Giao Trinh May Va Thiet Bi Thuc Pham

7/24/2019 Giao Trinh May Va Thiet Bi Thuc Pham

http://slidepdf.com/reader/full/giao-trinh-may-va-thiet-bi-thuc-pham 1/92

1

§¹i häc c«ng nghiÖp tp hcm

ViÖn C«ng nghÖ Sinh häc vµ Thùc phÈmBé m«n Thñy s¶n, sóc s¶n

- - - - - - - - - - -

Bµi gi¶ng:

M¸y vµ thiÕt bÞ thùc phÈm(thay thế môn thực hành Vật lý thực phẩm)

Ng−êi biªn so¹n : D−¬ng V¨n Tr−êng

TP Hå ChÝ Minh, th¸ng 4 n¨m 2012



2

Giíi thiÖu

Ngµnh c«ng nghÖ chÕ biÕn thùc phÈm cã nguån gèc lÞch sö khi thùc phÈm ®−îc chÕbiÕn ®Ó chèng l¹i sù ph¸ ho¹i cña ®éng vËt gÆm nhÊm, ®Ó t¨ng gi¸ trÞ cña thùc phÈm. VÝdô nh− ngò cèc ®−îc sÊy kh« ®Ó kÐo dµi thêi gian b¶o qu¶n, thÞt khi n−íng lªn sÏ t¨ngh−¬ng vÞ cña nã. Çc thiÕt bÞ chÕ biÕn ®−îc ph¸t triÓn ®Ó gi¶m thêi gian còng nh− lao®éng cña ph−¬ng ph¸p chÕ biÕn thñ c«ng nh− søc giã, søc n−íc vµ søc kÐo cña ®éng vËt®· ®−îc sö dông trong çc nhµ m¸y xay x¸t ngò cèc. Qu¸ tr×nh chÕ biÕn sinh häc ®Çu tiªn®−îc thùc hiÖn ë Ai cËp víi çc s¶n phÈm lªn men lµ ph« mai vµ r−îu vang. Trong métkho¶ng thêi gian dµi, çc ph−¬ng ph¸p nµy chØ ®−îc sö dông ë møc ®é gia ®×nh ®Ó phôcvô çc nhu cÇu c¬ b¶n cña gia ®×nh. Tuy nhiªn khi x· héi ph¸t triÓn, xu h−íng chuyªnm«n hãa còng nh− th−¬ng m¹i ph¸t triÓn, çc ph−¬ng ph¸p nµy lµ tiÒn th©n cho nÒn c«ng

nghiÖp chÕ biÕn thùc phÈm hiÖn nay.ë çc n−íc «n ®íi, çc kü thuËt chÕ biÕn thùc phÈm ®−îc ph¸t triÓn qua çc thÕ hÖnh»m dù tr÷ thùc phÈm trong nh÷ng th¸ng mïa ®«ng l¹nh gi¸ còng nh− nh÷ng khi kh«ngcã s½n thùc phÈm. Sù ph¸t triÓn cña çc thµnh phè vµ thÞ trÊn ®· t¹o ®iÒu kiÖn cho sù ph¸ttriÓn çc ph−¬ng ph¸p b¶o qu¶n thùc phÈm nh»m vËn chuyÓn chóng tõ n¬i n«ng th«n xax«i ®Õn çc thµnh phè ®«ng d©n c−. Trong thÕ kû 19, s¶n xuÊt quy m« lín ®· ®−îc tiÕnhµnh ë mét sè nhµ m¸y nh»m s¶n xuÊt ra nh÷ng s¶n phÈm thiÕt yÕu nh− tinh bét, ®−êng,b¬ vµ s¶n phÈm b¸nh n−íng. Nh÷ng mÎ s¶n xuÊt nµy ®¬n thuÇn chØ dùa vµo truyÒn thèngvµ kinh nghiÖm chø kh«ng dùa trªn nh÷ng kiÕn thøc c¬ b¶n vÒ thµnh phÇn cña thùc phÈmhoÆc nh÷ng biÕn ®æi trong qu¸ tr×nh chÕ biÕn. Cho ®Õn cuèi thÕ kû 19, sù hiÓu biÕt khoahäc ®· b¾t ®Çu thay ®æi nÒn c«ng nghiÖp s¶n xuÊt thùc phÈm dùa trªn kinh nghiÖm sang

nÒn c«ng nghiÖp s¶n xuÊt dùa trªn khoa häc vµ ®iÒu nµy ®· kÐo dµi cho ®Õn tËn ngµy nay.TÊt c¶ çc qu¸ tr×nh chÕ biÕn thùc phÈm lµ sù kÕt hîp cña çc c«ng ®o¹n nh»m lµm

biÕn ®æi nguyªn liÖu ban ®Çu thµnh s¶n phÈm cuèi cïng. Mçi c«ng ®o¹n ®Òu cã nh÷ng t¸cdông cô thÓ, x¸c ®Þnh ®−îc còng nh− dù ®o¸n ®−îc lªn thùc phÈm. Mét quy tr×nh bao gåmmét nhãm çc c«ng ®o¹n. Sù kÕt hîp còng nh− thø tù cña çc c«ng ®o¹n sÏ quyÕt ®ÞnhtÝnh chÊt cña s¶n phÈm cuèi cïng.

ë çc n−íc c«ng nghiÖp, thÞ tr−êng cña çc s¶n phÈm thùc phÈm chÕ biÕn s½n ®angthay ®æi. Ng−êi tiªu dïng kh«ng cßn ®ái hái s¶n phÈm thùc phÈm cã thÓ b¶o qu¶n hµngth¸ng ë nhiÖt ®é m«i tr−êng n÷a. Mçi gia ®×nh ®Òu së h÷u tñ l¹nh hoÆc lß vi sãng do ®ãnhu cÇu ®èi víi thùc phÈm lµ tiÖn lîi cho chÕ biÕn, thÝch hîp ®Ó b¶o qu¶n trong tñ l¹nh

còng nh− cã thêi gian b¶o qu¶n võa ph¶i ë nhiÖt ®é m«i tr−êng. Tuy nhiªn ng−êi tiªu dïngl¹i ®ßi hái thùc phÈm ph¶i gÇn gièng tr¹ng th¸i tù nhiªn cña nã nghÜa lµ thùc phÈm cµng ÝtbiÕn ®æi trong qu¸ tr×nh chÕ biÕn, b¶o qu¶n cµng tèt. §iÒu nµy ®· cã nh÷ng ¶nh h−ëngquan träng ®Õn nh÷ng thay ®æi cña ngµnh chÕ biÕn thùc phÈm.

Chi chÝ n¨ng l−îng vµ nh©n c«ng ®· ¶nh h−ëng nhiÒu ®Õn c«ng nghÖ chÕ biÕn thùcphÈm. Çc nhµ chÕ biÕn thùc phÈm kh«ng cßn tËp trung ®Çu t− vµo çc qu¸ tr×nh cã chiphÝ nh©n c«ng cao còng nh− hiÖu qu¸ n¨ng l−îng thÊp. Çc thiÕt bÞ chÕ biÕn thùc phÈmhiÖn nay cho phÐp ®iÒu khiÓn çc qu¸ tr×nh chÕ biÕn phøc t¹p nh»m hai môc tiªu lµ gi¶mchi phÝ s¶n xuÊt vµ gi¶m ¶nh h−ëng xÊu ®Õn chÊt l−îng c¶m quan còng nh− dinh d−ìngcña thùc phÈm. TiÕt kiÖm n¨ng l−îng hiÖn nay lµ mét trong nh÷ng tÝnh n¨ng quan trängnhÊt cña çc thiÕt bÞ chÕ biÕn thùc phÈm ®iÒu nµy ®ßi hái chi phÝ ®Çu t− cao h¬n.



3

Ch−¬ng I: Nh÷ng kh¸i niÖm c¬ b¶n

1.1.

TÝnh chÊt c¶m quan vµ dinh d−ìng cña thùc phÈm:1.1.1. TÝnh chÊt c¶m quan.§èi víi ng−êi tiªu dïng, nh÷ng thuéc tÝnh quan träng nhÊt cña thùc phÈm chÝnh lµ

çc tÝnh chÊt c¶m quan (tr¹ng th¸i, mïi, vÞ, h×nh d¹ng vµ mµu s¾c). §iÒu nµy quyÕt ®Þnh sëthÝch ç nh©n ®èi víi nh÷ng s¶n phÈm cô thÓ, ®«i khi chØ mét vµi kh¸c biÖt nhá trong métlo¹t çc s¶n phÈm cïng lo¹i còng sÏ ¶nh h−ëng ®Õn thÞ hiÕu cña ng−êi tiªu dïng. Môc tiªucña çc nhµ chÕ biÕn thùc phÈm lµ c¶i thiÖn c«ng nghÖ nh»m l−u gi÷ còng nh− t¹o ra çcgi¸ trÞ c¶m quan mong ®îi cña thùc phÈm ®ång thêi còng gi¶m thiÓu nh÷ng h− háng ®èivíi thùc phÈm trong qu¸ tr×nh chÕ biÕn.1.1.2. Tr¹ng th¸i

Mét sè thuéc tÝnh tr¹ng th¸i cña thùc phÈm ®−îc m« t¶ ë b¶ng 1.1. Tr¹ng th¸i cñathùc phÈm ®−îc quyÕt ®Þnh bëi hµm l−îng Èm vµ hµm l−îng chÊt bÐo, lo¹i còng nh− khèil−îng çc cacbohydrate cÊu tróc (cellulose, tinh bét, pectin) vµ protein. Nh÷ng biÕn ®æi vÒcÊu tróc cña thùc phÈm lµ do sù thay ®æi vÒ hµm l−îng Èm, hµm l−îng chÊt bÐo, sù h×nhthµnh còng nh− ph¸ vì cña çc hÖ nhò t−¬ng, sù thñy ph©n cña çc cacbohydrate, sù ®«ngtô hoÆc thñy ph©n protein.

§Æc tr−ng c¬ b¶n §Æc tr−ng thø cÊp ThuËt ng÷ th«ng dôngTÝnh chÊt c¬ häc§é cøng MÒm, ch¾c, cøng

§é liªn kÕt §é cøng DÔ vì vôn, dßn§é dai MÒm, dai§é dÝnh Gißn, nh·o, dÝnh

§é nhít Láng, nhít§é ®µn håi DÎo, dai

1.1.2.1. Mïi, vÞVÞ cña thùc phÈm bao gåm: mÆn, ngät, ®¾ng vµ chua. VÞ cña thùc phÈm ®−îc quyÕt

®Þnh bëi thµnh phÇn cña thùc phÈm còng nh− nh÷ng chÊt ®iÒu vÞ ®−îc sö dông. VÞ cñathùc phÈm Ýt bÞ ¶nh h−ëng trong qu¸ tr×nh chÕ biÕn ngo¹i trõ mét sè qu¸ tr×nh nh−: qu¸tr×nh h« hÊp cña mét sè tr¸i c©y t−¬i, qu¸ tr×nh lªn men.

Thùc phÈm t−¬i chøa hçn hîp phøc t¹p cña çc chÊt dÔ bay h¬i. Çc chÊt nµy t¹onªn mïi ®Æc tr−ng cña s¶n phÈm. Trong qu¸ tr×nh chÕ biÕn nh÷ng chÊt nµy cã thÓ bay h¬ilµm gi¶m c−êng ®é mïi cña thùc phÈm còng nh− lµm xuÊt hiÖn nh÷ng mïi míi. Çc hîpchÊt mïi còng cã thÓ ®−îc t¹o ra do t¸c dông cña nhiÖt, bøc x¹ ion hãa, oxy hãa hoÆc doho¹t ®éng cña enzyme lªn protein, chÊt bÐo vµ cacbohydrate. VÝ dô nh− sù thñy ph©n chÊtbÐo thµnh acid bÐo vµ biÕn ®æi tiÕp theo thµnh aldehyde, esters vµ r−îu. Mïi mµ chóng tac¶m nhËn ®−îc lµ do sù kÕt hîp rÊt phøc t¹p cña hµng tr¨m çc chÊt t¹o mïi.1.1.2.2. Mµu s¾c

NhiÒu chÊt mµu tù nhiªn bÞ biÕn ®æi trong qu¸ tr×nh chÕ biÕn nhiÖt, do sù thay ®æicña pH hoÆc do oxy hãa trong qu¸ tr×nh b¶o qu¶n. §iÒu nµy dÉn ®Õn thùc phÈm chÕ biÕn



4

bÞ mÊt ®i mµu s¾c ®Æc tr−ng vµ lµm gi¶m gi¸ trÞ cña thùc phÈm. Çc chÊt mµu tæng hîpth−êng æn ®Þnh h¬n ®èi víi nhiÖt, ¸nh s¸ng vµ sù thay ®æi cña pH m«i tr−êng do ®ã chóngth−êng ®−îc ®−a vµo thùc phÈm ®Ó gi÷ mµu s¾c cho thùc phÈm.1.1.3.

TÝnh chÊt dinh d−ìngNhiÒu c«ng ®o¹n chÕ biÕn kh«ng sö dông nhiÖt do ®ã Ýt ¶nh h−ëng hoÆc kh«ng ¶nh

h−ëng ®Õn gi¸ trÞ dinh d−ìng cña thùc phÈm. Mét sè c«ng ®o¹n ®ã bao gåm: trén, lµms¹ch, ph©n lo¹i, ®«ng kh«. Tuy nhiªn trong nhiÒu c«ng ®o¹n chÕ biÕn gi¸ trÞ dinh d−ìngcña thùc phÈm bÞ biÕn ®æi.

NhiÖt lµ nguyªn nh©n chÝnh g©y ra nh÷ng biÕn ®æi vÒ gi¸ trÞ dinh d−ìng cña thùcphÈm. NhiÖt lµm gelatin hãa tinh bét, lµm ®«ng tô protein, çc chÊt øc chÕ dinh d−ìng bÞph¸ hñy dÉn ®Õn t¨ng kh¶ n¨ng tiªu hãa. Tuy nhiªn, nhiÖt còng ph¸ hñy mét sè vitaminkÐm bÒn nhiÖt, gi¶m gi¸ trÞ sinh häc cña protein hoÆc thóc ®Èy qu¸ tr×nh oxy hãa chÊt bÐo.Oxy hãa lµ nguyªn nh©n quan träng thø hai ®èi víi nh÷ng biÕn ®æi vÒ gi¸ trÞ dinh d−ìng

cña thùc phÈm. Qu¸ tr×nh oxy hãa x¶y ra khi thùc phÈm tiÕp xóc trùc tiÕp víi kh«ng khÝ(nh− trong qu¸ tr×nh nghiÒn nhá hoÆc sÊy kh« b»ng khÝ nãng) hoÆc do t¸c dông cña nhiÖt,cña enzyme oxy hãa. ¶nh h−ëng chÝnh cña qu¸ tr×nh oxy hãa lµ:

(1) ChÊt bÐo bÞ ph©n gi¶i thµnh hydroperoxides vµ çc ph¶n øng tiÕp theo sÏ t¹o thµnhçc hîp chÊt carbonyl, hydroxy, çc acid bÐo m¹ch ng¾n hoÆc mét sè ®éc tè trongdÇu r¸n.

(2) Ph¸ hñy mét sè vitamin nh¹y c¶m víi oxy.

Vitamin A Ph©n hñy bëi tiacùc tÝm, kh«ng khÝ

Vitamin D Tia cùc tÝm lµmt¨ng hµm l−îng

Vitamin E Ph©n hñy bëi mì«i

Vitamin K RÊt æn ®Þnh

BÒn víi nhiÖt,th−êng kh«ng bÞ¶nh h−ëng bëinhiÖt trong qu¸tr×nh chÕ biÕn

Vitamin C Ph©n hñy bëikh«ng khÝ,enzyme, tia cùctÝm, kim lo¹i s¾t vµ®ång

Kh«ng bÒn víinhiÖt

Vitamin B vµ

acidpanthothenic

BÒn nhiÖt h¬n

BÞ ph©n hñy bëi kiÒm,æn ®Þnh h¬n trong m«itr−êng acid

Do ®ã trong qu¸ tr×nh chÕ biÕn, çc biÕn ®æi cã lîi cÇn ®−îc ph¸t huy vµ h¹n chÕ çcqu¸ tr×nh lµm gi¶m gi¸ trÞ dinh d−¬ng cña thùc phÈm.1.2. Qu¸ tr×nh chÕ biÕn thùc phÈm1.2.1. Kh¸i niÖm vÒ qu¸ tr×nh chÕ biÕn thùc phÈm

Qu¸ tr×nh chÕ biÕn thùc phÈm bao gåm nh÷ng b−íc t¸c ®éng kü thuËt lªn nguyªnliÖu nh»m t¹o ra s¶n phÈm mong muèn. Mçi b−íc t¸c ®éng lªn nguyªn liÖu ®Òu lµmnguyªn liÖu thay ®æi vÒ mÆt h×nh d¹ng, kÝch th−íc, thµnh phÇn hãa häc, vi sinh vËt, .. Çcb−íc t¸c ®éng kü thuËt lªn nguyªn liÖu kh«ng ph¶i riªng lÎ mµ liªn hÖ kÕ tiÕp nhau tõ



5

kh©u ®Çu ®Õn kh©u cuèi. Mçi b−íc t¸c ®éng ®ã ®−îc coi lµ mét qu¸ tr×nh nhá vµ gäi lµmét c«ng ®o¹n.

Tr¸i c©y↓

Röa s¹ch↓

Ph©n lo¹i↓

Gät vá↓

C¾t l¸t↓

Trén (thªm ®−êng, n−íc)

↓ Rãt hép

↓ GhÐp mÝ

↓ Thanh trïng nhiÖt

↓ S¶n phÈm ®å hép tr¸i c©y c¾t l¸t

Sù kÕt hîp çc c«ng ®o¹n trong qu¸ tr×nh chÕ biÕn ®å hép tr¸i c©y c¾t l¸t

Trong çc c«ng ®o¹n viÖc sö dông çc m¸y mãc thiÕt bÞ sÏ lµm gi¶m chi phÝ lao®éng, t¨ng n¨ng suÊt, ®¶m b¶o tÝnh ®ång ®Òu cña s¶n phÈm vµ dÔ dµng tù ®éng hãa toµnbé qu¸ tr×nh s¶n xuÊt.1.2.2. Ph©n lo¹i çc m¸y chÕ biÕn thùc phÈm

M¸y vµ thiÕt bÞ chÕ biÕn thùc phÈm rÊt ®a d¹ng, tïy thuéc vµo nguyªn lý lµm viÖc,h·ng chÕ t¹o, n¨ng suÊt,... Tuy nhiªn çc m¸y vµ thiÕt bÞ nµy cã thÓ ®−îc ph©n chia theomét sè ®Æc ®iÓm chung sau:

(a) tÝnh chÊt t¸c dông lªn nguyªn liÖu chÕ biÕn(b) cÊu t¹o cña chu tr×nh lµm viÖc

(c) Møc ®é c¬ khÝ hãa vµ tù ®éng hãaTheo tÝnh chÊt t¸c dông lªn nguyªn liÖu ng−êi ta ph©n ra thµnh m¸y vµ thiÕt bÞ

- M¸y (machine): m¸y lµ mét c¬ cÊu c¬ giíi nh»m t¸c ®éng lªn nguyªn liÖu nh÷ng c«ngc¬ häc x¸c ®Þnh. §Æc ®iÓm cña m¸y lµ cã nh÷ng bé phËn lµm viÖc chuyÓn ®éng trùc tiÕpt¸c dông c¬ häc lªn nguyªn liÖu. Khi chÕ biÕn trªn m¸y, nguyªn liÖu kh«ng thay ®æi tÝnhchÊt cña nã mµ chØ thay ®æi vÒ h×nh d¹ng, kÝch th−íc. VÝ dô nh− m¸y c¾t, m¸y nghiÒn,m¸y trén.- ThiÕt bÞ (equipment): lµ c«ng cô trong ®ã thùc hiÖn sù t¸c ®éng lªn nguyªn liÖu lµm thay®æi tÝnh chÊt hãa lý hoÆc tr¹ng th¸i cña s¶n phÈm. §Æc ®iÓm cña thiÕt bÞ lµ ph¶i cã métkho¶ng kh«ng gian trong ®ã tiÕn hµnh t¸c dông lªn nguyªn liÖu víi môc ®Ých thay ®æi tÝnh



6

chÊt cña nã. ThÓ tÝch cña kho¶ng kh«ng gian sÏ quyÕt ®Þnh n¨ng suÊt vµ thêi gian cña qu¸tr×nh. VÝ dô nh− thiÕt bÞ lªn men, thiÕt bÞ läc.Theo cÊu t¹o cña qu¸ tr×nh lµm viÖc m¸y vµ thiÕt bÞ ®−îc ph©n ra thµnh

(a) m¸y t¸c dông gi¸n ®o¹n (batch)(b) m¸y t¸c dông liªn tôc (continuous process)Trong çc m¸y, thiÕt bÞ lµm viÖc gi¸n ®o¹n, nguyªn liÖu ®−îc ®−a vµo chÕ biÕn cho

®Õn khi kÕt thóc qu¸ tr×nh th× s¶n phÈm ®−îc lÊy ra, sau ®ã l¹i lÆp l¹i víi mÎ nguyªn liÖumíi. T¹i mçi vÞ trÝ cña m¸y, thiÕt bÞ, trong kho¶ng thêi gian mét chu tr×nh lµm viÖc, çcth«ng sè cña qu¸ tr×nh nh− nhiÖt ®é, ¸p suÊt, nång ®é vËt chÊt… thay ®æi nhiÒu lÇn. §èivíi m¸y, thiÕt bÞ lµm viÖc liªn tôc çc kh©u n¹p liÖu, chÕ biÕn vµ lÊy s¶n phÈm ®−îc tiÕnhµnh ®ång thêi. T¹i mçi vÞ trÝ cña m¸y, thiÕt bÞ, çc th«ng sè cña qu¸ tr×nh nh− nhiÖt ®é,¸p suÊt, nång ®é vËt chÊt, .. kh«ng thay ®æi theo thêi gian.M¸y, thiÕt bÞ lµm viÖc gi¸n ®o¹n cã çc −u ®iÓm sau:

- DÔ dµng thay ®æi lo¹i s¶n phÈm còng nh− n¨ng suÊt cña thiÕt bÞ- Chi phÝ ®Çu t− ban ®Çu cho thiÕt bÞ thÊp- VËn hµnh ®¬n gi¶n

Tuy nhiªn nh÷ng nh−îc ®iÓm chÝnh lµ:- Chi phÝ lao ®éng cao- Chi phÝ vËn hµnh cao (chi phÝ nhiÒu cho n¨ng l−îng)- DiÖn tÝch chiÕm chç lín- TÝnh ®ång ®Òu cña s¶n phÈm thÊpÇc m¸y, thiÕt bÞ lµm viÖc gi¸n ®o¹n th−êng ®−îc sö dông khi chñng lo¹i s¶n phÈm

th−êng thay ®æi, khi s¶n xuÊt nhá hoÆc s¶n xuÊt kh«ng liªn tôc trong c¶ n¨m do tÝnh chÊtmïa vô cña nguyªn liÖu. Ng−îc l¹i çc m¸y, thiÕt bÞ lµm viÖc liªn tôc cã tÝnh ®a d¹ng s¶n

phÈm thÊp, chi phÝ ®Çu t− ban ®Çu cao nh−ng chi phÝ vËn hµnh thÊp, qu¸ tr×nh s¶n xuÊt dÔdµng ®iÒu khiÓn vµ chÊt l−îng s¶n phÈm ®ång ®Òu.

Theo møc ®é tù ®éng hãa, m¸y vµ thiÕt bÞ ®−îc ph©n thµnh:(a) m¸y kh«ng tù ®éng (thñ c«ng, manual)(b) m¸y b¸n tù ®éng (semi-automatic)(c) m¸y tù ®éng (automatic)

ë nh÷ng m¸y thñ c«ng, çc kh©u phô nh− n¹p liÖu, lÊy s¶n phÈm, kiÓm tra, … ®−îc thùchiÖn trùc tiÕp bëi con ng−êi.ë nh÷ng m¸y b¸n tù ®éng, hÇu hÕt çc nguyªn c«ng c«ng nghÖ ®Òu thùc hiÖn b»ng m¸ychØ mét sè nguyªn c«ng phô ®−îc thùc hiÖn b»ng tay

Víi çc m¸y tù ®éng, tÊt c¶ c¶ nguyªn c«ng chÝnh phô ®Òu ®−îc thùc hiÖn b»ng m¸y1.3. TÝnh to¸n ®éng lùc1.3.1. C©n b»ng vËt chÊt (material balance)

Ng−êi ta thiÕt lËp c©n b»ng vËt chÊt cña mét c«ng ®o¹n ®Ó x¸c ®Þnh l−îng tiªu haonguyªn vËt liÖu ®−a vµo chÕ biÕn, l−îng thµnh phÈm thu ®−îc ®Ó tõ ®ã x¸c ®Þnh ®−îc n¨ngsuÊt, sè l−îng cña thiÕt bÞ sö dông trong qu¸ tr×nh chÕ biÕn. C©n b»ng vËt chÊt ®−îc thiÕtlËp dùa trªn ®Þnh luËt b¶o toµn khèi l−îng.

Khèi l−îng nguyªn liÖu = Khèi l−îng thµnh phÈm vµ phÕ liÖu + Khèi l−îng l−u l¹itrong m¸y + Hao phÝ

§èi víi qu¸ tr×nh liªn tôc, c©n b»ng vËt chÊt ®−îc lËp cho mét ®¬n vÞ thêi gian. Cßnqu¸ tr×nh gi¸n ®o¹n, c©n b»ng vËt chÊt ®−îc lËp cho mét mÎ.



7

1.3.2. C©n b»ng n¨ng l−îng (energy balance)C©n b»ng n¨ng l−îng ®−îc thiÕt lËp dùa trªn c¬ së cña ®Þnh luËt b¶o toµn n¨ng l−îng

Q1 + Q2 ± Q3 = Q4 + Q5 Trong ®ã:Q1: N¨ng l−îng do nguyªn liÖu mang vµoQ2: N¨ng l−îng cung cÊp ®Ó thùc hiÖn qu¸ tr×nhQ3: N¨ng l−îng ph¶n øng cña qu¸ tr×nh. DÊu (-) cho qu¸ tr×nh cã ph¶n øng sö dông n¨ngl−îng, dÊu (+) cho qu¸ tr×nh cã ph¶n øng sinh ra n¨ng l−îngQ4: N¨ng l−îng do s¶n phÈm mang raQ5: N¨ng l−îng tæn thÊt ra ngoµi m«i tr−êng

N¨ng l−îng sö dông nhiÒu nhÊt trong qu¸ tr×nh chÕ biÕn thùc phÈm lµ n¨ng l−îngnhiÖt. ViÖc thiÕt lËp vµ tÝnh to¸n c©n b»ng n¨ng l−îng cho phÐp x¸c ®Þnh n¨ng l−îng tænthÊt ®Ó tõ ®ã cã çc biÖn ph¸p nh»m gi¶m chi phÝ n¨ng l−îng.

1.3.3. N¨ng suÊt cña m¸y, thiÕt bÞ (output)L−îng nguyªn liÖu (thµnh phÈm) ®−a vµo (lÊy ra) trong mét ®¬n vÞ thêi gian ®−îc

gäi lµ n¨ng suÊt cña m¸y, thiÕt bÞ1.3.4. C«ng suÊt cña m¸y, thiÕt bÞ (capacity)

Lµ c«ng cña m¸y thùc hiÖn trong mét ®¬n vÞ thêi gian. §¬n vÞ cña c«ng suÊt w.1.3.5. C−êng ®é cña qu¸ tr×nh:

C−êng ®é cña qu¸ tr×nh lµ n¨ng suÊt cña m¸y, thiÕt trÞ trªn mét ®¬n vÞ ®¹i l−îng®Æc tr−ng cho m¸y vµ thiÕt bÞ ®ã.

VÝ dô: ®èi víi thiÕt bÞ c« ®Æc ®¹i l−îng ®Æc tr−ng lµ bÒ mÆt bay h¬i, n¨ng suÊt cñathiÕt bÞ lµ l−îng h¬i n−íc bay h¬i ®−îc trong mét ®¬n vÞ thêi gian. VËy c−êng ®é cña qu¸tr×nh bay h¬i cña thiÕt bÞ c« ®Æc lµ l−îng h¬i n−íc bay h¬i trong mét ®¬n vÞ thêi gian trªnmét ®¬n vÞ diÖn tÝch bÒ mÆt bay h¬i.1.4. CÊu t¹o chung cña m¸y, thiÕt bÞ

§Ó nghiªn cøu nh÷ng m¸y, thiÕt bÞ kh¸c nhau, cÇn ph¶i biÕt cÊu t¹o cña chóng vµ chøcn¨ng tõng chi tiÕt. Nãi chung, mét m¸y, thiÕt bÞ bao gåm nh÷ng bé phËn c¬ b¶n sau1.4.1. Bé phËn cÊp liÖu vµ lÊy s¶n phÈm

- NhiÖm vô cña bé phËn cÊp liÖu lµ cung cÊp nguyªn liÖu cho m¸y, thiÕt bÞ. Bé phËnnµy cã thÓ lµm viÖc gi¸n ®o¹n hay liªn tôc tïy theo lo¹i m¸y. Trong mét sè m¸y,thiÕt bÞ, bé phËn cÊp liÖu cßn ®ãng vai trß ®Þnh l−îng.

