Embed Size (px)
Citation preview
Z Zadłużeniem
RadZenie sobieosZcZędZanie pieniędZy
pożycZanie
pie
nię
dZy
pla
no
wa
nie
bu
dż
et
u
do
ch
od
ów
ma
ksy
mal
iZacja
useful contacts
insu
Rance
Gospodarowanie pieniędzmi -podręcznik
sp
is t
Re
śc
i
1
spis treści
Rachunki bankowe 2
maksymalizacja dochodów 9
planowanie budżetu 14
pożyczanie pieniędzy 20
oszczędzanie pieniędzy 30
Radzenie sobie z zadłużeniem 34
ubezpieczenie 36
karta obywatelska 40
słownik pojęć 42
dane kontaktowe organizacji 45
informacje zawarte w niniejszej publikacji są poprawne w czasieoddawania jej do druku, lecz mogą być okresowo aktualizowane.
lipiec 2012
Ra
ch
un
ki
ba
nk
ow
e
Ra
ch
un
ki
ba
nk
ow
e
otwieranie rachunku w banku
każdy powinien mieć dostęp do rachunku bankowego. posiadanie rachunku bankoweg umożliwia otrzymywanie wynagrodzenia -za pracę lub zasiłku na konto. ponadto można także ustanowić polecenia zapłaty na poczet mediów, wypłacać gotówkę z bankomatów, a nawet płacić kartą w sklepach.
Rodzaje rachunków bankowych
Podstawowy rachunek bankowypodstawowy rachunek bankowy służy do codziennego zarządzania pieniędzmi. na rachunek można wpłacać czeki oraz przelewać na niego elektronicznie wynagrodzenie lub zasiłki. nie otrzymasz książeczki czekowej, ale będziesz mógł wypłacać gotówkę z bankomatów. będziesz mógł dokonywać płatności za pomocą polecenia zapłaty, a czasami również za pomocą zlecenia stałego. (Zob. słownik pojęć na str. 35.) nie masz jednak możliwości przekraczania stanu konta. dużą zaletą tego rodzaju rachunku jest to, że do jego otwarcia nie wymaga się zwykle analizy zdolności kredytowej.
Rachunek bieżącyRachunek bieżący służy do codziennego zarządzania pieniędzmi, lecz w porównaniu z podstawowym rachunkiem
bankowym rożni się zakresem usług. Rachunek ten oferuje możliwość przekraczania jego pokrycia, a także ustanawiania poleceń zapłaty. (Zob. słownik pojęć na str. 35). niektóre banki oferują dostęp do konta przez telefon lub internet. w większości przypadków otrzymasz kartę debetową, którą możesz płacić za zakupy, a także będziesz mógł płacić za rachunki poprzez zlecenie stałe. (Zob. słownik pojęć na str. 35).
Rachunek oszczędnościowy (-depozytowy -)Rachunek oszczędnościowy służy do odkładania pieniędzy, które nie będą ci w najbliższym czasie potrzebne, umożliwia ich bezpieczne przechowywanie oraz zarabianie na odsetkach. Rachunki oszczędnościowe są przydatne, kiedy oszczędza się na meble, urlop lub inne nagłe wydatki. Rachunki oszczędnościowe można otworzyć w bankach, jak również w urzędach pocztowychi spółdzielczych kasach oszczędnościowo-kredytowych.
Rachunek pocztowyRachunek pocztowy służy wyłącznie do otrzymywania zasiłków, emerytury państwowej lub dodatków z tytułu ulg podatkowych. nie można jednak dokonywać na ten rachunek innych wpłat, np. wynagrodzenia. przy użyciu karty oraz numeru identyfikacyjnego (pin) można bezpłatnie wypłacać gotówkę w jakimkolwiek urzędzie pocztowym - Rachunek ten nie pozwala na przekraczanie stanu konta, a jego otwarcie nie wymaga analizy zdolności kredytowej.
Spółdzielcze kasy oszczędnościowo-kredytowespółdzielcze kasy oszczędnościowo-kredytowe to instytucje, których majątek należy do członków kas i jest przez nich
32
zarządzany. działają one na rzecz członków kasy, oferując im rachunki oszczędnościowe oraz kredytowe. większość z nich oferuje również bezpłatne ubezpieczenie na życie lub ubezpieczenie kredytu, a czasami także inne produkty ubezpieczeniowe. niektóre z większych spółdzielczych kas oszczędnościowo-kredytowych oferują także bieżące lub podstawowe rachunki bankowe. wszyscy członkowie kasy są połączeni więzią -np. mieszkają lub pracują na tym samym obszarze, pracują dla tego samego pracodawcy lub należą do tego samego związku zawodowego, kościoła lub innego stowarzyszenia.
W jaki sposób mogę otworzyć rachunek bankowy?
KROK 1 wybierz bank, oszczędnościową kasę mieszkaniową lub spółdzielczą kasę oszczędnościowo-kredytową, w którym/której chcesz założyć rachunek. Zorientuj się, który bank odpowiada twoim potrzebom, np. umożliwia telefoniczny dostęp do konta.KROK 2 wybierz rodzaj rachunku, który najbardziej ci odpowiada. dobrze jest zapoznać się z ofertą usług w różnych bankach, tym bardziej, że niektóre z nich mogą mieć specjalne oferty dla nowych klientów. wniosek o założenie rachunku można złożyć osobiście w lokalnym oddziale banku lub czasami przez internet.KROK 3 odwiedzając bank, zabierz ze sobą dwa dowody tożsamości, potwierdzające twoje imię i nazwisko, a także adres zamieszkania. jeżeli pracownicy banku będą zajęci, wówczas zostaniesz umówiony na spotkanie w innym terminie. Zostaniesz poproszony o podanie danych osobowych, takich jak data urodzenia, stan zatrudnienia oraz adres zamieszkania.
Ra
ch
un
ki
ba
nk
ow
e
Ra
ch
un
ki
ba
nk
ow
e
KROK 4 otwierając rachunek, otrzymasz numer konta i kod banku oraz kartę gotówkową lub debetową (zob. słownik pojęć na str. 35). kartę gotówkową i dane dotyczące rachunku powinieneś otrzymać pocztą.
Co jest potrzebne do otwarcia rachunku bankowego?
w celu otwarcia rachunku bankowego będziesz potrzebował dwóch dowodów tożsamości, potwierdzających twoje imię i nazwisko oraz adres zamieszkania. prawo wymaga od banków i oszczędnościowych kas mieszkaniowych legitymowania nowych klientów. Zostaniesz poinformowany jakie dokumenty przyjmuje się za dowód tożsamości, jednakże kryteria przyjęte przez banki mogą się różnić.
Dokumenty akceptowane przez większość banków:
1. Potwierdzenie tożsamości:• Vważny paszport;• prawo jazdy;• ważna niebieska odznaka dla kierowców
niepełnosprawnych(blue disabled driver’s pass);• europejski dowód osobisty (ze zdjęciem);• elektorski dowód tożsamości;• karta uprawniająca emerytów do bezpłatnego
podróżowania środkami komunikacji publicznej (translink senior smartpass);
54
• karta urzędu skarbowego (inland Revenue) wydawana osobom prowadzącym własną działalność gospodarczą w sektorze budowlanym;
• legitymacja studencka/karta rejestracji jako student (tylko dla kont studenckich);
• pozwolenie na broń palną;• dowód tożsamości wydany przez siły Zbrojne
wielkiej brytanii;
2. Potwierdzenie miejsca zamieszkania:• brytyjskie prawo jazdy z aktualnym adresem;• rachunek za gaz, wodę, elektryczność, telewizję
kablową lub telefon stacjonarny (wystawiony w ciągu ostatnich trzech miesięcy); rachunki za telefony komórkowe nie są akceptowane;
• wyciąg z brytyjskiej karty kredytowej, wystawiony w ciągu ostatnich trzech miesięcy;
• brytyjskie zaświadczenie hipoteczne, wystawione w ciągu ostatnich trzech miesięcy;
• certyfikat ubezpieczenia domu lub samochodu;• wyciąg z rachunku pocztowego lub konta
bankowego, wystawiony w ciągu ostatnich trzech miesięcy;
• oryginalny dowód rejestracyjny pojazdu;• korespondencja z agencją (ds.) świadczeń (benefits
agency) (z ostatnich sześciu miesięcy); • aktualny rachunek od nieruchomości (wystawiony w
ciągu ostatnich 12 miesięcy);• lub pismo z urzędu skarbowego w sprawie podatków
za obecny lub następny rok podatkowy.
