greek-language.grproteas.greek-language.gr/files/document/arxeia/karadi… · Web viewγιατί στην Κενταυρομαχία ο θεός βρίσκεται σε περίοπτη,

Π325 Πιλοτική εφαρμογή και αξιολόγηση αντιπροσωπευτικού αριθμού σεναρίων από κάθε τύπο σε διαφοροποιημένες

εκπαιδευτικές συνθήκες πραγματικής τάξης

Κείμενα Νεοελληνικής Λογοτεχνίας

Γ΄ Λυκείου

Τίτλος

Ο λογοτέχνης και το άγαλμα

(Μουσειακή αγωγή λογοτεχνίας)

Συγγραφή ΟΦΡΥΔΟΠΟΥΛΟΥ ΑΘΗΝΑ

Εφαρμογή ΔΗΜΗΤΡΑ ΚΑΡΑΔΗΜΑ

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ

Θεσσαλονίκη 2015

ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ ΕΡΓΟΥ

ΠΡΑΞΗ laquoΔημιουργία πρωτότυπης μεθοδολογίας εκπαιδευτικών σεναρίων βασισμένων σε ΤΠΕ και δημιουργία εκπαιδευτικών σεναρίων για τα μαθήματα της Ελληνικής Γλώσσας στην Αβάθμια και Ββάθμια εκπαίδευσηraquo MIS 296579 (κωδ 5175) - ΟΡΙΖΟΝΤΙΑ ΠΡΑΞΗ στους άξονες προτεραιότητας 1-2-3 του Επιχειρησιακού Προγράμματος laquoΕκπαίδευση και Δια Βίου Μάθησηraquo η οποία συγχρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση (Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο) και εθνικούς πόρους ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟΣ ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ Ι Ν ΚΑΖΑΖΗΣΑΝΑΠΛΗΡΩΤΗΣ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟΣ ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ ΒΑΣΙΛΗΣ ΒΑΣΙΛΕΙΑΔΗΣΠΑΡΑΔΟΤΕΟ Π325 Πιλοτική εφαρμογή και αξιολόγηση αντιπροσωπευτικού αριθμού σεναρίων από κάθε τύπο σε διαφοροποιημένες εκπαιδευτικές συνθήκες πραγματικής τάξηςΥΠΕΥΘΥΝΟΣ ΠΑΡΑΔΟΤΕΟΥ ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΚΟΥΤΣΟΓΙΑΝΝΗΣΥπεύθυνος υπο-ομάδας εργασίας λογοτεχνίας Βασίλης ΒασιλειάδηςΦΟΡΕΑΣ ΥΛΟΠΟΙΗΣΗΣ ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ http www greeklanguage gr Καραμαούνα 1 ndash Πλατεία Σκρα ΤΚ 55 132 Καλαμαριά ΘεσσαλονίκηΤηλ 2310 459101 Φαξ 2310 459107 e-mail centrekomvosedugr

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων

MIS 296579 ndash Π325 Πιλοτική εφαρμογή σεναρίωνΓ΄ Λυκείου Ο λογοτέχνης και το άγαλμα (Μουσειακή αγωγή λογοτεχνίας )

Σελίδα 2 από 33

Α ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ

ΤίτλοςΟ λογοτέχνης και το άγαλμα (Μουσειακή αγωγή λογοτεχνίας)

Εφαρμογή σεναρίουΔήμητρα Καραδήμα

Δημιουργία σεναρίουΑθηνά Οφρυδοπούλου

Διδακτικό αντικείμενοΝεοελληνική Λογοτεχνία

ΤάξηΓ΄ Λυκείου

Σχολική μονάδα2ο Πειραματικό ΓΕΛ Αθηνών

ΧρονολογίαΑπό 18-3-2015 έως 20-4-15

Διδακτικήθεματική ενότηταmdash

ΔιαθεματικόΌχι

Χρονική διάρκεια8 ώρες

ΧώροςΙ Φυσικός χώρος

Εντός σχολείου εργαστήριο πληροφορικής

Εκτός σχολείου Εθνική Γλυπτοθήκη (στο Γουδή)

ΙΙ Εικονικός χώρος ψηφιακή τάξη (Edmodo)

Προϋποθέσεις υλοποίησης για δάσκαλο και μαθητήΗ εκπαιδευτικός ήταν εξοικειωμένη με την ομαδοσυνεργατική μέθοδο εργασίας και

με τη χρήση εργαλείων Web20 Αντίστοιχα οι μαθητές είχαν τη δυνατότητα να

χρησιμοποιούν laquoαπλέςraquo εφαρμογέςπρογράμματα του ΗΥ όπως το πρόγραμμα

επεξεργασίας κειμένου (Word) τις μηχανές αναζήτησης (Google) το λογισμικό

δημιουργίας παρουσιάσεων (PowerPoint) τον φυλλομετρητή (Internet) ενώ

χρησιμοποίησε για πρώτη φορά και έμαθε την ανάρτηση στο ηλεκτρονικό

περιβάλλον του Edmodo Ως προς την υλικοτεχνική υποδομή του σχολείου το

εργαστήριο πληροφορικής ήταν διαθέσιμο ενώ έγινε χρήση ενός βιντεοπροβολέα και

ηχείων

Εφαρμογή στην τάξηΤο συγκεκριμένο σενάριο εφαρμόστηκε στην τάξη

Το σενάριο στηρίζεταιΑθηνά Οφρυδοπούλου Ο λογοτέχνης και το άγαλμα (Μουσειακή αγωγή

λογοτεχνίας) Νεοελληνική Λογοτεχνία Γ΄ Λυκείου 2014

Το σενάριο αντλείmdash

Β ΣΥΝΤΟΜΗ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗΠΕΡΙΛΗΨΗ

Το συγκεκριμένο σενάριο εστίασε στον συγκερασμό της ποίησης και της γλυπτικής

Οι μαθητές κλήθηκαν αφού μελέτησαν τα κείμενα που τους δόθηκαν και αφού είδαν

γλυπτές απεικονίσεις να ανακαλύψουν τη γοητεία των σχολίων ενός μουσειακού

οδηγού και τη γοητεία των στίχων ενός σχολικού εγχειριδίου Τέλος διαπίστωσαν ότι

η σχέση δημιουργού-δημιουργήματος είναι κυρίως αγαπητική και ερωτική

Γ ΕΙΣΑΓΩΓΗ

Σύλληψη και θεωρητικό πλαίσιο

Πρωταρχικός στόχος που έθεσε το σενάριο ήταν να μάθουν τα παιδιά την τέχνη της

ανάγνωσης δηλαδή να έρθουν σε επαφή με ποιήματα ζωγραφικούς πίνακες

μαρμάρινες φιγούρες μουσικές νότες κλπ μέσα από μια μαθησιακή διαδικασία

πέραν του στείρου ακαδημαϊσμού των όρων και ορίων του αναλυτικού

προγράμματος Η συγκεκριμένη πρόταση διδασκαλίας είχε στόχο να οδηγήσει α)

στην ανάγνωση ενός έργου τέχνης β) στην προσέγγιση της Δημιουργίας (σε όλες της

τις μορφές) ως έμπνευσης και συν-κινησιακής μέθεξης γ) στη διατύπωση νέων

ερωτήσεων και προβληματισμών και όχι στην καταγραφή μονοσήμαντων

βεβαιοτήτων και δ) στη συνειδητοποίηση των αλληλεπιδράσεων και της αρμονικής

σύζευξης όλων των τεχνών

Η λογοτεχνία στη Γενική Παιδεία της Γ΄ Λυκείου ndashπέρα και παρά τον βραχνά

των πανελληνίωνndash προσφέρεται για ldquoπαραβίασηrdquo του αναλυτικού προγράμματος

Διδάσκοντες και διδασκόμενοι όταν δημιουργούνται οι κατάλληλες συνθήκες

παύουν να νιώθουν αιχμάλωτοι μιας γνώσης απόλυτης δίχως διφορούμενα Οι

μαθητές απολαμβάνουν κάθε ανακάλυψη έξω από το σχολικό πλαίσιο

αντιμετωπίζουν τη λογοτεχνία όχι ως ένα κλειστό σύστημα (όπως η κωδικοποίηση

των εξετάσεων επιβάλλει) αλλά ως έναν ελεύθερο χώρο στον οποίο κυριαρχεί η

πολυσημική πληθωρικότητα Ο RBarthes στην εισήγησή του στο συνέδριο του

Σεριζί (1985 75-83) επισημαίνει τους κινδύνους αλλοτρίωσης στη διδασκαλία της

λογοτεχνίας και θεωρεί μεγάλη αποσυμπίεση laquoτην πολυσημαντική ανάγνωση του

κειμένουraquo Εξάλλου ο ίδιος ndashπαρότι ξεκίνησε ως φορμαλιστής κριτικόςndash εξελίχθηκε

