Embed Size (px)
Citation preview
ΤΜΗΜΑ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ
ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ
"Τα Kατοικημένα Nησιά της Ελλαδας:
Τουρισμός, Ανάπτυξη, Μεταφορές και Βιωσιμότητα"
ΨΑΡΡΟΣ ΑΠΟΣΤΟΛΟΣ
Α.Μ. :397
ΕΠΙΒΛΕΠΩΝ : Μυλωνόπουλος Δημήτριος (Καθηγητής)
Πειραιάς, Ιούλιος 2013
Τα κατοικημένα νησιά της Ελλαδας Ψαρρός Απόστολος
Σελίδα 2
Τα κατοικημένα νησιά της Ελλαδας Ψαρρός Απόστολος
Σελίδα 3
ΠΕΡΙΛΗΨΗ
Σκοπός της εν λόγω διπλωματικής εργασίας με τίτλο :
“Τα κατοικημένα νησιά της Ελλάδας: Τουρισμός, Ανάπτυξη,
Μεταφορές και Βιωσιμότητα” ,
είναι η καταγραφή των κατοικημένων νησιών της Ελλάδας, είτε αυτά περικλείονται
από θάλασσα είτε από λίμνες, τα προβλήματά τους, οι υποδομές και το
σημαντικότερο, οι προοπτικές ανάπτυξής τους, δίνοντας έμφαση στην ανάπτυξη
τουριστικό προϊόν, για το οποίο η χώρα μας είναι διάσημη διεθνώς λόγω του ήπιου
κλίματος και των ποιοτικών προϊόντων της.
Οι τρόποι κατάταξης των νησιών της χώρας είναι αρκετοί, εδώ όμως
επιλέχθηκε ο χωρισμός τους με βάση γεωγραφικά κριτήρια σε 8 ενότητες
(Αργοσαρωνικός, Βορειοανατολικό Αιγαίο, Δωδεκάνησα, Επτάνησα, Εύβοια &
Σποράδες, Κρήτη, Κυκλάδες, Λιμναία και παράκτια).
Τα στοιχεία που χρησιμοποιήθηκαν βασίστηκαν στις επίσημες απογραφές
πληθυσμού της Ελληνικής Στατιστικής Αρχής από το 1951 (οπότε το Ελληνικό
Κράτος είχε την τωρινή μορφή του με την ενσωμάτωση της Δωδεκανήσου από το
1947) έως και σήμερα (απογραφή 2011).
Τα κατοικημένα νησιά της Ελλαδας Ψαρρός Απόστολος
Σελίδα 4
SUMMARY
The main purpose of the current thesis entitled as :
“The settled islands of Hellenic territory: Tourism, Development,
Transportation and viability” , is the listing of the settled islands of Hellas (either sea or lake), their viability
problems, their infrastructures, and mostly, the perspective of the sustainable
development and the increase of the tourist product, which is world-class and famous
due to the fine climate and the quality of the produced local goods.
The discrimination of the islands was based in geographical criteria and
includes eight zones (Argosaronikos, Dodecanese, Eptanisa, Evia & Sporades, Crete,
Cyclads, Lake and rest islands)
The whole task was based in the official records of the Hellenic Statistic
Authority since 1951 (when it took place the first census, after the inclusion of the
Dodecanese in 1947, and the Hellenic State has taken its current form ).
Τα κατοικημένα νησιά της Ελλαδας Ψαρρός Απόστολος
Σελίδα 5
ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ
ΠΕΡΙΛΗΨΗ _________________________________________________________ 3
SUMMARY__________________________________________________________ 4
ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ _________________________________________ 5
ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΠΙΝΑΚΩΝ ___________________________________________ 9
ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΣΧΗΜΑΤΩΝ-ΔΙΑΓΡΑΜΜΑΤΩΝ _______________________ 10
ΣΥΝΤΟΜΟΓΡΑΦΙΕΣ ________________________________________________ 13
ΕΥΧΑΡΙΣΤΙΕΣ-ΑΦΙΕΡΩΣΕΙΣ ________________________________________ 14
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1ο ______________________________________________________ 15
ΕΕΕΙΙΙΣΣΣΑΑΑΓΓΓΩΩΩΓΓΓΗΗΗ _____________________________________________________________ 15
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2ο ______________________________________________________ 17
ΠΠΠΕΕΕΡΡΡΙΙΙΓΓΓΡΡΡΑΑΑΦΦΦΗΗΗ ΠΠΠΕΕΕΡΡΡΙΙΙΟΟΟΧΧΧΗΗΗΣΣΣ ΜΜΜΕΕΕΛΛΛΕΕΕΤΤΤΗΗΗΣΣΣ _____________________________________ 17
2.1. Ορισμός ____________________________________________________________ 17
2.2 Χαρακτηριστικά των νησιών και νησιωτικότητα ___________________________ 18
2.3. Διοικητική Διαίρεση της Ελλάδος _______________________________________ 19
2.4. Ορισμός και Ταξινόμηση των Λιμένων ___________________________________ 21
2.5. Ορισμός και Ταξινόμηση των Αεροδρομίων ______________________________ 23
2.6. Δημογραφικά στοιχεία νησιών __________________________________________ 24
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3ο ______________________________________________________ 28
ΕΕΕΛΛΛΛΛΛΗΗΗΝΝΝΙΙΙΚΚΚΑΑΑ ΝΝΝΗΗΗΣΣΣΙΙΙΑΑΑ _____________________________________________________ 28
3.1. ΑΡΓΟΣΑΡΩΝΙΚΟΣ __________________________________________________ 28
3.1.1. Αγκίστρι __________________________________________________________ 29
3.1.2. Αίγινα _____________________________________________________________ 30
3.1.3. Δοκός _____________________________________________________________ 31
3.1.4. Πόρος _____________________________________________________________ 32
3.1.5. Σαλαμίνα __________________________________________________________ 33
3.1.6. Σπέτσες ___________________________________________________________ 34
3.1.7. Ύδρα _____________________________________________________________ 35
3.1.8. Χηνίτσα ___________________________________________________________ 36
3.2. ΒΟΡΕΙΟΑΝΑΤΟΛΙΚΟ ΑΙΓΑΙΟ ________________________________________ 37
3.2.1. Άγιος Ευστράτιος ___________________________________________________ 38
3.2.2. Άγιος Μηνάς _______________________________________________________ 39
3.2.3. Αντίψαρα __________________________________________________________ 39
3.2.4. Θάσος _____________________________________________________________ 40
3.2.5. Θύμαινα ___________________________________________________________ 41
3.2.6. Ικαρία ____________________________________________________________ 42
3.2.7. Κοίνυρα ___________________________________________________________ 43
3.2.8. Λέσβος ____________________________________________________________ 44
3.2.9. Λήμνος ____________________________________________________________ 45
Τα κατοικημένα νησιά της Ελλαδας Ψαρρός Απόστολος
Σελίδα 6
3.2.10. Οινούσσες ________________________________________________________ 46
3.2.11. Σαμιοπούλα _______________________________________________________ 47
3.2.12. Σαμοθράκη _______________________________________________________ 48
3.2.13. Σάμος ____________________________________________________________ 49
3.2.14. Φούρνοι __________________________________________________________ 50
3.2.15. Χίος _____________________________________________________________ 51
3.2.16. Ψαρά ____________________________________________________________ 52
3.3. ΔΩΔΕΚΑΝΗΣΑ ______________________________________________________ 54
3.3.1. Αγαθονήσι _________________________________________________________ 55
3.3.2. Αρκοί _____________________________________________________________ 56
3.3.6. Κάλυμνος __________________________________________________________ 59
3.3.7. Κάρπαθος _________________________________________________________ 60
3.3.8. Κάσος _____________________________________________________________ 61
3.3.9. Καστελλόριζο ______________________________________________________ 62
3.3.10. Κως _____________________________________________________________ 63
3.3.11. Λειψοί ___________________________________________________________ 64
3.3.12. Λέρος ____________________________________________________________ 64
3.3.13. Μαράθι __________________________________________________________ 65
3.3.14. Νίσυρος __________________________________________________________ 66
3.3.15. Πάτμος ___________________________________________________________ 67
3.3.16. Πλάτη ____________________________________________________________ 68
3.3.17. Ρόδος ____________________________________________________________ 68
3.3.18. Σαρία ____________________________________________________________ 70
3.3.19. Σύμη _____________________________________________________________ 70
3.3.20. Τέλενδος _________________________________________________________ 72
3.3.21. Τήλος ____________________________________________________________ 73
3.3.22. Φαρμακονήσι _____________________________________________________ 74
3.3.23. Χάλκη ___________________________________________________________ 75
3.3.24. Ψέριμος __________________________________________________________ 76
3.4. ΕΠΤΑΝΗΣΑ ________________________________________________________ 77
3.4.1. Αντικύθηρα ________________________________________________________ 78
3.4.2. Αντίπαξοι __________________________________________________________ 79
3.4.3 Ερεικούσσα ________________________________________________________ 79
3.4.4. Ζάκυνθος __________________________________________________________ 80
3.4.5. Ιθάκη _____________________________________________________________ 81
3.4.6. Κάλαμος___________________________________________________________ 82
3.4.7. Καστός ____________________________________________________________ 83
3.4.8. Κέρκυρα __________________________________________________________ 84
3.4.9. Κεφαλλονιά ________________________________________________________ 85
3.4.10. Κύθηρα __________________________________________________________ 86
Τα κατοικημένα νησιά της Ελλαδας Ψαρρός Απόστολος
Σελίδα 7
3.4.11. Λευκάδα __________________________________________________________ 87
3.4.12. Μαθράκι _________________________________________________________ 88
3.4.13. Μεγανήσι _________________________________________________________ 89
3.4.14. Οθωνοί ___________________________________________________________ 90
3.4.15. Παξοί ____________________________________________________________ 91
3.4.16. Περιστερές ________________________________________________________ 92
3.4.17. Σκορπιός _________________________________________________________ 93
3.4.18. Σταμφάνη ________________________________________________________ 93
3.5. ΕΥΒΟΙΑ-ΣΠΟΡΑΔΕΣ ________________________________________________ 95
3.5.1. Αλόννησος _________________________________________________________ 95
3.5.2. Εύβοια ____________________________________________________________ 96
3.5.3. Κυρά Παναγιά ______________________________________________________ 97
3.5.4. Περιστέρα _________________________________________________________ 98
3.5.5. Πιπέρι ____________________________________________________________ 99
3.5.6. Σκιάθος __________________________________________________________ 100
3.5.7. Σκόπελος _________________________________________________________ 100
3.5.8. Σκύρος ___________________________________________________________ 101
3.5.9. Τραγονήσι ________________________________________________________ 102
3.6. ΚΡΗΤΗ ____________________________________________________________ 104
3.6.1. Γαύδος ___________________________________________________________ 104
3.6.2. Κρήτη ___________________________________________________________ 105
3.6.3. Χρυσή ___________________________________________________________ 106
3.7. ΚΥΚΛΑΔΕΣ _______________________________________________________ 108
3.7.1. Αμοργός __________________________________________________________ 109
3.7.2. Ανάφη ___________________________________________________________ 110
3.7.3. Άνδρος ___________________________________________________________ 111
3.7.4. Αντίπαρος ________________________________________________________ 112
3.7.5. Άνω Κουφονήσι ___________________________________________________ 113
3.7.6. Βαρβαρούσα ______________________________________________________ 113
3.7.7. Δήλος ____________________________________________________________ 114
3.7.8. Δονούσα __________________________________________________________ 115
3.7.9. Ηρακλειά _________________________________________________________ 116
3.7.10. Θήρα (ή Σαντορίνη) _______________________________________________ 117
3.7.11. Θηρασιά _________________________________________________________ 118
3.7.12. Ίος _____________________________________________________________ 119
3.7.13. Κάτω Αντικέρι (ή Δρίμα) ___________________________________________ 120
3.7.14. Κέα _____________________________________________________________ 121
3.7.15. Κίμωλος _________________________________________________________ 122
3.7.16. Κύθνος __________________________________________________________ 123
3.7.17. Μακρόνησος _____________________________________________________ 124
Τα κατοικημένα νησιά της Ελλαδας Ψαρρός Απόστολος
Σελίδα 8
3.7.18. Μήλος __________________________________________________________ 125
3.7.19. Μύκονος ________________________________________________________ 126
3.7.20. Νάξος ___________________________________________________________ 127
3.7.21. Πάρος ___________________________________________________________ 128
3.7.22. Πολύαιγος _______________________________________________________ 129
3.7.23. Σέριφος _________________________________________________________ 130
3.7.24. Σίκινος __________________________________________________________ 131
3.7.25. Σίφνος __________________________________________________________ 132
3.7.26. Σύρος ___________________________________________________________ 133
3.7.27. Σχοινούσα _______________________________________________________ 134
3.7.28. Τήνος ___________________________________________________________ 135
3.7.29. Φολέγανδρος _____________________________________________________ 136
3.8. ΛΙΜΝΑΙΑ-ΠΑΡΑΚΤΙΑ ΝΗΣΙΑ _______________________________________ 138
3.8.1. Άγιος Αχίλλειος ____________________________________________________ 138
3.8.2. Αιτωλικό _________________________________________________________ 139
3.8.3. Αμμουλιανή _______________________________________________________ 140
3.8.4. Βαγιά ____________________________________________________________ 141
3.8.5. Διάπορος _________________________________________________________ 142
3.8.6. Ελαφόνησος _______________________________________________________ 143
3.8.7. Νήσος Ιωαννίνων __________________________________________________ 144
3.8.8. Παλαιό Τρίκερι ____________________________________________________ 145
3.8.9. Προκοπάνιστος ____________________________________________________ 145
3.8.10. Σαπιέντζα________________________________________________________ 146
3.8.11. Σχοινιάς _________________________________________________________ 147
3.8.12. Τουρλίδα ________________________________________________________ 148
3.8.13. Τριζόνια _________________________________________________________ 148
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4ο _____________________________________________________ 150
ΣΣΣΥΥΥΜΜΜΠΠΠΕΕΕΡΡΡΑΑΑΣΣΣΜΜΜΑΑΑΤΤΤΑΑΑ --- ΠΠΠΡΡΡΟΟΟΤΤΤΑΑΑΣΣΣΕΕΕΙΙΙΣΣΣ _______________________________________ 150
4.1. Συμπεράσματα ______________________________________________________ 150
4.1.1. Μεταφορές-Δίκτυο-Υποδομές ________________________________________ 150
4.1.2. Υπηρεσίες Υγείας __________________________________________________ 153
4.1.3. Τουριστική Ανάπτυξη-Περιβάλλον ____________________________________ 153
4.2. Προτάσεις __________________________________________________________ 154
4.2.1. Μεταφορές-Δίκτυο-Υποδομές ________________________________________ 154
4.1.2. Υπηρεσίες Υγείας __________________________________________________ 157
4.1.3. Τουριστική Ανάπτυξη-Περιβάλλον ____________________________________ 158
4.3. Επίλογος ___________________________________________________________ 159
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5ο _____________________________________________________ 160
ΒΒΒΙΙΙΒΒΒΛΛΛΙΙΙΟΟΟΓΓΓΡΡΡΑΑΑΦΦΦΙΙΙΑΑΑ---ΠΠΠΗΗΗΓΓΓΕΕΕΣΣΣ---ΑΑΑΝΝΝΑΑΑΦΦΦΟΟΟΡΡΡΕΕΕΣΣΣ ________________________________ 160
Τα κατοικημένα νησιά της Ελλαδας Ψαρρός Απόστολος
Σελίδα 9
ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΠΙΝΑΚΩΝ
ΠΙΝΑΚΑΣ 2.1. ΚΑΤΑΝΟΜΗ ΕΛΛΑΔΑΣ ΣΕ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΕΣ ........................................................... 20 ΠΙΝΑΚΑΣ 2.2. ΚΑΤΑΝΟΜΗ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΩΝ ΤΡΕΧΟΥΣΑΣ ΜΕΛΕΤΗΣ ........................................ 25 ΠΙΝΑΚΑΣ 2.3. ΚΑΤΑΝΟΜΗ ΚΑΤΟΙΚΩΝ ΕΛΛΗΝΙΚΩΝ ΝΗΣΙΩΝ ................................................. 25 ΠΙΝΑΚΑΣ 2.4. ΚΑΤΑΝΟΜΗ ΜΕΓΕΘΟΥΣ ΕΛΛΗΝΙΚΩΝ ΝΗΣΙΩΝ ................................................ 25 ΠΙΝΑΚΑΣ 2.5. ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ ΜΕΤΑΦΟΡΩΝ ΚΑΙ ΥΓΕΙΑΣ ΣΕ ΝΗΣΙΑ ............................................. 27 ΠΙΝΑΚΑΣ 3.1. ΚΑΤΟΙΚΗΜΕΝΑ ΝΗΣΙΑ ΑΡΓΟΣΑΡΩΝΙΚΟΥ .......................................................... 29 ΠΙΝΑΚΑΣ 3.2. ΚΑΤΟΙΚΗΜΕΝΑ ΝΗΣΙΑ ΒΟΡΕΙΟΑΝΑΤΟΛΙΚΟΥ ΑΙΓΑΙΟΥ ................................. 37 ΠΙΝΑΚΑΣ 3.3. ΚΑΤΟΙΚΗΜΕΝΑ ΝΗΣΙΑ ΔΩΔΕΚΑΝΗΣΩΝ ............................................................. 54 ΠΙΝΑΚΑΣ 3.4. ΚΑΤΟΙΚΗΜΕΝΑ ΝΗΣΙΑ ΕΠΤΑΝΗΣΩΝ................................................................... 77 ΠΙΝΑΚΑΣ 3.5. ΚΑΤΟΙΚΗΜΕΝΑ ΝΗΣΙΑ ΕΥΒΟΙΑΣ-ΣΠΟΡΑΔΩΝ ................................................... 95 ΠΙΝΑΚΑΣ 3.6. ΚΑΤΟΙΚΗΜΕΝΑ ΝΗΣΙΑ ΚΡΗΤΗΣ ......................................................................... 104 ΠΙΝΑΚΑΣ 3.7. ΚΑΤΟΙΚΗΜΕΝΑ ΝΗΣΙΑ ΚΥΚΛΑΔΩΝ .................................................................. 108 ΠΙΝΑΚΑΣ 3.8. ΚΑΤΟΙΚΗΜΕΝΑ ΛΙΜΝΑΙΑ ΚΑΙ ΠΑΡΑΚΤΙΑ ΝΗΣΙΑ .......................................... 138
Τα κατοικημένα νησιά της Ελλαδας Ψαρρός Απόστολος
Σελίδα 10
ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΣΧΗΜΑΤΩΝ-ΔΙΑΓΡΑΜΜΑΤΩΝ
ΣΧΗΜΑ 2.1. ΧΑΡΤΗΣ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΩΝ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ .................................................................... 20 ΣΧΗΜΑ 2.2. ΧΑΡΤΗΣ ΝΟΜΩΝ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ .............................................................................. 21 ΣΧΗΜΑ 2.3. ΧΑΡΤΗΣ ΚΥΡΙΩΝ ΛΙΜΕΝΩΝ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ ............................................................ 22 ΣΧΗΜΑ 2.4. ΧΑΡΤΗΣ ΑΕΡΟΔΡΟΜΙΩΝ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ .................................................................. 24 ΣΧΗΜΑ 3.1. ΧΑΡΤΗΣ ΑΡΓΟΣΑΡΩΝΙΚΟΥ.......................................................................................... 28 ΣΧΗΜΑ 3.2. ΧΑΡΤΗΣ ΑΓΚΙΣΤΡΙΟΥ .................................................................................................... 29 ΣΧΗΜΑ 3.3. ΧΑΡΤΗΣ ΑΙΓΙΝΑΣ ........................................................................................................... 30 ΣΧΗΜΑ 3.4. ΧΑΡΤΗΣ ΔΟΚΟΥ ............................................................................................................. 31 ΣΧΗΜΑ 3.5. ΧΑΡΤΗΣ ΠΟΡΟΥ ............................................................................................................. 32 ΣΧΗΜΑ 3.6. ΧΑΡΤΗΣ ΣΑΛΑΜΙΝΑΣ ................................................................................................... 33 ΣΧΗΜΑ 3.7. ΧΑΡΤΗΣ ΣΠΕΤΣΩΝ ......................................................................................................... 34 ΣΧΗΜΑ 3.8. ΧΑΡΤΗΣ ΥΔΡΑΣ .............................................................................................................. 35 ΣΧΗΜΑ 3.9. ΧΑΡΤΗΣ ΧΗΝΙΤΣΑΣ ....................................................................................................... 36 ΣΧΗΜΑ 3.10. ΧΑΡΤΗΣ ΒΟΡΕΙΟΑΝΑΤΟΛΙΚΟΥ ΑΙΓΑΙΟΥ............................................................... 37 ΣΧΗΜΑ 3.11. ΧΑΡΤΗΣ ΑΓΙΟΥ ΕΥΣΤΡΑΤΙΟΥ ................................................................................... 38 ΣΧΗΜΑ 3.12. ΧΑΡΤΗΣ ΑΓΙΟΥ ΜΗΝΑ ................................................................................................ 39 ΣΧΗΜΑ 3.13. ΧΑΡΤΗΣ ΑΝΤΙΨΑΡΩΝ .................................................................................................. 39 ΣΧΗΜΑ 3.14. ΧΑΡΤΗΣ ΘΑΣΟΥ ........................................................................................................... 40 ΣΧΗΜΑ 3.15. ΧΑΡΤΗΣ ΘΥΜΑΙΝΑΣ ................................................................................................... 41 ΣΧΗΜΑ 3.16. ΧΑΡΤΗΣ ΙΚΑΡΙΑΣ ......................................................................................................... 42 ΣΧΗΜΑ 3.17. ΧΑΡΤΗΣ ΚΟΙΝΥΡΩΝ .................................................................................................... 43 ΣΧΗΜΑ 3.18. ΧΑΡΤΗΣ ΛΕΣΒΟΥ ......................................................................................................... 44 ΣΧΗΜΑ 3.19. ΧΑΡΤΗΣ ΛΗΜΝΟΥ ....................................................................................................... 45 ΣΧΗΜΑ 3.20. ΧΑΡΤΗΣ ΟΙΝΟΥΣΣΩΝ .................................................................................................. 46 ΣΧΗΜΑ 3.21. ΧΑΡΤΗΣ ΣΑΜΙΟΠΟΥΛΑΣ ........................................................................................... 47 ΣΧΗΜΑ 3.22. ΧΑΡΤΗΣ ΣΑΜΟΘΡΑΚΗΣ ............................................................................................. 48 ΣΧΗΜΑ 3.23. ΧΑΡΤΗΣ ΣΑΜΟΥ........................................................................................................... 49 ΣΧΗΜΑ 3.24. ΧΑΡΤΗΣ ΦΟΥΡΝΩΝ ..................................................................................................... 50 ΣΧΗΜΑ 3.25. ΧΑΡΤΗΣ ΧΙΟΥ ............................................................................................................... 51 ΣΧΗΜΑ 3.26. ΧΑΡΤΗΣ ΨΑΡΩΝ ........................................................................................................... 52 ΣΧΗΜΑ 3.27. ΧΑΡΤΗΣ ΔΩΔΕΚΑΝΗΣΩΝ ........................................................................................... 54 ΣΧΗΜΑ 3.28. ΧΑΡΤΗΣ ΑΓΑΘΟΝΗΣΙΟΥ ............................................................................................ 55 ΣΧΗΜΑ 3.29. ΧΑΡΤΗΣ ΑΡΚΩΝ ........................................................................................................... 56 ΣΧΗΜΑ 3.30. ΧΑΡΤΗΣ ΑΣΤΥΠΑΛΑΙΑΣ ............................................................................................ 56 ΣΧΗΜΑ 3.31. ΧΑΡΤΗΣ ΓΥΑΛΙΟΥ ....................................................................................................... 57 ΣΧΗΜΑ 3.32. ΧΑΡΤΗΣ ΚΑΛΟΛΙΜΝΟΥ ............................................................................................. 58 ΣΧΗΜΑ 3.33. ΧΑΡΤΗΣ ΚΑΛΥΜΝΟΥ ................................................................................................. 59 ΣΧΗΜΑ 3.34. ΧΑΡΤΗΣ ΚΑΡΠΑΘΟΥ ................................................................................................... 60 ΣΧΗΜΑ 3.35. ΧΑΡΤΗΣ ΚΑΣΟΥ ........................................................................................................... 61 ΣΧΗΜΑ 3.36. ΧΑΡΤΗΣ ΚΑΣΤΕΛΛΟΡΙΖΟΥ ........................................................................................ 62 ΣΧΗΜΑ 3.37. ΧΑΡΤΗΣ ΚΩ ................................................................................................................... 63 ΣΧΗΜΑ 3.38. ΧΑΡΤΗΣ ΛΕΙΨΩΝ.......................................................................................................... 64 ΣΧΗΜΑ 3.39. ΧΑΡΤΗΣ ΛΕΡΟΥ ............................................................................................................ 64 ΣΧΗΜΑ 3.40. ΧΑΡΤΗΣ MΑΡΑΘΙΟΥ.................................................................................................... 65 ΣΧΗΜΑ 3.41. ΧΑΡΤΗΣ ΝΙΣΥΡΟΥ ........................................................................................................ 66 ΣΧΗΜΑ 3.42. ΧΑΡΤΗΣ ΠΑΤΜΟΥ........................................................................................................ 67 ΣΧΗΜΑ 3.43. ΧΑΡΤΗΣ ΠΛΑΤΗΣ ......................................................................................................... 68 ΣΧΗΜΑ 3.44. ΧΑΡΤΗΣ ΡΟΔΟΥ ............................................................................................................ 68 ΣΧΗΜΑ 3.45. ΧΑΡΤΗΣ ΣΑΡΙΑΣ ........................................................................................................... 70 ΣΧΗΜΑ 3.46. ΧΑΡΤΗΣ ΣΥΜΗΣ ........................................................................................................... 70 ΣΧΗΜΑ 3.47. ΧΑΡΤΗΣ ΤΕΛΕΝΔΟΥ .................................................................................................... 72 ΣΧΗΜΑ 3.48. ΧΑΡΤΗΣ ΤΗΛΟΥ ........................................................................................................... 73 ΣΧΗΜΑ 3.49. ΧΑΡΤΗΣ ΦΑΡΜΑΚΟΝΗΣΙΟΥ ...................................................................................... 74 ΣΧΗΜΑ 3.50. ΧΑΡΤΗΣ ΧΑΛΚΗΣ ........................................................................................................ 75 ΣΧΗΜΑ 3.51. ΧΑΡΤΗΣ ΨΕΡΙΜΟΥ ....................................................................................................... 76 ΣΧΗΜΑ 3.52. ΧΑΡΤΗΣ ΕΠΤΑΝΗΣΩΝ ................................................................................................ 77 ΣΧΗΜΑ 3.53. ΧΑΡΤΗΣ ΑΝΤΙΚΥΘΗΡΩΝ ............................................................................................ 78
Τα κατοικημένα νησιά της Ελλαδας Ψαρρός Απόστολος
Σελίδα 11
ΣΧΗΜΑ 3.54. ΧΑΡΤΗΣ ΑΝΤΙΠΑΞΩΝ ................................................................................................. 79 ΣΧΗΜΑ 3.55. ΧΑΡΤΗΣ ΕΡΕΙΚΟΥΣΣΑΣ .............................................................................................. 79 ΣΧΗΜΑ 3.56. ΧΑΡΤΗΣ ΖΑΚΥΝΘΟΥ .................................................................................................. 80 ΣΧΗΜΑ 3.57. ΧΑΡΤΗΣ ΙΘΑΚΗΣ .......................................................................................................... 81 ΣΧΗΜΑ 3.58. ΧΑΡΤΗΣ ΚΑΛΑΜΟΥ .................................................................................................... 82 ΣΧΗΜΑ 3.59. ΧΑΡΤΗΣ ΚΑΣΤΟΥ ......................................................................................................... 83 ΣΧΗΜΑ 3.60. ΧΑΡΤΗΣ ΚΕΡΚΥΡΑΣ .................................................................................................... 84 ΣΧΗΜΑ 3.61. ΧΑΡΤΗΣ ΚΕΦΑΛΛΟΝΙΑΣ ............................................................................................ 85 ΣΧΗΜΑ 3.62. ΧΑΡΤΗΣ ΚΥΘΗΡΩΝ ..................................................................................................... 86 ΣΧΗΜΑ 3.63. ΧΑΡΤΗΣ ΛΕΥΚΑΔΑΣ ................................................................................................... 87 ΣΧΗΜΑ 3.64. ΧΑΡΤΗΣ ΜΑΘΡΑΚΙΟΥ ................................................................................................. 88 ΣΧΗΜΑ 3.65. ΧΑΡΤΗΣ ΜΕΓΑΝΗΣΙΟΥ ............................................................................................... 89 ΣΧΗΜΑ 3.66. ΧΑΡΤΗΣ ΟΘΩΝΩΝ ........................................................................................................ 90 ΣΧΗΜΑ 3.67. ΧΑΡΤΗΣ ΠΑΞΩΝ ........................................................................................................... 91 ΣΧΗΜΑ 3.68. ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ ΠΕΡΙΣΤΕΡΩΝ ....................................................................................... 92 ΣΧΗΜΑ 3.69. ΧΑΡΤΗΣ ΣΚΟΡΠΙΟΥ ..................................................................................................... 93 ΣΧΗΜΑ 3.70. ΧΑΡΤΗΣ ΣΤΑΜΦΑΝΗΣ ................................................................................................ 93 ΣΧΗΜΑ 3.71. ΧΑΡΤΗΣ ΕΥΒΟΙΑΣ-ΣΠΟΡΑΔΩΝ ................................................................................. 95 ΣΧΗΜΑ 3.72. ΧΑΡΤΗΣ ΑΛΟΝΝΗΣΟΥ ................................................................................................ 95 ΣΧΗΜΑ 3.73. ΧΑΡΤΗΣ ΕΥΒΟΙΑΣ ........................................................................................................ 96 ΣΧΗΜΑ 3.74. ΧΑΡΤΗΣ ΚΥΡΑ ΠΑΝΑΓΙΑΣ ......................................................................................... 97 ΣΧΗΜΑ 3.75. ΧΑΡΤΗΣ ΠΕΡΙΣΤΕΡΑΣ .................................................................................................. 98 ΣΧΗΜΑ 3.76. ΧΑΡΤΗΣ ΠΙΠΕΡΙΟΥ ...................................................................................................... 99 ΣΧΗΜΑ 3.77. ΧΑΡΤΗΣ ΣΚΙΑΘΟΥ ..................................................................................................... 100 ΣΧΗΜΑ 3.78. ΧΑΡΤΗΣ ΣΚΟΠΕΛΟΥ ................................................................................................. 100 ΣΧΗΜΑ 3.79. ΧΑΡΤΗΣ ΣΚΥΡΟΥ ....................................................................................................... 101 ΣΧΗΜΑ 3.80. ΧΑΡΤΗΣ ΤΡΑΓΟΝΗΣΙΟΥ ........................................................................................... 102 ΣΧΗΜΑ 3.81. ΧΑΡΤΗΣ ΓΑΥΔΟΥ ....................................................................................................... 104 ΣΧΗΜΑ 3.82. ΧΑΡΤΗΣ ΚΡΗΤΗΣ ....................................................................................................... 105 ΣΧΗΜΑ 3.83. ΧΑΡΤΗΣ ΧΡΥΣΗΣ........................................................................................................ 106 ΣΧΗΜΑ 3.84. ΧΑΡΤΗΣ ΚΥΚΛΑΔΩΝ ................................................................................................ 108 ΣΧΗΜΑ 3.85. ΧΑΡΤΗΣ ΑΜΟΡΓΟΥ ................................................................................................... 109 ΣΧΗΜΑ 3.86. ΧΑΡΤΗΣ ΑΝΑΦΗΣ ...................................................................................................... 110 ΣΧΗΜΑ 3.87. ΧΑΡΤΗΣ ΑΝΔΡΟΥ ....................................................................................................... 111 ΣΧΗΜΑ 3.88. ΧΑΡΤΗΣ ΑΝΤΙΠΑΡΟΥ ................................................................................................ 112 ΣΧΗΜΑ 3.89. ΧΑΡΤΗΣ ΑΝΩ ΚΟΥΦΟΝΗΣΙΟΥ ................................................................................ 113 ΣΧΗΜΑ 3.90. ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ ΒΑΡΒΑΡΟΥΣΑΣ ................................................................................ 113 ΣΧΗΜΑ 3.91. ΧΑΡΤΗΣ ΔΗΛΟΥ ......................................................................................................... 114 ΣΧΗΜΑ 3.92. ΧΑΡΤΗΣ ΔΟΝΟΥΣΑΣ ................................................................................................. 115 ΣΧΗΜΑ 3.93. ΧΑΡΤΗΣ ΗΡΑΚΛΕΙΑΣ ................................................................................................ 116 ΣΧΗΜΑ 3.94. ΧΑΡΤΗΣ ΘΗΡΑΣ .......................................................................................................... 117 ΣΧΗΜΑ 3.95. ΧΑΡΤΗΣ ΘΗΡΑΣΙΑΣ ................................................................................................... 118 ΣΧΗΜΑ 3.96. ΧΑΡΤΗΣ ΙΟΥ ................................................................................................................ 119 ΣΧΗΜΑ 3.97. ΧΑΡΤΗΣ ΔΡΙΜΑΣ ........................................................................................................ 120 ΣΧΗΜΑ 3.98. ΧΑΡΤΗΣ ΚΕΑΣ ............................................................................................................ 121 ΣΧΗΜΑ 3.99. ΧΑΡΤΗΣ ΚΙΜΩΛΟΥ .................................................................................................... 122 ΣΧΗΜΑ 3.100. ΧΑΡΤΗΣ ΚΥΘΝΟΥ .................................................................................................... 123 ΣΧΗΜΑ 3.101. ΧΑΡΤΗΣ ΜΑΚΡΟΝΗΣΟΥ ......................................................................................... 124 ΣΧΗΜΑ 3.102. ΧΑΡΤΗΣ ΜΗΛΟΥ ...................................................................................................... 125 ΣΧΗΜΑ 3.103. ΧΑΡΤΗΣ ΜΥΚΟΝΟΥ ................................................................................................ 126 ΣΧΗΜΑ 3.104. ΧΑΡΤΗΣ ΝΑΞΟΥ ....................................................................................................... 127 ΣΧΗΜΑ 3.105. ΧΑΡΤΗΣ ΠΑΡΟΥ ....................................................................................................... 128 ΣΧΗΜΑ 3.106. ΧΑΡΤΗΣ ΠΟΛΥΑΙΓΟΥ ............................................................................................. 129 ΣΧΗΜΑ 3.107. ΧΑΡΤΗΣ ΣΕΡΙΦΟΥ .................................................................................................... 130 ΣΧΗΜΑ 3.108. ΧΑΡΤΗΣ ΣΙΚΙΝΟΥ..................................................................................................... 131 ΣΧΗΜΑ 3.109. ΧΑΡΤΗΣ ΣΙΦΝΟΥ ...................................................................................................... 132 ΣΧΗΜΑ 3.110. ΧΑΡΤΗΣ ΣΥΡΟΥ ........................................................................................................ 133 ΣΧΗΜΑ 3.111. ΧΑΡΤΗΣ ΣΧΟΙΝΟΥΣΑΣ ........................................................................................... 134 ΣΧΗΜΑ 3.112. ΧΑΡΤΗΣ ΤΗΝΟΥ ....................................................................................................... 135 ΣΧΗΜΑ 3.113. ΧΑΡΤΗΣ ΦΟΛΕΓΑΝΔΡΟΥ ....................................................................................... 136 ΣΧΗΜΑ 3.114. ΧΑΡΤΗΣ ΑΓΙΟΥ ΑΧΙΛΛΕΙΟΥ ................................................................................. 138 ΣΧΗΜΑ 3.115. ΧΑΡΤΗΣ ΑΙΤΩΛΙΚΟΥ ............................................................................................... 140 ΣΧΗΜΑ 3.116. ΧΑΡΤΗΣ ΑΜΜΟΥΛΙΑΝΗΣ ...................................................................................... 140 ΣΧΗΜΑ 3.117. ΧΑΡΤΗΣ ΒΑΓΙΑΣ ....................................................................................................... 141
Τα κατοικημένα νησιά της Ελλαδας Ψαρρός Απόστολος
Σελίδα 12
ΣΧΗΜΑ 3.118. ΧΑΡΤΗΣ ΔΙΑΠΟΡΟΥ................................................................................................. 142 ΣΧΗΜΑ 3.119. ΧΑΡΤΗΣ ΕΛΑΦΟΝΗΣΟΥ ......................................................................................... 143 ΣΧΗΜΑ 3.120. ΧΑΡΤΗΣ ΝΗΣΟΥ ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ ............................................................................... 144 ΣΧΗΜΑ 3.121. ΧΑΡΤΗΣ ΤΡΙΚΕΡΙΟΥ ................................................................................................ 145 ΣΧΗΜΑ 3.122. ΧΑΡΤΗΣ ΠΡΟΚΟΠΑΝΙΣΤΟΥ ................................................................................... 145 ΣΧΗΜΑ 3.123. ΧΑΡΤΗΣ ΣΑΠΙΕΝΤΖΑΣ ............................................................................................ 146 ΣΧΗΜΑ 3.124. ΧΑΡΤΗΣ ΣΧΟΙΝΙΑ..................................................................................................... 147 ΣΧΗΜΑ 3.125. ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ ΤΟΥΡΛΙΔΑΣ ..................................................................................... 148 ΣΧΗΜΑ 3.126. ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ ΤΡΙΖΟΝΙΩΝ ...................................................................................... 148
Τα κατοικημένα νησιά της Ελλαδας Ψαρρός Απόστολος
Σελίδα 13
ΣΥΝΤΟΜΟΓΡΑΦΙΕΣ
α/α : αύξων αριθμός
Α.Ε. : Ανώνυμος Εταιρεία
Ε/Γ – Ο/Γ αν.τ.: Επιβατηγά – Οχηματαγωγά ανοικτού τύπου
Ε/Γ – Ο/Γ κλ.τ. : Επιβατηγά – Οχηματαγωγά κλειστού τύπου
Ε/Γ – Υ/Γ : Επιβατηγά – Υδροπτέρυγα ή Catamaran
Ε.Ε. : Ευρωπαϊκή Ένωση
Ε.Θ.Π.Ζ.: Εθνικό Θαλάσσιο Πάρκο Ζακύνθου
Ε.Ο.Κ. : Ευρωπαϊκή Οικονομική Κοινότητα
Ε.Σ.Υ. Ε. : Εθνική Στατιστική Υπηρεσία Ελλάδος
ΖΕΠ: Ζώνη Ειδικής Προστασίας
κ.ά : και άλλα
κ.λ.π :και τα λοιπά
Κ.Υ. : Κέντρο Υγείας
μ.Χ.:μετά Χριστόν
ν.μ.: ναυτικά μίλια
Ο.Α. : Ολυμπιακές Αερογραμμές
Ο.Λ.Θ. : Οργανισμός Λιμένων Θεσσαλονίκης
Ο.Λ.Π. : Οργανισμός Λιμένων Πειραιώς
Π.Δ. : Προεδρικό Διάταγμα
πχ :παραδείγματος χάριν
π.Χ.: προ Χριστόν
ΣΠΠΕ : Σημαντικές Περιοχές για τα Πουλιά της Ελλάδας
τ.χλμ : τετραγωνικά χιλιόμετρα
ΤΚΣ : Τόποι Κοινοτικής Σημασίας
Υ.Ε.Ν. : Υπουργείο Εμπορικής Ναυτιλίας
Υ.Ν.Α. : Υπουργείο Ναυτιλίας και Αιγαίου
Υ.Π.Α. : Υπηρεσία Πολιτικής Αεροπορίας
ΥΠ.ΕΘ.Ο. : Υπουργείο Εθνικής Οικονομίας
Υ.ΠΕ.ΧΩ.ΔΕ. : Υπουργείο Χωροταξίας και Δημοσίων Έργων
Φ.Ε.Κ. : Φύλλο Εφημερίδας Κυβερνήσεως
Φ.Π.Α. : Φόρος Προστιθέμενης Αξίας
χλμ : Χιλιόμετρα
Τα κατοικημένα νησιά της Ελλαδας Ψαρρός Απόστολος
Σελίδα 14
ΕΥΧΑΡΙΣΤΙΕΣ-ΑΦΙΕΡΩΣΕΙΣ
Η εργασία αυτή ξεκίνησε από μία επιθυμία ζωής να επισκεφτώ όλα τα
κατοικημένα νησιά της Ελλάδας (έστω και για λίγες ώρες κατ’ αρχήν και ως τώρα το
έχω καταφέρει σε μεγάλο βαθμό). Στο πλαίσιο αυτού του εγχειρήματος, και
ερευνώντας στο διαδίκτυο καθώς και σε ανάλογους τουριστικούς οδηγούς, για να
φτιάξω μία συγκεντρωτική λίστα αυτών, διαπίστωσα ότι δεν υπάρχει καμία πηγή που
να αναφέρει επακριβώς τον αριθμό των κατοικημένων νησιών της Ελλάδας. Έτσι
ξεκίνησα μία αρχική καταγραφή ανά νομό και έφτιαξα μία πρώτη λίστα. Στα πλαίσια
των σπουδών του στο ΤΕΙ Πειραιά, στη Σχολή Διοίκησης Τουριστικών Επιχειρήσεων
επέλεξα την εν λόγω εργασία ώστε με ερευνητικό τρόπο να ικανοποιήσω την επιθυμία
μου και να συνεισφέρω στη μελέτη και καταγραφή των προβλημάτων και προοπτικών
της νησιωτικής χώρας.
Στο σημείο αυτό θα επιθυμούσα να ευχαριστήσω όλους εκείνους, οι οποίοι
βοήθησαν στην έρευνα και τελική συγγραφή της εν λόγω μελέτης, και ιδιαίτερα :
τον κο Δημήτριο Μυλωνόπουλο, επιβλέποντα καθηγητή της όλης έρευνας, για
την επιστημονική καθοδήγηση και την ελευθερία επιλογών που μου παρείχε
καθ’ όλη τη διάρκεια της μελέτης,
την κα Πολυξένη Μοίρα (Πρόεδρο του Τμήματος-καθηγήτρια) και την
κα Μπουλούτα Κωνσταντίνα (γραμματεία) για τις συμβουλές τους κατά τη
διάρκεια των σπουδών μου και της μελέτης,
τους προϊσταμένους μου στην υπηρεσία που εργάζομαι (Υπουργείο Εθνικής
Άμυνας/ Γενική Διεύθυνση Αμυντικών Επενδύσεων & Εξοπλισμών), για την
παραχώρηση χρονικής δυνατότητας για την απερίσπαστη μελέτη και
ολοκλήρωση της μελέτης και γενικά των σπουδών μου.
Αυτή η εργασία αφιερώνεται ολόψυχα στους «ήρωες» - μόνιμους κατοίκους
των νησιών της Ελλάδας (ιδίως των μικρών ακριτικών), οι οποίοι κόντρα στη συνεχή
κρατική αδιαφορία και τις δυσμενείς συνθήκες διαβίωσης συνεχίζουν να κρατούν
ζωντανή τη φλόγα του ελληνικού πνεύματος στην ανατολικότερη άκρη της
ευρωπαϊκής ηπείρου.
Ψαρρός Απόστολος
Τα κατοικημένα νησιά της Ελλαδας Ψαρρός Απόστολος
Σελίδα 15
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1ο
ΕΕΕΙΙΙΣΣΣΑΑΑΓΓΓΩΩΩΓΓΓΗΗΗ
Η βασική δυσκολία που αντιμετωπίζουν όσοι καταμετρούν τα νησιά της
Ελλάδας είναι ο ορισμός «τί θεωρείται νησί; είναι οι νησίδες νησιά; τα λιμναία νησιά
εμπίπτουν στην κατηγορία αυτή; κλπ». Δεύτερη δυσκολία είναι το γεγονός ότι σε κάθε
απογραφή πληθυσμού ο αριθμός αυτός διαφοροποιείται επειδή κάποια νησιά δεν
κατοικούνται μόνιμα ή είναι επαγγελματικοί χώροι (βοσκότοποι, αρχαιολογικοί χώροι,
στρατόπεδα κλπ). Στη μελέτη αυτή χρησιμοποιήθηκαν τα στοιχεία της τελευταίας
απογραφής πληθυσμού (2011) και μετρήθηκαν ως νησιά όλα τα κατοικημένα νησιά
και οι νησίδες (όπως αναφέρονται στην απογραφή) καθώς και τα δύο λιμναία νησιά
της χώρας (Άγιος Αχίλλειος και Ιωαννίνων). Στην κατηγορία αυτή δεν εντάξαμε την
Πελοπόννησο, καθόσον αν και η περίπτωσή της είναι ανάλογη της Κέρκυρας
(χερσόνησος που αποκόπηκε με τεχνητό τρόπο από την ενδοχώρα) και λόγω μεγέθους,
αλλά και λόγω του σταθερού τρόπου πρόσβασης με αυτοκινητόδρομο προς αυτήν.
Τα νησιά της Ελλάδας με βάση τις άνωθεν παραδοχές είναι 120 και χωρίστηκαν
για τις ανάγκες της μελέτης σε οκτώ περιοχές μελέτης, που άλλες αποτελούν νομό ή
περιφέρεια της χώρας και άλλες περιλαμβάνουν νησιά από περισσότερες διοικητικές
περιφέρειες. Αυτές είναι αναλυτικότερα :
1.Αργοσαρωνικός
2.Βορειοανατολικό Αιγαίο
3.Δωδεκάνησα
4.Επτάνησα
5.Εύβοια & Σποράδες
6.Κρήτη
7.Κυκλάδες
8.Λιμναία και παράκτια
Στο δεύτερο κεφάλαιο της μελέτης παρατίθενται συγκεντρωτικοί πίνακες με τα
βασικά στοιχεία τους (πληθυσμός, τοποθεσία, έκταση κλπ) καθώς και συγκριτικά
στοιχεία σε σχέση με τις απογραφές των προηγούμενων δεκαετιών μετά το 1951.
Στο τρίτο κεφάλαιο, για κάθε νησί γίνεται αναλυτική περιγραφή, με βάση την
εξής κατηγοριοποίηση :
1. Γεωγραφικός προσδιορισμός: εδώ αναφέρονται τα βασικά στοιχεία σε σχέση
με τη γεωγραφία και την τοποθεσία του κάθε νησιού.
2. Φυσικοί πόροι: εδώ γίνεται αναφορά στους φυσικούς πόρους του κάθε τόπου
(παραλίες, ορυκτός πλούτος, αγροτική παραγωγή κλπ).
3. Ανθρώπινοι-πολιτιστικοί πόροι: στην ενότητα αυτή περιγράφονται το όνομα,
και η ιστορία του κάθε νησιού, πολιτιστικές παροχές-δυνατότητες του νησιού καθώς
και οι τρόποι απασχόλησης του ανθρώπινου δυναμικού του τόπου.
4. Τουριστικές υποδομές-προοπτικές ανάπτυξης: ίσως η σημαντικότερη
ενότητα της εργασίας, όπου αναλύονται οι τουριστικές υποδομές και πιθανές
προοπτικές εξέλιξης του εκάστοτε νησιού με σκοπό την αειφορία και τη βιωσιμότητα
Τα κατοικημένα νησιά της Ελλαδας Ψαρρός Απόστολος
Σελίδα 16
στο δυσμενές αυτό περιβάλλον. Εδώ εντάσσονται και οι ιατρικές υπηρεσίες οι οποίες
αποτελούν και το σημαντικότερο πρόβλημα των νησιών.
Στο τελευταίο κεφάλαιο της μελέτης παρατίθενται συγκεντρωτικοί
συμπεράσματα σε σχέση με τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν τα νησιά (με
σημαντικότερα την ακτοπλοϊκή σύνδεση και τις ιατρικές υπηρεσίες), τις προοπτικές
τουριστικής ανάπτυξής τους καθώς και προτάσεις για τη βελτίωση της ζωής των
κατοίκων τους.
Τα κατοικημένα νησιά της Ελλαδας Ψαρρός Απόστολος
Σελίδα 17
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2ο
ΠΠΠΕΕΕΡΡΡΙΙΙΓΓΓΡΡΡΑΑΑΦΦΦΗΗΗ ΠΠΠΕΕΕΡΡΡΙΙΙΟΟΟΧΧΧΗΗΗΣΣΣ ΜΜΜΕΕΕΛΛΛΕΕΕΤΤΤΗΗΗΣΣΣ
Στην ενότητα αυτή γίνεται αναφορά στην έννοια νησί και νησιωτικότητα
καθώς και η περιγραφή της γεωγραφικής περιοχής της μελέτης με βάση τους
ευρωπαϊκούς κανονισμούς, τις υφιστάμενες διοικητικές διαιρέσεις της χώρας, τις
συγκοινωνιακές δυνατότητες κάθε περιοχής, την ύπαρξη και τα είδη των λιμένων, την
ύπαρξη αεροδρομίου, την ύπαρξη γραμμής υδροπλάνων και τις συνδέσεις με την
ηπειρωτική χώρα.
Στο δεύτερο μέρος του κεφαλαίου αυτού παρατίθενται συγκεντρωτικά στοιχεία
για τα βασικά χαρακτηριστικά των νησιών της μελέτης μας καθώς και συγκριτικοί
πίνακες των απογραφών των τελευταίων 60 ετών.
2.1. Ορισμός
Θα λέγαμε ότι είναι αρκετά δύσκολο να ορίσει κανείς τι σημαίνει νησί. Ο
βασικός ορισμός του θα μπορούσε να είναι :
“τμήμα ξηράς που βρέχεται από όλες τις πλευρές του με ύδατα”1.
Βέβαια με αυτό τον ορισμό αυτός νησιά θεωρούνται ακόμα και ολόκληρες
ήπειροι. Έτσι δόθηκαν και άλλοι ορισμοί ώστε να περιγράφονται με πιο
ολοκληρωμένο τρόπο τα σύνθετα γεωμορφολογικά, νομικά, δημογραφικά και
κοινωνικοοικονομικά του χαρακτηριστικά. Συγκεντρωτικά θα μπορούσαμε να πούμε
ότι νησί είναι ένα τμήμα ξηράς το οποίο περιβρέχεται από θάλασσα, είναι μικρότερο
από ήπειρο, δε σκεπάζεται από θάλασσα κατά την παλίρροια, έχει δημιουργηθεί με
φυσικό τρόπο και δε συνδέεται με μόνιμο τρόπο με την ηπειρωτική χώρα.
Ο πλέον καθιερωμένος ορισμός σήμερα, τουλάχιστον όσον αφορά στην
προσέγγιση των ευρωπαϊκών νησιών, είναι αυτός που έχει δώσει η Στατιστική
Υπηρεσία της Ευρωπαϊκής Ένωσης2. Θέτει συγκεκριμένα γεωλογικά και γεωγραφικά
κριτήρια, στα οποία προστίθενται χαρακτηριστικά που αφορούν στο μέγεθος του
πληθυσμού, την απόσταση από την ηπειρωτική χώρα και το βαθμό απομόνωσης.
Σύμφωνα με αυτόν
“νησί είναι χώρος εκτάσεως τουλάχιστον ενός τετραγωνικού χιλιομέτρου, ο οποίος:
• έχει δημιουργηθεί με φυσικό τρόπο
• κατοικείται μόνιμα από πληθυσμό άνω των πενήντα κατοίκων
• χωρίζεται από την ήπειρο με υδάτινο διάδρομο πλάτους τουλάχιστον ενός
χιλιομέτρου
• δεν έχει σταθερή σύνδεση με την ηπειρωτική χώρα (σήραγγα, γέφυρα)
• δεν περιλαμβάνει πρωτεύουσα κράτους ”
Όσον αφορά την ετυμολογία της λέξης «νησί» στην ελληνική γλώσσα αυτή
συνδέεται με τα πλοία και τη θάλασσα (τα νησιά περιπλέονται, οι νήσοι είναι πλωτοί
κατά τον Όμηρο υπό την έννοια ότι είναι και προσπελάσιμοι και βατές για τα πλοία)
και περιγράφεται ως μια περιοχή ξηράς που περιβρέχεται από νερό. Η λέξη island που
αποδίδει το νησί στην αγγλοσαξονική γλώσσα είναι συνώνυμη με τη λατινική λέξη
1 Μπαμπινιώτης, Λεξικό της Νέας Ελληνικής Γλώσσας, 2002, σελ.1185
2 Eurostat, 1994
Τα κατοικημένα νησιά της Ελλαδας Ψαρρός Απόστολος
Σελίδα 18
insula, η οποία εμπεριέχει την έννοια της απομόνωσης και εκφράζει μία έκταση που
περιβάλλεται από νερό και είναι isolated δηλαδή μόνη της. Στην ετυμολογία της λέξης
στην ελληνική γλώσσα απουσιάζει η έννοια της απομόνωσης που εκφράζεται στην
αγγλοσαξονική λόγω του ότι ίσως στην ελληνική γλώσσα αναγνωρίζεται στη θάλασσα
μια συνεκτική ιδιότητα για τις εκτάσεις ξηράς που περιβάλλει, σε αντίθεση με την
αγγλοσαξονική όπου το νερό παρουσιάζεται ως μέσο που τις χωρίζει και εμποδίζει τη
μεταξύ τους επικοινωνία.
2.2 Χαρακτηριστικά των νησιών και νησιωτικότητα
Τα νησιά παρά την ετερογένεια τους ανά τον κόσμο φέρουν ορισμένα κοινά
γεωγραφικά, περιβαλλοντικά, κοινωνικά και αναπτυξιακά χαρακτηριστικά. Τα
στοιχεία αυτά σκιαγραφούν και καθορίζουν την ιδιαίτερη ταυτότητα των νησιών και
αφορούν τα εξής3 :
• Τα νησιά έχουν σαφώς οριοθετημένο μέγεθος συχνά μικρής έκτασης, μικρό
πληθυσμό και περιορισμένη ποικιλία και ποσότητα φυσικών πόρων με αποτέλεσμα
την εκ φύσεως περιορισμένη αναπτυξιακή τους ικανότητα.
• Τα νησιά αποτελούν εξ ορισμού γεωγραφικά απομονωμένες περιοχές εξαιτίας του
υδάτινου περιβάλλοντός τους κάτι που διαφοροποιεί την απομόνωση των νησιών από
εκείνη ηπειρωτικών απομακρυσμένων περιοχών.
• Τα νησιά βρίσκονται συνήθως σε απόσταση από μεγάλα αστικά κέντρα, γεγονός που
σε συνδυασμό με τις συγκοινωνιακές δυνατότητες επηρεάζει σημαντικά το βαθμό
απομόνωσης.
• Ο νησιωτικός χώρος είναι κατακερματισμένος με αποτέλεσμα να μην ευνοείται η
συμπληρωματικότητα μεταξύ νησιών του ιδίου συμπλέγματος τόσο σε επίπεδο
υπηρεσιών όσο και από άποψη αξιοποίησης πόρων.
• Οι εποχιακές πληθυσμιακές διακυμάνσεις χαρακτηρίζουν και καθορίζουν την
οικονομική και κοινωνική δραστηριότητα των νησιών, μεταβάλλοντας τις ανάγκες και
την ταυτότητά τους κατά τη θερινή και τη χειμερινή περίοδο.
• Τα νησιά αποτελούν ευάλωτα οικοσυστήματα, ιδιαίτερα εκτεθειμένα σε φυσικά
φαινόμενα και ανεξέλεγκτες περιβαλλοντικές επιρροές.
• Οι νησιωτικές περιοχές παρουσιάζουν ιδιόμορφα πολιτισμικά χαρακτηριστικά,
τρόπους ζωής και ιδιαίτερη βιωματική ταυτότητα, που πηγάζει από την αντίληψη
κατοίκων και επισκεπτών για το νησιωτικό χαρακτήρα.
Το σύνολο των ειδικών γεωγραφικών, περιβαλλοντικών, κοινωνικών και
αναπτυξιακών χαρακτηριστικών που περιγράφηκαν αποδίδονται στην ελληνική
γλώσσα με τον όρο νησιωτικότητα4.Συνοψίζοντας, την έννοια της νησιωτικότητας
συνυπάρχουν:
• το μικρό μέγεθος
• η περιφερειακότητα και απομόνωση
• το ιδιόμορφο και εύθραυστο φυσικό περιβάλλον
• η ιδιαίτερες πολιτιστικές αξίες και βιωματική ταυτότητα
Αντίστοιχα παρατίθενται οι ορισμοί5 για το νησιωτικό σύμπλεγμα και το
αρχιπέλαγος:
«Το νησιωτικό σύμπλεγμα περιλαμβάνει ομάδα νησιών που έχουν μεταξύ τους
λειτουργικές αλληλεξαρτήσεις και είναι χώρος ευαίσθητος σε επιρροές από
3 Κιουσόπουλος 2000, Μωραϊτάκη και Βασιλάκης 2007, σελ. 19-21, Σπιλάνης 1996, Σπιλάνης και συν.
2005, Cross & Nutley 1999, Hotchkiss 1994 4 Μωραϊτάκη και Βασιλάκης 2007, σελ. 21
5 Μέργος και Χριστοφάκης 2005, σελ.2
Τα κατοικημένα νησιά της Ελλαδας Ψαρρός Απόστολος
Σελίδα 19
ηπειρωτικές περιοχές, ενώ το αρχιπέλαγος αναφέρεται σε απομονωμένη ομάδα νησιών
με έντονες εσωτερικές λειτουργικές διασυνδέσεις».
Τα μικρά νησιά εμφανίζουν σε υπέρτατο βαθμό τα ιδιαίτερα γεωγραφικά,
κοινωνικοοικονομικά και πληθυσμιακά χαρακτηριστικά των νησιών. Στη
βιβλιογραφία συναντάμε τις ακόλουθες ερμηνείες, οι οποίες βασίζονται σε
χαρακτηριστικά έκτασης επιφανείας και/ή πληθυσμού.Μικρά χαρακτηρίζονται νησιά:
• με επιφάνεια μικρότερη από 10.000 τ.χλμ. και πληθυσμό λιγότερο από 500.000
κατοίκους6 .
• με επιφάνεια μικρότερη από 1.000 τ.χλμ. και/ ή με λιγότερους από 100.000
μόνιμους κατοίκους7.
Οι παραπάνω ορισμοί είναι μάλλον ευρείς για τα ευρωπαϊκά και ακόμα
περισσότερο για τα ελληνικά νησιωτικά δεδομένα. Ενδεικτικά αναφέρουμε ότι μόνο η
Κρήτη από το σύνολο των ελληνικών νησιών διαφεύγει του πρώτου ορισμού, ενώ
ελάχιστα ακόμη δεν πληρούν το δεύτερο8.
Εκτός από τους παραπάνω ορισμούς υφίσταται και η κατηγοριοποίηση των
ευρωπαϊκών νησιών που βασίζεται σε πληθυσμιακά δεδομένα9 κάτι που μάλλον
ανταποκρίνεται καλύτερα στην ελληνική νησιωτική πραγματικότητα. Σύμφωνα με
αυτή διαμορφώνονται οι παρακάτω κατηγορίες:
• Μεγάλα νησιά: με τουλάχιστον 50.000 μόνιμους κατοίκους
• Μεσαίου μεγέθους νησιά: με 5.000-50.000 μόνιμους κατοίκους
• Μικρά νησιά: με λιγότερους από 5.000 μόνιμους κατοίκους
Στη μελέτη μας θα χρησιμοποιήσουμε τον πρώτο βασικό ορισμό της
παραγράφου 2.1., και θα γίνει ιδιαίτερη αναφορά σε περιπτώσεις χερσονήσων που
«έγιναν» νησιά ή και το αντίστροφο.
2.3. Διοικητική Διαίρεση της Ελλάδος
Η Ελλάδα έχει 13 περιφέρειες και 52 νομούς (σχήμα 2.1 & 2.2) και ο κάθε
νομός (ιδίως της νησιωτικής χώρας) χωρίζεται σε επαρχίες, για την καλύτερη
αυτοδιοίκηση ιδίως των απομακρυσμένων περιοχών. Αναλυτικότερα στοιχεία
ακολουθούν στον παρακάτω πίνακα (2.1.).
6 Beller αναφέρεται στους Soliani & Rossi 1992
7 Brookfield 1990
8 ΕΛΣΤΑΤ 2011
9 ESPON 2010
Τα κατοικημένα νησιά της Ελλαδας Ψαρρός Απόστολος
Σελίδα 20
ΣΧΗΜΑ 2.1. ΧΑΡΤΗΣ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΩΝ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ10
Α/Α Περιφέρειας Περιφέρεια
1 Αττικής
2 Στερεάς Ελλάδας
3 Κεντρικής Μακεδονίας
4 Κρήτης
5 Αν. Μακεδονία & Θράκης
6 Ηπείρου
7 Ιονίου
8 Β. Αιγαίου
9 Πελοποννήσου
10 Ν. Αιγαίου (Ν. Κυκλάδων- Ν. Δωδεκανήσου)
11 Θεσσαλίας
12 Δυτικής Ελλάδας
13 Δυτικής Μακεδονίας
ΠΙΝΑΚΑΣ 2.1. ΚΑΤΑΝΟΜΗ ΕΛΛΑΔΑΣ ΣΕ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΕΣ11
10
Πηγή : www.minagric.gr 11
Πηγή : www.perifereies.gov.gr
Τα κατοικημένα νησιά της Ελλαδας Ψαρρός Απόστολος
Σελίδα 21
ΣΧΗΜΑ 2.2. ΧΑΡΤΗΣ ΝΟΜΩΝ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ12
2.4. Ορισμός και Ταξινόμηση των Λιμένων
Ο ορισμός και η ταξινόμηση των λιμένων είναι μία απαραίτητη προκαταρκτική
ενέργεια για να μπορέσουμε να αντιληφθούμε τη συνολική λειτουργία του
συστήματος, να ελέγξουμε την επάρκειά του και να εξάγουμε συμπεράσματα για
τυχόν δυσλειτουργίες του, ιδίως κατά τους θερινούς μήνες που παρατηρείται αυξημένη
κίνηση στο δίκτυο.
Η πιο πρόσφατη προσπάθεια καταγραφής και οργάνωσης των λιμένων της
χώρας - και αυτή που τηρείται από το Υ.Ε.Ν. μέχρι σήμερα - εκδόθηκε με Κοινή
Απόφαση των Υπουργών Εθνικής Οικονομίας, Εσωτερικών, Υ.ΠΕ.ΧΩ.ΔΕ.,
Εμπορικής Ναυτιλίας (1992) και έχει κοινοποιηθεί στην Ε.Ε. Η Κοινή Απόφαση13
κατατάσσει τους λιμένες της χώρας ως εξής:
12
Πηγή : www.pofee.gr/cms/images/pofee/plirofories.jpg 13
Συγκεκριμένα είναι η αριθ. 3514.96/02/92/18-06-1992 Κοινή Απόφαση των Υπουργών Εθνικής
Οικονομίας, Εσωτερικών, Περιβάλλοντος Χωροταξίας και Δημοσίων Έργων και Εμπορικής Ναυτιλίας
(Β΄440)
Τα κατοικημένα νησιά της Ελλαδας Ψαρρός Απόστολος
Σελίδα 22
ΣΧΗΜΑ 2.3. ΧΑΡΤΗΣ ΚΥΡΙΩΝ ΛΙΜΕΝΩΝ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ14
Λιμένες Εθνικής Σημασίας (ΛΕΣ): Πειραιά, Θεσσαλονίκης, Βόλου, Πατρών,
Ηγουμενίτσας., Καβάλας, Αλεξανδρούπολης, Ηρακλείου, Κέρκυρας, Μυτιλήνης,
Ρόδου, Χαλκίδας, Κύμης, Ελευσίνας, Λαυρίου, Ραφήνας, Αιγίου, Καλαμάτας,
Ρεθύμνου, Σύρου, Σούδας και Κω.
Λιμένες Μείζονος Ενδιαφέροντος (διανομαρχιακού επιπέδου - γενικότερης
σημασίας) (ΛΜΕ): Λάγος, Νέων Μουδανιών, Στυλίδας, Κορίνθου, Κατάκολου,
Κυλλήνης, Πύλου, Γυθείου, Ναυπλίου, Ιτέας, Ζακύνθου, Πόρου, Κεφαλληνίας,
Πρεβέζης, Σητείας, Καστελλίου Κισσάμου, Καλών Λιμένων, Βαθέως Σάμου,
Μύρινας Λήμνου, Χίου, Μυκόνου, Πάρου και Αμφίπολης.
Λιμένες Τοπικής Σημασίας (Νομαρχιακού Επιπέδου) (ΛΤΣ): Όλοι οι υπόλοιποι
λιμένες της χώρας.
Ο χαρακτηρισμός αυτός συνάδει και με την ταξινόμηση της Ε.Ε. Πρέπει να
τονίσουμε ότι μετά την εφαρμογή του νόμου 2932/01, τα σημαντικότερα λιμάνια της
14
Πηγή : www.gnto.gr/pages.php?pageID=792&langID=1
Τα κατοικημένα νησιά της Ελλαδας Ψαρρός Απόστολος
Σελίδα 23
πρώτης κατηγορίας (δώδεκα στον αριθμό : Πειραιάς, Θεσσαλονίκη, Λαύριο, Ραφήνα,
Βόλος, Πάτρα, Ηράκλειο, Ελευσίνα, Αλεξανδρούπολη, Καβάλα, Κέρκυρα,
Ηγουμενίτσα) έγιναν Α.Ε. ενώ ο Ο.Λ.Π. και Ο.Λ.Θ. έχουν ήδη εισέλθει στο Χ.Α.Α.
2.5. Ορισμός και Ταξινόμηση των Αεροδρομίων
Οι περιοχές που έχουν αεροδρόμιο παρουσιάζουν πλεονεκτήματα στη
δυνατότητα ανάπτυξης, υποδομών και ανταγωνισμού έναντι της ακτοπλοΐας. Στην
Ελλάδα λειτουργούν, σήμερα, 44 αεροδρόμια που κατανέμονται σε τρεις κατηγορίες15
εκ των οποίων τα 29 ανήκουν στη νησιωτική χώρα:
-Κρατικοί Αερολιμένες Διεθνών Συγκοινωνιών (15)
-Κρατικοί Αερολιμένες Εσωτερικών Συγκοινωνιών (25)
-Δημοτικοί Αερολιμένες (4)
Σήμερα στις εσωτερικές γραμμές δραστηριοποιούνται δύο (2) εταιρείες : η
AEGEAN AIRLINES 16
που το δίκτυό της καλύπτει 20 προορισμούς της Ελλάδας και
οι Ολυμπιακές Αερογραμμές 17
που καλύπτουν ακτινικά από την Αθήνα σχεδόν όλο το
δίκτυο (32 αεροδρόμια).
Στον ακόλουθο χάρτη όπου φαίνονται τα αεροδρόμια της χώρας (σχήμα 2.4.)
συμβολίζονται με οι Κρατικοί Αερολιμένες Διεθνών Συγκοινωνιών, με οι
Κρατικοί Αερολιμένες Εσωτερικών Συγκοινωνιών και με οι Δημοτικοί
Αερολιμένες. Στο παράρτημα 2Ε υπάρχει η λίστα με τα αεροδρόμια της χώρας ανά
κατηγορία.
Πρόσφατα μπήκε στην καθημερινότητά μας και η έννοια «υδροπλάνο» (αρχικά
με την εταιρεία AIR SEA LINES) και προσωρινά εφαρμόστηκε για τέσσερα έτη
(2004-2008) στη Δυτική Ελλάδα και ένα έτος στο Νότιο και Κεντρικό Αιγαίο. Αυτό
απέτυχε μερικώς, λόγω της ανυπαρξίας κατάλληλου θεσμικού πλαισίου, αλλά με την
πρόσφατη ψήφιση της νομοθεσίας για τα υδατοδρόμια (περιλαμβάνεται σε ένα
γενικότερο Νόμο που έχει τίτλο «Διαμόρφωση Φιλικού Αναπτυξιακού Περιβάλλοντος
για τις Στρατηγικές και Ιδιωτικές Επενδύσεις και άλλες διατάξεις»18
) φαίνεται να
λαμβάνει μια τελική μορφή. Αυτό, μεσοπρόθεσμα, μπορεί να ωφελήσει ιδιαίτερα την
εξυπηρέτηση της νησιωτικής χώρας και ιδίως τα απομακρυσμένα νησιά (κυρίως σε
ιατρικό και τουριστικό επίπεδο).
15
Από Υπηρεσία Πολιτικής Αεροπορίας : www.hcaa.gr/content/index2.asp 16
Ο στόλος της εταιρείας αποτελείται από 22 AIRBUS A320, 4 AIRBUS A321, 3 AIRBUS A319
(στοιχεία 2013 από : http://el.aegeanair.com) 17
Οι Ολυμπιακές Αερογραμμές διαθέτουν 18 αεροσκάφη, εκ των οποίων, 4 Airbus Α320/Α319, 10
Bombardier Q400 και 4 Bombardier Dash-100. (στοιχεία 2013 από www.olympicair.com) 18
Πηγή : http://www.aopa.gr/aopa/?t=3&c=8&s=7&n=267
Τα κατοικημένα νησιά της Ελλαδας Ψαρρός Απόστολος
Σελίδα 24
ΣΧΗΜΑ 2.4. ΧΑΡΤΗΣ ΑΕΡΟΔΡΟΜΙΩΝ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ19
2.6. Δημογραφικά στοιχεία νησιών
Στην ενότητα αυτή παρατίθενται συγκεντρωτικοί πίνακες που αφορούν
σημαντικές παραμέτρους για τη βιωσιμότητα και την τουριστική ανάπτυξη των νησιών
όπως οι ιατρικές υπηρεσίες, οι λιμένες και τα αεροδρόμια καθώς και συγκριτικά
στοιχεία με προηγούμενες απογραφές.Τέλος γίνεται και μία κατηγοριοποίηση των
νησιών με τάξη μεγέθους, πληθυσμού ώστε να εξαχθούν συμπεράσματα για την
ανάπτυξη και βιωσιμότητά τους.
Από τα στοιχεία της ΕΣΥΕ20
, προκύπτει ότι σε σύνολο 10.815.197 το
1.660.274 δηλαδή το 15,35 % απογράφηκε σε νησιωτικούς χώρους της Ελλάδας.
Προφανώς το νούμερο αυτό εμπεριέχει ένα σφάλμα σημαντικό το οποίο οφείλεται στο
γεγονός ότι η απογραφή έγινε το καλοκαίρι του 2011 και αρκετός κόσμος ήταν ήδη σε
εξοχικές κατοικίες ή επισκέπτης σε νησιά,στα οποία δε διαμένει το χειμώνα
όμως.Επιπλέον σε πολλά μέρη η απογραφή έγινε έτσι ώστε να φαίνεται εικονικά
19
Πηγή : www.hcaa.gr/content/index2.asp 20
Πηγή : http://www.statistics.gr/portal/page/portal/ESYE
Τα κατοικημένα νησιά της Ελλαδας Ψαρρός Απόστολος
Σελίδα 25
μεγαλύτερος πληθυσμός σε μέρη πιθανώς ακατοίκητα, για πιθανούς προσωπικούς
επαγγελματικούς λόγους των απογραφέντων.
Επιπλέον, αν δούμε και τις προηγούμενες απογραφές, η απόκλιση των
κατοικημένων νησιών στο πέρασμα των δεκαετιών δείχνει ότι αρκετά νησιά
ουσιαστικά δεν κατοικούνται (είτε είναι βοσκότοποι, είτε είναι ιδιωτικές εξοχικές
κατοικίες, είτε είναι στρατόπεδα ή πεδία βολών, είτε είναι εκκλησιαστικά).
Στον επόμενο πίνακα θα παρατεθεί η κατανομή των νησιών στις περιοχές
μελέτης που επιλέξαμε για λόγους διευκόλυνσης και ταξινόμησης:
Α/Α Ομάδα Νησιών Αριθμός
1 Αργοσαρωνικός 8
2 Βορειοανατολικό Αιγαίο 16
3 Δωδεκάνησα 24
4 Επτάνησα 18
5 Εύβοια & Σποράδες 9
6 Κρήτη 3
7 Κυκλάδες 29
8 Λιμναία και παράκτια 13
Σύνολα 120
ΠΙΝΑΚΑΣ 2.2. ΚΑΤΑΝΟΜΗ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΩΝ ΤΡΕΧΟΥΣΑΣ ΜΕΛΕΤΗΣ21
Ο επόμενος πίνακας αναφέρεται στον αριθμό των κατοίκων ανά νησί.