Ra
ch
un
ki
ba
nk
ow
e
Ra
ch
un
ki
ba
nk
ow
e
Jeżeli nie jesteś w stanie dostarczyć żadnego z powyższych dokumentów, wówczas mogą zostać przyjęte niżej wymienione dokumenty:• pismo z instytucji państwowej lub lokalnych władz,
potwierdzające twoje prawo do pobierania zasiłków państwowych, takich jak zasiłek mieszkaniowy (housing benefit), zasiłek dla osób aktywnie poszukujących pracy (jobseeker’s allowance) itp;
• pismo od odpowiedniej osoby, np. pracownika socjalnego, kuratora sądowego, radcy prawnego lub doradcy, potwierdzające, że jesteś osobą, za którą się podajesz.
Czy mogę otworzyć podstawowy rachunek bankowy, niezależnie od mojej historii kredytowej?
prawie każdy powinien być w stanie otworzyć podstawowy rachunek bankowy. bank może sprawdzić twoją historię kredytową, aby zobaczyć, czy istnieje zapis w rejestrze sądowym przeciwko tobie lub czy ogłosiłeś bankructwo. jeżeli miało to miejsce, nadal będziesz mógł otworzyć rachunek według uznania banku-.
Co się stanie, jeżeli nie będę miał na koncie wystarczającej ilości środków, aby dokonać płatności w ramach polecenia zapłaty lub zlecenia stałego?
w przypadku podstawowego rachunku bankowego nie jest możliwe przekroczenie stanu konta, ponieważ nie otrzymasz
76
limitu kredytowego. upewnij się, że masz wystarczającą ilość środków na koncie, aby zapłacić rachunki. Za przekroczenie stanu konta bank może pobrać opłatę (£15 - £38) albo odwołać polecenie zapłaty lub zlecenie stałe.
Czy mogę założyć nowy rachunek bankowyzanim zostanę zwolniony z zakładu karnego?
Zespól ds. opieki nad osadzonymi (the offender management unit - omu) może ci pomóc w otwarciu rachunku bankowego, kiedy będziesz jeszcze w zakładzie karnym, tak, abyś po zwolnieniu od razu mógł z niego korzystać. aby twój wniosek został rozpatrzony, musisz znajdować się w końcowym etapie wykonywania kary ograniczenia wolności, tzn. ok. 10-12 tygodni przed zwolnieniem. personel Zespołu wyjaśni ci proces składania wniosku, doradzi, co powinieneś zrobić oraz złoży wniosek w twoim imieniu. możesz poprosić oficerów dyżurnych o udzielenie ci szerszych informacji na ten temat.
ma
ks
ym
al
iZa
cj
a d
oc
ho
dó
w
Ra
ch
un
ki
ba
nk
ow
e
98
ciężko jest wyżyć z zasiłków przez kilka pierwszych tygodni czy miesięcy po zwolnieniu, kiedy konieczne mogą być jednorazowe wydatki, związane np. z organizacją zakwaterowania. być może zaczniesz również nową pracę i przez miesiąc będziesz musiałczekać na swoją pierwszą wypłatę. ważne jest, aby maksymalizować swoje dochody poprzez: • pobranie zapomogi finansowej (discharge Grant) przed
opuszczeniem zakładu karnego;• pobieranie przysługujących ci zasiłków, dodatków i
płatności z tytułu ulg podatkowych, np. zasiłku dla osób o niskich dochodach (income support), zasiłku da osób aktywnie poszukujących pracy (job seekers allowance), renty z tytułu niezdolności do pracy (employment & support allowance) lub zasiłku mieszkaniowego (housing benefit);
• staranie się o zapomogę socjalną (community care Grant) dla osób chcących uzyskać finansową niezależność w sytuacji, kiedy np. - potrzebujesz nowych-mebli, kuchenki lub jeżeli po raz pierwszy rozpoczynasz niezależne życie (zob. wyjaśnienia poniżej);
• lub staranie się o pożyczkę kryzysową w celu pokrycia kosztów utrzymania do czasu otrzymania zasiłków.
Zapomoga finansowa dla osób opuszczających zakład karny (Discharge Grant) to świadczenie wypłacane
maksymalizacja dochodów
skazanym ,w dniu opuszczenia zakładu karnego, przez służbę więzienną. celem wypłaty świadczenia jest upewnienia się, że osoby te nie są pozbawione środków do życia bezpośrednio po ich zwolnieniu z więzienia. kwota zapomogi zbliżona jest do kwoty tygodniowego zasiłku dla osób aktywnie poszukujących pracy i wypłacana jest - w dwóch stawkach: • stawka standardowa płatności stosowana jest, jeżeli
w czasie zwolnienia z zakładu karnego masz adres zamieszkania;
• wyższa stawka płatności stosowana jest, jeżeli po zwolnieniu z zakładu karnego musisz znaleźć i zapewnić sobie zakwaterowanie oraz zapłacić za nie.
możesz uzyskać pomoc personelu Zespołu ds. opieki nad osadzonymi - ubiegając się o zapomogę finansową na kilka tygodni przed zwolnieniem z zakładu karnego.
Zapomoga socjalna (community care Grant) to wiadczenie przeznaczone na nabycie niezbędnych artykułów i mająca na celu promowanie opieki środowiskowej oraz niezależnego trybu życia. Zapomoga jest bezzwrotna.
Kto może się o nią ubiegać?Zasiłki kwalifikujące do uzyskania powyższej zapomogi to dodatek emerytalny (pension credit), zasiłek dla osób o niskich dochodach (income support), renta w oparciu o dochód z tytułu niezdolności do pracy (income-related employment and support allowance) oraz zasiłek dla osób o niskich dochodach aktywnie poszukujących pracy (income-based job seekers allowance), Jeżeli oczekujesz, że po zwolnieniu z zakładu karnego będziesz pobierać jeden z kwalifikujących zasiłków,to możesz ubiegać się o zapomogę socjalną na sześć tygodni przed terminem
ma
ks
ym
al
iZa
cj
a d
oc
ho
dó
w
ma
ks
ym
al
iZa
cj
a d
oc
ho
dó
w
1110
zwolnienia. możesz ubiegać się o odzież i artykuły, które będziesz potrzebować do niezależnego życia.wniosek o zapomogę można złożyć w dowolnym terminie po zwolnieniu z zakładu karnego. należy pamiętać, że nie można ubiegać się o tę samą zapomogę w ciągu 28 dni od daty złożenia poprzedniego wniosku.
Pożyczka kryzysowa to podlegająca zwrotowi, bezprocentowa pożyczka udzielana w nagłych sytuacjach.
Kto może się o nią ubiegać?o pożyczkę kryzysową może ubiegać się każda osoba powyżej 16 roku życia włącznie, która nie posiada wystarczających środków na zaspokojenie bezpośrednich, krótkotrwałych potrzeb. do jej otrzymania nie jest konieczne pobieranie zasiłków. pożyczka musi być przeznaczona na pilne wydatki powstałe w nagłych wypadkach lub w wyniku nieszczęścia. istnieje też warunek, że jej nieudzielenie może spowodować, że zdrowie lub bezpieczeństwo twoje (lub twojej rodziny) poważnie ucierpi lub zostanie wystawione na ryzyko). Pożyczka kryzysowa może także zostać przyznana w celu - opłaty z góry czynszu płatnego prywatnemu właścicielowi nieruchomości, a także w sytuacji, kiedy osobie otrzymującej pożyczkę przyznano zapomogę socjalną po pobycie w zakładzie opiekuńczym lub domu opieki.
Pożyczka okolicznościowa (budgeting loan) to podlegająca zwrotowi, bezprocentowa pożyczka na nabycie niezbędnych artykułów, takich jak:• meble i artykuły gospodarstwa domowego;• odzież i obuwie;• płatny z góry czynsz i/lub koszty przeprowadzki w celu
zabezpieczenia nowego zakwaterowania;
ma
ks
ym
al
iZa
cj
a d
oc
ho
dó
w
ma
ks
ym
al
iZa
cj
a d
oc
ho
dó
w
Porady dotyczące zasiłków
1. ubiegaj się o zasiłki tak szybko jak jest to możliwe, aby nie stracić pieniędzy.
2. formularze wniosków o przyznanie zasiłków mogą być długie i skomplikowane. jeżeli nie rozumiesz jakichkolwiek pytań, poproś o pomoc.
1312
• naprawy, utrzymanie i zabezpieczenie domu;• a także wydatki związane z poszukiwaniem i powrotem
do pracy.
do otrzymania pożyczki okolicznościowej kwalifikują się osoby pobierające jeden z poniższych zasiłków przez okres co najmniej 26 tygodni:• dodatek emerytalny (pension credit);• zasiłek dla osób o niskich dochodach (income support);• zasiłek dla osób o niskich dochodach aktywnie
poszukujących pracy (income based job seekers’ allowance);
• lub rentę w oparciu o dochód z tytułu niezdolności do pracy (income-Related employment and support allowance).
