GRADOVI RENESANSE

GRADOVI RENESANSE

HISTORIJA ARHITEKTURE NASELJA 2.

GRADOVI RENESANSE

• POCETAK XV VIJEKA - STABILIZOVANI PRINCIPI I METODI STVARANJA U ARHITEKTURI

• TEORIJSKI PRIMENLJIVI NA SVE OBLIKE GRADITELJSTVA, OD NAJMANJIH ARHITEKTONSKIH FORMI, PREKO DIJELOVA GRADA PA DO CIJELIH TERITORIJA

• U PRAKSI - NOVI PRINCIPI I METODI NISU MOGLI DA SE SPROVEDU - VELIKE TRANSFORMACIJE NISU BILE MOGUĆE U URBANIM SREDINAMA I NA VEĆIM PODRUČJIMA

• SREDINOM XV VIJEKA - DEMOGRAFSKA EKSPANZIJA I NASELJAVANJE EVROPSKOG KONTINENTA SU SKORO ISCRPLJENI, TAKO DA NEMA IZRAZITIH POTREBA ZA OSNIVANJEM NOVIH GRADOVA, KAO NI ZA UVEĆANJEM POSTOJEĆIH U NEKOM VEĆEM OBIMU (OSIM POJEDINIH IZUZETAKA).

SREDNJOVIJEKOVNA FIRENCA

SREDNJOVIJEKOVNI RIM

SREDNJOVIJEKOVNA VENECIJA

GRADOVI RENESANSE

• RENESANSNE UPRAVE ITALIJANSKIH GRADOVA – SINJORIJE (SIGNORIA -KOJE SU POSTALE KOMUNALNA VLAST), A I DRUGE MONARHIJE, NISU IMALE POLITIČKU STABILNOST I DOVOLJNA SREDSTVA ZA OSTVARENJE DUGOROČNIH I VELIKIH POSLOVA.

• ARHITEKTI SU POČELI DA RADE INDIVIDUALNO, AUTORSKI I IZGUBILI SU KONTAKT SA KOLEKTIVNIM ORGANIZACIJAMA (ZIDARSKIM RADIONICAMA), STO JE INAČE OSIGURAVALO KONTINUITET SREDNJOVIJEKOVNIH ARHITEKTONSKIH I URBANISTIČKIH ZAHVATA.

• USLIJED TOGA JE RENESANSNA ARHITEKTURA REALIZOVALA SVOJ IDEAL PROPORCIJA I PRAVILNOSTI GRADNJE NA POJEDINAČNIM OBJEKTIMA, A NE NA NIVOU OSNIVANJA ILI TRANSFORMACIJE CIJELOG GRADA. PISCI I SLIKARI SU SA PUNO ENTUZIJAZMA OPISIVALI I SLIKALI NOVE GRADSKE OBLIKE, KOJI SE NISU MOGLI IZVESTI IZ NAVEDENIH RAZLOGA, PA SU ZATO OSTALI SAMO PREDMET TEORIJSKOG RAZMATRANJA, DAKLE IDEALNI GRADOVI.

GRADOVI RENESANSE

• U PRAKSI - ARHITEKTI SU PRIMJENJIVALI RENESANSNE PRINCIPE KADA SU INTERVENISALI U ORGANIZMU GRADA IZ SREDNJEG VIJEKA, KOJI JE VEĆ BIO FORMIRAN

• PARCIJALNO MODIFIKOVALI, ZAVRŠAVAJUĆI PROGRAME NEDOVRŠENE U XIV VIJEKU

• KADA BI IM SE PRUŽILA MOGUĆNOST DA UVEDU NEKI NOVI PROGRAM (MANJE ILI VIŠE AMBICIOZAN) POKAZALO BI SE DA JE SKORO UVIJEK NEPROPORCIONALAN I NEIZVODLJIV (PRIMJERI NIZA GRADOVA POKAZUJU KAKO SU SE GRAĐEVINE PODIGNUTE U XV VIJEKU UKLAPALE U SREDNJOVIJEKOVNO TKIVO)

