GÜNEŞ, DÜNYA ve AY - mubayayinlari.com · Güneş ısı ve ışık enerjisi yayar. Melis Güneş’ten yayılan enerjinin çok az kısmı yeryüzüne ulaşır. Figen Tuba Dünya’yı

3

GÜNEŞ'İN YAPISI VE ÖZELLİKLERİ

GÜNEŞ, DÜNYA ve AY1. GüneşinYapısıveÖzellikleri

2.Ay'ınYapısıveÖzellikleri

3.Ay’ınHareketleriveEvreleri

4.Güneş,DünyaveAy'ınHareketleri

ETKİNLİK - 1

Aşağıda verilen ifadelerin doğru ya da yanlış olduğuna karar veriniz ve ulaştığınız çıkışı işaretleyiniz.

Güneş’in de Dünya gibi katmanları vardır.

Doğru Yanlış

Güneş bir gezegendir.Dünya’nın büyüklüğü Güneş’e yakındır.

Doğru Yanlış

Güneş’e çıplakgözle bakmak

tehlikelidir.

Güneş kendiekseni

etrafında döner.

Doğru Yanlış Doğru Yanlış

Doğru Yanlış

Güneş’in sıcaklığıçok yüksek değerlere

ulaşır.

Dünya’daki yaşamıntemel kaynağı

Güneş’tir.

Doğru Yanlış Doğru Yanlış

1. Ç

ıkış

2. Ç

ıkış

3. Ç

ıkış

4. Ç

ıkış

5. Ç

ıkış

6. Ç

ıkış

7. Ç

ıkış

8. Ç

ıkış


ÖRNEKTİR • M

UBA YAYINLARI

4


ETKİNLİK - 2

Aşağıdaki bulmacayı verilen sorulara göre çözünüz.

1

11

2

3

4

5

6

7

8

9

10

1. Dünya’dakienerjininkaynağı

2. Güneş’inyapısındabulunur.

3. Yaşadığımızgezegen

4. Dünya’nınkendieksenietrafındandönmesiyleoluşur.

5. Güneş’tekienerjininkaynağı

6. Güneş’inşekli

7. KaynağıGüneşolanenerji

8. Güneş’inyaydığı

9. Evreninısıveışıkkaynakları

10.Güneşlekeleriniilkgözlemleyenkişi

11.Güneş'inkendietrafındayaptığıhareket

ÖRNEKTİR • M

UBA YAYINLARI

5

BİLGİ


Güneş’in Özellikleri

Güneşgeometrikşekliküreolan,Dünya’yaenyakınyıldızdır.

Top,bilyegibicisimlergeomet-rik olarak Güneş ile benzerlikgösterirler.

GüneşdeDünyagibikatmanlar-danoluşur.Güneş’inyüzeyiveiçiikiayrıkısımşeklindeincelenir.

BİLGİ

GÜNEŞ’İN YAPISI VE ÖZELLİKLERİ

TEST-1

1. Güneş aşağıda verilen gök cisimlerinden hangisinin bir üyesidir?

A) B)

Uydu Kuyrukluyıldız

C) D)Gezegen

Yıldız

2. Güneş şekil olarak aşağıda verilen örnek-lerden hangisine benzer?

A) B)

C) D)

3. Güneş ile ilgili;

İsmail

Dünya’nın enerjikaynağıdır.

Dünya’nın etrafındadöner.

Cem

Katmanlardan oluşur.

Yücel

Yukarıdaki öğrencilerden hangilerinin ver-diği bilgiler doğrudur?

A) YalnızİsmailB) İsmailveYücelC) CemveYücelD) İsmail,CemveYücel

4. Güneş ile ilgili aşağıda verilenlerden han-gisi yanlıştır?

A)

B)

Güneş’in sıcaklığı Dünya’nın yüzey sıcaklığına yakın değerdedir.

Güneş kendi ekseni etrafında dönme hareketi yapar.

C)Güneş gaz bulutundan oluşmuştur

D)Güneş’in enerjisinin bir sonu vardır.

ÖRNEKTİR • M

UBA YAYINLARI

6


Venü

sM

ars

Gün

eş

Mer

kür

Dün

ya

Jupi

ter

Ura

nus

Satü

rn

Nep

tün

Evrendekitümgökcisimleriha-reketederler.

Güneşdekendieksenietrafındadönmehareketiyapar.

• Güneş’in hacmi Dünya’nınhacmindenyaklaşık1,3mil-yonkatdahabüyüktür.

• Güneş'in kütlesi Dün-ya'nın kütlesinden yaklaşık333.000katdahabüyüktür.

• Güneş'in atomca %92'si,kütlece% 71'i hidrojendenoluşur.

• Güneş'inkendietrafındadö-nüşü 27.4 Dünya günündetamamlanır.

BİLGİ5.

Güneş ısı ve ışık enerjisi yayar.

Melis

Güneş’ten yayılan enerjininçok az kısmı yeryüzüne ulaşır.

Figen

Tuba

Dünya’yı toplu iğne başınabenzetirsek, Güneş’i basketboltopundan biraz daha büyükbir küreye benzetebiliriz.

Yukarıdaki öğrencilerden hangilerinin Gü-neş hakkında verdiği bilgiler doğrudur?

A) YalnızMelis

B) FigenveMelis

C) FigenveTuba

D) Figen,MelisveTuba

6. Güneş ile ilgili aşağıda verilenlerden han-gisi doğrudur?

A) GüneşDünya’nınetrafındadönmehare-ketiyapar.

B) Güneş’insıcaklığıDünya’nınsıcaklığındanbirkaçkatdahafazladır.

C) EvrendekienbüyükyıldızGüneş’tir.

D) GüneşlekeleriilkolarakGalileotarafındangözlemlenmiştir.

