh tt c 5 u vin thng trc b phiu trng (hoc t chi biuquyt), th khi s phiu ca tt c cc u vin khng thng trc s thng qua quyt nh ca Hi ng Bo an v c nhng vn ha bnh v anninh nhn loi.

Theo Ngh quyt i hi ng s 1991 ngy 19 thng 12 nm 1963, s

gh cc u vin khng th

ng trc

c phn b nh

sau: 5 u vin t chu

v chu Phi; 1 u vin ng u; 2 u vin - chu M La tinh: 2 u vin Tyu v chu i dng.

T kha cnh php l, cc u vin khng thng trc ca Hi ng Bo ancng ng vai tr quan trng trong vic thc hin chc nng ca Hi ng. Bi vtheo quy ch biu quyt ca Hi ng Bo an, 7 u vin khng thng trc cquyn ph quyt vic thng qua bt k quyt nh g ca Hi ng.

Theo Hin chng, cc vn v th tc (v d, v chng trnh ngh sc Hi ng Bo an thng qua trn c s t nht 9 u vin bt k ng ,

cn cc vn khc (v d, v ha bnh v an ninh) - t nht 9 u vin thngqua vi iu kin trong c s nht tr ca 5 u vin thng trc. Tuy nhin,trong thc t, cch ghi nhn trong c tt c cc u vin thng trc bphiu thun c gii thch theo cch thc: vic u vin thng trc b phiutrng khng lm cn tr vic thng qua quyt nh. Ngoi ra, thc tin hot

19


20/207

ng ca Hi ng cn khng rng vic u vin thng trc khng tham giab phiu s khng cn tr vic thng qua quyt nh.

Quyn ph quyt ca u vin thng trc Hi ng Bo an cn b hnch trn c s khon 3 iu 27 hin chng LHQ. Theo , khi b phiu v ccngh quyt trn c s chng VI (gii quyt ha bnh cc v tranh chp) v

khon 3 iu 52, u vin thng trc l bn tranh chp s khng c thamgia b phiu.

Nguyn tc nht tr hon ton ca cc u vin thng trc khng c pdng khi Hi ng thng qua cc quyt nh mang tnh cht th tc. l ccvn v phng php tho lun v thng qua quyt nh. Trong trng hpc s bt ng ti Hi ng Bo an v vn tnh cht ca quyt nh (thtc hay khng th tc), th vn c Hi ng Bo an gii quyt trn c snht tr hon ton ca cc u vin thng trc. Bi vy ngi ta gi nguyntc ph quyt ca Hi ng Bo an trong cc trng hp nh vy mang tnh

cht hai ln (ph quyt ca ph quyt). Trong thc t hot ng ca Hi ngBo an, vic p dng nguyn tc ph quyt hai ln nh vy rt t (tt c 6ln).

Nguyn tc nht tr hon ton ca cc u vin thng trc l mt nguyntc quan trng v cn thit trong th gii ngy nay. N th hin s cn thittnh ti vic cn bng li ch ca cc quc gia trong cc vn v ha bnh van ninh nhn loi. Nguyn tc ny cn m bo cho s hot ng mt cch chiu qu ca LHQ trong th gii a dng mu thun v hp tc hin nay.

Nguyn tc nht tr hon ton ca cc u vin th

ng trc

c p dngtrong thc t khng ch theo cch thc b phiu trc tip m cn trn c snguyn tc konsensuns. Vic p dng nguyn tc konsensuns nh mtphng thc thc hin nguyn tc nht tr hon ton ca cc u vin thngtrc Hi ng Bo an c xut pht t nhu cu thc t khch quan. Quy chthng qua quyt nh trn c s nguyn tc konsensuns c p dng tiHi ng Bo an v cc v vic nh: vn ha bnh o Sp nm 1973; vn v lc lng v trang ca LHQ ti Trung ng nm 1974; vn nh chcuc chin tranh gia Iran v Irc nm 1988; vn khc phc cc hu qu

ca cuc chin tranh gia Irc v Coc nm 1991. Thc tin hot ng caHi ng Bo an chng minh rng ngy cng nhiu cc quyt nh ca Hing c thng qua trn c s nguyn tc konsensuns (v d, t nm 1946-1955: 36; t 1956 -1965: 66; t 1966-1975: 89; t 1976-1985: 101).

Ngoi vic thng qua cc quyt nh mang tnh cht cng ch thi hnh,Hi ng Bo an cn thng qua cc vn bn mang tnh cht khuyn ngh. Cc

20


21/207

khuyn ngh khng t ra cc ngha v php l bt buc vi cc quc gia,nhng chng khng phi l nhng khuyn ngh bnh thng (nh cc khuynngh ca i hi ng LHQ) m l cc khuyn ngh c bit (cc quc gia huquan khng th khng lu ti). Tnh c bit ny th hin ch chng lnhng quyt nh ban u v gii php tnh th lin quan cc s kin, tip

theo chng c th l cc quyt nh mang tnh cht cng ch thi hnh.Ngoi cc kin ngh. Hi ng Bo an c quyn ra cc quyt nh c gi

tr php l. Chng c Hi ng thng qua trn c s cc nguyn tc v quynh ca Hin chng v c gi tr bt buc thi hnh i vi cc quc giathnh vin ca LHQ, khng ph thuc vo vic h c tham gia tho lun vthng qua cc quyt nh hay khng, hoc ai trong s h biu quytchng li vic thng qua chng (tr mt s trng hp, nhng quc gia lu vin thng trc nh nu trn).

Mt s quyt nh ca Hi ng Bo an c thng qua trn c s Hin

chng c th tr thnh cc vn bn php l (cc vn bn cha ng cc quyphm php lut quc t lin quan ti cc hnh vi ca cc quc gia trong tnglai).

Cc quyt nh ca Hi ng Bo an c gi tr php l bt buc vi ccthnh vin khng ph thuc vo vic chng c b khng co hoc xem xt li cc c quan khc hay khng (v d, ta n quc t). Tuy nhin, chnh Hi ngBo an c th xem xt li quyt nh c chnh n thng qua khi c bicnh mi xut hin. V, trong trng hp , Hi ng c th thay i quyt

nh tr

c bng mt quyt nh mi.Trong qu trnh hot ng ca Hi ng Bo an c nhiu bin php v quych hot ng lin quan ti cc s kin trn th gii c Hi ng p dng. l cc bin php sau:

- Bin php t co mt quc gia no v hnh vi vi phm php lutquc t (v d, t co Nam Phi trong thi gian trc y p dng ch

Apac-thai);- Bin php xc nhn (a ra kt lun v vic nhn nh tnh hnh, v d:

Hi ng cho rng ch Apac-thai l ti c chng nhn loi);

- Bin php khng nh quyt nh v ngh quyt ca i hi ng, khoch v xut ca Tng th k LHQ (v d, cc khuyn ngh lin quan oSp, Trung ng);

- Bin php ku gi cc quc gia tranh chp ( thng l cc li ku gicc bn tranh chp nh ch chin s rt qun i ra khi vng chim ng, vd, trng hp xung t Trung ng, xung t Irc-Cot);

21


22/207

- Bin php ng vai tr ha gii gii quyt tranh chp. thc hinvai tr ny, Hi ng ch nh ngi trung gian, lp ban iu tra s kintranh chp. Thng thng Hi ng giao ph cho Tng th k LHQ v cci din ca ng ta thc hin chc nng mi gii, trung gian v ha gii (vd, cc bin php c p dng i vi cc vn : Palextin, tranh chp gia

n v Pa-kt-xtan, tranh chp Hy Lp v Th Nh K;- Bin php c cc quan st vin qun s v thnh lp u ban gim

st vic tun th yu cu v nh ch chin s, tha thun nh chin (v d,lc lng quan st vin ti Trung ng);

- Bin php gii quyt mt cch trc tip cc tranh chp quc t, xcnh cc iu kin ginh c lp ca cc dn tc (v d, s kin Bnglat, skin Namibia);

- Bin php cng bc v trng pht (v d, bin php trng pht kinht chng ch A-pac-thai Nam Phi trc y);

- Bin php tin hnh chin dch qun s cng c ha bnh (v d, lclng qun s ca LHQ: vo o Sp nm 1964, tham gia gii quyt tranhchp Siri-Do Thi nm 1974, vo Libng - 1978). Bin php ny khc vi binphp v trang c ghi nhn trong iu 43 ca Hin chng ch, n chc tin hnh nu nh c s ng ca cc bn tranh chp, trong khi ,bin php v trang theo iu 43 c tin hnh nhm mc ch m bo victhc thi quyt nh ca Hi ng Bo an khng ph thuc vo mun ca ccbn tranh chp. Bi vy bin php chin dch qun s y khng mang tnh

c

ng ch, v lc l

ng qun s ch

c s dng trong tr

ng hp phng th.- Bin php tho lun v tnh hnh th gii cp ngoi trng ca ccquc gia u vin Hi ng (v d, cuc tho lun nm 1990 thit lp vngcm bay Irc);

- Bin php t chc cuc gp g gia cc ngoi trng cc u vin Hing v Tng th k LHQ n trao i quan im v cc vn ti quantrng ca cng ng.

Cc bin php v quy ch c Hi ng Bo an p dng ng mt vaitr quan trng trong vic gii quyt cc tranh chp quc t, trong vic khi

phc v gi gn ha bnh v an ninh quc t. Tuy nhin khng phi tt c ccbin php v quy ch trong mi trng hp u c kt qu. Bi v vic pdng cc bin php y trn thc t ra sao, khi no cn ph thuc vo bi cnhquc t, s hp tc ca cc quc gia v thin ch ca cc bn.

Theo Hin chng LHQ, Hi ng Bo an c cc quyn hn sau:

22


23/207

- Cc quyn hn lin quan gii quyt ha bnh cc tranh chp gia ccquc gia;

- Cc quyn hn lin quan ngn chn nguy c chin tranh, e da habnh v cc hnh vi xm lc;

- Cc quyn hn lin quan chy ua v trang v gii tr qun b.