Jeżeli potrzebujesz pomocy w wypełnianiu formularzy, pisaniu pism do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (Social Security Agency) lub umawianiu się na spotkania, skontaktuj się przed zwolnieniem z zakładu karnego z personelem Zespołu ds. Opieki nad Osadzonymi (OMU) lub Stowarzyszenia na rzecz Opieki i Resocjalizacji Przestępców (Northern Ireland Association for the Care and Resettlement of Offenders - NIACRO).
3. kiedy ktoś z toba kontaktuje się telefonicznie lub osobiście w sprawie zasiłków, zapisz datę, godzinę oraz imię i nazwisko tej osoby.
4. jeżeli nie masz rachunku bankowego, to go otwórz, aby zasiłki mogły być wpłacane na rachunek.
5. jeżeli twoja sytuacja ulegnie zmianie, np. jeżeli podejmiesz pracę, poinformuj o tym odpowiednią instytucję, która odpowiada za wypłatę twoich zasiłków, np. Zakład ubezpieczeń społecznych (social security agency), urząd mieszkalnictwa komunalnego w irlandii północnej (northern ireland housing executive) lub urząd skarbowy (hm Revenue and customs). Zanotuj z kim i kiedy rozmawiałeś. dobrze jest informować o zmianach wszystkie instytucje, aby upewnić się, że otrzymujesz odpowiednią kwotę zasiłku.
6. jeżeli sądzisz, że dokonano nadpłaty zasiłku, sprawdź to w odpowiedniej instytucji. konieczność zwrotu pieniędzy może spowodować problemy w okresie późniejszym oraz możesz zostać oskarżony o oszustwo.
7. jeżeli rozważasz zamieszkanie z partnerem, sprawdź jaki to będzie miało wpływ na pobierane przez ciebie zasiłki.
8. poproś o pokwitowanie osobistego doręczenia wszelkich formularzy i dokumentów stanowiących dowody dla potrzeb twojego wniosku.
9. czasami może wystąpić opóźnienie w wypłacie zasiłku lub może zostać wypłacona nieprawidłowa jego kwota.
10. jeżeli jesteś niezadowolony z decyzji dotyczącej wypłaty zasiłku i chcesz się odwołać lub złożyć skargę, zasięgnij porady w niacRo lub lokalnym ośrodku doradztwa.
• budżet to plan finansowy, ujmujący dochody i wydatki w obrębie gospodarstwa domowego.
• budżet pomaga kontrolować wydatki poprzez porównywanie wydatków planowanych z wydatkami rzeczywistymi.
• pomaga on stwierdzić, czy twoje dochody wystarczają na twoje potrzeby.
• budżet pomaga także w planowaniu celów, które chcesz osiągnąć.
Zalecenia i przeciwwskazania
Zalecenia• bądź ze sobą szczery określając jakie są twoje dochody i
wydatki.• jeżeli twoja sytuacja się zmieni, dokonaj przeglądu
budżetu, aby upewnić się, że nie żyjesz ponad stan.• sprawdź, czy przysługują ci zasiłki państwowe lub
płatności z tytułu ulg podatkowych i ubiegaj się o nie.
Przeciwwskazania• nie odkładaj spraw finansowych na jutro.• nie nadwyrężaj budżetu wydając więcej niż cię stać.• jeżeli popadłeś w długi, nie ignoruj tego problemu.
Zasięgnij specjalistycznego doradztwa.
Jak opracować budżet
• używaj kwot tygodniowych lub miesięcznych. nie mieszaj ich.
• w celu przeliczenia płatności tygodniowych na miesięczne, pomnóż płatność tygodniową przez 52, a następnie podziel wynik przez 12. mnożenie przez 4 może dać niedokładny wynik,
• w celu przeliczenia płatności miesięcznych na tygodniowe, pomnóż płatność miesięczną przez 12, a następnie podziel wynik przez 52,
• podaj kwoty, które są realistyczne. spójrz na wcześniejsze rachunki lub wyciągi, a jeżeli nie są one dostępne, pamiętaj, że lepiej jest podawać przybliżone kwoty niż je całkowicie pomijać.
• Rozpocznij od sporządzenia przybliżonego budżetu na brudno, a następnie popraw go tyle razy, ile będzie to konieczne.
• nie zapominaj o wliczeniu do budżetu kar i grzywien.• nie zapominaj o kosztach dojazdów przy odwiedzinach
u rodziny, dojazdach do pracy, do sklepów itd.• do obliczenia włącz spłaty pożyczek i spłaty za zakupy z
katalogów.• do obliczenia włącz kwoty wydatków w nagłych
sytuacjach, takich jak awarie sprzętu i inne większe wydatki, np. wydatki świąteczne lub związane z urodzinami.
• dokładne kwoty sprawią, że budżet będzie dokładny, lecz w razie braku pewności co do kwoty, lepiej jest podać przybliżona kwotę niż ją pominąć
pl
an
ow
an
ie b
ud
że
tu
pl
an
ow
an
ie b
ud
że
tu
p lanowanie budżetu
1514
Opłaty za media
opłaty za elektryczność, olej opałowy, gaz lub węgiel mogą być wysokie.można jednak je zmniejszyć kilkoma sposobami:• możesz zmienić dostawcę elektryczności lub gazu. warto
to uczynić, jeżeli w rezultacie zmiany dostawcy możesz zaoszczędzić;
• porównaj ceny oleju opałowego i węgla;• rozważ poproszenie dostawcy elektryczności lub gazu
o zainstalowanie licznika przedpłatowego będziesz miał w ten sposób kontrolę nad wydatkami za gaz lub elektryczność;
• jeżeli masz problem z elektrycznością, gazem lub węglem, którego nie możesz rozwiązać z dostawcą, skontaktuj się z Radąkonsumenta (ccni), gdyż może ona wystąpić w twoim imieniu i zbadać sprawy. (Zob. dane kontaktowe organizacji na str. 40).
Rada konsumenta posiada szereg przewodników zatytułowanych „Switch On”, które zawierają informacje na temat porównywania dostawców energii, zmiany dostawców energii dokonywania płatności, i sposoby na zwiększanie energooszczędności domu. przewodniki
DOCHÓD TYGODNIOWY MIESIECZNYZasiłek dla osób o niskich dochodach (income support) / Zasiłek dla osób aktywnie poszukujących pracy (jobseeker’s allowance)Renta z tytułu niezdolności do pracy (employment and support allowance)Zasiłek mieszkaniowy (housing benefit)Renta inwalidzka (dla)/Zasiłek -opiekuńczy (aa)płatności z tytułu ulg podatkowych (tax credits)Zasiłek na dziecko (child benefit)wynagrodzenieinnedochód oGółem
WYDATKI TYGODNIOWO MIESIECZNIEczynsz/spłata kredytu hipotecznego-podatek lokalnyelektrycznośćGazolej opałowytelefon komórkowy/stacjonarnywydatki na żywność/domowepapierosyabonament telewizyjnywydatki na transport/bilety autobusowewydatki na odzieżczasopismaGrzywny i karypożyczkikarty płatniczeoszczędnościinnewydatki oGółem dochód ogółem (minus) wydatki ogółem = (równa się) pozostała kwota pieniędzy
pl
an
ow
an
ie b
ud
że
tu
pl
an
ow
an
ie b
ud
że
tu
Opracowywanie budżetu dokładne odnotowywanie codziennych wydatków w kalendarzu pomoże -ci w gospodarowaniu pieniędzmi oraz pokaże ile w rzeczywistości wydajesz. Rada konsumenta północnej irlandii(northern ireland consumer council - ccni) opublikowała Kalendarz Wydatków i Plan Budżetu, ktory ci w tym pomoże. skontaktuj się z Radą konsumenta w celu uzyskania bezpłatnego egzemplarza publikacji. (Zob. dane kontaktowe organizacji na str. 40.)
1716
pl
an
ow
an
ie b
ud
że
tu
pl
an
ow
an
ie b
ud
że
tu
dostępne są na stronie internetowej Rady konsumenta: www.consumercouncil.org.uk , a ich egzemplarz można także uzyskać dzwoniąc pod numer 0800 121 6022. (Zob. dane kontaktowe organizacji na str. 40).