Κατηγοριοποιούνται σε σχέση με τα ακέραια πολλαπλάσια του 10 για λόγους
συντομίας :
Αριθμός κατοίκων Αριθμός νησιών
Λιγότεροι από 100 39
Από 100 έως 1.000 28
Από 1.000 έως 10.000 32
Από 10.000 έως 100.000 17
Άνω των 100.000 4
Σύνολα 120
ΠΙΝΑΚΑΣ 2.3. ΚΑΤΑΝΟΜΗ ΚΑΤΟΙΚΩΝ ΕΛΛΗΝΙΚΩΝ ΝΗΣΙΩΝ
Παρατηρούμε ότι κάτω από το 45 % των νησιών έχουν άνω των 100 κατοίκων
κάτι που καθιστά τις συνθήκες διαβίωσης δυσκολότερες και αμφίβολη την οικιστική
δυνατότητα και διαβίωση των κατοίκων των μικρών νησιών τις επόμενες δεκαετίες.
Έκταση Αριθμός νησιών
Λιγότερο από 10 km2 41
Από 10 km2 έως 100 km2 52
Από 100 km2έως 1.000 km2 23
Άνω των 1.000 km2 4
Σύνολα 120
ΠΙΝΑΚΑΣ 2.4. ΚΑΤΑΝΟΜΗ ΜΕΓΕΘΟΥΣ ΕΛΛΗΝΙΚΩΝ ΝΗΣΙΩΝ
21
Πηγή : http://www.statistics.gr/portal/page/portal/ESYE
Τα κατοικημένα νησιά της Ελλαδας Ψαρρός Απόστολος
Σελίδα 26
Αντίστοιχα μόνο το 23 % των νησιών έχουν εδαφική έκταση ικανοποιητικού
μεγέθους στην παροχή φυσικών πόρων για την απρόσκοπτη διαβίωση των κατοίκων
τους, χωρίς ωστόσο αυτό να είναι δεσμευτικό.
Όσον αφορά την παροχή υπηρεσιών μεταφορών και υγείας στα νησιά έχουμε τα
κάτωθι στοιχεία (πίνακα 2.5):
-Αερολιμένες υπάρχουν σε 26 νησιά22
,
-Ελικοδρόμια υπάρχουν σε 54 νησιά23
,
-Οδική πρόσβαση υπάρχει σε 8 νησιά,
-Νοσοκομείο υπάρχουν σε 23 νησιά24
,
-Λιμάνια, βραχίονες και λιμενίσκους έχουν σε ένα βαθμό σχεδόν όλα
-Μαρίνες ή βραχίονες ανάλογου τύπου υπάρχουν σε 25 νησιά25
.
Πρέπει να τονίσουμε ότι σημαντική λύση θα έδινε η παρουσία των υδροπλάνων
στις άγονες γραμμές των νησιών της Ελλάδας. Αυτό φαίνεται πρώτον από τη
λειτουργία τους για μερικά χρόνια στη δυτική Ελλάδα και στις γραμμές του Ιονίου και
την αποδοχή του κόσμου, και δεύτερο από την αθρόα κατάθεση προτάσεων εκ μέρους
των δημάρχων μικρών και μεγάλων νησιών για δημιουργία υδατοδρομίων στα νησιά,
μετά και την τροπολογία του νόμου για τη λειτουργία των υδροπλάνων και των
υδατοδρομίων τους, που κατατέθηκε στη Βουλή τον Απρίλιο του 2013.
Συμπερασματικά μπορούμε να πούμε ότι δεν έχει ακόμα διασαφηνιστεί ο τρόπος
έρευνας των νησιών της Ελλάδας και για αυτό κάνουμε παραδοχές.Επιπλέον από τη
μελέτη φαίνεται η αδυναμία του ελληνικού κράτους να διαχειριστεί τον «πλούτο» της
νησιωτικής ποικιλομορφίας κάτι που ελλοχεύει κινδύνους ακόμα και για την
συνοριακή μορφή της χώρας, της οποίας θεματοφύλακες είναι μόνο οι κάτοικοι των
ακριτικών νησιών.
22
Πηγή : www.hcaa.gr/content/index2.asp 23
Πηγή : http://www.haca.gr/content.php?id=55 24
Πηγή: http://www.moh.gov.gr/articles/citizen/xrhsima-thlefwna-amp-dieythynseis/75-nosokomeia -
ana-ygeionomikh-perifereia, 25
Πηγή:http://www.tanea.gr/news/economy/article/5001302/to-sxedio-idiwtikopoihshs-gia-48-marines/
Τα κατοικημένα νησιά της Ελλαδας Ψαρρός Απόστολος
Σελίδα 27
Ελικοδρόμιο Αεροδρόμιο Οδική σύνδεση Μαρίνα Νοσοκομείο
1 Αγαθονήσι Αστυπάλαια Άγιος Αχίλλειος Άνδρος Αίγινα
2 Άγιος Ευστράτιος Ζάκυνθος Βαγιά Αστυπάλαια Εύβοια
3 Αλόννησος Θήρα Εύβοια Θάσος Ζάκυνθος
4 Αμοργός Ικαρία Λευκάδα Θήρα Θήρα
5 Ανάφη Κάλυμνος Προκοπάνιστος Ιθάκη Ικαρία
6 Άνδρος Κάρπαθος Σχοινιάς Ικαρία Κάλυμνος
7 Αντικύθηρα Κάσος Τουρλίς Κάρπαθος Κέρκυρας
8 Αντίπαρος Καστελλόριζο Κέρκυρας Κεφαλλονιά
9 Άνω Κουφονήσι Κέρκυρας Κεφαλλονιά Κρήτη
10 Αρκοί Κεφαλλονιά Κρήτη Κύθηρα
11 Γαύδος Κρήτη Κως Κως
12 Δονούσα Κύθηρα Λευκάδα Λέρος
13 Ερεικούσσα Κως Μεγανήσι Λέσβος
14 Εύβοια Λέρος Μύκονος Λευκάδα
15 Ηρακλειά Λέσβος Νάξος Λήμνος
16 Θήρα Λήμνος Νίσυρος Νάξος
17 Θηρασιά Μήλος Πάρος Πόρος
18 Ιθάκη Μύκονος Πάτμος Ρόδος
19 Ικαρία Νάξος Πόρος Σαλαμίνα
20 Ίος Πάρος Σάμος Σάμος
21 Κάρπαθος Ρόδος Σέριφος Σύρος
22 Κέα Σάμος Σκιάθος Ύδρα
23 Κεφαλλονιά Σκιάθος Σκόπελος Χίος
24 Κίμωλος Σκύρος Ύδρα
25 Κρήτη Σύρος Χίος
26 Κύθνος Χίος
27 Λειψοί
28 Λέρος
29 Λέσβος
30 Λήμνος
31 Νίσυρος
32 Οθωνοί
33 Οινούσσες
34 Παξοί
35 Πάτμος
36 Ρόδος
37 Σαμοθράκη
38 Σέριφος
39 Σίκινος
40 Σίφνος
41 Σκόπελος
42 Σκορπιός
43 Σπέτσες
44 Σύμη
45 Σχοινούσα
46 Τήλος
47 Τήνος
48 Ύδρα
49 Φαρμακονήσι
50 Φολέγανδρος
51 Φούρνοι
52 Χάλκη
53 Χίος
54 Ψαρά
ΠΙΝΑΚΑΣ 2.5. ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ ΜΕΤΑΦΟΡΩΝ ΚΑΙ ΥΓΕΙΑΣ ΣΕ ΝΗΣΙΑ
Τα κατοικημένα νησιά της Ελλαδας Ψαρρός Απόστολος
Σελίδα 28
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3ο
ΕΕΕΛΛΛΛΛΛΗΗΗΝΝΝΙΙΙΚΚΚΑΑΑ ΝΝΝΗΗΗΣΣΣΙΙΙΑΑΑ
Στο κύριο κεφάλαιο της εργασίας γίνεται παρουσίαση των νησιών,
κατανεμημένα σε γεωγραφικές περιφέρειες οι οποίες άλλοτε συμπίπτουν με
διοικητικές και άλλοτε όχι. Έτσι χωρίζουμε την περιοχή μελέτης στις επιμέρους
περιφέρειες :
Αργοσαρωνικός, Βορειοανατολικό Αιγαίο, Δωδεκάνησα, Επτάνησα, Εύβοια &
Σποράδες, Κρήτη, Κυκλάδες, Λιμναία και παράκτια.
Για κάθε περιφέρεια θα επισυνάπτεται συγκεντρωτικός πίνακας των νησιών
που περιλαμβάνει και για κάθε νησί αυτής θα γίνεται αναφορά σε ιστορία, γεωγραφία,
λαογραφία, αξιοθέατα, υποδομές και τρόπους πρόσβασης και θα προτείνονται βάσει
των προαναφερθέντων και εναλλακτικές μορφές τουριστικής ανάπτυξης και γνώμονα
τη βιωσιμότητα και την προστασία του περιβάλλοντος.
3.1. ΑΡΓΟΣΑΡΩΝΙΚΟΣ
Νησιά του Αργοσαρωνικού ονομάζονται τα νησιά και νησίδες που βρίσκονται
στο Σαρωνικό και τον Αργολικό κόλπο, τα οποία είναι περίπου 100 και κατοικούνται
τα 8 εξ αυτών. Τα περισσότερα έχουν μεγάλη ναυτική παράδοση και ιστορία από τα
αρχαία χρόνια έως και την ελληνική επανάσταση.
ΣΧΗΜΑ 3.1. ΧΑΡΤΗΣ ΑΡΓΟΣΑΡΩΝΙΚΟΥ26
26
Πηγή : http://www.discover-greece.gr/greek/argosaronikos
Τα κατοικημένα νησιά της Ελλαδας Ψαρρός Απόστολος
Σελίδα 29
α/α Νησί Νομός
1 Αγκίστρι Αττικής
2 Αίγινα Αττικής
3 Δοκός Αττικής
4 Πόρος Αττικής
5 Σαλαμίνα Αττικής
6 Σπέτσες Αττικής
7 Ύδρα Αττικής
8 Χηνίτσα Αργολίδας
ΠΙΝΑΚΑΣ 3.1. ΚΑΤΟΙΚΗΜΕΝΑ ΝΗΣΙΑ ΑΡΓΟΣΑΡΩΝΙΚΟΥ
3.1.1. Αγκίστρι
ΣΧΗΜΑ 3.2. ΧΑΡΤΗΣ ΑΓΚΙΣΤΡΙΟΥ27
Γεωγραφικός προσδιορισμός
Νησί του Σαρωνικού σε πολύ κοντινή απόσταση από την Αίγινα (3ν.μ.) με έκταση
111,7 τ.χλμ. Το Αγκίστρι έχει δύο φυσικά λιμάνια στα οποία προσεγγίζουν τα πλοία:
της Σκάλας και του Μεγαλοχωρίου.
Φυσικοί πόροι
Η ακτογραμμή του περιλαμβάνει πολλούς μικρούς όρμους και από ηπήνεμους
κολπίσκους με πολλά πεύκα. Η ενδοχώρα αποτελείται από χαμηλούς λόφους, οι οποίοι
καλύπτονται από πευκοδάση.Το κλίμα του νησιού είναι ξηρό και υγιεινό, γλυκό τον
χειμώνα και δροσερό το καλοκαίρι. Κατά παράδοση τα κύρια προϊόντα του νησιού
είναι ρετσίνα, ελαιόλαδο, σύκα, αμύγδαλα, ρίγανη, κριθάρι και φρούτα.
Ανθρώπινοι-πολιτιστικοί πόροι
Είχε την ονομασία Κεκρυφάλεια, που σημαίνει "στολισμένη κεφαλή" και εμφανίζεται
σαν σύμμαχος της Αίγινας στον Τρωικό Πόλεμο. Το νησί πρωτοκατοικήθηκε
τουλάχιστον από τον 5ο π.Χ. αιώνα, από Πελοποννήσιους που ήρθαν στο νησί. Γενικά
δεν υπάρχουν πολλές ιστορικές μαρτυρίες για το νησί. Δέχτηκε πολλούς αποίκους από
τις απέναντι ακτές της Πελοποννήσου, κυρίως Αρβανίτες, γύρω στο 14ο αι. μ.Χ. Έχει
μερικά σημεία με αρχαιολογικό ενδιαφέρον αλλά κυρίως έχει βυζαντινά θρησκευτικά
μνημεία.
Τουριστικές υποδομές-προοπτικές ανάπτυξης
Έχει περιφερειακό και κοινοτικό ιατρείο. Υπάρχει πρόσβαση καθημερινή από το
λιμάνι του Πειραιά με ferry boats και με ιπτάμενα δελφίνια. Έχει αρκετά καλές
ξενοδοχειακές υποδομές. Θα μπορούσε να αναπτυχθεί περαιτέρω ως
ιστιοπλοϊκός,αλιευτικός ή καταδυτικός προορισμός καθόσον βρίσκεται κοντά στον
Πειραιά και περιλαμβάνει και αρκετές νησίδες σε πολύ κοντινή απόσταση από τις
ακτές του και εφόσον σε όλη την δυτική ακτή του νησιού υπάρχουν βυθισμένες
αρχαιότητες και ναυάγια.
27
Πηγή :http://www.agistri.com.gr/climate/
Τα κατοικημένα νησιά της Ελλαδας Ψαρρός Απόστολος
Σελίδα 30
3.1.2. Αίγινα
ΣΧΗΜΑ 3.3. ΧΑΡΤΗΣ ΑΙΓΙΝΑΣ28
Γεωγραφικός προσδιορισμός
Η Αίγινα είναι το δεύτερο σε μέγεθος νησί του Αργοσαρωνικού με μέγεθος 82,6 τ.χλμ.
και ακτογραμμή 57 χλμ. Ανήκει στο νομό Αττικής και βρίσκεται πολύ κοντά στο
λιμάνι του Πειραιά (16 ν.μ.)
Φυσικοί πόροι
Το μεγαλύτερο μέρος του νησιού έχει ηφαιστειακή προέλευση. Αυτό παρατηρείται
στο κεντρικό και νότιο τμήμα του νησιού, που αποτελείται από πετρωμένη λάβα.
Αποτελείται από χαμηλούς λόφους, πολλοί από τους οποίους καλύπτονται από
πευκοδάση. Υψηλότερο όρος της είναι το Όρος, με υψόμετρο 532 μέτρα. Νότια και
ανατολικά το Όρος σχηματίζει απόκρημνες βραχώδεις ακτές, αφήνοντας μόνο μικρούς
κόλπους με εξαίρεση τον μεγάλο κόλπο της Αγίας Μαρίνας. Οι υπόλοιπες ακτές είναι
ομαλές, με μικρούς ή μεγάλους κόλπους. Δυτικά και βορειοδυτικά υπάρχουν οι
επίπεδες κατοικημένες περιοχές της Αίγινας, με το μεγάλο κόλπο του Μαραθώνα και
το λιμάνι της πόλης της Αίγινας. Στη περιοχή αυτή καλλιεργούνται και παράγονται και
τα περισσότερα φυστίκια (για τα οποία είναι διάσημο το νησί), σταφύλια, ελιές, συκιές
και αμυγδαλιές. Το κλίμα του νησιού είναι ξηρό και υγιεινό, γλυκό τον χειμώνα και
δροσερό το καλοκαίρι.
Ανθρώπινοι-πολιτιστικοί πόροι
Πρώτος μυθολογικός βασιλιάς της ήταν ο ήρωας Αιακός, γιος του Δία και της νύμφης
Αίγινας (ωραιότερης από τις 20 κόρες του θεού Ασωπού), ο οποίος μετονόμασε το
νησί από Οινώνη σε Αίγινα. Κατοικήθηκε στα νεολιθικά χρόνια σύμφωνα με
ευρήματα που χρονολογούνται στο 3000π.Χ. (περιοχή Κολόνα) ενώ μετά κατοικήθηκε
διαδοχικά από Μινωίτες, Αχαιούς και Δωριείς. Ήταν η πρώτη πόλη στην Ελλάδα που
έκοψε νομίσματα τον 6 αιώνα π.Χ. αποτέλεσμα της εμπορικής και ναυτικής ακμής της.
Σημαντικότερος αρχαιολογικός χώρος είναι ο ναός της Αφαίας Αθηνάς ο οποίος
χτίστηκε μετά τη ναυμαχία της Σαλαμίνας, στην οποία η Αίγινα είχε μετά την Αθήνα
τον κυριότερο λόγο, αν και αντίπαλός της λόγω συμμαχίας με Σπάρτη. Αργότερα
καταλήφθηκε από Μακεδόνες, Ρωμαίους, Βυζαντινούς, Ενετούς και Οθωμανούς (με
εναλλαγές στην κατοχή της), ενώ λόγω και της κοντινής απόστασης από την ενδοχώρα
δέχτηκε πολλές επιδρομές από βαρβαρικά φύλα και πειρατές. Συμμετείχε στην
Ελληνική επανάσταση του 1821 και έγινε πρωτεύουσα του νεοσύστατου Ελληνικού
κράτους το 1828, για 2 χρόνια σχεδόν.
Τουριστικές υποδομές-προοπτικές ανάπτυξης
Το νησί έχει νοσοκομείο και δύο περιφερειακά ιατρεία. Συνδέεται καθημερινά με
αρκετά δρομολόγια με το λιμάνι του Πειραιά και τα υπόλοιπα νησιά του
28
Πηγή :http://www. aegina.com.gr/climate/
Τα κατοικημένα νησιά της Ελλαδας Ψαρρός Απόστολος
Σελίδα 31
Αργοσαρωνικού με ferry boats και ιπτάμενα δελφίνια. Έχει καλή τουριστική υποδομή
με αρκετά ξενοδοχεία και καταστήματα καθώς και καλό οδικό δίκτυο.Οι προοπτικές
ανάπτυξης αναφέρονται κυρίως στην εκμετάλλευση του ιστιοπλοϊκού και καταδυτικού
τουρισμού καθώς και στην εκμετάλλευση των αρχαιολογικών χώρων οι οποίοι είναι
αρκετοί στο νησί. Ίσως και ένας τύπος αγροτουρισμού σε συνδυασμό με τα παραπάνω
να ήταν εφικτός δεδομένης της ιδιαίτερης παραγωγής φυστικιού.
3.1.3. Δοκός
ΣΧΗΜΑ 3.4. ΧΑΡΤΗΣ ΔΟΚΟΥ29
Γεωγραφικός προσδιορισμός
Ο Δοκός είναι νησί του Αργοσαρωνικού με το οποίο βρίσκεται απέναντι από την
Ερμιόνη, στο στενό ανάμεσα Ύδρας, Ερμιόνης και Σπετσών. Ανήκει στο Δήμο Ύδρας.
Έχει έκταση 12,5τ.χλμ.
Φυσικοί πόροι
Το νησί είναι ορεινό, βραχώδες και άγονο με μέγιστο υψόμετρο 308 μ. Έτσι οι λίγοι
κάτοικοι που μένουν στο νησί, ασχολούνται με την αλιεία ή την κτηνοτροφία. Ο
Δοκός υπήρξε η πηγή της γκρίζας πέτρας που χρησίμευσε για την ανέγερση των
αρχοντικών της Ύδρας αλλά και της σπάνιας κόκκινης πέτρας που χρησιμοποιούνταν
για την πλακόστρωση των σπιτιών.
Ανθρώπινοι-πολιτιστικοί πόροι
Ο Δοκός, που είναι ένα από τα λίγα ελληνικά νησιά γένους αρσενικού, στην
αρχαιότητα ονομαζόταν Απεροπία (λόγω της άπειρης θέας που της προσφέρει η
στρατηγική της θέση). Πρωτοκατοικήθηκε κατά τη την εποχή του χαλκού ενώ κατά
την Πρωτοελλαδική Εποχή λόγω της εξέλιξης της ναυσιπλοΐας υπήρξε μία αύξηση
των κατοίκων. Το 1975 βρέθηκε κοντά στην ακτή, το αρχαιότερο γνωστό ναυάγιο
χρονολογημένο μεταξύ 2500-2000 π.Χ. Στην ανατολική του πλευρά υπάρχουν τα
ερείπια ενός μεγάλου Βυζαντινού - Ενετικού κάστρου. Στα χρόνια της επανάστασης
του 1821 χρησιμοποιήθηκε από τον στόλο της Ύδρας σαν χειμερινό αγκυροβόλιο.
Τουριστικές υποδομές-προοπτικές ανάπτυξης
Το νησί έχει νοσοκομείο Πρόσβαση στο νησί γίνεται μόνο με ιδιωτικό σκάφος, τοπική
κρουαζιέρα ή με θαλάσσια ταξί από την Ύδρα ή την Ερμιόνη. Συνήθως προσελκύει
κατασκηνωτές αν και δεν υπάρχει οργανωμένο κάμπινγκ. Θα μπορούσε το νησί να
προσελκύσει περισσότερους επισκέπτες αν υπήρχε καλύτερη εκμετάλλευσης του
γεγονότος της εύρεσης του ναυαγίου.
29
Πηγή : http:// el.wikipedia.org/wiki/%CE%94%CE%BF%CE%BA%CF%8C%CF%82_ %CE%8E%
CE%B4% CF%81%CE%B1%CF%82
Τα κατοικημένα νησιά της Ελλαδας Ψαρρός Απόστολος
Σελίδα 32
3.1.4. Πόρος
ΣΧΗΜΑ 3.5. ΧΑΡΤΗΣ ΠΟΡΟΥ30
Γεωγραφικός προσδιορισμός
Το νησί βρίσκεται στο νοτιοδυτικό άκρο του Σαρωνικού απέναντι από το χωριό
Γαλατάς. Έχει έκταση 22,6 τ.χλμ και ακτογραμμή 33 χλμ. Αποτελείται από δύο νησιά
τη Σφαιρία (στην οποία έχει κτισθεί και η πόλη) και την Καλαυρία τα οποία χωρίζει
ένα πολύ μικρό κανάλι θάλασσας αμέσως μετά τον Ναύσταθμο.
Φυσικοί πόροι
Σε σχέση με τη γεωλογία, η Σφαιρία είναι ηφαιστειογενούς προελεύσεως (η πόλη του
Πόρου είναι κτισμένη ακριβώς επάνω στον θολωτό κρατήρα), ενώ η Καλαβρία είναι
ιζηματογενής και κυριαρχείται από ασβεστολιθικά και σχιστολιθικά πετρώματα. Όσον
αφορά τη βλάστηση, ο Πόρος είναι κατάφυτος με πεύκα που φτάνουν ως τις
απόκρημνες ακτές ή τις αμμουδερές παραλίες του. Η οικονομία του νησιού βασίζεται
σχεδόν αποκλειστικά στον τουρισμό.
Ανθρώπινοι-πολιτιστικοί πόροι
Πήρε το όνομά του από τη λέξη πόρος που σημαίνει πέρασμα. Ήταν το νησί του
Ποσειδώνα και έδρα της πρώτης αμφικτυονίας (7ο αιώνα π.χ). Κατοικείται από την
Εποχή του Ορείχαλκου. Με έδρα το ιερό του Ναού του Ποσειδώνα στην Καλαυρία,
ιδρύεται η Αμφικτιονία της Καλαυρίας (θρησκευτική και αργότερα πολιτική
ομοσπονδία) με μέλη επτά πόλεις η οποία χρησίμευε για επίλυση τυχόν διαφορών
τους, καθώς και για εμπορικές συναλλαγές. Γνώρισε τη μεγαλύτερη ακμή της από τα
τελευταία προϊστορικά χρόνια μέχρι τον 5ο αιώνα π.Χ. Έπαιξε σπουδαίο ρόλο κατά
την Επανάσταση του 1821. Υπήρξε έδρα της κυβέρνησης από 15 Απριλίου - 16
Ιουνίου 1827.Στο λιμάνι του Πόρου εγκαταστάθηκε το 1830
ο πρώτος πολεμικός ναύσταθμος της Ελεύθερης Ελλάδας.
Τουριστικές υποδομές-προοπτικές ανάπτυξης
Έχει κέντρο υγείας και δημοτικό ιατρείο. Η πρόσβαση γίνεται με πλοία από τον
Πειραιά ή μέσω του Γαλατά με βάρκες και μικρά ferry boats.Έχει αθλητική υποδομή
για θαλάσσια σπορ και κωπηλασία και μονοπάτια για πεζοπορία και του mountain
biking. Όσον αφορά την ιστιοπλοΐα, υπάρχουν πολλοί κολπίσκοι για αρόδου αλλά και
ασφαλές καταφύγιο στο λιμάνι με πλήρη εξυπηρέτηση (αν και δεν έχει μαρίνα, η
οποία θα έλυνε αρκετά προβλήματα).
30
Πηγή : http:// el.wikipedia.org/wiki/%CE%94%CE%BF%CE%BA%CF%8C%CF%82_ %CE%8E%
CE%B4% CF%81%CE%B1%CF%82
Τα κατοικημένα νησιά της Ελλαδας Ψαρρός Απόστολος
Σελίδα 33
3.1.5. Σαλαμίνα
ΣΧΗΜΑ 3.6. ΧΑΡΤΗΣ ΣΑΛΑΜΙΝΑΣ31
Γεωγραφικός προσδιορισμός
Είναι το κοντινότερο νησί στην Αττική, και το μεγαλύτερο στον Σαρωνικό κόλπο.
Βρίσκεται ΒΔ του Σαρωνικού Κόλπου και έναντι του Κόλπου της Ελευσίνας. Έχει
έκταση 95 τετραγωνικά χιλιόμετρα και είναι το νησί με την μεγαλύτερη πυκνότητα
μόνιμου πληθυσμού στη Ελλάδα.
Φυσικοί πόροι
Στο νησί υπάρχουν ακόμα πευκόφυτα δάση και ικανοποιητικές παραλίες, ιδίως στη
νότια πλευρά.Η ευρύτερη ρύπανση του Σαρωνικού από τις βιομηχανικές ζώνες δεν την
έχουν αφήσει ανεπηρέαστη.
Ανθρώπινοι-πολιτιστικοί πόροι
Λέγεται και Κούλουρη (από το ακρωτήριο "Κόλουρις άκρα"- Πούντα, στο οποίο ήταν
χτισμένη η αρχαία πόλη του 4ου αιώνα π.Χ.), και σύμφωνα με τη μυθολογία, το νησί
πήρε την ονομασία του από τη νεράιδα Σαλαμίνα που είχε πατέρα τον θεό Ασωπό,
μητέρα την Μετώπη, αδελφή τη νεράιδα Αίγινα και σύζυγό το θεό της θάλασσας
Ποσειδώνα. Ήταν γνωστή με τις ονομασίες Σκιράς,Πιτυούσα, και Κυχρεία. Είναι η
πατρίδα του βασιλιά Αίαντα του Τελαμώνιου και του τραγικού ποιητή Ευριπίδη. Είναι
διεθνώς γνωστή από την ομώνυμη Ναυμαχία που συνέβη το 480 π.Χ., με την οποία οι
αρχαίοι Έλληνες σταμάτησαν την Περσική Αυτοκρατορία.Κατακτήθηκε αρχικά από
Μυκηναίους, κατόπιν από Μεγαρείς και μετά από Αθηναίους μέχρι την κατάληψή της
από τους Μακεδόνες (αρχές 3ου π.Χ. αιώνα) Έκτοτε η Σαλαμίνα ακολούθησε, κατά
κανόνα, την τύχη της Αθήνας και της υπόλοιπης Ελλάδας σ΄ όλες της φάσεις της
ιστορίας της (ρωμαϊκοί χρόνοι, βυζαντινή περίοδος, Φραγκοκρατία, Τουρκοκρατία)
και συμμετείχε εξ αρχής στον επαναστατικό αγώνα για ανεξαρτησία. Οι ασχολίες του
πληθυσμού έχουν σχέση με το ναύσταθμο του Πολεμικού Ναυτικού και με
ναυπηγοεπισκευαστικές εργασίες εκτός από τον τουρισμό.
Τουριστικές υποδομές-προοπτικές ανάπτυξης
Η Σαλαμίνα σήμερα έχει την μεγαλύτερη πυκνότητα πληθυσμού απ' όλα τα νησιά της
Ελλάδας λόγω της μικρής απόστασης που έχει από την Αθήνα και τον Πειραιά. Αυτό
κάνει την τουριστική ανάπτυξη δύσκολη καθώς αποτελεί μόνιμο τόπο κατοικίας και
εργασίας για μεγάλο μέρος του πληθυσμού (η ύπαρξη του ναυστάθμου κάνει ακόμα
πιο δυσχερή την τουριστική ανάπτυξη). Έχει δρομολόγια τακτικότατα από Πέραμα,
καθώς και πιο αραιά από Πειραιά και Νέα Πέραμο. Η τουριστική ανάπτυξη θα
μπορούσε να επικεντρωθεί στον ιστορικό-αρχαιολογικό χαρακτήρα του νησιού και του
πυθμένα του, καθώς και στο γεγονός ότι είναι κοντά στον Πειραιά, με τη δημιουργία
οργανωμένης μαρίνας ίσως στο νότιο άκρο του νησιού.
31
Πηγή : http://www.discover-greece.gr/greek/argosaronikos/salamina/salamina_map.php
Τα κατοικημένα νησιά της Ελλαδας Ψαρρός Απόστολος
Σελίδα 34
3.1.6. Σπέτσες
ΣΧΗΜΑ 3.7. ΧΑΡΤΗΣ ΣΠΕΤΣΩΝ32
Γεωγραφικός προσδιορισμός
Οι Σπέτσες, είναι νησί με έκταση 22,2 τ.χλμ κοντά στην Αργολική χερσόνησο, πολύ
κοντά στην Ερμιόνη και το Πόρτο Χέλι.Είναι δήμος και ανήκει στη νομαρχία
Πειραιά.
Φυσικοί πόροι
Το έδαφος των Σπετσών είναι κυρίως πευκόφυτο, καθώς έχει δύο σχετικά μεγάλες
οροσειρές ενώ μεγάλο μέρος του είναι καλλιεργήσιμο. Κύρια προϊόντα που
παράγονται είναι ελιές, λάδι, δημητριακά, σταφύλια, αμύγδαλα, σύκα και λίγα
κτηνοτροφικά προϊόντα.
Ανθρώπινοι-πολιτιστικοί πόροι
Το πρώτο όνομά της ήταν "Πιτυόνησος" και "Πιτυούσα" λόγω της βλάστησής της. Το
σημερινό όνομά της προέρχεται ίσως από το φράγκικο "Ιζόλα ντι Σπέσια"
(=αρωματοφόρος νήσος) ή από το αρβανίτικο "Πέτσα" (αναγραμματισμός του
Πιτυούσα). Στην αρχαία ιστορία δεν επέδειξε κάτι σημαντικό, και στη διάρκεια των
αιώνων περιήλθε σε Ρωμαίους,Βυζαντινούς, Ενετούς και Οθωμανούς. Την περίοδο
1821-1832, όμως οι Σπέτσες έπαιξαν πρωταγωνιστικό ρόλο στην Ελληνική
Επανάσταση. Σημαντικό γεγονός είναι η συμμετοχή στη νικηφόρα ναυμαχία της
Αρμάτας, κάτι που γιορτάζεται με εκδηλώσεις κάθε χρόνο. Τέλος πρέπει να αναφερθεί
και η έναρξη της λειτουργίας της Αναργυρείου - Κοργιαλενίου Σχολής το 1927 που
ήταν η προσφορά του εθνικού ευεργέτη Σωτήριου Ανάργυρου και υπήρξε ένα από τα
καλύτερα πρότυπα κολέγια των Βαλκανίων. Οι κάτοικοι επιδίδονται κυρίως με τον
τουρισμό, τη ναυτιλία και την αλιεία.
Τουριστικές υποδομές-προοπτικές ανάπτυξης
Σήμερα το νησί των Σπετσών, έχει καλή τουριστική υποδομή και δέχεται αρκετούς
επισκέπτες από Αττική και Πελοπόννησο. Η πρόσβαση γίνεται με πλοία ή ταχύπλοα
από τον Πειραιά, καθώς και με θαλάσσια ταξί από την Κόστα της Πελοποννήσου.Η
περαιτέρω ανάπτυξη του νησιού θα μπορούσε να συνδυαστεί με τουρισμό φύσης και
ιστιοπλοΐα καθώς βρίσκεται κοντά στις ακτές και έχει πολλούς προστατευόμενους
φυσικούς κόλπους και μικρά νησιά κοντά (γνωστότερο όλων η ιδιόκτητη
Σπετσοπούλα).
32
Πηγή : http:// trans.kathimerini.gr
Τα κατοικημένα νησιά της Ελλαδας Ψαρρός Απόστολος
Σελίδα 35
3.1.7. Ύδρα
ΣΧΗΜΑ 3.8. ΧΑΡΤΗΣ ΥΔΡΑΣ33
Γεωγραφικός προσδιορισμός
Διάσημο νησί ανάμεσα στο Σαρωνικό και Αργολικό κόλπο, με έκταση 49,6 τ.χλμ.και
ακτογραμμή 55 χλμ.Βρίσκεται απέναντι από την Ερμιόνη και διοικητικά ανήκει στον
Πειραιά.
Φυσικοί πόροι
Είναι δύσβατο νησί, με ψηλά βουνά και μέτρια βλάστηση με μερικούς πευκώνες κατά
τόπους, αλλά και έλλειψη νερού. Γενικά η ανάπτυξή της οφείλεται αποκλειστικά στον
τουρισμό.
Ανθρώπινοι-πολιτιστικοί πόροι
Οφείλει το όνομά της στα άφθονα νερά, που ανάβλυζαν από τις πλούσιες πηγές που
είχε κατά την αρχαιότητα. Έχει σημαντική ναυτική ιστορία και παράδοση κυρίως κατά
τα νεώτερα χρόνια. Η Ύδρα σύμφωνα με νεότερες αρχαιολογικές έρευνες, έχει
κατοικηθεί από τη Νεολιθική εποχή. Δρύοπες, Μυκηναίοι, Κάρες, Σάμιοι, Αθηναίοι
πρόσφυγες της εποχής των περσικών πολέμων, εποίκησαν και κατοίκησαν την Ύδρα.
Κατά τον αγώνα της επανάστασης του 1821 η Ύδρα μαζί με τις Σπέτσες και τα Ψαρά
έπαιξαν σημαντικό ρόλο, λόγω της μεγάλης ναυτικής δύναμης που διέθεταν.
Τουριστικές υποδομές-προοπτικές ανάπτυξης
Εκτός από την καθημερινή σύνδεση με τον Πειραιά, συνδέεται ακτοπλοϊκώς, όλο το
έτος, με τα υπόλοιπα νησιά του Αργοσαρωνικού, καθώς και με τα Μέθανα, την
Ερμιόνη, το Πόρτο Χέλι, το Ναύπλιο, τον Tυρό. Δεν διαθέτει αεροδρόμιο εξαιτίας του
ορεινού εδάφους της, πλην όμως διαθέτει ελικοδρόμιο και πολυδύναμο περιφερειακό
ιατρείο.Έχει έντονα ανεπτυγμένο το συνεδριακό τουρισμό, κάτι στο οποίο βοήθησε η
κινηματογραφική προβολή της τα προηγούμενα χρόνια.
Η πανέμορφη πόλη της, στην οποία απαγορεύονται τα τροχοφόρα, είναι ανεπτυγμένη
τουριστικά.Το μειονέκτημά της είναι η δύσκολη πρόσβαση στις παραλίες του νησιού
που γίνεται κυρίως με θαλάσσια ταξί.
Πιθανή εξέλιξη τουριστική θα ήταν η δημιουργία μαρίνας, ίσως λίγο έξω από το
λιμάνι, για ευκολότερη πρόσβαση των επισκεπτών στο νησί, εφόσον είναι πολύ κοντά
και οι ακτές της Πελοποννήσου, καθώς και η δημιουργία καλύτερων δρόμων για
πρόσβαση στις παραλίες του.
33
Πηγή : http:///greece365.net/travel/index.php/Athens-tours/Map-of-Greece-greek#.UePUCnLvpn5
Τα κατοικημένα νησιά της Ελλαδας Ψαρρός Απόστολος
Σελίδα 36
3.1.8. Χηνίτσα
ΣΧΗΜΑ 3.9. ΧΑΡΤΗΣ ΧΗΝΙΤΣΑΣ34
Γεωγραφικός προσδιορισμός
Η Χηνίτσα είναι μικρή νησίδα νότια του Πορτοχελίου, στην είσοδο του Αργολικού
κόλπου. Ανήκει στον δήμο Κρανιδίου, στο δημοτικό διαμέρισμα Πορτοχελίου.
Φυσικοί πόροι
Μικρό νησί με πευκώδης βλάστηση και μικρούς όρμους αλλά δυσκολία πρόσβασης
και πρόσδεσης λόγω του βραχώδους τους εδάφους.
Ανθρώπινοι-πολιτιστικοί πόροι
Το νησί στην αρχαιότητα ονομαζόταν Αλιούσσα, ονομασία που οφείλεται στο όνομα
της παρακείμενης αρχαίας πόλης, των Αλιέων (σημερινό Πόρτο Χέλι). Δεν αποτελεί
μόνιμη κατοικία, αλλά μάλλον παραθεριστικό μέρος οπότε οι ασχολίες των κατοίκων
την εκάστοτε περίοδο συνδέονται με τουριστικές-παραθεριστικές δράσεις.
Τουριστικές υποδομές-προοπτικές ανάπτυξης
Η πρόσβαση γίνεται μόνο με ιδιόκτητα σκάφη από την ομώνυμη παραλία με τον
ομώνυμο παραθεριστικό οικισμό. Το νησί δεν διαθέτει τουριστική υποδομή αλλά έχει
όμορφες παραλίες και μπορεί να γίνει προορισμός ημερήσιος, αφού το Πόρτο Χέλι
είναι πολύ ανεπτυγμένο τουριστικά. Είναι βέβαια δασική έκταση οπότε απαιτείται
μεγάλη προσοχή στον οικολογικό χαρακτήρα του νησιού και εκκρεμεί δικαστική
διαμάχη ιδιοκτητών με το Ελληνικό Δημόσιο.
34
Πηγή : http://orangespotters.blogspot.gr/2011/05/o_29.html
Τα κατοικημένα νησιά της Ελλαδας Ψαρρός Απόστολος
Σελίδα 37
3.2. ΒΟΡΕΙΟΑΝΑΤΟΛΙΚΟ ΑΙΓΑΙΟ
Όταν αναφερόμαστε στο Βορειοανατολικό Αιγαίο αναφερόμαστε σε νησιά που
ξεκινούν από την Καβάλα και σχεδόν παραλιακά με τα μικρασιατικά παράλια
εκτείνονται ως τα Δωδεκανησα.Αυτά είναι δεκαέξι και ανήκουν σε πέντε νομούς της
χώρας.Η ιστορία τους από τα αρχαία χρόνια είναι πολύ σημαντική και αποτελούν το
φυσικό σύνορο ευρωπαϊκής ηπείρου και ζωτικό τουριστικό χώρο για την Ελλάδα.
ΣΧΗΜΑ 3.10. ΧΑΡΤΗΣ ΒΟΡΕΙΟΑΝΑΤΟΛΙΚΟΥ ΑΙΓΑΙΟΥ35
α/α Νησί Νομός
1 Άγιος Ευστράτιος Λέσβου
2 Άγιος Μηνάς Σάμου
3 Αντίψαρα Χίου
4 Θάσος Καβάλας
5 Θύμαινα Σάμου
6 Ικαρία Σάμου
7 Κοίνυρα Καβάλας
8 Λέσβος Λέσβου
9 Λήμνος Λέσβου
10 Οινούσσες Χίου
11 Σαμιοπούλα Σάμου
12 Σαμοθράκη Έβρου
13 Σάμος Σάμου
14 Φούρνοι Σάμου
15 Χίος Χίου
16 Ψαρά Χίου
ΠΙΝΑΚΑΣ 3.2. ΚΑΤΟΙΚΗΜΕΝΑ ΝΗΣΙΑ ΒΟΡΕΙΟΑΝΑΤΟΛΙΚΟΥ ΑΙΓΑΙΟΥ
35
Πηγή : http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/3f/Aegean_with_legend_EL2.svg/
300px-Aegean_with_legend_EL2.svg.png
Τα κατοικημένα νησιά της Ελλαδας Ψαρρός Απόστολος
Σελίδα 38
3.2.1. Άγιος Ευστράτιος
ΣΧΗΜΑ 3.11. ΧΑΡΤΗΣ ΑΓΙΟΥ ΕΥΣΤΡΑΤΙΟΥ36
Γεωγραφικός προσδιορισμός
Ο Άγιος Ευστράτιος (ή Άη Στράτης) μικρό ηφαιστειογενές νησί του βορειοανατολικού
Αιγαίου, νοτιοδυτικά της Λήμνου.Έχει ακτογραμμή 37 χλμ και έκταση 43,3 τ.χλμ.Σε
Διοικητικά αποτελεί Κοινότητα, που υπάγεται στην Επαρχία Λήμνου της
Νομαρχιακής Αυτοδιοίκησης Λέσβου της Περιφέρειας Βορείου Αιγαίου.
Φυσικοί πόροι
Η γεωλογική σύστασή του είναι ηφαιστειογενής και εμφανίζει σεισμική
επικινδυνότητα. Έχει έντονο μορφολογικό ανάγλυφο με λόφους και όμορφες μικρές
παραλίες.Ολόκληρο το νησί με την παράκτια περιοχή του έχει ενταχθεί στο
περιβαλλοντικό δίκτυο "Natura 2000" ως "Τόπος Κοινοτικής Σημασίας".Το κλίμα
κατατάσσεται στα ημίυγρα με μέτριες βροχές και σπάνια χιόνια.Οι κάτοικοί του
ασχολούνται κυρίως με την αλιεία και την κτηνοτροφία αν και μέχρι τις αρχές της
δεκαετίας του ’60, μεγάλο μέρος της οικονομίας στηριζόταν στη συλλογή βελανιδιών.
Ανθρώπινοι-πολιτιστικοί πόροι
Κατά καιρούς ονομάστηκε Χρυσή, Αλόννησος, Νέα (επειδή αναδύθηκε από τη
θάλασσα) και Ιερά (εξαιτίας του Αγίου Ευστρατίου). Το τωρινό όνομα του νησιού
ανάγεται στην εποχή της Εικονομαχίας οπότε ο άγιος Ευστράτιος, που διωκόταν από
τους εικονομάχους, αποβιβάστηκε στη νήσο αναζητώντας καταφύγιο σε μια σπηλιά,
που και σήμερα φέρει το όνομά του.Τα παλαιότερα κατάλοιπα της ανθρώπινης
παρουσίας στο νησί βρίσκονται στην ανατολική ακτή και χρονολογούνται στη
μυκηναϊκή περίοδο, ενώ λείψανα των ιστορικών χρόνων υπάρχουν παντού.Κατά τον
20ό αιώνα και σε περιόδους πολιτικής κρίσης, ιδίως στην περίοδο της δικτατορίας του
Μεταξά 1936-1940, χρησιμοποιήθηκε ως τόπος εξορίας για τους αριστερούς και όχι
μόνο
Τουριστικές υποδομές-προοπτικές ανάπτυξης
Το νησί έχει περιφερειακό ιατρείο.Συγκοινωνία υπάρχει με τη Λήμνο, την Καβάλα, τη
Μυτιλήνη και το λιμάνι της Ραφήνας. Αποτελεί γνωστό ψαρότοπο για όσους
ασχολούνται με το υποβρύχιο ψάρεμα. Χρειάζεται βελτίωση των λιμενικών υποδομών
ώστε να γίνει η πρόσβαση στο νησί ευκολότερη και να αναπτυχθεί ο οικοτουρισμός,
αγροτουρισμός καθώς και ο αλιευτικός και κυνηγετικός τουρισμός.
36
Πηγή : http://gym-ag-efstr.les.sch.gr/AgiosEfstratios-ToNisiMas.htm
Τα κατοικημένα νησιά της Ελλαδας Ψαρρός Απόστολος
Σελίδα 39
3.2.2. Άγιος Μηνάς
ΣΧΗΜΑ 3.12. ΧΑΡΤΗΣ ΑΓΙΟΥ ΜΗΝΑ37
Γεωγραφικός προσδιορισμός
Ο Άγιος Μηνάς με έκταση 2,3 τ.χλμ,.είναι το τρίτο μεγαλύτερο νησί του συμπλέγματος
των Φούρνων Κορσεών και βρίσκεται στα ανατολικά του ομώνυμου νησιού και νότια
της Σάμου.
Φυσικοί πόροι
Ο Άγιος Μηνάς, όπως και ολόκληρο το σύμπλεγμα των Φούρνων, έχει ενταχθεί στο
πρόγραμμα «Natura 2000», λόγω της ιδιαιτερότητας της πανίδας και της χλωρίδας
του.Οι ακτές του νησιού είναι απότομες και απόκρημνες, με πολλούς κολπίσκους και
όρμους και έχει πλούσια θαμνώδη βλάστηση.
Ανθρώπινοι-πολιτιστικοί πόροι
Οι κάτοικοί του είναι βοσκοί και μένουν περιστασιακά στο νησί.
Τουριστικές υποδομές-προοπτικές ανάπτυξης
Δεν έχει τουριστικές υποδομές, αλλά θα μπορούσε να ενταχθεί σε σχέση με τα άλλα
δύο νησιά σε προγράμματα ιστιοπλοϊκού ή αλιευτικού τουρισμού ή παρατήρησης της
άγριας ζωής, με τη δημιουργία καλύτερων και προστατευμένων λιμενικών υποδομών.
3.2.3. Αντίψαρα
ΣΧΗΜΑ 3.13. ΧΑΡΤΗΣ ΑΝΤΙΨΑΡΩΝ38
37
Πηγή : http://el.wikipedia.org/wiki/%CE%86%CE%B3%CE%B9%CE%BF%CF%82_%CE%9C%
CE%B7%CE%BD%CE%AC%CF%82_%CE%A6%CE%BF%CF%8D%CF%81%CE%BD%CF%89%
CE%BD 38
Πηγή : http://www.pvaigaiou.gov.gr/web/guest/psara
Τα κατοικημένα νησιά της Ελλαδας Ψαρρός Απόστολος
Σελίδα 40
Γεωγραφικός προσδιορισμός
Τα Αντίψαρα με έκταση 4,5 τ.χλμ βρίσκονται στα δυτικά της νοτιοδυτικής άκρης των
Ψαρών, από την οποία απέχει 1,5 ν.μ. Περιφέρεια Βορείου Αιγαίου, Νομός Χίου, Δήμος Ψαρών
Φυσικοί πόροι
Το έδαφος των Αντίψαρων είναι άνυδρο και ορεινό αλλά έχει όμορφες παραλιές στο
νότιο τμήμα του. Τα Αντίψαρα έχουν ενταχθεί στο κοινοτικό δίκτυο
προστατευόμενων περιοχών NATURA 2000 ως Ζώνη Ειδικής Προστασίας (ΖΕΠ) και
έχουν ανακηρυχθεί Σημαντική Περιοχή για τα Πουλιά της Ελλάδας.
Ανθρώπινοι-πολιτιστικοί πόροι
Σύμφωνα με επιφανειακά ευρήματα, υπάρχουν ενδείξεις κατοίκησης από την
Ελληνιστική και τη Ρωμαϊκή περίοδο. Κατά τους οθωμανικούς χρόνους το νησί
χρησιμοποιούνταν ως αραξοβόλι για τα πλοία. Σήμερα κατοικείται περιστασιακά μόνο
από βοσκούς.
Τουριστικές υποδομές-προοπτικές ανάπτυξης
Η επισκεψιμότητα αυξάνεται κατά τους θερινούς μήνες, κυρίως από ιστιοπλόους,
αλλά λόγω καιρού είναι δύσκολη η πρόσβαση, η οποία γίνεται μόνο με σκάφη από τα
Ψαρά.Η έννοια τουριστική ανάπτυξη θα μπορούσε να ενταχθεί σε ένα πλαίσιο
συζήτησης για παράλληλη ανάπτυξη των Ψαρών με καλύτερη πρόσβαση, σε σχέση
πάντα με τον οικοτουρισμό και τις ιστιοπλοϊκές και αλιευτικές δραστηριότητες.
3.2.4. Θάσος
ΣΧΗΜΑ 3.14. ΧΑΡΤΗΣ ΘΑΣΟΥ39
Γεωγραφικός προσδιορισμός
Η νήσος Θάσος βρίσκεται στη αντίκρυ από τις ακτές της Ανατολικής Μακεδονίας. Το
μήκος των ακτών της φτάνει τα 115 χλμ. και η επιφάνεια του εδάφους είναι 379 τετρ.
χλμ. Διοικητικά η Θάσος υπάγεται στο νομό Καβάλας και στην περιφέρεια
Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης.
Φυσικοί πόροι
Το νησί είναι κατάφυτο και η ξυλεία αποτελεί ένα από τα κύρια εισοδήματα των
Θασίων, όπως και η εξόρυξη μαρμάρου, ο τουρισμός, το λάδι, οι ελιές, το μέλι κ.ά.
Χαρακτηρίζεται από πλούσιους κάμπους με ελαιόδενδρα και πευκοδάση. Από την
αρχαιότητα ήταν γνωστή για το πλούσιο υπέδαφός της σε σίδηρο, χρυσό και το
κατάλευκο μάρμαρό της. Αξιοσημείωτες είναι επίσης οι πηγές που υπάρχουν στην
Παναγία.Το κλίμα της Θάσου είναι εύκρατο, δροσερό το καλοκαίρι και ήπιο το
χειμώνα. 39
Πηγή : http://www.hellogreece.gr/map-thasos.html
Τα κατοικημένα νησιά της Ελλαδας Ψαρρός Απόστολος
Σελίδα 41
Ανθρώπινοι-πολιτιστικοί πόροι
Κατοικείται αδιάλειπτα από τα προϊστορικά χρόνια και είχε μεγάλη σημασία στην
αρχαιότητα για το μάρμαρό και το χρυσό της. Είναι από τα πρώτα μέρη στον ελλαδικό
χώρο που είχαν νόμισμα. Μεγάλη ακμή γνώρισε στα κλασσικά και τα χρόνια των
Μακεδόνων.To νησί σε όλη του την έκταση έχει όμορφες παραλίες, θρησκευτικά και
αρχαιολογικά αξιοθέατα.
Τουριστικές υποδομές-προοπτικές ανάπτυξης
Βρίσκεται μόλις 6 μίλια από την Κεραμωτή και το Αεροδρόμιο της Καβάλας, και έχει
καθημερινή συχνή συγκοινωνία με πλοία ανοιχτού τύπου (και από την Καβάλα). Έχει
περιφερειακά ιατρεία και αξιόλογη τουριστική υποδομή με ξενοδοχεία και
camping.Oι δραστηριότητες που ευνοούνται στη Θάσο περιλαμβάνουν το θαλάσσιο
σκι και το ψάρεμα, την πεζοπορία και την ορειβασία, το κυνήγι, καθώς και την
παρατήρηση πουλιών καθώς ένα τμήμα του νησιού έχει χαρακτηριστεί ως ιδιαίτερης
αξίας για τα άγρια πουλιά δραστηριότητα στις περιοχές αυτές. Η ύπαρξη
περιφερειακού δρόμου ευνόησε την ισόρροπη ανάπτυξη περιφερειακά στο νησί αλλά
χρειάζεται μάλλον περισσότερη διαφήμιση και μεγαλύτερες δυνάμεις για την
πυροπροστασία. Οι υπηρεσίες υγείας καλύπτονται από το κέντρο υγείας και από
περιφερειακά ιατρεία.
3.2.5. Θύμαινα
ΣΧΗΜΑ 3.15. ΧΑΡΤΗΣ ΘΥΜΑΙΝΑΣ40
Γεωγραφικός προσδιορισμός
Η Θύμαινα ανήκει στο νησιωτικό σύμπλεγμα των Φούρνων και έχει έκταση 10,1
τ.χλμ.Διοικητικά ανήκει στην Περιφέρεια Βορείου Αιγαίου, Νομό Σάμου, Επαρχία
Ικαρίας, Δήμο Φούρνων Κορσεών Κάποτε συνδεόταν με το νησί Φούρνοι μέσω της
νησίδας Διαπόρι (σημερινή Κεσιρία).
Φυσικοί πόροι
Οι ακτές της Θύμαινας, όπως και γενικότερα του συμπλέγματος, είναι απόκρημνες, με
πολλές κοιλότητες και πλήθος κολπίσκους και όρμους. Η βλάστησή της είναι κυρίως
θαμνώδης Το νησί έχει χαρακτηριστεί Περιοχή Φυσικού Κάλλους και έχει ενταχθεί
στο κοινοτικό δίκτυο προστατευόμενων περιοχών "NATURA 2000" μαζί με τους
Φούρνους και άλλες νησίδες ως Ζώνη Ειδικής Προστασίας (ΖΕΠ).
Ανθρώπινοι-πολιτιστικοί πόροι
Μέχρι τα μέσα περίπου του αιώνα το όνομα του νησιού ήταν Φύμαινα αλλά μετά τη
γενική απογραφή του πληθυσμού το 1940, το νησί μετονομάστηκε σε Θύμαινα. Από
αρχαιολογική άποψη μοναδικό στοιχείο που αξίζει να αναφερθεί είναι κάποια 40
Πηγή : http://el.wikipedia.org/wiki/%CE%86%CE%B3%CE%B9%CE%BF%CF%82_%CE%9C%
CE%B7%CE%BD%CE%AC%CF%82_%CE%A6%CE%BF%CF%8D%CF%81%CE%BD%CF%89%
CE%BD
Τα κατοικημένα νησιά της Ελλαδας Ψαρρός Απόστολος
Σελίδα 42
οικοδομικά κατάλοιπα, όπως πλίνθοι και κεραμίδια. Το νησί βασίζεται στην αλιεία και
την κτηνοτροφία και τα τελευταία χρόνια κάνει βήματα προς την τουριστική
ανάπτυξη, η οποία σχετίζεται κυρίως με το φυσιολατρικό τουρισμό.
Τουριστικές υποδομές-προοπτικές ανάπτυξης
Η σύνδεση του νησιού γίνεται ακτοπλοϊκά από τους Φούρνους και ενίοτε από Σάμο ή
Ικαρία, αλλά με αραιή συχνότητα. Έχει περιφερειακό ιατρείο και εξυπηρετείται και
από το νοσοκομείο Ικαρίας για επείγοντα περιστατικά.
3.2.6. Ικαρία
ΣΧΗΜΑ 3.16. ΧΑΡΤΗΣ ΙΚΑΡΙΑΣ41
Γεωγραφικός προσδιορισμός
Η Ικαρία βρίσκεται στο Ανατολικό Αιγαίο, στο σύμπλεγμα των ανατολικών
Σποράδων.Αποτελεί ένα από τα μεγαλύτερα νησιά του Ανατολικού Αιγαίου, με
ακτογραμμή 102 μίλια (160 χλμ.) και συνολική έκταση είναι 255 τ.χλμ.. Ανήκει
διοικητικά στην Περιφέρεια Βορείου Αιγαίου, Νομό Σάμου, Επαρχία Ικαρίας, με
πρωτεύουσα τον Άγιο Κήρυκο.
Φυσικοί πόροι
Η Ικαρία χαρακτηρίζεται από το έντονο φυσικό ανάγλυφο με ορεινό χαρακτήρα
(καταλαμβάνεται σχεδόν εξολοκλήρου από το όρος Αθέρας) με πολλές λαγκαδιές,
οροπέδια, λεκανοπέδια, που έπαιξαν καθοριστικό ρόλο στην ανάπτυξη της ανθρώπινης
δραστηριότητας. Η ακτογραμμή δεν προσφέρει αξιόλογους όρμους και φυσικά
λιμάνια. Έχει αρκετές βροχοπτώσεις που συμβάλλουν στο να είναι ένα από τα πλέον
πράσινα και πλούσια σε νερό νησιά του Αρχιπελάγους. Πολλά τμήματα του νησιού
έχουν ενταχθεί στο κοινοτικό δίκτυο προστατευόμενων περιοχών NATURA
2000.Παλαιότερα υπήρχαν και κοιτάσματα μεταλλευμάτων σιδήρου, τα οποία
βρίσκονταν υπό εκμετάλλευση.
Ανθρώπινοι-πολιτιστικοί πόροι
Στην αρχαιότητα ονομαζόταν Μάκρις ή Δολίχη (λόγω του επιμήκους σχήματος),
Ιχθυόεσσα (με πλούσιους ψαρότοπους) και Ανεμόεσσα (εξαιτίας των πολλών
ανέμων). Η ονομασία Ίκαρος και Ικαρία δόθηκε αργότερα. με επικρατέστερη θεωρία
όμως αυτή από το μύθο του Ικάρου.Το νησί ονομάζεται από τους ντόπιους Νικαριά.
Οι Ίωνες εγκαταστάθηκαν σε αυτή τον 9ο π.Χ. αιώνα και μετά την κατάληψή της από
τους Πέρσες, έγινε μέλος της Αθηναϊκής συμμαχίας.Αργότερα καταλήφθηκε από τους
Μακεδόνες, τους Ρωμαίους και τους Βυζαντινούς.Το 13ο αιώνα κατακτήθηκε από
τους Ενετούς και το 1524 από τους Οθωμανούς. Αντιμετώπισε πολλές πειρατικές
επιδρομές και εκκενώθηκε κάποια χρόνια.Το 1912 απελευθερώθηκε από τους
41
Πηγή : http://greece365.net/travel/index.php/Athens-tours/Map-of-Greece-greek#.UePUCnLvpn5
Τα κατοικημένα νησιά της Ελλαδας Ψαρρός Απόστολος
Σελίδα 43
Τούρκους και ίδρυσε την ανεξάρτητη Ικαριακή Πολιτεία, για να ενσωματωθεί μετά
από 4 μήνες στην Ελλάδα. Η Ικαρία αποτελούσε στα μέσα του 20ου αιώνα τόπο
εξορίας για τους αριστερούς. Έχει πολλούς αρχαιολογικούς χώρους καθώς και φυσικά
μνημεία. Οι Ικαριώτες απασχολούνται με γεωργία,κτηνοτροφία και αλιεία και εσχάτως
με τον τουρισμό και έχουν τον 3ο μεγαλύτερο μέσο όρο ζωής παγκοσμίως!
Τουριστικές υποδομές-προοπτικές ανάπτυξης
Έχει Κέντρο Υγείας και δύο κύρια λιμάνια με ακτοπλοϊκή σύνδεση με Πειραιά,
Δωδεκάνησα και μερικά Κυκλαδονήσια. Είναι διάσημη για τα πανηγύρια της κάτι που
ελκύει πολλούς τουρίστες. Επίσης διάσημες είναι και οι θερμές πηγές της Ικαρίας (που
ανήκουν στην κατηγορία των αλιπηγών ραδιενεργών πηγών) στις ακτές των Θέρμων
οι οποίες ήταν γνωστές από την Αρχαιότητα για τις θεραπευτικές ιδιότητές τους. Η
περαιτέρω τουριστική ανάπτυξη του νησιού μπορεί να βασιστεί στον
αγροτουρισμό,στον οικοτουρισμό και σε αθλητισμό του βουνού καθώς έχει ιδανικές
διαδρομές για αυτό.
3.2.7. Κοίνυρα
ΣΧΗΜΑ 3.17. ΧΑΡΤΗΣ ΚΟΙΝΥΡΩΝ42
Γεωγραφικός προσδιορισμός
Τα Κοίνυρα είναι ένα μικρό νησί στα ανατολικά της Θάσου, στον όρμο του
ομώνυμου χωριού. Ανήκουν διοικητικά στο τοπικό διαμέρισμα Θεολόγου, δήμο
Θάσου, το νομό Καβάλας και ανήκουν στο γεωγραφικό διαμέρισμα Μακεδονίας.
Φυσικοί πόροι
Το νησί καλύπτεται σχεδόν σε ολόκληρη την επιφάνεια του, από πεύκα, αγριελιές και
χαμηλή γενικότερα βλάστηση. Οι παραλίες του είναι βραχώδεις και απότομες ενώ τα
νερά του αποτελούν ιδανικό ψαρότοπο.
Ανθρώπινοι-πολιτιστικοί πόροι
Στα αρχαία χρόνια ονομαζόταν Οίνυρα. Το όνομα πιθανόν να προέρχεται από το
άφθονο και εξαιρετικό κρασί της περιοχής. Το νησί είναι ιδιόκτητο και κατοικείται
σποραδικά. Περιλαμβάνεται σε περιοχή NATURA 2000.
Τουριστικές υποδομές-προοπτικές ανάπτυξης
Η επικοινωνία των επισκεπτών του νησιού, γίνεται όπως παλιά με βάρκες, και οι
περισσότεροι επισκέπτες είναι ψαράδες.Η έννοια τουρισμού μπορεί να συνδυαστεί με
την αλιεία καθώς και την εμπορικότητα της παραλίας Παράδεισος που βρίσκεται
απέναντί του.
42
Πηγή : http:// www.thassosisland.gr
Τα κατοικημένα νησιά της Ελλαδας Ψαρρός Απόστολος
Σελίδα 44
3.2.8. Λέσβος
ΣΧΗΜΑ 3.18. ΧΑΡΤΗΣ ΛΕΣΒΟΥ43
Γεωγραφικός προσδιορισμός
Η Λέσβος είναι το τρίτο σε μέγεθος ελληνικό νησί. Ανήκει στην περιφέρεια Βορείου
Αιγαίου, και το Νομό Λέσβου και έχει έκταση 1.636 τ.χλμ. και μήκος ακτογραμμής
382 χλμ.Πρωτεύουσά του η Μυτιλήνη που είναι και πρωτεύουσα του νομού.
Φυσικοί πόροι
Το νησί είναι κατάφυτο από πεύκα και ελιές και πλούσια βλάστηση, που διαφέρει από
περιοχή σε περιοχή.Έχει απαλές κορυφογραμμές με σχετικά χαμηλά βουνά, πολλούς
ορμίσκους και ακρωτήρια, και δύο μεγάλους και πλούσιους σε αλιεύματα κόλπους,
της Καλλονής και της Γέρας. Σημαντικό μέρος του νησιού καλύπτουν πεδιάδες.
Φημίζεται κυρίως για την παραγωγή λαδιού, ελιάς , ούζου και σαρδέλας. Τμήμα της
γεωμορφολογίας του νησιού είναι τα σπήλαια και οι είναι επίσης οι θερμές πηγές με
τις ιαματικές ιδιότητες. Ιδιαίτερο αξιοθέατο είναι το απολιθωμένο δάσος κωνοφόρων
δέντρων του Σιγρίου, που σχηματίστηκε περίπου πριν από 12 εκατομμύρια χρόνια.
Ανθρώπινοι-πολιτιστικοί πόροι
Η Μυτιλήνη ήταν σύμφωνα με τον μύθο κόρη του πρώτου βασιλιά της Λέσβου
Μάκαρου, που ήταν εγγονός του Δία και γιος της Ρόδου και του Ήλιου. Στην περιοχή
έχουν βρεθεί κατάλοιπα της Νεολιθικής εποχής και των Μυκηναϊκών χρόνων.Κατά το
10ο αι. π.Χ. εγκαταστάθηκαν στο νησί οι Αχαιοί και οι Αιολείς, στους οποίους
οφείλεται η ίδρυση της «λεσβιακής εξάπολης». Σημαντικές προσωπικότητες της
εποχής ο Πιττακός, ένας από τους επτά σοφούς της Αρχαιότητας, και οι εκπρόσωποι
της λυρικής ποίησης Αλκαίος, Σαπφώ και Τέρπανδρος.Από το τέλος του 6ου αι. π.Χ. η
Λέσβος λεηλατήθηκε από τους Πέρσες. Μετά το τέλος των περσικών πολέμων και τη
νίκη των Ελλήνων, οι λεσβιακές πόλεις έγιναν μέλη της Α΄ Αθηναϊκής Συμμαχίας και
αργότερα πήραν ενεργό μέρος στα γεγονότα του Πελοποννησιακού πολέμου.Κατά την
Ελληνιστική περίοδο η Λέσβος βρισκόταν στην επιρροή της μακεδονικής κυριαρχίας
και αργότερα των Πτολεμαίων,και καταλήφθηκε από τους Ρωμαίους το 168 π.Χ. Καθ'
όλη τη διάρκεια της Βυζαντινής περιόδου η Λέσβος ανέπτυξε σημαντική εμπορική
δραστηριότητα και πνευματική ζωή, χάρη στα μοναστηριακά της κέντρα Μετά την
κατάληψη της Κωνσταντινούπολης από τους Φράγκους, η Λέσβος ακολούθησε τη
μοίρα των νησιών του βορειοανατολικού Αιγαίου και αποτέλεσε τμήμα της Λατινικής
Αυτοκρατορίας της Κωνσταντινούπολης. Το 1247 επανήλθε στους Βυζαντινούς, αλλά
το 1355 παραχωρήθηκε από τον αυτοκράτορα Ιωάννη Παλαιολόγο στους Γενουάτες
υπό τη διοίκηση του οίκου των Γατελούζων, ως προίκα για τη Μαρία Παλαιολόγου.
43
Πηγή : http://www2.egeonet.gr
Τα κατοικημένα νησιά της Ελλαδας Ψαρρός Απόστολος
Σελίδα 45
Το 1462 η Λέσβος κατακτήθηκε από τους Οθωμανούς. Το 1912 η Λέσβος
καταλήφθηκε από τις ελληνικές δυνάμεις και ενσωματώθηκε στο ελληνικό κράτος,
καθεστώς που επιβεβαιώθηκε με τη συνθήκη της Λοζάνης το 1923.Σήμερα η
οικονομία του νησιού στρέφεται γύρω από την επεξεργασία αγροτικών προϊόντων
(λάδι, τυροκομικά προϊόντα, αλίπαστα, ούζο, κρασί), την κατασκευή κεραμικών,
ξυλόγλυπτων και υφαντών και εσχάτως και στον τουρισμό.Παλαιότερα είχε και
σαπωνοποιεία και βυρσοδεψεία.
Τουριστικές υποδομές-προοπτικές ανάπτυξης
Το λιμάνι της πόλης έχει καθημερινά ακτοπλοϊκή συγκοινωνία με το λιμάνι του
Πειραιά,Θεσσαλονίκη,Λήμνο και Καβάλα. Επίσης το συνδέουν μικρά πλοία με τις
πόλεις Αϊβαλί και Δεκέλεια στα απέναντι τουρκικά παράλια. Διαθέτει το σύγχρονο
διεθνές αεροδρόμιο "ΟΔΥΣΣΕΑΣ ΕΛΥΤΗΣ" και συνδέεται καθημερινά με την Αθήνα
και αραιότερα με τη Θεσσαλονίκη, καθώς και διάφορες ευρωπαϊκές πρωτεύουσες με
πτήσεις charters.Έχει πάρα πολλούς αρχαιολογικούς χώρους, μουσεία και περιοχές
φυσικού κάλλους. Λόγω της αγροτικής φύσης και αυτάρκειας του νησιού δεν έχει
αναπτυχθεί έντονη τουριστική δραστηριότητα αλλά υφίστανται οι υποδομές για να
αναπτυχθεί αυτός σε όλα τα επίπεδα (θρησκευτικός, ιαματικός, ορεβατικός, φύσης
κλπ)
3.2.9. Λήμνος
ΣΧΗΜΑ 3.19. ΧΑΡΤΗΣ ΛΗΜΝΟΥ44
Γεωγραφικός προσδιορισμός
Από τα μεγαλύτερα ελληνικά νησιά με έκταση 476 τ.χλμ. και μήκος ακτογραμμής 263
χλμ. Βρίσκεται στο βόρειο Αιγαίο, στο Θρακικό πέλαγος,και διοικητικά ανήκει στην
περιφέρεια Βορείου Αιγαίου, νομό Λέσβου, επαρχία Λήμνου και έχει πρωτεύουσα τη
Μύρινα.
Φυσικοί πόροι
Είναι ηφαιστειογενές νησί με μικρούς λόφους, τραχειτικά βραχώδη μορφώματα και
έλλειψη βλάστησης. Τα παράλιά της σχηματίζουν πολυσχιδείς όρμους και παραλίες
και στα ανατολικά του εκτείνονται οι δύο λιμνοθάλασσες εξαιρετικής σημασίας ως
βιότοποι. Είναι αρκετά εύφορο νησί με εξαιρετικής ποιότητας προϊόντα όπως: σιτηρά,
όσπρια, κρασί, σύκα, σταφίδες, αμύγδαλα, γαλακτοκομικά και θυμαρίσιο μέλι. Είναι
ενταγμένο σε μεγάλη έκταση στο ΝATURA 2000.
44
Πηγή : http://www2.egeonet.gr
Τα κατοικημένα νησιά της Ελλαδας Ψαρρός Απόστολος
Σελίδα 46
Ανθρώπινοι-πολιτιστικοί πόροι
Η λέξη Λήμνος ή είναι φοινικική που σημαίνει λευκή, ή βγαίνει από την ομηρική λέξη
Λήιον, που προσδιορίζει τον αγρό ή από τις αρχαίες ελληνικές λέξεις "ληίς" (κοπάδι)
και "μήλο" (πρόβατο), δηλαδή νήσος κοπαδιών αιγοπροβάτων.Ονομάστηκε και
"Ανεμόεσσα","Αιθάλεια" ή "Αιθαλία", "Δίπολη,"Σιντιίδα"(από τους
Σίντιες),"Αμπελόεσσα","Υψιπύλεια", "Ηφαίστεια νήσος" ,"Σταλημένη" (πιθανώς εκ
παραφθοράς "στη Λήμνο" ή "στα Λήμνου").Η σύνδεσή της με τη μεταλλοτεχνία
αντικατοπτρίζεται και στη μυθολογική παράδοση του νησιού, σύμφωνα με την οποία
εκεί βρίσκονταν τα εργαστήρια του Ηφαίστου, επανδρωμένα από τους Καβείρους,
τους απογόνους του θεού με τους οποίους συνδεόταν μια από τις αρχαιότερες
λημνιακές λατρείες.Λόγω της γεωγραφικής του θέσης αλλά και της γεωμορφολογίας
του, το νησί έπαιξε σημαντικό ρόλο στην ιστορία του Αιγαίου, ήδη από την Πρώιμη
εποχή του Χαλκού (περ. 3200-2000 π.Χ.). Το 515 π.Χ. τη Λήμνο κατέλαβαν οι
Αθηναίοι (υπήρξε ο σιτοβολώνας της στους κλασικούς χρόνους, και κατόπιν οι
Μακεδόνες (μέσα 4ου π.Χ αιώνα).Το 166 π.Χ. το νησί περνά στη Ρωμαϊκή
Αυτοκρατορία, και κατά τους Βυζαντινούς χρόνους αποτέλεσε ναυτική βάση αλλά και
τόπος εγκατάστασης ναυπηγείων για το βυζαντινό κράτος. To 1207 η Λήμνος πέρασε
στην κυριαρχία των Βενετών, ανακτήθηκε από τους Βυζαντινούς το 1279, για να
υποταχθεί τελικά στους Οθωμανούς το 1456. Το 1914 έγινε η ένταξη της Λήμνου στο
ελληνικό κράτος μετά το Β’ Βαλκανικό πόλεμο. Η οικονομία της Λήμνου στηρίχτηκε
σε μεγάλο βαθμό στην ντόπια αγροτική παραγωγή: γεωργία και κτηνοτροφία υπήρξαν,
και παραμένουν, οι κύριες απασχολήσεις του πληθυσμού αλλά και το εμπόριο και τα
ναυτικά επαγγέλματα. Ιδιαίτερα ανεπτυγμένη είναι και η αλιεία στο νησί, ενώ
παλαιότερα οι κάτοικοί του ασχολούνταν και με τη σπογγαλιεία.
Τουριστικές υποδομές-προοπτικές ανάπτυξης
Στη Λήμνο μπορεί να φτάσει με πλοίο από το Λαύριο, τη Θεσσαλονίκη, την Καβάλα
και την Αλεξανδρούπολη. Το καλοκαίρι εκτελούνται δρομολόγια από και προς την
Κύμη. Το νησί συνδέεται επίσης με τα λοιπά νησιά του Βορείου Αιγαίου και κάποια
εκ των Δωδεκανήσων.Διαθέτει διεθνές αεροδρόμιο με το μεγαλύτερο διάδρομο στην
Ελλάδα.Έχει νοσοκομείο και περιφερειακά ιατρεία.Έχει εκπληκτικούς αρχαιολογικούς
χώρους και μνημεία (Πολιόχνη, Ηφαιστεία, Ιερό Αρτέμιδος-Σελήνης, Καβείριο,
Ενετικό Κάστρο Μύρινας, Αρχαία Μύρινα) καθώς και φυσικά τοπία. Γενικά έχει καλή
τουριστική υποδομή και προοπτικές, αλλά η μεγάλη διάρκεια του ακτοπλοϊκού
ταξιδιού, η στρατιωτική ανάπτυξη του νησιού καθώς και ο αγροτικός τρόπος ζωής των
κατοίκων δεν έχει δώσει ακόμα εμφανή αποτελέσματα στον τομέα της τουριστικής
εκμετάλλευσης του τόπου.