Cc iu 33-38 ca Hin chng LHQ cp chc nng v quyn hn caHi ng Bo an trong vic gii quyt ha bnh cc tranh chp quc t. l vicHi ng Bo an, khi xt thy cn thit, c quyn yu cu cc bn tranh chp phip dng bin php ha bnh nht nh gii quyt (k.2 iu 33)(1).

Ngoi ra, Hi ng Bo an cn trc tip tham gia gii quyt tranh chp.Theo Hin chng, Hi ng Bo an c quyn p dng cc bin php cn thit gii quyt tranh chp c th nu tnh hnh yu cu.

C th ni rng thm quyn ca Hi ng Bo an trong lnh vc ho bnhgii quyt cc tranh chp quc t l rt rng. Hi ng c quyn tham gia vo

gii quyt bt k tranh chp hoc tnh th g nu vic tip tc chng c th eda ha bnh v an ninh th gii. Do vy, xc nh vic nhng tranh chphoc tnh th no c e da ha bnh hay khng. Hi ng Bo an thngtin hnh iu tra xc minh s kin?(1)

Trong trng hp cc bn tranh chp khng gii quyt tranh chpbng cc bin php ha bnh c quy nh trong iu 33 ca Hin chng,th Hi ng c th ra quyt nh p dng cc bin php m Hi ng cho lph hp gii quyt tranh chp nu nh Hi ng cho rng vic tip tc

ko di tranh chp s e da ha bnh v an ninh quc t.

(2)

i vi cc trng hp tranh chp m vic tip tc chng khng de daha bnh v an ninh quc t, Hi ng Bo an c th ra kin ngh gii quytnu nh cc bn yu cu Hi ng.

Chng VII ca Hin chng ghi nhn cc bin php m Hi ng Boan c th p dng trong trng hp ha bnh b e da, b ph hoi v c

(1) V d, nm 1976, Hi ng Bo an ra quyt nh yu cu Th Nh K v Hy Lp phi tin hnhm phn trc tip gii quyt tranh chp: nm 1985 ra ngh quyt yu cu M v Ni-ca-ra-goa tin

hnh i thoi lm du tnh hnh cng thng trong vng.(1) V d, nm 1979, Hi ng Bo an thnh lp y ban xem xt cc vn nh c ca do thi;

nm 1947, Hi ng bo an khuyn ngh Anh v Anbani a tranh chp v v ng Vnh Kaphu

v ta n quc t.(2) V d, nm 1967, Hi ng Bo an thng qua ngh quyt v nguyn tc thit lp ha bnh n nh

v cng bng ti Trung ng; nm 1978, Hi ng ra quyt nh v c lp ca Na-mi-bi-a.

23


24/207

hnh vi xm lc. Theo iu 39. Hi ng c quyn xc nh nhng trnghp no l nhng trng hp trn. V, trn c s , Hi ng a ra cckin ngh hoc quyt nh cc bin php no nn p dng ph hp vi cciu 41, 42 duy tr hoc khi phc ha bnh v an ninh quc t. Tuy nhiniu 39 trn cng khng xc nh r loi v tnh cht ca kin ngh m Hi

ng thng qua trong cc trng hp trn. iu c ngha l Hi ng cth thng qua mi loi kin ngh. Hi ng c th thng qua kin ngh v pdng cc bin php tm thi m Hi ng xt thy cn thit nn lm ngn chn tnh th tr nn nghim trng hn (iu 40). Trong s cc kinngh , c kin ngh yu cu nh ch hot ng qun s, tin hnh ngngbn, trit thoi qun i, thit lp gii tuyn tm thi gia cc bn.

Cc kin ngh ca Hi ng c thng qua trn c s iu 40 l cc kinngh c bit, bi v vic cc bn hu quan khng thc hin chng c th bgnh chu cc bin php trng pht c quy nh trong iu 39. Nh vy cc

bin php tm thi theo iu 40 c th c tnh cht nh l cc kin ngh bnhthng hoc c tnh cht nh mt mnh lnh bt buc ca Hi ng. Khi ara cc quyt nh mang tnh cht mnh lnh, Hi ng s tuyn b r trong rng vic khng tun th quyt nh s e da ha bnh hoc vi phm habnh, c ngha l ch r cc iu kin p dng bin php trng pht theoiu 39.

Ngoi vic thng qua kin ngh v p dng cc bin php tm thi trongtrng hp c s e da ha bnh v vi phm ha bnh, Hi ng Bo an cn

c quyn hn p dng cc bin php hiu qu khc. l hai dng hnh ngcng ch mang tnh cht tp th: bin php phi v trang v bin php vtrang.

gy p lc vi quc gia c hnh ng e da ha bnh, Hi ng Boan c th ra quyt nh yu cu cc thnh vin LHQ p dng cc bin phpphi v trang nh: ct t mt phn hoc ton b quan h kinh t, giao thngng st, ng bin, in tn, bu in, truyn thanh v cc phng tinthng tin khc, k c vic ct t quan h ngoi giao (iu 41)(1).

Nu nh trong trng hp Hi ng Bo an xt thy vic p dng bin

php phi v trang trn khng c hiu qu, Hi ng c quyn p dng ccbin php cng ch v trang. Cc bin php bao gm: biu dng lc

(1) V d, Ngh quyt s 232 ngy 16 thng 12 ca Hi ng Bo an nu r rng cc quc gia - thnh

vin LHQ cn phi cn tr vic vn chuyn qua lnh th ca mnh cc loi hng ha nhgang, ng,

thuc l, ng chuyn ti Nam Phi.

24


25/207

lng, phong ta, cc chin dch qun s khc (iu 42). Vi mc ch bom cho LHQ c th p dng nhng bin php qun s khn cp, cc thnhvin LHQ phi bo ng cho mt s phi i khng qun vo t th sn sngchin u nhm phi hp cc hnh ng quc t c tnh cht cng ch. Slng, mc chun b k hoch phi hp hnh ng ca cc phi i ny s

c Hi ng Bo an (vi s gip ca ban tham mu qun s) n nhtheo nhng iu c c bit ni iu 43 (iu 45).

gp phn vo vic duy tr ha bnh v an ninh quc t, theo yu cuca Hi ng Bo an v ph hp vi nhng iu c c bit cn thit cho vicduy tr ha bnh v an ninh quc t, tt c cc nc thnh vin LHQ c nghav cung cp cho Hi ng Bo an nhng lc lng v trang, s ym tr v miphng tin khc, k c cho qun i ca LHQ qua lnh th ca mnh. Nhngiu c trn s n nh s lng v binh chng qun i, mc chun b, sb tr v tnh cht cc phng tin dch v v gip trang b cho i qun

ny. Cc cuc m phn v k kt cc iu c s c tin hnh theo sngkin ca Hi ng Bo an. Cc iu c c k kt gia Hi ng Bo anv nhng thnh vin ca LHQ cn phi c cc nc k kt ph chun trnc s ph hp vi hin php ca h (iu 43).(1)

Hin chng LHQ ghi nhn mt ngha v cc k quan trng ca cc qucgia thnh vin l tham gia vo vic thnh lp lc lng v trang ca LHQ vimc ch bo v ha bnh, ngn nga chin tranh v chng xm lc. Tuynhin ngha v ny hu nh khng thc hin c trong thi k chin tranh

lnh. Tnh hnh ch thc s thay i vo nm 1990 khi c cuc khng hong vnh Pc-xch. Vic thc hin t tng trn thc t thu c kt qunh s hp tc, phi hp hnh ng thng nht t pha Hi ng Bo an, ccquc gia thnh vin LHQ (trc ht l cc quc gia - u vin thng trc Hing Bo an). C th thy rng vic thnh lp lc lng v trang ca lutquc t thc hin cc quyt nh ca Hi ng Bo an khng phi khng ckh khn nht nh. Bi v hot ng ca Hi ng v thnh lp lc lng vtrang khng phi mang tnh cht t ng m c xc nh bng mt lotcc iu kin c ghi nhn trong Hin chng. Trc ht, l vic Hi ng

Bo an khng phi c quyn hn p dng lc lng v trang trong thi imbt k m ch sau thi im khi Hi ng nh gi bi cnh, d on tihu qu c th xy ra, bit rng cc bin php phi v trang khng th hoc

(1) Vn v cc iu c ny c cp nhiu ln ti Hi ng Bo an v Ban tham mu qun

s ca n. Tuy nhin cho ti thi gian gn y cha c mt iu c no nhvy c k kt

25


26/207

khng th t kt qu. Ngoi ra, thng qua quyt nh v bin php phiv trang cn phi c 9 u vin Hi ng biu quyt vi iu kin trong khng c bt k u vin thng trc no b phiu chng (trong nhiu trnghp, iu kin ny thng l tr ngi kh vt qua).

Vic thnh lp lc lng v trang vi tnh cht l bin php trng pht

c Hi ng Bo an thng qua, theo quy nh ca Hin chng, cn phic tin hnh vi mt lot cc bin php php l, chnh tr, ti chnh ca ccquc gia thnh vin. Trc ht, vic cc quc gia ng gp lc lng v trangcho LHQ khng phi ch theo yu cu ca Hi ng Bo an m cn phi phhp vi tha thun c k kt gia Hi ng vi cc quc gia hu quan. Vicm phn k kt cc tha thun c tin hnh trong thi gian cng smcng tt theo sng kin ca Hi ng. Trong giai on ny cn thit phi cquyt nh ca cc ngh vin cc quc gia hu quan v vic cho php a mtlc lng qun i nht nh tham gia vo lc lng v trang ca LHQ. Tt

nhin tha thun trn c th khng t c nu nh ngh vin quc gia huquan ph quyt (c bit vi cc quc gia c hin php quy nh cm gi lclng qun i ra ngoi lnh th quc gia ).

