A B C D E F G H I J

K L M N Ñ O P Q R S

T U V X Y Z

A

Acervo Este termo polo xeral, aplícase soamente aos exemplares dunha revista que é propiedade da biblioteca, pero tamén pódese usar para referirse a todos os materiais (libros, revistas, audiovisuais, bases de datos, etc.) e coleccións con que conta a biblioteca.

Andel Cada unha das táboas postas horizontalmente nos muros, ou en armarios, alacenas, etc., para colocar sobre elas libros.

Anexo Ver apéndice

Anteportada Folla anterior á portada, en que adoita constar o título, por veces abreviado.

Tamén denominada “portadilla”

Antetítulo Título secundario que precede ao título propiamente dito.

Antoloxía É unha recompilación de obras notables ou sumo interese que poden ser obras literarias, en orixe, de poemas, películas sobresaíntes ou de culto, obras musicais, etc. No contexto literario, unha antoloxía contería unha selección de textos literarios dun ou varios autores e, por extensión, calquera medio (libro, disco ou colección de discos, exposición, etc.) que inclúa unha selección de obras artísticas. É común en poesía (antoloxía poética), aínda que tamén pode darse noutros xéneros, como fábulas, ensaios ou contos que tamén poida ter natureza temática.

Anuario

Relación de datos e informacións destacadas dentro do período dun ano, ordenada alfabética, cronolóxica, xeográfica ou sistematicamente, con índices alfabéticos auxiliares.

Obra de referencia en que se recollen datos e acontecementos sobre un lugar determinado ou un tema en concreto cunha periodicidade anual.

Anuario estatístico

Recompilacións de datos numéricos sobre unha gran variedade de temas elaborados e publicados por organismos internacionais (ONU, CE, OCDE) e institucións oficiais de carácter nacional, rexional ou local (INE, servizos de estatística de Comunidades Autónomas, Concellos).

Apéndice Parte que se engade a un todo de que se considera unha prolongamento.

Os anexos, ou apéndices de obras literarias, científicas, ou leis e normas, que amplían a información sobre a mesma.

Apócrifo Obra non pertencente ao autor a que se lle atribúe.

ARIADNA

Sistema automatizado da Biblioteca Nacional. Entrou en funcionamento en 1991 substituíndo o antigo sistema

Arquivística

É a ciencia que trata das técnicas de arquivo, conservación e organización dos documentos históricos ou administrativos.

Tamén chamada archivoloxía.

Arquivo/s

Institucións culturais onde se reúnen, conservan, ordenan e difunden os documentos reunidos polas persoas xurídicas, públicas ou privadas, no exercicio das súas actividades, co fin da súa utilización para a investigación, a cultura, a información e a xestión administrativa.

Artigo Un ensaio ou o informe dunha investigación, usualmente breve, publicado como un documento que contén varias obras.

Exemplo destes recursos que conteñen este tipo de artigos son: xornais, revistas e enciclopedias.

Atado

Atado de papeis, ou conxunto de que están reunidos por tratar dunha mesma materia, que se fai necesario dividir polo voluminoso que resulta por veces e son cosidos en forma de libros.

Atlas

Coleccións de mapas físicos, temáticos e políticos, con textos explicativos do contido, símbolos, normas de uso, etc. e índice alfabético de topónimos para a súa localización. A súa interpretación require o manexo de escalas, lectura de proxeccións, coordenadas, etc.

Audiovisual Calquera información presentada en calquera outra forma da impresa.

Exemplos inclúen películas, discos compactos, audio casetes, e vídeos.

Tamén chámaselles "media."

Autobiografía É a narración dunha vida ou a historia feita polo propio suxeito dela mesma mostrando o seu nacemento, os seus logros e os seus fracasos. É un xénero literario que en gran medida se sitúa na fronteira entre literatura e historia.

Autor É toda persoa que crea unha obra susceptible de ser protexida con dereitos de autor.

Xeralmente, o termo non só se refire aos creadores de novelas, obras dramáticas e tratados, senón tamén a quen desenvolven programas de computación, dispón datos en guías telefónicas, elaboran coreografías de danza, tamén inclúe aos fotógrafos, escultores, pintores, cantautores, letristas de cancións (distinguíndoo do creador da música, a que se chámao compositor), a que gravan sons e traducen libros dun idioma a outro, etc.

B

Baleirado Termo coloquial que utilizan os bibliotecarios para referirse á catalogación dos artigos dunha revista.

Base de datos

É un conxunto de datos que pertencen ao mesmo contexto almacenado sistematicamente para o seu uso posterior.

