GOVERNMENT PRINTING W . (012) 334-4500 · 2016. 2. 2. · (012) 334-4500. MULAYO U itela u kovhekanywa ho linganyiselwaho ha mbuelo yo kuvhanganyiwaho kha shango ... ‘‘tshikwama

GOVERNMENT PRINTING WORKS, TEL. (012) 334-4500

MULAYOU itela u kovhekanywa ho linganyiselwaho ha mbuelo yo kuvhanganyiwaho khashango

ˆlo

ˆthe vhukati ha muvhuso wa lushaka, wa vund

û na matavhi apo a

muvhuso kha ṅwaha wa muvhalelano wa 2009/10 na vhudîfhinduleli ha matavhi

oˆthe vhuraru hao o tendelanaho na u kovhekanywa honoho; na u n

êtshedza u itela

mafhungo a kwamanaho na zwenezwo.

MARANGAPHANDÂ

NAHO tshiteṅwa 214(1) tsha Mulayotewa wa Riphabuliki ya Afurika Tshipembe,1996, tshi tshi tod

â Mulayo wa Phalamenndeni u tshi dzudzanya—

(a) U kovhekanywa ho linganyiselwaho ha mbuelo yo kuvhanganyiwaho khashango

ˆlo

ˆthe vhukati ha muvhuso wa lushaka, wa vund

û na matavhi apo a

muvhuso;(b) u d

îimisela ha vund

û

ˆlinwe na

ˆlinwe kha mukovhe wo linganyiselwaho wa

mukovhe wa mbuelo wa vundû; na

(c) mukovho ufhio na ufhio u ya kha mavundû, mivhuso yapo kana mimasipala

u bva kha mukovhe wa mbuelo wa muvhuso wa lushaka, na nyimele dziṅwena dziṅwe dzine iyo mikovho ya itwa.

NGA ZWENEZWO KHA ZWI KHWATˆHISEDZWE nga Phalamennde yaRiphabuliki ya Afurika Tshipembe nga heyi ndîla:—

MAVHEKANYELWE A MBETSHELWA DZA MULAYO

Zwiteṅwa

NDIMA 1

TˆHALUSO YA ZWIPIKWA ZWA MULAYO

1. Tˆhaluso

2. Zwipikwa zwa Mulayo

NDIMA 2

MIKOVHO YA MUKOVHE YO LINGANYISELWAHO

3. U kovhekanywa ho linganyiselwaho ha mbuelo yo kuvhanganyiwaho khashango

ˆlo

ˆthe vhukati ha matavhi a muvhuso

4. U kovhekanywa ho linganyiselwaho ha mukovhe wa vundû vhukati ha

mavundû

5. U kovhekanywa ho linganyiselwaho ha mukovhe wa muvhuso wapo vhukatiha mimasipala

6. Tˆhahelelo, u pad

â ha mbuelo na mikovho yo engedzedzwaho

GOVERNMENT GAZETTE, 3 APRIL 2009 No. 32106 3

Act No. 12, 2009MULAYO WA KHETHEKANYO YA MBUELO, 2009

—————————(English text signed by the President.)

(Assented to 3 April 2009.)—————————

5

10

15

NDIMA 3

MIKOVHO I NO ITWA HO SEDZWA NYIMELE KHA MAVUNDÛ NA

MIMASIPALA

Tshipia 1

Mikovho i no itwa ho sedzwa nyimele

7. Mikovho i no itwa ho sedzwa nyimele u ya kha mavundû

8. Mikovho i no itwa ho sedzwa nyimele u ya kha mimasipala

Tshipidâ 2

Mishumo ya vhaofisiri vha zwa mbalelano u ya nga Mbekanyo 4, 5, 6, 7 kana 8 yamikovho

9. Mishumo ya muofisiri mupfikisi wa masheleni a lushaka ho sedziwaMbekanyo 4 ya mukovho

10. Mishumo ya muofisiri mupfikisi wa masheleni a lushaka ho sedzwa Mbekanyo5, 6, 7 kana 8 ya mukovho

11. Mishumo ya muofisiri muˆtanganedzi ho sedziwa Mbekanyo 4 ya mukovho

12. Mishumo ya muofisiri muˆtanganedzi ho sedziwa Mbekanyo 5, 6 kana 8 ya

mukovho13. Mishumo ho sedziwa zwitatimennde zwa masheleni zwa ṅwaha na mivhigo ya

ṅwaha ya 2009/10

Tshipidâ 3

Mafhungo a elano nga maandâ na Mbekanyo 4 ya mikovho

14. Mukovho wa Themamveledziso u ya kha Mavundû

15. Mukovho wa Themamveledziso dza Masipala (Dzidoroboni)16. Mukovho wa Themamveledziso dza Masipala

Tshipidâ 4


17. Mukovho wa Gautrain Rapid Rail Link18. Mukovho wa T

ˆhanganelo ya zwa Dzinnd

û na Mveledziso ya Kudzulele kwa

Vhathu

Tshipidâ 5


19. Mukovho wa Mveledziso ya Zwitediamu zwa Tshiphuga tsha Lîfhasi ya FIFA

ya 2010

Tshipidâ 6


20. Mukovho wa Mbekanyamushumo ya Tˆhanganelano ya zwa Mud

âgasi wa

Shango Lôˆthe

21. Mukovho wa Themamveledziso Guˆte dza Dzingu

22. Thuso ya Masheleni a u shumiswa khaTshumelo dza Madî



5

10

15

20

25

30

35

Tshipidâ 7


23. Masheleni a Tˆhu

ˆthuwedzo a Yaho kha Mimasipala U Itela U Swikelela Ndivho

dza Mbekanyamushumo dza Muvhuso dzo Tâvhanyiswaho

Tshipidâ 8

Mafhungo zwao a elanaho na Mbekanyo 4, 5, 6, 7 kana 8 ya mikovho

24. U andâdzwa ha mikovho na mitheo

25. Mitheo ya Mbekanyo 4 ya mikovho26. U shumisa masheleni hu na tshiitisi nahone zwo itiswa nga nyimele27. U fareledzwa ha mukovho28. U imisa mukovho29. U dovha u kovhiwa nga murahu ha u imiswa ha mukovho30. U shandulwa ha mukovho wa Mbekanyo 7 u ya kha Mbekanyo 631. Masheleni o kovhiwaho a sa shumiswe hu na zwiitisi32. Mikovho u ya kha zwiimiswa zwa lushaka u itela mbetshelwa ya tshumelo

kana mushumo wa masipala

Tshipidâ 9

Miṅwe Mikovho

33. Khadzimo ya Masheleni ya Gautrain Rapid Rail Link

NDIMA 4

MAFHUNGO A ELANAHO NA MIKOVHO YOTˆHE

34. Mbekanyo ya mbadelo1. Mikovho kha zwiimo zwa shishi2. U shandulwa ha maand

â a vhulangi kana kushumele kwa masipala

35. Khwiniso ya mbekanyo ya mbadelo36. U pfukiswa ha masheleni ho itwaho nga ndila yo khakheaho37. Mikovho i songo ṅwaliswaho kha Mbekanyo38. U nea thendelo ya u shumisa masheleni39. U thoma u dovha khethekanyo ya mikano ya mavund

û na mimasipala

40. Ndungiselo ya ṅwaha u tevhelaho wa muvhalelano na ṅwaha wa muvhalelanowa masipala wa 2011/12

41. Tshinyalelo phandâ ha u thoma ha Mulayo wa u Kovhekanya Mbuelo, 2010

NDIMA 5

MISHUMO YA MIMASIPALA, ZWA VHUFARAGWA HA VUNDÛ NA

MUFARAGWAMA WA MUVHUSO

42. Mishumo ya mimasipala43. Mishumo ya vhufaragwama ha vund

û

44. Mishumo ya Mufaragwama wa Muvhuso

NDIMA 6

MAFHUNGO A ANGAREDZAHO

45. Mikovho nga zwiimiswa zwa lushaka u ya kha mavundû kana mimasipala

46. U hwala mulandu wa ndozwo wo vhangwaho nga u vundˆwa ha maitele a

tshumisano ya vhuvhusi naˆthanganelo ya vhushaka ha muvhuso

47. Kushumisele kwa masheleni hu si na thendelo nahone hu si ho ngonani48. Tshinyalelo dzi siho nga fhasi ha thendelo na maitele one49. U

ˆthadulana na u nekana mishumo



5

10

15

20

25

30

35

40

45

50. Zwi sa kwami muofisiri51. Vhulanguli52. U thuthwa ha milayo53. Tshitohwana na mathomo

Mbekanyo 1: U kovhekanywa ho linganyiselwaho ha mbuelo yo kuvhanganyiwahokha shango

ˆlo

ˆthe vhukati ha matavhi mararu a muvhuso

Mbekanyo 2: U diimisela ha vundû liṅwe na liṅwe kha mukovhe wo linganyiselwaho

wa mukovhe wa mbuelo wa davhi la vundû wo kuvhanganyiwaho

shangoˆlo

ˆthe (hu tshi vhilwa nga u tou livha Tshikwama Tsha Mbuelo

Tsha Lushaka)Mbekanyo 3: U diimisela ha masipala muṅwe na muṅwe kha mukovhe wo

linganyiselwaho wa mukovhe wa mbuelo wa davhi la muvhuso wapowo kuvhanganyiwaho shango

ˆlo

ˆthe

Mbekanyo 4: Mikovho u ya kha mavundû na mimasipala u itela u tikedza ndambedzo

ya mbekanyamushumo kana mishumo yo lambedzwaho u bva khamigaganyagwama ya vund

û kana masipala

Mbekanyo 5: Ndivho yo khetheaho ya mikovho u ya kha mavundû

Mbekanyo 6: Ndivho yo khetheaho ya mikovho u ya kha mimasipalaMbekanyo 7: Mikovho nga zwishumiswa zwo tou imelaho masheleni u ya kha

mimasipala u itela mbekanyamushumo dzo tiwaho dzo khetheahoMbekanyo 8: Zwi

ˆtu

ˆtuwedzi kha mavund

û na mimasipala u itela u swikela zwo

tiwaho u ya nga ha mbekanyamushumo dza ndeme dza muvhuso

NDIMA 1

TˆHALUSO NA ZWIPIKWA ZWA MULAYO

Tˆhaluso

1. (1) Kha hoyu Mulayo, nga nndâ ha musi vhubvo ha mafhungo ho zwi sumbedza

nga iṅwe ndîla, ipfi kana mutala wo

ˆtalutshedzwaho kha Mulayo wa Vhulangi ha zwa

Masheleni a Lushaka kana Mulayo wa Vhulangi ha zwa Masheleni a Masipala u ambazwe wa

ˆthalutshedziswa zwone u ya nga Mulayo une ha khou ambiwa nga hawo,

nahone—‘‘tshigwada A, B kana C tsha masipala’’ hu na

ˆthalutshedzo yo newaho kha

tshigwada tshiṅwe na tshiṅwe u ya nga Mulayo wa Zwiimiswa zwa Masipala;‘‘Mukovho u no itwa ho sedzwa nyimele’’ zwi amba mukovho u no itwa hosedzwa nyimele u ya kha vund

û, muvhuso wapo kana masipala u bva kha mukovhe

wa mbuelo wa muvhuso wa vhukati wo kuvhanganyiwa kha shangoˆlo

ˆthe, zwo

angaredziwa kha tshiteṅwa 214(1)(c) tsha Mulayotewa wa Riphabuliki ya AfurikaTshipembe, 1996;‘‘tshikwama tsha bindu

ˆla u longela masheleni a lushaka’’ zwi amba bindu

ˆlo

faraho tshikwama tsha u vhulunga masheleni a lushaka, ho thomiwa Mulayo waMadzangano a u vhea Masheleni a Vhathu

ˆla1984 (Mulayo 46 wa 1984);

‘‘ṅwaha wa muvhalelano’’ zwi amba ṅwaha wa muvhalelano u thomaho ngaˆla

1 Lambamai 2009 wa fhela ngaˆla 31 T

ˆhafamuhwe 2010;

‘‘mutheo’’ zwi amba nyimele na maṅwe mafhungo malugana na mukovho uitwaho u ya nga nyimele ho and

âdzwa Mufaragwama wa Lushaka u ya nga

tshiteṅwa 24;‘‘Mulayo wa Vhulangi ha zwa Masheleni a Masipala’’ zwi amba Muvhusowapo; Mulayo wa Vhulangi ha zwa Masheleni a Masipala, 2003 (Mulayo 56 wa2003);‘‘ṅwaha wa muvhalelano wa masipala’’ zwi amba ṅwaha wa muvhalelano wamasipala u thomaho nga

ˆla 1 Fulwana wa fhela nga

ˆla 30 Fulwi 2010;

‘‘ṅwaha wa muvhalelano u tevhelaho wa masipala’’ zwi amba ṅwaha wamuvhalelano u thomaho nga

ˆla 1 Lambamai 2010 wa fhela nga

ˆla 31 T

ˆhafamuhwe

2011;‘‘davhi

ˆla muvhuso’’ zwi amba davhi

ˆla muvhuso sa zwe zwa

ˆtalutshedziswa

zwone kha tshiteṅwa 239 tsha Mulayotewa;‘‘mbekanyo ya mbadelo’’ zwi amba mbekanyo, ine ya phetha—



5

10

15

20

25

30

35

40

45

50

55

(a) vhuhulwane ha mbadelo iṅwe na iṅwe ya mukovhe wo linganyiselwaho kananga tshiimo tsha mukovho zwi tshi ya nga Mulayo u tshi fhiriselwa kha vund

û

kana masipala nga ṅwaha wa muvhalelano;(b) datumu ine mbadelo iṅwe na iṅwe ya fanela u itwa ngayo; na uri(c) i badelwa nnyi, kha akhaunthu ifhio ya bannga, mbadelo iṅwe na iṅwe i tea u

itwa;‘‘ˆtalusani’’ zwi amba uri

ˆtalusani ni tshi shumisa milayo u ya nga tshitenwa 51;