Sposoby na podreperowanie domowego budżetu
Gdziekolwiek mieszkasz i jakikolwiek jest twój styl życia, utrzymanie domu jest kosztowne.poniżej znajdują się ogólne porady pozwalające na zmniejszenie wydatków i trzymanie budżetu pod kontrolą:• pobieraj wszystkie zasiłki i płatności z tytułu ulg
podatkowych, które ci się należą;• zorientuj się w cenach za usługi, takie jak telefon,
telewizja, internet i elektryczność. dostawcy tych usług konkurują ze sobą w przedstawianiu klientom korzystnych ofert, i może się okazać, że zaoszczędzisz pieniądze przez zmianę dostawcy;
• lokalna biblioteka powinna mieć dostęp do internetu (który może być bezpłatny) orazkilku stron internetowych, które pozwolą ci sprawdzić, czy nie przepłacasz za usługi;
• możesz również zmniejszyć rachunki poprzez stosowanie żarówek energooszczędnych oraz wyłączanie urządzeń takich jak telewizor czy odtwarzacze płyt dVd, zamiast zostawiania ich w trybie czuwania;
1918
• przed kupnem żywności, zrób listę zakupów i się jej trzymaj. jeżeli zauważysz specjalne oferty lub oferty ‘2 za 1’, upewnij się, że nie kupujesz więcej niż potrzebujesz, aby w rezultacie nie marnować żywności. dobrze jest również szukać tańszych marek, np. produktów własnej marki supermarketu, co pozwala zaoszczędzić na zakupach;
pamiętaj, że gotowe posiłki oraz dania na wynos są zwykle droższe niż posiłki przygotowywane w domu;
• spróbuj też rzucić palenie! nałogowe palenie 20 papierosów dziennie kosztuje około £2,000 rocznie.
po
ży
cZ
an
ie p
ien
ięd
Zy
po
ży
cZ
an
ie p
ien
ięd
Zy
pożyczanie pieniędzy
2120
istnieją różne sposoby uzyskania pożyczki na krótki i długi okres. upewnij się, że wybierzesz sposób, który najbardziej odpowiada twojej sytuacji. do sposobów tych zalicza się:
Korzystanie z kredytu w rachunku bieżącym formą pożyczki jest korzystanie z limitu kredytowego w rachunku bieżącym. ważne jest, abyś odpowiednio gospodarował swoimi pieniędzmi - inaczej ryzykujesz wstrzymanie tej usługi lub obciążenie rachunku dodatkowymi kosztami w przypadku przekroczenia limitu kredytowego. możesz poprosić swój bank lub oszczędnościową kasę mieszkaniową o przyznanie limitu kredytowego. taka usługa może znajdować się w ofercie konkretnych rachunków bieżących. bank lub oszczędnościowa kasa mieszkaniowa określi kwotę, którą będziesz mógł pożyczyć (zwaną limitem kredytowym). podobnie jak to jest w przypadku innych pożyczek, za korzystanie z kredytu będziesz obciążony odsetkami. bank lub oszczędnościowa kasa mieszkaniowa poinformuje cię o wysokości odsetek;
Pożyczki dla osób fizycznych: pożyczki dla osób fizycznych są korzystniejszą formą-pożyczania większych kwot pieniędzy na dłuższy okres. koszt pożyczki zależy od tego, czy jest ona zabezpieczona, czy też nie;
Pożyczka zabezpieczona: pożyczka zabezpieczona wymaga posiadania majątku np. nieruchomości lub samochodu, którego możesz użyć jako jej zabezpieczenia. jeżeli
nie będziesz w stanie spłacić pożyczki, pożyczkodawca będzie mógł sprzedać zabezpieczenie i odzyskać w ten sposób pożyczone pieniądze. oprocentowanie pożyczki zabezpieczonej może być niższe, lecz możesz być obciążony dodatkowymi opłatami;
Pożyczka niezabezpieczona: pożyczkodawca nie potrzebuje gwarancji pożyczki w postaci nieruchomości lub samochodu, lecz zgodnie z prawem musisz pożyczkę spłacić. w celu odzyskania pieniędzy pożyczkodawca może wszcząć przeciwko tobie postępowanie sądowe, co może pociągnąć za sobą znaczne koszty, a także niekorzystnie wpłynąć na klasyfikację twojej zdolności kredytowej. w skrajnych sytuacjach może to spowodować utratę domu.
Karty kredytowe, sklepowe karty kredytowe i kredyt sklepowy
Karta kredytowa: stanowi formę pożyczki oraz można nią płacić za towary i usługi, zamiast używać gotówki czy czeków. o kartę kredytową możesz ubiegać się w banku lub oszczędnościowej kasie mieszkaniowej, a także w niektórych większych sklepach. jeżeli twój wniosek zostanie przyjęty, wystawca karty kredytowej przyzna ci limit kredytu, określający kwotę, którą możesz wydać. kredyt oznacza, że możesz dzisiaj dokonać zakupu, a zapłacić za niego jutro. jeżeli pod koniec miesiąca nie spłacisz -całego salda na karcie kredytowej, to zostaniesz obciążony dodatkowymi kosztami.
Sklepowe karty kredytowe: sklepowe karty kredytowe są podobne do kart kredytowych. w celu uzyskania sklepowej karty kredytowej należy wypełnić wniosek i otrzymać przyznany limit kredytowy oparty na twojej zdolności
kredytowej. Z reguły ich oprocentowanie jest wyższe niż oprocentowanie innych form pożyczek. karty te można zwykle używać w wybranych sklepach lub sieci sklepów.
Kredyt sklepowy: kredyt sklepowy może być dobrym sposobem rozłożenia w czasie zapłaty za droższe towary, np. za meble lub sprzęt elektroniczny. kredyt sklepowy może przez dany okres czasu nie być oprocentowany, -jednakże jego całkowity koszt może być wyższy od innych form kredytowania.
Sprzedaż ratalna: jest to popularna metoda płatności za drogie towary, np. samochody, meble czy komputery. Zachowaj jednak ostrożność, ponieważ różni się ona od innych rodzajów kredytu. Zgodnie z umową o sprzedaży ratalnej, dzierżawisz dany towar, lecz masz opcję jego nabycia, jeżeli spłacisz wszystkie raty. do tego czasu towar nie należy do ciebie oraz nie wolno ci go modyfikować ani sprzedawać bez pozwolenia pożyczkodawcy. w czasie obowiązywania umowy będziesz odpowiedzialny za wszelkie uszkodzenia towaru-dlatego zawsze powinieneś sprawdzić, jakie są związane z tym ewentualne koszty i opłaty. jeżeli twoja sytuacja ulegnie pogorszeniu i nie będziesz w stanie spłacać rat na bieżąco, możesz wówczas stracić zarówno towar, jak i wpłacone dotychczas pieniądze.
Pożyczki pod zastaw wynagrodzenia (chwilówki)-
pożyczki pod zastaw wynagrodzenia to krótkoterminowe pożyczki udzielane po dostarczeniu poświadczenia dochodów. stanowią one wypłatę gotówki na poczet oczekiwanej wypłaty lub zasiłków. można je uzyskać przez
po
ży
cZ
an
ie p
ien
ięd
Zy
po
ży
cZ
an
ie p
ien
ięd
Zy
2322
internet lub w parabankach znajdujących się na ulicach handlowych i przyznawane są one na okres do 31 dni.ich roczna stopa procentowa może wynosić ponad 1000%. w przypadku zaległości w spłacaniu pożyczki i przeniesieniu spłacania odsetek na kolejny cykl płatności, pożyczki te mogą okazać się bardzo kosztowne.
Inne formy pożyczania pieniędzy
jeżeli nie będziesz w stanie pożyczyć pieniędzy od głównych pożyczkodawców, np. banku, możesz skorzystać z innych metod pożyczania pieniędzy. należy jednak szczególnie uważać na nielegalnych pożyczkodawców, zwanych również lichwiarzami (szczegółowe informacje poniżej).pozostali licencjonowani pożyczkodawcy oferują zwykle pożyczki wyżej oprocentowane w porównaniu z pożyczkami oferowanymi przez banki czy oszczędnościowe kasy mieszkaniowe, ponieważ niosą one wyższe ryzyko niespłacenia ich przez niektórych pożyczkobiorców. stopy procentowe mogą się znacznie różnić, więc warto zorientować się, jakie są oferty. nie daj się zwieść internetowym ogłoszeniom, ponieważ niektóre pożyczki mogą okazać się bardzo kosztowne.możesz również uzyskać pożyczkę z funduszu socjalnego. pożyczki takie nie są oprocentowane, lecz trzeba je spłacić. Zasilą twój budżet jeżeli masz niskie dochody lub jesteś w sytuacji kryzysowej. dostępne są dwa rodzaje pożyczek: pożyczka kryzysowa oraz pożyczka okolicznościowa (szczegółowe informacje na ten temat znajdują się na początku rozdziału).