3.2.10. Οινούσσες
ΣΧΗΜΑ 3.20. ΧΑΡΤΗΣ ΟΙΝΟΥΣΣΩΝ45
45
Πηγή : http://www.hellogreece.gr/voreio/oinousses.html
Τα κατοικημένα νησιά της Ελλαδας Ψαρρός Απόστολος
Σελίδα 47
Γεωγραφικός προσδιορισμός
Οι Οινούσσες αποτελούν ένα σύμπλεγμα εννέα νησιών και βραχονησίδων που
βρίσκονται στο στενό το οποίο χωρίζει τη Χίο από τη μικρασιατική χερσόνησο της
Ερυθραίας.Είναι δήμος, έχουν συνολική έκταση 14,4 τ.χλμ και μήκος ακτογραμμής 35
χλμ., και ανήκουν στο νομό Χίου.
Φυσικοί πόροι
Είναι άγονα νησιά αλλά σημαντικός βιότοπος για τα πτηνά .Ολόκληρο το νησιωτικό
σύμπλεγμα των Οινουσσών έχει ενταχθεί στο κοινοτικό δίκτυο προστατευόμενων
περιοχών NATURA 2000.
Ανθρώπινοι-πολιτιστικοί πόροι
Γενικά τα νησιά δεν διαδραμάτισαν κάποιο σημαντικό ρόλο στην αρχαία ιστορία και
ακολούθησαν γενικά την τύχη της Χίου.Το 19ο αιώνα εκτός από την ονομασία
Οινούσσα/Οινούσσες αρχίζει να γράφεται και η ονομασία Αιγνούσα (και Εγνούσα).
Από τα μέσα του 19ου αιώνα.Αφετηρία της ναυτιλίας των Οινουσσών θεωρούνται τα
χρόνια του Κριμαϊκού πολέμου (1853-1856), όταν η πλειονότητα των αρρένων
κατοίκων ασχολήθηκε με τη ναυτιλία. Η πρόοδος στη ναυτιλία και ο πλουτισμός των
Οινουσσιωτών αποτυπώθηκαν πλέον και στο νησί (ακόμα και σήμερα λειτουργεί εκεί
σχολή Εμποροπλοιάρχων). Το Νοέμβριο του 1912, κατά τη διάρκεια του Α΄
Βαλκανικού Πολέμου, τερματίστηκε η οθωμανική κυριαρχία στις Οινούσσες και τα
νησιά ενσωματώθηκαν στην ελληνική επικράτεια. Ολόκληρος ο οικισμός του νησιού
έχει χαρακτηριστεί παραδοσιακός.
Τουριστικές υποδομές-προοπτικές ανάπτυξης
Οι Οινούσσες συνδέονται μέσω Χίου, με καθημερινά δρομολόγια που ξεκινούν από το
κεντρικό λιμάνι ή από το χωριό Λαγκάδα της Χίου.Έχει περιφερειακό ιατρείο.
Σημαντικά σημεία του νησιού είναι το Ναυτικό Μουσείο και η Μονή Ευαγγελισμού
της Θεοτόκου (που ιδρύθηκε το 1962 με ιδιωτική δωρεά) το εσωτερικό του κοσμούν
14 φορητές εικόνες του Φώτη Κόντογλου.Δεν έχει ανεπτυγμένη τουριστική υποδομή
ούτε πολλές κλίνες.Η ανάπτυξή του μπορεί να σχετιστεί με το φυσιολατρικό τουρισμό
και την ιστιοπλοΐα και αλιεία λόγω των πολλών μικρών κοντινών νησιών που
περιλαμβάνει.
3.2.11. Σαμιοπούλα
ΣΧΗΜΑ 3.21. ΧΑΡΤΗΣ ΣΑΜΙΟΠΟΥΛΑΣ46
Γεωγραφικός προσδιορισμός
Η Σαμιοπούλα βρίσκεται νότια του νησιού και απέχει 926 μέτρα από τις ακτές της
Σάμου.Έχει έκταση 1τ.χλμ και μήκος ακτογραμμής 2,5 χλμ. Ανήκει διοικητικά στην
περιφέρεια Βορείου Αιγαίου, νομό Σάμου, δήμο Σάμου, δημοτικό διαμέρισμα
Πυθαγορείου.
46
Πηγή : http://www.hellogreece.gr/voreio/map_samos.html
Τα κατοικημένα νησιά της Ελλαδας Ψαρρός Απόστολος
Σελίδα 48
Φυσικοί πόροι
Έχει χαμηλή βλάστηση από θάμνους και μια ελιές, συκιές, αμυγδαλιές, χαρουπιές και
λίγα κηπευτικά. Στο νησί δοκιμάστηκε πιλοτικό πρόγραμμα κάλυψης ενεργειακών
αναγκών με ηλιακούς συσσωρευτές. Είναι ημιορεινό και έχει μικρούς όρμους.
Ανθρώπινοι-πολιτιστικοί πόροι
Ταυτίζεται με την Τραγία νήσο, στη θαλάσσια περιοχή της οποίας διεξήχθη ναυμαχία
το 439 π.Χ. μεταξύ αθηναϊκού και σαμιακού στόλου. Σύγχρονα αναφέρεται και ως
Αρκουδονήσι.Χρησιμοποιήθηκε στα μέσα του 19ου
αιώνα ως τόπος κάθαρσης πλοίων
που έρχονταν στη Σάμο από μέρη που μαστίζονταν από τη χολέρα. Το νησί εντάχθηκε
στο ελληνικό κράτος το 1913, όπως και η Σάμος.Σήμερα χρησιμοποιείται κυρίως για
κτηνοτροφία και λιγότερο για μόνιμη κατοικία.
Τουριστικές υποδομές-προοπτικές ανάπτυξης
Αποτελεί χώρο επισκέψεων παραθεριστών τους θερινούς μήνες.Οι μετακινήσεις
γίνονται κάθε μέρα με μικρά πλοιάρια. Η τουριστική του ανάπτυξη μπορεί να έχει
σχέση μόνο σε σύνδεση με τις απέναντι ακτές της Σάμου (αλιευτικά,ιστιοπλοϊκά κλπ),
λόγω και του ιδιωτικού χαρακτήρα εκμετάλλευσης του νησιού.
3.2.12. Σαμοθράκη
ΣΧΗΜΑ 3.22. ΧΑΡΤΗΣ ΣΑΜΟΘΡΑΚΗΣ47
Γεωγραφικός προσδιορισμός
H Σαμοθράκη γεωγραφικά βρίσκεται στο άκρο του βορειοανατολικού Αιγαίου, στο
Θρακικό πέλαγος μεταξύ των νησιών Λήμνος, Ίμβρος και Θάσος. Έχει επιφάνεια 178
τετραγωνικά χιλιόμετρα, και ακτογραμμή 59 χιλιομέτρων. Ανήκει στο νομό Έβρου και
έχει πρωτεύουσα τη Χώρα.
Φυσικοί πόροι
Ιδιαίτερο γνώρισμα της Σαμοθράκης είναι η άγρια παρθενική φύση με τα απόκρημνα
βουνά, την πλούσια βλάστηση, τα δάση με πλατάνια, καστανιές και κουμαριές αλλά
και τα τρεχούμενα νερά, τους καταρράκτες και τις πανέμορφες παραλίες .Έχει την
υψηλότερη κορυφή στο Αιγαίο με υψόμετρο 1.611 μέτρα. Το όνομα του βουνού είναι
Σάος, αλλά οι ντόπιοι το ονομάζουν «Φεγγάρι» (όπως την υψηλότερη κορυφή του).
Ανθρώπινοι-πολιτιστικοί πόροι
Το όνομα του νησιού σημαίνει «ψηλή Θράκη» -από το ελληνικό σάμος= υψηλή. Έγινε
παγκοσμίως γνωστή από το άγαλμα της Νίκης της Σαμοθράκης το οποίο βρίσκεται
στο Μουσείο του Λούβρου, αλλά και από τα "Καβείρια Μυστήρια" που τελούνταν
εδώ στην αρχαιότητα. Κατοικείται από το τέλος της νεολιθικής περιόδου,αρχικά από
Πελασγούς και αργότερα από Θράκες.Κατόπιν περιέπεσε στην κυριαρχία των
Περσών, των Αθηναίων, των Μακεδόνων και των Ρωμαίων.Οι Βυζαντινοί ήταν
47
Πηγή : http://www.hellogreece.gr/thrace/map_samoth.html
Τα κατοικημένα νησιά της Ελλαδας Ψαρρός Απόστολος
Σελίδα 49
κυρίαρχοι του νησιού μέχρι το 1204 που το κατέκτησαν οι Ενετοί και μετά η
Γενουάτες. Η Οθωμανική Αυτοκρατορία κατέκτησε τη Σαμοθράκη το 1457. Το νησί
απελευθερώθηκε οριστικά μετά τους Βαλκανικούς Πολέμους το 1913.Έχει αρκετά
μνημεία και αρχαιολογικούς τόπους.Η οικονομία της Σαμοθράκης βασίζεται επί το
πλείστον στον τουρισμό και την αλιεία.
Τουριστικές υποδομές-προοπτικές ανάπτυξης
Η Σαμοθράκη συνδέεται ακτοπλοϊκά κυρίως με την Αλεξανδρούπολη και
δευτερευόντως με την Καβάλα, το Λαύριο καθώς και με άλλα νησιά του Αιγαίου.Δεν
έχει αναπτυχθεί τουριστικά λόγω της δυσκολίας πρόσβασης στο νησί με τα
δρομολόγια των πλοίων.Διαθέτει πολυδύναμο περιφερειακό ιατρείο.Στο βουνό Σάος οι
ορειβάτες αλλά και οι περιπατητές μπορούν να απολαύσουν τα τοπία της περιοχής και
κυρίως τους καταρράκτες. Στα Θέρμα τέλος, υπάρχουν ιαματικές πηγές που είναι
γνωστές από την αρχαιότητα για τις θεραπευτικές τους ιδιότητες.
3.2.13. Σάμος
ΣΧΗΜΑ 3.23. ΧΑΡΤΗΣ ΣΑΜΟΥ48
Γεωγραφικός προσδιορισμός
Η Σάμος είναι νησί του ανατολικού Αιγαίου, ανήκει στις «ανατολικές Σποράδες», έχει
έκταση 478 τ.χλμ. και μήκος ακτών περίπου 156 χλμ. Ανατολικά χωρίζεται από την
ασιατική ακτή με το στενό της Μυκάλης, γνωστό στην Αρχαιότητα ως «Επταστάδιος
Πορθμός», μήκους 12 χλμ., ενώ η πιο κοντινή απόσταση είναι 1.302 μ. Ανήκει στην
περιφέρεια Βορείου Αιγαίου, νομό Σάμου, και έχει πρωτεύουσα το Βαθύ.
Φυσικοί πόροι
Το φυσικό της περιβάλλον είναι μαγευτικό και πολλές περιοχές της έχουν ενταχθεί στο
κοινοτικό δίκτυο προστατευόμενων περιοχών "NATURA 2000". Το μέγιστο υψόμετρό
της είναι 1443 μ. (κορυφή του όρους Κερκετεύς) Είναι ορεινό μα εύφορο νησί, με
πλούσια χλωρίδα και πανίδα. Στο υπέδαφός της έχουν ανιχνευθεί διάφορα
μεταλλεύματα, όπως θειικός μόλυβδος, σιδηρομεταλλεύματα, αμίαντος, κ.ά., χωρίς
όμως κάποια σοβαρή εκμετάλλευση. Οι κάτοικοί της ασχολούνται κυρίως με τη
γεωργία (παράγουν εξαιρετικά κρασιά), την αλιεία και εσχάτως με τον τουρισμό.
Ανθρώπινοι-πολιτιστικοί πόροι
Το όνομα «Σάμος» είναι πιθανόν φοινικικό και προέρχεται από τον Σάμο, τον γιο του
μυθικού οικιστή του νησιού, Αγκαίου. Στην Αρχαιότητα έλαβε και άλλες ονομασίες ή
χαρακτηρισμούς: Ανθεμίς, Δρυούσα, Δόρυσσα, Κυπαρισσία, Ιμβρασία, Μελάμφυλος,
Παρθενία. Σημεία ανθρώπινης παρουσίας εντοπίζονται στο νησί από την 4η χιλιετία
π.Χ. Παλαιότεροι κάτοικοί της θεωρούνται οι Πελασγοί, μετά οι Κάρες και οι
Λέλεγες. Σε ό,τι αφορά τα ιστορικά στοιχεία, φαίνεται πως περίπου τον 11ο αι. π.Χ.
εγκαταστάθηκαν στη Σάμο Ίωνες με περίοδο μεγαλύτερης ακμής τον 6ο αι. π.Χ. υπό
48
Πηγή : http://www.hellogreece.gr/voreio/map_samos.html
Τα κατοικημένα νησιά της Ελλαδας Ψαρρός Απόστολος
Σελίδα 50
τον τύραννο Πολυκράτη. Την οικονομική ακμή ακολούθησε ανάλογη πνευματική
αφού ως γνωστό η Σάμος είναι γενέτειρα του μεγάλου μαθηματικού της αρχαιότητας
Πυθαγόρα, του αστρονόμου Αρίσταρχου και του φιλόσοφου Επίκουρου .Μετά τους
Περσικούς πολέμους η Σάμος συμμετείχε στην Αθηναϊκή Συμμαχία. Κατά τους
Ελληνιστικούς χρόνους η Σάμος ανήκε για μεγάλα χρονικά διαστήματα στη ζώνη
επιρροής των Πτολεμαίων της Αιγύπτου και κατόπιν έγινε θέρετρο των Ρωμαίων. Η
ανάπτυξη της ανακόπηκε επί Βυζαντινής κυριαρχίας όπως και επί Γενουατικής και
Φράγκικης κατοχής, λόγω και των πειρατικών επιδρομών.Συμμετείχε στην ελληνική
επανάσταση, αλλά δεν ενσωματώθηκε στο ελληνικό κράτος.Είχε ένα καθεστώς
αυτονομίας από το 1830-1912 που εντάχθηκε στην Ελλάδα μετά από απόφαση της
εθνοσυνέλευσης.Ως αποτέλεσμα της ιστορικής διαδρομής της έχει δεκάδες μνημεία
που μαρτυρούν το μακραίωνο πολιτιστικό παρελθόν της.Μία από τις βασικές πηγές
εισοδήματος για τη νεότερη Σάμο προέρχεται από την καλλιέργεια της αμπέλου και
την εμπορία των προϊόντων της αλλά η σημαντικότερη μορφή εσόδων είναι εδώ και
αρκετά χρόνια ο τουρισμός (και ο μεγάλος αριθμός μελών των ενόπλων δυνάμεων στο
νησί).
Τουριστικές υποδομές-προοπτικές ανάπτυξης
Εξυπηρετείται αεροπορικώς από το διεθνές κρατικό αεροδρόμιο «Αρίσταρχος ο
Σάμιος»(βρίσκεται 3 χιλιόμετρα έξω από το Πυθαγόρειο) και έχει ακτοπλοϊκή
σύνδεση με Πειραιά, Κυκλάδες, Δωδεκάνησα, και νησιά Βορειοανατολικού
Αιγαίου.Διαθέτει γενικό νοσοκομείο και πολλά περιφερειακά ιατρεία. Έχει μεγάλη
γκάμα τουριστικών επιλογών και μπορεί να αναπτυχθεί περισσότερο, λόγω του
ιδιαίτερου αρχαιολογικού της χαρακτήρα και των εξαιρετικών φυσικών της
προϊόντων.
3.2.14. Φούρνοι
ΣΧΗΜΑ 3.24. ΧΑΡΤΗΣ ΦΟΥΡΝΩΝ49
Γεωγραφικός προσδιορισμός
Οι Φούρνοι Κορσεών (ή αλλιώς Φούρνοι Ικαρίας ή απλώς Φούρνοι) είναι συστάδα
νήσων, νησίδων και βραχονησίδων του ανατολικού Αιγαίου. Έχουν πολύ μεγάλη
ακτογραμμή(120 χλμ) που ξεπερνά σε μήκος και αυτή της Σάμου. Το μεγαλύτερο εξ
αυτών ονομάζεται επίσης Φούρνοι και έχει έκταση 30,5 τ.χλμ. Διοικητικά οι Φούρνοι
υπάγονται στο νομό Σάμου.
Φυσικοί πόροι
Άγονο σχετικά νησί χωρίς ιδιαίτερες καλλιέργειες, και χαμηλό υψόμετρο.Έχει βέβαια
αρκετές παραλίες και ιδανικούς τόπους αλιείας.
49
Πηγή : http://el.wikipedia.org/wiki/%CE%86%CE%B3%CE%B9%CE%BF%CF%82_%CE%9
C%CE%B7%CE%BD%CE%AC%CF%82_%CE%A6%CE%BF%CF%8D%CF%81%CE%BD%CF%8
9%CE%BD
Τα κατοικημένα νησιά της Ελλαδας Ψαρρός Απόστολος
Σελίδα 51
Ανθρώπινοι-πολιτιστικοί πόροι
Την ονομασία Φούρνοι την πήραν μάλλον από το στόμιο του λιμανιού που μοιάζει με
φούρνο ή από έναν Ιταλό ονόματι Φουρνάζι, που το χαρτογράφησε. Οι Λατίνοι τους
ονόμαζαν Fourneli. Την ονομασία Κορσεαί, υποστηρίζεται ότι την πήραν τα νησιά
αυτά από τους κουρσάρους που την είχαν ορμητήριο ή από τους "Κορασιαί" ή
"Κορσειαί" όπως ονομαζόταν οι πρώτοι Ίωνες κάτοικοι.Το παλιό όνομα ήταν
Μελάνθη, από την βασίλισσα που έμενε στην Ακρόπολη του νησιού. Η ιστορία των
Φούρνων ξεκινάει από τα αρχαία χρόνια.Οι πρώτοι κάτοικοι του νησιού ήταν Ίωνες
από την μικρασιατική ακτή (Μιλήσιοι).Στα κλασσικά χρόνια οι Φούρνοι προμήθευαν
την αρχαία Μίλητο με μάρμαρο. Κατά το Βυζαντινή Εποχή οι Φούρνοι Κορσεών
παρέμεναν εγκαταλελειμμένα νησιά και αποτέλεσαν συχνά λημέρι πειρατών. Κατά
την Τουρκοκρατία οι Φούρνοι ελέγχονταν από την Ηγεμονία της Σάμου. Κύρια
ασχολία των μονίμων κατοίκων είναι η πλούσια αλιεία που σημειώνεται στη περιοχή.
Τουριστικές υποδομές-προοπτικές ανάπτυξης
Η σύνδεση του νησιού γίνεται ακτοπλοϊκά με Πειραιά, Σάμο, Ικαρία αλλά με αραιή
συχνότητα. Έχει περιφερειακό ιατρείο και ελικοδρόμιο για έκτακτα περιστατικά.Το
νησί βασίζεται στην αλιεία και την κτηνοτροφία και τα τελευταία χρόνια κάνει βήματα
προς την τουριστική ανάπτυξη, η οποία σχετίζεται κυρίως με το φυσιολατρικό,
αλιευτικό και ιστιοπλοϊκό τουρισμό.
3.2.15. Χίος
ΣΧΗΜΑ 3.25. ΧΑΡΤΗΣ ΧΙΟΥ50
Γεωγραφικός προσδιορισμός
Η Χίος είναι νησί του Ανατολικού Αιγαίου, το πέμπτο μεγαλύτερο σε μέγεθος νησί
στην Ελλάδα (843 τ.χλμ.) με μήκος ακτών 213χιλιόμετρα. Απέχει ελάχιστα από τις
ακτές της Μικράς Ασίας. Μόλις 3,5 ναυτικά μίλια τη χωρίζουν, από το ακρωτήριο
Πούντα ως τη χερσόνησο της Ερυθραίας στο ύψος του Τσεσμέ.Είναι το μεγαλύτερο
νησί του ομώνυμου νομού και έχει πρωτεύουσα την πόλη της Χίου.
Φυσικοί πόροι
Το έδαφος της Χίου είναι κατά το κύριο μέρος του ορεινό, ενώ μόνο στα Νότια και
Ανατολικά του νομού σχηματίζονται κάποιες πεδινές εκτάσεις. Στα βόρεια της Χίου
βρίσκεται η οροσειρά Πελιναίο με ψηλότερη κορυφή τον Άγιο Ηλία (1.297 μ.).Το νησί
είναι γνωστό για τα γραφικά του τοπία, αλλά και για το εύκρατο μεσογειακό κλίμα με
ήπιους χειμώνες και με σπάνιες βροχές το καλοκαίρι. Τα κύρια προϊόντα που εξάγει
είναι η μαστίχα, το λάδι, τα σύκα και το κρασί.
50
Πηγή : http://www.hellogreece.gr/voreio/map_hios.html
Τα κατοικημένα νησιά της Ελλαδας Ψαρρός Απόστολος
Σελίδα 52
Ανθρώπινοι-πολιτιστικοί πόροι
Το όνομα της Χίου ήταν το Κίος ή Κέως.Οι παλαιότεροι μύθοι αναφέρουν ότι
προέρχεται από τη νύμφη Χιόνη κόρη του Οινοπίωνα. Σε άλλη εκδοχή αναφέρεται ο
Χίος, γιος του Ωκεανού (στη γέννησή του έπεσε πολύ χιόνι).Κατά άλλους, οι Σύροι
αποκαλούσαν Χίο τη μαστίχα. Είχε και άλλα ονόματα όπως Πιτυούσα, Αρέθουσα,
Αιθαλία, Αριούσα, Μακρίς, Μαυρονήσι και Οφιούσα. Η Χίος ήταν κατοικήσιμη το
λιγότερο από τη Νεολιθική περίοδο και την εποχή του χαλκού. Ο πρώτος κάτοικος και
βασιλιάς του νησιού ήταν ο Οινοπίων, γιος του Διόνυσου και της Αριάδνης, ο οποίος
ήρθε από την Κρήτη το 1500 π.Χ. Μετά κατακτάται από τους Ίωνες, τους
Πέρσες.Συμμετείχαν και στην Αθηναϊκή Συμμαχία και κατά τον Πελοποννησιακό
πόλεμο, πολέμησαν στο πλευρό των Αθηναίων, έως και την ήττα τους στη Σικελία,
οπότε και συμμάχησαν με τους Σπαρτιάτες. Μετά την υπογραφή της Ανταλκιδείου
Ειρήνης όμως, η Χίος επιστρέφει στο πλευρό των Αθηναίων.Κατόπιν καταλήφθηκε
από Μακεδόνες, Ρωμαίους και Βυζαντινούς οπότε γνώρισε μεγάλη ανάπτυξη, η οποία
δεν ανακόπηκε ούτε από την Ενουατική κυριαρχία γύρω στο 1350 μ.Χ. μέχρι το 1566,
οπότε και οι Τούρκοι κατακτούν το νησί.Σημαντική στιγμή στην ιστορία του νησιού
είναι η σφαγή της Χίου από τους Οθωμανούς, το 1822, οπότε το νησί ερημώθηκε
εντελώς (όπως αποτυπώθηκε γλαφυρά στον πίνακα του Ντελακρουά). Η Χίος
εντάχθηκε στο ελληνικό κράτος μετά τους Βαλκανικούς πολέμους το 1912. Οι
κάτοικοί της ασχολούνται σε μεγάλο βαθμό με την καλλιέργεια της μαστίχης, και με
λοιπές γεωργικές και κτηνοτροφικές ασχολίες.Επιπλέον έχει διεθνή φήμη για το
μέγεθος και την ποιότητα της ναυτιλίας της και κατάγονται από εκεί πολλοί
εφοπλιστές.
Τουριστικές υποδομές-προοπτικές ανάπτυξης
Η Χίος συνδέεται ακτοπλοϊκά με τον Πειραιά και το Λαύριο, και με τα νησιά του
Βορείου Αιγαίου και την Καβάλα. Τα λιμάνια της είναι η Χίος και τα Μεστά. Έχει
διεθνές αεροδρόμιο.Έχει γενικό νοσοκομείο και περιφερειακά ιατρεία.Ο τουρισμός
αναπτύσσεται τα τελευταία χρόνια στο νησί,σε συνδυασμό και με την εγγύτητα στα
μικρασιατικά παράλια. Σημαντικό μνημείο του νησιού είναι η Νέα Μονή που είναι ένα
τοιχογραφημένο μοναστήρι το οποίο χρονολογείται από την εποχή του Κωνσταντίνου
του 9ου, και έχει χαρακτηριστεί και ως μνημείο εθνικής κληρονομιάς.Επίσης
ενδιαφέρουσα περιοχή είναι και ο Ανάβατος, με ιστορία ανάλογη του Σουλίου στην
αυτοκτονία των γυναικών σε χαράδρα.Ο αγροτουρισμός θα μπορούσε κάλλιστα να
αναπτυχθεί, λόγω της μοναδικότητας της παραγωγής της μαστίχης καθώς και λοιπές
μορφές φυσιολατρικού τουρισμού.Ενδιαφέρον παρουσιάζει και η αρχιτεκτονική των
Μεστών,του Πυργιού και των αρχοντόσπιτων του Κάμπου. Πρόβλημα βασικό είναι το
μικρό λιμάνι και το κακό οδικό δίκτυο του νησιού.
3.2.16. Ψαρά
ΣΧΗΜΑ 3.26. ΧΑΡΤΗΣ ΨΑΡΩΝ51
51
Πηγή : http://www.hellogreece.gr/voreio/map_psara.html
Τα κατοικημένα νησιά της Ελλαδας Ψαρρός Απόστολος
Σελίδα 53
Γεωγραφικός προσδιορισμός
Τα Ψαρά αποτελούν την έδρα του Δήμου Ψαρών της περιφέρειας Βορείου Αιγαίου
που βρίσκεται βορειοδυτικά της νήσου Χίου. Έχει έκταση 40 τετραγωνικά χιλιόμετρα
και το μήκος των ακτών της είναι 45 χιλιόμετρα
Φυσικοί πόροι
Άγονη περιοχή χωρίς πολλά νερά, και με ελάχιστη βλάστηση λόγω της εκτεταμένης
κτηνοτροφίας.
Ανθρώπινοι-πολιτιστικοί πόροι
Το νησί ήταν γνωστό στην αρχαιότητα με το όνομα Ψύρα ή Ψυρ(ρ)ίη ή Ψυρία Τα
Ψαρά έχουν κατοικηθεί από τη Νεολιθική περίοδο.Από την επιφανειακή έρευνα στο
νησί δεν φαίνεται να υπάρχει διακοπή της κατοίκησης έως την ύστερη Ρωμαιοκρατία.
Στα νεότερα χρόνια τα Ψαρά έπαιξαν καθοριστικό ρόλο ως ισχυρή ναυτική δύναμη
και κατά τη διάρκεια της επανάστασης του 1821.Το 1824 έγινε η καταστροφή τους
από τον τουρκοαιγυπτιακό στόλο.Γνωστότεροι ψαριανοί ήρωες ήταν ο Κ.Κανάρης, ο
Ν.Αποστόλης και ο Δ.Παπανικολής. Οι άνθρωποι ασχολούνται με κτηνοτροφία και
αλιεία και εσχάτως με τουριστικές ασχολίες.
Τουριστικές υποδομές-προοπτικές ανάπτυξης
Τα Ψαρά έχουν πολυδύναμο περιφερειακό ιατρείο και ελικοδρόμιο για έκτακτα
περιστατικά. Έχουν μικρό λιμένα που συνδέεται τακτικά με τη Χίο και σπανιότερα με
Λέσβο και Πειραιά. Διαθέτουν για τη διαμονή ξενοδοχεία, ενοικιαζόμενα δωμάτια,
ταβέρνες και αξιόλογα αγροτικά και κτηνοτροφικά προϊόντα, αλλά λόγω
δυσβατότητας και μη τακτικών δρομολογίων δεν έχουν αναπτυχθεί επαρκώς.
Τα κατοικημένα νησιά της Ελλαδας Ψαρρός Απόστολος
Σελίδα 54
3.3. ΔΩΔΕΚΑΝΗΣΑ
ΣΧΗΜΑ 3.27. ΧΑΡΤΗΣ ΔΩΔΕΚΑΝΗΣΩΝ52
α/α Νησί Νομός
1 Αγαθονήσι Δωδεκανήσων
2 Αρκοί Δωδεκανήσων
3 Αστυπάλαια Δωδεκανήσων
4 Γυαλί Δωδεκανήσων
5 Καλόλιμνος Δωδεκανήσων
6 Κάλυμνος Δωδεκανήσων
7 Κάρπαθος Δωδεκανήσων
8 Κάσος Δωδεκανήσων
9 Καστελλόριζο (ή Μεγίστη) Δωδεκανήσων
10 Κως Δωδεκανήσων
11 Λειψοί Δωδεκανήσων
12 Λέρος Δωδεκανήσων
13 Μαράθι (ή Μάραθος) Δωδεκανήσων
14 Νίσυρος Δωδεκανήσων
15 Πάτμος Δωδεκανήσων
16 Πλάτη (ή Πλατύ) Δωδεκανήσων
17 Ρόδος Δωδεκανήσων
18 Σαρία Δωδεκανήσων
19 Σύμη Δωδεκανήσων
20 Τέλενδος Δωδεκανήσων
21 Τήλος Δωδεκανήσων
22 Φαρμακονήσι Δωδεκανήσων
23 Χάλκη Δωδεκανήσων
24 Ψέριμος Δωδεκανήσων
ΠΙΝΑΚΑΣ 3.3. ΚΑΤΟΙΚΗΜΕΝΑ ΝΗΣΙΑ ΔΩΔΕΚΑΝΗΣΩΝ
52
Πηγή : http://www.hellogreece.gr/dodecanese/map_dodecanese.html
Τα κατοικημένα νησιά της Ελλαδας Ψαρρός Απόστολος
Σελίδα 55
Δωδεκάνησα ονομάζεται το σύνολο των νησιών και νησίδων (άνω των 1000 εκ των
οποίων μόνο τα 24 κατοικούνται) ,ανάμεσα στη Σάμο, την Κρήτη και τα μικρασιατικά
παράλια. Παλαιότερα ονομαζόταν και Νότιες Σποραδες.Το 1948 ενσωματώθηκαν στο
ελληνικό κράτος, και το 1955 η Δωδεκάνησος έγινε νομός με πρωτεύουσα τη Ρόδο.
3.3.1. Αγαθονήσι
ΣΧΗΜΑ 3.28. ΧΑΡΤΗΣ ΑΓΑΘΟΝΗΣΙΟΥ53
Γεωγραφικός προσδιορισμός
Το Αγαθονήσι είναι το βορειότερο νησί του Δωδεκανησιακού συμπλέγματος και έχει
έκταση 13,4 τ.χλμ. και μήκος ακτών 35 χλμ. Έχει πρωτεύουσα το Μεγάλο
Χωριό.Είναι κοινότητα και διοικητικά ανήκει σε Περιφέρεια Νοτίου Αιγαίου, Νομό
Δωδεκανήσου, Επαρχία Καλύμνου.
Φυσικοί πόροι
Το νησί έχει ενταχθεί στο κοινοτικό δίκτυο προστατευόμενων περιοχών NATURA
2000.Έχει ωραίες παραλίες, χαμηλό υψόμετρο και θαμνώδη βλάστηση με λίγα δέντρα.
Ανθρώπινοι-πολιτιστικοί πόροι
Παλαιότερα ονομαζόταν Γαϊδουρονήσι ή Γάιδαρος (λόγω σχήματος),Υετούσσα και
Τραγαία. Η γεωγραφική θέση του νησιού το κατέστησε μάρτυρα πολλών ναυμαχιών,
όπως της ναυμαχίας της Λάδης του 494 π.Χ. μεταξύ των Περσών και των Ιώνων. Επί
Βυζαντίου το νησί πιθανολογείται πως έγινε τόπος εξορίας και μετά περιήλθε στη
μονή Πάτμου.Αποτέλεσε ορμητήριο πειρατών και κατελήφθη από Οθωμανούς και στις
αρχές του 20ου αιώνα από τους Ιταλούς.Σημαντικό αξιοθέατο είναι οι βυζαντινοί
θόλοι στον Αϊ-Νικόλα είναι κτίσματα του 11ου αιώνα με αεραγωγούς στην οροφή
τους, που λειτουργούσαν ως μεγάλες αποθήκες τροφίμων Ενσωματώθηκε στην
Ελλάδα το 1948.
Βασική ασχολία των κατοίκων είναι η αλιεία (έχει και ιχθυοκαλλιέργειες), η γεωργία
και η κτηνοτροφία.
Τουριστικές υποδομές-προοπτικές ανάπτυξης
Το καλοκαίρι το νησί έχει καθημερινή επικοινωνία με Λέρο, Πάτμο και Σάμο, ενώ
διαθέτει και ελικοδρόμιο.Έχει περιφερειακό ιατρείο.Έχει μικρό αριθμό κλινών Η
τουριστική ανάπτυξη εδώ θα μπορούσε να συνδυαστεί με αλιευτικό-καταδυτικό και
ιστιοπλοϊκό τουρισμό, οπότε απαιτείται η δημιουργία κάποιου τύπου μαρίνας και η
επιδιόρθωση του λιμανιού.
53
Πηγή : http:// www.agathonisi.gr
Τα κατοικημένα νησιά της Ελλαδας Ψαρρός Απόστολος
Σελίδα 56
3.3.2. Αρκοί
ΣΧΗΜΑ 3.29. ΧΑΡΤΗΣ ΑΡΚΩΝ54
Γεωγραφικός προσδιορισμός
Ως Αρκοί συνήθως αναφέρεται ολόκληρο το σύμπλεγμα των νησιών που βρίσκονται
γύρω από το μεγαλύτερο νησί, τους Αρκούς. Η επιφάνεια του νησιού είναι 6,6
τετραγωνικά χιλιόμετρα με έχει μήκος ακτών 25 χιλιόμετρα. Διοικητικά ανήκει στον
δήμο Πάτμου.
Φυσικοί πόροι
Στο νησί υπάρχουν αρκετές συστάδες δένδρων όπως αρμυρίκια, αγριελιές, και πεύκα,
ένα σπήλαιο με σταλακτίτες και σταλαγμίτες ακόμα ανεξερεύνητο.
Ανθρώπινοι-πολιτιστικοί πόροι
Το αρχαίο όνομα του νησιού είναι Ακρίτης και Ναρκοί. Πρώτοι κάτοικοι ήταν οι
Κάρες, μετά οι Δωριείς και τέλος οι Ίωνες της Μιλήτου. Από το οχυρό ή "Κάστρο της
Αυγουστήνης" όπως έχει επικρατήσει να λέγεται πήρε και την ονομασία του το λιμάνι
της Αυγούστας.Μετά περιήλθε στη μονή Πάτμου, στους Βυζαντινούς, Ενετούς και
Οθωμανούς.Ενσωματώθηκε στην Ελλάδα το 1948.Οι κάτοικοι ασχολούνται με αλιεία
και τουρισμό.
Τουριστικές υποδομές-προοπτικές ανάπτυξης
Συνδέεται με την Πάτμο. Δεν έχει ιατρείο ούτε ιδιαίτερες τουριστικές υποδομές. Λόγω
μικρής απόστασης από τα γύρω νησιά και ασφαλούς θέσης έγινε εσχάτως δημοφιλής
ιστιοπλοϊκός προορισμός και έχει ενταχθεί σε πρόγραμμα μονοήμερων εκδρομών από
τα τριγύρω νησιά
3.3.3. Αστυπάλαια
ΣΧΗΜΑ 3.30. ΧΑΡΤΗΣ ΑΣΤΥΠΑΛΑΙΑΣ55
54
Πηγή : www.nostalgia.gr 55
Πηγή : http://www.hellogreece.gr/dodecanese/map_astypalaia.html
Τα κατοικημένα νησιά της Ελλαδας Ψαρρός Απόστολος
Σελίδα 57
Γεωγραφικός προσδιορισμός
H Αστυπάλαια (ή Αστροπαλιά) είναι νησί των Δωδεκανήσων με έκταση 96,5 τ. χλμ
και ακτογραμμή 110 χλμ. Πρωτεύουσα και κύριο λιμάνι του νησιού είναι η
Αστροπαλιά, ή Χώρα.
Φυσικοί πόροι
Οι ακτές της Αστυπάλαιας είναι βραχώδεις, με όρμους και παραλίες. Έχει δύο
σπήλαια, πλούσια σε σταλακτίτες και σταλαγμίτες. Είναι σχετικά γόνιμο νησί και έχει
βλάστηση Κυκλαδικού τύπου. Ολόκληρη η Αστυπάλαια και αρκετές από τις νησίδες
γύρω της έχουν χαρακτηριστεί ως Τοπία Ιδιαίτερου Φυσικού Κάλλους.
Ανθρώπινοι-πολιτιστικοί πόροι
Κατά την ελληνική μυθολογία, η Αστυπάλαια και η Ευρώπη ήταν κόρες του Φοίνικου
και του Περιμίδη. Κατά μία άλλη άποψη,το νησί ονομάστηκε έτσι από τους Δωριείς
κατοίκους του, οι οποίοι βρήκαν στην περιοχή ίχνη παλαιότερου οικισμού των
Φοινίκων Οι πρώτοι κάτοικοι του νησιού ήταν οι Κάρες που ονόμασαν το νησί
"Πύρρα" λόγω του κοκκινωπού χρώματος του χώματος. Το νησί για αιώνες ανήκε
στην Μινωική αυτοκρατορία. Κατακτήθηκε από Αθηναίους, Μακεδόνες και
Ρωμαίους. Το 1537 ο πειρατής και μετέπειτα λοχαγός του Σουλτάνου, ο περιβόητος
Μπαρμπαρόσας, έδωσε τέλος στη Βενετσιάνικη κυριαρχία (από το 1207) και από τότε
το νησί ακολούθησε τη μοίρα όλων των υπόλοιπων νησιών της Δωδεκανήσου, δηλαδή
Οθωμανική και Ιταλική κατοχή μέχρι που ενσωματώθηκε στην Ελλάδα το 1948.Το
σπουδαιότερο αξιοθέατο είναι το κάστρο της Αστροπαλιάς που αποτελεί κατάλοιπο
της Ενετοκρατίας. Οι κάτοικοι ασχολούνται με τη γεωργία, αλιεία και τον τουρισμό.
Τουριστικές υποδομές-προοπτικές ανάπτυξης
Η Αστυπάλαια συνδέεται ακτοπλοϊκά με τον Πειραιά και τα άλλα νησιά των
Δωδεκανήσων. Στο νησί υπάρχει και αεροδρόμιο με σχετικά καλή σύνδεση με τον
αερολιμένα Αθηνών και Ρόδου. Υπάρχουν πολλά ενοικιαζόμενα δωμάτια, λίγα
ξενοδοχεία και κάμπινγκ. Έχει κέντρο υγείας.
3.3.4. Γυαλί
ΣΧΗΜΑ 3.31. ΧΑΡΤΗΣ ΓΥΑΛΙΟΥ56
Γεωγραφικός προσδιορισμός
Το Γυαλί είναι νησί του νότιου Αιγαίου και ένα από τα Δωδεκάνησα. Έχει έκταση 4,6
τετραγωνικά χιλιόμετρα και διοικητικά ανήκει στον Δήμο Νισύρου.
Φυσικοί πόροι
Όλο το νησί έχει κηρυχθεί Τοπίο Φυσικού Κάλλους και υπάρχουν δάση με κουμαριές
και Πεύκα. Στο Γυαλί γίνεται εξόρυξη ελαφρόπετρας, οψιανού και περλίτη, και κατά
την αρχαιότητα γινόταν η εξόρυξη οψιανού για την κατασκευή εργαλείων.
56
Πηγή : http://www.hellogreece.gr/dodecanese/map_kos.html
Τα κατοικημένα νησιά της Ελλαδας Ψαρρός Απόστολος
Σελίδα 58
Ανθρώπινοι-πολιτιστικοί πόροι
Στο Γυαλί έχει ανασκαφεί αρχαίο νεκροταφείο, έχουν βρεθεί ερείπια οικισμού της
Τελικής Νεολιθικής περιόδου (4η χιλιετία π.Χ.) και δυο χωνευτήρια με σκωρίες τήξης
χαλκού τα οποία χρονολογούνται από το 6000 έως το 5300 π.Χ.,που αποδεικνύουν την
πρώιμη άσκηση μεταλλουργίας. Η κατοίκηση στη νησίδα πρέπει να είχε εποχικό
χαρακτήρα και σχετίζεται μάλλον με γεωργοκτηνοτροφικές δραστηριότητες παρά με
τις ανάγκες κατεργασίας του οψιανού ο οποίος αφθονεί στο βόρειο τμήμα του νησιού.
Το Γυαλί κατέχει την πρώτη θέση στην εξαγωγή ελαφρόπετρας παγκοσμίως με
900.000 τόνους το χρόνο
Τουριστικές υποδομές-προοπτικές ανάπτυξης
Η σύνδεση γίνεται με καραβάκια από Κω και Νίσυρο.Στο νησί μένουν μόνο οι
εργαζόμενοι στο ορυχείο. Υπάρχουν προβλήματα δε μεταξύ των εταιρειών που
εκμεταλλεύονται το νησί και περιβαλλοντικών οργανώσεων για την οικολογική
διαταραχή σε αυτό.
3.3.5. Καλόλιμνος
ΣΧΗΜΑ 3.32. ΧΑΡΤΗΣ ΚΑΛΟΛΙΜΝΟΥ57
Γεωγραφικός προσδιορισμός
Καλόλιμνος είναι ένα μικρό νησί ανατολικά της Καλύμνου και βόρεια της νήσου Κω,
δίπλα και πολύ κοντά στη βραχονησίδα 'Ιμια. Ανήκει διοικητικά στη περιφέρεια της
νήσου Καλύμνου και έχει έκταση 1,9 τ.χλμ..
Φυσικοί πόροι
Έχει θαμνώδη βλάστηση και χαμηλό υψόμετρο. Σημειώνεται ότι η νότια ακτή είναι
κατάσπαρτη από επικίνδυνους υφάλους και σκοπέλους που αποκλείουν την ασφαλή
προσέγγιση με σκάφος. Επίσης και στη βόρεια ακτή και περί το μέσον αυτής
υφίστανται απόκρημνα βράχια που απαιτούν ιδιαίτερη προσοχή.
Ανθρώπινοι-πολιτιστικοί πόροι
Το όνομά της πιθανότερα προέρχεται από το απάγγιασμα, τη γαλήνη, που παρέχει κατ΄
αντίθετη πλευρά σε υφιστάμενες άσχημες καιρικές συνθήκες, όπου αντίστοιχα η
θάλασσα φαίνεται να καλο-λιμνάζει Η νησίδα έχει φάρο στο ανατολικό άκρο της στη
θέση που είχε κατασκευαστεί το 1864 ο πρώτος πέτρινος φάρος. Δεν έχει μόνιμο
πληθυσμό, αλλά διατηρεί μερικούς στρατιώτες που επανδρώνουν το τοπικό φυλάκιο.
Τουριστικές υποδομές-προοπτικές ανάπτυξης
Δεν έχει τουριστικές υποδομές και είναι στρατιωτική ζώνη και δύσκολα προσβάσιμη
με ιστιοπλοϊκό. Το μόνο που θα μπορούσε να αξιοποιηθεί θα ήταν ο φάρος της στα
πλαίσια κάποιου προγράμματος επιδιόρθωσης και κατοίκησης κάποιων ελληνικών
φάρων.
57
Πηγή : http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/15/37.0610E_27.0869N_
ittaKalolimnosPrasso.png/300px-37.0610E_27.0869N_PittaKalolimnosPrasso.png
Τα κατοικημένα νησιά της Ελλαδας Ψαρρός Απόστολος
Σελίδα 59
3.3.6. Κάλυμνος
ΣΧΗΜΑ 3.33. ΧΑΡΤΗΣ ΚΑΛΥΜΝΟΥ58
Γεωγραφικός προσδιορισμός
Η Κάλυμνος είναι το τέταρτο μεγαλύτερο νησί των Δωδεκανήσων. Η έκταση της είναι
110,6 τ.χλμ. με μήκος ακτογραμμής 96 χλμ.και ανήκει στο νομό Δωδεκανήσου.
Φυσικοί πόροι
Το έδαφος της νήσου είναι σχετικά πετρώδες ορεινό με μικρές πεδιάδες. Έχει μεγάλη
παράδοση στη σπογγαλιεία, όμορφα μονοπάτια για τους λάτρεις της πεζοπορίας και
εντυπωσιακά σπήλαια. Οι ακτές της είναι σχετικά απόκρημνες σχηματίζοντας πολλά
ακρωτήρια, όρμους και λιμένες.
Ανθρώπινοι-πολιτιστικοί πόροι
Η Κάλυμνος κατοικείται από τους χρόνους της νεολιθικής εποχής. Αρχαία ονομαζόταν
Καλύδνες. Αρχαιότεροι κάτοικοι του νησιού ήταν οι Κάρες και κατόπιν οι Δωριείς.
Την κατέλαβαν οι Πέρσες, μετά γίνεται μέλος της Αθηναϊκής Συμμαχίας, αργότερα
την κατέλαβαν οι Ρωμαίοι και οι Βυζαντινοί.Το 14ο αιώνα την κατέλαβαν οι Ενετοί
Ιππότες του Αγίου Ιωάννη και το 1522 υποτάχθηκε στους Τούρκους. Το 1912 την
κατέλαβαν οι Ιταλοί, οι οποίοι, ύστερα από 36 περίπου χρόνια, την παραχώρησαν στην
Ελλάδα, μαζί με τα υπόλοιπα Δωδεκάνησα. Είναι ένα από τα πιο πυκνοκατοικημένα
νησιά της Ελλάδας.Τέλος, το νησί είναι φημισμένο για τη σπογγαλιεία των κατοίκων.
Τουριστικές υποδομές-προοπτικές ανάπτυξης
Στην Κάλυμνο υπάρχει αεροδρόμιο, όπου καθημερινά εκτελούνται δεκάδες πτήσεις
εσωτερικού. Έχει ακτοπλοϊκή σύνδεση με τον Πειραιά και τα περισσότερα νησιά των
Δωδεκανήσων. Θεωρείται διεθνώς ιδανικό περιβάλλον και μία από τις καλύτερες
πίστες για αναρρίχηση (60 πεδία-πίστες).Οι κάτοικοι ασχολούνται κυρίως με
ναυτικές-αλιευτικές εργασίες και λιγότερο με τον τουρισμό. Πάντως το νησί διαθέτει
υποδομές για περαιτέρω ανάπτυξη (σε σχέση με τη θάλασσα κυρίως), καθώς έχει και
πολλά μικρά νησιά γύρω του.
58
Πηγή : http://www.hellogreece.gr/dodecanese/map_kalimnos.html
Τα κατοικημένα νησιά της Ελλαδας Ψαρρός Απόστολος
Σελίδα 60
3.3.7. Κάρπαθος
ΣΧΗΜΑ 3.34. ΧΑΡΤΗΣ ΚΑΡΠΑΘΟΥ59
Γεωγραφικός προσδιορισμός
Η Κάρπαθος με έκταση 300,2 τ.χλμ. και 160 χλμ. μήκος ακτών, είναι το δεύτερο σε
έκταση νησί του ελληνικού συμπλέγματος της Δωδεκανήσου και ανήκει διοικητικά
στον ομώνυμο νομό.
Φυσικοί πόροι
Αποτελεί πλούσιο βιότοπο και για αυτόν τον λόγο διαθέτει προστατευμένες περιοχές,
όπου επιζούν πληθυσμοί προς εξαφάνιση. Ποταμοί γκρεμοί, βραχώδεις ακτές,
φαράγγια, δάση, σπήλαια, πηγές δημιουργούν ένα εντυπωσιακό οικοσύστημα.
Παράλληλα, έχει σημασμένες περιπατητικές διαδρομές συνολικού μήκους 217 χλμ.,
περίπου.
Ανθρώπινοι-πολιτιστικοί πόροι
Ο θρύλος αναφέρει ότι οι Καρπάθιοι έκλεψαν τους Ολύμπιους θεούς και τους έφεραν
εδώ. Έτσι, ονομάστηκαν Αρπάθεοι ,Καρπάθεοι και τέλος Καρπάθιοι. Άλλα αρχαία
ονόματα του νησιού είναι Κράπαθος,Τετράπολις,Ανεμόεσσα και Ανεμούσα, ενώ κατά
το Μεσαίωνα ονομαζόταν Scarpanto. Η Κάρπαθος είναι η μυθολογική πατρίδα του
τιτάνα Ιαπετού και νήσος της γέννησης του Πρωτέα και ανατροφής της Αθηνάς. Το
νησί κατοικήθηκε πρώτη φορά την Νεολιθική εποχή. Σύμμαχος με την Σπάρτη στον
Πελοποννησιακό Πόλεμο,κυριεύτηκε από τη Ρόδο το 400 π.Χ. ενώ το 42 π.Χ.
κατακτήθηκε από τους Ρωμαίους. Στους αιώνες που ακολούθησαν, την Κάρπαθο
κατέκτησαν Βυζαντινοί,Άραβες,Γενοβέζοι, Ενετοί και οι Οθωμανοί.Οι Ιταλοί
κατέλαβαν το νησί κατά τη διάρκεια του 1ου Παγκοσμίου Πολέμου και οι Γερμανοί
στο τέλος του 2ου Παγκοσμίου Πολέμου. Η Κάρπαθος ενσωματώθηκε στο
νεοσύστατο Ελληνικό Κράτος το 1948.
Τουριστικές υποδομές-προοπτικές ανάπτυξης
Η Κάρπαθος διαθέτει διεθνή αερολιμένα, ενώ ακτοπλοϊκά συνδέεται με τον Πειραιά,
την Κρήτη, την Κάσο, τη Ρόδο, τη Χάλκη και άλλα νησιά των Δωδεκανήσων και των
Κυκλάδων. Έχει κέντρο υγείας και πλέον καλές τουριστικές υποδομές ,ιδίως στην
περιοχή του λιμανιού. Είναι προορισμός για διάφορα είδη τουρισμού (κυρίως
οικολογικού και λαογραφικού), αλλά έχει τα φόντα να πρωταγωνιστήσει στα
Δωδεκάνησα, αφού έχει και τις ωραιότερες παραλίες.Βασικό πρόβλημα η αραιή
ακτοπλοϊκή σύνδεση και η μεγάλη απόσταση από τον Πειραιά.
59
Πηγή : http://www.hellogreece.gr/dodecanese/map_karpath.html
Τα κατοικημένα νησιά της Ελλαδας Ψαρρός Απόστολος
Σελίδα 61
3.3.8. Κάσος
ΣΧΗΜΑ 3.35. ΧΑΡΤΗΣ ΚΑΣΟΥ60
Γεωγραφικός προσδιορισμός
Η Κάσος είναι νησί του νότιου Αιγαίου και το νοτιότερο από τα Δωδεκάνησα. Η
έκτασή της φθάνει τα 66 τ.χλμ. και έχει μήκος ακτών 59 χλμ.
Φυσικοί πόροι
Έχει σχετικά ψηλά βουνά και απότομες ακτές. Περιλαμβάνεται στο δίκτυο Natura και
ξεχωρίζει για την ποικιλότητα τύπων οικοτόπων.
Ανθρώπινοι-πολιτιστικοί πόροι
Αρχαία ονομαζόταν Άμφη, και Άχνη. Το όνομα Κάσος έχει φοινικική ρίζα-Κας
σημαίνει άχνη, αφρός της θάλασσας, ευθεία αναφορά στο πέρασμα μεταξύ Κάσου και
Καρπάθου, το πιο τρικυμιώδες σημείο στις ελληνικές θάλασσες. Κατά άλλη εκδοχή το
όνομα Κάσσς ανήκε στον πρώτο κάτοικο του νησιού που ήταν ένα πρίγκιπας από την
Κρήτη. Είχε μεγάλη συνεισφορά στην επανάσταση του 1821 δίνοντας πλοία από το
στόλο της, διότι ήταν μεγάλη ναυτική δύναμη και πατρίδα πολλών εφοπλιστών.Το
1824 ο Αιγυπτιακός στόλος την κατέστρεψε μετά από μάχη (Ολοκαύτωμα Κάσου).
Τέλος, καταλήφθηκε το 1911 από τους Ιταλούς και παρέμεινε υπό ιταλική κατοχή
μέχρι το 1948 οπότε και ενσωματώθηκε στην Ελλάδα.Η κύρια επαγγελματική
ενασχόληση των κατοίκων του νησιού είναι η κτηνοτροφία, η γεωργία και το ψάρεμα.
Τουριστικές υποδομές-προοπτικές ανάπτυξης
Το νησί διαθέτει δημοτικό αερολιμένα με διάδρομο 1000 μέτρων περίπου και
συνδέεται με την Αθήνα, καθώς και με τοπικές πτήσεις με τη Ρόδο την Κάρπαθο και
τη Σητεία. Η πτήση Κάσου-Καρπάθου είναι η μικρότερης διάρκειας στον κόσμο
(πτήση 5 λεπτών, θέση στο βιβλίο των ρεκόρ Γκίνες). Έχει επίσης ακτοπλοϊκή
σύνδεση με την Κρήτη, τον Πειραιά, την Κάρπαθο και τα άλλα νησιά των
Δωδεκανήσων.Διαθέτει περιφερειακό ιατρείο.Δεν έχει μεγάλη τουριστική υποδομή,
μιας και δεν βασίζεται στην επισκεψιμότητα από τους ομογενείς της.Η τουριστική
ανάπτυξη θα μπορούσε να βασιστεί στον οικοτουρισμό και τον αγροτουρισμό.Αρκετοί
κάτοικοι είναι ναυτικοί και λίγοι ασχολούνται με τον τουρισμό, ενώ το νησί έχει
μεγάλη μουσική παράδοση.
60
Πηγή : http://www.hellogreece.gr/dodecanese/map_kasos.html
Τα κατοικημένα νησιά της Ελλαδας Ψαρρός Απόστολος
Σελίδα 62
3.3.9. Καστελλόριζο
ΣΧΗΜΑ 3.36. ΧΑΡΤΗΣ ΚΑΣΤΕΛΛΟΡΙΖΟΥ61
Γεωγραφικός προσδιορισμός
Το μικρό Καστελλόριζο ή Μεγίστη είναι το ανατολικό σύνορο της Ευρώπης και έχει
έκταση 9,1 τ. χλμ. και μήκος ακτών 19,5 χλμ. Αποτελεί, με τα νησάκια Ρω και
Στρογγυλή, το Δήμο Μεγίστης και ανήκει στο νομό Δωδεκανήσων.
Φυσικοί πόροι
Το Καστελλόριζο και τα νησάκια Ρω και Στρογγυλή με την πλούσια και σημαντική
χλωρίδα και πανίδα είναι μία από τις περιοχές του Δικτύου Natura.Έχει βραχώδεις
ακτές και σπήλαια με γνωστότερο τη «Σπηλιά του Παραστά» ή «Φώκιαλη», από τις
φώκιες που κατοικούν μέσα, είναι το μεγαλύτερο από τα ενάλια σπήλαια της Ελλάδας
και ένα από τα γνωστά παγκοσμίως για τον πλούσιο σταλακτιτικό στολισμό που
διαθέτει.
Ανθρώπινοι-πολιτιστικοί πόροι
Ένας θρύλος αποδίδει τη βάπτιση στον πρώτο οικιστή που λεγόταν Μεγιστέας, αλλά
αναφέρεται και ως Πολυΐστωρ. Οι Άραβες την ονόμαζαν Μαγιάς και οι Οθωμανοί
Μεΐς.Το νησί έχει μεγάλη ιστορία και κατοικείται από την προϊστορική εποχή. Το
όνομα Καστελλόριζο το πήρε από το κάστρο του που έχτισαν οι Ιππότες του
Αγ.Ιωάννη και το ονόμαζαν Καστέλο Ρόσο (κόκκινο κάστρο, λόγω των βράχων επί
των οποίων χτίστηκε). Οι κάτοικοι του ανέπτυξαν μεγάλη ναυτική και εμπορική
δραστηριότητα αλλά γενικά ακολούθησε την ιστορία των υπόλοιπων Δωδεκανήσων.
Το νησί συνοδεύεται από μια μεγάλη ναυτική παράδοση, με έντονα τα σημάδια της
ναυτικής και εμπορικής ανάπτυξης που κάποτε γνώρισε.
Τουριστικές υποδομές-προοπτικές ανάπτυξης
Συνδέεται ακτοπλοϊκώς και αεροπορικώς με τη Ρόδο.Για τα σκάφη, λειτουργεί
σταθμός ανεφοδιασμού στο λιμάνι του Καστελλόριζου. Διαθέτει περιφερειακό ιατρείο
και τις βασικές τουριστικές υποδομές. Η βάρκα αποτελεί το μοναδικό μέσο
μετακίνησης προς δυσπρόσιτες ακτές και σπηλιές, αλλά για τα γειτονικά νησάκια και
την αρχαία Αντίφελλο, το σημερινό Κας της τουρκικής ακτής.
61
Πηγή : http://greece365.net/travel/index.php/Athens-tours/Map-of-Greece-greek#.UePUCnLvpn5
Τα κατοικημένα νησιά της Ελλαδας Ψαρρός Απόστολος
Σελίδα 63
3.3.10. Κως
ΣΧΗΜΑ 3.37. ΧΑΡΤΗΣ ΚΩ62
Γεωγραφικός προσδιορισμός
Η Κως έχει επιφάνεια 290,3 τ.χλμ. και ακτογραμμή 112 χιλιομέτρων. Ανήκει στο νομό
Δωδεκανήσου και έχει πρωτεύουσα του νησιού την Κω.
Φυσικοί πόροι
Η Κως, είναι ένα εύφορο, καταπράσινο νησί με μεγάλο οικολογικό ενδιαφέρον. Έχουν
εντοπιστεί 10 υγρότοποι, οι οποίοι καταλαμβάνουν έκταση 1.200 στρέμματα και από
αυτούς 8 είναι φυσικοί και 2 τεχνητοί. Έτσι, το νησί είναι ιδιαίτερα σημαντικό για τα
μεταναστευτικά πουλιά, τα ψάρια, τα ασπόνδυλα και τα αμφίβια. Εδώ επίσης,
βρίσκεται ο περίφημος πλάτανος του Ιπποκράτη, ο οποίος έχει χαρακτηριστεί ως
Μνημείο της Φύσης και είναι ο παλαιότερος σε ευρωπαϊκό επίπεδο.
Ανθρώπινοι-πολιτιστικοί πόροι
Το νησί κατοικήθηκε από τους Προϊστορικούς χρόνους.Αποικίστηκε αρχικά από
Κάρες,μετά από Δωριείς, το 500 π.Χ. κατακτήθηκε από τους Πέρσες, από τους
οποίους ελευθερώθηκε το 479 π.Χ. και έγινε μέλος της Αθηναϊκής Συμμαχίας. . Στην
Κω γεννήθηκε ο πατέρας της Ιατρικής Ιπποκράτης (460-357 π.Χ.), μετά το θάνατο του
οποίου καθιερώθηκε στο νησί το Ασκληπιείο. Κατακτήθηκε διαδοχικά από
Μακεδόνες,Ρωμαίους,Βυζαντινούς Λεηλατήθηκε από τους Σαρακηνούς (11ο αι. μ.Χ.),
πέρασε στους Γενοβέζους, τους Ενετούς και το 1315 στους Ιππότες του Τάγματος του
Αγίου Ιωάννη. Το 1522 κατακτήθηκε από τους Οθωμανούς, ενώ το 1912 περιήλθε
στους Ιταλούς και το 1943 στους Γερμανούς ως το 1948.
Είναι ένα πλούσιο σε ιστορικά μνημεία νησί και παρουσιάζει αξιόλογο αρχαιολογικό
και τουριστικό ενδιαφέρον
Τουριστικές υποδομές-προοπτικές ανάπτυξης
Έχει ακτοπλοϊκή σύνδεση με Πειραιά και με τα λοιπά μεγάλα νησιά του νομού.Έχει
διεθνές αεροδρόμιο και διαθέτει και νοσοκομείο. Έχει μαρίνα και άρτια τουριστική
υποδομή. Λόγω του ιστορικού παρελθόντος της και του εξαιρετικού φυσικού
περιβάλλοντός της θα μπορούσε να αναπτυχθεί περαιτέρω και να αυξήσει την
τουριστική περίοδο με είδη εναλλακτικού και φυσιολατρικού τουρισμού. Οι κάτοικοί
της ασχολούνται σχεδόν αποκλειστικά με τον τουρισμό.
62
Πηγή : http://www.hellogreece.gr/dodecanese/map_kos.html
Τα κατοικημένα νησιά της Ελλαδας Ψαρρός Απόστολος
Σελίδα 64
3.3.11. Λειψοί
ΣΧΗΜΑ 3.38. ΧΑΡΤΗΣ ΛΕΙΨΩΝ63
Γεωγραφικός προσδιορισμός
Οι Λειψοί είναι συστάδα νησίδων του ανατολικού Αιγαίου με επιφάνεια του κύριου
νησιού 16 τ.χλμ. με ανάπτυγμα ακτής 35 χλμ.Είναι δήμος και ανήκει στο νομό
Δωδεκανήσου.
Φυσικοί πόροι
Το δυτικό τμήμα των Λειψών και όλες οι βραχονησίδες γύρω τους (περίπου 23 στο
σύνολό τους) περιλαμβάνονται στο Δίκτυο Natura 2000. Γενικά είναι πεδινό με
θαμνώδη βλάστηση, αλλά πλούσιους θαλάσσιους βιότοπους.
Ανθρώπινοι-πολιτιστικοί πόροι
Η παράδοση τους θεωρεί ως τη μυθική Ωγυγία, το νησί της νύμφης
Καλυψούς.Φαίνεται να κατοικούνται από τα προϊστορικά χρόνια συνεχώς μέχρι
σήμερα.Αρχικά ήρθαν οι Κάρες,μετά οι Δωριείς και μετά οι Ίωνες.Κατόπιν οι
Μακεδόνες,Ρωμαίοι,Βυζαντινοί ώσπου από τις πολλές επιδρομές ερημώθηκε. Τον 11ο
αιώνα μ.Χ. παραχωρείται στην κυριότητα της Μονής Πάτμου.Το 1947 ενσωματώθηκε
στο Ελληνικό κράτος.Οι άνθρωποι ασχολούνται με την αλιεία και ποικίλες τουριστικές
δραστηριότητες τη θερινή περίοδο.
Τουριστικές υποδομές-προοπτικές ανάπτυξης
Συνδέονται ακτοπλοϊκά με τον Πειραιά και τα άλλα νησιά των Δωδεκανήσων.Οι
Λειψοί αλλά και οι διάσπαρτες συστάδες νησιών γύρω τους, αποτελούν πόλο έλξης
για πλήθος τουριστών κυρίως αυτών με ιστιοπλοϊκά και σκάφη αναψυχής. Η ανάπτυξή
του τουριστικά μπορεί να γίνει σε συνδυασμό με τα γύρω νησιά και πάντοτε σε σχέση
με το υγρό στοιχείο και ίσως τον οικοτουρισμό.
3.3.12. Λέρος
ΣΧΗΜΑ 3.39. ΧΑΡΤΗΣ ΛΕΡΟΥ64
63
Πηγή : http://gator301.hostgator.com/~post/12nisa/site/content.php?artid=19435 64
Πηγή : http://www.hellogreece.gr/dodecanese/map_leros.html
Τα κατοικημένα νησιά της Ελλαδας Ψαρρός Απόστολος
Σελίδα 65
Γεωγραφικός προσδιορισμός
Η Λέρος είναι νησί των Δωδεκανήσων με έκταση 53 τ.χλμ., με μήκος ακτών που
φτάνει τα 71 χλμ. Είναι δήμος και ανήκει στο νομό Δωδεκανήσου.
Φυσικοί πόροι
Η Λέρος ξεχωρίζει για τα μικρόνησα και τις βραχονησίδες που την περιβάλλουν, με
τις παρθένες παραλίες και τους καλούς ψαρότοπους.Όλο το νησιωτικό σύμπλεγμα της
περιοχής προστατεύεται από το δίκτυο Natura. Χαρακτηρίζεται από μεσογειακή
χλωρίδα και άγρια, θαμνώδη βλάστηση. Το μεγαλύτερο μέρος της Λέρου είναι σχετικά
επίπεδο και με χαμηλά βουνά. Εκτός από τις αγροτικές καλλιέργειες που είναι παντού
εμφανείς, υπάρχουν δεντροστοιχίες ευκαλύπτων, δασικοί θύλακες πευκώνων και
βραχώδη υψώματα
Ανθρώπινοι-πολιτιστικοί πόροι
Το νησί πήρε το όνομά του από την αρχαία ελληνική λέξη «λέρος» που σημαίνει
ομαλός, επίπεδος. Η Λέρος κατοικήθηκε στους προϊστορικούς χρόνους. Πιθανόν, οι
πρώτοι κάτοικοί του να ήταν οι Πελασγοί, οι Λέλεγες και οι Κάρες. Αργότερα ήρθαν
οι Δωριείς που διώχτηκαν από τους Ίωνες. Από κει και πέρα η Λέρος συνδέθηκε στενά
με τις ιωνικές πόλεις και ιδιαίτερα με τη Μίλητο. Ακολούθησε η κατάληψη από τους
Πέρσες,μετά συντάχθηκε με τους Αθηναίους ενώ ακολούθησε την πορεία των
υπόλοιπων Δωδεκανήσων κατά τα αλεξανδρινά, ρωμαϊκά και βυζαντινά χρόνια.Το
1316 κυρίαρχοι του νησιού γίνονται οι ιππότες του τάγματος του Αγίου Ιωάννου. Από
το 1455 μέχρι το 1527 γίνονται αλλεπάλληλες πειρατικές επιδρομές για την κατάληψη
του νησιού. Το 1522 καταλαμβάνεται από τους Τούρκους και παραμένει υπό κατοχή
μέχρι το 1821 που ξέσπασε η ελληνική επανάσταση, οπότε και αποτέλεσε τμήμα του
ελεύθερου ελληνικού κράτους. Το 1912 η Λέρος περιέρχεται στους Ιταλούς, όπως και
τα άλλα νησιά της Δωδεκανήσου και το 1943 κυριεύονται από τους Γερμανούς. Η
ένωση της Λέρου με την Ελλάδα έγινε τελικά το 1948.Χρησιμοποιήθηκε ως τόπος
εξορίας επί χούντας.
Τουριστικές υποδομές-προοπτικές ανάπτυξης
Διαθέτει δημοτικό αερολιμένα και συνδέεται με την Αθήνα, την Αστυπάλαια, την Κω
και τη Ρόδο. Έχει δύο λιμάνια (το Λακκί είναι το μεγαλύτερο βαθύ φυσικό λιμάνι της
Μεσογείου) και συνδέεται ακτοπλοϊκά με τα λοιπά νησιά και με τον Πειραιά.Τη
θερινή περίοδο συνδέεται και με ταχύπλοα με τα γύρω νησιά.Έχει νοσοκομείο και
γενικά καλές ιατρικές υποδομές (και ψυχιατρικά ιδρύματα).Δεν έχει αναπτυχθεί πολύ
τουριστικά αλλά είναι ιδανικό μέρος για πολλές μορφές τουρισμού (είναι πάντοτε
στάση σε ιστιοπλοϊκού αγώνες), ιδίως σε σχέση με τη θάλασσα, καθώς είναι σε
κεντρική θέση μεταξύ πολλών νησιών.
3.3.13. Μαράθι
ΣΧΗΜΑ 3.40. ΕΙΚΟΝΑ MΑΡΑΘΙΟΥ65
65
Πηγή : http://sup.kathimerini.gr/kathnews/send/passp/passp_ARKOILEIPSOI.jpg
Τα κατοικημένα νησιά της Ελλαδας Ψαρρός Απόστολος
Σελίδα 66
Γεωγραφικός προσδιορισμός
Το Μαράθι είναι ένα νησάκι ανατολικά της Πάτμου με συνολική ακτογραμμή περίπου
4 χιλιόμετρα και έκταση 355 στρέμματα. Ανήκει στο δήμο Πάτμου και στο νομό
Δωδεκανήσου.
Φυσικοί πόροι
Ως νησίδα των Αρκών αποτελεί περιοχές του Δικτύου Natura 2000.Είναι χαμηλό και
έχει θαμνώδη βλάστηση και μία βασική παραλία.
Ανθρώπινοι-πολιτιστικοί πόροι
Δεν έχει να επιδείξει κάποιο αξιόλογο ιστορικό παρελθόν. Οι κάτοικοί του
ασχολούνται αποκλειστικά με τον τουρισμό.
Τουριστικές υποδομές-προοπτικές ανάπτυξης
Έχει κάποια καταστήματα αλλά δεν έχει άλλες υποδομές. Πρόσβαση έχει μόνο από
Πάτμο και Αρκούς με μικρό σκάφος.Η ανάπτυξή του έχει σχέση μόνο με την
ανάπτυξη και των γύρω νησιών σε σχέση πάντοτε με ιστιοπλοΐα και αλιεία.
3.3.14. Νίσυρος
ΣΧΗΜΑ 3.41. ΧΑΡΤΗΣ ΝΙΣΥΡΟΥ66
Γεωγραφικός προσδιορισμός
Η Νίσυρος είναι νησί του νότιου Αιγαίου και ένα από τα Δωδεκάνησα.Έχει έκταση
41,3 τ.χλμ. και συνολικό μήκος ακτών περίπου 24 χλμ. Ανήκει στον νομό
Δωδεκανήσων και υπάγεται διοικητικά στην Κω. Πρωτεύουσα του νησιού είναι το
Μανδράκι.
Φυσικοί πόροι
Η Νίσυρος φιλοξενεί ένα ενεργό ηφαίστειο, έχει πολλές θερμές πηγές, πλούσια
βλάστηση, εντυπωσιακή μορφολογία και πετρώματα.Η μορφολογία της έχει
επηρεαστεί από το ηφαίστειο και το ηφαιστειογενές της έδαφος που είναι πολύ εύφορο
και ευνοεί τη δενδροκομία και την πλούσια βλάστηση. Έτσι, μαζί με τη νησίδα
Στρογγυλή είναι ενταγμένες στο Δίκτυο Natura 2000.
Ανθρώπινοι-πολιτιστικοί πόροι
Σύμφωνα με την μυθολογία, ο θεός Ποσειδώνας, βοηθώντας το Δία στον αγώνα του
κατά των Τιτάνων, έσπασε με την τρίαινά του ένα κομμάτι της Κω, το εκσφενδόνισε
κατά του Πολυβώτη, και τον έθαψε κάτω απ'αυτό. Αυτό το αποσπασμένο κομμάτι της
Κωακής γης είναι η Νίσυρος. Οι ιστορικές τύχες της Νισύρου είναι κοινές με εκείνες
66
Πηγή : http://www.hellogreece.gr/dodecanese/nisyros.html
Τα κατοικημένα νησιά της Ελλαδας Ψαρρός Απόστολος
Σελίδα 67
των νησιών του ΝΑ Αιγαίου. Οι πειρατές λυμαίνονται την περιοχή μέχρι που η
Νίσυρος περιέρχεται το 1312 στους Ιππότες της Ρόδου. Το 1522 οι Τούρκοι
καταλαμβάνουν το νησί ενώ το 1912 τους διαδέχονται οι Ιταλοί και με την λήξη του Β'
Παγκοσμίου Πολέμου η Νίσυρος ενσωματώνεται στην Ελλάδα.
Οι περισσότεροι κάτοικοι ασχολούνται με την γεωργία, την αλιεία και τον τουρισμό.
Το μεγαλύτερο έσοδο του νησιού όμως, προέρχεται από την εκμετάλλευση της
ελαφρόπετρας, με την οποία απασχολούνται αρκετοί κάτοικοι στο νησάκι Γυαλί.
Τουριστικές υποδομές-προοπτικές ανάπτυξης
Συνδέεται ακτοπλοϊκά με τον Πειραιά και τα γύρω νησιά. Το νησί διαθέτει
περιφερειακό ιατρείο και ελικοδρόμιο για έκτακτα περιστατικά. Θα μπορούσε να
αναπτυχθεί τουριστικά περαιτέρω σε σχέση με τον ιαματικό τουρισμό καθώς και τον
συνεδριακό (όσον αφορά τη γεωλογία και σεισμολογία).
3.3.15. Πάτμος
ΣΧΗΜΑ 3.42. ΧΑΡΤΗΣ ΠΑΤΜΟΥ67
Γεωγραφικός προσδιορισμός
Η Πάτμος είναι νησί του νομού Δωδεκανήσων έκταση 34,5 τ.χλμ. και μήκος ακτών
στα 18 μίλια. Είναι δήμος με πρωτεύουσα την Πάτμο.
