Gilgames Destani Harald Braem

8/7/2019 Gilgames Destani Harald Braem

1/240

Harald Braem _ Glgame DestanKitaplar, uygarla yol gsteren klardr.UYARI:

www.kitapsevenler.com

Kitap sevenlerin yeni buluma noktasndan herkese merhabalar...Cehaletin yenildii, sevginin, iyiliin ve bilginin paylald yer olarakgrdmz sitemizdekitm e-kitaplar, 5846 Sayl Kanun'un ilgili maddesineistinaden, engellilerin faydalanabilmeleri amacylaekran okuyucu, ses sentezleyici program, konuan "Braille Not Speak", kabartmaekranvebenzeri yardmc aralara, uyumluolacak ekilde, "TXT","DOC" ve "HTML" gibiformatlarda, tarayc ve OCR (optikkarakter tanma) yazlm kullanlarak, sadece grmeengelliler iin,hazrlanmaktadr. Tmyle cretsiz olan sitemizdekie-kitaplar, "Engelli-engelsiz elele"dncesiyle, hibir ticari amagzetilmeksizin, tamamen gnlllk

esasna dayal olarak, engelli-engelsiz Yardmsever arkadalarmzn youn emeisayesinde, grme engelli kitap sevenlerinistifadesine sunulmaktadr. Bu e-kitaplar hibirekilde ticari amala veyakanuna aykr olarak kullanlamaz, kullandrlamaz.Aksi kullanmdan doabilecek tmyasalsorumluluklar kullanana aittir. Sitemizinamac asla eser sahiplerine zarar vermek deildir.www.kitapsevenler.comweb sitesinin amacgrme engellilerin kitap okuma hak ve zgrln yceltmekve kitap okuma alkanln pekitirmektir.Ben de bir grme engelli olarak kitap okumay seviyorum. Sevginin olduu gibi,bilginin de paylaldkapekieceine inanyorum.Tm kitap dostlarna, grme engellilerin kitapokuyabilmeleri iin gsterdikleri abalardan veyaptklar katklardan tr teekkr ediyorum.Bilgi paylamakla oalr.Yaar MUTLU

LGL KANUN:5846 Sayl Kanun'un "altnc Blm-eitli Hkmler" blmnde yeralan "EKMADDE 11" : "derskitaplar dahil, alenilemi veya yaymlanm yazl ilim ve edebiyateserlerinin engelliler iin retilmi bir nshas yoksahibir ticar amagdlmeksizin bir engellinin kullanm iin kendisi veyanc bir kii tek nsha olarakya da engellilere ynelik hizmet veren eitim kurumu, vakf veya dernek gibikurulular tarafndan ihtiya kadar kaset, CD, braill alfabesi ve benzeriformatlarda oaltlmas veya dn verilmesibu Kanunda ngrlen izinler alnmadan gerekletirilebilir."Bu nshalar hibirekilde satlamaz, ticarete konu edilemez ve amac dnda kullanlamaz vekullandrlamaz.Ayrca bu nshalar zerinde hak sahipleri ile ilgili bilgilerinbulundurulmas ve oaltm amacnn belirtilmesi zorunludur."

bu e-kitap Grme engelliler iin dzenlenmitir. Kitab Tarayan ve DzenleyenArkadaaok ok teekkr ederiz. Kitap taramak gerekten incelik ve beceri isteyen,zahmet verici bir itir. Ne mutlu ki, bir grmeengellinin, dzgn taranm ve hazrlanm bir e-kitab okuyabilmesinden duyduusevinci paylaabilmektm zahmete deer. Sizler de bu mutluluu paylaabilmek iin bir kitabnztarayp,[email protected]


2/240

Adresine gndermeyi ve bu isimsiz kahramanlara katlmay dnebilirsiniz.Bu Kitaplar size gelene kadar verilen emee ve kanunlara sayg gstererek ltfenbu aklamalar silmeyiniz.Siz de bir grme engelliye, okuyabilecei formatlarda, bir kitap armaanediniz...Teekkrler.

Ne Mutlu Bilgi iin, Bilgece yaayanlara.Not sitemizin birde haber gurubu vardr.Bu Bir mail Haber Gurubudur. Grupta yaynlanmasn istediiniz [email protected] gndermeniz gerekmektedir.Grubumuza ye olmak [email protected] bo bir mail atn size geri gelen maili aynen yantlamanz yeterliolacaktr.Grubumuzdan memnun kalmazsanz,[email protected] bo bir mail gnderip, gelen maili aynen yantlayarak yeliinizisonlandrabilirsiniz.

Daha Fazla Seenek in, grubumuzun ana sayfasnhttp://groups.google.com.tr/group/kitapsevenler?hl=trBurada ziyaret edebilirsiniz.sayglarmla.Tarayan Yaar MutluWeb site www.kitapsevenler.come-posta [email protected] [email protected]@hotmail.comHarald Braem _ Glgame DestanKitap zerine...Bu roman insanln kurduu ilk yksek kltrn renkli bir tablosudur. GlgameDestan, dnyaya yazl olarak tanklk eden en eski eserdir; arkaik duygularve zlemleri, tanr ve insan birliini, dnya ve evren, doa ve kltrarasndaki uyumu canl bir ekilde tasvir eder. Destanda yar-tanr efsaneviUruk kral Glgame'in "yaban insan"Enkidu ile olan dostluu, mitik glerekar mcadelesi ve lmszle ulamak iin sonusuz kalan abalar konuedilmektedir. Romann en ilgi ekici yn, Sumerlilerin by ve yldzbilimtemeline dayanan gizli retilerinin detayl tasvirleri ve yazarn destanartc bir gncellik erevesinde anlatm olmasdr.Harald Braem, 1944 Berlin doumludur. Halen Wiesbaden Meslek Yksek Okulu'ndailetiim ve dizayn profesrdr.1988 R. Piper GmbH & Co. KG, MUnchen Orjinal Ad Der Lvve von Uruk5 1998 Yurt Kitap-Yayn eviren Atilla Dirim Dzelti Adnan Ycel RedaksiyonCelal nalYurt Kitap-Yayn 93 * Tarihi Romanlar Dizisi 2ISBN 975-7076-10-43. Bask 2000, AnkaraDizgi Yurt Kitap-Yayn Kapak Tasarm ve Resim Serdar Toka Resimler Serdar Toka Bask Yaysan Matbaas, AnkaraYurt Kitap-YaynMerutiyet Cad. 11/22 Kat: 6KIZILAY-ANKARATel: (0 312) 417 35 49 Fax: (0 312) 425 3640 e-posta: [email protected] ASLANIGILGAMESHARALD BRAEMmitolojinin romaneviri: Atilla DirimYURTKTAP-YAYIN,-j T ,.O ki dnyann son bucana kadar bakabilir,


3/240

Her eyi grr, her eyi bilir,st rtl olan aa kartrd.Tm bilgelik ve tecrbeler ona aitti,Srlar grr, sakl olan bulur,Tufan ncesinden haber verir,Bitap dene kadar yol alrd.

Tm emekleri bir taa kaznmtr.evresi duvarla rl Uruk'ta,Kutsal tapnak Eanna'nn surlarn o yaptrmtr.Glgame Destan'n inAsur versiyonundan bir blmAalarn bir lkenin zenginlii olduunu bilmiyor musun?Eski Babil ataszGz kamatrc nesnelerin parlts arttka, insann i gz de o derecekrleirGlgame destannn nc tabletinden Enkidu'ya ait bir deyiUsuz bucaksz lke, toprak bir testi gibi krld. iddetli gney frtnas,yksek dalar suya gmmek ve insanln zerine bir kbus gibi kmek iin,btn bir gn boyunca esti durdu. nsanlar birbirini gremez oldular; gktekiler

bile gremiyordu onlar. Tanrlar da korkmutu bu tufandan...Glgame destannn on birinci tabletinden...Birinci KitapByk DuvarUruk'tan kuzeye doru yayan saatlik mesafede soluk solua durdu. Henzleden nce olmasna ramen, gne yakcln hissettiriyordu. Alnn-' daoluan ter damlalar, ince izgiler ha-; nde salarnn arasndan aaakyordu; bunlar kurutacak en kk bir esinti bile yoktu. Sanki bir yarmaykazanmak ister gibi btn yol boyunca durmakszn komutu. Belki de bir yartbu, son derece yalnz bir yar: Glgame tm dnyaya kar. Kendisini takipeden birisi olup olmadn kontrol etmek iin, bir an olsun arkasna dnpbakmamt. Artk dinlenecekti. ln kumlar, hafif arpntl bir denizindalgalar gibi uzanmaktayd nnde. Kumlar sadece ayak izlerini deil, kaarca-sna geride brakt, binalar ve kuleleriyle gurur duyan byk Uruk ehrininanlarn da yutmutu. Artk sadece kum vard, gne vard, tanmlanamayan ouultu vard. Tm zamanlarn bandan beri ln ilerinde bulunan dev biralgnn sesiydi sanki, ok hafif, zorlukla iitilebilen bir ses. yle ki,insann kendi vcudundan kan ezgilerin tnlar bile sanlabilirdi. Bu sesgnein soluuydu, ebediyen var olan ama'n arks.Ne olduu aka belli olan baka bir ey daha vard: Glga-me'in glgesi. Enbabndan bu yana onu n aprazndan takip eden ince uzun, karanlk bir erit.Balangta daha uzundu phesiz, ama gne en yksek konumuna yaklat iin,gzle grlr bir biimde ksalmt. Belki de rakibi oydu. Glgame kendi gl-gesiyle yanyordu, az kalsn onu gemeyi baaracakt.9Glgame derin soluklarla havay cierlerine ekti. Tad scakt, ok scak,lm gibi. Ama yine de iinde mit vaat eden bir eyler vard. nnde bir tepegibi ykselen kumula bakarak, aradaki mesafeyi lmeye alt. Titrek kyansmalarnn etkilerini azaltmak iin gzlerini iyice kst. Fakat yine deonlardan kurtulamad, bu imknszd. ama'n baka bir tezahr ile karkaryayd: Dnya zerine syledii arkya elik eden dansn, vcut bulmuekliydi bu.Glgame yaydan frlayan bir ok gibi komaya balad ve kumulun tepesineglgesiyle hemen hemen ayn anda ulat. Bulunduu yerden ok uzaklar bilegrebiliyordu, fakat hi memnun deildi. Etrafta gz alabildiince uzanankumullardan baka bir ey yoktu, hele yeilin, izi bile grnmyordu. Glgamehayal krklna uramt. Uruk'ta sk sk anlatlan cennet, bu kum denizindenbaka bir ey deil miydi yoksa? Yoksa bereketli Frat kylarndan bile gzelolduu sylenen byk bahe, daha m uzaktayd? Ufka kadar deniz dalgalar gibiuzanan bu kumullarn tesinde miydi? Ninsun Ana'nn ve dier bilge kadnlarncennet baheleri hakknda anlattklar, sofularn inand ho bir masaldanbaka bir ey deil miydi yoksa? Demek ki ln ilerine yapt kaamak, on


4/240

drt yandaki gen bir olann saflnn sebep olduu bo bir hlya idisadece! Hayr, belki bilge kadnlarn gereklerden kamak ve tapnaktakiinsanlara semboller araclyla yeni umutlar vermek iin, geerli birmazeretleri olabilirdi. Fakat Ninsun Ana asla byle davranmazd. Ciddi, sade birkadnd o. Baklar ile bir eyin dn ve iini grebilme yeteneine sahipti.Bilmedii bir durum karsnda, suskun kalmay yelerdi. Baz insanlar,

gereksinim duyduklar anlarda aradklar yantlar bu suskunlukta bulduklarnne sryorlard. Fakat Ninsun bile Eden bahelerinden bahsetmiti. Bakalarnnyapt gibi ok ve rengrenk konumamt, ama anlatt az bir ey,Glgame'in merakn uyandrmaya yetmiti bile. Frat kylarndan dahabereketli olmas gereken bu harika baheleri mutlaka bulmalyd.Tekrar nnde uzanan le bakt. Biraz daha uzaklara bakabilmek iin elimsizvcudunu iyice gerdi ve ellerini gzlerine si-10per etti. Sonsuz sar rengin iinde oluklar ve glgeler gryordu, ara srada dakurumu bir alla ait olmas gereken kahverengi alanlar. Zayf l bitkilerignein kavurucu nlan altnda yanp kararmlard. Onlar fark etmek sonderece gt zaten, ln ans bu derece muazzamd; korkutucu, akl almaz birsar.

Ve sonra bir an iin kalp atlarn durduran bir ey grd -kk bir yeilnoktack, ok dikkatli bakldnda, saa ve sola doru ince bir erit halindeuzad grlebiliyordu. Belki de buradan grldnden daha geni olan yeilbir erit. Cennet miydi buras?Elbette cennet, baka ne olabilir ki? Ele avuca smaz bir coku kaplad iini.Yeil eridin yerini iyice belledi. Sonra komaya balad, uzun admlarlatepeden aa indi. plak ayaklarnn tabanlarn yakmakta olan kumun vegnein scakln hissetmiyordu artk, uarcasna dzle indi. Ksa glgeartk yan bandayd.Yaklak bir saat boyunca kotu Glgame, sonsuzluk gibi gelmiti bu sre ona.Kendisiyle yeil eridin arasndaki tepeleri ve dzlkleri saymyordu. Bildiitek bir ey vard: Hedefine ok yaklamt, son tepenin stnde yeil eridiak seik grmt. Orasnn bir vaha olduunu dnmt, henz detaylannseemeden. Kervan yollarndan bu kadar uzakta, bu kadar byk bir vadi?Kouyordu Glgame, durmakszn kouyordu. Kalbi, ama'n arks ile aynritimde atyordu, soluu, neredeyse gnein soluu gibiydi. Kouyordu vebacaklarnn nasl hareket ettiinin farknda bile deildi. Vcudu, ileridekikumul tepelerinin ardnda kendisini aran yeil eride doru uuyordu sanki.Bir tepeyi daha at ve grd ey yznden az kalsn dp baylacakt:Felketler denizinin ortasnda bir ada vard gzlerinin nnde. Byk birvahayd buras; hurma aalar ve zmrt yeili allklarla evrili yuvarlakbir su birikintisi. Bir masal kadar gzel. Uzun bacakl beyaz kular suyuniinde tek ayaklarnn zerinde duruyorlard, palmiyelerin dallar arasnda birku srs cvl-dayarak uuuyordu ve suyun kenarnda zarif ceylanlarotluyordu. ok gzeldi, ama buna ramen iini iddetli bir phe kemiriyor-du:Hepsinin inand ve vd Eden bahesi, bu kadar kk myd gerekten?11Kendisini ikna etmek iin, neden olmasn, dedi. Neden cennet kk olmasn ki?Eer daha byk olsa onu herkes arar ve bulurdu da! Cennet gerekten de lnortasnda kk, kck bir noktayd. Fakat gzelliinin ve grkeminin,kkl ile bir ilgisi yoktu. Yine de, yine de buras dierleri gibi sadecebir su birikintisinden ibaretse?Komasn yavalatt. O kadar uzun sre komutu ki, ancak hedefine varmasnaok az kalnca dinlenme frsat bulabildi. Geriye kalan ksa mesafeyi yava,ll admlarla yrd. Ceylanlar kimin geldiini anlamak iin hafifebalarn kaldrdlar, sonra sknetle otlamaya devam ettiler. Bu da amacnaulatnn kantlarndan biriydi. Hayvanlar hibir rkme belirtisigstermiyorlard, demek ki, bir avcnn ne olduunu renmemilerdi henz.Fakat Glgame bir avc deildi. Yar yetikin, sska bir oland, saatler boyusren kousunun kendisini ne kadar yorduunun farkna imdi varyordu. zerinesnrsz bir yorgunluk kt. G bela suyun bana kadar srnd, drt ayaklbir hayvan gibi suya doru kerek, boynunu uzatt ve sudan imeye balad.