‘‘akhaunthu khulwane ya bannga’’—(a) zwi tshi tshimbilelana na vund

û, zwi amba uri tshikwama tsha bannga ya

Tshikwama tsha Mbuelo tshavundû i shumisanaho na bannga ya zwa mabindu

ineˆthoho ya muhasho kha mugaganyagwama wa vund

û o khwa

ˆthisedza na

Mufaragwama wa Muvhuso u ya nga ha tshikwama tsha bannga ine khayoyo

ˆthe mikovho yo itwaho u ya nga nyimele, nga nnd

â ha Khadzimo ya

Gautrain Rail Link, u ya nga ha hoyu Mulayo; zwa dô longelwa khayo;

nahone(b) zwi tshi tshimbilelana na masipala, zwi amba uri tshikwama tsha bannga ya

masipala u ya nga tshiteṅwa 8 tsha Mulayo wa Vhulangi ha Zwa Masheleni aMasipala;

‘‘Mulayo wa Vhulangi ha Zwa Masheleni a Lushaka’’ zwi amba Mulayo waVhulangi ha Zwa Masheleni a Lushaka, 1999 (Mulayo 1, wa 1999);‘‘kotara’’ zwi amba—(a) 1 Lambamai u swika nga 30 Fulwi;(b) 1 Fulwana u swika nga 30 Khubvumedzi;(c) 1 Tshimedzi u swika nga 31 Nyendavhusiku; kana(d) 1 Phando u swika nga 31 T

ˆhafamuhwe;

‘‘muofisiri muˆtanganedzi’’—

(a) zwi tshi tshimbilelana na Mbekanyo 4 kana 8 ya mukovho yo pfukiselwahokha vund

û, zwi amba uri muofisiri wa mbalelano wa muhasho wa vund

û a

ˆtanganedzaho mukovho kana tshipid

â u d

ô shumisa masheleni nga nd

îla yo

teaho a tshi shumisa zwo anganyelwaho u bva kha Tshikwama tsha MbueloTsha Vundu; kana

(b) zwi tshi tshimbilelana na Mbekanyo 4, 6, 7 kana mukovho kha u pfukiselwakha kana u netshedzwa ha tshomedzo zwo imela masheleni kha masipala, zwiamba uri muofisiri wa mbalelano wa masipala;

‘‘hoyu Mulayo’’ u katela mutheo muṅwe na muṅwe kana mukovho woandadzwaho, kana mulayo naho u ufhio, u d

îimisela kana khumbelo yo itwaho

kana ndaela yo nêwaho fhasi ha hoyu Mulayo;

‘‘muofisiri mupfukisi wa masheleni a lushaka’’ zwi amba muofisiri wambalelano wa muhasho wa vhukati a fhirisaho Mbekanyo 4, 5, 6 kana 8 yoavhelwaho vund

û kana masipala kana a shumisa mukovho kha Mbekanyo 7 ho

imelwa masipala.(2) Phetho, ndaela, kana khumbelo naho i ifhio u ya nga hoyu Mulayo i fanela u tou

ṅwaliwa.

Zwipikwa zwa Mulayo

2. Zwipikwa zwa Mulayo hoyu ndi—(a) ndi u itela khethekanyo yo linganyiselwaho ya mbuelo yo kuvhanganyiwaho

kha shangoˆlo

ˆthe vhukati ha matavhi mararu a muvhuso;

(b) u takusa tshumisano ya khwine vhukati ha mbekanyamaitele, madzudzanyele,ndugiselo ya mugaganyagwama na maitele a mabveledzele vhukati na ngangomu ha matavhi o fhambanaho a muvhuso;

(c) u takusa khumbulelo na vhuˆtanzi ho sedzwa mikovvho yo

ˆthe kha mavund

û na

mimasipala u itela uri mivhuso yeneyo i nga dzudzanya migaganyagwamayayo lwa tshifhinga tsha miṅwaha minzhi;

(d) u takusa u bvisela zwithu khagala na ndinganyiso kha maitele a u avhelwa hatshomedzo; na

(e) u takula vhudîfhinduleli nga u khwa

ˆthisedza uri mikovho yo

ˆthe yo

sumbedziswa kha migaganyagwama ya mavundû na mimasipala yo

ˆtanganedzaho.



5

10

15

20

25

30

35

40

45

50

55

NDIMA 2

MIKOVHO YA MUKOVHE YO LINGANYISELWAHO

U kovhekanywa ha mbuelo yo linganyiselwaho yo itwaho kha muvhuso wapovhukati ha matavhi a muvhuso

3. (1) Mbuelo yo kuvhanganyiwaho nga muvhuso zwi tshi elana na ṅwaha wamuvhalelano i tea u kovhekanyiwa vhukati ha muvhuso wa lushaka, mavund

û na

matavhi a muvhuso wapo u itela mikovho yavho ya mukovhe u linganaho samusi zwophethwa kha Kholomuu A ya Mbekanyo 1.

(2) U dzula ho dzudzanywa u kovhekanywa ha mbuelo dzo lavhelelwaho dzine dzadô kuvhanganywa u ya nga ha ṅwaha u d

âho wa muvhalelano na ṅwaha wa

muvhalelano wa 2011/12, na une wa do langwa nga mbetshelwa dza Milayo yaMukovhekanyo wa Mbuelo u ya nga yeneyo miṅwaha ya muvhalelano, samusi zwophethwa kha Kholomu B ya Mbekanyo 1.

U kovhiwa ho linganyiselwaho ha mukovhe wa vundû vhukati ha mavund

û

4. (1) Mukovhe wa vundû liṅwe na liṅwe wo linganyiselwaho wa mukovhe wa

mbuelo ya vundû wo kuvhanganyiwaho nga muvhuso wa vhukati u ya nga ṅwaha wa

muvhalelano samusi zwo phethwa kha Kholomu A ya Mbekanyo 2.(2) U dzula ho dzudzanywa u kovhekanywa kha vund

û ha mbuelo dzo lavhelelwaho

dzine dza dô kuvhanganywa u ya nga ha ṅwaha u d

âho wa muvhalelano na ṅwaha wa

muvhalelano wa 2011/12, na une u dô langwa nga mbetshelwa dza Milayo ya

Mukovhekanyo wa Mbuelo u ya nga yeneyo miṅwaha ya muvhalelano, samusi zwophethwa kha Kholomu B ya Mbekanyo 2.

(3) Mukovho wa mukovhe wo linganyiselwaho wa vundû

ˆliṅwe na

ˆliṅwe u ya nga

maitele a hone (1) u fanela u rumelwa kha tshikwama tsha binduˆla u longela masheleni

a tshitshavha a vundû, zwi tendelanaho na mbekanyo ya mbadelo yo tiwaho nga

Mufaragwama wa Lushaka u ya nga tshiteṅwa 34.

U kovhiwa ho linganyiselwaho ha mukovhe wa muvhuso wapo vhukati hamimasipala

5. (1) Mukovhe wa masipala muṅwe na muṅwe wo linganyiselwaho wa mukovhe wambuelo wa muvhuso wapo wo kuvhanganyiwaho nga muvhuso wa vhukati u ya ngaṅwaha wa muvhalelano, samusi zwo phethwa kha Kholomu A ya Mbekanyo 3.

(2) U dzula ho dzudzanywa u kovhekanywa vhukati ha mimasipala ha mbuelo dzolavhelelwaho dzine dza do kuvhanganywa nga muvhuso wa vhukati u ya nga ha ṅwahau d

âho wa muvhalelano na ṅwaha wa muvhalelano wa 2011/12, na une wa d

ô langwa

nga mbetshelwa dza Milayo ya Mukovhekanyo wa Mbuelo u ya nga yeneyo miṅwahaya muvhalelano, samusi zwo phethwa kha Kholomuu B ya Mbekanyo 3.

(3) Mukovho wa mukovhe wo linganyiselwaho wa masipala muṅwe na muṅwe u yanga maitele a hone (1) u fanela u rumelwa kha tshikwama tshihulwane tsha bannga yamasipala nga u pfukisa masheleni luraru nga

ˆla 7 Fulwana 2009, 30 L

âra 2009 na

ˆla 25

Tˆhafamuhwe 2010, zwi tendelanaho na mbekanyo ya mbadelo yo tiwaho nga

Mufaragwama wa Lushaka u ya nga tshiteṅwa 34.

Tˆhahelelo, mbuelo yo pad

âho na mikovho yo engedzedzwaho

6. (1) Arali mbuelo ya vhukuma yo kuvhanganywaho nga muvhuso wa vhukati u yanga ṅwaha wa muvhalelano ya

ˆtahela, sa mbuelo ye ya vha yo lavhelelwa samusi zwo

phethwa kha Mbekanyo 1, muvhuso wa vhukati ndi wone u hwalahoˆthahelelo.

(2)Arali mbuelo ya vhukuma yo kuvhanganywaho nga muvhuso wa vhukati u ya ngaṅwaha wa muvhalelano ya pad

â mbuelo yo lavhelelwaho samusi zwo phethwa kha

Mbekanyo 1, yo padâho i dzhiiwa nga muvhuso wa vhukati , u ya nga ha tshiteṅwa

tshiˆtuku (3), u itela u shumisela u fhungudza khadzimo kana u lifha tshikolodo sa

tshipidâ tsha mukovhe wa mbuelo yo kuvhanganywaho nga muvhuso wa vhukati, hu u

dâdzisa mukovhe wayo kha Kholomuu A ya Mbekanyo 1.(3) Muvhuso wa vhukati u nga—



5

10

15

20

25

30

35

40

45

50

(a) kovha tshiteṅwa tsha mukovhe wawo kana mbuelo yo padâho ye ya vha yo

rekanyiwa kha tshiteṅwa tshiˆtuku (2) u itela u u ita miṅwe mikovho kha u

dzudzanyululiwa ha mugaganyagwama kha—(i) mihasho ya vhukati; kana(ii) ya mavund

û kana mimasipala, sa mukovho ho sedzwa nyimele

kana i songo sedzwa;(b) nd

âdziso ya mukovho kha vund

û kana masipala ho sedzwa nyimele u ya nga

ˆthod

êa fhasi ha tshiteṅwa 43 tsha Vhulangi ha zwa Masheleni a Lushaka; na

(c) u nea thendelo ya kushumisele kwa masheleni u ya nga tshiteṅwa 38.

NDIMA 3

MIKOVHO I ITWAHO HO SEDZWA NYIMELE YA MAVUNDÛ NA

MIMASIPALA

Tshipidâ 1

Mikovho u ya nga nyimele

Mikovho i itwaho ho sedzwa nyimele ya mavundû

7. (1) U avhelwa u ya nga nyimele ya mavundû ho sedzwa ṅwaha wa muvhalelano u

bva kha mukovhe wa mbuelo wa muvhuso wa vhukati wo kuvhanganywaho kha shango

ˆlo

ˆthe, sa zwe zwa phethwa kha Kholomu A ya Mbekanyo dzi tevhelaho:

(a) Mbekanyo 4 i sumbedza u avhelwa kha mavundû hu u itela u tikedza

ndambedzo ya mbekanyamushumo kana mishumo i lambedzwaho ngamigaganyagwama ya mavund

û; na

(b) Mbekanyo 5 i sumbedzaho ndivho yo khetheaho ya mukovho kha mavundû;

na(c) Mbekanyo 8 i sumbedzaho zwi

ˆtu

ˆtuwedzi kha mavund

û hu u itela u swikela

zwipikwa malugana na mbekanyamushumo dza ndeme dza muvhuso.(2) U dzula ho dzudzanywa u kovhelana ho sedzwa nyimele kha mavund

û u bva kha

mukovhe wa mbuelo dza muvhuso wa vhukati dzine dza khou lavhelelwa u itwa ngaṅwaha wa muvhalelano u d

âho na ṅwaha wa muvhalelano wa 2010/11, na uri zwi d

ô

langwa nga Milayo ya Mukovhelano wa Mbuelo u ya nga yeneyo miṅwaha, samusi zwophethwa kha Kholomuu B ya Mbekanyo ya Dzimbekanyo dzo sumbedzwaho khatshiteṅwa tshi

ˆtuku (1).

[U avhelwa ho sedzwa nyimele dza mimasipala

8. (1) U avhelwa u ya nga nyimele dza mivhuso yapo ho sedzwa ṅwaha wamuvhalelano u bva kha mukovhe wa mbuelo wa muvhuso wa vhukati wokuvhanganywaho sa zwe zwa phethwa kha Kholomuu A ya Mbekanyo dzi tevhelaho:

(a) Mbekanyo 4 i sumbedza u avhelwa kha mimasipala hu u itela u tikedzandambedzo dza mbekanyamushumo kana mishumo i lambedzwaho ngamigaganyagwama ya mimasipala; na

(b) Mbekanyo 6 i sumbedzaho ndivho yo khetheaho ya mukovho khamimasipala;

(c) Mbekanyo 7 i sumbedza mikovho nga u nêtshedza tshomedzo zwo imela

masheleni kha mimasipala ho itelwaho mbekanyamushumo dzo khetheaho;na

(d) Mbekanyo 8 i sumbedza zwiˆtu

ˆtuwedzi kha mimasipala hu u itela u swikela

zwipikwa malugana na mbekanyamushumo dza ndeme dza muvhuso.(2) U dzula ho dzudzanywa u kovhiwa ho sedzwa nyimele kha mavund

û u bva kha

mukovhe wa mbuelo wa muvhuso wa vhukati u lavhelelwaho u kuvhanganyiwa khaṅwaha wa muvhalelano u d

âho na ṅwaha wa muvhalelano wa 2011/12, na uri zwi d

ô

langwa nga Milayo ya Mukovhelano wa Mbuelo ya miṅwaha yeneyo, samusi zwophethwa kha Kholomu B ya Mbekanyo dzo sumbedzwaho kha tshiteṅwa tshi

ˆtuku (1).

(3) Tshikwama Tsha Muvhuso tshi tea u andâdza mukovhe kana tsumbedziso ya

mukovho wa masipala muṅwe na muṅwe u ya nga kuavhele kwa mivhuso yapo yoambiwaho nga hayo kha tshiteṅwa tshi

ˆtuku (1) na (2) tsha Gazethe u ya nga tshiteṅwa

24.