- Bé phËn lÊy s¶n phÈm cã nhiÖm vô ®−a s¶n phÈm ra khái m¸y vµ cã thÓ ®−a ®Õnm¸y lµm viÖc tiÕp theo.

1.4.2.

Bé phËn lµm viÖc (c¬ cÊu thi hµnh)Bé phËn lµm viÖc lµ bé phËn c¬ b¶n nhÊt cña m¸y, nã x¸c ®Þnh chøc n¨ng hay tªngäi cña nã. C¬ cÊu nµy trùc tiÕp t¸c dông lªn nguyªn liÖu cÇn chÕ biÕn.

M¸y ®¬n gi¶n chØ cã mét bé phËn lµm viÖc. M¸y phøc t¹p cã nhiÒu bé phËn lµmviÖc vµ mçi bé phËn thùc hiÖn mét nguyªn c«ng x¸c ®Þnh.1.4.3. Bé phËn ®éng lùc

Bé phËn ®éng lùc lµ bé phËn cung cÊp n¨ng l−îng cho m¸y ho¹t ®éng. Nguån n¨ngl−îng chñ yÕu cho m¸y, thiÕt bÞ chÕ biÕn thùc phÈm lµ n¨ng l−îng nhiÖt vµ n¨ng l−îng®iÖn. §Ó cung cÊp n¨ng l−îng ®iÖn ng−êi ta th−êng dïng çc ®éng c¬ ®iÖn.1.4.4. Bé phËn truyÒn ®éng



8

Bé phËn nµy cã nhiÖm vô truyÒn chuyÓn ®éng tõ bé phËn ®éng lùc ®Õn bé phËn lµmviÖc. Th«ng th−êng ®éng c¬ cã chuyÓn ®éng quay cßn bé phËn lµm viÖc chuyÓn ®éng theonh÷ng biªn d¹ng vµ tèc ®é rÊt kh¸c nhau. Nh− vËy bé phËn truyÒn ®éng kh«ng nh÷ng chØtruyÒn chuyÓn ®éng mµ cßn ph¶i t¹o cho bé phËn lµm viÖc chuyÓn ®éng theo nh÷ng biªnd¹ng yªu cÇu cña c«ng nghÖ. Çc hÖ thèng truyÒn ®éng ®· biÕt nh−: ®ai, xÝch, cam, vÝt lµnh÷ng lo¹i truyÒn ®éng c¬ khÝ chñ yÕu, th−êng ®−îc sö dông trong çc m¸y, thiÕt bÞ hiÖn®¹i. BÊt kú mét hÖ thèng truyÒn ®éng nµo dï phøc t¹p ®Õn ®©u khi ph©n tÝch kü ®Òu lµ tæhîp cña çc hÖ thèng truyÒn ®éng nµy.1.4.5. Bé phËn ®iÒu khiÓn

Bé phËn ®iÒu khiÓn cã chøc n¨ng ®¶m b¶o cho m¸y ho¹t ®éng theo ®óng çc th«ngsè mµ c«ng nghÖ yªu cÇu, tù ®éng ®iÒu chØnh khhi çc th«ng sè nµy thay ®æi, b¶o vÖ m¸ytr¸nh çc sù cè x¶y ra.

CÊu t¹o chung cña m¸y, thiÕt bÞ cã thÓ ®−îc m« h×nh hãa b»ng s¬ ®å sau.

1: Bé phËn ®éng lùc3: Bé phËn tiÕp liÖu2: Bé phËn truyÒn ®éng4, 5, 6: Bé phËn lµm viÖc7 : Bé phËn ®iÒu khiÓn vµ b¶o vÖ

1.5. Mét sè yªu cÇu vÒ m¸y vµ thiÕt bÞ thùc phÈm-Thùc hiÖn qu¸ tr×nh c«ng nghÖ tiªn tiÕn, t¹o ra ®−îc nh÷ng th«ng sè mµ c«ng nghÖ

yªu cÇu.-TÝnh tiªu chuÈn hãa cao (®¬n gi¶n trong thiÕt kÕ, söa ch÷a).-DÔ vËn hµnh, an toµn, dÔ lµm vÖ sinh, bÒn, ch¾c ch¾n, dÔ tù ®éng ho¸.

-HiÖu qu¶ kinh tÕ kü thuËt cao, chi phÝ/®¬n vÞ s¶n phÈm lµ thÊp nhÊt, n¨ng suÊt, gi¸thµnh ®Çu t−, diÖn tÝch chiÕm chç, chi phÝ vËn hµnh b¶o d−ìng.-§é bÒn ho¸ häc cña m¸y: kh«ng bÞ ¨n mßn ho¸ häc, chÞu nhiÖt, ®é bÒn c¬ häc cao

: ®é bÒn vËt liÖu chÕ t¹o phô thuéc vµo ®iÒu kiÖn s¶n xuÊt. V× vËy khi chän thiÕt bÞ tr−íchÕt ph¶i x¸c ®Þnh chÝnh x¸c çc th«ng sè c«ng nghÖ nh− : nhiÖt ®é, ¸p suÊt, m«i tr−êngtiÕp xóc.

1.6. Nh÷ng thiÕt bÞ gÆp trong nhµ m¸y chÕ biÕn ®å hép thùc phÈm1.6.1 B¨ng t¶i nguyªn liÖu

1 2 5 7

3

4

6



9

B¨ng t¶i sö dông ®Ó vËn chuyÓn nguyªn liÖu thùc phÈm trong nhµ m¸y chÕ biÕn thùcphÈm. B¨ng t¶i th−êng hay ®−îc ®Æt t¹i kho chøa nguyªn liÖu, n¬i s¶n xuÊt thùc hiÖn qu¸tr×nh vËn chuyÓn thay thÕ søc lao ®éng con ng−êi. Cã r©t nhiÒu d¹ng b¨ng t¶i dïng vËnchuyÓn çc lo¹i nguyªn liÖu kh¸c nhau. B¨ng t¶i th−êng ®Æt n»m ngang trªn mÆt b»ngph©n x−ëng, khi cÇn vËn chuyÓn theo ph−¬ng nghiªng, b¨ng t¶i ®−îc chÕ t¹o d¹ngnghiªng nh− vËy theo ph−¬ng thøc vËn chuyÓn cã hai lo¹i b¨ng t¶i lµ b¨ng t¶i n»m ngangvµ b¨ng t¶i nghiªng. Qu¸ tr×nh vËn chuyÓn cña b¨ng t¶i nhê vµo tÊm b¨ng vµ víi mçi lo¹inguyªn liÖu th× sÏ cã mét lo¹i tÊm b¨ng riªng. Vµ còng øng víi mçi lo¹i tÊm b¨ng th× kÌmtheo çc bé phËn kh¸c nhau. − u ®iÓm cña b¨ng t¶i lµ vËn chuyÓn víi khèi l−îng nguyªnliÖu lín, thao t¸c dÔ dµng, cÊu t¹o ®¬n gi¶n, dÔ tù ®éng hãa nh−ng nã còng cã nh÷ngnh−îc ®iÓm lµ chiÕm qu¸ nhiÒu diÖn tÝch mÆt b»ng ph©n x−ëng.1.6.2 ThiÕt bÞ röa

Qu¸ tr×nh röa lµ qu¸ tr×nh lo¹i bá nh÷ng chÊt bÈn b¸m trªn bÌ mÆt nguyªn liÖu nh− ®Êt,

çt, lµ c©y, vi sinh vËt... chÝnh v× thÕ mµ thiÕt bÞ röa ®−îc sö dông hÇu hÕt trong çc nhµm¸y chÕ biÕn thùc phÈm. ThiÕt bÞ nµy sö dông n−íc hoÆc dung dÞch tÈy röa ®Ó lµm s¹chbÒ mÆt nguyªn liÖu. ThiÕt bÞ röa còng cã nhiÒu lo¹i: cã thÓ dïng n−íc xèi trùc tiÕp lªnnguyªn liÖu cÇn röa hoÆc thùc hiÖn qu¸ tr×nh ng©m sau ®ã xèi l¹i mét lÇn n÷a, khi ®ã çcchÊt bÈn b¸m trªn bÒ mÆt cña nguyªn liÖu bÞ tr−¬ng në, hßa tan sau ®ã sÏ bÞ xèi l¹i métlÇn n÷a. Nh− vËy thùc phÈm ®· ®−îc lµm s¹ch. ThiÕt bÞ röa kiÎu xèi sö dông nhiÒu n−ích¬n thiÕt bÞ röa kiÓu ng©m xèi. Çc thiÕt bÞ nµy th−êng ®−îc ®Æt phÝa tr−íc d©y chuyÒns¶n xuÊt. Ngoµi ra cßn cã çc thiÕt bÞ bãc vá qu¶, cñ lµm s¹ch bÒ mÆt nguyªn liÖu.1.6.3 ThiÕt bÞ ph©n lo¹i

ThiÕt bÞ ph©n lo¹i sö dông ®Ó ph©n chia hçn hîp thùc phÈm thµnh nhiÒu kÝch cì kh¸cnhau. Hçn hîp n«ng s¶n thùc phÈm th−êng ë d¹ng cñ, qu¶ vµ h¹t. Qu¸ tr×nh ph©n chia nµyth−êng dïng çc thiÕt bÞ nh− m¸y ph©n lo¹i trôc l¨n, m¸y sµng ph©n lo¹i, m¸y ph©n lo¹itrôc vÝt vµ ph©n lo¹i nhê quang ®iÖn... çc thiÕt bÞ nµy cã −u ®iÓm ph©n lo¹i nhanh çc hçnhîp thùc phÈm thµnh nhiÒu lo¹i kh¸c nhau nh−ng cã nh−îc ®iÓm lµ ®èi víi qu¸ tr×nh ph©nlo¹i hçn hîp d¹ng h¹t th× kh¶ n¨ng ph©n lo¹i kÐm h¬n víi çc lo¹i qu¶ hoÆc cñ.1.6.4 M¸y lµm nhá nguyªn liÖu:

NghiÒn nhá nguyªn liÖu lµ mét qu¸ tr×nh sö dông çc lùc c¬ häc ®Ó ph©n chia thùcphÈm ra thµnh kÝch th−íc nhá h¬n. Çc qu¸ tr×nh nµy th−êng lµ nghiÒn bét g¹o, bét s¾n..trong çc nhµ m¸y chÕ biÕn tinh bét, chÕ biÕn ®−êng, qu¸ tr×nh c¾t thÞt gia sóc, gia cÇmtrong çc nhµ m¸y chÕ biÕn ®å hép, c¾t rau qu¶ trong nhµ m¸y chÕ biÕn rau qu¶... ÇcthiÕt bÞ chÝnh sö dông nghiÒn nguyªn liÖu lµ m¸y nghiÒn r¨ng, m¸y nghiÒn ®Üa, m¸y

nghiÒn bóa, m¸y c¾t l¸t thùc phÈm, m¸y nghiÒn vÝt, m¸y b¨m nhuyÔn thùc phÈm, m¸y chµx¸t thùc phÈm...1.6.5 M¸y khuÊy trén:

ThiÕt bÞ khuÊy trén sö dông ®Ò hßa trén nhiÒu cÊu tö thùc phÈm víi nhau. Çc lo¹i s¶nphÈm d¹ng r¾n, d¹ng dÎo vµ d¹ng láng sÏ cã çc lo¹i thiÕt bÞ khuÊy trén kh¸c nhau. ÇcthiÕt bÞ khuÊy trén chÊt r¾n nh− thiÕt bÞ khuÊy trén d¹ng thïng quay n»m ngang, d¹ngthïng quaycã trôc th¼ng ®øng, thïng quay d¹ng lôc l¨ng, thïng quay d¹ng ch÷ Y, thïngquay d¹ng l¨ng trô. Çc thiÕt bÞ khuÊy trén chÊt láng lµ çc çnh khuÊy nh− çnh khuÊym¸i chÌo, çnh khuÊy ch©n vÞt vµ çnh khuÊy tuèc bin. Çc thiÕt bÞ khuÊy trén nguyªnliÖu d¹ng dÎo lµ thiÕt bÞ khuÊy trén mét çnh khuÊy, thiÕt bÞ khuÊy trén hai çnh khuÊy.



10

1.6.6 M¸y rãt hépQu¸ tr×nh rãt hép c¶i tiÕn ®iÒu kiÖn vÖ sinh, ®¶m b¶o n¨ng suÊt cao vµ ®Þnh l−îng s¶n

phÈm mét çch chÝnh x¸c. Qu¸ tr×nh rãt vµo hép th−êng lµ ph−¬ng ph¸p khèi l−îng,ph−¬ng ph¸p thÓ tÝch vµ ph−¬ng ph¸p ph©n l−îng theo møc. Hai ph−¬ng ph¸p sau cïngth−êng ®−îc phæ biÕn vµ sö dông nhiÒu nhÊt trong qu¸ tr×nh rãt vµo hép. Qu¸ tr×nh rãt®−îc thùc hiÖn trªn çc thiªt bÞ nh− ®Þnh l−îng kiÓu ®Üa quay ®èi víi çc s¶n phÈm r¾n,thiÕt bÞ d¹ng ®Þnh l−îng d¹ng cèc ®ong, d¹ng pitt«ng ®Èy, d¹ng cét khÝ...1.6.7 M¸y ghÐp n¾p

GhÐp n¾p chai hoÆc hép lµ mét giai ®o¹n quan träng v× nã t¸c dông b¶o qu¶n vµ chøa®ùng, tr¸nh sù tiÕp xóc cña thùc phÈm víi m«i tr−êng bªn ngoµi. Qu¸ tr×nh ghÐp n¾p chai,lä thùc hiÖn nhê vµo ph−¬ng ph¸p dËp, vÆn ren... qu¸ tr×nh ghÐp n¾p hép s¾t ®−îc thùchiÖn trong çc m¸y ghÐp mÝ, sö dông çc con l¨n ghÐp mÝ cuén çc mÝ l¹i víi nhau vµ Ðpchóng l¹i. Cã çc lo¹i m¸y ghÐp mÝ b¸n tù ®éng, m¸y ghÐp mÝ tù ®éng, m¸y ghÐp mÝ ch©n

kh«ng tù ®éng.1.6.8 ThiÕt bÞ ®un nãng, chÇn, hÊp§©y lµ qu¸ tr×nh sö dông nhiÖt nãng t¸c ®éng vµo thùc phÈm, lµ mét qu¸ tr×nh chuÈn bÞ

cho çc qu¸ tr×nh tiÕp theo. Qu¸ tr×nh ®un nãng sö dông nåi hai vá ®Ó luéc, nÊu chÝn thùcphÈm. Çc thiÕt bÞ èng lång èng, thiÕt bÞ ®un nãng èng chïm vá bäc n»m ngang, d¹ng b¶n®Ó gia nhiÖt cho çc s¶n phÈm láng. Qu¸ tr×nh chÇn, hÊp sö dông h¬i n−íc b·o hßa trongçc thiÕt bÞ liªn tôc nh− thiÕt bÞ chÇn, hÊp b¨ng t¶i, thiÕt bÞ chÇn thïng quay.1.2.9 ThiÕt bÞ thanh trïng:

Thanh trïng lµ mét kh©u rÊt quan träng ®Ó b¶o qu¶n s¶n phÈm ®−îc l©u dµi, tr¸nhsù h− háng d−íi t¸c dông cña vi sinh vËt vµ enzyme trong thêi gian b¶o qu¶n. Thanh trïngth−êng sö dông h¬i n−íc b·o hßa hoÆc n−íc nãng ë ¸p suÊt thÊp hoÆc cao tïy thuéc vµotõng lo¹i s¶n phÈm. ThiÕt bÞ thanh trïng còng ph©n chia thµnh hai d¹ng lµ thanh trïnggi¸n ®o¹n vµ thiÕt bÞ thanh trïng liªn tôc. ThiÕt bÞ thanh trïng gi¸n ®o¹n lµm viÖc ë ¸psuÊt cao cã 3 d¹ng: d¹ng n»m ngang sö dông h¬i lµm viÖc ë ¸p suÊt cao, d¹ng th¼ng ®øngsö dông h¬i lµm viÖc ë ¸p suÊt cao, d¹ng n»m ngang sö dông n−íc gia nhiÖt ë ¸p suÊt cao.Çc thiÕt bÞ thanh trïng liªn tôc thanh trïng chai hoÆc hép th−êng lµ d¹ng b¨ng t¶i. Cßnthanh trïng hçn hîp láng th−êng sö dông d¹ng tÊm b¶n gièng thiÕt bÞ ®un nãng kiÓu tÊmb¶n, thiÕt bÞ µy cho hiÖu qu¶ nhanh vµ n¨ng suÊt lín nh−ng chØ ¸p dông cho çc s¶n phÈmd¹ng láng cßn s¶n phÈm kh¸c nh− ®å hép, chai... th× kh«ng sö dông ®−îc thiÕt bÞ nµy.1.6.10 ThiÕt bÞ sÊy

SÊy kh« lµm gi¶m hµm l−îng n−íc trong thùc phÈm, khi hµm l−îng n−íc trong

thùc phÈm bÞ gi¶m th× vÝ sinh vËt, nÊm mèc bÞ øc chÕ, do ®ã khi sö dông ph−¬ng ph¸p sÊysÏ cã t¸c dông b¶o qu¶n s¶n phÈm l©u h¬n. Vµ ngµy nay, ph−¬ng ph¸p sÊy ®· ®−îc ¸pdông phæ biÕn vµ ®a d¹ng. Çc thiÕt bÞ sÊy nh− thiÕt bÞ sÊy ch©n kh«ng tiÕp xóc, thiÕt bÞsÊy trôc (sÊy tang), thiÕt bÞ sÊy l«, thiÕt bÞ sÊy ®èi l−u, thiÕt bÞ sÊy buång, thiÕt bÞ sÊy hÇm,thiÕt bÞ sÊy th¸p, thiÕt bÞ sÊy thïng quay, thiÕt bÞ sÊy tÇng s«i, thiÕt bÞ sÊy khÝ ®éng, thiÕtbÞ sÊy phun, thiÕt bÞ sÊy dïng b¬m nhiÖt, thiÕt bÞ sÊy b»ng bøc x¹ hång ngo¹i, thiÕt bÞ sÊyb»ng dßng ®iÖn cao tÇn, thiÕt bÞ sÊy ch©n kh«ng th¨ng hoa. ViÖc øng dông çc thiÕt bÞ nµyvµo ®Ó sÊy s¶n phÈm n«ng s¶n rÊt ®a d¹ng vµ phô thuéc vµo nhµ m¸y lùa chän ph−¬ngph¸p sÊy nµo phï hîp víi s¶n phÈm cña nhµ m¸y.



11

CH¦¥NG II. ÇC THIÕT BÞ VËN CHUYÓN 2.1. B¨ng t¶i

2.1.1. C«ng dông : Dïng ®Ó vËn chuyÓn çc vËt liÖu rêi hoÆc vËt liÖu ®¬n chiÕc theoph−¬ng n»m ngang, ph−¬ng nghiªng (kh«ng qu¸ 24o ®èi víi tÊm b¨ng kh«ng cã gê)B¨ng t¶i ®−îc sö

dông nhiÒu trong çc nhµm¸y chÕ biÕn thùc phÈm nh−vËn chuyÓn lóa g¹o, cµ chuatõ kho chøa ra n¬i s¶n xuÊt,døa ... B¨ng t¶i ®· ®−îc södông trong çc thiÕt bÞ nhiÖt: nh− thiÕt bÞ hÊp b¨ng t¶i,thiÕt bÞ r¸n, thiÕt bÞ sÊy b¨ng

t¶i...2.1.2 . CÊu t¹o chung vµnguyªn lý ho¹t ®éngTrong ®ã:

1.Khung m¸y 6.Con l¨n ®ì trªn2.Tang bÞ ®éng 7.PhÔu n¹p nguyªn liÖu3.Tang chñ ®éng 8.PhÔu th¸o nguyªn liÖu4.TÊm b¨ng 9.C¬ cÊu c¨ng b¨ng t¶I6.Con l¨n ®ì d−íi 10.M« t¬ ®iÖn

Trªn khung lµm b»ng thÐp cã g¾n tang chñ ®éng vµ tang bÞ ®éng. TÊm b¨ng sè (4)®−îc quÊn trªn 2 tang chñ ®éng (3) vµ bÞ ®éng (2), tÊm b¨ng võa lµ bé phËn kÐo võa lµ béphËn t¶i vËt liÖu. TÊm b¨ng chuyÓn ®éng nhê vµo sù ma s¸t gi÷a tÊm b¨ng vµ 2 tang. Tïytheo tÝnh chÊt cña c«ng viÖc vµ lo¹i vËt liÖu mµ sö dông çc lo¹i tÊm b¨ng kh¸c nhau: tÊm

B¨ng t¶i

1

2

43

857

6

9

10CÊu t¹o cña b¨ng t¶i



12

b¨ng v¶i-cao su, thÐp l¸, l−íi thÐp hoÆc çc vËt liÖu kh¸c. Mçi lo¹i tÊm b¨ng cã tang quayt−¬ng øng.

TÊm b¨ng v¶i - cao su: ®−îc sö dông nhiÒu trong nhµ m¸y chÕ biÕn thùc phÈmdïng vËn chuyÓn hµng gåm çc líp lµm b»ng v¶i bè xen gi÷a çc líp b»ng cao su. Çc lípnµy x¾p xÕp xen kÏ nhau. PhÇn chÞu lùc chÝnh lµ líp v¶i, phÇn liªn kÕt çc líp, chèngthÊm, ng¨n n−íc lµ líp cao su

Ngoµi ra cßn cã b¨ng t¶i chÞu l¹nh, chÞu nhiÖt phô thuéc vµo líp cao su

§èi víi tÊm b¨ng v¶i cao su: tang dÉn cã cÊu t¹o h×nh trô cã bÒ mÆt h¬i låi (®é låikho¶ng 0.005) ®Ó tr¸nh hiÖn t−îng xª dÞch cña tÊm b¨ng.Tang cña con l¨n: §−êng kÝnh cña tang D > 125.nn lµ sè líp v¶i bè

ChiÒu dµi cña tang dÉn lín h¬n chiÒu réng cña tÊm b¨ng,100 (mm)

L tang = Bb + 100 (mm)§Ó t¨ng ma s¸t cña tang: bÒ mÆt cña tang cã thÓ bäc lãp cao suhoÆc t¨ng gãc «m β cña tÊm b¨ng.

TÊm b¨ng thÐp l¸ : lµ mét l¸ thÐp ®−îc çn máng,lo¹i tÊm b¨ng nµy dïng víi çc c«ng ®o¹n cÇn cã sù chÞu

nhiÖt, chÞu l¹nh, tang quay cña d¹ng tÊm b¨ng nµy d¹ngh×nh trô trßn bÒ mÆt cã bäc çc líp cao su ®Ó t¨ng ma s¸t.

TÊm b¨ng l−íi thÐp ®−îc øng trong çc qu¸ tr×nhtrÇn, röa, hÊp, cÊp ®«ng b¨ng t¶i, tang quay cña b¨ng t¶i lo¹i nµy lµ h×nh lôc l¨ng

Cao su

Cao suV¶i bè

MÆt c¾t ngang bÒ mÆt b¨ng t¶i

L t a n g

=

B +

1 0 0

VÝ trÝ l¾p ®Æt tÊm b¨ng trªntang

Thanh tr−ît

TÊm b¨ng l−íi thÐp



13

Mét sè lo¹i tÊm b¨ng

- §Ó truyÒn chuyÓn ®éng cho b¨ng t¶i dïng m«t¬ ®iÖn sè (10) vµ hÖ thèng gi¶m tèctruyÒn ®éng th«ng qua truyÒn ®éng ®ai hoÆc truyÒn ®éng xÝch.

- §Ó n¹p nguyªn liÖu dïng phÔu n¹p sè (7) vµ th¸o liÖu dïng phÔu th¸o liÖu sè (8)

- Con l¨n (5) ®−îc dïng ®Ó ®ì tÊm b¨ng trong suèt chiÒu dµi cña vËn chuyÓn, t¹o h×nhd¹ng cho tÊm b¨ng, khi vËn chuyÓn çc vËt liÖu nhÑ cho phÐp tÊm b¨ng tr−ît trªn çcthanh dÉn h−íng b»ng gç hoÆc b»ng thÐp.

Gi¸ ®ì con l¨n th¼ng : gåmnhiÒu trôc l¨n, rçng ®−îctreo trªn gi¸. Trôc l¨n th¼ngcã thÓ l¾p ®−îc c¶ hainh¸nh: cã t¶i hoÆc kh«ngt¶i. ChiÒu dµi con l¨n th¼ng

B TÊm b¨ng

Con l¨n

Gi¸ ®ì con l¨n th¼ng



14

lu«n lín h¬n chiÒu réng cña tÊm b¨ng. Kho¶ng çch gi÷a hai gi¸ ®ì con l¨n c¹nh nhautrªn nh¸nh cã t¶i gÇn h¬n kho¶ng çch 2 gi¸ ®ì con l¨n trªn nh¸nh kh«ng t¶i. Kho¶ngçch gi÷a hai gi¸ ®ì con l¨n ®−îc x¸c ®Þnh nh− sau:

Lt = A - 0,625 . BA: HÖ sè thùc nghiÖm phô thuéc vµo khèi l−îng riªng cña vËt liÖu

B : ChiÒu réng tÊm b¨ng, mm§èi víi vËt liÖu cã khèi l−îng riªngρ < 1000 kg/m3 th× A= 1750 (mm)1000 kg/m3 < ρ < 1500 kg/m3 th× A =1640 (mm)1500 kg/m3 < ρ < 2000 kg/m3 th× A= 1550 (mm)

Gi¸ ®ì con l¨n lßng m¸ng: môc ®Ých lµ ®Ó t¨ng n¨ng suÊt vËn chuyÓn cña b¨ng t¶i th−êngdïng cho çc lo¹i vËt liÖu rêi.- Bé phËn c¨ng b¨ng dïng ®Ó ®iÒu chØnh lùc c¨ng cho tÊm b¨ng. Bé phËn c¨ng cã thÓ lµ

c¨ng b»ng bu l«ng hay c¨ng b»ng ®èi träng. Lùc c¨ng kh«ng ®−îc qu¸ lín hoÆc qu¸nhá. NÕu lùc c¨ng qu¸ lín lµm cho tÊm b¨ng mau mßn, lµm tiªu hao n¨ng l−îng khivËn chuyÓn. Khi lùc c¨ng qu¸ nhá tÊm b¨ng kh«ng chuyÓn ®éng hoÆc chuyÓn ®éngkh«ng ®Òu.

§Ó c¨ng b¨ng t¶i, tang bÞ ®éng ®−îc l¾p lªn gèi ®ì vµ gèi ®ì cã thÓ di chuyÓn ®−îctrªn khung cña b¨ng t¶i

C¬ cÊu c¨ng :+ C¨ng b»ng bu l«ng: CÊu t¹o ®¬n gi¶n, ®iÒu chØnh

lùc c¨ng nhiÒu lÇn

C¨ng b»ng ®èi träng :

2.1.3. ¦u vµ nh−îc ®iÓm:- ¦u ®iÓm:

TÊm b¨ng

con l¨n

Gi¸ ®ì con l¨n lßng m¸ng

C¬ cÊu c¨ng b»ng bu l«ng

C¬ cÊu c¨ng b»ng ®èi träng



15

+ CÊu t¹o ®¬n gi¶n, vËn hµnh an toµn, bÒn, dÔ sö dông, dÔ tù ®éng hãa, Ýt g©y ån.+ Cã kh¶ n¨ng vËn chuyÓn vËt liÖu ®¬n chiÕc hoÆc vËt liÖu rêi+ N¨ng suÊt vËn chuyÓn cao, vèn ®Çu tõ thÊp, tiªu hao n¨ng l−îng thÊp h¬n so víi

çc thiÕt bÞ vËn chuyÓn cïng n¨ng suÊt.- Nh−îc ®iÓm

+ DiÖn tÝch chiÕm chç lín+ Kh«ng vËn chuyÓn ®−îc çc vËt liÖu lªn ®é dèc qu¸ lín (nhá h¬n 24 o), nÕu sö dông

b¨ng t¶i ®Ó vËn chuyÓn vËt liÖu lªn cao th× tÊm b¨ng cña b¨ng t¶i ph¶i cã gê. 2.1.4. Ph©n lo¹i b¨ng t¶i vµ mét sè øng dông- B¨ng t¶i cè ®Þnh : çc lo¹i d¹ng th¼ng, d¹ng xo¾n, nÕu vËn chuyÓn víi ®é dèc lªn cao

th× tÊm b¨ng ph¶i cã çc gê ®Ó mang nguyªn liÖu.- B¨ng t¶i l−u ®éng: b¨ng t¶i cã thÓ di chuyÓn ®−îc trªn mÆt b»ng ph©n x−ëng nhê hÖ

thèng b¸nh xe.

