10/05/2012

1

Goede Mondzorg:

Ook mijn zorg!j g

UKON Symposium 17 april 2012

Welkom

Drs. Vanessa HollaarD t O d k M dh ië i tDocent en Onderzoeker, Mondhygiënist

Dorien Freriks, BhsDocent en Mondhygiënistyg

Opleiding Mondzorgkunde Hogeschool van Arnhem & Nijmegen

10/05/2012

2

Programma

Actieve WorkshopK i iKennisquizTheorie mondverzorgingSpoelen maar: Ervaren en Oefenen!

Richtlijn Mondzorg

Richtlijn Mondzorg voor zorgafhankelijke cliënten in een verpleeghuis (2007)cliënten in een verpleeghuis (2007)VerensoOok te downloaden via: http://www.venvn.nl/

10/05/2012

3

Definitie Mondgezondheid“Mondgezondheid betekent de afwezigheid/het

vrij zijn van een chronische mond envrij zijn van een chronische mond -en

aangezichtspijn, mond -en keelkanker, orale

zweren, aangeboren afwijkingen zoals een

hazenlip en een open gehemelte, parodontale

(tandvlees) aandoeningen, tandbederf en(tandvlees) aandoeningen, tandbederf en

tandverlies en andere ziekten en

aandoeningen die van invloed zijn de mond

en de mondholte.”Bron: WHO (2007)

Mondgezondheid beïnvloedt mensen o.a. fysiek en psychischfysiek en psychisch

Invloed op praten, kauwen, voedsel proeven en gedrag in het sociale leven gedraagt. (denk bijvoorbeeld aan stank uit de mond)

Een goede mondgezondheid verhoogt de kwaliteit van leven.

10/05/2012

4

Belangrijkste conclusiesMondverzorging wordt uitgevoerd om complicaties te voorkomenp

Mondverzorging- en inspectie zijn complex bij ouderen!

Mondverzorging wordt frequent uitgevoerd, maar op verschillende manieren/technieken door verschillende kennis

Eigen handelen wordt als voldoende beschouwd

KennisquizKennisquiz

Mondverzorging & Mondgezondheid

10/05/2012

5

Eigen kennis testen

Vraag 1:

Slechte mondverzorging kan bij ouderen

leiden tot ondervoeding, pneumonieën

(longontsteking) en vermindering van

kwaliteit van levenkwaliteit van leven

Waar / Niet Waar

Vraag 2

Al h t t d l bl dt tijd h tAls het tandvlees bloedt tijdens het poetsen, heb ik te hard gepoetst ?

W / Ni tWaar / Niet waar

10/05/2012

6

Vraag 3

De prothese van de cliënt moet met elke dag met tandpasta gepoetst worden ?

Waar / Niet waar

Vraag 4

De prothese van de cliënt moet ‘s nachts niet worden gedragen en droog worden bewaard

Waar / Niet waar

10/05/2012

7

Vraag 5

De tong moet dagelijks g g jgereinigd / gepoetst worden met tandpasta

Waar / Niet waar

Vraag 6

Wanneer tandenpoetsen bij een patiënt niet

meer mogelijk is, moet de mondholte van

de patiënt met water worden gereinigd.

Waar / Niet waar

10/05/2012

8

Klaar voor de antwoorden ?

Vraag 1

Slechte mondverzorging kan bij ouderen

leiden tot ondervoeding, pneumonieën

(longontsteking) en vermindering van

kwaliteit van leven

WAAR

10/05/2012

9

Waarom mondverzorging bij ouderen?

Dagelijkse zorg : Tandplak wegpoetsen

Preventie: Ontstekingen aan tandvlees, kaakbot en gaatjes (cariës) voorkomen

Schone tong en mondholte

Geur uit de mond voorkomen

Waarom mondverzorging ? -2-

Verbanden aangetoond met:

Bacteriën tandplaque & endocarditis

Parodontitis & hartinfarct

Parodontitis & vroeggeboorte

Aspiratie plaque bacteriën &

longontsteking

10/05/2012

10

Sterftepercentage van nosocomiale

bacteriële pneumonie tussen 19 – 50 %

Hoe langer verblijf in ziekenhuis, hoe

groter de kans op oropharyngalegroter de kans op oropharyngale

kolonisatie van respiratoire pathogene

organismen!