7. Verilen ifadelerde doğru olanlara “D”, yan-lış olanlara “Y” yazılırsa tablo hangi seçe-nekteki gibi olur?

Güneş’tenyayılanbazıışınlarzararlıdır.

Güneşbiryıldızdır.

Güneş’inkendietrafındadönmesigecevegündüzüoluşturur.

A) D

YD

B) DYD

C)

YD

Y D)

DDD

8. I.Güneşgazbulutundanoluşmuştur.

II. Güneş’inyüzeyiçekirdeğindendahası-caktır.

III. Güneş’inenerjisisonsuzdur.

Yukarıda Güneş ile ilgili verilenlerden han-gileri doğrudur?

A) B)

C) D)

Yalnız I

I ve III II ve III

I ve IIÖRNEKTİR • M

UBA YAYINLARI

7


Dünya’dakiyaşamınveenerjinintemelkaynağıGüneş’tir.

Güneşoldukçayükseksıcaklık-laraulaşangazvetozbulutuha-lindebirgökcismidir.

Güneş’in enerjisinin bir sonuvardır.

Galileo(1564–1642)

Galileo kendi icadı olan teles-koplaGüneşlekelerinitespitet-miş,Güneşlekelerininaynıyönedoğru kaydığını gözlemleyerekGüneş’inkendieksenietrafındadöndüğüsonucunaulaşmıştır.

BİLGİ9.

Güneş’ten yayılan zararlı ışınların büyük bir kısmı Dünya

atmosferinin çeşitli tabakala-rında emilir. Yeryüzüne ulaşan

zararlı ışınların etkisinden korunmamız gerekir.

Aşağıdakilerden hangisi bu korunma yön-temlerinden biri değildir?

A) Güneşaltındavücudumuzuörtecekkıya-fetlergiymek.

B) Güneşgözlüğükullanmak

C) Öğlevakitlerindegüneşeçıkmamak

D) Çoksıcakhavalarda12:00-16:00saatleriarasındadenizdeyüzmek

10.

Mert

Ela

Berna

Dünya’ya en yakın yıldızGüneş’tir.

Güneş’in kütlesi Dünya’yagöre oldukça büyüktür.

Güneş yaydığı ısı enerjisini,kendi etrafında dönmesisayesinde üretir.

Yukarıdaki öğrencilerden hangilerinin Gü-neş hakkında verdiği bilgiler doğrudur?

A) BernaveMertB) BernaveElaC) MertveElaD) Berna,MertveEla

11.

Elifokulunauzaktanbaktığındaokulununyük-sekliğininbaşparmağı ile işaretparmağınınuçlarıarasınasığabilecekkadarküçükgörün-düğünüfarkediyor.Buna göre, aşağıda verilen bilgilerden han-gileri yukarıda verilen durumla ilgilidir?

A) Güneş’inşeklininküreyebenzemesi

B) Dünya'dan bakıldığında Güneş’in oldu-ğundandahaküçükgörünmesi

C) Güneş’inDünya’dandahasıcakolması

D) Güneş’inkütlesininDünya’nınkütlesindendahabüyükolması

12. I.Güneş’inşeklielipstir.

II. Güneş lekeleri,Güneş’inyüzeyindekisı-caklıkfarklarındankaynaklanır.

III. Güneş’inkatmanlıbiryapısıvardır.

Yukarıda verilen bilgilerden hangileri doğ-rudur?

A) B)

C) D)

Yalnız I

II ve III I, II ve III

I ve IIIÖRNEKTİR • M

UBA YAYINLARI

8

AY'IN YAPISI VE ÖZELLİKLERİ

ETKİNLİK - 3

A. Aşağıda verilen kavramları Ay’da bulunup bulunmadıklarına göre gruplandırınız.

yaşam su toprak toz bulut ayakizi

kar sis rüzgar dağ çukur oksijen

Ay’daBulunmayanlar Ay’daBulunanlar

B. Aşağıda verilen gök cisimlerini gerçek boyutlarının büyüklük sıralamasına uygun nesnelerle eşleştiriniz. (Veri-len gök cisimleri ve nesneler gerçek boyutlarında değildir. Soruyu günlük yaşamınızdaki gerçek boyutlarını düşü-

nerek cevaplayınız.)

Güneş TenisTopu

AyKarpuz

Dünya BezelyetanesiÖRNEKTİR

• MUBA YAYIN

LARI

9


ETKİNLİK - 4


1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

1. Dünya’yaenyakıngökcismi

2. Ay’dabulunur

3. Ay’ıngeometrikşekli

4. Ay’ailkayakbasankişi

5. Ay’dabulunançukurlar

6. Tümgökcisimlerininbulunduğuyer

7. Ay’dabulunmamasınedeniylegece-gündüzarasındasıcaklıkfarkınınyüksekolmasınanedenolan

8. Uzayaçıkankişiler

9. Birgökcismi

10.Uzay’ındiğeradı

ÖRNEKTİR • M

UBA YAYINLARI

10


Dünya’ya en yakın gök cismi

Ay’dır.

GerçekteGüneş'ten,yıldızlardan

vegezegenlerdençokküçükol-

masınarağmengökyüzündeen

büyükgözükengökcismiAy’dır.

BununnedeniAy'ındiğergökci-

simlerinegöreDünya’yaçokya-

kınolmasıdır.

Aybirışıkkaynağıolmadığıhal-

deGüneş’tengelenışınlarıDün-

ya’yayansıtır.

BİLGİ


AY’IN YAPISI VE ÖZELLİKLERİ

TEST-2

1.

Ay’ın ışık yaymasının temel nedeni nedir?

A) Güneş’tendahabüyükolmasıB) Dünya’yaGüneş’tendahayakınolmasıC) IşıkkaynağıolmasıD) Güneş’tenaldığıışığıyansıtması

2.

Ay, Dünya ve Güneş’in bü-yüklük sıralaması düşünül-düğünde aşağıdakilerden hangisi doğru verilmiş olur?