Neste sentido, unha biblioteca pode considerarse unha base de datos compostos na súa maioría por documentos e textos impresos en papel e indexados para a súa consulta. Distribúense diversos tipos de bases de datos as bibliográficas, que ofrecen datos de identificación de documentos; as numéricas ou fácticas, que conteñen datos obxectivos dunha área temática especifica; as de texto completo, que ofrecen o texto íntegro dos documentos; as imaxes; etc.

Bibliografía

Conxunto ordenado de rexistros bibliográficos que non responden a unha colección concreta de documentos. O criterio utilizado para a ordenación debe ser lóxico para que a busca resulte sinxela.

Deriva do grego (biblios=libro e grafein=grafía). É unha parte da ciencia do libro, destinada a facilitar a busca, clasificación e descrición dos documentos, co obxectivo de elaborar unha serie de repertorios que axuden á realización dun traballo ou investigación.

Biblioteca Deriva do grego (biblios=libro e theke=lugar).

É unha colección de libros e outros documentos impresos, audiovisuais, electrónicos ou informáticos debidamente organizada que sirva para cubrir as demandas xerais ou específicas de lectura e información. Institución cultural onde se conservan, reúnen, seleccionan, inventarian, catalogan, clasifican e difunden conxuntos ou coleccións de libros e outros materiais bibliográficos reproducidos por calquera medio para a súa lectura en sala pública ou mediante préstamo temporal.

Biblioteca dixital

Aquelas que dixitalizan as súas coleccións e adquiren información só en formatos electrónicos, magnéticos e discos ópticos e non teñen información rexistrada en papel (xeralmente son bibliotecas pequenas no referente ao número de usuarios, cunha colección básica, cun espectro de materias reducido, e unha cobertura acoutada no referente a tempo e temas).

Biblioteca nacional

Constitúe o depósito bibliográfico máis importante dun estado ou país. Biblioteca particular ou privada.

Son aquelas creadas por particulares e os seus fondos adquírense mediante a compra ou herdanza.

BIBLIOTECA NACIONAL DE ESPAÑA

Biblioteca virtual

Aquela que incorpora os avances da realidade virtual; os seus equipos de cómputo terán que reflectir a tecnoloxía de punta e as representacións en hipermedia serán as adquisicións máis representativas, para relacionar e dirixir ao usuario a coleccións específicas que non se encontran nun só sitio, e administrando o seu uso remoto.

Bibliotecario/a

Persoa que ten ao seu cargo a colección, coidado, ordenación, conservación, organización, dirección e funcionamento dunha biblioteca. Desenvolve procedementos para organizar a información, así como ofrecer servizos para axudar e instruír ás persoas nas maneiras máis eficientes para identificar e acceder á información que necesiten, nos seus diferentes formatos (artigo, libro, revista, disco compacto, videogravación, arquivo dixital, etc).

Biblioteconomía

Deriva do grego biblios (Libro), teka (Caixa) e nomos (Norma).

Rama da Bibliotecoloxía que comprende o conxunto de coñecementos teóricos e técnicos relativos ao establecemento, organización e mantención da biblioteca; a administración (política da administración para realizar en coa maior eficacia e o menor esforzo as fins específicas da institución) e ao uso axeitado das coleccións documentais

Biografía É a historia da vida dunha persoa narrada desde o seu nacemento ata a súa morte, consignando os seus feitos logrados e os seus fracasos, así como todo canto de significativo poida interesar da mesma.

Adoita adoptar a forma dun relato expositivo, narrativo e en terceira persoa da vida dun personaxe real desde que nace ata que morre ou ata a actualidade.

Na súa forma máis completa, sobre todo se se trata dun personaxe do pasado, explica tamén os seus actos de acordo co contexto social, cultural e político da época intentando reconstruír documentalmente o seu pensamento e figura.

Blog Tamén chamado bitácora. É un sitio Web onde se recompilan cronoloxicamente mensaxes dun ou varios autores, sobre un tema en particular a xeito de diario persoal.

BLOG DA BIBLIOTECA DO IES FRAGA DO EUME

Boletín de actividades

Documento secundario que contén a información das actividades culturais, profesionais e todo o relacionado coas mesmas.

Boletín de adquisición

Documento secundario que divulga periodicamente as novas adquisicións de libros, revistas, folletos da biblioteca.

Tamén coñecido como boletín bibliográfico.

Boletín de novidades

Documento secundario que reproduce as cubertas e os sumarios dos libros adquiridos pola biblioteca nun período determinado.

C

Cabeceira

Parte superior da primeira páxina de texto dun documento, en onde aparece o título. En revistas e diarios, que carecen de portada, a cabeceira informa da numeración, prezo, periodicidade, entidade responsable, etc. En películas, fotogramas son as iniciais en que aparecen os datos para a identificación da película.

Caderno Conxunto de bifolios, cosidos ao encadernar.