Φυσικοί πόροι
Εμφανίζει πλούσιο διαμελισμό, δαντελωτή ακτογραμμή και ιδιαίτερο φυσικό
ανάγλυφο. Το έδαφός της είναι βραχώδες, ηφαιστειογενές και απότομο με ψηλότερη
κορυφή τον Προφήτη Ηλία (270 μ.) Το βόρειο και νότιο τμήμα της Πάτμου
συγκαταλέγονται στις Σημαντικές Περιοχές για τα Πουλιά της Ελλάδας (ΣΠΠΕ).
με έδαφος βραχώδες και άγονο.
Ανθρώπινοι-πολιτιστικοί πόροι
Η Πάτμος (κοινώς Πάτινος), απαντάται και ως «Πάτνος». Το όνομά της κάποιοι
ετυμολογούν εκ του πάτνη = φάτνη, ενώ άλλοι από το όρος Λάτμος της Μικράς Ασίας
(ιερό όρος Αρτέμιδος).Οι πρώτοι μυθικοί κάτοικοι του νησιού ήταν ο Ποσειδώνας και
η Πάτμος ή Πάντως (η θεά Άρτεμη). Οι πρώτοι κάτοικοι ήταν Κάρες και μετέπειτα οι
Δωριείς και οι Ίωνες. Όταν την κυρίευσαν οι Ρωμαίοι, το νησί έγινε τόπος εξορίας. Το
95 μ.Χ. ο εξόριστος Αγ. Ιωάννης ο Θεολόγος έφτασε στο νησί όπου και έγραψε την
Αποκάλυψη μέσα σε σπήλαιο στους πρόποδες του Μοναστηριού. Το νησί έγινε τόπος
προσκυνήματος για τους απανταχού Χριστιανούς. Το 1100 μ.Χ. ο ιερομόναχος
Χριστόδουλος ίδρυσε το Μοναστήρι του Αγ. Ιωάννη του Θεολόγου. Το 1200 το νησί
κυριεύτηκε από τους Βενετούς και το 1537 από τους Τούρκους και μετά από τους
67
Πηγή : http://www.hellogreece.gr/dodecanese/map_patmos.html
Τα κατοικημένα νησιά της Ελλαδας Ψαρρός Απόστολος
Σελίδα 68
Ιταλούς το 1912. Το 1948 το νησί ενσωματώθηκε με την Ελλάδα.Οι κάτοικοι της
ασχολούνται με τον τουρισμό (ιδίως το θρησκευτικό), και την αλιεία.
Τουριστικές υποδομές-προοπτικές ανάπτυξης
Έχει ακτοπλοϊκή σύνδεση με Πειραιά και με Κυκλάδες. Ημερήσια καραβάκια τη
συνδέουν με τα κοντινά νησάκια των Αρκών, Φούρνους, Λειψούς και Μαράθι και
δελφίνια που τη συνδέουν με Σάμο, Λέρο. Διαθέτει κέντρο υγείας και ελικοδρόμιο για
επείγοντα περιστατικά. Είναι ιδανικός προορισμός για φυσιολατρικό τουρισμό σε
συνδυασμό και με τα γύρω νησιά, ενώ έχει τεράστια σημασία ως θρησκευτικός
προορισμός.
3.3.16. Πλάτη
ΣΧΗΜΑ 3.43. ΧΑΡΤΗΣ ΠΛΑΤΗΣ68
Γεωγραφικός προσδιορισμός
Η Πλάτη ή (Πλατύ) είναι νησίδα των Δωδεκανήσων που βρίσκεται νοτιοανατολικά
της Καλύμνου και δυτικά της Ψερίμου. Η έκτασή της είναι 0,726 τ. χλμ.και διοικητικά
ανήκει στον δήμο Καλυμνίων.
Φυσικοί πόροι
Είναι σχετικά πεδινό νησί με θαμνώδη βλάστηση που χρησιμοποιείται ως βοσκότοπος.
Ανθρώπινοι-πολιτιστικοί πόροι
Οι κάτοικοί της είναι κτηνοτρόφοι και διαμένουν κατά περιόδους.
Τουριστικές υποδομές-προοπτικές ανάπτυξης
Δεν υπάρχουν τουριστικές υποδομές.Επίσκεψη στο νησί γίνεται μόνο με ιδιόκτητα
σκάφη.
3.3.17. Ρόδος
ΣΧΗΜΑ 3.44. ΧΑΡΤΗΣ ΡΟΔΟΥ69
68
Πηγή : http://www.hellogreece.gr/dodecanese/map_kalimnos.html
Τα κατοικημένα νησιά της Ελλαδας Ψαρρός Απόστολος
Σελίδα 69
Γεωγραφικός προσδιορισμός
Η Ρόδος, με έκταση 1401τ.χλμ., είναι το μεγαλύτερο νησί των Δωδεκανήσων και το
τέταρτο σε έκταση νησί της χώρας και τρίτο σε πληθυσμό. Η πόλη της Ρόδου είναι
πρωτεύουσα του ομώνυμου νησιού και του νομού Δωδεκανήσου.
Φυσικοί πόροι
Έχει τεράστια ποικιλομορφία στο ανάγλυφό της. Το νησί είναι κυρίως ορεινό με
έντονη βλάστηση και πεδιάδες. Η Κοιλάδα των Πεταλούδων με το ξεχωριστό
λεπιδόπτερο, οι λίμνες και τα ποτάμια με το μοναδικό ψάρι γκιζάνι, τα δάση με το
ελάφι πλατόνι, αμέτρητα είδη φυτών που προστατεύονται, βουνά, δάση, πάρκα, πηγές,
κοιλάδες και σπήλαια που προσελκύουν τους φυσιολάτρες είναι μερικές από τις
μοναδικότητες του νησιού.
Ανθρώπινοι-πολιτιστικοί πόροι
Πολλοί μύθοι έχουν συνδεθεί με τη δημιουργία της Ρόδου. Σύμφωνα με τον Πίνδαρο,
όταν ο Δίας επικράτησε των Γιγάντων, αποφάσισε να μοιράσει τη γη στους Ολύμπιους
Θεούς. Ο Ήλιος όμως, έλειπε από τη μοιρασιά κι έμεινε χωρίς γη. Ο Δίας για να μην
τον αδικήσει είπε να ξανακάνουν τη μοιρασιά, αλλά ο Ήλιος τότε είπε πως η γη που
θα αναδυόταν από τη θάλασσα, όταν θα ανατέλλει το επόμενο πρωινό, θα γινόταν δική
του.Έτσι αναδύθηκε ένα πανέμορφο και καταπράσινο νησί, η Ρόδος. Ο Ήλιος
συνεπαρμένος από την ομορφιά της την έλουσε με τις ακτίνες του. Από τότε η Ρόδος
είναι το νησί του Ήλιου, το πιο φωτεινό και λαμπερό. Ένας άλλος μύθος αναφέρει ότι
η Ρόδος ήταν νύμφη, κόρη του Ποσειδώνα και γυναίκα του Ήλιου.
Η Ρόδος κατοικήθηκε την Προϊστορική Εποχή, κυρίως τη Μυκηναϊκή. Το 408 π.Χ. οι
3 σημαντικές Δωρικές πόλεις Ιαλυσός, Λίνδος και Κάμειρος ενώθηκαν για να
δημιουργήσουν την πόλη της Ρόδου στα βορειοανατολικά του νησιού. Τότε στήθηκε
στο νησί ο περίφημος Κολοσσός, ένα από τα 7 θαύματα του Κόσμου. Μεγάλη
πολιτική και πολεμική δύναμη, η Ρόδος κυριάρχησε σε όλη τη διάρκεια του 3ου αι.
π.Χ. πιστή πάντα στα εμπορικά της συμφέροντα. Έτσι, τάχθηκε στο πλευρό της Ρώμης
και γνώρισε στις αρχές του 2ου αι. π.Χ. μεγάλη οικονομική ακμή. Η Ρόδος είχε δικό
της νόμισμα και εισήγαγε τους πρώτους ναυτικούς κώδικες καθώς επίσης προχώρησε
πολύ στον τομέα των τεχνών και των αθλημάτων. Η Σχολή Ρητορικής της Ρόδου έγινε
γνωστή και προσέλκυσε πολλούς Έλληνες και Ρωμαίους. Η περίοδος της παρακμής
για το νησί άρχισε μετά τον καταστροφικό σεισμό του 155. Στα κατοπινά χρόνια
ακολούθησε την τύχη των άλλων νησιών και παρά τις επιδρομές δεν έχασε τη
στρατηγική και την οικονομική σημασία του. Από τον 7ο αι. η Ρόδος υπέφερε
διαδοχικά από τους Πέρσες, τους Άραβες και τους Σαρακηνούς, ενώ τον 9ο αι.
χτυπήθηκε από τους Σελτζούκους. Ο ρόλος του νησιού παρέμεινε σημαντικός στην
Ανατολική Μεσόγειο, κυρίως τον 110 και το 12ο ει. όταν ανέπτυξε εμπορικές σχέσεις
με τους Ενετούς και τη Δύση. Το 1309 εγκαταστάθηκαν στο νησί οι Ιωαννίτες Ιππότες
και δημιούργησαν ένα οχυρωματικό έργο μοναδικό στην Ευρώπη. Το 1522 η Ρόδος
κατακτήθηκε από τους Τούρκους ενώ το 1912 πέρασε στην κυριαρχία των Ιταλών που
άφησαν έντονα τα ίχνη τους με τα κτίρια νεοαποικιακού ρυθμού που οικοδόμησαν. Με
την Ελλάδα η Ρόδος ενώθηκε όπως και τα υπόλοιπα Δωδεκάνησα το 1948.
Οι κάτοικοι του ασχολούνται με αλιεία,κτηνοτροφία,γεωργία εκτός από τον τουρισμό.
Τουριστικές υποδομές-προοπτικές ανάπτυξης
Η Ρόδος έχει διεθνές αεροδρόμιο με δεκάδες αφίξεις ημερησίως. Έχει μεγάλο λιμάνι
και συνδέεται ακτοπλοϊκά με ferry boats με τον Πειραιά και την Κρήτη, καθώς και με
τα υπόλοιπα Δωδεκάνησα, με μερικά εκ των οποίων και με ταχύπλοα. Έχει και
ελικοδρόμιο για περίπτωση ανάγκης και μεγάλο νοσοκομείο. Καθώς είναι ένα από τα
69
Πηγή : http://www.hellogreece.gr/dodecanese/map_rodos.html
Τα κατοικημένα νησιά της Ελλαδας Ψαρρός Απόστολος
Σελίδα 70
πιο ανεπτυγμένα τουριστικά μέρη της Ελλάδας και διεθνής προορισμός, η περαιτέρω
ανάπτυξη πρέπει να συνδυαστεί με δραστηριότητες εναλλακτικού τουρισμού και
ανάδειξης του φυσικού περιβάλλοντος.
3.3.18. Σαρία
ΣΧΗΜΑ 3.45. ΧΑΡΤΗΣ ΣΑΡΙΑΣ70
Γεωγραφικός προσδιορισμός
Η Σαριά, ή Σαρία, ή Σάρος, ή και Νισυρία είναι νησίδα του Αιγαίου που βρίσκεται στη
Βόρεια άκρα της Καρπάθου Έχει έκταση 20,4 τ.χλμ. και ανήκει στο δήμο Καρπάθου,
κοινότητα Ολύμπου.
Φυσικοί πόροι
Το νησί θεωρείται εξαιρετικής σημασίας για την προστασία της μεσογειακής φώκιας
σε εθνικό επίπεδο και περιλαμβάνεται στις Σημαντικές Περιοχές για τα πουλιά της
Ευρώπης
Ανθρώπινοι-πολιτιστικοί πόροι
Το αρχαίο όνομά της ήταν Σάρος.Εδώ βρισκόταν στην αρχαιότητα η δωρική Νίσυρος
και αργότερα εγκαταστάθηκαν Σαρακηνοί πειρατές. Εκτός από τα Παλάτια υπάρχει
και ο οικισμός του Άργους με τα ερειπωμένα αγροτικά κτίσματα.Οι κάτοικοί του είναι
κτηνοτρόφοι και επιστήμονες που κάνουν έρευνες για τη μεσογειακή φώκια.
Τουριστικές υποδομές-προοπτικές ανάπτυξης
Πολλοί το επισκέπτονται με σκάφη και εκδρομικά καΐκια από το Διαφάνι για να δουν
τον αρχαιολογικό χώρο και να κολυμπήσουν στα Παλάτια. Ως αρχαιολογικός τόπος
δεν έχει μεγάλες πιθανότητες τουριστικής ανάπτυξης,αλλά υπάρχουν πολλά περιθώρια
ανάδειξης του αρχαιολογικού πλούτου.
3.3.19. Σύμη
ΣΧΗΜΑ 3.46. ΧΑΡΤΗΣ ΣΥΜΗΣ71
70
Πηγή : http://www.hellogreece.gr/dodecanese/map_karpath.html 71
Πηγή : http://www.hellogreece.gr/dodecanese/map_simi.html
Τα κατοικημένα νησιά της Ελλαδας Ψαρρός Απόστολος
Σελίδα 71
Γεωγραφικός προσδιορισμός
Η Σύμη ανήκει στο νομό Δωδεκανήσων, η έκτασή της είναι 68 τ.χμ. και το μήκος των
ακτών της 85 χλμ. Έχει πρωτεύουσα το Χωριό και είναι δήμος.
Φυσικοί πόροι
Το νησί είναι ορεινό, πετρώδες, άγονο και άνυδρο. Ψηλότερο βουνό είναι η Βίγλα
(550 μ.) που σχεδόν χωρίζει το νησί στο βόρειο και νότιο εκ των οποίων το βόρειο
είναι χαμηλότερο και περισσότερο καλλιεργήσιμο. Διαθέτει ελάχιστα πεδινά και
υψίπεδα. Στα ορεινά, όμως, υπάρχει εκπληκτική βλάστηση. Η Σύμη είναι το μοναδικό
νησί των Δωδεκανήσων που παρουσιάζει τόσο έντονη ανομοιογένεια στη
βλάστηση.Οι ακτές της Σύμης παρουσιάζουν πλήθος από κόλπους, όρμους, ακρωτήρια
και μικρούς λιμένες. Τμήμα του νησιού και οι νησίδες του έχουν ενταχθεί στο δίκτυο
Natura 2000.
Ανθρώπινοι-πολιτιστικοί πόροι
H ιστορία της Σύμης ξεκινά από τους αρχαίους χρόνους, από την μυθολογία. Η αρχαία
ονομασία της ήταν Αίγλη, Μεταποντίς και Καρική. Πρώτοι κάτοικοι του νησιού
θεωρούνται οι Κάρες και οι Λέλεγες και κατόπιν οι Δωριείς. Η Σύμη ανέκαθεν ανήκε
στην επικράτεια των Ροδίων. Μόνο για ένα σχετικά μικρό διάστημα κατά τον 5ο
αιώνα π.Χ. πέρασε στην κυριαρχία των Αθηναίων.Η ιστορία της στα μετέπειτα χρόνια
είναι παράλληλη των υπολοίπων νησιών της Δωδεκανήσου. Έτσι πέρασε αρχικά στη
Ρωμαϊκή κυριαρχία και αργότερα αποτέλεσε τμήμα της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας
μέχρι το 1309 οπότε και κατακτήθηκε από τους Ιππότες του Τάγματος του Αγίου
Ιωάννη.Από το 1309 αρχίζει μια περίοδος ευημερίας για το νησί με την ανάπτυξη της
ναυτιλίας, του εμπορίου της σπογγαλιείας, της ναυπηγικής και των τεχνών. Αυτή την
περίοδο αρχίζει και η οικιστική ανάπτυξή της, η ομορφιά της οποίας διατηρείται μέχρι
σήμερα. Την Σύμη κατέλαβαν οι Τούρκοι το 1522 ενώ το 1912 την τουρκική
διαδέχεται η ιταλική κυριαρχία, η οποία κράτησε μέχρι τις 7 Μαρτίου 1948 οπότε και
ενσωματώθηκε στο Ελληνικό κράτος.
Η Σύμη ανακηρύχθηκε νωρίς ως διατηρητέος οικισμός, και κατάφερε να διατηρήσει
τον κεντρικό χαρακτήρα της αρχιτεκτονικής της. Η οικονομική ευημερία της Σύμης
κατά τον 19ο αιώνα στηριζόταν κυρίως σε τρεις τομείς, την αλιεία,κατεργασία και
εμπορία του σπόγγου, την ναυπηγική και την ναυτιλία. Αμέσως ή εμμέσως, η
οικονομία της Σύμης στηρίζεται σήμερα στον τουρισμό (και τον θρησκευτικό λόγω
της Ιεράς Μονής του Ταξιάρχη Μιχαήλ του Πανορμίτη) .
Τουριστικές υποδομές-προοπτικές ανάπτυξης
Το νησί συνδέεται ακτοπλοϊκά με τη Ρόδο και τα υπόλοιπα νησιά του νομού.Έχει
περιφερειακό ιατρείο και ελικοδρόμιο.Έχει μεγάλη τουριστική ανάπτυξη τα τελευταία
χρόνια, ιδίως σε σχέση με την ιστιοπλοΐα και το θρησκευτικό τουρισμό.Περαιτέρω
ανάπτυξη θα μπορούσε να βασιστεί στην απίστευτη αρχιτεκτονική του νησιού και σε
θέματα που άπτονται του ναυπηγικού-ναυτικού παρελθόντος της.
Τα κατοικημένα νησιά της Ελλαδας Ψαρρός Απόστολος
Σελίδα 72
3.3.20. Τέλενδος
ΣΧΗΜΑ 3.47. ΧΑΡΤΗΣ ΤΕΛΕΝΔΟΥ72
Γεωγραφικός προσδιορισμός
Η Τέλενδος είναι νησί των Δωδεκανήσων με έκταση 4,6 τετραγωνικά χιλιόμετρα.
Αποτελεί δημοτικό διαμέρισμα του δήμου Καλύμνου, και ανήκει στο νομό
Δωδεκανήσου.
Φυσικοί πόροι
Είναι ένα νησί άγονο και βραχώδες, εκτός από το πεδινό τμήμα στη βάση της
χερσονήσου που σχηματίζεται στη νοτιοανατολική πλευρά της. Ολόκληρο το νησί
έχει ενταχθεί στο κοινοτικό δίκτυο προστατευόμενων περιοχών “NATURA 2000” και
αποτελεί Σημαντική Περιοχή για τα πουλιά της Ελλάδας.
Ανθρώπινοι-πολιτιστικοί πόροι
Η ονομασία της Τελένδου υποδηλώνει περιοχή (-ινδος) στο άκρο μακράς λωρίδας γης
(-τελ-).Πρωτοκατοικήθηκε κατά τη Nεολιθική περίοδο από τους Κάρες, τους Λέλεγες
και τους Πελασγούς. Κατόπιν ήρθαν οι Κρήτες και οι Αργείοι. Μετά τους Περσικούς
πολέμους εντάχθηκε στην Α' Αθηναϊκή Συμμαχία. Κατόπιν έπεσε στην κυριαρχία της
Ρώμης και των Γενοβέζων. Στην περίοδο της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας λεηλατήθηκε
επανειλημμένως από πειρατές. Το 1306 έπεσε στα χέρια των Ιπποτών του Αγίου
Ιωάννη και το 1522 των Τούρκων. Το 1922 την κατέλαβαν οι Ιταλοί και το 1948
ενώθηκε με την Ελλάδα. Η Τέλενδος ήταν κάποτε ενωμένη με την Κάλυμνο. Τα δυο
νησιά χωρίστηκαν μετά από ισχυρό σεισμό το 535 μ.Χ., όπου βυθίστηκε το ενδιάμεσο
τμήμα, μαζί με ολόκληρη την πόλη της αρχαίας Ποθαίας (την πρωτεύουσα της τότε
Τελένδου).Η βασική ενασχόληση των κατοίκων της είναι η αλιεία.
Τουριστικές υποδομές-προοπτικές ανάπτυξης
Η Tέλενδος συνδέεται με τη Κάλυμνο με καΐκια που κάνουν τακτικά δρομολόγια.Έχει
κέντρο υγείας και δεν έχει αξιόλογες τουριστικές υποδομές. Θα μπορούσε να
αναπτυχθεί σε σχέση με ιστιοπλοϊκό ή αλιευτικό τουρισμό ή με τουρισμό
παρατήρησης φύσης.
72
Πηγή : www.olsenfilm.no
Τα κατοικημένα νησιά της Ελλαδας Ψαρρός Απόστολος
Σελίδα 73
3.3.21. Τήλος
ΣΧΗΜΑ 3.48. ΧΑΡΤΗΣ ΤΗΛΟΥ73
Γεωγραφικός προσδιορισμός
Η Τήλος είναι ένα από τα Δωδεκάνησα και αποτελεί δήμο που ανήκει στο νομό
Δωδεκανήσων.Έχει έκταση 61,5 τ. χλμ και μήκος ακτών 63 χλμ.
Φυσικοί πόροι
Η Τήλος είναι σημαντικότατο οικολογικό πάρκο. Στο νησί έχουν εντοπιστεί 16
βιότοποι, και το σημαντικότερο στον κόσμο σπήλαιο νάνων ελεφάντων, το Χαρκαδιό.
Γενικά παρότι το έδαφός της είναι ορεινό και βραχώδες με μία μικρή πεδιάδα στο
κέντρο της, έχει αρκετά νερά και λαμβάνουν χώρα ιδιαίτερες αγροκτηνοτροφικές
δραστηριότητες.
Ανθρώπινοι-πολιτιστικοί πόροι
Η Τήλος υπολογίζεται ότι κατοικήθηκε πρώτη φορά κατά τη νεολιθική εποχή.
Βρέθηκε υπό την κατοχή γνωστών φυλών, όπως Πελασγών και των Μυκηναίων. Η
μυθολογία θέλει την Τήλο να παίρνει το όνομά της από τον Τήλο, μικρότερο γιο της
Τελχινίδας Αλίας και του Ηλίου.Στους Ελληνιστικούς χρόνους η Τήλος δέχεται την
επιρροή του ισχυρού κράτους της Ρόδου και τελικά ενσωματώνεται σ'αυτό. Επίσης
στη βυζαντινή περίοδο η Τήλος λεηλατήθηκε τόσο από τους Σαρακηνούς όσο και από
τους Ενετούς Το 1310 κατέλαβαν το νησί οι Ιωαννίτες ιππότες της Ρόδου. Το 1522
την κατέλαβαν οι Τούρκοι οι οποίοι παρέμειναν στο νησί μέχρι το 1912 που ήρθαν οι
Ιταλοί .Η ενσωμάτωση της Τήλου με την υπόλοιπη Ελλάδα έγινε το 1948. Λόγω του
ότι διαθέτει άφθονο νερό οι κάτοικοί της ασχολούνται με γεωργία,κτηνοτροφία και
μελισσοκομία.Ανεπτυγμένη είναι και η αλιεία καθ' όλο το έτος.
Τουριστικές υποδομές-προοπτικές ανάπτυξης
Η ακτοπλοϊκή επικοινωνία είναι δυνατή από Ρόδο και από Πειραιά με ακτοπλοϊκά
δρομολόγια (και με ταχύπλοο).Έχει ελικοδρόμιο και περιφερειακό ιατρείο.Η ανάπτυξη
του νησιού μπορεί να συνδυαστεί με φυσιολατρικό και οικολογικό τουρισμό καθώς
και με ιστιοπλοϊκό καθώς είναι κοντά σε πολλά νησιά και νησίδες.
73
Πηγή : http://www.hellogreece.gr/dodecanese/tilos.html
Τα κατοικημένα νησιά της Ελλαδας Ψαρρός Απόστολος
Σελίδα 74
3.3.22. Φαρμακονήσι
ΣΧΗΜΑ 3.49. ΧΑΡΤΗΣ ΦΑΡΜΑΚΟΝΗΣΙΟΥ74
Γεωγραφικός προσδιορισμός
Το Φαρμακονήσι είναι νησί του νομού Δωδεκανήσων.Έχει έκταση 4 τ.χλμ και
υπάγεται διοικητικά στο δήμο Λέρου.
Φυσικοί πόροι
Είναι άνυδρο και βραχώδες, Στη χλωρίδα κυριαρχεί ο κέδρος.Σιτηρά καλλιεργούνταν
παλαιότερα στο μικρό οροπέδιο του νησιού.
Ανθρώπινοι-πολιτιστικοί πόροι
Το Φαρμακονήσι ή Φαρμακούσα ή Φαρμάκω πήρε το όνομά του από τα βότανα που
υπήρχαν εκεί στην αρχαιότητα. Οι Κώες θρυλούν πως ο Ιπποκράτης μάζευε βότανα
από το νησί, πάνω στο οποίο υπάρχει η βάση αρχαίου ναού κοντά στην εκκλησία του
Αγίου Γεωργίου. Επιφανειακά ευρήματα, θραύσματα πήλινων αγγείων και λίθινα
εργαλεία δείχνουν ότι η νησίδα κατοικήθηκε ήδη από την προϊστορική περίοδο. Η
Φαρμακούσα συνέδεσε το όνομά της με μια μεγάλη μορφή της ιστορίας, τον Ιούλιο
Καίσαρα, ο οποίος το 74 μ.Χ. σε νεαρή ηλικία αιχμαλωτίστηκε από Κίλικες πειρατές,
« περί την Φαρμακούσαν νήσον». Όταν οι πειρατές, όπως παραδίδεται από τον
Πλούταρχο, εζήτησαν ως λύτρα είκοσι τάλαντα, αυτός ΄΄κατεγέλασεν΄΄ διότι δεν
γνώριζαν ποιον συνέλαβαν, τους υποσχέθηκε πενήντα και έστειλε ανθρώπους του να
τα συγκεντρώσουν. Παρέμεινε στη Φαρμακούσσα αιχμάλωτος 38 ημέρες,
χρησιμοποιώντας τους πειρατές ως ακροατές όσων έγραφε. Μόλις ήλθαν τα λύτρα από
τη Μίλητο και ελευθερώθηκε, ο Καίσαρ αμέσως ναύλωσε πλοία από το λιμάνι της
Μιλήτου, κυνήγησε τους πειρατές, και αφού τους συνέλαβε, τους έστειλε στο
δεσμωτήριο της Περγάμου, όπου και τους σταύρωσε όλους. Επί βυζαντινής εποχής
ανήκε μαζί με το διπλανό κατοικημένο Αγαθονήσι στη Μονή της Πάτμου. Το νησί
ήταν ακατοίκητο, άσχετα με την τυπική απογραφή ,μέχρι τα γεγονότα των
Ιμίων(1996).Οι τελευταίοι κάτοικοι έφυγαν το 1974. Βοσκοί διατηρούν κοπάδι πάνω
στο νησί με κατσίκια από την Κάλυμνο.
Τουριστικές υποδομές-προοπτικές ανάπτυξης
Δεν υπάρχει ακτοπλοϊκή σύνδεση ούτε πιθανότητα τουριστικής ανάπτυξης, λόγω
στρατιωτικής ζώνης.
74
http://ardin-rixi.gr/wp-content/uploads/2012/03/farmakonhsi.jpg
Τα κατοικημένα νησιά της Ελλαδας Ψαρρός Απόστολος
Σελίδα 75
3.3.23. Χάλκη
ΣΧΗΜΑ 3.50. ΧΑΡΤΗΣ ΧΑΛΚΗΣ75
Γεωγραφικός προσδιορισμός
Η Χάλκη είναι ένα νησί του Αιγαίου με επιφάνεια 28,1 τ.χλμ. και ακτογραμμή 34
χιλιομέτρων.Αποτελεί δήμο με πρωτεύουσα τη Χάλκη.
Φυσικοί πόροι
Στο δίκτυο Natura 2000 έχουν ενταχθεί τόσο η Χάλκη όσο και οι νησίδες γύρω της.
Γενικά το έδαφος της Χάλκης είναι ημιορεινό και άγονο. Οι δε ακτές είναι επί το
πλείστον απότομες και βραχώδεις με μικρές παραλίες με άμμο και κροκάλες κυρίως
στο βόρειο και νότιο τμήμα της νήσου.Το δυτικό τμήμα του νησιού καλύπτεται από
φρυγανότοπους, ενώ προς τα ανατολικά υπάρχουν δενδρώδεις εκτάσεις.
Ανθρώπινοι-πολιτιστικοί πόροι
Η Χάλκη, πιθανώς να πήρε το όνομά της από τα ορυχεία επεξεργασίας χαλκού που
υπήρχαν στην αρχαιότητα ή από τη φοινικική λέξη "κάρκι" ή "κάλχι" που σημαίνει
"πορφύρα", το όστρακο που υπήρχε άφθονο στις ακτές του νησιού τότε και το οποίο
εμπορεύονταν οι Φοίνικες. Σύμφωνα με τη μυθολογία, οι Τιτάνες ήταν οι πρώτοι
κάτοικοι Κατοικείται από την προϊστορική εποχή. Οι Πελασγοί έζησαν στο νησί για
πολλά χρόνια, αφήνοντας πίσω τους πολλά χτίσματα. Τους διαδέχθηκαν οι Κάρες,οι
Δωριείς και αργότερα οι Φοίνικες Στους ιστορικούς χρόνους η Χάλκη φέρεται κατά
καιρούς ως υποτελής της Καμείρου, ενώ αναφέρεται ως σύμμαχος των Αθηναίων
στους φορολογικούς καταλόγους της Δηλίου Συμμαχίας. Τον 7ο αιώνα το νησί
κυριεύουν οι Άραβες μέχρι το 825 οπότε και απελευθερώνετε. Οι Βενετοί και
Γενοβέζεοι καταφτάνουν το 1204 και επισκευάζουν την αρχαία ακρόπολη, χτίζοντας
ταυτόχρονα φρούριο στο νησάκι της Αλιμιάς. Το 1523 τη Χάλκη την κυριεύουν οι
Τούρκοι. Παίρνει μέρος στην επανάσταση του 1821. Κυριεύεται από τους Ιταλούς το
1912 και ενσωματώνεται μετά στην Ελλάδα μαζί με τα υπόλοιπα Δωδεκάνησα.
Οι κάτοικοι ασχολούνται με την αλιεία (υπάρχουν και ιχθυοκαλλιέργειες) και με τον
τουρισμό.
Τουριστικές υποδομές-προοπτικές ανάπτυξης
Η ακτοπλοϊκή σύνδεση γίνεται με καραβάκι από τη Σκάλα Καμείρου και από Πειραιά
και τα γύρω νησιά με ferry boats.Έχει περιφερειακό ιατρείο και ελικοδρόμιο. Η
τουριστική ανάπτυξη εδώ μπορεί να βασιστεί σε θαλάσσιο τουρισμό, ιδίως σε σχέση
με την ιστιοπλοΐα (είναι πολύ κοντά σε Ρόδο) αλλά και με την ιδιαίτερη αρχιτεκτονική
του τόπου και το ένδοξο σπογγαλιευτικό παρελθόν του.
75
Πηγή : http://greece365.net/travel/index.php/Athens-tours/Map-of-Greece-greek#.UePUCnLvpn5
Τα κατοικημένα νησιά της Ελλαδας Ψαρρός Απόστολος
Σελίδα 76
3.3.24. Ψέριμος
ΣΧΗΜΑ 3.51. ΧΑΡΤΗΣ ΨΕΡΙΜΟΥ76
Γεωγραφικός προσδιορισμός
Η Ψέριμος είναι ελληνικό νησί του Νοτίου Αιγαίου, του συμπλέγματος Δωδεκανήσου,
με επιφάνεια 14,6 τετραγωνικά χιλιόμετρα. Διοικητικά η νήσος Ψέριμος ανήκει στον
δήμο Καλύμνου.
Φυσικοί πόροι
Το νησί είναι άγονο, ορεινό, με χαμηλή βλάστηση,και αρκετά ελαιόδεντρα ενώ στο
φυσικό περιβάλλον αφθονεί η αυτοφυής εξαιρετικά αρωματική κάππαρη, για την
οποία ήταν φημισμένο από την αρχαιότητα.
Ανθρώπινοι-πολιτιστικοί πόροι
Σήμερα λέγεται και Κάπαρη.Στην αρχαιότητα αναφέρεται Ψήριμος. Aποτέλεσε ήδη
από την Αρχαιότητα έναν από τους δήμους της Oμοπολιτείας Kω και Kαλύμνου.Στα
νεότερα χρόνια, ακολουθώντας τη μοίρα των υπολοίπων νησιών της Δωδεκανήσου,
υποτάσσεται στην Οθωμανική Αυτοκρατορία στις αρχές του 16ου αιώνα. Το 1912
περιέρχεται στα χέρια των Ιταλών, ενώ το 1948 ενσωματώνεται στο Ελληνικό κράτος.
Κύρια ασχολία των κατοίκων της Ψερίμου είναι η κτηνοτροφία, η αλιεία και ο
τουρισμός.
Τουριστικές υποδομές-προοπτικές ανάπτυξης
Ακτοπλοϊκή σύνδεση υπάρχει τόσο με το νησί της Καλύμνου όσο και με την Κω
Υπάρχουν ενοικιαζόμενα δωμάτια και εστιατόρια. Στην Ψέριμο υπάρχει και δημοτική
κατασκήνωση 5 στρεμμάτων.Η τουριστική αξιοποίηση του νησιού μπορεί να γίνει σε
σχέση με θαλάσσιες και οικολογικές δραστηριότητες.
76
Πηγή : http://www.hellogreece.gr/dodecanese/map_kalimnos.html
Τα κατοικημένα νησιά της Ελλαδας Ψαρρός Απόστολος
Σελίδα 77
3.4. ΕΠΤΑΝΗΣΑ
ΣΧΗΜΑ 3.52. ΧΑΡΤΗΣ ΕΠΤΑΝΗΣΩΝ77
α/α Νησί Νομός
1 Αντικύθηρα Αττικής
2 Αντίπαξοι Κέρκυρας
3 Ερεικούσσα Κέρκυρας
4 Ζάκυνθος Ζακύνθου
5 Ιθάκη Κεφαλληνιάς
6 Κάλαμος Λευκάδας
7 Καστός Λευκάδας
8 Κέρκυρας Κέρκυρας
9 Κεφαλλονιά Κεφαλληνιάς
10 Κύθηρα Αττικής
11 Λευκάδα Λευκάδας
12 Μαθράκι Κέρκυρας
13 Μεγανήσι Λευκάδας
14 Οθωνοί Κέρκυρας
15 Παξοί Κέρκυρας
16 Περιστερές Κέρκυρας
17 Σκορπιός Λευκάδας
18 Σταμφάνη Ζακύνθου
ΠΙΝΑΚΑΣ 3.4. ΚΑΤΟΙΚΗΜΕΝΑ ΝΗΣΙΑ ΕΠΤΑΝΗΣΩΝ 77
Πηγή : http://www.hellogreece.gr/eptanisa.html
Τα κατοικημένα νησιά της Ελλαδας Ψαρρός Απόστολος
Σελίδα 78
Τα Επτάνησα είναι νησιωτικό σύμπλεγμα της Ελλάδας κυρίως στο Ιόνιο Πέλαγος.
Ονομάζονται Επτάνησα από τον αριθμό των μεγαλύτερων νησιών του συμπλέγματος.
Τα Επτάνησα ανήκουν διοικητικά στην περιφέρεια των Ιόνιων νησιών, πλην των
Κυθήρων, που ανήκουν διοικητικά στην Περιφέρεια Αττικής. Η περιφέρεια των
Ιόνιων νησιών περιλαμβάνει τους νομούς Ζακύνθου, Κέρκυρας, Κεφαλληνίας και
Λευκάδας. Με τη συνθήκη που υπογράφτηκε στις 17/29 Μαρτίου 1864 ανάμεσα στις
τρεις Δυνάμεις, την Αγγλία, τη Γαλλία και τη Ρωσία, και στο ελληνικό βασίλειο τα
Επτάνησα πέρασαν οριστικά στην ελληνική κυριαρχία στις 21 Μαΐου.Αποτελούνται
από δεκαοκτώ κατοικημένα νησιά σύμφωνα με την απογραφή του 2011.
3.4.1. Αντικύθηρα
ΣΧΗΜΑ 3.53. ΧΑΡΤΗΣ ΑΝΤΙΚΥΘΗΡΩΝ78
Γεωγραφικός προσδιορισμός
Τα Αντικύθηρα είναι ένα νησί των Επτανήσων.Βρίσκεται στο Αιγαίο πέλαγος και έχει
επιφάνεια 20 τ.χλμ. και ακτογραμμή 24 χλμ.Είναι κοινότητα με πρωτεύουσα τον
Ποταμό και διοικητικά ανήκει στο δήμο Κυθήρων και στη νομαρχία Πειραιά.
Φυσικοί πόροι
Το νησί είναι άγονο, με βραχώδεις ακτές και ποώδη βλάστηση. Είναι σημαντικός
βιότοπος για τα πτηνά και αποτελούν κέντρο έρευνας της Ελληνικής Ορνιθολογικής
Εταιρείας.
Ανθρώπινοι-πολιτιστικοί πόροι
Το αρχαίο όνομα του νησιού ήταν Αίγιλα ή Αιγιαλία ή Τσιριγότο (ενετικά Cerigotto).
Είναι όμως γνωστό ότι το νησί είχε ακμάσει περίπου το 300-400 π.Χ. και ότι οι
κάτοικοί του ασχολούνταν κατά καιρούς με την πειρατεία, αφού οι Ρόδιοι
εκστράτευσαν εναντίον του αναφέροντάς τους ως "Αιγιλείς ληστές". Τον 1ο π.Χ.
αιώνα τα Αντικύθηρα φαίνεται να ανήκαν στην κρητική πόλη Φαλάσαρνα, και
καταστράφηκαν μαζί όταν οι Ρωμαίοι το 69 π.Χ. αποφάσισαν να εξοντώσουν όλα τα
πειρατικά, ορμητήρια.Το 1204 τα κατέλαβαν οι Ενετοί και τα διατήρησαν ως το 1800,
μετά πέρασε στους Γάλλους, στους Άγγλους. Τα Αντικύθηρα ενώνονται με την
Ελλάδα μαζί με τα υπόλοιπα Επτάνησα το 1864.Ήταν τόπος εξορίας μετά τον εμφύλιο
πόλεμο. Σημαντικότατο εύρημα, παγκόσμιας σημασίας, είναι ο μηχανισμός των
Αντικυθήρων, πολύπλοκος μηχανισμός για τη ναυσιπλοΐα. Η πλειοψηφία των
σημερινών κατοίκων έφτασαν στα Αντικύθηρα στα τέλη του 18ου και του 19ου αιώνα
από την περιοχή της Κισσάμου και των Σφακίων της Κρήτης και ασχολούνται με
γεωργία και κτηνοτροφία.
78
Πηγή : www.kythira.info
Τα κατοικημένα νησιά της Ελλαδας Ψαρρός Απόστολος
Σελίδα 79
Τουριστικές υποδομές-προοπτικές ανάπτυξης
Το νησί διαθέτει περιφερειακό ιατρείο και ελικοδρόμιο. Το νησί συνδέεται
ακτοπλοϊκά με τον Πειραιά, το Γύθειο, τα Κύθηρα, τη Νεάπολη και το Καστέλλι
Κισσάμου. Η ανάπτυξή του μπορεί να σχετιστεί κυρίως με φυσιολατρικό τουρισμό.
3.4.2. Αντίπαξοι
ΣΧΗΜΑ 3.54. ΧΑΡΤΗΣ ΑΝΤΙΠΑΞΩΝ79
Γεωγραφικός προσδιορισμός
Οι Αντίπαξοι είναι ένα νησί των Επτανήσων.Βρίσκεται στο Ιόνιο πέλαγος και έχει
επιφάνεια 4,1 τ.χλμ.Ανήκει διοικητικά στο δήμο και νομό Κέρκυρας.
Φυσικοί πόροι
Είναι σχετικά επίπεδο νησί χωρίς έντονο ανάγλυφο με το υψηλότερο σημείο τους να
φτάνει τα 118μ. Διαθέτουν εντυπωσιακές παραλίες με γαλαζοπράσινα νερά (λόγω του
ασβεστολιθικού εδάφους) και πλούσια βλάστηση. Το νησί είναι κατάφυτο από χαμηλή
βλάστηση, κυπαρίσσια, κέδρους, σχίνους, μυρτιές, πουρνάρια, πεύκα και κατά τόπους
μεμονωμένες κουκουναριές.Είναι ενταγμένο στο πρόγραμμα NATURA.
Ανθρώπινοι-πολιτιστικοί πόροι
Οι Αντίπαξοι, (ή Αντίπαξος, ή Πρόπαξος*) κατοικήθηκε πολύ πρόσφατα.Λέγεται ότι
οι πρώτοι κάτοικοι του νησιού ήταν Σουλιώτες που ήρθαν μετά την καταστροφή του
τόπου τους.Οι μόνιμοι κάτοικοι ασχολούνται με την αμπελουργία και τον τουρισμό.
Τουριστικές υποδομές-προοπτικές ανάπτυξης
Η επικοινωνία κυρίως με τους Παξούς γίνεται με μικρά σκάφη, ενώ το επισκέπτονται
πλήθος εκδρομικών και ιδιωτικών σκαφών.Μπορεί να αξιοποιηθεί περαιτέρω
τουριστικά καθώς έχει μαγευτικές παραλίες, και είναι ιδανικό για ιστιοπλοΐα.
3.4.3 Ερεικούσσα
ΣΧΗΜΑ 3.55. ΧΑΡΤΗΣ ΕΡΕΙΚΟΥΣΣΑΣ80
79
Πηγή : http://www.hellogreece.gr/ionian/map_paxoi.html 80
Πηγή : http://www.corfu-kerkyra.eu/html/greco/erikoussa.htm
Τα κατοικημένα νησιά της Ελλαδας Ψαρρός Απόστολος
Σελίδα 80
Γεωγραφικός προσδιορισμός
Η Ερεικούσσα είναι ένα νησί των Επτανήσων.Βρίσκεται στο Ιόνιο πέλαγος και έχει
επιφάνεια 3,7 τ.χλμ..Έχει πρωτεύουσα την Ερεικούσσα διοικητικά ανήκει στο δήμο
και νομό Κέρκυρας.
Φυσικοί πόροι
Η εντονότατη χλωρίδα που συναντάται στο νησί της Ερεικούσας συναντάται μόνο στις
ηπειρωτικές περιοχές. Εκτός από τα θαυμάσια και διαυγή πράσινα νερά του Ιονίου, οι
πράσινες αποχρώσεις επικρατούν σε αυτό το νησί και οι παραλίες είναι κατάσπαρτες
με όμορφα κρίνα, λόγω του υψηλού ποσοστού των βροχοπτώσεων και των πλούσιων
πόρων του νερού της περιοχής. Είναι το μεγαλύτερο μέρος του ενταγμένο στο
πρόγραμμα NATURA 2000.
Ανθρώπινοι-πολιτιστικοί πόροι
Όπως και το Μαθράκι κατοικήθηκε μετά τον 18ο αιώνα κυρίως από κατοίκους των
Οθωνών και της Ηπείρου. Στα νησιά αυτά έχουν γίνει μεγάλες ναυμαχίες μεταξύ
Ενετών,Φράγκων και πειρατών προτού καν κατοικηθούν μόνιμα.Κυρία απασχόληση
των σημερινών κατοίκων είναι ο τουρισμός, η αλιεία και η ελαιοπαραγωγή.
Τουριστικές υποδομές-προοπτικές ανάπτυξης
Το νησί διαθέτει περιφερειακό ιατρείο και ελικοδρόμιο. Συνδέεται ακτοπλοϊκά με την
Κέρκυρα και τον Άγιο Στέφανο, και τα άλλα Διαπόντια νησιά. Για την περαιτέρω
τουριστική ανάπτυξη απαιτείται η ύπαρξη κάποιου τρόπου πρόσβασης (αναμένεται να
μπει γραμμή υδροπλάνου) στο εσωτερικό του νησιού καθώς δεν έχει λεωφορείο,
καθώς και μεγαλύτερη τακτικότητα σε ακτοπλοϊκά δρομολόγια. Γενικά μπορεί να
αναπτυχθεί περισσότερο ο ιστιοπλοϊκός,φυσιολατρικός και αλιευτικός τουρισμός
3.4.4. Ζάκυνθος
ΣΧΗΜΑ 3.56. ΧΑΡΤΗΣ ΖΑΚΥΝΘΟΥ81
Γεωγραφικός προσδιορισμός
Η Ζάκυνθος είναι ένα νησί των Επτανήσων.Βρίσκεται στο Ιόνιο πέλαγος και έχει
επιφάνεια 404,6 τ.χλμ. και ακτογραμμή 123 χλμ.Είναι δήμος με πρωτεύουσα τη
Ζάκυνθο και διοικητικά ανήκει στο νομό Ζακύνθου.
Φυσικοί πόροι
Το νησί είναι πλούσιο σε άγρια φύση και πανίδα. Οι έντονες βροχοπτώσεις βοηθούν
το νησί να διατηρεί τη χλωρίδα του και να καλύπτεται από δάση και ελαιώνες, ενώ η
81
Πηγή : http://www.hellogreece.gr/ionian/map_zakinthos.html
Τα κατοικημένα νησιά της Ελλαδας Ψαρρός Απόστολος
Σελίδα 81
φύση με τα χρόνια έχει δημιουργήσει όμορφες παραλίες, απόμερους όρμους και
γαλάζιες σπηλιές.Οι υπό εξαφάνιση χελώνες Καρέτα-Καρέτα είναι άρρηκτα
συνδεδεμένες με τη Ζάκυνθο αφού γεννούν τα αυγά τους στις παραλίες, νότια του
νησιού, γύρω από το κόλπο του Λαγανά. Η Ζάκυνθος αποτελεί τεράστια
περιβαλλοντική σημασία για τις χελώνες, δεδομένου ότι έχουν χάσει πολλές παραλίες
στη Μεσόγειο εξαιτίας της εμπορευματοποίησης. Ένα άλλο είδος που ζει στα νερά της
Ζακύνθου είναι η υπό εξαφάνιση φώκια Μονάχους –Μονάχους. Το εθνικό θαλάσσιο
πάρκο της Ζακύνθου (Ε.Θ.Π.Ζ.) βρίσκεται στο νότιο και μεγαλύτερο μέρος του
νησιού της Ζακύνθου. Το Προεδρικό Διάταγμα για την καθιέρωση του Ε.Θ.Π.Ζ.
υπογράφηκε την 1η Δεκεμβρίου 1999 από τον Πρόεδρο της ελληνικής Δημοκρατίας.
Ανθρώπινοι-πολιτιστικοί πόροι
Αναφέρεται στην αρχαιότητα ως Υλήεσσα δηλαδή δασώδης και ονομάστηκε από τους
Βενετούς «το λουλούδι της Ανατολής». Πήρε το όνομά της από τον πρώτο εποικιστή
της τον Ζάκυνθο γιο του Βασιλιά της Φρυγίας Δάρδανου. Στους Περσικούς πολέμους
η Ζάκυνθος έμεινε ουδέτερη ενώ στον Πελοποννησιακό πόλεμο εμπλέκεται σαν
σύμμαχος των Αθηναίων. Η Ζάκυνθος υποτάχθηκε στους Μακεδόνες του Μεγάλου
Αλεξάνδρου κι αργότερα στους Ρωμαίους. Στη διάρκεια των βυζαντινών χρόνων
λεηλατείται από πειρατές και Βάνδαλους. Μετά καταλαμβάνεται από Νορμανδούς,
Ενετούς, Γάλλους, Ρώσους και Άγγλους έως το 1864 που ενώθηκε με την Ελλάδα .Η
ιστορία του νησιού και η ζωή των κατοίκων είναι συνυφασμένες με τους σεισμούς,
πολλοί εκ των οποίων όπως του 1953 ήταν πολύ καταστροφικοί. Οι κάτοικοί της
ασχολούνται κυρίως με τον τουρισμό αλλά και σε μεγάλο βαθμό με τη γεωργία
(καλλιέργεια της ελιάς, των εσπεριδοειδών και της σταφίδας καθώς και των
ανθοκομικών). Τουριστικές υποδομές-προοπτικές ανάπτυξης
Το νησί διαθέτει νοσοκομείο και ελικοδρόμιο. Συνδέεται ακτοπλοϊκά με την Πάτρα,
την Κυλλήνη και με μικρά καράβια με τα υπόλοιπα Επτάνησα.Έχει διεθνές
αεροδρόμιο και μεγάλη τουριστική κίνηση.Η περαιτέρω ανάπτυξη του νησιού πρέπει
να πραγματοποιηθεί σε σχέση με τον οικολογικό παράγοντα και με γνώμονα την
επέκταση της τουριστικής περιόδου με μορφές εναλλακτικού τουρισμού.
3.4.5. Ιθάκη
ΣΧΗΜΑ 3.57. ΧΑΡΤΗΣ ΙΘΑΚΗΣ82
Γεωγραφικός προσδιορισμός
Η Ιθάκη είναι ένα νησί των Επτανήσων.Βρίσκεται στο Ιόνιο πέλαγος και έχει
επιφάνεια 96 τ.χλμ. και ακτογραμμή 101 χλμ.Είναι δήμος με πρωτεύουσα το Βαθύ και
διοικητικά ανήκει στο νομό Κεφαλληνίας.
82
Πηγή : http://www.hellogreece.gr/ionian/map_ithaca.html
Τα κατοικημένα νησιά της Ελλαδας Ψαρρός Απόστολος
Σελίδα 82
Φυσικοί πόροι
Η Ιθάκη παρουσιάζει πλούσιο διαμελισμό στις ανατολικές ακτές, που χαρακτηρίζονται
από πολλούς κόλπους και ακρωτήρια. Στο νησί δεν υπάρχει εξ ορισμού κάποιο βουνό,
αλλά υπάρχουν ψηλοί λόφοι (800 μέτρα). Χαρακτηριστικό του νησιού είναι τα άγονα
εδάφη του και η λειψυδρία, που εμποδίζουν την ανάπτυξη γεωργίας.
Ανθρώπινοι-πολιτιστικοί πόροι
Το νησί πήρε το όνομά του από τον Ίθακο, πρώτου κατοίκου του νησιού που κατά τη
μυθολογία ήταν γιος του Ποσειδώνα και της Αμφιμέλης. Σύμφωνα με άλλη υπόθεση
το όνομα προέρχεται από τη λέξη Ιθή (=εύθυμος) ή από τη φοινικικής καταγωγής λέξη
Utika (=αποικία) ή από τη λέξη Ιθύς (=απότομος).Το όνομα του νησιού είναι γνωστό
από την αρχαιότητα, καθώς αναφέρεται στην Οδύσσεια. Κατά περιόδους αναφέρεται
και με άλλα ονόματα όπως Νηρικίη,“Κοιλάδα του κουμπάρου”, “Κουμπερέα”,
“Μικρή Κεφαλλονιά”, “Αντικεφαλλονιά”,“Ηθρακή νήσος”, “Θρακόνησος”, “Θιακού”,
“Θακού”, “Τεάκι” και Θιάκι. Κατοικείται από τα νεολιθικά χρόνια, μετά από
Μυκηναίους,Δωριείς.Κατακτάται από Μακεδόνες, Ρωμαίους, και Βυζαντινούς και
δέχεται διαδοχικά επιδρομές από Βανδάλους, Γότθους, Βησιγότθους και Σαρακηνούς.
Μετά καταλαμβάνεται από τους Νορμανδούς, τους Ενετούς και εσχάτως τους
Γάλλους,Ρώσους, Τούρκους και Άγγλους μέχρι το 1864 οπότε ενώνεται με την
Ελλάδα.Σύγχρονα το νησί στηρίζεται οικονομικά κυρίως από τον τουρισμό και την
αλιεία.
Τουριστικές υποδομές-προοπτικές ανάπτυξης
Το νησί διαθέτει περιφερειακό ιατρείο και ελικοδρόμιο.Συνδέεται με την Κεφαλονιά,
τη Λευκάδα, την Πάτρα,τον Αστακό,το Φισκάρδο της Κεφαλονιάς, και τη Βασιλική
της Λευκάδας.Προγραμματίζεται να συνδεθεί με υδροπλάνο με την Πάτρα.Η
ανάπτυξή του μπορεί να σχετιστεί με την όμορφη φύση του και τη μεγάλη
ακτογραμμή του για θαλάσσιο τουρισμό.
3.4.6. Κάλαμος
ΣΧΗΜΑ 3.58. ΧΑΡΤΗΣ ΚΑΛΑΜΟΥ83
Γεωγραφικός προσδιορισμός
Ο Κάλαμος είναι ένα νησί των Επτανήσων.Βρίσκεται στο Ιόνιο πέλαγος και έχει
επιφάνεια 25 τ.χλμ.Είναι κοινότητα με πρωτεύουσα τον Κάλαμο και διοικητικά ανήκει
στο νομό Λευκάδας.
Φυσικοί πόροι
Έχει έδαφος ορεινό, με μια βουνοκορφή (800μ.) να διατρέχει όλο το μήκος του. Οι
ακτές του βραχώδεις και αλίμενες στο μεγαλύτερο μέρος τους, και έχει καλούς
ψαρότοπους.
83
Πηγή : http://www.lastoffertravel.gr/photo/city/main/kalamos.png
Τα κατοικημένα νησιά της Ελλαδας Ψαρρός Απόστολος
Σελίδα 83
Ανθρώπινοι-πολιτιστικοί πόροι
Οι πρώτες ενδείξεις κατοίκησης του νησιού ανάγονται στη Νεολιθική εποχή. Είναι
βέβαιο ότι ο Κάλαμος κατοικούνταν επίσης στη Μυκηναϊκή και στην Κλασική
περίοδο. Μετά κατακτάται από Μακεδόνες, Ρωμαίους, και Βυζαντινούς και δέχεται
διαδοχικά επιδρομές από Βανδάλους, Γότθους, Βησιγότθους και Σαρακηνούς. Μετά
καταλαμβάνεται από τους Νορμανδούς, τους Ενετούς και εσχάτως τους
Γάλλους,Ρώσους,Τούρκους και Άγγλους μέχρι το 1864 οπότε ενώνεται με την
Ελλάδα.Σύγχρονα το νησί στηρίζεται οικονομικά κυρίως από τον τουρισμό και την
αλιεία.
Τουριστικές υποδομές-προοπτικές ανάπτυξης
Το νησί διαθέτει αγροτικό ιατρείο. Η επικοινωνία με την ηπειρωτική χώρα γίνεται με
καΐκια που εκτελούν δρομολόγια από και προς τον Μύτικα στην ακτή της
Αιτωλοακαρνανίας. Η τουριστική ανάπτυξη μπορεί να βασιστεί στον ιστιοπλοϊκό
τουρισμό εφόσον έχει καλό λιμενίσκο και στον τουρισμό φύσης.
3.4.7. Καστός
ΣΧΗΜΑ 3.59. ΧΑΡΤΗΣ ΚΑΣΤΟΥ84
Γεωγραφικός προσδιορισμός
Ο Καστός είναι ένα νησί των Επτανήσων.Βρίσκεται στο Ιόνιο πέλαγος και έχει
επιφάνεια 5,9 τ.χλμ. και ακτογραμμή 117 χλμ. Είναι δήμος με πρωτεύουσα τη
Λευκάδα και διοικητικά ανήκει στο νομό Λευκάδας.
Φυσικοί πόροι
Όμορφο νησάκι με χαμηλούς λόφους και δαντελωτές ακτές, κατάφυτο από ελιές,
απέναντι από τα παράλια της Αιτωλοακαρνανίας. Οι δυτικές ακτές του Καστού είναι
απόκρημνες, σε αντίθεση με τις ανατολικές, όπου υπάρχουν όμορφες παραλίες.
Ανθρώπινοι-πολιτιστικοί πόροι
Στο νησί έχουν αποκαλυφθεί ευρήματα Υστεροελληνιστικών, Ρωμαϊκών και
Πρωτοβυζαντινών Χρόνων,και αποτέλεσε καταφύγιο αγωνιστών και αμάχων πριν και
κατά τη διάρκεια του Αγώνα του 1821.Κατά τα άλλα ακολούθησε τη μοίρα του
Κάλαμου και της Λευκάδας και τελικά ενσωματώθηκε στο ελληνικό κράτος το
1864.Οι κάτοικοι ασχολούνται με την αλιεία και τη γεωργία.
Τουριστικές υποδομές-προοπτικές ανάπτυξης
84
Πηγή : http://el.wikipedia.org/wiki/%CE%91%CF%81%CF%87%CE%B5%CE%AF%CE%BF:
Tilevoides_de.png
Τα κατοικημένα νησιά της Ελλαδας Ψαρρός Απόστολος
Σελίδα 84
Το νησί διαθέτει περιφερειακό ιατρείο. Επικοινωνεί με την ακτή της
Αιτωλοακαρνανίας με καΐκια, από και προς το απέναντι χωριό Μύτικα.Δεν έχει
αναπτυχθεί τουριστικά λόγω δυσκολίας στην πρόσβαση, αλλά έχει προδιαγραφές λόγω
μικρής απόστασης από Μύτικα και Ακαρνανία να αναπτύξει θαλάσσιο τουρισμό.
3.4.8. Κέρκυρα
ΣΧΗΜΑ 3.60. ΧΑΡΤΗΣ ΚΕΡΚΥΡΑΣ85
Γεωγραφικός προσδιορισμός
Η Κέρκυρα είναι το δεύτερο νησί των Επτανήσων. Βρίσκεται στο Ιόνιο πέλαγος και
έχει επιφάνεια 592 τ.χλμ. και ακτογραμμή 217 χλμ.Είναι δήμος με πρωτεύουσα τη
Κέρκυρα η οποία είναι και η πρωτεύουσα του ομώνυμου νομού.
Φυσικοί πόροι
Η Κέρκυρα διαθέτει ένα μοναδικής ομορφιάς φυσικό περιβάλλον. Tο ήπιο κλίμα, το
χαμηλό μέσο υψόμετρο, η μεγάλη σχετική υγρασία, το υψηλό ποσοστό βροχοπτώσεων
βοηθάει στην ανάπτυξη κάθε είδους βλάστησης.Η καλλιέργεια της ελιάς δεσπόζει
μετατρέποντάς τα νησιά του συμπλέγματος σε απέραντους ελαιώνες εν πλώ.
Iστορικές πηγές αναφέρουν την Kέρκυρα ως ένα θηρευτικό παράδεισο. Eλάφια,
αγριογούρουνα, ζαρκάδια και παραλίμνια πουλιά εύρισκαν τροφή και καταφύγιο στα
σκιερά δάση του νησιού. Σημαντικά σημεία συγκέντρωσης άγριας ζωής αποτελούν οι
υγρότοποι της Kέρκυρας οι οποίοι έχουν ενταχθεί όλοι στο NATURA 2000.
Ανθρώπινοι-πολιτιστικοί πόροι
Με το πέρασμα των αιώνων το νησί πήρε πολλά ονόματα μέχρι να αποκτήσει το
σημερινό Κέρκυρα που οφείλεται στην νύμφη Κέρκυρα κόρη του ποταμού Ασωπού. Ο
θεός Ποσειδώνας αγάπησε την κοπέλα, την έφερε στο νησί και του έδωσε το όνομά
της, ενώ από τον ερωτά τους γεννήθηκε ο Φαίακας, μυθικός γενάρχης των Φαιάκων.
Οι ξένοι την αποκαλούν Κορφού (αγγλ Corfu), από τις δύο κορυφές που φαίνονται,
καθώς πλησιάζει ο επισκέπτης στο νησί.Κατοικήθηκε από τη παλαιοολιθική εποχή.
Από την ομηρική εποχή κατοικούσαν οι περίφημοι Φαίακες οι οποίοι μάλλον ήταν
Φοινικικής καταγωγής. Οι πρώτοι Έλληνες άποικοι που εγκαταστάθηκαν είναι από
την Ερέτρια της Εύβοιας. . Κατόπιν εγκαταστάθηκαν οι Κορίνθιοι με αρχηγό τον
Χερσικράτη το 734 π.Χ.Είχε ενεργό ρόλο στον Πελοποννησιακό Πόλεμο, μετά
κατακτήθηκε από τους Μακεδόνες,και τους Ρωμαίους.Στη Βυζαντινή περίοδο
λεηλατήθηκε από πολλές βαρβαρικές φυλές.Κατακτήθηκε από Νορμανδούς και
Ενετούς και λεηλατήθηκε ενδιάμεσα από τους Οθωμανούς και το Μπαρμπαρόσα. Το
85
Πηγή : http://www.hellogreece.gr/ionian/map_kerkyra.html
Τα κατοικημένα νησιά της Ελλαδας Ψαρρός Απόστολος
Σελίδα 85
1797 ως το 1799 η Κέρκυρα πέρασε στα χέρια των Γάλλων, και μετά σε μια ιδιότυπη
Ρωσοτουρκική κατοχή, κάτω από τη διοίκηση των Ρώσων. Το 1807 ως και το 1814
επέστρεψαν οι Γάλλοι του Ναπολέοντα στην Κέρκυρα ως το 1815 που την κατέλαβαν
οι Άγγλοι,οι οποίοι παρέμειναν εκεί ως το 1864, οπότε το νησί ενσωματώθηκε στην
Ελλάδα μαζί με τα άλλα Επτάνησα.Είναι από τα πλέον πυκνοκατοικημένα νησιά της
Μεσογείου με πυκνότητα πληθυσμού 193 κατοίκους ανά τετραγωνικό χιλιόμετρο. Η
πόλη της Κέρκυρας χαρακτηρίζεται από το έντονο Βενετσιάνικο στοιχείο, αλλά και
από πολλές Αγγλικές και Γαλλικές επιρροές.Οι κάτοικοι ασχολούνται κυρίως με τον
τουρισμό και τη γεωργία.
Τουριστικές υποδομές-προοπτικές ανάπτυξης
Το νησί διαθέτει νοσοκομείο. Έχει διεθνές αεροδρόμιο και είναι δημοφιλής διεθνής
προορισμός. Συνδέεται ακτοπλοϊκά με την Ηγουμενίτσα, αρκετά Ιταλικά λιμάνια, τους
Παξούς και τα Διαπόντια νησιά.Είναι βασικός προορισμός στις γραμμές
υδροπλάνων.Η ανάπτυξη του νησιού είναι μεγάλη και ο μόνος τομέας που θα
μπορούσε να αναπτύξει είναι οι μορφές εναλλακτικού τουρισμού για να μειώσει την
εποχικότητα της κίνησής του.
3.4.9. Κεφαλλονιά
ΣΧΗΜΑ 3.61. ΧΑΡΤΗΣ ΚΕΦΑΛΛΟΝΙΑΣ86
Γεωγραφικός προσδιορισμός
Η Κεφαλλονιά είναι το πιο μεγάλο νησί των Επτανήσων και το έκτο στην Ελλάδα.
Βρίσκεται στο Ιόνιο πέλαγος και έχει επιφάνεια 781 τ.χλμ. και ακτογραμμή 254 χλμ.
Είναι δήμος με πρωτεύουσα το Αργοστόλι όπως είναι και του ομώνυμου νομού.
Φυσικοί πόροι
Μεγάλο μέρος της έκτασης του καταλαμβάνει η οροσειρά Αίνος με ψηλές κορυφές
(ψηλότερη ο Μέγας Σωρός 1.628μ) και έχει περιληφθεί στους καταλόγους του
NATURA 2000.Έχει αρκετές πεδιάδες ενώ οι ακτές είναι γενικά βραχώδεις και
απότομες προς το Ιόνιο, ενώ έχουν ηπιότερους σχηματισμούς προς την ανατολική
πλευρά. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζουν τα σπήλαια του νησιού, και η παραλία
Μύρτος στη βορειοδυτική πλευρά του νησιού έχει περιληφθεί στον κατάλογο των
ωραιότερων παραλιών του πλανήτη. Είναι σεισμογενής περιοχή με το πρόσφατο
σεισμό του 1953 να έχει καταστρέψει σχεδόν όλο το νησί.
Ανθρώπινοι-πολιτιστικοί πόροι
Το νησί πήρε το όνομά του από τον μυθικό Κέφαλο, ο οποίος έφτασε στο νησί ως
πρόσφυγας από την Αθήνα ή από το ελληνικό φύλο των Κεφαλλήνων ή
Κεφαλλάνων.Λεγόταν και Δουλίχιον, Σάμος ή Σάμη. Η Κεφαλλονιά κατοικείται 86
Πηγή : http://www.hellogreece.gr/ionian/kefalonia.html
Τα κατοικημένα νησιά της Ελλαδας Ψαρρός Απόστολος
Σελίδα 86
διαρκώς από την παλαιολιθική εποχή. Οι πρώτοι γνωστοί κάτοικοι ήταν Λέλεγες και
μετά εγκαταστάθηκαν για λίγο οι Ταφίοι ή Τηλεβόες. Το νησί κατακτήθηκε από τους
Ρωμαίους και κατά το μεσαίωνα αποτέλεσε τμήμα της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας.
Κατακτήθηκε από τους Νορμανδούς, τους Ενετούς και για λίγα χρόνια από τους
Οθωμανούς. Επανήλθε στην κυριαρχία της Βενετίας μέχρι το 1797, οπότε την
κατέλαβαν οι Γάλλοι, μετά οι Άγγλοι και το 1864 ενώθηκε με την Ελλάδα. Σχετικά
αργά αναπτύχθηκε ο τουρισμός του νησιού καθώς οι Κεφαλλονίτες συνήθως είχαν
έσοδα από την αγροτική παραγωγή και τη ναυτιλία. Τα τελευταία χρόνια η Κεφαλονιά
έχει γνωρίσει μεγάλο ενδιαφέρον από επενδυτές για τη δημιουργία αιολικών πάρκων
Τουριστικές υποδομές-προοπτικές ανάπτυξης
Το νησί διαθέτει περιφερειακό ιατρείο και ελικοδρόμιο. Το νησί συνδέεται
ακτοπλοϊκά με τα γύρω νησιά και με την Πάτρα. Έχει αεροδρόμιο και νοσοκομείο (και
ελικοδρόμιο) και τα τελευταία χρόνια αναπτύχθηκε έντονα τουριστικά. Έχει
εκπληκτικά τοπία και είναι ιδανικό μέρος για φυσιολατρικό τουρισμό.
3.4.10. Κύθηρα
ΣΧΗΜΑ 3.62. ΧΑΡΤΗΣ ΚΥΘΗΡΩΝ87
Γεωγραφικός προσδιορισμός
Τα Κύθηρα είναι ένα νησί των Επτανήσων. Βρίσκεται ανάμεσα σε Ιόνιο,Αιγαίο και
Κρητικό πέλαγος και έχει επιφάνεια 284 τ.χλμ. και ακτογραμμή 87 χλμ.Είναι δήμος
με πρωτεύουσα τη Χώρα και διοικητικά ανήκει στο δήμο Κυθήρων και στη νομαρχία
Πειραιά.
Φυσικοί πόροι
Tο κλίμα του νησιού είναι ήπιο, εύκρατο με μέση ετήσια θερμοκρασία 19 βαθμούς
Kελσίου (από τις υψηλότερες στην Eλλάδα). Στα παράλια το κλίμα είναι ξηρό, ενώ
στο εσωτερικό του υπάρχει αρκετή υγρασία. Oι ακτές, ήπιες και με πολλές
αμμουδερές παραλίες στα ανατολικά γίνονται απόκρημνες στα δυτικά, αλλά ακόμα και
εκεί οι απότομες πλαγιές διακόπτονται από μικρές γραφικές αμμουδιές που είναι
προσβάσιμες μόνο από τη θάλασσα η οποία είναι πλούσια σε ψάρια και προσελκύει
μεγάλο αριθμό ερασιτεχνών και επαγγελματιών ψαράδων. Yπάρχουν και σήμερα
πολλές πηγές επιφανειακών νερών, καταρράκτης και σπήλαια.Παρά το βραχώδες του
εδάφους, τα Kύθηρα καλύπτονται στο μεγαλύτερο μέρος τους από θάμνους. H
χλωρίδα είναι πλούσια και διαθέτει μεγάλη ποικιλία ειδών με αρκετά βότανα, τα οποία
έχουν προκαλέσει το ενδιαφέρον ειδικών ερευνητών.Πολλά τμήματα και ιδίως οι
νησίδες του έχουν ενταχθεί στο NATURA 2000. Είναι ιδιαίτερα σεισμογενής περιοχή
και έχει καταστραφεί πολλές φορές τους τελευταίους αιώνες.Oι κάτοικοι ασχολούνται
με τη γεωργία, τον τουρισμό, την αλιεία και λιγότερο με την κτηνοτροφία.
87
Πηγή : http://www.hellogreece.gr/ionian/map_kythira.html
Τα κατοικημένα νησιά της Ελλαδας Ψαρρός Απόστολος
Σελίδα 87
Ανθρώπινοι-πολιτιστικοί πόροι
Λέγεται και ενετικά Τσιρίγο και στα Αρχαία Κυθέρεια.Το όνομα ίσως προήλθε από το
ρήμα κεύθω και τη σχέση του με τη θεά Αφροδίτη :κεύθω σημαίνει κρύβω τον έρωτα,
ενώ εκείνοι που κάνουν έρωτα στο νησί ανακαλύπτουν το κρυμμένο ερωτικό πάθος.Η
θάλασσα των Κυθήρων είναι η γενέτειρα της θεάς Αφροδίτης κατά το μύθο του
Ησιόδου. Η Γη θέλοντας να τιμωρήσει τον άνδρα της Ουρανό για όσα κακά της είχε
προκαλέσει, κάλεσε τα παιδιά τους και ζήτησε να θανατώσουν τον πατέρα τους. Ο
Κρόνος πήρε από τα σπλάχνα της μητέρας του ένα δρεπάνι και τον θανάτωσε
κόβοντας τα γεννητικά του όργανα. Εκείνα έπεσαν στη θάλασσα των Κυθήρων και
έγιναν μικρά νησάκια (ίσως οι Δραγονάρες). Το αίμα πέφτοντας, άγγιξε τον αφρό της
θάλασσας και μέσα από την ένωση αυτών των δύο στοιχείων γεννήθηκε η Ουράνια
Αφροδίτη, η θεά του Έρωτα. Μέσα σε ένα μεγάλο κοχύλι ταξίδεψε μέχρι την Κύπρο
όπου και έμεινε. Το νησί ήταν πάντοτε το φιλόξενο καταφύγιο των κουρσάρων, των
εποίκων, των ασκητών και των κατατρεγμένων και έχουν περάσει όλοι οι πολιτισμοί
της Μεσογείου.Από τη νεολιθική εποχή και ύστερα τα Κύθηρα κατοικούνται.
Πέρασαν Μινωίτες,Μυκηναίοι,Αθηναίοι,Σπαρτιάτες, Μακεδόνες,Βυζαντινοί, Ρωμαίοι,
Ενετοί, Γάλλοι, Ρώσοι, Τούρκοι και Άγγλοι (και τα κατέστρεψε ο Μπαρμπαρόσα). Το
1864 τα Επτάνησα ενώνονται με την ελεύθερη Ελλάδα.
Τουριστικές υποδομές-προοπτικές ανάπτυξης
Το νησί διαθέτει νοσοκομείο και αεροδρόμιο και ελικοδρόμιο. Το νησί συνδέεται
ακτοπλοϊκά με τον Πειραιά, το Γύθειο, τα Αντικύθηρα, τη Νεάπολη και το Καστέλλι
Κισσάμου.
3.4.11. Λευκάδα
ΣΧΗΜΑ 3.63. ΧΑΡΤΗΣ ΛΕΥΚΑΔΑΣ88
Γεωγραφικός προσδιορισμός
Η Λευκάδα είναι ένα νησί των Επτανήσων.Βρίσκεται στο Ιόνιο πέλαγος και έχει
επιφάνεια 302,5 τ.χλμ. και ακτογραμμή 117 χλμ.Είναι δήμος με πρωτεύουσα τη
Λευκάδα και διοικητικά ανήκει στο νομό Λευκάδας.