Theo Hin chng, mt c quan thng trc h tr c thnh lp (banqun s) nhm mc ch gip Hi ng Bo an v cc vn qun s (iu47). Ban ny gm cc tng tham mu trng qun i ca cc nc thnh vinthng trc Hi ng Bo an hoc cc i din ca h. Bt c thnh vin noca LHQ cng c th c Ban qun s mi tham gia vi t cch hp tc vi

Ban. Ban tham m

u qun s c nhim v: t

vn v gip cho hi ng v ccvn trong cng cuc gn gi ha bnh v an ninh nhn loi; gnh vc trchnhim lnh o chin dch cc lc lng v trang; khuyn ngh v cc vn iu chnh hot ng v trang v gii tr qun b. C th ni rng trong thi kchin tranh lnh hot ng ca Ban tham mu qun s ch mang tnh chthnh thc (c hai tun hp mt ln).

Theo Hin chng (iu 48), cc quc gia thnh vin phi tin hnh m bo thc hin quyt nh ca Hi ng Bo an nhm mc ch cng cha bnh v an ninh nhn loi. Vic trong s cc thnh vin phi tin hnh

cc hot ng ph thuc vo quyt nh ca Hi ng Bo an. Trong vn ny cc quc gia thnh vin ca LHQ cn phi a quyt nh ca Hi ngBo an vo i sng mt cch hoc l trc tip hoc thng qua cc t chcquc t m h l thnh vin.

Ngoi chc nng v quyn hn lin quan vn cng c ha bnh v anninh nhn loi, Hi ng Bo an cn thc hin cc chc nng v quyn hn

26


27/207

khc lin quan cc vn qun thc; nh ch ngun u i ca thnh vin;b nhim tng th k LHQ; bu cc thm phn; kt np thnh vin LHQ; thihnh quyt nh ca ta n quc t.

Th nht, v vn qun thc, Hi ng Bo an thc hin tt c ccchc nng ca LHQ c quan h n cc vng chin lc, k c vic xc nh

cc iu kin ca nhng hip nh v qun thc v nhng sa i hoc bsung nhng hip nh ny (khon 1 iu 83). Hi ng Bo an gim st cciu kin v qun thc v khng phng hi n nhng i hi v an ninh,s s dng gip ca hi ng qun thc, theo ch t qun, thc hinnhng chc nng ca LHQ c lin quan cc vn trong lnh vc gio dc nhng vng chin lc (khon 3 iu 83).

Th hai, v vn nh ch quyn u i ca cc thnh vin LHQ. Hing Bo an c quyn khuyn ngh vic s dng cc quyn u i ca thnhvin. Vic s dng cc quyn u i c th c Hi ng Bo an cho phc hi.

y l trng hp p dng vi cc thnh vin ca LHQ c Hi ng Bo anp dng cc trng hp p dng vi cc thnh vin ca LHQ b Hi ng Boan p dng cc hnh ng phng nga hoc cng ch (iu 5).

Th ba, v vn b nhim tng th k LHQ, Hi ng Bo an c quynkin ngh vi i hi ng vic ai c th l tng th k LHQ (iu 97).

Th t, v vn bu cc thm phn, Hi ng Bo an cng vi ihi ng la chn trong s nhng ngi c tn trong danh sch theo nghca cc tiu ban dn tc ca lut php thng trc quc t (iu 4 Quy ch

ta n quc t).Th nm, v vn kt np thnh vin, Hi ng Bo an c quyn kinngh vi i hi ng ra ngh quyt kt np thnh vin mi (khon 2 iu 4).

Th su, v vn m bo thi hnh quyt nh ca to n quc t, Hing Bo an c quyn ra khuyn ngh hoc quyt nh v vic p dng ccbin php nhm thi hnh cc quyt nh ca ta n quc t (khon 2 iu 94).

Theo Hin chng, Hi ng Bo an c th tin hnh hp khng ch trs ca LHQ, m cn bt k ni no nu hi ng xt thy thun tin nhtcho cng vic ca mnh (khon 3 iu 28).

Cc cuc hp ca Hi ng Bo an thng c tin hnh cng khai, songcng c th c tin hnh hp kn (theo cch xem xt ca Hi ng). Cuchp c tin hnh theo yu cu ca bt k thnh vin no ca Hi ng.Ngoi ra ch tch Hi ng c th triu tp hp trong cc trng hp sau: ihi ng hoc bt k thnh vin ca LHQ ngh Hi ng xem xt tranhchp hoc tnh th c th e da ha bnh v an ninh quc t; 2, i hi ng

27


28/207

a ra khuyn ngh hoc chuyn mt vn no cho Hi ng trn c skhon 2 iu 1; 3, Tng th k LHQ a vn ra Hi ng trn c s iu99.

III. Hi ng kinh t - x hi

Hi ng kinh t - x hi l c quan chnh ca LHQ c chc nng t chchp tc gia cc quc gia thnh vin trong lnh vc kinh t - x hi. Hi ngl din n ch yu tho lun cc vn kinh t - x hi mang tnh chtton cu v khu vc, son tho cc khuyn ngh v cc vn trn i vicc quc gia thnh vin ni ring v LHQ ni chung.

Hi ng gm 54 thnh vin LHQ do i hi ng bu vi nhim k 3nm (mi nm bu 27 thnh vin).

thc hin chc nng ca mnh, Hi ng c quyn hn sau:- Tin hnh cc cuc iu tra v tin hnh nhng bo co v cc vn

quc t trong lnh vc kinh t, x hi, vn ha, gio dc, y t v nhng lnhvc lin quan khc;

- Gi cc kin ngh v tt c cc vn cho i hi ng, cc thnh vinLHQ v cc t chc chuyn mn hu quan;

- a ra cc khuyn ngh nhm khuyn khch s tn trng cc quyn vnhng t do c bn ca con ngi;

- Chun b cc d tho iu c quc t v cc vn thuc thm quynca mnh trnh i hi ng;

- Triu tp cc hi ngh quc t v cc vn thuc thm quyn ca Hing;- K kt cc iu c quc t vi bt k t chc quc t chuyn mn (c

cp iu 59 Hin chng) v mi quan h gia t chc y vi LHQ);- Phi hp hot ng vi cc t chc chuyn mn ca LHQ bng cch bn

vi cc t chc , gi khuyn ngh cho cc t chc ny a ra cc kin nghcho i hi ng v cc thnh vin LHQ.

Thng thng Hi ng tin hnh hp nm hai ln (mt cuc tin hnh Niu Oc, mt Gi-ne-v). Ti cc cuc Hi ng tho lun cc vn v

pht trin kinh t, khoa hc - k thut, x hi v c vn v quyn conngi.Hi ng ng gp vai tr quan trng trong vic: gii quyt cc vn

kinh t - x hi v mi trng mang tnh cht ton cu, thit lp trt t kinht th gii mi, gii quyt cc vn bc xc v mi trng.

28


29/207

Cc ngh quyt ca Hi ng c thng qua trn c s a s phiu cacc u vin c mt v b phiu. Trong mi u vin c s dng mt lphiu nh nhau.

Ngoi ra, thc hin chc nng v quyn hn ca mnh, hi ng thnhlp cc ban v cc lnh vc kinh t x hi, nhn quyn.

Hi ng c th mi cc quc gia khc khng phi u vin tham gia cuchp ca mnh khi vn bn bc lin quan li ch c bit ca quc gia ,song vi iu kin quc gia y khng c quyn b phiu.

IV. Ban thk

Ban th k bao gm c tng th k LHQ v i ng chuyn vin. Banth k c chc nng phc v cc c quan khc ca LHQ v a cc quytnh v cc chng trnh ca cc c quan vo cuc sng. Cng vic caban bao gm: thc hin cc chin dch ha bnh do Hi ng Bo an giao

ph; t chc v tin hnh cc cuc hi ngh quc t v cc vn mang tnhcht ton cu (v d, hi ngh v lut bin quc t) thit lp cc khun muv xu hng v vn kinh t x hi quc t; chun b nghin cu v ccvn gii tr qun b pht trin quyn con ngi; phin dch ni hoc vitcc bi pht biu cc vn bn v phn pht cc ti liu.

Tr s chnh ca ban th k Niu Oc. Ngoi ra ban th k cn c ccvn phng ca mnh Gi ne v, Vin, Bng Cc v mt s ni khc.

Cc nhn vin ban th k l nhng ngi c kh nng lm vic cao, c

trch nhim, c ti nng v lim khit. Trong khi tha hnh nhim v, tngth k v cc nhn vin khng c hi hoc nhn dng nhng ch th ca btc mt chnh ph hoc mt chnh quyn no ngoi LHQ. H cn phi trnhmi hnh ng tri vi a v quc t v ch chu trch nhim trc LHQ. Bivy, cc quc gia thnh vin LHQ cn phi tn trng tnh cht quc t catrch nhim ca tng th k v cc nhn vin ca ban, khng c c mutoan gy p lc trong qu trnh h thc hin nhim v c giao.

Tng s cc nhn vin ca ban - trn 16000 ngi. H l cc cng dn catrn 150 nc. Ton b cc nhn vin ca ban c chia ra lm hai loi: nhm

chuyn vin v nhm nhn vin k thut. Nhm c tuyn trn c s nguyntc phn b v mt a l mt cch cng bng, trong c tnh ti mc ng gp vo ngn qu ca LHQ v dn s ca cc quc gia.

Cc nhn vin ca ban lm vic theo hai ch lao ng: ch lm vicv thi hn (lm vic ti khi ngh hu) v ch hp ng c thi hn. Thngthng s cc nhn vin ca ban lm vic theo ch lao ng th nht.

29


30/207

Tng th k LHQ l ngi lnh o trc tip Ban th k. Tng th kdo i hi ng bu trn c s khuyn ngh ca Hi ng Bo an vi nhimk 5 nm v c th c bu li. Tng th k hot ng vi t cch vin chchnh chnh cao nht ca LHQ ti tt c cc cuc hp ca i hi ng, Hing Bo an, Hi ng Kinh t - x hi v Hi ng Qun thc. Tng th k

thc hin cc chc nng khc do cc c quan ny giao ph. Tng th k trnhi hi ng bo co hng nm v hot ng ca LHQ. Tng th k c quynlu Hi ng Bo an mi vn , m theo mnh, c th e da duy tr habnh v an ninh quc t (iu 99 Hin chng LHQ).