Catalogación

Conxunto de operacións bibliotecarias necesarias para a descrición completa dun documento e a asignación dunha materia topográfica.

As operacións inclúen a catalogación por materias - interna - ademais da elección e redacción dos puntos de acceso principal e secundario.

O resultado da catalogación é un rexistro ou asento bibliográfico.

Catálogo Lista ordenada de pezas que contén unha colección determinada. Supón a descrición das pezas, os elementos para a ordenación das descricións e os recursos para a localización das pezas da colección.

Nunha biblioteca, as devanditas pezas son os documentos

Catálogo bibliográfico

Conxunto ordenado de rexistros bibliográficos que describen os documentos dunha colección determinada (por exemplo, dunha biblioteca). Pode ser manual ou automatizado.

O catálogo manual é un conxunto de fichas de cartón que se ordenan polo seu encabezamento (autor, título, materia, CDU).

O catálogo automatizado é unha base de datos constituída por ficheiros de rexistros e ficheiros de índices.

Catálogo nacional Catálogo que recolle os datos bibliográficos dos documentos conservados nun país.

CD CD-ROM (Compact Disc Read-Only Memory) Disco compacto de gran capacidade que pode almacenar información, en distintos formatos, para ser procesada por un ordenador.

CDU

(Clasificación Decimal Universal). Ten a súa orixe na clasificación elaborada por Dewey en 1876. Otlet e A Fontaine pediron permiso a Dewey para adaptara ao francés e configuraron un sistema que servise para sistematizar todos os saberes. En España desde 1939 é o sistema oficial de clasificación das bibliotecas públicas. Sistema de clasificación que divide o coñecemento en dez clases que, pola súa parte en dez subclases cada unha, e así sucesivamente. Sede Web UDCC.

Cella Parte da tapa dun libro que sobresae arredor dos cortes.

Tamén chámase celliña, contracanto ou pestana.

Cita Bibliográfica Información completa dun material específico. A cita dun libro inclúe o autor, título, lugar de publicación, editor, e ao. A cita dun artigo nunha revista inclúe o autor, título do artigo, título da revista, número do volume, páxinas e data.

A unha soa cita ás veces chámaselle "referencia". A un grupo de citas xuntas xeralmente se lle coñece como bibliografía.

Clasificación

Técnica que se utiliza para a identificación, agrupación e distribución sistemática de documentos ou cousas semellantes, con características comúns ou sistema determinado e que poden ser con posterioridade diferenciada segundo a súa tipoloxía fundamental. O devandito proceso aplícase de acordo a un esquema lóxico predeterminado para sinalar a súa situación.

Cando se trata de libros ou documentos chámase clasificación bibliográfica ou documental.

Coautor

Persoa que comparte con outra ou outras a responsabilidade do contido intelectual ou artístico dunha obra, cando non se especifica a parte correspondente a cada unha.

Código de barras

Serie de datos numéricos ou alfanuméricos codificados en forma de liñas ou barras finas e grosas, que serve para identificar un produto ou un obxecto. O código se descifra utilizando un lapis luminoso de fibra óptica para a lectura. Nas bibliotecas automatizadas, adóitanse equipar con códigos de barras os documentos e os carnés dos lectores.

Colección

1) Serie, colección editorial.

2) Unidade bibliográfica que contén varias obras dun ou de varios autores.

3) Fondo bibliográfico dunha biblioteca ou unha parte ben caracterizado (pola súa procedencia, encadernación, etc.) dos mesmos.

Colección facticia Volume que resulta de encadernar xuntas obras publicadas independentemente.

Coleccións Especiais

Materiais da biblioteca que nos son parte dos andeis abertos. A meirande parte destes materiais son algo mais que libros normais ou revistas,, como por exemplo; libros raros e valiosos, manuscritos, fotografas e artefactos históricos que requiren coidado e atención especial.

Colofón

Anotación que ao final dalgúns libros, indica o nome do impresor e o lugar e data da impresión, ou algunhas destas circunstancias.

Compilador Persoa que reúne nunha soa obra partes, extractos ou materiais doutras varias publicacións ou documentos.

Contraportada Páxina que se pon fronte á portada co nome da serie á que pertence o libro e outros detalles sobre este.

Copyright

En inglés, propiedade literaria, dereito de copia ou propiedade reservada.

O termo equivalente en español é Dereitos de autor.

Corondeis Son as liñas de filigrana ou marcas de auga separada amplamente, a uns 25mm, paralelas ao lado máis corto do papel listaxe, producidas polos filamentos a que se suxeitan os fíos máis finos do molde para o seu soporte. Polo xeral correspóndese coa posición das barras ou nervios do molde a que a miúdo están atadas.

Cortes Superficie formada polos extremos das follas dun libro, despois de ser cortadas para a súa encadernación.