2.1.5. Çc th«ng sè chñ yÕu cña b¨ng t¶i : 2.1.5.1 VËn tèc cña tÊm b¨ng : VËn tèc cña tÊm b¨ng phô thuéc vµo lo¹i vËt liÖu cÇn vËnchuyÓn, tr¸nh hiÖn t−îng vËt liÖu sÏ v¨ng ra ngoµi tÊm b¨ng khi n¹p liÖu vµ vËn chuyÓn.

+VËt liÖu ®¬n chiÕc : v = 0,6 - 1,2 (m/s)+VËt liÖu bét v = 1,5 - 2,5 (m/s)+VËt liÖu h¹t v = 2,5 - 4,5 (m/s).

2.1.5.2 N¨ng suÊt b¨ng t¶i :- §èi víi vËt liÖu rêi :

- G = 3.600 . F. v. ρ.ϕ (kg/h) - F : DiÖn tÝch cña vËt liÖu trªn b¨ng t¶i (m2)- v : VËn tèc cña b¨ng t¶i (m/s)- ρ: khèi l−îng riªng cña vËt liÖu trªn b¨ng t¶i, kg/m3.- ϕ: hÖ sè chøa ®Çy (%)- ϕ = 1 khi b¨ng t¶i n»m ngang- ϕ = 0,7 – 0,8 khi b¨ng t¶i vËn chuyÓn vËt liÖu lªn cao.

- §èi víi vËt liÖu ®¬n chiÕc

(kg/h).qa

v3600G =

a

v : sè kiÖn hµng/1 gi©y

v: vËn tèc cña tÊm b¨ng (m/s);a : kho¶ng çch gi÷a 2 kiÖn hµng(m);q : träng l−îng cña mét kiÖn hµng (Kg)

2.1.5.3 C«ng suÊt cña b¨ng t¶i- D¹ng n»m ngang

Kw f LG

N ,.367

..

η =

Trong ®ã: - G : n¨ng suÊt cña b¨ng t¶i (kg/h)- L : kho¶ng çch vËn chuyÓn, m- f: hÖ sè ma s¸t (®èi víi con l¨n ®ì f= 0,3 ®Õn 0,8, con l¨n lßng m¸ng f= 1 ®Õn 4)



16

- η : hiÖu suÊt truyÒn ®éng (η = 0,7 ®Õn 0,8)- D¹ng n»m nghiªng :

Kw H G f LG

N ,.367

...

η

+=

Trong ®ã: - G : n¨ng suÊt cña b¨ng t¶i (kg/h)- L : kho¶ng çch vËn chuyÓn, m- H : chiÒu cao vËn chuyÓn, m- f: hÖ sè ma s¸t (®èi víi con l¨n ®ì f= 0,3 ®Õn 0,8, con l¨n lßng m¸ng f= 1 ®Õn 4)- η : hiÖu suÊt truyÒn ®éng (η = 0,7 ®Õn 0,8)2.2 GÇu t¶i2.2.1. C«ng dông

Dïng ®Ó vËn chuyÓn vËt liÖu rêi theo ph−¬ng th¼ng ®øng hoÆc ph−¬ng nghiªng cã®é dèc lín h¬n 50o. VËt liÖu rêi bao gåm nhiÒu d¹ng: d¹ng bét, d¹ng h¹t vµ d¹ng côc.2.2.2. CÊu t¹o chung

GÇu t¶i gåm cã nh÷ng bé phËn chÝnh sau :a.Bé phËn kÐo: bé phËn kÐo cã thÓ lµ tÊm b¨ng hoÆc d©y xÝch trªn ®ã cã g¾n çc

gÇu vµ ®−îc uèn vßng qua tang trªn (tang chñ ®éng) vµ tang d−íi (tang bÞ ®éng) cña m¸y.b.Ch©n gÇu t¶i: Gåm cã tang bÞ ®éng, cöa n¹p liÖu, bé phËn c¨ng ngoµi ra cßn cã

cöa quan s¸t qu¸ tr×nh n¹p liÖu.c.§Çu gÇu t¶i: gåm tang chñ ®éng, hÖ thèng truyÒn ®éng vµ cöa th¸o nguyªn liÖu.d.Th©n gÇu t¶i: Gåm nhiÒu ®o¹n èng cã tiÕt diÖn trßn hoÆc h×nh ch÷ nhËt ghÐp nèi

víi nhau b»ng mÆt bÝch vµ bulong, bao kÝn bé phËn kÐo.

CÊu t¹o chung cña gÇu t¶i

2.2.3 Nguyªn lý lµm viÖc :

Qu¸ tr×nh ®æ vËt liÖu cña gÇu



17

CÊu t¹o chi tiÕt cña gÇu t¶i

Mét d¹ng gÇu t¶i

VËt liÖu ®−îc ®−a vµo qua cöa n¹p liÖu vµ tËp trung ë ch©n gÇu t¶i. Çc gÇu ®i quasÏ móc vËt liÖu vµ vËn chuyÓn lªn ®Çu gÇu t¶i. T¹i cöa th¸o liÖu, d−íi t¸c dông cña tränglùc vµ lùc ly t©m vËt liÖu ®−îc ®æ xuèng cöa th¸o liÖu, sau ®ã chuyÓn ®Õn n¬i sö dông.

Çc ph−¬ng thøc ®æ vËt liÖu: gäi m lµ khèi l−îng cña vËt liÖu vËn chuyÓn tronggÇu, Flt lµ lùc ly t©m sinh ra do vßng quay cña tang, F lt = mv2 /r, trong ®ã r lµ kho¶ng çchtõ t©m cña tang quay ®Õn t©m cña gÇu .

NÕu Flt > G : gäi lµ ®æ (th¸o) ly t©m, ph−¬ng ph¸p nµy ¸p dông cho çc vËt liÖud¹ng h¹t. NÕu Flt < G : gäi lµ ®æ (th¸o) träng lùc, ph−¬ng ph¸p nµy ¸p dông cho vËt liÖud¹ng côc lín. NÕu Flt = G : gäi lµ ®æ (th¸o) hçn hîp, ph−¬ng ph¸p nµy ¸p dông cho çc vËtliÖu d¹ng bét. 2.2.4. Çc bé phËn chÝnh cña gÇu t¶i

2.2.4.1 .GÇuTïy theo chñng lo¹i vËt liÖu cÇn vËt chuyÓn mµ gÇu cã cÊu t¹o kh¸c nhau. Cã ba

lo¹i gÇu lµ gÇu s©u, gÇu c¹n, gÇu ®¸y nhän.- GÇu s©u dïng cho nh÷ng vËt liÖu kh« dÔ ®æ ra khái gÇu: g¹o, lóa, ng«...- GÇu c¹n dïng cho nh÷ng vËt liÖu rêi khã t¬i: thøc ¨n gia sóc....- GÇu ®¸y nhän dïng cho vËt liÖu to, r¾n, nh¸m, dÔ bÞ mµi mßn.Lo¹i gÇu s©u vµ c¹n ®−îc l¾p çch nhau mét kho¶ng a = (2,5 – 3).hh: ChiÒu cao cña gÇu



18

Çc gÇu ®¸y nhän l¾p liªn tiÕp nhau trªn bé phËn kÐo vµ trªn çc gÇu cã chÕ t¹o gê.Khi ®æ vËt liÖu th× vËt liÖu ë gÇu sau ch¶y trªn thµnh ®¸y cña gÇu phÝa tr−íc. Çc gÇu l¾pvµo bé phËn kÐo b»ng nh÷ng bul«ng ®Æc biÖt. VËt liÖu chÕ t¹o gÇu th−êng lµ b»ng thÐptÊm vµ ®«i khi còng dïng lo¹i gÇu ®óc.2.24.2 .Bé phËn kÐoGÇu t¶i th−êng dïng bé phËn kÐo lµ d©y b¨ng hoÆc d©y xÝch.

-D©y b¨ng : Lµ tÊm b¨ng b»ng v¶i cao su, cã chiÒu réng lín h¬n chiÒu réng cña gÇu

25 - 30 mm, ch¹y ªm, tèc ®é vËn chuyÓn lín, cã tÝnh ®µn håi, Ýt hao mßn.-D©y xÝch : Sö dông vËt liÖu nÆng vµ ®èi víi vËt liÖu kh«ng thÓ sö dông d©y b¨ng

nh− vËt liÖu nãng, lÉn hãa chÊt ...tèc ®é vËn chuyÓn nhá tõ 0,5 – 1 m/s.2.2.5 TÝnh to¸n2.2.5.1N¨ng suÊt cña gÇu t¶i :

X¸c ®Þnh theo c«ng thøc :

ρ ϕ ..i.a

v3,6Q = (kg/h)

Trong ®ã :v : VËn tèc cña bé phËn kÐo (m/s)

a : Kho¶ng çch gi÷a 2 gÇu l¾p gÇn nhau (m)i : ThÓ tÝch cña gÇu (lÝt)ρ : khèi l−îng riªng cña vËt liÖu vËn chuyÓn (kg/m3)

ϕ : HÖ sè chøa ®Çy cña gÇu (lµ tû sè gi÷a khèi vËt liÖu trong gÇu/ thÓ tÝch h×nhhäc cña gÇu). D¹ng bét, h¹t ϕ = 0.75 – 0.95, d¹ng Èm ϕ = 0.6 – 0.8, d¹ng côcϕ = 0.5 – 0.7.

2.2.5.2 C«ng suÊt cña gÇu t¶i :

(kW)367.

Q.HN côñoäng

η =

b

h 65 °

l

GÇu s©u

b

h 50 °

l

GÇu ®¸y nhän

h 45 °

b l

GÇu c¹n



19

Q : N¨ng suÊt gÇu t¶i (kg/h)H : ChiÒu cao n©ng vËt liÖu (m)η : HiÖu suÊt cña gÇu t¶i.

Puly c¨ng d¹ng çnh chèng nghiÒn n¸t vËt liÖu2..2.6 ¦u ®iÓm vµ nh−îc ®iÓm :

*¦u :- CÊu t¹o ®¬n gi¶n- DiÖn tÝch chiÕm chç nhá- Cã kh¶ n¨ng vËn chuyÓn lªn cao 50 – 70 (m), n¨ng suÊt cao.

*Nh−îc ®iÓm :- DÔ bÞ qu¸ t¶i do ®ã nguyªn liÖu ph¶i n¹p liªn tôc, ®Òu ®Æn.

2.3 VÝt t¶i2.3.1.C«ng dông : VÝt t¶i dïng ®Ó vËn chuyÓn vËt liÖu r¾n ë d¹ng bét, h¹t nhá, d¹ng côc

theo ph−¬ng ngang, nghiªng hay th¼ng ®øng. VÝt t¶i ®−îc øng dông trong d©y chuyÒn s¶nxuÊt bét ç, bét cµ chua, trong d©y chuyÒn s¶n xuÊt bia dïng ®Ó vËn chuyÓn malt, tinhbét...2.3.2. CÊu t¹o vµ ho¹t ®éng



20

1(E).M¸ng 5.Cöa th¸o liÖu2(A).Çnh vÝt 6.Puly truyÒn ®éng3(B).Trôc vÝt 7.Cöa quan s¸t4.Cöa n¹p liÖu

VÝt t¶i cã cÊu t¹o gåm mét m¸ng h×nh m¸ng ch÷ U ®−îc ®Ëy n¾p hoÆc h×nh trô

trßn. Bªn trong m¸ng cã ®Æt trôc vÝt vµ çc çnh vÝt (3). Trôc ®−îc chÕ t¹o d¹ng rçng vµ®−îc l¾p trªn hai æ ®ì. Trªn trôc ng−êi ta l¾p çc çnh vÝt sè (2) cã h×nh vµnh kh¨n, çnh®−îc uèn cong vµ hµn chÆt vµo trôc.

M¸ng cña vÝt t¶i gåm nhiÒu ®o¹n dµi 2 - 4m ®−îc ghÐp víi nhau bëi mÆt bÝch vµbu l«ng. Khi m¸ng vÝt qu¸ dµi th× ng−êi ta ®Æt thªm çc gèi ®ì trung gian ®Ó h¹n chÕ sùvâng cña trôc vÝt, th−êng ®−îc chÕ t¹o gèi ®ì theo çc tiªu chuÈn vÒ kÝch th−íc cña æ trôc.Tuú theo chiÒu quay cña trôc vµ chiÒu xo¾n cña çnh vÝt mµ ta cã h−íng vËn chuyÓn vËtliÖu kh¸c nhau.

VËt liÖu ®−îc ®−a vµo cöa n¹p liÖu qua èng n¹pliÖu sè (4), khi lµm viÖc trôc vÝt quay, d−íi t¸c dôngcña träng lùc vµ lùc ®Èy cña çnh vÝt vËt liÖu chuyÓn®éng tÞnh tiÕn theo chiÒu song song víi trôc, chØ métphÇn nhá bÞ cuèn theo chiÒu xo¾n cña vÝt. VËt liÖu

®−îc vËn chuyÓn ®Õn cöa th¸o liÖu vµ ®i ra ngoµi. phÝacuèi cña vÝt t¶i cÇn l¾p thªm van an toµn cho vËt liÖutho¸t ra ngoµi khi m¸ng qu¸ ®Çy.

T¹i vÞ trÝ n¹p liÖu vµ th¸o liÖu th−êng cã vanch¾n ®Ó ®iÒu chØnh chÕ ®é n¹p liÖu vµ th¸o liÖu. Cöaquan s¸t (7) ®Ó quan s¸t chÕ ®é lµm viÖc cña vÝt t¶i.2.3.3 ¦u nh−îc ®iÓm cña vÝt t¶i2.3.3.1 ¦u ®iÓm:

+TiÕt diÖn nhá h¬n thiÕt bÞ cïng chøc n¨ng+Tèc ®é quay cña trôc vÝt kh¸ lín. Do ®ã nã cã thÓ ho¹t ®éng víi mét ®éng c¬ ®iÖn

riªng.

Çnh vÝt

Thµnh vÝt t¶i



21

+Gi¸ thµnh vËn chuyÓn thÊp.2.3.3.2 Nh−îc ®iÓm:

+ChiÒu dµi vËn chuyÓn vµ n¨ng suÊt bÞ h¹n chÕ, kh«ng qu¸ 30m, vµ n¨ng suÊt tèi®a lµ 100T/h.

+ChØ vËn chuyÓn ®−îc vËt liÖu t−¬ng ®èi ®ång ®Òu+Khi vËn chuyÓn mét phÇn vËt liÖu bÞ dËp n¸t vµ ph©n theo khèi l−îng riªng do ma

s¸t cña vËt liÖu víi thµnh vÝt t¶i vµ vÝt t¶i, t¹o ra mét hçn hîp vËt liÖu kh«ng ®Òu vÒ khèil−îng riªng.

2.3.4. N¨ng suÊt vÝt t¶i:

(kg/h).k.S.n.4

)d(D60.Q

22

ϕ ρ π

.−

=

Trong ®ã:

D: §−êng kÝnh ngoµi cña çnh vÝt (m)d: §−êng kÝnh trôc vÝt (m)S: Lµ b−íc vÝt (m)n: Sè vßng quay cña trôc vÝt/phótρ: khèi l−îng riªng cña vËt liÖu cÇn vËn chuyÓn (kg/m3)ϕ: HÖ sè ®æ ®Çyk: HÖ sè lät trë vÒ cña vËt liÖu

§é nghiªng cña vÝt(®é)

0 15 20 45 60 75

K 1 0.9 0.8 0.7 0.6 0.5

2.4. VËn chuyÓn b»ng kh«ng khÝ:VËn chuyÓn vËt liÖu b»ng kh«ng khÝ ®−îc øng dông ®Çu tiªn vµo vËn chuyÓn nh÷ng

vËt liÖu d¹ng sîi vµ h¹t. Nhê cã nhiÒu uu ®iÓm nªn h×nh thøc vËn chuyÓn nµy ®−îc øngdông réng r·i vµ trong rÊt nhiÒu tr−êng hîp ®−îc thay thÕ hoµn toµn cho ph−¬ng ph¸p vËnchuyÓn c¬ khÝ.

VËn chuyÓn vËt liÖu b»ng kh«ng khÝ dùa trªn nguyªn lý sö dông dßng khÝ chuyÓn®éng trong èng dÉn víi tèc ®é ®ñ lín ®Ó mang vËt liÖu tõ chç nµy ®Õn chç kh¸c d−íi tr¹ngth¸i l¬ löng. Theo lý thuyÕt, dßng khÝ cã vËn tèc ®ñ lín cã thÓ vËn chuyÓn vËt liÖu cã khèi

l−îng riªng vµ kÝch th−íc bÊt kú. Nh−ng v× n¨ng l−îng ®Ó vËn chuyÓn vµ tiªu tèn t¨ngnhanh rÊt nhiÒu lÇn so víi träng lùc cña h¹t vËt liÖu, cho nªn trong ph¹m vi thùc tÕ øngdông cña ph−¬ng ph¸p vËn chuyÓn b»ng kh«ng khÝ th−êng chØ sö dông cho çc lo¹i vËtliÖu h¹t cã kÝch th−íc t−¬ng ®èi nhá, nhÑ .

VËn chuyÓn b»ng kh«ng khÝ ®−îc dïng nhiÒu trong çc ngµnh c«ng nghiÖp kh¸cnhau. HiÖn nay n¨ng suÊt cña çc hÖ thèng vËn chuyÓn b»ng kh«ng khÝ dao ®éng tronggiíi h¹n kh¸ lín, cã thÓ ®¹t tíi 800 t/h, ®é dµi vËn chuyÓn cã thÓ tíi 1800 m vµ ®é cao cãthÓ ®¹t tíi 100m.

Trong çc nhµ m¸y chÕ biÕn l−¬ng thùc thùc phÈm, hÖ thèng ¸p suÊt thÊp vµ trungb×nh (chªnh ¸p gi÷a ®Çu hót vµ ®Èy <0,1 at) ®−îc sö dông réng r·i ®Ó c¬ giíi hãa çcnguyªn c«ng vËn chuyÓn trong ph©n x−ëng vµ gi÷a çc ph©n x−ëng víi nhau. Nh÷ng hÖ



22

thèng nµy lµm viÖc víi vËn tèc khÝ trong èng kho¶ng 18-20 m/s, nång ®é hçn hîp t−¬ng®èi thÊp (µ = 5kg vËt liÖu/kg kh«ng khÝ), suÊt tiªu tèn kh«ng khÝ kh¸ lín. Trong nhiÒutr−êng cho phÐp kÕt hîp vËn chuyÓn víi mét vµi qu¸ tr×nh c«ng nghÖ kh¸c nh− lµm m¸t,ph©n lo¹i, sÊy, v.v...

Nguyªn liÖu h¹t ®−îc «t« hoÆc tµu chë tíi, ®æ vµo thïng chøa råi ®−îc hót theo èngdÉn vµo buång l¾ng h¹t. T¹i ®©y do vËn tèc dßng khÝ gi¶m, h¹t l¾ng xuèng ®¸y buång, sau®ã ®−îc th¸o ra nhê bé phËn th¸o liÖu l¾p ë ®¸y buång. Kh«ng khÝ ®−îc dÉn vµo xycl«nl¾ng råi vµo m¸y läc tói ®Ó lµm s¹ch bôi. Tõ m¸y läc kh«ng khÝ s¹ch ®−îc hót vµo qu¹t vµra ngoµi trêi. §Ó cã thÓ lÊy nguyªn liÖu t¹i nhiÒu vÞ trÝ kh¸c nhau cÇn cã çc ®o¹n èngmÒm. Nhê hÖ thèng nµy cã thÓ hót nguyªn vËt liÖu tõ nhiÒu vÞ trÝ trong cïng mét lóc.

§Ó ®¶m b¶o cho çc hÖ thèng vËn chuyÓn b»ng kh«ng khÝ lµm viÖc kh«ng bÞ ng−ngtrÖ vµ ®¸ng tin cËy, cÇn chän tèc ®é kh«ng khÝ nh− sau:- Tr−êng hîp vËn chuyÓn h¹t trong çc èng dÉn th¼ng ®øng lÊy v = 22m/s khi nång ®é lµ

µ ≤ 4 kg /kg vµ v =25m/s khi µ > 4 kg/kg.- Tr−êng hîp vËn chuyÓn h¹t trong çc èng dÉn n»m ngang khi µ = 1- 4 kg/kg v > 18 -

22 m/s.

HÖ thèng vËn chuyÓn b»ng kh«ng khÝ



23

1. Pa l¨ng ®iÖn

Trong nhµ m¸y chÕ biÕn, do ph¶i n©ng h¹ vµ di chuyÓn mét mét khèi l−îng lín mµ

søc ng−êi kh«ng thÓ lµm ®−îc, ng−êi ta th−êng dïng Pal¨ng ®iÖn ch¹y trªn ®−êng ray

treo.

CÊu t¹o:

Bao gåm çc bé phËn : Thanh ray, B¸nh xe, Bé phËn tiÕp ®iÖn, M«t¬ ®iÖn, D©y çp, Rßng

räc, Mãc, Bé ®iÒu khiÓn, M« t¬ ®iÖn, Têi quay, æ bi, Bé phËn truyÒn ®éng, Bé phËn phanh,

Bé phËn b¶o hiÓm (cÇn b¶o hiÓm)

C«ng dông: Pal¨ng ®−îc dïng nhiÒu nhÊt ®Ó n©ng çc giá ®å hép vµo thiÕt bÞ thanh

trïng, vËn chuyÓn hµng ho¸ trong kho hµng. khèi l−îng mµ Pal¨ng cã thÓ n©ng ®−îc

kho¶ng 500 – 1 tÊn.

CÊu t¹o:

Pal¨ng ®iÖn gåm hai phÇn : c¬ cÊu n©ng vµ xe treo tù hµnh, xe treo tù hµnh ch¹y trªn

®−êng ray ch÷ I vµ ch¹y theo mét h−íng nhÊt ®Þnh

- Xe treo tù hµnh: bao gåm thanh ray ch÷ I, trªn hai mÐp d−íi cña thanh lµ çc b¸nh xe

®−îc truyÒn ®éng nhê ®éng c¬ ®iÖn, vËn tèc cña xe cã thÓ ®¹t 20 m/phót, trªn xe cã



24

g¾n bé phËn tiÕp ®iÖn , bé phËn nµy cã t¸c dông tiÕp ®iÖn víi çc d©y ®iÖn trÇn ch¹y

song song víi ®−êng ray.

§èi víi nh÷ng tr−êng hîp vËn chuyÓn ng¾n th× bé phËn nµy cã thÓ thay thÕ

b»ng d©y dÉn h×nh lß xo,

- C¬ cÊu n©ng : c¬ cÊu n©ng n»m phÝa d−íi xe treo tù hµnh bao gåm trôc têi, m«t¬, bé

phËn truyÒn ®éng , d©y çp, mãc, bé phËn phanh, cÇn b¶o hiÓm vµ bé ®iÒu khiÓn.

o D©y çp : mét ®Çu g¾n cè ®Þnh, mét ®Çu ®−îc vÊn vµo trôc têi qua rßng räc. Trôc têi cã

t¸c dông quÊn vµ nh¶ d©y çp, tèc ®é cña trôc têi kho¶ng 20 vßng/phót. CÇn b¶o hiÓm

cã t¸c dông chÆn rßng räc l¹i, kh«ng cho nã lªn cao. ngoµi ra cßn cã b¶ng ®iÒu khiÓn

cho xe tù hµnh vµ cã cÊu n©ng, B¶ng cã 4 nót: 2 nót ®iÒu khiÓn cho xe tù hµnh, 2 nót®iÒu khiÓn cho c¬ cÊu n©ng.

Khi muèn dõng ë vÞ trÝ trung gian, ng−êi ta sö dông c¬ cÊu phanh. Khi ®ã lß xo sÏ ®Èy m¸phanh h·m chuyÓn ®éng cña trôc têi l¹i.



25

Ch−¬ng 3. Çc thiÕt bÞ lµm s¹ch vµ ph©n lo¹iThùc phÈm sau khi thu ho¹ch vµ ®¸nh b¾t th−êng chøa çc t¹p chÊt ®ång thêi cã

chÊt l−îng còng nh− kÝch th−íc kh«ng ®ång ®Òu. Do ®ã cÇn cã çc c«ng ®o¹n ®Ó lµm s¹chvµ ph©n lo¹i nh»m t¹o ra nh÷ng nguyªn liÖu s¹ch vµ ®ång ®Òu cho çc c«ng ®o¹n chÕ biÕntiÕp theo.

3.1. Qu¸ tr×nh lµm s¹chQu¸ tr×nh lµm s¹ch lµ qu¸ tr×nh t¸ch vµ lo¹i bá chÊt bÈn ra khái bÒ mÆt cña thùc phÈmtrong nh÷ng ®iÒu kiÖn thÝch hîp. Qu¸ tr×nh lµm s¹ch cÇn tiÕn hµnh cµng sím cµng tèt ®Ókh«ng g©y ¶nh h−ëng ®Õn çc qu¸ tr×nh s¶n xuÊt tiÕp theo.

3.1.1. Lµm s¹ch theo ph−¬ng ph¸p kh«Lµm s¹ch theo ph−¬ng ph¸p kh« thÝch hîp ®Ó lµm s¹ch nh÷ng thùc phÈm cã ®é bÒn c¬ häclín vµ cã ®é Èm thÊp nh− çc lo¹i h¹t. Sau khi lµm s¹ch bÒ mÆt cña thùc phÈm kh« thuËn

lîi cho qu¸ tr×nh b¶o qu¶n hoÆc sÊy kh« tiÕp theo. ThiÕt bÞ lµm s¹ch theo ph−¬ng ph¸p kh«t−¬ng ®èi ®¬n gi¶n. Çc qu¸ tr×nh h− háng do vi sinh vËt hoÆc hãa häc gi¶m so qu¸ tr×nhlµm s¹ch theo ph−¬ng ph¸p −ít.

3.1.2. Lµm s¹ch theo ph−¬ng ph¸p −ítLµm s¹ch theo ph−¬ng ph¸p −ít thÝch hîp ®Ó lo¹i bá ®Êt tõ çc lo¹i cñ, bôi vµ d− l−îngthuèc b¶o vÖ thùc vËt tõ tr¸i c©y, rau; lo¹i bá nhít, m¸u tõ ®éng vËt thñy s¶n. Tuy nhiªnm«i tr−êng n−íc còng thÝch hîp cho çc h− háng do hãa häc vµ vi sinh vËt. Do ®ã cÇnph¶i quan t©m ®Õn thêi gian vµ nhiÖt ®é cña m«i tr−êng röa. H¬n n÷a, lµm s¹ch theoph−¬ng ph¸p nµy cßn t¹o ra mét l−îng lín chÊt t¶i láng, t¨ng chi phÝ cho viÖc mua n−ícröa vµ xö lý n−íc th¶i.

3.2 M¸y röa b¨ng t¶i 3.2.1.C«ng dông: lµm s¹ch nh÷ng cÆn bÈn b¸m trªn bÒ mÆt nguyªn liÖu, nh− röa t«m, ç,rau qu¶, døa, cµ chua, cµ rèt ... Trong m¸y röa lo¹i nµy n−íc ë khu vùc röa ®−îc sôckhuÊy, cuén xo¸y nhê dßng kh«ng khÝ tõ m¸y nÐn thæi ®Õn. Ph−¬ng ph¸p röa nhÑ nhµngnµy cho hiÖu qu¶ röa cao mµ kh«ng lµm dËp n¸t nguyªn liÖu, thÝch hîp cho nguyªn liÖuhoa qu¶, rau vµ ®éng vËt thñy s¶n.

3.2.2.CÊu t¹o:

Nguyªn lý cÊu t¹o cña m¸y röa b¨ng chuyÒn1. Thïng röa 5. B¬m ly t©m



26

2. B¨ng t¶i 6. M¸ng th¸o nguyªn liÖu3. HÖ thèng phun n−íc s¹ch 7. Cöa ch¶y trµn.4. èng sôc khÝ

M¸y röa b¨ng t¶i gåm hai phÇn: thïng röa vµ bé phËn vËn chuyÓn. Thïng röa lµthïng kim lo¹i th−êng lµm b»ng inox, tiÕt diÖn h×nh ch÷ nhËt, cã b¬m tuÇn hoµn n−íchoÆc bµn ch¶i quay ®Ó cä röa. PhÝa trªn thïng röa cã ®Æt cöa ch¶y trµn. D−íi thïng n−íc®Æt çc èng sôc khÝ, th−êng ¸p suÊt cña m¸y nÐn khÝ trong kho¶ng 2- 7 at. B¨ng t¶i vËnchuyÓn ®Æt trong thïng röa, tÊm b¨ng cña b¨ng t¶i lµ lo¹i tÊm b»ng l−íi thÐp, cã gê nh«cao ®Ó chøa nguyªn liÖu khi vËn chuyÓn lªn cao, h×nh d¹ng cña b¨ng t¶i cã hai ®o¹n n»mngang vµ mét ®o¹n n»m nghiªng, tang chñ ®éng n»m phÝa trªn, tang bÞ ®éng n»m phÝa

d−íi, ®Æt s©u d−íi n−íc. §o¹n n»m ngang n»m trong thïng n−íc ®Ó ng©m, vËn chuyÓnnguyªn liÖu. §o¹n n»m ngang phÝa trªn ®Ó cho nguyªn liÖu tù ch¶y n−íc, kiÓm tra, lùachän nguyªn liÖu kh«ng ®¹t yªu cÇu. §o¹n n»m nghiªng: Cã ®Æt çc vßi n−íc s¹ch phunxèi vµo nguyªn liÖu ®Ó röa l¹i nguyªn liÖu mét lÇn n÷a.

