GOTİK MİMARİ

Hazırlayan :Aslıhan Peynircioğlu 200810403014

Gotik Mimari 12.yy da Paris’te doğup tüm Avrupa’ya yayılan ve 16. yy'a kadar süren bir mimari akımdır.

Bir katedralin çevresinde hızla büyüyen kentlerin inşaat rekabeti yalnız rahipler tarafından yapılan dini yapıların değil,

sivil binaların da gelişmesini sağladı.Gotik çağ katedrali,halkın bağımsızlığının ve kiliseyle olan

işbirliğinin bir simgesiydi.

Gotik mimari bir kast sisteminin ürünüdür.(Kast sistemi;birbirinden ayrılan toplumsal gruplara mensup üyelerin itibar, iş, ikamet yeri ve diğer sosyal ilişkilerinin miras yoluyla düzenlendiği; alt ve üst tabakalar

arasında karşılıklı geçişliliğin yasaklandığı bir sistemdir)

Din adamları ve manastırlar kiliseleri,asiller kale ve şatoları,tüccarlar,burjuvalar kentleri

inşa ettirdiler.İşçi ve zanaatkarlar ancak kentlerde yetişebildiğinden,gotik sanatın

gelişmesi kentlerin bağımsızlık ve zenginliğiyle yakından ilişkilidir.

Romanesk mimarlar,binalardaki kemer ve tonozların denge ilkelerini kesinlikle bilmediklerinden sağlam olmaları için duvarları kalın yapıyorlardı ve kiliselerin içi çok karanlık oluyordu.İnşaat tekniği ilerledikçe kemerlerin basıncını karşılamak için bulunan çareler sayesinde duvarlar inceltilebildi,kemerler yükseltildi,pencereler de yükseltilip genişletilince iç mekanı daha fazla aydınlatmak mümkün oldu.Bunların yanında,doğadan alınan birçok biçimin de kullanılmasıyla gotik sanat meydana geldi..

Gotik katedralin geniş taş tonozları çok yüksektir,ayrıca cam duvarlar ve onları taşıyan kemerler de fazla ince ve yüksektir.Konstrüksiyon için daima yapılmamışı deneyen mimar,mistik espriyle dolu bir iç mekan yaratmaya çalışıyordu.

Romanesk mimari Akdeniz ve Roma dünyasıyla ilişkiliydi,inşaat sistemi ve dengesi ise statikti.Gotikte ise dinamik sistem ve denge,ağırlık ve basınç oyunlarıyla düzenlendi.Bu sebepten gotik,Avrupa kavimlerinin sanat geleneklerine bağlanır.Doğayı taklit ederek de klasik sanata yaklaşır,yani bir yönüyle de gerçekliğe dönüş çabası içindedir.Bu olayın sebebi,Ortaçağın iki zıt dünyasının yani rasyonel ve pozitif fikir ve biçim dünyasıyla,Soyut ve idealist Hristiyan dünyasının çarpışma ve senteziyle meydana gelmesindendi.

Gotik estetik,Romanesk estetiğe karşıttı ve Romanesk estetiğe uygun simetrik bina cephelerinden kısa zamanda vazgeçilerek yeni sistem geliştirilmiştir.Gotik,bütün sistem ihtiyaçlarının zorlaması ve olayların baskısıyla meydana gelen fonksiyonel bir sonuçtu.Ağırlık ve denge sorunu modern bir mühendis gibi çözümlenmiştir.

Romanesk çağda,düzenli geometrik biçimlerin meydana getirdiği ağırlık bir sorun değilken,gotik çağda mesele tersinden ele alındı.Basınç sorununu çözmek için en uygun çareler aranmaya başlandı ve buradan hareket edilerek yeni bir biçim repertuarı yaratıldı.Güzellik bunların düzenlenmesi sonucu kendiliğinden meydana geliyordu.Halbuki romanesk çağda ,hareket sebebi güzeli yaratmaktı.

Akımın en genel ve çarpıcı özellikleri arasında sivri kemerler, kaburgalı ve birbiriyle bağlantılı sivri kemerlerden oluşmuş sivri tonozlar, geniş açıklıklı pencereler, uçan payandalar(Yapıya birleşik olarak tasarlanan payandanın, yapıdan uzağa çekilip yapıya kemerlerle

bağlanmasıyla oluşturulan payanda türüdür), sivri kuleler, ve tonozlardaki süslemeler gösterilebilir.