5/240

Serin su onu ferahlatmt. Ellerini, kollarn ve suratn suya daldrd,harika svy bandan aa dkt.Birka tane incir koparp yedikten sonra, byk bir palmiyenin dinlendiriciglgesine ekildi. Srtn aacn glgesine dayad ve ksa bir sre sonra uykuyadald. Ve garip bir rya grd.Glgelik vahaya her cins yaban hayvan gelmeye balamt. Antiloplar ve

geyikler, yaban eekleri ve ceylanlar suyun kenarnda sknetle otluyorlard;rdekler, yaban kazlar, bldrcnlar ve balkllar, bar iinde oynapduruyorlard.Aniden gne tanrs ama, altn arabas ile sessizce gkyznden yere indi.Alev alev yanan, gz kamatrc bir k yamuru, k saan bir giysi gibisarmt onu. ama'n giyim kuam o kadar grkemliydi ki, ona elik eden atetanrs Gibil, alev bulutunun iinde ok sradan grnyordu.ikisi de incir aalarnn altna oturarak, etraflarndaki yaam honutluklaseyrediyorlard. Birden ok yal bir murabut kuu di-12erlerinden ayrlarak, onlara doru yrmeye balad. Yrrken tyleridklyordu, ksa zamanda gagas ve kuyruu hepten kayboldu. ama ve Gibil'inyanna geldii zaman, dnm tamamlanmt ve artk bir insana benziyordu.

Glgame hemen anlad: Bu sadece Marduk olabilirdi, krallarn kral, tanrlarnyal babas. Tezahrler dnyasna klk deitirerek karmaktan holanrd.imdi de ay tanrs Nannar kmt ortaya. Gndzleri ve daha sk geceleri,gm renkli souk ana ile gkyznde nbet tutard. Yaam balayckudretinin simgesi olarak, binlerce, ama binlerce parlak su zerresinden oluanmavi bir manto tayordu zerinde. Mevsimlerin dnmnn sembol olan boynuzluora ise bann stndeydi.Sava tanrs Bel de silah akrtlar arasnda onlara katlmt. Ak vebereket tanras, sabah yldz Itar, kpek yldz Siri-us'un bekisiNinurta, baak tal tahl tanras Nisaba ve Ana Tanra M da oradayd.Sonunda, postlara ve tylere brnm hayvan tanrs Sumukan ve Glgame'intanmad birok tanr da vahaya geldi. Babalan Marduk'un evresine halkabiiminde oturarak, aalarn olgun meyvelerinden koparp yemeye baladlar.Ve imdi ama'n sesi mzik olmutu. Kyda yetien sazlar, bir arpin tellerigibi titreiyorlar ve kardklar sesler, kularn cvltlar ile kurbaalarnvaklamalarna olaanst bir ahenkle karyordu. Bu uyum Glgame'in iineiledi. Ruhu hazla doldu ve kendisini hafif, ok hafif hissetti. Uan birhalnn stndeydi sanki. ok hafif esen bir rzgr, onu her trl dnyevarlktan uzak olarak, yeryznn stnde yavaa sallyordu. Masalanlatclar da bunlar sylemiyorlar myd, anlattklar o efsanevi vecd halibuna benzemiyor muydu?Aniden baka bir ses var olan ahengi yrtt ve bir kkremeye dnt: Frtnadabirbirine arpan ktklere veya krlan aa dallarna benzeyen derin, bouk birhrlt. Vahadaki yaam, bu yeni, imdiye dek duyulmadk grltye dikkat vekukuyla kulak kabartt. Sonra bir anda dalverdi, toynaklar ve vcutlar,yaamlar iin kayordu. allarn arasndan devasa bir aslan kt, yelesikpkrmzyd. Hametle ban kaldrarak bir an embere bakt,13sonra vakarla suya eildi ve imeye balad. lahi kalabalktan bile fazlaetkilenmeyen Glgame, korkuyla irkildi. Bu tr aslanlar hakknda hi de hoolmayan eyler iitmiti. ok tehlikeli olduklar kabul ediliyordu, neyapacaklar hi belli olmazd. Hayaletler ve eytanlar bile onlar kadar bykbir tehdit oluturmuyorlard. Karsnda duran varla bylenmi gibibakyordu, fakat aslan onu fark etmemiti sanki. Nihayet bir kez daha bankaldrd ve Glgame korkuyla irkildi, nk aslan tam onun olduu yne dorubakyordu. Glgame grnmez olmak istiyordu, srtn palmiyenin gvdesine iyiceyaslad, acaba bir ka yolu bulabilir miyim, diye etrafna baknmaya balad.ok ge, aslan onu fark etmiti bile. Ona doru yaklat. Glgame kln bilekprdatamadan ylece aslana bakyordu. zerine inme inmiti sanki. Hibiryerini hareket ettiremiyordu, kalbi ta kesilmiti.Aslan Glgame'in karsna dikilmiti bile. Uzun, krmz yeleli canavar,gkyzn karartan vcuduyla karsnda devs duruyordu. Hzl hzl nefes


6/240

aln hissediyor, buruk yaban kokusunu alyor ve buna ramen baklarn ondanayramyordu. Gzlerini korkun canavarn suratna dikti, gzlerinin ta iinebakt ve orada iliklerine kadar ilemi olan korkuyu grd. Korkarak, tiksinerekve aklanamaz bir biimde bylenerek hareketsiz kalakald ve kendisiniiindeki duygulara terk etti.Bu anda ok acayip bir ey oldu; hayvann ehresi glckler samaya balad,

beyaz yrtc dilerle silahlanm kocaman az ile glyordu, gzlerinin iiile glyordu. Gl bulacyd. Glgame de glmekten baka bir ey yapamad.akayla kark ve tamamen ihtiyatsz olarak, hayvann yelesini okamak iinelini uzatt. Aslann grtlandan bir mrlt koptu, okanmak isteyen kedilerinyaptklar gibi, kafasn ileri uzatt. Sadece bu kadar deil. Glgame hayvannkarmakark tylerini okarken hayvan da alnyla onu okuyordu, bir sre sonraazn ileri doru uzatt, ta ki burnuyla olann yanaklarna dokununcaya dek.Glgame teninde aslann slak pcn hissetti ve tam o anda derin bir uykuyadald.Uyand zaman gece gk kubbeyi siyah mantosuyla oktan rtmt. ama'n gnearabas dinlenmek iin dnyann altna14ekilmiti, sabaha kar doudaki dalarn arkasndan tekrar parlamaya

balayacakt. Buna karn Nannar'n yan dolu gm ana ve kpek yldzSirius gkyznde parlyorlardi, etraflar titreyen ve gz krpan milyonlarcayldz tarafndan evrilmiti. Bu yldzlar gizem dolu eitli biimleroluturuyordu, byk kader defterinin ateten yazlaryd bunlar. Bilgeler buyazlar okuma becerisine sahiptiler. Gkyz hibir zaman bir gn ncekiyleayn deildi, gecenin siyah rts her gece baka biimlerde rtlerek,insanlarn kader sayfalarn ayordu. Acaba hangisi benim kaderim, tanrlarhayatma nasl bir yn verecekler? diye dnyordu Glgame.Ayaa kalkarak gerindi. Ban ensesine yaslam, gkyzn seyrediyordu. Budeniz ne kadar ok belirsizlik barndryor, ne kadar ok soru, ne kadar okcevap sakl iinde...Glgame souktan titredi. lde geen gnler ne kadar scak-sa, geceler de okadar souk oluyordu. Smer lkesinde, zel kil tulalar sayesinde geceninferahlatc serinlii tutularak, ertesi gnn scaklnda kullanlmak zeresaklanyordu. En azndan evlerde byleydi bu. Fakat dars souktu, oksouktu. Hareket etmeliydi. Yan hoplayarak, yan dans ederek su birikintisineyaklat. Suyun nnde durduu zaman, araf gibi dzgn olan yzeyinde,yldzlarla dolu btn gkyznn parlamakta olduunu grd. Sadece bu da deil,sihirli bir el dokunmu gibi, kyda yetimekte olan iekler, incir aalarnndallan, palmiyelerin geni yaprakla-n... hepsi suyun yzeyindeydi. Daha iyigrebilmek iin suya eildi ve gmi karanln iinde kendi suratn grd."Glgame..." dedi hayretle. Ve "Glgame..." diye geri fsldad yansmas.Suda on drt yalannda bir olann suratn gryordu, ama gzlerinin iindebaka bir ey daha fark etti: Gzlerinde krmz aslann gl ldyordu.Sonu olarak Eden bahesini, gerek cenneti bulamadn anlamt. Fakat belkide kendisi iin ok daha nemli olabilecek baka bir ey kefetmiti. Bir sredaha suyun banda oturdu, yan hayaller iinde, yan bylenmi olarak. Sonratekrar palmiyenin altna gitti, snmak iin elinden geldii kadar bzlerektortop oldu.15Rzgrda savrulan kuru yapraklarn hrtsn dinledi, birbirlerinearpmalarn, prpr edip atrdamalarm. Bilinci yava yava ok uzaklara gittive uykuya dald...Kuzeydeki lden gelerek Frat'n bereketli topraklarna yaklaan bir kiiningzne ilk olarak, eteklerinde Uruk ehrinin kil binalarnn ve sazkulbelerinin uzand tepeler arpar. Uruk ok bykt, yer kresinde eibenzeri yoktu. Devs bir plana gre ina edilmiti. Uruk pazar yeri, Uruk bykmeydan, bunlar aslnda bu boyutlardaki bir alan iin yanl tanmlard; fakatdoru bir tanm henz bulunmamt: lden gelen yamac kabileler civar kyleresaldrdklar zaman, hayvan srlerinin tm buradaki allara snabiliyordu.Uruk'un tepeleri ve yamalar arasnda binlerce insan dmanlardankorunabiliyordu, bu arada ehre srekli olarak gnete kurutulmu kil


7/240

tulalardan bitiik dzen ina edilen ehir gitgide byyordu. Uruk, tanrlartarafndan lman bir iklimle korunan Smer lkesinin bakenti.ehre yaklald esnada ovadan grlen ilk ey Eanna idi, kutsal tapnak da.Anu ve Itar tapnaklarnn beyaz duvarlar da heybetle ykseliyordu vezigguratn tatan yaplm yivli kulesi dierlerinden daha da ykseklereuzanarak g deliyordu sanki. Rahipler bu gk merdivenlerini trmanarak

tanrlarla konuuyordu, Itar tapnanda ise ylesine tapnma merasimleridzenleniyordu16ki, hibir lml bunlarn hakknda konumaya cesaret edemezdi. Bunlarn hepsinigryordu Glgame, Eanna'nn beyaz parltsn gryordu, tepenin kahverengi,ufalanan topran gryordu, eteklerinde birbirleri zerine ylan evlerin vesaz kulbelerin bulunduu dalarn evresindeki ovann stnde dans edercesinetitreen scak havay gryordu. Btn bunlarn arasnda ise, desenli birhalnn ilmeklerine benzeyen baheler ve tarlalar gzne arpyordu. Birok keztapnak blgesinden aadaki ehri seyretmiti, ama imdi, dardan, her eyibir btn olarak gryordu. Gzleriyle kutsal dan etrafna hemen hemen emberbiimli, tm tepeleri ve yamalar, kyleri ve tarlalar iine alacak kadargeni bir hat izmiti.