Nh vy theo Hin chng, Tng th k c quyn hn rng ri v lngi iu hnh ton b ca LHQ. Do , Tng th k c vai tr to ln trongvic thc hin nhng quyt nh ca c quan LHQ, trong vic gii quyt habnh cc tranh chp quc t.

V. To n quc tTa n quc t bao gm 15 thm phn c lp (khng ph thuc vo quc

tch ca h) c la chn trong s nhng ngi c phm cht o c tt, png cc yu cu ra nc h ch nh nhng chc v xt x cao nht,hoc l nhng lut gia c uy tn ln trong lnh vc cng php quc t.

Theo Hin chng, Ta n c mi quan h mt thit vi cc c quan khcca LHQ (trc ht, vi Hi ng Bo an v i hi ng). Tuy nhin, Hinchng phn chia mt cch c th v mt thm quyn gia Hi ng Bo

an v ta. iu ny

c th hin r khon 3 iu 36 Hin ch

ng. Theo ,khi a ra cc kin ngh vi cc vn bn gii quyt tranh chp, Hi ngBo an phi lu i vi nhng tranh chp c tnh cht php l, thngthng, cc ng s phi a cc tranh chp y ra ta n quc t theo ngquy nh ca Ta n.

Theo Hin chng, Hi ng Bo an v i hi ng c th ngh tacho kin t vn v cc vn php l. Cc c quan khc ca LHQ vi s chophp ca i hi ng c th nh ta cho kin t vn v cc vn php llin quan ti hot ng ca chng tuy nhin nhng kin t vn khng mang

tnh cht bt buc i vi cc c quan .Tt c cc quc gia thnh vin LHQ l cc thnh vin ng nhinliprotaeto ca quy ch ta n. i hi ng xc nh theo kin ngh ca Hing Bo an cc iu kin quc gia khng phi l thnh vin ca LHQ cth tr thnh thnh vin quy ch to n (khon 2 iu 93 Hin chng). Cciu kin quc gia c th tham gia bu cc thm phn c xc nh

30


31/207

trong ngh quyt s 246 ca i hi ng trn c s ca Hi ng Bo an ngymng tm thng mi nm 1948.

Trong trng hp c mt bn khng thc thi quyt nh ca ta, Hi ngBo an, theo yu cu ca bn kia, c th a ra kin ngh hoc quyt nh(nu xt thy iu l cn thit) m bo thi hnh quyt nh trn ca

ta (khon 2 iu 94).Theo quy ch ta n ch c th gii quyt cc tranh chp gia cc quc gia

vi iu kin: Do cc bn a ra; cc vn c nu trong hin chng; ccvn c nu trong cc iu c hin hnh. Cc bn a cc tranh chp rata n c th trong tng trng hp hoc trn c s tuyn b trc nhiungy c th hin r trong khon 2 iu 36 quy ch ta n. Theo , ccnc thnh vin ca quy ch ny bt k lc no cng c th tuyn b rng htha nhn v iu kin (ipsofacto) i vi mt nc khc bt k nhnnhim v nh vy, thm quyn ca ta n l ngha v xt x v tt c vn

tranh chp php l c lin quan n:a) Gii thch iu cb) Vn bt k ca cng php quc t;c) C s kin, nu v sau xc nh c, vi phm ngha v quc t.Nhng tuyn b lin quan c th l khng iu kin hoc trong iu kin

c thin cm t pha cc nc ny hay nc khc hoc trong thi gian nhtnh.

Khi gii quyt cc tranh chp to n quc t p dng cc ngun lut sau:

a) Cc iu

c quc t; cc tp qun php quc t;b) Cc nguyn tc chung ca php lut;c) Quan im ca chuyn vin lut quc t chuyn vin c uy tn (ngun

h tr).Trong 40 nm u hot ng ca mnh ta n quc t xem xt trn 50 v

vic, a ra 19 kt lun t vn. So vi cc tranh chp xy ra trong quan hgia cc quc gia th c th thy rng s lng cc v vic c ta xem xt lkhng ng k. Chnh v vy c nhiu quan im khc nhau trong vic nh giv nng cao vai tr ca ta n. C quan im cho rng cn phi sa i quy ch

ta n quc t theo hng chuyn vic tho lun cc vn quc t cn tranh citrong lnh vc chnh tr cc c quan chnh ca LHQ nh nh Hi ng Bo an,i hi ng sang gii quyt to n. Nhng ngi theo cc quan im trn lplun rng nng cao vai tr ca ta n cn gii quyt tt c hoc phn ln cctranh chp mang tnh cht chnh tr gia cc quc gia bng cc cng c php ltrong ch yu bng ta n. Thc t M v mt s nc a vo chng trnh

31


32/207

ngh s ca cuc hp thng k tun th XXV ca i hi ng vn xem xtvai tr ca ta n quc t.

Nhng ngi thuc trng phi mun xem xt li vai tr ca ta nmun tuyn b h ch mun nhng kh nng nng cao hiu qu hot ngca ta n. Tuy nhin vn m h a ra trn thc t khng ch l vic xem

xt li quy ch to n quc t m cn l vic xem xt li Hin chng LHQ.Bi vy quan im v vn xem xt li vai tr ca ta n khng nhnc s ng h ca LHQ (ti cuc hp ln th XIX i hi ng vn xemxt li vai tr ca ta n b gt ra khi chng trnh ngh s).

Thc tin hot ng ca LHQ chng minh rng vic tun th nghimngt Hin chng LHQ l mt iu kin quan trng bc nht ca vic nngcao hiu qu hot ng ca LHQ ni chung v Ta n quc t ni ring.

VI. Hi ng qun thc

Hi ng Qun thc l mt c quan chnh ca LHQ hot ng di quynca i hi ng nhm thc hin cc nhim v chnh sau:

- Cng c ha bnh v an ninh quc t- To iu kin cho nhn dn cc vng qun thc tin b v chnh tr,

kinh t, x hi v pht trin gio dc, gip h dn dn n ch c nnglc t qun hoc c lp; trong qu trnh qun thc, Hi ng Qun thc cnch n biu hin mong mun t do ca h.

- Khuyn khch s tn trng cc quyn v t do c bn ca con ngi;

khng phn bit chng tc nam n, ngn ng hay tn gio, v khuyn khchs cng nhn tnh cng ph thuc ln nhau gia cc dn tc trn th gii.- m bo quan h bnh ng quan h, bnh ng vi cc thnh vin

LHQ v cng dn ca h trong cc lnh vc x hi, kinh t v thng mi.Ch qun thc c p dng cho nhng lnh th thuc cc loi sau:- Nhng lnh th ang t di ch u tr ca hi quc lin;- Nhng lnh th c th c tch ra khi nhng nc th ch do hu

qu ca chin tranh th gii ln th hai;- Nhng lnh th do nhng quc gia chu trch nhim qun l t nguyn

a vo ch qun thc.Nhng mc ch c bn ca h thng qun thc trong khun kh Hing Qun thc c th hin ch Hi ng to mi iu kin thun li thc y s pht trin tin b cho c dn 11 vng lnh th qun thc; mbo cho mau chng tin ti t qun thc. Hi ng Qun thc gm 5 thnhvin thng trc ca Hi ng Bo an.

32


33/207


34/207

Cu hi hng dn hc tp

1. Hy cho bit c cu v hot ng ca i hi ng LHQ?2. Hy cho bit c cu v hot ng ca Hi ng Bo an?3. Hy cho bit c cu v hot ng ca Hi ng Kinh t - x hi?

4. Hy cho bit c cu v hot ng ca Ban thk?5. Hy cho bit c cu v hot ng ca Ta n quc t?6. Hy cho bit c cu v ht ng ca Hi ng Qun thc?

34


35/207

Ch

ng IIIVai tr ca Lin Hp Quc trong vic bo v ha bnh v pht trin

hp tc kinh t - x hi

I. Vai tr ca LHQ trong vic bo v ha bnh

1. Nhng hot ng c bna. Thc y s pht trin quan h ha bnh.

Vic son tho cc nguyn tc cng c ha bnh c tin hnh trc htti i hi ng LHQ. iu ny c ghi nhn r trong Hin chng LHQ.iu 11 nu r i hi ng c quyn hn xem xt cc nguyn tc chung cas hp tc trong lnh vc cng c ha bnh v an ninh v a ra cc kinngh lin quan cc nguyn tc ny cho cc quc gia thnh vin LHQ hoc Hing Bo an hoc cc thnh vin LHQ v c Hi ng Bo an.

b. Thc hin vai tr gn gi ha bnh.Trong thc tin hot ng ca mnh i hi ng thng qua nhiu

ngh quyt v tuyn b v ha bnh, gii quyt ha bnh cc tranh chp v s

hp tc quc t trong vic cng c ho bnh.LHQ nhiu ln ra tuyn b v vic ngn nga chin tranh khi c tnh

hnh cng thng trn th gii, thuyt phc cc bn i ch ngi m phn trnh cc cuc xung t v trang.

Cc phng php v cng c ngn nga v loi tr xung t c nhiu loirt a dng: i vi vic gii quyt mt s tranh chp, LHQ phi s dnglc lng v trang gn gi ha bnh, s dng nhm quan st vin hoc phion lm sng t tnh hnh, tin hnh hot ng mi gii, trung gian

Trong mt s tr

ng hp khc LHQ ng vai tr nh

mt din n trao iquan im, tin hnh m phn nhm gii quyt s bt ng v tranh chp.Theo Hin chng LHQ, cc quc gia thnh vin phi c ngha v gii

quyt cc tranh chp ca h bng bin php ha bnh, sao cho khng tn hiti ha bnh, an ninh quc t v cng l. H cn phi t b e da dng v lchoc s dng n trong quan h quc t nhm chng li s by kh xm phm

35


36/207

v lnh th hay nn c lp chnh tr ca bt c quc gia no cng nh bngcch khc tri vi nhng mc ch ca LHQ.