5

10

15

20

25

30

35

40

45

50

Tshipia 2

Mishumo ya vhaofisiri vha mbalelano u ya nga mikovho ya Mbekanyo 4, 5, 6, 7kana 8

Mishumo ya muofisiri mupfukiseli wa masheleni a lushaka u ya nga mukovho waMbekanyo 4

9. (1) Muofisiri mupfukiseli wa lushaka wa Mbekanyo 4 ya mukovho u navhud

îfhinduleli ha—(a) u khwat

ˆhisedza uri u pfukiselwa ha masheleni u ya kha mavund

û na

mimasipala yotˆhe hu—

(i) longelwa masheleni fhedzi kha tshikwama tshihulwane tsha banngaya vund

û kana ya masipala; na

(ii) zwi tshi tendelana na maitele a mbadelo o tendelwaho u ya ngatshiteṅwa 34, nga nnd

â ha musi u avhelwa ho imiswa kana ho

thivhelwa u ya nga tshiteṅwa 27 kana 28;(b) u t

ôla kushumiselwe kwa masheleni na mafhungo ane a sa tshimbilelane na

zwa masheleni kha mbekanyamushumo dzo lambedzwaho nga mukovho, ngannd

â ha musi mbekanyamushumo naho i ifhio ya vhut

ôli kana maitele—

(i) yo tendelwa nga Mufaragwama wa Lushaka;(ii) a zwi n

êi vhuleme ha vhulangi vhu songo tendeliwaho kha

mavundû na mimasipala zwi khou t

ânganedzaho zwa vho fhira

mbetshelwa ya tshikalo tsha mafhungo a zwa vhulanguli;(iii) zwi a tendelana na u t

ânganelana na, nahone a zwi dovhololi

maṅwe maitele a fanaho na zwi na vhushaka kha muvhuso wavhukati, mavund

û na mivhuso yapo; na

(iv) zwi tendelana na zwipidâ 11(2) na 25; na

(c) u tôla na u kala kushumele kwa mbekanyamushumo dzo lambedzwaho

tshotˆhe kana tshipid

â nga mukovho kana nga u n

êtshedza zwo t

ôlwaho zwa

kalwa kha Mufaragwama wa Lushaka hu sa athu u fhela miṅwedzi minâ u ya

nga vundû, na miṅwedzi ya rathi u ya nga masipala, nga murahu ha mafhelo

a ṅwaha wa muvhalelano.(2) Hune mihasho mivhili kana minzhi ya muvhuso wa vhukati ya vha na

vhudîfhinduleli vhu re na vhushaka kha Mbekanyo 4 ya mukovho, muofisiri

mupfukiseli wa lushaka u fanela u tshimbidza mishumo na vhudîfhinduleli ha mihasho

yeneyo ya muvhuso wa vhukati na u khwatˆhisedza uri mishumo iyo na vhud

î-

fhinduleli—(a) zwi shumiswa nga nd

îla ine a i dovhololi vhud

îfhinduleli vhu re kha

tshiteṅwa tshitûku (1); na

(b) uri a zwi nêi vhuleme ha vhulangi vhu songo tendeliwaho musi mavund

û na

mimasipala zwi khou tânganedzaho zwa vho fhira mbetshelwa ya tshikalo

tsha mafhungo a zwa vhulanguli.



5

10

15

20

25

30

35

40

Mishumo ya muofisiri mupfukiseli wa masheleni a lushaka ho sedzwa mukovhoMbekanyo 5, 6, 7 kana 8

10. (1) Muofisiri mupfukiseli wa lushaka u fanela—(a) hu sa athu u fhela mad

ûvha a 14 nga murahu ha musi uyu Mulayo wo no

thoma u shuma u khwatˆhisedza kha Mufaragwama wa Lushaka uri—

(i) mitheo ya mukovho, zwo katela na maitele na mbetshelwa dzavhut

ôli, dzi a pfesesea nahone a dzi n

êi vhuleme ha vhulangi vhu

songo tendeliwaho kha mavundû na mimasipala i khou

tânganedzaho zwa vho fhira mbetshelwa ya tshikalo tsha

mafhungo a zwa vhulanguli;(ii) mbetshelwa ya vhut

ôli i tendelana na u t

ânganelana na, nahone a

zwi dovhololi maṅwe maitele a fanaho na zwi na vhushaka khamuvhuso wa vhukati, mavund

û na mivhuso yapo; na

(iii) u ya nga Mbekanyo 5 kha mukovho, nzudzanyo dziṅwe na dziṅwedza bindu dzo humbelwaho ho sedzwa uri mikovho i d

ô shumiswa

hani nga vundû dza vha dzo tendelwa hu sa athu u thoma ṅwaha wa

muvhalelano;(iv) u ya nga Mbekanyo 6 mukovho wo pfukiselwaho kha masipala,

nzudzanyo dziṅwe na dziṅwe dza bindu dzo humbelwaho hosedzwa uri mikovho i d

ô shumiswa hani nga masipala dzine dza vha

dzo tendelwa hu sa athu u thoma ṅwaha wa muvhalelano wamasipala;

(b) masheleni a pfukisiwe fhedzi nga murahu ha musi mafhungo e a vha a tshikhou t

ôdêa malugana na Mulayo o no kuvhanganyiwa nahone vhut

ânzi ho

teaho ho no nêtshedzwa Mufaragwama wa Lushaka;

(c) masheleni kha pfukisiwe fhedzi zwi tshi elana na mbekanyo ya mabadelele ovhekanyiwaho zwi tshi ya nga tshiteṅwa tsha 34;

(d) masheleni a longelwe fhedzi kha tshikwama tshihulwane tsha bannga tshavund

û kana masipala, kana hune zwa vha zwo tea, kha tshikwama tsha bindu

ˆla u longela masheleni

ˆla lushaka

ˆla vund

û kana tshikwama tsha bannga tsho

itelwaho u pfukisela mukovho Gautrain Rail Link zwi tshi elena na tshiteṅwa17, kana Khadzimiso ya Gautrain Rail Link zwi tshi elana na tshiteṅwa 33;kana

(e) u khwatˆhisedza uri dziṅwe nzudzanyo kana t

ˆhod

êa dzo teaho kha u pfukisela

mukovho dzo tevhedzwa musi ṅwaha wa muvhalelano u sa athu thoma.(2) Muofisiri mupfukiseli wa masheleni a lushaka u tea u n

êtshedza mafhungo na

maṅwalo otˆhe o teaho sa zwe zwa sumbedziswa zwone kha tshiteṅwa tshit

ûku (1)(a)

kha Mufaragwama wa Lushaka hu sa athu u fhela madûvha a 14 musi Mulayo hoyu wo

thoma u shuma.(3) Muofisiri mupfukiseli wa masheleni a lushaka a songo tevhedzaho tshiteṅwa

tshitûku tsha (1) u fanela u pfukisela mukovho sa zwine zwa nga laelwa nga

Mufaragwama wa Lushaka, ho katelwa sa mukovho hu so ngo sedzwa nyimele.(4) Musi hu sa athu pfukiswa mukovho lwa u thoma muofisiri mupfukiseli wa

masheleni a lushaka u fanela u dzhiela nzhele ndîvhadzo iṅwe na iṅwe zwi tshi elena na

tshiteṅwa 44(1) u bva kha Mufaragwama wa Lushaka tshi nêaho zwidodombedzwa zwa

tshikwama tsha vundû

ˆliṅwe na

ˆliṅwe kana masipala.

(5) Hu sa londwi zwine zwa nga vha zwi tshi hanedzana na zwi re mulayoni naho uufhio, muofisiri mupfukiseli wa masheleni a lushaka u tea uri a tshi khou tevhedzamukovho naho u ufhio, sa tshipid

â tsha muvhigo wo anganyelwaho kha tshiteṅwa

40(4)(c) tsha Mulayo wa Vhulanguli ha Zwa Masheleni a Lushaka, nahone hu sa athufhela mad

ûvha a 20 musi ṅwedzi muṅwe na muṅwe u tshi kha d

î bva u fhela, nahone hu

tshi khou tevhedzwa tshivhumbeo sa zwe zwa tiwa nga Mufaragwama wa Lushaka, anêtshedze kha Mufaragwama wa Lushaka , mafhungo a ṅwedzi o vhigwaho, na nga ha

ṅwaha wa muvhalelano u swika mafheloni a ṅwedzi wonoyo, nga—(a) tshivhalo tsha masheleni o pfukiselwaho kha vund

û kana masipala;

(b) tshivhalo tsha masheleni o farwaho kana o imiswaho u bva kha vundû kana

masipala naho u ufhio, zwiitisi zwa u fara kana u imisa na maga o dzhiiwahonga muofisiri mupfukiseli wa masheleni a lushaka na muofisiri mut

ânganedzi

uri a shumane na mafhungo kana zwiitisi zwo swikisaho kha u fariwa kana uimisiwa ha mbadelo;

(c) kushumiselwe kwa masheleni kwa vhukuma kwo itiwaho nga vundû kana

masipala zwi tshi ya nga mukovho wa Mbekanyo 5 kana 6;



5

10

15

20

25

30

35

40

45

50

55

60

(d) kushumiselwe kwa masheleni kwa vhukuma kwo itiwaho nga muofisirimupfukiseli wa masheleni a lushaka zwi tshi ya nga mukovho wa Mbekanyo7; na

(e) na maṅwe mafhungo ane Mufaragwama wa Lushaka a nga a ta.(6) Muofisiri mupfukiseli wa masheleni a lushaka u tea u

ˆtola na u kala kushumele

kwa mbekanyamushumo dzo lambedziwaho tshoˆthe kana lwa tshi

ˆtahe nga mukovho na

u isa zwo kalwaho na uˆtolwa kha Mufaragwama wa Lushaka—

(a) u ya nga ha vundû, nga murahu ha miṅwedzi min

â musi ṅwaha wa

muvhalelano wo fhela; na(b) u ya nga ha masipala, nga murahu ha miṅwedzi ya rathi musi ṅwaha wa

muvhalelano wo fhela.

Mishumo ya muofisiri muˆtanganedzi u ya nga mukovho wa Mbekanyo 4

11. (1) Muofisiri muˆtanganedzi u na vhud

îfhinduleli ha—

(a) u tendelana na mutheo wa Mbekanyo 4 ya mukovho sa zwe wa andâdziswa

zwone kha tshiteṅwa 24; na(b) nd

îla ine ya kovha na u shumisa Mbekanyo 4 ya mukovho.

(2) Muofisiri muˆtanganedzi wa masipala u fanela—

(a) u vha na vhuˆtanzi na u khwa

ˆthisedza kha Mufaragwama wa Lushaka uri

masipala—(i) u sumbedzisa, arali zwo tea, u anganyela mbekanyamushumo dzo

lambedzwaho lwa tshoˆthe kana lwa tshi

ˆtahe nga hoyu mukovho kha

mugaganyagwama wa ṅwaha; na(ii) u and

âdza kha lushaka, zwi tshi ya nga

ˆthodea dza tshiteṅwa 21A

tsha Mulayo wa Maitele a Masipala, zwo tewaho na maṅwe-vhomafhungo zwi tshi ya nga mukovho u

ˆtu

ˆtuwedzaho tshikalo tsha

mashumele na u shumiswa haˆthod

êa dza zwi dzheniswaho na zwi

bviswaho;(b) sa tshipid

â tsha muvhigo une wa

ˆtod

êa u ya nga tshiteṅwa 71 tsha Mulayo wa

Vhulangi ha zwa Masheleni wa Masipala, u nêa muvhigo kha Mufaragwama

wa Lushaka na kha muofisiri mupfukiseli wa masheleni a lushaka khamashumisele na kushumele kwa masheleni kha idzo mbekanyamushumo; na

(c) nga kotara, hu sa athu fhela madûvha a 30 nga murahu ha musi kotara iṅwe na

iṅwe yo fhela, u vhiga kha Mufaragwama wa Lushaka na kha muofisirimupfukiseli kha kushumele kune kwa si tshimbilelane na zwa masheleni khaidzo mbekanyamushumo.

(3) Muofisiri muˆtanganedzi kha vund

û u fanela—

(a) u nêtshedza sa tshipid

â tsha muvhigo u no

ˆtod

êa kha tshiteṅwa 40(4)(c) tsha

Mulayo wa Vhulangi ha zwa Masheleni a Lushaka, u nea muvhigo khatshikwama tsha vund

û kha u shumisa na kushumele zwi tshi ya nga

mbekanyamushumo; na(b) U n

êtshedza muvhigo wa kushumele wa kotara hu sa athu fhela mad

ûvha a 30

nga murahu ha musi kotara iṅwe na iṅwe yo fhela kha muofisiri mupfukiseliwa masheleni a lushaka.

(4) Muofisiri muˆtanganedzi u tea u vhiga nga ha mbekanyamushumo dzo

lambedzwaho lwo fhelelaho kana dzo lambedzwaho lwa tshiˆtahe nga Mbekanyo 4 ya

mukovho zwi tshi elena na mutheo wo teaho kha zwitatimennde zwa masheleni zwaṅwaha na muvhigo wa ṅwaha.

(5) Muofisiri muˆtanganedzi u fanela, hu sa athu fhela miṅwedzi mivhili nga murahu

ha mafhelo a ṅwaha wa muvhalelano, na hune zwo tea ṅwaha wa muvhalelano wamasipala, a senguluse kushumele u ya nga Mbekanyamushumo dzo lambedzwaho lwofhelelaho kana tshi

ˆtahe nga mukovho na u n

êtshedza tsenguluso iyo kha muofisiri

mupfukiseli.