Φυσικοί πόροι
Το κλίμα του νησιού είναι μεσογειακό, με κύρια χαρακτηριστικά τη μεγάλη
ηλιοφάνεια, τον ήπιο αλλά βροχερό χειμώνα και το ζεστό καλοκαίρι που είναι
ευχάριστο χάρις στους δροσερούς του ανέμους.Το έδαφος της Λευκάδας είναι κατά το
70% ορεινό. Έχει ψηλά βουνά με ψηλότερη κορυφή στο κέντρο τα Σταυρωτά (1.182
μ.).Διαθέτει, επίσης στενά οροπέδια, εύφορες κοιλάδες και φαράγγια με πλούσια
βλάστηση, ενώ έχει αξιόλογη χλωρίδα που περιλαμβάνει ελιές, κυπαρίσσια, ποικιλία
88
Πηγή : http://www.hellogreece.gr/ionian/leykada.html
Τα κατοικημένα νησιά της Ελλαδας Ψαρρός Απόστολος
Σελίδα 88
πεύκων, μια ειδική ποικιλία δρυός, αρωματικά βότανα και σπάνια λουλούδια. Το νησί
έχει αρκετές πηγές, χείμαρρους που κάποτε είναι ορμητικοί και σχηματίζουν μικρούς
καταρράκτες, και εντυπωσιακά φαράγγια. Οι δύο λιμνοθάλασσες, στο βόρειο τμήμα
του νησιού, αποτελούν σημαντικούς υγροβιότοπους για πολλά είδη
πτηνών. Αποτελείται δε από εντυπωσιακές ακτές, χερσονήσους, ακρωτήρια - με
ξεχωριστό το ακρωτήριο Λευκάτα. Το μεγαλύτερο τμήμα του ανήκει στο NATURA
2000.
Ανθρώπινοι-πολιτιστικοί πόροι
Το όνομά της η Λευκάδα το πήρε απ' το ακρωτήριο Λευκάτα η αλλιώς Κάβος της
Κυράς, που βρίσκεται στο νοτιότερο άκρο του νησιού. Το ακρωτήριο στην αρχαιότητα
ονομαζόταν Λευκάς πέτρα ή Λευκάς άκρα. Ένας μύθος λέει ότι η ποιήτρια Σαπφώ, απ'
τη νήσο Λέσβος, πήδηξε απ' το βράχο του ακρωτηρίου για να απαλλαγεί απ' τον έρωτά
της για τον Φάωνα.Τα πρώτα δείγματα πολιτισμού στο νησί υπάρχουν απ' την
παλαιολιθική εποχή. Συμμετείχε στους περσικούς πολέμους, καθώς και στον
Πελοποννησιακό πόλεμο στο πλευρό των Σπαρτιατών. Ακολούθησε πιστά και το
Μέγα Αλέξανδρο στην τεράστια εκστρατεία του .Κατά την Βυζαντινή περίοδο η
Λευκάδα παρέμεινε στην αφάνεια. Το 1479 οι Οθωμανοί καταλαμβάνουν το νησί και
το 1684 περνά στα χέρια των Ενετών, το 1797 η Γαλλία,το 1798 ο Ρωσοτουρκοι και το
1810 στους Άγγλους. Τέλος, το 1864, η Λευκάδα μαζί με τα άλλα Ιόνια νησιά,
παραχωρείται επίσημα στην Ελλάδα. Ο ιστορικός πορθμός του Δρεπάνου διανοίχθηκε
από τους Κορίνθιους περί τον 7ο π.Χ. αιώνα (τον είχαν ξεκινήσει οι Λέλεγες πρώτα)
Οι βασικές μορφές οικονομίας στο νησί είναι ο τουρισμός, ο οποίος τα τελευταία
χρόνια παρουσιάζει κατακόρυφη άνοδο, ενώ η συχνή ενασχόληση των κατοίκων με τη
γεωργία, την αμπελουργία, την ελαιουργία και την αλιεία απ' τα παλιά χρόνια μέχρι
και σήμερα έχει παίξει πολύ σημαντικό ρόλο στην ανάπτυξη του τόπου.
Τουριστικές υποδομές-προοπτικές ανάπτυξης
Το νησί διαθέτει νοσοκομείο και συνδέεται ακτοπλοϊκά με την Ιθάκη, την Κεφαλονιά
και τις Τηλεβοϊδες νήσους.Διαθέτει υπερσύγχρονη μαρίνα.Έχει ίσως τις ομορφότερες
αμμουδιές στην Ελλάδα και εξαιρετικά τοπία.Έχει ανεπτυγμένο τουρισμό με έμφαση
στα θαλάσσια σπορ και σπορ του βουνού, και έχει προοπτικές να ανέβει περαιτέρω
εφόσον υπάρχει οδική σύνδεση με την ηπειρωτική χώρα.
3.4.12. Μαθράκι
ΣΧΗΜΑ 3.64. ΧΑΡΤΗΣ ΜΑΘΡΑΚΙΟΥ89
89
Πηγή : http://www.corfu-kerkyra.eu/html/greco/mathraki.htm
Τα κατοικημένα νησιά της Ελλαδας Ψαρρός Απόστολος
Σελίδα 89
Γεωγραφικός προσδιορισμός
Το Μαθράκι είναι ένα νησί των Επτανήσων.Βρίσκεται στο Ιόνιο πέλαγος και έχει
επιφάνεια 3,1 τ.χλμ.Έχει πρωτεύουσα τα Μπενάτικα και διοικητικά ανήκει στο δήμο
και νομό Κέρκυρας.
Φυσικοί πόροι
Η βλάστηση στο νησί είναι αρκετά πλούσια και καλύπτεται κυρίως από ελαιόδεντρα.
Είναι ημιορεινό, με ανώτερο υψόμετρο 160μ., βραχώδεις ακτές αλλά και μεγάλες
παραλίες. Έχει πολύ καλά διατηρημένα μονοπάτια. Είναι ενταγμένο στο πρόγραμμα
NATURA 2000.
Ανθρώπινοι-πολιτιστικοί πόροι
Μια λαϊκή ερμηνεία για την ονομασία του νησιού αναφέρει ότι πριν από πολλά χρόνια
το Μαθράκι είχε καεί και απ' τα «αθράκια» (κάρβουνα) το ονόμασαν έτσι. Κατά την
αρχαιότητα ονομαζόταν Μαλθάκη. Πρώτες μαρτυρίες για παρουσία κατοίκων
ξεκινούν από τη μεσαιωνική εποχή, όμως δεν αναφέρονται μόνιμοι κάτοικοι μέχρι τον
17ο αι. όπου παρουσιάζονται τα πρώτα δείγματα πληθυσμού στο νησί Οθωνοί και
μεταπήδησαν αργότερα και στα άλλα δυο νησιά (Ερείκουσσα-Μαθράκι). Το 1864,
μαζί με την Κέρκυρα, ενώνεται με την Ελλάδα.
Κυρία απασχόληση των σημερινών κατοίκων είναι ο τουρισμός, η αλιεία και η
ελαιοπαραγωγή.
Τουριστικές υποδομές-προοπτικές ανάπτυξης
Το νησί διαθέτει περιφερειακό ιατρείο Το νησί συνδέεται ακτοπλοϊκά με την Κέρκυρα
και τον Άγιο Στέφανο, και τα άλλα Διαπόντια νησιά. Η συνολική τουριστική υποδομή
του Μαθρακίου ανέρχεται σε περίπου 30 δωμάτια και 2 ταβέρνες, εκ των οποίων αυτή
που είναι στο λιμάνι λειτουργεί και σαν υποτυπώδες μπακάλικο. Για την περαιτέρω
τουριστική ανάπτυξη απαιτείται η ύπαρξη κάποιου τρόπου πρόσβασης στο εσωτερικό
του νησιού καθώς δεν έχει λεωφορείο, καθώς και μεγαλύτερη τακτικότητα σε
ακτοπλοϊκά δρομολόγια. Γενικά μπορεί να αναπτυχθεί περισσότερο ο
ιστιοπλοϊκός,φυσιολατρικός και αλιευτικός τουρισμός
3.4.13. Μεγανήσι
ΣΧΗΜΑ 3.65. ΧΑΡΤΗΣ ΜΕΓΑΝΗΣΙΟΥ90
Γεωγραφικός προσδιορισμός
Το Μεγανήσι είναι ένα νησί των Επτανήσων.Βρίσκεται στο Ιόνιο πέλαγος και έχει
επιφάνεια 22,4 τ.χλμ. και ακτογραμμή 40 χλμ. Είναι Δήμος με πρωτεύουσα το
Κατωμέρι και διοικητικά ανήκει στο νομό Λευκάδας.
90
Πηγή : http://mentismeganisi.wordpress.com
Τα κατοικημένα νησιά της Ελλαδας Ψαρρός Απόστολος
Σελίδα 90
Φυσικοί πόροι
Είναι κατάφυτο με ελιές και πεύκα που φτάνουν ως την άκρη της θάλασσας. Επίσης
διαθέτει αρκετούς όρμους όπου βρίσκουν καταφύγιο τα σκάφη που πλέουν στο Ιόνιο
καθώς και θαλάσσιες σπηλιές. Η πιο ονομαστή είναι η Σπηλιά του Παπανικολή.
Πρόκειται για μια θαλάσσια σπηλιά στο νοτιοδυτικό άκρο του νησιού με βάθος γύρω
στα τριάντα μέτρα και αμμουδιά στο εσωτερικό της.
Ανθρώπινοι-πολιτιστικοί πόροι
Στην αρχαιότητα ονομαζόταν Τάφος ή Ταφιάς και ανήκε στους λεγόμενους Ταφίους
Νήσους. Κατά την εποχή του χαλκού αποτελούσε κέντρο του πειρατικού λαού των
Τηλεβόων. Οι συχνές επιδρομές των ανεξέλεγκτων πειρατών μέσα στους αιώνες
σχεδόν ερημώνουν το νησί, που κατοικείται περιστασιακά από μικροϊδιοκτήτες γης
και τους ιερείς της μονής του Αγίου Ιωάννη. Κατά την Ενετοκρατία εμφανίζονται τα
πρώτα μορφώματα χωριών και οργανωμένης κοινωνίας, αγροτικής και κτηνοτροφικής
ενασχόλησης. Γενικά το Μεγανήσι ακολούθησε την ιστορική πορεία της Λευκάδας
μέχρι τις μέρες μας. Εντάχθηκε στο Ελληνικό κράτος το 1864. Η ναυτιλία ήταν ο
βασικός τομέας ενασχόλησης των κατοίκων αλλά τα τελευταία χρόνια ο τουρισμός τον
έχει υπερκεράσει.
Τουριστικές υποδομές-προοπτικές ανάπτυξης
Το νησί διαθέτει περιφερειακό ιατρείο.Συνδέεται ακτοπλοϊκά με το Νυδρί. Είναι
ιδανικός προορισμός για ιστιοπλοΐα και θαλάσσιο τουρισμό.Περιλαμβάνει πολλά
νησιά και νησίδες σε πολύ κοντινή απόσταση.Έχει μεγάλες προοπτικές εξέλιξης αρκεί
να γίνει πιο εύκολη η πρόσβαση σε αυτό με ακτοπλοϊκή γραμμή.
3.4.14. Οθωνοί
ΣΧΗΜΑ 3.66. ΧΑΡΤΗΣ ΟΘΩΝΩΝ91
Γεωγραφικός προσδιορισμός
Οι Οθωνοί είναι ένα νησί των Επτανήσων.Βρίσκεται στο Ιόνιο πέλαγος και έχει
επιφάνεια 10,8 τ.χλμ. και ακτογραμμή 30χλμ..Έχει πρωτεύουσα τον Άμμο και
διοικητικά ανήκει στο δήμο και νομό Κέρκυρας.
Φυσικοί πόροι
Η βλάστηση στο νησί είναι αρκετά πλούσια και καλύπτεται κυρίως από ελαιόδεντρα.
Είναι κυρίως ορεινό, με ανώτερο υψόμετρο 400μ., βραχώδεις ακτές αλλά και μικρές
διάσπαρτες παραλίες. Χαρακτηριστική είναι λόγω του επικλινούς του τοπίου η
περίτεχνη κλιμακωτή κατασκευή τοιχίων "Γρέμπες" που διευκόλυναν την καλλιέργεια.
Στα δυτικά υπάρχει μεγάλο σπήλαιο γνωστό σαν "Σπηλιά της Καλυψώς". Είναι
μεταναστευτικός σταθμός για τα πουλιά από την Αφρική και έχουν παρατηρηθεί όλα
τα είδη θαλασσίων θηλαστικών και καρχαριών της μεσογείου. Το μισό νησί είναι
ενταγμένο στο πρόγραμμα NATURA.
91
Πηγή : http://www.corfu-kerkyra.eu/html/greco/othomoi.htm
Τα κατοικημένα νησιά της Ελλαδας Ψαρρός Απόστολος
Σελίδα 91
Ανθρώπινοι-πολιτιστικοί πόροι
Σύμφωνα με τη μυθολογία, κατά την αρχαιότητα ήταν το νησί Ωγυγία, της νύμφης
Καλυψούς, κόρης του Άτλαντα η οποία ζούσε σε μία μεγάλη σπηλιά.Ο Οδυσσέας την
ερωτεύθηκε και έμεινε αιχμάλωτος εκεί για επτά χρόνια. Στην αρχαία εποχή
ακλούθησε τη μοίρα της Κέρκυρας. Στην αρχή της 2ης χιλιετίας, το νησί κατέκτησαν
εναλλακτικά οι Φράγκοι και οι Ενετοί, ενώ δεχόταν συχνά επιθέσεις από τους πειρατές
της Μπαρμπαριάς και των Αλτζερίνων. Το 1815, οι Άγγλοι κατακτούν τους Οθωνούς
και το 1864 ενώνονται με την Ελλάδα.
Κυρία απασχόληση των σημερινών κατοίκων είναι ο τουρισμός, η αλιεία και η
ελαιοπαραγωγή. Παλαιότερα υπήρξε σημαντική η καλλιέργεια αμπελιών, η
μελισσοκομεία και η κτηνοτροφία που έχουν μειωθεί σημαντικά σήμερα.
Τουριστικές υποδομές-προοπτικές ανάπτυξης
Το νησί διαθέτει περιφερειακό ιατρείο και ελικοδρόμιο. Το νησί συνδέεται
ακτοπλοϊκά με την Κέρκυρα και τον Άγιο Στέφανο, και τα άλλα Διαπόντια νησιά. Για
την περαιτέρω τουριστική ανάπτυξη απαιτείται η ύπαρξη κάποιου τρόπου πρόσβασης
στο εσωτερικό του νησιού καθώς δεν έχει λεωφορείο, καθώς και μεγαλύτερη
τακτικότητα σε ακτοπλοϊκά δρομολόγια. Το νέο λιμάνι στην τοποθεσία Αυλάκια, με
αλιευτικό καταφύγιο,έχει δυνατότητα ελλιμενισμού αρκετών ιστιοφόρων και μικρών
ιδιωτικών σκαφών. Γενικά μπορεί να αναπτυχθεί περισσότερο ο
ιστιοπλοϊκός,φυσιολατρικός και αλιευτικός τουρισμός
3.4.15. Παξοί
ΣΧΗΜΑ 3.67. ΧΑΡΤΗΣ ΠΑΞΩΝ92
Γεωγραφικός προσδιορισμός
Οι Παξοί είναι ένα νησί των Επτανήσων.Βρίσκεται στο Ιόνιο πέλαγος και έχει
επιφάνεια 25,3 τ.χλμ. και ακτογραμμή 21 χλμ.Είναι δήμος με πρωτεύουσα τον Γάϊο
και διοικητικά ανήκει στο νομό Κέρκυρας.
Φυσικοί πόροι
Το νησί χαρακτηρίζεται από τη πυκνή του βλάστηση και τους απέραντους ελαιώνες.
Έχει πολλά σπήλαια και θειούχες πηγές. Στους Παξούς παράγεται το καλό λάδι και
κρασί Το ελαιόλαδο που παράγεται είναι πολύ υψηλής ποιότητας και χρησιμοποιείται
και στην παραγωγή σαπουνιού και σαμπουάν. Είναι ενταγμένο στο πρόγραμμα
NATURA 2000.
Ανθρώπινοι-πολιτιστικοί πόροι
Το όνομα το πήρε πιθανόν από τη Φοινικική λέξη "πακς", που σημαίνει γεωμετρικό
"τραπέζιο", δηλαδή νησί με τραπεζοειδές σχήμα.Άλλη εκδοχή λέει για σύνθεση της
92
Πηγή : http://www.hellogreece.gr/ionian/map_paxoi.html
Τα κατοικημένα νησιά της Ελλαδας Ψαρρός Απόστολος
Σελίδα 92
λέξης Παξ = πλάκα και αε ή αι = νησί, μας δίνουν το όνομα του νησιού των πλακών
(εξήγαγε κάποτε). Ίσως δε προέρχεται το όνομα των νησιών από το επίθετο πακτός
(δωρικός τύπος του πηκτός). Σύμφωνα με την ελληνική μυθολογία δημιουργήθηκαν
όταν ο Ποσειδώνας κτύπησε με την τρίαινά του την Κέρκυρα αποκόβοντας από τον
κορμό της ένα κομμάτι και σχηματίζοντας έτσι το νησί που στέγασε τον έρωτά του με
την Αμφιτρίτη. Η πορεία του νησιού μέσα στην Ιστορία υπήρξε παράλληλη με εκείνη
της Κέρκυρας. Κυριεύτηκε από τους Ενετούς το 1386, καταστράφηκε από το
Μπαρμπαρόσα και τους Οθωμανούς το 16ο αιώνα, μετά πέρασε στην κυριαρχία των
Γάλλων και τους Ρώσων στα τέλη του 18ου
αιώνα και στους Άγγλους μετά, και
ενώθηκε με την Ελλάδα το 1864.
Οι κάτοικοι των Παξών ασχολούνται με τον τουρισμό, την αλιεία και την παραγωγή
ελαιόλαδου και κρασιού.
Τουριστικές υποδομές-προοπτικές ανάπτυξης
Το νησί διαθέτει περιφερειακό ιατρείο και ελικοδρόμιο. Το νησί συνδέεται
ακτοπλοϊκά με την Ιταλία, την Κέρκυρα, την Ηγουμενίτσα και με μικρά σκάφη από
την Πάργα τους θερινούς μήνες. Είναι ιδανικός προορισμός για ιστιοπλοϊκό τουρισμό
και τουρισμό φύσης και ένα δημοφιλέστατος προορισμός διεθνώς.
3.4.16. Περιστερές
ΣΧΗΜΑ 3.68. ΕΙΚΟΝΑ ΠΕΡΙΣΤΕΡΩΝ93
Γεωγραφικός προσδιορισμός
Οι Περιστερές είναι μια βραχονησίδα που βρίσκεται στην Κέρκυρα, και είναι το
τελευταίο όριο των θαλασσίων Ελληνικών συνόρων με την Αλβανία. Ονομάζεται και
Καπαρέλι ή Τινιόζο και σηματοδοτεί το στενό επικίνδυνο πέρασμα μεταξύ Κέρκυρας
και Αλβανίας.
Φυσικοί πόροι
Πάνω του βρίσκονται μερικοί θάμνοι και δέντρα, ενώ το υπόλοιπο είναι βραχώδες.
Ανθρώπινοι-πολιτιστικοί πόροι
Το ιστορικό νησάκι Περιστερές λεγόταν Αρχαία Πυθαία και πάνω του υπάρχει ένας
φάρος, με όνομα Τινιόζο, ο οποίος κατασκευάστηκε από τους Άγγλους το 1823 και
λειτούργησε για πρώτη φορά το 1828.
Τουριστικές υποδομές-προοπτικές ανάπτυξης
Η πρόσβαση γίνεται με σκάφος από το Κασσιόπι της Κέρκυρας.Προφανώς η έννοια
τουριστική εκμετάλλευση έγκειται μόνο στην διαμονή, υπό συνθήκες, στο φάρο του
νησιού που είναι αυτόματος (με μορφή ενοικίασης αφού όλοι οι φάροι ανήκουν στο
Πολεμικό Ναυτικό).
93
Πηγή : http://www.faroi.com/gr/peristeres_gr.htm
Τα κατοικημένα νησιά της Ελλαδας Ψαρρός Απόστολος
Σελίδα 93
3.4.17. Σκορπιός
ΣΧΗΜΑ 3.69. ΧΑΡΤΗΣ ΣΚΟΡΠΙΟΥ94
Γεωγραφικός προσδιορισμός
Ο Σκορπιός είναι νησίδα της Λευκάδας Ανήκει στο σύμπλεγμα των Τηλεβοΐδων
νήσων Βρίσκεται στο Ιόνιο πέλαγος και έχει επιφάνεια 0,88 τ.χλμ. Διοικητικά ανήκει
στο δήμο Μεγανησίου και το νομό Λευκάδας.
Φυσικοί πόροι
Το νησί είναι καταπράσινο, εμπλουτισμένο και με ξένα είδη βλάστησης που
φυτεύτηκαν από τους πρόσφατους ιδιοκτήτες του.
Ανθρώπινοι-πολιτιστικοί πόροι
To 1963 πωλήθηκε στον Έλληνα εφοπλιστή Αριστοτέλη Ωνάση. Στη νησίδα αυτή,
όπου υφίστανται σήμερα λίγα οικήματα, βρίσκονται οι τάφοι του Αριστοτέλη Ωνάση,
του γιου του Αλέξανδρου και της κόρης του Χριστίνα. Ο νέος του ιδιοκτήτης του από
το 2103 είναι ο Ρώσος Ντμίτρι Ριμπολόβλεφ.
Τουριστικές υποδομές-προοπτικές ανάπτυξης
Το νησί διαθέτει εξαιρετικό λιμένα και ελικοδρόμιο.Διατίθενται 2 παραλίες από τον
ιδιοκτήτη για να δένουν τα τουριστικά καραβάκια που φέρνουν τους ημερήσιους
επισκέπτες του νησιού.
3.4.18. Σταμφάνη
ΣΧΗΜΑ 3.70. ΧΑΡΤΗΣ ΣΤΑΜΦΑΝΗΣ95
94
Πηγή : http://el.wikipedia.org/wiki/%CE%A3%CE%BA%CE%BF%CF%81%CF%80% CE%B9
%CF%8C%CF%82_%CE%9B%CE%B5%CF%85%CE%BA%CE%AC%CE%B4%CE%B1%CF%82 95
Πηγή : http:// www.greek-visiting.com
Τα κατοικημένα νησιά της Ελλαδας Ψαρρός Απόστολος
Σελίδα 94
Γεωγραφικός προσδιορισμός
Η Σταμφάνη είναι το μεγαλύτερο και το νοτιότερο νησί των Στροφάδων.Βρίσκεται
στο Ιόνιο πέλαγος και έχει επιφάνεια 2,5 τ.χλμ..Είναι κοινότητα με πρωτεύουσα τον
Ποταμό και διοικητικά ανήκει στο δήμο Ζακύνθου και στη νομαρχία Πειραιά.
Φυσικοί πόροι
Είναι ένα σχετικά επίπεδο και αρκετά εύφορο νησί. Έχει πλούσια βλάστηση και είναι
πέρασμα για πάνω από χίλια είδη αποδημητικών πουλιών και τόπος προστασίας της
θαλάσσιας χελώνας του είδους Καρέτα-καρέτα. - για αυτό το λόγο οι Στροφάδες είναι
μέρος του Θαλάσσιου πάρκου Ζακύνθου.
Ανθρώπινοι-πολιτιστικοί πόροι
Σύμφωνα με την ελληνική μυθολογία όταν η Άρπυια Ωκυθόη κυνηγούσε τους γιους
τους Βορέα, Ζήτη και Κάλαϊ φτάνοντας πάνω από τα νησιά άλλαξαν κατεύθυνση
γυρίζοντας πίσω για να συναντήσουν τους Αργοναύτες. Έτσι τα νησιά ονομάστηκαν
Στροφάδες. Στη Σταμφάνη ξεχωρίζει το κτίσμα της μονής του Σωτήρος, γνωστή και
ως Καστρομονάστηρο από το μεγάλο τείχος της ύψους 25 μ. Χτίστηκε τον 13ο αιώνα
και σ' αυτή βρίσκεται ο τάφος του Αγίου Διονυσίου.Υπάρχει και παραδοσιακός
πετρόχτιστος φάρος. Οι μόνος κάτοικος του νησιού είναι καλόγερος της Μονής.
Τουριστικές υποδομές-προοπτικές ανάπτυξης
Το νησί δε διαθέτει ιατρείο Μοναδικός τρόπος πρόσβασης είναι το ιδιωτικό σκάφος.
Το λιμανάκι δεν εξυπηρετεί σε καμία περίπτωση μεγάλα πλοία.Τουριστική αξιοποίηση
θα μπορούσε να υπάρξει με τακτική τουριστική γραμμή, αφού όμως επισκευαστούν οι
τουριστικές υποδομές του νησιού (λιμάνι, συντήρηση αξιοθέατων κλπ)
Τα κατοικημένα νησιά της Ελλαδας Ψαρρός Απόστολος
Σελίδα 95
3.5. ΕΥΒΟΙΑ-ΣΠΟΡΑΔΕΣ
ΣΧΗΜΑ 3.71. ΧΑΡΤΗΣ ΕΥΒΟΙΑΣ-ΣΠΟΡΑΔΩΝ96
α/α Νησί Νομός
1 Αλόννησος Μαγνησίας
2 Εύβοια Εύβοιας
3 Κυρά Παναγιά Μαγνησίας
4 Περιστέρα Μαγνησίας
5 Πιπέρι Μαγνησίας
6 Σκιάθος Μαγνησίας
7 Σκόπελος Μαγνησίας
8 Σκύρος Εύβοιας
9 Τραγονήσιον Εύβοιας
ΠΙΝΑΚΑΣ 3.5. ΚΑΤΟΙΚΗΜΕΝΑ ΝΗΣΙΑ ΕΥΒΟΙΑΣ-ΣΠΟΡΑΔΩΝ
Ο πορθμός του Ευρίπου χωρίζει την Εύβοια, το δεύτερο μεγαλύτερο ελληνικό νησί,
από την ηπειρωτική χώρα με ένα χώρισμα 25 μόλις μέτρων.Γύρω από την Εύβοια
υπάρχουν πολλά νησιά στα οποία θα αναφερθούμε: οι πανέμορφες (Βόρειες) Σποράδες
και οι Πεταλιοί στο νότο.
3.5.1. Αλόννησος
ΣΧΗΜΑ 3.72. ΧΑΡΤΗΣ ΑΛΟΝΝΗΣΟΥ97
96
Πηγή : www.elenastudios-alonissos.com 97
Πηγή : http://www.hellogreece.gr/sporades/map_alonisos.html
Τα κατοικημένα νησιά της Ελλαδας Ψαρρός Απόστολος
Σελίδα 96
Γεωγραφικός προσδιορισμός
Η Αλόννησος βρίσκεται στο Αιγαίο Πέλαγος και ανήκει στις Σποράδες. Το μήκος των
ακτών της φτάνει τα 64 χλμ. και η επιφάνεια του εδάφους είναι 64 τ. χλμ. Είναι δήμος
με πρωτεύουσα τη Χώρα.Διοικητικά υπάγεται στο νομό Μαγνησίας και στην
περιφέρεια Θεσσαλίας.
Φυσικοί πόροι
Έχει πευκόφυτες περιοχές στο νότιο μέρος της με περιπατητικά μονοπάτια και
πανέμορφα τοπία, αλλά και παραλίες με κρυστάλλινα νερά. Έχει και μεγάλα πεδινά
τμήματα.Το 1992 ιδρύθηκε το Εθνικό Θαλάσσιο Πάρκο Αλοννήσου - Βόρειων
Σποράδων για την προστασία της φώκιας Μονάχους-Μονάχους (monachus-monachus)
ενός από τα πιο σπάνια θηλαστικά της Μεσογείου. Το Θαλάσσιο πάρκο είναι ένας
μοναδικός βιότοπος που εκτός από την προστασία ασχολείται και με την έρευνα και
την περίθαλψη της Μεσογειακής φώκιας και άλλων ειδών.
Ανθρώπινοι-πολιτιστικοί πόροι
Το όνομα Αλόννησος δόθηκε επί Όθωνα, το 1838, με πρόταση του τότε Υπουργείου
Εσωτερικών σε αντικατάσταση του προηγουμένου ονόματος Λιαδρόμια ή
Ηλιοδρόμια, όπως αναφέρεται στη Διοικητική διαίρεση της Ελλάδας του 1828. Κατά
τους αρχαίους Έλληνες λέγονταν "Ίκος" ενώ Αλόννησος λεγόταν η Κερά
Παναγιά.Κατοικείται από τα προϊστορικά χρόνια δεν είχε σημαντική παρουσία στα
κλασσικά χρόνια, την κατέλαβαν οι Μακεδόνες,οι Ρωμαίοι, οι Βυζαντινοί, οι Ενετοί,
οι Οθωμανοί και εντάχθηκε στο νέο ελληνικό κράτος το 1830.ΟΙ κάτοικοι
ασχολούνται κυρίως με την αλιεία και τη γεωργία και εσχάτως με τον (οικολογικό)
τουρισμό.
Τουριστικές υποδομές-προοπτικές ανάπτυξης
Συνδέεται ακτοπλοϊκά με τις υπόλοιπες Σποράδες και με τον Άγιο Κωνσταντίνο και το
Βόλο με ferry boats και ιπτάμενα δελφίνια.Έχει ιατρείο και ελικοδρόμιο.
Αναπτύσσεται συνεχώς τουριστικά με βάση την οικολογία αλλά και για το γεγονός ότι
έχει όμορφη ενδοχώρα και παραλίες.
3.5.2. Εύβοια
ΣΧΗΜΑ 3.73. ΧΑΡΤΗΣ ΕΥΒΟΙΑΣ98
Γεωγραφικός προσδιορισμός
Η Εύβοια είναι το δεύτερο μεγαλύτερο νησί της Ελλάδας και βρίσκεται στο Αιγαίο
Πέλαγος. Το μήκος των ακτών της φτάνει τα 6880 χλμ. και η επιφάνεια του εδάφους
είναι 3.654 τ. χλμ. Έχει πρωτεύουσα τη Χαλκίδα και διοικητικά υπάγεται στο νομό
Ευβοίας και στην περιφέρεια Στερεάς Ελλάδας.
98
Πηγή : http://www.hellogreece.gr/sterea/evia.html
Τα κατοικημένα νησιά της Ελλαδας Ψαρρός Απόστολος
Σελίδα 97
Φυσικοί πόροι
Γενικά το κλίμα της είναι εύκρατο και υγιεινό που συντελεί στην άφθονη βλάστηση
και στη φυσική της ομορφιά. Δυστυχώς έχει καεί πάρα πολλές φορές από πυρκαϊές τα
τελευταία χρόνια.Έχει ψηλά βουνά (Δίρφυς,Όχη) φαράγγια, και πολλά δάση
(σημαντικό το απολιθωμένο δάσος της Κερασιάς).Έχει εύφορο έδαφος και πολλές
καλλιέργειες κυρίως από ελαιώνες.Έχει όμορφες παραλίες ιδίως νοτιοανατολικά και
πολλά μέρη της είναι προστατευόμενα από το δίκτυο NATURA 2000.
Ανθρώπινοι-πολιτιστικοί πόροι
Την εποχή του χαλκού η Εύβοια κατοικούταν από το αρχαιοελληνικό φύλο των
Αβάντων.Κατόπιν εκτοπίστηκαν από τους Ίωνες και εγκαταστάθηκαν και Δρύοπες
προερχόμενοι από την περιοχή που αποτέλεσε τα μετέπειτα χρόνια τη Δωρίδα. Οι
πόλεις της Εύβοιας κατά τον 8ο αιώνα π.Χ. είχαν εξελιχθεί σε μεγάλες εμπορικές
δυνάμεις της περιοχής και άρχισαν να δημιουργούν αποικίες, αρχικά στη Χαλκιδική
και στη συνέχεια στην Κάτω Ιταλία, στην οποία ίδρυσαν τις πρώτες ελληνικές
αποικίες. Πρώτη αποικία των Ευβοέων στην Ιταλία ήταν οι Πιθηκούσσες σε ένα νησί
ανοικτά της Νάπολης.Το 490 π.Χ. μάλιστα ο Περσικός στόλος κατέστρεψε την
Ερέτρια, και κατόπιν η Εύβοια ήταν κάτω από τον έλεγχο των Αθηναίων, με τους
οποίους συμμάχησε κατά τον Πελοποννησιακό πόλεμο. Στα μέσα του 4ου αιώνα, μετά
την μάχη της Χαιρώνειας, οι Ευνοείς πέρασαν στον έλεγχο των Μακεδόνων, όπου
παρέμειναν μέχρι την Ρωμαϊκή κατάκτηση της Ελλάδας το 146 π.Χ.Η περιοχή της
Εύβοιας κατά τη Ρωμαϊκή και τη Μεσαιωνική περίοδο βρισκόταν σε παρακμή μέχρι
την περίοδο της Φραγκοκρατίας. Την περίοδο αυτή ή Εύβοια δόθηκε ως τιμάριο στον
Φλαμανδό ιππότη Jacques d’ Avesnes, ενώ στη συνέχεια πέρασε στους Βενετούς, που
κράτησαν το νησί μέχρι το 1470. Τη χρονιά αυτή η Εύβοια κατακτήθηκε από τους
Οθωμανούς και εντάχθηκε άμεσα στο ελληνικό κράτος μετά την επανάσταση του
1821.Οι κάτοικοί της ασχολούνται με γεωργία,κτηνοτροφία,αλιεία,εμπόριο και
εσχάτως, ιδίως στο νότο, με τον τουρισμό.
Τουριστικές υποδομές-προοπτικές ανάπτυξης
Η νότια Εύβοια συνδέεται ακτοπλοϊκά με τη Ραφήνα και την Αγία Μαρίνα και η
βόρεια με την Αρκίτσα.Έχει δύο γέφυρες στη Χαλκίδα για την οδική πρόσβαση στο
νησί.Διαθέτει νοσοκομείο και πολλά περιφερειακά ιατρεία, και ελικοδρόμιο
βέβαια.Δεν έχει αναπτυχθεί πολύ τουριστικά, ίσως λόγω του ότι είναι αύταρκες
αγροτικό νησί και είναι κοντά στην Αθήνα.Πάντως διαθέτει την υποδομή (φυσική
κυρίως) για όλα τα είδη του τουρισμού (θρησκευτικού,φυσιολατρικού ακόμα και
χειμερινού).
3.5.3. Κυρά Παναγιά
ΣΧΗΜΑ 3.74. ΧΑΡΤΗΣ ΚΥΡΑ ΠΑΝΑΓΙΑΣ99
99
Πηγή : http://el.wikipedia.org/wiki/%CE%9A%CF%85%CF%81%CE%AC_%CE%A0%
CE%B1%CE%BD%CE%B1%CE%B3%CE%B9%CE%AC_%CE%91%CE%BB%CE%BF%
CE%BD%CE%BD%CE%AE%CF%83%CE%BF%CF%85
Τα κατοικημένα νησιά της Ελλαδας Ψαρρός Απόστολος
Σελίδα 98
Γεωγραφικός προσδιορισμός
Η Κερά Παναγιά βρίσκεται στο Αιγαίο Πέλαγος και ανήκει στις Σποράδες. Το μήκος
των ακτών της φτάνει τα 25 τ.χλμ. Διοικητικά υπάγεται στο δήμο Αλοννήσου, νομό
Μαγνησίας και στην περιφέρεια Θεσσαλίας.
Φυσικοί πόροι
Το νησί βρίσκεται στο θαλάσσιο πάρκο Αλοννήσου και είναι ένα από τα καταφύγια
της μεσογειακής φώκιας. Tο νησί αν και βραχώδες διατηρεί ακόμα πολλές επιχώσεις
στο εσωτερικό του, όπου υπάρχει πλούσια βλάστηση. Eκτός από ένα εκτεταμένο
δάσος με πεύκα, στην Kυρά - Παναγιά ευδοκιμούν τα πουρνάρια, οι αγριελιές, τα
ρείκια, οι κουμαριές, τα σφενδάμια και τα λιόδεντρα (υψηλότερο σημείο του νησιού
είναι 299μ).
Ανθρώπινοι-πολιτιστικοί πόροι
Λέγεται και Πελαγονήσι (και στα αρχαία χρόνια Αλόννησος). H Kυρά Παναγιά - μαζί
με τα Γιούρα και το Πιπέρι - αποτελούσαν λημέρια των πειρατών ακόμα και μετά την
απελευθέρωση και δεν είναι τυχαίο που περιγράφονται στα έγγραφα του καιρού
εκείνου ως “Kλεπτοφωλεαί” ή “Δαιμονονήσοι”.Το νησί είναι ιδιοκτησία της μονής
Μεγίστης Λαύρας του Αγίου Όρους. Υπάρχει και στο νησί μοναστήρι στο οποίο
οφείλει και το όνομά του.Οι κάτοικοι ασχολούνται με την κτηνοτροφία κυρίως.
Τουριστικές υποδομές-προοπτικές ανάπτυξης
Συνδέεται με καραβάκια από την Αλόννησο.Δεν μπορεί να αναπτυχθεί τουριστικά
περισσότερο εφόσον είναι εκκλησιαστική περιουσία και ανήκει στο θαλάσσιο πάρκο
αν και έχει αρκετά αρχαιολογικά ευρήματα.
3.5.4. Περιστέρα
ΣΧΗΜΑ 3.75. ΧΑΡΤΗΣ ΠΕΡΙΣΤΕΡΑΣ100
Γεωγραφικός προσδιορισμός
Η Περιστέρα είναι νησί των Βορείων Σποράδων και βρίσκεται ανατολικά της
Αλοννήσου. Έχει έκταση 14,2 τ.χλμ. Ανήκει διοικητικά στο δήμο Αλοννήσου, και στο
νομό Μαγνησίας.
Φυσικοί πόροι
Έχει όμορφες παραλίες και πεδινό έδαφος. Είναι άγονο με μερικούς ελαιώνες. Το
υψηλότερο σημείο του νησιού είναι 259μ.Αποτελεί ένα από τα καταφύγια της
μεσογειακής φώκιας.
100
Πηγή : http://el.wikipedia.org/wiki/%CE%A0%CE%B5%CF%81%CE%B9%CF%83%
CF%84%CE%AD%CF%81%CE%B1_%CE%91%CE%BB%CE%BF%CE%BD%CE%BD%CE%AE%
CF%83%CE%BF%CF%85
Τα κατοικημένα νησιά της Ελλαδας Ψαρρός Απόστολος
Σελίδα 99
Ανθρώπινοι-πολιτιστικοί πόροι
Oι βυζαντινοί το ονόμαζαν Σαρακονήσι, ενώ σήμερα οι Aλοννησιώτες το λένε
Ξηρό.Είναι σχεδόν έρημο νησί και οι μόνοι του κάτοικοι είναι μερικοί βοσκοί.
Τουριστικές υποδομές-προοπτικές ανάπτυξης
Συνδέεται με καραβάκια από την Αλόννησο.Δεν μπορεί να αναπτυχθεί τουριστικά
περισσότερο εφόσον είναι εκκλησιαστική περιουσία και ανήκει στο θαλάσσιο πάρκο.
3.5.5. Πιπέρι
ΣΧΗΜΑ 3.76. ΧΑΡΤΗΣ ΠΙΠΕΡΙΟΥ101
Γεωγραφικός προσδιορισμός
Το Πιπέρι είναι νησί των Βορείων Σποράδων και βρίσκεται βορειοανατολικά της
Αλοννήσου. Έχει έκταση 4,3τ.χλμ.Ανήκει διοικητικά στο δήμο Αλοννήσου, και στο
νομό Μαγνησίας.
Φυσικοί πόροι
Ανήκει στο θαλάσσιο πάρκο Σποράδων και αποτελεί ένα από τα καταφύγια της
μεσογειακής φώκιας αλλά και πολλών ειδών πουλιών και δελφινιών.Είναι το πιο
δυσπρόσιτο νησί του πάρκου, εφόσον δεν έχει κανένα προστατευμένο όρμο για να
πλησιάσει καΐκι. Απόκρημνα βράχια κατεβαίνουν κάθετα στη θάλασσα απ'όλες τις
μεριές του.Το βραχονήσι αυτό έχει έκταση 7 τ.χλμ. και ύψος κορυφών από 274 μέχρι
352μ. Συστάδες από πεύκα και μερικές μοναχικές βελανιδιές φυτρώνουν στο έδαφος
του.
Ανθρώπινοι-πολιτιστικοί πόροι
Στο μοναστήρι της Ζωοδόχου Πηγής του νησιού ζούσαν κάποτε μοναχοί του Αγίου
Όρους, που όμως το έχουν εγκαταλείψει εδώ και πολλά χρόνια. Σε ζώνη τριών μιλίων
γύρω από το Πιπέρι έχει απαγορευτεί εντελώς το ψάρεμα.
Τουριστικές υποδομές-προοπτικές ανάπτυξης
Το Πιπέρι είναι ιδιωτικό και χρειάζεται άδεια ακόμα και για προσέγγιση, οπότε δεν
υφίσταται έννοια τουριστικής εκμετάλλευσης.
101
Πηγή : http://el.wikipedia.org/wiki/%CE%A0%CE%B9%CF%80%CE%AD%CF%81%
CE%B9_%CE%91%CE%BB%CE%BF%CE%BD%CE%BD%CE%AE%CF%83%CE%BF%CF%85
Τα κατοικημένα νησιά της Ελλαδας Ψαρρός Απόστολος
Σελίδα 100
3.5.6. Σκιάθος
ΣΧΗΜΑ 3.77. ΧΑΡΤΗΣ ΣΚΙΑΘΟΥ102
Γεωγραφικός προσδιορισμός
Η Σκιάθος βρίσκεται στο Αιγαίο Πέλαγος και ανήκει στις Σποράδες. Το μήκος των
ακτών της φτάνει τα 44 χλμ. και η επιφάνεια του εδάφους είναι 48 τ. χλμ. Είναι δήμος
με πρωτεύουσα τη Σκιάθο.Διοικητικά υπάγεται στο νομό Μαγνησίας και στην
περιφέρεια Θεσσαλίας.
Φυσικοί πόροι
Η Σκιάθος διαθέτει πλούσια βλάστηση και πολλές παραλίες.Έχει σπηλιές και
λιμνοθάλασσα στις Κουκουναριές, ενώ είναι κατάφυτη με πεύκα και ελιές.Μεγάλο
μέρος του νησιού έχει ενταχθεί στο NATURA 2000.
Ανθρώπινοι-πολιτιστικοί πόροι
Το όνομα της Σκιάθου, φημολογείται ότι προέρχεται από τις λέξεις «σκιά» και
«Άθως», καθώς το νησί βρίσκεται γεωγραφικά -και μεταφορικά- στην σκιά του Αγίου
Όρους. Η Σκιάθος κατοικείται ήδη από τα προϊστορικά χρόνια, κατά πάσα πιθανότητα
από Πελασγούς και αργότερα πιθανόν και από Κρήτες. Αργότερα η πόλη της Σκιάθου
ήταν σταθερά σύμμαχος των Αθηναίων.Στους επόμενους αιώνες το νησί υπέφερε πολύ
από επιδρομές πειρατών. Η Σκιάθος είχε σημαντική συνεισφορά με το ναυτικό της
στην Ελληνική Επανάσταση του 1821 και αποτέλεσε τμήμα του πρώτου ελληνικού
κράτους.
Τουριστικές υποδομές-προοπτικές ανάπτυξης
Συνδέεται ακτοπλοϊκά με τις υπόλοιπες Σποράδες και με τον Άγιο Κωνσταντίνο και το
Βόλο με ferry boats και ιπτάμενα δελφίνια.Έχει ιατρείο και αεροδρόμιο.
Αναπτύσσεται συνεχώς τουριστικά με βάση το ότι έχει όμορφη ενδοχώρα και
παραλίες και είναι κοντά στην ηπειρωτική χώρα.
3.5.7. Σκόπελος
ΣΧΗΜΑ 3.78. ΧΑΡΤΗΣ ΣΚΟΠΕΛΟΥ103
102
Πηγή : http://www.hellogreece.gr/sporades/map_skiathos.html 103
Πηγή : http://www.hellogreece.gr/sporades/map_skopelos.html
Τα κατοικημένα νησιά της Ελλαδας Ψαρρός Απόστολος
Σελίδα 101
Γεωγραφικός προσδιορισμός
Η Σκόπελος βρίσκεται στο Αιγαίο Πέλαγος και ανήκει στις Σποράδες. Το μήκος των
ακτών της φτάνει τα 67 χλμ. και η επιφάνεια του εδάφους είναι 95 τ. χλμ. Είναι δήμος
με πρωτεύουσα τη Σκόπελο.Διοικητικά υπάγεται στο νομό Μαγνησίας και στην
περιφέρεια Θεσσαλίας.
Φυσικοί πόροι
Έχει δύο σχετικά ψηλά βουνά (700μ) και είναι γεμάτη με πυκνά δάση που καλύπτουν
σχεδόν το 80% της έκτασής της.Χάρη στην έντονη βροχόπτωση τους χειμερινούς
μήνες, η πανίδα του νησιού είναι πλούσια σε πεύκα, βελανιδιές, ελαιόδεντρα και
καρποφόρα δέντρα. Έχει πολλές και πολύ όμορφες παραλίες.
Ανθρώπινοι-πολιτιστικοί πόροι
Στα αρχαία χρόνια η Σκόπελος ονομαζόταν Πεπάρηθος. Στη Στάφυλο υπάρχει
μυκηναϊκός τάφος, ενώ στην ανατολική πλευρά της Χώρας υπάρχει το Ασκληπιείο, σε
μικρή απόσταση από τη θάλασσα.Κατοικήθηκε από Κρήτες, αρχηγός των οποίων ήταν
ο Στάφυλος, γιος της Αριάδνης.Η μετονομασία του νησιού στο σημερινό της όνομα,
Σκόπελος, έγινε κατά τους ελληνιστικούς χρόνους. Κατά την περίοδο της
Φραγκοκρατίας το νησί ανήκε στην οικογένεια Γκίζη.Μετά τη λεηλασία της από τον
Μπαρμπαρόσα το 1538, υποδουλώθηκε από τους Τούρκους, στην κυριαρχία των
οποίων έμεινε μέχρι το 1830, οπότε ενώθηκε με την Ελλάδα, που μόλις είχε ιδρυθεί.
Οι κάτοικοί της ασχολούνται με αλιεία,μελισσοκομία,γεωργία και εσχάτως με τον
τουρισμό.
Τουριστικές υποδομές-προοπτικές ανάπτυξης
Συνδέεται ακτοπλοϊκά με τις υπόλοιπες Σποράδες και με τον Άγιο Κωνσταντίνο και το
Βόλο με ferry boats και ιπτάμενα δελφίνια.Έχει ιατρείο και ελικοδρόμιο.
Αναπτύσσεται συνεχώς τουριστικά με βάση την οικολογία αλλά και για το γεγονός ότι
έχει όμορφη ενδοχώρα και παραλίες.
3.5.8. Σκύρος
ΣΧΗΜΑ 3.79. ΧΑΡΤΗΣ ΣΚΥΡΟΥ104
Γεωγραφικός προσδιορισμός
Η Σκύρος είναι το δεύτερο μεγαλύτερο νησί των Σποράδων και βρίσκεται στο Αιγαίο
Πέλαγος. Το μήκος των ακτών της φτάνει 130 χλμ. και η επιφάνεια του εδάφους είναι
209 τ. χλμ. Είναι δήμος με πρωτεύουσα τη Σκύρο και διοικητικά υπάγεται στο νομό
Ευβοίας και στην περιφέρεια Στερεάς Ελλάδας.
104
Πηγή : http://www.hellogreece.gr/sporades/skyros.html
Τα κατοικημένα νησιά της Ελλαδας Ψαρρός Απόστολος
Σελίδα 102
Φυσικοί πόροι
Το νησί, κατά το μεγαλύτερο μέρος, είναι ορεινό. Το κλίμα του νησιού χαρακτηρίζεται
από πολύ δροσερά καλοκαίρια και ήπιους χειμώνες με ελάχιστες βροχοπτώσεις.
Ανάμεσά τους υπάρχει μία ημιπεδινή και ημιλοφώδης έκταση, η οποία έχει διεύθυνση
βορρά νότου,ανάμεσα στις βόρειες ανατολικές και τις νότιες ακτές του νησιού. Το
βόρειο τμήμα καλύπτεται από πυκνό πευκοδάσος.
Ανθρώπινοι-πολιτιστικοί πόροι
Το νησί πήρε την ονομασία του από το άγριο πετρώδες έδαφός του. «Σκίρον» ή
«σκύρον» σημαίνει «συντρίμμια πέτρας». Σύμφωνα με την ελληνική μυθολογία, ο
Θησέας πέθανε στη Σκύρο από το Λυκομήδη, το βασιλιά της. Σύμφωνα με ένα μετα-
Ομηρικό μύθο, η Θέτις έκρυψε στην Σκύρο τον γιο της Αχιλλέα, για να τον εμποδίσει
να πάει να πολεμήσει στην Τροία. Ντυμένος σαν κορίτσι και με το όνομα του Πύρρα
είναι κρυμμένος ανάμεσα στις κόρες του βασιλιά Λυκομήδη και αποκτά ένα γιο, τον
Νεοπτόλεμο, με την πριγκίπισσα. Ο Οδυσσέας έρχεται στο νησί μεταμφιεσμένος σε
μικροπωλητή και φυσικά όλα τα κορίτσια δείχνουν το ενδιαφέρον τους στους στα
υφάσματα, τα αρώματα και κοσμήματα.Το μόνο «κορίτσι», που ενδιαφέρεται για τα
όπλα είναι, φυσικά, η Πύρρα και ο Οδυσσέας αποκαλύπτει τον Αχιλλέα και τον πήρε
μαζί του στην Τροία. Αντιθέτως σύμφωνα με μια άλλη παράδοση, ο Αχιλλέας
λεηλάτησε το νησί της Σκύρου για να τιμωρήσει τον Λυκομήδη για τη δολοφονία του
Θησέα. Το 475 π.Χ., ο Κίμων νίκησε τους Δόλοπες και κατέλαβαν ολόκληρο το νησί.
Από την ημερομηνία αυτή, έγινε ένα μέρος της συμμαχίας της Δήλου, που αργότερα
έγινε στην πράξη η Αθηναϊκή Αυτοκρατορία. Το 340 π.Χ. οι Μακεδόνες κατέλαβαν το
νησί και κυριάρχησε μέχρι το 192 π.Χ., οπότε ο οι Ρωμαίοι το έθεσαν και πάλι υπό την
ηγεμονία της Αθήνας.Στη συνέχεια είχαν βυζαντινή, ενετική και οθωμανική κυριαρχία
και ενσωματώθηκε στο νέο ελληνικό κράτος με την ίδρυση του.Οι κάτοικοι του
νησιού ασχολούνται με τη γεωργία, την κτηνοτροφία, την αλιεία, τη βιοτεχνία και τη
συλλογή ρητίνης. Η Σκύρος φημίζεται για τα μικρά άλογά της (πόνεϊ), τα μάρμαρα και
τα ζωοκομικά προϊόντα της και για τη λαϊκή της τέχνη με τα κεντήματα και τα
ξυλόγλυπτα σαλόνια.
Τουριστικές υποδομές-προοπτικές ανάπτυξης
Συνδέεται ακτοπλοϊκά με την Κύμη.Έχει ιατρείο και αεροδρόμιο. Δεν έχει αναπτυχθεί
τουριστικά λόγω και της δυσκολίας πρόσβασης και του στρατιωτικού χαρακτήρα του
βορείου μέρους της.
3.5.9. Τραγονήσι
ΣΧΗΜΑ 3.80. ΧΑΡΤΗΣ ΤΡΑΓΟΝΗΣΙΟΥ105
Γεωγραφικός προσδιορισμός
Η γραφική συστάδα των μικρών νησίδων, που αραδιάζονται νότια της Καλής Ακτής
(Πόρτο Λάφια), απέναντι σχεδόν από τον όρμο του Μαρμαρίου, είναι γνωστή με το
όνομα Πεταλιοί και είναι δέκα. Ένα από αυτά είναι το Τραγονήσι που είναι ιδιωτικό.
105
Πηγή : http://7noma.wordpress.com
Τα κατοικημένα νησιά της Ελλαδας Ψαρρός Απόστολος
Σελίδα 103
Φυσικοί πόροι
Τα νησιά είναι πλούσια σε βλάστηση από αυτοφυή δέντρα, αγριελιές, κέδρους,
παλιούρια, ρείκια κ.λ.π. Έχουν και αρκετές ήμερες ελιές, ενώ έχουν φυτευτεί και
πολλά αμπέλια. Παράγουν λίγο σιτάρι, κριθάρι, κρασί, λάδι, καυσόξυλα και
αγουρέλαιο. Το κύριο χαρακτηριστικό τους, είναι η πολυχρωμία των βράχων που
συνοδεύουν τα γαλανά νερά τους.
Ανθρώπινοι-πολιτιστικοί πόροι
Το σύμπλεγμα που ανήκει ονομάζεται Πεταλιοί, Πεταλιές ή Πετάλια. Το όνομα
διατηρήθηκε από την αρχαιότητα μέσω των αιώνων και ταυτίζεται με την ονομασία
του μεγαλύτερου νησιού που ονομάζεται «Πεταλία». Στην αρχαία εποχή υπήρχε
μεγάλος οικισμός στο Μεγάλο Νησί και στο Ξερονήσι, όπου βρέθηκαν ερείπια
κτισμάτων. Από ίχνη κτισμάτων που υπάρχουν στο βυθό της διαχωριστικής θαλάσσιας
λωρίδας μεταξύ των δύο μεγαλύτερων νησιών, φαίνεται ότι αυτά συνδέονταν κατά την
αρχαιότητα μεταξύ τους.Μετά την ένταξη της Εύβοιας στο νέο ελληνικό κράτος,
ιδιοκτησία του Ι. Παπαρηγόπουλου και ακολούθως μετά το 1871 της ελληνικής
βασιλικής οικογένειας του Γεωργίου Α΄ (θερινά ανάκτορα). Στα χρόνια της
Τουρκοκρατίας ήταν ιδιοκτησία Του Ομέρ πασά της Καρύστου που έστελνε εκεί το
χαρέμι του για διακοπές τους καλοκαιρινούς μήνες. Δεν είναι τυχαίο ότι έχουν επιλεγεί
από Έλληνες εφοπλιστές για τις εξοχικές τους κατοικίες. Το «Ξηρό» όπως
αποκαλείται ένα από τα νησιά, ανήκει στην παλαιά εφοπλιστική οικογένεια του Μαρή
Εμπειρίκου. Η έπαυλη της οικογένειας ήταν το θερινό ανάκτορο του βασιλιά Γεωργίου
του Α΄. Σήμερα, ιδιαίτερα στο Μεγάλο Νησί, διαθέτουν ιδιοκτησίες ο εφοπλιστής
Καρνέζης, ένας από τους γιους του Πάμπλο Πικάσο καθώς και άλλοι.
Τουριστικές υποδομές-προοπτικές ανάπτυξης
Το νησί μπορείς να το επισκεφτείς με σκάφος μόνο. Είναι ιδανικός προορισμός για
αθλητικό-ιστιοπλοϊκό και αλιευτικό τουρισμό, ιδίως από τις ακτές της Εύβοιας.
Τα κατοικημένα νησιά της Ελλαδας Ψαρρός Απόστολος
Σελίδα 104
3.6. ΚΡΗΤΗ
Όσα και να γράψει κανείς είναι λίγα για να περιγράψει το μεγαλείο του πιο
ένδοξου και διάσημου νησιού της Μεσογείου,αν όχι του κόσμου. Γεωγραφικά
αποτελείται από την Κρήτη και 82 μικρά νησιά της Κρήτης εκ των οποίων μόνο η
Γαύδος και η Χρυσή κατοικούνται.
α/α Νησί Νομός
1 Γαύδος Χανίων
2 Κρήτη Χανίων,Ηρακλείου,Λασηθίου,Ρεθύμνης
3 Χρυσή Λασηθίου
ΠΙΝΑΚΑΣ 3.6. ΚΑΤΟΙΚΗΜΕΝΑ ΝΗΣΙΑ ΚΡΗΤΗΣ
3.6.1. Γαύδος
ΣΧΗΜΑ 3.81. ΧΑΡΤΗΣ ΓΑΥΔΟΥ106
Γεωγραφικός προσδιορισμός
Είναι το νοτιότερο κατοικημένο μέρος της Ευρώπης, έχει έκταση 27,6 τ.χλμ έχει
πρωτεύουσα το Καστρί,και διοικητικά ανήκει στο Νομό Χανίων. Είναι μικρό νησί,
μόλις 30 τετραγωνικά χιλιόμετρα, με τριγωνικό σχήμα, με μέγιστο μήκος 10
χιλιόμετρα και πλάτος 5.
Φυσικοί πόροι
Δεν έχει μεγάλα υψόμετρα και έχει πολύ όμορφες παραλίες. Κύριος τύπος βλάστησης
είναι τα πεύκα, κέδροι, και σκίνοι. Έχει ενταχθεί στο πρόγραμμα Νatura 2000 (μαζί με
την γειτονική Γαυδοπούλα, αποτελεί σταθμό μεταναστευτικών πουλιών κατά το
μακρινό ταξίδι τους από την Αφρική προς την Ευρώπη και αντίστροφα, καθώς και ένα
καταφύγιο για τα απειλούμενα είδη φώκιας και χελώνας careta-careta).
Ανθρώπινοι-πολιτιστικοί πόροι
Η Γαύδος μυθολογικά, είναι το νησί όπου ναυάγησε ο Οδυσσέας και τον υποδέχτηκε η
Καλυψώ. Ογυγίη, Ωγυγία, Γωυγία, Γαυγία, Γαυδία, Γαύδος, Κλαύδη, Γκόζο, Γκόντι,
Κλαούντια, Κλάουντος είναι μια σειρά από τα ονόματα με τα οποία συναντάμε τη
Γαύδο σε διάφορες περιόδους της ιστορίας. Ονόματα που καταμαρτυρούν μια
αδιάκοπη κατοίκηση του νησιού από τους νεολιθικούς χρόνους μέχρι
σήμερα. Σημαντική άνθηση είχε στα χρόνια της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας οπότε
κατοικούνταν από 8.000 κατοίκους (900-1000 μ.Χ.), 3 επισκόπους και ένα
αρχιεπίσκοπο. Κατά τη διάρκεια της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας στο νησί, η οποία
διήρκεσε από το 1665 μέχρι το 1895, η Γαύδος ήταν γνωστή ως Gondzo. Κατά την
περίοδο αυτή ο πληθυσμός μειώθηκε σημαντικά σε μόνο 500 κατοίκους το 1882. Στη
δεκαετία του 1930 το νησί χρησιμοποιήθηκε ως τόπος εξορίας των κομμουνιστών.
106
Πηγή : http://www.hellogreece.gr/crete.html
Τα κατοικημένα νησιά της Ελλαδας Ψαρρός Απόστολος
Σελίδα 105
Αποτελεί ιδανικό ψαρότοπο αλλά οι άνθρωποι ασχολούνται κυρίως με τη γεωργία και
τον τουρισμό πλέον.
Τουριστικές υποδομές-προοπτικές ανάπτυξης
Στη Γαύδο μπορεί να φθάσει κανείς είτε από την Παλιόχωρα, τη Σούγια, τον Πλακιά ή
τη Χώρα Σφακίων. Λόγω του μικρού μεγέθους των σκαφών αρκετά δρομολόγια
αναβάλλονται λόγω καιρού. Δεν έχει πολλά καταστήματα και δωμάτια, ενώ έχει μικρό
οδικό δίκτυο. Υπάρχει πρόβλημα λειψυδρίας και ηλεκτροδότησης του νησιού κάτι που
καθιστά αδύνατες τις επενδύσεις τουριστικού χαρακτήρα. Έχει μικρό λιμάνι και ένα
περιφερειακό ιατρείο.Στη Γαύδο μπορούν να αναπτυχθούν εναλλακτικά είδη
τουρισμού (φυσιολατρικός, περιπατητικός, ποδηλατικός κλπ) αλλά απαιτείται να
δημιουργηθούν από την Πολιτεία, και να λειτουργήσουν σωστά οι βασικές υποδομές
ανθρώπινης διαβίωσης για ένα τόπο.
3.6.2. Κρήτη
ΣΧΗΜΑ 3.82. ΧΑΡΤΗΣ ΚΡΗΤΗΣ107
Γεωγραφικός προσδιορισμός
Η Κρήτη, είναι το μεγαλύτερο ελληνικό νησί και ένα από τα πιο μεγάλα της
Μεσογείου, με συνολική έκταση 8.336 τ. χλμ. . Η ακτογραμμή της παρουσιάζει βαθύ
γεωγραφικό διαμελισμό, ο οποίος παρουσιάζει στην Κρήτη πάνω από 1.000 χλμ
ακτών. Περιλαμβάνει τέσσερεις νομούς
Φυσικοί πόροι
Το νησί είναι εξαιρετικά ορεινό και καθορίζεται από μια υψηλή σειρά βουνών που το
διασχίζει την από τη δύση ως την ανατολή, διαμορφωμένη από τρεις διαφορετικές
ομάδες βουνών [τα Λευκά Όρη (2.452 μ), την οροσειρά Ίδη (Ψηλορείτης 2.456 μ) και
το όρος Δίκτη (2.148 μ)].Σ' αυτά τα βουνά οφείλεται η ύπαρξη στο νησί εύφορων
οροπεδίων ο Ομαλός, η Νίδα και το οροπέδιο Λασιθίου, σπηλαίων όπως το Δικταίο
και το Ιδαίο άντρο και φαράγγια όπως το διάσημο φαράγγι της Σαμαριάς,κλπ. Ανήκει
στη μεσογειακή κλιματολογική ζώνη που προσδίδει τον κύριο κλιματικό χαρακτήρα
της, ο οποίος χαρακτηρίζεται ως εύκρατος.Δεκάδες τμήματα του νησιού-κυρίως οι
υδροβιότοποι- έχουν ενταχθεί στο πρόγραμμα NATURA 2000.
Ανθρώπινοι-πολιτιστικοί πόροι
Κρήτη ονομαζόταν μία από τις νύμφες που φύλαγαν τα χρυσά μήλα των Εσπερίδων
στον κήπο των θεών και, σύμφωνα με τη μυθολογία, από τη νύμφη αυτή πήρε το
όνομά του και το νησί.Άλλη εκδοχή λέει πως Κρήτη ονομαζόταν και η σύζυγος του
βασιλιά Μίνωα, καθώς και μία από τις νύμφες που παντρεύτηκε ο Δίας Άμμων.
Επίσης, ο Κρης,γιος του Δία και της νύμφης Ίδας θεωρείται να έχει δώσει το όνομα
του στην Κρήτη, ειδικά αφού το υψηλότερο βουνό του νησιού φέρει το όνομα της
107
Πηγή : http://www.hellogreece.gr/dodecanese/map_dodecanese.html
Τα κατοικημένα νησιά της Ελλαδας Ψαρρός Απόστολος
Σελίδα 106
μητέρας του. Η Κρήτη, κατοικείται ήδη από την Παλαιολιθική εποχή και παρουσιάζει
συνεχή ανθρώπινη παρουσία τα τελευταία 10 χιλιάδες χρόνια. Αν και ο Μινωικός
πολιτισμός αναπτύχθηκε κυρίως στο Κρητικό και Αιγαιοπελαγίτικο έδαφος, περίπου
από το 3000 π.Χ.-1.400 π.Χ., η Κρήτη εμφανίζει ξεχωριστή θέση στην ελληνική
μυθολογία και πρωταγωνιστεί στον ελληνικό πολιτισμό από τις απαρχές του. Έχει
καταληφθεί από όλους τους λαούς της Μεσογείου και όχι μόνο και ήταν πάντα το
μήλο της έριδος λόγω της στρατηγικής της θέσης στο διάβα τριών ηπείρων. Η Κρήτη
εκτός από γενέτειρα του Ολύμπιου Δία, είναι και του ζωγράφου Δομίνικου
Θεοτοκόπουλου ή El Greco όπως έγινε αργότερα γνωστός, του ποιητή Βιτσέντσου
Κορνάρου που έγραψε τον Ερωτόκριτο, του συγγραφέα του περίφημου «Ζορμπά»
Νίκου Καζαντζάκη, του Ελευθέριου Βενιζέλου που θεωρείται η μεγαλύτερη πολιτική
φυσιογνωμία της νεότερης Ελλάδας και πολλών ακόμη προσωπικοτήτων διεθνούς
ακτινοβολίας.Η οικονομία της Κρήτης, η οποία βασιζόταν πάντα στη γεωργία, άρχισε
να αλλάζει ορατά κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του 1970 και συνδυάστηκε με τον
τουρισμό. Τα κυριότερα προϊόντα που παράγονται στην Κρήτη, εκτός από την
ανεπτυγμένη τουριστική βιομηχανία, είναι το κρασί και το περίφημο τσίπουρο,
ελαιόλαδο, τυρί και εσπεριδοειδή που εξάγονται σε ολόκληρο τον κόσμο.
Τουριστικές υποδομές-προοπτικές ανάπτυξης
Η Κρήτη είναι ένας από τους δημοφιλέστερους ελληνικούς προορισμούς διακοπών.Το
νησί διαθέτει τρεις σημαντικούς αερολιμένες: τον αερολιμένα Νίκος Καζαντζάκης στο
Ηράκλειο, τον αερολιμένα Δασκαλογιάννης στα Χανιά και το νέο, μικρότερης
έκτασης αερολιμένα στη Σητεία και αρκετούς λιμένες (κυριότεροι λιμένες Ηρακλείου,
Χανίων, Ρεθύμνου, Αγίου Νικολάου, Σητείας και Καστελίου) που τη συνδέουν με τον
Πειραιά,την Πελοπόννησο, τα Δωδεκάνησα και τις Κυκλάδες. Η σημερινή τουριστική
υποδομή στην Κρήτη εξυπηρετεί μεγάλο εύρος προτιμήσεων, από μεγάλα, πολυτελή
ξενοδοχεία, με όλες τις προδιαγεγραμμένες εγκαταστάσεις (πισίνες, εγκαταστάσεις
αθλητισμού και αναψυχής κλπ), έως μικρότερα ιδιόκτητα οικογένεια διαμερίσματα ή
οργανωμένες κατασκηνώσεις. Έχει εκατοντάδες αξιοθέατα αρχαιολογικά,
θρησκευτικά,φυσικά τοπία κλπ, και ενδείκνυται για όλα τα είδη τουρισμού, στον οποίο
εν πολλοίς οφείλεται και η σημερινή οικονομική της άνθηση.
3.6.3. Χρυσή
ΣΧΗΜΑ 3.83. ΧΑΡΤΗΣ ΧΡΥΣΗΣ108
Γεωγραφικός προσδιορισμός
Η Χρυσή ή Γαϊδουρονήσι είναι νησίδα του Λιβυκού πελάγους με έκταση 5 τ.χλμ, και
βρίσκεται νότια της Ιεράπετρας.
Φυσικοί πόροι
Έχει παραλίες από ξανθή και άσπρη άμμο, καταγάλανα κρυστάλλινα νερά, αιωνόβιους
κέδρους και αμέτρητα μικρά κοχυλάκια σε πολλά σημεία στις ακτές. Καθ' Υπάρχουν
παντού κέδροι και ένα κεδρόδασος 350 στρεμμάτων ηλικίας άνω των 200 ετών. Η
108
Πηγή : http://candia.wordpress.com/the-place/lasithi-athinorama/gaidouronisi
Τα κατοικημένα νησιά της Ελλαδας Ψαρρός Απόστολος
Σελίδα 107
θαλάσσια περιοχή γύρω από τη Χρυσή είναι πολύ πλούσια με απολιθώματα πάνω σε
ηφαιστειακά πετρώματα, τα οποία βρίσκονται εκεί από τότε που το νησί ήταν
βυθισμένο στη θάλασσα.Η Χρυσή, και το Μικρονήσι δίπλα της, έχουν ενταχθεί στο
Ευρωπαϊκό πρόγραμμα προστασίας τοπίων φυσικού κάλλους NATURA 2000.
Ανθρώπινοι-πολιτιστικοί πόροι
Το όνομα Χρυσή το πήρε από την χρυσόχρωμη άμμο που την σκεπάζει. Η ανθρώπινη
ιστορία της Χρυσής ανάγεται στην μινωική περίοδο. Ο «Σταδιασμός» αναφέρει πως η
Ιεράπετρα έχει ένα νησί, με το όνομα Χρυσή, που έχει και λιμάνι και νερό.Κατοικείται
περιστασιακά για τουριστικούς λόγους.Ο επισκέπτης μπορεί να επισκεφτεί το
εκκλησάκι του Αγίου Νικολάου (του 13ου αιώνα), την παλιά αλυκή που ακόμα
μαζεύει αλάτι, τους λαξευτούς τάφους της Ρωμαϊκής περιόδου, τον αρχαίο
λιμενοβραχίονα και τον φάρο
Τουριστικές υποδομές-προοπτικές ανάπτυξης
Στις παραλίες του νησιού υπάρχει η στοιχειώδης τουριστική υποδομή (ξαπλώστρες και
ομπρέλες για ενοικίαση, ένα beach bar και μια ταβερνούλα για φαγητό και καφέ. Στη
νοτιοανατολική μεριά της Χρυσής, υπάρχει το λιμανάκι όπου αράζουν τα καραβάκια
που μεταφέρουν τους επισκέπτες του νησιού. Μόνος τρόπος πρόσβασης είναι με
καραβάκια από την Ιεράπετρα που εκτελούν καθημερινά δρομολόγια αρχίζουν τον
Μάιο και τελειώνουν τον Οκτώβριο.
Το νησί θα μπορούσε να ελκύει παραθεριστές περισσότερες μέρες το χρόνο αν
υπήρχαν καλύτερες υποδομές και πιο τακτική σύνδεση (και πιο οικονομική), όσο
βέβαια αυτό δεν αλλοιώνει τον οικολογικό χαρακτήρα του.
Τα κατοικημένα νησιά της Ελλαδας Ψαρρός Απόστολος
Σελίδα 108
3.7. ΚΥΚΛΑΔΕΣ
ΣΧΗΜΑ 3.84. ΧΑΡΤΗΣ ΚΥΚΛΑΔΩΝ109
α/α Νησί Νομός
1 Αμοργός Κυκλάδων
2 Ανάφη Κυκλάδων
3 Άνδρος Κυκλάδων
4 Αντίπαρος Κυκλάδων
5 Άνω Κουφονήσι Κυκλάδων
6 Βαρβαρούσα Κυκλάδων
7 Δήλος Κυκλάδων
8 Δονούσα Κυκλάδων
9 Ηρακλειά Κυκλάδων
10 Θήρα (ή Σαντορίνη) Κυκλάδων
11 Θηρασιά Κυκλάδων
12 Ίος Κυκλάδων
13 Κάτω Αντικέρι (ή Δρίμα) Κυκλάδων
14 Κέα Κυκλάδων
15 Κίμωλος Κυκλάδων
16 Κύθνος Κυκλάδων
17 Μακρόνησος Κυκλάδων
18 Μήλος Κυκλάδων
19 Μύκονος Κυκλάδων
20 Νάξος Κυκλάδων
21 Πάρος Κυκλάδων
22 Πολύαιγος Κυκλάδων
23 Σέριφος Κυκλάδων
24 Σίκινος Κυκλάδων
25 Σίφνος Κυκλάδων
26 Σύρος Κυκλάδων
27 Σχοινούσα Κυκλάδων
28 Τήνος Κυκλάδων
29 Φολέγανδρος Κυκλάδων
ΠΙΝΑΚΑΣ 3.7. ΚΑΤΟΙΚΗΜΕΝΑ ΝΗΣΙΑ ΚΥΚΛΑΔΩΝ
109
Πηγή : http://www.xn--mxafcbuvfkb4f.gr
Τα κατοικημένα νησιά της Ελλαδας Ψαρρός Απόστολος
Σελίδα 109
Είναι το γραφικότερο νησιωτικό σύμπλεγμα της χώρας.Αποτελείται από 2.200 νησιά
και νησίδες, από τις οποίες μόνο οι 29 κατοικούνται. Όλα μαζί σχηματίζουν κύκλο
γύρω από το νησί της Δήλου, και ανέπτυξαν ίσως τον πρώτο πολιτισμό της ηπείρου
μας: τον Κυκλαδικό.Το φως και η απλότητα επικρατεί στα «άσπρα νησιά», και σε
συνδυασμό με τις υπέροχες παραλίες, το κέφι και τη φιλοξενία ων κατοίκων τις κάνει
τον πιο δημοφιλή προορισμό.
3.7.1. Αμοργός
ΣΧΗΜΑ 3.85. ΧΑΡΤΗΣ ΑΜΟΡΓΟΥ110
Γεωγραφικός προσδιορισμός
Η Αμοργός είναι το ανακολικότερο νησί των Κυκλάδων, και βρίσκεται στο Αιγαίο
Πέλαγος. Έχει έκταση 121 τ. χλμ και μήκος ακτών 126 χλμ. Είναι δήμος με
πρωτεύουσα τη Χώρα και διοικητικά υπάγεται στο νομό Κυκλαδων και στην
περιφέρεια Νοτίου Αιγαίου.