Cronoloxías Listas en que se recollen, por orde e data, unha serie de feitos ou sucesos históricos.

Cuarto Un impreso está en cuarto cando as súas dimensións corresponden á cuarta parte dun prego de papel de fío.

Cuberta

Parte exterior dianteira que cobre os pregos dun libro e que adoita reproducir os datos da portada. As tapas da encadernación dun libro ou revista que están unidas ás follas.

D

Dato

É unha representación simbólica (numérica, alfabética, etc.), dun atributo ou característica dunha entidade.

O dato non ten valor semántico (sentido) en si mesmo, pero convenientemente tratado (procesado) pódese utilizar na realización de cálculos ou toma de decisións.

Depósito legal É a obriga imposta por lei ou outro tipo de norma administrativa, de depositar nunha ou varias axencias especificadas, exemplares das publicacións de todo tipo, reproducidas en calquera soporte, para a distribución pública, aluguer ou venda.

Número que figura na publicación e que indica o cumprimento desta obriga.

Dereitos de autor

O que a lei recoñece ao autor dunha obra para participar nos beneficios que produza a súa publicación, execución ou reprodución, e que acada, nalgúns casos, aos executantes e intérpretes.

Descrición bibliográfica

Enumeración, ordenada e xeralmente codificada, dos elementos ou aspectos que mellor poden identificar externamente un documento. Constitúe o núcleo dun rexistro bibliográfico.

Descritores

Palabra ou grupo de palabras seleccionadas entre un conxunto de termos para representar sen ambigüidade unha noción contida nun documento ou nunha solicitude de busca de información. Os descritores relativos a un tema preséntanse de forma estruturada en tesauros.

Desiderata

Papeleta en que o usuario dunha biblioteca expón a conveniencia de adquirir certas obras.

Dicionario

Obra de referencia que ten como obxectivo definir as palabras, os seus significados e o seu correcto uso.

DICCIONARIO DA REAL ACADEMIA DA LINGUA ESPAÑOLA

Director editorial O que prepara e supervisa a publicación dunha obra escrita por varias persoas.

Directorio

Obra de referencia que proporciona unha lista en que se recolle unha serie de institucións ou organizacións ordenadas alfabéticas ou xeograficamente, e inclúe todo tipo de datos acerca de cada organización ou institución útil (Directorio de bibliotecas españolas, Páxinas Amarelas, Guía Telefónica, etc).

Agrupación de arquivos de datos, atendendo ao seu contido, ao seu propósito ou a calquera criterio que decida o usuario.

Documento É toda fonte de información rexistrada sobre soporte.

Documentación

Ciencia que se ocupa de probar ou xustificar unha cousa con documentos. É un proceso de preparación da información dispoñible sobre un feito que se está investigando. Fai que esta información estea disposta ou accesible para examinar e analizar os feitos, as variables ou os datos en xeral.

E

Edición Produción impresa de exemplares dun texto, unha obra artística ou un documento visual. O conxunto de exemplares dun documento publicado dunha vez.

Edición de peto Formato de edición dun libro xeralmente accesible desde o punto de vista económico, con encadernación branda ou tamén denominada encadernación rústica e de fácil transporte.

Edición facsímilar Reprodución exacta, por calquera procedemento, do texto e ilustracións dun determinado exemplar impreso ou manuscrito.

Edición príncipe

A primeira, cando se fixeron varias dunha mesma obra. Utilízase especialmente no caso de libros impresos antigos.

Editor literario

Persoa que coida da preparación dun texto alleo. A súa tarefa pode ir da mera revisión do texto á redacción dunha introdución, comentarios, índices, etc.

Editor/ a Persoa que publica por medio da imprenta ou outro procedemento unha obra. En inglés, director dunha publicación.

Editorial (empresa) A edición de libros é a industria que concirne á produción e diseminación de todo tipo de libros: literarios, técnicos, enciclopédicos, de divertimento, cómics, informativos, etc..

A edición do libro non inclúe a actividade de pór a información en circulación dispoñible ao público en xeral.

Empréstamo bibliotecario

Enténdese por préstamo a domicilio aquel mediante o cal o exemplar sae fisicamente do recinto da biblioteca, quedando rexistrada esta transacción no sistema automatizado da Biblioteca.

O beneficiario do devandito préstamo é responsable da súa conservación e devolución no prazo establecido.

Todos os préstamos realizados por un usuario da Biblioteca son responsabilidade do

titular do carné utilizado para tal fin.

(sigue) …

Empréstamo

bibliotecario

Período de empréstamo

O prazo de tempo en que os libros da biblioteca e outros materiais pódense pedir en empréstamo.

Data de vencemento

A data estampada na parte posterior do libro como recordatorio de cando debe de regresarse o libro á biblioteca.