• URBANIZAM RENESANSE SVOJ IZRAZ ISKAZUJE U ITALIJI TOKOM XV I XVI VIJEKA, A U DRUGIM DIJELOVIMA EVROPE (NOVI DUH UNJET KAO UVEZEN IZ ITALIJE) RENESANSNI PRINCIPI SE PRIMJENJUJU U XVI I XVII VIJEKU

GRADOVI RENESANSE

• POJEDINE NOVINE U FORMI I ŠEMAMA MOGU SE VIDJETI VEĆ U KASNOM SREDNJEM VIJEKU - PROŠIRIVANJE ULICA I POJEDINIH TRGOVA

• URBANIZAM SLIJEDI EVOLUTIVAN PROCES I INOVACIJE KOJE SU OBUHVATILE SVE OBLASTI UMJETNOSTI, ALI IMA I NOVINA - ZASNIVAJU SE NA TEORETSKIM PRIPREMAMA, NA DIJELIMA NASTALIM U HUMANISTIČKOM PERIODU.

• TEORETIČARI SU VEZANI ZA OBRADU I ISKAZIVANJE DVOJNOG PROBLEMA:

- ZA DOPRINOS KLASIKE NOVIM KOMPOZICIONIM IZRAZIMA

- ZA OSTVARENJE NAUČNOG URBANIZMA

• TEORETIČARI SU KAO OSNOVNU TEZU RIJEŠAVALI KOORDINACIJU

DVIJE ŠEME (VEĆ POSTOJALE U SREDNJEM VIJEKU) ORTOGONALNE I

RADIOCENTRIČNE I TO U SKLOPU STROGIH GEOMETRIJSKIH

PRINCIPA:

GRADOVI RENESANSE

• - ORDINANTIO – SREĐENOST

- EURYTHMIA – POVEZANOST DIJELOVA I HARMONIJA RITMA

- SIMETRIJA

• TO SU BILE ODLIKE I ANTIČKE RIMSKE ARHITEKTURE

ORDINATIO- red,sređenost,uređenost

EYRITHMIA- povezanost i harmonija ritma

SIMETRIJA I CENTRALNI PLAN

• KORIŠTENJEM STEREOMETRIJSKIH ELEMENATA :

KOCKA,VALJAK,POLULOPTA POSTIŽE SE

APSOLUTNA SIMETRIJA

PROPORCIJE

• ANTROPOMORFNOST• OSNOVNE GEOMETRIJESKE

SLIKE (KRUG,KVADRAT)• ZLATNI PRESJEK I

FIBONAČIJEV NIZ• MODUL

PROUČAVANJE PERSPEKTIVE

GRADOVI RENESANSE- NOVE ZAKONITOSTI I NOVE

PROSTORNE IDEJE POSTALE SU

OMILJENE I PRIHVAĆENE –

NAJBOLJE SE TO UOČAVA NA

SLIKARSKIM DIJELIMA

- PRIZORI IDEALNIH GRADSKIH

AMBIJENATA ZASNIVAJU SE NA

STUDIJAMA TEORETSKOG

KARAKTERA U KOJIMA VELIKU

ULOGU IMA PERSPEKTIVA

- SLIKARI XV VIJEKA NAJBOLJI SU

PRENOSIOCI NOVE ESTETIKE

URBANISTIČKIH PRINCIPA - NA

SLIKAMA SE NE ISKAZUJE

POJEDINAČNA ARHITEKTURA, VEĆ

SU OBJEKTI DATI U NOVIM

PROSTORNIM ODNOSIMA

GRADOVI RENESANSE

• TAKO JE U XV VIJEKU PROBLEM GRADA POSTAO PREDMET POMNOG NAUČNOG ISTRAŽIVANJA OD STRANE POJEDINIH UMJETNIKA I NAUČNIKA

• NAJIZRAZITIJE INDIVIDUALNOSTI SU ISKAZALI:

- LEON BATISTA ALBERTI

- ANTONIO AVERULINO – IL FILARETE

- FRANCESCO DI GIORGIO MARTINI

- LEONARDO DA VINCI

- ANDREA PALADIO (KOJI VREMENSKI PRIPADA XVI VIJEKU, ALI KOJI

SE IDEJNO UKLAPA U OVU GRUPU ISTRAŽIVAČA)

LEON BATISTA ALBERTI• U TRAKTATU "DE RE AEDIFICATORIA LIBRI X"

DAJE NOVU ORIJENTACIJU ARHITEKTURE I

URBANIZMA PREMA NOVOM TEHNIČKOM KONCEPTU• NEMA CRTEŽA, ALI SU TEORETSKA RAZMATRANJA

JASNA I KROZ NJIH SE NAZIRE NEIZBJEŽNO MJESTO

TRADICIJE I NOVI DUH RENESANSE

• NE PREDSTAVLJA REVOLUCIJU U ODNOSU NA

PRETHODNA URBANISTIČKA DOSTIGNUĆA,

ALI PREDSTAVLJA PRILAGOĐAVANJE STARIH,

KLASIČNIH TEORIJA I SREDNJOVIJEKOVNIH,

NOVIM ESTETSKIM I PRAKTIČNIM POTREBAMA

VREMENA

LEON BATISTA ALBERTI• IV KNJIGA - RASPRAVA O FUNKCIONISANJU GRADA (SA STANOVIŠTA UTILITAS):

GRAD MORA BITI:

1. OKRUŽEN RAVNICOM,

2. BOGATO SNABDJEVEN VODOM, PUTEVIMA KOJI GA SPAJAJU SA

MOREM,

3. GRAD "NE MOŽE PREDSTAVLJATI NIKAKVU NEUDOBNOST„

• V KNJIGA - UKAZUJE NA NEOPHODNOST NEIZGRAĐENE UNUTRAŠNJE ZONE GRADA

VEZANE ZA OBRADIVE POVRŠINE, KOJE SE ČUVAJU ZA EVENTUALNO ŠIRENJE

GRADA (TIME UKAZUJE NA JEDNU OD MANA SREDNJOVIJEKOVNIH GRADOVA, KOJI SE

ZBOG SVOJE KOMPAKTNOSTI UNUTAR FORTIFIKACIJA NISU MOGLI ŠIRITI).

• VATRENO ORUŽJE JOŠ NIJE BILO U UPOTREBI PA SE NIJE BAVIO TIM PROBLEMOM.

• MEĐUTIM, IZUČAVAO JE PROBLEME HIGIJENE, VENTILACIJE I OSUNČANOSTI.

• PREPORUČAVAO JE ULICE KOJE ODGOVARAJU ARHITEKTURI GRADA - PRAVE ULICE

KOJE SE IDENTIFIKUJU SA GLAVNIM PRAVCIMA IZVAN GRADA.

• VIII KNJIGA - ISTRAŽUJE VRIJEDNOST IDEALNOG GRADA, UTVRĐUJE FUNKCIJU

TRGOVA, NJIHOVU ESTETIKU I ESTETIKU GLAVNIH ULICA (TREBA DA IMAJU PORTIKE ISTE VISINE) - PO PRVI PUT KONCEPT PROPORCIJA I EURITMIJE ULIČNE ESTETIKE.

ANTONIO AVERULINO-IL FILARETE

• SAVREMENIK ALBERTIJA, PISAO IZMEĐU 1460 – 1464• TRAKTAT O ARHITEKTURI – DIJELO ZASNOVANO NA ČISTOJ MAŠTI -

ILUSTRUJE KARAKTER IDEALNOG GRADA PO IMENU SFORCINDA –NAZIV U ČAST FRANČESKA SFORCE, VOJVODE OD MILANA, ZAŠTITNIKA FILARETEA I POTENCIJALNOG NARUČIOCA HIPOTETIČKE REALIZACIJE

• DIJELO PREPUNO CRTEŽA I SKICA• U GLAVNIM ELEMENTIMA RIJEŠAVA OSNOVNE PROBLEME GRADA KROZ

HIJERARHIJSKU DISPOZICIJU GRAĐEVINA KOJE, PO NJEMU, TREBA LOGIČNO GRADITI:

1. UZ KONCENTRIČNO NIZANJE MANJIH TRGOVA POSTAVLJENIH PO

KRUŽNICAMA I

2. UZ RADIJALNO POSTAVLJENE ULICE I KANALE, U JEDNOM IZRAZITO

ADIOCENTRIČNOM SISTEMU

• NIJE SASVIM JASNO KAKO JE FILARETE NAMJERAVAO DA RIJEŠI UKRŠTANJE

RADIOCENTRIČNE ŠEME ULICA I PRAVOLINIJSKE ŠEME KOMPLEKSA

TRGOVA I JAVNIH GRAĐEVINA RASPOREĐENIH U CENTRU


• - GRADSKE ZIDINE • - ROTACIJA DVA KVADRATA ZA 45 STEPENI • - INOVACIJA U TRADICIONALNOJ FORMI URBIS • - PREOKUPACIJA ODBRANOM OD VATRENOG ORUŽJA NA NAČIN KOJI SE IDEJNO

RAZVIJAO U DRUGOJ POLOVINI XV VIJEKA (OVO NIJE BILO IZRAŽENO KOD ALBERTIJA ČIJI JE DUH ODBRANE JOŠ UVIJEK SREDNJOVIJEKOVNI)

• KOD FILARETEA NOVA POTREBA JE JASNA:

1. ODBRAMBENA ŠEMA JE POLIGONALNA I ODREĐUJE UNUTRAŠNJU

ZVIJEZDASTU MREŽU, OJAČANA JE KULAMA NA OŠTRIM UGLOVIMA.

2. ZIDOVI SU DEBLJINE 6 A VISINE 24 LAKTA.

3. OTVORI SU NA KONKAVNIM UGLOVIMA, U ODNOSU NA UNUTRAŠNJU MREŽU

ULICA, DOK SU RADIJALNI PRAVCI PREMA OŠTRIM UGLOVIMA ZAMIŠLJENI

KAO KANALI.


• DRUGA NOVINA • - POSTAVLJANJE TRGA KAO "RIMSKOG

FORUMA",• - PODREĐENE JAVNE GRAĐEVINE,

KULTNE I PRIVATNE, KONCENTRIČNO I

HIJERARHIJSKI RASPOREĐENE• - TAKAV TRG IMA FUNKCIJU

DUHOVNOG I POLITIČKOG ISHODIŠTA

GRADA, PORED TOGA ŠTO JE

I GEOMETRIJSKI CENTAR• - GLAVNI TRG ODREĐUJE I

POSTAVLJANJE DRUGIH MANJIH

TRGOVA KOJIMA JE BILA OBEZBJEĐENA

TRGOVAČKA FUNKCIJA. • - SAMO DVIJE TRŽNICE SE OTVARAJU NA

GLAVNOM TRGU:

MJENJAČNICA I ZLATAR


• PORED PROBLEMA

FUNKCIONISANJA

GRADA,

ISTRAŽIVAO JE I

ESTETSKI DIO

ARHITEKTURE

-zatvorene forme

centralno simetrične

(krug, kvadrat) +

istaknuta piramidalna

vertikalnost

-dominantni javni

objekti sa snažnom

simbolikom, kao

samostalni spomenici

na istaknutom

gradskom prostoru,

kao scenografija


• REALIZOVAO SAMO JEDAN

OD IDEALNIH OBJEKATA

OSPEDALE MAGGIORE U

MILANU(PROJEKTOVAO

I IZVODIO OD 1460-1465)

- funkcionalan

- jasan

- pregledan


• NEGATIVNA JE KRITIKA VAZARIJA, ALI SAVREMENA KRITIKA MU DAJE ISTORIJSKI ZNAČAJ ZAČETNIKA TEORETSKE MISLI U URBANIZMU RENESANSE, VIŠE NEGO ŠTO SE TO PRIPISUJE FRANČESKU DI ĐORĐU I LEONARDU DA VINČIJU.