4.2.3. Ho¹t ®éngNguyªn liÖu lµ çc lo¹i rau, qu¶ ®−îc ®−a vµo thïng röa b»ng tay hay dïng b¨ng

t¶i. Nhê çc èng sôc khÝ nguyªn liÖu ®−îc ®¶o trén m¹nh, ngÊm n−íc, tr−¬ng në vµ tançc chÊt bÈn. NÕu vËt liÖu nÆng cã khèi l−îng riªng lín th× ng−êi ta dïng chæi quay cãg¾n bµn ch¶i. Nguyªn liÖu ®−îc ®−a ®Õn b¨ng t¶i vËn chuyÓn nhê b¬m tuÇn hoµn n−íchoÆc chæi quay. Nguyªn liÖu ®−îc vËn chuyÓn lªn bé phËn xèi n−íc s¹ch ®Æt ë phÇnnghiªng cña b¨ng t¶i. N−íc xèi sÏ ch¶y xuèng phÝa d−íi ®i vµo thïng chøa.

Sau cïng nguyªn liÖu ®−a lªn ®o¹n n»m ngang phÝa trªn: trong c«ng ®o¹n nµy cãthÓ kÕt hîp lo¹i bá nguyªn liÖu xÊu kh«ng ®¹t yªu cÇu, nguyªn liÖu bÞ h− háng. N−íc bÈnvµ çc t¹p chÊt nhÑ næi lªn trªn mÆt n−íc ®−îc tho¸t ra ë cöa ch¶y trµn ®−a ra ngoµi b»ng®−êng èng. ChÊt s¹n, bÈn l¾ng ®äng ë ®¸y cña m¸y röa ®−îc th¸o ra qua van ë ®¸y thïng.

Trong qu¸ tr×nh röa, n¨ng suÊt cña m¸y röa ®−îc ®iÒu chØnh th«ng qua mét bé biÕntÇn, l¾p trªn m«t¬ ®iÖn. M«t¬ ®iÖn truyÒn chuyÓn ®éng cho b¨ng t¶i th«ng qua truyÒn®éng b¸nh r¨ng hoÆc truyÒn ®éng ®ai hoÆc truyÒn ®éng xÝch.

3.3. M¸y röa thïng quay

M¸y röa b¨ng t¶i



27

Gsinα Gcosα

Fms

G

Gc

M¸y röa ç d¹ng trèng quay

3.3.1. C«ng dông: m¸y röa thïng quay thÝch hîp ®Ó röa çc ®éng vËt thñy s¶n ®Æc biÖt lµç, khóc ç.Nguyªn lý cña m¸y röa :- nÕu lµ qu¸ tr×nh ng©m th× nguyªn liÖu sÏ ®−îc ng©m trong n−íc kÕt hîp víi qu¸ tr×nh ®¶otrén cña thïng chøa.- nÕu lµ qu¸ tr×nh xèi th× nguyªn liÖu sÏ ®−îc xèi n−íc b»ng çc vßi n−íc ®Æt trong lßngcña thïng, kÕt hîp víi qu¸ tr×nh ®¶o trén nguyÖn liÖu.

3.3.2. CÊu t¹o:M¸y gåm cã mét thïng röa h×nh trô, lµm b»ng thÐp kh«ng rØ hoÆc inox, trªn ®ã cã

®ôc çc lç ®Ó chÊt bÈn còng nh− n−íc röa tho¸t ra ngoµi. Bªn ngoµi trèng cã ®ai thÐp ®−îc®Æt trªn çc æ ®ì, t¹o ®iÒu kiÖn cho thïng cã thÓ quay trßn. Mét m¸ng kim lo¹i ®Æt ë phÝangoµi thïng nh»m chøa n−íc bÈn vµ tho¸t n−íc.

Bªn trong thïng cã vÝt t¶i ®Ó lÊy nguyªn liÖu ra ngoµi. §éng c¬ ®iÖn th«ng qua hÖthèng truyÒn ®éng ®ai hoÆc truyÒn ®éng xÝch ®Ó lµm thïng quay trong qu¸ tr×nh lµm viÖc.

3.3.3. Ho¹t ®éng:Nguyªn liÖu ®−îc n¹p vµo t¹i mét ®Çu cña trèng. Khi vµo trong trèng, nguyªn liÖu sÏ ®−îc®¶o trén vµ röa s¹ch. Sau ®ã nguyªn liÖu sÏ ®−îc vÝt t¶i ®−a ra ngoµi.

3.3.4 TÝnh to¸n sè vßng quay phï hîp

Q: lùc ly t©m

f :hÖ sè ma s¸t

F = f.N

F = (Gcosα + Gc). f

§Ó vËt liÖu kh«ng quay lªn trªn th×:

Gsinα > (Gcosα + Gc). f



28

Mg. sinα > (mg.cosα + mv2 /R).f

g. sinα > g.cosα f+ f.v2 /R

g. sinα > f g.cosα + f (2Πn.r/60). R

1

g. sinα > f g.cosα + f. Π2. N2 /302

khi α = 90o

(do trong qu¸ tr×nh röa th× nguyªn liÖu kh«ng ®−îc chuyÓn ®éng lªn phÝa trªn, qu¸ 90 ®é,do ®ã ®Ó tÝnh to¸n th× ta chän khi gãc quay ®¹t 90 ®é)

g > f.R. Π2. N2 /302 n< 30 R f .

1

vËy ®Ó nguyªn liÖu kh«ng chuyÓn ®éng lªn trªn th× sè vßng quay cña m¸y

n< 30 R f .

1

f: hÖ sè ma s¸tR : b¸n kÝnh cña trèng, m

3.4. M¸y röa kiÓu sµng l¾c.§Ó röa çc lo¹i nguyªn liÖu t−¬ng ®èi cøng, cã thÓ dïng m¸y röa kiÓu sµng l¾c.

CÊu t¹o cña m¸y röa kiÓu sµng gåm cã mét sµng ®ôc lç, th−êng lµm b»ng thÐp kh«ng rØ.Sµng ®−îc treo trªn khung treo nhê çc thanh treo hoÆc ®Æt trªn hÖ thèng çc lß xo. Sµng®−îc nèi víi c¬ cÊu truyÒn ®éng tay quay thanh truyÒn hoÆc trôc lÖch t©m ®Ó lµm cho sµngcã chuyÓn ®éng tÞnh tiÕn qua l¹i. PhÝa trªn sµng cã bè trÝ çc vßi phun n−íc röa. Th«ngth−êng sµng ®−îc ®Æt nghiªng mét gãc 6-80 ®ñ ®Ó nguyªn liÖu cã thÓ di chuyÓn tõ ®Çu nµy®Õn ®Çu kia cña sµng. Nguyªn liÖu ban ®Çu ®−îc cho vµo ë ®Çu cao cña m¸y röa kiÓusµng. Do chuyÓn ®éng cña sµng, nguyªn liÖu sÏ tiÕp xóc víi bÒ mÆt sµng ®ång thêi víin−íc xèi tõ trªn lµm çc chÊt bÈn b¸m trªn bÒ mÆt nguyªn liÖu bÞ thÊm −ít vµ t¸ch ra.N−íc bÈn theo çc lç trªn sµng r¬i xuèng m¸ng høng phÝa d−íi vµ ®−îc th¸o ra ngoµi. Víil−îng n−íc sö dông ®ñ, thêi gian l−u l¹i trªn sµng cµng l©u, nguyªn liÖu röa cµng s¹ch.

M¸y röa kiÓu sµng l¾c



29

3.5. M¸y röa çnh ®¶o.M¸y röa çnh ®¶o lµ lo¹i m¸y röa lµm viÖc liªn tôc, th−êng ®−îc dïng ®Ó röa çc

lo¹i cñ qu¶ cøng. Nguyªn t¾c lµm viÖc cña m¸y lµ ®¶o trén tÝch cùc nguyªn liÖu trong khiröa. CÊu t¹o cña m¸y gåm mét m¸ng ®ôc lç h×nh b¸n trô ®Æt n»m ngang, bªn trong cã trôcquay. Trªn trôc cã çc çnh ®¶o ®−îc bè trÝ theo ®−êng xo¾n èc. Bªn trªn m¸ng lµ mét hÖthèng èng phun n−íc ¸p suÊt cao. Qu¸ tr×nh ng©m vµ röa tr«i ®−îc tiÕn hµnh ®ång thêib»ng çch phun n−íc röa liªn tôc trong khi ®¶o trén nguyªn liÖu. N−íc ngÊm vµ lµm mÒmçc chÊt bÈn b¸m trªn bÒ mÆt, sù ®¶o trén lµm çc nguyªn liÖu va ch¹m víi nhau lµm chÊtbÈn r¬i ra, ®ång thêi dßng n−íc sÏ mang ra ngoµi theo çc lç ë ®¸y m¸ng. Thêi gian cÇnthiÕt ®Ó röa s¹ch cã thÓ gi¶m ®¸ng kÓ do ®ã kÝch th−íc cña m¸y trë nªn gän nhÑ h¬n. Tuynhiªn do ®¶o trén m¹nh nªn m¸y chØ cã thÓ lµm viÖc víi çc lo¹i nguyªn liÖu cñ qu¶ cøng.

M¸y röa çnh ®¶o3.6. M¸y röa hép s¾tHép s¾t th−êng b¸m dÇu, bôi trong qu¸ tr×nh gia c«ng vµ b¶o qu¶n, do ®ã cÇn röa

s¹ch tr−íc khi sö dông. Do hép tr−íc khi röa hoµn toµn lµ hép míi nªn çc lo¹i cÆn bÈnkh«ng nhiÒu vµ t−¬ng ®èi dÔ röa.

§Æc tÝnh cña çc lo¹i bao b× s¾t lµ kh«ng chÞu ®−îc çc lo¹i ho¸ chÊt m¹nh, tuynhiªn cã kh¶ n¨ng chÞu nhiÖt tèt, do ®ã th«ng th−êng çc m¸y röa hép sö dông n−íc nãngvµ h¬i n−íc b·o hoµ ®Ó lµm s¹ch hép. Qu¸ tr×nh röa ë nhiÖt ®é cao cßn cã t¸c dông tiªudiÖt çc vi sinh vËt cã s½n trong hép, lµm gi¶m ®−îc hiÖn t−îng h− háng s¶n phÈm saunµy.

Nguyªn t¾c lµm viÖc cña çc m¸y röa hép s¾t lµ phun n−íc nãng cã nhiÖt ®é 90 -95

o

C vµotrong hép, lµm cho çc h¹t bôi tr−¬ng në rÊt nhanh, bong ra khái bÒ mÆt hép vµ ®−îc

mang ra ngoµi nhê dßng n−íc. Sau khi röa b»ng n−íc nãng, h¬i cã nhiÖt ®é cao 105-120oC

®−îc phun vµo bªn trong hép. Môc ®Ých cña viÖc phun h¬i lµ tiªu diÖt tÊt c¶ çc vi sinh vËtcßn sãt l¹i trong hép tr−íc khi cho thùc phÈm vµo, nhê ®ã t¨ng kh¶ n¨ng b¶o qu¶n cña ®åhép. ë cuèi qu¸ tr×nh röa, hép ®−îc sÊy kh« b»ng kh«ng khÝ nãng.

M¸y röa hép s¾t kiÓu b¨ng chuyÒn gåm mét hÖ thèng b¨ng t¶i b»ng thÐp kh«ng rØvµ çc buång phun n−íc l¹nh, buång phun n−íc nãng, buång phun h¬i n−íc, buång sÊyhép. B¨ng t¶i mang hép n»m ngang di chuyÓn lÇn l−ît qua çc buång. Bªn trong buång cãçc vßi phun n−íc hoÆc h¬i n−íc ®−îc bè trÝ däc hai bªn thµnh cña b¨ng chuyÒn. Çc vßi



30

phun ®−îc bè trÝ thµnh hµng liªn tiÕp nhau nhê ®ã hép ®−îc phun nhiÒu lÇn trong suèt thêigian di chuyÓn trong mçi buång. Hép lÇn l−ît ®−îc phun n−íc l¹nh, n−íc nãng, h¬i n−ícvµ sau ®ã sÊy kh« b»ng kh«ng khÝ nãng. Bôi bÈn sÏ ®−îc mang ra theo dßng n−íc. Trongbuång sÊy kh«, mét hÖ thèng qu¹t thæi kh«ng khÝ nãng lµm kh« hép trong khi di chuyÓn.§Ó tiÕt kiÖm n−íc, th«ng th−êng çc m¸y röa cã hÖ thèng läc n−íc ®· sö dông, chØ bæsung thªm phÇn hao hôt.

M¸y röa hép s¾t kiÓu b¨ng chuyÒn

Phun röa bªn trong hép trªn b¨ng t¶i

3.7. M¸y röa bao b× thñy tinh

§Æc tÝnh cña bao b× thñy tinh lµ kh«ng chÞu ®−îc sù thay ®æi nhiÖt ®é ®ét ngétnh−ng chÞu ®−îc çc hãa chÊt m¹nh. Do ®ã, bao b× thñy tinh cã thÓ ®−îc röa s¹ch b»ngçch ng©m trong dung dÞch kiÒm nãng.

M¸y röa chai thñy tinh gåm cã 2 sîi xÝch thÐp ch¹y song song nhau. Çc gi¸ gi÷chai b»ng thÐp nèi gi÷a 2 sîi xÝch sÏ lµm cho c¶ hÖ thèng xÝch-gi¸ gi÷ chai di chuyÓn.XÝch ch¹y vßng trong m¸y ®i qua çc thïng chøa n−íc vµ dung dÞch ho¸ chÊt theo méttrong hai çch: di chuyÓn tõng nÊc: di chuyÓn-dõng-di chuyÓn hoÆc di chuyÓn liªn tôc víivËn tèc kh«ng ®æi.

Trong m¸y röa chuyÓn ®éng theo ph−¬ng ph¸p thø nhÊt, ë chu kú dõng, t¹i vÞ trÝ



31

nhËn, chai sÏ ®−îc mét hÖ thèng tay g¹t s¾p xÕp th¼ng hµng ®−a vµo gi¸ gi÷ chai. Sau khinhËn, chai ®−îc chuyÓn dÇn xuèng bªn d−íi vµ ®−îc ng©m trong bÓ chøa n−íc Êm. T¹i®©y phÇn lín çc lo¹i cÆn bÈn th« sÏ r¬i ra vµ l¾ng xuèng ®¸y bÓ ng©m. Nh·n chai b»nggiÊy sÏ tr«i ra dÔ dµng trong giai ®o¹n nµy. KÕ tiÕp chai ®−îc ®−a sang bÓ ng©m dung dÞchkiÒm nãng, çc chÊt bÈn cßn b¸m trªn bÒ mÆt sÏ bë t¬i nhanh chãng. Thêi gian ng©mtrong dung dÞch kiÒm ph¶i ®ñ ®Ó tÊt c¶ çc chÊt bÈn mÒm ra vµ dÔ dµng t¸ch ra, kÓ c¶ métÝt nh·n cßn sãt l¹i. Sau khi ng©m trong dung dÞch kiÒm, chai ®−îc ®−a lªn trªn, dèc ng−îcvµ ®−îc phun dung dÞch röa phÝa bªn trong nhê çc vßi phun vËn tèc cao ®−îc bè trÝ ®óngt©m cña chai trong giai ®o¹n dõng cña b¨ng chuyÒn. Bªn ngoµi chai còng ®−îc phun röa.Sau ®ã, chai ®−îc tr¸ng l¹i nhiÒu lÇn b»ng n−íc nãng råi n−íc l¹nh. Dßng n−íc m¹nh sÏcuèn tr«i tÊt c¶ çc bôi bÈn bªn trong chai. Chai ®−îc gi÷ ë t− thÕ dèc ng−îc trong métthêi gian ®Ó r¸o bít n−íc tr−íc khi ®−îc ®Èy khái gi¸ gi÷ chai ra ngoµi.

§èi víi m¸y cã chuyÓn ®éng liªn tôc, xÝch di chuyÓn víi vËn tèc kh«ng ®æi, kh«ngdõng l¹i khi nhËn chai vµo vµ lÊy chai ra khái m¸y. Bé phËn ®−a chai vµo vµ lÊy ra sÏ cãchuyÓn ®éng cïng tèc ®é víi xÝch, do ®ã chai ®−îc thao t¸c ªm h¬n. ë giai ®o¹n phunn−íc, vßi phun sÏ tù ®éng di chuyÓn theo chai b¶o ®¶m tia n−íc lu«n lu«n ®−îc phun vµo

®óng miÖng chai, nhê vËy chai ®−îc röa s¹ch hoµn toµn. M¸y nµy cÇn ph¶i cã ®é chÝnhx¸c khi chÕ t¹o còng nh− khi lµm viÖc cao h¬n nhiÒu so víi m¸y ch¹y tõng nÊc.N−íc vµ dung dÞch xót trong m¸y ®−îc läc ®Ó t¸i sö dông nh»m tiÕt kiÖm n−íc vµ ho¸chÊt. NhiÖt ®é ®−îc duy tr× nhê çc èng gia nhiÖt b»ng h¬i n−íc l¾p phÝa d−íi ®¸y.

3.7. Qu¸ tr×nh ph©n lo¹i - ph©n h¹ng thùc phÈm- Ph©n lo¹i (sorting): Qu¸ tr×nh ph©n lo¹i thùc phÈm lµ qu¸ tr×nh chia thùc phÈm ra thµnhnh÷ng nhãm dùa vµo mét sè tÝnh chÊt vËt lý cã thÓ ®o ®−îc nh−: h×nh d¹ng, kÝch th−íc,khèi l−îng vµ mµu s¾c.



32

- Ph©n h¹ng (grading): Ph©n h¹ng lµ qu¸ tr×nh ®¸nh gi¸ mét sè thuéc tÝnh cña thùc phÈm®Ó cã ®−îc sù ®¸nh gi¸ toµn diÖn chÊt l−îng cña thùc phÈm. ThuËt ng÷ ph©n lo¹i th−êng®−îc dïng thay thÕ qua l¹i cho thuËt ng÷ ph©n h¹ng. Qu¸ tr×nh ph©n h¹ng th−êng ®−îcthùc hiÖn bëi ng−êi ®· ®−îc ®µo t¹o vµ cã kinh nghiÖm.3.8. M¸y ph©n lo¹i kiÓu sµng

M¸y ph©n lo¹i kiÓu sµng th−êng cã hai d¹ng lµ sµng ph¼ng vµ sµng h×nh trô (thïngquay). 3.8.1. M¸y ph©n lo¹i kiÓu sµng ph¼ng:M¸y gåm mét sè sµng ®−îc xÕp chång lªn nhau phÝa trªn mét khung t¹o rung. Sµng cãkÝch th−íc lç tõ 20 µm ®Õn 125 mm. Çc h¹t cã kÝch th−íc nhá h¬n kÝch th−íc lç sµng sÏ®i qua sµng d−íi t¸c dông cña träng lùc cho ®Õn sµng cã kÝch th−íc lç mµ nã sÏ gi÷ h¹t l¹ië trªn sµng.

M¸y ph©n lo¹i kiÓu sµng ph¼ng

3.8.2. M¸y ph©n lo¹i kiÓu sµng h×nh trô:M¸y ph©n lo¹i d¹ng nµy chñ yÕu ®Ó sö dông ph©n lo¹i çc lo¹i h¹t ngò cèc nh− lóa, g¹o,cµ phª, h¹t ®iÒu... M¸y cã cÊu t¹o gåm sµng h×nh trô lµm b»ng thÐp tÊm cã ®ôc lç hoÆcb»ng l−íi ®an. Çc sµng ®−îc ®Æt nghiªng so víi mÆt ph¼ng n»m ngang mét gãc tõ 5-10 0.Çc sµng cã thÓ ®−îc bè trÝ d¹ng ®ång t©m (sµng nµy n»m trong sµng kia) hoÆc d¹ng songsong nèi tiÕp (çc h¹t ®i tõ sµng nµy ®Õn sµng kia). M¸y ph©n lo¹i kiÓu sµng h×nh trô cãn¨ng suÊt cao h¬n m¸y ph©n lo¹i kiÓu sµng ph¼ng. N¨ng suÊt cña m¸y sÏ t¨ng cïng víi tèc®é quay cña sµng, tuy nhiªn nÕu tèc ®é quay v−ît qu¸ tèc ®é giíi h¹n, vËt liÖu do lùc lyt©m sÏ dÝnh vµo sµng mµ kh«ng r¬i xuèng.



33

M¸y ph©n lo¹i kiÓu sµng nèi tiÕp

M¸y ph©n lo¹i kiÓu sµng ®ång t©m

3.9. M¸y ph©n lo¹i tr¸i c©y 3.9.1 M¸y ph©n lo¹i dïng con l¨n

M¸y gåm mét sè con l¨n l¾p phÝa trªn mét b¨ng chuyÒn nghiªng. Kho¶ng çch tõ çc conl¨n ®Õn bÒ mÆt cña b¨ng t¶i t¨ng dÇn theo chiÒu chuyÓn ®éng cña vËt liÖu. Trong khichuyÓn ®éng cïng tÊm b¨ng, nÕu kÝch th−íc cña tr¸i c©y nhá h¬n kho¶ng çch gi÷a conl¨n vµ bÒ mÆt tÊm b¨ng, tr¸i c©y ra ®i ra ngoµi m¸ng høng.

3.9.2. M¸y ph©n lo¹i dïng d©y çpBé phËn ph©n lo¹i lµ çc d©y çp c¨ng gi÷a hai trôc quay. Kho¶ng çch gi÷a hai d©y çpt¨ng dÇn tõ trªn xuèng. Nguyªn liÖu cÇn ph©n lo¹i th−êng lµ çc lo¹i qu¶ to nh− cam,b−ëi, chanh... Nguyªn liÖu ®−îc n¹p vµo tõ phÝa trªn. Sau khi n¹p vµo, çc qu¶ sÏ chuyÓn®éng däc theo khe hë gi÷a 2 sîi d©y çp vµ sÏ r¬i xuèng m¸ng høng ë d−íi nÕu kho¶ng

çch gi÷a hai sîi d©y çp lín h¬n kÝch th−íc cña qu¶.



34

3.10. èng ph©n lo¹iSö dông rÊt hiÖu qu¶ trong c«ng nghiÖp xay x¸t, dïng ph©n lo¹i h¹t dµi vµ ng¾n, thÝ

dô nh− ph©n lo¹i tÊm ra khái g¹o.

èng ph©n lo¹i lµ mét èng h×nh trô ®−îc truyÒn ®éng quay, lµm tõ thÐp tÊm mángcuén trßn l¹i. BÒ mÆt bªn trong cña èng ®−îc t¹o çc hèc lâm cã kÝch th−íc chÝnh x¸c vµb»ng nhau b»ng ph−¬ng ph¸p dËp bªn trong vµ ®ång trôc víi èng cã mét vÝt t¶i vµ m¸nghøng cã thÓ ®iÒu chØnh vÞ trÝ høng ®−îc b»ng çc quay m¸ng. èng vµ vÝt t¶i cã thÓ quaycïng sè vßng quay hoÆc cã thÓ kh¸c nhau.

Nguyªn liÖu ®−îc ®−a vµo ë mét ®Çu cña èng. Khi quay, h¹t sÏ chui vµo hèc. Çch¹t dµi r¬i ra ngay khi hèc võa ®−îc quay lªn. Tr¸i l¹i, h¹t ng¾n n»m s©u trong hèc nªn r¬ira sau khi èng ®· quay lªn cao. PhÇn h¹t ng¾n sÏ r¬i vµo m¸ng høng vµ ®−îc vÝt t¶i ®Èydäc theo m¸ng ra ngoµi vµ r¬i theo mét ®−êng riªng. Sau mét sè lÇn quay, hÊu hÕt h¹tng¾n ®−îc chuyÓn lªn m¸ng høng, phÇn cßn l¹i trong èng chØ lµ h¹t dµi. Do èng quay ®Æt

h¬i dèc nªn h¹t dµi di chuyÓn dÇn vÒ ®Çu thÊp cña èng vµ r¬i ra. Tïy theo vÞ trÝ cña m¸nghøng, kÝch th−íc cña çc h¹t dµi vµ ng¾n ®−îc ph©n riªng sÏ thay ®æi.

N¨ng suÊt vµ chÊt l−îng lµm viÖc cña èng ph©n lo¹i t¨ng khi èng dµi h¬n. Ngoµi rakÝch th−íc cÇn chÝnh x¸c vµ ®ång nhÊt, nÕu kh«ng rÊt khã ph©n lo¹i. Trong tr−êng hîpquay nhanh, lùc lyt©m qu¸ lín sÏ lµm h¹t b¸m chÆt lªn thµnh èng lµm gi¶m kh¶ n¨ng ph©nriªng hoÆc ®«i khi kh«ng ph©n riªng ®−îc.

Mét cì

Trôc quay

D©y çp

Trôc quay

PulyCÊu t¹o cña m¸y ph©n lo¹i dïng d©y çp



35

3.11 M¸y ph©n ph©n cì t«m

3.11.1 Nguyªn t¾c

Bé phËn lµm viÖc chÝnh lµ cÆp trôc l¾p nghiªng so víi mÆt ph¼ng n»m ngang.Kho¶ng çch gi÷a hai trôc l¨n t¨ng dÇn tõ trªn xuèng. T«m ®−îc n¹p vµo tõ phÝa trªn cñacÆp trôc vµ ®i xuèng d−íi. Khi nµo kho¶ng çch gi÷a hai trôc l¨n lín h¬n chiÒu dµy th©nt«m, t«m sÏ r¬i xuèng m¸ng høng vµ ®i ®Õn b¨ng chuyÒn tiÕp nhËn t«m.

1.Thïng chøa nguyªn liÖu 5.TÊm ®iÒu chØnh cì t«m2.B¨ng t¶i n¹p liÖu 6. M¸ng høng t«m3. Sµng rung 7. B¨ng t¶i lÊy t«m ra ngoµi

4.Trôc l¨n ph©n cìM¸y ph©n cì gåm 2 phÇn chÝnh:i) Bé phËn n¹p liÖu: Bé phËn nµy gåm mét thïng n¹p nguyªn liÖu d¹ng h×nh ch÷ nhËt ®−îclµm b»ng thÐp kh«ng rØ. Bªn trong thïng cã ®Æt mét b¨ng t¶i n¹p liÖu ®Ó ®−a nguyªn liÖulªn cao. Do ®é dèc cña b¨ng t¶i lín nªn trªn tÊm b¨ng b»ng thÐp cã çc thanh gê ®Ó ®−at«m lªn. PhÝa d−íi ®Çu th¸o liÖu cña b¨ng t¶i lµ mét sµng rung. Môc ®Ých cña sµng rung lµdµn ®Òu nguyªn liÖu vµ sau ®ã ph©n bè ®Òu ®Õn çc trôc l¨n ph©n lo¹i. PhÝa d−íi sµng rungcã l¾p çc m« t¬ ®iÖn t¹o rung.ii) Bé phËn ph©n cì: Bé phËn nµy bao gåm çc cÆp trôc ph©n cì chuyÓn ®éng ng−îc chiÒu

nhau vµ ®Æt nghiªng mét gãc so víi mÆt n»m ngang. Do m¸y ph©n cì th−êng ph©n nhiÒucì nªn çc trôc l¨n ph©n cì th−êng chia lµm hai trôc ng¾n h¬n. Trôc l¨n th−êng lµm b»ng

CÊu t¹o cña m¸y ph©n lo¹i trôc l¨n



36

M¸y ph©n lo¹i trôc l¨n

thÐp kh«ng rØ vµ cã chiÒu dµi kho¶ng tõ 3- 4 m. T¹i kho¶ng hë kh«ng ph©n cì gi÷a haitrôc l¨n, ng−êi ta ®Æt çc tÊm ch¾n kh«ng cho nguyªn liÖu lät xuèng çc khe kh«ng ph©ncì. PhÝa d−íi trôc l¨n ph©n cì lµ çc m¸ng høng nguyªn liÖu. PhÝa d−íi çc m¸ng høng lµçc b¨ng t¶i chuyÓn nguyªn liÖu ra ngoµi.