Spółdzielcze kasy oszczędnościowo-kredytowe spółdzielcze kasy oszczędnościowo-kredytowe należą do ich członków, są przez nich zarządzane oraz działają na ich rzecz. niektóre spółdzielcze kasy oszczędnościowo-kredytowe mogą ci udzielić pożyczki gdy tylko zostaniesz ich członkiem bądź udzielą pożyczki dopiero wówczas, kiedy udowodnisz, że potrafisz regularnie odkładać oszczędności. Roczna stopa oprocentowania takich pożyczek jest ograniczona przez prawo, dlatego często oferują one niższe oprocentowanie w porównaniu z innymi pożyczkami. spółdzielcze kasy oszczędnościowo-kredytowe mogą ci pomóc w gospodarowaniu pieniędzmi.
Pożyczki gotówkowe z obsługą w domu klienta pożyczki udzielane przez pożyczkodawców odwiedzających klientów w domu mogą okazać się kosztowne. jeżeli rozważasz wzięcie takiej pożyczki, powinieneś: • poprosić pożyczkodawcę o okazanie się licencją lub
innym upoważnieniem do prowadzenia działalności. jeżeli go nie posiada, oznacza to, że działa on w sposób niezgodny z prawem, dlatego nie powinieneś korzystać z jego usług;
• upewnij się, że kwota pożyczki, kwota do spłacenia a także sposoby i termin- spłaty są jasno określone;
• zapytaj jaki będzie całkowity koszt pożyczki;• upewnij się, że rozumiesz, co nastąpi, jeżeli nie będziesz
w stanie na bieżąco spłacać pożyczki,• zawsze upewniaj się, że pożyczkodawca odnotowuje
spłaty i podpisuje twoją książeczkę spłat.
po
ży
cZ
an
ie p
ien
ięd
Zy
po
ży
cZ
an
ie p
ien
ięd
Zy
2524
Nielegalni pożyczkodawcy (zwani również lichwiarzami)lichwiarze to nielicencjonowani pożyczkodawcy, którzy działają niezgodnie z prawem, oferując ci pożyczkę, kiedy nikt inny jej nie zaoferuje, ale: • spłata pożyczka będzie miała bardzo wysoką stopę
oprocentowania i może się okazać, że będzie ci ją trudno spłacać na bieżąco;
• możesz być zmuszony wziąć drugą pożyczkę, aby spłacić - pierwszą- i możesz stracić- kontrolę nad swoimi długami;
• -albo odzyskiwanie długów może odbywać się przy użyciu przemocy lub zastraszania;
unikaj pożyczania pieniędzy od nielicencjonowanych pożyczkodawców, a o tych, którzy się z tobą kontaktują poinformuj inspekcję handlową (trading standards) (zob. dane kontaktowe organizacji na str. 41).
Co to jest APR?
skrót apR (annual percentage Rate). oznacza roczną stopę oprocentowania. każdy oficjalny pożyczkodawca ma obowiązek poinformowania cię o rocznej stopie oprocentowania pożyczki. obliczana ona jest przez dodanie odsetek, które zostaną od ciebie pobrane w ciągu roku oraz wszelkich kosztów dodatkowych, np. opłat za udzielenie pożyczki. celem stosowania rocznej stopy oprocentowania jest ułatwienie porównania kosztów uzyskiwania pożyczek. np. roczna stopa oprocentowania w jednej firmie może wynosić 5%, a w innej 10%. należy pamiętać, że im niższa roczna stopa oprocentowania,
tym korzystniejsza dla ciebie (pożyczkobiorcy). dlatego też zachęca się do porównania ofert i rocznych stóp oprocentowania.
Pamiętaj:
• nie kupuj pod wpływem impulsu, kiedy zauważysz specjalne oferty lub zniżki;
• porównaj oferty i wybierz najlepszą z nich. czy możesz otrzymać ją po niższej cenie lub uzyskać tańszy kredyt w innym sklepie, katalogu czy u innego pożyczkodawcy?;
• oblicz rzeczywisty koszt zakupu na kredyt oraz sprawdź roczną stopę oprocentowania. jaka jest cena przy zakupie za gotówkę, a o ile wyższy będzie koszt przy zakupie na raty?;
• nie bierz pożyczki na okres dłuższy niż jest to konieczne. jak szybko możesz spłacić pożyczkę i na jaką miesięczną kwotę spłaty będzie cię stać?;
• sprawdź swój budżet, abyś wiedział, ile tak naprawdę jesteś w stanie spłacać. jeżeli coś nieoczekiwanie się zdarzy i np. będziesz musiał oddać samochód do naprawy lub kupić dzieciom nowe buty, czy nadal będziesz w stanie na bieżąco spłacać pożyczkę?;
• a także; przed podpisaniem umowy przeczytaj dokładnie jej warunki! na co dokładnie wyrażasz zgodę?
Uzyskiwanie raportu o własnej zdolności kredytowej
Zanim pożyczkodawca, np. bank, firma kredytowa lub sklep udzieli ci pożyczki, będzie chciał się upewnić,
po
ży
cZ
an
ie p
ien
ięd
Zy
po
ży
cZ
an
ie p
ien
ięd
Zy
2726
że jesteś w stanie zwrócić pożyczone pieniądze. w tym celu pożyczkodawca może skorzystać z informacji przechowywanych przez biura informacji kredytowej.
biura informacji kredytowej udzielają pożyczkodawcom szeregu informacji dotyczących potencjalnych pożyczkobiorców, na których to informacjach pożyczkodawcy opierają swoje decyzje. jeżeli jesteś osobą dorosłą mieszkającą w Zjednoczonym królestwie, to najprawdopodobniej twoje imię i nazwisko oraz twoje dane znajdują się w kartotekach przechowywanych przez jedno z trzech głównych biur informacji kredytowej:
1. Experian Limited;2. Equifax PLC;3. oraz Callcredit Limited.
udostępnione informacje mogą obejmować dane na temat twojej historii kredytowej. Zwane są one referencjami kredytowymi lub raportem o zdolności kredytowej.
pożyczkodawcy mogą cię poprosić o pozwolenie na kontakt z biurem informacji kredytowej celem uzyskania kopii raportu o twojej zdolności kredytowej. posiadanie dobrej historii kredytowej zwiększy twoje szanse na uzyskanie - kredytu, dlatego też informacje znajdujące się w raporcie o twojej zdolności kredytowej są bardzo ważne.
Informacje na Twój temat znajdujące się w posiadaniu biur informacji kredytowej obejmują:• twój adres. -akceptowany jest adres z listy wyborców,
która potwierdza, że mieszkasz pod adresem, który podajesz pożyczkobiorcy;
po
ży
cZ
an
ie p
ien
ięd
Zy
po
ży
cZ
an
ie p
ien
ięd
Zy
2928
• orzeczenia sądu oraz informacje o ogłoszeniu bankructwa;
• dane dotyczące dawnych i obecnych rachunków kredytowych
• oraz inne informacje dotyczące twojej zdolności kredytowej.
W jaki sposób mogę uzyskać kopię raportu o mojej zdolności kredytowej?Zgodnie z prawem, opierając się na ustawie o ochronie danych osobowych, możesz wystosować pismo do któregokolwiek z biur informacji kredytowej, prosząc o kopie raportu o swojej zdolności kredytowej. (Zob. dane kontaktowe organizacji na str. 42).
Jak najtaniej uzyskać kopie raportu o mojej zdolności kredytowej?• napisz pismo zawierające prośbę o kopię ustawowego
raportu o twojej zdolności kredytowej. każde z biur informacji kredytowej może pobrać opłatę w wysokości £2
• lub napisz e-mail zawierający prośbę o egzemplarz ustawowego raportu o twojej zdolności kredytowej. jeżeli posiadasz ważną kartę debetową lub kredytową,to za opłatą £2 możesz zamówić pojedynczy egzemplarz raportu o swojej zdolności kredytowej ze stron internetowych biur informacji kredytowej. możesz poprosić o przesłanie raportu pocztą lub zapoznać się z nim przez internet.
Co można zrobić jeżeli według Ciebie informacje znajdujące się w raporcie o Twojej zdolności kredytowej są niepoprawne?jeżeli uważasz, że niesłusznie odmówiono ci udzielenia kredytu z powodu błędów w danych biura informacji kredytowej, powinieneś uczynić jak następuje:Krok 1 – napisz pismo do biura informacji kredytowej. poproś o kopię twoich akt. Zgodnie z prawem informacje przechowywane na twój temat powinny być ścisłe i aktualneKrok 2 – jeżeli spotkasz się z odmową biura informacji kredytowej, napisz pismo do urzędu komisarza ds. przepływu informacji (zob. dane kontaktowe organizacji na str. 40).
os
Zc
Zę
dZ
an
ie p
ien
ięd
Zy
os
Zc
Zę
dZ
an
ie p
ien
ięd
Zy
3130
Krok 1: Planowanie budżetu pierwszym krokiem do oszczędzania jest odpowiednie planowanie budżetu. w tym celu musisz obliczyć niezbędne miesięczne wydatki. nie martw się, jeżeli zaczniesz od oszczędzania małych kwot nawet pięć funtów na miesiąc wkrótce się uzbiera w większą sumę. dokładnie przyjrzyj się wszystkim swoim miesięcznym wydatkom przy odrobinie wysiłku coś zawsze można ograniczyć.