FRANCESKO DI GIORGIO MARTINI

• SUŠTINSKI I SA NAJVEĆIM OBZIRIMA SE NAUČNO BAVIO PROBLEMOM GRADA. NAPISAO JE TRAKTAT O CIVILNOJ I VOJNOJ ARHITEKTURI OBJAVLJEN TEK 1811., ALI POKAZUJE IZVANREDNU TEHNIČKU PRIPREMU, NEODVOJIVU OD UMJETNIČKE OBDARENOSTI.

• UTVRĐENJA PROJEKTOVANA U DUHU NOVIH ODBRAMBENIH KRITERIJUMA.• LIČNA ISKUSTVA PODSTAKLA SU NJEGOVA TEORETSKA ISTRAŽIVANJA, KOJA SU

POSTAVILA GRAD U NOVE ODBRAMBENE SISTEME.


• ISTRAŽIVANJA VITRUVIJA, DIVLJENJE ZA SVE PRIMJERE RIMSKE ARHITEKTURE, RAFINIRANA KLIMA SIENE, ARHITEKTONSKE I URBANISTIČKE TEORIJE BRUNELESKIJA I LAURANE FORMIRALI SU URBANISTIČKE TEORIJE MARTINIJA.

• NIJE BIO VELIKI INOVATOR, ALI JE URAVNOTEŽENO POSTAVIO PRINCIPE RENESANSNOG URBANIZMA.

• OSNOVNI KONCEPT TEORIJE JE RADIOCENTRIČNI SISTEM I AKO U NEKIM SVOJIM RADOVIMA DAJE RIJEŠENJA SA ORTOGONALNOM ŠEMOM.

• TEŽI DA SE URAVNOTEŽE PROPORCIJE, VIŠE PUTA UPOREĐENE SA LJUDSKIM DIJELOVIMA.• SVE ŠEME SU ZASNOVANE NA PRINCIPIMA CENTRALNOG TRGA U ČIJOJ FUNKCIJI JE

RAZVIJAN PLAN, NEZAVISNO OD TOPOGRAFSKIH USLOVA KOJI SU UTICALI NA POSTAVLJANJE MANJIH TRGOVA I PIJACA, KOJE SU EKSCENTRIČNE U IZVJESNIM ŠEMAMA GRADOVA-TVRĐAVA ILI LUČKIH GRADOVA.

• NAJBOLJE SU PROUČENI RADIOCENTRIČNI SISTEMI SA PRSTENASTIM POLOŽAJEM TRGOVA

• TRG JE CENTAR TRGOVAČKOG ŽIVOTA "UKRAŠEN SKLADIŠTIMA I UVAŽENIM ZANIMANJIMA". GRAĐANSKE KUĆE, KATEDRALA, LOĐE, KASARNA, ZATVOR, JAVNI OBJEKTI BLIZU TRGA ČINE S TRGOM CENTAR ŽIVOTA OD KOJEG SE, NA PRISTOJNOJ UDALJENOSTI, NALAZE RADNJE I INDUSTRIJA PRLJAVA I RUŽNOG MIRISA, BUČNA I ŠKODLJIVA.


• - BREŽULJKASTI GRADOVI - PRSTENASTI SISTEM MOŽE SE ZADRŽATI, ČAK I RAZVIJATI PREMA SPIRALNOM TOKU KAKO BI SE ZADRŽAO ČVRST ODNOS SA RADIJALNIM DIREKTRISAMA ILI SU SPIRALE MOGLE BITI SAMOSTALNE

• - CRKVA I DVORAC SU DOMINANTE NA VRHU TRGA (IDEJA SUGERIRANA FILOZOFSKIM I POLITIČKIM UTICAJIMA)

• - NAJORIGINALNIJA ŠEMA MARTINIJA - ORTOGONALNA MREŽA UOKVIRENA POLIGONALNIM PRAVILNIM PERIMETRIMA


• NA PLANU POSTOJI HIJERARHIJA U DESTINACIJI ULICA, ALI SU UVIJEK JASNI MEĐU-ODNOSI IZMEĐU RAZLIČITIH VRSTA INDUSTRIJE I RADNJI