σε υπέρμαχο laquoτης πλούσιας γεύσης του σημαίνοντοςraquo πέρα από την laquoτυραννία του

δομικού νοήματοςraquo Στο βιβλίο του Η τέχνη της απόλαυσης (1973) υποστηρίζει πως

laquoη ανάγνωση δεν είναι γνώση αλλά ερωτικό παιχνίδιraquo

Στο δεύτερο σκέλος της διδακτικής πρότασης βρίσκεται ένα αρχαιογνωστικό

θέμα και μάλιστα της κλασικής περιόδου Επειδή η εφαρμογή του σεναρίου ξεκίνησε

με μια επίσκεψη σε μουσείο δόθηκε η ευκαιρία στους μαθητές να εκφραστούν για

τους τρόπους της μουσειακής αγωγής τις εμπειρίες τους και τις ενστάσεις τους για το

αποστειρωμένο περιβάλλον των μουσείων Για να καμφθεί (laquoρευστοποιηθείraquo) ο

εφηβικός αντικομφορμισμός βασιστήκαμε σε εναλλακτικές οπτικές για την

έννοιαχώρο laquoμουσείοraquo Η θέση των αγαλμάτων δεν είναι στα μουσεία επισημαίνει ο

Μαλρώ laquoΑν τα αγάλματα έβρισκαν και πάλι την πρώτη τους ψυχή τότε από τα

μουσεία μας θα υψωνόταν η πιο πελώρια προσευχή που θα είχε ακούσει ποτέ η γηraquo

καθώς η τέχνη αποτυπώνει έναν κόσμο υπαρκτό όσο και ο γήινος αυτόν της

αιωνιότητας Ο Μαλρώ αναφέρει χαρακτηριστικά ότι με την έλευση της

φωτογραφικής αναπαραγωγής έργων τέχνης προσφέρεται πλέον στον καθένα η

δυνατότητα να ανασυγκροτεί ιδεατά την παρουσία τους χωρίς να είναι απαραίτητο να

βρεθεί στα μουσεία στα οποία εκτίθενται ή στους τόπους για τους οποίους εξ αρχής

τα έργα αυτά προορίζονταν

Αφόρμηση της όλης διαδικασίας αποτέλεσε το ποίημα του Γ Παυλόπουλου

laquoΤο άγαλμα και ο τεχνίτηςraquo με τα ερωτήματα που υπέβαλε για την Κενταυρομαχία

ως πηγή laquoέμπνευσηςraquo του ποιητή για τον συμβολισμό του αετώματος για τη θέση

της γυναίκας για τη σχέση δημιουργού-δημιουργήματος Όπως σημειώνει η Α

Οφρυδοπούλου στο συνταγμένο σενάριο laquoη παρούσα πρόταση διδασκαλίας έχει

στόχο να κινητοποιήσει τη σκέψη των μαθητών όχι για να δώσουν απαντήσεις στα

προηγούμενα ερωτήματα αλλά για να προσθέσουν τις δικές τους ερωτήσεις Είναι

μάταιη και έχει καταντήσει κλισέ η αναζήτηση του ldquoτι θέλει να πει ο ποιητήςrdquo Η

αυτοαναφορικότητα η σχέση δηλαδή δημιουργού-δημιουργήματος ας εξεταστεί

επιτέλους όχι από την πηγή έμπνευσης αλλά από την αντίδραση των

δεκαοχτάχρονωνraquo

Δ ΣΚΕΠΤΙΚΟ-ΣΤΟΧΟΙ ΚΑΙ ΣΥΝΔΥΑΣΜΟΣ ΤΟΥΣ

Γνώσεις για τον κόσμο αξίες πεποιθήσεις πρότυπα στάσεις ζωής

Με τη διδασκαλία του σεναρίου επιδιώχθηκε οι μαθητές και οι μαθήτριες να

διαπιστώσουν ότι

η μυθολογία αποτελεί ανεξάντλητη πηγή έμπνευσης όλων των τεχνών

η πάλη έλλογου και ά-λογου είναι αέναη

η θέση της γυναίκας άλλαξε στην πορεία των αιώνων

το πνεύμα μπορεί να νικήσει την ύλη

το ωραίο ορίζεται διαφορετικά από το όμορφο

το πάθος μπορεί να νικήσει τη λογική

μπορούν να είναι laquoενεργοί θεατέςraquo σε ένα μουσείο

υπάρχουν συγκεκριμένα επιχειρήματα για την επιστροφή των μαρμάρων του

Παρθενώνα στην Ελλάδα

Γνώσεις για τη λογοτεχνία

Με τη διδασκαλία του σεναρίου επιδιώξαμε οι μαθητές και οι μαθήτριες να

κατανοήσουν

τις ποικίλες πηγές έμπνευσης των ποιητών

τη βαθύτερη σχέση δημιουργού-δημιουργήματος

τι σημαίνει αυτοαναφορικότητα

πόση αλήθεια ζωής κρύβει ένα παραμύθι

την αξία της μεταφοράς ως σχήματος λόγου και ως οχήματος μεταφοράς σε

ένα μουσείο

Γραμματισμοί

Με τη διδασκαλία του σεναρίου επιδιώξαμε οι μαθητές και οι μαθήτριες να μπορούν

να διαβάζουν διαφορετικά έργα τέχνης (να δουν το άγαλμα με τα μάτια ενός

λογοτέχνη να νιώσουν το ποίημα με τα μάτια ενός γλύπτη)

να περιηγούνται στο διαδίκτυο προκειμένου να εντοπίζουν υλικό σε

ιστότοπους (Βικιπαίδεια ΕΚΕΒΙ Πύλη για την ελληνική γλώσσα κά)

να περιηγούνται στον ψηφιακό κόσμο των μουσείων

να συγκρίνουν τα διαφορετικά μέσα έκφρασης

να καθορίσουν την τέχνη και την τεχνική

να αναρτούν στοιχεία πληροφορίες και τις εργασίες τους σε σελίδες

κοινωνικής δικτύωσης (Edmodo Windows Movie Maker Blog)

να αυτενεργούν στη δημιουργία πολυτροπικών κειμένων

Διδακτικές πρακτικές

Αξιοποιήθηκε η ομαδοσυνεργατική διδασκαλία κατά την οποία ο ρόλος της

εκπαιδευτικού περιορίστηκε σε ρόλο συντονίστριας-εμψυχώτριας και όχι αυθεντίας

Οι μαθητές είχαν ενεργητικό ρόλο έμαθαν να αναρωτιούνται να συζητούν να

διαβάζουν λογοτεχνικές μουσειακές και ηλεκτρονικές πληροφορίες ώστε να

γνωρίζουν να απολαμβάνουν και να υπερασπίζονται αντίστοιχα έργα Τέλος

αξιοποιήθηκαν η μετωπική διδασκαλία στην παρουσίαση του ποιήματος-αφόρμησης

η διαλεκτική μέθοδος με ερωταποκρίσεις αλλά και εναλλακτικές μορφές όπως η

επίσκεψη σε μουσείο η ελεύθερη περιήγηση και η βιωματική δραστηριότητα

Ε ΛΕΠΤΟΜΕΡΗΣ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΤΗΣ ΠΡΟΤΑΣΗΣ

Αφετηρία

Το θέμα του σεναρίου αυτού επιλέχθηκε γιατί οι μαθητές δυσανασχετούν έως

βαριούνται σε ξεναγήσεις μουσείων όπως και σε αναλύσεις ποιημάτων Συχνά

πηγαίνουν εκπαιδευτικές εκδρομές όπου συνήθως περιλαμβάνονται και επισκέψεις

σε μουσεία Από την άλλη τα παιδιά έχουν εξίσου δυσάρεστο συναίσθημα όταν

αναλύουμε ένα ποίημα μέσα στην τάξη Το συγκεκριμένο σενάριο αποσκοπούσε στο

να προκαλέσει αγαλλίαση στη θέα ενός αγάλματος ή στην ξενάγηση σε ένα

αρχαιολογικό μουσείο και να δικαιολογήσει την ποιητική γραφή ως εξωτερίκευση

προσωπικών συναισθημάτων από εξωτερικά ερεθίσματα Στόχος ήταν οι μαθητές να

διαπιστώσουν ότι οι ποιητές μπορούν να εμπνέονται από τη θέα γλυπτών μαρμάρων

αλλά και οι γλύπτες μπορούν να ερωτεύονται το ldquoποίημάrdquo τους

Αποκτώντας έναν ρόλο ή μάλλον μια συγκεκριμένη ιδιότητα πχ του

αρχαιολόγου του ξεναγού του τουρίστα του δημοσιογράφου κλπ ίσως

ενδιαφέρονταν για τα αετώματα των ναών και προσέχοντας τις γλυπτές φιγούρες πχ

Κενταύρους Λαπίθες Λαπιθίδες θεό Απόλλωνα στη μέση κά ίσως διαπίστωναν ότι

πρόκειται όχι για το δυτικό αέτωμα ενός ναού αλλά για στιγμιότυπα ζωής και έτσι θα