Φυσικοί πόροι
Έχει απότομη ορεινή μορφολογία εδάφους με ψηλότερη κορυφή τον Κρίκελο (822μ.).
Είναι άγονο νησί με θαμνώδη βλάστηση κα μερικούς ελαιώνες και αμπέλια που
βρίσκονται στη βορειοδυτική πλευρά του νησιού και κυρίως στο κεντρικό και νότιο
τμήμα της. Το Βορειοανατολικό τμήμα του νησιού και οι νησίδες Ψαλίδα, Γραμβούσα,
Νοικουριά, Μικρό και Μεγάλο Βιόκαστρο, Κραμβονήσι και Πεταλίδι είναι
προστατευόμενες περιοχές, που ανήκουν στο δίκτυο Natura 2000.
Ανθρώπινοι-πολιτιστικοί πόροι
Από τα τέλη της 4ης χιλιετίας π.Χ υπάρχουν ίχνη ανθρώπινης ύπαρξης στην Αμοργό.
Ήταν ένα από τα σημαντικότερα κέντρα του Κυκλαδικού πολιτισμού. Αργότερα κατά
την μινωική εποχή στο νησί καταφθάνουν πολλοί μινωίτες ιδρύοντας μία από τις
πρώτες πόλεις του νησιού, τη Μινώα.Αργότερα Ναξιώτες ιδρύουν την Αρκεσίνη, στη
σημερινή περιοχή Καστρί και την ίδια εποχή Μιλήσιοι εγκαθίστανται στην Αιγιάλη, το
σημερινό χωριό Θολάρια. Αυτές ήταν κατά την αρχαιότητα οι σπουδαιότερες πόλεις
του νησιού. Ενδιάμεσα, χωρίς κάποιο ιδιαίτερο γεγονός, ακολούθησε την ιστορική
πορεία των λοιπών Κυκλάδων και μετά την επανάσταση του 1821 περιλήφθηκε στο
νεοσύστατο Ελληνικό κράτος.Οι κάτοικοι ασχολούνται παραδοσιακά με τις αγροτικές
εκμεταλλεύσεις, την κτηνοτροφία αλλά και την αλιεία
Τουριστικές υποδομές-προοπτικές ανάπτυξης
Συνδέεται ακτοπλοϊκά με τον Πειραιά, τα κοντινά νησιά των Κυκλάδων και των
Δωδεκανήσων, και το καλοκαίρι με ταχύπλοα και με την Κρήτη.Έχει ιατρείο και
ελικοδρόμιο.Έχει πλούσια λαογραφία και όμορφη αρχιτεκτονική , και ίσως είναι οι
τομείς στους οποίους μπορεί να βασίσει την περαιτέρω τουριστική ανάπτυξή της.
110
Πηγή : http://greece365.net/travel/index.php/Athens-tours/Map-of-Greece-greek#.UePUCnLvpn5
Τα κατοικημένα νησιά της Ελλαδας Ψαρρός Απόστολος
Σελίδα 110
3.7.2. Ανάφη
ΣΧΗΜΑ 3.86. ΧΑΡΤΗΣ ΑΝΑΦΗΣ111
Γεωγραφικός προσδιορισμός
Η Ανάφη είναι νησί των Κυκλάδων και βρίσκεται στο Αιγαίο Πέλαγος. Έχει έκταση
38,3 τ. χλμ. και μήκος ακτών 32,4 χλμ. Είναι δήμος με πρωτεύουσα τη Χώρα και
διοικητικά υπάγεται στο νομό Κυκλάδων και στην περιφέρεια Νοτίου Αιγαίου.
Φυσικοί πόροι
Είναι γενικά ορεινό νησί με έντονο ακτογραφικό διαμελισμό χωρίς όμως μεγάλες
κολπώσεις. Μεγαλύτερη κορυφή είναι η Βίγλα στο μέσον του νησιού με υψόμετρο τα
582 μ. Δεν υφίστανται ποταμοί αλλά μόνο χείμαρροι. Εντοπισμοί ελαφρόπετρας που
παρατηρούνται στη νήσο φέρονται ως προϊόντα της μεγάλης έκρηξης του ηφαιστείου
της Σαντορίνης το 1500 π.Χ. Στο υπέδαφος της Ανάφης έχει διαπιστωθεί ύπαρξη
μεταλλευμάτων κυρίως γαληνίτη, σμιθσονίτη, σιδήρου καθώς και μολύβδου. Στη
περιοχή Βάγια παρά τη δυτική ακτή υφίσταται ιαματική θειούχα πηγή. Η Ανάφη
παρουσιάζει ένα θερμό ερημικό κλίμα και παράλληλα μαζί με την Σαντορίνη
αποτελούν τις μόνες περιοχές στην Ευρώπη με τέτοιου είδους κλίμα.Δεν έχει
πρόβλημα λειψυδρίας, καθώς σε πολλά σημεία υπάρχουν πηγές γύρω από τις οποίες
αναπτύσσονται μικρές εκτάσεις εύφορης γης, που δημιουργούν έντονη αντίθεση με το
ξηρό και άγονο τοπίο. Οι περιοχές Κάλαμος και Ρούκουνας έχουν ενταχθεί στο
περιβαλλοντικό δίκτυο “Natura 2000” ως «Τόποι Κοινοτικής Σημασίας» (ΤΚΣ).
Ανθρώπινοι-πολιτιστικοί πόροι
Σύμφωνα με την Ελληνική Μυθολογία οι Αργοναύτες επιστρέφοντας στη πατρίδα
τους από την Κολχίδα έπεσαν σε καταιγίδα και παρακάλεσαν τον θεό Απόλλωνα να
τους σώσει. Ο Απόλλωνας ανταποκρίθηκε στις εκκλήσεις τους και είδαν μπροστά τους
να ξεπροβάλει (αναφαίνεται) από τη θάλασσα ολόκληρο νησί, στο οποίο και τελικά
βρήκαν καταφύγιο. Οι ντόπιοι πάντως υποστηρίζουν ότι το νησί ονομάζεται έτσι,
επειδή δεν έχει φίδια.Αν έχει φοινικική ρίζα σημαίνει σκοτεινός,
βαθύσκιος.Ονομαζόταν και Αιγλήτη, Μεβλίαρος και Βλίαρος. Πρωτοκατοικήθηκε από
Δωριείς, ,και χωρίς κάποιο ιδιαίτερο γεγονός, ακολούθησε την ιστορική πορεία ης
Σαντορίνης.Μετά την επανάσταση του 1821 περιλήφθηκε στο νεοσύστατο Ελληνικό
κράτος.
Τουριστικές υποδομές-προοπτικές ανάπτυξης
Η νήσος διαθέτει σήμερα πολυδύναμο περιφερειακό (αγροτικό) ιατρείο και
ελικοδρόμιο. Συνδέεται ακτοπλοϊκά με Πειραιά, Σαντορίνη και Δωδεκάνησα.Τα
τελευταία χρόνια υπάρχει τουριστική έξαρση στο νησί λόγω του καλού κλίματος και
του όμορφου τοπίου.Η όμορφη αρχιτεκτονική και το εξαιρετικό τοπίο είναι οι πυλώνες
στους οποίους μπορεί να βασίσει την τουριστική ανάπτυξή της.
111
Πηγή : http://greece365.net/travel/index.php/Athens-tours/Map-of-Greece-greek#.UePUCnLvpn5
Τα κατοικημένα νησιά της Ελλαδας Ψαρρός Απόστολος
Σελίδα 111
3.7.3. Άνδρος
ΣΧΗΜΑ 3.87. ΧΑΡΤΗΣ ΑΝΔΡΟΥ112
Γεωγραφικός προσδιορισμός
Η Ανδρός είναι η μεγαλύτερη μετά τη Νάξο νήσος των Κυκλάδων και βρίσκεται στο
Αιγαίο Πέλαγος. Έχει έκταση 379,2 τετραγωνικά χιλιόμετρα και το μήκος των ακτών
της είναι 176 χιλιόμετρα.Είναι δήμος με πρωτεύουσα τη Χώρα και διοικητικά
υπάγεται στο νομό Κυκλάδων και στην περιφέρεια Νοτίου Αιγαίου.
Φυσικοί πόροι
Η Άνδρος δεν έχει πεδιάδες, έχει όμως εύφορες κοιλάδες κατάσπαρτες κυρίως με
εσπεριδοειδή, αφήνοντας ακάλυπτες τις σχιστολιθικές κορυφές της.Πλούσιοι ελαιώνες
και απέραντοι αμπελώνες κοσμούν τα βαθμωτά άνδηρα (πεζούλες ή χαλιά), ενώ αγροί
και κήποι απαντώνται χαμηλότερα.Το βασικό της πλεονέκτημα σε σχέση με τις
υπόλοιπες Κυκλάδες είναι ότι έχει άφθονα τρεχούμενα νερά (γνωστή η πηγή Σάριζα).
Η ακτογραφία της Άνδρου παρουσιάζει αρκετό αριθμό κολπώσεων και ακρωτηρίων με
αποτέλεσμα την ύπαρξη πολλών παραλιών.Το κλίμα της Άνδρου είναι καθαρά
μεσογειακό με συνδυασμό θαλασσινών και ορεινών ανέμων, που δεν παύουν να
πνέουν σχεδόν όλες τις εποχές. Το υπέδαφος της Άνδρου περιέχει κοιτάσματα
μεταλλευμάτων μαγγανίου,χρωμίου,αργυρούχου μολύβδου,χαλκού,νικελίου και
κυρίως σιδήρου.Πολλές κοιλάδες της έχουν ενταχθεί στο NATURA 2000.
Ανθρώπινοι-πολιτιστικοί πόροι
Πήρε το όνομά της κατά τη μυθολογία, από τον Άνδρο που ήταν εγγονός του
Απόλλωνα. Ονομαζόταν και Υδρούσα, Γάβρος και Λασία. Κατοικήθηκε από Κάρες,
Φοίνικες και Κρήτες και εν τέλει από Ίωνες (κοντά στο 1000 π.Χ.).Είχε μεγάλη
ναυτική δύναμη και απέκτησε αποικίες σε Χαλκιδική, Θράκη και Μ.Ασία.
Κατακτήθηκε από τους Πέρσες, συμμετείχε στις Αθηναϊκές Συμμαχίες και κατόπιν
κυριεύτηκε από του Μακεδόνες και τους Ρωμαίους οι οποίοι έδιωξαν τους κατοίκους
και παρέδωσαν το κατεστραμμένο νησί στον Άτταλο, βασιλιά της Περγάμου.
Ακολούθησαν οι Βυζαντινοί, οι Ενετοί (1207 μ.Χ.) και οι Οθωμανοί (1556
μ.Χ.).Συμμετείχε ενεργά στην ελληνική επανάσταση, και εντάχθηκε στο νέο Ελληνικό
κράτος το 1828.Το νησί έχει αρκετά μνημεία και αρχαιολογικούς χώρους καθώς και
έντονη πολιτιστική δραστηριότητα στα μουσεία του νησιού. Οι κάτοικοί της
ασχολούνται με τη ναυτιλία, τη γεωργία, την κτηνοτροφία και εσχάτως με τον
τουρισμό.
Τουριστικές υποδομές-προοπτικές ανάπτυξης
Έχει λιμάνι στο Γαύριο. Δεν έχει αεροδρόμιο και μάλλον είναι δύσκολο να γίνει λόγω
112
Πηγή : http://greece365.net/travel/index.php/Athens-tours/Map-of-Greece-greek#.UePUCnLvpn5
Τα κατοικημένα νησιά της Ελλαδας Ψαρρός Απόστολος
Σελίδα 112
της μορφολογίας του νησιού. Έχει ακτοπλοϊκή σύνδεση κυρίως με το λιμάνι της
Ραφήνας και τη θερινή περίοδο και με κάποια κοντινά νησιά. Έχει σχετικά καλό οδικό
δίκτυο με πρόσβαση στις περισσότερες περιοχές του νησιού.Θα μπορούσε να
αναπτυχθεί περισσότερο ο τουρισμός φύσης, ο κυνηγετικός και ο ιστιοπλοϊκός.
3.7.4. Αντίπαρος
ΣΧΗΜΑ 3.88. ΧΑΡΤΗΣ ΑΝΤΙΠΑΡΟΥ113
Γεωγραφικός προσδιορισμός
Η Αντίπαρος είναι νησί των Κυκλάδων και βρίσκεται στο Αιγαίο Πέλαγος. Έχει
έκταση 34,8 τ. χλμ. και μήκος ακτών 57χλμ. Είναι κοινότητα με πρωτεύουσα τη
Χώρα και διοικητικά υπάγεται στο νομό Κυκλάδων και στην περιφέρεια Νοτίου
Αιγαίου.
Φυσικοί πόροι
Η Αντίπαρος έχει ηφαιστειογενές πέτρωμα και ξηρό κλίμα με πολύ υγρασία, ενώ η
μορφολογία της χαρακτηρίζεται κατά βάση πεδινή με πολλές μικρές λοφώδεις
εξάρσεις. Ψηλότερη κορυφή είναι ο Προφήτης Ηλίας (301 μ.).Καλύπτεται από
κέδρους και θάμνους, αλλά παρότι έχει έδαφος γόνιμο, οι καλλιέργειες είναι
περιορισμένες. Μικρές ποσότητες μεταλλευμάτων εξορύσσονταν παλαιότερα σε
εγκαταλελειμμένα σήμερα μεταλλεία.Γενικά έχει ακτές ομαλές και αμμώδεις, αλλά
ανατολικά, λόγω ανέμων,είναι βραχώδεις με μικρούς όρμους.Έχει ένα πολύ σημαντικό
σπήλαιο το οποίο χρησιμοποιήθηκε ως καταφύγιο από τους νεολιθικούς χρόνους.
Ανθρώπινοι-πολιτιστικοί πόροι
Αρχαία ονομαζόταν Ωλίαρος. Στην νησίδα Σαλιαγκός βρίσκεται ο αρχαιότερος
οικισμός των Κυκλάδων, ενώ το Δεσποτικό, ακατοίκητη νήσος στα νοτιοδυτικά της
Αντιπάρου, αποτελεί τόπο μεγάλης αρχαιολογικής σημασίας.Κατοικείται από τα
προϊστορικά χρόνια σύμφωνα με τα ευρήματα. Συμπεριλήφθηκε το 1207, κατά την
περίοδο της λατινοκρατίας στο Δουκάτο της Νάξο.Το 1566 εντάχθηκε ολοκληρωτικά
στην Οθωμανική Αυτοκρατορία. Το 1821 οι κάτοικοι του νησιού έλαβαν μέρος στην
Ελληνική Επανάσταση και το 1830 η Αντίπαρος ενσωματώθηκε στο ελληνικό
κράτος.Η οικονομία της βασίζεται στον τουρισμό, την αλιεία, την κτηνοτροφία και
λιγότερο στη γεωργία.
Τουριστικές υποδομές-προοπτικές ανάπτυξης
Συνδέεται με μικρό τοπικό πορθμείο με την Πούντα, αλλά και με καΐκια από το λιμάνι
της Πάρου.Έχει περιφερειακό ιατρείο και ελικοδρόμιο.Αποτελεί δημοφιλές τουριστικό
θέρετρο τα καλοκαίρια και θα μπορούσε να έχει μεγαλύτερη ανάπτυξη αν είχε κάποια
ασφαλή μαρίνα, καθώς είναι στο κέντρο των Κυκλάδων και αποτελεί ιστιοπλοϊκό
προορισμό.
113
Πηγή : http://greece365.net/travel/index.php/Athens-tours/Map-of-Greece-greek#.UePUCnLvpn5
Τα κατοικημένα νησιά της Ελλαδας Ψαρρός Απόστολος
Σελίδα 113
3.7.5. Άνω Κουφονήσι
ΣΧΗΜΑ 3.89. ΧΑΡΤΗΣ ΑΝΩ ΚΟΥΦΟΝΗΣΙΟΥ114
Γεωγραφικός προσδιορισμός
Το (Άνω) Κουφονήσι είναι νησί που βρίσκεται στο σύμπλεγμα των Μικρών
Κυκλάδων, στο Αιγαίο Πέλαγος. Έχει έκταση 5,7 τ. χλμ. και διοικητικά υπάγεται
στο δήμο Νάξου & Μικρών Κυκλάδων, το νομό Κυκλάδων και την περιφέρεια Νοτίου
Αιγαίου.
Φυσικοί πόροι
Είναι πεδινό νησί,άνυδρο και χωρίς ιδιαίτερη βλάστηση ή καλλιέργειες. Έχει αρκετές
όμορφες παραλίες, στις οποίες βασίζει και το τουριστικό προϊόν του.
Ανθρώπινοι-πολιτιστικοί πόροι
Κάποιοι λένε ότι το όνομα Κουφονήσια προέρχεται από το «Κουφός Λιμήν», το
απάνεμο δηλαδή λιμάνι, κάποιοι από τις πολλές σπηλιές και τα ιζηματογενή
πετρώματα που έχει το νησί και το κάνουν να φαίνεται «κούφιο».Σημαντικά είναι τα
αρχαιολογικά ευρήματα στα γύρω νησιά και ιδίως στην Κέρο. Το σημερινό χωριό
φαίνεται ότι έχει χτιστεί στη θέση ενός μεγάλου ρωμαϊκού οικισμού.Η ιστορία της
κατοχής των Κουφονησίων δεν διαφέρει και πολύ από αυτή των υπόλοιπων
Κυκλάδων. Πέρασαν από την κυριαρχία των Ενετών και των Τούρκων ενώ στο
νεοσύστατο ελληνικό κράτος ενσωματώθηκαν μαζί με τις υπόλοιπες Κυκλάδες το
1830.Κύρια ασχολία των κατοίκων είναι η αλιεία και σε μικρότερο βαθμό η
κτηνοτροφία, και το καλοκαίρι αποκλειστικά ο τουρισμός.
Τουριστικές υποδομές-προοπτικές ανάπτυξης
Συνδέεται με τη Νάξο, την Αμοργό και τις μικρές Κυκλάδες καθημερινά και
σπανιότερα με τον Πειραιά και τα άλλα Κυκλαδονήσια. Έχει αγροτικό ιατρείο. Η
έλλειψη νερού και τακτικής συγκοινωνίας όμως, αναστέλλει την ουσιαστική και
αειφόρο ανάπτυξή του.
3.7.6. Βαρβαρούσα
ΣΧΗΜΑ 3.90. ΕΙΚΟΝΑ ΒΑΡΒΑΡΟΥΣΑΣ115
114
Πηγή : http://www.discover-greece.gr/greek/cyclades/koufonisia/koufonisia_map.php 115
Πηγή : http://www.pame-paralia.gr/uploadedPhotos/2013218185535.jpg html
Τα κατοικημένα νησιά της Ελλαδας Ψαρρός Απόστολος
Σελίδα 114
Γεωγραφικός προσδιορισμός
Η Βαρβαρούσα είναι μια μικρή βραχονησίδα δίπλα στη Σύρο. Είναι ακατοίκητο νησί
και βρίσκεται στο βορειοδυτικό τμήμα της Σύρου. Διοικητικά ανήκει στο Δημοτικό
διαμέρισμα Άνω Σύρου, το οποίο υπάγεται στον δήμο Σύρου - Ερμούπολης.
Φυσικοί πόροι
Είναι άνυδρη και έχει θαμνώδη βλάστηση.
Ανθρώπινοι-πολιτιστικοί πόροι
Χρησιμοποιείται ως βοσκότοπος μόνο.
Τουριστικές υποδομές-προοπτικές ανάπτυξης
Δεν υφίσταται τέτοια έννοια εδώ λόγω μικρού μεγέθους και ιδιόκτητου χαρακτήρα.
3.7.7. Δήλος
ΣΧΗΜΑ 3.91. ΧΑΡΤΗΣ ΔΗΛΟΥ116
Γεωγραφικός προσδιορισμός
Η Δήλος είναι νήσος των Κυκλάδων, δυτικά της Μυκόνου με έκταση 3,4 τετραγωνικά
χιλιόμετρα. Είναι δήμος με πρωτεύουσα τη Χώρα και διοικητικά υπάγεται στο νομό
Κυκλάδων και στην περιφέρεια Νοτίου Αιγαίου.
Φυσικοί πόροι
Γενικά είναι πεδινό νησί.Το υψηλότερο σημείο του νησιού είναι η κορυφή του λόφου
Κύνθος, που βρίσκεται στο κέντρο του και έχει ύψος 115 μέτρα.
Ανθρώπινοι-πολιτιστικοί πόροι
H μυθολογία συνέδεσε τη Δήλο με τη γέννηση των θεών Απόλλωνα και Άρτεμης. Για
το λόγο αυτό η Δήλος αποτελούσε ιερό τόπο κατά την αρχαιότητα. Οι πρώτοι κάτοικοι
του νησιού ήταν οι Κάρες, μετά οι Μυκηναίοι, και κατοικήθηκε από Ίωνες. Επειδή
βρισκόταν στο κέντρο των περιοχών εγκατάστασής τους έγινε το θρησκευτικό τους
κέντρο.Μετά το τέλος των Περσικών πολέμων, το 478 π.Χ., ιδρύθηκε η Δηλιακή
Συμμαχία, που την πρωτοκαθεδρία είχε η Αθήνα. Η Δήλος ήταν η έδρα της συμμαχίας
και σ’ αυτήν φυλασσόταν το κοινό ταμείο μέχρι το 454 π.Χ.Το 314 π.Χ., οι
Μακεδόνες απέσπασαν το νησί από τους Αθηναίους και το ανακήρυξαν
ανεξάρτητο.Το 166 π.Χ., πέρασε στον έλεγχο της Ρώμης που την ανακήρυξε ελεύθερο
λιμάνι και το νησί συγκέντρωσε εμπόρους και πλοιοκτήτες (είχε 30.000 κατοίκους).Τη
λεηλάτησε ο βασιλιάς του Πόντου Μιθριδάτης το 88 π.Χ και πειρατές το 69π.Χ. με
αποτέλεσμα να αρχίσει σταδιακά η παρακμή της.Με την επικράτηση του
χριστιανισμού παραμελήθηκε, και έτσι κατά τη διάρκεια του 8ου και του 9ου αιώνα το
116
Πηγή : http://greece365.net/travel/index.php/Athens-tours/Map-of-Greece-greek#.UePUCnLvpn5
Τα κατοικημένα νησιά της Ελλαδας Ψαρρός Απόστολος
Σελίδα 115
νησί δέχτηκε διαδοχικές επιδρομές από Σλάβους και Σαρακηνούς με αποτέλεσμα να
ερημώσει τελείως. Τα επόμενα χρόνια τα ερείπια του νησιού χρησιμοποιήθηκαν ως
οικοδομικά υλικά από τους κατοίκους των γύρω νησιών.Οι ανασκαφές που ξεκίνησαν
το 1873 από την αρχαιολογική σχολή Αθηνών ως το 1975 ανέδειξαν αρκετά τον
αρχαιολογικό πλούτο του νησιού. Το 1990 η Δήλος εντάχθηκε στον κατάλογο των
μνημείων που αποτελούν Παγκόσμια Πολιτιστική Κληρονομιά και προστατεύονται
από την Unesco, ενώ το 2002 θεσπίστηκε ο ελληνικός νόμος για την προστασία των
αρχαιοτήτων και εν γένει της πολιτιστικής κληρονομιάς.Ο πληθυσμός της, σύμφωνα
με την απογραφή του 2011, είναι 24 κάτοικοι, οι οποίοι ανήκουν κατά κύριο λόγο στο
προσωπικό του αρχαιολογικού χώρου ή του αρχαιολογικού μουσείου της Δήλου.
Τουριστικές υποδομές-προοπτικές ανάπτυξης
Το νησί διαθέτει μικρό λιμανάκι στη δυτική του πλευρά, το οποίο εξυπηρετεί τα
τουριστικά πλοιάρια που φέρνουν επισκέπτες για τον αρχαιολογικό χώρο. Είναι από
τους σημαντικότερους αρχαιολογικούς προορισμούς παγκοσμίως, κυρίως λόγω της
σημασίας που είχε στην αρχαιότητα. Η περαιτέρω τουριστική αξιοποίησή του, έχει
σχέση με τη δημιουργία μεγαλύτερου μουσείου, ώστε να χωρέσουν τα εκθέματα και
ίσως τη δημιουργία νέου λιμένα και εγκαταστάσεων φιλικών προς τους επισκέπτες και
το αρχαιολογικό περιβάλλον.
3.7.8. Δονούσα
ΣΧΗΜΑ 3.92. ΧΑΡΤΗΣ ΔΟΝΟΥΣΑΣ117
Γεωγραφικός προσδιορισμός
Η Δονούσα είναι νησί των Μικρών Κυκλάδων και βρίσκεται στο Αιγαίο Πέλαγος.
Έχει έκταση 13,7τ. χλμ. και μήκος ακτών 31 χλμ. Έχει πρωτεύουσα τη Δονούσα και
διοικητικά υπάγεται στο δήμο Νάξου & Μικρών Κυκλάδων, νομό Κυκλάδων και στην
περιφέρεια Νοτίου Αιγαίου.
Φυσικοί πόροι
Έχει πολλά ακρωτήρια και όρμους, αλλά περιβάλλεται από πολλούς σκοπέλους.Είναι
άγονο νησί χωρίς νερό και με θαμνώδεις εκτάσεις. Γύρω από τη Δονούσα, οι
βραχονησίδες Μάκαρες, Σκουλονήσι και Χτένια, έχουν κηρυχθεί περιοχές ιδιαίτερου
φυσικού κάλλους.
Ανθρώπινοι-πολιτιστικοί πόροι
Είναι γνωστή και ως Δενούσα, η Stenosa ή Spinosa (για ξένους). Είχε περισσότερους
από έναν πρωτοκυκλαδικούς οικισμούς που χρονολογούνται ανάμεσα στον 9ο και τον
8ο αι.π.Χ. Τα δωδεκανησιακά στοιχεία της κεραμικής, εκτός από τα κυκλαδικά-
ναξιακά, μαρτυρούν ότι ο οικισμός αυτός ήταν ένας εμπορικός σταθμός σ΄ένα
θαλάσσιο δρόμο, ο οποίος ένωνε την Αττική και την Εύβοια με το ανατολικό Αιγαίο.
117
Πηγή : http://greece365.net/travel/index.php/Athens-tours/Map-of-Greece-greek#.UePUCnLvpn5
Τα κατοικημένα νησιά της Ελλαδας Ψαρρός Απόστολος
Σελίδα 116
Στον 1ο αι.π.Χ. ο Αντώνιος παραχώρησε το νησί στους Ρόδιους,ενώ στους
αυτοκρατορικούς χρόνους υπήρξε τόπος εξορίας.Το 1830 ενώθηκε με την Ελλάδα. Οι
κάτοικοί του ασχολούνται με την αλιεία και τη κτηνοτροφία, ενώ ο τουρισμός
αποτελεί ακόμα δευτερεύουσα δραστηριότητα.
Τουριστικές υποδομές-προοπτικές ανάπτυξης
Τα τελευταία χρόνια έχει αρχίσει η τουριστική ανάπτυξη του νησιού. Συνδέεται με τη
Νάξο και την Αμοργό καθημερινά με τοπικά τουριστικά σκάφη και τη θερινή περίοδο
μερικές φορές την εβδομάδα με τον Πειραιά.Έχει αγροτικό ιατρείο και ελικοδρόμιο.
3.7.9. Ηρακλειά
ΣΧΗΜΑ 3.93. ΧΑΡΤΗΣ ΗΡΑΚΛΕΙΑΣ118
Γεωγραφικός προσδιορισμός
Η Ηρακλειά είναι το μεγαλύτερο νησί των Μικρών Κυκλάδων. Έχει έκταση 17,6 τ.
χλμ. και μήκος ακτών 30 χλμ. Έχει πρωτεύουσα την Παναγιά και διοικητικά υπάγεται
στο δήμο Νάξου & Μικρών Κυκλάδων, νομό Κυκλάδων και στην περιφέρεια Νοτίου
Αιγαίου.
Φυσικοί πόροι
Γενικά είναι λοφώδης νήσος με υψηλότερη κορυφή του Πάπα. Έχει δύο αξιόλογα
σπήλαια το μεγαλύτερο των οποίων είναι του Αγίου Ιωάννη, που κοσμείται και με
σταλακτίτες. Έχουν εντοπιστεί επίσης κοιτάσματα σμύριδας και ορυκτού σιδήρου και
πολλές πηγές γλυκού νερού.Η καλλιεργήσιμη γη της, έφθανε άλλοτε (το 1960) τα
1.000 περίπου στρέμματα. Έτσι ανάλογη ήταν και η παραγωγή σε δημητριακά, καπνό
και όσπρια, καθώς και σε τυρί, μυζήθρα και μέλι.Στην Ηρακλειά, το 2007
εγκαταστάθηκε η πρώτη στο κόσμο αυτόματη πλωτή ανεμογεννήτρια που σε
συνδυασμό φωτοβολταϊκών αποτελεί ταυτόχρονα μονάδα αφαλάτωσης. Η μονάδα
αυτή που φέρει το ελληνικό όνομα «Υδριάδα» παράγει ενέργεια από ανανεώσιμη πηγή
χωρίς να μολύνει το περιβάλλον δίνοντας την ιδανικότερη λύση στη λειψυδρία που
μαστίζει κυρίως τους θερινούς μήνες το νησί. Το νησί περιλαμβάνεται ολόκληρο στο
δίκτυο Natura 2000 ως σταθμός μεταναστευτικών πτηνών.
Ανθρώπινοι-πολιτιστικοί πόροι
Η Ηρακλειά ή Ηράκλεια (Ρακλειά ή Αρακλειά) ήταν γνωστή και ως Άγιος Γεώργιος ή
Άη Γιώργης. Στη νησίδα αυτή σώζονται λείψανα αρχαίων οικισμών και τάφων καθώς
και ερείπια των αρχαίων ιερών της θεάς Τύχης και του Λοφίτου Διός. Στοιχεία που
δηλώνουν ότι από το 3.000 π.Χ. είχε σημαντική ανάπτυξη στον ευρύτερο κυκλαδικό
πολιτισμό. Στους νεότερους χρόνους τα πολλά σπήλαια της νήσου χρησίμευσαν κατά
καιρούς ως κρησφύγετα πειρατών και λαθρεμπόρων, εξ ου και οι διάφορες ονομασίες
118
Πηγή : http://www.discover-greece.gr/greek/cyclades/schinousa/shinousa_map.php
Τα κατοικημένα νησιά της Ελλαδας Ψαρρός Απόστολος
Σελίδα 117
των ορμίσκων.Στη θέση Λιβάδι έχει εντοπιστεί φρούριο Ιστορικών Χρόνων.Οι
κάτοικοι ασχολούνται με την αλιεία κυρίως και λίγο με την κτηνοτροφία.
Τουριστικές υποδομές-προοπτικές ανάπτυξης
Έχει δύο λιμένες από τους οποίους συγκοινωνεί με τα πλησιέστερα νησιά και με
γραμμή αγόνου με τη Σύρο και τον Πειραιά.Στη τουριστική αξιοποίηση της νήσου
περιλαμβάνονται και 8 μονοπάτια που διαμορφώθηκαν πάνω σε παλαιά που
προσφέρουν την ευκαιρία στον επισκέπτη να γνωρίσει περισσότερο τη φυσική
ομορφιά των τοπίων με την πανίδα και χλωρίδα της νήσου σε συνδυασμό άθλησης,
εξερεύνησης και φωτογράφησης.Έχει αγροτικό ιατρείο και ελικοδρόμιο.Η ανάπτυξη
του νησιού μπορεί να βασιστεί στον τουρισμό φύσης.
3.7.10. Θήρα (ή Σαντορίνη)
ΣΧΗΜΑ 3.94. ΧΑΡΤΗΣ ΘΗΡΑΣ119
Γεωγραφικός προσδιορισμός
Η Θήρα είναι νησί των Κυκλάδων και βρίσκεται στο Αιγαίο Πέλαγος. Έχει έκταση
76 τ. χλμ. και μήκος ακτών 69,5 χλμ. Είναι δήμος με πρωτεύουσα τα Φηρά και
διοικητικά υπάγεται στο νομό Κυκλάδων και στην περιφέρεια Νοτίου Αιγαίου.
Φυσικοί πόροι.
Είναι κυρίως γνωστή για τα ηφαίστειά της. Η τελευταία ηφαιστειακή δραστηριότητα
ήταν το 1950 και μελλοντικές εκρήξεις είναι σίγουρες.Η Σαντορίνη καθώς και τα
νησιά Θηρασία και Ασπρονήσι είναι απομεινάρια του ηφαιστειογενούς νησιού
Στρογγύλη. Η Στρογγύλη ήταν ένας ηφαιστειακός κώνος. Το κεντρικό τμήμα της
ανατινάχτηκε στον αέρα μαζί με τον κρατήρα του ηφαιστείου από τη Μινωική έκρηξη
που έγινε το 1613 π.Χ. και είχε ως αποτέλεσμα τη δημιουργία αυτού που σήμερα
ονομάζουμε καλδέρα της Σαντορίνης, και την καταστροφή του προϊστορικού
πολιτισμού του νησιού. Η όψη της από τη πλευρά του ηφαιστείου παρουσιάζεται
βραχώδης και απόκρημνη σε αντίθεση με την ομαλότητα του εδάφους της στο
υπόλοιπό της. Η επιφάνειά της είναι κατά το πλείστον ελαφρόπετρα πολύ δεκτική σε
καλλιέργεια. Γενικά είναι άνυδρος και ξερή, χωρίς λίμνες, ποταμούς ή χαράδρες. Οι
αρδευτικές ανάγκες της καλύπτονται κυρίως με δεξαμενές όπου συγκεντρώνεται
κυρίως το βρόχινο νερό καθώς και από φρεάτια. Υπάρχουν στο νησί τρεις κύριες
πηγές καθώς και τέσσερις ιαματικές πηγές. Έχει θερμό ερημικό κλίμα και μαζί με την
Ανάφη αποτελούν τις μοναδικές περιοχές στην Ευρώπη με αυτού του είδους το κλίμα
και τμήμα στο νότο του νησιού έχει ενταχθεί στο NATURA 2000.
Ανθρώπινοι-πολιτιστικοί πόροι
Το όνομα Θήρα προέρχεται από τον αρχαίο Σπαρτιάτη Θήραν που αποίκησε πρώτος
το νησί. Το όνομα Σαντορίνη προέρχεται από τους διερχόμενους Φράγκους
119
Πηγή : http://greece365.net/travel/index.php/Athens-tours/Map-of-Greece-greek#.UePUCnLvpn5
Τα κατοικημένα νησιά της Ελλαδας Ψαρρός Απόστολος
Σελίδα 118
Σταυροφόρους, οι οποίοι κατά το πέρασμα τους στέκονταν για ανεφοδιασμό κοντά σε
εκκλησία της Αγίας Ειρήνης, η οποία υπήρχε στο νησί. Πριν την μεγάλη ηφαιστειακή
καταστροφή των προϊστορικών χρόνων η νήσος ήταν στρογγυλή και είχε το όνομα
Στρογγύλη, ενώ αργότερα απέκτησε τα ονόματα Καλλίστη, Καλλιστώ,Φιλωτέρα,
Καλαυρία, Φιλητέρη,Θηραμένη,Ρήνεια.Καρίστη, και Τευσία. Επί τουρκοκρατίας οι
Τούρκοι την ονόμαζαν "Δερμετζίκ" ή "Διμερτζίκ" (=μικρός μύλος).Μετά την
απελευθέρωση της Ελλάδας επίσημα καθιερώθηκε το όνομα "Θήρα". Κατοικείται από
τα προϊστορικά και είχε αξιόλογο πολιτισμό στα Μινωικά χρόνια (όπως μαρτυρούν οι
ανασκαφές στο Ακρωτήρι όπου έχει βρεθεί ατόφιος ο οικισμός κατά την περίοδο της
έκρηξης).Ακολούθησε τη μοίρα των Κυκλάδων στην ιστορική τους πορεία: υποταγή
στους Πέρσες, μετά στην Αθηναϊκή Συμμαχία, Μακεδόνες, Ρωμαίους, Βυζαντινούς
και μετά την πρώτη άλωση της Πόλης σε Ενετούς (άνηκε στο Δουκάτο της Νάξου).
Περιήλθε τελικά στους Τούρκους το 1566 μετά από τις επιδρομές του Μπαρμπαρόσα
και εντάχθηκε στο νέο ελληνικό κράτος το 1830. Οι κάτοικοί του ασχολούνται κυρίως
με τον τουρισμό, την οινοποιεία (ξακουστά τα κρασιά της) και τη γεωργία.
Τουριστικές υποδομές-προοπτικές ανάπτυξης
Σήμερα η Σαντορίνη είναι ένα από τα διασημότερα τουριστικά κέντρα του κόσμου.
Έχει διεθνές αεροδρόμιο, νοσοκομείο και όλες τις υποδομές για υποδοχή μεγάλου
τουριστικού ρεύματος. Χρειάζεται βέβαια μεγαλύτερο λιμάνι, ώστε να μπορεί να
δεχτεί τα δεκάδες κρουαζιερόπλοια που κατακλύζουν την καλδέρα.
3.7.11. Θηρασιά
ΣΧΗΜΑ 3.95. ΧΑΡΤΗΣ ΘΗΡΑΣΙΑΣ120
Γεωγραφικός προσδιορισμός
Η Θηρασιά είναι νησί των Κυκλάδων και βρίσκεται στο Αιγαίο Πέλαγος. Έχει έκταση
9,2 τ. χλμ. και μήκος ακτών 17 χλμ. Έχει πρωτεύουσα το Μανωλά και διοικητικά
υπάγεται στο δήμο Θήρας,το νομό Κυκλάδων και την περιφέρεια Νοτίου Αιγαίου.
Φυσικοί πόροι
Η μορφολογία του εδάφους θυμίζει έντονα αυτή της Θήρας: ηφαιστειακά υλικά, όπως
τέφρα και κίσσηρη, από την τελευταία μεγάλη έκρηξη του ηφαιστείου σκεπάζουν το
μεγαλύτερο μέρος της επιφάνειάς της Θηρασίας. Έχει αρκετά μονοπάτια και
καλλιεργήσιμες εκτάσεις κυρίως με αμπελώνες.
Ανθρώπινοι-πολιτιστικοί πόροι
Σύμφωνα με το μύθο, το όνομα Θηρασιά, ανήκε στην όμορφη κόρη του βασιλιά Θήρα,
ο οποίος βασίλευσε στην Σαντορίνη και ονόμασε το γειτονικό νησί στο όνομα της
όμορφης κόρης του.Μέχρι την Μινωική έκρηξη των προϊστορικών χρόνων που
δημιούργησε την καλδέρα, αποτελούσε κομμάτι της νήσου Στρογγύλης. Κατά τα άλλα
120
Πηγή : http://www.e-kyklades.gr/tourism/thirasia_map?lang=el
Τα κατοικημένα νησιά της Ελλαδας Ψαρρός Απόστολος
Σελίδα 119
έχει ακολουθήσει την ιστορική πορεία της Θήρας, χωρίς κάποια ιδιαίτερη στιγμή.Οι
κάτοικοί της ασχολούνται με τη ναυτιλία,τον τουρισμό και τη γεωργία.
Τουριστικές υποδομές-προοπτικές ανάπτυξης
Ακτοπλοϊκά το νησί συνδέεται με Κυκλάδες και Πειραιά, αλλά κυρίως μέσω της
Θήρας με λάντζες. Έχει περιφερειακό ιατρείο και ελικοδρόμιο.Η ανάπτυξή της έχει
σχέση με τι υποδομές το νησί, καθόσον έχει υπέροχη θέα στην καλδέρα και
ενδείκνυται για τουριστική εκμετάλλευση.
3.7.12. Ίος
ΣΧΗΜΑ 3.96. ΧΑΡΤΗΣ ΙΟΥ121
Γεωγραφικός προσδιορισμός
Η Ίος είναι νησί των Κυκλάδων και βρίσκεται στο Αιγαίο Πέλαγος. Έχει έκταση
108,7 τ. χλμ. και μήκος ακτών 87 χλμ. Είναι δήμος με πρωτεύουσα τη Χώρα και
διοικητικά υπάγεται στο νομό Κυκλάδων και στην περιφέρεια Νοτίου Αιγαίου.
Φυσικοί πόροι
Το φυσικό περιβάλλον της Ίου είναι το τυπικό μεσογειακό, με ελαιόδενδρα,
κυπαρίσσια κ.ά. Στα βουνά της Ίου ο περιηγητής μπορεί να ανακαλύψει μεγάλη
ποικιλία βοτάνων. Στην περιοχή Περιβόλια εντυπωσιάζεσαι από τη βλάστηση και τα
καρποφόρα δέντρα και τα πολλά νερά -συγκριτικά τουλάχιστον με τις υπόλοιπες
Κυκλάδες.Επίσης στο μεγαλύτερο μέρος του το νησί καλύπτεται με αναβαθμίδες που
συγκέντρωναν το λίγο γόνιμο έδαφος. Η πανίδα της Ίου είναι επίσης η τυπική
μεσογειακή με όλα τα ζώα και πτηνά που συναντά κανείς και στα άλλα νησιά των
Κυκλάδων. Επίσης το νησί επισκέπτονται κατά καιρούς πολλά αποδημητικά
πτηνά.Έχει πανέμορφες παραλίες.
Ανθρώπινοι-πολιτιστικοί πόροι
Η Ίος πήρε το όνομα της στην αρχαιότητα από την λέξη Ία, τα λουλούδια δηλαδή που
φύτρωναν άφθονα στο νησί. Κατ' άλλους το όνομα της η Ίος το χρωστάει στην
φοινικική λέξη Ίος, που σημαίνει σωρός από πέτρες.Ο Ηρόδοτος αναφέρει ότι στην Ίο
θάφτηκε ο Όμηρος. Αρχικά η Ίος φαίνεται πως κατοικήθηκε από τους Κάρες και
αργότερα τους Μινωίτες, τους Αχαιούς,τους Φοίνικες,τους Ίωνες.Αργότερα η Ίος
προσχώρησε στην Αθηναϊκή Συμμαχία και έπειτα πέρασε στην κυριαρχία των
Μακεδόνων και των διαδόχων τους.Κατά την επικυριαρχία της Ρώμης και του
Βυζαντίου το νησί περνά στην αφάνεια και μαστίζεται από πειρατικές επιδρομές. Το
1207 η Ίος περνάει στην επικυριαρχία του Μάρκου Σανούδου και το 1269 επανέρχεται
στους Βυζαντινούς για να ακολουθήσει νέα περίοδος Ενετοκρατίας από το 1296 έως
το 1537 οπότε και κατελήφθη από τους Τούρκους. Στις αρχές του 15ου αιώνα ο
Μάρκος Κρίσπος εποίκησε το νησί με Αλβανούς λόγω έλλειψης εργατικού δυναμικού.
121
Πηγή : http://greece365.net/travel/index.php/Athens-tours/Map-of-Greece-greek#.UePUCnLvpn5
Τα κατοικημένα νησιά της Ελλαδας Ψαρρός Απόστολος
Σελίδα 120
Κατά την Ελληνική Επανάσταση του 1821 συμμετείχε ενεργά και η Ίος, και εντάχθηκε
στο νέο ελληνικό κράτος το 1830.
Τουριστικές υποδομές-προοπτικές ανάπτυξης
Έχει καθημερινή ακτοπλοϊκή σύνδεση με Πειραιά και κεντρικές Κυκλάδες, καθώς και
με τις νότιες αλλά πιο αραιά. Είχε ενταχθεί σε δρομολόγια υδροπλάνων και έχει
αιτηθεί πάλι. Έχει περιφερειακό ιατρείο και ελικοδρόμιο. Είναι οργανωμένο
τουριστικά, ιδίως σε θαλάσσια σπορ.Έχει προοπτικές ανάπτυξης γιατί έχει πανέμορφες
παραλίες και όμορφους οικισμούς.
3.7.13. Κάτω Αντικέρι (ή Δρίμα)
ΣΧΗΜΑ 3.97. ΧΑΡΤΗΣ ΔΡΙΜΑΣ122
Γεωγραφικός προσδιορισμός
Η Δρίμα είναι ένα νησάκι των Μικρών Κυκλάδων. Έχει έκταση 1,1 τ. χλμ. και
διοικητικά υπάγεται στο δήμο Νάξου & Μικρών Κυκλάδων,στο νομό Κυκλάδων και
στην περιφέρεια Νοτίου Αιγαίου.
Φυσικοί πόροι
Πεδινό αλλά άγονο νησί χωρίς νερό. Περιλαμβάνεται στο Δίκτυο Natura 2000 και
αποτελούν μέρος του Τόπου Κοινοτικής Σημασίας (ΤΚΣ) "Μικρές Κυκλάδες: από
Κέρο μέχρι Ηράκλεια, Σχοινούσσα, Κουφονήσια, Κέρος, Αντικέρι και θαλάσσια
ζώνη".
Ανθρώπινοι-πολιτιστικοί πόροι
Κατοικείται σποραδικά από κτηνοτρόφους αλλά είναι προς πώληση123
.
Τουριστικές υποδομές-προοπτικές ανάπτυξης
Ακόμα δεν κατοικείται, και λόγω έλλειψης βασικών προδιαγραφών, υφίσταται η
έννοια τουριστικής εκμετάλλευσης.Η πρόσβαση γίνεται μόνο με ιδιωτικό σκάφος από
Κουφονήσια ή Αμοργό.
122
Πηγή : http://naxospolitesgiatanisiamas.blogspot.gr/p/blog-page_5597.html 123
Πηγή : http://www.privateislandsonline.com/islands/kato-antikeri-island
Τα κατοικημένα νησιά της Ελλαδας Ψαρρός Απόστολος
Σελίδα 121
3.7.14. Κέα
ΣΧΗΜΑ 3.98. ΧΑΡΤΗΣ ΚΕΑΣ124
Γεωγραφικός προσδιορισμός
Η Κέα είναι νησί των δυτικών Κυκλάδων. Έχει έκταση 130,6 τ. χλμ. και μήκος
ακτών 88 χλμ.Είναι δήμος με πρωτεύουσα την Ιουλίδα και διοικητικά υπάγεται στο
νομό Κυκλάδων και στην περιφέρεια Νοτίου Αιγαίου.
Φυσικοί πόροι
Στην κεντρική και ανατολική Κέα (περιοχή ενταγμένη στο δίκτυο Natura 2000)
βρίσκεται το μεγαλύτερο δάσος δρυός στις Κυκλάδες, ενώ σπάνια φυτά και ενδημικά
των Κυκλάδων, θάμνοι και μυριάδες αγριολούλουδα, σε μια απίστευτη χρωματική
ποικιλία, καλύπτουν τις πλαγιές των λόφων, τις όχθες των ρεμάτων, τα φαράγγια,
ακόμη και τις σχισμές των βράχων. Το ψηλότερο βουνό είναι ο Προφήτης Ηλίας με
υψόμετρο 568 μέτρα.Κυρίαρχη βλάστηση στο νησί είναι οι θαμνώνες και τα φρύγανα
σε αρκετές ποικιλίες.Διαθέτει δάση με βαλανιδιές, από τα ελάχιστα που έχουν μείνει
στο Αιγαίο, τα οποία καλύπτουν μεγάλες εκτάσεις στο εσωτερικό του νησιού.
Ανθρώπινοι-πολιτιστικοί πόροι
Η παλαιότερη ονομασία της Κέας ήταν Υδρούσα, ενώ κατά την περίοδο της
Τουρκοκρατίας το νησί λεγόταν Τζιά. Η σημερινή του ονομασία οφείλεται στον ήρωα
Κέω που ήταν επικεφαλής των Λοκρών από τη Ναύπακτο οι οποίοι κατά την
αρχαιότητα κατέλαβαν το νησί. Στους αρχαϊκούς χρόνους (7ος
-6ος
π.Χ αιώνας), στην
Κέα υπήρχαν τέσσερις ανεξάρτητες και δυνατές οικονομικά και πολιτιστικά πόλεις: η
Ιουλίς, η Καρθαία, η Ποιήεσσα και η Κορησσός.Έπειτα κατά τους Βυζαντινούς
χρόνους, την Φραγκοκρατία και την Τουρκοκρατία το νησί περιήλθε σε παρακμή και
ήταν ορμητήριο πειρατών. Από το 1830, η Κέα, όπως και όλες οι Κυκλάδες
περιλήφθηκε στο νεοσύστατο Ελληνικό κράτος.
Τουριστικές υποδομές-προοπτικές ανάπτυξης
Έχει καθημερινή ακτοπλοϊκή σύνδεση με το Λαύριο.Εσχάτως έγινε ιδανικός
προορισμός για ιστιοπλοϊκές ή με μηχανοκίνητα σκάφη εξορμήσεις από την
Αττική.Διαθέτει περιφερειακό ιατρείο και ελικοδρόμιο.Έχει μεγάλο δίκτυο
καλοδιατηρημένων μονοπατιών σε όλο το νησί.Ο τουρισμός μπορεί να αναπτυχθεί
περαιτέρω, αφού το μεγαλύτερο μέρος του νησιού είναι παρθένο, είναι κοντά στην
Αττική, και έχει τις προδιαγραφές για φυσιολατρικό, αλιευτικό και κυνηγητικό
τουρισμό.
124
Πηγή : http://greece365.net/travel/index.php/Athens-tours/Map-of-Greece-greek#.UePUCnLvpn5
Τα κατοικημένα νησιά της Ελλαδας Ψαρρός Απόστολος
Σελίδα 122
3.7.15. Κίμωλος
ΣΧΗΜΑ 3.99. ΧΑΡΤΗΣ ΚΙΜΩΛΟΥ125
Γεωγραφικός προσδιορισμός
Η Κίμωλος είναι νησί των νότιων Κυκλάδων. Έχει έκταση 36 τ. χλμ και μήκος ακτών
38χλμ.Είναι δήμος με πρωτεύουσα το Χωριό και διοικητικά υπάγεται στο νομό
Κυκλάδων και στην περιφέρεια Νοτίου Αιγαίου.
Φυσικοί πόροι
Το ανάγλυφο είναι λοφώδες με υψηλότερη κορυφή το Παλιόκαστρο (365 μ.).Έχει
ανάγλυφο ακτογραμμής με πολλούς κόλπους, νησίδες, αμμουδερές και βραχώδεις
ακτές και πλήθος θαλασσινών σπηλιών.
Ανθρώπινοι-πολιτιστικοί πόροι
Σύμφωνα με την παράδοση, πρώτος μυθικός οικιστής της υπήρξε ο Κίμωλος, σύζυγος
της Είδης, κόρης του Ταύρου, στον οποίο οφείλει το όνομά της. Ήταν επίσης γνωστή
και σαν Εχινούσα. Η Κίμωλος υπήρξε κατά τη διάρκεια του Πελοποννησιακού
Πολέμου πεδίο μαχών των Αθηναίων, που τη κυρίευσαν, αφού προηγουμένως τη
λεηλάτησαν. Το Μεσαίωνα και μέχρι τους χρόνους της Ελληνικής Επανάστασης του
1821 ονομαζόταν Αρτζιαντιέρα ή Αρτζεντιέρα (αρτζέντο=ασήμι στα λατινικά).
Επί Φραγκοκρατίας (13ος αιώνας) τη νήσο κατέλαβε ο Μάρκος Σανούδος την οποία
και προσάρτησε στο Δουκάτο της Νάξου, μέχρι το 1537 που την κατέλαβε για λίγο ο
Χαϊρεντίν Μπαρμπαρόσα .Μετά πέρασε πάλι στους Λατίνους και το 1830 εντάχθηκε
στο ελληνικό κράτος. Το νησί έδωσε το όνομά του στο λευκό πέτρωμα, τη γνωστή από
τους μαυροπίνακες κιμωλία. Οι κάτοικοί της ασχολούνται κυρίως με τη ναυτιλία, τη
γεωργία, την αλιεία, τη λατομία πωρόλιθου και την εξόρυξη της "κιμωλίας γης", και
εσχάτως με τον τουρισμό.
Τουριστικές υποδομές-προοπτικές ανάπτυξης
Έχει καθημερινή ακτοπλοϊκή σύνδεση με τη Μήλο (από τα Πολλώνια), και τακτική με
τις υπόλοιπες Κυκλάδες (Δυτικές και Νότιες) και τον Πειραιά και με ταχύπλοα το
καλοκαίρι. Διαθέτει περιφερειακό ιατρείο και ελικοδρόμιο. Μπορεί να αναπτυχθεί
τουριστικά αφού διαθέτει πολύ όμορφες παραλίες και αρκετά νησιά πλησίον (για
ιστιοπλοΐα).
125
Πηγή : http://greece365.net/travel/index.php/Athens-tours/Map-of-Greece-greek#.UePUCnLvpn5
Τα κατοικημένα νησιά της Ελλαδας Ψαρρός Απόστολος
Σελίδα 123
3.7.16. Κύθνος
ΣΧΗΜΑ 3.100. ΧΑΡΤΗΣ ΚΥΘΝΟΥ126
Γεωγραφικός προσδιορισμός
Η Κύθνος είναι νησί των δυτικών Κυκλάδων. Έχει έκταση 99,3 τ. χλμ. και μήκος
ακτών 104 χλμ. Είναι δήμος με πρωτεύουσα τη Χώρα και διοικητικά υπάγεται στο
νομό Κυκλάδων και στην περιφέρεια Νοτίου Αιγαίου.
Φυσικοί πόροι
Διαθέτει 92 όρμους, ορμίσκους και παραλίες, οι περισσότερες από τις οποίες είναι
προσιτές οδικά. Τα βουνά της νήσου δεν είναι μεγάλα (υψηλότερη κορυφή 336μ.)
Παλαιότερα στη Κύθνο ευδοκιμούσε πολύ το κριθάρι. Άλλα κύρια προϊόντα είναι το
μέλι τα σύκα, το κρασί, τα αμύγδαλα. Το κλίμα θεωρείται πολύ υγιεινό και η διαμονή
μάλλον ευχάριστη παρά τους ισχυρούς βόρειους ανέμους. Γενικά τα δένδρα στη
Κύθνο σπανίζουν. Το βορειοδυτικό τμήμα της Κύθνου, από το νησάκι του Αγίου
Λουκά ως το ακρωτήριο Κέφαλος, παρουσιάζει ιδιαίτερο φυσικό ενδιαφέρον και είναι
ενταγμένο στο δίκτυο Νatura 2000.
Ανθρώπινοι-πολιτιστικοί πόροι
Ονομάζεται και Θερμιά από τις θερμές πηγές που υπάρχουν μέχρι και σήμερα στον
όρμο των Λουτρών. Τα λουτρά της Κύθνου λέγεται ότι απολάμβανε και ο βασιλιάς
Όθωνας και η Αμαλία. Πρώτοι κάτοικοι της Κύθνου αναφέρονται οι αρχαίοι Δρύοπες
με βασιλιά τους τον Κύθνο.Λεγόταν επίσης και Δρυοπίς ή Οφιούσα. Κατά τον
Μεσαίωνα λεγόταν Θήραμνα, οι Τούρκοι την αποκαλούσαν "Χαμάμ αντασί" (=νήσος
Λουτρά) και οι Λατίνοι την αποκαλούσαν "Φέρμινα".Κατοικείται από τη μεσολιθική
περίοδο και συμμετείχε και στους Περσικούς πολέμους.Την κατέλαβαν οι Μακεδόνες
και κατόπιν οι Ρωμαίοι, που την είχαν ως τόπο εξορίας. Επί Φραγκοκρατίας η νήσος
περιήλθε από το 1207 και μετά στη κυριαρχία διαφόρων Οίκων όπως των Σανούδων,
Καστέλλη κ.ά. μέχρι το 1537 που καταλήφθηκε από τους Τούρκους. Το 1600 οι
Τούρκοι έσφαξαν όλους τους άρρενες με συνέπεια το νησί σχεδόν να ερημωθεί. Το
1770 τη Κύθνο κατέλαβαν οι Ρώσοι και το 1830 τελικά εντάχθηκε στο νεοελληνικό
κράτος.
Τουριστικές υποδομές-προοπτικές ανάπτυξης
Έχει καθημερινή σύνδεση ακτοπλοϊκά με την Αττική (Λαύριο, Πειραιάς) και με τα
νησιά των δυτικών Κυκλάδων. Έχει γίνει δημοφιλής προορισμός Σαββατοκύριακου
για ιδιοκτήτες σκαφών τα τελευταία χρόνια. Διαθέτει περιφερειακό ιατρείο και
ελικοδρόμιο. Μπορεί να αναπτυχθεί τουριστικά αφού διαθέτει πολλές παραλίες και
είναι κοντά στην Αττική.
126
Πηγή : http://greece365.net/travel/index.php/Athens-tours/Map-of-Greece-greek#.UePUCnLvpn5
Τα κατοικημένα νησιά της Ελλαδας Ψαρρός Απόστολος
Σελίδα 124
3.7.17. Μακρόνησος
ΣΧΗΜΑ 3.101. ΧΑΡΤΗΣ ΜΑΚΡΟΝΗΣΟΥ127
Γεωγραφικός προσδιορισμός
Η Μακρόνησος είναι νησί των δυτικών Κυκλάδων. Έχει έκταση 18,3 τ. χλμ. και
μήκος ακτών 28 χλμ. Διοικητικά υπάγεται στο δήμο Κέας, το νομό Κυκλάδων και την
περιφέρεια Νοτίου Αιγαίου.
Φυσικοί πόροι
Το έδαφός της είναι χαμηλό, με μικρούς λόφους, ξηρό και βραχώδες. Το υπέδαφός του
αποτελείται από στρώματα μαρμάρων και σχιστόλιθων, υπάρχουν δε σε ορισμένες
περιοχές αργυρούχα μεταλλεύματα, όπως γαληνίτης. Η ψηλότερη κορυφή (281μ.)
είναι στο βόρειο άκρο, έχει λίγους όρμους και ένα μεγάλο σπήλαιο. Στο νησί
υπάρχουν λίγες πηγές που συχνά στερεύουν.
Ανθρώπινοι-πολιτιστικοί πόροι
Η Μακρόνησος ή "Μακρονήσι", ονομαζόταν στους αρχαίους χρόνους "Ελένη" επειδή
κατά την Ελληνική Μυθολογία όταν την ωραία Ελένη απήγαγε ο Πάρις στη Τροία ή
στην επιστροφή από εκεί με τον Μενέλαο,εκείνη αποβιβάσθηκε στη νήσο
αυτή.Λέγεται και "Κρανάη" από την κόρη του Κραναού, βασιλιά της Αθήνας. Στο
νησί υπάρχει εγκατάσταση που τοποθετείται χρονικά στην περίοδο μετάβασης από τη
Νεολιθική περίοδο στην εποχή του Χαλκού.Έχουν βρεθεί πολλά αρχαιολογικά
ευρήματα Σύγχρονα,κατά τη διάρκεια του Βαλκανικού πολέμου (1912-1913) στη
Μακρόνησο είχε μεταφερθεί μεγάλος αριθμός Τούρκων αιχμαλώτων, που έζησαν εκεί
μέχρι της υπογραφής ειρήνης οπότε και μετακινήθηκαν στη Τουρκία.Λειτούργησε για
ένα και πλέον χρόνο ως λοιμοκαθαρτήριο προσφύγων την περίοδο 1922-1923. Από
τον Απρίλιο του 1947 η Μακρόνησος και στη διάρκεια του Εμφυλίου
χρησιμοποιήθηκε ως στρατόπεδο συγκέντρωσης "εθνικής αναμόρφωσης" για χιλιάδες
κομμουνιστές, πολιτικούς κρατούμενους και λιποτάκτες στρατιώτες. το νησί κρίθηκε,
στα νεώτερα χρόνια, με απόφαση της Υπουργού Πολιτισμού Μελίνας Μερκούρη,
μνημείο της εποχής του εμφυλίου,οπότε σήμερα νησί και κτίσματα των επιμέρους
στρατοπέδων σε αυτό προστατεύονται από παρεμβάσεις. Σήμερα η Μακρόνησος είναι
ακατοίκητη, αν και παρουσιάζει περιορισμένη οικονομική δραστηριότητα
μελισσοκομίας καθώς και παράλιας ερασιτεχνικής αλιείας, ιδιαίτερα υποβρύχιας.
Τουριστικές υποδομές-προοπτικές ανάπτυξης
Δεν είναι εφικτή η τουριστική εκμετάλλευση του νησιού υπό τις υπάρχουσες
συνθήκες, αλλά θα μπορούσε να έχει κάποια τακτική γραμμή για επίσκεψη στα
μνημεία της περιοχής.
127
Πηγή : http://kynigetikes.selides.org
Τα κατοικημένα νησιά της Ελλαδας Ψαρρός Απόστολος
Σελίδα 125
3.7.18. Μήλος
ΣΧΗΜΑ 3.102. ΧΑΡΤΗΣ ΜΗΛΟΥ128
Γεωγραφικός προσδιορισμός
Η Μήλος είναι νησί των νοτιοδυτικών Κυκλάδων. Έχει έκταση 209 τ. χλμ. και μήκος
ακτών 130 χλμ.Είναι δήμος με πρωτεύουσα την Πλάκα και διοικητικά υπάγεται στο
νομό Κυκλάδων και στην περιφέρεια Νοτίου Αιγαίου.
Φυσικοί πόροι
O φυσικός πλούτος της Μήλου είναι ανεξάντλητος. Η εναλλαγή των τοπίων, που
οφείλεται στον ηφαιστιογενή χαρακτήρα του νησιού, καθιστά την περιήγηση στη φύση
της Μήλου μια συναρπαστική εμπειρία. Οι πιο πολλές παράκτιες περιοχές της έχουν
αναγνωριστεί για τον σπάνιο φυσικό τους πλούτο και προστατεύονται με νόμο,
ανήκοντας στο δίκτυο Natura 2000, όπως και οι γύρω νησίδες.Το ψηλότερο βουνό
είναι ο Προφήτης Ηλίας (748 μ.). Στο παρελθόν στη Μήλο εξορυσσόταν βαρυτίνη
(μέχρι το 2000), θείο (μέχρι τα μέσα του 20ού αιώνα), μυλόπετρες (μέχρι τις αρχές του
20ου αιώνα), μαγγάνιο και γύψος. Στα αρχαία χρόνια, η Μήλια Γη χρησιμοποιούνταν
ως χρωστική ουσία από τους καλλιτέχνες. Η Μήλος ήταν πηγή οψιανού (οψιδιανού) ο
οποίος χρησίμευε για κατασκευή λίθινων εργαλείων κατά τη νεολιθική
εποχή.Μπεντονίτης, περλίτης, ποζολάνη και μικρές ποσότητες καολίνη και πυριτικού
εξορύσσονται στη Μήλο και εξάγονται σε όλο τον κόσμο.
Ανθρώπινοι-πολιτιστικοί πόροι
Λέγεται ότι το όνομά της προέρχεται από τη λέξη 'βήλος' που εξελίχθηκε σε 'μήλος'
και σήμαινε 'πρόβατο'.Κατοικείται από τους προϊστορικούς χρόνους. Οψιδιανός της
Μήλου έχει βρεθεί σε διάφορες Νεολιθικές τοποθεσίες του Ελλαδικού χώρου, όπως
αύτη του Δισπηλιού στην Καστοριά και του Μακρύγιαλου στην Πιερία. Εικάζεται πως
γινόταν εξόρυξη του οψιδιανού χωρίς να κατοικείται το νησί τουλάχιστον από το
5.300 π.Χ. Λέγεται ότι πρώτοι κάτοικοι της Μήλου ήταν Φοίνικες ή Κάρες.Μετά από
αυτούς την κατοίκησαν Δωριείς προερχόμενοι από την Σπάρτη, γι’ αυτό και οι Μήλιοι
είχαν ανέκαθεν φιλικά αισθήματα προς τους Σπαρτιάτες. Οι Μήλιοι έλαβαν μέρος στη
ναυμαχία της Σαλαμίνας το 480 π.Χ. Κατά τον Πελοποννησιακό πόλεμο, οι Αθηναίοι
κατέκτησαν τη Μήλο το 416 π.Χ. και έσφαξαν όλους τους άρρενες κατοίκους.
Αργότερα, η Μήλος ακολούθησε την τύχη των άλλων Κυκλάδων κάτω από τους
Μακεδόνες, τους Ρωμαίουςκαι στη συνέχεια τους Βυζαντινούς. Στους πρώτους
Χριστιανικούς χρόνους είχε αρκετούς Εβραίους κατοίκους και έτσι ο Χριστιανισμός
διαδόθηκε αρκετά γρήγορα. Κατά τη Φραγκοκρατία ο Μάρκος Σανούδος κατέλαβε τη
Μήλο και το 1207 την ένωσε με το δουκάτο της Νάξου. Το 1537 την κατέκτησε ο
Μπαρμπαρόσσα και από το 1566 πέρασε από τους Ενετούς στους Τούρκους. Καθ’όλη
τη διάρκεια της Τουρκοκρατίας ήταν ορμητήριο πειρατών.Από το 1830, η Μήλος,
όπως και όλες οι Κυκλάδες περιλήφθηκε στο νεοσύστατο Ελληνικό κράτος. Κατά τον
128
Πηγή : http://greece365.net/travel/index.php/Athens-tours/Map-of-Greece-greek#.UePUCnLvpn5
Τα κατοικημένα νησιά της Ελλαδας Ψαρρός Απόστολος
Σελίδα 126
20ο αιώνα αποτέλεσε κατά διαστήματα και τόπο εξορίας αριστερών.Σημαντικά
αξιοθέατα είναι οι κατακόμβες, και το άγαλμα της «Αφροδίτης της Μήλου» που
εκτίθεται στο Λούβρο, όπως και το αρχαίο θέατρο του νησιού.Οι κάτοικοι
ασχολούνται με την εξόρυξη μετάλλων και τον τουρισμό.
Τουριστικές υποδομές-προοπτικές ανάπτυξης
Έχει αεροδρόμιο, κέντρο υγείας και τακτική ακτοπλοϊκή σύνδεση με τον Πειραιά και
τις Δυτικές Κυκλάδες (και με ταχύπλοα το καλοκαίρι), και λίγο πιο αραιά με τις νότιες
Κυκλάδες και την Κρήτη. Έχει ίσως τις περισσότερες και ομορφότερες παραλίες στο
Αιγαίο (ιδιαίτερο χρώμα τους δίνουν τα Σύρματα δηλαδή οι θέσεις φύλαξης μικρών
σκαφών, σκαμμένες στους ηφαιστειακούς τόφφους), και απίστευτο γεωλογικό και
αρχαιολογικό πλούτο οπότε και μεγάλες δυνατότητες περαιτέρω τουριστικής εξέλιξης
(συνεδριακός, γεωλογικός και φυσιολατρικός τουρισμός).
3.7.19. Μύκονος
ΣΧΗΜΑ 3.103. ΧΑΡΤΗΣ ΜΥΚΟΝΟΥ129
Γεωγραφικός προσδιορισμός
Η Μύκονος είναι νησί των Βορείων Κυκλάδων.Έχει έκταση 85,5 τ. χλμ. και μήκος
ακτών 89 χλμ.Είναι δήμος με πρωτεύουσα τη Χώρα και διοικητικά υπάγεται στο νομό
Κυκλάδων και στην περιφέρεια Νοτίου Αιγαίου.
Φυσικοί πόροι
Το έδαφος της Μυκόνου είναι επί το πλείστον πετρώδες και ελάχιστα ομαλό (έχει
μόνο δύο χαμηλά βουνά).Η Μύκονος στερείται δασών και παρουσιάζει λίγη φυτεία με
αντίστοιχη περιορισμένη καλλιέργεια κυρίως σε σιτάρι, σταφύλια και σύκα. Έχει
πολλούς χείμαρρους και κανέναν ποταμό ενώ έχει μόνο μια πηγή, και η ύδρευση
γίνεται από πηγάδια. Το υπέδαφος της Μυκόνου έχει χαρακτηριστεί πλούσιο σε
κοιτάσματα μαγγανιούχου σιδήρου, χαλκού, και γαληνίτη, που παραμένουν
ανεκμετάλλευτα. Κυριότερα γεωργικά προϊόντα είναι κριθάρι, σταφύλια και σύκα,
καθώς και περιορισμένη κτηνοτροφία.
Ανθρώπινοι-πολιτιστικοί πόροι
Το νησί πήρε το όνομά του από των ήρωα Μύκονο, απόγονο του μυθικού βασιλιά της
Δήλου Ανίου.Αποικήθηκε αρχικά από τους Αιγυπτίους, Ικάριους, Φοίνικες και
Μινωίτες, και κατόπιν από Ίωνες.Άνηκε στην Δηλιακή Συμμαχία, ενώ μετά την
ρωμαϊκή κυριαρχία ακολούθησε την τύχη των υπόλοιπων νησιών.Υποταγή σε Ενετούς
το 1204, μετά σε Οθωμανούς (1390 μ.Χ) και το διάστημα 1770-1774 από Ρώσους.
Κατά τους μεσαιωνικούς χρόνους το νησί ήταν γεμάτο πειρατές και κουρσάρους. Στην
επανάσταση του ‘21 η Μύκονος πρωτοστάτησε ηρωικά με τα πλοία της, χάρη στην
ηρωίδα Μαντώ Μαυρογένους. Σύγχρονα,εκτός από τον τουρισμό,οι κάτοικοι
ασχολούνται και με την αλιεία, που καλύπτει τις ανάγκες της νήσου. 129
Πηγή : http://greece365.net/travel/index.php/Athens-tours/Map-of-Greece-greek#.UePUCnLvpn5
Τα κατοικημένα νησιά της Ελλαδας Ψαρρός Απόστολος
Σελίδα 127
Τουριστικές υποδομές-προοπτικές ανάπτυξης
Η Μύκονος ήταν από τα πρώτα ελληνικά νησιά που αναπτύχθηκε τουριστικά.
Συνδέεται ακτοπλοϊκά με συμβατικά Ε/Γ-Ο/Γ και με ταχύπλοα με Πειραιά, Κυκλάδες,
Ανατολικό Αιγαίο και Δωδεκάνησα.Έχει αεροδρόμιο και κέντρο υγείας.Η ανάπτυξη
του νησιού έχει φτάσει στο έπακρο, και απαιτείται πλέον σωστή διαχείριση των
φυσικών πόρων, για επέκταση της τουριστικής περιόδου και προστασία του
περιβάλλοντος.
3.7.20. Νάξος
ΣΧΗΜΑ 3.104. ΧΑΡΤΗΣ ΝΑΞΟΥ130
Γεωγραφικός προσδιορισμός
Η Αμοργός είναι το μεγαλύτερο νησί των Κυκλάδων. Έχει έκταση 428 τ. χλμ. και
μήκος ακτών 130 χλμ. και. Είναι δήμος με πρωτεύουσα τη Χώρα και διοικητικά
υπάγεται στο νομό Κυκλάδων και στην περιφέρεια Νοτίου Αιγαίου.
Φυσικοί πόροι
Η ακτογραφία της Νάξου δεν παρουσιάζει κολπώσεις ανεπτυγμένες ούτε ασφαλείς
φυσικούς λιμένες. Γεωλογικά η Νάξος αποτελεί ένα πλούσιο γεωλογικό πάρκο από
κρυσταλλοσχιστώδη πετρώματα (μάρμαρα,γρανίτη,σμύριδα). Τη Νάξο κατατέμνει μία
ορεινή ράχη σχεδόν ενιαία γυμνή και βραχώδης με υπέροχες γεωλογικές μορφές
κυρίως στην κεντρική πλευρά της, κοντά στην Κεραμωτή και στη νότια,
σχηματίζοντας δύο ψηλές κορυφές (1000μ.). Έχει σημαντικά έλη, μία μεγάλη
λιμνοθάλασσα, πολλούς χείμαρρους, αρκετές κοιλάδες και μεγάλους κάμπους και
ελαιώνες. Το μεγαλύτερο μέρος αυτών είναι ενταγμένο στο NATURA 2000.