Krok 2: Zmień sposób myślenianajlepszą strategią oszczędzania pieniędzy jest nauczenie się ‘przeczekania’, kiedy jesteś całkowicie przekonany, że musisz coś mieć. jest mało prawdopodobnym, że ta rzecz zniknie, i jeżeli odczekasz dobę lub nawet kilka dni, aby przemyśleć, czy naprawdę chcesz to mieć, to żądza posiadania tego często słabnie.
Krok 3: Postaw sobie celenajważniejsze jest, aby mieć jasną wizję tego co chcesz osiągnąć przez swoje starania. dla niektórych może to być wyjazd na urlop, a dla innych zakup czegoś, co zawsze chcieli mieć. czasami celem jest bezpieczeństwo i świadomość tego, że nie nadwyręża się budżetu oraz można pozwolić sobie na nagłe wydatki. prawdopodobnie celów jest tyle, ile jest stylów życia, dlatego możesz zaoszczędzić więcej pieniędzy. najlepiej jest nigdy nie tracić celu oszczędzania pieniędzy z pola widzenia.
Planowanie na wypadek nieoczekiwanych sytuacjinawet jeżeli jesteśmy bardzo dobrzy w planowaniu wydatków, to życie na swój sposób stwarza nieoczekiwane sytuacje. na przykład może zaistnieć konieczność wymiany lub naprawy czegoś lub konieczny może być dodatkowy wydatek z powodu nagłej sytuacji. każdy z tych przypadków
oszczędzanie pieniędzy przy uzyskiwaniu niskich dochodów jest trudne, lecz suma małych oszczędności może szybko rosnąć. Zamiast przechowywać oszczędności w domu, warto pomyśleć o oszczędzaniu w sposób bardziej formalny. twoje pieniądze będą bardziej bezpieczne i nie będzie cie kusiło, aby je „pożyczyć”. posiadana przez ciebie kwota oszczędności również wzrośnie, ponieważ bank lub oszczędnościowa kasa mieszkaniowa zapłaci ci - odsetki, tzn. w zamian za powierzenie im swoim oszczędności otrzymasz dodatkowe pieniądze.
Jak odkładać więcej oszczędności
nie zawsze jest łatwo odłożyć gotówkę i wpłacić ją na rachunek oszczędnościowy. pierwszym -krokiem ku temu jest nauczenie się planowania budżetu. prawie każdy mógłby skorzystać z odkładania większych oszczędności, lecz wiele osób twierdzi, że nie zostaje im wystarczająca ilość pieniędzy, aby wpłacić je na rachunek oszczędnościowy. dlatego też zmiana sposobu myślenia na temat oszczędności i wydatków, a także nauka planowania budżetu mogą sprawić, że wpadniesz na pomysł, w jaki sposób zaoszczędzić i odłożyć trochę pieniędzy na gorsze czasy.
oszczędzanie pieniędzy
może stworzyć problemy budżetowe, dlatego dobrze jest zaoszczędzić trochę pieniędzy, aniżeli wydawać wszystko, co się posiada. warto też pomyśleć o dodatkowych wydatkach na sfinansowanie np. świąt bożego narodzenia, urodzin i wakacji.
możesz otworzyć rachunek oszczędnościowy w oszczędnościowej kasie mieszkaniowej, banku lub urzędzie pocztowym, albo możesz postawić na oszczędności w spółdzielczej kasie oszczędnościowo-kredytowej.
Spółdzielcze kasy oszczędnościowo-kredytowe są świetnym rozwiązaniem dla osób uzyskujących niskie dochody. są to społeczne spółdzielnie oszczędnościowo-kredytowe, których członkowie zbierają swoje oszczędności, aby udzielać sobie nawzajem pożyczek i pomóc w prowadzeniu kasy oszczędnościowo-kredytowej. aby zacząć oszczędzać pieniądze w spółdzielczej kasie oszczędnościowo-kredytowej, musisz zostać jej członkiem, w zamian za co otrzymasz tzw. dywidendę. -jest to dodatkowa kwota pieniędzy, podobnie jak odsetki, którą zwykle otrzymujesz raz do roku, przez co wzrasta suma twoich oszczędności.
Oszczędnościowy rachunek gwiazdkowy organizacje takie jak urząd pocztowy starają się zapewnić klientom pewną i wygodną metodę oszczędzania na święta bożego narodzenia, aby uniknąć popadania w długi. Zostając członkiem klubu gwiazdkowego otrzymasz kartę pozwalającą na szybkie i łatwe deponowanie pieniędzy minimalnie £5, a maksymalnie £500, z rocznym limitem wynoszącym £1000.
os
Zc
Zę
dZ
an
ie p
ien
ięd
Zy
os
Zc
Zę
dZ
an
ie p
ien
ięd
Zy
3332
posiadacze kart mogą mieć dostęp do swoich pieniędzy w okresie od 1 listopada do 31 stycznia każdego roku. kartą można płacić za artykuły nabywane w różnych znanych sklepach.
przed -przystąpieniem do jakiegokolwiek programu oszczędności, upewnij się że jest on bezpieczny.
• zapytaj firmę, w jaki sposób pieniądze zostaną zabezpieczone, np. czy nadal będziesz miał dostęp do swoich oszczędności jeżeli twoja karta lub książeczka oszczędnościowa zaginie lub ulegnie zniszczeniu;
• zapytaj firmę, czy ma ważne ubezpieczenie chroniące oszczędzających w razie bankructwa firmy;
• a także poproś firmę o kopię warunków umowy i dokładne je przeczytaj.
długi mają tendencję do wzrostu, a ich niespłacanie może mieć poważne konsekwencje. dlatego tez ważne jest, aby jak najszybciej stawić im czoła. Zanim stracisz kontrolę nad wydatkami i przerodzą się one w długi, możesz postarać się ograniczyć swoje wydatki przez krótki okres czasu. czy jest coś, bez czego możesz się obejść, np. papierosy czy telewizja satelitarna? jeżeli masz mały dług, postaraj się nie wydawać pieniędzy na rzeczy, które nie są konieczne, a wówczas będziesz w stanie szybko spłacić dług, zanim zostaniesz obciążany zbyt wysokim oprocentowaniem.
Jak uporać się z długami
1. Zrób listę wszystkich swoich długów.2. spójrz na plan swojego budżetu i sprawdź, czy masz
dodatkowe środki, które możesz przeznaczyć na spłatę długów.
3. nadaj długom priorytet. oznacza to stwierdzenie, które długi należy spłacić w pierwszej kolejności. jest to ważne, ponieważ niespłacanie pewnych długów stwarza większe problemy niż niespłacanie innych. jeżeli np. nie płacisz rachunków domowych, odcięta może zostać dostawa gazu lub elektryczności, natomiast jeżeli nie płacisz abonamentu telewizyjnego, to możesz pójść do więzienia.
długi, z którymi należy najpierw się uporać nazywane są długami priorytetowymi. obejmują one:
• abonament telewizyjny;• zaległy czynsz lub spłatę hipoteki;• podatek lokalny;• rachunki za gaz i elektryczność;• grzywny zasądzone przez sądy magistrackie;• alimenty;• a także płatności wynikające z umowy sprzedaży
ratalnej;4. skontaktuj się z każdym, komu jesteś dłużny pieniądze
i wyjaśnij, że popadłeś w długi. następnie wynegocjuj sposoby ich spłaty.
5. skontaktuj się z lokalnym ośrodkiem doradztwa (advice centre). (Zob. dane kontaktowe organizacji na str. 37).
6. nie ulegaj pokusie pożyczania pieniędzy, aby postarać się spłacić długi, zasięgnij najpierw porady.
7. po opracowaniu planu spłaty długów priorytetowych, zajmij się pozostałymi długami (niepriorytetowymi).
sposób uporania się z długami zależy od tego, czy masz dodatkowe pieniądze, aby te długi spłacić. jeżeli je masz, to postaraj się dojść z wierzycielem do porozumienia i zamrozić odsetki naliczane do twojego długu. oznacza to, że dług przestanie rosnąć i będziesz mógł go stopniowo, co miesiąc, spłacać.
organizacje doradcze mogą omówić z tobą dostępne opcje i pomóc ci w rozmowach z osobami, wobec których masz długi. mogą tez objaśnić najlepsze opcje postępowania, jeżeli nie masz żadnych dodatkowych pieniędzy na spłatę długów.