A) Dünya>Ay>GüneşB) Güneş>Dünya>AyC) Güneş>Ay>DünyaD) Ay>Dünya>Güneş

3.

Dünya’ya en yakıngök cismidir.

Jale

Evren

Dünya’nın uydusudur.

Aynur

Geometrik şekli küreye benzer.

Mehmet

Doğal ışık kaynağıdır.

Ay ile ilgili hangi öğrencinin verdiği bilgi yanlıştır?

A) JaleB) EvrenC) AynurD) Mehmet

4. I. Yaşam II. Su III. HavaIV. Toz

Yukarıda verilenlerden hangileri Ay’da bu-lunur?

A) YalnızII B) YalnızIVC) IveIII D) IIveIV

ÖRNEKTİR • M

UBA YAYINLARI

11


Güneş’inDünya’yauzaklığıyak-

laşık150milyonkmikenAy’ın

Dünya’yauzaklığıyaklaşık368

binkm’dir.

Ay’ınşekliküreyebenzer.Ancak

atmosferiolmadığıiçinAy’ınya-

kınındangeçenmeteorlarAyyü-

zeyineçarparlar.BunedenleAy

yüzeyindeçoksayıdaderinçu-

kur(krater)oluşmuştur.

Ayyüzeyi

Ay Dünya’dan yaklaşık 50katdahaküçüktür.

BİLGİ5.

Uzayaçıkanastronotlarözelkıyafetgiyerler.Bu kıyafetlerle ilgili,

I. Sıcaklıkfarklarındankorur.II. Basınçfarkındankorur.III. Astronotlarınnefesalışverişiyapabilme-

sinisağlar.ifadelerinden hangileri doğrudur?

A) YalnızI B) IveIIC) IIveIII D) I,IIveIII

6.

Gökyüzünebaktığımızdagördüğümüzenbü-yükgökcismiAy’dır.Bunun nedeni aşağıdakilerden hangisi-dir?

A) Ay’ınenbüyükgökcismiolmasıB) Ay’ınDünya’yaGüneş’tendahayakınol-

masıC) Ay’ınbirışıkkaynağıolmasıD) Ay’ınatmosferininolmaması

7. Aşağıda verilenlerden hangisi şekil olarak Ay’a en çok benzeyen cisimdir?

A)

GolfTopu

B)

AmerikanFutboluTopu

C)

FutbolTopu

D)

TenisTopu

8. Ay’ınyüzeyinedüşenmeteorlarınoluşturduğuçukurlara.........................denir.Yukarıda verilen cümlede boş bırakılan yere hangi kavram yazılmalıdır?

D)

B)B)

göktaşı

krater

A)

uydu

C)

karanlıkbölgeÖRNEKTİR

• MUBA YAYIN

LARI

12


Ay’ınyüzeyitoztabakasıilekap-lıdır.

Ay’dayürüyüşyapan astronotunayakizi

Ay’daatmosferolmamasınınso-

nuçlarındanbirisiderüzgar,ya-

ğış gibi hava olaylarının Ay’da

görülmemesidir.

Rüzgarveyağışınolmamasıne-

deniyle yüzeydeki toz tabaka-

sımeteordüşmediğimüddetçe

hiçdeğişmedenkalır.

Ay’dayürüyenastronotlarınayak

izleridebozulmadankalır.

Ay’daatmosfervesuolmadığın-

danyaşamyoktur.Ay’ınyüzeyin-

dekişartlardeğişmedikçeyaşam

oluşmayacaktır.

BİLGİ9. I.Yağışolmaması

II. En küçükmeteorların bile Ay yüzeyineçarpması

III. Ay’ınüzerinedüşenışığıDünya’yayan-sıtması

Yukarıda verilenlerden hangileri Ay’ın at-mosferinin olmamasının bir sonucudur?

A) YalnızI B) IveIIC) IIveIII D) I,IIveIII

10.

NeilArmstrong1969’daAy’aayakbasmıştır.BuinsanoğlununAy’dabıraktığıilkizdir.Astronotların Ay yüzeyinde bıraktıkları ayak izleri bozulmadan kalır. Bunun temel sebebi nedir?

A) Ay’daatmosferolmamasıB) Ay’dakisıcaklıkdeğişimlerininçokolmasıC) AyakbasılanbölgeningüneşalmamasıD) Ayakizininbuztutması

11. Ay’da sıcaklık farklarının çok yüksek olma-sının temel nedeni aşağıdakilerden han-gisidir?

A) Ay’ınDünya’dandahaküçükolmasıB) AyyüzeyindekraterlerolmasıC) Ay’ınDünya’yayakınolmasıD) Ay’ınatmosferininbulunmaması

12. Ay’da canlı yaşamıyla ilgili aşağıda veri-lenlerden hangisi doğrudur?

D)

B)

A)

C)

Bir zamanlar yaşam varken şimdi yoktur.

Her zaman yaşam olmuştur.

Hiçbir zaman yaşamolmamıştır.

Önceden yaşam yokkenşu anda yaşam vardır.ÖRNEKTİR

• MUBA YAYIN

LARI

13

AY'IN HAREKETLERİ VE EVRELERİ

ETKİNLİK - 5

Aşağıdaki tabloda verilen şemalara Ay'ın 29 günlük evrelerini çiziniz, altlarındaki boşluğa isimlerini yazınız.

………………

…………………

…………………

…………………

…………………ÖRNEKTİR • M

UBA YAYINLARI

14


ETKİNLİK - 6


1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

1. Ay’ınDünyaetrafındakihareketi

2. Ay’ınkendieksenietrafındakihareketi

3. Dünya’nınGüneşileAyarasınagirmesi

4. Ay’ınDünya’danhiçgözükmeyenevresi

5. Ay’ınara(geçiş)evrelerindenbiri

6. Yeniayevresinden7günsonragörülenevre

7. İlkdördünevresindendolunayevresinegeçerkengörülenevre

8. İlkdördünevresinden1haftasonragörülenevre

9. Ay’ınilkharitasınıçizenbiliminsanı

10. Dolunayevresindenbirhaftasonraoluşanevre

ÖRNEKTİR • M

UBA YAYINLARI

15

Ay’ın Hareketleri

Evrendeki tüm gök cisimleridönmehareketiyapar.