3.11.2 Nguyªn lý ho¹t ®éngNguyªn liÖu sau khi röa s¹ch ®−îc ®−a vµo thïng n¹p nguyªn liÖu. B¨ng t¶i n¹p

liÖu sÏ ®−a nguyªn liÖu lªn phÝa trªn vµ ®æ vµo sµng rung. Sµng rung sÏ ph©n bè ®Òunguyªn liÖu vµo çc trôc l¨n ph©n lo¹i. Nguyªn liÖu sÏ ®i vµo khe hë gi÷a hai trôc l¨n vµchuyÓn ®éng ®i xuèng. Khi chiÒu dµy th©n t«m nhá h¬n kho¶ng çch gi÷a hai trôc l¨n,t«m sÏ r¬i xuèng m¸ng høng vµ ®Õn b¨ng t¶i tiÕp nhËn nguyªn liÖu. §Ó ®iÒu chØnh cìnguyªn liÖu, ng−êi ta cã thÓ ®iÒu chØnh kho¶ng çch cña 2 trôc l¨n nhê çc vÝt hoÆc ®iÒuchØnh b»ng çc tÊm ®iÒu chØnh cì nguyªn liÖu sè 5, tÊm nµy cã thÓ dÞch lªn, dÞch xuèng

®Ó t¨ng gi¶m cì nguyªn liÖu.3.12. M¸y lùa chän dïng quang ®iÖn

3.4.1 Nguyªn t¾c: ThiÕt bÞ sö dông çc tia s¸ng chiÕu vµo thùc phÈm, qu¸ tr×nh ph©n lo¹i dùa vµo sù

kh¸c nhau vÒ mµu s¾c cña thùc phÈm. ThiÕt bÞ lo¹i nµy dïng ®Ó ph©n lo¹i thùc phÈm cãmµu s¾c kh¸c nhau nh− çc lo¹i qu¶ chÝn vµ qu¶ xanh, lo¹i g¹o, ph©n lo¹i lóa m×,...



37

Nguyªn lý lµm viÖc

G¹o bÞ lo¹i G¹o thµnh phÈm



38

Lóa m× bÞ lo¹i Lóa m× thµnh phÈm

3.4.2 CÊu t¹o vµ ho¹t ®éng: CÊu t¹o cña thiÕt bÞ ph©n lo¹i dïng quang ®iÖn ®−îc miªu t¶ë h×nh bªn.ThiÕt bÞ bao gåm mét phÔu n¹p nguyªn liÖu (1), phÔu nµy ®Ættrªn mét sµng rung (2) ®Ó dµn ®Òu nguyªn liÖu. Nguyªn liÖu®−îc ch¶y xuèng mét èng tr−ît (3) thµnh hµng. PhÝa d−íi cñaèng tr−ît cã ®Æt mét thiÕt bÞ dïng ®Ó ph©n lo¹i thùc phÈm theomµu s¾c (4). ThiÕt bÞ nµy gåm cã ®Ìn ph¸t ra tia s¸ng chiÕu vµothùc phÈm. Trªn thiÕt bÞ cã ®Æt ®èi diÖn víi ®Ìn huúnh quanglµ mét vËt kÝnh thu nhËn ¸nh s¸ng ph¸t ra chiÕu qua thùc phÈm.Mµu s¾c trªn thùc phÈm kh¸c nhau sÏ t¸c ®éng l¹i vËt kÝnh. TõtÝn hiÖu tõ vËt kÝnh chuyÓn ®Õn bé phËn ®iÒu khiÓn ®Ó ph©ntÝch. TÝn hiÖu nµy ®−îc chuyÓn qua tÝn hiÖu ®iÖn ¸p : lµm thay®æi hiÖu ®iÖn thÕ, tõ tÝn hiÖu ®iÖn sÏ chuyÓn qua tÝn hiÖu c¬häc. Khi cã sù kh¸c nhau vÌ mµu s¾c sÏ lµm thay ®æi ®iÖn ¸pvµ bé phËn ®iÒu khiÓn t¸c ®éng vµo bé phËn nÐn khÝ ho¹t ®éngmë van ®Èy (5) vµ ®Èy thùc phÈm kh«ng phï híp víi mµu s¾cyªu cÇu chuyÓn ®éng lÖch h−íng chuyÓn ®éng. Nh− vËy, thùcphÈm ®· ®−îc ph©n ra thµnh hai lo¹i ®Æt trong hai thïng chøa(7) vµ (8).M¸y ph©n lo¹i dïng quang

®iÖn



39

Ch−¬ng 4: m¸y nghiÒn nhá thùc phÈm

4.1 Qu¸ tr×nh nghiÒn nháNghiÒn nhá lµ qu¸ tr×nh chia nhá thùc phÈm b»ng çch t¸c ®éng lªn thùc phÈm çclùc: nÐn, c¾t vµ va ®Ëp. Qu¸ tr×nh nghiÒn nhá sÏ lµm t¨ng tû sè gi÷a diÖn tÝch bÒ mÆt vµ thÓtÝch cña thùc phÈm. Tõ ®ã lµm thuËn lîi cho çc qu¸ tr×nh sÊy kh«, gia nhiÖt vµ lµm l¹nhsau nµy hoÆc n©ng cao hiÖu qu¶ cña qu¸ tr×nh Ðp dÞch. Khi nghiÒn kÕt hîp víi sµng sÏ t¹ora çc h¹t cã kÝch th−íc ®ång ®Òu, thuËn lîi cho çc qu¸ tr×nh phèi trén.Çc lùc chia nhá th−êng sö dông

4.2.M¸y nghiÒn ®Üa 4.2.1 Nguyªn t¾c

Thùc phÈm ®−îc ®−a vµo kho¶ng kh«ng gian cña hai ®Üa, khi ®Üa quay, d−íi t¸cdông cña lùc nÐn tr−ît, thùc phÈm bÞ nghiÒn nhá vµ chuyÓn ®éng ra bªn ngoµi vµnh ®Üa.M¸y nghiÒn ®Üa ®−îc sö dông ®Ó nghiÒn çc vËt liÖu kh« hoÆc Èm −ít.

4.2.2 Ph©n lo¹i:- m¸y nghiÒn ®Üa trôc th¼ng ®øng vµ ®Üa trªn quay.- m¸y nghiÒn ®Üa trôc th¼ng ®øng vµ ®Üa d−íi quay.- m¸y nghiÒn ®Üa trôc n»m ngang vµ mét ®Üa quay.- m¸y nghiÒn ®Üa trôc n»m ngang vµ 2 ®Üa cïng quay.

nÐn chÎ

c¾t bÎ

nÐn tr−ît C−a

Va ®Ëp H×nh 6.1: Çc lùc c¬ häc

Nguyªn t¾c nghiÒn ®Üa

Nguyªn liÖu

S¶n phÈm



40

4.2.3 CÊu t¹o vµ ho¹t ®éng§Üa ®−îc chÕ t¹o b»ng kim lo¹i hoÆc b»ng ®¸ mµi (cã ®¸nh thªm ®ai thÐp). §Üa

b»ng gang cã vËn tèc quay ®¹t 28 m/s, ®Üa b»ng thÐp ®¹t ®Õn 68 m/s. §Üa b»ng ®¸ cã vËntèc thÊp h¬n, víi lo¹i trôc ®øng 10 m/s, trôc n»m ngang kho¶ng 18 m/s. §Üa nghiÒn ph¶icã ®é bÒn cao, ®é cøng cao, cã bÒ mÆt nh¸m, cã c¬ tÝnh ®ång ®Òu ®Ó trong qu¸ tr×nh mµimßn th× chóng mßn ®Òu. Trªn ®Üa nghiÒn cã çc r·nh nghiÒn víi profin d¹ng tam gi¸c.Môc ®Ých cña çc r·nh nµy ®Ó t¨ng c−êng qu¸ tr×nh nghiÒn, th«ng giã cho m¸y vµ thuËnlîi cho qu¸ tr×nh th¸o liÖu

CÊu t¹o chung cña m¸y nghiÒn ®ÜaHép cÊp liÖu ch¶y qua nam ch©m t¸ch s¾t vôn råi xuèng vÝt t¶i. VÝt t¶i cã nhiÖm vô

®Èy h¹t vµo kh«ng gian gi÷a hai ®Üa nghiÒn. Mét ®Üa cè ®Þnh, cßn mét ®Üa ®−îc l¾p víitrôc quay do puly dÉn ®éng. Bét nghiÒn ®−îc cÇn g¹t ®Èy vµo cöa th¸o liÖu cña hép chøaliÖu.4.3 M¸y nghiÒn r¨ng

4.3.1 Nguyªn lýSö dông hai ®Üa trªn ®Üa cã g¾n çc r¨ng nghiÒn h×nh trßn hoÆc h×nh vu«ng. Khi ®Üa quay,nguyªn liÖu ®i vµo tõ kh«ng gian gi÷a cña ®Üa sÏ bÞ va ®Ëp vµo çc r¨ng vµ bÞ vì ra.Nguyªn liÖu thÝch hîp cho m¸y nghiÒn r¨ng lµ nguyªn liÖu d¹ng kh« vµ dßn nh− g¹o, cµphª, h¹t tiªu, h¹t ®iÒu...

4.3.2. CÊu t¹o vµ ho¹t ®éng4.3.2.1 CÊu t¹o

Cöa n¹p liÖu

§Üa cè ®Þnh

§Üa quay

Puly truyÒn ®éng

L−íi sµng

M¸ng th¸o liÖu

C¬ cÊu ®iÒu chØnh kho¶ngçch hai ®Üa

VÝt vËn chuyÓn



41

CÊu t¹o chung cña m¸y nghiÒn r¨ng

M¸y nghiÒn r¨ng lµ mét biÕn thÓ cña m¸y nghiÒn ®Üa. M¸y gåm mét trôc n»mngang trªn ®ã cã l¾p mét ®Üa quay. Trªn ®Üa quay cã g¾n r¨ng nghiÒn ®−îc xÕp thµnh

nh÷ng vßng trßn ®ång t©m, cµng xa t©m th× b−íc r¨ng cµng gi¶m. §Æt ®èi diÖn víi ®Üaquay lµ ®Üa cè ®Þnh. §Üa cè ®Þnh còng ®−îc l¾p çc r¨ng nghiÒn, çc r¨ng nµy ®−îc xÕpthµnh nh÷ng ®−êng trßn ®ång t©m, vßng r¨ng trªn ®Üa nµy n»m xen kÏ víi vßng r¨ng cña®Üa ®èi diÖn.VËt liÖu lµm r¨ng th−êng lµ kim lo¹i cøng nh− thÐp, ®ång hoÆc ®uyara. R¨ng cã d¹ng h×nhtrßn hoÆc h×nh vu«ng ®−îc l¾p chÆt hoÆc hµn trªn çc ®Üa. Khi r¨ng mßn ®−îc th¸o ra thaythÕ, nÕu r¨ng ®−îc hµn vµo ®Üa th× khi ta thay thÕ th× ph¶i thay c¶ ®Üa lÉn r¨ng nghiÒn.

4.3.2.2 Ho¹t ®éng: VËt liÖu ®−îc n¹p vµo m¸y theo chiÒu trôc. Sau khi vËt liÖu r¬i vµovßng r¨ng thø nhÊt cña ®Üa quay th× vËt liÖu bÞ va ®Ëp vµ ®Èy sang vßng thø hai cña ®Üa ®èi

L−íi sµng

M¸ng th¸o liÖu

§Üa cè ®Þnh

Cöa n¹p liÖu

Puly truyÒn ®éng

§Üa quay

R¨ng nghiÒn



42

diÖn vµ cø thÕ va ®Ëp nh− vËy cho ®Õn khi bÞ ®Èy ra ngoµi. Do b−íc r¨ng gi¶m dÇn nªn ®émÞn cña s¶n phÈm sÏ nhá dÇn theo chiÒu t¨ng cña b¸n kÝnh ®ÜaÇc m¸y nghiÒn r¨ng cã vËn tèc quay cña ®Üa cµng lín vµ sè d·y r¨ng nghiÒn trªn ®Üacµng nhiÒu th× møc ®é nghiÒn cµng cao, ®èi víi lo¹i 2 ®Üa quay, ng−êi ta thiÕt kÕ ®Üa quayng−îc chiÒu nhau khi ®ã n¨ng suÊt va ®Ëp lín h¬n.4.4. M¸y nghiÒn bóa

4.4.1. Nguyªn lý : Nguyªn liÖu sÏ bÞ va ®Ëp, chµ x¸t víi çc bóa vµ thµnh trong cña m¸y.Nguyªn liÖu bÞ va ®Ëp nhiÒu lÇn cho ®Õn khi nhá h¬nkÝch th−íc lç sµng vµ ®i ra ngoµi. Muèn nghiÒn ®−îcvËt liÖ th× ®éng lùc bóa lín h¬n c«ng ®Ó ph¸ vì vËtliÖu. Do ®ã m¸y nghiÒn bóa phï hîp víi nguyªn liÖukh« vµ dßn nh− çc lo¹i h¹t ngò cèc: cµ phª, g¹o; bétç, ®−êng, muèi...

M¸y nghiÒn bóa cã çc d¹ng : nghiÒn th«, nghiÒntrung b×nh vµ nghiÒn mÞn.M¸y nghiÒn th« : dïng bóa cã träng l−îng: G = 200 -700 N, vËn tèc dµi v = 15 -20 m/s, h¹t thµnh phÈm cãd >=20 mm, sè bóa ÝtM¸y nghiÒn trung b×nh: dïng bóa cã träng l−îng: G =30 - 50 N, vËn tèc dµi v = 25 - 60 m/s, h¹t thµnh phÈmcã d= 1-5 mm.M¸y nghiÒn nhá: dïng bóa cã träng l−îng: G = 5 - 10N, vËn tèc dµi v = 100 m/s, h¹t thµnh phÈm cã d=

0,01mm - 0,1 mm.

4.4.2 CÊu t¹o vµ ho¹t ®éng

CÊu t¹o chung cña m¸y nghiÒn bóa

M¸ng th¸o liÖu

Vá m¸y

Bóa

§Üa treo bóa

Sµng

Cöa n¹p liÖu

Thanh ghi

M¸ nghiÒn phôTrôc

Nguyªn liÖu

S¶n phÈm

Nguyªn t¾c cña m¸y nghiÒn bóa



43

Gåm mét trôc ®−îc nèi trùc tiÕp víi ®éng c¬, trªn trôc cã l¾p çc ®Üa ®Ó treo bóa.Çc ®Üa treo bóa ®Æt çch ®Òu nhau vµ lÖch ®Òu 1 gãc. Trªn mçi ®Üa treo hai bóa, 2 bóa®−îc treo trªn cïng mét ®Üa sÏ lµm gi¶m ph¶n lùc trªn trôc khi lµm viÖc. §Ó t¨ng c−êngthªm qu¸ tr×nh nghiÒn, ng−êi ta l¾p thªm m¸ nghiÒn phô. T¹i cöa n¹p liÖu cã çc thanh ghilµm nhiÖm vô ph©n bè ®Òu vËt liÖu cho çc bóa vµ ch¾n mét phÇn vËt liÖu b¾n ng−îc trël¹i. L−íi sµng ®−îc lµm b»ng thÐp tÊm dµy 1,5 - 2 mm, trªn ®ã dËp nh÷ng lç hoÆc r·nh.H×nh d¹ng vµ kÝch th−íc cña lç sµng phô thuéc vµo vËt liÖu nghiÒn. Bóa cã nhiÒu d¹ngkh¸c nhau ®−îc lµm tõ thÐp. Trong qu¸ tr×nh lµm viÖc bóa vµ sµng sÏ bÞ mßn nªn ®Þnh kútiÕn hµnh thay bóa vµ sµng.

Nguyªn liÖu ®−îc ®−a vµo cöa n¹p liÖu theo chiÒu quay cña bóa, qua çc thanh ghiph©n bè nguyªn liÖu, nguyªn liÖu r¬i xuèng kh«ng gian çc ®Üa vµ bóa, nhê vµo lùc va®Ëp cña çc bóa vµo thµnh thiÕt bÞ, ë ®©y cã thÓ lµ çc m¸ nghiÒn phô, nguyªn liÖu ®−îcçc bóa nghiÒn nhá cho ®Õn khi nguyªn liÖu cã kÝch th−íc nhá h¬n kÝch th−íc cña lçsµng vµ r¬i xuèng thïng chøa liÖu.

§Æc ®iÓm cña m¸y nghiÒn bóa nhê vµo ®éng n¨ng cña çc bóa quay víi vËn tèc línt¹o ra lùc va ®Ëp lín vµ lùc chµ x¸t cña vËt liÖu vµo thµnh m¸y vµ l−íi sµng. M¸y nghiÒnbóa thÝch hîp víi vËt liÖu kh« dßn, dÔ vì, Ýt qu¸nh dÝnh nh− h¹t kh«, x−¬ng, muèi, ®−êngvµ çc kho¸ng s¶n. Khe hë gi÷a ®Çu bóa khi quay vµ l−íi sµng cµng hÑp th× cì bét s¶nphÈm cµng nhá. Kho¶ng çch khe hë nµy phô thuéc vµo yªu cÇu cña møc nghiÒn cña mçilo¹i m¸y bóa vµ tr×nh ®é chÕ t¹o m¸y vµ l−íi sµng. N¨ng l−îng tiªu hao riªng ®èi mét s¶nphÈm sÏ t¨ng khi khe hë gi÷a çc bóa vµ l−íi sµng cµng lín. N¨ng suÊt cña m¸y gi¶m ®ikhi khe hë trªn t¨ng lªn vµ kh¶ n¨ng chµ x¸t vËt liÖu kÐm ®i

cÊu t¹o cña mét sè bóa

Bóa h×nh ch÷ nhËtmét lç tren bóa

Bóa ch÷ nhËt hailç treo bóa

Bóa t¹o bËc Bóa t¹o bËc

M¸y nghiÒn bóa



44

Sµng cã nhiÒu lo¹i sµng, phô thuéc vµo ®iÒu kiÖn c«ng nghÖ mµ ta cã kÝch th−íc lçsµng kh¸c nhau. Lç sµng th−êng cã çc lo¹i: lç trßn, lç h×nh « van, h×nh ch÷ nhËt, h×nhvu«ng,...Lç cã ®Æc ®iÓm t¹o h×nh c«n, ®¸y lín vÒ phÝa tho¸t s¶n phÈm t¹o ®iÒu kiÖn choviÖc tho¸t s¶n phÈm nhanh h¬n.

CÊu t¹o sµng

4.5. M¸y nghiÒn trôc 4.5.1 Nguyªn lý : NghiÒn n¸t nguyªn liÖu khi nã ®i qua khe hÑp cña hai trôc nghiÒn. VËtliÖu cã thÓ bÞ nghiÒn mét lÇn, hai lÇn, ba lÇn ... qua çc bé trôc kh¸c nhau.C«ng dông : dïng víi vËt liÖu kh« vµ −ít, nh− bét m×, bét ng«, nghiÒn malt ®¹i m¹ch trongs¶n xuÊt bia, nghiÒn bét b¸n thµnh phÈm, çn máng s¶n phÈm....Çc kiÓu chuyÓn ®éng cña çc trôc

- hai trôc cã ®−êng kÝnh cïng nhau, cïng tèc ®é : nÐn- hai trôc cã ®−êng kÝnh cïng nhau, kh«ng cïng tèc ®é : nÐn, tr−ît- hai trôc cã ®−êng kÝnh kh¸c nhau, cïng tèc ®é : nÐn- hai trôc cã ®−êng kÝnh kh¸c nhau, kh¸c tèc ®é : nÐn, tr−ît


Çc d¹ng m¸y nghiÒn trôc



45

cÊu t¹o trôc cña m¸y nghiÒn trôc

CÊu t¹o m¸y nghiÒn trôcTrôc ®−îc chÕ t¹o b»ng gang ®Æc biÖt hoÆc thÐp, ®Æc hoÆc rçng. Lo¹i trôc ®Æc cã

®ôc lç ®Ó tho¸t nhiÖt. §−êng kÝnh cña trôc nghiÒn D = 250 - 400 mm, chiÒu dµi kho¶ng300 - 1200mm. Víi trôc nghiÒn cÇn ®é cøng cao th× trôc gåm 2 líp: líp trong (lâi) ®ócb»ng gang x¸m, phÇn ngoµi cã bäc hîp kim cr«m-niken. §Ó t¨ng ma s¸t gi÷a cÆp trôc vµnguyªn liÖu, ng−êi ta chÕ t¹o cÆp trôc xÎ r·nh.M¸y nghiÒn trôc cè ®Þnh: chiÒu réng cña khe nghiÒn kh«ng ®æi khi m¸y dïng ®Ó nghiÒn,

Ðp çn vËt liÖu dÎo, nh·o, kh«ng xuÊt hiÖn hiÖnt−îng qu¸ t¶i do lùc Ðp t¨ng ®ét ngét.

M¸y nghiÒn cã trôc di ®éng: ng−êi ta l¾p thªm hai lß xo chÞu nÐn gi÷a hai æ ®ì vµbÖ m¸y.

nguyªn t¾c nghiÒn trôc

CÊu t¹o chung cña m¸y nghiÒn trôc

CÆp trôc nghiÒn cè ®Þnh

CÆp trôc nghiÒn di ®éng



46

Lo¹i m¸y nghiÒn nµy dïng ®Ó nghiÒn vËt liÖu d¹ng h¹t, côc nhá. Khi qu¸ t¶i lùc Ðpt¨ng ®ét ngét nÐn hai lß xo, lß xo bÞ nÐn lµm t¨ng kho¶ng çch khe hë gi÷a hai trôc ®Ótho¸t líp nguyªn liÖu ®ang g©y qu¸ t¶i. Khi lùc Ðp trë l¹i b×nh th−êng lß xo t¹o ®Èy trôctrë vÒ vÞ trÝ cò.

§Ó ®iÒu chØnh khe hë gi÷a hai trôc, ng−êi ta dïng c¬ cÊu ®iÒu chØnh vÝt-ªcu. ªcu®−îc g¾n chÆt víi thµnh m¸y cßn vÝt g¾n víi æ trôc ®ì. VÝt dÞch chuyÓn kÐo theo æ trôc ®ìsÏ lµm thay ®æi kho¶ng çch hai trôc.- Lµm s¹ch trôc: víi cÆp trôc nh½n ®Ó lµm s¹ch trôc, ng−êi ta sö dông dao n¹o s¹ch. NÕu lµcÆp trôc nghiÒn xÎ r·nh th× l¾p bµn ch¶i c¹o s¹ch bÒ mÆt hai trôc. Trôc ®−îc truyÒn ®éngb»ng xÝch.- C¬ cÊu r¶i liÖu cã nhiÖm vô r¶i ®Òu vËt liÖu lªn cÆp trôc thµnh líp máng ®Òu, ®−îc l¾pd−íi hép cÊp liÖu.4.6 M¸y xay thÞt (m¸y nghiÒn vÝt)

4.6.1. C«ng dông : nghiÒn thÞt, ç, gan khi cßn t−¬i hoÆc luéc chÝn 4.6.2. CÊu t¹o vµ ho¹t ®éngCÊu t¹o cña m¸y gåm mét vÝt cã nhiÖm vô ®Èy nguyªn liÖu vÒ phÝa ®Çu c¾t vµ mét

c¬ dÊu dao c¾t, ngoµi ra cßn hÖ thèng truyÒn ®éng vµ ®éng c¬. Trôc vÝt cã b−íc vÝt thay®æi ®Ó cµng gÇn vÒ phÝa ®Çu c¾t th× lùc Ðp cµng lín. Mét ®Çu vÝt ®−îc nèi víi hÖ thèngtruyÒn ®éng, mét ®Çu cã trôc vu«ng nhá ®Ó l¾p dao. C¬ cÊu c¾t bao gåm hai dao ch÷ thËpvµ 2 ®Üa sµng cã ®ôc nhiÒu lç nhá. Dao thø nhÊt ®−îc mµi s¾c mét bªn cã nhiÖm vô c¾tnguyªn liÖu khi míi ®i vµo çc lç cña sµng thø nhÊt. Dao thø hai ®−îc mµi s¾c ®Ó c¾tnguyªn liÖu khi ®i ra çc lç cña sµng thø nhÊt vµ vµo çc lç cña sµng thø hai.

§Üa sµng lµ çc ®Üa thÐp ®é dµy kho¶ng 10 - 12 mm. Sµng ®Çu tiªn ®ôc çc lç lín

víi ®−êng kÝnh 16-18 mm. Sµng thø hai ®ôc çc lç nhá h¬n cã ®−êng kÝnh 2-3 mm. C¶ haisµng ®−îc l¾p vµo èng trô nhê çc chèt trªn thµnh m¸y. Thø tù l¾p dao nh− h×nh vÏ. Saukhi l¾p xong èng nhùa, xoay v« l¨ng ®Ó Ðp chÆt çc bé phËn cña c¬ cÊu c¾t. Lùc xiÕt cµnglín th× nguyªn liÖu c¾t cµng mÞn nh−ng dao vµ ®Üa mau bÞ mµi mßn.

1. èng trô 2. Cöa n¹p liÖu 3. VÝt 4, 6:dao ch÷ thËp5, 7. §Üa sµng 8. èng tùa 9. V« l¨ng

CÊu t¹o cña m¸y nghiÒn vÝt (m¸y xay thÞt)Nguyªn liÖu sau khi ®−îc n¹p vµo m¸y sÏ ®−îc vÝt Ðp vÒ phÝa®Çu c¾t. d−íi t¸c dông cña lùc Ðp, nguyªn liÖu sÏ ®i vµo çc

M¸y nghiÒn vÝt



47

lç cña ®Üa sµng thø nhÊt. Khi míi ®i vµo, nguyªn liÖu bÞ dao thø nhÊt c¾t nhá. Sau ®ãnguyªn liÖu bÞ ®Èy ®i qua çc ®Üa sµng vµ ®−îc c¾t nhá lÇn 2. Cuèi cïng nguyªn liÖu ®iqua èng tùa ®Ó ra ngoµi. Trong tr−êng hîp khi nghiÒn çc s¶n phÈm dÔ bÞ oxihãa ng−êi tacÇn lµm l¹nh s¶n phÈm hoÆc lµm l¹nh thµnh vÝt trong qu¸ tr×nh nghiÒn.

4.6.3 TÝnh to¸n n¨ng suÊt:N¨ng suÊt :

G = 60 π /4. (D2 - d2).n.s.a.ρ (kg/h).Trong ®ã:

- D: ®−êng kÝnh çnh vÝt, m- d: §−êng kÝnh trôc vÝt, m- n:sè vßng quay cña trôc vßng/phót.- S: b−íc vÝt trung b×nh cña vÝt Ðp, m- a: hÖ sè phô thuéc vµo viÖc xÕp kh«ng ®Òu nguyªn liÖu vµ ph−¬ng thøc c¾t (thùc tÕ

cã thÓ t×m ®−îc a = 0,2)- ρ: khèi l−îng riªng cña nguyªn liÖu (kg/m3)

4.7 M¸y b¨m nhuyÔn 4.7.1 C«ng dông : b¨m n¸t thÞt, ç, rau .. . nguyªn liÖu ®· ®−îc nghiÒn s¬ bé qua m¸y xaythÞt cã ®−êng kÝnh lç sµng 2-3 mm.


CÊu t¹o cña m¸y b¨m nhuyÔnM¸y cã chËu quay (h×nh ®Æc biÖt) d¹ng h×nh ω l¾p trªn trôc th¼ng ®øng, phÝa d−íi

cña trôc th¼ng ®øng lµ mét b¸nh vÝt. PhÝa trªn chËu cã n¾p ®Ëy b¶o vÖ vµ n¾p ®Ëy cã khípb¶n lÒ cã thÓ më lªn hoÆc h¹ xuèng.

Dao cã 1, 2 hoÆc 3 l−ìi ®−îc l¾p trªn mét trôc n»m ngang.M« t¬ ®iÖn th«ng qua hÖ thèng truyÒn déng ®ai ®Ó truyÒn ®éng ®Õn cho trôc dao vµ

tõ trôc dao còng qua hÖ thèng truyÒn ®éng ®ai ®Ó truyÒn ®éng ®Õn cho trôc vÝt. Trôc vÝtlµm quay b¸nh vÝt trªn ®ã cã l¾p trôc cña chËu.

N¾p dao

ChËu quay

ChËu quay

M« t¬

Trôc dao

B¸nh vÝt trôc vÝt

Dao

N¾p dao



48

CÊu t¹o cña m¸y b¨m nhuyÔn4.7.2.2 Ho¹t ®éng: cho nguyªn liÖu vµo ®Ëy n¾p l¹i, chËu quay vµ dao quay. ChËu sÏ ®−anguyªn liÖu ®i ngang qua bÒ mÆt cña dao vµ thùc phÈm ®−îc b¨m n¸t. Khi b¨m n¸tnguyªn liÖu xong më ra lÊy s¶n phÈm ra. M¸y cã c«ng t¾c an toµn khi më n¾p th× m¸ykh«ng ch¹y, khi ®ãng n¾p l¹i th× míi ch¹y.