εξηγούσαν τη δήλωση του Παυλόπουλου ότι η ποίηση είναι βιωματική Η μυθολογία

ως πηγή έμπνευσης ποιητών είναι ανεξάντλητος θησαυρός Όσο πιο πολλά ξέρεις για

ένα έργο τέχνης τόσο πιο πολλά καταλαβαίνεις άρα μπορείς να εξηγήσεις να

θαυμάσεις έστω και να αγαπήσεις Οι μαθητές κλήθηκαν να γίνουν ενεργά

υποκείμενα και όχι βαριεστημένοι αναγνώστες ακροατές θεατές

Σύνδεση με τα ισχύοντα στο σχολείο

Οι μαθητές της Γ΄ Λυκείου έχουν συζητήσει για τα δικαιώματα της γυναίκας και τις

σχέσεις των δύο φύλων τόσο στη θεματική laquoΤα φύλα στη λογοτεχνίαraquo (Α΄ Λυκείου)

όσο και στην ενότητα της Έκφρασης Έκθεσης για τα στερεότυπα και τις κοινωνικές

διακρίσεις (Β΄ Λυκείου) Κάποιοι μαθητές διδάχθηκαν στο πλαίσιο του μαθήματος

της Φιλοσοφίας Β΄ Λυκείου τις μονιστικές και δυϊστικές αντιλήψεις για το σώμα και

την ψυχή καθώς και την έννοια του ωραίου στο πλαίσιο του κλάδου της αισθητικής

Εξάλλου το ωραίο σχετίζεται με την ώρα=κατάλληλη εποχή

Στο μάθημα της ΈκθεσηςndashΈκφρασης της Γ΄ Λυκείου στο κεφάλαιο για το

Δοκίμιο φιλοξενούνται πολλά κείμενα για τα γλυπτά του Παρθενώνα Είχε

προηγηθεί μάλιστα στο μάθημα της Έκθεσης η επεξεργασία της laquoδοκιμήςraquo του Γ

Σεφέρη laquoΠάντα πλήρη θεώνraquo (Έκφραση-Έκθεση Γ΄ Λυκείου κεφ 2 σ 133-149)

κατά τη διάρκεια της οποίας είχε χωριστεί η τάξη σε δύο ομάδες που

επεξεργάστηκαν κατέγραψαν και αντάλλαξαν επιχειρήματα υπέρ της επιστροφής

των Ελγινείων (η πρώτη ομάδα) και αντεπειχειρήματα η δεύτερη ομάδα εν είδει

αγώνα λόγων

Αφόρμηση του σεναρίου ήταν το ποίημα του Γ Παυλόπουλου laquoΤο άγαλμα και

ο τεχνίτηςraquo ndashπου φιλοξενείται στα Κείμενα Νεοελληνικής Λογοτεχνίας της Γ΄

Λυκείουndash στο οποίο παραλληλίζεται η σχέση του Κένταυρου και της Δηιδάμειας με

τη σχέση ποιητή και ποιήματος Στόχος του συγκεκριμένου σεναρίου ήταν να

ευαισθητοποιήσει και να κινητοποιήσει τον ποιητικό στοχασμό και την

πολυτροπικότητα αυτού Υπήρξε ωστόσο μία διαφοροποίηση σε σχέση με το αρχικό

σενάριο δεν τέθηκε ως στόχος να γραφεί ηλεκτρονικά ndashστα ελληνικά και ίσως στα

αγγλικάndash ένας ψηφιακός οδηγός μουσείου με λογοτεχνική και καλλιτεχνική επιμέλεια

των μαθητών Βασικοί λόγοι αυτής της περικοπής (laquoακρωτηριασμούraquo) του αρχικού

σεναρίου ήταν ο διαθέσιμος χρόνος αλλά πρωτίστως η απροθυμία των μαθητών

Αξιοποίηση των ΤΠΕ

Η παραγωγή σεναρίων με προσανατολισμό την ενεργητική εμπλοκή των ΤΠΕ στη

διδασκαλία του μαθήματος αυτού αποτελεί πάντα μια πρόκληση για κάθε

εμπλεκόμενο Για την υλοποίηση του συγκεκριμένου σεναρίου απαιτήθηκαν ΗΥ με

σύνδεση στο διαδίκτυο φυλλομετρητής (Internet Explorer Mozilla Firefox Google

Chrome κά) πρόγραμμα επεξεργασίας κειμένου (Microsoft Word) πρόγραμμα

δημιουργίας παρουσιάσεων (PowerPoint) ηλεκτρονικά λεξικά (Κέντρο Ελληνικής

Γλώσσας) μηχανές αναζήτησης (Google Yahoo κά) Youtube

Η αξιοποίηση των ΤΠΕ αναμενόταν να οδηγήσει σε κινητοποίηση των

μαθητών στο πλαίσιο της διερεύνησης επιλογής και αξιοποίησης υλικού από

διαδικτυακές πηγές καθώς και στην εξοικείωσή τους με ανοικτά περιβάλλοντα

μάθησης Ακόμη η γνωριμία με την ψηφιακή τάξη εισήγαγε τους μαθητές στην

έννοια της εξ αποστάσεως ασύγχρονης εκπαίδευσης (κάτι που δεν κατέστη δυνατό να

λειτουργήσει στη Γ΄ Λυκείου) και η εξάσκηση στην ανάρτηση αρχείων σε

περιβάλλον ψηφιακής τάξης τους έφερε σε επαφή με νέες γνώσεις που άπτονται του

ψηφιακού γραμματισμού Οι μαθητές επισκέφθηκαν ιστοσελίδες περιηγήθηκαν σε

ελληνικά και ξένα μουσεία έδρασαν αφαιρετικά πυκνώνοντας πληροφορίες έψαξαν

λεξικά και φάνηκε ότι η ηλεκτρονική εποχή μας έχει φωνή νεολαίας που ξέρει να

εκμεταλλεύεται ndashδημιουργώνταςndash τον ΗΥ ως εργαλείο κουλτούρας

Κείμενα

Λογοτεχνικά κείμενα σχολικών εγχειριδίων

ΚΝΛ Γ΄ Λυκείου

Γιώργης Παυλόπουλος laquoΤο άγαλμα και ο τεχνίτηςraquo

ΚΝΛ Γ΄ Λυκείου (θεωρητικής κατεύθυνσης)

Γιωργής Παυλόπουλος laquoΤα αντικλείδιαraquo

Κική Δημουλά laquoΣημείο αναγνωρίσεωςraquo

Κική Δημουλά laquoΓας ομφαλόςraquo

Έκφραση-Έκθεση Γ΄ Λυκείου

Κική Δημουλά laquoΒρετανικό μουσείο (Ελγίνου μάρμαρα)raquo

Γλώσσα ΣΤ΄ Δημοτικού

Άθως Δημουλάς laquoΣτο Μουσείοraquo

Λογοτεχνικά κείμενα εκτός σχολικών εγχειριδίων

Νάσος Βαγενάς laquoΗ γέννηση της Αφροδίτηςraquo Τα γόνατα της Ρωξάνης Αθήνα

Κέδρος 1981

Λόρδος Βύρων laquoΗ κατάρα της Αθηνάςraquo

Κική Δημουλά laquoΥπό Φθινόπωρονraquo

Γιώργος Σεφέρης Δεκαέξι χαϊκού Γ΄laquoΣτον κήπο του Μουσείουraquo

Υποστηρικτικόεκπαιδευτικό υλικό

Μη λογοτεχνικά κείμενα

Παυσανίας Ελλάδος περιήγησις Ηλιακά 5105

Έκφραση- Έκθεση Β΄ Λυκείου

Θέματα για συζήτηση και έκφραση-έκθεση σχετικά με τον χαρακτηρισμό του

ατόμου τις στερεότυπες αντιλήψεις τον φυλετικό και κοινωνικό ρατσισμό (σ 119)