Pamiętaj!Nie czuj się winny. Wiele osób ma ten sam problem. Nie jesteś sam.
Ra
dZ
en
ie s
ob
ie Z
Za
dł
uż
en
iem
Ra
dZ
en
ie s
ob
ie Z
Za
dł
uż
en
iem
Radzenie sobie z zadłużeniem
3534
ubezpieczenie wykupuje się, aby zabezpieczyć cie na wypadek nieoczekiwanej straty finansowej, wynikającej np. z doznanego urazu, choroby lub zniszczenia mienia lub własności. do najbardziej popularnych rodzajów ochrony ubezpieczeniowej należą:• ubezpieczenie samochodu: prowadzenie pojazdu
mechanicznego bez ubezpieczenia jest nielegalne, więc stanowi ono priorytet, jeżeli rozważasz prowadzenie pojazdu;
• ubezpieczenia mienia: obejmuje ono mienie ruchome w twoim domu, a mianowicie meble, telewizor itp., które ubezpieczone są na wypadek kradzieży lub powodzi. jeżeli wynajmujesz dom, to zwykle sam musisz płacić za tego rodzaju ubezpieczenie;
• ubezpieczenie budynku: większość osób posiadających nieruchomości posiada ubezpieczenie budynku. oznacza to, że w przypadku np. pożaru czy powodzi, firma ubezpieczeniowa wypłaci ci pewną kwotę w celu naprawy szkody. jeżeli wynajmujesz dom, ubezpieczenie budynku jest opłacane przez właściciela domu;
• ubezpieczenie na życie: niektórzy wykupują ubezpieczenie na życie, co oznacza, że w razie ich śmierci bliska im osoba, np. mąż, żona lub dziecko otrzyma pewną kwotę pieniędzy na dalsze życie.
Na czym polega ubezpieczenie
ubezpieczenie może wydawać się skomplikowane, lecz podstawowe zasady- są w miarę proste:• firma ubezpieczeniowa oblicza prawdopodobieństwo
wystąpienia wypadku lub ryzyka innego zdarzenia oraz koszty niezbędne do naprawy szkód;
• wyliczenia służą do ustalenia wysokości stawki ubezpieczenia.
jest to kwota, którą płacisz w zamian za ubezpieczenie w razie wypadku lub innego zdarzenia. koszt ubezpieczenia jest rozłożony na okres roku, więc stawki płacisz co miesiąc;
• jeżeli zdarzy się szkoda, na wypadek której się ubezpieczyłeś, to zgłaszasz ją firmie ubezpieczeniowej, a firma wypłaca ci ustaloną kwotę.
Porady dotyczące wykupowania ubezpieczenia:ważne jest, aby zorientować się, jacy agenci i firmy ubezpieczeniowe są na rynku. nie wykupuj ubezpieczenia po otrzymaniu pierwszej wyceny.1. Zanim podpiszesz polisę ubezpieczeniową, upewnij się,
że rozumiesz jej warunki.2. wpłacaj składki na bieżąco, abyś nie stracił
ubezpieczenia.3. jeżeli masz skargę dotyczącą ubezpieczenia, poinformuj
o niej firmę ubezpieczeniową. jeżeli nadal nie jesteś zadowolony, skontaktuj się z Rzecznikiem praw obywatelskich ds. finansów, który bezpłatnie pomoże ci rozwiązać problem. (Zob. dane kontaktowe organizacji na str. 40).
ub
eZ
pie
cZ
en
ie
ub
eZ
pie
cZ
en
ie
ubezpieczenie
3736
Ważne informacje dotyczące ubezpieczenia dla osób karanych i ich rodzin
kiedy ubiegasz się o ubezpieczenie jako osoba karana, musisz podać informacje dotyczące niezatartych skazań za przestępstwa. należy to uczynić, nawet gdy wniosek nie wymaga podania takich informacji – nie podanie ich stanowi naruszenie prawa. chociaż możesz odczuwać, że nadal jesteś w ten sposób karany za popełnione przestępstwo, to ważne jest, aby wpisać je we wniosku. jeżeli nie podasz informacji dotyczących niezatartych wyroków skazujących, a złożysz roszczenie ubezpieczeniowe, może się okazać, że firma nie zapłaci ci odszkodowania.
kopię polisy ubezpieczeniowej należy zachować jako dowód udzielenia informacji na temat wszystkich niezatartych skazań za przestępstwa.
jeżeli chciałbyś uzyskać pomocy w tym zakresie, niacRo oferuje telefoniczne porady dotyczące ujawniania informacji o przestępstwach (disclosure
advice line). (Zob. dane kontaktowe organizacji na str. 38).
szersze informacje na temat firm oferujących usługi ubezpieczeniowe możesz uzyskać ze stowarzyszenia ubezpieczycieli brytyjskich (association of british insurers). (Zob. dane kontaktowe organizacji na str. 40).
informacje na temat firm oferujących ubezpieczenie osobom, które mają niezatarte wyroki skazujące możesz otrzymać w krajowym stowarzyszeniu Resocjalizowanych przestępców unlock (the national association of Reformed offenders). (Zob. dane kontaktowe organizacji na str. 40).
ub
eZ
pie
cZ
en
ie
ub
eZ
pie
cZ
en
ie
3938
Więcej informacji na temat ubezpieczeń
Rada konsumenta opublikowała dwa poradniki pomagające konsumentom porównać oferty- polis ubezpieczeniowych. Zatytułowane one są:• „driving down the cost of car insurance” („Zmniejszanie
kosztów ubezpieczenia samochodu”).• oraz „home contents insurance” („ubezpieczanie
mienia”). oba poradniki są dostępne na stronie internetowej Rady
konsumenta lub poprzez kontakt telefoniczny. (Zob. dane kontaktowe organizacji na str. 40).
ka
Rt
a o
by
wa
te
ls
ka
ka
Rt
a o
by
wa
te
ls
ka
4140
Do czego jest mi potrzebna Karta Obywatelska?wiele organizacji musi się upewnić co do - twojego wieku lub tożsamości. używanie karty obywatelskiej nie jest obowiązkowe, lecz może znacznie ułatwić ci , szczególnie w przypadku braku paszportu lub prawa jazdy, dostęp do towarów i usług, z których masz prawo korzystać.
Gdzie mogę używać Karty Obywatelskiej?karty obywatelskie honorowane są na terenie całego kraju w:supermarketach, sklepach monopolowych, kioskach, stacjach paliw, barach, klubach, centrach gier, kinach, bankach, liniach lotniczych itp.
Kto może ubiegać się o wydanie Karty Obywatelskiej? każdy może uzyskać kart obywatelską: niemowlęta, dzieci oraz dorośli. jeżeli jesteś w wieku poniżej 16 lat, to potrzebujesz zgody rodziców na jej wydanie.
Jak ubiegać się o wydanie Karty Obywatelskiej?formularz podania możesz uzyskać w większości supermarketów, sklepów spożywczo-przemysłowych, monopolowych, urzędów pocztowych i kiosków.możesz również pobrać wniosek ze strony www.citizencard.com, wypełnić go oraz odesłać do citizencard łącznie z opłatą.
karta obywatelska
Ile kosztuje wydanie Karty Obywatelskiej? standardowa opłata wynosi £15 (karta jest wysyłana w ciągu trzech tygodni). opłata za pilny wniosek wynosi £30 (karta jest zwykle wysyłana w ciągu jednego dnia roboczego od otrzymania wniosku).
Bankructwo - prawny sposób umorzenia długów, na spłacenie których cie nie stać.
Biuro informacji kredytowej - firma przechowująca informacje dotyczące twojej historii kredytowej. w każdej chwili możesz ubiegać się o uzyskanie takich informacji, natomiast wierzyciel może starać się o ich udzielenie tylko wówczas, gdy złożysz wniosek o przyznanie ci kredytu.
Dług - pieniądze, które jesteś dłużny.
Dług niepriorytetowy - dług, którego wierzyciel nie ma dodatkowych praw jego odzyskania w przypadku braku terminowej spłaty, np. dług wynikający z pożyczki, korzystania z karty kredytowej, limitu kredytowego na koncie itp.
Dług priorytetowy - dług, którego niespłacenie grozi utratą domu (czynsz lub hipoteka), samochodu (sprzedaż ratalna), wolności (zasądzone grzywny, podatek lokalny) lub zaprzestaniem dostawy niezbędnych usług (gaz, elektryczność).
Dłużnik - osoba, która jest dłużna pieniądze.
Dochód - pieniądze regularnie wpływające do budżetu gospodarstwa domowego.