Ayüç farklıhareketgerçekleş-tirir.

• Kendieksenietrafındadön-mehareketi

• Dünya’nınetrafındadolan-mahareketi

• GüneşetrafındaDünyaileberaberdolanmahareketi

BİLGİ

AY’IN HAREKETLERİ VE EVRELERİ

TEST-3

1.

Bir gök cismi etrafında başka bir gök cisminin bir yörüngeyi takip ederek gezinmesine ne ad verilir?

A) B)

C) D)

Dönme

Dolanma Döngü

Takip

2.

Şekildeki modelde K, L ve M kürelerinin karşılık geldiği gök cisimleri aşağıdakiler-den hangileridir? (Kürebüyüklükleriölçeksizdir.)

K L M

A) Dünya Ay Güneş

B) Güneş Ay Dünya

C) Güneş Dünya Ay

D) Ay Dünya Güneş

3.

Ay, Dünya’nın etrafında dolanır.

Ay, kendi eksenietrafında döner.

Evrendeki bazı gök cisimleridönme ya da dolanma

hareketi yapmaz.

Ay, Dünya ile beraberGüneş etrafında dolanır.

Arda

Asya

Resul

Ezgi

Yukarıdaki öğrencilerden hangisinin ver-diği bilgi yanlıştır?

A) Arda B) AsyaC) Resul D) Ezgi

4. Dünya’nınGüneşetrafındadolan-ması

Ay’ınkendieksenietrafındadön-mesi

Dünya’nınkendieksenietrafındadönmesi

Ay’ınGüneşetrafındadolanması

I.I.

I.II.

I.III.

I.IV.

Yukarıda verilen olaylardan hangilerinin gerçekleşme süresi birbirlerine eşittir?

A) IveII B) IveIV

C) IIveIII D) IIIveIV

K

L

M


ÖRNEKTİR • M

UBA YAYINLARI

16


Ay’ın Hareketlerinin Sonuçları

1. Ay’ınkendieksenietrafındadönüşününsonucundaAy’dagecevegündüzoluşur.

2. Ay’ınDünyaetrafındadolan-masısonucu,Dünya’danba-kıldığındaAy’ınfarklıevrelerigörülür.

Ay’ınkendieksenietrafındadönüşüveDünya’nınetrafın-dakidolanmasürelerieşittir (Yaklaşık29,5gün).Bune-denle Dünya’dan bakıldı-ğındaAy’ın hep aynı yüzügörülür.

3. Ay’ınDünyailebirlikteGü-neş etrafında dolanmasısonucuGüneş ve Ay tutul-malarımeydanagelir.

Güneş tutulması

BİLGİ5.

Dünya’dan bakıldığındaAy’ın hep aynı yüzü

görülür.Emre

Demir

Ay Dünya’dan bakıldığındahep aynı şekilde gözükür.

Eylül

Ay Dünya’nın doğal uydusudur.

Ay ile ilgili hangi öğrencilerin verdiği bil-giler doğrudur?

A) EmreveDemir

B) EmreveEylül

C) DemirveEylül

D) Emre,DemirveEylül

6. I.Kendietrafındadönmesi

II. Dünyaetrafındadolanması

III. DünyailebirlikteGüneşetrafındadolan-ması

Yukarıda Ay’ın hareketleri ile ilgili verilen durumlardan hangileri Güneş ve Ay tutul-malarının sebeplerindendir?

A) YalnızIII B) IveII

C) IIveIII D) I,IIveIII

7. Dünya’dan Ay’ın sadece bir yüzü gözlenebilir. Dünya’dan bakıldığında gözlenemeyen diğer yüze, Ay’ın karanlık yüzü denir.

Aşağıdakilerden hangisi Ay’ın sadece bir yüzünün Dünya’dan gözlenebilmesinin ne-denidir?

A) Ay’ınsadecebiryüzünegüneşışınlarınındüşmesi

B) Dünya’nınkendieksenietrafındançokhız-lıdönmesi

C) Ay’dageceolmamasıD) Ay’ınDünyaetrafındadolanmasüresiile

kendieksenietrafındadönmesüresinineşitolması

8. AytutulmasındaDünya,GüneşileAyarasınagirerveDünya’nıngölgesiAy’ınüzerinedüşer.Aristo,MÖ.340yılındayazdığı“GökyüzüneDair” isimli kitabındaDünya’nınAyüzerinedüşengölgesininyuvarlakolduğundanbah-setmiştir.Aristo bu durumu aşağıdakilerden hangi-sinin bir kanıtı olarak sunmuş olabilir?

A) Dünya’nınkendieksenietrafındadönme-sinin

B) Ay’ınDünya’yaGüneş’tendahayakınol-masının

C) Dünya’nınküreyebenzediğininD) Ay’ınküreyebenzediğinin

ÖRNEKTİR • M

UBA YAYINLARI

17


9. Ay’ın ------------------- oluşma sebebi Ay, Dünya ve Güneş’in konumunun düzenli ve sürekli bir şekilde değişmesidir.

Astronotun söylediği cümlede boş bırakı-lan yere hangi kavram gelmelidir?

A) dolanımının B) ışığınınC) hareketinin D) evrelerinin

10.

İzzet

Cemil

Engin

Ay’ın Dünya etrafındaki dolanımı zaman ölçüsü olarak kullanılmaktadır.

Ay’ın ardışık ve düzenli şekilde tekrarlanan evreleri

vardır.