4.7.3 N¨ng suÊt m¸y:

G = hkgV / ,...60

ρ ψ τ

Trong ®ã:+ V: dung tÝch h×nh häc cña chËu, m3 + ϕ: hÖ sè sÕp ®Çy chËu (ϕ = 0,5 - 0,6)+ ρ: khèi l−îng riªng cña vËt liÖu, kg/m3 + τ : thêi gian cña mét chu kú, phót

τ = τ1 + τ2 +τ3 trong ®ã : τ1 : thêi gian cho nguyªn liÖu vµo chËu, phót

τ2 : thêi gian nghiÒn nguyªn liÖu, phótτ3 : thêi gian lÊy s¶n phÈm ra, phót

4.8. M¸y chµ x¸t 4.8.1. Nguyªn t¾c ho¹t ®éng: Dïng lùc Ðp çnh chµ ®Ó miÕt vµ dån nguyªn liÖu qua métbÒ mÆt sµng cã ®ôc lç, nh÷ng phÇn kh«ng ®−îc qua lç th× sÏ tho¸t ra ngoµi qua mét cöariªng. M¸y dïng ®Ó ch¸t x¸t mét sè lo¹i tr¸i c©y hoÆc thÞt, gan, … ®· lµm chÝn.

4.8.2 S¬ ®å cÊu t¹o vµ ho¹t ®éng



49

CÊu t¹o cña m¸y chµ x¸tTrong ®ã:

1: èng l−íi 6: TÊm ®Öm2: Cöa n¹p liÖu 7: Thïng chøa3: VÝt 8: M¸ng th¸o b·4: Çnh quay 9: Trôc5: Çnh chµ 10: Puly truyÒn ®éng

CÊu t¹o cña m¸y chµ x¸t gåm hai phÇn: phÇn nghiÒn n¸t s¬ bé vµ phÇn chµ x¸t- PhÇn nghiÒn n¸t s¬ bé bao gåm vÝt vµ çnh quay. Hai bé phËn nµy sÏ lµm n¸t s¬ bé

nguyªn liÖu råi ®Èy vµo trong èng l−íi.- PhÇn chµ x¸t bao gåm mét èng l−íi cã ®ôc lç ®−êng kÝnh lç kho¶ng 0.5 - 6,5 (mm).

Bªn trong èng l−íi cã çc çnh chµ ®−îc l¾p trªn trôc, çnh chµ cã thÓ ®iÒu chØnhkho¶ng çch tõ çnh chµ tíi bÒ mÆt cña èng l−íi th«ng qua çc èc vÝt ®Æt trªn tay ®ßncña çnh chµ. §Ó ph©n bè ®Òu vËt liÖu däc theo chiÒu dµi cña èng l−íi, ®ång thêi ®ÈyphÇn phÕ liÖu ra ngoµi, çc çch chµ ®−îc l¾p nghiªng so víi trôc mét gãc 1 - 4 o. NÕugãc lÖch lín th× nguyªn liÖu ®i trong m¸y víi thêi gian cµng ng¾n, b· th¶i ra cµngnhiÒu vµ b· −ít h¬n. §é mÞn, nhá cña s¶n phÈm sau chµ x¸t phô thuéc vµo ®−êng kÝnh

cña lç sµng vµ tèc ®é quay cña trôc.

Nguyªn liÖu th−êng lµ cµ chua, çc tr¸i c©y nh− ®u ®ñ, xoµi, .... ®−îc röa s¹ch vµ ®−avµo cöa n¹p liÖu. VÝt t¶i sÏ vËn chuyÓn, ®Èy nguyªn liÖu ®Õn çnh quay. Khi ®ã nguyªnliÖu sÏ bÞ lµm n¸t mét phÇn. Nguyªn liÖu bÞ ®Èy qua bÒ mÆt sµng xuèng kh«ng gian chµx¸t. T¹i ®©y d−íi t¸c dông cña çnh chµ, nguyªn liÖu bÞ nÐn Ðp, dån qua lç sµng. S¶n phÈmsÏ lät qua lç sµng vµ ®i xuèng m¸ng chøa cßn b· trªn bÒ mÆt sµng sÏ bÞ ®Èy ra ngoµi vÒphÝa cöa th¸o b·.



65

4.8. M¸y ®ång ho¸ 4.8.1 C«ng dông : chia nhá pha ph©n t¸n vµ ph©n bè ®Òu pha ph©n t¸n trong pha liªn tôc.§ång hãa vµ nhò t−¬ng hãa cã t¸c dông lµm bÒn hÖ huyÒn phï vµ nhò t−¬ng.

4.8.2 Nguyªn t¾c : dïng ¸p lùc cao ®Èy thùc phÈm qua mét khe hë hÑp. Khi thùc phÈm quakhe hë do ¸p suÊt gi¶m ®ét ngét, pha ph©n t¸n sÏ ®−îc chia nhá.

4.8.3 CÊu t¹o cña ®Çu m¸y ®ång ho¸:Thùc phÈm ®−îc b¬mpitt«ng ®Èy lªn ¸p suÊt cao,sau ®ã, thùc phÈm ®−îc®−a vµo ®Çu m¸y ®ång ho¸.Qu¸ tr×nh ®ång ho¸ diÔn rahai lÇn, thùc phÈm ®i quahai khe hÑp, khi thùc phÈmqua khe, ¸p suÊt cña thùcphÈm gi¶m ®ét ngét, thùcphÈm bÞ xÐ nhá.- ¸p suÊt ®ång ho¸: P =10.000 (10 at) - 70.000kPa (70at)- vËn tèc qua khe : V=8400 m/s.

N¨ng suÊt cña m¸y ®ång ho¸ tÝnh theo c«ng thøc sau:

) / (...4

602

hkg Z nsd

G o ρ η π

=

Trong ®ãd: ®−êng kÝnh cña piston, ms: ®−êng ®i cña piston, mn: tÇn sè dao ®éng cña piston, v/phZ: sè pistonηo: hÖ sè lµm viÖc cña piston, ηo = 0,8 - 0,85

Pitt«ng

Khe hë

Nguyªn liÖu

S¶n phÈm

Thùc phÈm

Thùc phÈm Nèi víi m¸y nÐnkhÝ

Nèi víi m¸y nÐnkhÝ



66

ρ: khèi l−îng riªng cña s¶n phÈm, kg/m3





68

1

4 2

3

5

6

7

1: cöa n¹p liÖu2: dao c¾t3: ®Üa quay4: hép h×nh nªm5: cöa th¸o liÖu6: Puly7: ch©n ®ì

M¸y c¾t l¸t cã trôc th¼ng ®øng

Víi d¹ng m¸y cã trôc th¼ng ®øng th× ban ®Çu nguyªn liÖu sÏ n»m trªn cöa n¹p liªu,nguyªn liÖu sÏ ®−îc gi÷ ®øng trªn kh«ng gian. VÝ dô nh− th©n cña qu¶ døa, khi cho døavµo c¾t, th× ban ®Çu døa sÏ ®Æt n»m dùng ®øng trªn cöa n¹p liÖu, qu¶ døa sÏ bÞ c¾t ®øtthµnh çc miÕng nhá vµ chiÒu cao gi¶m dÇn, khi ®ã nã cã xu h−íng bÞ kÐo quay cïng víi®Üa. Khi qu¶ døa quay sÏ bÞ hép h×nh nªm ®Ì xuèng, Ðp qu¶ døa xuèng bÒ mÆt cña ®Üa.Sau khi c¾t nguyªn liÖu sÏ r¬i xuèng phÝa d−íi ®Üa th«ng qua mét khe hë ®−îc khoÐt trongth©n cña ®Üa theo träng l−îng cña nã vµ ®i qua cöa th¸o liÖu.

M¸y ®−îc truyÒn ®éng tõ m« t¬ ®iÖn, th«ng qua truyÒn ®éng ®ai truyÒn ®éng chob¸nh ®ai trªn trôc m¸y. Tuú vµo s¶n phÈm d¹ng rau, qu¶ hay d¹ng cñ mµ ta cã c«ng suÊtcña m«t¬ ®iÖn phï hîp.

5.2.2 M¸y c¾t l¸t cã trôc d¹ng n»m ngang

5

4

1

6

7

32

1: cöa n¹p liÖu2: dao c¾t3: ®Üa quay4: hép h×nh nªm5: cöa th¸o liÖu6: Puly7: ch©n ®ì

M¸y c¾t l¸t cã trôc n»m ngangM¸y còng cã cÊu t¹o gÇn gièng m¸y c¾t l¸t cã trôc d¹ng th¼ng ®øng. Gåm çc dao

g¾n trªn bÒ mÆt cña ®Üa, phÝa d−íi dao lµ çc r·nh ®Ó tho¸t nguyªn liÖu ®· c¾t. PhÝa ®èi



69

diÖn víi ®Üa quay lµ hép h×nh nªm, hép nµu cã kho¶ng çch ®Õn ®Üa gi¶m dÇn ®Ó Ðpnguyªn liÖu xuèng bÒ mÆt cña ®Üa.

5.3 M¸y c¾t l¸t d¹ng dao trô 5.3.1 M¸y c¾t l¸t nguyªn liÖu d¹ng miÕng máng

M¸y dïng ®Ó c¾t thùc phÈm d¹ng rau, cñ, qu¶ thµnh çc miÕng máng. Thùc phÈmchuyÓn ®éng qua çc bÒ mÆt dao trô cè ®Þnh trªn thµnh m¸y. Thùc phÈm ®−îc c¾t thµnhçc miÕng máng. ChiÒu dµy cña miÕng máng nµy phô thuéc vµo khe hë cña dao trô vµthµnh m¸y. Çc thanh ®Èy sÏ ®Èy thùc phÈm chuyÓn ®éng trßn qua çc l−ìi dao cè ®Þnh,khi ®ã thùc phÈm ®−îc c¾t l¸t thµnh çc miÕng máng. Çc s¶n phÈm cña m¸y : khoai t©y,

nÊm sèng, c¶i b¾p, rau diÕp, hµnh t©y vµ cµ rèt. 5.3.2 M¸y c¾t l¸t d¹ng sîi máng

Dao

Thanh

®Èy

S¶n

phÈm

S¬ ®å nguyªn t¾c cña m¸y CÊu t¹o cña m¸y c¾t l¸t

Khoai t©y c¾t víi l−ìi dao nh½n Khoai t©y c¾t víi l−ìi dao gîn sãng



70

M¸y c¾t l¸t nguyªn liÖu thùc phÈm thµnh çc sîi máng còng gièng cÊu t¹o cña m¸y c¾t l¸tthµnh çc miÕng máng nh−ng cÊu t¹o cña l−ìi dao cã çc lç t¹o h×nh cho miÕng c¾t. ThùcphÈm còng ®−îc çc thanh ®Èy ®Èy qua çc l−ìi dao vµ thùc phÈm ®−îc c¾t thµnh çc sîimáng, nhá. Çc s¶n phÈm cña m¸y: khoai t©y, nÊm sèng, c¶i b¾p, rau diÕp, hµnh t©y vµ cµrèt.

5.3.3 M¸y c¾t l¸t nguyªn liÖu d¹ng miÕng h×nh hép ch÷ nhËt

Nguyªn t¾c cña m¸y c¾t l¸t

CÊu t¹o cña m¸y c¾t l¸t

Nguyªn t¾c cña m¸y c¾t l¸t CÊu t¹o cña m¸y





72

Çnh khuÊy d¹ng m¸i chÌo

Ch−¬ng VI: çc thiÕt bÞ khuÊy trén

6.1. ThiÕt bÞ khuÊy trén chÊt láng6.1.1 T¸c dông cña viÖc khuÊy trén chÊt lángThùc phÈm láng th−êng tån t¹i d−íi d¹ng çc hÖ nhò t−¬ng hoÆc hÖ huyÒn phï. HÖ

nhò t−¬ng lµ hçn hîp hai chÊt láng kh«ng tan lÉn vµo nhau. HÖ huyÒn phï lµ hÖ cã phaliªn tôc lµ chÊt láng, pha ph©n t¸n lµ chÊt r¾n. §Ó ®ång nhÊt hçn hîp çc cÊu tö trong hÖnµy, ng−êi ta sö dông ph−¬ng ph¸p khuÊy trén. KhuÊy trén lµm cho çc cÊu tö ph©n t¸nvµo nhau t¹o thµnh mét hÖ ®ång nhÊt.

KhuÊy trén lµm t¨ng kh¶ n¨ng trao ®æi nhiÖt cña chÊt láng, chÊt láng sÏ tiÕp xócnhiÒu h¬n víi bÒ mÆt trao ®æi nhiÖt khi cÇn ®un nãng hoÆc lµm l¹nh.6.1.2. Çc d¹ng çnh khuÊy chÊt láng6.1.2.1 Çnh khuÊy m¸i chÌo

Çnh khuÊy ®−îc cÊu t¹o tõ nh÷ng tÊm thÐp hoÆc b»ng Inox®−îc uèn cong hay ph¼ng. Nh÷ng tÊm thÐp nµy ®−îc g¾n vµomét trôc, phÝa trªn ®−îc nèi víi ®éng c¬ ®iÖn. Cã hai d¹ng çnhkhuÊy m¸i chÌo lµ çnh khuÊy ph¼ng vµ çnh khuÊy d¹ngkhung. T¸c ®éng cña çnh khuÊy ph¼ng lµ ®Èy thùc phÈm trongthiÕt bÞ khuÊy trén theo ph−¬ng b¸n kÝnh tõ t©m thiÕt bÞ ra ngoµithµnh. T¸c dông cña çnh khuÊy m¸i chÌo d¹ng khung th× ngoµit¸c dông ®Èy chÊt láng theo h−íng b¸n kÝnh th× nã cßn t¹o ra

mét dßng tuÇn hoµn thø cÊp, dßng nµy do çc thanh ch¾nngang cña çnh khuÊy t¹o nªn. Trong thïng khuÊy trén cã thÓ

cã tÊm ch¾n trªn thµnh thiÕt bÞ ®Ó lµmt¨ng kh¶ n¨ng khuÊy. Nã còng cã thÓcÊu t¹o theo kiÓu ch¾n song song víitrôc cña çnh khuÊy hoÆc çnh khuÊyvßng cung theo cÊu t¹o thiÕt bÞ. Tèc ®équay cña çnh khuÊy ph¼ng kho¶ng 20-80 v/phót. Çnh khuÊy m¸i chÌo th−êng¸p dông ®èi víi chÊt láng cã ®é nhítthÊp, dÔ khuÊy trén.

Çnh khuÊy m¸i chÌo d¹ng khung

Çnh khuÊy ch©n vÞt



73

6.1.2.2. Çnh khuÊy kiÓu ch©n vÞtÇnh khuÊy ®−îc cÊu t¹o tõ hai, ba çnh khuÊy g¾n vµo mét trôc quay, phÝa trªn

trôc cã ®Æt m«t¬ ®iÖn truyÒn chuyÓn ®éng cho çnh khuÊy. Khi çnh khuÊy quay, dßngchÊt láng ®i vµo t©m vµ ®i ra ë theo ph−¬ngsong song víi trôc quay, do ®ã çnh khuÊych©n vÞt t¹o ®−îc çc dßng tuÇn hoµn m¹nhh¬n çnh khuÊy m¸i chÌo rÊt nhiÒu. ChÊtláng chuyÓn ®éng theo çc h−íng kh¸c nhau®¶m b¶o kh¶ n¨ng khuÊy trén rÊt ®Òu. Tèc®é cña çnh khuÊy ch©n vÞt rÊt cao kho¶ng150 ®Õn 1000 v/phót cho nªn trong qu¸ tr×nhkhuÊy trén chÊt láng th−êng t¹o ra d¹ng

phÔu trªn bÒ mÆt cña thïng chøa, lµm gi¶m n¨ng suÊt cña thiÕt bÞ, ®Ó h¹n chÕ tr−êng hîpnµy, ng−êi ta th−êng ®Æt trôc cña çnh khuÊy lÖch t©m hoÆc ®Æt n»m ngang trôc.

6.1.2.3. Çnh khuÊy kiÓu tuècbinÇnh khuÊy cã hai d¹ng: d¹ng hép kÝn vµ d¹ng hép hë. Çnh khuÊy lo¹i nµy thÝch

hîp cho chÊt láng cã ®é nhít thÊp. Çnh khuÊy tuècbin th−êng cã tèc ®é 200 - 2000vßng/phót

Çnh tuabin d¹ng hë Çnh tuabin d¹ng kÝn

6.2. M¸y khuÊy trén lo¹i nguyªn liÖu dÎo6.2.1. M¸y khuÊy trén trôc n»m ngang

Çnh khuÊy ch©n vÞt

1

2

5 4

3 6

M¸y trén hai çnh khuÊy d¹ng trôc n»m ngang





75

n©ng çnh khuÊy vµ n¾p lªn, lÊy chËu quay ra cho chËu kh¸c vµo.

6.3 . KhuÊy trén çc s¶n phÈm rêi.Khã ®¹t ®−îc sù ®ång nhÊt hoµn toµn, hiÖu qu¶ phô thuéc vµo :- kÝch th−íc h×nh d¹ng, khèi l−îng riªng cña thùc phÈm- hiÖu qu¶ cña m¸y trén cô thÓ- xu h−íng mµ çc h¹t vËt liÖu ®«ng vãn nhau- phô thuéc vµo ®é Èm, tÝnh chÊt bÒ mÆt tÝnh chÊt ch¶y cña vËt liÖu

6.3.1 Lo¹i thïng quay : çc thiÕt bÞ lo¹i nµy ®−îc thÓ hiÖn qua çc h×nh vÏ sau+ Thïng quay n»m ngang hoÆc th¼ng ®øng:

+ Thïng quay cã tiÕt diÖn lôc gi¸c : cho phÐp trén vµ nghiÒn+ Thïng quay cã d¹ng h×nh ch÷ Y: t¨ng c−êng qu¸ tr×nh trén

6.3.2 Lo¹i vËn chuyÓn : Dïng ®Ó trén çc s¶n phÈm rêi, gåm cã lo¹i d¹ng b¨ng xo¾n, trénb»ng vÝt t¶i

M¸y trén thïng quay h×nh trô



76

M¸y trén d¹ng b¨ng xo¾n

a) Lo¹i b¨ng: lo¹i thiÕt bÞ nµy võa vËn chuyÓn võa khuÊy trén, cÊu t¹o cña thiÕt bÞ lµ nh÷ngb¨ng xo¾n. Khi nã thùc hiÖn vËn chuyÓn nã cã t¸c dông khuÊy trén, lµm cho nguyªn liÖu®−îc trén ®Òu h¬n.

b) Lo¹i vÝt t¶i cã çnh vÝt d¹ng çnh g¹t, chóng võa g¹t nguyªn liÖu võa thùc hiÖn qu¸tr×nh khuÊy trén.

6.4. tÝnh to¸n n¨ng suÊt cña mét sè m¸y trén- m¸y trén mét çnh khuÊy lµm viÖc gi¸n ®o¹n

hkgt t

V G

ptr

/ ,..

60+

= ρ ξ

trong ®ã:G: n¨ng suÊt cña m¸y, kg/hρ: khèi l−îng riªng cña hçn hîp s¶n phÈm, kg/m3 ttr: thêi gian cÇn thiÕt ®Ó trén s¶n phÈm, phóttp : thêi gian cÇn thiÕt ®Ó n¹p vµ lÊy s¶n phÈm ra khái thiÕt bÞ khuÊy trén, phótξ: hÖ sè sö dông cña thïng chøa, %- m¸y trén mét çnh khuÊy lµm viÖc liªn tôc: m¸y trén d¹ng nµy phô thuéc vµo n¨ng

suÊt cña thiÕt bÞ vËn chuyÓn chóng nh−: m¸y trén kiÓu vÝt t¶i phô thuéc vµo n¨ngsuÊt cña vÝt t¶i

hkgnS D

G / ...4

.60

2

ψ ρ π

=

Trong ®ã:D- ®−êng kÝnh ngoµi cña çnh vÝt, mS: b−íc cña çnh vÝt, mn sè vßng quay cña trôcvÝt, rad/sρ: khèi l−îng riªng cña hçn hîp s¶n phÈm, kg/m3

Cöa n¹p liÖu

Cöa th¸o s¶n phÈm

VÝt t¶i

M¸y khuÊy trén d¹ng vÝt t¶i

M¸y khuÊy trén d¹ng vÝt t¶i n»mngang



77

ψ : hÖ sè cÊp liÖu phô thuéc vµo cÊu t¹o cña çnh khuÊy vµ çch xÕp ®Æt chóngtrong thiÕt bÞ.

Ch−¬ng vii. Çc thiÕt bÞ Ðp, l¾ng vµ läc

7.1. M¸y Ðp7.1.1 M¸y Ðp thñy lùc lµm viÖc gi¸n ®o¹n

CÊu t¹o cña thiÕt bÞ bao gåm mét bµn Ðp phÝa trªn cã gi¸ Ðp. Bµn ¸p nµy ®−îc ®Ættrªn mét pitt«ng dÞch chuyÓn. Trong xi lanh cña bµn Ðp cã ®Æt chÊt láng, th−êng lµ dÇu,chÊt láng nµy n»m trong kh«ng gian t¸c dông cña hai pitt«ng, t¸c ®éng qua l¹i theonguyªn t¾c thuû lùc ®−îc thÓ hiÖn. Mét hÖ pitt«ng vµ xi lanh kh¸c cã tiÕt diÖn nhá h¬n rÊtnhiÒu so víi tiÕt diÖn cña xi lanh trong bµn Ðp, chÊt láng trong hai xi lanh nµy ®−îc th«ngvíi nhau. T¸c dông mét lùc lªn xi lanh m¸y nÐn (A) chÊt láng sÏ truyÒn lùc nµy t¸c dônglªn xi lanh m¸y nÐn, lµm dÞch chuyÓn xi lanh m¸y nÐn lªn trªn cao, Ðp thùc phÈm lªn trªn

gi¸ Ðp. Lóc ®ã thùc phÈm bÞ Ðp vµ dÞch sÏ ch¶y xuèng m¸ng chøa, cßn dÞch cßn l¹i trªn bÒmÆt cña bµn Ðp. M¸y Ðp thuû lùc lµm viÖc gi¸n ®o¹n nh−ng cho n¨ng suÊt cao vµ tèn Ýtn¨ng l−îng.

7.1.2 M¸y Ðp trôc vÝtM¸y Ðp trôc vÝt bao gåm mét vÝt t¶i cã b−íc vÝt gi¶m dÇn theo h−íng chuyÓn ®éng

cña nguyªn liÖu. Trôc vÝt ®−îc ®Æt trong mét èng sµng cã ®−êng kÝnh lç sµng rÊt nhá. Trôccña m¸y Ðp ®−îc g¾n víi ®éng c¬ ®iÖn th«ng qua hép sè ®Ó ®iÒu chØnh tèc ®é quay cñatrôc vÝt. PhÝa d−íi cña m¸y Ðp lµ m¸ng chøa dÞch. Mét ®Çu cã cöa n¹p liÖu ®−a thùc phÈmcÇn Ðp vµo mét ®Çu ®−a b· ®· Ðp ra ngoµi.

Pitt«ng

Thùc phÈm

Van

Van

DÇu

Van

Pitt«ng

¸p lùc

S¬ ®å nguyªn t¾c cña qu¸ tr×nh Ðp thuû lùc

M¸y Ðp thuû lùcA: xi lanh m¸y nÐn

B: xi lanh Ðp



78

Thùc phÈm cÇn Ðp ®−îc ®−a vµo kh«ng gian cña vÝt t¶i. D−íi søc Ðp cña vÝt t¶i cÊutróc cña thùc phÈm bÞ ph¸ vì, dÞch trong thùc phÈm ch¶y ra ngoµi. DÞch ch¶y xuèng m¸ngchøa vµ ®−îc vËn chuyÓn ra ngoµi. B· Ðp tiÕp tôc ®−îc Ðp trong kh«ng gian cña vÝt t¶i vµd−íi søc Ðp cña vÝt t¶i, dÞch trong tÕ bµo tiÕp tôc ®−îc v¾t kiÖt cho ®Õn khi b· ®i ®Õn ®Çukia cña m¸y läc Ðp. B· sÏ ®−îc ®Èy ra ngoµi theo chiÒu ®Èy cña vÝt t¶i.

7.2. Çc thiÕt bÞ läc7.2.1 M¸y läc Ðp khung b¶n

M¸y dïng ®Ó ph©n riªng hÖ láng kh«ng ®ång nhÊt nh− øng dông ®Ó läc çc dÞchqu¶ sau khi Ðp, çc dÞch ®−êng trong s¶n xuÊt bia, dÞch chiÕt suÊt kh¸c. Nguyªn lý cñathiÕt bÞ nµy lµ t¹o nªn sù chªnh lÖch ¸p suÊt tr−íc vµ sau v¸ch läc, thiÕt bÞ lµm viÖc gi¸n®o¹n.

CÊu t¹o cña m¸y läc khung b¶n

M¸y Ðp trôc vÝt1: m« t¬ 2: trôc vÝt3: cöa n¹p liÖu 4: æ ®ì5: l−íi sµng 6: m¸ng chøa dÞch7: cöa th¸o b· Ðp

2 3

4

57 6

1



79

M¸y läc Ðp kiÓu khung b¶n bao gåm mét d·y çc khung vµ b¶n xÕp xen kÏ nhau vµ®−îc Ðp chÆt bëi vÝt Ðp. Çc khung vµ b¶n ®Òu cã ba lç: mét lç ®Ó dÉn dÞch läc vµo, mét lçdÉn n−íc röa vµ lç cßn l¹i ®Ó th¸o dÞch läc ra. Çc lç ghÐp víi nhau t¹o thµnh çc èngth«ng tõ ®Çu ®Õn cuèi thiÕt bÞ. Çc khung vµ b¶n cã tai bªn s−ên ®Ó treo. Çc khung b¶nnµy cã thÓ chÕ t¹o b»ng gang, gç hoÆc nhùa

B¶n : cã bÒ mÆt s−ên ph¼ng vµ nh½n ëmÐp ngoµi, lâm vµ cã çc gê, ë mÐp trªncña b¶n cã mét lç ®Ó dÉn n−íc röa, ëphÇn d−íi cã lç nhá th«ng víi van th¸odÞch, b¶n ®−îc lång v¶i läc.

- Khung : ®−îc ®Æt gi÷a hai b¶n t¹o ra métphßng chøa b·, çc khung còng cã lç ¨n khípvíi lç cña b¶n t¹o ra èng dÉn ®Ó huyÒn phïhoÆc n−íc röa ®i qua èng nµy tËn cïng ë phÝacuèi. HuyÒn phï ®i theo èng vµo kh«ng gian çckhung

Dung dÞch cÇn läc ®−îc b¬m vµo kh«ng gian çc khung cña m¸y läc d−íi t¸c dôngcña träng lùc vµ ¸p lùc cña b¬m. N−íc trong sÏ thÊm qua v¶i läc vµo çc khe cña khungråi theo r·nh dÉn ch¶y ra ngoµi. PhÇn r¾n bÞ gi÷ l¹i trong kh«ng gian cña khung cho ®Õnkhi khung chøa ®Çy b·.

Trong tr−êng hîp cÇn röa b·, ta b¬m n−íc röa vµo èng dÉn n−íc röa, çc chÊt hßa

tan cã trong b· sÏ hoµ tan vµo n−íc vµ ®i ra ngoµi gièng nh− qu¸ tr×nh läc.Hçn hîpcÇn läc

Håi l−u

CÊu t¹o cña b¶n trongm¸y läc kiÓu khung b¶n

CÊu t¹o cña khung trong m¸y läckiÓu khung b¶n





81

mÆt v¸ch läc sÏ bung ra vµ ®i xuèng èng x¶ ®¸y, ra ngoµi.7.3.3 M¸y ly t©m läc7.3.3.1 CÊu t¹o cña m¸y ly t©m läc ®−îc thÓ hiÖn trªn h×nh vÏ. ThiÕt bÞ bao gåm mét ®éngc¬ ®iÖn truyÒn chuyÓn ®éng cho trôc ly t©m cña m¸y. PhÝa trong cña m¸y cã ®Æt mét

buång ly t©m h×nh trô. Thµnh cña buång cã®ôc çc lç nhá ®Ó tho¸t dÞch ra ngoµi. S¸t víithµnh lµ mét l−íi ch¾n cã kÝch th−íc lç rÊtnhá. Nã lµm nhiÖm vô nh− mét l−íi läc trongçc thiÕt bÞ kh¸c.8.3.3.2 Ho¹t ®éngDung dÞch cÇn läc ®−a vµo kh«ng gian cñabuång ly t©m. §ãng kÝn thiÕt bÞ, cho m«t¬ho¹t ®éng. Thïng läc sÏ quay, d−íi t¸c dông

cña lùc ly t©m dÞch trong sÏ ngÊm qua v¶i läc®i ra ngoµi cßn b· sÏ n»m l¹i trªn v¶i läc t¹othµnh mét khèi chÊt r¾n n»m trªn bÒ mÆt cñav¸ch läc. Qu¸ tr×nh läc sÏ kÕt thóc khi líp b·qu¸ dµy ng¨n chÆn qu¸ tr×nh ngÊm dÞch läc ra

ngoµi.