Έκφραση- Έκθεση Γ΄ Λυκείου

Η οργάνωση του δοκιμίου (σ 133-149) Γ Σεφέρης laquoΠάντα πλήρη θεώνraquo Νικ

Φίλντινγκ laquoΝα επιστραφούν στην Ελλάδαraquo Β Βέμη laquoΜνημεία και εκπαίδευση Η

συμβολή των δασκάλωνraquo

Φιλοσοφία Β΄ Λυκείου

ΚΦ5 Ανακαλύπτοντας το νου Ενότητα δεύτερη Νους και σώμα-Δυϊστικές θεωρίες

(σ 115-138)

ΚΦ 8 Θαυμάζοντας το ωραίο

Τραγούδια

laquoGloria eterna raquo Στίχοι Ν Γκάτσος μουσική Friedrich Georg Haumlndel ερμηνεία

Νανά Μούσχουρη

Ταινίες

Κ Γαβράς Παρθενώνας (ταινία animation για την ιστορία του Παρθενώνα)

Ιστοσελίδες

Ανεμόσκαλα Συμφραστικός πίνακας λέξεων Γ Σεφέρη (17 λήμματα για αγάλματα

και 6 λήμματα για μουσείο)

Αρχαιολογικό μουσείο Ολυμπίας

Βιβλιοθήκη του Ιδρύματος Λάτση (όλα τα μουσεία)

Βικιπαίδεια Βιογραφικά ποιητών Μποτιτσέλι Η γέννηση της Αφροδίτης

Μαγικό κουτί Επιθεώρηση Λόγου Τέχνης amp Επικαιρότητας Ανάλυση του ποιήματος

του Γ Παυλόπουλου laquoΤο άγαλμα και ο τεχνίτηςraquo

Προσωπικό ιστολόγιο Αντώνης Πετρίδης Για τις laquoΤραχίνιεςraquo του Σοφοκλή Γνώση

Χρόνος Πάθος

Πύλη για την Ελληνική Γλώσσα Λεξικό της Κοινής Νεοελληνικής

Ύφος-magazine Περιοδική έκδοση για τα γράμματα και τις τέχνες Γιώργης

Παυλόπουλος-Μία συνομιλία στο Μαρούσι (συνέντευξη του ποιητή)

Διδακτική πορείαστάδιαφάσεις

Α΄ φάση πριν από την ανάγνωση (2 διδακτικές ώρες)

Η πρώτη φάση του σεναρίου διαφοροποιήθηκε από την αντίστοιχη του αρχικού

εκτός από τη χρήση του συμφραστικού πίνακα λέξεων του Σεφέρη

1η ώρα (εργαστήριο πληροφορικής)

Ο χωρισμός των ομάδων έγινε μετά από πρόταση της καθηγήτριας η οποία έγινε

δεκτή ομόφωνα καθώς δεν διασπάστηκαν οι παρέες των μαθητών όταν κρίθηκαν

λειτουργικές και προστέθηκαν άτομα με δυνατότητα συνεργασίας ndashπάντα με το

σκεπτικό το μείγμα να περιλαμβάνει ερευνητές-μαθητές και τεχνικούς

Ακολούθησε εγγραφή στην πλατφόρμα Edmodo ονοματοθεσία ομάδων

ανάκτηση κωδικών της κάθε ομάδας Η ολομέλεια του τμήματος παρακολούθησε

μέσω βιντεοπροβολέα ολιγόλεπτο βίντεο με την πρόσφατη (αρχές Μαρτίου 2015)

καταστροφή των αγαλμάτων από τους τζιχαντιστές στο Ιράκ και κατόπιν οι ομάδες

κλήθηκαν να γράφουν τις σκέψεις τους υπό τον τίτλο laquoΚαι τα αγάλματα πεθαίνουν

επίσηςraquo και να σώσουν το κείμενό τους σε μορφή Word στην πλατφόρμα Οι

μαθητές βρήκαν εικόνες από τις καταστροφές την καταγγελία της UNESCO για την

πνευματική αποκάθαρση μνημείων του παγκόσμιου πολιτισμού και δήλωσαν

συγκλονισμένοι από τη βαρβαρότητα ndashκάποια κορίτσια εξέφρασαν τον

αποτροπιασμό τους καθώς ένιωσαν πως ο θάνατος των άψυχων μνημείων ισοδυναμεί

με θάνατο ανθρώπων Μάλιστα μία μαθήτρια δήλωσε πως η καταστροφή αυτή είναι

χειρότερη από τους αποκεφαλισμούς ανθρώπων καθώς ο άνθρωπος είναι

καταδικασμένος στη φθορά ενώ τα μνημεία είναι πλασμένα για την αιωνιότητα

Η άποψη αυτή τροφοδότησε μια σύντομη συζήτηση η πλειοψηφία τη θεώρησε

υπερβολική ενώ όλοι με προθυμία ξεκίνησαν να γράφουν (στον λιγοστό χρόνο που

απέμεινε) απαντώντας στο ερώτημα laquoΚαι τα αγάλματα πεθαίνουν επίσηςraquo1 Στα

σύντομα κείμενά τους καταδίκασαν αυτό το έγκλημα πολέμου και παρότι ωθήθηκαν

να γράψουν κάποιες πιο γενικές σκέψεις για τη laquoζωή των αγαλμάτωνraquo επέμειναν

περισσότερο στην πολιτική διάσταση (ISIS) Μάλιστα μια ομάδα χωρίστηκε στα δυο

για να προλάβει έγραφαν ταυτόχρονα και ένωσαν στο σπίτι τα κείμενά τους

Δυσκολίες είχαν οι ομάδες στην αποθήκευση και αποστολή των αρχείων στην

πλατφόρμα αλλά το σενάριο είχε ξεκινήσει με καλούς οιωνούςhellip

Όλες οι ομάδες κλήθηκαν να μπουν στον Συμφραστικό Πίνακα Λέξεων για το

ποιητικό έργο του Γ Σεφέρη Σημείωσαν τα λήμματα με τις λέξεις laquoάγαλμαraquo και

laquoμουσείοraquo (επισήμανση της πολυτονικής γραφής ἀγάλματα-μουσεῖο) από τις

ποιητικές συλλογές του Σεφέρη Αφού όλοι είδαν τον συμφραστικό πίνακα και

θαύμασαν τον όγκο και την ποιότητα της δουλειάς για να μην καταλήξουμε σε

κοινούς τόπους τρεις από τις έξι ομάδες ωθήθηκαν σε επέκταση της έρευνας και σε

άλλα ποιήματα νεοελλήνων ποιητών για τα λήμματα αυτά (βρήκαν ποιήματα των

Ρίτσου Ελύτη Λειβαδίτη κά) Τα παιδιά ndashμε οξυμμένη την ικανότητα της έρευναςndash

ανακάλυψαν πολλά συγκεντρωμένα ποιήματα (υπό τον τίτλο laquoΆγαλμα-Μουσείοraquo)

εδώ

httpsitzikaswordpresscom20141122CF80CEB5CF82-CF

84CEBF-CEBCCEB5-CF80CEBFCEAFCEB7CF

83CEB7-74CEBF-CEACCEB3CEB1CEBBCEBC

CEB1-CEBCCEBFCF85CF83CEB5CEAFCEBF

Μια ομάδα ανακάλυψε ένα αρχείο στο YouTube με τον τίτλο Ατμοσφαιρικός

ύπνος των αγαλμάτων (334΄) το οποίο προβάλαμε στον διαδραστικό πίνακα Στα

1 Ο τίτλος προέρχεται από το μικρού μήκους ντοκιμαντέρ του Alain Resnais και του Chris Marker Les Statues Meurent Aussi

παιδιά άρεσε ιδιαίτερα η ζεύξη πρωτότυπων εικόνων στίχων και μουσικής ndashβέβαια