Ανθρώπινοι-πολιτιστικοί πόροι
O Δίας, κατά τους αρχαίους Έλληνες, λέγεται ότι γεννήθηκε στην Κρήτη, στη σπηλιά
Ιδαίον αλλά μεγάλωσε στη Νάξο, και έτσι το ψηλότερο βουνό του νησιού πήρε το
όνομά του (Ζευς ή Ζας, 999 μ.). Στη Νάξο εγκατέλειψε, σύμφωνα με το μύθο, ο
Θησέας την Αριάδνη, η οποία τον είχε βοηθήσει προηγουμένως στην Κρήτη να
σκοτώσει το Μινώταυρο με τον όρο να την πάρει μαζί του, την οποία στη συνέχεια
έλαβε σύζυγό του ο θεός Διόνυσος (η ανατροφή του οποίου έγινε από τις νύμφες
Φιλία,Κορωνίδα και Κλείδη).Είτε ονομάστηκε έτσι προς τιμή του Νάξου, ηγεμόνα των
πρώτων αποίκων του νησιού, ή το όνομα της προέρχεται από την αρχαία ελληνική
λέξη νάξαι, που σημαίνει θύσαι, λόγω των πολλών θυσιών που γίνονταν εκεί προς τιμή
των θεών. Το όνομα Νάξος διατηρήθηκε στο διάβα των αιώνων μέχρι τους μέσους
χρόνους, όπου έγινε Ναξία και ακολούθως Ναξιά και στη συνέχεια Αξιά. Ονομάστηκε
και Δία, Στρογγύλη, Μικρή Σικελία,Τραγία, Διονυσιάς, Καλλίπολις, Λιπαρά. Οι
αρχαιότερες ανακαλύψεις στη Νάξο ανάγονται στη νεολιθική εποχή γύρω στην 5η
χιλιετία π.Χ. Η Νάξος έπαιξε σημαντικό ρόλο στον κυκλαδικό πολιτισμό.Κατοικήθηκε
από Μυκηναίους και Ίωνες (σημαντικό μνημείο η Πορτάρα). Το 490 π.Χ. η Νάξος
130
Πηγή : http://greece365.net/travel/index.php/Athens-tours/Map-of-Greece-greek#.UePUCnLvpn5
Τα κατοικημένα νησιά της Ελλαδας Ψαρρός Απόστολος
Σελίδα 128
καταστράφηκε από τους Πέρσες. Μετά η Νάξος εξαναγκάστηκε να γίνει μέλος της
Αθηναϊκής Συμμαχίας, αφού προηγουμένως και πυρπολήθηκε από τον αθηναϊκό
στόλο (466 π.Χ.).Καταλήφθηκε από Μακεδόνες,Ρωμαίους,και Βυζαντινούς και το
1207 από τον Ενετό Μάρκο Σανούδο, ο οποίος ίδρυσε το Δουκάτο της Νάξου.Έγινε
μέλος του ελληνικού κράτος από ιδρύσεως. Οι κάτοικοι ασχολούνται περισσότερο με
γεωργικές και κτηνοτροφικές εργασίες και πολύ λίγο με αλιευτικές. Η Νάξος
φημίζεται για τα κτηνοτροφικά της προϊόντα, όπως κρέας και τυρί. Ανεπτυγμένη είναι
επίσης και η αγροτική παραγωγή με προϊόντα όπως πατάτες, εσπεριδοειδή,κρεμμύδια,
κρασί, ελιές λάδι, ρακί και το τοπικό ποτό κίτρο. Σημαντικός είναι και ο ορυκτός
πλούτος. Στη Νάξο βρίσκεται, κοντά στο χωριό Κόρωνος το μοναδικό στον κόσμο
ορυχείο σμύριδας, ενώ γνωστά ήδη από την αρχαιότητα είναι ακόμα τα μάρμαρα και ο
γρανίτης που προέρχονται από το νησί.
Τουριστικές υποδομές-προοπτικές ανάπτυξης
Η Νάξος συνδέεται ακτοπλοϊκά με συμβατικά Ε/Γ-Ο/Γ και με ταχύπλοα με
Πειραιά,Ραφήνα και λοιπές Κυκλάδες, και σπανίως με την Κρήτη.Έχει αεροδρόμιο και
νοσοκομείο. Η τουριστική ανάπτυξη του νησιού ξεκίνησε τα τελευταία χρόνια, και
αναμένεται να συνεχιστεί σε μεγάλη ένταση, καθόσον έχει όμορφη ενδοχώρα και
παραλίες,πολλά τοπικά προϊόντα, πολλούς αρχαιολογικούς και θρησκευτικούς χώρους
και εξαιρετική λαογραφική –μουσική παράδοση.
3.7.21. Πάρος
ΣΧΗΜΑ 3.105. ΧΑΡΤΗΣ ΠΑΡΟΥ131
Γεωγραφικός προσδιορισμός
Η Πάρος είναι νησί των ανατολικών Κυκλάδων. Έχει έκταση 194,5 τ. χλμ. και μήκος
ακτών 118,5 χλμ. Είναι δήμος με πρωτεύουσα την Παροικιά και διοικητικά υπάγεται
στο νομό Κυκλάδων και στην περιφέρεια Νοτίου Αιγαίου.
Φυσικοί πόροι
Η φύση της Πάρου διακρίνεται από μεγάλη ποικιλία, δυσεύρετη στο συνήθως άνυδρο
κυκλαδικό τοπίο. Οι δύο μεγάλοι φυσικοί όρμοι που σχηματίζονται στο νησί είναι της
Παροικιάς και της Νάουσας, ενώ το μεγαλύτερο μέρος των ακτών είναι απότομες και
βραχώδεις. Ψηλότερο σημείο είναι η κορυφή του Προφήτη Ηλία με υψόμετρο που
φτάνει τα 771 μέτρα. Η ενδοχώρα της Πάρου, έχει χαμηλούς ορεινούς όγκους και
εύφορες κοιλάδες.Το κλίμα του νησιού είναι τυπικό κυκλαδίτικο: εύκρατο, ξηρό, με
ήπιους χειμώνες και λίγες βροχοπτώσειςΤο έδαφος του νησιού είναι πετρώδες και
αποτελείται από γρανίτες, ασβεστολιθικά πετρώματα γνευσίους και μαρμαρυγίες.Το
παριανό μάρμαρο ήταν γνωστό από την αρχαιότητα ως το καλύτερο της Ελλάδας. Σε
μικρή ποσότητα υπάρχει επίσης μαγγάνιο, το οποίο οι Παριανοί το εκμεταλλεύονταν
ως το 1960 στα ορυχεία των Θαψανών.Στη βλάστηση της Πάρου κυριαρχούν τα
131
Πηγή : http://greece365.net/travel/index.php/Athens-tours/Map-of-Greece-greek#.UePUCnLvpn5
Τα κατοικημένα νησιά της Ελλαδας Ψαρρός Απόστολος
Σελίδα 129
αρμυρίκια, τα κυπαρίσσια, τα πεύκα, οι χαρουπιές, οι αροκάριες, τα αμπέλια, οι
συκιές, οι ελιές κ.α.Οι υγρότοποι της Πάρου προσθέτουν ψηφίδες φυσικής ομορφιάς
στο τοπίο, πλουτίζουν τη χλωρίδα της και αποτελούν ζωτικό χώρο για τα
μεταναστευτικά πουλιά.Η περιοχή Πεταλούδες είναι προστατευόμενη και έχει
ενταχθεί στο δίκτυο Natura 2000. Tο ίδιο ισχύει και για τις μικρές νησίδες που
βρίσκονται κοντά στην Πάρο.
Ανθρώπινοι-πολιτιστικοί πόροι
Σύμφωνα με τη μυθολογία, πρώτος βασιλιάς της Πάρου υπήρξε ο Αλκαίος.Μετά τη
Μινωική και τη Μυκηναϊκή περίοδο, Ίωνες κυρίευσαν το νησί το 1100 π.Χ.Στα 1000
π.Χ. οι Αρκάδες κατέκτησαν τη Πάρο με αρχηγό τον Πάρο και έδωσαν στο νησί το
όνομα του αρχηγού τους.Κατά τη διάρκεια της αρχαϊκής εποχής ανθίζει η ποίηση (της
οποίας ο πιο φημισμένος εκπρόσωπος είναι ο Αρχέλαος, ο οποίος πρωτοεισάγει
προσωπικά στοιχεία στα λυρικά ποιήματά του) και η γλυπτική. Το 338 π.Χ. το νησί
κυριαρχείται από τον βασιλιά της Μακεδονίας Φίλιππο και γίνεται σύμμαχος των
Μακεδόνων. Μετά τον θάνατο του Μέγα Αλέξανδρου, υιού του Φιλίππου, την εξουσία
αναλαμβάνουν οι Πτολεμαίοι, ακολουθεί ο Μιθριδάτης και, τέλος, οι Ρωμαίοι.Μετά τη
πτώση της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας ο χριστιανισμός εξαπλώνεται σε ολόκληρο το
νησί και οικοδομούνται πολλά μοναστήρια και εκκλησίες, εκ των οποίων και η
διάσημη Εκατονταπυλιανή στη Παροικιά.Το 1207 (1207-1389) η Πάρος εντάσσεται
στο Ενετικό Δουκάτο του Αιγαίο.Τέλος, το νησί κυριεύεται από τους Τούρκους και
ενσωματώνεται στην Ελλάδα με την απελευθέρωση.Οι κάτοικοί της ασχολούνται
κυρίως με τον τουρισμό,και λιγότερο με αλιεία,γεωργία και κτηνοτροφία.
Τουριστικές υποδομές-προοπτικές ανάπτυξης
Είναι πολύ ανεπτυγμένη τουριστικά. Συνδέεται ακτοπλοϊκά με συμβατικά Ε/Γ-Ο/Γ και
με ταχύπλοα με Πειραιά,Ραφήνα και λοιπές Κυκλάδες, και σπανίως με την Κρήτη και
τα Δωδεκάνησα.Έχει αεροδρόμιο και περιφερειακά ιατρεία. Η τουριστική ανάπτυξη
του νησιού συνεχίζεται σταθερά, καθόσον έχει όμορφη ενδοχώρα,πολλά τοπικά
προϊόντα, πολλούς αρχαιολογικούς και θρησκευτικούς χώρους και εξαιρετικέ
παραλίες.
3.7.22. Πολύαιγος
ΣΧΗΜΑ 3.106. ΧΑΡΤΗΣ ΠΟΛΥΑΙΓΟΥ132
Γεωγραφικός προσδιορισμός
Η Πολύαιγος είναι νησί των νοτίων Κυκλάδων. Έχει έκταση 17,2 τ. χλμ. και μήκος
ακτών 27 χλμ. και. Διοικητικά υπάγεται στο δήμο Κιμώμου, το νομό Κυκλάδων και
στην περιφέρεια Νοτίου Αιγαίου.
Φυσικοί πόροι
Το ανάγλυφο του νησιού είναι τραχύ με λόφους με ύψος από 320-350 μέτρα και έχει
μια μικρή πεδιάδα στο κέντρο του. Είναι πλούσια σε βιομηχανικά ορυκτά, κυρίως σε
132
Πηγή : http://www.hellogreece.gr/dodecanese/map_dodecanese.html
Τα κατοικημένα νησιά της Ελλαδας Ψαρρός Απόστολος
Σελίδα 130
αργυρούχο βαρυτίνη. Η Ελλάδα έχει περιλάβει την Πολύαιγο στο πρόγραμμα Natura
2000 της Ευρωπαϊκής Ένωσης, θεωρώντας την σημαντικό βιότοπο ανενόχλητο από
την ανθρώπινη παρουσία. Στο νησί γεννά τα μικρά της η μεσογειακή φώκια Monachus
monachus.
Ανθρώπινοι-πολιτιστικοί πόροι
Χρησιμοποιείται κυρίως ως βοσκότοπος κάτι που δικαιολογεί και το όνομα της
«Πολύαιγος», από το «πολλές αίγες». Λέγεται και Πόληβος. Υπάρχουν ενδείξεις ότι το
νησί κατοικήθηκε από τη Μεσολιθική ή τη Νεολιθική Εποχή.Από τα αρχαία χρόνια
μέχρι και σήμερα ανήκει διοικητικά στην Κίμωλο, αλλά φαίνεται ότι πάντα ήταν
περιζήτητη για τον ορυκτό της πλούτο. Είχε παλαιότερα έναν οικισμό από
κτηνοτρόφους.
Τουριστικές υποδομές-προοπτικές ανάπτυξης
Δεν έχει υποδομές.Κατοικείται από ένα άτομο και έχει ένα μοναστήρι πάνω της. Είναι
πολύ όμορφο το τοπίο, αλλά δεν είναι βέβαιο ότι μπορεί να αξιοποιηθεί τουριστικά
λόγω της οικολογικής της σημασίας, παρά μόνο σε συνεργασία με τα διπλανά νησιά
για οργανωμένες εκδρομές οικοτουρισμού,όπως γίνεται στις Σποράδες.
3.7.23. Σέριφος
ΣΧΗΜΑ 3.107. ΧΑΡΤΗΣ ΣΕΡΙΦΟΥ133
Γεωγραφικός προσδιορισμός
Η Σέριφος είναι νησί των δυτικών Κυκλάδων. Έχει έκταση 73,2 τ. χλμ. και μήκος
ακτών 83 χλμ. Είναι δήμος με πρωτεύουσα τη Χώρα και διοικητικά υπάγεται στο νομό
Κυκλάδων και στην περιφέρεια Νοτίου Αιγαίου.
Φυσικοί πόροι
Το έδαφος της Σερίφου ήταν γνωστό για τον πλούτο του σε μεταλλεύματα, στα οποία
οφείλει και τον πλούτο που ανέπτυξε κατά την αρχαιότητα. Τα κυρίαρχα στοιχεία του
περιβάλλοντός του είναι η φρυγανώδης βλάστηση, εκεί όπου το έδαφος καλλιεργείται
σαν βοσκοτόπι και οι αναβαθμοί, όπου καλλιεργούνταν σιτηρά, αμπελώνες ή λίγες
ελιές.Η νότια Σέριφος είναι περιοχή ενταγμένη στο δίκτυο Natura 2000. Τα νησάκια
Σεριφοπούλα, Βους και Μικρονήσι, έχουν κηρυχθεί ως περιοχές ιδιαίτερου φυσικού
κάλλους.
Ανθρώπινοι-πολιτιστικοί πόροι
Για κάποιους αρχαίους συγγραφείς, η λέξη προκύπτει από το «Σέριφο», δηλαδή
«τζιτζίκι της θάλασσας» ή από το «Γραυς έριφος», δηλαδή γερασμένο κατσικάκι.Για
άλλους προέρχεται από τη ρίζα της λέξης «στέρ(ι)φος», η οποία σημαίνει στείρος,
άγονος.Σύμφωνα με τη μυθολογία στη Σέριφο κατέληξε το κουτί, στο οποίο ο
βασιλιάς του Άργους Ακρίσιος είχε κλείσει την κόρη του Δανάη με τον μικρό γιο της 133
Πηγή : http://greece365.net/travel/index.php/Athens-tours/Map-of-Greece-greek#.UePUCnLvpn5
Τα κατοικημένα νησιά της Ελλαδας Ψαρρός Απόστολος
Σελίδα 131
Περσέα, για να εξαφανιστούν. Εκεί μεγάλωσε ο Περσέας. Όταν μεγάλωσε, ο βασιλιάς
της Σερίφου Πολυδέκτης τον έπεισε να του φέρει την κεφαλή της Μέδουσας, μιας
από τις τρεις Γοργόνες, που όποιος την έβλεπε κατά πρόσωπο απολιθωνόταν. Ο
Περσέας με τη βοήθεια των θεών θα τα καταφέρει και θα επιστρέψει στη Σέριφο. Στο
μεταξύ ο Πολυδέκτης είχε αποπειραθεί να βιάσει τη Δανάη και αυτή για να
προστατευτεί είχε καταφύγει σε έναν ναό. Για να εκδικηθεί ο Περσέας, έδειξε στον
Πολυδέκτη το τρόπαιό του και εκείνος απολιθώθηκε.Από την Πρωτοκυκλαδική
περίοδο (3η χιλιετία π.Χ.) υπάρχουν ίχνη εγκατάστασης στο νησί. Οι Μυκηναίοι
έφτασαν στην Σέριφο περίπου στα 1800π.Χ., ενώ είχαν προηγηθεί οι Κρητομινωίτες
και οι Φοίνικες. Χρόνια Σαν πρώτοι κάτοικοι της Σερίφου αναφέρονται Αιολείς από τη
Θεσσαλία και Ίωνες από την Αττική (7ος αιώνας π.χ.). Το νησί γνώρισε μεγάλη
ανάπτυξη τον 6ο αιώνα π.Χ. χάρη στα μεταλλεία ως ιωνική αποικία. Η ανάπτυξη του
νησιού είναι τόσο μεγάλη αυτή την περίοδο που διαθέτει και δικό του νόμισμα.Ήταν
μέλος της Αθηναϊκής Συμμαχίας, το 363π.Χ. καταλαμβάνεται από τους Μακεδόνες
και το 146π.Χ. η Σέριφος μαζί με τα υπόλοιπα εδάφη της Ελλάδας πέφτει στα χέρια
των Ρωμαίων. Το 1204 την κατέλαβαν οι Φράγκοι και άρχισαν να επαναλειτουργούν
τα μεταλλεία του νησιού ύστερα από 1.000 χρόνια. Η Σέριφος δέχεται πλήθος
πειρατικών επιδρομών και σε αυτή την περίοδο και εντάσσεται στο οθωμανικό κράτος
το 1566. Στο διάστημα 1770 - 1774, στο πλαίσιο του Ρώσο - Οθωμανικού πολέμου
καταλήφθηκε από την τσαρική Ρωσία.Μετά το 1830 και την ένταξη της Σερίφου στην
Ελλάδα,η νεότερη ιστορία της Σερίφου είναι άμεσα συνδεδεμένη με τα μεταλλεία της.
Το 1867 δίνεται η πρώτη επίσημη άδεια εξόρυξης του μεταλλεύματος. Το 1884,
γνωστή από το Λαύριο γαλλική εταιρεία αναθέτει στον γερμανό μεταλλειολόγο
Αιμίλιο Γκρόμαν τη διεύθυνση των εργασιών εξόρυξης μεταλλεύματος στη Σέριφο.
Το 1916 πραγματοποιείται απεργία λόγω των απάνθρωπων συνθηκών εργασίας και
της έλλειψης μέτρων ασφαλείας στα ορυχεία. Κατά τη διάρκεια της απεργίας
προκαλούνται επεισόδια που θα στοιχίσουν την ζωή σε τέσσερις εργάτες και δύο
χωροφύλακες. Πρόκειται για την πρώτη αιματηρή εργατική εξέγερση στην Ελλάδα
των νεότερων χρόνων. Οι κάτοικοι πλέον ασχολούνται με αλιεία, κτηνοτροφία και τον
τουρισμό.
Τουριστικές υποδομές-προοπτικές ανάπτυξης
Δεν είναι πολύ ανεπτυγμένη τουριστικά. Συνδέεται ακτοπλοϊκά με συμβατικά Ε/Γ-Ο/Γ
και με ταχύπλοα με τον Πειραιά και τις δυτικές Κυκλάδες.Έχει ελικοδρόμιο και
περιφερειακό ιατρείο. Η τουριστική ανάπτυξη του νησιού μπορεί να επιτευχθεί,
καθόσον έχει καλό λιμάνι, ξενοδοχειακές υποδομές,όμορφες παραλίες και εύκολη
πρόσβαση από την Αττική.
3.7.24. Σίκινος
ΣΧΗΜΑ 3.108. ΧΑΡΤΗΣ ΣΙΚΙΝΟΥ134
134
Πηγή : http://greece365.net/travel/index.php/Athens-tours/Map-of-Greece-greek#.UePUCnLvpn5
Τα κατοικημένα νησιά της Ελλαδας Ψαρρός Απόστολος
Σελίδα 132
Γεωγραφικός προσδιορισμός
Η Σίκινος είναι νησί των Κυκλάδων και βρίσκεται στο Αιγαίο Πέλαγος. Έχει έκταση
41τ.χλμ. και μήκος ακτών 40 χλμ. Είναι δήμος με πρωτεύουσα το Κάστρο και
διοικητικά υπάγεται στο νομό Κυκλάδων και στην περιφέρεια Νοτίου Αιγαίου.
Φυσικοί πόροι
Είναι ορεινό νησί με υψηλότερη κορυφή αυτή του Τρούλου (600 μέτρα). Έχει μικρές
αλλά όχι πολύ εύφορες πεδιάδες. Διαθέτει ξηρό κλίμα το οποίο είναι πολύ υγιεινό
αλλά δεν ευνοεί τις καλλιέργειες,όπως άλλωστε και στα περισσότερα νησιά των
Κυκλάδων. Μεγάλο τμήμα της δυτικής Σικίνου και οι γειτονικές βραχονησίδες
Καρδιώτισσα, Καλόγεροι και Αδέλφια, λόγω της ιδιαίτερης μορφολογίας τους και της
σπάνιας χλωρίδας τους ανήκουν στο δίκτυο Φύση Natura 2000.
Ανθρώπινοι-πολιτιστικοί πόροι
Σύμφωνα με την μυθολογία το νησί πήρε το όνομά του από τον Σίκινο, γιο του βασιλιά
Θόαντα της Λήμνου. Κατά την αρχαιότητα λεγόταν Οινόη, επειδή στο νησί ανθούσε η
αμπελουργία και παρήγαγε εκλεκτό κρασί. Τον 10ο π.Χ. αιώνα η Σίκινος κατοικήθηκε
από τους Ίωνες. Τον 5ο π.Χ. αιώνα το νησί ήταν υπό την κυριαρχία των Αθηναίων.
Ιστορικά ακολούθησε τη μοίρα των νησιών των Κυκλάδων. Έτσι, γνώρισε την
κυριαρχία των Μακεδόνων, των Ρωμαίων, των Βυζαντινών, των Ενετών και των
Τούρκων. Στη διάρκεια της Ενετοκρατίας άνηκε στο Δουκάτο της Νάξου. Το 1537 το
νησί το κατέκτησαν οι Τούρκοι. Ενώθηκε με την υπόλοιπη Ελλάδα το 1830.
Οι κάτοικοί του ασχολούνται με αλιεία, κτηνοτροφία και τουρισμό.
Τουριστικές υποδομές-προοπτικές ανάπτυξης
Συνδέεται ακτοπλοϊκά με συμβατικά Ε/Γ-Ο/Γ και με τον Πειραιά, τις δυτικές
Κυκλάδες και την Ίο.Έχει ελικοδρόμιο και περιφερειακό ιατρείο. Έχει δύσκολη
πρόσβαση με πλοίο ιδίως το χειμώνα.Τουριστικά θα μπορούσε να βασιστεί στις
παραλίες καθώς και στον τουρισμό φύσης.
3.7.25. Σίφνος
ΣΧΗΜΑ 3.109. ΧΑΡΤΗΣ ΣΙΦΝΟΥ135
Γεωγραφικός προσδιορισμός
Η Σίφνος είναι νησί μεσαίου μεγέθους στις δυτικές Κυκλάδες. Έχει έκταση 73,2
τ.χλμ. και μήκος ακτών 70 χλμ. Είναι δήμος με πρωτεύουσα την Απολλωνία και
διοικητικά υπάγεται στο νομό Κυκλάδων και στην περιφέρεια Νοτίου Αιγαίου.
Φυσικοί πόροι
Γενικά το κλίμα της Σίφνου είναι εύκρατο και υγιεινό, όπως όλων των Κυκλάδων, και
το έδαφός της είναι αρκετά εύφορο (έχει υπόγεια νερά).Υπάρχουν δάση ολόκληρα από
135
Πηγή : http://greece365.net/travel/index.php/Athens-tours/Map-of-Greece-greek#.UePUCnLvpn5
Τα κατοικημένα νησιά της Ελλαδας Ψαρρός Απόστολος
Σελίδα 133
το σπάνιο είδος κέδρου καθώς επίσης και δάση σκίνων, αγριελιάς, χαρουπιάς,
αρωματικά φυτά και φρύγανα. Κυριότερα προϊόντα που παράγονται είναι δημητριακά,
λάδι, κρασί, όσπρια, φρούτα Πολλά τμήματά του έχουν ενταχθεί στο NATURA
2000.Το έδαφος της Σίφνου αποτελείται από πετρώματα γρανίτη, αργιλώδη ψαμμίτη
λίθο ή σχιστόλιθους, ασβεστόλιθους κ.λ.π.Περιέχει και ορυκτό πλούτο όπως
μεταλλεύματα σιδήρου, χαλκού, μολύβδου, μαγγανίου,μαγνησίου κ.λπ. Στην
αρχαιότητα περιείχε και μεταλλεία χρυσού και αργύρου καθώς και λατομεία
"Σιφναίου Λίθου" από τα οποία κατασκευάζονταν περίφημα επιτραπέζια είδη όπως τα
"σίφνια ποτήρια".
Ανθρώπινοι-πολιτιστικοί πόροι
Την ονομασία «Σίφνος» το νησί την οφείλει στο Σίφνο, γιο Σουνίου, ή, στο επίθετο
«σιφνός» που σημαίνει «κενός»-«κούφιος» και παραπέμπει στην ύπαρξη
πολυάριθμων γαλαριών και στοών στα μεταλλεία.Αναφέρεται επίσης και με τις
ονομασίες "Ακίς", "Μερόπη", "Μίνωα","Σίφανος","Σίφανα" ή "Σιφάντο".
Πρωτοκατοικήθηκε από τους Πελασγούς και κατόπιν από τους Φοίνικες, Κάρες και
Λέλεγες. Αργότερα κατοικήθηκε από του Μίνωες μέχρι το 1100 π.Χ.που φτάνουν στο
νησί οι Ιωνες.Ο 6ος αιώνας π.Χ. ήταν η εποχή της μεγάλης ακμής. Ο Ηρόδοτος
αναφέρει ότι οι Σιφνιοί "νησιωτέων μάλιστα επλούτεον", ότι ήταν δηλαδή οι πιο
πλούσιοι από τους νησιώτες και αυτό γιατί στο νησί υπήρχαν μεταλλεύματα χρυσού
και αργύρου. Ενδεικτικό του ότι η Σίφνος ήταν πολύ πλούσια είναι ότι στη Σίφνο
κόβονται νομίσματα γύρω στο 600 π.Χ. μετά δηλαδή από την Αίγινα και πριν από την
Αθήνα και την Κόρινθο. Το σπουδαιότερο και γνωστότερο αρχιτεκτόνημα της
σιφνιακής δημιουργίας, αδιαμφισβήτητος μάρτυρας αίγλης και ανθηρής οικονομίας
είναι ο "ΘΗΣΑΥΡΟΣ ΤΩΝ ΣΙΦΝΙΩΝ", τον οποίο ανοικοδόμησαν και αφιέρωσαν οι
κάτοικοι του νησιού στο ιερό του Απόλλωνα στους Δελφούς. Αργότερα έγινε μέλος
της Αθηναϊκής Συμμαχίας. Στη συνέχεια ήλθαν οι Μακεδόνες, οι Ρωμαίοι,οι
Βυζαντινοί, η ενετική κυριαρχία με το Δουκάτο της Νάξου, ο Μπαρμπαρόσα και οι
πειρατές του με τις λεηλασίες τους και μετά οι Τούρκοι, μέχρι την τελική
απελευθέρωσή της το 1836.Οι περισσότεροι κάτοικοι ασχολούνται με τις τουριστικές
επιχειρήσεις, τη γεωργία την κτηνοτροφία, την αγγειοπλαστική και τη μαγειρική (ο
Νικόλαος Τσελεμεντές ήταν από εδώ).
Τουριστικές υποδομές-προοπτικές ανάπτυξης
Συνδέεται ακτοπλοϊκά με συμβατικά Ε/Γ-Ο/Γ και με ταχύπλοα με τον Πειραιά και τις
δυτικές Κυκλάδες.Έχει ελικοδρόμιο και περιφερειακό ιατρείο. Η τουριστική ανάπτυξη
του νησιού είναι ραγδαία τα τελευταία χρόνια λόγω της εξαιρετικής ομορφιάς των
χωριών, της καλής κουζίνας,του πολιτισμού και της ιδιαίτερης φιλοξενίας των
κατοίκων.
3.7.26. Σύρος
ΣΧΗΜΑ 3.110. ΧΑΡΤΗΣ ΣΥΡΟΥ136
136
Πηγή : http://greece365.net/travel/index.php/Athens-tours/Map-of-Greece-greek#.UePUCnLvpn5
Τα κατοικημένα νησιά της Ελλαδας Ψαρρός Απόστολος
Σελίδα 134
Γεωγραφικός προσδιορισμός
Η Σύρος είναι νησί των Κυκλάδων και βρίσκεται στο Αιγαίο Πέλαγος. Έχει έκταση
84 τ. χλμ. και μήκος ακτών 87 χλμ. Είναι δήμος με πρωτεύουσα την Ερμούπολη, η
οποία είναι αντίστοιχα και του νομού Κυκλάδων και της περιφέρειας Νοτίου Αιγαίου.
Φυσικοί πόροι
Η Σύρος έχει πολύ ενδιαφέρουσα φύση, με αρκετές εναλλαγές που δεν συναντώνται
στα τυπικά κυκλαδονήσια.Έχει λίγους δρόμους και μονοπάτια αλλά περιέχει τοπία με
βράχια, γεφυράκια, σπηλιές και άβατες παραλίες. Τα μονοπάτια του νησιού και
ιδιαίτερα του βόρειου τμήματος της Απάνω Μεριάς, είναι σηματοδοτημένα .Το νότιο
μέρος είναι πεδινό και εκεί βρίσκονται τα χωριά και οι παραλίες της. Το νησί έχει
λίγες κοιλάδες και γενικά λιγοστή βλάστηση, καθώς είναι λοφώδες, με υψηλότερη
κορυφή στα 442 μ. Υπάρχουν πολλές πηγές, απόκρημνες βραχώδεις ακτές και μικρά
φαράγγια. H περιοχή από το Όρος Σύριγγας ως την παραλία περιλαμβάνει σημαντικά
οικοσυστήματα που εντάχθηκαν στο δίκτυο Natura 2000, ενώ και οι νησίδες της έχουν
χαρακτηριστεί ως περιοχές εξαιρετικού φυσικού κάλλους.
Ανθρώπινοι-πολιτιστικοί πόροι
Η Σύρος είχε κατοικηθεί ήδη από τους προϊστορικούς χρόνους (3η π.Χ. χιλιετία), Στη
διάρκεια της δεύτερης π.Χ. χιλιετίας το νησί φαίνεται ότι πέρασε διαδοχικά υπό τον
έλεγχο των Φοινίκων, της μινωικής Κρήτης, των Μυκηνών και τέλος, στις αρχές της
πρώτης π.Χ. χιλιετίας, των Ιώνων.Την εποχή της ακμής του κλασικού κόσμου το νησί
είχε δευτερεύουσα σημασία, εντάχθηκε πάντως στην αθηναϊκή συμμαχία.Κατόπιν
ακολούθησε τη μοίρα των Κυκλάδων υπό των Μακεδόνων, Ρωμαίων, Βυζαντινών,
Ενετών και Οθωμανών. Στην ελληνική επανάσταση έπαιξε σημαντικό ρόλο ως
καταφύγιο των προσφύγων από τη Χίο,τη Σάμο, τη Σμύρνη,τις Κυδωνίες, τη Ρόδο, τα
Ψαρά και την Κάσο, οι οποίοι προκάλεσαν ένα μαζικό προσφυγικό κύμα στη Σύρο και
δημιούργησαν την πρώτη πόλη στην Ελλάδα. Πολύ γρήγορα η Ερμούπολη έγινε το
μεγαλύτερο βιομηχανικό και εμπορικό κέντρο της ελεύθερης Ελλάδας μέχρι την
κατοχή.Σημερα στην οικονομία του νησιού συμβάλλουν ο τουρισμός, η λειτουργία
των Ναυπηγείων, η υψηλή πλέον αγροτική παραγωγή, η παρουσία πολλών δημόσιων
υπηρεσιών και πανεπιστημιακών σχολών.
Τουριστικές υποδομές-προοπτικές ανάπτυξης
Η Σύρος συνδέεται ακτοπλοϊκά με συμβατικά Ε/Γ-Ο/Γ και με ταχύπλοα με Πειραιά,
Ραφήνα και λοιπές Κυκλάδες, Δωδεκάνησα και Ανατολικό Αιγαίο.Έχει αεροδρόμιο
και νοσοκομείο. Η τουριστική ανάπτυξη του νησιού συνεχίζεται σταθερά καθόσον
είναι κοντά στην Αθήνα και σε Τήνο,Μύκονο και διαθέτει αξιόλογες παραλίες και μία
από τις ομορφότερες πόλεις της Ελλάδας με όλες τις κατάλληλες υποδομές.
3.7.27. Σχοινούσα
ΣΧΗΜΑ 3.111. ΧΑΡΤΗΣ ΣΧΟΙΝΟΥΣΑΣ137
137
Πηγή : http://www.discover-greece.gr/greek/cyclades/schinousa/shinousa_map.php
Τα κατοικημένα νησιά της Ελλαδας Ψαρρός Απόστολος
Σελίδα 135
Γεωγραφικός προσδιορισμός
Η Σχοινούσα είναι νησί των Μικρών Κυκλάδων. Έχει έκταση 7,8τ. χλμ. και μήκος
ακτών 31 χλμ. Έχει πρωτεύουσα τη Σχοινούσα και διοικητικά υπάγεται στο δήμο
Νάξου & Μικρών Κυκλάδων, νομό Κυκλάδων και στην περιφέρεια Νοτίου Αιγαίου.
Φυσικοί πόροι
Το νησί είναι μικρό, με ομαλό έδαφος.Διαθέτει μια σπάνια χλωρίδα, που περιλαμβάνει
πολλά ενδημικά φυτά των Κυκλάδων αλλά και πολλά δέντρα, δίνοντας έτσι μια
διαφορετική εκδοχή του κυκλαδίτικου τοπίου. Το νησί περιλαμβάνεται στο δίκτυο
Natura 2000.
Ανθρώπινοι-πολιτιστικοί πόροι
Σύμφωνα με την παράδοση το όνομά του το χρωστά στο θαμνώδες φυτό σχίνο που
ευδοκιμεί σε όλο το νησί. Υπάρχει όμως και μια άλλη εκδοχή σύμφωνα με την οποία
το νησί πήρε το όνομά του από τον Ενετό άρχοντα Σχινόζα. Τα αρχαιολογικά
ευρήματα στον χερσαίο και θαλάσσιο χώρο του νησιού, όπως αγαλματίδια,
μαρμάρινες κολώνες, κεραμικά, βυζαντινοί ναοί μαρτυρούν την ύπαρξη πολιτιστικών
και άλλων ανθρωπίνων δραστηριοτήτων στο νησί από αρχαιοτάτων χρόνων. Σε
διάφορες χρονικές περιόδους το νησί εγκαταλείφθηκε από τους κατοίκους του, λόγω
των συχνών πειρατικών επιδρομών και πιθανότατα υπήρξε τόπος κατοικίας πειρατών.
Τουριστικές υποδομές-προοπτικές ανάπτυξης
Συνδέεται με τη Νάξο, την Αμοργό και τις μικρές Κυκλάδες καθημερινά και
σπανιότερα με τον Πειραιά και τα άλλα Κυκλαδονήσια. Έχει αγροτικό ιατρείο και
ελικοδρόμιο. Είναι τα τελευταία χρόνια προορισμός ιστιοπλοϊκών και μεγάλων
σκαφών και θαλαμηγών.
3.7.28. Τήνος
ΣΧΗΜΑ 3.112. ΧΑΡΤΗΣ ΤΗΝΟΥ138
Γεωγραφικός προσδιορισμός
Η Τήνος είναι νησί των βόρειων Κυκλάδων. Έχει έκταση 194,3 τ. χλμ. και μήκος
ακτών 114 χλμ. και. Είναι δήμος με πρωτεύουσα τη Χώρα και διοικητικά υπάγεται στο
νομό Κυκλάδων και στην περιφέρεια Νοτίου Αιγαίου.
Φυσικοί πόροι
Το κλίμα είναι γενικά εύκρατο μεσογειακό. Ο χειμώνας είναι ήπιος και το καλοκαίρι
δροσερό και με αρκετούς ανέμους κατά την περίοδο των μελτεμιών. Η Τήνος διαθέτει
εντυπωσιακά φυσικά τοπία. Προστατευόμενες περιοχές της Τήνου είναι ο
υδροβιότοπος της Κολυμπήθρας και η περιοχή του Τσικνιά, που περιλαμβάνεται στο
δίκτυο Natura 2000. Το έδαφος γενικά είναι ορεινό με υψόμετρο που δεν ξεπερνά τα 138
Πηγή : http://greece365.net/travel/index.php/Athens-tours/Map-of-Greece-greek#.UePUCnLvpn5
Τα κατοικημένα νησιά της Ελλαδας Ψαρρός Απόστολος
Σελίδα 136
729 μέτρα. Δεν υπάρχουν δάση και μεγάλες πεδινές εκτάσεις. Χαρακτηριστικό είναι
τοεπικλινές του εδάφους στο μεγαλύτερο μέρος του νησιού έτσι ώστε οι αγροί να
παρουσιάζουν εικόνα μεγάλων σκαλοπατιών, τα λεγόμενα "πεζούλες" ή "χαλιά".
Πεδινή έκταση συναντάται στον κάμπο της Κολυμπήθρας ,βόρεια του νησιού όπου
καλλιεργούνται οπωροκηπευτικά και εσπεριδοειδή. Η χλωρίδα παρουσιάζεται σε
μικρά θαμνώδη φυτά όπως οι κέδροι, μυρτιές, πουρνάρια, σπάρτα.
Ανθρώπινοι-πολιτιστικοί πόροι
Ιδιαίτερο χαρακτηριστικό του νησιού είναι οι πολλοί και με αξιοθαύμαστη
αρχιτεκτονική περιστεριώνες Η Τήνος έλαβε την ονομασία της από το βασιλιά Τήνο,
τον πρώτο οικιστή του νησιού και αρχηγό μιας ομάδας Ιώνων από την Καρία της
Μικράς Ασίας, που κατοίκησε εδώ κατά τα προϊστορικά χρόνια. Μία τοπική
παράδοση αποδίδει το όνομα στην πριγκίπισσα Τήνο. Μεταγενέστερες φημολογίες
θέλουν το νησί να έχει λάβει και τα προσωνύμια «Υδρούσα», «Οφιούσα» ή
«Φιδούσα». Σήμερα, η Τήνος κατέχει και το προσωνύμιο «νησί του Αιόλου» για τους
δυνατούς βοριάδες της. Ίχνη πρώτης εγκατάστασης,ανήκουν στη νεολιθική και
πρωτοκυκλαδική εποχή. Το 776 π.Χ. η Τήνος βρίσκεται υπό την επικράτεια των
Ερετριέων και το 650 π.Χ. πέρασε στη κηδεμονία των Αθηναίων. Το 505 π.Χ. ανήκε
στον Μιλήσιο Τύραννο Αρισταγόρα και το 490 π.Χ. πέρασε στους Πέρσες. . Στη
συνέχεια η Τήνος αποτέλεσε μέλος της Αθηναϊκής Συμμαχίας και μετά πέρασε στο
βασίλειο των Μακεδόνων.Καταλήφθηκε από Ρωμαίους, Ενετούς και Οθωμανούς ως
τη δημιουργία του ελληνικού κράτους.Οι κάτοικοι του νησιού ασχολούνται βασικά με
τη γεωργία, κτηνοτροφία, μελισσοκομία, καθώς και με την ναυτιλία, αλιεία,τον
τουρισμό και τη γλυπτική (διάσημο το χωριό Πύργος).
Τουριστικές υποδομές-προοπτικές ανάπτυξης
Συνδέεται ακτοπλοϊκά με συμβατικά Ε/Γ-Ο/Γ και με ταχύπλοα με Πειραιά, Ραφήνα
και λοιπές Κυκλάδες, Δωδεκάνησα και Ανατολικό Αιγαίο.Έχει ελικοδρόμιο και
περιφερειακό ιατρείο. Η τουριστική ανάπτυξη του νησιού συνεχίζεται σταθερά
καθόσον είναι κοντά στην Αθήνα και σε Σύρο, Μύκονο και διαθέτει αξιόλογες
παραλίες. Η οικονομία στηρίζεται βασικά στον τουρισμό που κατά τους θερινούς
μήνες βρίσκεται σε υψηλό επίπεδο, αλλά και σε όλη τη διάρκεια του χρόνου, λόγω του
πανελλαδικού προσκυνήματος της εικόνας της Ευαγγελίστριας
3.7.29. Φολέγανδρος
ΣΧΗΜΑ 3.113. ΧΑΡΤΗΣ ΦΟΛΕΓΑΝΔΡΟΥ139
Γεωγραφικός προσδιορισμός
Η Φολέγανδρος είναι νησί των νοτίων Κυκλάδων. Έχει έκταση 32 τ. χλμ. και μήκος
ακτών 31,5χλμ. Είναι δήμος με πρωτεύουσα τη Χώρα και διοικητικά υπάγεται στο
νομό Κυκλάδων και στην περιφέρεια Νοτίου Αιγαίου.
139
Πηγή : http://greece365.net/travel/index.php/Athens-tours/Map-of-Greece-greek#.UePUCnLvpn5
Τα κατοικημένα νησιά της Ελλαδας Ψαρρός Απόστολος
Σελίδα 137
Φυσικοί πόροι
Είναι βραχώδες νησί και στις μικρές καλλιεργήσιμες εκτάσεις της παράγονται λάδι,
τυρί, κρασί, σύκα και μέλι. Δεν έχει ιδιαίτερα ψηλά βουνά (υψηλότερη κορυφή ο
Άγιος Ελευθέριος με υψόμετρο 455 μ.) . Οι ακτές της είναι περισσότερο απόκρημνες
και σχηματίζουν πολλά ακρωτήρια Μεγάλοι ποταμοί δεν υφίστανται αλλά μόνο
χείμαρροι που καλούνται από τους ντόπιους ποταμοί όπως σ΄ όλες τις Κυκλάδες.
Πηγές υπάρχουν ελάχιστες και οι ανάγκες ύδρευσης καλύπτονται από στέρνες
αποθήκευσης όμβριων υδάτωνΑπέναντι από το λιμάνι βρίσκεται το νησάκι Άγιος
Ιωάννης, που έχει κηρυχθεί περιοχή ιδιαίτερου φυσικού κάλλους, ανατολικά η νησίδα
Αδέλφια, που είναι καταφύγιο για μεταναστευτικά πτηνά. Και τα δύο νησιά
περιλαμβάνονται στο δίκτυο Φύση (Natura) 2000.
Ανθρώπινοι-πολιτιστικοί πόροι
Για την προέλευση του ονόματος της Φολεγάνδρου υπάρχουν δύο εκδοχές: Σύμφωνα
με την πρώτη το όνομα προέρχεται από τη φοινικική λέξη phelekgundari
(«helekgundari») που σημαίνει «πετρώδης γη». Κατά τη δεύτερη εκδοχή το νησί πήρε
το όνομά του από τον πρώτο του μυθολογικό οικιστή, τον Φολέγανδρο, γιο του
βασιλιά της Κρήτης Μίνωα. Αποκαλείται επίσης και Πολύκαντρος ή Πολύκανδρος.
Πρώτοι κάτοικοι της νήσου κατά την αρχαία παράδοση θεωρούνται οι Κρήτες ενώ
κάτοικοι κατά την ιστορική ήταν Δωριείς από τη Σαντορίνη. Το 425 π.Χ. φέρεται να
έχει ήδη κυριευθεί και να ήταν υποτελής των Αθηναίων.Οι Ρωμαίοι χρησιμοποίησαν
τη νήσο ως τόπο εξορίας. Επί Φραγκοκρατίας η Φολέγανδρος ανήκε στο Δουκάτο του
Αιγαίου Το 1566 ερημώθηκε από τους Τούρκους πειρατές. Το 1617 οι Τούρκοι
κατέλαβαν και εξουσίαζαν τη νήσο οριστικά μέχρι το 1821. Η οικονομία στηρίζεται
βασικά στον τουρισμό,τη γεωργία, την κτηνοτροφία και την αλιεία.
Τουριστικές υποδομές-προοπτικές ανάπτυξης
Συνδέεται ακτοπλοϊκά με συμβατικά Ε/Γ-Ο/Γ και με ταχύπλοα με Πειραιά και τις
υπόλοιπες Κυκλάδες.Έχει ελικοδρόμιο και περιφερειακό ιατρείο. Η τουριστική
ανάπτυξη του νησιού είναι μεγάλη τα τελευταία χρόνια λόγω όμορφης πόλης και
καλού φαγητού.
Τα κατοικημένα νησιά της Ελλαδας Ψαρρός Απόστολος
Σελίδα 138
3.8. ΛΙΜΝΑΙΑ-ΠΑΡΑΚΤΙΑ ΝΗΣΙΑ
Στην κατηγορία αυτή περιλαμβάνονται εκτός από τα κυρίως λιμναία νησιά
Άγιος Αχίλλειος (της λίμνης Μικρής Πρέσπας) και Ιωαννίνων (της λίμνης
Παμβώτιδας) και οι κατοικημένες νησίδες της λιμνοθάλασσας του Μεσολογγίου
Προκοπάνιστος, Σχοινιάς και Τουρλίδα και τη νησίδα Βαγιά στον Αμβρακικό κόλπο.
ΠΙΝΑΚΑΣ 3.8. ΚΑΤΟΙΚΗΜΕΝΑ ΛΙΜΝΑΙΑ ΚΑΙ ΠΑΡΑΚΤΙΑ ΝΗΣΙΑ
3.8.1. Άγιος Αχίλλειος
ΣΧΗΜΑ 3.114. ΧΑΡΤΗΣ ΑΓΙΟΥ ΑΧΙΛΛΕΙΟΥ140
Γεωγραφικός προσδιορισμός
Το νησί του Αγ. Αχιλλείου υπάγεται στο Δήμο Πρεσπών και απέχει 60 χλμ. από τη
Φλώρινα, 65 χλμ. από την Καστοριά. Ο ομώνυμος οικισμός είναι χτισμένος στη
Μικρή Πρέσπα σε 853 μ. υψόμετρο.
Φυσικοί πόροι
Όπως και στους άλλους οικισμούς των Πρεσπών, έτσι και στον Άγιο Αχίλλειο, σήμα
κατατεθέν της ευρείας περιοχής είναι οι πηγές. Επιπροσθέτως, η περιοχή διαθέτει
μεγάλο οικοσύστημα με πλούσια βιοποικιλότητα.Τέλος υπάρχουν και κάποια
ανεξερεύνητα σπήλαια.
Ανθρώπινοι-πολιτιστικοί πόροι
140
Πηγή : http:// blogs.sch.gr
α/α Νησί Νομός
1 Άγιος Αχίλλειος Φλώρινας
2 Αιτωλικό Αιτωλοακαρνανίας
3 Αμμουλιανή Χαλκιδικής
4 Βαγιά Αιτωλοακαρνανίας
5 Διάπορος Χαλκιδικής
6 Ελαφόνησος Λακωνίας
7 Νήσος Ιωαννίνων Ιωαννίνων
8 Παλαιό Τρίκερι Μαγνησίας
9 Προκοπάνιστος Αιτωλοακαρνανίας
10 Σαπιέντζα Μεσσηνίας
11 Σχοινιάς Αιτωλοακαρνανίας
12 Τουρλίδα Αιτωλοακαρνανίας
13 Τριζόνια Φωκίδας
Τα κατοικημένα νησιά της Ελλαδας Ψαρρός Απόστολος
Σελίδα 139
Στο νησί του Αγίου Αχιλλείου υπάρχουν αρχαιολογικά καθώς και βυζαντινά και
μεταβυζαντινά μνημεία με σημαντικότερη την ομώνυμη βασιλική εκκλησία του 10ου
αιώνα. Οι μόνιμοι κάτοικοί του έχουν κύρια ασχολία την αλιεία, την κτηνοτροφία, τη
γεωργία και τον τουρισμό.
Τουριστικές υποδομές-προοπτικές ανάπτυξης
Έχει εστιατόρια και ενοικιαζόμενα δωμάτια. Αρχικά η προσέλευση του κόσμου στο
νησί γινόταν με βάρκες, τα τελευταία όμως χρόνια έχει δημιουργηθεί γέφυρα και η
προσέλευση είναι ευκολότερη. Η τουριστική ανάπτυξη θα μπορούσε να συνδυαστεί με
τον οικοτουρισμό και τις ξεναγήσεις στο λιμναίο οικοσύστημα.
3.8.2. Αιτωλικό
ΣΧΗΜΑ 3.115. ΕΙΚΟΝΑ ΑΙΤΩΛΙΚΟΥ141
Γεωγραφικός προσδιορισμός
Το Αιτωλικό, είναι δημοτική ενότητα του δήμου Μεσολογγίου, με πληθυσμό περίπου
5.000 κατοίκους, δέκα χιλιόμετρα βορειοδυτικά του Μεσολογγίου, ανεπτυγμένη σ’
ένα μικρό νησάκι ριζωμένο στο νερό στο μέσον περίπου της λιμνοθάλασσας
Αιτωλικού-Μεσολογγίου. Συνδέεται ανατολικά και δυτικά με την ξηρά με δύο πέτρινα
τοξοτά γεφύρια αρχικού μήκους περίπου 300 μέτρων το καθένα.
Φυσικοί πόροι
Στο μέσον ενός σπάνιου οικοσυστήματος, το Αιτωλικό περιβάλλεται από
υγροβιότοπους στους οποίους φιλοξενείται μια τεράστια ποικιλία μορφών ζωής. Εδώ
επιβιώνουν, διαχειμάζουν, φωλιάζουν και περνούν κατά τις μεταναστεύσεις τους πάνω
από 250 διαφορετικά είδη πουλιών στα οποία περιλαμβάνονται πολλά σπάνια και
απειλούμενα με εξαφάνιση είδη. Ολόκληρο αυτό το οικοσύστημα έχει συμπεριληφθεί
και προστατεύεται από την διεθνή σύμβαση Ραμσάρ, και άλλες διεθνείς συμβάσεις
που αποσκοπούν στη διατήρηση και ορθολογική διαχείριση των υγροτόπων. Η
υγρασία και το εύφορο έδαφος, από τις προσχώσεις του Αχελώου, επιβραβεύει και
αποδίδει καρπούς σε κάθε καλλιέργεια. Μέχρι πριν το 1970 κύρια καλλιέργεια ήταν η
ελιά (λαδολιές) και η άμπελος. Η καλλιέργεια της αμπέλου αντικαταστάθηκε με αυτή
της ελιάς Καλαμών. Έτσι ο δήμος του Αιτωλικού και γενικότερα η περιφέρειά του,
αποδίδει την μεγαλύτερη παραγωγή ελιάς Καλαμών στην Ελλάδα, αλλά και πολύ καλή
ποιότητα.
Ανθρώπινοι-πολιτιστικοί πόροι
Το Αιτωλικό στην ιστορία απαντάται με τρεις «διαφορετικές» ονομασίες.. Το όνομα
«Ανατολικόν» εδόθη διότι ήταν `νατολικότερο νησάκι των Εχινάδων ή επειδή ήταν
ανατολικά του Αχελώου. Η λέξη Αντελικό-Αντλικό ίσως να προέρχεται από το ρήμα
αντλώ – αντλικό , τόπος που αντλείται νερό, αφού το νησάκι μόλις ήταν υψηλότερο
από την επιφάνεια της θάλασσας, με αποτέλεσμα όπου και να έσκαβες λίγο έβγαινε
141
Πηγή : http:// ammouliani.weebly.com
Τα κατοικημένα νησιά της Ελλαδας Ψαρρός Απόστολος
Σελίδα 140
νερό. Στην ιστορία του Ανδρέα Δημητρίου γίνεται λόγος για συστάδα από 4 ή πέντε
πάρα πολύ μικρά νησάκια στο κέντρο της λιμνοθάλασσας, καλυπτόμενα το χειμώνα
από το νερό και κείμενα σε ελάχιστη απόσταση το ένα από το άλλο. Οι πρώτοι
κάτοικοι – κατά πάσα πιθανότητα ψαράδες - του κεντρικού μεγαλύτερου σε έκταση
νησιού, τα ένωσαν αρχικά με ξύλινα γεφυράκια. Τελικά με συνεχείς επιχωματώσεις
έγιναν ένα ακανόνιστου σχήματος νησάκι διαμέτρου τότε περίπου τριακοσίων μέτρων,
το οποίο μόλις ήταν υψηλότερο από την επιφάνεια της θάλασσας η οποία εισχωρούσε,
ιδιαίτερα το χειμώνα έως τα πιο κεντρικά σημεία. Γεγονός που συνέβαινε έως
πρόσφατα, ακριβώς γι αυτό ονομάστηκε Μικρή Βενετία.Με την πάροδο του χρόνου οι
συνεχείς επιχωματώσεις άλλαζαν την έκταση του νησιού όχι όμως τη μορφή, τη
συγκρότηση, τη δομή και την εικόνα του. Η τελευταία επιχωμάτωση που έγινε από το
δημόσιο το 1972, (δικτατορία Γ. Παπαδόπουλου) σε μεγάλη έκταση βόρια και νότια,
άλλαξε τελείως το νησάκι δίνοντάς του άλλη μορφή και εικόνα. Το βορινό μέρος που
ήταν ιδιαίτερα έκθετο στη θάλασσα, έχοντας τα θέμελα των σπιτιών μέσα στο νερό και
μικρούς όρμους – κανάλια που προχωρούσαν αρκετά μέσα στο νησάκι,
δημιουργώντας ένα ποίημα νερένιας δαντέλας, ανάμεσα στις άκρες της οποίας
φιλοξενούνταν οι γαίτες (βάρκες χωρίς καρίνα) των ψαράδων, επιχωματώθηκε
ολοκληρωτικά δίνοντας οικοπεδική έκταση, διπλό παράλληλο περιμετρικό δρόμο και
"προστατευτική από το κύμα" παραλιακή λουρίδα άσχετη προς το περιβάλλον. Το ίδιο
έγινε και προς νότο, εδώ, επειδή η λιμνοθάλασσα ήταν ρηχή, η επιχωμάτωση ήταν πιο
εύκολη, τετραγωνοποίησε το νησάκι και απέδωσε ακόμα μεγαλύτερες οικοπεδικές
εκτάσεις.
Τουριστικές υποδομές-προοπτικές ανάπτυξης
Η μετάβαση γίνεται με αυτοκίνητο. Το νησάκι επικοινωνεί με την προς ανατολή και
δύση ξηρά δια δύο πολύτοξων πέτρινων γεφυριών μήκους εκάστου περίπου 300
μέτρων και πλάτους 8 μέτρων (κατασκευάστηκαν το 1848).Δεν έχει μεγάλη
τουριστική ανάπτυξη, κάτι που θα μπορούσε να επιτευχθεί με γνώμονα τον
φυσιολατρικό και αλιευτικό τουρισμό. 3.8.3. Αμμουλιανή
ΣΧΗΜΑ 3.116. ΧΑΡΤΗΣ ΑΜΜΟΥΛΙΑΝΗΣ142
Γεωγραφικός προσδιορισμός
Η Αμμουλιανή είναι ένα νησάκι με έκταση περίπου 4,5 τετραγωνικά χιλιόμετρα, στον
κόλπο του Αγίου Όρους, απέναντι από την Τρυπητή. Πρόκειται για το μοναδικό
κατοικημένο νησί στη Χαλκιδική. Σήμερα υπάγεται διοικητικά στο Δήμο Σταγείρων-
Ακάνθου.
Φυσικοί πόροι
Το πράσινο κυριαρχεί στο νησί μια και είναι κατάφυτο από ελιές και χαμηλή
βλάστηση. Γενικά είναι γόνιμο μέρος με αξιόλογες παραλίες.
142
Πηγή : http:// ammouliani.weebly.com
Τα κατοικημένα νησιά της Ελλαδας Ψαρρός Απόστολος
Σελίδα 141
Ανθρώπινοι-πολιτιστικοί πόροι
Το όνομά του προφανώς το πήρε από τις όμορφες αμμώδεις παραλίες του. Ως το 1925
το νησί της Αμμουλιανής ήταν μετόχι της Μονής Βατοπεδίου του Αγίου Όρους, όπου
και έμεναν 2-3 καλόγεροι που διαχειρίζονταν την κτηματική περιουσία και είχαν ως
βοηθούς περίπου 20 εργάτες από την γύρω περιοχή. Αυτοί ασχολούνταν με την
καλλιέργεια χωραφιών, την βοσκή ζώων και το μάζεμα των ελιών. Αρχές του 1925 το
νησί παραχωρείται σε πρόσφυγες από τη Μικρά Ασία και συγκεκριμένα από νησιά της
Προποντίδος.Έχει περίπου πεντακόσιους μόνιμους κατοίκους, που ασχολούνται με την
αλιεία και τον τουρισμό.
Τουριστικές υποδομές-προοπτικές ανάπτυξης
Η μετάβαση γίνεται με ferry boats ή με βάρκες από το απέναντι λιμάνι της Τρυπητής
και έχει τακτικά καθημερινά δρομολόγια. Συνδέεται και με λεωφορειακή γραμμή με τ.
Έχει περιφερειακό ιατρείο. Έχει πολλά ξενοδοχεία καθώς η Χαλκιδική έχει αναδειχτεί
ως τουριστικός προορισμός τα τελευταία έτη.Ιδανικό μέρος για θαλάσσιο και
αλιευτικό τουρισμό, ενώ μπορεί να συνδυαστεί και με θρησκευτικό (Άγιο Όρος).
3.8.4. Βαγιά
ΣΧΗΜΑ 3.117. ΧΑΡΤΗΣ ΒΑΓΙΑΣ143
Γεωγραφικός προσδιορισμός
Η νησίδα Βαγιά, ανήκει στον δήμο Ακτίου-Βόνιτσας ,Τοπική Κοινότητα Περατιάς -
Δημοτική Ενότητα Παλαίρου, και ανήκει στο γεωγραφικό διαμέρισμα Στερεάς
Ελλάδας στο νομό Αιτωλοακαρνανίας.
Φυσικοί πόροι
Εντάσσεται στο περιβάλλον της λιμνοθάλασσας και είναι σημαντικό βιότοπος για
πτηνά.
Ανθρώπινοι-πολιτιστικοί πόροι
Η ιστορία της νησίδας εντάσσεται στην ευρύτερη ιστορία της περιοχής σε σχέση ιδίως
με την αρχαία πόλη Πάλαιρο η οποία ήκμασε στην περιοχή μέχρι τη νίκη των
Ρωμαίων στο Άκτιο.
Τουριστικές υποδομές-προοπτικές ανάπτυξης
Η πρόσβαση στη Βαγιά γίνεται οδικώς λίγο πριν την είσοδο στη νήσο Λευκάδα.
143
Πηγή : http://www.kolivas.de/nikiana_blog/bigmap.jpg
Τα κατοικημένα νησιά της Ελλαδας Ψαρρός Απόστολος
Σελίδα 142
3.8.5. Διάπορος
ΣΧΗΜΑ 3.118. ΧΑΡΤΗΣ ΔΙΑΠΟΡΟΥ144
Γεωγραφικός προσδιορισμός
Η Διάπορος είναι ένα νησί με έκταση 3,2 τ.χλμ., το οποίο βρίσκεται απέναντι από τη
Βουρβουρού, μόλις 10 χλμ. από τον Άγιο Νικόλαο του δήμου Σιθωνίας
Φυσικοί πόροι
Έχει ένα τεράστιο φυσικό κόλπο μήκους 700 μέτρων και πλέον, ο οποίος χρησιμεύει
ως τόπος ελλιμενισμού για τα καράβια , όταν η θάλασσα γίνεται τρικυμιώδης. Ο
κόλπος καταλήγει σε αβαθή νερά, που παραμένουν πάντα θερμά και είναι κατάλληλα
για χειμερινούς κολυμβητές. Το μεγαλύτερο τμήμα του νησιού καλύπτεται από
πευκοδάσος.
Ανθρώπινοι-πολιτιστικοί πόροι
Στην περιοχή υπάρχουν ερείπια προϊστορικών κτισμάτων, δηλαδή από το 3000 π.Χ.,
και ο οικισμός του Διάπορου χρονολογείται στην πρώιμη εποχή του χαλκού, ενώ
συναντώνται λίθοι, λίγα θραύσματα μαγειρικών σκευών και κάποιες μυλόπετρες. Η
κατοίκηση στο νησί ήταν συνεχής και μόνιμη. Σημαντική άνθηση γνώρισε ο Διάπορος
στα βυζαντινά χρόνια. Στην περιοχή "Κρυφτό" υπάρχουν ακόμη ερείπια του
προβυζαντινού ναού του Αγίου Ανδρέα, του παλαιότερου χριστιανικού ναού στην
περιοχή της Σιθωνίας, που χρονολογείται περίπου στο 500 μ.Χ. Εντύπωση προκαλούν
και οι κεραμοσκέπαστοι τάφοι στα κοιμητήρια του Διάπορου, όπου θάφτηκαν κάποιοι
από τους πρώτους Χριστιανούς της περιοχής, οι οποίοι έζησαν ευημερώντας από τον
4ο αι. μ.Χ. έως το 540 μ.Χ., οπότε έγινε η καταστροφική επιδρομή των Ούννων,
οδηγώντας σε συνδυασμό με τις σλαβικές καταδρομές και τους έντονους σεισμούς του
7ου αι. μ.Χ. στην ερήμωση και στο διασκορπισμό του χριστιανικού πληθυσμού. Τα
νησιά της Βουρβουρούς έπαιξαν πολυσήμαντο ρόλο τόσο στην επανάσταση του 1821
όσο και κατά την περίοδο του Μακεδονικού αγώνα.
Τουριστικές υποδομές-προοπτικές ανάπτυξης
Σήμερα στο Διάπορο υπάρχουν δέκα εξοχικές κατοικίες, οι οποίες εξυπηρετούνται από
νερό και ρεύμα με ιδιωτικές γεωτρήσεις και γεννήτριες. Για να επισκεφθεί κανείς τα
νησιά σήμερα, είναι δύσκολο, καθώς λόγω του ότι δεν κατοικούνται δεν υπάρχει
συγκοινωνία.
144
Πηγή :http://www.cruiserswiki.org/images/thumb/9/9a/Greece_Diaporos_m.jpg/ 350px -
Greece_Diaporos_m.jpg
Τα κατοικημένα νησιά της Ελλαδας Ψαρρός Απόστολος
Σελίδα 143
3.8.6. Ελαφόνησος
ΣΧΗΜΑ 3.119. ΧΑΡΤΗΣ ΕΛΑΦΟΝΗΣΟΥ145
Γεωγραφικός προσδιορισμός
Η Ελαφόνησος βρίσκεται στο νοτιοανατολικό άκρο της Πελοποννήσου με έκταση 20
τετραγωνικά χιλιόμετρα, 17 μίλια περίμετρο και απόσταση μόνο 570 μέτρα από την
απέναντι Πελοποννησιακή ακτή της Πούντας που μαζί με άλλα 3 τετραγωνικά
χιλιόμετρα γης στην Λακωνία αποτελούν το Δήμο Ελαφονήσου.
Φυσικοί πόροι
Το βασικό μορφολογικό χαρακτηριστικό της είναι το ήπιο ανάγλυφο, αλλά
παρουσιάζει και ορεινό ανάγλυφο. Το ψηλότερο σημείο της είναι ύψους 275μ. Οι
ακτές της είναι κυρίως βραχώδεις αλλά υπάρχουν και σημαντικές αμμώδεις παραλίες.
Το κλίμα στην Ελαφόνησο είναι γενικά ξηρό.Η περιοχή περιλαμβάνεται στο
Ευρωπαϊκό Δίκτυο Προστατευόμενων Περιοχών NATURA 2000. Τα σημαντικότερα
στοιχεία της περιοχής είναι ο υγρότοπος της Στρογγύλης, οι αμμοθίνες και τα
ενδημικά είδη χλωρίδας που απαντούν μόνο στην Ελαφόνησο.
Ανθρώπινοι-πολιτιστικοί πόροι
Το όνομα οφείλεται στο πλούσιο κυνήγι που υπήρχε στην περιοχή από την
αρχαιότητα.Λεγόταν Τσέρβι από του Ενετούς. Κατά την αρχαιότητα η σημερινή
Ελαφόνησος δεν αποτελούσε νησί, αλλά τη χερσόνησο "ΟΝΟΥ ΓΝΑΘΟΣ", καθώς το
τότε σχήμα παρέπεμπε στην όψη γαϊδουρομασέλας. Κατά τον 16ο και 17ο αιώνα το
νησί υπήρξε ορμητήριο πειρατών και κουρσάρων.Η Ελαφόνησος κατά την Ελληνική
Επανάσταση του 1821 περιλήφθηκε στο ελεύθερο στη συνέχεια κράτος. Οι κάτοικοί
της ασχολούνται με αλιεία και τουρισμό.
Τουριστικές υποδομές-προοπτικές ανάπτυξης
Είναι πολύ ανεπτυγμένος τουριστικός προορισμός με όλες τις υποδομές.Πρόσβαση
έχει από το απέναντι λιμάνι της Πούντας με καΐκια και ferry-boat.Περαιτέρω ανάπτυξη
θα μπορούσε να συνδυαστεί με οικοτουρισμό και με θαλάσσια σπορ.
145
Πηγή : http://elafonisos.gov.gr/wp-content/themes/elafonisos/img/elafonisosmap.png
Τα κατοικημένα νησιά της Ελλαδας Ψαρρός Απόστολος
Σελίδα 144
3.8.7. Νήσος Ιωαννίνων
ΣΧΗΜΑ 3.120. ΧΑΡΤΗΣ ΝΗΣΟΥ ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ146
Γεωγραφικός προσδιορισμός
Το νησί των Ιωαννίνων - της λίμνης Παμβώτιδας,είναι το μεγαλύτερο κατοικημένο
λιμναίο νησί της Ελλάδας με ακτογραμμή 2,4 χλμ. και έκταση 200
στρέμματα.Αποτελεί την ξεχωριστή κοινότητα, και ανήκει διοικητικά στο Δήμο και
Νομό Ιωαννίνων
Φυσικοί πόροι
Έχει έκταση 200 στρέμματα και μέγιστο υψόμετρο 520 μέτρα πάνω από την επιφάνεια
της θάλασσας ή 59 μέτρα πάνω από την επιφάνεια της λίμνης. Το μέγιστο μήκος του
είναι 800 μέτρα και το πλάτος του 500 μέτρα. Η δυτική του πλευρά είναι βαλτώδης
ενώ το υπόλοιπο τμήμα του είναι βραχώδες και δασωμένο στο μεγαλύτερο μέρος του.
Η λίμνη των Ιωαννίνων αποτελεί ένα εξαιρετικό και ευαίσθητο οικοσύστημα, το οποίο
ανήκει στο Ευρωπαϊκό Δίκτυο Προστατευόμενων Περιοχών (NATURA 2000).
Ανθρώπινοι-πολιτιστικοί πόροι
Η ιστορία του νησιού ξεκινά τον 13ο αιώνα όταν ιδρύθηκαν τα πρώτα μοναστήρια. Το
πρώτο ιδρύθηκε στο νησί ήταν η Μονή του Αγίου Νικολάου των Φιλανθρωπινών που
κτίστηκε το 1292 όπως αναφέρεται σε επιγραφή στην είσοδο του ναού. Τον 16ο αιώνα
η μοναστική κοινότητα στο νησί άκμασε με αποτέλεσμα να ιδρυθούν άλλες δύο
μονές.Ο οικισμός δημιουργήθηκε τον 17ο αιώνα και οι πρώτοι κάτοικοι προέρχονταν
από την Μάνη.Την εποχή του Αλή Πασά το νησί παρήκμασε λόγω της μεγάλης
φορολογίας που επιβλήθηκε. Το 1820 ο Αλή ήρθε σε ρήξη με τον Σουλτάνο Μαχμούτ
Β΄ με αποτέλεσμα να σταλεί εναντίον του ο Χουρσίτ Μεχμέτ Πασάς που πολιόρκησε
τα Ιωάννινα.Ο Αλή είχε τοποθετήσει στο νησί, φρουρά χιλίων Αλβανών με
αποτέλεσμα αυτό να βομβαρδιστεί από τον Χουρσίτ και να υποστεί μεγάλες
καταστροφές. Το 1872 λειτούργησε στην Μονή Ελεούσας (πρώην Μονή του Αγίου
Νικολάου Mεθοδίου) ιερατική σχολή που έκλεισε το 1922.Το νησί αποτέλεσε
ξεχωριστή κοινότητα το 1926. Κυριότερα αξιοθέατα του νησιού είναι οι
ανακαινισμένες μονές και το μουσείο Αλή Πασά που στεγάζεται στη μονή Αγίου
Παντελεήμονα.Οι κάτοικοι ασχολούνται μόνο με τον τουρισμό και την αλιεία.
Τουριστικές υποδομές-προοπτικές ανάπτυξης
Η σύνδεση με την πόλη των Ιωαννίνων γίνεται με μικρά πλοιάρια από το μώλο, με
διάρκεια διαδρομής λιγότερο από δέκα λεπτά. Τα πλοιάρια αναχωρούν κάθε μία ώρα
περίπου, από τα Ιωάννινα και από το νησί.
146
Πηγή : http://4.bp.blogspot.com/-f1M7aTPW0NY/TfcwNdTk03I/AAAAAAAAAd8/
5v6I_4XWoN4/s400/map+lake_32.jpg
Τα κατοικημένα νησιά της Ελλαδας Ψαρρός Απόστολος
Σελίδα 145
3.8.8. Παλαιό Τρίκερι
ΣΧΗΜΑ 3.121. ΧΑΡΤΗΣ ΤΡΙΚΕΡΙΟΥ147
Γεωγραφικός προσδιορισμός
Το Παλαιό Τρίκερι είναι νησίδα με έκταση 2,5 τ.χλμ .και οικισμός του νομού
Μαγνησίας και βρίσκεται στην είσοδο του Παγασητικού κόλπου. Διοικητικά υπάγεται
στην κοινότητα Τρικερίου.
Φυσικοί πόροι
Το νησί καλύπτεται από πυκνή βλάστηση που αποτελείται κυρίως από ελαιώνες, και
θυμίζει αρκετά την βλάστηση της απέναντι ακτής. Βορειότερά του βρίσκεται η μικρή
νησίδα Πυθού.
Ανθρώπινοι-πολιτιστικοί πόροι
Πριν την επανάσταση του ’21 το χωριό Τρικέρι αριθμούσε 400 οικογένειες και μαζί
με την Ύδρα, το Γαλαξίδι, τα Ψαρά και τις Σπέτσες θεωρούνταν μεγάλες ναυτικές
δυνάμεις της εποχής.Ενώθηκε με την Ελλάδα το 1880.Πάνω στο νησί δεσπόζει το
μοναστήρι της Παναγίας, που χρησιμοποιήθηκε ως κάστρο κατά των πειρατών, ενώ
μεγάλες εκτάσεις αποτελούν εκκλησιαστική περιουσία. Από το 1948 ως το 1953, στο
νησί λειτούργησε στρατόπεδο εξορίας αριστερών γυναικών, διωγμένων για τα
πολιτικά φρονήματά τους. Οι κάτοικοι ασχολούνται με τη γεωργία και την αλιεία.
Τουριστικές υποδομές-προοπτικές ανάπτυξης
Μόνος τρόπος πρόσβασης είναι με καΐκι από την παραλιακή τοποθεσία Αλογοπόρος.
Θα μπορούσε το νησί να έχει κάποια ανάπτυξη, αλλά το κακό οδικό δίκτυο από Βόλο
και μη ακτοπλοϊκή σύνδεση δεν το επιτρέπουν.Επίσης, στο νησί δεν κυκλοφορούν
αυτοκίνητα, ούτε κανένα άλλου είδους μηχανοκίνητο όχημα.
3.8.9. Προκοπάνιστος
ΣΧΗΜΑ 3.122. ΕΙΚΟΝΑ ΠΡΟΚΟΠΑΝΙΣΤΟΥ148
147
Πηγή : http://www.hotelsline.gr/root/newhotel/maps/Pelion_diam.jpg 148
Πηγή : http://2.bp.blogspot.com/-9sDsZxjXm-Y/TmkW4wUfZQI/AAAAAAAAE24/
XcEeaJ3qfOM/s640/%25CE%25B1%25CE%25B9%25CF%2584%25CF%2589%25CE%25BB%25CE
%25B9%25CE%25BA%25CE%25BF-etolikoartis-etoliko-port.jpg
Τα κατοικημένα νησιά της Ελλαδας Ψαρρός Απόστολος
Σελίδα 146
Γεωγραφικός προσδιορισμός
Ο Προκοπάνιστος είναι ένα μικρό νησάκι στον Πατραϊκό κόλπο και στην είσοδο της
λιμνοθάλασσας Μεσολογγίου. Διοικητικά ανήκει στον Δήμο Μεσολογγίου.
Φυσικοί πόροι
Λειτουργεί τρόπον τινά ως φυσικός κυματοθραύστης της λιμνοθάλασσας
Μεσολογγίου διαχωρίζοντάς τη από τον Πατραϊκό κόλπο. Είναι ενταγμένο στο
NATURA 2000 ως μέρος του Εθνικού Πάρκου Λιμνοθάλασσας Μεσολογγίου –
Αιτωλικού.