Mishumo ya muofisiri muˆtanganedzi u ya nga Mbekanyo 5 kana 6 kha mukovho

12. (1) Muofisiri muˆtanganedzi o teaho u fanela, zwi tshi ya nga Mbekanyo 5, 6 kana

8 u fhirisela kha—(a) vund

û, sa tshipid

â tsha muvhigo u

ˆtod

êaho kha tshiteṅwa 40(4)(c) tsha

Mulayo wa Vhulangi ha Zwa Masheleni a Tshitshavha, u vhiga nga hamafhungo o sumbedziswaho kha tshiteṅwa tshi

ˆtuku (2) na u u n

êtshedza



5

10

15

20

25

30

35

40

45

50

55

khopi ya muvhigo ya tshiteṅwa 40(4)(c) kha mufaragwama wa vundû na

muofisiri mupfukiseli; na(b) masipala, sa tshipid

â tsha muvhigo u tod

êaho u ya nga tshiteṅwa 71 tsha

Mulayo wa Vhulangi ha Zwa Masheleni ha Masipala, u vhiga nga hamafhungo o sumbedziswaho kha tshiteṅwa tshi

ˆtuku (4) na u n

êtshedza khopi

ya muvhigo ya tshiteṅwa 71 kha muofisiri o teaho wa vhufaragwama havund

û, Mufaragwama wa Lushaka na muofisiri mupfukiseli wa masheleni a

lushaka o teaho; na(c) vund

û kana masipala, u n

êkedza muvhigo wa mashumele nga kotara hu sa

athu fhela madûvha a 30 murahu ha mafheloni a kotara iṅwe na iṅwe kha

muofisiri mupfukiseli wa masheleni a lushaka.(2) Muvhigo nga vund

û u ya nga tshiteṅwa tshi

ˆtuku tsha (1)(a) u fanela phetha kha

ṅwedzi wonoyo na kha ṅwaha wa muvhalelano u swika mafheloni a ṅwedzi wonoyo—(a) tshivhalo tsha masheleni o

ˆtanganedzwaho nga vund

û;

(b) tshivhalo tsha masheleni o farwaho kana o imiswaho u bva kha vundû;

(c) kushumiselwe kwa masheleni kwa vhukuma kwo itiwaho nga vundû u ya nga

Mbekanyo 5 ya mukovho;(d) tshivhalo tsho pfukiswaho u ya kha tshiimiswa tshiṅwe na tshiṅwe tsha

muvhuso wa vhukati kana wa vundû u itela u bveledza mbekanyamushumo

dzo lambedzwaho nga Mbekanyo 5 ya mukovho ho imelwa vundû kana u

thusa vundû kha u bveledzisa mbekanyamushumo dzenedzo;

(e) masheleni o shumiswaho a vhukuma nga tshiimiswa tsha lushaka sa zwe zwasumbedziswa kha phara (d);

(f) tshikalo tsha thendelano na zwo tiwaho zwa mukovho sa zwe zwanêtshedziswa zwone kha Mutheo na uyu Mulayo;

(g)ˆthaluso ya thaidzo dziṅwe na dziṅwe dza zwi fareaho dzo

ˆtanganiwaho nadzo

nga vundû zwi tshi elana na mukovho wo

ˆtanganedziwaho na maṅweledzo a

maga o dzhiiwaho u tandulula thaidzo dzenedzo; na(h) vhuṅwe vhutanzi na mafhungo sa zwine Mufaragwama wa Lushaka a nga ta.

(3) (a) Zwiteṅwa zwiˆtuku (1) na (2) a zwi shumi kha muofisiri mu

ˆtanganedzi wa

Mukovho wa Gautrain Rapid Rail Link kana Khadzimiso ya Gautrain Rapid Rail Link.(b) Muofisiri mu

ˆtanganedzi wa Mukovho wa Gautrain Rapid Rail Link u fanela uri,

mafheloni a kotara iṅwe na iṅwe a nêtshedze muvhigo kha muofisiri mupfukiseli wa

masheleni a lushaka, o dodombedza mbadelo dzo itwaho kha kotara yeneyo hu u itela uswikela

ˆthod

êa dza mbadelo malugana na thendelano ya vhurarisani ha tshitshavha-

phuraivete he ha tendelelaniwa khaho nga vundû u ya nga ha vhulangi ho

nêtshedziwaho fhasi ha Mulayo wa Vhulangi ha Zwa Masheleni a Tshitshavha.(c) Khophi dza

ˆthanziela dza mbadelo dze dza n

êtshedziwa u ya nga thendelano ya

vhufarisani ha lushaka-phuraivete dzi tea u nêtshedzwa khathihi na muvhigo we wa

ambiwa ngawo kha phara (b).(4) Muvhigo nga masipala u ya nga tshiteṅwa tshi

ˆtuku (1) u fanela u phethwa u itela

ṅwedzi wonoyo na u itela ṅwaha wa muvhalelano u swika mafheloni a ṅwedziwonoyo—

(a) tshivhalo tsha masheleni o farwaho kana o imiswaho u bva kha masipala;(b) tshikalo tsha thendelano na zwo tiwaho zwa mukovho kana tshi

ˆtahe tsha

mukovho tsho nêkedzwaho kha Mutheo na uyu Mulayo;

(c) Tˆhaluso ya thaidzo dziṅwe na dziṅwe dza zwi fareaho dzo

ˆtanganiwaho nadzo

nga vundû zwi tshi elana na mukovho wo

ˆtanganedziwaho na maṅweledzo a

maga o dzhiwaho u tandulula thaidzo dzenedzo; na(d) vhuṅwe vhu

ˆtanzi na mafhungo sa zwine Mufaragwama wa Lushaka a nga ta.

(5) Muofisiri muˆtanganedzi wa Mukovho wa Mveledziso ya Zwi

ˆtediamu zwa

Tshiphuga tshaˆlifhasi tsha FIFA tsha 2010 u fanela uri, kha u d

âdzisa izwo zwo

bulwaho kha tshiteṅwa tshiˆtuku tsha (1)—

(a) u katela kha muvhigo sa zwe zwa anganyiswa zwone kha tshiteṅwa tshiˆtuku

tsha (1) u anganya ha kudzhenele kwa masheleni kha u fhaˆtiwa kana u

khwiniswa ha tshitediamu nga tshivhumbeo tsho tiwaho nga muofisirimupfukisi wa masheleni a lushaka; na

(b) muvhigo wo anganyiwaho kha tshiteṅwa tshiˆtuku tsha (1) kha u d

ê na khophi

dzaˆthanziela dza mbadelo dzo bviswaho zwi tshi elana na mulanga wa u fha

ˆta

wo dzheniwaho khawo nga masipala zwi tshi elena na vhulangi ho bviswahonga fhasi ha Mulayo wa Vhulangi ha Zwa Masheleni ha Masipala.

(6) Muofisiri muˆtanganedzi u fanela, hu sa athu u fhela miṅwedzi mivhili nga murahu

ha mafhelo a ṅwaha wa muvhalelano, na hune zwo tea ṅwaha wa muvhalelano wa



5

10

15

20

25

30

35

40

45

50

55

60

masipala, a senguluse kushumele u ya nga Mbekanyamushumo dzo lambedzwaho lwofhelelaho na dzo lambedzwaho lwa tshi

ˆtahe nga mukovho na u n

êtshedza tsenguluso iyo

kha muofisiri mupfukiseli.

Mishumo u ya nga nga zwiˆtatimennde zwa masheleni zwa ṅwaha na mivhigo ya

ṅwaha ya 2009/10

13. (1) U dâdzisa kha

ˆthod

êa naho dzi dzifhio u ya nga mulayo naho u ufhio une wa

khou shumiswa, zwiˆtatimennde zwa masheleni zwa 2009/10 zwa muhasho une wa khou

pfukisela masheleni naho e afhio zwi tshi elana na mukovho wo phethwaho khaMbekanyo 4, 5, 6 kana 8, zwi fanela u—

(a) sumbedza masheleni guˆte a mukovho wo pfukiselwaho kha vund

û kana

masipala;(b) sumbedza u pfukiselwa, arali ho vha hone, u fariwa zwi tshi ya nga vund

û

ˆliṅwe na

ˆliṅwe kana masipala;

(c) sumbedza u kovha hafhu nga Mufaragwama wa Lushaka u ya nga tshiteṅwa23(7);

(d) khwaˆthisedza uri u pfukiselwa ho

ˆthe ha masheleni u ya kha vund

û kana

masipala ho dzheniswa kha tshikwama tshihulwane tsha vundû kana

masipala, kana arali zwo tea, kha binduˆlo faraho tshikwama tsha u vhulunga

masheleni a lushaka a vundû;

(e) Zwi sumbedza masheleni, arali e hone, o shumisiwaho kha vhulangi hamukovho nga muofisiri mu

ˆtanganedzi.

(2) Muvhigo wa masheleni wa ṅwaha wa 2009/10 wa muhasho wa vhukati une wakhou pfukisa masheleni naho e afhio u ya nga mukovho we wa phethwa kha Mbekanyo4, 5, 6 kana 8 u fanela u d

âdzisa kha dziṅwe

ˆthodea u ya nga mulayo naho u ufhio une

wa khou shumiswa—(a) zwi sumbedza zwiitisi zwa u fara u pfukiselwa hufhio kana hufhio kha vund

û

kana masipala;(b) zwi sumbedza uri mavund

û na mimasipala vho

ˆtolwa u swika fhi kha u

tevhedza zwo tewaho kha mukovho wo nêtshedzwaho kha mutheo wo teaho

na mbetshelwa dza hoyu Mulayo;(c) zwi sumbedza uri mukovho wo kona u swikela zwe zwa vha zwo tiwa na

mvelele u swika fhi; nahone(d) zwi sumbedza u sa tshimbilelana naho hu hufhio na Mulayo, na maga o

dzhiiwaho u shumana na honoho u sa tshimbilelana.(3) U d

âdzisa kha dziṅwe

ˆthod

êa u ya nga mulayo naho u ufhio une wa khou

shumiswa, zwiˆtatimennde zwa masheleni zwa 2009/10 zwa muhasho wa vund

û une wa

khouˆtanganedza mukovho zwi tshi ya nga Mbekanyo 4, 5 kana 8, zwi fanela u—(a) sumbedza masheleni gu

ˆte a mikovho yo

ˆthe yo

ˆtanganedzwaho;

(b) zwi sumbedza masheleni guˆte a masheleni a vhukuma o shumiswaho kha

mikovho yoˆthe, nga nnd

â ha mikovho ya Mbekanyo 4; na

(c) u khwaˆthisedza uri u pfukiselwa ha masheleni ho

ˆthe u ya nga Mulayo uyu kha

vundû he ha dzheniswa kha tshikwama tshihulwane tsha vund

û, kana he zwa

vha zwo tea, kha binduˆlo faraho tshikwama tsha u vhulunga masheleni a

tshitshavha tsha vundû.

(4) Muvhigo wa masheleni wa ṅwaha wa 2009/10 wa muhasho wa vundû une wa

khouˆtanganedza mukovho u ya nga Mbekanyo 4, 5 kana 8, u fanela u d

âdzisa dziṅwe

ˆthod

êa u ya mulayo naho u ufhio une wa khou shumiswa—(a) zwi sumbedza uri ndi u swika fhi hune vund

û

ˆla swikela zwo teaho, zwo

nêtshedzwaho kha mutheo wo teaho wa wonoyo mukovho, na u dovha zwa

tshimbilelana na mbetshelwa ya uyu Mulayo;(b) u sumbedza maga o dzhiiwaho u shumana na u sa tevhedza zwo teaho, zwo

nêtshedzwaho kha mutheo wo teaho wa wonoyo mukovho, na mbelwa dza

uyu Mulayo;(c) u sumbedze uri zwipikwa na mvelelo dza mukovho dzo swikelelwa u swika

fhi; na(d) u vha na vhuṅwe vhu

ˆtanzi na mafhungo sa zwine Mufaragwama wa Lushaka

a nga ta.(5) Zwitatimennde zwa masheleni zwa 2009/10 na muvhigo wa ṅwaha wa masipala

u fanela u lugiselelwa u ya nga Mulayo wa Vhulanguli ha Masheleni a Masipala.(6) Mufaragwama wa Lushaka a nga ta nd

îla ine mihasho ine ya khou pfukisela na

mimasipala ine ya khouˆtanganedza ya vhiga kha mikovho ya mivhuso yapo nga kotara



5

10

15

20

25

30

35

40

45

50

55

60

u itela u tshimbidza uˆtolwa ha mikovho ya miṅwaha ya muvhalelano ya muvhuso wa

vhukati na mimasipala.

Tshipidâ 3

Mafhungo a re na vhushaka na mikovho yo tiwaho ya mbekanyo 4

Mukovho wa Themamveledziso u ya kha Mavundû

14. (1) Mukovho wa Themamveledziso u ya kha Mavundû sa zwe zwa vheiswa

zwone kha Mbekanyo 4 i dâdzisa ndambedzo ya mbekanyamushumo dza

Themamveledziso dzi lambedzwaho u bva kha migaganyagwama ya vundû u itela uri

mavundû a kone u tandulula zwa u salela murahu kha themamveledziso ya vund

û.