διατυπώθηκαν ερωτηματικά για την πατρότητα των στίχων (πιθανότατα αντλημένοι

από το ομώνυμο μυθιστόρημα) Τέλος κάθε ομάδα ανέβασε το αρχείο της στην

πλατφόρμα Η καθηγήτρια ενοποίησε τους κοινούς τόπους των εργασιών σε ένα

ενιαίο αρχείο2

Παρενθετικά πρέπει να πούμε ότι στο πλαίσιο της εφαρμογής του σεναρίου

πραγματοποιήθηκε εκπαιδευτική επίσκεψη με την εικαστικό του σχολείου και το δικό

της τμήμα από το επιλεγόμενο μάθημα Ιστορία της Τέχνης3 στη Γλυπτοθήκη Οι

μαθητές περιηγήθηκαν ελεύθερα στα εκθέματα διατύπωσαν απορίες προς τις

συνοδούς καθηγήτριες ενώ έγινε και συζήτηση σε μικρές ομάδες ndashιδιαίτερα

εντυπωσιάστηκαν τα παιδιά από τη συνύπαρξη της κλασικής τέχνης με τα πιο

μοντέρνα γλυπτά (αφαιρετικά και εγκαταστάσεις) Κάποιοι μαθητές τράβηξαν

φωτογραφίες στον εξωτερικό χώρο ενώ μία μαθήτρια σκίτσαρε (κατόπιν αδείας από

το μουσείο) ένα άγαλμα που επέλεξε (Σάτυρος και Έρωτας του Γ Χαλεπά) Μετά την

περιήγηση υλοποιήθηκε και η εξής κοινή δραστηριότητα τα fragmenta των

ποιημάτων (το αρχείο που είχε προκύψει από τη 2η ώρα) είχαν τυπωθεί κοπεί και

μπει σε μια σακούλα ενώ κάθε μαθητής διάλεγε τυχαία ένα ποίημα και μετά με την

ομάδα του αφού διάβαζαν τα ποιήματα ndashεπέλεγαν ένα για να το παρουσιάσουν σαν

laquoπαγωμένη εικόναraquo4 Εναλλακτικά τους προτάθηκε να επεξεργαστούν τη

φωτογραφία του εκθέματος που τους εντυπωσίασε περισσότερο (είχαν τραβήξει με τα

κινητά τους φωτογραφίες στον εξωτερικό χώρο επειδή στο εσωτερικό του μουσείου

δεν επιτρεπόταν ndashεκτός από τις laquoπαγωμένες εικόνεςraquo Μάλιστα για διευκόλυνσή

τους βρήκαν τις φωτογραφίες που τράβηξε ένας συμμαθητής τους με καλή μηχανή

στη Βιβλιοθήκη του Edmodo Στόχος ήταν να παρέμβουν αισθητικά (με το

2 Βλ στον Φάκελο των Τεκμηρίων το αρχείο stixoi_gia_agalmata3 Έξι από τους μαθητές του συγκεκριμένου μαθήματος συμμετείχαν παράλληλα και στην εφαρμογή του σεναρίου4 Βλ στον Φάκελο Τεκμηρίων το αρχείο petrino_agalma Στη φωτογραφία οι μαθητές ldquoεικονοποιούνrdquo τον στίχο laquoΠάντα εσύ το πέτρινο άγαλμα και πάντα εγώ η σκιά που μεγαλώνειraquo

Photoshop) να προσθέσουν στίχους να κάνουν κολάζ και ότι άλλο δημιουργικό

ήθελαν αλλά επειδή ήταν δουλειά για το σπίτι μόνο μία μαθήτρια ανταποκρίθηκε

Β΄ φάση (3 διδακτικές ώρες)

3η ώρα (αίθουσα υπολογιστών)

Η διδασκαλία ξεκίνησε με ανάγνωση από τη διδάσκουσα του ποιήματος laquoΤο άγαλμα

και ο τεχνίτηςraquo του Γ Παυλόπουλου5 Ακολούθησε μια πρώτη αποκωδικοποίηση της

ποιητικής αφήγησης με τη βοήθεια των σχολίων και των εικόνων του βιβλίου Οι

μαθητές ξετύλιξαν την πλοκή ονόμασαν τα πρόσωπα και αβίαστα οδηγήθηκαν στην

ταύτιση ποιητήΚενταύρου

Σε αυτό το σημείο προκαλείται ξαφνικά μεγάλη αναστάτωση μία (εξαιρετική)

μαθήτρια κρίνει το ποίημα απαράδεκτο καθώς θεωρεί πως περιγράφει έναν βιασμό

Συνεπικουρούν άλλες δυο (όλες έχουν ενταχθεί στην ομάδα των φιλοσόφων)

επαυξάνοντας την επιχειρηματολογία μιας ιδεολογικής ανάγνωσης ενώ οι

αντιδράσεις των υπόλοιπων μαθητών είναι μουδιασμένες Η διδάσκουσα παρά τον

πρώτο αιφνιδιασμό αναγνώρισε το θεμιτό της προσωπικής αυτής ανάγνωσης αλλά

προσπάθησε να τους προβληματίσει επικαλούμενη τη θεωρία της πρόσληψης

laquoκαταναοώ ένα κείμενο σημαίνει πως το ερμηνεύω βάσει ορισμένων κωδίκων που

φαίνονται κατάλληλοιraquo (για τη θεωρία του W Iser βλ Ήγκλετον 1996 126 κε) Οι

μαθήτριες θεώρησαν λοιπόν πως το ποίημα του Παυλόπουλου πρέπει να διαβαστεί

τόσο μονοσήμαντα χωρίς τους κώδικες του μεταφορικού λόγου θεώρησαν πως αυτή

η ανάγνωση αντι-κειμενοποιεί το ποίημα

Οι υπόλοιποι μαθητές προβληματίστηκαν αλλά πάλι δεν πήραν θέση Η

μαθήτρια που είναι ένα ανοιχτόμυαλο παιδί αναγνώρισε το βεβιασμένο της κρίσης

της επέμεινε όμως πως αυτή η πρώτη της επαφή με το ποίημα δεν γίνεται να

εξαλειφθεί Η διδάσκουσα παρακίνησε τους μαθητές να προχωρήσουν στο δεύετρο

επίπεδο ανάγνωσης (αφού ξαναδιάβαζαν σιωπηρά το κείμενο) Ένας μαθητής

επανέφερε τη συμβολική ταύτιση του ποιητή με τον Κένταυρο (=διονυσιακό πάθος 5 Το ποίημα προβαλλόταν ταυτόχρονα σε οθόνη από το διαδραστικό σχολικό βιβλίο

και όχι απλά ένας βάρβαρος) και υπέθεσε (σωστά) την ερωτική πάλη με τη γλώσσα

Έτσι μερικοί μαθητές έφτασαν στην κατά Jakobson άποψη για τη λογοτεχνία ως

μορφή γλωσσικής βίας και ως περιοχή του ανοίκειου Η συζήτηση αποδείχθηκε

εξαιρετικά γόνιμη και ερεθιστική ωστόσο ο χρόνος έχει κυλήσει και οι μαθητές

κοιτούσαν το ρολόι τους Έτσι παρακάμφθηκε η σχεδιασμένη παραπομπή στο

ποίημα laquoΤα αντικλείδιαraquo και προτιμήθηκε η ldquoκαλλιτεχνική εκτόνωσηrdquo με την

παρακολούθηση του βίντεο Genesis (1998) реж Nacho Cerda (3012rsquo) στο οποίο

φαίνεται η σύζευξη πραγματικότητας και τέχνης (η γυναίκα που φτιάχνεται άγαλμα

και το άγαλμα που ζωντανεύει) Είδαμε το πρώτο δεκάλεπτο (σχεδόν μέσα στο

διάλειμμα) και ενημερώθηκαν οι (λίγοι) laquoεστέτraquo πως μπορούν να συνεχίσουν την

παρακολούθηση της ημίωρης ταινίας καθώς είχε αναρτηθεί στη Βιβλιοθήκη του

Edmodo (δύο από αυτούς το έκαναν και τους άρεσε πολύ)

4η-5η ώρα (αίθουσα πληροφορικής)