Nguyªn lý cña m¸y ly t©m

M¸y ly t©m läc



82

Ch−¬ng Viii. Çc thiÕt bÞ ®Þnh l−îng8.1 Çc m¸y rãt s¶n phÈm láng

8.1.1 M¸y rãt cã cèc ®ong dïng cho chÊt lángC¬ cÊu rãt chÊt láng theo cèc ®ong thùc chÊt lµ ®Þnh cho dung dÞch rãt mét thÓ tÝchnhÊt ®Þnh, sau ®ã rãt vµo hép. Trong hÖ thèng rãt cã nhiÒu c¬ cÊu rãt, cã thÓ gäi lµ çc vanrãt. CÊu t¹o cña van rãt ®−îc thÓ hiÖn nh− h×nh vÏ. Nguyªn t¾c cña qu¸ tr×nh rãt do t¸cdông cña träng lùc (dßng ch¶y tù do), chÊt láng sÏ tù ch¶y xuèng d−íi hép víi chiÒu caocét ¸p trong van thay ®æi.

Trªn h×nh vÏ biÓu hiÖn van ë hai tr¹ng th¸i: tr¹ng th¸i lµmviÖc vµ tr¹ng th¸i kh«ng lµm viÖc. Çc van rãt ®−îc l¾p d−íi ®¸ycña thïng chøa dung dÞch rãt vµ ®−îc ph©n bè ®Òu d−íi ®¸y thïng.Van cã d¹ng h×nh trô, ®−êng kÝnh phÝa trªn lín h¬n phÝa d−íi. Van

cã thÓ chuyÓn ®éng lªn xuèng ®−îc däc theo èng h×nh trô g¾n cè®Þnh víi ®¸y thïng chøa n−íc sèt. Trªn èng cã mét ng¨n mµ qua ®ãchÊt láng cã thÓ ch¶y tõ van xuèng hép. D−íi ®¸ycña van cã mét vßng cao su ®Öm kÝn cho miÖng hép. Trong qu¸tr×nh rãt kh«ng khÝ trong hép ®−îc tho¸t ra ë èng tho¸t khÝ.

Ho¹t ®éng: ë vÞ trÝ ch−a lµm viÖc, lß xo 10 ®Èy van xuèng vÞtrÝ thÊp nhÊt lóc nµy mùc chÊt láng trong thïng sÏ cao h¬n van vµchÊt láng tù ch¶y vµo van. Çc khe hë th«ng tõ van xuèng hép ®−îcbÞt kÝn l¹i. Khi hép ®−îc n©ng lªn th× miÖng hép sÏ Ðp vµo vßng caosu ®Öm kÝn vµ ®Èy van ®i lªn trªn nh« cao h¬n mùc chÊt láng trong

thïng. Lóc nµy n−íc sèt kh«ng thÓ ch¶y tõ thïng chøa vµo trong van ®−îc nh−ng n−íc sètcã thÓ ch¶y tõ van qua khe hÑp xuèng hép. Khi kÕt thóc qu¸ tr×nh rãt th× hép h¹ xuèng vµlóc nµy mùc chÊt láng trong thïng cao h¬n miÖng hép vµ chÊt láng l¹i ch¶y tõ thïng chøavµo van vµ chuÈn bÞ cho qu¸ tr×nh rãt tiÕp theo.

1. Thïng chøa sèt 2. Van 3. èngtrô 4. Ng¨n5,6,7: Khe hë, r·nh 8 : Vßng ®Öm cao su 9: èng tho¸t khÝ10: Lß xo 11: §Üa n©ng hépTrong qu¸ tr×nh rãt hép tham gia çc chuyÓn ®éng sau : i) hép n©ng lªn ®Ó Ðp vµo

van, i) hép chuyÓn ®éng quay cïng víi van trong mét thêi gian khi tiÕn hµnh qu¸ tr×nh rãt,i) chuyÓn ®éng h¹ xuèng kÕt thóc qu¸ tr×nh rãt.

HÖ thèng truyÒn ®éng nh»m ®¶m b¶o t¹o ra çc chuyÓn ®éng sau- §−a hép vµo ®i ®óng vÞ trÝ rãt sèt- T¹o nªn chuyÓn ®éng quay cña thïng víi hép,- T¹o chuyÓn ®éng n©ng hép lªn ®Ó rãt sèt vµ h¹ hép xuèng khi rãt xong vµ ®Èy hép ra

ngoµi.- TruyÒn ®éng cho b¨ng truyÒn xÝch ®Ó ®−a hép vµo vµ lÊy hép ra khái m¸y.

§éng lùc tõ ®éng c¬ ®iÖn th«ng qua hÖ thèng truyÒn ®éng ®ai, truyÒn ®éng b¸nh vÝttrôc vÝt ®Ó lµm quay trôc th¼ng ®øng cña thïng chøa sèt. Trôc th¼ng ®øng quay víi tèc ®é5 vßng/phót. D−íi ®¸y thïng chøa n−íc sèt ph©n bè ®Òu 8 van rãt sèt. Trªn trôc th¼ng



83

®øng l¾p ®Æt mét m©m quay vµ trªn m©m quay cã mang 8 èng lãt, trªn mçi «ng lãt cãmang mét çi ty. PhÇn trªn ty mang ®Üa n©ng hép, phÇn d−íi lµ mét con l¨n, l¨n trªn métcam cè ®Þnh víi s−ên m¸y. Cam cã hai phÇn: phÇn cao vµ phÇn thÊp ®Ó t¹o chuyÓn ®éngn©ng vµ h¹ hép, kho¶ng çch n©ng h¹ hép lµ 80 mm. §Ó ®−a hép vµo ®óng vÞ trÝ rãt sèt vµlÊy hép sau khi rãt ra ngoµi th× ng−êi ta dïng hai b¸nh sao bèn çnh. 2 b¸nh sao nhËntruyÒn ®éng tõ trôc th¼ng ®øng th«ng qua b¸nh r¨ng vµ ®−îc thiÕt kÕ quay víi tèc ®é 10vßng/phót. §Çu ®−a hép cã c¬ cÊu b¸nh cãc ®Ó ®−a tr×nh tù tõng hép mét vµo b¸nh sao ®−ahép. Trªn trôc cña b¸nh sao ®Èy hép ra, ng−êi ta l¾p cÆp b¸nh r¨ng c«n ®Ó trÝch chuyÓn®éng cho b¨ng truyÒn xÝch, phÇn ®Çu b¨ng truyÒn xÝch dïng ®−a hép vµo m¸y, phÇn cßnl¹i dïng lÊy hép ra khái m¸y.

Ho¹t ®éng : b¨ng truyÒn xÝch ®−a hép vµo vÞ trÝ b¸nh sao sè 20, chuyÓn ®éng b¸nhsao nµy do b¸nh cãc ®iÒu khiÓn. B¸nh sao sè 20 quay gi¸n ®o¹n vµ sÏ tr×nh tù ®−a tõnghép mét vµo b¸nh sao ®−a hép. B¸nh sao ®−a hép quay 10 rpm vµ còng tr×nh tù ®−a tõnghép vµo ®Üa n©ng hép. §Üa n©ng hép quay cïng víi thïng chøa n−íc sèt nªn mang hépquay theo. Trong qu¸ tr×nh quay cïng víi thïng chøa th× hép ®−îc n©ng lªn ®Ó rãt. Sau khirãt sèt xong hép ®−îc h¹ xuèng. B¸nh sao ®Èy hép quay 10 rpm sÏ ®Èy hép ra khái ®Üan©ng hép ®Ó vµo b¨ng truyÒn xÝch. B¨ng chuyÒn xÝch sÏ ®−a hép vµo kh©u tiÕp theo

8.1.2 C¬ cÊu rãt cã piston ®Èy dïng cho s¶n phÈm8.1.2.1 CÊu t¹o

Nguyªn lý cÊu t¹o cña m¸y rãt sö dông pitt«ng ®−îc thÓ hiÖn trªn h×nh vÏ. Gåm cãthïng chøa s¶n phÈm sè 2, ë ®¸y cã mÆt bÝch sè 8 l¾p chÆt víi trôc ®øng sè 1. thïng chøa®−îc nèi víi bé ®Þnh l−îng pitt«ng sè 5. Pitt«ng ®−îc ®Æt d−íi ®¸y cña thïng chøa, quaycung víi thïng, pitt«ng còng ®−îc g¾n víi èng dÉn s¶n phÈm vµo lä. Pitt«ng chuyÓn ®énglªn xuèng ®−îc nhê vµo çc con l¨n, cã trôc nèi víi pitt«ng, chuyÓn ®éng quay trªn métcam cè ®Þnh. Khi con l¨n chuyÓn ®éng trªn vµnh nghiªng sÏ ®Èy pitt«ng chuyÓn ®éng lªntrªn. PhÇn trªn cña èng cÊp liÖu lµ mét èng ®iÒu chØnh qu¸ tr×nh rãt vµo hép. §ã lµ mét cãg¾n b¸nh xe sè 11 ch¹y trªn cam ®øng yªn sè 12. èng tiÕp liÖu nµy sÏ di chuyÓn lªn vµnh



84

Nguyªn lý cña c¬ cÊu viÖc rãts¶n phÈm vµo hép dïng pitt«ng1: trôc m¸y 2: thïng chøa3: b¹t gi÷ 4:xi lanh5: pitt«ng 6:trôc pitt«ng7: èng trô 8: mÆt bÝch9: èng cÊp 10: èng tr−ît11: can l¨n 12:cam13: bµn thao t¸c

cam sè 12 khi cã sù hiÖn diÖn cña hép th«ngqua çnh tay ®ßn. Trong èng cÊp liÖu cã métkhe hë, khe hë nµy cã t¸c dông lµm th«ngxilanh ë tr¹ng th¸i kh«ng cã hép. Cßn khi cãhép th× èng nèi nµy ®−îc n©ng lªn vµ lµm kÝnkhe hë. Khi ®ã thùc phÈm sÏ kh«ng bÞ ®Èy vÒthïng chøa n÷a mµ bÞ ®Èy tõ kh«ng gian cña xilanh vµo hép.

8.1.2.2 Ho¹t ®éngS¶n phÈm d¹ng ®Æc, d¹ng dÎo, d¹ng ®Æc sÖt vµ d¹ng rêi ®−îc ®−a vµo trong thïng

chøa. Hép cÇn rãt ®−îc çc b¸nh sao ®Èy vµo bµn thao thao t¸c sè 13. Hép sÏ t¸c ®éng vµo®ßn bÈy, ®Èy con l¨n 11 sÏ dÞch chuyÓn lªn trªn cao cña cam 12. Khi ®ã èng trô trong èngdÉn nguyªn liÖu sÏ n©ng lªn, lµm kÝn khe hë gi÷a xi lanh vµ thïng chøa. §ång thêi, pitt«ng4 sÏ ®−îc n©ng lªn ®Èy thùc phÈm trong xi lanh qua èng dÉn vµo hép. Khi kh«ng cã sùhiÖn diÖn cña hép, con l¨n 11 vÉn n»m ë vÞ trÝ thÊp. Khi pitt«ng chuyÓn ®éng ®i lªn trªn®Èy thùc phÈm dån lªn qua khe hë ®i trë l¹i thïng chøa. Nh− vËy chØ khi cã hép th× conl¨n 11 míi n©ng lªn ®iÒu khiÓn qu¸ tr×nh rãt thùc phÈm vµo hép.8.1.3 C¬ cÊu rãt cã piston ®Èy dïng cho dÞch láng

CÊu t¹o: gåm th©n van ®−îc g¾n chÆt vµo ®¸y thïng chøa chÊt láng, trong vá ®óc cãl¾p mét pitt«ng vµ lu«n ®−îc lß xo Ðp xuèng vÞ trÝ thÊp nhÊt. §Çu d−íi cña Pitt«ng cã l¾pc¬ cÊu van h×nh c«n, ty van ®−îc treo trªn mét lß xo vµ lu«n cã xu h−íng kÐo van ®ãngkÝn l¹i. ChÊt láng ®−îc n¹p vµo van qua van bi vµ l−u l−îng ®−îc ®iÒu chØnh nhê van kim.Ngoµi ra cßn cã mét van x¶ khÝ dïng ®Ó x¶ khÝ trong thêi kú lµm viÖc ®Çu tiªn cña van rãt.

Khi ch−a lµm viÖc Pitt«ng ë vÞ trÝ thÊp nhÊt, van ®ãng kÝn l¹i. Khi rãt, hép ®−îcn©ng lªn Ðp vµo ®Üa Ðp th¾ng lùc lß xo vµ ®Èy Pitt«ng ®i lªn. Khi ®ã ¸p suÊt chÊt láng t¨nglªn, van bi ®ãng l¹i kh«ng cho chÊt láng vµo van, ra thïng chøa, ®ång thêi ¸p suÊt nµycòng th¾ng lùc lß xo lµm ®Èy van c«n ®i xuèng chÊt láng ch¶y vµo hép.

ChÊt láng ®−îc rãt nhiÒu hoÆc Ýt do Pitt«ng ®−îc n©ng lªn nhiÒu hoÆc Ýt. Sau khi rãtxong hép ®−îc h¹ xuèng lß xo ®Èy Pitt«ng xuèng vÞ trÝ thÊp nhÊt, ¸p suÊt trong van gi¶m

Nguyªn lý cña c¬ cÊu rãt s¶n phÈm vµohép dïng pitt«ng





86

Ch−¬ng ix. Çc m¸y ghÐp n¾p bao b×

9.1 Çc ph−¬ng ph¸p t¹o mèi ghÐp9.1.1 Ph−¬ng ph¸p ghÐp n¾p bao b× thñy tinhHép thñy tinh cã th©n vµ n¾p hép. Hép th©n h×nh trô lµm b»ng thñy tinh kh«ng

mµu, mét sè bao b× sö dông thñy tinh ®ôc mµu n©u, mµu xanh ®Ó tr¸nh sù tiÕp xóc cñathùc phÈm víi ¸nh s¸ng mÆt trêi. N¾p ®Ó ghÐp hép thñy tinh th−êng sö dông lµ n¾p s¾t. ë gi÷a n¾p vµ hép cã ®Æt mét tÊm ®Öm b»ng cao su dïng ®Ó bÞt kÝn. Cao su lµm ®Öm kh«ngcã tÝnh ®éc vµ ¨n mßn. Sö dông ren xo¸y chÆt vµo n¾p vµo th©n vµ dïng nßng bÊm cã cÊut¹o ®Æc biÖt ®Ó bÊm n¾p vµ vßng ®Öm cao su vµo miÖng hép bao b×. Ph−¬ng ph¸p nµy ¸pdông ®èi víi nh÷ng lo¹i hép lín, miÖng réng. Sö dông ph−¬ng ph¸p dËp h×nh c«n víinh÷ng lo¹i n−íc ngät cã ga nh− bia, n−íc kho¸ng…

9.1.2 Ph−¬ng ph¸p ghÐp n¾p bao b× kim lo¹iBao b× lµm b»ng kim lo¹i cã nhiÒu h×nh d¹ng kh¸c nhau. Qu¸ tr×nh ghÐp n¾p g¾n chÆt

vµo bao b× ®−îc thùc hiÖn hoµn toµn kh¸c víi qu¸ tr×nh ghÐp n¾p hép thñy tinh. Bao b× lµmb»ng kim lo¹i cã hai d¹ng.

- Bao b× cã hai phÇn: phÇn th©n vµ phÇn n¾p. PhÇn th©n ®−îc lµm tõ miÕng kim lo¹i,mang dËp vµ cuèn mÐp. PhÇn n¾p lµ mét tÊm thÐp máng ®−îc c¾t vµ uèng cong ëvµnh ngoµi. Trªn n¾p ng−êi ta cã thÓ dËp çc g©n trßn ®Ó t¨ng kh¶ n¨ng chÞu lùccho n¾p. T¹i phÇn tiÕp xóc t¹o mÝ hép cã mét líp cao su non ®Ó lµm kÝn mèi ghÐp.

- Bao b× ba phÇn: hai phÇn th©n vµ mét phÇn n¾p. Th©n ®−îc uèn vµ cuén l¹i thµnhh×nh trô, hë hai ®Çu. Hai ®Çu cña trô ®−îc ghÐp hai n¾p. T¹i ph©n x−ëng s¶n xuÊt váhép, mét ®Çu cña hép ®· ®−îc ghÐp kÝn. §Çu cßn l¹i sÏ ®−îc thùc hiÖn t¹i ph©nx−ëng ®ãng hép khi ®· hoµn thµnh c«ng ®o¹n rãt n−íc sèt vµ bµi khÝ.

Qu¸ tr×nh ghÐp mÝ hép bao b× kim lo¹i ®−îc thùc hiÖn qua hai giai ®o¹n nh− sau: i)giai ®o¹n 1 lµ qu¸ tr×nh cuén çc líp mÝ cña n¾p vµ th©n vµo nhau. Qu¸ tr×nh nµy ®−îcthùc hiÖn bëi con l¨n ghÐp mÝ lÇn mét. Con l¨n ghÐp mÝ lÇn 1 cã r·nh s©u. Khi kÕt thócgiai ®o¹n 1, mÝ ghÐp ®· ®−îc h×nh thµnh s¬ bé gåm 5 líp kim lo¹i trong ®ã cã 2 líp cñath©n vµ 3 líp cña n¾p. ii) giai ®o¹n 2: ViÖc Ðp chÆt çc líp mÝ cña hép vµ th©n l¹i víi nhau®−îc thùc hiÖn bëi con l¨n ghÐp mÝ lÇn hai. Con l¨n ghÐp mÝ lÇn 2 cã r·nh c¹n h¬n con l¨n

H×nh ¶nh bao b× thuû tinh





88

§Çu m¸y ghÐp mÝ gåm mét trôc rçng cè ®Þnh víi khung m¸y. PhÝa trong cña trôcrçng lµ mét çi ty, phÝa trªn ty cã mét lß xo ®Ó t¹o lùc gi÷ n¾p hép trong qu¸ tr×nh ghÐpmµ kh«ng lµm mÐo hép. PhÝa bªn ngoµi trôc rçng cè ®Þnh lµ trôc rçng sè 3 quay trßn trªnmét æ bi. §Çu d−íi cña trôc rçng 3 g¾n chÆt víi mét r«to quay. Trôc rçng sè 3 ®−îc truyÒn®éng nhê b¸nh r¨ng víi tèc ®é 345 rpm. Trªn r«to mang çc hÖ thèng çnh tay ®ßn vµ hÖthèng nµy ®iÒu khiÓn con l¨n ghÐp mÝ ®i vµo ra tù ®éng qua c¬ cÊu cam. Quay bªn ngoµitrôc rçng sè 3 lµ b¸nh r¨ng sè 2 mang nöa trªn cña ly hîp vµ quay víi vËn tèc 324 rpm.Nöa d−íi cña ly hîp cã mét chèt xuyªn qua 2 cam vµ khíp víi mét lç trªn r«to. Hai camnµy quay ®−îc xung quanh trôc rçng sè 3. Khi ch−a ghÐp mÝ c¶ cam, r«to, nöa d−íi ly hîpquay cïng tèc ®é. Khi ®ã ch−a ph¸t sinh chuyÓn ®éng t−¬ng ®èi gi÷a cam vµ con l¨n cam.Con l¨n ghÐp mÝ kh«ng chuyÓn ®éng tÞnh tiÕn h−íng t©m mµ chØ chuyÓn ®éng quay xungquanh hép.

Khi ta ®¹p bµn ®¹p th× hÖ thèng ®ßn bÈy mang ®Üa Ðp d−íi Ðp hép vµo ®Üa Ðp trªn,®ång thêi nöa d−íi cña ly hîp sÏ ¨n khíp víi nöa trªn. Khi ®ã chèt sÏ rót ra khái r«tonh−ng vÉn cßn xuyªn qua 2 cam. 2 cam sÏ quay cïng víi tèc ®é cña ly hîp lµ 324 rpm,nh− vËy ph¸t sinh chuyÓn ®éng t−¬ng ®èi gi÷a cam vµ r«to. Con l¨n cam b¾t ®Çu l¨n trªncam vµ ®iÒu khiÓn con l¨n ghÐp mÝ ®i vµo ghÐp mÝ. Çc con l¨n cam quay trªn vµnh cña

cam cã t¸c dông t¹o chuyÓn ®éng h−íng t©m cña çc con l¨n ghÐp mÝ. Cã 2 con l¨n ghÐpmÝ ®ît 1 vµ hai con l¨n ghÐp mÝ ®ît 2. Trªn r«to cã 2 chèt, ®Ó con l¨n chuyÓn ®éng tÞnhtiÕn vµo vµ ra th× con l¨n chØ cÇn chuyÓn ®éng trªn vµng cam nöa vßng. Ng−êi ta tÝnh tÝnhto¸n ®Ó cam chuyÓn ®éng mét nöa vßng/r«to th× chèt sÏ gÆp lç thø hai vµ chèt r¬i xuèngt¸ch ly hîp ra chÊm døt qu¸ tr×nh ghÐp mÝ. Cam, r«to, nöa ly hîp d−íi sÏ quay cïng víitèc ®é, ®Üa Ðp d−íi h¹ xuèng vµ lÊy hép ra ngoµi. N¨ng suÊt tèi ®a kho¶ng 20- 22 hép/phót



89

9.3.3 M¸y ghÐp mÝ tù ®éng

CÊu t¹o hÖ thèng truyÒn ®éng m¸y M¸y dïng ®Ó ghÐp çc hép cã h×nh d¹ng kh¸c nhau. §Çu m¸y ghÐp mÝ mang çc

con l¨n ghÐp mÝ quay quanh hép, cßn hép th× ®øng yªn trong qu¸ tr×nh ghÐp. M¸y cã c¬

cÊu tù ®éng ®−a hép vµo vµ lÊy hép ®· ghÐp ra ngoµi. §Ó thùc hiÖn ®−îc ®iÒu nµy th× dïngmét b¸nh sao truyÒn ®éng qua c¬ cÊu Maltese. Trªn b¸nh sao ®−a hép cã khoÐt çch r·nhtheo ®óng h×nh d¹ng cña hép.

Nguyªn lý lµm viÖc cña hÖ thèng truyÒn ®éng nh− sau. M« t¬ ®iÖn sè 1 truyÒnchuyÓn ®éng cho trôc sè 4 trªn ®ã cã l¾p 3 b¸nh r¨ng c«n sè 5, 6, 7. B¸nh r¨ng c«n sè 5truyÒn chuyÓn ®éng cho trôc th¼ng ®øng sè 22 th«ng qua b¸nh r¨ng c«n sè 8. Trôc 11th«ng qua c¬ cÊu gi¶m tèc b¸nh vÝt trôc vÝt sè 12 ®Ó lµm quay trôc sè 13 trªn ®ã cã manghai cam 14, 15. Mét cam dïng ®Ó n©ng h¹ ®Üa Ðp d−íi sè 17 th«ng qua çnh tay ®ßn 16.Cßn mét cam dïng ®Ó truyÒn chuyÓn ®éng cho thanh 18 ®Ó ®Èy hép ra ngoµi. Trôc 13 cßnmang b¸nh r¨ng c«n 19 lµm qauy b¸nh r¨ng c«n 20. B¸nh r¨ng nµy ®−îc l¾p ®ång trôc víib¸nh r¨ng th¼ng sè 21, lµm quay b¸nh r¨ng th¼ng 22. B¸nh r¨ng th¼ng 22 lµm chuyÓn

®éng c¬ cÊu Maltese. C¬ cÊu nµy lµm quay gi¸n ®o¹n trôc 24 trªn ®ã cã g¾n b¸nh sao ®−ahép sè 25. B¸nh sao 25 ®Ó ®−a hép vµo vµ lÊy hép ®· ghÐp ra khái ®Üa n©ng hép 17. §Çum¸y ghÐp mÝ chuyÓn ®éng nhê hai b¸nh r¨ng c«n 6,7 truyÒn ®éng ®Õn hai b¸nh r¨ng 9, 10.B¸nh r¨ng 10 lµm quay cam sè 26, cßn b¸nh r¨ng 9 lµm quay r« to (m©m quay) 27. Trªnr« to cã mang çc çnh tay ®ßn vµ con l¨n ghÐp mÝ. Ro to vµ çc con l¨n ghÐp mÝ quayquanh ®Üa Ðp trªn 28, phÝa trªn ®ã lµ tÊm d−ìng 31 ®Ó ®iÒu khiÓn çc con l¨n ghÐp mÝchuyÓn ®éng theo biªn d¹ng cña hép. Cam quay víi tèc ®é 240 vßng/phót trong khi r« toquay víi tè ®é 251 vßng/phót. §Çu m¸y cã hai con l¨n ghÐp mÝ ®ît I vÇ hai con l¨n ghÐpmÝ ®ît II.

M¸y ghÐp mÝ tù ®éng



90

Qu¸ tr×nh lµm viÖc cña m¸y nh− sau. Hép vµ n¾p ®−îc ®−a vµo çc çnh cña b¸nhsao 25. B¸nh sao nµy sÏ ®−a hép vµo ®Üa Ðp d−íi 17, thanh ®Èy hép 18 h¹ xuèng Ðp phÇnn¾p vµo th©n hép. Sau khi hép ®· ®−îc gi÷ chÆt gi÷a ®Üa Ðp d−íi vµ trªn, çc con l¨n ghÐpmÝ liÒn tiÕn vµo ghÐp mÝ. Khi con l¨n ®ît 2 rêi khái mÝ hép lµ lóc hép ®· ghÐp xong, ®Üa Ðpd−íi ®−îc h¹ xuèng vµ bé phËn ®Èy hép liÒn ®Èy hép ra khái ®Üa Ðp trªn. Hép ®−îc h¹xuèng trªn mÆt ph¼ng bµn, b¸nh sao 25 liÒn quay mét gãc 600 ®−a hép ra khái ®Üa Ðp d−íi.N¨ng suÊt cña m¸y lµ 21 hép/phót.9.3.4 M¸y ghÐp mÝ ch©n kh«ng

Qu¸ tr×nh ghÐp mÝ thùc hiÖn trong m«i tr−êng ch©n kh«ng, th−êng sö dông cho lo¹ihép trßn. M¸y gåm cã mét buång ch©n kh«ng. Hép ®−îc ®Ëy n¾p vµ ®−a vµo buång ch©nkh«ng b»ng mét van quay cã ®Öm kÝn. Qu¸ tr×nh ghÐp mÝ ®ît 1 vµ ®ît 2 ®−îc tiÕn hµnhnhê hai ®Çu m¸y ghÐp mÝ riªng biÖt.

M¸y dïng ®Ó ghÐp mÝ hép s¾t h×nh trô d−íi

¸p suÊt ch©n kh«ng. M¸y gåm cã : ch©n b»ng gang®óc (1) trªn ®ã lµ th©n m¸y (2) gåm cã ba phÇn:phÇn d−íi, phÇn gi÷a vµ n¾p m¸y. ë phÝa h«ng m¸ycã cöa quan s¸t vµ cöa ®Ó ®−a hép vµo. Trªn cöa®−a hép cã l¾p mét van quay. M¸y ®−îc l¾p haib¨ng t¶i (6) dïng ®Ó ®−a hép vµo m¸y vµ ®−a hépra (8). Tõ phÝa ph¶i cña b¨ng t¶i (6) lµ b¸nh dÉn®éng (9) vµ vÝt ®Èy hép (10). Nhê vµo çnh g¹t mµhép ®−îc ®−a vµo van quay ch©n kh«ng lÇn l−îttõng hép mét th«ng qua qu¸ tr×nh ®iÒu chØnh cñaçnh g¹t (11).C¶ hai ®Çu m¸y ghÐp mÝ ®−îc lµm viÖc mét çch®ång bé theo chuyÓn ®éng tÞnh tiÕn. Khi hép ®−îcn©ng lªn, çc con l¨n ghÐp mÝ sÏ tiÕp cËn. Trongthêi gian ®ã b¸nh sao sÏ kh«ng quay cho ®Õn khic¶ hai con l¨n ghÐp mÝ lÇn mét tiÕn vµo vµ ®Õn khiçc con l¨n ghÐp mÝ hoµn thµnh nhiÖm vô cñam×nh. B¸nh sao l¹i ho¹t ®éng ®Èy hép ®I sang ®ÇughÐp mÝ lÇn hai vµ thùc hiÖn qu¸ tr×nh ghÐp mÝ lÇnhai. Sau khi ghÐp xong hép ®−îc van quay ®−a rangoµi. TÊt c¶ çc thao t¸c ®Òu thùc hiÖn trong m«i

tr−êng ch©n kh«ng.

§Çu m¸y ghÐp mÝ ch©n kh«ng



91

S¬ ®å ho¹t ®éng cña m¸y ghÐp mÝ ch©n kh«ng tù ®éng



92

Ch−¬ng x. çc ThiÕt bÞ ®un nãng, chÇn, hÊp

10.1.ThiÕt bÞ ®un nãng hai vá lµm viÖc gi¸n ®o¹n ë ¸p suÊt th−êngThiÕt bÞ nµy th−êng ®−îc sö dông ®Ó nÊu chÝn thùc phÈm: nh− nÊu thÞt, nÊu chÝn ç,

nÊu çc lo¹i dÞch ®−êng, dÞch n−íc sèt cµ chua. Trong mét sè qu¸ tr×nh dïng ®Ó nÊu çclo¹i dÞch lªn men trong s¶n xuÊt r−îu cån, tr×nh s¶n xuÊt bia, nåi hai vá cßn ®−îc sö dông®Ó luéc chÝn mét sè s¶n phÈm thuû s¶n nh− luéc t«m, luéc mùc. ThiÕt bÞ cã hai d¹ng: d¹ngh×nh b¸n nguyÖt cã n¾p ®Ëy vµ d¹ng h×nh trô cã çnh khuÊy trén.