(2) Vundû

ˆli fanela u khwa

ˆthisedza uri mihasho ya

ˆlo ya vund

û i re na vhud

îfhinduleli

ha zwa pfunzo, zwa mutakalo na zwa dzibada—(a) i na vhud

îfhinduleli ha zwa masheleni na a migaganyagwama ya zwa u

ˆthogomela na u shumisela masheleni yeneyo mishumo;

(b) i vhofhe mulanga, na u i shumisa na u langa thendelano ya u iswa ha tshumelona mihasho ya muvhuso wa vhukati kana wa vund

û, zwa lushaka kana zwa

tshitshavha na zwiṅwe vho zwiimiswa zwa muvhuso, hune mihasho ingahoiyo, zwiimiswa na zwiṅwe na zwiimiswa zwa muvhuso zwi langwaho kanazwo fha

ˆtwaho kana zwa

ˆthogomelwa hu u itela zwone; na

(c) u shela mulenzhe, khathihi na muhasho wa vundû u re na vhud

îfhinduleli ha

mishumo ya tshitshavha kha Mbekanyamushumo dza u Nêtshedza u

Khwiniswa ha Themamveledziso dziˆtu

ˆtuwedzwaho nga Mufaragwama wa

Lushaka, nga nndâ ha musi Mufaragwama wa Lushaka o bvisa wonoyo

muhasho uri u si dzhenelele.(3) (a) Vund

û, kha u kovhela Mukovho wa Themamveledziso u ya kha Mavund

û—

(i)ˆli fanela u dzhiela n

ˆtha vhukoni ha muhasho une wa khou

ˆtanganedza wa

vundû u shumisa na u langa themamveledziso, zwo d

îsendeka kha vhunzalo

vhungafhani ha masheleni o tendelwaho u fhiriselwa phandâ kha ṅwaha wa

muvhalelano wa 2007/08 na masheleni maṅwe na maṅwe ane a anganyelwau d

ô pfukiselwa phand

â kha ṅwaha wa muvhalelano wa 2008/09; na

(ii) hune muhasho wa vundû u

ˆtanganedzaho kana muhasho wa vund

û u re na

vhudîfhinduleli ha mishumo ya tshitshavha wa langa kana wa fha

ˆta kana u

ˆthogomela wo imela muhasho wa vund

û u

ˆtanganedzaho u ya nga thendelano

yo ambiwaho kha tshiteṅwa tshituku tsha (2)(b) u tshi shaya vhukoni, hu nganangiwa mutengo u sa fhiri phesenthe nn

â wa mukovho u itela u wana uho

vhukoni.(b) Phesenthe yo ambiwaho nga hayo kha tshiteṅwa tshi

ˆtuku tsha (3)(a)(ii) i fanela u

dîvhadzwa nga maano a vhukoni ho dzudzanywaho nga muhasho wa vund

û u

ˆtanganedzaho kana muhasho wa vund

û u re na vhud

îfhinduleli ha mishumo ya

tshitshavha yoˆtanganedzwaho nga mufaragwama wa vund

û.

Mukovho wa Themamveledziso dza Masipala (Dzidôrobo)

15. (1) (a) Mukovho wa Themamveledziso ya Masipala wo ambiwaho kha Mbekanyo4 u tikedza u badelwa ha mbekanyamushumo dza themamveledziso dzi badelwaho ngatshelede i bvaho kha masipala dzo bulwaho kha Mbekanyo 4 u itela uri mimasipala ikone u dzudzanya mishumo yo lengaho ya zwiimiswa zwa masipala u ya nga

ˆthod

êa.

(b) Mukovho wa Themamveledziso dza Masipala (Dzidôroboni) u fanela u lwela u

dzudzanya ho fhelelaho, u shumiswa nga zwishumiswa zwa masipala nga ndîla i

bvelelaho u itela u fhelisa u padâ, u shuma nga nd

îla ya khwine u itela mvelelo dza u

bveledzela vhathu vhudzulo, na maitele avhudî a u shumisa Gwama.

(c) Zwiimo zwine zwa tshimbidzana naˆlene

ˆlo gwama zwi fanela u ya nga mvelelo

dza mbekanyamushumo ya masheleni a masipala.(2) Mukovho wa Zwiimiswa zwa Masipala (Dzid

ôroboni) u kha d

î fhiriselwa kha

masipala fhedzi arali wonoyo masipala—(a) u tshi swikelela zwiimo zwo vhetshelwaho mafhungo a mutheo a thendelano

ya wonowo mukovho(b) hu sa athu u swika

ˆla 30 Shundunthule 2009, u vhe wo no rumela

Mufaragwama wa Muvhuso na muofisiri mupfukisi wa masheleni wamuvhuso mutheo wa mafhungo wa kushumele une wa tendelana na

ˆthod

êa



5

10

15

20

25

30

35

40

45

50

55

dzo ṅwalwaho mutheo wa thendelano ya u wana mukovhe, khathihi navhut

ânzi ha uri kushumele kwa mafhungo a mutheo na zwipikwa nga

kushumele zwo tânganedzwa nga muano wa khoro ya masipala.

(3) Ndugiselelo dza mutheo wa kushumele u tânganedzwa nga khoro u fanela u

dzhiiwa sa ndugiselelo dza hoyu Mulayo, u itela zwipidâ 27 na 28.

(4) Muofisiri mupfukisi wa masheleni a lushaka u fanela u rumela mihasho yofanelaho kopi dza mutheo wa kushumele dzo bulwaho kha tshipid

â tshit

ûku 2(b) hu sa

athu swikaˆla 1 Fulwana 2009.

(5) Masipala une wa wana Mukovho wa Themamveledziso dza Masipala(Dzid

ôroboni) u fanela u vhiga kushumele hu tshi vhambedzwa na zwipikwa zwa

mutheo zwo bulwaho kha tshipidâ 15(2)(b), u tendelana na t

ˆhod

êa dza u vhiga dza

tshipidâ 71 tsha Mulayo wa Vhulanguli ha zwa Gwama dza Masipala.

(6) U vhigela Mufaragwama Muvhuso u tendelana na tshipidâ tshituku (5) zwi d

ô

dzhiiwa zwi u tevhela tshipidâ 9(1)(b) tsha hoyu Mulayo.

(7) Mufaragwama wa Muvhuso u fanela u sumbedza muvhigo wo dîswaho u

tendelana na tshipidâ 11(2)(b) kana (c) mihasho naho i ifhio ya muvhuso ine ya vha na

vhudîfhinduleli vhu tshimbidzanaho na wonowo Mukovho.

Mukovho wa Themamveledziso dza Masipala

16. (1)Mukovho wa Themamveledziso dza Masipala wo ambiwaho kha Mbekanyo 4u tikedza u badelwa ha mbekanyamushumo dza zwiimiswa zwi badelwaho ngamashelelini a bvaho kha masipala u itela uri mimasipala ine ya si wane Mikovho yaThemamveledziso dza Masipala (Dzid

ôroboni) i kone u dzudzanya mishumo yo

lengaho ya zwiimiswa zwa masipala zwine zwa tôdêa u itela u n

êkedza tshumelo dza

mutheo.(2) Mikovho ya Thememveledziso dza Masipala nga u tou livha i fanela u n

êwa

khethekanyo ya masipala B kana C ine ya vha na vhulanguli na mishumo yo ambiwahokha tshipid

â 84 tsha Mulayo wa Zwifhat

ô zwa Masipala u itela u tikedza zwiimiswa

zwa masipala kha honoho vhulanguli na mishumo.(3) Masipala une wa t

ânganedza Mukovho wa Themamveledziso dza Masipala ya

tshipidâ B kana C u nga fhiriswa wa vha masipala kana dzingu

ˆla C u ya nga tshit

îriki

inê wonoyo masipala wa vha khayo arali, musi hu tshi t

ôlisiswa muofisiri mupfukisi

masheleni wa lushaka na vha zwa Gwamaˆla Muvhuso, wonoyo masipala u si na—

(a) gwamaˆlo linganaho u ita mbekanyamushumo dza zwiimiswa nga nd

îla i

bvelelaho; kana(b) u sa fareleli maitele avhud

î a zwa Gwama.

(4) Masipala une wa tânganedza Mukovhe wa Themamveledziso dza Masipala u

fanela u ṅwala vhugaganyagwama ha masheleli ane a dô shumiswa miṅwaha miraru sa

tshipidâ tsha gwama

ˆlawo

ˆla ṅwaha wa zwa Muvhalelano wa 2009/10 u tendelana na

Mulayo wa Vhulanguli ha Zwa Gwamaˆla Masipala, nga nnd

â ha musi u siho nga fhasi

ha Mulayo wonoyo.(5) Muofisiri mupfukisi masheleni a lushaka wa Mukovho wa Themamveledziso dza

Masipala, na a itaho mishumo yo ambiwaho kha tshipidâ 9, u fanela uri nga d

ûvha la

vhu-20 musi ho fhela ṅwedzi muṅwe na muṅwe a vhigele vha Vhupo ha Gwamaˆla

Muvhuso na miṅwe mihasho ya muvhuso ine ya vha na vhudîfhinduleli vhu

tshimbidzanaho na Mikovhe ya Tshelede, wonoyo muvhigo u fanela u katela na—(a) mulaedza u t

âlusaho masheleni e a shumiswa na mishumo i sa badelwi kha

mbekanyamushumo dzine dza badelwa nga mukovho; nahone(b) hu t

âlutshedzwe thaidzo dze dza tshenzhelwa nga mimasipala malugana na

mukovho we dza i tânganedza na manweledzo a nd

îla ye dzenedzo thaidzo

dza piringululwa ngayo.(6) Mutheo wa Mukovhe wa Themamveledziso dza Masipala u nga kha d

î—

(a) katela na zwiimo zwi tôdâho uri mushumo u ṅwaliswe kha muhasho wa

muvhuso kana muradô naho u ufhio wa muvhuso hu sa athu thoma ṅwaha wa

zwa Gwama wa masipala une wonoyo mushumo wa dô itwa ngawo kana hu

nga tendelanwa ngaˆlene

ˆlo d

ûvha nga muofisiri mupfukisi masheleni a

lushaka na muofisiri mutânganezi, tenda lenelo d

ûvha

ˆli sa nga lengise kana

ˆla thithisa u thomiwa ha wonowo mushumo nga ṅwaha wa zwa Gwama ukwameaho; nahone

(b) u songo katela na zwiimo naho zwi zwifhio—(i) uri muhasho wa muvhuso kana murad

ô naho u ufhio wa muvhuso,

nga nndâ ha dzingu

ˆlo teaho kana masipala kana Mufaragwama wa



5

10

15

20

25

30

35

40

45

50

55

60

Muvhuso malugana na vhushaka vhu re nga thungo u tânganedza

mishumo kana gwama nahoˆlifhio; kana

(ii) u tôdâ muvhigo wa nd

îla ye masheleni a shumiswa ngayo nga nnd

â

ha mivhigo ine ya tôdêa u ya nga zwiimo zwa tshipid

â 11 kana

samusi zwo tânganedzwa nga Mufaragwama wa Muvhuso.

Tshipia 4

Mafhungo a tshimbidzanaho na gavheloˆla Mbekanyo 5

Mukovho wa Gautrain Rapid Rail Link

17. (1) Muofisiri mupfukisi masheleni a lushaka wa Mukovho wa Gautrain Rapid RailLink, na a itaho mishumo yo ambiwaho kha zwipid

â 10 na 34, u fanela uri a dzhie

vhukando ho teaho u khwatˆhisedza uri mbadelo dzi itwa nga tshifhinga na nga nd

îla ine

ya tendela dzingu uriˆli kone u badela zwikolodo zwa

ˆlo u ya nga thendelano ya

khamphani muvhuso na dza muthu nga etˆhe yo itwaho nga dzingu u tendelana na milayo

yo vhewaho nga fhasi ha Mulayo wa Vhulanguli ha Zwa Gwama dza Vhathu.(2) Muofisiri mupfukisi masheleni a lushaka u fanela u isa gavhelo

ˆla Gautrain Rapid

Rail Link kha akhaunthu ya bannga yo itelwaho u ita dzimbadelo kha akhaunthu yabannga yo itelwaho u fhirisa mukovho wa Gautrain Rapid Rail Link u ya nga vhulivhisiho n

êwaho nga Vhupo ha Gwama

ˆla Muvhuso nga fhasi ha tshipid

â 10(2)(a) tsha

Mulayo wa Khethekanyo ya Mbuelo, 2006 (Mulayo 2 wa 2006).

Mukovho wa Dzinndû na wa Mveledziso ya Kudzulele kwa Vhathu

18. (1) Muofisiri a tânganedzaho dzimbadelo a tshi itela uri hu thome na u bvela

phandâ u shuma ha mbekanyamushumo ya dzinnd

û u fanela u humbula u bvisa hu tshee

nga phandâ tshipid

â tsha mukovho wa ṅwaha wa zwa Gwama kha masipala, musi

masipala u tshi tôdâ uri hu itwe nga u ralo, u ya nga zwiimo zwo vhewaho.

(2) Musi hu tshi vha na u sa andâna vhukati ha muofisiri mut

ânganedzi na masipala

malugana na tˆhod

êa ya u bviswa hu tshee nga phand

â mukovho wo ambiwaho kha

tshipidâ tshit

ûku (1), masipala u nga kha d

î humbela muofisiri mupfukisi masheleni a

lushaka uri a vhe mupfumedzanyi.(3) Muofisiri mupfukisi masheleni a lushaka u fanela uri musi a tshi t

ânganedza

khumbelo ye ya ambiwa kha tshipidâ tshit

ûku (2), a dzhie vhukando hot

ˆhe vhu t

ôdêaho

u piringulula vhuleme nga u tâvhanya, hu songo fhela mad

ûvha a 60 u bva tshee ha

vhigwa yeneyi khumbelo.(4) Hu songo itwa mbadelo tshifhinga tshi sa athu swika u ya nga tshipid

â tshit

ûku (1)

u tendelana na kushumele kwa mishumo ine ya dô itwa nga ṅwaha wa zwa Gwama u

tevhelaho.

Tshipia 5

Mafhungo a tshimbidzanaho na maṅwe magavhelo a Mbekanyo 6

Mukovho wa Mveledziso ya Zwitediamu zwa Tshiphuga tshaˆlifhasi ya FIFA ya

2010

19. (1) Muofisiri mupfukisi masheleni a lushaka wa Mukovho wa Mveledziso yaZwitediamu zwa Tshiphuga tsha

ˆlifhasi ya FIFA ya 2010, khathihi na u ita mishumo yo

ambiwaho kha tshipidâ 10, a dzhie vhukando ho fanelaho u khwat

ˆhisedza uri—

(a) masheleni a shumiswaho kha zwitêdiamu zwa d

ôrobo T

ânganedzaho Vhaeni

Vha Tshiphuga tsha Lifhasi—(i) a i fhiri mitengo ya gwama la masipala lo itelwaho ndivho ya

yeneyo mishumo; nahone(ii) i tendelana na mbekanyo i t

ânganedzwaho ya kubadetshele; nahone

(b) Municipal Finance Management Act i fanela u tevhelwa; nahone(c) hu tikedzwe vhomakone vha zwa thekiniki, vha zwa vhunzhiniere na zwa

mishumo u itela uri hu fhatîwe na u vusuluswa zwit

êdiamu zwi t

ôdêaho zwa

dôrobo Dzi t

ânganedzaho Vhaeni Vha Tshiphuga tsha Lifhasi.