Bu ehir byyecekti, o anda bunu dnyordu. Byyecek, nem kazanacak vehreti tm lkeye yaylacakt.Glgame dald hayallerden kendini glkle kurtarabildi. Ovann zerindenilerideki tarlalara doru yrd, tezek ve al rpdan yaplm sefilkulbelerin yanndan geti. Burada fakir obanlar ve tuzaklar oturuyordu. Azsonra ilerinde iftilerin ve tarm iilerinin oturduu, daha salam inaedilmi saz kulbelere ulat. Kpekler havlayarak zerine doru kotular, amaonu bir sre takip ettikten sonra ilgilerini yitirerek kulbelere geri dndler.Kagir evlerinin nnde oturan zanaatlar grd, i aletlerinin bitmez tkenmeztakrtlarn, iddetli eki ve darbe seslerini ve bunlara karan arklarnnezgilerini iitti. Baln tulalara dnt yuvarlak frnlardan dumanykseldiini grd ve burnuna Uruk'un, vatannn tm bildik tandk kokulargeldi. Uzun sre llerde dolamt, tekrar vatanna dnm olmaktan mutlulukduyuyordu. Uzun bir yol yrmt ve ehrin iinden geen yol da uzundu.zerinde Eanna tapna binalarnn bulunduu tepeye ulatnda, vakit lenegelmiti bile.Orta giri kapsna kan anm merdivenleri trmanmaya balad zaman, yaryolda nne birisi dikilerek yolu kapad. Erenda'yd bu adam. Erenda! Bu geniomuzlu, boa enseli, sesi daima pazar yerinde nutuk atyormu gibi kan adamsevmiyordu. Erenda Glgame'ten sadece bir ya bykt ve imdiden Anu17tapnann gen hizmetkrlarnn gzetmeni olmutu. Birok Uruk sakini gibionun da kapkara kvrck salar ksa kesilmiti ve kafasn bir mifer gibisaryordu. Seyrek sakal, bedensel gelime bakmndan tapmaktaki dierolanlardan daha ileride olduunu belli ediyordu ve bu bedensel stnlnkendi karma kullanmay iyi biliyordu. Erenda'da Glgame'i en fazla rahatszeden ey ise, ehl baklaryd. Kurnaz bir ifade veriyordu bu ona. Erenda ileaka yapmaya gelmezdi, onunla konuurken sylenecekleri iyice lp tartmakgerekiyordu.Glgame onu yle bir selamlayp, yanndan svvermeyi umdu, ama Erenda onukolundan yakalamt bile."Nereden geliyorsun? gn gecedir ortalkta yoktun." Glgame eliyle neanlama geldii belli olmayan bir iaretyapt."Yoksa tarlalardaki kzlarn m yanndaydn?" diye sordu Erenda. Glgame bansallad. "Hayr, daha uzaklardaydm. ln ilerinde.""Gitmesine gerek olmayanlar, gnll olarak gidiyorlar le" dedi Erenda. "Hemde yryerek!""Bilge Ana verdi bu grevi bana" diye yalan syledi Glgame utanmadan, "fakatbu konu hakknda kimseyle, seninle bile konumamam istedi.""Bak sen? Ninsun ne kadar acayip bir grev vermi sana!" dedi Erenda pheyle.Bu arada Glgame'in kolunu sk sk tutuyordu hl, penesini azck olsun


8/240

gevetmemiti. Glgame'in szlerine inanmad belli oluyordu. Fakat... yagerekten de Ninsun'un emri ise... Bilge Ana'nn szlerinden phelenmek onunharc deildi. Fakat u karsndaki velet bu defa o kadar kolaykurtulamayacakt elinden."Senin yznden yaplmas gereken tm ilerin bana kaldn biliyor musun? Yakandillerini doldurmak, kehanet iin gerekli koyunlar yukarya, Eanna'ya

srmek..." Glgame'in yokluunda yaptklarn hatrlamaya alt. Hepsi debaya ilerdi, Erenda'ya, tapnak gzetmenine gre deillerdi. "Depodaki yanhepsini kullanmsn, yenisini almak iin ehre inmek zorunda kaldm. Hepsigereksiz zahmet..."18Glgame tek kelime etmeden, karsndakinin kendiliinden sakinlemesinibeklemekteydi. Boyun eercesine ban ne emiti. Fakat Erenda'nn onunlauramaktan vaz geeceine dair hibir belirti yoktu ortada. Nihayet dilediigibi iini dkebilecek birisini bulduu iin, ok mutlu olduu izleniminiuyandryordu."Kehanet..." diye balad yeniden, "... bu kadar koyun, bu kadar cier, hepsi dekralmzn salk durumunu renmek iin.""Dumuzi, byk bir hkmdar" dedi Glgame dikkatle, "byle byk bir kraln

yannda, bir koyunun hayat nedir ki?""Ph!" diye bard Erenda ve aniden Glgame'e yle sert bir tekme att ki,olan az kalsn dengesini kaybederek dik merdivenlerden aaya decekti."Byk bir hkmdar, evet, ama daha byk bir aptal. O kadar aptal ki, zeksancak bir koyununkiyle llebilir. Onun yznden lmek zorunda kalan herhayvana ok acyorum dorusu."Glgame aknlkla ona bakt. Bunlar sert szlerdi, Erenda gibi bir delikanliin ok sert szler. Tapnakta kral hakknda byle mi dnlyordu? Her eyak ak konuuluyor muydu? Yoksa gzetmen onunla oyun mu oynuyordu? Ninsun'ungzdesinin nasl tepki vereceini anlamak iin kurulan tuzaklar myd bunlaryoksa?"Her eye ramen Dumuzi bizim efendimiz ve her eye kadir kralmzdr. Sadecetanrlar kader kitabnda yazl olan okuyabilir. Dumuzi, kendisinden nce gelenLugalbanda gibi, Uruk kraldr: O da hreti tarihe gemi, gl bir krald.Dost ya da dman olsun, herkes onun cesaretine veya kahramanlna vglerdzmek-tedir, bugn olduu ve gelecek gnlerde olaca gibi..."Bu szlerle Erenda'y hassas bir noktasndan yakaladn biliyordu. Kendisi vebaka birka ocuk gibi, o da Bilge Ana Ninsun tarafndan kk yata evlatedinilmi ve Eanna tapnann byk saray olan Egalmah'da oturma ayrcalnkazanmt. Ninsun ise, hreti bugnlere dek gelmi olan eski kral Lugalban-da'nn dul eiydi. Ksacas onlar byk, efsanevi kral Lugalban-da'nn veyoullarydlar. Dumuzi ise bir sonradan grme, Lugal-banda'nn iyi olmaktan ok,kt bir selefi idi.19Tahmininde haklyd. "Gel, yanmdaki basamaa otur, ufaklk" dedi Erenda.Onlardan en fazla bir gne yl daha yal olmasna ramen, henz tyleribitmemi dier ocuklardan stn gryordu kendisini. Onlardan daha akllolduunu dnyordu, arada bir ufaklklara Eanna'daki yaamlarnn bir oyundeil, aksine hizmet olduunu hatrlatmak zorunda kalyordu. Hem sadecetanrlara deil, karanlk alardan o gnlere sonsuz bir inci kolye gibi uzanantarihe de hizmet etmekteydiler.Erenda eliyle aadaki ovay iaret etti. "Btn bunlar kimyapt?" diye sordu.nsanlar, Uruk halk, demek istedi Glgame, fakat dilinin ucuna kadar gelenszckleri yutuverdi. Erenda'nn ne duymak istediini ok iyi biliyordu. Buyzden u ekilde cevap verdi: "Tanrlarn yardm ile nceki hkmdarlar.""Doru" dedi Erenda ve parmann ucunu burnuna dayad. eitli konularda ahkmkesmek istedii zamanlar, byk bir bilgin izlenimini uyandrmak iin buhareketi yapard daima. "Adlar kutsanm olan babalarmz, bykbabalarmz veonlarn atalar, hepsi birlikte bu ehri ina ettiler. Ulu Lugalbanda'nnonlarn arasnda ok sekin bir yeri vardr. Hkmdarl srasnda gl birbar hkm sryordu, kudretten ileri gelen bir bart bu. nk btn


9/240

kabileleri birletirerek, bakenti Uruk olan bir krallk kurmay baarmt. Tauzaklardaki Ur, Eridu ve Nippur ehirleri ona deerli hediyeler getirmi vetahtnn nnde boyun emilerdi. ldeki haydutlar kovalayan, rmaklaremniyetli ve gemi seferlerine elverili klan da oydu. Byk saray ok iyiilenmi talar ile, kudretinin bir sembol olarak drt bir yandan grlecekekilde Eanna'nn zerine ina ettirmiti. Uruk bugnk konumuna onun saltanat

srasnda ulat: Dnyann gbei, tanrlarn honut olduu yeryz merkezi.uraya bak, ehir ne kadar byk bir ihtiamla ayaklarmzn altnda uzanyor!Genilii yryerek bir saat eker, boyu daha da uzun ve baka hibir yerderastlanamayacak lde yaam ve mutluluk dolu. Baka hibir yerde bu kadar oksayda kagir bina, bu kadar ok sayda salam saz kulbe yoktur. Gzlerinikapatp kulaklarn aarsan, sabahtan akama kadar ehir-20deki iliklerden ykselen grltleri iitirsin. On bin kere on bin ses - iteUruk bu. Anu rahipleri yle bir kehanette bulunmulard: Dnya zerinde birokgzel yer vardr, fakat bir ehir kurmak iin buradan daha uygunu yoktur. Urukad ile, en byk kral olan Lugalbanda'nn isimleri ayrlmaz bir btndr.Erenda bir an iin susarak, sylediklerinin dinleyicisi zerinde etkili olmasnbekledi. Sonra devam etti: "imdi gelelim Dumu-zi'ye. Lugalbanda'nn yannda

onun laf m olur? nemli iler yapmaya karar veren, fakat daha balamadanyalpalayan acnacak bir ihtiyar, her eyi daha iyi yapmaya sz veren, fakathenz banda tereddt eden bir zavall. Eanna'daki kutsanma treninden sonraaaya inerken syledii szleri hatrlyor musun? Dnya zerinde ei benzeriolmayan yeni bir saray ina edeceini sylemiti. Peki ya sonu ne oldu?Duvarlarndaki yark ve atlaklardan ieriye yazn toz-topran, kn da soukda rzgrlarnn girdii ac-nas bir kulbe! Ne Egalmah'ta, ne de evindekendisini mutlu hissediyor. rn kontrol etmek iin bile tarlalara inmiyor.Uruk'a an ve eref kazandrmak ve kudretli ehrimizin hretini tm dnyayayaymak iin gezilere kmyor, Ur, Nippur ve Eridu'dan gelen elileri kabuletmiyor, dier hkmdarlardan hemen hemen hi vergi toplayamyor. Ne Anu'yu, nede Itar' yceltmek iin tapnaklara gitmiyor, ok nadir olarak resmi bir trenmnasebetiyle bunu yapt zaman, son derece isteksiz olduu, sadece grev icaborada bulunduu her halinden belli oluyor. Eanna'daki rahip ve rahibelerin onunhakknda neler sylediklerini biliyor musun, Glgame? Ya aadaki ehirhalknn birbirlerinin kulaklarna neler fsldadklarn? Atalarn mkemmel venemli klan inanca sahip olmadn sylyorlar onun. Byk bir phe kemiriyoriini ve Maduk'un koruyucu elini onun alnndan ekecei gnler pek de uzakdeildir..."Glgame rperdi. Ryasnda grd byl murabut kuunu hatrlad hemen,vahadaki sudan karak dier tanrlarn yannda gerek biimine brnmt.Erenda'nn syledikleri ok korkun eylerdi. ayet gerekten insanlar anlattgibi dnyor ve bunu aka ifade edebiliyorlarsa, o zaman Dumuzi'nin gnleri21gerekten de sayl demekti. Fakat bunlarn hepsi belki de Eren-da'nnabartmasyd. Gzetmenlik grevi yznden taknd kibirli tavrlara ramen, oda hayalcinin tekiydi. Hayat artlarnn daha ar olduu aa ehirde oturmakyerine, Lugalbanda'nn dul ei ile beraber Egalmah'ta yaama ansn yakalambr hayalci ocuklar gibi. Erenda'nn kendisini byk kral Lugalbanda'nngerek varisi olarak grd belli oluyordu, oysa onun z olu deildi ve o dadier hizmetkrlar gibi Bilge Ana Ninsun'un himayesindeki bir snt deilmiydi? Ninsun'un koruyucu kanatlar altnda olmak demek, gnlk nafaka iintasalanmaya gerek olmayan, rahat ve zgr bir yaam anlamna geliyordu. ehrinve insanlarn dertleriyle ilgisi olmayan bylesine rahat bir ortam bile,isyanclarn yetimesi iin elverili bir ortamd. Erenda bir isyanc idi. Diniayinlerin kurallarnn uygulanmasnda ok katyd ve baka insanlar hakkndahkm verirken daha da katyd.Erenda, bir sre tek kelime etmeden aadaki ovay seyretti. Son derece ciddibir grnts vard. Kapkara salar le gneinin nlar altnda siyah-maviparltlar sayordu ve koyu renk gzleri kor halindeki yusyuvarlak kmrparalarna benziyordu. Tekrar Glgame'in suratna bakt zaman, ehlgzlerinde hibir ifade yoktu, iinden neler getiini anlamak mmkn deildi.


10/240

"Glgame" dedi ona, "btn bunlar zellikle sana anlatmama hangi akrebinsr sebep oldu, bilemiyorum... Sen o kadar bakasn ki, bizden biri gibigrnmyorsun, bizden biri gibi konumuyorsun ve bazen dnyorum ki, lnseni armasnn tek sebebi, onun tesinden bir yerlerden gelmi olmandr.Belki de kt niyetlilerin syledikleri gibi, sen gerekten de dinden kan birrahibin ocuusun veya daha da kts, bir eytan tohumusun. Biliyorsun, bunlar

sadece benim deil, tm dierlerinin de dnceleri. Sen bize yabancsn, hattaara sra bizi korkutuyorsun. Ve buna ramen, sanki sylediklerimianlayabilirmisin gibi, seninle konuuyorum. Uruklu olmayan birisinin, benim,bizim iimizde neler olup bittiini anlamas mmkn m?""Ben de ayn senin gibi Urukluyum" diye karlk verdi Glgame inatla. "Ninsunbenim de anam ve tapnak benim de evim."22"Hadi oradan! Bunu ispat eden nedir?" diye cevap verdi Erenda, "bana istediinmasal anlatabilirsin, fakat iimdeki pheyi asla silemezsin. Hayr, Glgame,bu ite ters bir eyler var. Ve ben gnn birinde bu gizemi aydnlatacamainanyorum. O zaman, Glgame, dilerim ki, kader sana ve bize kar yumuak birhkm versin."Glgame karlk vermedi. Aadaki ehre, tarlalara ve yollara, evlere ve

kulbelere bakt. Ta ileride ln sonsuzluuna kansan ovay seyretti. Grdryay ve eziyetli yolculuunu dnyordu. Bir an iin cennette olduunusanmt, gelecekte, br yaamlarnda onu asla bulamasa bile."Pekl, Glgame, bu kadar yeter" dedi Erenda, "buralarda daha fazla oyalanma,ayaa kalk ve kendine eki dzen ver. Ninsun seni Egalmah'ta bekliyor, git vegrevlerini yerine getir."Erenda dnceli grnyordu, sanki bir ey daha sylemek ister gibiydi. Fakatdudaklarn srd. Zaten dncelerini gereinden fazla aa vurmutu, belkide karsnda duran veledin anlayabilecei ve tayabileceinden ok fazlasn.Fakat hemen sakinle-ti, Glgame'in ok suskun bir yapda olduunu biliyordu.Dndklerini ve duyduklarn her nne gelene anlatacak birisi deildi.Hereye ramen kendisini bu ocua yakn hissediyordu, tapnaktaki dier tmocuklardan daha yakn."Hadi, bo bo havaya bakmaktan vazge artk!" dedi dosta Glgame'in yananavurarak.Glgame peki der gibi ban sallad, merdivenleri ikier ikier karak,Eanna'ya trmanmaya balad. Gzel bir gnd, gerekten de ok gzel bir gn.Erenda'nn tatsz konumalar bile bu gnn gzelliini bozamamt. Erendababasn nereden tanyacakt ki? Kara kvrck sa, gerek bir Uruklu olmanndelili deildi. Fakat kendisi, Glgame, gerek bir Urukluydu, bunuhissediyordu. Ana kapdan geti, byk alan at ve Egalmah'a doru yrmeyebalad. Mutlu ve neeliydi, kendi kendine arklar bile sylyordu. Byksarayn kapsna geldii zaman, kendini toplamak iin bir an durdu. Sonra kapyavurdu.23Bilge Ninsun, pencerenin hemen yanndaki yastklarla kapl koltuundaoturuyordu. Dudaklanndaki glmseme onu genletirmiti, oysa ki yal birkadnd. Hatta ok yal: ok grm, ok geirmiti, tm insanlardan dahafazla. Salar bembeyazd, gm iplikler gibi bandan aa akarak, suratnevreliyordu. Ve buna ramen dudaklanndaki ebedi genlik glmsemesi yznden,gen bir kz olduu sanlabilirdi. Hi kprdamadan oturuyordu, sanki uyur gibibzlmt koltuuna. Fakat uyumuyordu. Gzleri akt ve pencereden ovayabakyordu. Ne grdn ve bir ey izleyip izlemediini kestirmek ok gt.Herhalde sradan lmllerden ok daha deiik bir ekilde gryordu gzleri.Glgame ekinerek kapnn aznda durdu ve ona bakt. ok gzeldi, ehresietrafa huzur datyordu. Odaya girmek iin ondan bir iaret bekliyordu. FakatNinsun kmldamyordu.Nihayet elini kaldrd ve ban pencereden evirmeden ona el sallad. Glgamemahcup bir tavrla yrd."Geri dndn oul" dedi Ninsun. Sesi bir sorudan ziyade, bir tespitti. "Seniaran lden dndn." "Evet Bilge Ana."