Ay Dünya’dan bakıldığında hep aynı parlaklıkta görünür.

Yukarıdaki öğrencilerin verdiği bilgilerden hangileri doğrudur?

A) Engin,İzzet B) Engin,CemilC) İzzet,Cemil D) Engin,İzzet,Cemil

11. I.Ay’ınhareketleridikkatealınarakdüzenle-nentakvimehicritakvimdenir.

II. Ay’ınikiara,ikianaevresivardır.III. Ay’ın ikianaevresiarasındageçensüre

7gündür.Ay ile ilgili yukarıda verilenlerden hangi-leri doğrudur?

A) IveII B) IveIIIC) IIveIII D) I,IIveIII

12. I.Dünya’danbakıldığındaAy’ınhepaynıyü-zününgörülmesi

II. Ay’dagecevegündüzolmasıIII. Ay’dasıcaklık farklarınınçokyüksekol-

ması

Yukarıdakilerden hangi-lerinin oluşmasında Ay’ın kendi ekseni etrafında dönmesinin etkisi vardır?


Ay’ın Evreleri

Ay,Dünyaetrafındadolanırken

DünyaveGüneş’egörekonumu

süreklideğişir.BudurumAy’ın

ışık alan kısmının Dünya'dan

farklı şekillerde görünmesine

sebepolur.Bufarklıgörünüm-

lereAy’ınevreleridenir.

Ay’ınevreleriyaklaşık29günde

tamamlanırvedöngüselşekilde

tekrarlanır.

Hicri: 25 Muharrem 1436Miladi: 18.11.2014Yılın: 322. GünüKalan: 43. Günü

Ay’ıngökyüzündekievreleri te-melalınarakhazırlanantakvimeAytakvimi(hicritakvim)denir.

BİLGİ

ÖRNEKTİR • M

UBA YAYINLARI

18


Ay’ın dört ana evresi, dört araevresivardır.

Ay’ınikianaevresiarasındageçensürebirhaftadır.

YeniAy

Hilal

İlk Dördün

Dolunay

ŞişkinAy

Şişkin Ay

Son dördün

Hilal

GÜNEŞ

IŞIĞI

BİLGİ


TEST-4

1.

Ay’ın Dünya’dan neredeyse hiç gözükmeyen evresine -------------------- denir.

Aylin

Aylin’in söylediği bu cümlede boşluğa hangi balondaki kavram gelmelidir?

A) B)

Dolunay Hilal

C) D)Son

dördün Yeni ay

2.

365 günlük sürede Ay kaç kez Dünya’nın etrafında dolanır?

A) B)1 6

12 24C) D)

3.

Bugün 5 Haziran ise ve Ay yeni ay evresindey-se dolunay evresi yaklaşık

ne zaman oluşur?

A) B)

HAZİRAN

12HAZİRAN

1919C) D)

HAZİRAN

21HAZİRAN

2828

4. Bugün 1 Eylül ise ve Ay dolunay evresinin ilk günündeyse aşağıdaki tarihlerin hangi-sinde ilk dördün evresi görülür?

A) B)

EYLÜL

8EYLÜL

15C) D)

EYLÜL

21EYLÜL

28ÖRNEKTİR

• MUBA YAYIN

LARI

19


5.

A) B)

C) D)

Hilal Sondördün

Yeniay Dolunay

• Hilal• Son dördün• Yeni ay• DolunayYukarıdakilerden hangisi Ay’ın ana evrelerinden değildir?

6.

İlkdördünI.I. HilalI.II.

DolunayI.III. ŞişkinayI.IV.

Yukarıdakilerden hangileri Ay’ın ara (geçiş) evrelerindendir?

A) IveII B) IIveIIIC) IIveIV D) IveIV

7. Ay Dolunay evresinde iken Ay, Güneş ve Dünya’nın sıralanışı nasıldır?

A) Güneş-Dünya-AyB) Güneş-Ay-DünyaC) Dünya-Ay-GüneşD) Dünya-Güneş-Ay

8. SerdarhavanınbulutsuzolduğubirgecedeAy’ıgöremiyor.

Serdar 7 gün sonra gökyüzünde Ay’ın han-gi halini görür?

A) YeniayB) İlkdördünC) DolunayD) Sondördün

Yeni Ay Evresi

• Ay,GüneşveDünyaarasın-dadır.

• Bu evrede Ay’ın Dünya’yabakanyüzüışıkalmaz,Dün-ya’dan bakıldığında Ay gö-zükmez.

Hilal Evresi (İlk Dördüne Girerken)

• AyGüneş’indoğusundaykengerçekleşir.

• Dünya’dan bakıldığında aytersCharfi;“ ”şeklindegö-zükür.

• Gözlemsüresikısadır.

(İlk Dördün Evresi)

• Yeniayevresindenbirhaftasonragörülür.

• Dünya’danbakıldığındaAy’ınsağyarısıaydınlık,solyarısıkaranlıkgözükür.(“D”harfişeklinde).

BİLGİ

ÖRNEKTİR • M

UBA YAYINLARI

20


Şişkin Ay Evresi(Dolunaya Girerken)

• İlkdördünevresindendolu-nayevresinegeçerkengörü-lenaraevredir.

• Ay’ın görünen kısmı yarımdairedenbüyük, tamdaire-denküçüktür.

• Hafifkaranlıkbölgesoltaraf-tadır.

Dolunay Evresi

• İlk dördün evresinden birhaftasonragörülür.

• Dünya,AyileGüneşarasındabulunur.

• AyDünya’dan tamyuvarlakolarakgözükür.

• Ay’ın en parlak görüldüğüevredir.

Şişkin Ay Evresi(Dolunaydan Çıkarken)

• Dolunayevresindensondör-dünevresinegeçerkengörü-lenaraevredir.

• Ay’ın görülen kısmı yarımdaireden büyük tam daire-denküçüktür.