• ESTETIKA ULICA I TRGOVA SA PORTICIMA DUŽ RIJEKA

• ORGANIZACIJA MOSTOVA

• U ODNOSU NA KONFIGURACIJU TERENA POSTOJE RAZLIČITE ŠEME I TIPOVI KOPNENIH I LUČKIH FORTIFIKACIJA, A POSTAVLJANJE KAPIJA JE UVIJEK U OSAMA GLAVNIH ARTERIJA


• GRAD MARTINIJA - IDEAL ZA ŽIVOT NOVOG DRUŠTVA, JER SE PRIKAZUJE KAO ŽIVI ORGANIZAM


• arhitektura – ljudsko tijelo

- analogija odnosa kosmosa i čovjeka - osnovni principi kosmičkog reda u sebi sadrže proporcije ljudskog tijela


GRAD – TIJELO

LEONARDO DA VINCI

• SINTETIZOVAO IDEJE STARIJIH TEORETIČARA (POSJEDOVAO, KORISTIO, KOMENTARISAO NJIHOVE RUKOPISE)

• URBANIZAM DA VINČIJA ZAUZIMA POSEBNO MIJESTO -SPOSOBNOSTI KOJE SU PREKORAČILE NJEGOVE VRIJEME

• NIJE OSTAVIO TRAKTAT O URBANIZMU, ALI NJEGOVE TEORIJE, KOJE SU IŠLE OD EKONOMIJE I DRUŠTVA DO TEHNIKE I ESTETIKE, OSTALE SU JASNE U STUDIJAMA I KODEKSIMA (ATLANTIKO, ARMDEL, FORSTER) I U MANUSKRIPTIMA BIBLIOTEKE U VINDZORU I U FRANCUSKOM INSTITUTU

• LEONARDOV GRAD NIJE REZULTAT OPŠTEG PLANIRANJA (NIJE MOGLO BITI HLADNA, ORTOGONALNA ILI RADIOCENTRIČNA MREŽA), VEĆ SPECIFIČAN REZULTAT POSEBNE URBANISTIČKE KOMPOZICIJE.

• JEDINA POTPUNA STUDIJA KOJU JE URADIO JE PLAN ZA GRAD ROMORANTEN.

LEONARDO DA VINCI• DO URBANIZMA DOŠAO KROZ DVA PRAVCA:

- POSMATRANJEM GLAVNIH PRINCIPA EKONOMSKIH, DRUŠTVENIH I

HIGIJENSKIH PROBLEMA I

- OSNOVNIH PRINCIPA HIDRAULIKE I INŽENJERSTVA, PRIMENJIVIH UZ

ESTETSKE KONCESIJE.

• ISPRAVLJANJE I REGULACIJA RIJEKA (ARNO) SU REGIONALNOG KARAKTERA - ULOGA

HIDRAULIKE IMA ESTETSKU I KONSTITUTIVNU ULOGU.

• ELEMENT VODE, RAZRAĐIVAN I KOD DRUGIH AUTORA, KOD LEONARDA IMA FUNKCIJU

NERASKIDIVU OD POLOŽAJA, PLANA, UJEDINJUJUĆI UZ ESTETSKI IZGLED I INTEGRIŠUĆI

FUNKCIJU PROHODNOSTI HIGIJENE I DRUŠTVA (SISTEM ŠKOLJKI ZA PRELIV VODE,

VPERIODIČNA ISUŠIVANJA RADI ČIŠĆENJA I REGULISANJA NIVOA)

• VU VINDZORSKOM KODEKSU, LEONARDO DAJE GRAD ZAMIŠLJEN NA DVA SPRATA, OD

KOJIH SU NA GORNJEM ULICE KOJE SA KANALIMA IZ DONJE ETAŽE ČINE

ORTOGONALNU MREŽU.