11/240

"Yakla Glgame. In kaygszca dans ettii pencerenin kenarna otur.Gnein anlatacak ok eyi var!"Uslu uslu Ninsun'un ayaklarnn dibine oturdu. Yal kadnn bembeyaz elleri,bann hizasndayd. Upuzun parmaklan vard, bu parmaklarndan birinde,zerinde gizemli bir sembol olan firuze bir yzk, dierinde ise evresi parlakakik incileriyle ssl siyah tal bir yzk vard. Siyah tal bu yzk, ona

dn hediyesiydi. Lugalbanda onu uzaklardaki dalardan getirtmi ve eine dnes-24nasnda armaan etmiti. imdi ise gne nlar iinde krlarak, bin birdeiik renkle Ninsun'un yzne vuruyordu."ama'n altn arabasn ve Nannar'n gm anan grdn m?""Evet ana" diye cevap verdi Glgame. Fakat yal kadnn kendisine ryasn m,yoksa gkyzndeki tasvirleri mi sorduunu, pek iyi anlayamamt."Onlarn gerek anlamlarn da biliyor musun?"Glgame sustu. Yal kadnn kendisine anlataca nemli eyleri olduunuhissediyordu. Gerekten de, cevap vermesini beklemeden konumaya devam ettiNinsun:"Her eyin bymesi ve olgunlua ulamas iin, ama bize n ve ssn

bahediyor. Onun varl hayatmz iki eit paraya ayrmaktadr. Bir parasnagndz adn verir ve onu yaptmz ilerle doldururuz. Gne arabas ileyeryznn altna ekildii zamana ise gece adn verir ve bu paraydinlendirici uyku iin kullanrz. Bylece hayatmzn yansn uykuyla geirerekolaylar akna braknz, fakat dier yarda ise, her eyin olmas gerektiigibi olmas iin alrz. Erkekler byledir ite: Evet ve hayr, almak vedinlenmek, dinlenmek ve almak. Erkeklerin byk ksm, sen de dahil, gnnda domutur. Gne daima yuvarlaktr, fakat Nannar'n ay ana sreklideitirir biimini, ince oraktan daireye, daireden tekrar oraa dorudurevrimi. zellikle kadnlar bu evrimi ok iyi anlarlar, nk vcutlarnnsvlar onunla beraber akar. Bu nedenle biz zamanmz onun dnmne greayarlyoruz ve her eyin bize gnderdii kudret ile uyum iinde olmasnaalyoruz.Bunlar, Glgame, hayat yaamak ve anlamak iin apayr iki yoldur: Kadnlannyolu ve erkeklerin yolu. Gkyz bize gne ve ay dnda birok ey dahagsterir. Onun gsterdii bu dier eyleri de, ok farkl biimlerdeinceleyebilir ve yorumlayabiliriz."Glgame susuyordu. Szlerine daha iyi younlaabilmek iin, gzlerinikapamt. Yal kadnn sesini iiyordu. Rzgr gibiydi sesi, yapraklarokayan rzgrn sesi gibi."rnek olarak Anu tapnann rahiplerini ele alalm" diye25konumaya devam etti Ninsun, "Her gece tapnaklarnn tepesine kp, yldzlarve hareketlerini inceliyorlar. Grdklerinin hepsinin, tm gk kubbenin inceince hesaplarn kartp, bunlarla bir gece sonra, bir sene sonra olacaklar vebunlarn dnyadaki yaamla dolu varlklar nasl etkileyeceini tahmin etmeyealyorlar, ite bu da erkeklerin kulland bir yntemdir: Geceleyingrdkleri ve ltkleri eylerin sonularn rahatsz edilmeden izleyebilmekiin, gn boyu insanlarn yaptklar ilerden uzak duruyorlar. Gerekte isegrdkleri sadece bir ryadan ibaret.""Demek ki onlarn faaliyetlerini pek nemsemiyorsun?" diye sordu Glgamehayretle."Byle demek istemedim" dedi Ninsun, "ryalar genellikle ok nemlidirler, hattabazlar olaanst bir nem tarlar. Fakat onlarn kendiliinden gelmelerigerekir, nceden hesaplamalar yoluyla uyarlarak deil. Yldzlarnhareketlerini izleyerek, rnein tohum ekme ve ekin kaldrma zamanlarn ncedenbildirmek, phesiz doru ve gereklidir. Lakin bu tahminler her zaman dorukmyor. Anu rahiplerinin iftileri yanltmalar sonucu alk ve ktln bagstermesi, sklkla yaanan bir eydir. Rahipler baarszlklarn gizlemekiin, tanrlarn insanlara yardm etmekten caydklarn, bu nedenle kurbanlar vettsler yoluyla yeniden yatt-nlmalan gerektiini anlatmaktalar.


12/240

Itar rahibeleri ise bambaka bir yntem izliyorlar. Tm dikkatlerini sadece tekbir yldza -Vens'e- veriyorlar ve yaamlar sresince ak tanras ilehkmettii eylere hizmet ediyorlar. Duygulara, vcuda, mutlulua ve zevke,yaam sevincine, zleme, birlemeye ve berekete; ksaca hiss olan her eye. Bunedenden dolay tanralarna bir enlik havasnda hizmet ediyorlar. Az bir sresonra, imdi sana kelimelerle ifade edebildiklerimi, kendi vcudunda deneyerek

reneceksin."Glgame daha fazlasn duymak istiyordu, nk kendisine bu gne dek Itartapnana girme izni verilmemiti. Fakat Ninsun olmaz der gibi elini sallad."Her ey vaktinde oul, baharn lk nefesi tarafndan okanmayan vehazrlanmayan hibir aa iek amaz."26Suyun banda olup da susamaya balayan birisi iin, ne kadar zayf bir teselli!Fakat Ninsun glmseyerek devam etti: "Her insan, dolaysyla sen de, gnnbirinde yle bir yol ayrmna gelir ki, nnde uzanan iki yoldan birisinisemesi gerekir. Sen hangi yolu seerdin oul?"Glgame kendisini dnmeye zorlad. u anda Anu'nun hizmetinde olduunubiliyordu. Bu yol ona birok eziyete mal olmutu. Deneyim kazanmt amakarlnda. Evet, deneyim, merak ve bilgi ve yeniden bilgi sahibi olabilmek

iin, yeniden merak. Kafas dipsiz bir kuyu gibiydi, insan ne kadar bilgitoplarsa toplasn, harta dnyann tm bilgilerini iine boaltsn, kuyuyudoldurmas mmkn deildi. Yoksa onun rendikleri mi yeterli deildi? ok azey mi renmiti?br yolu, Itar'n yolunu, henz tanmyordu. Tanmad bir ey hakknda naslkarar verebilirdi ki? Geri tapna kadnlar kadar erkeklerin de ziyaretettiini fark etmiti -zellikle cilveli fahielerin cmertliklerindenfaydalanmak isteyen erkekler- fakat bu mesele aslnda daha ok kadnlarilgilendiriyordu: Hibir erkek Itar rahibi olamazd, hibir erkek kutslakdeseayak basamazd ve hibir erkek, Anu ile Itar arasnda bir seim yapmasgerektiinde, ttar' sememiti."Bilmiyorum ana" dedi sonunda duyulur duyulmaz bir sesle.Ninsun glmseyerek sustu. Susmas iyi olmutu; Glga-me'in kafasnnkarkl yava yava yatabildi.Az sonra tekrar Glgame ile konumaya balad. zerine dikilen gzlerin iyilikdolu olduunu fark etmiti olan."ikisinin arasnda bir seim yapabilmen iin elbette nce br yolu, Itar'nyolunu da denemelisin. Sadece..." burada biraz tereddt etti ve szlerinedikkatle devam etti, "... belki de senin iin evet-hayr'dan, o veya bu'dan dahafazlas vardr, belki senin iin nc bir imkn vardr, nc bir yol...""Hangi yol bu?" diye sordu Glgame merakla. gdsel olarak, konumann kritikbir noktaya vardn anlamt."Kendi yolun" dedi Ninsun ve olann afallayan suratna ba-27karak gld, "iinin seni gtrecei yol" diye devam etti daha ciddi birtavrla, "ve byk ihtimalle izleyebilecein tek yol o olacaktr. Bu yolu naslm bulacaksn? Kendi iinden gelen ses dnda hibir sese kulak vermeyeceksin.""Kendi iim... Ne demek istiyorsun bununla?" "iinin ta derinliklerinde oturanbir ey, Glgame, tm dnyay nameleriyle dolduran byk algnn bir paras,iindeki algnn titreip titremediine dikkat et. Bir eyin yaamn iinnemli olup olmadn, ancak byle anlayabilirsin.""Sanrm bana sylediklerinin tmnde hakkn var ana. Hepsinin doru olduunuhissediyorum, ama buna ramen henz anlayamadm ok ey var.""Zarar yok, Glgame. Her eyi imdi kavrayamaman o kadar nemli deil. nemliolan, onu kabul edip, karar vermen gereken bir anda hatrlaman iin, iindetaman."Ninsun ylesine byk bir ciddiyetle konuuyordu ki, sylediklerinin tekkelimesini bile unutmasnn asla mmkn olamayacan dnyordu Glgame.Fakat uzun zamandan beri kendisini rahatsz eden bir soruyu sormadan edemedi."Yolumun nerede baladn bilmezsem, onu nasl bulabilirim ki? Balangcmhakknda senin anlattn az bir ey ile dardaki insanlarn konumalarndan


13/240

baka hibir ey bilmiyorum. Syle bana, ana, babamn bir eytan olduu dorumu?"Ninsun nlayan kahkahalarla glmeye balamt. "Ya da bir rahip?" diye sorduGlgame aceleyle, "babam Uruk'u terk etmek zorunda kalan dnek bir Anu rahibimiydi?"Ninsun hemen cevap vermedi. "Neden bunu bilmeye ihtiya duyuyorsun ki?" dedi

nihayet, "inan bana, bylesi daha iyi, nk babas olan herkes sonunda onugemek iin ya ona benzemeye alr, ya da onunla rekabet eder. Fakat sen buanlamsz kouturmann dnda kalacaksn, ne bir eye benzemek, ne de bir eylemcadele etmek zorunda kalacaksn. Sadece doru bulduun ve kendin iin iyiolacan dndn eyleri yapabilme ansna sahipsin. Herkes bu imkna sahipdeil, Glgame, bunu bir hediye olarak kabul et ve deerini bil."28Glgame bu cevaptan tatmin olmamt aslnda, ama verdii cevaptan BilgeAna'nn onun gerek babasnn kim olduunu bilmedii, ya da bildii haldeaklamak istemedii belli oluyordu. Bu durum da gsteriyordu ki, dierlerihibir ey bilmiyorlard. Dnek rahip veya eytan hikyeleri, kulana sinekvzlts gibi geliyordu artk.Ninsun eliyle havada bir hareket yapt, grnmeyen bir peeyi kaldrmt sanki.

Glgame anasnn ne demek istediini hemen anlad. Duvardaki kk rafakoarak, zerinde duran arp ald ve ona gtrd. Soylu aalardan yaplmdeerli bir algyd, her taraf aln varak ve fildiiyle kaplyd. Tahtanngrnen ksmlar ise yaklarak, kaklarak ve boyanarak sslenmiti. zellikleyan taraflarnda son derece gzel kakmalar gze arpyordu, fakat algnn engrkemli ksm n cephesiydi. Altn bir boa ba, krmz boyunluu ve mavilapislazuli tandan yaplm sakal ile, ihtiam sayordu etrafna. Boannaltnda, arpn gvde ksmnda, olaanst mitolojik sahnelerin resmedildiikabartmalar vard. Bunlar Glgame'i her zaman bylemilerdi, daha kk birocukken Ninsun'un ayaklarnn dibinde oturup arpn namelerini dinlediizamanlar bile. Anasnn arpn tellerinde byk bir maharetle gezinenparmaklarn seyrediyordu. Kabartmalarda kahramanlar gze arpyordu, eskizamanlardan kalma yaratklar da vard. Yans balk, yars insan olan buyaratklar, denizlerden karak insanlara beceri ve sanat retmilerdi. Uruk'unyedi bilgesinin atalar olduklar kabul ediliyordu.O zamanlar gerekten neler olup bittiini artk kimseler bilmedii halde, buyaratklarn heykelcikleri hl makbuld. Batl inanl insanlar tatan veyatopraktan yaplan bu heykelcikleri ya bir kutunun iinde muhafaza ederek kapnnyanna koyuyor, ya da odalarnn bir kesine gmyorlard. Bazen de birhastann bau-cuna konulduklar grlyordu. Heykelciklerin srtlarnda unlaryazlyd: "Dalarn zenginlii, aa in! Bolluk, yukar k!" Glgame debyle bir toprak heykelcie sahipti, fakat onu odasnn bir kesine gmmekyerine, tlsm olarak boynuna asmay yelemiti.Arpn zerinde bu balk-insan tasvirlerinden baka, gze ga-29\rip ve ilgin gelen, insan hayallere srkleyen figrler de vard: vcudununst ksm insan olan bir akrep, ellerinde silindir mhrler tayordu. ama'nzel hizmetkryd bu, doan gnein bekisi, onun hemen arkasnda arkaayaklarnn zerinde yryen bir teke vard, ellerinde iki adet ayin kadehivard ve bir arap testisinin nnde duruyordu. Ardndan da eitli masalyaratklar gelmekteydi, baaklarn zerinde lir alan bir yaban eei, tarladaalan, kitap okuyan ya da tanrlara armaanlar sunan aylar, tilkiler,aslanlar, boalar ve srlar.Glgame kendisini baka bir dnyaya tayann ne olduuna bir trl kararverememiti. Ninsun'un mzii mi, yoksa sadece tahtaya oyulmu figrlerolmalarna ramen, mziin eliinde hareket etmeye balar gibi grnen resimlermi?Bilge Ana aniden arp almay brakarak, Glgame'in salarn okamaya balad."Seni yalnz bana le gndermek iyi oldu" dedi, "bir eyler deiti,gzlerinde deiti bir eyler. Sen ieri girer girmez fark ettim bunu, imdi neolduunu da biliyorum: S.en aslan grdn."