Οι μαθητές προσήλθαν στο εργαστήριο άνοιξαν την πλατφόρμα και βρήκαν τα

φύλλα εργασίας στον φάκελο της ομάδας τους Κάθε ομάδα είχε ένα συγκεκριμένο

θέμα και μία συγκεκριμένη ταυτότητα Ακολουθήθηκαν οι βασικές γραμμές του

αρχικού σεναρίου όμως οι ομάδες έγιναν έξι καθώς αφαιρέθηκε αυτή των ξεναγών

κυρίως λόγω αγγλικών ενώ τροποποιήθηκε και η εργασία των τουριστών

αφαιρέθηκε η έρευνα για ταινίεςτραγούδια και προστέθηκε ο παράλληλος μύθος

Διηάνειρας-Κένταυρου Νέσσου με τις αντίστοιχες απεικονίσεις σε Λούβρο και

Βρετανικό μουσείο

Όλες οι ομάδες είχαν ως παραδοτέο αρχεία παρουσίασης εκτός από την ομάδα

των δημοσιογράφων που παρέδωσε το αρχείο της σε μορφή doc Για διευκόλυνση

όλων των ομάδων σε περίπτωση που χρειάζονταν περισσότερες πληροφορίες για το

αέτωμα της Κενταυρομαχίας σημειώθηκαν χρήσιμες διευθύνσεις για το γλυπτό

σύμπλεγμα στην Ολυμπία-Ναό του Δία

httpusersschgripapEllinikos20Politism

httpwwwgreek-languagegrResourcesancien καθώς και το διαδραστικό σχολικό

βιβλίο httpebooksedugrmodulesebookshowphpD

Οι ομάδες που δημιουργήθηκαν ήταν οι εξής6

Ομάδα 1-Τουρίστες Ομάδα 2-Δημοσιογράφοι Ομάδα 3-Αρχαιολόγοι Ομάδα 4-

Ανθρωπολόγοι Ομάδα 5-Φιλοσόφοι Ομάδα 6-Θρησκειολόγοι

Μια από τις πιο αδύναμες ομάδες λόγω της απουσίας βασικών στελεχών στις

πρόβες για τη γιορτή της 25ης Μαρτίου Παρότι οι πηγές διευκόλυναν πολύ την

αναζήτηση χρειάστηκε συνέχεια να ενθαρρύνει και να βοηθάει η διδάσκουσα

προκειμένου να ολοκληρωθεί μια υποτυπώδης εργασία Φυσικά δεν τόλμησα να τους

κατευθύνω στον Σοφοκλή

Η ομάδα αυτή επίσης ξεκίνησε αποψιλωμένη λόγω προβών έτσι τα παιδιά στα

οποία είχα υπολογίσει για τη θεατρικότητά τους έσωσαν την ομάδα μόνο στην

παρουσίαση του τελικού αναιμικού κειμένου ndash το οποίο προέκυψε αφού επέστρεψε

τη 2η ώρα ένας φιλότιμος μαθητής και έκανε ότι καλύτερο μπορούσε

Η ομάδα αυτή αποτελούμενη από μαθήτριες της θεωρητικής κατεύθυνσης και

έναν μαθητή ικανό στην τεχνική υποστήριξη δούλεψε ικανοποιητικά έψαξε όλες τις

πηγές ζήτησε τη μικρότερη βοήθεια ωστόσο δεν κατάφερε να τελειώσει στο δίωρο

αλλά χρειάστηκε να χρησιμοποιήσει χρόνο από την επόμενη φάση παρουσιάζοντας

μια αξιοπρεπή και αρκετά πλήρη εργασία7

Και αυτή η ομάδα παρέδωσε ημιτελή εργασία ndash κυρίως ως προς το πρώτο

σκέλος γιατί τους φάνηκε το θέμα πολύ ευρύ Αντίθετα οι διαφάνειες με την

ανάλυση του ποιήματος ήταν περιεκτικές και περιείχαν τους προβληματισμούς που

ακούστηκαν στην ολομέλεια

Αυτή η ομάδα (με laquoατμομηχανήraquo μια μαθήτρια που είχε ήδη εισαχθεί στη

Σχολή καλών τεχνών ως εξαιρετικό ταλέντο) δούλεψε υποδειγματικά και γρήγορα (η

μόνη εντός των χρονοδιαγραμμάτων) Οι μαθητές κατέγραψαν πρώτα σε αρχείο word

6 Για τα Φύλλα Εργασίας των ομάδων βλ αναλυτικά παρακάτω την ενότητα laquoΦύλλα Εργασίαςraquo7 Βλ όπ το arxaiologoi

τις σκέψεις τους για το Ωραίο και την απροσδιοριστία του προβληματίστηκαν πάνω

στο τι είναι αισθητική συγκίνηση διαχώρισαν τα κλασικά διαχρονικά έργα από τα

laquoαιρετικάraquo μοντέρνα δημιουργήματα και τις ανατροπές της έννοιας του ωραίου

σήμερα εστίασαν ιδιαίτερα στον 20ο αιώνα ως αιώνα του τέλους της αθωότητας

Έπειτα έφτιαξαν το αρχείο παρουσίασης με αρκετές εικόνες σύντομο κείμενο λίγες

λεζάντες αλλά έκαναν την καλύτερη (πλούσια και εμπεριστατωμένη) παρουσίαση

στην ολομέλεια

Η ομάδα αυτή δυσκολεύτηκε και παραπονέθηκε πως δεν έχει καμία σχέση η

εργασία της με τη λογοτεχνία ndash μάλιστα δεν ασχολήθηκαν καθόλου με το τελευταίο

ερώτημα γιατί δεν μπόρεσαν να βρουν διαδικτυακά απάντηση σrsquo αυτό παρόλο που

τους δόθηκε έντυπη πηγή (Boardman 1989) Ωστόσο είχαν την ιδέα να κάνουν μια

σύγκριση του θεού Απόλλωνα με τον Διόνυσο καθώς στο ποίημα εμφανίζεται το

διονυσιακό στοιχείο αλλά κι αυτό το άφησαν ανολοκλήρωτο Ένας μαθητής βρήκε

μια μουσική επένδυση (laquoύμνος στον Απόλλωναraquo) αλλά δεν κατάφερε να την

ενσωματώσει στο αρχείο τους

Στο τέλος του διώρου όλες οι ομάδες αποθήκευσαν τα αρχεία τους στην

πλατφόρμα

Γ΄ φάση μετά την ανάγνωση (2 διδακτικές ώρες)

6η-7η ώρα (εργαστήριο πληροφορικής)

Κατά τη διάρκεια αυτών των ωρών οι μαθητές μεταβαίνουν πάλι στο εργαστήριο

πληροφορικής και αφού μπουν στο edmodo βλέπουν τα σχόλια της καθηγήτριας στις

προηγούμενες αναρτήσεις τους Οι ομάδες που δεν είχαν ολοκληρώσει τις εργασίες

τους παίρνουν λίγο χρόνο γιrsquo αυτό Οι καινούριες δραστηριότητες των παιδιών

υπάρχουν σε φύλλα εργασίας με τροποποίηση της βrsquo φάσης του αρχικού σεναρίου

δηλ τους δίνεται κατάλογος ποιημάτων (όλα τα προτεινόμενα από το σενάριο και

ευελιξία για δικής τους επιλογής ποίημα Στόχος να τα οπτικοποιήσουν με εικόνες

αγαλμάτων δένοντας τους στίχους με εικόνες

ΟΛΕΣ ΟΙ ΟΜΑΔΕΣ διαλέγετε ένα από τα παρακάτω ποιήματα και φτιάχνετε ένα

αρχείο παρουσίασης συνδέοντας τους στίχους με εικόνες αγαλμάτων

1) Δημουλά Κική laquoΣημείο αναγνωρίσεωςraquo

http ebooks edu gr modules ebook show php D

2) Δημουλά Κική laquoΓας ομφαλόςraquo httpebooksedugrmodulesebookshowphpD

3) Λόρδος Βύρων laquoΗ κατάρα της Αθηνάςraquo httpkaragiorgosblog-netchgrarticles-

4) Δημουλάς Άθως laquoΣτο Μουσείοraquo

httpebooksedugrmodulesebookshowphpD

5) Βαγενάς Νάσος laquoΗ γέννηση της Αφροδίτης (Τα γόνατα της Ρωξάνης)raquo

httpiovilaioblogspotgr201301blog-post

7) Σεφέρης Γιώργος laquoΣτον κήπο του Μουσείουraquo

httplogotexnikesmikrografiesblogspotgr2

6) κάποιο από τα ποιήματα του ΕΛΥΤΗ (πχ laquoΜαρίνα των βράχωνraquo)

7) κάποιο από τα αποσπάσματα στον φάκελο ΑΓΑΛΜΑΤΑ

8) ποίημα δικής σας επιλογής (οπτικοποίηση με αγάλματα)