Se necesita usar o libro por un período de tempo mais longo, pode renovarse.

En beneficio de todos os usuarios de calquera biblioteca, a devolución dun libro debe axustarse sempre a dita data de vencemento.

Renovación de empréstamo

Estender a data de vencemento dos materiais prestados da biblioteca.

Empréstamo vencido

Un libro (ou calquera outro material da biblioteca) que non sexa regresado antes ou na data de vencemento. Neste caso, normalmente os usuarios teñen que pagar unha cota por todos os materiais que regresen tarde.

No caso das bibliotecas escolares, non existe dito pago, pero en calquera caso, os

empréstamos vencidos prexudican a aquelas persoas que desexen facer uso dese

material non devolto.

Encabezamento

Elemento que se destaca á cabeceira dun rexistro bibliográfico, que serve para ordenalo dentro dun catálogo e para facilitar a súa recuperación.

Encabezamento de materia

Termo ou conxunto de termos que designan ou describen o asunto de que trata un documento.

Encadernación

Forro ou cuberta de cartón, pergameo ou outra materia, que se pon aos libros para resgardo das súas follas.

Acción de xuntar, unir, coser varios pregos ou cadernos e pórlles cubertas.

Encadernación cartoné

A encadernación cartoné, coñecida popularmente como “encadernación de tapa dura”, é un tipo de encadernación en que o libro, cosido ou encolado, está forrado simplemente cunha cuberta ríxida de cartón, pegada ao lombo.

Esta cuberta recubre o libro en todas súas as superficies exteriores. Os planos interiores das tapas son de papel.

A parte interior do lombo (non aparente, pois está recuberta polo lombo da cuberta) é de tela, aínda que tamén pode ser de papel.

Encadernación rústica

A encadernación en rústica, coñecida popularmente como encadernación de tapa branda, é un tipo de encadernación en que o libro, cosido ou encolado, está forrado simplemente cunha cuberta de papel ou de cartón, xeralmente forte aínda que non necesariamente ríxida, e pegada ao lombo.

Enciclopedia Obra de referencia que recompila os coñecementos adquiridos pola humidade nun momento da súa historia.

Ensaio Consiste na interpretación dun tema (humanístico, filosófico, político, social, cultural, deportivo, etc) sen que cumpra usar un aparello documental, de maneira libre e asistemática e con vontade de estilo.

Epígrafe Cita, resumo ou sentenza alusiva á obra e colócase á cabeza do texto, despois do título inicial, ao principio de cada capítulo, parte ou volume dunha obra e reflexa o contido temático da mesma.

Termo que se utiliza en catalogación para designar a palabra ou palabras que serven de encabezamento nas fichas de materia ou asuntos dos catálogos dicionarios e expresan de que trata a obra.

Ex libris

O dicionario da Real Academia Española defíneo como "etiqueta ou selo gravado que se estampa no reverso da tapa dos libros, na que consta o nome do dono ou o da biblioteca a que pertence o libro".

Exemplar Cada unha das copias dun documento resultado dunha determinada edición deste.

Expurgo

Operación técnica de avaliación crítica con vistas á retirada de parte dunha colección bibliotecaria.

Supresión de determinados fondos da biblioteca, xa sexa momentánea ou definitivamente, co fin de dar maior operatividade e eficacia á xestión da colección, axustándoa ás necesidades reais dos usuarios.

F

Facsímile Imitación ou reprodución perfecta dun escrito, dun debuxo, dun impreso, etc.

Fascículo Cada un dos cadernos impresos en que se divide e expende un libro publicado por partes, ou cada libro dunha serie colecionable.

Ficha catalográfica Tarxeta de papel ou cartolina de forma rectangular e dimensións pequenas en que se fixa de forma sintetizada o contido e os carácteres externos dun documento ou libro. Deste xeito ofrécese unha idea da materia, partes constitutivas, etc., dos mesmos desde un punto de vista gráfico e tipográfico coa idea de facilitar o traballo dos investigadores.

Filigrana Sinal ou marca transparente feita no papel ao tempo de fabricalo.

Filmoteca

Organismo encargado de coleccionar, conservar e pór a disposición dos usuarios documentos cinematográficos e videogravacións para o seu estudo e exhibición.

Folla Cada unha das partes iguais, numeradas ou non, que resultan de dobrar o papel para formar o prego.

Folleto

É unha obra impresa, non periódica e de reducido número de follas. En España, enténdese por folleto toda publicación unitaria que, sen ser parte integrante dun libro, consta de máis de catro páxinas e de menos de cincuenta (Decreto 743/1966, art.3).

Edítano as compañías, organismos oficiais ou institucións e adoita ser gratuíta.