Hi ng Bo an l c quan ca LHQ c giao trng trch gn gi habnh v an ninh quc t. Cc thnh vin LHQ phi phc tng v lm trnnhng quyt nh ca Hi ng Bo an.

Ngoi Hi ng Bo an, hot ng ca Tng th k LHQ cng ng vaitr quan trng trong vic gn gi ha bnh v an ninh quc t.

Tng th k LHQ thng xuyn ng vai tr mi gii, trung gian liko cc bn tranh chp vo vng m phn, son tho cc tha thun cngbng gii quyt tranh chp.

Mt trong nhng hnh thc m LHQ p dng cng c ha bnh v anninh quc t l vic tin hnh cc chin dch cng c ha bnh. Cc chin dch c p dng nhm mc ch: iu chnh cc tranh chp c nguy c e daha bnh v an ninh quc t; to tin cho vic p dng cc bin php chnh

tr khc mt cch hu hiu. thc hin cc chin dch cng c ha bnh, LHQ phi s dng i ng

qun s v dn s vng xung t vi mc ch thc hin hoc kim tra victhc hin tha thun v hn ch xung t (iu chnh chin s, trit thoiqun i) v chm dt xung t v (hoc) thc hin s mnh gip nhno.

Quyt nh v vic tin hnh cc chin dch do Hi ng Bo an thngqua. Chng c tin hnh di s lnh o ca Tng th k LHQ. Vic tin

hnh cc chin dch qun s cn

c thc hin vi s ng ca cc chnhph hu quan v, thng thng, cc bn tranh chp. Chin dch ha bnhkhng c s dng v li ch ca bn ny chng li li ch ca bn khc.

Trong vic thc hin chin dch gn gi ha bnh LHQ phi s dng ccquan st vin qun s (bao gm cc chuyn vin qun s phi v trang, cc lclng v trang gn gi ha bnh). Lc lng v trang gn gi ha bnhc thnh lp t lc lng v trang ca cc quc gia thnh vin v c mbo v mt ti chnh t pha cng ng. Cc qun nhn thuc lc lng vtrang ca LHQ nhm gn gi ha bnh c trang b v kh, nhng h ch

c php s dng chng vo mc ch t v.Sau thi k chin tranh, nhu cu hot ng ca LHQ v gi gn ha bnhngy mt tng. Trong giai on t nm 1988-1994 LHQ tin hnh 21 chindch gn gi ha bnh, th m trong thi gian 40 nm trc LHQ ch tinhnh c 13 chin dch nh vy.

36


37/207

Ngoi ra tnh cht ca cc chin dch cng c s thay i. a s cc chindch qun s trc nm 1988 mang tnh cht kim tra vic thi hnh quytnh v nh ch chin s, ngn nga vic ti din xung t v trang. Trongkhi , cc chin dch qun s sau ny ch yu nhm mc ch thc hin cctha thun v gii quyt xung t, bo v dn thng v thc hin s mnh

nhn o.c. Gim st bu c.Nm 1984 LHQ bt u thc hin chin dch cng c ha bnh bng vic

thnh lp nhm gip trong thi k qu . Hot ng ny tin hnh utin ti Nammibia. Sau LHQ tin hnh hot ng nh vy theo yu cuca cc chnh ph hu quan ti nhiu ni trn th gii: Nicaragoa v Haiti(1990); ng gla (1992); Campuchia (1993); Xanvao, Nam Phi v Mzmbch(1994).

Hot ng nh vy ca LHQ c trin khai trn cc khu ca cuc bu

c: Thnh lp cc nhm vn ng bu c, ng k, c tri, t chc b phiukn, tin hnh b phiu, kim phiu v cng b kt qu. Vic tin hnh gimst bu c c tin hnh nhm mc ch xc nh xem qu trnh chun b vtin hnh bu c c thc s dn ch v cng bng khng?

Nm 1992 LHQ thnh lp Ban h tr bu c. T ti nay Ban ny h tr rt nhiu cuc bu c trn th gii.

d. Chng trnh ha bnhTheo kin ngh ca Hi ng Bo an LHQ (ti cuc hp ngy 31/1/1992),

Tng th

k LHQ trnh cc quc gia thnh vin bn bo co vi tn giChng trnh ha bnh (vo thng 6/1992) vi ni dung bao gm cc xuttng hp v vic tch cc ha hot ng ca LHQ nhm lm sng t cc cucxung t tim n, tm kim nhng quyt nh mi v thit lp ha bnh giacc quc gia tng l th ch ca nhau.

Trong lnh vc ngoi giao phng nga, Tng th k xut tng cng:vai tr ca cc bin php nhm to ra bu khng kh tin cy, hot ng cacc phi on nhm lm sng t tnh hnh v ng thi thit lp h thng dbo trc v vic tn ti nguy c tim n e da ha bnh. Tng th k xut

mt hnh thc mi ca vic s dng cc lc lng v trang LHQ tng ngvi cc bin php qun s nhm nh ch chin s - trin khai phng nga.Trong vic thc hin bin php mi ny cc lc lng v trang ca LHQ ca ti vng c th xy ra xung t nhm mc ch ngn chn xung t.Trong khun kh ca vic s dng cc bin php phng nga, Tng th k xut thnh lp cc khu vc phi qun s. Tng th k kin ngh Hi ng Bo

37


38/207

an thu thp thng tin v tnh hnh kinh t - x hi, v d: cc tin tc v cucdi tn ln, nn i v tnh trng hn lon cc khu vc dn c - nhng skin c th e da ha bnh v an ninh th gii.

Vi mc ch m bo cho LHQ thc hin chc nng gii quyt ha bnhmt cch tch cc hn, Tng th k LHQ ku gi tng cng vai tr ca i

hi ng trong vic h tr cc n lc trung gian, m phn v gii quyt cctranh chp bng trng ti. Tng th k ku gi cc quc gia s dng cng cta n quc t mt cch thng xuyn hn trong vic gii quyt ha bnh cctranh chp quc t. Theo kin ca Tng th k, LHQ cn phi c s dngmt cch rng ri vo mc ch gip quc t v lm tt hn cc iu kinkinh t - x hi ca i sng dn c - nhng iu kin c th l nguyn nhnca cc cuc xung t.

Tng th k kin ngh Hi ng Bo an thng qua cc bin php trongkhun kh thc hin quyn hn ca mnh c quy nh trong Hin chng

LHQ (Chng VII) v vic s dng lc lng v trang khi phc ha bnhv an ninh quc t trong trng hp c s e da ha bnh v xm lc.

thc hin cc chin dch nhm gn gi ha bnh, Tng th k yu cucc quc gia cho bit cc thng tin v thnh phn v s lng ca lc lng vtrang s c h sn sng chuyn ti cho LHQ trong trng hp c nhu cuphi tin hnh cc chin dch b sung. Tng th k ng h quan im vngun ti chnh dnh cho cc lc lng v trang trn c trch t ngn schNh nc ca cc quc gia hu quan trn chi cho quc phng, ch khng phi

chi cho s hp tc quc t. Ngoi ra Tng th

k kin ngh vi Hi ng Boan trc khi trin khai cc chuyn vin ca LHQ vo cc khu vc nguy himcn thng qua quyt nh v hnh ng tp th trong trng hp c s tncng vo lc lng qun s v dn s ca LHQ.

2. Thc tin hot ng gn gi ha bnh ca LHQ mt s khuvc trn th gii.

a. Vai tr ca Lin Hp Quc trong s kin p-ga-ni-xtan.Vo cui nm 1979 khi qun i Lin X c a vop-ga-ni-xtan, 52

quc gia thnh vin LHQ yu cu triu tp cuc hp bt thng ca Hi ng

Bo an xem xt tnh hnh. Sau vic Lin X phn i s thng qua ngh quytca Hi ng Bo an v vic ln n hnh ng qun s ca Lin X, Hi ngBo an triu tp cuc hp c bit bt thng ca i hi ng LHQ. Cuchp ny thng qua Ngh quyt (thng 1/1980) ln n hnh ng qun s caLin X p-ga-ni-xtan v ku gi trit thoi qun i nc ngoi ra khi .

38


39/207

Tng th k LHQ khi xng qu trnh m phn vi s tham gia cap-ga-ni-xtan, Pa-ki-xtan, Lin X, mt s quc gia lng ging v cc thnhvin Hi ng Bo an. Cc cuc m phn c tin hnh vi s dn dt cai din ca Tng th k LHQ v nhm mc ch gii quyt vn trn c sbn im: khng can thip, hi hng ngi t nn, rt qun i nc ngoi

v thit lp s bo h quc t.Sau tm nm tin hnh m phn tch cc vo thng 01/1988 t

c tha thun gii quyt tt c cc vn v lp thi gian biu cho vic rtqun i nc ngoi ra khip-ga-ni-xtan.

Ngy 14/04/1988 di s ch tr ca Tng th k LHQ ti Gi-ne-v,tha thun v gii quyt vn c cc B trng ngoi giao ca p-ga-ni-xtan v Pa-ki-xtan k kt. Ngoi ra, cc B trng ca M v LinX cng k vo tha thun vi t cch l cc quc gia m bo thi hnhtha thun.

Trn c s tha thun, cc quc gia k kt yu cu LHQ trin khailc lng qun s p-ga-ni-xtan v Pa-ki-xtan.

Phi on cng tc thin ch ca LHQ ti p-ga-ni-xtan v Pa-ki-xtantin hnh gim st vic rt qun i ca Lin X khi lnh thp-ga-ni-xtan(cuc rt qun ny kt thc vo thng 02 nm 1989). Sau phi on nytip tc tin hnh gim st vic thc thi cc iu khon khc ca tha thuntrn (vic gim st ny hon tt vo thng 03/1990).