(2) Muofisiri a tânganedzaho dzimbadelo, nga nnd

â ha u ita miṅwe mishumo yo

ambiwaho kha tshipidâ 12, u fanela—



5

10

15

20

25

30

35

40

45

50

(a) u ita vhungoho ha uri masheleni o vhetshelwaho u fhatâ kana u khwinisa

zwitêdiamu zwi t

ôdêaho na zwiimiswa zwazwo hu shumiswe mukovho na

mikovho a tsumbedzo u itela mikovhe ya tshelede yo sumbedzwaho khaKholomu B ya Mbekanyo 6;

(b) u ita vhungoho ha uri u shumiswa ha tshelede hu tendelana na mbekanyo yau badela yo tendelwaho;

(c) u ita vhungoho ha uri muofisiri mupfukisi wa masheleni a lushaka o isamivhigo yot

ˆhe ya Gwama ya u fhedzisela ya zwit

êdiamu kha vha zwa Gwama

ˆla Muvhuso hu si nga murahu ha

ˆla 30 Khubvumedzi 2010;

(d) u nêkedza muofisiri mupfukisi masheleni a lushaka mafhungo na mivhigo,

nga tshifhinga tsho vhewaho, samusi a tshi nga kha zwi humbela musi a tshiita mishumo yo bulwaho kha tshipid

â tshit

ûku (1).

(3) (a) Muofisiri mupfukisi wa masheleni a lushaka, musi hu tshi tou fhela madûvha

a 30 musi hoyu Mulayo u tshi tou thoma u shuma, musi o no amba na muofisiri atânganedzaho mbadelo, u fanela u nea Vhupo ha Gwama

ˆla Muvhuso nzudzanyo ya u

tôlisisa.(b) Nzudzanyo ya u t

ôlisisa i fanela u sumbedza kushumele, nd

îla ya u shumisa

Gwama, ndîla ya u vhalela thundu na kuitele kwa u sedzulusa na u vhiga kwa muhasho

wa muvhuso u itela u khwatˆhisedza u shuma na u bvelela ha u fhat

îwa na u vusuluswa

ha zwitêdiamu zwi t

ôdêaho.

(4)Arali masipala wa shumisa tshelede kha tshitediamu inê ya fhira gavhelo mikovho

ine ya nga vha i hone i re kha Mbekanyo 6 hu fanela u badelwa nga tshelede i bvaho khagwama

ˆla masipala.

(5) Hu tshi engedzwa kha tˆhod

êa dza Mulayo wa Vhulanguli ha Zwa Gwama dza

Masipala, u valwa ha tshitediamu nga masipala musi Tshiphuga tsha Bola ya Lîfhasi ya

FIFA 2010 i sa athu fhela hu fanela u tendelwa nga muofisiri mupfukisi masheleni alushaka na Vhupo ha Gwama

ˆla Muvhuso.

(6) (a) Muofisiri mupfikisi masheleni a lushaka na muofisiri mutânganedzi wa

Mukovho wa Mveledziso ya Zwitediamu zwa Tshiphuga tsha Lîfhasi ya FIFA ya 2010

vha nga vhofha mulanga u itela u khwinisa zwo dzudzanywaho nga hoyu Mulayo namafhungo a mutheo na u tikedza u shumiswa ha gavhelo.

(b) Ndugiselelo naho i ifhio ya hoyu mulanga we ha ambiwa ngawo kha phara (a) ineya hanedzana kana ya amba uri i nga khwinisa kana ya itulula zwe zwa tiwa nga hoyuMulayo, mafhungo a mutheo a tshimbidzanaho nawo, ndugiselelo naho dzi dzifhio dzaMulayo wa Vhulanguli ha Zwa Gwama

ˆla Lushaka, kana ndugiselelo dza Vhulanguli L

â

Zwa Gwama Lâ Masipala a dzi shumi.

Tshipia 6

Mafhungo a tshimbidzanaho na miṅwe mikovho ya Mbekanyo 7

Mukovho wa Gwama wa Mbekanyamushumo ya Muvhuso ya Zwa Mudâgasi

20. (1) Muofisiri mupfukisi masheleni a lushaka u fanela u ita vhungoho ha uri ushumisa ha Eskom Holdings Limited ha Mbekanyamushumo ya Zwa Mud

âgasi kha

wonoyo masipala zwi tshimbidzana na Nzudzanyo ya Mveledziso ya Pfano, yolugiselelwaho u ya nga Mulayo wa Maitele a Masipala wa wonoyo masipala.

(2) Eskom Holdings Limited i fanela uri musi hu sa athu fhela madûvha a 30 musi hu

tshi fhela ṅwedzi muṅwe i vhige kha masipala o fanelaho, kha muofisiri mupfukisi wamasheleni a lushaka na kha Vhupo ha Gwama

ˆla Muvhuso nga ha tshelede yo

shumiswaho kha Mbekanyamushumo ya Muvhuso ya Zwa Mudâgasi.

Mukovho wa Themamveledziso Khulwane dza Shango

21. Muofisiri mupfukisi wa masheleni a lushaka u fanela uri musi a tshi ita MikovhoThemamveledziso Khulwane dwa Shango a ite vhungoho ha uri—

(a) masipala muṅwe na muṅwe une wa nga vhuelwa nga muṅwe mushumo kanatshiṅwe tshikimu u rambiwa uri u dzhie sia kha u guda hune ha nga vha honeu ya nga wonoyo mushumo kana tshikimu, naho arali masipala u songotûtûwedza uri hu vhe na yeneyo ngudo;

(b) u guda hune ha nga vha hone hu tendelana na Nzudzanyo dza Mveledziso dzaPfano dza mimasipala, dzo lugiselelwaho u ya nga Mulayo wa Maitele aMasipala, zwihuluhulu nzudzanyo dza mveledziso dza tshumelo dza zwa



5

10

15

20

25

30

35

40

45

50

55

madî dzine dza vhumba tshipid

â tsha Nzudzanyo dza Mveledziso dza Pfano;

nahone(c) masipala dzo

ˆthe dzi kwameaho—

(i) dzi tendelana na u pfesesa kushumele kwa dzenedzo ngudo; na(ii) u vhofha mulanga vha tshi bula pfanelo na mbofho dzavho

malugana na u fhaˆta, uri tshenetsho tshiimiswa ndi tsha nnyi na u

shuma hatsho hu sa athu u fhedziswa nzudzanyo dza u badela na uthoma u fha

ˆta.

Mukovho wa Tshumelo dza Madî

22. (1) Muofisiri mupfukisi masheleni a lushaka, musi o no saina thendelano ya u itambadelo vhukati ha muofisiri mupfukisi masheleni a lushaka na masipala u itela ubadela tshumelo dza mad

î, a nga kha d

î tou ṅwala uri Vhupo ha Gwama

ˆla Muvhuso ho

tenda u dzudzanya U Shuma ha Tshumelo dza Madî na Mukovho wa Gwama kha

masipala u sumbedza—(a) mikovho yo badelaho vhashumi vha wonoyo masipala u ya nga tshivhalo tsha

vhashumi a bvaho kha muhasho wa masipala u pfukisaho masheleni khamimasipala; nahone

(b) mukovho wa mushumo u re hone une wa tea u badelwa kha masipala, samusizwi tshi itwa u ya nga dziphesenthe kana zwipid

â zwa mbuelo dzo n

êwaho

masipala u ya nga mbuelo dzo kovhekanyelwaho mimasipala.(2) U khakhululwa naho hu hufhio ho ambiwaho kha tshipid

â tshi

ˆtuku (1) na

memorandamu iˆtalutshedzaho, hu fanela u ṅwaliwa kha Gazethe nga Mufaragwama wa

Muvhuso, hu sa athu u fhela madûvha a 120 musi ho no n

êwa thendelo ya u khakhulula.

Tshipidâ 7

Mafhungo a angaredzaho a tshimbidzanaho na mikovho ya Mbekanyo 8

Masheleni a Tˆhu

ˆthuwedzo a Yaho kha Mimasipala U Itela U Swikelela Ndivho dza

Mbekanyamushumo dza Muvhuso dzo Tâvhanyiswaho

23. (1) Tˆhu

ˆthuwedzo ya Mbekanyamushumo ya Mishumo ya Muvhuso yo

Engedzeaho yo bulwaho kha Mbekanyo 8 ndiˆthu

ˆthuwedzo yo khetheaho yo thewaho

kha kushumele yo nêwaho madzingu, mihasho ya madzingu na mimasipala dzine dza

thusa vhudîdini ha Mbekanyamushumo yo Engedzeaho ya Mishumo ya Muvhuso u ita

uri hu vhe na mishumo nga u thola vhathu vhe vha vha vha sa shumi.(2) U itela u wana T

ˆhu


Engedzeaho, dzingu, muhasho wa muvhuso kana masipala u fanela u—(a) swikelela

ˆthod

êa dzo fanelaho dzo ṅwalwaho kha mafhungo a mutheo;

(b) u swikelela kushumele kuˆtuku kwo vhewaho nga muofisiri mupfukisi

masheleni a lushaka u ya nga zwiimo zwa mafhungo a mutheo; na(c) u tendelana na muofisiri mupfikisi masheleni a lushaka ane a tendelana na

ˆthod

êa dzo ṅwalwaho kha mafhungo a mutheo.

(3) Dzingu, muhasho wa muvhuso, kana masipala une wa wana Tˆhu

ˆthuwedzo ya

Mbekanyamushumo ya Muvhuso yo Engedzeaho u fanela—(a) u tshimbidzana na

ˆthod

êa na mafhungo a mutheo na thendelano vhukati ha

muofisiri mupfukisi masheleni a lushaka na dzingu, muhasho wa muvhusokana masipala; nahone

(b) u fanela u shumisa masheleni aˆthu

ˆthuwedzo dzo

ˆtanganedzwaho u itela u isa

phandâ kana u engedza mbekanyamushumo dzi itaho uri hu vhe na mishumo.

(4) Muofisiri mupfikisi masheleni a lushaka u fanela—(a) u ita dzithendelano na madzingu, mihasho ya muvhuso na masipala dzine dza

fanela u wana Tˆhu

ˆthuwedzo ya Mbekanyamushumo ya Mishumo ya Muvhuso

yo Engedzeaho;(b) u fanela u lugisa magavhelo, tshipikwa tsha kushumele kha madzingu,

mihasho ya muvhuso na mimasipala nga kotara ya ṅwaha, zwi tshi ya ngakushumele kwavho kwa kotara yo fhelaho, nahone vha rumele vha zwaVhufaragwama ha Muvhuso magavhelo o shandukaho na zwipikwa, hu saathu fhela mad

ûvha a 20 musi kotara yo no guma;



5

10

15

20

25

30

35

40

45

50

55

(c) u shumisa Tˆhu


Engedzeaho u ya nga zwiimo nga mafhungo a mutheo na mbekanyo ya ubadela; na

(d) u rumela Mufaragwama wa Muvhuso muvhigo wa kotara iṅwe na iṅwe yaṅwaha—

(i) u sengulusa mvelaphandâ ya T

ˆhu

ˆthuwedzo ya Mbekanyamushumo

ya Mishumo ya Muvhuso yo Engedzeaho na kushumele kwamadzingu, mihasho ya madzingu na mimasipala ine ya tea u wanaTˆhu

ˆthuwedzo; na

(ii) u dodombedza magavhelo a yeneyo kotara e a ya kha madzingu namimasipala, khathihi na tshelede ye vha i badelelwa kha yeneyokotara.

(5) Samusi hoyu u mushumo une wa ya ngaˆthu

ˆthuwedzo, magavhelo o bulwaho kha

8 ndi a u tou anganyela fhedzi, nahone o thewa kha kushumele kwo telwaho kwa u itauri hu vhe na mishumo kha madzingu mihasho ya muvhuso, na mimasipala.

(6) Magavhelo ane a tou anganyelwa a mihasho ya madzingu na mimasipala nditshelede ine ha tou humbulelwa uri dzi d

ô i wana arali dza fhira zwipikwa zwadzo.

(7) Muofisiri mupfukisi wa masheleni a lushaka, u tendelana na zwiimo zwamafhungo a mutheo a nga—

(a) shandula mikovho i anganyelwaho ya madzingu, mihasho ya muvhuso, namimasipala i songo shumaho zwavhud

î;

(b) dovha a dzhiela mukovho u anganyelwaho kha madzingu, mihasho yamuvhuso, na mimasipala i songo shumaho zwavhud

î nahone a u n

êa vhaṅwe;

(c) nêa tshelede yo engedzaho madzingu, mihasho ya muvhuso na masipala dzo

fhiraho zwipikwa zwadzo zwa kushumele, zwi tshi ya nga u vha hone hagwama; nahone

(d) u vhona uri dzingu, muhasho wa muvhuso, kana masipala u nga fanela u wanadziṅwe mbadelo dza

ˆthu

ˆthuwedzo he zwa si konadzee u tshimbidzana na

Mulayo, mafhungo a mutheo kana zwiimo zwa thendelano vhukati hamuofisiri mupfukisi wa masheleni a lushaka na lenelo dzingu, muhasho wadzingu, kana masipala.