Firma windykacyjna - firma wynajmowana do odzyskiwania długów. Zakres praw firmy windykacyjnej nie jest jednak większy niż zakres praw wierzyciela.
sł
ow
nik
po
ję
ć
sł
ow
nik
po
ję
ć
s łownik pojęć
4342
Karta debetowa - działa na zasadzie elektronicznego czeku. kiedy płacisz kartą debetową, pieniądze są automatycznie pobierane z twojego rachunku.
Karta gotówkowa (bankomatowa) - plastikowa karta pozwalająca na pobieranie pieniędzy z rachunku w bankomatach, oddziałach banku lub oszczędnościowej kasy mieszkaniowej lub w ramach usług wypłaty gotówkowej np. przy kasach w supermarketach.
Kod bankowy – numer składający się z sześciu cyfr, podany zwykle jako trzy pary cyfr, np. 12-34-56. wskazuje on na bank i oddział, w którym znajduje się rachunek.
Kredyt - pieniądze pożyczone w oparciu o umowę spłaty pożyczki.
Kredyt na rachunku bieżącym - usługa pozwalające na wydatki przekraczające stan pokrycia na koncie bankowym.
Nieuregulowanie płatności - ma miejsce, kiedy nie dokonasz ustalonej płatności.
Oprocentowanie - koszt pożyczania pieniędzy. np. jeżeli pożyczysz £100, a oprocentowanie wynosi 10%, wówczas spłata pożyczki będzie wynosić £110, a kwota oprocentowania £10.
Polecenie zapłaty - sposób płacenia rachunków z rachunku bankowego, np. firmom takim jak power ni. pieniądze są automatycznie pobierane z twojego rachunku w ustalonych terminach.
Polecenie zapłaty - sposób płacenia za rachunki środkami z konta bankowego. bank automatycznie dokonuje płatności z twojego rachunku na rzecz określonej firmy w ustalonych terminach.
Poręczyciel - osoba, która będzie musiała spłacić- twój dług, jeżeli ty go nie spłacisz.
Saldo - całkowita ilość środków na rachunku lub kwota, którą jesteś dłużny bankowi w przypadku przekroczenia pokrycia na koncie bankowym.
Sprawozdanie finansowe - lista wszystkich dochodów oraz wydatków, łącznie z zadłużeniem.
Sprzedaż ratalna - umowa, zgodnie z którą nie jesteś właścicielem towaru dopóki nie spłacisz ustalonego kredytu. jest powszechnie stosowana przy zakupie samochod ów.
Ubezpieczenie spłaty zadłużenia - polisa ubezpieczeniowa wykupowana czasami przy uzyskaniu pożyczki, karty kredytowej lub zawarciu innej umowy finansowej. może ona ubezpieczać na wypadek choroby, wypadku lub zwolnienia z pracy. większość osób ubezpiecza się nieświadomie, dlatego należy sprawdzić, czy ubezpieczenie to zostało wykupione.
Umorzenie (długu) - sytuacja, w której wierzyciel przestaje domagać się zwrotu długu. dług może nadal figurować w twojej historii kredytowej, lecz nie będzie żądania jego spłaty.
Umowa kupna na kredyt - umowa zapłaty za towary takie jaki np. kanapa, które zostały zakupione na kredyt.
Utrzymanie gospodarstwa domowego - wydatki na żywność, środki czystości, przybory toaletowe itp.
Wierzyciel - firma lub osoba, której jesteś dłużny pieniądze.
Wydatki - pieniądze na niezbędne koszty utrzymania.
da
ne
ko
nt
ak
to
we
oR
Ga
niZ
ac
ji
sł
ow
nik
po
ję
ć
4544
przydatne kontakty
NIACRO (biuro w Belfaście)4 amelia streetamelia housebelfastbt2 7GsTel. 028 9032 0157Email: [email protected] www.niacro.co.uk NIACRO Disclosure Advice Line (Porady dotyczące ujawniania informacji o niezatartych wyrokach skazujących)Tel. 028 9032 0157Email: [email protected]
NIACRO (North West Office) (Biuro regionu północno-zachodniego)9 Queen streetderry/londonderrybt48 7eGTel. 028 7126 4555
Poproś o rozmowę z doradcą NIACRO ds. finansowych i zasiłków
ADVICE NI Debt Action NI project1 Rushfield avenuebelfast bt7 3fp tel. 028 9064 5919Email: [email protected]
Skontaktuj się z Advice NI, jeżeli chcesz porozmawiać z lokalnym doradcą ds. finansowych i długów. Housing Rights Service (Usługi dotyczące praw mieszkaniowych)4th floor middleton buildings 10 - 12 high streetbelfast bt1 2ba Tel: 028 9024 5640 Email: [email protected]
Step Change Debt Charity (Organizacja charytatywna służąca doradztwem osobom zadłużonym)
Citizens Advice Bureau (Biuro Porad Obywatelskich)merrion business centre58 howard streetbelfast bt1 6pjTel: 028 9023 1120www.citizensadvice.co.uk
da
ne
ko
nt
ak
to
we
oR
Ga
niZ
ac
ji
da
ne
ko
nt
ak
to
we
oR
Ga
niZ
ac
ji
4746
The Consumer Council (Rada Konsumenta)116 holywood Roadbelfastbt4 1nyTel: 0800 121 6022Email: [email protected]
Information Commissioner’s Office (Biuro Komisarza ds. Przeplywu Informacji)wycliffe house, waterlane, wilmslow, cheshire sk9 5afTel: 08456 30 60 60 or 01625 545745Email: [email protected].
Association of British Insurers (Stowarzyszenie Ubezpieczycieli Brytyjskich)51 Gresham streetlondonec2V 7hQTel: 020 7600 3333 Email: [email protected]
da
ne
ko
nt
ak
to
we
oR
Ga
niZ
ac
ji
da
ne
ko
nt
ak
to
we
oR
Ga
niZ
ac
ji
4948
UNLOCK the national association of Reformed offenders (krajowe stowarzyszenie Resocjalizowanych przestępców) 35a high streetsnodlandkentme6 5aGTel: 01634 247350 Email: [email protected]
Financial Ombudsman Service (Rzecznik Praw Obywatelskich ds. Finansów)south Quay plaza183 marsh walllondone14 9sRTel.: 0800 023 4567 z telefonu stacjonarnegolub 0300 123 9 123 z telefony komórkowegoE-mail: complaint.info@financial-ombudsman.org.ukwww.financial-ombudsman.org.uk
Trading Standards Service (-Inspekcja Handlowa)176 newtownbreda Roadbelfastbt8 6QsTel: 0300 123 6262Telefon tekstowy: 028 9025 3988Fax: 028 9025 3953E-mail: [email protected] internetowa: www.detini.gov.uk/deti-consumer-contacts.htm
Biura informacji kredytowej
Experian Ltdcustomer support advice centrepo box 1140bradfordbd1 5us
Equifax Plccredit file advice centrepo box 1140bradfordbd1 5us
Callcredit Ltdone park laneleedswest yorkshirels3 1ep
da
ne
ko
nt
ak
to
we
oR
Ga
niZ
ac
ji
da
ne
ko
nt
ak
to
we
oR
Ga
niZ
ac
ji
5150
Utility Companies - Electricity
Power NI120 malone Road,belfast,bt9 5htTelephone: 08457 455455Email: [email protected]
Airtricity2nd floor, 83-85 Great Victoria streetbelfast bt2 7afSprzedaż: 0845 603 4444Obsługa klienta: 0845 601 9093Recepcja: 028 9043 7470Strona internetowa: www.airtricity.com
Budget Energyenergy house30-32 ballinska Road,springtown industrial estate,derry,bt48 0lyTelefon: 0800 012 1177E-mail: [email protected] ineternetowa: www.budgetenergy.co.uk
Electric Irelandforsyth housecromac squarebelfastbt2 8laTelefon: 0845 600 5335 (opłata jak za rozmowy miejscowe)E-mail: [email protected] internetowa: www.electricireland.com
Dostawcy gazu ziemnego
firmus energykilbegs business parkantrimbt41 4nnTel: 08456 08 00 88Email: [email protected]
Airtricity Gas Supply LtdTel: 0845 900 5253Faksas: 028 9055 5553Email: [email protected]
da
ne
ko
nt
ak
to
we
oR
Ga
niZ
ac
ji
da
ne
ko
nt
ak
to
we
oR
Ga
niZ
ac
ji
5352
Rada konsumenta elizabeth house 116 holywood Road belfast bt4 1ny
skargi: 0800 121 6022
telefon/telefon tekstowy: 028 9067 2488
fax: 028 9065 7701
email: [email protected] [email protected]
strony internetowe: www.consumercouncil.org.uk www.consumerline.org
consumer council northern ireland
consumercouncil
tacklinG debt
useful contacts
słow
ik pojęć
ka
Rta o
byw
at
els
ka
ub
eZpiecZenie