T cho ti nay LHQ c gng tin hnh vin tr nhn o v ha

gii trong quan h gia cc phe nhm

p-ga-ni-xtan. Tuy nhin cho ti naycuc chin p-ga-ni-xtan vn tip din.b. Vai tr ca LHQ ti Campuchia.Thng 12 nm 1978 qun i Vit Nam vo Campuchia gip nhn

dn Campuchia tiu dit bn dit chng Pn PtNm 1981 theo yu cu ca i hi ng. Tng th k LHQ tin

hnh t chc thc hin s mnh phc v thin ch Campuchia trn c shp tc vi cc chnh ph v cc bn trong cuc xung t. Nm 1988, Tngth k xut quan im iu chnh mc (quan im ny c a

ra cho cc i din bn bn Campuchia v cc quc gia lin quan).Cc xut ca Tng th k thc y qu trnh m phn. Nm 1988ti Jacacta cc cuc m phn gia cc i din ca cc phe phi Campuchia c tin hnh. Vo thng 4/1989 Vit Nam ra tuyn b v vicrt qun i ra khi Campuchia (cuc rt qun ny hon tt vo thng 9 nm

39


40/207

1989). Trong thng 6/1989 Hi ngh Pari v Campuchia c tin hnh vi stham gia ca 18 nc, bn phe phi Campuchia v Tng th k LHQ.

Thng 01/1990 nm u vin thng trc Hi ng Bo an tin hnh hnglot cuc trao i t vn cp cao v vn Campuchia. Thng 8 nm 1990h t c tha thun v kha cnh chnh tr c bn nhm gii quyt vn

v ku gi tin hnh kim tra v gim st ca LHQ ti cc khu vc hnhchnh - lnh th ca Campuchia sau khi tin hnh bu c di s gim stca LHQ. Thng 9 nm 1990 k hoch ny c Hi ng Bo an, cc phephi Campuchia v Vit Nam chp thun.

Ngy 01-5-1991 hng ng li ku gi ca Tng th k LHQ v cc Btrng ngoi giao ca Php v In--n-xi-a (ng ch tch Hi ngh Pari)quyt nh v chm dt hot ng v trang bt u c hiu lc. Thng 10-1991 Hi ng Bo an thnh lp phi on d b ca LHQ Campuchia h tr cc bn Campuchia thc hin vic nh ch chin s.

Ngy 23-10-1991 ti Pari cc bn k tha thun v vn Campuchia (hip nh ha bnh) c ngha chm dt xung t v m ngcho vic tin hnh bu c. Trn c s tha thun mt lc lng ln ca LHQvo Campuchia tin hnh cc hot ng sau: gim st vic nh ch chins, nh ch gip t bn ngoi v trit thoi lc lng nc ngoi, thuynchuyn, phn b v gii tr v trang tt c cc lc lng qun s ca cc bnCampuchia v m bo gii ng 70% lc lng qun i, kim tra v gimst cc thnh phn hnh chnh (bao gm c lc lng cnh st), m bo

vic tn trng cc quyn con ng

i, t chc v tin hnh bu c.Thng 02-1992 Hi ng Bo an thnh lp cc c quan chnh quynchuyn giao ca LHQ Campuchia. Hot ng ca cc c quan ny chnhthc t thng 03-1992 vi s c mt ca ng A-ru-sia-ca ti Phnm-pnh (idin c bit ca Tng th k LHQ - ngi lnh o cc c quan chnh quynchuyn giao ca LHQ Campuchia).

Di s gim st ca LHQ t ngy 23 n 28- 5-1992 cuc bu c ctin hnh ti 21 tnh thnh Campuchia mt cch ha bnh v dn ch mc d mt s ni khng ng k c xy ra gy ri t pha bn tn qun Pn Pt.

Ngy 24-9-1993 Quc trng Xi Ha Nc cng b Hin php do Quc hiCampuchia son tho v ng ta c bu lm Vua ca Campuchia. Trn c sHin php Quc vng Campuchia b nhim cc thnh vin ca ni cc mi(chnh ph). Cc c quan chnh quyn chuyn giao ca LHQ ti Campuchiacng kt thc s mnh ca mnh vo ngy v n gia thng 11-1993 cci din ca cc c quan ri khi Campuchia.

40


41/207

Tuy nhin, cc i din ca cc c quan ca LHQ vn li Campuchia thc hin nhim v h tr chnh ph trong vic khi phc v pht trin tnc.

c. Vai tr ca LHQ SpSp tr thnh quc gia c lp t nm 1960 (vo thng 8). Sp, Hy Lp,

Th Nh K v Anh k iu c v m bo vic thc hin cc quy nh caHin php v vic tun th s ton vn lnh th ca Sp.

Thng 12-1963 Sp xy ra xung t v trang, LHQ p dng cc binphp cn thit gip Sp gii quyt ha bnh cuc xung t. Ngy 27-12-1963 Hi ng Bo an LHQ tin hnh hp xem xt n khiu kin ca Spi vi Th Nh K v vic can thip ca Th Nh K vo cng vic ni b caSp v thc hin hnh vi xm lc. Th Nh K khng nh rng cc nh lnho Sp gc Hy Lp thc hin chnh sch phn bit i x vi ngi Sp gcTh v bc b tt c s buc ti v xm lc.

Thng 03 -1964 Hi ng Bo an thnh lp lc lng v trang ca LHQ gn gi ha bnh Sp. Lc lng v trang ny c nhim v ngn chn victi din xung t v trang, h tr vic m bo tun th lut php v trt t,lm cho tnh hnh tr li bnh thng nh trc.

Nh c n lc ca Tng th k v i din c bit ca ng, t nm 1968cc cuc m phn gia cc i din ca hai cng ng dn c c tin hnh(cho ti u nm 1974).

Thng 7-1974 Sp xy ra o chnh do mt s lc lng ca cng ng

Sp gc Hy Lp thc hin vi mc ch thit lp lin minh vi Hy Lp. Cuco chnh tr thnh nguyn nhn ca s can thip qun s ca Th NhK vo Sp vi kt qu l thit lp vng kim sot ca ngi Sp gc Th NhK ti min Bc Sp.

Hi ng Bo an ra ngh quyt ku gi cc bn nh ch chin s vto mi iu kin cho vic tin hnh m phn gia Hy Lp, Th Nh K v

Anh. Chin dch qun s ca Th Nh K vo Sp m rng vng kim sotca ngi Sp gc Th ti khu vc pha Bc ca Sp. Ngy 26-8-1974 thathun v nh ch chin s c hiu lc.

Thng 11-1974 i hi ng LHQ ra ngh quyt ku gi tt c cc qucgia tn trng ch quyn, ton vn lnh th, nn c lp v chnh sch khnglin kt ca Sp. i hi ng ku gi trit thoi ton b lc lng qun ica nc ngoi ra khi Sp, chm dt s can thip t bn ngoi, hi hngnhng ngi t nn. i hi ng tuyn b tt c cc vn lin quan Hin

41


42/207

php cn phi c hai cng ng gii quyt v ku gi tip tc cuc mphn gia hai cng ng di s h tr ca Tng th k LHQ.

Cc cuc m phn trn b ph v sau tuyn b n phng ca ban lnho ngi Sp gc Th vo thng 2 nm 1975 v nh ca mnh thnh lp trnmt b phn lnh th o Nh nc Sp lin bang Th. Thng 3 nm Hi

ng Bo an by t s lo ngi v s kin trn v tuyn b quyt nh khnggii quyt c vn mt cch dt im v mt chnh tr.

Cc cuc m phn li bt u vo thng 4 nm 1975 vi s h tr caTng th k LHQ.

Mt tha thun c k kt. Theo , nhng ngi Sp gc Th phaNam o c th di chuyn ln pha Bc vi s gim st ca lc lng v trangca LHQ. Ngi Sp gc Hy lp c th quay tr li pha Bc on t vi gianh ca mnh. Ngi Hy Lp pha Bc c quyn la chn li hay chuynxung pha Nam.

Vic thuyn chuyn ca nhng ngi Sp gc Th ln phng Bc chon tt vo thng 9-1975. Tuy nhin cc quy nh khc ca tho thun thkhng c thc hin hoc ch c thc hin mt phn. Vo cc nm sau ,cc cuc m phn vn tip tc song khng thu c kt qu.

Thng 11-1983 nhng ngi Sp gc Th n phng ra tun b thnhlp nc Cng ha Th Bc Sp. Hi ng Bo an ra tuyn b v tnh bt hpphp ca quyt nh trn ku gi hu b, kin ngh Tng th k LHQ tip tccc n lc thc hin s mnh thin ch.

Vo nm 1984 Tng th

k LHQ tin hnh m phn vi lnh o haicng ng, xut vi h kin ngh gii quyt vn mt cch tng hp bngvic thnh lp nc Cng ha lin bang Sp. Ti cuc gp mt chung New

York vo thng 01 nm 1985 pha ngi Sp theo gc Th chp nhn nghny trong khi ngi Sp gc Hy Lp tuyn b sn sng chp nhn n vitnh cht l nn tng ca cuc m phn.

Tng th k LHQ tin hnh hot ng nhm gip cc bn vt qua sbt ng bng cch chun b mt bn tuyn b. Vn bn c phangi Sp gc Hy lp chp thun, nhng pha ngi Sp gc Th bc b.

Cc cuc m phn sau li c tip tc, nhng tnh hnh cng thngv s bt ng v quan im gia cc bn vn tn ti.Nm 1990 Hi ng Bo an tuyn b v vic mong mun gii quyt vn

theo hng thnh lp mt Nh nc lin Bang thng nht vi mt bnHin php mi iu chnh quan h hai cng ng trn c s lin bang c hai

42


43/207

cng ng, hai ngn ng. cc bn ra tuyn b ng vi quan im ca Hing Bo an.