14/240

Ryasnn ayrntlarn bu kadar doru olarak nasl bilebilirdi? "Geceleri okzel bir pozisyonda bulunuyor bu aralar" diye devam etti Ninsun, "ve bazenyeryz yaratklarnn arasna karmak iin, gkyznden aa iniyor. Korktunmu?"Glgame evet dercesine ban sallad. O dehet an aklna geldike boaznabir yumruk tkanyor, ses telleri hareketsizlei-yordu.

"Byk bir korku mu?"Tekrar evet dercesine ban sallad."Fakat grld gibi bunu atlatmsn. Korkuyu yenmenin iki trl yntemivard, oul: ya cesaret, ya da sevin ile. Aslanla bouup ona galip geldin mi?v"Hayr, gld bana, sadece gld" diye itiraf etti Glgame. Dudaklarn srd.Keke bunu sylemeseydi.Bilge Ana uzun sre dnceli dnceli ona bakt. Sonra konumaya balad: "Bugerekten de ok az lmlnn yzne glen bir talih. Ve sana nemli derslerkarabilecein iaretler veri-30yor. Korkuyla nasl baa kman gerektiini her zaman dn Glgame. Hareketsizklmad veya ldrtmad mddete, korku iyidir. nsan cesaret ile korkuyuyenebilir, fakat bu arada kalpsizle-ir, nk cesaret snrsz olabilmek iin,

tm dier duygular yok eder. Sadece sevin cesaretten daha kudretlidir;bildiimiz en byk gtr. Sevin cesareti de kapsar, cesaret sevincin birparasdr. Sevincin olduu yerde, korkuya yer yoktur. Bu sevinci korumaya alGlgame ve onu kendine yakn olanlarla payla. Gzlerindeki krmz aslanngln koru."Uzaklardan gelen bir ses, sonrasnda akam yemeinin yenilecei ksa dua vaktinihaber verdi. Yal Ninsun, yastklarla kapl koltuundan kalkmak iin abaharcyordu. Glgame ona yardmc olmak iin aceleyle kotu. Fakat Bilge Anayardmn reddetti. Suratnda gizemli bir glmsemeyle ayaa kalkt ve Glgamedaha tam olarak kendisine gelemeden kapya doru yrmeye balad. Aklanamazbir g kaynana sahipti. aknlkla onun pei sra gitti Glgame. Darda,saraya giden yolda yrrken, gz ucuyla kmekte olan gece karanlna bakt.Yldzlar gkyzndeki yerlerini almaya balamlard bile. Acaba aslantakmyldznn konumu bu gece nasl olacakt?"Beni onunla gitmeye zorlama" diye bard Abebe dehet iinde. "O kahverengikafalyla hibir yere gitmek istemiyorum!" Parma ile Glgame'i iaretediyordu irenerek."Kurallar biliyorsun, Abebe" dedi Erenda sert bir sesle, "eer talimatlarmauymay reddedersen seni cezalandrmak zorunda kalrm.""O zaman cezalandr beni, hemen farelerle dolu mahzene kapa. Sununlagitmektense, orada bir gece geirmeyi seve seveyelerim!" diye bard Abebe.31Delikanllar Erenda ve Abebe'in etrafnda bir ember oluturmulard. Glgameolup-bitenlerle ilgilenmeden kenarda duruyordu. Kendisiyle urayorlard yine,her zaman olduu gibi. Kendisini bu derece dlamalar iin, onlara ne yapmtacaba? "Peki niye?" diye sordu Erenda, "niye Glgame'le birlikte kil tabletleribilgelere gtrmek yerine mahzene atlmay yeliyorsun?""nk..." diye karlk verdi Abebe, "... nk o uursuzluk getiriyor. ukahverengi salarna bakn: Azck bile olsa bizim salarmz gibi kvrckdeiller! Ve her zaman o kadar sakin ki, gereinden ok fazla sakin. Onunla tekkelime bile konumak mmkn deil. akalarmza hibir zaman glmyor. Tmdavranlaryla bir yetikin havas iinde... oysa ben ondan bym. Onunlayalnz kalmak beni korkutuyor."Erenda dikkatle itaatsiz renciyi inceledi. Sonra unlar syledi: "Kuraektiimiz zaman, sen de bizzat aramzdaydn Abebc. Kura sana kt. ayetgitmezsen, tanrlarn hkmne pheyle yaklatn barahibe bildirmek zorundakalacam. 'Peki bunu niye yapyor?' diye soracak. yle cevap vereceim ona:Kendisinden kk birisinden korktuu iin. Barahibin neler dneceini tahminedebiliyor musun?"Abebe yutkundu. Suratnn rengi atmt: "Gidiyorum" dedi abucak, "itaatediyorum, barahibe itaat ettiimi syleyebilirsin." "iyi yleyse" dedi Erenda


15/240

ve arkasn dnerek gitmeye davrand. Tapnakta bir sr i onu bekliyordu. Dngeceki yldz hesaplarn bir ncekilerle karlatrarak temize geirmeliydi.br ocuklar da acele ediyorlard. Erenda onlara tek tek grevler vermiti.Alelacele birbirlerinden ayrldlar. Glgame ve Abebe, zig-guratn geykselen tatan yaplm yivli kulesinin nndeki alanda, yalnz balarnakaldlar.

Glgame yukar bakt. Tepesi gkyznde kaybolan kulenin yivlerini izledi.Orada bir gece geirerek takmyldzlar, zellikle da aslan takmyldznincelemeyi o kadar ok isterdi ki... Fakat henz ok genti, bu tr grevlersadece rahiplere veriliyordu zaten. Sadece gzetmen olduu iin Erenda'nnyukarya kma ve32yldz tbircilerinin tabletlerini teslim alma yetkisi vard. Erenda'ykskanyordu."Ne yapacaz imdi?" diye sordu Abebe, yanndakinin suratna bakmadan."Biliyorsun ya" diye cevap verdi Glgame, "tabletleri alarak aaya, ehretayacaz. Yamacnda eski tapnan bulunduu tepeyi biliyorsun. Bilgelerartk orada oturuyorlar. Tabletleri onlara teslim ederek, bize verecek birgrevleri olup olmadn soracaz. Sonra da Eanna'ya geri dneceiz."

Glgame'in gzyle bakldnda yaam basitti: grevler, ykmllkler vemaceralar. Sadece insanlar zordular. Dier ocuklar, d grnnden neden bukadar ekiniyorlar ve tiksiniyorlard? Abebe'ye asla bir ktl dokunmamt,onu ne seviyor, ne de nefret ediyordu. Fakat buna ramen, kendisiyle beraber bukadar basit bir ii yapmak yerine, farelerle dolu mahzende gecelemeyiyelemiti. Aman, bo ver, Abebe korkan teki! Mahzene gitseydi, orada da dpatlard mutlaka. Kendi kendine sama sapan eyler zrvalayp dururdu."Peimden gel" dedi ona aksi aksi ve tabletlerden birini yerden ald. alacakkadar ard tablet, sradan bir silindir mhr deildi bu, aksine zeriyazlarla kapl byk bir tabletti. Drt tanesini birden tamak her babayiidinharc deildi. Glgame tabletlerden iki tanesini sol koltuuna sktrd, ikitanesini de sa koltuuna sktrarak yrmeye balad. Arkasndan gelen Abe-be'nin soluk solua kaldn iitiyordu. Az sonra ikyet etmeye balamtbile: "Bu kadar hzl yrme, sana yetiemiyorum. Her an tkezleyip debilirim;tabletler krlacak olursa bunun sorumlusu yalnzca sen olursun."Glgame arkasna dnd ve Abebe'ye fkeyle bakt. Abebe hafif bir korku latarak bir adm geriye srad."Benden daha byk olduunu sanyordum" diye alay etti Glgame. "Bacaklarn dabenimkilerden daha uzun, bu yzden aslnda senin benim nmde yrmen gerekirdi.Yr hadi, palavrac! Benim tabletlerim gvenlikte. Sen dikkat et de, aptallnyznden tabletlerin yere dmesin." Sonra arkasn dnerek yr-33\meye balad. Soluyarak ve alak sesle lanetler okuyarak arkasndan gelenAbebe'ye zerrece ilgi gstermiyordu artk. Merdivenleri inerek yaam dolu ehredoru yrmeye balad.Tm civardan gelen iftiler ve tacirler tepenin eteinde toplanarak, mallarnsata sunmulard. Biri sebze, bir dieri gnein altn elmalarn satyordu.Tezghnn arkasnda duran bir bakas ise, kavun, incir ve kabaklarn baraara methediyordu. Seramiklerin, ssl fayanslarn ve kadnlar iin her eitss eyalarnn satld tezghlar da vard; ssl ya kandilleri, amforalar vebardaklar, granitten ve pimi topraktan kseler, muska olarak ilenmi fildiiparalan, baskl kumalar ve bezler, eitli baharatlar karmakark ylyd.Az ileride ise hayvan tacirleri etrafn itle evirdikleri alanda mallarnsergiliyorlard: Koyunlar, keiler, tavuklar, gvercinler, hatta iki taneevcilletirilmi yaban eei. Hayvanlarn yannda ise gnlk ev eyalarsatlyordu: tabak-anak, testiler ve vazolar, kaklar, ineler vekeskinletirilmi kemikten imal edilmi baklar.Normal artlar altnda Glgame burada seve seve uzun bir sre kalr, halknarasna kararak akrobatlar, hokkabazlar, sihirbazlar seyreder, arkclarve masal anlatclarn dinlerdi. Fakat u anki grevi gecikmesine imknvermiyordu. Yolunu kesen dilencilere, hasta ve karanlk grnl adamlara


16/240

aldr etmeden hzla yrmeye devam etti; az kalsn kafasnn stnde tadbir sepet dolusu amar boyama yerine gtrmekte olan iman bir kadn ilearpacakt. Kollarnn altnda tad ar tabletlere ramen kalabalnarasndan ylesine bir ustalkla syrld ki, Abebe ok geride kald, tahldalar ve taze ekmek kokular saan ekmek tandrlarnn arasnda yitip gitti.Pazarn son bulduu yerde durarak tabletleri yere brakt ve Abebe'yi beklemeye

balad. teki delikanl bir sre sonra inleyerek ve soluyarak geldi, tadtabletleri g bela kum ynnn zerine brakt ve sanki tm Frat dalarntrmanmasna yere ylp kald. Glgame ise geen zaman zarfndadinlenmiti ve tekrar yola koyulabilecek haldeydi. Fakat Abebe biraz kendisinegelene kadar beklemeyi tercih etti. Bu arada hareketli pazar kalabaln birazdaha seyretme imknna kavumutu.34"Hadi, abuk ol, sonsuza kadar burada oturup dinlenecek halimiz yok!" dediGlgame. "len olmak zere bile. Sonra bir eyler yemek istiyorsak biraz aceleetmeliyiz." Abebe bir ey demedi. Cevap vermek yerine elini daldrd cebinden,pazar yerinde usulca ard anlalan bir tatl kard ve itahla kemirmeyebalad. Glgame'in suratna gznn ucuyla bile bakmyordu ama, onun azndakiher lokmay saydnn farkndayd ve bundan byk bir mutluluk duyuyordu.

Nihayet bitirdii zaman, parmaklarn yalad. Glgame tek kelime etmedi. Acabakendisi olsayd baka trl m davranrd, diye dnmekteydi. Hayr, kendisi debaka trl davranmazd, o dayanlmaz Abebe'ye yemeinden tek bir lokma bilevermezdi."Hazr msn?" diye sordu bir kez daha. Abebe bayla evet dedi ve kstahasrtt. Tekrar kil tabletleri yklendiler ve tepenin yolunu tuttular. Tepenineteinde, ne zaman yapldn ve ne zaman ykldn artk hi kimseninbilmedii, ok ok eski zamanlardan kalma bir tapmak vard. Zaten ancak birkaadm tesinde bulunan birisi harabeleri fark edebilirdi. Birka taneparalanm, rzgr yznden eklini yitirmi stun paras, yar yarya kumagmlm birka kesme ta, zeminin eitli yerlerindeki dzensizlikler... birzamanki tapnaktan geriye kalanlarn tm buydu ite.Eski tapmak alannn hemen bitiiinde ehir mezarl balamaktayd, insanlarnzellikle geceleri gelmeye korktuklar, tekin olmayan bir yerdi buras. Kanatllm tanras Lilith, yolunu aranlar peneleriyle paralamak iin sessizbaykularyla beraber buralarda bir yerde saklanyor olamaz myd? Virantapnan stunlarnn birinde onun resmi vard; insan hem eken, hem dekorkutan bir resim. Tanra burada oturan iki aslan zerinde ayakta dururkentasvir edilmiti, kanatlan akt ve ellerinde yaam sembolleri tutuyordu.Sanda ve solunda dev baykular ona muhafzlk ediyordu. Lilith "in penelerikularnki gibi sert ve sivriydi, bo gz ukurlarnn alacak derecedekularn baklanna benzemesi, insan dehete dryordu. Kendi soy aalanneski alardaki balk-insanlara kadar takip etmeyi baaran bilgeler bile,tanna-nn gerek kkenini bilmiyorlard. Kimine gre Lilith Adem'in ilk35karsyd, tanrlar ikisini amurdan birlikte yaratmlar ve yaam flemilerdi.Kimine gre ise, Lilith Adem'den daha kudretliydi, onun bilmedii eyleribiliyordu. Bir sre sonra Adem ile anlatklarn, fakat ayn lisankonumadklarn fark edince, gazaba gelerek sylenmesi yasak olan ismi telaffuzetmi ve bir anda havaya karvcrmiti.Elbette ki Vens tapnann giriinde bulunan tar kabartmas da plakt,plak ve tahrik edici, ama viran tapnan stunundaki Lilith tasvirinin sahipolduu korkun by ve kar konulmaz ekicilik hibir ekilde yoktu onda.Bu tasvirin nnden gemek zorundaydlar ve Abebe tatan olgun iki elma gibifrlayan gslerin karsnda bylenmi gibi kalakald. Baklar camlamt,sk aralklarla nefes alp veriyordu, kollarnn altnda tad drt kiltableti oktan unutmutu."Gel, gidelim buradan" dedi Glgame, "buras lanetli bir yer. Fazla oyalanmayagelmez. Baklar insan yldrm arpma dndryor ve dnmesine engeloluyor."Abcbe plak tanrann nnden zorlukla aynlabildi. Glgame onu biraz dahasktrd ve bylece az sonra tepenin yamalarndaki maaralara ulatlar. ok


17/240

sayda maara bulunuyordu burada, tepenin iine doru birok giri uzanyordu.Hangisine girmeleri gerekiyordu? Bunu bilmedikleri iin yumuak kumlaraoturdular, tabletleri gzelce istiflediler ve birisinin dar gelmesinibeklemeye baladlar.Uzun bir sre gelip giden olmaynca, Glgame tepeye doru seslenmeye balad.Ksa bir sre sonra bulunduklar maarann nnde sakall bir ihtiyar belirdi.