ThiÕt bÞ cã cÊu t¹o tõ hai líp vá cã h×nh b¸n cÇu, vá trong ®−îc chÕ t¹o b»ng inox.Vá ngoµi ®−îc chÕ t¹o b»ng thÐp hoÆc b»ng inox. Kho¶ng kh«ng n»m gi÷a hai vá ®Ó chøah¬i. §Ó tr¸nh thÊt tho¸t nhiÖt vµ ®¶m b¶o an toµn khi vËn hµnh th× vá ngoµi cã bäc çchnhiÖt b»ng b«ng thuû tinh hoÆc çc hîp chÊt çch nhiÖt kh¸c. ThiÕt bÞ ®−îc ®Æt trªn mét

trôc rçng cã gi¸ ®ì. Hai ®Çu trôc ®−îc chÕ t¹o ®Æc biÖt ®Ó ®−a h¬i vµo vµ lÊy n−íc ng−ngra, ë ®Çu ®−a h¬i vµo cã chøa hép h¬i, trªn ®ã cã g¾n ¸p kÕ vµ nhiÖt kÕ, van an toµn. §Ónghiªng nåi ng−êi ta dïng c¬ cÊu b¸nh vÝt, b¸nh vÝt ®−îc l¾p chÆt trªn trôc, khi quay v«l¨ng th× b¸nh vÝt quay lµm nghiªng thïng ®Ó ®æ thùc phÈm ®· nÊu.

10.2. ThiÕt bÞ ®un nãng trong èng kÝn lµm viÖc ë ¸p suÊt th−êng10.2.1. ThiÕt bÞ ®un nãng kiÓu èng chïm

ThiÕt bÞ cã mét vá h×nh trô, hai ®Çu hµn mÆt sµng. Çc èng truyÒn nhiÖt ®−îc hµnchÆt vµo çc mÆt sµng. §¸y vµ n¾p ®−îc nèi víi vá b»ng mét mÆt bÝch th«ng qua çc

bul«ng ghÐp ch¾c. Trªn vá, n¾p vµ ®¸y cã èng nèi ®Ó dÉn chÊt t¶i nhiÖt vµ thùc phÈm. §Ót¨ng qu¸ tr×nh trao ®æi nhiÖt, th× ng−êi ta th−êng l¾p thªm çc çnh t¶n nhiÖt vÒ phÝa chÊtt¶i nhiÖt hÖ sè táa nhiÖt kÐm.

Khi cÇn t¨ng vËn tèc chÊt t¶i nhiÖt, ng−êi ta th−êng chia khoang cña thiÕt bÞ ranhiÒu ng¨n. Ng−êi ta cã thÓ chia däc theo thµnh cña thiÕt bÞ hoÆc cã thÓ chia theo chiÒungang cña thiÕt bÞ. Th−êng chÊt t¶i nhiÖt mang nhiÒu cÆn bÈn, khã lµm vÖ sinh ng−êi tacho dÞch ®ã ®i trong èng thµnh phÇn. Cßn chÊt t¶i nhiÖt Ýt t¹o cÆn bÈn nh− h¬i n−íc, khãilß... ng−êi ta cho nã ®i vµo phÝa ngoµi èng thµnh phÇn.





94

10.2.3 ThiÕt bÞ ®un nãng kiÓu khung b¶n

CÊu t¹o: thiÕt bÞ cã cÊu t¹o d¹ng çc tÊm ®−îc ghÐp song song víi nhau thµnhnh÷ng hép rçng vµ ®−îc nèi víi nhau t¹o thµnh lèi chuyÓn ®éng cho thùc phÈm vµ chÊttruyÒn nhiÖt. Gi÷a tÊm b¶n cã çc tÊm ®Öm kÝn ®¶m b¶o ng¨n çch hai l−u chÊt chuyÓn®éng. Bªn ngoµi cã çc gi¸ ®ì ®Ó Ðp chÆt çc tÊm b¶n l¹i víi nhau. Thùc phÈm vµ chÊt t¶inhiÖt chuyÓn ®éng ng−îc chiÒu do ®ã tèc ®é truyÒn nhiÖt cao, n¨ng suÊt cña thiÕt bÞ lín.

ThiÕt bÞ ®un nãng kiÓu èng lång èng

ThiÕt bÞ trao ®æi nhiÖt d¹ng khung b¶n







97

phÈm dao ®éng, khi çc ph©n tö nµy dao ®éng th× sinh ra nhiÖt lµm nãng thùc phÈm tõtrong lßng cña thùc phÈm.10.4.1.3. Thanh trïng sö dông tia cùc tÝm- Tia cùc tÝm cã b−íc sãng ng¾n, khi chiÕu lªn bÒ mÆt cña thùc phÈm, tia cùc tÝm sÏ ph¸

hñy mµng tÕ bµo vi sinh vËt, lµm teo nguyªn sinh chÊt vµ lóc ®ã vi sinh vËt sÏ chÕt.- Ph−¬ng ph¸p nµy ¸p dông cho ph−¬ng ph¸p thanh trïng bÒ mÆt thùc phÈm hoÆc thanh

trïng n−íc vµ nh÷ng thùc phÈm cã kÝch th−íc máng.

10.4.2. ThiÕt bÞ thanh trïng lµm viÖc gi¸n ®o¹n10.4.2.1 ThiÕt bÞ thanh trïng ço ¸p lµm viÖc gi¸n ®o¹n kiÓu n»m ngang.

Trong ®ã:1: thµnh nåi2: ch©n ®ì3: n¾p thiÕt bÞ4: c¬ cÊu tay l¸i5: ®ai èc6: mãc7: van h¬i

8: van nÐn khÝ9: van th¸o n−íc ng−ng10: van x¶ n−íc l¹nh11: èng dÉn ®o nhiÖt ®é, ¸p suÊt12 : van an toµn13: thanh ray14: giá ®ùng ®å hépThiÕt bÞ cã cÊu t¹o h×nh trô trßn, lµm b»ng thÐp. ThiÕt bÞ cã hai d¹ng: mét ®Çu bÞt kÝn

cßn ®Çu kia cã n¾p ®Ëy hoÆc c¶ hai ®Çu ®Òu më, n¾p nåi cã thÓ ®ãng më dÔ dµng nhê c¬cÊu quay, n¾p ®−îc g¾n vµo th©n nhê mÆt bÝch, hÖ thång mãc vµ çc ®ai èc. MÆt bÝch chøaçc ®Öm cao su chÞu nhiÖt hoÆc ami¨ng ®Ó t¹o ®é kÝn.

CÊu t¹o thiÕt bÞ thanh trïng n»m ngang



98

ThiÕt bÞ thanh trïng n»m ngang

§å hép chøa trong çc giá phÝa d−íicã çc b¸nh xe, ®−îc ®−a vµo thiÕt bÞ trªnmét thanh ray (13), h¬i ®−a phÝa d−íi thiÕtbÞ tõ van 5, n−íc ng−ng ®−a ra ë phÝa d−íiqua mét van th¸o n−íc ng−ng. Trong qu¸tr×nh lµm nguéi ®å hép, n−íc l¹nh ®−îc ®−avµo b»ng van (10) vµ ph©n phèi bëi èngph©n phèi (11), trong qu¸ tr×nh thanh trïngkh«ng khÝ nÐn t¹o ¸p suÊt ®èi kh¸ng ®−îc®−a vµo tõ van (8). Ngoµi ra cßn cã çc van®o nhiÖt ®é, ¸p suÊt, vµ van an toµn.

Qu¸ tr×nh thanh trïng ®−îc tiÕn hµnh

khi ®å hép ®· chøa trong çc giá, c«ngnh©n sÏ ®−a çc giá ®å hép nµy vµo thiÕt bÞ

b»ng mét xe n©ng nhá n©ng giá ®å hép lªn cao b»ng chiÒu cao cña thanh ray, hoÆc ®Èygiá chøa nµy chuyÓn ®éng lªn bÒ mÆt cña thanh ray b»ng mét thanh nghiªng nèi víi thanhray b»ng mét khíp b¶n lÒ. Çc giá thanh trïng ®−îc xÕp thµnh hµng trong thiÕt bÞ thanhtrïng. §ãng chÆt n¾p, kiÓm tra çc van: çc van kh¸c ph¶i ®ãng, cßn van x¶ khÝ ph¶i më.CÊp h¬i cho thiÕt bÞ, h¬i n−íc vµo trong thiÐt bÞ sÏ ®uæi hÕt kh«ng khÝ ra khái kh«ng gianthiÕt bÞ. Quan s¸t van x¶ khÝ, khi thÊy h¬i h¬i tho¸t ra van x¶ khÝ, ®ãng van x¶ khÝ l¹i. TiÕptôc cung cÊp h¬i cho thiÕt bÞ thanh trïng, quan s¸t nhiÖt kÕ, khi nhiÖt ®é thanh trïng ®¹t,®ãng bít van h¬i l¹i, më kho¶ng tõ 1/4-1/8 van. TÝnh thêi gian thanh trïng, duy tr× nhiÖt®é. Trong qu¸ tr×nh thanh trïng, lu«n quan s¸t nhiÖt ®é vµ ¸p suÊt thanh trïng. Khi thêi

gian thanh trïng ®· hÕt, tiÕn hµnh qu¸ tr×nh lµm nguéi, ®ãng van cÊp h¬i, sö dông n−ícl¹nh ®Ó lµm nguéi ®å hép, trong qu¸ tr×nh lµm nguéi do h¬i n−íc ng−ng tô nªn t¹o kho¶ngkh«ng trong thiÕt bÞ v× thÕ t¹o nªn sù chªnh lÖch ¸p suÊt bªn trong vµ bªn ngoµi hép. §Óh¹n chÕ sù chªnh lÖch nµy cÇn nÐn kh«ng khÝ thªm vµo trong thiÕt bÞ. NhiÖt ®é lµm nguéibªn ngoµi cña ®å hép kho¶ng 40oC.

Xe ®ùng ®å hép

10.4.2.2 ThiÕt bÞ thanh trïng ço ¸p lµm viÖc gi¸n ®o¹n kiÓu th¼ng ®øng.



99

1:thµnh thiÕt bÞ 2: n¾p 3: ch©n ®Õ4: ®èi träng 5: mãc 6: bu l«ng7 : van h¬i 8: van x¶ khÝ 9: van an toµn10, 11: van n−íc l¹nh 12 van x¶ n−íc ng−ng13 : tÊm ®ì giá 14 : ¸p kÕ 15 : nhiÖt kÕ

ThiÕt bÞ cã th©n h×nh trô b»ng thÐp dµy, ®¸y vµ n¾p d¹ng chám cÇu. N¾p ®−îc l¾p

chÆt víi th©n b»ng çc bu l«ng tai hång vµ cã vßng ®Öm kÝn ®Ó lµm kÝn n¾p thiÕt bÞ. Trªnn¾p cã ®èi träng ®Ó khi më n¾p ®−îc nhÑ nhµng, cã van x¶ khÝ vµ van an toµn. Trªn th©nnåi ®−îc l¾p nhiÖt kÕ vµ ¸p kÕ. Gi÷a çc van cÊp vµ nåi ®−îc l¾p van mét chiÒu ®Ó cho h¬in−íc vµ n−íc chØ ®i theo mét chiÒu kh«ng trë l¹i bé phËn cÊp. Bªn trong nåi cã gi¸ ®ì giá®å hép. D−íi gi¸ ®ì nµy cã mét èng cÊp h¬i vµ cÊp kh«ng khÝ nÐn t¹o ¸p suÊt ®èi kh¸ng.

§å hép ®−îc xÕp vµo trong çc giá d¹ng h×nh trô. Çc giá nµy ®−îc ®−a vµo trongthiÕt bÞ thanh trïng kiÓu ®øng b»ng çc pal¨ng ®iÖn. Pal¨ng nµy cã t¸c dông n©ng giá ®åhép lªn, vËn chuyÓn ®Õn thiÕt bÞ vµ h¹ giá ®å hép vµo trong thiÕt bÞ thanh trïng. Çc thaot¸c tiÕp theo gièng nh− thiÕt bÞ thanh trïng n»m ngang nh−ng cã mét ®Æc ®iÓm lµ ®èi víithiÕt bÞ thanh trïng kiÓu ®øng khi ®· lµm nguéi ®å hép xong th× kh«ng cÇn ph¶i th¸o hÕtn−íc lµm nguéi trong thiÕt bÞ ra ngoµi.

10.4.2.3 ThiÕt bÞ thanh trïng gi¸n ®o¹n n»m ngang sö dông n−íc.ThiÕt bÞ cã cÊu t¹o gièng thiÕt bÞ thanh trïng ¸p lùc cao n»m ngang, nh−ng cÊu t¹o

cña thiÕt bÞ nµy cÇn l¾p thªm mét sè chi tiÕt nh− b¬m tuÇn hoµn n−íc, b¬m cã thÓ b¬m®−îc tíi 40 mH2O. thiÕt bÞ trao ®æi nhiÖt d¹ng tÊm. ThiÕt bÞ nµy cã nhiÖm vô lµm nãngn−íc ë mét nhiÖt ®é vµ ¸p suÊt nhÊt ®Þnh. H¬i n−íc b·o hßa ®I vµo thiÕt bÞ trao ®æi nhiÖtkiÓu tÊm lµm nãng n−íc, b¬m tuÇn hoµn sÏ b¬m n−íc vµo trong thiÕt bÞ ë ¸p lùc cÇn thiÕt,n−íc sÏ lµm nãng ®å hép. Ngoµi ra thiÕt bÞ cßn l¾p thªm mét sè van tù ®éng ®iÒu chØnhh¬i, nhiÖt ®é vµ mét sè thiÕt bÞ tù ®éng hãa kh¸c.

ThiÕt bÞ thanh trïng th ng ®øng



100

ThiÕt bÞ thanh trïng n»m ngang dïng n−íc

Ph−¬ng ph¸p thanh trïng b»ng n−ícdïng h¬i n−íc ®un nãng, khÝ nÐn lµm ¸p suÊt®èi kh¸ng. Sau khi giá thanh trïng ®−îc chovµo nåi, ®ãng n¾p l¹i. Ta tiÕn hµnh më van cÊpn−íc vµo nåi, khi ®ñ n−íc ®ãng van cÊp n−íc.TiÕn hµnh cµi ®Æt chÕ ®é ho¹t ®éng cña nåi.Nåi ho¹t ®éng tù ®éng.

+ Giai ®o¹n n©ng nhiÖt: n−íc trong nåi®−îc b¬m ®Õn thiÕt bÞ trao ®æi nhiÖt kiÓu tÊm

vµ thùc hiÖn qu¸ tr×nh trao ®æi nhiÖt víi h¬inãng ®−îc ®−a vµo tõ ®−êng èng dÉn. Sau khi

thùc hiÖn qu¸ tr×nh trao ®æi nhiÖt n−íc nãng theo ®−êng èng vµ ®i vµo thiÕt bÞ thanh trïng.

Qu¸ tr×nh ®−îc thùc hiÖn liªn tôc, tuÇn hoµn cho ®Õn khi ®¹t nhiÖt ®é yªu cÇu. §Ó rót ng¾nthêi gian n©ng nhiÖt, ta tiÕn hµnh ®un n−íc tr−íc sau ®ã b¬m lªn bån chøa 4. Khi sö dôngmë van cÊp n−íc vµo nåi nh− b×nh th−êng.

+ Giai ®o¹n gi÷ nhiÖt: hÖ thèng sÏ tù ®éng ®iÒu chØnh van cÊp h¬i nhá l¹i, ®ång thêicã sù tham gia cña van cÊp khÝ vµ x¶ khÝ ®Ó ®iÒu chØnh nhiÖt ®é thanh trïng ®óng theo yªucÇu cña c«ng nghÖ ®Æt ra.

+ Giai ®o¹n lµm nguéi: van cÊp h¬i ®ãng l¹i, van cÊp n−íc ®−îc më ra. Th«ng quabé phËn trao ®æi nhiÖt n−íc trong nåi sÏ ®−îc lµm nguéi. N−íc lµm nguéi sau khi thùchiÖn qu¸ tr×nh trao ®æi nhiÖt sÏ theo ®−êng èng ra ngoµi. Trong qu¸ tr×nh lµm nguéi métphÇn n−íc nãng trong nåi sÏ ®−îc b¬m lªn bån chøa nh»m tiÕt kiÖm thêi gian còng nh−

l−îng n−íc lµm nguéi. Khi kÕt thóc qu¸ tr×nh thanh trïng, më n¾p lÊy giá ra ngoµi vµ tiÕptôc mÎ tiÕp theo.10.4.3 ThiÕt bÞ thanh trïng lµm viÖc liªn tôc11.4.3.1 ThiÕt bÞ thanh trïng d¹ng b¨ng t¶i

ThiÕt bÞ thanh trïng lµm viÖc ë¸p suÊt th−êng th−êng sö dông thanhtrïng çc d¹ng n−íc ®ãng chai nh−bia, n−íc gi¶i kh¸t... nhiÖt ®é cña qu¸tr×nh thanh trïng nhá h¬n hoÆc b»ng100oC. Chai ®−îc ®Æt lªn b¨ng t¶i

thµnh hµng, b¨ng t¶i sÏ mang chai ®iqua çc vßi phun n−íc. Ban ®Çu, chaisÏ ®−îc gia nhiÖt n©ng nhiÖt ®Õn nhiÖt®é thanh trïng. Sau ®ã chai sÏ ®−îc®−a ®Õn çc vßi phun cã nhiÖt ®éb»ng nhiÖt ®é thanh trïng, thùc phÈm

trong chai sÏ ®−îc thanh trïng. Sau ®ã tiÕn hµnh lµm nguéi b»ng çch h¹ nhiÖt ®é cñan−íc xuèng thÊp h¬n. Th«ng th−êng ng−êi ta lµm nguéi ®å hép xuèng nhiÖt ®é bªn ngoµichai kho¶ng 40oC ®Ó t¹o sù bay h¬i n−íc b¸m trªn bÒ mÆt chai.





102

CH¦¥NG 11 : ÇC M¸Y xö lý c¬ häc nguyªn liÖu THñY S¶N

11.1. M¸y ®¸nh v¶y ç (scaling machines)-M¸y ®¸nh vÈy tõng con : s¹ch vÈy, n¨ng suÊt thÊp-M¸y ®¸nh vÈy hµng lo¹t : Kh«ng s¹ch hÕt vÈy, n¨ng suÊt cao.

o Yªu cÇu cña viÖc ®¸nh vÈy ç :-Kh«ng lµm cho ç dËp n¸t-Kh«ng lµm r¸ch phÇn da cña ç-S¹ch hÕt vÈy

11.1.1. Dao ®iÖn ®¸nh vÈyLµ c«ng cô ®¸nh vÈy b»ng tay, ®¸nh vÈy tõng con.CÊu t¹o : Gåm mét m«t¬ ®iÖn, mét dao ®¸nh vÈy, m«t¬ ®−îc nèi víi dao b»ng mét

trôc mÒm.CÊu t¹o cña dao : BÒ mÆt cña dao cã ®ôc r·nh cã t¸c dông lµ çc l−ìi dao ®Ó®¸nh vÈy. Thao t¸c: Ng−êi c«ng nh©n cÇm vµo çn dao, ®−a dao s¸t vµo ç, ®−a tõ ®u«i lªn®Çu cho ®Õn khi s¹ch hÕt vÈy ç.

11.1.2. M¸y ®¸nh vÈy 2 tang quay :-C«ng dông : §¸nh vÈy nh÷ng lo¹i ç cã vÈy b¸m kh«ng ch¾c vµo th©n l¾m.Gåm mét bµn ®−îc hµn tõ nh÷ng thanh thÐp gãc, trªn ®ã l¾p hai tang quay (2) ®éng

c¬ ®iÖn (4). Tang quay (2) lµ khèi trßn xoay vµ ®−êng sinh ra nã lµ çc ®−êng hyperbol, bÒmÆt tang cã chøa çc r·nh s©u 3 – 4 (mm) t¹o nªn nh÷ng ®−êng v©n næi kho¶ng 6 (mm),tang quay ®−îc l¾p nh« lªn mÆt bµn 3-4 (mm) vµ nã chÝnh lµ c«ng cô ®Ó ®¸nh vÈy cñam¸y. §éng c¬ ®iÖn ®Æt ë gi÷a, l¾p cïng trôc víi 2 tang quay vµ ®éng c¬ truyÒn chuyÓn®éng trùc tiÕp cho tang.

Trôc cña tang ®Æt trªn gèi ®ì ( 5 ) cè ®Þnh trªn bµn.



103

Thao t¸c: Ç ®−îc c«ng nh©n dïng tay ®Æt lªn bµn, ®u«i ®i tr−íc, dïng tay Ênxuèng vµ ®Èy ç lªn phÝa tr−íc, ngang qua bÒ mÆt cña tang, ng−îc chiÒu quay cña tang.

Sau khi ®¸nh vÈy xong mÆt ®ã th× lËt l¹i tiÕp mÆt cßn l¹i.- N¨ng suÊt tèi ®a : Q = 25 con/ phót- Tèc ®é cña ®éng c¬ : 1.450 v/ phót

11.2. M¸y c¾t v©y çC«ng dông : dïng ®Ó c¾t v©y bông, v©y l−ng, v©y hËu m«n cña mét sè loµi ç võa vµ

nhá, tr−íc khi ®−a vµo c¾t v©y th× ç kh«ng cÇn ph©n lo¹i.

Gåm mét tÊm ch¾n (1) lµm b»ng nh«m cã r·nh ®Ó ®−a v©y ç vµo, dao ®Üa r¨ng c−a(2), ®éng c¬ ®iÖn (3), ch¾n ®ì (4), trôc (7) ®−îc ®Æt trªn bÓ ®ì (6). Dao ®Üa ®−îc l¾p trªntrôc nhê mÆt bÝch vµ then. Trôc cña dao ®−îc ®Æt trªn hai æ ®ì bi vµ ®−îc nèi víi trôc cña®éng c¬ ®iÖn. Dao ®Üa ®−îc ®Æt ch×m trong tÊm ch¾n b»ng nh«m vµ ë phÝa trªn, tÊm ch¾n®−îc cè ®Þnh víi vá m¸y vµ cã r·nh ®Ó ®−a v©y ç vµo, r·nh nµy réng kho¶ng 6 mm. VíicÊu t¹o nh− vËy nã hoµn toµn ®¶m b¶o an toµn cho vËn hµnh, kho¶ng çch gi÷a tÊm ch¾nb»ng nh«m vµ dao ®Üa kho¶ng 4 mm. Bµn ®−a ç cã thÓ n©ng lªn h¹ xuèng gióp cho viÖc®−a v©y ç vµo dao ®óng h−íng vµ dÔ dµng tuú theo chiÌu dµy cña con ç, ta cÇn ®iÒuchØnh lªn xuèng bµn nhê çc bul«ng.



104

C«ng nh©n dïng tay ®−a ç lªn bµn 4, ®−a phÇn v©y ç vµo r·nh, ®Èy ngang quadao vµ v©y ®· ®−îc c¾t. N¨ng suÊt : 10-12 con/phót. C«ng suÊt cña ®éng c¬: 250W

11.3. M¸y c¾t ®Çu ç

VÕt c¾t th¼ng : lµ vÕt c¾t tõ trªn xuèng cã thÓ vu«ng gãc vµ chÐo mét phÇn.VÕt c¾t cong : lµ mét ®−êng cong «m s¸t n¾p mang, vÕt c¾t nµy lÊy ®−îc nhiÒu phÇn thÞtkhi c¾t h¬n.

11.3.1. M¸y c¾t c¾t d¹ng vÕt c¾t th¼ngM¸y c¾t sö dông çc con dao ®Üa

11.3.2.. M¸y c¾t ®Çu ç dao trô



105

Dïng ®Ó c¾t ®Çu nhiÒu lo¹i ç cã kÝch lín nhá kh¸c nhau. §Çu ç ®−îc c¾t s¸tmang nªn tiÕt kiÖm ®−îc nhiÒu thÞt

C¬ cÊu lµm viÖc chñ yÕu lµ phÇn ®Çu m¸y trong ®ã bé phËn quan träng nhÊt lµ daoh×nh trô, khi lµm viÖc dao tham gia 2 chuyÓn ®éng

- ChuyÓn ®éng quay quanh trôc- ChuyÓn ®éng tÞnh tiÕn lªn xuèng ®Ó c¾t.

Dao ®−îc l¾p vµo ®Çu d−íi cña mét, nã lµ èng thÐp ®−îc mµi s¾c vµ cã r¨ng c−a ëmét ®Çu l−ìi dao. Mét ®Çu ®−îc g¾n vµo ®Õ trßn cña trôc nhê ®inh èc. ChÝnh gi÷a daocã khèi h×nh nãn ®Ó gi÷ chÆt ®Çu ç trong qu¸ tr×nh c¾t. Dao cã 3 cì : 120, 150, 180 mm.ë phÝa d−íi cña dao cã ®Æt mét thít cã r·nh phï hîp víi ®−êng kÝnh cña dao t¹o cho dao¨n ngËp vµo thít, khi thay ®æi kÝch th−íc cña ç ng−êi ta thay ®æi kÝch th−íc cña dao vµthít t−¬ng øng.

11. 4. M¸y c¾t khóc çNguyªn t¾c: sö dông çc dao ®Üa ®Æt cïng trôc ®Ó c¾t th©n ç ra thµnh nhiÒu ®o¹n kh¸c

nhau. §Ó ®−a ç vÒ phÝa çc dao c¾t ng−êi ta cã thÓ sö dông b¨ng t¶i, gÇu t¶i hoÆc r« to®−a ç.

M¸y c¾t khóc ç kiÓu R«to.CÊu t¹o : gåm hai bé phËn chÝnh

- Bé phËn c¾t- Bé phËn r«to ®−a ç

Bé phËn R«to ®−a ç : bao gåm nhiÒu b¸nh sao mçi b¸nh sao cã 6 r·nh ®−îc l¾pcïng trôc. Çc b¸nh sao ®−îc lµm b¨ng nh«m, gi÷a çc b¸nh sao cã çc tÊm ®Öm t¹o khe

hë cho dao ®i chÝnh x¸c vµo khe hë cña b¸nh sao.Bé phËn c¾t : gåm nhiÒu dao ®Üa ®−îc l¾p trªn cïng mét trôc, gi÷a çc dao ®Üa cãçc tÊm ®Öm ®Ó cho dao ®i chÝnh x¸c vµo khe hë cña b¸nh sao. Khi muèn thay ®æi chiÒudµy cña khóc ç th× ng−êi ta thay ®æi tÊm ®Öm cña bé phËn c¾t vµ bé phËn r«to.

Gi÷a çc dao ®Üa cã çc tÊm g¹t lµm nhiÖm vô g¹t çc khóc ç cßn dÝnh vµo dao.§Ó an toµn cho qu¸ tr×nh n¹p liÖu t¹i m¸ng n¹p liÖu cã l¾p ®Æt thªm cÇn b¶o hiÓm – trongtr−êng hîp tay bÞ m¾c vµo r«to th× tay sÏ ch¹m vµo cÇn g¹t vµ cÇn sÏ ng¾t ®IÖn

HÖ thèng truyÒn ®éng: m«t¬ th«ng qua hÖ thèng truyÒn ®éng ®ai ®Õn b¸nh r¨ng,qua hÖ thèng b¸nh r¨ng truyÒn ®éng cho r«to vµ trôc cña dao. §éng c¬ ®iÖn ®−îc ®Æt trªnm¸ng nghiªng ®Ó dÔ dµng tho¸t n−íc vµ dÔ dµng ®iÒu khiÓn lùc c¨ng cho ®ai, çc bé phËncña m¸y ®−îc phun n−íc trong qu¸ tr×nh lµm viÖc.

Ç sau khi ®−îc ®¸nh vÈy, c¾t ®Çu, ®u«i, mæ bông röa s¹ch th× ®−a ®i c¾t khóc. Khi®−a vµo bé phËn tiÕp liÖu, thiÕt diÖn ®Çu ç ®−îc ®Æt s¸t vµo m¸ng ®Ó cho phÇn kh«ng ®ñkÝch th−íc dÇn vÒ phÝa ®u«i. Sau khi c¾t khóc xong ç tù ®éng r¬i xuèng m¸ng ra ngoµi.M¸y c¾t ®−îc 3 cì : 26, 40, 61 mmN¨ng suÊt tèi ®a : Q = 2,5 tÊn/giê.Tèc ®é quay cña ®éng c¬ : nd = 625 v/ph.Tèc ®é quay cña r«to : nr = 10 v/ph.



106

11.5. M¸y philª ç



Documents

Giao Trinh May Va Thiet Bi Thuc Pham