GOTİK MİMARİNİN ELEMANLARI

PLAN

SİVRİ KEMERLİ ÇAPRAZ TONOZ

PAYANDA KEMERİ

TEZYİNAT

PLANBAŞLANGIÇTA TASARLANAN PLAN UZUN SÜREN İNŞAAT SIRASINDA BİRÇOK DEĞİŞMEYE UĞRADIĞINDAN ORGANİK BİR GELİŞME GÖRÜLDÜ.PLAN HAÇ BİÇİMİNDEYDİ. UZUN MERKEZİ NEFİN YAN TARAFLARINDA BAZEN ÇİFTE YAN NEF,GENİŞ BİR TRANSEPT VE KORİDORLA ÇEVRİLİ DERİN BİR KORO BÖLÜMÜ YAPILMIŞTI

KORO

SİVRİ KEMERLİ ÇAPRAZ TONOZ

KABURGALI TONOZ İNŞAATI SAYESİNDE DUVARLARA PENCERE AÇARAK İÇERİYE BOL IŞIK SAĞLANMAK İSTENİYORDU.BEŞİK TONOZDA ÇATI ÖRTÜSÜNÜN AĞIRLIĞI ÖRTÜLEN BÜTÜN DUVARA EŞİT OLARAK YAYILIRDI.FAKAT BU KONSTRÜKSİYON KARE MEKANI ÖRTMEK İÇİN KULLANILABİLİRDİ.BASIK KEMER STRÜKTÜR OLARAK TEHLİKELİDİR.KEMERİN SAĞLAMLIĞI DİKEYE ULAŞTIĞI ORANDA ARTAR.BÖYLECE ÇAPRAZ SİVRİ TONOZ ÇAPRAZ BEŞİK TONOZUN YERİNİ ALDI.DAHA HAFİF OLDUĞU GİBİ İNŞAATI VE DENGESİDE DAHA KOLAY VE DAYANIKLIYDI

PAYANDA KEMERİ

• KEMERLERİN YÜKSELTİLMESİNDEN SONRA İKİNCİ SORUN DUVAR KALINLIĞINI AZALTARAK İÇERİYE BOL IŞIK SAĞLAMAKTI.BUNUDA PAYANDA KEMERLERİ ÇÖZÜMLEDİ.ROMANESK ÇAĞIN AKSİNE AĞIR TAŞ ÇATI ÖRTÜSÜNÜN BASINCINI KALIN TAŞ DUVARLAR DEĞİL DIŞ PAYANDALAR TAŞIYORDU.GOTİK ÇAĞA KADAR YAPILAN DAYANAK PAYELERİ DOĞRUDAN DOĞRUYA DUVARA BİTİŞİK KALIN TAŞ AYAKLARDI. ÜSLUP GELİŞTİKÇE AYAKLARI DAHA UZAKTA YAPARAK BİNAYA BİR KEMERLE BAĞLANMA YÖNTEMİ KEŞFEDİLDİ.PAYANDA KEMERİ SAYESİNDE BİNA YÜKSELMİŞ VE AYDINLANMIŞTI

NOTRE

DAME

KATEDRALİ

REİMS KATEDRALİ

TEZYİNAT

GOTİK OYMALI BİR MİMARİDİR.BİNANIN HER TAŞI İNŞAATTAKİ YERİNE GÖRE ÖZEL OLARAK İŞLENMİŞTİR.KABURGA,KİLİT VE KEMER TAŞLARININ İŞLENMESİ ONLARA YERLERİNE DAHA UYGUN BİR BİÇİM SAĞLADIĞI GİBİ AĞIRLIKLARINIDA AZALTIR.İÇ MEKANDA DUVAR YÜZEYİ YOK DENECEK KADAR AZ OLDUĞUNDAN DUVAR TEZYİNATINA FAZLA YER KALMAMIŞTIR.FAKAT GENİŞ PENCERELERİ SÜSLEYEN VİTRAYLAR YENİ BİR SANAT DALININ GELİŞMESİNE SEBEP OLDU.

• Gotik mimari romanesk mimarinin aksine sanatçı ve mühendisin işbirliğinden,estetik ve teknik niteliklerin sentezinden meydana gelmiştir.Yaratıcı ustalar romanesk çağda da vardı fakat bunların sosyal durumu değişti.İnşa eden ustaların adları kayıtlara geçmezken gotik mimari de mimarların adının katedralin nef bölümünde geçtiği görülmektedir.

SAİNT DENIS KATEDRALİ

• 1144 yılında katedralin korosuyla gotik üslup kesin olarak biçimlenmiştir.Yeni estetik amaç,hareketsiz bir kitleyi canlandırmak,mekan hareketini hızlandırmak ve binayı gözle izlenilebilir bir hareket yönleri sistemi haline getirmekti.Teknik ve görüntü yenilikleri ilk defa bu katedralde ortaya çıkmıştır.

SAİNT DENİS KATEDRALİ

SAİNT DENİS

KATEDRALİ

GOTİK MİMARİNİN ÇAĞLARI1-Yüksek Gotik Çağı 1150-1250A)Geçiş Çağı 12yy çapraz sivri tonoz belirdi,fakat romanesk karakter hakim.

B)Mızrak Ucu Üslup:Strüktürel karakter biçimlendi,boşluk doluluktan fazla,dikey eğilimi var,Avrupa’ya yayıldı

2-Geç Gotik ÇağA)Işınlı Gotik 14yy pencere çok ve büyük iç mekan birliğine çok yaklaşılmıştır

B)Alevli Üslup:15.yy alev biçiminde kıvrımlı tezyinat kullanılmıştır.

• 14.Yy dan itibaren katedrallerin ifade ettiği din sevgisi zayıfladığından 1330 yılından itibaren bu binalar tamamlanamadı,zira kilise manevi kudretini kaybetmeye pozitif bilimlerin etkisi artmaya başlamıştı.Bu da yeni bir çağa işaret ediyordu..