Ssl bir balk ve gzel bir giysi vard zerinde, kemerinin altndaki giysiise aynen bir balk kuyruu gibi iniyordu aaya. Kuma batan sona parldayankk pullarla ilenmiti. Bu giysinin altnda gerekten de bir balk kuyruumu, yoksa insan bacaklar m olduunu ok merak eden Glgame, ihtiyara dikkatlebakt. Elbisenin eteklerinin altnda gzken plak ayaklar fark ettii zaman,gzle grnr bir biimde rahatlad. Uzun sakalnn telleri kvr kvr olanihtiyar, delikanllar alc gzle inceledikten sonra konumaya balad.36"Eanna'dan beklediimiz tabletleri mi getirdiniz?"Glgame ve Abebe bir azdan evet dediler."yleyse onlan yerden kaldrn ve evime getirin" dedi ihtiyar ve maaralardanbirinde kayboldu. Delikanllar tabletleri yklenerek ihtiyar takip etmeyebaladlar. erisi ok kark ve dankt. Duvarlarn diplerinde kil tablet

dalar ykseliyordu, onlarn aralarnda ise hayvan postlar ve kafataslar, neie yaradklar belli olmayan bir sr alet edevat, tahta sandklar ve testilerylyd. Yastklarla kapl bir kede ise baka bir ihtiyar uyumaktayd,ilkinden daha yal ve tirit bir grnts vard. Horul horul uyuyordu, ama azve gzleri ardna dek akt.Titrek ya kandilinin aydnlatt lo odaya gzleri biraz daha alnca,ierisinin son derece garip detaylarn daha iyi semeye baladlar.Duvarlardaki sonsuz sayda oyuklarn ilerinde, her cins ve her boyda baykularve kukumav kular bulunuyordu. Ve bunlar kesinlikle kilden veya tatan yaplmheykelcikler deillerdi, aksine son derece canlydlar ve yuvarlak gzleriniyeni gelen ziyaretilerin zerine dikmilerdi."Lilith'in lm kular" diye fsldad Abebe ve korkudan rengi soldu."Onlar lm deil, bilgelik kulardr" diye seslendi onlar maaraya aranihtiyar, "benim yardmclarm ve danmanla-rmdr hepsi de. Onlardan korkmanzagerek yok."Bu aklama Abebe'yi kesinlikle rahatlatmamt. Korkuyla giriin olduu yeredoru bir gz att. Glgame ise merakn uyandran baka bir ey kefetmiti.Duvarda, zerinde dnya yuvarlann izili olduu bir harita aslyd. Irmaklarbelirtilmiti zerinde, daha nce isimlerini bile duymad dalar ve ehirler,denizler, lkeler ve ada'ar."Yakla ve daha yakndan bak" diye homurdand ihtiyar glmseyerek, "ok ilginbir ey, deil mi? Bykbabamn babas izmiti onu, tanrlar yneltmiti elinibunu yaparken. Dnyada olan her ey iaretlidir zerinde, hatta yryerekulamann kimsenin mrnn yetmeyecei uzak lkeler bile.""Peki bykbabann babas oralar grm myd?" diye sordu Glgame saygyla.37"Hayr, o bile grmemiti" dedi ihtiyar, "sadece tanrlar ve ok az saydaseilmi insan dnyann gerek biimini bilir. ok etkilendin, deil mi?izimlerin seni nasl esir aldn gryorum. Sen de gnn birinde dnyanngerek biimini grmek, uzak yerleri kefetmek ve gnein doduu yerden battyere kadar tm yerkreyi dolamak ister miydin?""Evet, hem de ok isterdim" dedi Glgame tm kalbiyle ve i ekti. "Dnyaykendi biimiyle grmek ok gzel olmal, btn uzak lkeleri ve ehirleri...""Henz ok gensin, bu tehlikeli tecrbeye balamak iin ok vaktin var.Maalesef benden geti artk. Benim yerkrem maarann aznda balayp, uradauyumakta olan babamn yatt yerde sona eriyor. Fakat yine de dnyannmerkezinin buras olduuna adm gibi eminim" dedi ihtiyar dikkatle. "imdilik bukadar gevezelik yeter. Yapmamz gereken baka grevler bizi beklerken, ne sen nede ben bu tr dncelerle vaktimizi harcamaya yetkili deiliz. u silindirmhr al ve tabletlerin sa salim yedi bilgelere ulatklarnn bir kantolarak Eanna'ya gtr. Anu rahipleri zerindeki yazlar okuyacak vedeerlendirecektir."


18/240

Bu szlerden sonra ihtiyar Glgame'e silindir biiminde siyah bir ta parasuzatt. Tan zerine geometrik figrler ve insan benzeri karma yaratklarentilmiti. Yaratklarn hepsi boynuzlu talar ve uzun elbiseler tayorlard.Gne tanrs ama n tahtn zerinde hepsinin ortasnda oturuyor ve dahaaa konumlardaki tanrlarn hediyelerini kabul ediyordu. Sa ve sol taraflardastilize edilmi iekler ve ayakta duran geyikler vard, onlarn da gne

tanrsna tapndklar belli oluyordu. Glgame mhr kemerinin iine saklad vebilgenin nnde saygyla eildi, ihtiyar bir el hareketi yaparak, gitmelerineizin verdiini belirtti.Yolda yrrken Abebe srarla ta daha yakndan grmek istediini syleyipdurmaya balad. Glgame bir sre tereddt ettikten sonra ta ona doruuzatt. Tereddtlerinde haklyd. Abe-be'nin ta grmesiyle beraber Glgame'inelinden kaparak cebine atmas bir oldu."Onu tapnaa sen gtrmemelisin" diye cyak cyak bard, "senin gibi birkahverengi kafal bunu yapmamal."38Glgame omuzlarn silkti. Salak olann ne yapmak istedii umurunda biledeildi. Nasl olsa tan zerindeki iaretlerin gerek anlamlarn bilmesininimkn yoktu. Fakat kendisi dikkatle bakmt mhre: Tanrlardan birisi

omuzlarnn stnde aslan ba tayordu. Takmyldz ona birka gn iindeyeniden gzkmt. Bu gerek herkes iin byk bir nem tayor olmalyd., Dnte tekrar pazarn iinden gemeyerek, tepenin zerinden geen dik birkestirme yolu trmandlar. Bylece Eanna'ya beklediklerinden nce vardlar vebilgelerin mhrn tapnaa teslim ettikten sonra, zigguratn evresinde birsre daha vakit geirme frsat buldular. Fakat Glgame Abebe'nin dierocuklara ne kadar kahraman olduuna dair anlatt palavralar ve Lilith'inbayku ve kukumav kularn korkun bir biimde tasvir etmesini dinlemekistemiyordu. Yavaa kenara ekildi ve Egalmah'n yaknlarndaki gezintiyolundan hasretle uzaklara bakt. Bilgeler bile onun tmn kendi gzleriylegrmediklerine gre, dnya inanlmaz byklkte olmalyd. Haritann zerindeizgi, nokta ve dairelerle sadece iaretlenmi olan eyleri grmek iin, enindesonunda bir gn yola koyulacakt. Bunu yapt zaman yalnz olmas gerektiinibiliyordu. br ocuklarn bir teki bile onunla gelmezdi. l aarken yaptgibi durmakszn koacak, bu arada brlerinin hayal bile edemeyecei maceralarakoacakt.Glgame'in kendisini en gvende hissettii yer, Bilge Ana Nin-sun'unyakn evresiydi hi kukusuz. Her zaman onun odasna girmesine izin verilmesebile, nasl olsa Egalmah'ta saklanabilecei birok kuytu yer vard. Ne Anurahiplerinin, ne de Itar rahibelerinin kudretleri buraya kadar uzanabilirdi,kral Dumuzi bile buradan uzak durarak Bilge39Ana'nn istedii gibi hareket etme hakkna sayg gsteriyordu. Gl-game buradabazen ktphanedeki yaztlar inceliyor, bazen Nin-sun'un arpinden kannameleri dinliyor, bazen de kendisini dncelere teslim ediyordu. Sk sktarlalara giderek kylleri ziyaret ediyor, onlarla beraber atein bandaoturarak anlattklarna kulak kabartyordu. Onlarla beraberken Anu tapnandast kapal veya anlalmaz biimlerde retilen eylerin gerek anlamlarnkavramaya balyordu. Mesela koyunlarn neden kn deil de ilkbahardakuzuladklarn, neden insanlarn yln belli zamanlarnda oru tuttuktan sonrakurban ve sevin bayramlan kutladklarn ve bunlarn ama'n yeniden gkazanmas ile olan ilikilerini anlamaya balamt. Bunlarn hepsi doanndnmyle, kendi i ritmiyle ilgili eylerdi: Topran k geirdikten sonradinlendii ve toparland verimsiz zamandan sonra, koyunlara g kazandran vedourma istei uyandran ilk yeillikler ortaya kyordu. Ya da anlad bakabir ey uydu: Kularn hibirisi ebediyen gkyznde szlemezdi, en fazla birgn, o da kendilerini rzgra brakmak suretiyle mmknd. Akam olunca alk veyorgunluk onlar aaya inmeye zorluyordu, insanlarn yapt gibi topranzerinde karnlarn doyuruyor ve uyuyorlard. Fakat bakalar, mesela Lilith'inbaykular, kukumav kular ve dier gece kular gn boyunca karanlkmaaralarda ve aa kovuklarnda uyuyor, akam olunca da yuvalarndan karak av


19/240

peine dyorlard. Onlar da her eyi dzenleyen ve tm yaratklara belli birgrev veren byk yasaya uymakla ykmlydler.Fakat tm bunlara ramen Glgame daima zgnd. Kendisini yapayalnzhissediyordu, ok byk ac veriyordu bu ona. ocuklardan hibirisi onun gerekarkada deildi, hibirisiyle bir sr aydnlatamyor, bir ey tartamyor vebir ey paylaamyordu. Onu grr grmez yollarn deitiriyorlard; sanki

vebann elisi Ura lmcl soluunu ona flemiti, ya da rzgrlarn karakanatl prensi korkun cin Pazuzu onun ensesinde oturuyordu. Srekli ona bir iveren Erenda haricinde kimse onunla ne konuuyor, ne de oyun oynamak istiyordu.Daima yalnzd. Anu tapnann geni teraslarnda bir ileri bir geri dolanpduruyordu. Zemini mozaikle40kapl olan avlunun duvarlarndaki sslemeleri inceliyordu. Beyaz, krmz vesiyah toprak boyalarla yuvarlaklar, zikzak motifleri ve drtgenler izilmitiduvara boydan boya, bunlarn arasnda ise stilize edilmi hurma salkmlar,buday baaklar ve yeleli koyunlar gze arpyordu.Bazen tapnakta mzik sesleri yanklanmaya balyordu; gen kzlar Venstanras erefine arplerden, fltlerden ve simbalon-lardan ykselen ezgilereliinde dans ediyordu. Glgame ise gzlerden uzak bir keye oturuyor, alev

alev yanan baklaryla kzlarn zarif admlarn ve kvrak vcutlarnseyrediyordu. Bazen bunu bile yapmyor, tm olup bitenden uzakta en yksekterasn merdivenlerine oturarak, gkyz ad verilen ebedi muammay seyretmeyitercih ediyordu.Ninsun ondaki bu deiiklikleri endie ve huzursuzlukla izliyordu. Fakat susuyorve mdahale etmiyordu, nk kendisi, Bilge Ana bile, ona nasl yardmedilebileceini bilmiyordu.Fakat gnn birinde ilgin bir rya grd Glgame ve yorumlamas iin BilgeAna'ya giderek grdklerini anlatmaya balad: "Ana, bu ryay, dn gece grdm:Bir kez daha sk sk yaptm gibi en st terasta oturuyor ve yldzlarla doluuzak gkyzn izliyordum. Aniden yldzlardan biri gk kubbeden koparak zerimedoru kaymaya balad. Kor halinde yere dt, iinden ykselen bir sesin beniardn hissediyordum. Ayaa kalkarak yanna gittim ve onu incelemeyebaladm. Yabanc ve esrarengiz bir ey gibi grnyordu gzme, fakat biryandan da onu ok iyi tandm hissediyordum. Yerden kaldrmaya altm onu,fakat ok ard. Onu kmldatamyordum bile. Bu esnada insanlar, btn Urukhalk etrafmda toplanmaya balad, ne olduunu grmek istiyorlard. nsanlarok uzaklardan geliyordu, tm halk, tm adamlar ayaklarm pmek iin nmdeeiliyordu. Nihayet beni tarif edilmez bir iddette aran ve kendisine ekenyldz yerden kaldrmay baardm. Onu sana getirdim ve ayaklarnn dibinekoydum. Sen ise onun benimle ayn kymette olduunu syledin sadece." Hi kimsehayat boyunca ok eyler grm geirmi olan Ninsun'dan daha iyi ryayorumlayamazd. Glgame szlerini bi-41tirince konumaya balad: "Dinle, oul, ryanda grdn gk yldz, senin enok zlediin ve en az tandn yanndr, senden bir paradr, senin ikizindir.Bu nedenle onu hemen kaldrmadn. Ara onu Glgame, bul onu ve bulduun zamankabul et. Seni tehlikelerden koruyacak gl bir arkada olacaktr sana. Kuvvetdoludur kendisi, lkenin en kudretlisidir, kuvveti Anu'nun gk kubbesiyle bilekyaslanabilir! Kendini ona bu derece yakn hissetmenin anlam udur: Gdurumlarda kaldn zaman seni asla yalnz brakmayacaktr, ta ki gnn birindeona ihtiyacn kalmayana kadar, o zaman onu kendiliinden terk edeceksin.Grdn ryann anlam budur ite!"Gnler ve haftalar birbirini kovalad. Glgame kara kara dnyordu. Her yerderyasndaki arkada aryordu, fakat nereye gitse, anlayszlklakarlanmaktayd. Bylece dierleri yaamn zevklerini kefetmeye balarken, oyine yalnz bana tapnan kuytuluunda oturup duruyordu.Bir gece Glgame tekrar ncekine benzer bir rya grd; fakat bu seferkiylesine canl, ylesine gerekiydi ki, uyand zaman, az nce grdklerininsadece bir rya olduunu kavramakta epeyce glk ekti. Tekrar Ninsun'a giderekbu ryasn da yorumlamasn istedi.