• Hafifkaranlıkbölgesağta-raftadır.

BİLGİ9.

Gökyüzünde Ay’ın şekli görseldeki gibi ol-duğunda Ay hangi evrededir?

A) İlkdördünB) YeniayC) ŞişkinayD) Sondördün

10.

Gökyüzünde Ay’ın şekli görseldeki gibi olduktan 21 gün sonra Ay nasıl gözükür?

A) B)

C) D)

11. Güneş, Dünya ve Ay hangi sıralamada yan yana gelirse Ay yeni ay evresinde olur?

A)

B)

D)

C)

12. I.Yeniayvedolunaybirbirinintersievrelerdir.

II. İlkdördünvesondördünbirbirinin tersievrelerdir.

III. YeniayevresindeAyDünya’dangörülemez.YeniayevresindeAy'ınDünya'dangörülebil-diğitekanGüneştutulmasıdır.

Yukarıda verilenlerden hangileri doğru-dur?

A) IveII B) IveIII

C) IIveIII D) I,IIveIII

ÖRNEKTİR • M

UBA YAYINLARI

21



TEST-5

1.

Türkbayrağındakiayhilalşeklindedir.Bayrağımızdaki Ay’ın hilal şekli hangi ev-reler arasında gerçekleşir?

A) YeniaydanilkdördünegeçerkenB) İlkdördündendolunayageçerkenC) DolunaydansondördünegeçerkenD) Sondördündenyeniayageçerken

2.

Güneş, Dünya ve Ay şekildeki konumda iken Ay hangi evrededir?

A) HilalB) ŞişkinayC) İlkdördünD) Sondördün

3.

Ay gökyüzünde yukarıdaki gibi gözükür-ken hangi iki ana evre arasındadır?

A) Yeniay-İlkdördünB) İlkdördün-DolunayC) Dolunay-SondördünD) Sondördün-Yeniay

4.

YukarıdaAy’ınevrelerininsıralanışıverilmiştir.Boş bırakılan yerlere hangi evreler gelme-lidir?

I IIA) Dolunay ŞişkinayB) Yeniay HilalC) Yeniay ŞişkinayD) Şişkinay Yeniay

Güneş

Dünya

Ay Son dördün

İlk dördün

Hilal

DolunaI y

Hilal Şişkin ay

II

Son Dördün Evresi

• Dolunayevresindenbirhaftasonraoluşur.

• Ay’ınsolyarısıaydınlık,sağyarısıkaranlıkolarakgörülür.

• Dünya’dan bakıldığında AyTers“D”harfi;“ D”şeklindedir.

Hilal Evresi

• AyGüneş’inbatısındaoldu-ğundagörülür.

• Ay Dünya’dan bakıldığında“C”harfişeklindedir.

Yeni ay ile dolunay ve ilkdördünilesondördünbir-birinintersievrelerdir.

Hilal ileşişkinaybirbirinintersievrelerdir.

BİLGİ

ÖRNEKTİR • M

UBA YAYINLARI

22


5. Ay Dünya’nın etrafındaki bir tam turunu yaklaşık kaç günde tamamlar?

A)1

B)7

C)12

D)28

6. Aşağıdakilerden hangisi yaptığı çalışma-larla Ay haritasını çıkaran ve NASA tarafın-dan Ay’ın bazı bölgelerine adı verilen Türk bilim insanıdır?

A) SavaşAyB) HazerfanMehmetÇelebiC) AliKuşçuD) Pir-iReis

7.

Güneş

Dünya

Ay

Güneş, Dünya ve Ay şekildeki konumda olduğunda Ay gökyüzünde nasıl görülür?

A) B)

C) D)

8.

Yukarıda verilen ifadelere uygun kavram-lar seçilerek ilerlenirse hangi çıkışa ula-şılır?

A) 1 B) 2 C) 3 D) 4

Ay1. 2. 3. 4.

Hafta Ay Türksat

Yeni AyHilal

Ay’ın iki ana evresi arasında

geçen süre

Dünya’nın doğaluydusu

Ay’ın araevrelerinden biri

YeniayevresindeAyDün-ya’dan görülmez. Yeni ayevresindeAy'ınDünya'dangörülebildiğitekdurumGü-neştutulmasıdır.

YukarıdakişekildeAy’ınDünyaetrafındakibir tamturuevrele-riylegösterilmiştir.

Ay’ınevrelerihepaynısıravedüzendetekrarlanır.

AliKuşçu,FatihSultanMeh-

metdönemindeİstanbul’da

yaşamışmatematikçivegök

bilimcidir.Gerçeğeenyakın

haliileAy’ınilkharitasınıçi-

zenbiliminsanıdır.

BİLGİ

ÖRNEKTİR • M

UBA YAYINLARI

23


9. I.Ay’ınhareketleriperiyodikolaraktekrarla-nır.

II. Ay’danDünya’yaherzamanışıkulaşır.III. Ay’ınDünya’danenparlakgörüldüğüevre

dolunaydır.Yukarıda verilen ifadelerden hangileri doğrudur?


10.

Şekil - 1

I II III

Ay’ıngökyüzündekigörünüşüşekil-1’dekigi-bidirBu evreden sonraki evrelerin sıralanışı na-sıl olmalıdır?

A) III - I - II B) I - II - IIIC) II - I - III D) III - II - I

11. Ay’ın farklı evrelerinin oluşmasında aşağı-dakilerden hangisinin etkisi yoktur?

A) Ay’ınGüneş’tenaldığıışığıyansıtmasıB) Ay’ınkendieksenietrafındandönmesiC) Ay’ınDünya ilebirlikteGüneşetrafında

dolanmasıD) Ay’ınDünyaetrafındadolanması

12.

Güneş, Dünya ve Ay'ın şekildeki konu-mundan yaklaşık 14 gün sonra Ay’ın gök-yüzünden görünüşü nasıl olur?