Ανθρώπινοι-πολιτιστικοί πόροι
Πάνω στον Προκοπάνιστο υπάρχουν εγκαταστάσεις και εποχιακές κατοικίες ψαράδων
και ο ναός της Παναγίας της Προκοπανιστιώτισσας ή των νερών.Οι λίγοι κάτοικοι
ασχολούνται με την αλιεία και τις ιχθυοκαλλιέργειες, ενώ κατοικούν σε πελάδες
(ξύλινα σπίτια,πάνω σε πασάλους, μέσα στο νερό).
Τουριστικές υποδομές-προοπτικές ανάπτυξης
Η μόνη έννοια τουρισμού, είναι η περιήγηση στον υδροβιότοπο σε συνεργασία με τις
τουριστικές αρχές του Μεσολογγίου.
3.8.10. Σαπιέντζα
ΣΧΗΜΑ 3.123. ΧΑΡΤΗΣ ΣΑΠΙΕΝΤΖΑΣ149
Γεωγραφικός προσδιορισμός
Η Σαπιέντζα είναι το δεύτερο μεγαλύτερο νησί των μεσσηνιακών Οινουσσών μετά την
Σχίζα. Βρίσκεται στ' ανοιχτά των νοτιοδυτικών ακτών της Μεσσηνίας, απέναντι από
τη Μεθώνη, έχει έκταση 9 τ.χλμ. και διοικητικά ανήκει στον Δήμο Πύλου - Νέστορος
Φυσικοί πόροι
Είναι ένα κατάφυτο νησί με σπάνια χλωρίδα. Στο νησί περιλαμβάνει σπάνια δάση
αείφυλλών πλατύφυλλων. Θαμνώδη μεσογειακά φυτά, όπως κουμαριές ή σχίνα στην
Σαπιέντζα συναντώνται με δενδρώδη μορφή και σχηματίζουν πυκνό δάσος. Μία
έκταση 240 στρεμμάτων του δάσους της Σαπιέντζας από κουμαριές, έχει ανακηρυχθεί
επίσημα διατηρητέο μνημείο της φύσης. Επίσης η Σαπιέντζα είναι ενταγμένη στο
δίκτυο Natura 2000 μαζί με την γειτονική νήσο Σχίζα και την περιοχή του ακρωτηρίου
Ακρίτας. Στο νησί ζει σημαντικός πληθυσμός κρητικών αίγαγρων (κρι-κρι).
Ανθρώπινοι-πολιτιστικοί πόροι
149
Πηγή : http://hotelsline.gr/booknow/nisia_messinias.asphttp://hotelsline.gr/booknow
/nisia_messinias.asp
Τα κατοικημένα νησιά της Ελλαδας Ψαρρός Απόστολος
Σελίδα 147
Το όνομα Σαπιέντζα είναι ιταλικής προέλευσης και σημαίνει σοφία. Από το 1209 το
νησί πέρασε στον έλεγχο των Βενετών όπως και ολόκληρη η νότια ακτογραμμή της
Μεσσηνίας. Κατά τη διάρκεια του 3ου Βενετοτουρκικού πολέμου αποτελούσε
αγκυροβόλιο του Τουρκικού και του Βενετικού στόλου. Μετά την απελευθέρωση της
Ελλάδας αποτέλεσε ελληνικό έδαφος. Στο βορειότερο άκρο της Σαπιέντζας, στο
ακρωτήριο "Καρσή" σε κοντινή απόσταση από την ακτή και σε μικρό βάθος (μόλις 8
μ.) μέχρι πιο βαθιά, στο βυθό της θάλασσας, υπάρχουν σημαντικά ευρήματα ναυαγίων
με εντυπωσιακά απομεινάρια όπως οι κολώνες του Μεγάλου Περιστυλίου από την
Καισάρεια της Παλαιστίνης και τις ρωμαϊκές σαρκοφάγους από τιτανιούχο λίθοΤο
νησί παραμένει σχεδόν ακατοίκητο τις τελευταίες δεκαετίες παρουσιάζοντας όμως
έναν πολύ μικρό πληθυσμό στις τελευταίες απογραφές.
Τουριστικές υποδομές-προοπτικές ανάπτυξης
Η πρόσβαση στο νησί πραγματοποιείται με τουριστικά πλοιάρια που αναχωρούν από
τη Μεθώνη. Η δημιουργία υποβρύχιου αρχαιολογικού πάρκου θα ήταν μία πολύ καλή
τουριστική κίνηση για την ανάδειξη της περιοχής.
3.8.11. Σχοινιάς
ΣΧΗΜΑ 3.124. ΧΑΡΤΗΣ ΣΧΟΙΝΙΑ150
Γεωγραφικός προσδιορισμός
Ο Σχοινιάς είναι ένα μικρό στον Πατραϊκό κόλπο και στην είσοδο της λιμνοθάλασσας
Μεσολογγίου. Διοικητικά ανήκει στον Δήμο Μεσολογγίου.
Φυσικοί πόροι
Λειτουργεί τρόπον τινά ως φυσικός κυματοθραύστης της λιμνοθάλασσας
Μεσολογγίου διαχωρίζοντάς τη από τον Πατραϊκό κόλπο. Είναι ενταγμένο στο
NATURA 2000 ως μέρος του Εθνικού Πάρκου Λιμνοθάλασσας Μεσολογγίου –
Αιτωλικού.
Ανθρώπινοι-πολιτιστικοί πόροι
Οι λίγοι κάτοικοι ασχολούνται με την αλιεία και τις ιχθυοκαλλιέργειες, ενώ κατοικούν
στις πελάδες (ξύλινα σπίτια,πάνω σε πασάλους, μέσα στο νερό)
Τουριστικές υποδομές-προοπτικές ανάπτυξης
Η μόνη έννοια τουρισμού, είναι η περιήγηση στον υδροβιότοπο σε συνεργασία με τις
τουριστικές αρχές του Μεσολογγίου.
150
Πηγή : http://2.bp.blogspot.com/-9sDsZxjXm-Y/TmkW4wUfZQI/AAAAAAAAE24/
XcEeaJ3qfOM/s640/%25CE%25B1%25CE%25B9%25CF%2584%25CF%2589%25CE%25BB%25CE
%25B9%25CE%25BA%25CE%25BF-etolikoartis-etoliko-port.jpg
Τα κατοικημένα νησιά της Ελλαδας Ψαρρός Απόστολος
Σελίδα 148
3.8.12. Τουρλίδα
ΣΧΗΜΑ 3.125. ΕΙΚΟΝΑ ΤΟΥΡΛΙΔΑΣ151
Γεωγραφικός προσδιορισμός
Η Τουρλίδα είναι κατοικημένη νησίδα του Πατραϊκού κόλπου.Διοικητικά ανήκει στο
Μεσολόγγι από το οποίο απέχει 5 χιλιόμετρα.
Φυσικοί πόροι
Όλο το οικοσύστημα της λιμνοθάλασσας είναι ενταγμένο στο NATURA 2000.
Ιδιαίτερο αξιοθέατο αποτελεί η Μαύρη Αλυκή.Την είπανε "μαύρη" γιατί το αλάτι της
είναι χαμηλότερο σε ποιότητα από της άσπρης, της άλλης αλυκής που βρίσκεται στον
δρόμο προς το Αιτωλικό.
Ανθρώπινοι-πολιτιστικοί πόροι
Πήρε το όνομά της από ένα είδος θαλασσινών πουλιών που υπήρχαν εκεί τις
"τουρλίδες". Μέχρι το 1885 ήταν νησί, όπου άραζαν τα καράβια, πριν γίνει το λιμάνι
της πόλης, καθώς από εκεί και πέρα τα νερά γίνονται πολύ ρηχά. Τη χρονιά εκείνη
κατασκευάστηκε δρόμος με την επιχωμάτωση της θάλασσας. Λόγω της κατασκευής
οδικής αρτηρίας από το Μεσολόγγι προς την Τουρλίδα το 1885, η λιµνοθάλασσα της
Κλείσοβας διαχωρίζεται πλέον από το υπόλοιπο οικοσύστηµα της λιμνοθάλασσας
Μεσολογγίου.Οι κάτοικοι ασχολούνται με την αλιεία.
Τουριστικές υποδομές-προοπτικές ανάπτυξης
Ο οικισμός της Τουρλίδας με τα ξύλινα σπίτια (πελάδες), είναι εντυπωσιακό
θέαμα.Είναι πλέον είναι η πλαζ του Μεσολογγίου και υπάρχουν ένα εστιατόριο καθώς
και μια καφετέρια.Είναι ένας ιδιαίτερος τόπος, όπου μπορεί να αναπτυχθεί ο
οικοτουρισμός.
3.8.13. Τριζόνια
ΣΧΗΜΑ 3.126. ΕΙΚΟΝΑ ΤΡΙΖΟΝΙΩΝ152
151
Πηγή : http://www.agrinioculture.gr/wp-content/uploads/2012/07/%CE%9C%CE%
B5%CF%83%CE%BF%CE%BB%CF%8C%CE%B3%CE%B3%CE%B9-%CE%A4%CE%B1-
%CE%BC%CF%85%CF%83%CF%84%CE%B9%CE%BA%CE%AC-%CF%84%CE%B7%CF%82-
%CE%BB%CE%B9%CE%BC%CE%BD%CE%BF%CE%B8%CE%AC%CE%BB%CE%B1%CF%83
%CF%83%CE%B1%CF%82-4.jpg
Τα κατοικημένα νησιά της Ελλαδας Ψαρρός Απόστολος
Σελίδα 149
Γεωγραφικός προσδιορισμός
Τα Τριζόνια είναι το μεγαλύτερο νησί του Κορινθιακού κόλπου με έκταση 2,5 Km2
και το μόνο κατοικημένο. Ανήκουν στον νομό Φωκίδας και υπάγονται στον Δήμο
Δωρίδας.
Φυσικοί πόροι
Η βλάστηση του νησιού περιλαμβάνει,ελιές,αμυγδαλιές,αμπέλια, φραγκοσυκιές,
δενδροκυπάρισσα, πυκνούς σχοίνους, πουρνάρια και ευκάλυπτους Το ψηλότερο
σημείο του, η Αετόραχη, βρίσκεται σε υψόμετρο 106 περίπου μέτρων από τη
θάλασσα. Το νησί διαθέτει τρεις παραλίες.
Ανθρώπινοι-πολιτιστικοί πόροι
Για την προέλευση της ονομασίας του νησιού κυριαρχούν δύο απόψεις. Σύμφωνα με
την πρώτη το νησί πήρε το όνομά του από το ομώνυμο ζωύφιο, ενώ σύμφωνα με την
δεύτερη άποψη το όνομα αποτελεί παραφθορά του τριονήσια, όνομα που περιέγραφε
το σύμπλεγμα των Τριζονίων που περιλαμβάνει τρία κύρια νησιά. Κατά τη διάρκεια
της Τουρκοκρατίας υπήρξε στο νησί λοιμοκαθαρτήριο και κατά την επανάσταση
γίνανε αρκετές μάχες εδώ.
Τουριστικές υποδομές-προοπτικές ανάπτυξης
Έχει ένα γραφικό και άριστα προφυλαγμένο φυσικό λιμάνι διαμορφωμένο τα
τελευταία χρόνια σε μαρίνα σκαφών αναψυχής. Στο νησί έχει διατηρηθεί το
παραδοσιακό τοπικό του χρώμα και το φυσικό του κάλλος ενώ απαγορεύεται η
κυκλοφορία τροχοφόρων. Το νησί είναι προσβάσιμο με τακτική επικοινωνία μέσω
πλοιαρίου από τον οικισμό Χάνια, ο οποίος απέχει 25 χλμ. από την Ναύπακτο
152
Πηγή : http://iteanet.files.wordpress.com/2011/09/25ce25a425cf258125ce25b925ce25b625c
f258c25ce25bd25ce25b925ce25b1.jpg
Τα κατοικημένα νησιά της Ελλαδας Ψαρρός Απόστολος
Σελίδα 150
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4ο
ΣΣΣΥΥΥΜΜΜΠΠΠΕΕΕΡΡΡΑΑΑΣΣΣΜΜΜΑΑΑΤΤΤΑΑΑ --- ΠΠΠΡΡΡΟΟΟΤΤΤΑΑΑΣΣΣΕΕΕΙΙΙΣΣΣ
Στο τελευταίο κεφάλαιο της διατριβής γίνεται μία συγκεντρωτική παρουσίαση
των σημαντικότερων συμπερασμάτων που προέκυψαν από τη μελέτη του συστήματος
της νησιωτικής χώρας είτε σε θαλάσσιο, είτε σε λιμναίο περιβάλλον.Επιπλέον
παρουσιάζονται αρκετές προτάσεις για τη βελτίωση του συστήματος οι οποίες
αναφέρονται στις σημαντικότερες παραμέτρους που το χαρακτηρίζουν όπως το
θεσμικό πλαίσιο, η δομή του δικτύου μεταφορών, οι ιατρικές υπηρεσίες,και οι λοιπές
υποδομές.
Το γενικότερο συμπέρασμα είναι ότι τα ελληνικά νησιά, ιδίως τα μικρά
πάσχουν στους βασικούς τομείς της υγείας και των μεταφορών, χωρίς η πολιτεία να
δείχνει ότι έχει κάποιο σχεδιασμό για τη βιωσιμότητά τους, πόσο μάλλον για την
ανάπτυξή τους.Ο τουρισμός είναι η βασική πηγή εσόδων στα περισσότερα νησιά,και
λόγω της οικονομικής κρίσης, ίσως η μόνη τους ασχολία οπότε χρειάζονται
υποστήριξη από την Πολιτεία σε θέματα υποδομών.
Απαιτούνται άμεσα και δραστικά μέτρα, και να συνεργαστούν όλοι οι φορείς
για τη βελτίωση του συνολικού συστήματος, με τελικό αποδέκτη το μόνιμο κάτοικο
της νησιωτικής περιφέρειας της χώρας.Από την άλλη πλευρά, σε περίπτωση που
συνεχιστεί η υπάρχουσα κατάσταση, ελλοχεύει ο κίνδυνος της περαιτέρω
υποβάθμισης του επιπέδου ζωής των νησιωτών, κάτι που ενδέχεται να έχει σοβαρές
επιπτώσεις στην κοινωνικοοικονομική συνοχή της νησιωτικής χώρας.
Εν κατακλείδι, ο πρωταρχικός στόχος του συνόλου όλων των προτεινόμενων
μέτρων και πολιτικών νησιωτικής ανάπτυξης, θα πρέπει να είναι η συγκράτηση του
τοπικού πληθυσμού, η ενίσχυση των ικανοτήτων και δεξιοτήτων του, καθώς και η
προσέλκυση ανθρώπινου δυναμικού υψηλής εξειδίκευση.
4.1. Συμπεράσματα
Στην ενότητα αυτή αναπτύσσονται οι βασικότερες παράμετροι που
περιγράφουν την υφιστάμενη κατάσταση των νησιωτικών περιοχών της χώρας (κάποια
εκ των οποίων αναφέρθηκαν και στα προηγούμενα κεφάλαια της μελέτης) Δίνεται
μεγάλη έμφαση στα ακτοπλοϊκά προβλήματα γιατί είναι ο βασικός παράγοντας που
επηρεάζει τη ζωή των νησιωτών.
4.1.1. Μεταφορές-Δίκτυο-Υποδομές
Το Ελληνικό σύστημα των ακτοπλοϊκών συγκοινωνιών διακρίνεται ανέκαθεν
από συγκεκριμένες αδυναμίες, οι κυριότερες εκ των οποίων είναι :
η απουσία τακτικότητας στα δρομολόγια,
η υψηλή εποχικότητα της ζήτησης και της κίνησης,
η ύπαρξη ατελούς ανταγωνισμού σε πολλές γραμμές,
η πολυετής απουσία σταθερής συγκοινωνιακής πολιτικής,
Τα κατοικημένα νησιά της Ελλαδας Ψαρρός Απόστολος
Σελίδα 151
η απουσία συμμετοχής και έκφρασης γνώμης των τοπικών κοινωνιών στον
προσδιορισμό της συγκοινωνιακής πολιτικής και των λιμενικών υποδομών,
η αδυναμία της πολιτείας να ερευνήσει, αναλύσει και εφαρμόσει με
επιστημονικό τρόπο ένα εθνικό σύστημα συγκοινωνιών και να κατανείμει
ορθολογικά τους πόρους μεταξύ των χερσαίων και θαλασσίων μεταφορών,
η αδυναμία των διοικούντων να λειτουργήσουν με επιχειρηματική σκέψη,
η αδυναμία της Πολιτείας να δημιουργήσει τα κίνητρα και το πλαίσιο, ώστε η
ιδιωτική πρωτοβουλία να μπορέσει να συμβάλει στην επιβίωση των νησιών,
και τέλος η έλλειψη συντονισμού των φορέων που ασχολούνται με τις
ακτοπλοϊκές μεταφορές της χώρας.
Μετά την απελευθέρωση της αγοράς (που ουσιαστικά πραγματοποιήθηκε την
άνοιξη του 2006) παρατηρήθηκε σημαντική βελτίωση στις προσφερόμενες υπηρεσίες,
σε όλες τις γραμμές που λειτουργεί ο ανταγωνισμός. Βέβαια η ύπαρξη ή μη, υγιούς
ανταγωνισμού δεν είναι συνάρτηση μόνο του αριθμού των δραστηριοποιούμενων
εταιρειών γιατί μία αγορά με πολλές εταιρείες δεν εγγυάται απαραιτήτως συνθήκες
ανταγωνισμού (π.Χ. περιπτώσεις καρτέλ ή άλλων συμφωνιών και αντι-
ανταγωνιστικών πρακτικών μεταξύ τους). Στην Ελλάδα σήμερα στις περισσότερες από
τις γραμμές που εξυπηρετούνται από μία μόνο εταιρεία, δεν υφίστανται εμπόδια
εισόδου για άλλες, αλλά ο αριθμός των εταιρειών ή του αριθμού των πλοίων που
δραστηριοποιούνται σε κάθε γραμμή καθορίζεται ουσιαστικά από το μέγεθος του
μεταφορικού έργου της ίδιας της γραμμής (δηλαδή ένας πλοιοκτήτης έχει δυνατότητα
«εύκολης εισόδου ή και εξόδου» από την αγορά). Το γεγονός ότι στην Ελλάδα
λειτουργεί ο ανταγωνισμός σε ένα συγκεκριμένο αριθμό γραμμών δεν σημαίνει βέβαια
ότι το σύνολο του ακτοπλοϊκού δικτύου εξυπηρετείται αποτελεσματικά και
ικανοποιητικά.
Η Πολιτεία παρότι τα τελευταία έτη έχει προχωρήσει προς τη σωστή
κατεύθυνση σε ορισμένα θέματα της ακτοπλοΐας (απελευθέρωση, άγονες γραμμές,
λιμενική υποδομή κ.α.) οφείλει να προβεί σε μία σειρά ακόμη ενεργειών σε πολιτικό,
κοινωνικό, οικονομικό και επιχειρηματικό επίπεδο, ώστε αντιμετωπιστεί συνολικά το
πρόβλημα των ακτοπλοϊκών συνδέσεων της νησιωτικής Ελλάδας (αφού η εμπειρία
των τελευταίων ετών έδειξε ότι ο κρατικός παρεμβατισμός έστω και μικρότερος πλέον
από αυτόν του πρόσφατου παρελθόντος δε βοήθησε καθόλου στη δημιουργία και τη
διατήρηση ανταγωνιστικού περιβάλλοντος). Έτσι, η μείωση του παρεμβατισμού τα
τελευταία έτη ήταν ένας από τους σημαντικούς λόγους που οδήγησαν στην εμφάνιση
και νέων εταιρειών στην ελληνική αγορά καθώς και στην κατασκευή νέων πλοίων από
τις ήδη προϋπάρχουσες. Παρ’όλα αυτά ο ελληνικός ακτοπλοϊκός στόλος είναι ακόμη
«γερασμένος» αφού η μέση ηλικία των πλοίων που δρομολογούνται στο σύστημα
εσωτερικών θαλασσίων μεταφορών υπερβαίνει τα 23 έτη. Όλες σχεδόν οι κατηγορίες
των γραμμών του συστήματος εξυπηρετούνται από παλαιά, στη πλειοψηφία τους
πλοία. Σημειώνεται ότι τα περισσότερα πλοία που λειτουργούν στο σύστημα
εσωτερικών θαλάσσιων μεταφορών (και ιδίως εκείνα που πλησιάζουν το πρώην όριο
ηλικίας των 35 ετών) έχουν υποστεί εκτεταμένες μετασκευές. Αυτό οφείλεται εν μέρει
στο γεγονός ότι ο νόμος 2932/2001 θέσπιζε τη σταδιακή μείωση του ορίου ηλικίας των
πλοίων της ακτοπλοΐας στα 30 έτη από 31/12/2008 αντί των 35 ετών που ίσχυε μέχρι
το 2002. Αυτή η διάταξη ώθησε σε πωλήσεις ή αποσύρσεις πολλών πλοίων, αλλά δεν
συνέβαλε στην ανάληψη επενδύσεων για ανακαίνιση και εκσυγχρονισμό των πλοίων
ούτε στην αύξηση των παραγγελιών νέων πλοίων που θα αντικαθιστούσαν όσα θα
έβγαιναν αναγκαστικά εκτός υπηρεσίας.
Βέβαια, το μείζον θέμα της ανανέωσης του στόλου είναι απαραίτητο να ιδωθεί
σε συνδυασμό με μία βαθιά τομή στο τρόπο δόμησης και λειτουργίας της αγοράς του
συστήματος θαλασσίων μεταφορών. Η νέα προσέγγιση είναι δυνατό να οριοθετήσει
Τα κατοικημένα νησιά της Ελλαδας Ψαρρός Απόστολος
Σελίδα 152
νέους τρόπους εξυπηρέτησης των νησιών και μέσω αυτού, διαφοροποιημένες
απαιτήσεις σε πλοία. Η ελληνική ακτοπλοϊκή αγορά προσφέρει πολλές ευκαιρίες για
επενδύσεις καθώς η μορφολογία της χώρας απαιτεί τη χρησιμοποίηση επιβατηγών
πλοίων όλων των τύπων και κατηγοριών, και αναμένοντας ότι στα επόμενα έτη θα
αναπτυχθούν περαιτέρω οι μετακινήσεις μέσω θαλάσσης. Επιπλέον απαιτείται σωστός
προγραμματισμός από τις εταιρείες πλέον, και μεγαλύτερη συνειδητοποίηση του
σημαντικού ρόλου τους στη συνοχή και συνέχεια του Ελλαδικού χώρου.
Η ανάγκη για βελτίωση των λιμενικών υποδομών είναι άμεση. Η έλλειψη
ενδιαφέροντος από την πλευρά των πλοιοκτητών για την εκτέλεση των δρομολογίων
σύνδεσης άγονων γραμμών οφείλεται μεταξύ άλλων και στο ότι η υπάρχουσα λιμενική
υποδομή που καθιστά δυσχερή και ανασφαλή την προσέγγιση των πλοίων τους.
Επιπλέον, η χαμηλή επιβατική κίνηση των άγονων γραμμών κάνει οικονομικά
ασύμφορη την αγορά καινούργιων πλοίων νέου τύπου ή νέων μέσων μεταφοράς
(υδροπλάνα), όπως απαιτείται για την προσέγγιση των συγκεκριμένων νησιών, καθώς
και την απασχόληση πλοίων και προσωπικού σε μη κερδοφόρες επιχειρήσεις.
Αναλυτικότερα τα προβλήματα που παρατηρούνται στα περισσότερα λιμάνια
της νησιωτικής και ηπειρωτικής χώρας εντοπίζονται στα παρακάτω:
1. Ύπαρξη επικίνδυνων αβαθών στις λιμενολεκάνες και περιορισμένοι κύκλοι
ελιγμών για τα μεγάλα Ε/Γ-Ο/Γ πλοία,
2. Μικρή δυνατότητα επέκτασης του ήδη ελάχιστου χερσαίου χώρου,
3. Αδυναμία ταυτόχρονης εξυπηρέτησης πλοίων,
4. Μη ορθολογιστική οργάνωση χώρων των λιμένων, σε συνδυασμό με κρηπιδώματα
ανεπαρκή ως προς το μήκος τους και τα βάθη μπροστά σε αυτά,
5. Ελλείψεις υποδομής, συντήρησης και προσωπικού,
6. Ελλιπείς χώροι υποδοχής των επιβατών,
7. Ανύπαρκτη υποδομή για την παροχή πληροφόρησης στους επιβάτες,
8. Ελλιπής υποδομή νέων τεχνολογιών,
9. Αδυναμία κάλυψης του λειτουργικού κόστους των λιμένων και αναγκαίων
επενδύσεων υποδομής.
Όσον αφορά τις αεροπορικές μεταφορές, η επανείσοδος των υδροπλάνων στην
αγορά, αναμένεται να επιδράσουν καταλυτικά στο πεδίο ανταγωνισμού της
αεροπορικής αγοράς, ακόμη και σε σχέση με την ακτοπλοΐα. Αναλυτικότερα :
Το υδροπλάνο αποτελεί ένα εναλλακτικό μέσο μεταφοράς το οποίο δύναται να
αναβαθμίσει τις συγκοινωνίες, την ποιότητα των παρεχόμενων υπηρεσιών και να
τονώσει την τουριστική κίνηση όχι μόνο των νησιωτικών και παράκτιων περιοχών
αλλά και της ενδοχώρας. Επιπλέον είναι μία γρήγορη και ασφαλής λύση για
πτήσεις αεροδιακομιδής ασθενών καθώς και μεταφοράς τροφίμων, ταχυδρομείου,
Τύπου και φαρμάκων σε περιπτώσεις απεργιών, αυξημένων απαιτήσεων κίνησης ή
δύσκολων καιρικών συνθηκών.Λειτούργησε κάποια χρόνια αποτελεσματικά στις
γραμμές του Ιονίου Πελάγους με τη Δυτική Ελλάδα αλλά πλέον με την ψήφιση
νέου θεσμικού πλαισίου για τα υδατοδρόμια ανοίγονται νέοι ορίζοντες για
επενδύσεις σε αυτό.
Τα αεροπορικά δρομολόγια που συνδέουν τα νησιά με την ηπειρωτική χώρα, ή και
μεταξύ τους, είναι μία σημαντική λύση αλά όχι ικανοποιητική πλήρως καθόσον τα
νησιά έχουν πολύ μικρά αεροδρόμια για να δεκτούν μεγάλα αεροσκάφη ή πτήσεις
charters (άρα και αρκετό αριθμό επισκεπτών), αραιά δρομολόγια και τέλος, δεν
έχουν συμπληρωματικότητα-συνεργασία με την ακτοπλοΐα και τα λοιπά
μεταφορικά μέσα για συνδυασμένη εξυπηρέτηση των επισκεπτών.
Τα κατοικημένα νησιά της Ελλαδας Ψαρρός Απόστολος
Σελίδα 153
4.1.2. Υπηρεσίες Υγείας
Ο τομέας της υγείας είναι μετά τον τομέα των μεταφορών, ο σημαντικότερος
παράγοντας που επηρεάζει τη βιωσιμότητα και την αειφόρο ανάπτυξη σε κάποια
νησιωτική απομακρυσμένη περιοχή.
Πάντοτε κεντρικός στόχος των διοικήσεων στον τομέα της Υγείας πρέπει να
αποτελεί η βελτίωση της ποιότητας των παρεχόμενων υπηρεσιών υγειονομικής
περίθαλψης προς τους πολίτες και επισκέπτες του νησιωτικού συμπλέγματος. Για να
επιτευχθεί αυτό πρέπει να επιτευχθούν τα κάτωθι :
• ελαχιστοποίηση περιφερειακών ανισοτήτων στην πρόσβαση σε υπηρεσίες υγείας
• παροχή ποιοτικών υπηρεσιών υγείας
• αναδιάρθρωση των μηχανισμών διοίκησης για αύξηση αποδοτικότητας του
συστήματος υγείας προς τους πολίτες των νησιών.
Η σημερινή κατάσταση είναι πολύ κακή. Ελάχιστα νησιά έχουν νοσοκομεία
και τα περισσότερα από αυτά δυσλειτουργούν λόγω έλλειψης ειδικών γιατρών,
ελλείψεις εξοπλισμού ή αναλωσίμων και σε αρκετά από αυτά που έχουν αεροκομιδή
με ελικόπτερο, τα ελικοδρόμια έχουν πολλά προβλήματα με αποτέλεσμα να αναιρείται
η χρήση αυτών.Ευτυχώς, στις περισσότερες περιπτώσεις η ευσυνειδησία και
αυτοθυσία των αγροτικών γιατρών (στα περιφερειακά ιατρεία και κέντρα υγείας), σε
συνεργασία με τους τοπικούς φορείς, τα πλοία της ακτοπλοΐας και τις στρατιωτικές
μονάδες ων περιοχών αυτών, καταφέρνουν να λύνουν τα προβλήματα και να
αποφεύγονται χειρότερες καταστάσεις. Τα βασικά προβλήματα στον τομέα της υγεία
εστιάζονται στα κάτωθι :
• στη μεταφορά αρμοδιοτήτων από τη κεντρική διοίκηση με σαφή καθορισμό και
οριοθέτηση τους
• στις ελλείψεις σε ιατρικό και μη ιατρικό προσωπικό,
• στην προβληματική μεν αλλά επιτακτική ανάγκη για μεταφορά πολλές φορές
ασθενών προς τις νοσοκομειακές μονάδες της στα μεγάλα νησιά είτε σε
αντίστοιχες του κέντρου,
• στο υψηλό κόστος, που όλο το υφιστάμενο σύστημα περίθαλψης στα νησιά
συνεπάγεται και για το πολίτη (οι ελλείψεις ιατρικού προσωπικού απαιτούν
πολλές φορές την ανάγκη μετακίνησης με ιδία έξοδα προς την Αθήνα ή τα
μεγάλα νησιά με ιδία έξοδα) αλλά και για το δημόσιο και τέλος
• στην έλλειψη σε κάποιες περιπτώσεις του εξοπλισμού για απαραίτητες
Εξετάσεις.
4.1.3. Τουριστική Ανάπτυξη-Περιβάλλον
Υπάρχει τεράστια πολυμορφία και ποικιλότητα στα νησιά της Ελλάδας, κάτι
που τους παρέχει σημαντικότατα τουριστικά πλεονεκτήματα.όπως είναι η ποιότητα
ζωής, η ασφάλεια, ο πολιτισμός, η πολιτιστική ταυτότητα, το κλίμα, το φυσικό και
δομημένο περιβάλλον, τα οποία εάν αξιοποιηθούν κατάλληλα θα δημιουργήσουν νέες
αναπτυξιακές προοπτικές προς όφελος των τοπικών κοινωνιών.
Βέβαια, υφίστανται και αρκετά αδύνατα σημεία, τα οποία επηρεάζουν άμεσα
και μόνιμα κάποιες από τις πλέον κρίσιμες παραμέτρους της ελκυστικότητας των
νησιών, όπως είναι η προσβασιμότητα,η έλλειψη παροχής Υπηρεσιών Δημοσίου
Συμφέροντος, η παροχή ιδιωτικών υπηρεσιών, και η οργάνωση της αγοράς και τις
οικονομίας κλίμακας, η έλλειψη εκπαίδευσης των απασχολούμενων με το τουριστικό
προϊόν και η αδυναμία κατάλληλης διαφήμισης του τουριστικού προορισμού.
Τα κατοικημένα νησιά της Ελλαδας Ψαρρός Απόστολος
Σελίδα 154
Η εποχικότητα της τουριστικής κίνησης είναι το σημαντικότερο επακόλουθο
που παρουσιάζεται στα πιο πολλά νησιά, κάτι που οφείλεται στην άναρχη ανάπτυξη
τους και στην έλλειψη υποδομών όπως προείπαμε, καθόσον το κλίμα της χώρας είναι
ιδανικό για διακοπές τουλάχιστο τη διπλάσια περίοδο από την τωρινή.
Τα θέματα περιβάλλοντος που σχετίζονται με τον τουρισμό είναι αρκετά, όπως
η υποβάθμιση του τοπίου με την επέκταση των οικισμών στην παράκτια ζώνη, η
πρόκληση πυρκαϊών, η επέκταση των οικιστικών κέντρων, η διάβρωση των ακτών, η
καταπάτηση και μόλυνση προστατευόμενων περιοχών φυσικού κάλλους, η αλλοίωση
των λαογραφικών χαρακτηριστικών της τοπικής κοινωνίας κλπ. Το σημαντικότερο
πρόβλημα είναι η έλλειψη υδάτινων πόρων, καθώς και η κακοδιαχείριση των
υπαρχόντων, με περαιτέρω αποτέλεσμα το επιπλέον κόστος να το επιφορτίζεται ο
επισκέπτης.
4.2. Προτάσεις
4.2.1. Μεταφορές-Δίκτυο-Υποδομές
Με βάση τα συμπεράσματα της μελέτης προκύπτει μια σειρά εξειδικευμένων
προτάσεων που αφορούν την βελτίωση του τρόπου λειτουργίας του ανταγωνιστικού
περιβάλλοντος της αγοράς και προτεινόμενες παρεμβάσεις σε πολιτικό, θεσμικό και
λειτουργικό επίπεδο.
Πρέπει ο κρατικός παρεμβατισμός να περιοριστεί στο να καθορίζει το επίπεδο των
υπηρεσιών και να αφήσει τον ανταγωνισμό να δημιουργεί ένα επίπεδο τιμών που
σε πολλές περιπτώσεις θα είναι χαμηλότερο του σημερινού (συνήθως η ελεύθερη
διαμόρφωση ναύλων λειτουργεί υπέρ του τακτικού πελάτη δηλαδή κυρίως των
κατοίκων των νησιών).
Απαιτείται νέα πολιτική στις μεταφορές, με αντικατάσταση αυτής που είχε ως
επίκεντρο το πλοίο με νέα που πιθανό να οδηγήσει στην ανάπτυξη ενός
ολοκληρωμένου συστήματος μεταφορών με το συντονισμό και διαφορετικών
μέσων (πλοίων, αεροπλάνων, υδροπλάνων, ελικοπτέρων). Για να μπορέσει η
αγορά να υπερπηδήσει υφιστάμενους περιορισμούς και δυσκαμψίες που
περιορίζουν τις συνέργειες ανάμεσα σε διαφορετικά μεταφορικά μέσα και να
διευκολυνθεί η προσαρμογή της (πιο ευέλικτης) προσφοράς στη (μεταβαλλόμενη)
ζήτηση, πρέπει οι προκηρύξεις του μεταφορικού έργου που θα συντάσσει το
Υπουργείο και θα καλείται να προσφέρει ο επενδυτής, να είναι πολύ
συγκεκριμένες (προς συγκεκριμένα νησιά, σε συγκεκριμένες χρονικές περιόδους
και με προδιαγεγραμμένη συχνότητα), αντί της (υφιστάμενης) προκήρυξης
αποκλειστικά και περιοριστικά στη βάση των χαρακτηριστικών του μεταφορικού
μέσου-πλοίου.
Με γνώμονα την λειτουργία του ανταγωνισμού στις γραμμές της Αδριατικής και
του επιπέδου υπηρεσιών που προσφέρονται εκεί, και πάντα υπό την εποπτεία του
Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου, φρονούμε ότι η Πολιτεία οφείλει να προχωρήσει στις
εξής αλλαγές του πλαισίου της ακτοπλοΐας, ώστε να προελκύσει και περισσότερες
ξένες εταιρείες για να λειτουργήσει πιο σωστά ο ανταγωνισμός, υπέρ του πολίτη
πάντοτε :
Ελάττωση ή ακόμη και κατάργηση της χρήσης της επιβολής υποχρεώσεως
δημόσιας υπηρεσίας ακόμα και στις τακτικές γραμμές μιας και η άποψη ότι το
Κράτος μπορεί να επιλύσει πιο αποτελεσματικά από τον ανταγωνισμό θέματα που
αφορούν την ποιότητα και την αξία των προσφερομένων υπηρεσιών, δεν
επιβεβαιώνεται στην πράξη, που οδηγεί συνήθως σε αντίθετα από τα επιδιωκόμενα
αποτελέσματα.
Τα κατοικημένα νησιά της Ελλαδας Ψαρρός Απόστολος
Σελίδα 155
Εναρμόνιση διαφόρων θεμάτων των Ελλήνων ναυτικών, σε σχέση με εκείνα
των αντίστοιχων ευρωπαίων συναδέλφων τους (π.Χ. οι συνθέσεις των
πληρωμάτων).
Επιχορήγηση της ακτοπλοϊκής διασυνδέσεως των άγονων γραμμών μέσω του
Κρατικού Προϋπολογισμού και όχι από τη επιβάρυνση των βιώσιμων γραμμών και
των ταξιδιωτών κατά τους καλοκαιρινούς μήνες, μέσω επίναυλου, για να
χρηματοδοτηθεί η ακτοπλοϊκή διασύνδεση των άγονων γραμμών ή των νησιών
κατά τους χειμερινούς μήνες.
Ορθολογική τιμολόγηση των λιμένων, έτσι ώστε το κόστος που επιβαρύνεται ο
χρήστης να αντανακλά το πραγματικό κόστος της υπηρεσίας που απολαμβάνει στα
λιμάνια, όπως ακριβώς συμβαίνει και στα αεροδρόμια.
Κατάργηση των μη ανταποδοτικών πρόσθετων επιβαρύνσεων που συμβάλλουν
στη σημαντική αύξηση της τιμής ναύλου στο 11 - 15%, και κάνουν την αγορά
εκτός από ακριβή για τον πολίτη και μη ελκυστική ως επένδυση για τους ξένους
πλοιοκτήτες.
Προσπάθεια εύρεσης της χρυσής τομής με την ΕΕΑ στο θέμα του year-round
service, κάτι που οδηγεί σε συνεχείς αυξήσεις των ναύλων, χωρίς βέβαια να
διακοπεί η συνεχής σύνδεση της νησιωτικής χώρας με τα μεγάλα λιμάνια της
ηπειρωτικής χώρας.
Διευθέτηση του θέματος της επάνδρωσης των πλοίων για το οποίο, στην
αιτιολογημένη γνώμη, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή είχε υποστηρίξει ότι «η κατά λέξη
ερμηνεία που υποστηρίζεται από τις Ελληνικές αρχές είναι δυνατόν να καταστήσει
την απελευθέρωση των θαλάσσιων ενδομεταφορών μεταξύ νησιωτικών λιμένων
στην Ελλάδα άνευ νοήματος στην πράξη», δεν την κάνει αποδεκτή και «δεν μπορεί
παρά να επιβεβαιώσει ότι οι προαναφερόμενες διατάξεις του εθνικού διατάγματος
αριθ. 177/74 αντίκεινται στο άρθρο 3 παράγραφος 2 του κανονισμού 3577/92
Οριστική λύση στο θέμα της ελληνομάθειας, για το οποίο η Επιτροπή είχε
επισημάνει ότι τα «κράτη μέλη δεν έχουν δικαίωμα να απαιτούν υποχρεώσεις που
υπερβαίνουν την τήρηση των εν ισχύ κοινοτικών ή διεθνών κανόνων (συμβάσεις
STCW και SOLAS) χωρίς να περιορίζουν αδικαιολόγητα την ελεύθερη παροχή
υπηρεσιών».
Λήψη οριστικής απόφασης στο θέμα της ενδιαίτησης,
Απελευθέρωση των ναύλων και στις υπόλοιπες γραμμές που δεν βρίσκονται
υπό καθεστώς δημόσιας υπηρεσίας, και κυρίως στις γραμμές που συνδέουν μεταξύ
τους μεγάλα νησιά, στις οποίες παρατηρείται σημαντικό επιβατικό έργο και
δραστηριότητα πολλών εταιρειών.
Αναβάθμιση της ακτοπλοΐας δεν σημαίνει μόνο νέα σύγχρονα πλοία αλλά και
καλές λιμενικές υποδομές. Με την ευκαιρία του χρηματοδοτικού πρωτοκόλλου,
πρέπει να γίνει σχεδιασμός των λιμένων με μακροπρόθεσμη προοπτική ώστε να
εξυπηρετούνται και νέα σκάφη καθώς και μεγαλύτερο ποσοστό κίνησης στους
εμπορικούς προορισμούς. Στο σχεδιασμό αυτό πρέπει να λάβουν μέρος οι φορείς
της τοπικής αυτοδιοίκησης και οι ακτοπλόοι ως χρήστες των λιμανιών. Αυτό
μπορεί να γίνει λαμβάνοντας τα εξής μέτρα :
Δεδομένης της αδυναμίας επέκτασης των κρηπιδωμάτων προς υπήνεμες
θέσεις σε πολλά λιμάνια, κρίνεται απαραίτητη η μελέτη και ο (επανα)σχεδιασμός
των λειτουργιών των λιμένων και των υπηρεσιών που προσφέρουν, με στόχο την
άμεση βελτίωση του επιπέδου χρησιμοποίησης τους και καλύτερης εκμετάλλευσης
της χωρητικότητάς τους.
Βελτίωση στην υποδομή των λιμένων σε ότι αφορά τους θαλάσσιους και τους
χερσαίους χώρους με έμφαση :
- στους χώρους εξυπηρέτησης επιβατών,
Τα κατοικημένα νησιά της Ελλαδας Ψαρρός Απόστολος
Σελίδα 156
- στην συνεχή εκκαθάριση των αβαθών,
- στην προστασία έναντι του καιρού.
Συνολική θεώρηση των ωρών άφιξης των πλοίων στα λιμάνια, σε άμεση
συσχέτιση και με τη λειτουργική ικανότητα εξυπηρέτησης των λιμανιών, ώστε να
αξιοποιείται καλύτερα και αποτελεσματικά η υφιστάμενη λιμενική υποδομή (αφού
δε μπορούν να δημιουργηθούν νέες οδικές προσβάσεις ή να επεκταθούν οι ήδη
υπάρχουσες).
Απαιτείται επαναθεώρηση της κατηγοριοποίησης των λιμανιών σε ότι αφορά
τους τύπους, τα τεχνικά χαρακτηριστικά και τις διαστάσεις των πλοίων που
επιτρέπεται να προσεγγίσουν το κάθε λιμάνι.
Βελτίωση του εξοπλισμού των λιμένων και ιδιαίτερα σε ότι αφορά την
εξυπηρέτηση των φορτίων.
Εγκατάσταση και χρήση συμβατικής υποδομής πληροφόρησης του κοινού
που να γνωστοποιεί στους επιβάτες και οδηγούς τις σχετικές με το ταξίδι
πληροφορίες που και τώρα συλλέγουν (κυρίως τηλεφωνικά ή με fax) από
διαφορετικές πηγές οι εμπλεκόμενοι στη μεταφορική διαδικασία κυρίως τα
λιμεναρχεία, και οι ναυτιλιακοί πράκτορες. Η εφαρμογή ενός τέτοιου μέτρου
απαιτεί το συντονισμό των εμπλεκομένων και αγορά μικρού εξοπλισμού
(ηλεκτρονικές πινακίδες μεταβλητών μηνυμάτων) σε κάθε λιμάνι.
Εισαγωγή νέων τεχνολογιών (τηλεματικές εφαρμογές κ.α) που μπορούν να
συμβάλουν τα μέγιστα, τόσο στη κατεύθυνση της βελτίωσης των προσφερόμενων
προς τους χρήστες της λιμενικής υποδομής υπηρεσιών, όσο και στην κατάκτηση
του απαιτούμενου, από ένα σύγχρονο θαλάσσιο ακτοπλοϊκό σύστημα, επιπέδου
συντονισμού και ολοκλήρωσης λιμενικών διαδικασιών και υπηρεσιών.
Για τα νησιά που έχουν δύο λιμένες, πρέπει να γίνει ανάπτυξη και χρήση μόνο
του λιμανιού που θα καταστήσει δυνατή την εκτέλεση του μεγαλύτερου αριθμού
δρομολογίων, με παράλληλη χρήση του μικρότερου για λοιπές δραστηριότητες
π.Χ. αλιευτικό καταφύγιο, μαρίνα κλπ ενώ ταυτόχρονα πρέπει να βελτιωθούν και
οι οδικές αρτηρίες για να αποφευχθεί η απομόνωση των περιοχών κοντά στο
μικρότερο λιμένα.
Επέκταση των συνδυασμένων μεταφορών (αεροπορικών και ακτοπλοϊκών) για την
κάλυψη των αναγκών στο Αιγαίο, περιλαμβανομένου του εμπορευματικού τομέα.
Καθορισμός, αρίθμηση και οικονομική αξιολόγηση όλων των ακτοπλοϊκών
γραμμών από μηδενική βάση, ώστε να κριθεί η βιωσιμότητά τους και να βρεθεί η
φόρμουλα (με δρομολόγηση νέων μέσων ή με επιδότηση κάποιων) για
εξυπηρέτηση όλων των νησιών.
Πρέπει η δράση των εκπροσώπων μας στη Ευρωπαϊκή Ένωση να έχει γνώμονα την
ανάληψη συστηματικών δράσεων για την ενίσχυση των ευρωπαϊκών
πρωτοβουλιών για την καθιέρωση της νησιωτικότητας ως ειδικού κριτηρίου για το
σχεδιασμό δράσεων Περιφερειακής Ανάπτυξης. Επιπλέον πρέπει αν επιδιωχθεί να
προβλεφθούν ειδικά προγράμματα για νησιωτικές περιοχές και να ληφθούν μέτρα
σε ευρωπαϊκό και εθνικό επίπεδο με στόχο την αντιμετώπιση των μόνιμων και
σαφώς προσδιορισμένων ανεπαρκειών της ακτοπλοϊκής αγοράς.
Από την πλευρά των πλοιοκτητών-επενδυτών απαιτούνται τα εξής :
Προσπάθεια συγκράτησης των τιμών, διότι όπως φάνηκε και στην έρευνα οι
αυξημένοι ναύλοι ωθούν τους επιβάτες σε ελαχιστοποίηση των ταξιδιών τους,
και ουσιαστικά ζημιώνουν μεσοπρόθεσμα και τις επιχειρήσεις τους. Εδώ
Τα κατοικημένα νησιά της Ελλαδας Ψαρρός Απόστολος
Σελίδα 157
πρέπει να τονιστεί και το σημαντικότατο μερίδιο ευθύνης των ακτοπλοϊκών
εταιρειών στην διαμόρφωση υψηλών τιμών. Αυτό φαίνεται όταν κάνουμε τη
σύγκριση του ύψους εισιτηρίων μεταξύ της αγοράς της Αδριατικής και της
εσωτερικής ακτοπλοΐας. Έτσι πχ το εισιτήριο Πάτρα-Ανκόνα, μίας απόστασης
512 ναυτικών μιλίων είναι μόλις το 1/3 της τιμής του εισιτηρίου για ένα ταξίδι
από Πειραιά για Κρήτη που η απόσταση είναι μόλις 175 ναυτικά μίλια. Με
παρόμοια πλοία και στις 2 γραμμές, για Πάτρα-Ανκόνα το εισιτήριο για ένα ΙΧ
, ο ναύλος με επιστροφή είναι 124 ευρώ, ενώ Πειραιά-Ηράκλειο για
παράδειγμα είναι 167 ευρώ. Συγκριτικά, η Κρήτη είναι τουλάχιστο τέσσερις
φορές πιο ακριβή από την Ιταλία, ανά μίλι απόστασης (παρόμοιες τιμολογιακές
αναφορές ισχύουν και για τα φορτηγά και τα εισιτήρια επιβατών). Είναι
προφανές ότι μεγάλο ποσοστό επιβατών έχει αναβάλει τα ταξίδια του προς τη
νησιωτική χώρα λόγω του υψηλού αυτού κόστους (κάτι που διαρκώς
αναφέρεται στα μέσα μαζικής ενημέρωσης σε σύγκριση με τις οδικές
μεταφορές προς την ηπειρωτική χώρα ή με τις πτήσεις charter από το
εξωτερικό προς τα μεγάλα νησιά) και επηρεάζεται μεσοπρόθεσμα η νησιωτική
οικονομία απ’ αυτό, όσο και τα έσοδα και η αξιοπιστία των εταιριών στα μάτια
του επιβατικού κοινού. Αντίστοιχα, προϊόντα (όπως πχ κηπευτικά της Κρήτης)
φθάνουν στον εγχώριο καταναλωτή ακριβότερα και στο εξωτερικό λιγότερο
ανταγωνιστικά.
Κατάλληλη προμελέτη οικονομικής σκοπιμότητας των νέων μέσων ανά
γραμμή πριν τη δρομολόγησή τους σε αυτή. Τα WIG και τα υδροπλάνα
μπορούν να λύσουν ένα μέρος του προβλήματος αλλά οριακά, εφόσον έχουν
μικρή χωρητικότητα και δεν μεταφέρουν αυτοκίνητα. Όπως φάνηκε και στην
ανάλυση των αποτελεσμάτων της έρευνας, τα σκάφη αυτά δεν είναι
ανταγωνιστικά στις μεγάλες εταιρείες αλλά συμπληρωματικά. (χωρίς να
σημαίνει αυτό ότι δεν είναι κερδοφόρα η επένδυση σε αυτά).
Επενδύσεις σε σύγχρονα πλοία και η σταδιακή απόσυρση των παλαιοτέρων,
που θα οδηγήσουν με τη σειρά τους στην ποιοτική αναβάθμιση των
παρεχομένων υπηρεσιών, στη διασφάλιση της μέγιστης ασφάλειας και άνεσης
και στη διασφάλιση για πρώτη φορά στο επιβατικό κοινό του δικαιώματος
επιλογής πλοίου, διαδρομής, τιμήματος και χρόνου ταξιδιού (ώστε οι
παρεχόμενες υπηρεσίες να γίνουν ανάλογες και της τιμής του εισιτηρίου που
πληρώνει το κοινό σήμερα).
Μέσω της διαφήμισης, των εκπτώσεων και λοιπών αναλόγων δραστηριοτήτων
σε συνεργασία με τους τοπικούς φορείς, πρέπει οι εταιρείες να συμβάλλουν
στη δημιουργία των συνθηκών εκείνων που θα αυξήσουν τη ζήτηση για την
χειμερινή περίοδο, ώστε να λυθεί ως ένα βαθμό και το σημαντικό πρόβλημα
της υψηλής εποχικότητας του δικτύου.
4.1.2. Υπηρεσίες Υγείας
Οι προτάσεις για την επίλυση των προβλημάτων είναι αρκετές και αρκετές εξ
αυτών έχουν κατατεθεί και από τις τοπικές αρχές στις υπηρεσίες των αρμόδιων
Υπουργείων (κυρίων του Υγείας).Οι σημαντικότερες εξ αυτών είναι :
1. Η άμεση κάλυψη των αναγκών σε ιατρικό και νοσηλευτικό προσωπικό είτε σε
επίπεδο ενίσχυσης ή τροποποίησης του νομοθετικού πλαισίου για τους αγροτικούς
ιατρούς, είτε σε μορφή παροχής κινήτρων.
2. Η ανανέωση του στόλου (επίγειου και εναέριου) των ασθενοφόρων του ΕΚΑΒ,
εκσυγχρονισμός και ενίσχυση του εξοπλισμού,η τροποποίηση του νομοθετικού
Τα κατοικημένα νησιά της Ελλαδας Ψαρρός Απόστολος
Σελίδα 158
πλαισίου για κάλυψη ακόμα και με υδροπλάνα, η ναυπήγηση ή αγορά ειδικών
σκαφών, η ενεργότερη εμπλοκή του στρατού και τέλος ενίσχυση του προσωπικού.
3. Η ανάπτυξη της τηλεϊατρικής απαιτεί τη συνδρομή του Υπουργείου στην ένταξη
του έργου στο ΕΣΠΑ και στην πρόσληψη και εκπαίδευση νέων και παλιών ιατρών.
4. Η χρήση σύγχρονων τεχνολογικών εφαρμογών στην παροχή υπηρεσιών υγείας
μέσω της δημιουργίας υποδομών δικτύων επικοινωνιών για παροχή ηλεκτρονικών
υπηρεσιών υγείας στις απομακρυσμένες νησιωτικές περιοχές με ταυτόχρονη μείωση
του κόστους των παρεχόμενων υπηρεσιών
5. Η ανάπτυξη του τουρισμού Υγείας-Ευεξίας εφόσον πάρα πολλά νησιά έχουν
ιαματικές πηγές και ιδανικό κλίμα (κάτι που γινόταν από την αρχαιότητα π.Χ.
Ασκληπιείο Κω) που όμως δεν έχουν αξιοποιηθεί
7. Η μεταφορά αρμοδιοτήτων και πόρων για την άσκηση πολιτικών πρόληψης και
προαγωγής υγείας με στόχο την ολοκληρωμένη παρέμβαση στις τοπικές κοινωνίες.
8. Ανάγκη δημιουργίας και διαχείρισης βάσης δεδομένων,στατιστικών αναλύσεων για
το σύνολο των θεμάτων υγείας αντίστοιχης αυτής που προβλέπεται από την ΕΕ με
ενσωμάτωση του συνόλου των επιμέρους στοιχειών που αφορούν την υγεία.
9. Νομιμοποίηση προσφοράς εθελοντικού έργου μέσω κατάλληλου νομομοθετικού
πλαισίου που θα επιτρέπει την εθελοντική παροχή ιατρικών υπηρεσιών από ιατρικό ή
νοσηλευτικό προσωπικό που προσφέρεται να παρέχει τις υπηρεσίες του κατά τη
διάρκεια της παραμονής του σ’ κάποιο νησί.
Όλα τα παραπάνω βέβαια απαιτούν την ανάγκη υλοποίησης συγκεκριμένων
νομοθετικών-κανονιστικών παρεμβάσεων με σκοπό τον εξορθολογισμό της
λειτουργίας των μονάδων υγείας των νησιών, και την παροχή κινήτρων σε ικανό και
εξειδικευμένο ιατρικό προσωπικό για την εργασία σε αυτές.
4.1.3. Τουριστική Ανάπτυξη-Περιβάλλον
Ο τουρισμός αποτελεί σήμερα την σημαντικότερη πηγή εσόδων για τους
κατοίκους των νησιών, δεδομένης και της ιδιομορφίας του νησιώτικου αναγλύφου που
δεν επιτρέπει μεγάλες αγροτικές και κτηνοτροφικές δραστηριότητες στην πλειονότητα
των νησιών (λόγω και ανυδρίας). Ως εκ τούτου πρέπει, και εν μέσω οικονομικής
κρίσης να αποτελέσει τη σανίδα σωτηρίας της χώρας, μόνο όμως με συγκροτημένη
μακροπρόθεσμη πολιτική, κάτι που ως τώρα δε διαφαίνεται. Οι σημαντικότερες
προτάσεις για την ανάπτυξη του νησιώτικου τουριστικού «προϊόντος» είναι οι εξής :
Ανάπτυξη των εναλλακτικών μορφών τουρισμού (ιαματικός,
θρησκευτικός,αρχαιολογικός, ορειβατικός, φυσιολατρικός,αλιευτικός,
γαστρονομικός κλπ) καθόσον τα νησιά έχουν όλα τα εχέγγυα για την εφαρμογή
αυτών,με σκοπό να υπάρξει μείωση της εποχικότητας και αύξηση του επιπέδου
διαβίωσης των κατοίκων.Για να πραγματοποιηθεί αυτό πρέπει πρώτα να
υπάρξει επισκευή-αποκατάσταση-συντήρηση των αντίστοιχων τόπων
(ιαματικά λουτρά,αρχαιολογικοί χώροι, μονοπάτια κλπ)
Διαφήμιση σε διεθνείς εκθέσεις, ιστοσελίδες,και ΜΜΕ των πλεονεκτημάτων
των ελληνικών νησιών, σε συνδυασμό με τη συστηματική παρακολούθηση των
αγορών και της πορείας της ζήτησης στην Ευρώπη και στο κόσμο.
Η ανάπτυξη εξειδικευμένων προγραμμάτων τουριστικής εκπαίδευσης με σκοπό
την εξειδίκευση των παρόχων τουριστικών προϊόντων.
Επαναφορά του μειωμένου ΦΠΑ για τις υπηρεσίες στις νησιωτικές περιοχές. Η
υψηλή φορολόγηση των σκαφών και τα τέλη ελλιμενισμού πρέπει να μειωθούν
καθώς αυτό θα ανακουφίσει τους ιδιοκτήτεςσκαφών και θα υπάρχουν πλέον
περιθώρια άνθισης του θαλάσσιου τουρισμού.
Βελτίωση τουριστικών λιμενικών υποδομών.Για τον ελλιμενισμό των σκαφών
Τα κατοικημένα νησιά της Ελλαδας Ψαρρός Απόστολος
Σελίδα 159
αναψυχής απαιτούνται ειδικές λιμενικές εγκαταστάσεις που χαρακτηρίζουν το
λιμενικό χώρο ως μαρίνα. Μεγαλύτερες απαιτήσεις σε λιμενικά έργα έχει ο
ελλιμενισμός των κρουαζιερόπλοιων.
Η πιστοποίηση τουριστικών δραστηριοτήτων, εγκαταστάσεων αλλά -ακόμη-
και προορισμών.
Τέλος η συμμόρφωση του τουρισμού με τις αρχές της πράσινης ανάπτυξη.
4.3. Επίλογος
Η Ελλάδα πρέπει να επενδύσει σε ένα μοντέλο που θα εμπλουτίσει το
τουριστικό νησιωτικό προϊόν, θα βελτιώσει την ανταγωνιστικότητά του και θα
διευρύνει την τουριστική περίοδο αμβλύνοντας ουσιαστικά την εποχικότητα. Κύριος
άξονας σε αυτή την προσπάθεια πρέπει να είναι η προστασία του νησιωτικού φυσικού
περιβάλλοντος για μια βιώσιμη και αειφόρο τουριστική ανάπτυξη.Για να επιτευχθούν
όλα αυτά πρέπει πλέον ο βασικός γνώμονας της Πολιτείας πρέπει να είναι η
υποχρέωση διασφάλισης συνδέσεων με επαρκή συχνότητα, ασφάλεια, αξιοπιστία και
ανεκτό οικονομικό αντίτιμο σε όλους τους πολίτες της χώρας, επομένως και στους
κατοίκους των νησιών καθώς και η αντίστοιχη παροχή ικανοποιητικών υπηρεσιών
υγείας. Η πρόσβαση των πολιτών στις υπηρεσίες μεταφορών και υγείας αποτελεί
δημόσιο αγαθό και δικαίωμα που δεν μπορεί να υπακούει αποκλειστικά στη λογική
της ανάλυσης κόστους - ωφέλειας. Αν γίνει η θεώρηση ότι ο νησιωτικός χώρος
αποτελεί προέκταση του χερσαίου χώρου, και η χρέωση για την μεταφορά ανάμεσα σε
ίσες αποστάσεις πρέπει να είναι δίκαιη, τότε για λόγους ισότητας των πολιτών (για την
κάλυψη αντίστοιχης απόστασης από το Κέντρο) οι προσφερόμενες υπηρεσίες
θαλάσσιων μεταφορών πρέπει να συγκλίνουν με τις υπηρεσίες των χερσαίων
μεταφορών όσον αφορά στην οικονομική επιβάρυνση του χρήστη, στη χρονική
διάρκεια του ταξιδιού και στην προσφερόμενη ποιότητα. Έτσι με τις κατάλληλες
θεσμικές παρεμβάσεις για τη διευκόλυνση εισόδου νέων μέσων και τη συνεργασία
τους με τα ήδη υπάρχοντα, με συντονισμένη δράση στην Ευρωπαϊκή Ένωση, με
δραστηριοποίηση των τοπικών φορέων και τέλος με κατάλληλες επενδύσεις και
νομοθετικές παρεμβάσεις, θα μπορέσει να βελτιωθεί το σύστημα μεταφορών και
υγείας στα νησιά και, μέσω της διευκόλυνσης της ζωής των κατοίκων εκεί (δίνοντάς
τους κίνητρα να μείνουν στον τόπο τους) να εξασφαλιστεί η συνέχεια του Ελλαδικού
και κατ’ επέκταση του Ευρωπαϊκού χώρου στο νοτιοανατολικότερο σύνορό του.
Τα κατοικημένα νησιά της Ελλαδας Ψαρρός Απόστολος
Σελίδα 160
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5ο
ΒΒΒΙΙΙΒΒΒΛΛΛΙΙΙΟΟΟΓΓΓΡΡΡΑΑΑΦΦΦΙΙΙΑΑΑ---ΠΠΠΗΗΗΓΓΓΕΕΕΣΣΣ---ΑΑΑΝΝΝΑΑΑΦΦΦΟΟΟΡΡΡΕΕΕΣΣΣ
Οι πηγές, οι αναφορές και η βιβλιογραφία για την εν λόγω διατριβή
αναφέρονται παρακάτω, κατανεμημένες σε τρεις τομείς : Διαδίκτυο – Υπηρεσίες –
Βιβλιογραφία. Αναλυτικότερα έχουμε :
Διαδίκτυο (Internet sites)
Όλες οι επίσημες ιστοσελίδες των νησιών-δήμων
Αιγαιακές Αερογραμμές : www. aegeanair.com
Ελληνικός Οργανισμός Τουρισμού : www.gnto.gr
Επιμελητήριο Κυκλάδων : www.e-kyklades.gr
Εταιρεία Υδροπλάνων Air Sea Lines : www.airsealines.com
Ευρετήριο Κοινοτικής Νομοθεσίας : ec.europa.eu/eur-lex/lex/el/
repert/index.htm
Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο : www.europarl.eu.int
Ευρωπαϊκό Σύνταγμα : europa.eu.int/hellas/syntagma/syntagma.index.html
Εφημερίδα «Marinews» : www.marinews.gr
Εφημερίδα «Ναυτεμπορική» : www.naftemporiki.gr
Εφημερίδα «Τα Νέα» : www.tanea.gr
Ηλεκτρονική Εγκυκλοπαίδεια Wikipedia : el.wikipedia.org
Κανονισμός Ε.Ε. 3577/92 : ec.europa.eu.int
Μελέτη Τμήματος Μηχανικών Χωροταξίας, Πολεοδομίας και Περιφερειακής
Ανάπτυξης του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας: http://www.e-demography.gr
Ολυμπιακές Αερογραμμές : www.olympicairlines.com
ΠΕΠ Βορείου Αιγαίου : www.vorioaigaio.gr/site.asp
ΠΕΠ Νοτίου Αιγαίου : www.notioaigaio.gr/site.asp
Περιφερειακή Πολιτική (E.E.): www.eu.int/scadplus/leg/el/s24000.htm
Τα κατοικημένα νησιά της Ελλαδας Ψαρρός Απόστολος
Σελίδα 161
Περιφέρειες Ελλάδος : www.perifereies.gov.gr
Περιφερειακή Πολιτική (EE):
europa.eu.int/comm/regional_policy/index_en.htm
Σύνδεσμος των εν Ελλάδι Τουριστικών & Ταξιδιωτικών Γραφείων :
www.hatta.gr
Σχολή Ναυπηγών Ε.Μ.Π. : www.naval.ntua.gr
Τομεακές Πολιτικές Ανάπτυξης (Ε.Ε.):
www.eu.int/scadplus/leg/el/s05036.htm
Υπηρεσία Πολιτικής Αεροπορίας : www.hcaa.gr
Υπουργείο Εμπορικής Ναυτιλίας (νυν Υ.Ε.Ν.Α&Ν.Π): www.yen.gr
PortNet.gr : www.portnet.gr/kentrikes_eidiseis/1othema/Meleti_XRTC.htm
Touristorama.com : www.touristorama.com
Υπηρεσίες-Φορείς
Υπουργείο Εμπορικής Ναυτιλίας
Εθνική Στατιστική Υπηρεσία Ελλάδος
Τμήμα Ναυπηγών Ε.Μ.Π.
Υπουργείο Τουρισμού
Βιβλιογραφία - Αναφορές
Magirou V.F., Nassos G.C., Nellas G.J., Panagakos G.,Psaraftis H.N,
Papanikolaou A.D, «Modal Split Analysis in Greek Shortsea Passenger/Car
Transport », 2-3 June 1994, Athens, Greece.
Psaraftis, H. N., 1992. «Freight Transport by Ferry to and from the Greek
Islands: A Case Study. Report to the Commission of European Communities,
Directorate General for Transport», COST 310 Programme (Freight Transport
Logistics). February.
Psaraftis H.N, & Papanikolaou A.D, «Impact of new technologies on shortsea
shipping in Greece», 26-27 November 1992, Delft, Netherlands.
Psaraftis, H.N., «Prospects for Conventional Passenger-Car Ferries in the
Aegean,” invited paper, International Conference on Overcoming Isolation,
Plomari, Lesvos, March 1993.
Τα κατοικημένα νησιά της Ελλαδας Ψαρρός Απόστολος
Σελίδα 162
Γουλιέλμος Α.- Σαμπράκος Ε., «Ακτοπλοΐα & Ναυτιλία Μικρών
Αποστάσεων», Αθήνα, 2002.
Δοξαράς, Δ., 1998, «Ελληνική Ακτοπλοΐα: το Δίκτυο των Κυκλάδων.
Κατάσταση-Εξέλιξη-Προοπτικές, Πλοία Νέας Τεχνολογίας», Διπλωματική
εργασία, Σχολή Ναυπηγών Μηχανολόγων Μηχανικών ΕΜΠ (επιβλέπων Χ.
Ψαραύτης).
Δένδη Ά, «Νησιά και υπηρεσίες υγείας: αξιολόγηση των υπηρεσιών υγείας στα
μικρά νησιά τωνΚυκλάδων», Διδακτορική Διατριβή, Ιατρική Σχολή ΕΚΠΑ,
Αθήνα, Μάιος 2011.
Δεσπύρης Γ., «777 Πανέμορφα Ελληνικά Νησιά»,Εκδόσεις TOUBIS,
Αθήνα, 1994.
Καραδημητρόπουλος Γ., «Η Ελληνική Ακτοπλοΐα και η Εξέλιξή της»,
Διπλωματική Εργασία, Τόμος 1, 1994
Κορρές, Α., Ψαραύτης, Χ.Ν., «Ακτοπλοΐα: τα Όρια της Ανοχής και τα Όρια
της Αντοχής», Ναυτικά Χρoνικά, Ιανουάριος 2005.
Λαΐνης Σ., «Μελέτη και Σχεδίαση Συστήματος Εξυπηρέτησης Γραμμών
Δημοσίου Συμφέροντος στην Ελληνική Ακτοπλοΐα», Διπλωματική Εργασία
Τμ. Ναυπηγών, Αθήνα, Σεπτέμβριος 2004.
Μελέτη της της XTRC για την ALPHA Bank, «Ελληνική Ακτοπλοΐα 2006:
Ώρα Τομών σε Ξεκάθαρη Βάση», Νοέμβριος 2006.
Μελέτη της XTRC, «Ανταγωνισμός στην Ευρωπαϊκή Ακτοπλοϊκή Αγορά -
Διαφέρει η Ελλάδα από την Υπόλοιπη Ευρώπη;», Φεβρουάριος 2007.
Μοίρα Π., «Τουριστική Γεωγραφία της Ελλάδας», Αθήνα, Εκδόσεις
INTERBOOKS, 2005.
Μυλωνόπουλος Δ-Μοίρα Π., «Θαλάσσιος Τουρισμός», Αθήνα, Εκδόσεις
INTERBOOKS, 2005.
Μυλωνόπουλος Δ-Μοίρα Π., «Ευρωπαϊκή Ένωση και Τουρισμός», Αθήνα,
Εκδόσεις Ανοικτή Βιβλιοθήκη, 2011.
Μπαλάσης, Γ., 2005, «Μελέτη Ακτοπλοϊκού Συστήματος Κίνησης Νομού
Δωδεκανήσου», Διπλωματική εργασία, Σχολή Ναυπηγών Μηχανολόγων
Μηχανικών ΕΜΠ (επιβλέπων Δ. Λυρίδης).
Μπαρδούνιας Ν., «Αντιμέτωπη με Σκοπέλους η Ακτοπλοΐα», Εφημερίδα
"Καθημερινή", ΑΠΡΙΛΙΟΣ 2007.
Σαμπράκος Ε. και Γκατζόλη Α., «Τα Ποιοτικά Χαρακτηριστικά της Ελληνικής
Επιβατηγού Ναυτιλίας», Επιστημονική Επετηρίδα Πανεπιστήμιο Πειραιώς,
Τμήμα Ναυτιλιακών Σπουδών, Πειραιάς, 1997.
Τα κατοικημένα νησιά της Ελλαδας Ψαρρός Απόστολος
Σελίδα 163
Σούλιου, Μ., 1994, «Μελέτη της Ελληνικής ακτοπλοΐας, Στατιστική Ανάλυση
Κίνησης στις Περιοχές του Αργοσαρωνικού και των Σποράδων,
Βελτιστοποίηση του Δικτύου για την Περιοχή των Σποράδων». Διπλωματική
εργασία, Σχολή Ναυπηγών Μηχανολόγων Μηχανικών ΕΜΠ (επιβλέπων Χ.
Ψαραύτης).
Σπυρόπουλος, Δ., 1999, «Άρση του Δικαιώματος cabotage στην Ελληνική
Ακτοπλοΐα- Αναδιάρθρωση του Υπάρχοντος Θεσμικού Πλαισίου- Προτάσεις
προς εξέταση» . Διπλωματική εργασία, Σχολή Ναυπηγών Μηχανολόγων
Μηχανικών ΕΜΠ (επιβλέπων Χ. Ψαραύτης.
Τζαμουζάκης Φ.Γ. και Καραδήμα Μ., «Ο Ρόλος του Κράτους στον
Ανταγωνισμό των δύο Μεταφορικών Μέσων, Πρακτικά Ημερίδας: Ακτοπλοϊα
και Αερομεταφορές: Ανταγωνισμός και Συμπληρωματικότητα», Πανεπιστήμιο
Πειραιώς, Τμήμα Ναυτιλιακών Σπουδών, Πειραιάς, Νοεμ. 1996.
Τσάλτας Γ. Ι. (2005) (επιμ.) “Αειφορία και Περιβάλλον: Ο Νησιωτικός χώρος
στον 21ο αιώνα”, Αθήνα: Εκδόσεις Ι. Σιδέρης
ΥΠΕΧΩΔΕ, «Συμπληρωματικότητα της Λιμενικής και Αεροπορικής
Υποδομής στο Χώρο του Αιγαίου», Ρογκάν και Συνεργάτες Α.Ε., Αθήνα 1999.
Υπουργείο Ανάπτυξης και ΥΕΝ, «ΑΡΙΑΔΝΗ: Πρόγραμμα Ανάπτυξης
Εσωτερικών Θαλάσσιων Μεταφορών», R.C.D. Engineering, Αθήνα 1998.
Χλωμούδης Κ.-Λεκάκου Μ.-Πάνου Κ.-Παπαδημητρίου Ε.-Συριόπουλος Θ. -
Τζαννάτος Ε., «Μεταφορές, Αρτηρίες Ζωής για τα Νησιά», Αθήνα, 2007.
Ψαραύτης Χ.Ν., «Ελληνική Ακτοπλοΐα και Cabotage», Αθήνα, 2006.
Ψαραύτης, Χ.Ν., «Απελευθέρωση Ακτοπλοΐας: Αλήθεια ή Μύθος»,
ΝΑΥΤΙΚΑ ΧΡΟΝΙΚΑ, ΑΠΡΙΛΙΟΣ 2007.
Ψαραύτης, Χ.Ν., «Ελληνική Ακτοπλοΐα και Cabotage», ΙΔΡΥΜΑ
ΕΥΓΕΝΙΔΟΥ», Μάρτιος 2007.
Ψαραύτης, Χ.Ν., «Ακτοπλοΐα: Μερικά Πεζά Προβλήματα, Ναυτικά Χρoνικά»,
Ιανουάριος 2003.
Ψαραύτης Χ.Ν., «Ελληνική Ακτοπλοΐα και Cabotage», Αθήνα, 2006.
Ψαραύτης Χ.Ν., «Θεσμικές και άλλες στρεβλώσεις στην Ελληνική
Ακτοπλοΐα», Πρακτικά Συμποσίου, Σίφνος, Ιούνιος 2006.
Ψαρρός Α. , «Το Ελληνικό Σύστημα Θαλασσίων Μεταφορών-Ποιότητα και
Τεχνοοικονομικές Εξελίξεις σε Πλοία - Κανονισμοί - Υπηρεσίες - Λιμάνια -
Προτάσεις Αναβάθμισης», Διδακτορική Διατριβή, Σχολή Ναυπηγών
Μηχανολόγων Μηχανικών Ε.Μ.Π., Φεβρούαριος 2008.
Τα κατοικημένα νησιά της Ελλαδας Ψαρρός Απόστολος
Σελίδα 164