20/240

"Bu defa, ana, Uruk'un pazar yerinin tam ortasnda kocaman bir balta buldum. Bubalta ne zanaatlarn kullandklarna, ne de tehlike annda savalarnyannda tadklarna benziyordu. imdiye kadar grdklerimin tmnden dahabykt, bir devin balta-syd sanki ve bir devin baltas gibi ard. Baltayyerden ancak kaldrabildim. Onu omzuma koyar koymaz, arlndan az kalsn yereserilecektim. Fakat baltay byk glkle de olsa pazar yerinin bir bandan

teki bana kadar tayabildim. Bu arada ne olduunu anlamak isteyen insanlaretrafmda toplanmlard. Hepsi de hayretler iindeydi. Balta omzumda olduuhalde Eanna'nn basamaklarn trmandm ve onu sana getirerek ayaklarnn dibinekoydum. Sen ise, gkten den yldzda olduu gibi, onun benimle ayn kymetteolduunu syledin sadece."Bilge Ana onu dinledikten sonra, bir sre dnp cevap ver-42di: "Az kalsn sorularnn cevabn kendin verecekmisin, nk gerekten de oar yldz ile balta arasnda bir iliki var. Grdn balta bir adamdr, fakattm insanlardan farkl olan bir adam. Henz ok uzaklarda, fakat onu bulduunzaman unlar hatrla: Seni tehlikelerden koruyacak gl bir arkada olacaktrsana. Kuvvet doludur kendisi, lkenin en kudretlisidir, zapt edilmez bir gcesahiptir, kuvveti Anu'nun gk kubbesiyle bile mukayese edilebilir! unu unutma

oul, bu grdn rya birbirine benzeyen ikinci deil, nc ryadr aslnda.imdi ok gerilerde kalm olan ilk ryann byk ksmn benden gizlemitin. Oryada tm tanrlar yeryzne inmiti, aralarndan kan krmz bir aslan, bubulumadan mutlu olduu iin sana glmsemi ve seni pmt. O zaman sana aslantakmyldzndan bahsetmitim ve sanrm o zamandan bu yana gzlerin hep onunzerinde. kinci ryanda gkten den yldz grdn. Burada bile grdn eyinsradan bir kayan yldz ve kk bir dilek olmad, aksine senin bilekavramakta ve tamakta zorlandn byk, muazzam bir zlem olduu aka bellioluyor. Fakat imdi, nc ryanda grdn balta, yaknda kendisinekavuacan arkadann byk ve gvenilir bir sava yolda olacanbelirtiyor. Oul, biliyorsun ki ben sava grltsnden holanmyorum ve savandaima karsndaym. Fakat bildiim baka bir ey daha var ki, insann yaamnnseyri byk kader kitabna nceden yazlmtr ve bunu deitirmeye insaniradesi yeterli olmaz! Tanrlarca sana uygun grlen hayat yaa, oul. Bykbir zlemle beklediin eye daha uzak olduun iin zlmekten vazge. Kudretliarkadana ve danmanna kavuacan o gn eninde sonunda gelecektir naslolsa. Sadece senin dier yarn olmasna ramen, onu son derece zlediinibiliyorum. Ona kavutuun zaman, Glgame, gerektii zaman onunla beraber savave hazr olduunu hissettiin anda bans ve huzuru sala. Fakat yaptn her ii,doru ve dnerek yapmaya dikkat et! Bunu senden yal anan Ninsun istiyor."Glgame bu yorumdan son derece etkilenmi olarak oradan uzaklat, fakat artkzlmeye niyeti yoktu, strap verici yalnzlkla dolu olan gnlerinin saylolduunu renmiti ne de olsa. Nin-43sun'un rya yorumu onunla dier insanlar arasndaki byl kapy birazaralamt ve umut dolu bir k huzmesi iindeki karanln zerine akarak, onumutlu bir beklentiyle doldurmutu. Bu kapnn bir daha kapanmasna izinvermeyecekti, bir ayan kapnn aralna yerletirmiti bile.Peki bu sonucun ocuklar zerinde bir etkisi olmu muydu? Balangta hayr.Hl eskiden olduu gibi onu grnce yollarn deitiriyor, onu dilediklerigibi alay edebilecekleri yar deli, garip bir yaratk olarak grmeye devamediyorlard. Yalnzca Erenda, Glgame'teki deiikliklerin farkna varmt:Eskisi gibi sinerek ve her taraf kollayarak yrmyordu, ba da nne eikdeildi; gururla ve kendisine gvenerek yrmekteydi artk. Son zamanlarda boyuuzamt sanki ve hl uzamaya devam ediyordu. Kendisine bir ey sylendii veyagrev verildii zaman, sknet ve dikkatle karsndakini dinliyordu, szcklerieskisinden daha ciddiye alyor ve hemen sylenenlerin anlam zerine dnmeyebalyordu. Bylece, iyi bir gzetmen olan Erenda, grev datm esnasnda dahadikkatli davranmaya balad; Glgame'e artk byk bir gvenilirlik ve azsklk gerektiren grevleri veriyordu sadece.Bu nedenle Glgame sk sk yedi bilgenin maarasna gnderilmeye baland,zellikle de tek bana tayabilecei nesneler olduu zaman. Hemen hemen her


21/240

gn Eanna'dan aa ehre iniyor ve maaralardaki ihtiyarlarn nem verdiklerimalzemeleri satn alarak onlara gtryordu. htiyarlarn maaralarna girmedennce her defasnda yar yarya kumla kaplanm eski tapnan nnden gemekzorunda kalyordu ve her defasnda Lilith'in batan kartc resmi onu oradabekliyordu. Ve her defasnda Lilith'e utanga bir selam yollamay ihmaletmiyordu. Tanrann baklar ok, ok uzaklardan geliyor ve sanki sonsuzlua

bakyordu. Neler grmt imdiye kadar, daha neler grecekti? insanlarn leve bakmszla terk ettikleri bu tapnak eskiden nasl bir yerdi acaba? Gnnbirinde, dolu bir st testisiyle tasvirin nnden getii zaman, tanrannbelli belirsiz kmldadn ve kanatlarn oynattn fark eder gibi oldu.Bunun zerine dikkatle stuna yaklat ve aslanlarla baykularn nbettuttuklar ta olua birka damla st aktt.Artk frsat bulduka bu davran tekrar etmeye balamt.44Ve her defasnda, maaralardan kt zaman, sunusunun yok olduunu gryordu.Belki de ldeki hayvanlar iiyorlard dkt st. Veya yaknlardakimezarlkta yatmakta olan llerin ruhlar. Veya taa ilenmi aslanlar vebaykular veya Lilith'in bizzat kendisi. Yedi bilgenin maaralarnda ok iyikarlanyordu. Orada bulunduu sreler git gide uzamaktayd, ihtiyar adamlar

onun kil tabletleri, tapnaktan getirdii haberleri veya pazardan aldmalzemeleri teslim etmesinden hemen sonra gitmesini istemiyorlard, nkkendileriyle beraber oturup sohbet etmesinden byk haz alyorlard, ihtiyarlarasorular soruyor ve cevaplar alyordu, ald cevaplar ise yeni sorular sormasnaneden oluyordu, bu ekilde ksa srede Anu tapnanda rendiklerinin tmndendaha fazla ey rendi.Hayatn yaanacak ayr boyutu olduunu yava yava reniyordu. BirincisiUruk halknn boyutuydu. Yaamlar kk eyler ve olaylar tarafndanbelirlenmekteydi. Gk kubbeyi tarlalar olarak kabul edip, onu ruh, mantk vesezgiyle srmek isteyen Anu rahipleri iin byk nem tayan meseleler ne ise,bu kk eyler ve olaylar da tek tek tm Uruk insanlar iin ayn nemesahipti. Anu rahipleri ve Vens tapnandaki Itar hizmetkrlar Uruk halknngnlk ileri ile pek ilgilenmiyorlard. Farkl bir boyutta yayordu onlar. Tmileri gleri, ayn, gnein ve yldzlarn hareketlerini izleyip onlaryorumlamaktan ibaretti. Sradan insanlarn gnlk ileri ve tasalan onlar himi hi ilgilendirmiyordu.Bu iki ayr boyuttan baka, bir ncs daha vard. Bu da yedi bilgeninyaadklar dnyayd, ilerinden hibiri hesap yapmyordu artk, ne gnnsaatlerini sayyor, ne de bir gne yl boyunca Vens ve Sirius yldzlarnnhareketlerini izliyorlard. Ean-na sakinlerini kast etmek istedikleri zaman'ocuklar' kelimesini kullanyor, Uruk ahalisini belirtmek iin ise 'torunlar'diyorlard. ocuklara ve torunlara ilettikleri haberler asla kolay anlalr vehemen kavranlr deildi. Syledikleri esiz bir iein ta yapraklan arasndasakl olan kymetli tohumlar gibiydi; zenle, sabrla ve dikkatle bu tohumlaryapraklann arasndan ekip almak zorundaydlar.45Bilge Ana Ninsun ile birok benzer yanlar var, diye dnyordu Glgame.Aslnda yedi bilge ile Ninsun arasnda tek bir farkllk vard: Onlarn oktantarih olmu bilgi hazinelerinden byk bir ustalkla karp aldklar,viranln yosunlarndan, vcutlarndaki zamann paslarndan temizledikleri,dikkatle lp bitikleri, cilaladklar, trpledikleri ve eninde sonunda-ayet bakalarna aktarmaya deer buluyorlarsa- yeni szcklerin iinehapsettikleri eylerin tm Bilge Ana'nn dudaklarnn arasndan akp gi-diveriyordu, hem de bunun iin en kk bir aba harcamasna bile gerekkalmadan. Belki de kendisi bile -aklna bu tr cretkr dnceler geldii zamanGlgame rpermekten kendisini alamyor-du-sahip olduu bilginin neredenkaynaklandn ve dudaklarnn arasndan nasl akp gittiini bilmiyordu.Ninsun z annesi deildi, bunun iin ok yalyd. Kendisini dourann veyetitirenin kim olduunu bilmiyordu. Bu nedenle ona daha da fazla sayggsteriyordu. Ona, maaralardaki yedi bilgeye ve viran tapnaktaki Lilithtasvirine; her birine ok farkl biimlerde sayg gsteriyordu. Fakat Ninsun'useviyordu Glgame. Onu, Uruk'ta hibir ocuun anasn sevmedii kadar ok


22/240

seviyordu. Buna ramen baka bir tr sevginin daha var olduunu sezinliyordu,vcudu ve ruhu alev alev yakan bir sevgi. Gnden gne daha kuvvetli bir biimdehissediyordu bunu. Ve gitgide daha ok meraklanyordu.imdiye kadar Itar'n Vens tapmandan ien hi girmemi olmasna ramen,orada saklanmakta olan sr onu iddetle kendisine ekiyordu. Sk sk kimseleregrnmeden tapnan etrafnda geziniyor, duvar diplerine ve allklarn

arkasna gizlenerek, bu kadar ok kadn ve erkein buraya gelmesine neden olanolay ve ieride neler dndn anlamaya alyordu. Tapnan nndeki tabasamak-46larda, zellikle de gzel havalarda Itar'n kzlar sereserpe oturmaktayd.Itar'n hizmetine girenler gen ve gzel kadnlard. zerlerinde vcuthatlarn saklamaktan ok meydana kartan, incecik kumalardan yaplmgiysiler vard. Gsler, bacaklar, kalalar, her gn onlara daha yaknolabilmek iin Eanna'ya gelen erkeklerin gzlerine ziyafet ekiyordu. Birokerkek geliyordu tapnaa, hatta ok ok uzaklardan, ln te yakasndangelenler bile vard, Uruk erkeklerinden farkl giysileri onlar hemen belliediyordu. Bu erkekler gn boyunca kzlarla beraber ta basamaklarda oturuyor,onlar seyrediyor, syledikleri arklar, aldklar fltleri, simbalonlar ve

telli sazlaryla yaptklar mzii dinliyorlard. Sonra da birer ikier kzlarnyanma giderek, kucaklarna kk birer hediye brakyorlard. Seilen kzglerek ayaa kalkyor, elleriyle elbisesini dzeltiyor ve adamla berabertapnan ierisine girerek gzden kayboluyordu.Bu hediyelerin asla kzlara ait olmadn ok iyi biliyordu Glgame, onlarntm Itar'n hazinesine gidiyordu. Kzlar verdikleri zevklerin karlnda bircret kabul etmiyorlar, kendilerini isteyen erkee gnll olarak sunuyorlard;onlarn tapnma biimiydi bu. Kt bir ey yoktu bunda. Herkes istediini alyorve karlna kendisi iin doru olan veriyordu. Elbette ki tapnan tekvarolma ve bu kadar sevilme sebebi, sunduu bu hizmet deildi sadece. Birokinsan buraya adak adamak ve kehanete danmak iin geliyordu, bir ksm isekutsal salondaki kk hcrelerde geceliyor ve ertesi sabah grdkleri ryalarzel olarak bu i iin orada bulunan rahibelere anlatarak yorumlattryordu.Kadnlar da birok sebep yznden Itar'a gelmekteydi. Hamile olan kadnlarocuklarnn kz m, yoksa olan m olacan renmek istiyordu. ocuk sahibiolmak isteyen, fakat gebe kalamayan bakalar ise, Itar'n sunana giderekdileklerinin gereklemesi iin adak adyordu.Bundan baka halk arasnda zellikle Itar'n erefine dzenlenen bayramlar okseviliyordu. Bayramn kutland gnlerde ve gecelerde insanlar akn aknEanna'ya gelerek daha merdivenleri trmanmalar esnasnda gnlk hayatndertlerinden ve skntlann-47dan syrlyorlard. tar'n kzlar bu mutlu gnler nedeniyle deerlikumalardan yaplm son derece gzel elbiseler giyiyorlard, o kadar harikuladebir grnleri vard ki, insanlara mutluluk vermek iin gklerden inmi yldzocuklarna benziyordu hepsi de. nsanlar onlarn arklar ve mzikleriarasnda kendilerinden geiyorlard. Sonra da barahibe ynetiminde, tanrlarngnlk yaamlarn tasvir eden oyunlar oynanyor ve henz Itar tarafndankutsanmam olan genlerin seyretmelerine izin verilmeyen ayinler ve tapnmatrenleri dzenleniyordu.Glgame ise kendisini saklayan duvar dibinin arkasndan kzlarn yaptklarnseyrediyordu sk sk. Olaanst gzellikte kzlard hepsi de, rzgrda salnanhenz amam iek goncalarna benziyor ve onun gibi kokuyorlard. FakatGlgame hl hibirine dokunamamt, dii bir varlkla gerek anlamda biryaknlk yaamamt henz. Evet, onlara bakyor ve onlar inceliyordu, amadaima gvenli bir uzaklktan. Kzlarn kendisini fark edip tanmad bireyleri yapmasn istemelerinden ve gln duruma dmekten korkuyordu. Onlarnkvrak hareketlerini gryordu, dans ederken attklar admlarn zarafetinigryordu, taa oyulmu Lilith ve I-tar tasvirlerini karsnda kanh-canlolarak gryordu, olgunlua erimekte olan yuvarlak kalalar, elmalara,kavunlara veya armutlara benzeyen dolgun gsleri gryordu. Basamaklardabekleyen erkeklere seslendikleri veya onlarla alay ettikleri zamanki