A) B)

C) D)

Güneş

Dünya

Ay

AyDünyaetrafındakibirtamtu-runu 27 gün 8 saatte tamam-lar.AncakbusüredeDünyadaGüneş etrafında hareket eder.Bu nedenle başlangıç evresi-nin(yeniay)yenidengörülebil-mesi içinAyDünyaetrafında2gün 4 saat daha dolanmalıdır.SonuçolarakAy'ınaynı iki ev-resiarasında29gün12saatlikbirsürevardırvebubirtakvimayınadenkgelir.AyDünyaetra-fındakibuhareketinibiryılda12kezyaptığı içinbiryıl12aydanoluşur.

Ay’ın Evreleri

BİLGİ

ÖRNEKTİR • M

UBA YAYINLARI

24

GÜNEŞ, DÜNYA VE AY'IN HAREKETLERİ

Güneş, Dünya ve Ay'ın Hare-ketleri

• Güneşkendieksenietrafındasaatyönününtersiyöndedö-ner.

• DünyakendiekenietrafındadönerkenaynızamandaGü-neşetrafındadolanmahare-ketiyapar.

Dünya'nın kuzey kutbu üstkısmında kalacak şekildeGüneş, Dünya ve Ay'a üst-tenbaktığımızda;Dünya'nınkendieksenietrafındakidön-meveGüneşetrafındakido-lanmahareketlerininyönünüsaat yönünün tersi olarakgörürüz.

• Ay, kendi ekseni etrafındadönme,Dünyaetrafındado-lanma veDünya ile birlikteGüneşetrafındadolanmaha-reketiyapar.Ay'ındönmevedolanmahareketlerininyönüdesaatyönününtersinedir.

Neden Hep Ay'ın Aynı Yüzünü Görürüz?

Ay kendi ekseni etrafındaki birtamturdönmesiniveDünyaet-rafındakibirtamturdolanmasınıaynısüredeyani27gün8saattetamamlar.BunedenleDünya'danbaktığımızdaAy'ınhepaynıyü-zünügörürüz.

BİLGİ13. Ay'ın gökyüzünde farklı şekillerde görül-

mesinde;

I. Güneş'inhareketleriII. Dünya'nınhareketleriIII. Ay'ınhareketleri

olaylarından hangilerinin etkisi vardır?

A) YalnızIII B) IveIIC) IIveIII D) I,IIveIII

14. Dünya'ya kuzey kutbuüzerindenbakanbiraraştırmacıGüneş,DünyaveAy'ınkendiek-senlerietrafındadönmehareketlerininyönle-rinibirçizimüzerindegöstermekistiyor.Araştırmacı aşağıda verilen çizimlerden hangisini yapmalıdır?

A) GüneşDünya

Ay

B) GüneşDünya

Ay

C) GüneşDünya

Ay

D) GüneşDünya

Ay

15.

Gün içinde Güneş'in gök-yüzünde farklı yerlerde gö-rünmesinin nedeni aşağı-dakilerden hangisidir?

A) Güneş'indönmehareketiB) Dünya'nındönmehareketiC) Dünya'nındolanmahareketiD) Ay'ındolanmahareketi

16. Dünya'dan bakıldığında Ay'ın hep aynı yü-zünün görülmesinde;

I. GüneşışınlarınınAy'ınhepaynıyüzeyi-nedüşmesi

II. Ay'ınkendieksenietrafındakidönmeveDünyaetrafındakidolanmahareketleriniaynısüredeyapması

III. Güneş'in kendi ekseni etrafında dönmehareketiyapması

ifadelerinden hangilerinin etkisi vardır?

A) YalnızII B) YalnızIIIC) IveII D) IveIII

ÖRNEKTİR • M

UBA YAYINLARI

25

1. VE 2. SORULARI AŞAĞIDAKİ METNE GÖRE CEVAPLANDIRINIZ.

Evrenmilyarlarcayıldızdanvediğergökcisimlerindenoluşur.Yıldızlarçekirdeklerindeatomlarınkaynaşarakyeniatomlaroluş-turduğutepkimeleringerçekleştiği,butepkimelersonucukendiliğindenısıveışıkyayanveyaydıklarıışığınrengisıcaklıklarınagöredeğişengökcisimleridir.Renkler,yıldızlarınsıcaklıklarıhakkındabizebilgilerverir.Ensıcakyıldızlarmaviışıkyayarkenortasıcaklıktakiyıldızlarsarı,sıcaklığıdüşükolanlarisekırmızıışıkyayarlar(Maviışıkyayanyıldızlaryaklaşık30000°C,kırmızıışıkyayanlariseyaklaşık2500°Cyüzeysıcaklığınasahiptir.).Yıldızlarınsıcaklığınıbelirleyenfaktör,yıldızdaanlıkolarakgerçekleşentepkimelerin(çekirdekkaynaşması;füzyon)sayısıdır.Bi-rimzamandanekadarçoktepkimegerçekleşirse,yıldızınsıcaklığıokadarbüyükolur.Tepkimesayısınınfazlaolmasıdaortam-dabulunanmaddemiktarınınfazlaolmasınabağlıdır.

1. Yukarıdaki parçada verilen bilgilere göre;I. Güneşortasıcaklıktabiryıldızdır.II. EvrendekienbüyükveenparlakyıldızGüneş'tir.III. Güneşşimdisahipolduğundandahabüyükbirkütleyesahipolsaydımavirenkliışıkyayabilirdi.

sonuçlarından hangilerine ulaşılabilir?

A) YalnızI B) YalnızII C) IveIII D) IIveIII

2. Mert'inbabasıakşamevdeelektriklerkesildiğiiçinbirmumyakıyor.Mumalevini inceleyenMertalevindibininmavi,ortalarınınsarı,enuçlarınınkırmızıolduğunuveelinimumayaklaştırdığındasıcaklığınıdahaçokhissettiğinigözlemliyor.