Thng 3 nm 1991 Tng th k LHQ thng bo vi Hi ng Bo anrng cuc m phn gia i din ca hai cng ng vi s c mt ca idin cp cao ca B Ngoi giao Th Nh K v vic pht trin t tng k kt

mt tha thun chung thu c kt qu kh quan. Tng th k cho rng vcc vn bn lun t c s hiu bit quan trng lm c s cho cc bntip tc t c cc tha thun tip theo (trong s tm vn c ba vn quan trng l mc ch chung, cc nguyn tc nn tng v vn an ninh vbo m). Tng th k cho rng mt tha thun ch c th t c nu nhgii quyt c vn phn chia lnh th v s quay tr v ca nhng ngi di chuyn.

Tng th k LHQ tin hnh cc cuc gp g ring r vi lnh o cahai cng ng New York vo thng 01 v thng 03 nm 1992. Ti cuc hp

ca Hi ng Bo an thng 4-1992, Tng th k LHQ tuyn b nhng xut c cc bn chp thun l c s cng bng k kt tha thun. Sau Hi ng Bo an ph chun cc xut trn.

Thng 4, thng 5-1993 vi s h tr ca i din c bit ca Tng thk LHQ hai nh lnh o hai cng ng by t nguyn vng ca mnh vmong mun t c tha thun trn c s 14 bin php to ra bu khng khtin tng ln nhau. Quyt nh v vic chuyn giai thnh ph Va-ro-ca choLHQ qun l vi iu kin hai cng ng ny c quyn nh nhau trong vic s

dng thnh ph. Tuy nhin sau nh lnh o cng ng Th khngthng qua tha thun.Tip theo, di s h tr ca Tng th k LHQ s quan tm ca Hi ng

Bo an nhiu cuc m phn c tin hnh song khng thu c kt qumong mun.

Thng 11-12 nm 1994 Tng th k LHQ tin hnh cc cuc gp ring rvi hai nh lnh o hai cng ng. ng thng bo vi h rng cc vn c tha thun c ngha quan trng cho vic gii quyt c bn vn Sptrong c c vn cc bin php tin cy. Tng th k ku gi nh lnh o

cng ng Th cho bit r quan im ca mnh v cc vn c tholun. Sau cc i din ca Tng th k c giao nhim v tip tc hptc vi cc bn nhm mc ch tin hnh cc m phn tip theo.

Trong khi lc lng v trang ca LHQ vn tip tc tin hnh gim stvic tun th tha thun v ngng bn, quan st vic ngng bn vng m

43


44/207

gia hai gii tuyn; h tr vic khi phc cuc sng bnh thng ca hai cngng bng vic tin hnh cc hot ng nhn o.

d. Vai tr ca LHQ trong cuc xung t Iran-Irc.LHQ tch cc hot ng nhm chm dt cuc xung t gia Iran-Irc

ngay t thi im bt u chin s vo thng 9-1980. Ngy 22 thng 9 nm

1980 Tng th k LHQ ra ku gi cc bn kim ch, th hin thin chtrong vic gii quyt ha bnh cc tranh chp. Ngy 28 thng 9 nm 1980Hi ng Bo an ku gi Iran v Irc t b vic dng v lc v ng chpnhn vai tr trung gian gii quyt tranh chp.

Trong giai on t 1980-1986 Hi ng Bo an nhiu ln ra ku gicc bn nh ch chin s v rt qun i ra ti gii tuyn c quc t thanhn; nh ch tin hnh hot ng qun s ph hoi cc cng trnh dn s;tn trng quyn t do hng hi v thng mi vng bin quc t; kim chtin hnh hot ng e da ha bnh, an ninh v ti nguyn sinh vt trn bin

vng vnh Pc-xch; trao tr t binh.Thng 4-1985 Tng th k LHQ tin hnh chuyn thm ti T-h-ran

v Bt-a tho lun vi cc nh lnh o hai nc v bn k hoch m ng gi ti h trc 7 thng. S mnh trung gian ca Tng th k nhmmc ch chm dt xung t, lm du tc hi ca n cc khu vc c chin s,c vic p dng v kh ha hc, c vic giam gi t binh, c lin quan an tonhng hi v chuyn bay dn s.

T thng 3-1984 n thng 8 - 1988 Tng th k LHQ c by phi

on i iu tra vic buc ti ln nhau ca Iran v Irc trong vic p dng vkh ha hc. Cc phi on lm sng t nhng chng c p dng v khha hc. Hi ng Bo an v Tng th k LHQ t co vic s dng v khtrn v ku gi cc bn tun th nghim ngt. Vin bn Gi-ne-v nm 1925v cm s dng cc loi hi c v v kh cn trng. Tng th k LHQ c ccphi on ti cc vng xung t kim tra tnh hnh lin quan ti s t cov vic tn cng chng dn thng, bc i t binh v dn thng b bt.

Thng 01-1987 Tng th k LHQ ku gi cc thnh vin Hi ng Bo antham gia hot ng chung nhm nghin cu cc bin php c th, cn thit

chm dt chin s. Ti cuc hp sau ng ngh 15 thnh vin Hi ng Boan tho lun mt s vn thuc k hoch ha bnh. Ngy 20-7-1987 Hi ngBo an thng qua Ngh quyt 598 (1987) v nh ch chin s.

Ngh quyt trn ku gi Iran v Irc nh ch chin s v rt qun i tivng gii tuyn c quc t tha nhn; quy nh vn gi cc quan stvin tin hnh hot ng gim st; xc nh vic tun th cc quy nh v

44


45/207

nh ch chin s v vic rt qun; ku gi cc bn tin hnh trao tr t binhv hp tc vi Tng th k LHQ trong vic tun th ngh quyt v gii quytcc vn tn ng khc.

Ngy 23-7-1987 Iran v Irc tuyn b ng vi Ngh quyt trn. Tngth k tin hnh hot ng ngoi giao mt cch khn trng, trong c

vic tin hnh chuyn thm ti Iran v Irc vo thng 9-1987. Ti chuynthm ng xut vi cc nh lnh o hai nc v k hoch thc hin.Cc cuc trao i hp tc cp cao c tin hnh trong nhng nm 1987 ti1988. Thng 3 - 1988 Tng th k LHQ ngh cc Tng thng ca Iran vIrc c cc i din ca mnh ti gp nhau tin hnh trao i v vic thchin Ngh quyt trn.

Ngy 17-7-1988 Iran thng bo vi Tng th k v vic Iran ng viNgh quyt. Sau cuc trao i vi cc ngoi trng ca hai nc ti New -YorkTng th k xut cng thc gii quyt vn . Trn c s , ngy 08-8-

1988 Tng th k ra tuyn b vic nh ch chin s bt u c gi tr php lvo ngy 20-8-1988. thc hin vn trn, cc ngoi trng hai nc cntin hnh cc cuc m phn trc tip di s bo tr ca Tng th k.

Ngy 09-8-1988 Hi ng Bo an thnh lp lc lng quan st vin quns ca LHQ gim st vic thc hin Ngh quyt ca Hi ng Bo an. Mtlc lng u tin c a ti Iran v Irc vo 10-8-1988.

Vo cc thng 8, 9-1988, cc cuc m phn cp B trng c tin hnhdi s bo tr ca Tng th k v cc i din ca Tng th k nhm mc ch

tm kim s hiu bit ln nhau trong vic thc thi Ngh quyt ca Hi ng Boan.Vo thng 11 nm Iran v Irc k kt b vng lc v s hiu bit ln

nhau vi T chc Ch thp quc t v vn trao tr t do cho cc t binhb thng v b bnh. Ngoi ra, cc bn cn tin hnh trao tr cc linh cu canhng ngi t trn.

Cc cuc m phn c tin hnh tip theo vo cc nm 1989-1990(trong c c cc cuc gp g ca Tng th k LHQ vi cc B trng ngoigiao hai nc). Thng 8-1990, bng n lc ca Chnh ph hai nc mt tha

thun v gii quyt mt lot vn tn ng c chp nhn. Cc bcthng ip m Tng th k nhn c t pha cc Chnh ph ca Iran v Ircu khng nh rng vic tun th Ngh quyt 598 trn c s cc iu c vcc cng c m cc bn tham gia c mt ngha quan trng.

Ti thng 11-1990 cc bn trn thc t hon tt vic rt qun ting bin c cng ng tha nhn. Lc lng quan st vin qun s ca

45


46/207

LHQ tin hnh kim tra, gim st vic rt qun loi tr nhng xung ttip din lm cng thng tnh hnh.

Vo thng 02-1991, sau vic hon tt rt qun, Hi ng Bo an thng qua quyt nh v nh ch hot ng ca lc lng quan st vin.

e. Vai tr ca LHQ trong cuc chin tranh Irc v C Ot.

Ngy 02-8-1990 qun i Irc xm chim C Ot, vo chnh ngy Hi ng Bo an ra quyt nh yu cu rt qun i Irc khi C Ot. 06-8-1990 Hi ng Bo an ra quyt nh trng pht Irc.

Mt lot cc Ngh quyt ca Hi ng Bo an c thng qua vo khongthi gian t thng 8 n thng 10-1990 yu cu Irc phi rt qun khi COt v tuyn b s chim ng l bt hp php, quyt nh cm cc chuynbay ra vo Irc v C Ot v tin hnh phong ta trn bin m bo thchin cc bin php trng pht.

LHQ thng qua mt lot sng kin nhm ngn nga chin tranh. Th

k LHQ tin hnh cuc gp g vi B trng Ngoi giao Irc vo thng 8-1990 v cuc gp g vi Tng thng Irc vo cc ngy 12, 13-8-1991. ng tinhnh ng thi cc cuc gp g vi mt lot cc nh lnh o chnh tr quantm ti cuc khng hong.

Thng 11-1990 Hi ng Bo an n nh ngy 15-01-1991 l thi hncui cng Irc phi tun th yu cu ca Ngh quyt Hi ng Bo an. Hing Bo an u thc cho cc quc gia thnh vin LHQ hp tc vi C Ot sdng nhng cng c cn thit ng h v thc thi cc Ngh quyt ca Hi

ng Bo an v khi phc li ha bnh v an ninh khu vc.Ti hn cui cng quy c Irc khng thc hin yu cu Ngh quyt Hing Bo an. Ngy 16-01-1991 lc lng lin qun tin hnh chin dchbo tp sa mc nhm khi phc li ch quyn C Ot. Lc lng lin qunthc thi nhim v trn c s quyt nh ca Hi ng Bo an nhng khng dis ch o v kim sot t pha LHQ. Hot ng qun s chm dt vo ngy27-02-1991 khi qun i Irc rt khi C Ot.