Vraag 2

Als het tandvlees bloedt tijdens het poetsen, heb ik te hard gepoetst ?

NIET WAAR

10/05/2012

11

Bloedend tandvlees is ontstoken tandvlees!

Ontstoken tandvlees ontstaat door tandplak

Binnen 3 dagen ontstaan / genezen bij optimale plakverwijdering

Ontstoken tandvlees = gingivitis

Tandplak is de boosdoener vanTandplak is de boosdoener van

de veel problemen m.b.t.

mondgezondheidmondgezondheid

10/05/2012

12

Wat is tandplak ?

Wit/gele aanslag

Hecht overal in de mond

Klinische definitie =

“h t t ht blijft d t d d“hetgeen wat achterblijft op de tand en de

zachte weefsels na krachtig spoelen”

Samenstelling tandplak

70% bacteriën

Overige 30 %, o.a.:

- speekseleiwitten

- voedingsdelen

l h id- polysacchariden

- electrolyten

- water

10/05/2012

13

Orale processen tandplakTandplak

zuurproductie toxinen/eiwitten baseproductie

demineralisatie Mineralisatie

cariës gingivitis tandsteen

Bron: Boek- Preventieve tandheelkunde – C. van Loveren

Ontstoken tandvlees (gingivitis) – klinisch beeld

Gezond Gingivitis

10/05/2012

14

Gingivitis / ontstoken tandvleesSymptomen gingivitis

Rood tandvleesGezwollenBloedt ! bij poetsen / etenGeneest binnen 3 dagen bij optimale plakverwijderingp p j g

Kan al binnen 3 dagen ontstaan bij slechte plaqueverwijdering

Overige oorzaken gingivitis

Onder andere door:

Slechte mondhygiëne / aanwezigheid van

plaque

MedicatieMedicatie

Droge mond

10/05/2012

15

Orale processen tandplakTandplak

zuurproductie toxinen/eiwitten baseproductie

demineralisatie Mineralisatie

cariës gingivitis tandsteen

Bron: Boek- Preventieve tandheelkunde – C. van Loveren

Tandsteen – klinisch beeld

10/05/2012

16

Behandelen Tandsteen

Optimaliseren zelfzorg !!D lijk l ijdDagelijkse plaque verwijderenPoetsenStoker/rager

Tandsteen laten verwijderen door jmondhygiënist of tandarts

Orale processen tandplakTandplak

zuurproductie toxinen/eiwitten baseproductie

demineralisatie Mineralisatie

cariës gingivitis tandsteen

Bron: Boek- Preventieve tandheelkunde – C. van Loveren

10/05/2012

17

Cariës – klinisch beeld

Cariës

Vraag 3

De prothese van de cliënt moet met elke dag met tandpasta gepoetst worden

NIET WAAR

10/05/2012

18

Vraag 4

De prothese van de cliënt moet ‘s nachts niet worden gedragen en droog worden bewaard

WAAR

Prothese verzorgingKunsthars, kunststof met metaalOverkappingsprotheseOverkappingsprotheseHeb aandacht voor plak en tandsteenPast de prothese nog goed ?Raadpleeg mondhygiënist of tandarts

10/05/2012

19

Reinigen ProtheseReinigen met vloeibare zeep !

Niet poetsen met tandpasta (te schurend) !!!

Geen bruistabletten (Steradent)

‘s nachts niet dragen om mondslijmvlies te g jlaten rusten & speeksel reiniging

In afsluitbaar bakje droog bewaren!

Eventueel naam op prothese

Vraag 5

De tong moet dagelijks gereinigd / gepoetst worden met tandpasta

NIET WAAR

10/05/2012

20

Tong reinigen

Op voorschrift mondhygiënist of tandarts

Met tongschraper (of voorzichtig met zijkant borstelharen)

Voedselresten en tongbeslag verwijderen

Voorkom een ‘vieze’ tong

Tongschraper

Reinigen tongbeslag O t d i h ltj l dd k tOpstaand richeltje, gladde kantTong kan ook met tandenborstel gereinigd worden!