Buna göre Mert mum alevinde gözlemlediği bu özellikler ile;

I. Yıldızlarınyüzeysıcaklığınınmerkezindekisıcaklığagöredahadüşükolması

II. YıldızaolanuzaklığınDünya'yaulaşanısıenerjisimiktarınıetkile-mesi

III. Yıldızlarınyaydığıışığınrengininsıcaklıklarınagöredeğişmesi

olaylarından hangileri arasında bir benzetim kurabilir?

A) YalnızI B) IveII C) IIveIII D) I,IIveIII

ÜNİTE SONU SORULARI

ÖRNEKTİR • M

UBA YAYINLARI

26

3. ŞekildeDünyaveGüneş'inözelliklerinigösterenikkümeverilmiştir.Taralıbölge(L)ortaközellikleri temsilederkendiğerbölgeler(KveM),sadeceogökcismineaitözellikleritemsiletmektedir.Buna göre;

I. Katmanlardanoluşur.II. Isıveışıkkaynağıdır.III. Şekliküreyebenzer.

ifadelerinden hangileri L bölgesine yazılmalıdır?

A) YalnızIII B) IveII C) IveIII D) I,IIveIII

4.

YeniAyevresiAy'ınDünyaileGüneşarasındakikonumdaolduğuevredir(Görsel1).

Ay,YeniAyevresindekiilkkonumundan27gün8saatsonraDünya'nınetrafındakitambirturunutamamlar(Görsel2).AncakAyDünyailebirlikteGüneşetrafındadadolandığıiçintambirtursonundageldiğikonumDünyaileGüneşarasındadeğildir.Ay'ıntekrarDünyaileGüneşarasındaolabilmesiiçinyaklaşık2gün4saatdahahareketetmesigerekir(Görsel3).

Yukarıda verilen bilgilere göre;

I. Ay'ıntümevrelerinitamamlayabilmesiiçin29gün12saatgeçmesigerekir.

II. AyDünyaetrafındakibirtamdolanımını29gün12saatteyapar.

III. Ay'ınaynıevresinintekraroluşabilmesiiçinGüneş,DünyaveAybenzerkonumlardadizilmelidir.

sonuçlarından hangilerine ulaşılabilir?

A) YalnızI B) IveIII C) IIveIII D) I,IIveIII

Dünya

Ay

Güneş

Görsel - 1(Güneş, Dünya ve Ay'ınbaşlangıçtaki konumları)

(Güneş, Dünya ve Ay'ın27 gün 8 saat sonrakikonumları)

(Güneş, Dünya ve Ay'ın29 gün 12 saat sonrakikonumları)

Görsel - 3

Dünya

Ay

Güneş

2 gün 4 saat

Dünya

Görsel - 2

Yeni ay evresi

Ay

Güneş

Bir sonraki Yeni Ay evresi

K L M

Dünya Güneş

ÖRNEKTİR • M

UBA YAYINLARI

27

5. Uzayaraçlarıileiletişimradyosinyalleriilesağlanır.Heruzayaracındaradyodalgalarınıalanveradyodalgalarıyayansistemlerbu-lunur.Uzayaraçlarıtarafındangönderilenradyosinyallerisinyalleri,Dünyaüzerindebulunançokbüyükantenlertarafındanalgılanır.

Uzayaracıileiletişiminkesintisizsürdürülebilmesiiçinantenlerinkonumudikkatlibirşekildeseçilir.Eğeruzayaracıileantenlerarasınagökcismivebenzeriengellergirersesinyallerinulaşmasımümkünolmazveiletişimkurulamaz.

Çin'in8Aralık2018'deDünya'danfırlattığıChange-4uzayaracı3Ocak2019'daAy'ınkaranlıkyüzeyineinişyaptı.Böylecein-sanlıktarihindeilkkezbiruzayaracıAy'ınkaranlıkyüzüneulaşmışoldu.Çinlibiliminsanlarıuzayaracıiledoğrudaniletişimsağ-lanamayacağıiçiniletişimisağlamakamacıyladahaöncesindeAy'ınyörüngesinebirhaberleşmeuydusuyerleştirmişti.

Dünya

Ay

Ay’ınKaranlık

Yüzü

HaberleşmeuydususayesindeAy'ınkaranlıkyüzeyindekiuzayaracıileiletişimkesintisizsağlanabilmektedir.Yukarıda verilen bilgiler doğrultusunda uzay aracı ile Dünya arasında doğrudan iletişim kurulamamasında;

I. Dünya'danAy'ınsadecebiryüzününgörülebilmesiII. Ay'ınkendieksenietrafındakidönmesüresiileDünyaetrafındakidolanımsürelerinineşitolmasıIII. Güneş'insadeceAy'ınbiryüzünüaydınlatması

ifadelerinden hangilerinin etkisi vardır?

A) YalnızI B) IveII C) IIveIII D) I,IIveIII

ÖRNEKTİR • M

UBA YAYINLARI

PT

OCAK

ŞUBAT

MART

NİSAN

MAYIS

HAZİRAN

TEMMUZ

AĞUSTOS

EYLÜL

EKİM

KASIM

ARALIK

SA ÇA PE CU CT PZ PT SA ÇA PE CU CT PZ PT SA ÇA PE CU CT PZ PT SA ÇA PE CU CT PZ PT SA ÇA PE CU CT PZ PT SA

2019YILI TAKVİMİ

Ay'ın Gökyüzündeki Görünüşü

ÖRNEKTİR • M

UBA YAYINLARI

Documents

GÜNEŞ, DÜNYA ve AY - mubayayinlari.com · Güneş ısı ve ışık enerjisi yayar. Melis Güneş’ten yayılan enerjinin çok az kısmı yeryüzüne ulaşır. Figen Tuba Dünya’yı