(8) U ya nga tshipidâ 34(3)(b), muofisiri mupfukisi wa masheleni a lushaka u fanela

u rumela mbekanyo ya dzimbadelo ya dzinguˆlo

ˆthe, i re na magavhelo a anganyelwaho

na zwipikwa zwo thewaho kha kushumele ku humbulelwaho kwa madzingu oˆthe,

mihasho ya muvhuso, na mimasipala i fanelaho.(9) Hu sa thu fhela mad

ûvha a 20 nga murahu ha kotara ya ṅwaha, muofisiri

mupfukisi wa masheleni a lushaka u fanela u rumela Vhufaragwama ha Muvhusombekanyo yo shandukiswaho ya mbadelo, yo tewaho kha kushumele kwa madzinguoˆthe, mihasho ya madzingu, na mimasipala yo fanelaho.(10) Mufaragwama wa Muvhuso, u fanela u phad

âladza kha Gazethe vhukati ha

madûvha a 30 magumoni a kotara iṅwe na iṅwe—(a) Magavhelo a anganyelwaho o ṅwalululwaho u ya nga dzingu, muhasho wa

muvhuso, na masipala u itela yeneyo kotara;(b) zwipikwa zwo vusuluswaho zwa kushumele kwa dzingu liṅwe na liṅwe,

muhasho wa muvhuso, na masipala u itela yeneyo kotara; na(c) masheleni o badelelwaho madzingu, mihasho ya muvhuso, na mimasipala nga

yeneyo kotara ya ṅwaha u itela Tˆhu

ˆthuwedzo ya Mbekanyamushumo ya

Mishumo ya Muvhuso yo Engedzeaho.(11) U shumiswa ha T

ˆhu

ˆthuwedzo ya Mbekanyamushumo ya Mishumo ya Muvhuso

yo Engedzeaho a i nga fhasi ha ndugiselelo dza zwipidâ 27, 28 na 29 dza wonoyu

Mulayo.

Tshipidâ 8

Mafhungo a angaredzaho a tshimbidzanaho na Mikovho ya Mbekanyo 4, 5, 6, 7kana 8

U phadâladzwa ha magavhelo na mafhungo o mutheo

24. (1) Mufaragwama wa Muvhuso u fanela uri musi a sa athu fhela madûvha a 14

musi hoyu Mulayo wo no thoma u shuma, a gandise kha Gazethe—(a) mikovho i newaho masipala muṅwe na muṅwe ya mikovho ya Mbekanyo 4

na 6;



5

10

15

20

25

30

35

40

45

50

55

(b) mikovho yo sumbedzwaho masipala muṅwe na muṅwe, u ya nga mukovhowa Mbekanyo 7;

(c) mikovho i anganyelwaho ya madzingu, mihasho ya muvhuso na mimasipala,khathihi na zwipikwa zwazwo zwa kushumele, u tshimbidzana na magavheloa Mbekanyo 8; na

(d) Mutheo wa mukovho muṅwe na muṅwe wa Mbekanyo 4, 5, 6, 7 kana 8.(2) Mufaragwama wa Muvhuso u fanela u gandisa kha Gazethe—

(a) u vusuluswa na u khwaˆthiswa ha magavhelo kana mafhungo a mutheo a

phadâladzwaho u ya nga tshipid

â tshi

ˆtuku (1) ho khwa

ˆthiswaho nga gwama

ˆli

dzudzanyaho;(b) mukovho naho u ufhio une wa tendelwa nga gwama

ˆlo shandukiswaho u

tshimbidzana na Mulayo wa Vhulanguli ha Zwa Gwama;(c) arali ha khakhululwa kana ha vusuluswa mikovho kana mutheo naho u ufhio

wo phadâladzwaho u ya nga zwiimo zwa tshipid

â tshi

ˆtuku (1) u itela u

shandula gavheloˆla Mbekanyo 7

ˆla vha gavhelo

ˆla Mbekanyo 6 u ya nga

zwiimo zwa tshipidâ 30;

(d) u shandulwa ha magavhelo kha Mufaragwama wa Muvhuso u tendelana natshipid

â 29 kana muofisiri mupfukisi wa masheleni a lushaka u tendelana na

zwiimo zwa tshipidâ 23(7);

(e) mikovho naho i afhio yo vusuluswaho u tendelana na Magwama a Mbekanyo;(f) mikovho yo vusuluwaho ine ya tou anganyelwa, zwipikwa zwa kushumele

zwa Tˆhu


Engedzeaho u ya nga zwiimo zwa tshipidâ 23(10).

(3) Mufaragwama wa Muvhuso musi o no amba kana u humbela nga luṅwalomuofisiri mupfukisi wa masheleni a lushaka, a nga kha d

î vusulusa kana u khakhulula

mafhungo a mutheo o gandiswaho u ya nga tshipidâ tshi

ˆtuku (1) kana (2), u itela u

khakhulula ho khakheaho kana hoˆtahelaho.

(4) U khakhulula gavhelo, u vusulusa, u engedza kana u dovha u nêa gavhelo zwi itea

musi ho no gandiswa kha Gazethe.

Mafhungo a mutheo a mukovho wa Mbekanyo 4

25. Mafhungo a mutheo a mukovho wa Mbekanyo 4 a fanela u itelwa u tikedza uvhiga mbekanyamushumo dzo itwaho kana mishumo yo badelwaho nga vhud

âlo kana

tshipidâ nga magavhelo.

U shumisa tshelede u ya nga ndivho na u tendelana na zwiimo

26. (1) Hu sa londwi naho tshi tshini tshine tsha lwa na zwi re mulayoni mukovho ure kha Mbekanyo 4, 5, 6, 7 kana 8 u nga shumiselwa ndivho yo ṅwalwaho khaMbekanyo i kwamaho eneo mafhungo u tendelana na mafhungo a mutheo u ya ngatshipid

â 24.

(2) Muofisiri mupfukisi wa masheleni a lushaka a nga kha dî sa rumela mukovho naho

u ufhio wa Mbekanyo 5 kana 6 kana tshipidâ tsha wonowo mukovho kha naho e nnyi u

itela mushumo wo dzudzanywaho u ya nga wonowo mukovho, nga nndâ ha musi—

(a) mbadelo yo tendelwaho nga gwamaˆla dzingu kana masipala u pfukisaho

masheleni a muvhuso kana mafhungo a mutheo u ya nga tshipidâ 24;

(b) mbadelo ya tshumelo dze dza itwa kana thundu dze dzaˆtanganedzwa, he

tshumelo dza itwa kana thundu dza waniwa u ya nga maitele a u wana thundunga thendelo kana maitele a u wana thundu a

ˆlene

ˆlo dzingu kana masipala

zwe zwa itwa ho waniwa thendelo yo teaho ya mbadelo; kana(c) arali ha vha na mbadelo hu tshee nga phand

â kana mbadelo ine ya sa

tshimbidzane na gwamaˆla dzingu kana masipala u itaho dzimbadelo—

(i) muofisiri a itaho dzimbadelo o khwathisedza Vhupo ha Gwama haMuvhuso uri mbadelo yo itwaho a si ndingedzo ya u gonyisatshelede dzi shumiswaho na uri hu na zwiitisi zwavhud

î zwa u

badela hu tshee nga phandâ; nahone

(ii) Vhupo ha Gwama ha Muvhuso ho tendela u badela hu tshee ngaphand

â.



5

10

15

20

25

30

35

40

45

50

55

U thivhela Mukovho

27. (1) U ya nga tshipidâ tshit

ûku (2) na (3), muofisiri mupfukisi wa masheleni a

lushaka a nga kha dî thivhela mbadelo dza gavhelo

ˆla Mbekanyo 4, 5 kana 6 kana

tshipidâ naho tshi tshifhio tsha

ˆlene

ˆlo gavhelo tshifhinga tshi sa fhiriho mad

ûvha a 30,

arali—(a) dzingu kana masipala zwi sa tendelani na ndugiselelo dza hoyu Mulayo, kana

zwiimo zwine khazwo gavhelo, samusiˆlo ambiwa kha mafhungo a mutheo,

ˆlo

sendamela kha;(b) magavhelo o pad

âho kana a yaho nga zwiimo o tendelwaho nga vha zwa

Vhufaragwama ha Muvhuso u tendelana na tshipidâ 28 ho ngo shumiswa;

kana(c) tshelede yo shumiswaho kha u ita mbadelo dzo fhiraho vhukati ha ṅwaha wa

zwa Gwama i sumbedza u sa shumiswa zwavhudî ha tshelede, hune ha si vhe

na thaluso i pfalaho.(2) Hu sa londwi tshipid

â tshit

ûku (1), Mukovhe wa Tshelede wa Mveledziso na

Gudedziˆla Zwa Mutakalo na Mukovhe wa Tshelede wa Tshumelo dza Pfunzo dza

Muvhuso i nga kha dî sa thivhelwa u ya nga hetshi tshipid

â.

(3) Muofisiri mupfukisi wa masheleni a lushaka u fanela uri nga madûvha a sumbe a

mushumo, kana tshenetsho tshifhinga tshipfufhi samusi zwi tshi nga tendelwa ngaMufaragwama ha Muvhuso, musi hu sa athu u thivhelwa gavhelo u ya nga tshipid

â

tshitûku (1)—(a) a n

êe muofisiri a fanelaho a itaho dzimbadelo—

(i) ndîvhadzo yo ṅwaliwaho ya u t

ôdâ hawe u thivhela gavhelo; na

(ii) tshibuli tsha u dîsa vhuimeleli ho ṅwalwaho, nga eneo mad

ûvha a

sumbe kana tshenetsho tshifhinga tshipfufhi samusi zwo tendelwanga Vhufaragwama ha Muvhuso, malugana na uri ndi nganigavhelo

ˆli sa nga thivhelwi; nahone

(b) a dîvhadze vhupo ha dzingu ho teaho na vha zwa Vhufaragwama ha

Muvhuso, nahone u tendelana na Mukovhe wa Tshelede wa Zwiimiswa zwaMasipala, na muhasho wa muvhuso u re na vhud

îfhinduleli ha u d

îimisela ha

muvhusowapo u thivhela gavhelo.(4) Nd

îvhadzo yo ambiwaho kha tshipid

â tshit

ûku (3) i fanela u katela na tshiitisi tsha

u thivhela gavhelo na uriˆli d

ô thivhelwa u swika lini.

(5) (a) Musi muofisiri mupfukisi wa masheleni a lushaka a tshi thivhela gavhelo u yanga tshipid

â tshit

ûku (1), Vhupo ha Gwama ha Muvhuso vhu nga laedza kana u tendela

khumbelo i bvaho kha onoyo muofisiri mupfukisi wa masheleni a lushaka uri a thivhelegavhelo tshifhinga tshi sa fhiri mad

ûvha a 30, fhedzi hu si fhirwe mad

ûvha a 120, arali

honoho u thivhelwa hu tshi dô—

(i) ita uri zwi tendelane na hoyu Mulayo kana zwiimo zwine magavhelo a thewakhazwo; kana

(ii) u fhungudza thaidzo ya u shumisa tshelede yo padâho.

(b) Muofisiri mupfukisi wa masheleni a lushaka u fanela uri, musi a tshi humbela uthivhela gavhelo u ya nga hetshi tshipid

â tshit

ûku, a sumbedze vhut

ânzi ha u tendelana

na tshipidâ tshit

ûku (3) na vhaimeleli vha bvaho kha muofisiri a t

ânganedzaho, u ya kha

Vhufaragwama ha Muvhuso.(c) Muofisiri mupfukisi wa masheleni a lushaka u fana u dovha a tendelana na

tshipidâ tshit

ûku (3) musi vha wa Gwama la Muvhuso vha tshi laedza na u tendela

khumbelo yo itwaho u ya nga phara (a).

U Imiswa ha Mukovho

28. (1) Hu sa londwi tshipidâ 27, Vhupo ha Gwama ha Muvhuso vhu tshi shumisa

luvhonela kana nga khumbelo ya muofisiri mupfukisi wa masheleni a lushaka vhu ngaimisa gavhelo

ˆla—

(a) Mbekanyo 4, 5 kana 6ˆlo ambiwaho kha tshipid

â 27(1),

ˆli yaho kha dzingu

kana masipala zwi tshi itwa nga u futelela u sa tikedza ndugiselelo dza hoyuMulayo, kana zwiimo zwa gavhelo, samusi zwo sumbedzwa nga mafhungo amutheo, zwi tendelana na; kana—

(i) ndugiselelo dza wonoyu mulayo;(ii) vhuimo vhune khaho gavhelo, samusi

ˆlo itwa kha mafhungo a

mutheo, vhu nga fhasi ha zwiimo; kana



5

10

15

20

25

30

35

40

45

50

55

(b) gavheloˆla Mbekanyo 4, 5 kana 6

ˆlo ambiwaho kha tshipid

â 27(1) arali vha

zwa Vhufaragwama ha Muvhuso vha tshi humbula uri dzingu kana masipalau d

ô shumisa tshelede t

ˆhukhu kha mbekanyamushumo kana gavhelo kha

ṅwaha wa zwa Gwama.(2) Vhupo ha Gwama ha Muvhuso vhu fanela uri musi vhu tshi imisa gavhelo u ya

nga hetshi tshipidâ—

(a) vhu fanela u tendelana na tshipidâ 27(3)(a), nahone u ya nga masipala na nga

u ya nga tshipidâ 38 tsha Mulayo wa Vhulanguli ha Zwa Gwama dza

Masipala; nahone(b) vhu d

îvhadze dzingu lo teaho

ˆla Vhupo ha Gwama nga ha u d

îimisela u imisa

gavhelo.(3) U imiswa naho hu hufhio ha gavhelo ho ambiwaho kha tshipid

â tshit

ûku (1) hu

tshi shumisa memorandamu u tâlusaho, hu ṅwaliwe kha Gazethe ya Vhupo ha Gwama

ha Muvhuso.(4) (a) Minisit

â a nga kha d

î dîvhadza kha Gazethe, a tenda uri gavhelo kana tshipid

â

naho tshi tshifhio tshaˆlene

ˆlo gavhelo

ˆli imiswe u ya nga tshipid

â tshit

ûku (1),

ˆli

shumiswe u itela u lifha tshinyalelo dza dzingu na dza masipala dze dza dîvhofha uri dzi

dô dzi lifha.(b)U shumiswa ha Gwama dzo ambiwaho kha hetshi tshipid

â tshit

ûku (ndi u vhila ho

livhaho Gwamaˆla Muvhuso

ˆla Mbuelo).