Fondo Colección dos documentos dunha biblioteca, hemeroteca, filmoteca, etc.

Fonoteca Lugar onde se gardan e serven o público arquivos sonoros.

Fototeca

Organismo encargado de coleccionar, conservar e pór a disposición dos usuarios documentos fotográficos de toda natureza e soporte.

Folio A máis grande de dúas categorías de libros de gran tamaño que se acomodan en andel especial para acomodaros de acordo ao seu tamaño.

G

Glosario

Instrumento en forma de dicionario, vocabularios, léxicos, listas ou catálogos que ten por obxectivo aclarar o sentido das palabras raras, en desuso, escuras ou técnicas a través de definicións con palabras da mesma lingua, máis claras e usuais, traducións a outras linguas, sinónimos ou vinculados a un tema específico.

Gravado Procedemento por que se reproduce unha imaxe previamente gravada sobre unha matriz que se tinta e estámpase sobre papel ou outra materia semellante. Por extensión chámase tamén gravado á impresión mediante matrices de calquera tipo. Toma tamén os nomes de "proba" e "estampa"

H

Hemeroteca

Lugar da biblioteca onde se gardan e serven o público principalmente publicacións periódicas.

I

Imprenta

Arte de reproducir nun papel ou outra materia, unha prancha ou carácteres impregnados de tinta, por medio de presión. No ano 960, en China, usáronse uns tipos móbiles de madeira. Pero a verdadeira invención atribúese a Johannes Gutemberg (1440), cuxo mérito foi fundir letras soltas e adaptar unha prensa de uvas para a impresión de pregos de papel.

Incunable

Obra impresa en carácteres movibles nos primeiros tempos da imprenta. A opinión máis xeral reserva esta denominación para os impresos do século XV ata principios do século XVI.

Índice Lista ordenada dos capítulos, artigos, materias, voces, etc., con indicación do lugar onde aparecen nunha publicación. Ha excedido el número de palabras permitidas.

Indización

Confección de índices. Tradución a unha linguaxe documental (sistema de clasificación, descritores, encabezamentos de materias) do contido dun documento. Indicación dos lugares en que aparecen nun documento.

Información En sentido xeral é un conxunto organizado de datos, que constitúen unha mensaxe sobre un determinado ente ou fenómeno.

Inventario

Rexistro en que son inscritos - cunha breve descrición - os distintos obxectos dunha biblioteca. Existen polo menos dous: un para o mobiliario e os equipos e outro para os fondos bibliográficos. Este último coñécese como libro de rexistro.

ISBN

(International Standard Book Number). Creado en 1966 por F.G. Foster, quen elabora un plan para a adopción dunha numeración normalizada que identifique os libros. É un número de identificación de cada libro, así como dos seus distintos volumes e formas de presentación. É asignado por axencias nacionais existentes nos distintos países.

Ilustración Estampa, gravado ou debuxo que adorna ou documenta un libro

L

Libre acceso Sistema de circulación dos libros en que os lectores teñen a posibilidade de follear, tomar e deixar directamente os libros nos andeis.

Libro

Obra impresa ou manuscrita non periódica que consta de moitas follas de papel, pergameo, vitela ou outro material, cosida ou encadernada que se reúne nun volume.

Cada unha de certas partes principais en que adoitan dividirse as obras científicas ou literarias, e os códigos e leis de gran extensión.

Literatura gris

Denomínanse así os documentos elaborados polo propio centro ou por outros centros e institucións, que se difunden principalmente por medio de fotocopias.

Son publicacións que nunca se aproximan ás vías comerciais habituais polo que resulta difícil conseguiras.

Lombo Canto da encadernación dun libro.

Lugar de impresión Poboación en que foi impreso un libro.

Lugar de publicación Poboación ou poboacións nas que se atopa establecido o editor dun libro.

M

Magazine Unha publicación periódica destinada para lectura de interese xeral e non para investigación académica.

Un resumo e unha bibliografía raramente aparecerán no artigo dunha revista.

Mediateca

Organismo encargado de recolectar, conservar e pór a disposición dos usuarios documentos de todo tipo e en todos os soportes.

Monografía

Estudo especial de determinada parte dunha ciencia. En catalogación, publicación non seriada, é dicir, publicación que contén unha obra completa nun volume ou nun número limitado deles.

N

Narrativa Xénero literario constituído pola novela, a novela curta e o conto.

Norma Documento publicado coa designación de norma ou especificación e outros documentos afíns que se refiren aos diferentes aspectos da normalización.

Normalización Establecemento de procedementos e formas de traballo consensuado, para a súa aplicación na fabricación de produtos e na prestación de servizos.

Nota Advertencia, explicación, comentario ou noticia que vai fóra do texto, xa sexa ao pé, á marxe ou ao final da obra, con oportuna chamada no lugar do texto a que corresponda.