• NAJČUVENIJA ŠEMA KOD KOJE JE DONJI DIO GRADA SAČINJEN OD PODZEMNIH

SERVISNIH ULICA, OSVIJETLJEN SISTEMOM OTVORA I ULICA NA ETAŽI KOJE SU

GOSPODSKE ILI REPREZENTATIVNE, A KOJE SU ORTOGONALNE U ODNOSU NA PRVE.

LEONARDO DA VINCI

LEONARDO DA VINCI• Nov koncept planiranja grada:

-decentralizacija funkcija

-odvajanje različitih tipova saobraćaja

-urbani razvoj

-higijena

Ulična mreža ortogonalna

Grad obavezno uz vodenu površinu

(kanali da osiguraju čistoću i svježinu) Plovni kanali u okviru idealnog grada

-Širina ulice = visina palate, portiko i veliki prozorski otvori

Sa obe strane ulice – portiko na stubovima

Gornje ulice – viši slojevi

Donje ulice – kola i druga vozila, trgovina i transport robe

ULICE ŠIROKE, PROZRAČENE

LEONARDO DA VINCI• staje za konje – raspored ovih prostorija izuzetno je važan da bi se osiguralo odgovarajuće okruženje za

životinje korištene i za vojne i za civilne potrebe, a čija je uloga ključna za dobar život grada.Tri arkade dijele prostor donjeg nivoa, a svijež vazduh dolazi kroz velike lučne otvore spoljašnjeg zida.

-sistem stepeništa – 4 rampe, svaka

nezavisna od ostale 3

-potpuno odvajanje silaska i penjanja

-sistem funkcionalan posebno za

četvorospratne vojne kule kvadratnih

osnova

LEONARDO DA VINCI

komunikacije, usluge, higijena, ... ...preteča modernog grada ...

LEONARDO DA VINCI• PROBLEM HIGIJENE KAO I PROVETRAVANJA I OSUNČANJA DUBOKO ZAOKUPLJA LEONARDA:

- "ULICA JE TOLIKO ŠIROKA KOLIKO JE OPŠTA VISINA KUĆA" ILI

- "DVORIŠTE MORA IMATI ZIDOVE U VISINI POLOVINE DUŽINE... I TAKVO DVORIŠTE MORA

BITI ŠIROKO KAO POLOVINA CELE FASADE“

- KANALI TREBA DA SU ŠIROKI OKO 18 M, POŠTO PROSTORIJE I PORTICI ISPOD TREBA DA

BUDU DOBRO OSVIJETLJENI

• RADIOCENTRIČNE ŠEME KOD LEONARDA NISU PRIHVATLJIVE. STANOVANJE JE KAO

FUNKCIJA NA OSTRVIMA IZMEĐU KANALA SA ORTOGONALNOM MREŽOM I ODREĐENIM

CENTRALNIM TRGOM.

• U RAZVIJENIJOJ ŠEMI POSTOJE DVA TRGA.

• OBE LEONARDOVE SHEME ZA IDEALNE GRADOVE SU ORTOGONALNE.

• KOD PRVE CENTRALNA OSA JE NASTALA OD RIJEKE I MREŽA SE KONSTITUISALA OD ULICA NAD

KANALIMA KOJI SE SIJEKU POD 90 STEPENI, A U DRUGOJ REPREZENTATIVNE ULICE SE

PRESIJECAJU SERVISNIM ULICAMA. PREMA TERMINU LEONARDA ONE SU PODZEMNE, ALI SU

USTVARI NA NIVOU TERENA, U ODNOSU NA ZONU KOJA OKRUŽUJE GRAD. SISTEMIMA RAMPI SE

SPOLJA DOLAZI NA GORNJI DIO GRADA. DISPOZICIJA KUĆA KOJE SU SA SVOJIM SERVISIMA

IZLAZILE NA DONJE ULICE BAZIRALA SE NA ZAMISLI DA KOLEKTORI SA VODOM BUDU PORED

OBLIŽNJIH RIJEKA.