U dovha u ita gavhelo nga murahu ha u imisa gavhelo

29. (1) (a)Vha zwa Vhufaragwama ha Muvhuso vhu nga kha dî ri musi ho imisa

gavhelo u ya nga tshipidâ 28, vha nga ri nga murahu musi vho no amba na muofisiri

mupfukisi wa masheleni a lushaka, vha phetha uri tshipidâ kana gavhelo

ˆline

ˆla sa d

ô

shumiswaˆli dovhe

ˆli avhelwe masipala muthihi kana yo engedzeaho kana mimasipala

u ya nga zwiimo zwine gavheloˆla d

ô shumiswa khazwo kha ṅwaha wa zwa Gwama

kana ṅwaha u tevhelaho wa zwa zwitshelede.(b)U avhelwa ha tshipid

â kana gavhelo

ˆlo fhelelaho u ya nga zwiimo zwe gavhelo

ˆla

itwa khazwoˆli d

ô shumiswa kha ṅwaha wa zwa Gwama wo ambiwaho kha phara (a),

ˆli fanela u dzhiiwa sa gavhelo

ˆlo pad

âho

ˆlo tendelwaho nga Vhufaragwama ha Muvhuso

u ya nga tshipidâ 31(2)(a).

(2) (a) Hu sa londwi tshipidâ tshit

ûku (1), vha zwa Vhufaragwama ha Muvhuso vha

nga di ri musi vha tshi dzhenelela Mulayotewa, kana tshipidâ tsha vhu-150 tsha Mulayo

wa kha Thogomelo ya Tshelede dza Masipala, kha zwenezwo zwiimo u ya nga ndîla ine

vha phetha ngaho, vha nga vhea mulayo—(i) tendelana na tshipid

â 100 tsha Mulayo tewa, muofisiri mupfukisi wa

masheleni a lushaka u shumisa gavheloˆlo imiswaho u ya nga tshipid

â 28 hu

tshi itelwa dzinguˆli kwameaho;

(ii) u ya nga tshipidâ 139 tsha Mulayotewa, dzingu

ˆli langaho u shumisa gavhelo

ˆlo imiswaho u ya nga tshipid

â 28 hu tshi itelwa masipala a kwameaho; kana

(iii) u tendelana na tshipidâ 150 tsha Mulayo wa Vhulanguli ha Zwa Gwama dza

Masipala, muofisiri mupfukisi wa masheleni a lushaka o fanelaho u fanela ushumisa gavhelo

ˆlo imiswaho u ya nga zwiimo zwa tshipid

â 28 a tshi itela

masipala wo fanelaho.(b) Gavhelo

ˆlo shumiswaho nga muofisiri a itaho mbadelo kana dzingu

ˆli langaho

ˆlo

ambiwaho kha phara (a),ˆli fanela uri musi

ˆli tshi itela hoyu Mulayo,

ˆli dzhiiwe sa

gavheloˆla Mbekanyo 7 u bva nga d

ûvha

ˆle ha vhewa wonoyu mulayo.

U shandulwa ha mukovho wa Mbekanyo 7ˆla vha gavhelo

ˆla Mbekanyo 6

30. (1) Vha zwa Vhufaragwama ha Muvhuso, nga dzavho kana vho tou humbelwa namuofisiri mupfukisi wa masheleni a lushaka, vha nga shandula gavhelo

ˆla Mbekanyo 7

ˆla vha

ˆla Mbekanyo 6, arali vha zwa Vhufaragwama ha Muvhuso vha tshi vhona uri

eneo mavhonele a dô ita uri hu sa shumiswe tshelede t

ˆhukhu kha lenelo gavhelo.

(2) Tshanduko ye ya ambiwa kha tshipidâ tshit

ûku (1) i d

ô thoma u shuma nga d

ûvha

ˆla u phad

âladzwa ho bulwaho kha tshipid

â 24(2)(c).

(3) Vha zwa Vhufaragwama ha Muvhuso vha fanela u dîvhadza muofisiri mupfukisi

wa masheleni a lushaka na masipala muṅwe na muṅwe u kwameaho arali hu nadzitshanduko.



5

10

15

20

25

30

35

40

45

50

55

Magavhelo a songo shumiswaho

31. (1) Hu sa londwi ndugiselelo dzo itwaho nga Mulayo wa Vhulanguli ha ZwaGwama dza Muvhuso kana Mulayo wa Vhulanguli ha Zwa Gwama dza Masipalamalugana na u pad

â ha magavhelo, magavhelo a itwaho u ya nga zwiimo, nga nnd

â ha

Gavheloˆla Gautrain Rapid Rail Link na Thuthuwedzo ya Mbekanyamushumo ya

Mishumo ya Muvhuso yo Engedzeaho, ndi uriˆli songo shumiswaho magumoni a ṅwaha

wa zwa Gwamaˆli vhuelela kha Gwama la Mbuelo la Muvhuso, nga nnd

â ha musi

muofisiri a tânganedzaho mbadelo a tshi nga sumbedza lu fushaho Vhufaragwama ha

Muvhuso uri magavhelo a songo shumiswaho a dô shumiselwa mishumo i re hone.

(2) Vha zwa vhufaragwama ha Muvhuso u ya nga khumbelo ya muofisiri mupfukisiwa masheleni a lushaka, vha zwa vhufaragwama ha dzingu kana masipala vha nga khadî tendela—

(a) musi gavhelo padâho

ˆli tshi bva kha gavhelo

ˆli yaho nga zwiimo kha ṅwaha

wa zwa Gwama u tevhelaho; nahone(b) u shumiswa ha tshipid

â tsha gavhelo u ya nga zwiimo kha mishumo i

tshimbidzanaho na ndivho yaˆlen

êˆlo gavhelo, hune dzingu kana masipala zwa

anganyela u shumiseswa ha tshelede hu sa iledzi kha gwamaˆlavho.

Magavhelo a zwiimiswa zwa vhathu zwa nzudzanyo dza tshumelo kana mishumoya masipala

32. A huna tshiimiswa tsha muvhuso, nga nndâ ha Eskom Holdings Limited u ya nga

mbadelo dzo tânganedzwaho kha Muhasho wa Dziminerala na Zwivhaswa na komiti

dza zwa madî u ya nga gwama

ˆlo t

ânganedzwaho u bva kha Muhasho wa Zwa Mad

î na

Madaka hu tshi shumiswa gavheloˆla Mbekanyo 7, tshine tsha nga t

ânganedza mbadelo

dâ u itela mishumo ya masipala i itelwaho masipala nga murad

ô wa muvhuso a tshi

shumisa masipala u re na vhudîfhinduleli ha wonoyo mushumo, nga nnd

â ha musi vha

zwa Vhufaragwama ha Muvhuso vha tshi tendelana nazwo nge vha vhona mimasipaladzi na vhukoni vhut

ûku.

Tshipia 9

Maṅwe magavhelo

Khadzimo ya zwa Gwama ya Gautrain Rapid Rail Link

33. (1) Tshelede i itaho rannda dza bilioni dza 4.2 yo kovhelwa Dzinguˆla Gauteng u

itela Mushumo wa Gautrain Rapid Rail Link, u ya nga thendelano ya khadzimo yaGwama yo itwaho nga Minisit

â wa zwa Gwama na Murangaphand

â wa Dzingu

ˆla

Gauteng na uriˆlen

êˆlo Dzingu

ˆli d

ô bvela phand

â u tendelana na yeneyo thendelano ya

khadzimo ya tshelede.(2) Thendelano ya khadzimo ya tshelede yo bulwaho kha tshipid

â tshit

ûku (1) i nga

fhasi ha ndugiselelo dza hoyu Mulayo, nahone u sa tshimbidzana nawo naho hu hufhionga Dzingu

ˆla Gauteng na t

ˆhod

êa dza thendelano dza khadzimo ya Gwama zwi d

ô vha

u sa fulufhedzea nga zwa Gwama u ya nga zwiimo zwa tshipidâ 48 zwa hoyu Mulayo.

NDIMA 4

MISHUMO I TSHIMBIDZANAHO NA MAGAVHELO OTˆHE

Mbekanyo ya u badela

34. (1) (a) Vha zwa Vhufaragwama ha Muvhuso vha phetha uri mbekanyo ya ubadela ya dzingu

ˆli itaho mbadelo dzo linganyiselwaho dza gavhelo, musi ho no

dzudzanywa na muhasho wa zwa Vhufaragwama ha dzingu.(b) Musi vha zwa Vhufaragwama ha Muvhuso vha tshi phetha mbekanyo ya u badela,

vha fanela u humbulela tshelede ye dzinguˆla d

îimisela u i shumisa ṅwedzi muṅwe na

muṅwe, nahone hu fhungudzwe vhulingaṅanga na tshinyalelo dza muvhuso na dzingu.(c) Nga nnd

â ha phara (a), vha zwa Vhufaragwama ha Muvhuso vha nga badela

dzingu hu tshee nga phandâ u tendelana na gavhelo

ˆla

ˆlo

ˆlo linganyiselwaho kana

tshipidâ tsha

ˆlo,

ˆli sa athu u swika uri

ˆli kovhiwe u ya nga mbekanyo ya u badela, vhu tshi

itela ndivho dza u langa Gwama malugana na zwiimiswa zwa bannga ya akhaunthu



5

10

15

20

25

30

35

40

45

50

ya muvhuso, kana musi hu tshi shumiswa tshipidâ 100 tsha Mulayotewa, u tshi shuma

u ya nga zwiimo zwe wa zwi phetha.(d) Mbadelo hu tshee nga phand

â, dzine dza d

ô t

ôdea u ya nga mbekanyo ya u badela

u ya nga phara (c) dzi fanela u litshwa.(2) (a) Vha zwa Vhufaragwama ha Muvhuso vha pheta mbekanyo ya u badela

gavheloˆlo linganyiselwaho

ˆla masipala, musi vho no amba na muofisiri wa zwa

mbalelano wa muhasho wa muvhuso u re na vhudîfhinduleli kha muvhusowapo.

(b) Nga nndâ ha phara (a), vha zwa Vhufaragwama ha Muvhuso musi vho no amba

na muofisiri wa zwa mbalelano wa muhasho wa muvhuso une wa vha navhud

îfhinduleli kha muvhusowapo, vha tshi itela u langa zwa Gwama kha masipala

kana musi hu tshi vha na u dzhenelela u ya nga tshipidâ 139 tsha Mulayotewa, kana

tshipidâ 150 tsha Mulayo wa u T

ˆhogomela zwa Gwama ya Masipala, u ya nga

zwenezwo zwiimo vha nga kha dîtendela kana vha livhisa uri mukovhe wo

linganyiselwaho kana tshipidâ tshawo, u sa athu lugelaho u badelwa u ya nga mbekanyo

ya u badela, u fhiriselwe kha muṅwe masipala.(c) U badela hu tshee nga phand

â naho hu afho u ya nga phara (b) hu fanela u itwa hu

sa athu u itwa mbadelo dza masipala, dzine dza dô itwa u ya nga mbekanyo ya u badela.

(3) (a) Vha zwa Vhufaragwama ha Muvhuso vha fanela u tendela mbekanyo dza ubadela magavhelo dza Mbekanyo 4, 5, 6 kana 8 e a n

êwa dzingu kana masipala.

(b) Muofisiri mupfukisi wa masheleni a lushaka wa gavheloˆla Mbekanyo 4, 5, 6 kana

8, u fanela u dîsa mbekanyo ya u badela kha vha zwa Vhufaragwama ha Muvhuso u itela

u wana thendelo nga phandâ ha

ˆla 14 Lambamai, 2009.

(c) Musi a sa athu isa mbekanyo ya u badela u ya nga phara (b) muofisiri mupfukisiwa masheleni a lushaka u fanela—

(i) u tendelana na gavheloˆla Mbekanyo 4, a ambe na muofisiri o teaho a

tânganedzaho mbadelo;

(ii) u tendelana na gavheloˆla Gautrain Rapid Rail Link, a ite vhungoho ha uri

mbekanyo ya u badela—(aa) i a tendelana na mad

ûvha o sumbedzwaho a u badela khamphani ya

muthu nga etˆhe u ya nga thendelano ye ya itwa vhukati ha khamphani

dza muvhuso na dza muthu nga etˆhe wo vhofhiwaho nga masipala u

kwameaho u ya nga milayo yo ṅwalwaho nga fhasi ha Mulayo waVhulanguli wa Zwa Gwama dza Muvhuso; nahone

(bb) i sumbedza tshipidâ tsha mbadelo ine ya khou t

ôdêa nga fhasi ha

thendelano yo ambiwaho kha phara tˆhukhu (aa) i badelwaho nga

gavhelo; nahone(iii) u tendelana na gavhelo

ˆla Mbekanyo 5 kana 6, a ambe na dzingu kana

masipala wo teaho.(4) Muofisiri mupfukisi wa masheleni a lushaka wa gavhelo

ˆla Mbekanyo 4, 5, kana

6 u fanela u nea muofisiri a tânganedzaho mbadelo kopi ya mbekanyo ya u badela yo

tendelwaho musi hu sa athu itwa mbadelo ya u thoma u tendelana na zwe zwadzudzanywa.

U vusuluswa ha mbekanyo ya u badela

35. (1) U ya nga tshipidâ tshit

ûku (2), muofisiri mupfukisi wa masheleni a lushaka wa

gavheloˆla Mbekanyo 4, 5 kana 6, u fanela uri hu sa athu fhela mad

ûvha a sumbe a u

imisa gavhelo u ya nga tshipidâ 25 kana 26, a lugise mbekanyo ya u badela nga nt

ˆhani

ha u thivhela kana u imiswa ha gavhelo u ya nga hoyu Mulayo nahone a rumelembekanyo ya u badela yo lugiswaho kha Vhufaragwama ha Muvhuso, musi a sa athu itambadelo naho dzi dzifhio.

(2) Vha zwa Vhufaragwama ha Muvhuso vha tshi itela u koloda khwinê na u langa

tshelede khwinê, kana u sedzana na u sa shumiswa zwavhud

î ha tshelede, u shumisa

tshelede nga u ongolowa kana u tâvhanyesa u shumisa t

Documents

GOVERNMENT PRINTING W . (012) 334-4500 · 2016. 2. 2. · (012) 334-4500. MULAYO U itela u kovhekanywa ho linganyiselwaho ha mbuelo yo kuvhanganyiwaho kha shango ... ‘‘tshikwama