Notación Conxunto de signos ou serie de símbolos convencionais que representan os termos ou membros dun sistema de clasificación.

Novela A novela (do italiano novella, noticia, relato novelesco) é, segundo a RAE, unha obra literaria en prosa en que se narra unha acción finxida en todo ou en parte, e que ten como fin o de causar pracer estético aos lectores coa descrición ou pintura de sucesos ou enlaces interesantes, de carácteres, de paixóns e de costumes.

Numero de catalogación

O número que se lle dá a cada un dos libros adquiridos pola biblioteca. Cada libro ten un número de catalogación único, un concepto similar ao de pórlle a cada casa nunha cidade a súa propia direción.

Todos os materiais da biblioteca teñen un número de catalogación, incluíndo microformas, mapas e outros materiais audiovisuais.

O

Obra Calquera producto intelectual en ciencias, letras ou artes, e con particularidade o que é de algunha importancia.

En referencia aos libros, volume o volumes que conteñen un traballo literario completo.

Obra de referencia

Obra impresa que contén datos xeneralizados. Utilízase como material de consulta, de aí que teña un uso auxiliar, para a obtención dunha información breve, rápida e exacta.

P

Patentes

Proporcionan información técnica que se obtén das oficinas nacionais encargadas da súa concesión.

Páxina Cada un dos lados ou caras da folla do libro ou caderno, revista, álbum, manuscrito. A que cae á dereita da persoa que le chámase anverso ou recto e leva numeración impar; a que corresponde ao lado oposto chámase reverso ou volvido, e ten numeración par.

Pé de imprenta Lugar de publicación, nome do editor e data de publicación dun documento.

Portada Páxina ao comezo dunha obra impresa, que leva o seu título completo e, polo xeral, o nome do autor e o pé de imprenta.

Portadilla Folla anterior á portada, en que adoita constar o título, por veces abreviado. Tamén denominada anteportada.

Prefacio Prólogo ou introdución dun libro

Preliminares En catalogación, este termo refírese a: a anteportada ou partadilla, a portada, o verso da portada, o verso da portada, a cuberta e o lombo.

Prólogo Nun libro de calquera clase, escrito anteposto ao corpo da obra. Primeira parte dalgunhas obras dramáticas e novelas, desligada en certo xeito das posteriores, e na que se representa unha acción de que é consecuencia o principal, que se desenvolve despois.

Propiedade intelectual

Conxunto de dereitos, de carácter subxectivo que confiren ao autor dunha obra literaria, científica ou artística un conxunto de prerrogativas específicas de índole moral, que lle aseguran o control da súa explotación económica e unha remuneración ao seu traballo creador.

Publicación electrónica

Publicación de texto, imaxes, son, etc., en soporte electrónico (dicionarios, enciclopedias, directorios e outras obras de referencia bases de datos bibliográficos e factuales normas, manuais, guías e publicacións educativas, libros e revistas).

Publicación periódica

Publicación na que os volumes ou números acontécense en orde numérico ou cronolóxico, baixo un título común e en número indefinido. Inclúense aquí os diarios, revistas, anuarios...

Publicación seriada Publicación na que os volumes ou números acontécense en orde numérico ou cronolóxico, baixo un título común e en número indefinido.

Exemplos inclúen publicacións periódicas, revistas, xornais, informes anuais, series, actas ou memorias de conferencias, e revisións anuais.

Puntizóns

As liñas xuntas en filigrana ou marcas de auga do papel listaxe, producidas polos filamentos do molde no papel feito a man, ou polo rolete filigranador no papel feito a máquina.

Os puntizóns, polo xeral, van en dirección paralela ao lado máis longo da folla de papel, e no feito a máquina en contra da dirección da fibra; porén, o papel espiral ten liñas que van paralelas á dirección da fibra.

AS PARTES DUN LIBRO

R

Recensión Documento secundario de narración sucinta sobre algún feito notable, acontecemento histórico ou común dun período determinado, no que expón os datos contidos nos documentos primarios.

Noticia e exame superficial dunha obra literaria.

Referencia Nun escrito, indicación do lugar del mesmo ou doutro a que se remite ao lector. Recoñecemento que fai unha fonte de información a outra fonte.

Reimpresión Edición, pola mesma editorial, dunha obra, reempregando as mesmas prancha ou fotolitos da edición anterior.

Repertorio bibliográfico

Documento secundario que recompila información sobre persoas destacadas en relación cunha materia, actividade, época e/ou área xeográfica determinada. Adoita presentarse en forma de dicionario.

Resumo Exposición breve e obxectiva dun documento que indica o propósito do traballo, métodos, os resultados e conclusións do traballo. Pode acompañar ao documento orixinal ou incluírse no documento que o substitúe.