Σκοπός της Γ΄ φάσης είναι η κατάθεση της δημιουργικότητας των μαθητών και η

ελεύθερη έκφραση της φαντασίας τους Φαντάζομαι ότι οι ομάδες δεν μπήκαν στον

κόπο να διαβάσουν όλα τα προτεινόμενα ποιήματα έριξαν όμως μια ματιά και

διάλεξαν κάτι που τους άρεσε περισσότερο Δύο ομάδες (των αρχαιολόγων και των

ανθρωπολόγων) μόνο ξεκίνησαν αλλά δεν παρέδωσαν εργασία καθώς αγωνίζονταν

να τελείωσαν την προηγούμενη Η ομάδα των δημοσιογράφων επέλεξε κάποια

χαϊκού του ΓΣεφέρη και τα επένδυσε με φωτογραφίες που είχε τραβήξει ένα μέλος

της στη Γλυπτοθήκη (ΤΕΚΜΗΡΙΟ 4) η ομάδα των φιλοσόφων επέλεξε να

οπτικοποιήσει το ποίημα laquoΕσμεράλδαraquo του ΝΚαββαδία με πρωτότυπες εικόνες

κλασικών και μοντέρνων γλυπτών η ομάδα των τουριστών έφτιαξε αρχείο με το

laquoΣημείο αναγνωρίσεωςraquo της Κ Δημουλά8 και η ομάδα θρησκειολόγοι δούλεψε με το

laquoΣτο Μουσείοraquo του Άθω Δημουλά

Συγκεντρώνεται το τμήμα την πρώτη μέρα μετά τις διακοπές του Πάσχα γίνεται η

παρουσίαση των εργασιών στην ολομέλεια με τη βοήθεια ενός βιντεοπροβολέα Πέρα

από την υποδειγματική παρουσίαση της ομάδας των φιλοσόφων που δεν

τροφοδότησε τη συζήτηση παρά ανάμεσα στη διδάσκουσα και τα μέλη της ομάδας

κηρύχθηκε πανηγυρικά η λήξη της εφαρμογής

Πλάνο εργασιών των ομάδων

Α΄ Φάση 1η 2η 3η ώρα

1η διδακτική ώρα Εργαστήριο Πληροφορικής

χωρισμός ομάδων ndash γγραφή στην πλατφόρμα Edmodo

Προβολή βίντεο από την καταστροφή μνημείων στο Ιράκ από τους τζιχαντιστές

Συζήτηση και συγγραφή κειμένου laquoΚαι τα αγάλματα πεθαίνουν επίσηςraquo

Συμφραστικός πίνακας λέξεων των ποιημάτων του ΓΣαφέρη

Προετοιμασία ποιητικού υλικού για μια εκπκή επίσκεψη στη Γλυπτοθήκη

Εκπκή επίσκεψη βιωματική ξενάγηση δραστηριότητες

ανάγνωση και ερμηνευτική προσέγγιση του ποιήματος του Γ Παυλόπουλου

παρακολούθηση βίντεο

8 Βλ όπ το simeio_anagnoriseos

Β΄ φάση 4η 5η ώρα

4η + 5η διδακτική ώρα Εργαστήριο Πληροφορικής

εργασία κατά ομάδες ως εξής

ΟΜΑΔΑ Α

τουρίστες

Περιήγηση στην Ολυμπία

στο Λούβρο και στο

Βρετανικό μουσείο Κενταυρομαχία

Διηάνειρα + Δηιδάμεια

ΟΜΑΔΑ Β

δημοσιογράφοι

συνέντευξη από όλους

τους εμπλεκόμενους

Λαπιθίδες=γυναίκες

Δηιδάμεια=νύμφη

Πειρίθους=γαμπρός

Κένταυρος= Ευριπίων

Λαπίθες= άνδρες

ΟΜΑΔΑ Γ

αρχαιολόγοι

ανατολικό και δυτικό

αέτωμα ναού Δία στην

Ολυμπία

ζωφόρος τρίγλυφα

μετόπες αετώματα

Αρχιτεκτονικά στοιχεία

αρχαίου ναού

Ναός του Δία

ΟΜΑΔΑ Δ

ανθρωπολόγοι

η θέση της γυναίκα από

την αρχαιότητα (ιστορική

αναδρομή)

η Δηιδάμεια στο ποίημα

ΟΜΑΔΑ Ε

φιλόσοφοι

5ος αι πΧ έως 20οςαι

πραγματικό-μυθικό

ονειρικό

το ωραίον

λογική πάθη

λόγος άλογος

λογική φύση

πνεύμα ύλη

ΟΜΑΔΑ ΣΤ

θρησκειολόγοι

Δεσπόζουσα θέση

του θεού Απόλλωνα

ναός του Δία

Απόλλων vs Διόνυσος

Γ΄Φάση 6η 7η και 8η ώρα

κατάλογος ποιημάτων

επιλογή και οπτικοποίηση (σύζευξη στίχων με εικόνες αγαλμάτων)

παρουσίαση εργασιών όλων των ομάδων

ΣΤ ΦΥΛΛΑ ΕΡΓΑΣΙΑΣ

ΟΜΑΔΑ 1ndashΤουρίστες

Να περιηγηθείτε στα μουσεία της Ολυμπίας του Λούβρου και στο Βρετανικό

μουσείο εστιάζοντας στην Κενταυρομαχία Να συσχετίσετε τον μύθο (αρπαγή της

Δηιάνειρας από τον κένταυρο Νέσσο) του κειμένου του Σοφοκλή Τραχίνιαι

(Κένταυρος Νέσσος-Δηιάνειρα) με τις παρακάτω πηγές και να βρείτε τις απεικονίσεις

που υπάρχουν στα μουσεία του Λούβρου (πίνακας) και στο Βρετανικό μουσείο

(κύλιξ) για τη Δηιάνειρα και στο μουσείο της Ολυμπίας για τη Δηιδάμεια

Να φτιάξετε ένα αρχείο παρουσιάσεων (ppt) με το υλικό σας

ΠΗΓΕΣ

Μυθολογία

httpwwwhellenicaworldcomGreeceMythologygrDeianeirahtml

Κύλιξ στο βρετανικό μουσείο

httpusersschgripapEllinikos20PolitismosARaragAmbrosios-4htm

Λούβρο Guido Reni (1575-1642) Η αρπαγή της Δηιάνειρας από τον Kένταυρο

Νέσσο

httptinker-tinker-tinkerblogspotgr201207blog-posthtml

Μύθος και απεικονίσεις

httpstadeefiwordpresscom20140218CEB4CEB7CEB9CEACCEBDCEB5CEB9CF81CEB1-CEBACEB1CEB9-kCEADCEBDCF84CEB1CF85CF81CEBFCF82-CEBDCEADCF83CF83CEBFCF82

ΟΜΑΔΑ 2ndashΔημοσιογράφοι

Αφού διαβάσετε το μυθολογικό υπόβαθρο της Κενταυρομαχίας να πάρετε μια

συνέντευξη από όλους τους εμπλεκόμενους σε αυτήν Να καταγράψετε σε ένα αρχείο

Word τις ερωτήσεις των δημοσιογράφων και τις απαντήσεις των πρωταγωνιστών

προσθέτοντας εικόνες ώστε να δημιουργήσετε μια (φωτο)αφήγηση της ιστορίας

ΟΜΑΔΑ 3ndashΑρχαιολόγοι

1) θα αναζητήσετε πληροφορίες για τα αρχιτεκτονικά στοιχεία του ναού δηλ για τη ζωφόρο τα τρίγλυφα τις μετόπες τα αετώματα ώστε να γίνει κατανοητό για ποιο μέρος του αρχαίου ναού μιλάμε

2) Αφού δώσετε το περιεχόμενο των παραπάνω όρων θα δημιουργήσετε 10 διαφάνειες σε power point παίρνοντας εικόνες από τα μουσεία και εξηγώντας τα συγκεκριμένα μέρη του ναού

3) Οι 5 τελευταίες διαφάνειες θα αφιερωθούν στο δυτικό αέτωμα του ναού του Δία στην Ολυμπία και στο θέμα της Κενταυρομαχίας Αυτές οι διαφάνειες θα υποτιτλιστούν με τους στίχους από το ποίημα του Παυλόπουλου (προαιρετικά)

Ολυμπία - Ναός του Δία

1)httpusersschgripapEllinikos20PolitismosOlympiaOlympia20dytaetomahtm 2)httpodysseusculturegrh2gh251jspobj_id=500 3)httphistory-pagesblogspotgr201204blog-post_10html 4)httpwwwfhwgrolympicsancientgr3dhtml5)httpwwwgreek-languagegrResourcesancient_greekhistoryartpage_072html