ANDREA PALADIO

• U "4 KNJIGE O ARHITEKTURI" NEMA CRTEŽA O GRADU, ALI SU U TEKSTU IZNIJETE IDEJE I RIJEŠAVAJU SE U TIPIČNO RENESANSNOJ ESTETICI, KOJA TEŽI MONUMENTALNOSTI I EURITMIJI AMBIJENATA

• ZAMIŠLJA SE UVOĐENJE PERSPEKTIVNOG SAGLEDAVANJA ULICA POSTAVLJANJEM TRIUMFALNIH LUKOVA KOJI OGRANIČAVAJU AMBIJENTE KAO ZATVORENE I ZAOKRUŽENE

• TRGOVI SE POSTAVLJAJU IZVAN SAOBRAĆAJNIH TOKOVA, POSTOJI • DIFERENCIJACIJA POJEDINIH ULIČNIH DIJELOVA PREMA ZNAČAJU

ULICE I UTICAJA KLIME, UZ IZBOR REPREZENTATIVNIH ULICA U MREŽI TAKO DA ONE POVEZUJU NASPRAMNE KAPIJE I IMAJU URAVNOTEŽEN ODNOS VISINE KUĆA I ŠIRINE ULICE.

• IDEALNA JE RAVNA, ŠIROKA ULICA SA OBJE STRANE GRAĐEVINE, KOJE NISU VIŠE OD 1/3 I NISU NIŽE OD 1/6 DUŽINE TRGA.

GRADOVI RENESANSE

• OD ARHITEKATA KOJI SU SE BAVILI GRADOM TREBA JOŠ SPOMENUTI:

BALTAZARE PERUCIJA

ANTONIJA DA SANGALA STARIJEG

ANTONIJA DA SANGALA MLAĐEG

FRA ĐOKONDA (OSTAVIO ŠEMU SA DVOSTRUKIM

UTVRĐENJEM, SA CENTRALNOM CRKVOM, ULICAMA I

RADIJALNOM PARCELACIJOM)

GRADOVI RENESANSE• DVA SU PRAVCA U FORMIRANJU IDEALNIH GRADOVA:

- RAZVOJ OD STRANE ARHITEKATA

- RAZVOJ OD STRANE VOJNIH INŽENJERA

• KOD PRVIH JE ODBRAMBENI ZID PRISUTAN, ALI KAO INTEGRALNI

ELEMENT GRADSKE ŠEME

• KOD DRUGIH JE UNUTRAŠNJA ŠEMA GRADA PODREĐENA UTVRĐENJU

KOJE IMA STRUKTURU KOJA ODGOVARA NOVIM RATNIM SISTEMIMA

• NEKI OD NAJZNAČAJNIJIH VOJNIH INŽENJERA RENESANSE U ITALIJI BILI

SU BRAĆA ĐULIO I MARIO SAVORNJAN KOJI SU,

UZ POMOĆ ARHITEKTE VINĆENCA SKAMOCIJA, PROJEKTOVALI I IZVELI

NAJSJAJNIJI PRIMJERI RADIOCENTRIČNOG GRADA PREMA IDEALNOJ

ŠEMI:

GRAD PALMANOVA

GRADOVI RENESANSE

PALMANOVA, VICENCO SKAMOCI, 16. VIJEK

GRADOVI RENESANSE

SABIONETA, BLIZU MANTOVE, 16. VIJEK

GRADOVI RENESANSE

PIENZA, TOSKANA, BERNARDO ROSELINO, 15. VIJEK

GRADOVI RENESANSE

VIĐEVANO, BLIZU MILANA, DONATO BRAMANTE, KRAJ 15.VIJEKA

GRADOVI RENESANSE

• U EVROPI SE UTICAJ RENESANSNIH IDEJA O IDEALNOM GRADU ITALIJANSKIH TEORETIČARA I PRAKTIČNO REALIZUJE

• TRI OSNOVNE GRUPE NOVIH GRADOVA:

1. GRADOVI – UTVRĐENJA

2. GRADOVI IZBJEGLICA IZ VEĆ POSTOJEĆIH GRADOVA

3. GRADOVI - PRIJESTOLNICE MALIH DRŽAVA

KRAJ

HVALA NA PAŽNJI

Amer Tanović

Documents

GRADOVI RENESANSE