23/240

glmelerini, ku cvltlarna benzeyen ince seslerini, cilvelemelerini, uhlklarn iitiyordu. Gzel tavrlarn, salarn, parlak gzleriniseyrediyor ve vcutlarnn ssn hisseder gibi oluyordu. Onlar kucaklamakisterdi, hatta baz geceler ryalarnda gizlice ilerinden birkana sarldoluyordu. Asla, fakat asla onlara doru bir tek adm bile atmyordu ama nkhenz Itar tarafndan kutsan-mamt. O da olacakt elbette gnn birinde,

vakti geldii zaman. Ksa sre nce Erenda iin vakit gelmiti ve Glgame ondao zamandan beri byk deiiklikler hissediyordu.Ay nda garip oyunlar oynayan k iftleri dinlemek isteyen Glgame, yinebir gece Vens tapnana szvermiti. Gecenin karanlndan da yararlanarakbirbirlerine sarlan bir ifte do-48ru yaklamaya balad, onlara o kadar yaknd ki, sakland kk kesme tanarkasndan birbirlerine syledikleri en gizli kelimeleri bile rahataiitebiliyordu. Kim olduklarn gremiyordu ama, seslerden kardna greorada olanlar tar'n kzlarndan biri ile gen bir Anu rahibiydi. Merdiveninbanda sarma dola oturuyorlard, bu arada birbirlerini pyor veokuyorlard. Bylece Glgame son derece ilgin bir konumann ahidi oldu."Demek ki Kral Dumuzi'nin sarayna gittiniz?" diye sordu gen adam.

"Evet" diye cevaplad kz nemsemeyerek, "son zamanlarda tapnak hizmetkrlarkral neelendirmek iin sk sk oraya gidiyorlar. Saylar bazen yirmiyi bileayor.""Hepsi birden kraln ehvetini mi uyandrmaya alyorlar yoksa?""Tabii ki hayr! Dumuzi yal, titrek bir adam. Fakat bazen yabanc eliler onuziyaret ediyorlar, bazen de Uruk'lu tccarlar ile i grmeleri yapyor.""Eliler mi?" diye sordu gen adam. "Artk baka ehirlerin hkmdarlarylailikiye gemek istemediini sanyordum.""Doru, zaten bu eliler de Ur, Eridu veya Nippur'dan deiller. ok uzaklardangelmiler buralara. Hatta bazlarnn vcutlarnn tm odun kmr gibikapkaraym!""Peki, siz neler yapyorsunuz orada?" diye bilmek istedi gen adam."Oh" diye bard kz, "nce grmelerin yapld muhteem bir ziyafetveriliyor genellikle. Biz bu esnada lafa hi karmyoruz, nk politika erkekiidir ve biz kadnlarn balarn artmaktan baka bir ie yaramaz. Zatenbizim oraya davet edilmemizin sebebi bu grmeler deil. Yemekten sonra mzikyapmaya ve dans etmeye balyoruz, bylece elileri byleyerek grmeleresnasnda ortaya kmas muhtemel olan anlamazlklarn ve kt havann sonetkilerini de ortadan kaldryoruz." "Ya sonra?""Sonra da kral elilere dnerek, gecenin kalan ksmna ak oyunlar ile devametmeleri iin aramzdan istediklerini semelerini rica ediyor."49"Sen hi katldn m buna?"Kz kahkahalarla glmeye balayarak, alayla gen adamn brne dirsek att."Unnuki, yaptklarmz kskanyor musun yoksa?!""Belki de, bilmiyorum" diye homurdand rahip, "fakat nce soruma cevap ver. Sendemin anlatklanna hi katldn m? Yoksa birden fazla defa m...""Hayr" diye cevaplad kz, "sadece bir kere katlabildim, nk henz okgencim. Fakat barahibe oraya gitmekle iyi ettiimi, bundan sonra beni daha skgndereceini syledi."Gen adam susuyordu. Herhalde dnyordu. Sonra bir soru daha sordu. "Pekihouna gidiyor mu? Yaptklarndan zevk alyor musun?""Evet, ayn tapnaktaki gibi" diye cevaplad kz. "Bunlar -tar'n hounagidiyor, onun erefine elimden gelenin en iyisini yapmaya alyorum. Byleyaptm srece bana iyi davranacak, hayatm boyunca beni koruyacak vegzetecek." "Seni ben de koruyabilirim" dedi gen adam. "Ama tar gibi deil"diye cevaplad kz aceleyle, "bunun yan sra sen de ok iyi biliyorsun ki,ikimiz de sradan insanlar deiliz. Sen Anu tapnanda, ben de Itartapnanda takdis-edildik. Rahip ve rahibeler arasnda bir evliliin imknszolduunu sen de biliyorsun."


24/240

"Evlilikten sz etmiyorum zaten" dedi gen adam nihayet. Uzun bir sessizlikyaand. Glgame onlarn ne yaptklarn tam olarak kestiremiyordu, belki desadece yan yana oturarak, gecenin yldzlarla dolu rtsyle kapl olangkyzne bakyorlard. Fakat bir sre sonra hrt sesleri ve derin soluk alpvermeler, tekrar birbirlerinin bedenlerinin yolunu bulduklarn kantlad.Glgame gzlerini kapad. Rahibin yerine merdivenin basamaklarnda oturan

kendisi olsa ve kzn yumuak tenine dokunsa, neler yapacan dnd. Kznteninin ok yumuak olmas gerektiini dnyordu, nk son derece melodik vegzel bir sesi vard.Fakat kzn Unnuki olarak adlandrd ses, onu hayallerinden50ORHAN KEMAL L HALK KTPHANESkoparp ald. "Her eyden elini eteini ekmi gibi grnen ihtiyar Dumuzi'ninbyle lenler ve elenceler dzenleyecei, hi aklma gelmezdi dorusu.""Zaten ok az bir sre nce balad bunlara" dedi kz cevap olarak."Barahibemiz ve tar'n yeryzndeki en gen tezahr Iluna, Dumuzi'ninsakalnn artk bembeyaz olmaya baladn syledi, hatta iindeki tek birsiyah tel bile kraln son derece heyecanlanmasna ve sevinmesine nedenolabilirmi. Ve luna bu durumun yaklaan lmn habercisi olduunu sylyor.

Dumuzi bu dnya ile br dnya arasndaki eikte sallanp duruyor. Kendisi debunun farknda, bu nedenle dnyev zevklere daha byk bir tutkuyla baland sonzamanlarda. Iluna, ona yardmc olmamzn ve tm isteklerini annda yerinegetirmemizin, kutsal grevimiz olduunu sylyor. Kraln tek bir sz bile, koakoa ona gitmemiz iin yeterli. Kendi^ artk Vens'n zevklerini tadacak durumdadeil, ama neden onlar gzleriyle grmesin ve kulaklaryla iitmesin? Kaderkitabnda ona ait olan blm abuk sona erdi, ertelenmesi mmkn olmayan sonyaklat.""Bu Iluna ok akll bir kadna benziyor.""Tabii ki yle" diye bard kz bu szlerden holanarak, "yoksa Itar onuyeryzndeki en gen tezahr olarak seer miydi hi? Fakat sadece akll veanlayl deil, ayn zamanda ona yaklaan herkesin gzlerini kamatranolaanst bir gzelliktir kendisi. Vens'n parlakl gibi klar samaktadretrafna; kor halindeki bir yldz gibidir ve dikkatsiz kiilerin ona fazlayaklanca alev alev yanmalar iten bile deildir.""Ne demek istiyorsun?" diye sordu gen adam aknlkla."Yani, Iluna bize her zaman politikann erkek ii olduunu, kadnlarnkarmamas gerektiini sylyor. Ama ayn zamanda, etrafnda Vens'n scakhlesi bulunmayan bir hkmdarln, manasz ve aklsz olacan da sylyor.""Manasz ve aklsz?..""Evet, byle sylyor ite. Fakat syledikleri sadece szde kalmyor, onlar eniyi ekilde uygulamaya koymay da baaryor.""Hangi yntemlerle?"51"Kendisi de bizimle beraber Dumuzi'nin sarayna gelerek, kraln yrd yoludzeltmeye ve dorultmaya alyor. ""Dzeltmek ve dorultmak... sanki hkmdarmz zerinde nfuz kazanmakistiyormu gibi geldi bana.""Evet, bunu yapyor zaten" dedi kz neeyle, "onun Dumu-zi'yle ayn masada yanyana oturduunu grdm. Onu sadece baklaryla bile kendisine balamt.Hibir kadn bir erkei onun gibi etkileyemez, lluna bir erkei nce umutvererek yanna arr, sonra onu hi beklemedii bir anda tersleyerek reddederve bir sre sonra yeni batan umut vermeye balar. Hibir kadn bu oyunu llunakadar baarl bir ekilde uygulayamaz. Keke ihtiyarn halini grebilseydin.Kutsanma treninden sonra ilk defa tapnaa yaklaan bir delikanl gibi k veheyecanlyd. Bana sorarsan; hkmdar yaknda lluna'ya tamamen teslim olacak veonunla evlenecek.""Bu da Iluna'nn Uruk'un tek hkmdar olaca ve Itar tapnann gcnnsonsuz derecede artaca anlamna geliyor galiba!""Yine kskanmaya baladn" diye bard kz ve fkeyle ona hafif bir tokat att."nce beni kskanmaya baladn, oysa sen de ok iyi biliyorsun ki, benim grevimak tapnana girmek isteyen herkesle isteyerek ve arzulayarak beraber olmak.


25/240

Bunun iin yaratldm ben. imdi de tanrasna an, eref ve kudret kazandrmakiin alan lluna'yi kskanyorsun. Derdin nedir, ne istiyorsun, hibir eyibeenmeyen adam!""Seni" diye fsldad gen rahip, "seni istiyorum, hemen ve imdi, krala gelenelilerin tmnden daha fazla ve daha sk.""yleyse tapnaa gidelim" diye cevap verdi kz. "Geri gece karanlk ve lk,

ama benim odam daha scak; orada bizi hi kimse duyamaz ve gzetleyemez." Ayaakalktlar ve sarma dola bir vaziyette tapnaa girdiler. Bir sre sonra ayaksesleri iitilmez oldu.Glgame ok fazla ey duymutu, o kadar ok ey ki, onlarla nasl baakabileceini bilemiyordu. Gizlice dinlemi olduu konuma bir yandan tmduygularn altst etmi, dier yandan Vens kznn Itar, lluna ve dolaysylada Kral Dumuzi hakknda syledikleri, merakn son derece kabartmt. Olaynaslnda bu52gen klarn oynamalar srasnda kavrayabildiklerinden ok daha derinlereindiini bir anda anlamt. Acaba Anu barahibinin kulana buna benzer eylergelse, ne olurdu? Gen Unnuki'nin sevgilisinden duyduklarn ona daanlatmayacan, kim garanti edebilir ki? Anu ve Itar'n halkn

beeniflTazanmak ve Dumuzi'nin yannda devlet ynetiminde sz sahibi olmakiin rekabet halinde olduklar herkese bilinen bir gerekti. Barahip ve tmruhaniler buna nasl bir tepki gsterirlerdi?lluna Kral Dumuzi'yi etkisi altna alp, taca ve tahta giden bir yola ayakbasmakla, bir adm ne gemi olmuyor muydu? Dumuzi hakknda Erenda gibi dnenbirok insan vard, fakat amalan taht zerine Anu'nun etkisini arttrmaktsadece. Fakat imdi lluna dncelerini gerekletirebilirse, Itar'n yldzan ve erefle parlayarak, Anu'nun hizmetlerini glgede brakacakt.Glgame bu konuda dnecekti. Bir erkek olduu veya Anu tapnanda renciolduu iin deil sadece; Uruk'ta gelimeyi ve ilerlemeyi salayabilecek yegnegcn, Eanna'daki denge olduunu renmiti Bilge Ana'dan. Bu dengenin bozulmashalinde huzursuzluk ve rahatszlk kacakt ortaya, belki de sert tartmalaryaanacak, hatta atmaya ve kaosa bile neden olabilecekti.iki sevgili arasnda kelimelerle ifade edilmeyen eyler vard bir de: Her anpatlamaya hazr olan arzu ve ihtiras. Ayn iki evriminden sonra, Anu'nun sonsnavn da baaryla verecekti ve arpan bir kalple kutsanma ve kabul edilmetreni iin Itar'n tapnana gidecekti. Nasl olacakt acaba bunlar? Snrszbir ak yaamak iin kendisine yaklaacak olan Vens kzlarna, sevgilisine kuryapan bir erkek gvercin gibi mi davranacakt yoksa?Ba dnyordu Glgame'in, arzu duymaktan ve pheden, umutlanmaktan,beklemekten, endieden ve hayal kurmaktan. G bela Egalmah'a kadar gidebildi,kendisini iltesinin zerine att, fakat uyuyamad. Huzursuzluk iinde bir oyana, bir bu yana dnp duruyordu. Tapnaktaki ak kzlarndan birisine bile gzkoymamt. Hepsini alacak ve tanyacakt, hepsini ve her eyi, hepsini,hepsini...53Uruk'un gneyinde, Frat'n kysnn yaknlarnda, hakknda pek tekin olmadyolunda sylentilerin dolat bir blge bulunuyordu. ok yal, ii tamamenkoflam, artk en kk bir hayat izi bile tamayan bir mee aac vardorada, dalp para-lanmamasnn tek nedeni, kklerinin arasn yuvas olara

Documents

Gilgames Destani Harald Braem