10/05/2012

21

Tongbeslag en voedselresten

NaCl 0,9 %

Bevochtigen mondholte ter voorkoming van uitdroging en wegspoelen voedselresten

Losweken tongbeslag

Oplossen taai speeksel en slijm

Let op: zoute smaak!!

Vraag 6

Wanneer tandenpoetsen bij een patiënt

niet meer mogelijk is, moet de mondholte

van de patiënt met water worden gereinigd.

NIET WAAR

10/05/2012

22

Indicatie chloorhexidine 0,12%

Voor algemene mondhygiëne indien deVoor algemene mondhygiëne indien de tanden niet meer gepoetst kunnen worden

2 x per dag spoelen / gazen

Op voorschrift mondhygiënist of tandarts

Chloorhexidine Chloorhexidine digluconaat

De volgende mondspoelmiddelen bevatten o.a. chloorhexidine:- Corsodyl- Perio-aid

Verkrijgbaar in verschillende concentraties en vormen

10/05/2012

23

Bijwerkingen Chloorhexidine

Tijdelijk smaakverlies/verandering

Geelbruine verkleuringen vd tanden,

kiezen, tong en prothese (verwijderbaar)

Kan irritatie van het tandvlees enKan irritatie van het tandvlees en

mondslijmvlies veroorzaken

Reiniging mondholte; EdentaatVoorkomen aspiratiepneumonie, stomatitisstomatitis

10/05/2012

24

Voor starten mondverzorging

MondinspectieObservatie: structuur, kleurBelangrijk voor de juiste mondverzorging

Voor het starten van mondverzorging

Mondinspectie – zie / ruik je iets ongewoons ?ongewoons ?

Droge lippen, gescheurde mondhoeken ?

Heeft de cliënt pijn in de mond ?

Eventueel mondhygiënist of tandarts raadplegen

10/05/2012

25

Oefening

Poetsen en spoelen maar!

Zelf ervaren

Doen bij elkaar

Proeven spoelmiddel

10/05/2012

26

Tandenborstel

Zachte tandenborstelSchoon droog bewarenHandtandenborsel vs elektrischSlijtage borstelharen

Poetsmethode

Bass-methodeH k 45 d t t d l dHoek van 45 graden tegen tandvleesrandLichte drukKorte circulaire bewegingen

10/05/2012

27

Opdracht: Spoelen en poetsen maar!Spoelen:

Spoel 30 seconden met chloorhexidine- Spoel 30 seconden met chloorhexidine, daarna uitspugen

- Wat proef je ? Wat gebeurt er met je smaak ?

- Poets je tanden erna

Tandenpoetsen:- Probeer bij elkaar de tanden te poetsen

- Wat ervaar je ? Wat vind je prettig / minder prettig ?

Mondzorg – Multidisciplinaire zorg

Mondzorg is een multidisciplinaire zorg!

Vergt oefening en training en doorzetting

Verzorgend personeel kan het verschil maken!

10/05/2012

28

Mondgezondheid behouden!

Problemen mbt mondgezondheidProblemen mbt mondgezondheid

kunnen dus voorkomen worden door

goede mondverzorging door jullie!g g g j

Afsluitend

Goede mondzorg verhoogt kwaliteit van

leven en algehele gezondheid van ouderen

en voorkomt complicaties!!!

MAAK GOEDE MONDZORG, OOK JOUW ZORG!

10/05/2012

29

Meer informatie

Richtlijn Mondzorg voor zorgafhankelijke clienten in verpleeghuizenclienten in verpleeghuizenNederlandse Vereniging van Gerodontologie. www.gerodontologie.nl

Bij vragen, stuur een mail:v.hollaar@denthy.umcn.nld.freriks@denthy.umcn.nl

Vragen / opmerkingen / reacties ?

Bedankt voor uw aandacht!Bedankt voor uw aandacht!