Revista Publicación periódica ilustrada de información xeral non diaria.

Revistas empastadas Algúns exemplares dunha revista o u xornal que foron posto xunto entre dúas cubertas de cartón, e que se asemellan a un libro.

Rexistro bibliográfico Resultado escrito da descrición dun documento.

Denomínase tamén asinto bibliográfico e ficha, aínda que estes termos se adoitan usar para referirse aos catálogos manuais.

Rexistro informático

Nun ficheiro de bases de datos, cada un dos elementos en que se divide. Contén os datos dun elemento dos descritos no ficheiro, dividindo a información en campos. Xeralmente é o contido dun formulario completo do formato escollido para a recollida de datos.

S

Separata Impresión por separado dalgún artigo de revista ou parte dunha obra feita utilizando os moldes desta.

Serie Conxunto de obras independentes unidas entre si por un título común, unha secuencia numérica e algúns carácteres de formato, que se publican sucesivamente. Cando as obras coinciden tamén na materia tratada fálase de series monográficas.

En España segue utilizándose como sinónimo o termo Colección.

Sinatura topográfica Sinal de números e letras que se pon a un libro ou a un documento para indicar a súa colocación dentro dunha biblioteca ou un arquivo. En bibliotecas de libre acceso, a sinatura inclúe, como primeiro elemento, o número de clasificación do documento, complementado por outros recursos que axudan a ordenalo e localizalo na sala.

Subencabezamento

Palabra ou palabras que seguen á primeira parte dun encabezamento de entidade.

No catálogo alfabético de materias, a palabra ou palabras que seguen a un encabezamento para formar un encabezamento composto.

Subtítulo Título secundario que ás veces segue ao título principal para aclaralo.

Sumario Información que en libros e revistas describe ordenadamente o seu contido.

T

Tejuelo

Etiqueta que se pega no lombo dun libro, e que achega información sobre o mesmo. Esta información pode ser a sinatura topográfica, é dicir, o signo ou código que indica a localización do documento na biblioteca.

Tesauro

Lista estruturada de conceptos, destinados a representar de maneira unívoca o contido dos documentos e das consultas dentro dun sistema documental determinado, e a axudar ao usuario na indización e na correcta recuperación da información consultada.

Tipografía É a arte de confeccionar unha obra impresa, incluíndo o deseño de letras e a maquetación de libros.

Título facticio Título formado de acordo co contido da publicación, por carecer esta del.

Título paralelo Título que aparece xunto ao título propiamente dito e que é a súa tradución a outra lingua.

Tomo Cada unha das partes, de obras impresas ou manuscritas de certa extensión, con paxinación propia e encadernada de forma separada, co fin de facilitar o seu manexo e constitúe un todo único.

Troco É ou procedemento de adquisición de publicacións por que bibliotecas ou outras institucións intercambian materiais bibliográficos.

Tratado Xénero literario pertencente á didáctica, que consiste nunha exposición integral, obxectiva e ordenada de coñecementos sobre unha cuestión ou tema concreto; para iso adopta unha estrutura en progresivas subdivisións denominadas apartados.

Adopta a forma de discurso expositivo, redáctase en terceira persoa e diríxese a un público especializado que desexa profundar nunha materia, polo que ten que estar elaborado cunha lingua clara e accesible, con precisións de todo tipo, definicións, datos e datas.

V

Volume

Corpo material dun libro encadernado, xa conteña a obra completa, ou un ou máis tomos dela, ou xa constitúano dous ou máis escritos diferentes.

Unidade física resultante da división dun libro por razóns materiais.

X

Xenero/Forma

Os xéneros literarios son modelos de estruturación formal e temática da obra literaria que se ofrecen ao autor como esquema previo á creación da súa obra. Os xéneros literarios son os distintos grupos ou categorías en que podemos clasificar as obras literarias atendendo ao seu contido.

Pódese empregar ao facer unha busca na base de datos para atopar “exemplos dun” tipo de literatura en vez de libros “sobre” ese tema e obtense esta opción ao realizar unha busca por tema. Exemplo: fantasía, misterio, etc.

Xornal

É a publicación periódica que presenta noticias (crónicas, reportaxes) e artigos de opinión ou literarios.

Os artigos non asinados considéranse a opinión do editor (ou artigo editorial).

Ademais, adoita proporcionar información diversa aos seus lectores: meteorolóxica, bolsista, de lecer ou cultural (como programación de cine e teatro), de servizos públicos (como farmacias de garda, horarios e liñas de transporte ou cuestións similares), e ás veces inclúe tiras cómicas e diversos tipos de pasatempos.

As edicións dominicais adoitan incluír diversos tipos de suplementos.