Ngy 03-04-1991 Hi ng Bo an ra Ngh quyt s 687 v iu kinnh ch chin s, yu cu Irc v C Ot tn trng s bt kh xm phm

bin gii c cng ng tha nhn, yu cu Tng th k LHQ lp k hochtrin khai cc lc lng quan st vin ca LHQ v thng qua quyt nh vs cn thit phi tiu hu v kh git ngi hng lot ca Irc.

Cng vo ngy ny Hi ng Bo an thit lp vng phi qun s dcbin gii Irc v C Ot v thnh lp phi on quan st vin qun s.

46


47/207

Phi on quan st vin ca LHQ Irc v C Ot tin hnh gim sts rt qun khi C Ot.

Thng 10-1994 sau khi Irc chuyn mt lc lng qun i v pha bingii C Ot, Ch tch Hi ng Bo an by t s quan ngi. 15-10-1994 Hing Bo an yu cu a mt s lc lng qun i ti trin khai pha nam

Irc; yu cu Irc khng c a qun xung pha nam v khng c hnhng chng li s tng cng lc lng qun s ca LHQ.

Ngh quyt 687 ca Hi ng Bo an cn cp ti vn tiu hu vkh git ngi hng lot ca Irc, cc loi tn la n o vi tm bn qu 150km v cc cng trnh qun s tng ng. thc hin quyt nh Hi ngBo an thnh lp U ban c bit ca LHQ vi trng trch tin hnh kimtra khng cn bo trc. i vi Irc Hi ng Bo an yu cu hp tc vi Uban trn. Hi ng Bo an cn yu cu Tng gim c T chc nguyn t quct p dng cc bin php cn thit trong lnh vc nguyn t h tr cho hot

ng ca U ban.Trong hai nm u Irc khng tha nhn quyn u tr ca U ban v T

chc nguyn t quc t vi hy vng cn tr s thanh tra trn mt t v trnkhng, cn tr s h tr v vt cht i vi hot ng trn, t chi cung cpnhng thng tin cn thit.

Sau Hi ng Bo an thng qua cc ngh quyt s 707 v 715 yucu Irc phi m mt cch y v dt im cc cng trnh thuc din cm,khng c c hnh ng khi phc li tim lc cc loi v kh cm.

Mc d gp phi s hp tc min c

ng khng y t pha Irc, Uban v T chc nguyn t quc t tm thy c mt b phn ln thucchng trnh cm i vi Irc. Mt khi lng ln v kh cm c tiuhu. Trong c cc loi sau: chng trnh lm giu qung U ran sn xutv kh, cc cng trnh sn xut v kh nguyn t, chng trnh ln sn xutv kh ha hc, khong 150 tn la n o (trong c c v kh ha hc);chng trnh nghin cu v kh cn trng.

Sau vic Irc tha nhn Ngh quyt 715 U ban v T chc nguyn ttip tc cng vic thnh lp h thng tin hnh thanh tra thng xuyn.

Thng 4-1995 U ban trnh Hi ng Bo an v vic chun b h thng ny.Trong thi gian t nm 1991-1993 mt lot cuc m phn gia cc idin ca Tng th k LHQ vi i din ca Irc v cc vn lin quan tivic khi phc li s xut khu du la mt cch hn ch ca Irc, ti n bchin ph ca Irc v vn hot ng nhn o.

47


48/207

Thng 4-1995 Hi ng Bo an cho php cc quc gia nhp khu du caIrc vi s lng gi tr mt t la M trong thi gian 90 ngy gii quytvn nhn o cho Irc. Tuy nhin Irc bc b ngh trn v cho rng iu vi phm ch quyn ca Irc.

Trn c s Ngh quyt 687 ca Hi ng Bo an LHQ vo thng 5-1991

U ban v hoch nh bin gii Irc - C Ot c thnh lp. U ban baogm hai i din ca Irc v C Ot (mi bn mt) v 3 chuyn vin do Tngth k b nhim. U ban tin hnh cng vic phn nh bin gii trn bv trn bin gia Irc v C Ot (c bit nhng vng tranh chp).

Thng 5-1993 U ban ra tuyn b kt thc cng vic ca mnh. Ngy27-5-1993 Hi ng Bo an khng nh quyt nh ca U ban v yu cuIrc v C Ot tn trng s bt kh xm phm bin gii v tuyn b quyttm ca mnh trong vai tr m bo s bt kh xm phm .

Thng 11-1994 Irc thng bo vi Tng th k LHQ v vic Irc tha

nhn ch quyn, ton vn lnh th v ng bin gii quc t ca C Ot.Trn c s Ngh quyt s 687 Hi ng Bo an thnh lp Qu n b

thit hi trc tip cho cc chnh ph nc ngoi, cng dn v php nhn ncngoi do cuc chin tranh ca Irc gy ra; Irc phi ng gp vo Qu vi gitr khng qu 30% gi tr thu c hng nm t vic xut khu du la. Vonm 1993 Hi ng qun l Qu b nhim 09 lut s v thanh tra vi tcch l nhng ngi c u nhim xem xt cc n kin v xut cc kinngh lin quan bi thng trn.

Ngoi ra Ngh quyt 687 cn yu cu Irc hp tc vi T chc Ch thp trong vn bi thng cho nhng ngi di c v tm kim ngi mt tch.Vi n lc ca T chc Ch thp v s hp tc ca mt s nc (trong cIrc v C Ot) nhiu trng hp mt tch c lm sng t.

f. Vai tr ca LHQ trong vic khi phc ha bnh Bn o TriuTin.

LHQ xem xt vn Triu Tin t nm 1947. nh ca LHQ v victhnh lp mt Nh nc Triu Tin thng nht trn c s bu c ton dnkhng t c kt qu. Nm 1948 hai min Nam, Bc Triu Tin thnh

lp hai chnh ph khc nhau: Chnh ph ca Cng ha dn ch nhn dnTriu Tin v Chnh ph cng ha Triu Tin.Vo nm i hi ng LHQ thnh lp U ban LHQ v vn Triu

Tin gii quyt cc vn m i hi ng xut vo thng 11 nm 1947(vn khi phc Triu Tin, khi phc nn c lp ca Triu Tin v vicrt qun i ra khi vng chim ng ).

48


49/207

Ngy 25-6-1950 M v u ban LHQ v Triu Tin thng bo cho LHQ vvic tn cng ca Cng ha dn ch nhn dn Triu Tin. Vo ngy hm Hi ng Bo an ku gi nh ch chin s v rt lc lng v trang ca Cngha dn ch nhn dn Triu Tin ra ti v tuyn 38. Sau hai ngy chin svn tip din, Hi ng Bo an kin ngh cc quc gia thnh vin thc hin

vic gip cn thit cho Cng ha Triu Tin ngn chn s tn cng vkhi phc li trt t bn o Triu Tin. Trong khi M ra tuyn brng lc lng khng qun ca h c lnh h tr lc lng ca Cng haTriu Tin (sau ny c c lc lng b binh).

Thng 7-1950 Hi ng Bo an yu cu cc quc gia thnh vin nggp lc lng v trang trn c s cc ngh quyt trc ca Hi ng tham gia lc lng quc t thc hin s mnh gn gi ha bnh Triu Tin. c 16 quc gia gi qun ti Triu Tin. Tuy nhin lc lng ny trn thct khng phi l lc lng hnh ng gn gi ha bnh ca LHQ di s ch

huy ca Tng th k LHQ m li t di s ch huy ca M. Hn th quytnh ca Hi ng Bo an c thng qua trong bi cnh vng mt su uvin, mt u vin thng trc l Lin X khng tham d (vi l do chng livic i din ca Trung Quc khng phi l Cng ha dn Trung Hoa); mtu vin thng trc l Cng ha nhn dn Trung Hoa khng c tham d.Bi vy i din ca Lin X tuyn b cc Ngh quyt v quyt nh trn caHi ng Bo an l khng hp php. Cng ha nhn dn Trung Hoa cngkhng ng vi quyt nh trn, v vy, thng 11-1950 lc lng Ch

nguyn qun Trung Quc bt u hnh ng ng h lc l

ng Cng hadn ch nhn dn Triu Tin. Chin tranh ko di ti gia nm 1953 khi ktthc hng tha thun v nh chin vo ngy 27-7-1953. Mt u ban quns v gim st nh chin c thnh lp.

U ban ca LHQ v thng nht v khi phc Triu Tin c thnh lpthay th cho U ban ca LHQ v Triu Tin nm 1950. U ban ny tin hnhhot ng ti nm 1973 th gii tn theo Quyt nh ca i hi ng LHQ vil do U ban hon thnh nhim v ca mnh (trn c s hai min Nam, BcTriu Tin k tuyn b chung v mong mun thng nht v khi phc t

nc bng cc gii php ha bnh).Nm 1974 i hi ng ra quyt nh ku gi Cng ha dn ch nhndn Triu Tin v Cng ha Triu Tin tip tc i thoi nhanh chng tinti thng nht Triu Tin. Thng 9-1991 k kt hai tha thun: Thathun v nh chin, khng tn cng, hp tc v trao i gia hai min Nam,

49


50/207

Bc Triu Tin v tuyn b chung v gii phng bn o Triu Tin khi vkh ht nhn.

T nm 1993 n 1994 tnh hnh Triu Tin li tr nn cng thng vBc Triu Tin rt khi Hip nh khng ph bin v kh ht nhn. Hotng ngoi giao ca mt s nc (c bit l M), c gng ca Hi ng Bo an

t c kt qu l Bc Triu Ti

Documents

Giao Trinh LHQ to Chuc & Hoat Dong