ΟΜΑΔΑ 4ndashΑνθρωπολόγοι 9

Αφού δείτε σε ιστορική αναδρομή τα ανθρώπινα δικαιώματα που αφορούν το

γυναικείο φύλο θα παρουσιάσετε σε ένα αρχείο παρουσίασης (ppt) τη θέση της

γυναίκας στην αρχαία Ελλάδα και τη γνώμη σας για τη θέση της γυναίκας στο

συγκεκριμένο ποίημα

9 Πρόκειται για μετονομασία της ομάδας laquoγυναίκεςraquo του αρχικού σεναρίου

ΟΜΑΔΑ 5ndashΦιλόσοφοι

Θα ψάξετε την εποχή κατά την οποία φιλοτεχνήθηκε ο συγκεκριμένος ναός και το

ωραίον τους φιλοσοφικούς ορισμούς και τις αναζητήσεις για την τέχνη ως μίμηση

ομορφιάς ή αναπαράσταση της φύσης και της ζωής τις αναζητήσεις ανάμεσα στο

μυθικό και το ονειρικό τη λογική και το άλογο στοιχείο αλλά και την αντίθεση

πνεύματος και σώματος Στο λογισμικό παρουσιάσεων (ppt) θα δημιουργήσετε μια

παρουσίαση με τις παραπάνω αντιθέσεις και τους αντίστοιχους φιλοσοφικούς

προβληματισμούς

ΟΜΑΔΑ 6ndashΘρησκειολόγοι

Αφού βρείτε πληροφορίες στη wikipedia για τον θεό Απόλλωνα καθώς και για τα

αγάλματα απεικονίσεις του θα προσπαθήσετε να απαντήσετε σε αρχείο ppt γιατί

στην Κενταυρομαχία ο θεός βρίσκεται σε περίοπτη κεντρική θέση

Επίσης να προσπαθήσετε να απαντήσετε σε word για το ύψος του ναού και για

το ύψος της εμφάνισης της Κενταυρομαχίας από τα μάτια του επισκέπτη

Ζ ΚΡΙΤΙΚΗ

laquoΗ σύνταξη και εφαρμογή του σεναρίου συνδέεται με την αγωνία των εκπαιδευτικών

να προκαλέσουν το ενδιαφέρον των μαθητών στο μάθημα της λογοτεχνίας και δη της

ποίησης και φευ της Γενικής Παιδείας Ίσως τα πολυτροπικά κείμενα και τα

υπερκείμενα να δώσουν έναν δυνατό κόλαφο στην απαξίωσηraquo σημειώνει η Αθηνά

Οφρυδοπούλου στη διδακτική πρόταση της και προβληματίζεται laquoΜπόρεσαν τελικά

οι μαθητές να συνδέσουν τα δύο είδη τέχνης Αναφάνηκε η διαλεκτική σχέση

ανάμεσα στην ποίηση και τη γλυπτική Είναι ερωτική η σχέση μεταξύ δημιουργού

και δημιουργήματος Η τέχνη της ανάγνωσης μήπως είναι δύσκοληraquo

Οι προσδοκίες ήταν υψηλές και νόμιμες επιπλέον η Γ΄ Λυκείου είχε καταρχήν

το θεωρητικό πλεονέκτημα επειδή δεν υπήρχε η πίεση της τράπεζας θεμάτων

παρόλα αυτά το β΄ τετράμηνο αποδείχθηκε εν πολλοίς ακατάλληλο κυρίως για

ψυχολογικούς λόγους Αυτό συνέβη γιατί πυκνώνουν οι απουσίες των μαθητών και

το ενδιαφέρον τους μειώνεται αντιστρόφως ανάλογα του άγχους των επικείμενων

εξετάσεων Αυτό που laquoγονάτισεraquo την παρούσα εφαρμογή δεν ήταν η πολυήμερη

εκδρομή (είχαν ήδη πάει) αλλά οι πρόβες για την 25η Μαρτίου αθρόα η συμμετοχή

του συγκεκριμένου τμήματος σε χορούς και προετοιμασίες Με δεδομένη λοιπόν

την απουσία κάποιων μαθητών οι ομάδες δυσλειτούργησαν με άμεση συνέπεια τον

κακό συγχρονισμό στην παράδοση των εργασιών τους Η εμπειρία της

ομαδοσυνεργατικής λειτουργεί θετικά αλλά χωλαίνει γιατί οι ομάδες χρονικά σχεδόν

ποτέ δεν συμπίπτουν

Η χρήση και αξιοποίηση των ΤΠΕ από τους μαθητές ενισχύει τις προσδοκίες

καθώς διευκολύνουν την πρόσβαση στις πληροφορίες στην πολυτροπικότητα και τη

διαθεματικότητα ενώ καλλιεργούν την ελευθερία και την ομαδική δημιουργία

Ωστόσο εκείνοι που προέβαλαν αντιστάσεις δεν ήταν οι λιγότερο καλοί μαθητές

(αυτοί αποδεικνύονται πιο συνεργάσιμοι μάλλον επειδή τους ελκύει το μέσο) αλλά οι

άριστοι Η εξήγηση που οι τελευταίοι επικαλούνται είναι η μεγάλη τους κούραση

ενόψει των πανελλαδικών αλλά και το γεγονός ότι η εργαλειοθήκη των ΤΠΕ δεν

τους πηγαίνει πολύ μακριά στα βαθιά νοήματα της τέχνης καθώς απλώνεται κατά

πλάτος Παραδέχονται πως δίνει ώθηση στη φαντασία και τη δημιουργικότητα αλλά

με ένα τρόπο laquoρηχόraquo και εύκολο δοξάζει τον ερασιτεχνισμό του laquoλίγο απrsquo όλαraquo Τα

συγκεκριμένα παιδιά σχολίασαν γενικά ndashκαθώς έχουν δοκιμάσει ποικίλα σενάρια στο

σχολείο μαςndash και όχι ειδικά για την εφαρμογή του παρόντος σεναρίου την πρώτη

φάση του οποίου απόλαυσαν ιδιαίτερα και βρήκαν ενδιαφέρουσα τη σύλληψη και τα

κείμενα αλλάhellip

Προβλήματα αρχικά σε τεχνικό επίπεδο είχαμε με την πλατφόρμα επειδή με το

τμήμα δουλεύαμε περιστασιακά στην αίθουσα ΗΥ με σύντομα φύλλα εργασίας

(μιας ώρας-το πολύ δύο ωρών) δεν είχαμε εξοικειωθεί με την πλατφόρμα edmodo

την οποία χρησιμοποιήσαμε πρώτη φορά και έπρεπε να ανακαλύψουμε πώς γίνεται η

εγγραφή των μαθητών πώς ανεβάζουν αρχεία πώς σώζουν τα έγγραφα (οι μαθητές

είχαν μάθει να τα αφήνουν στην επιφάνεια εργασίας ή να τα στέλνουν στο e-mail)

Υπήρξε ομάδα η οποία χρειάστηκε (παρά την όψιμη σημείωση των κωδικών

πρόσβασης σε δικό μου χαρτί) να ανακτήσει κωδικούς τρεις φορές Σε τελική

ανάλυση πάντως είναι εύχρηστη η συγκεκριμένη πλατφόρμα σε σύγκριση με το

Η ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

Μπαρτ Ρολάν 2008 Η τέχνη της απόλαυσης μτφρσ ΦΧατζιδάκη ΓΚρητικός εκδ

Κέδρος

Boardman John 1993 Ελληνική Πλαστική κλασική περίοδος μτφρσ Δ Τσουκλίδου

2η έκδ Ινστιτούτο του βιβλίου ndash ΜΚαρδαμίτσα

Ήγκλετον Τέρι 1996 Εισαγωγή στη θεωρία της λογοτεχνίας μτφρσΜΜαυρωνάς 2η

έκδ Οδυσσέας

Μαλρώ Αντρέ (2007) Το φανταστικό μουσείο μτφρσ ΝΗλιάδης εκδ Πλέθρον

Κουτσογιάννης Δ 2007 Πρακτικές ψηφιακού γραμματισμού νέων εφηβικής ηλικίας

και (γλωσσική) εκπαίδευση Θεσσαλονίκη Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας

httpwwwgreek-languagegrgreekLangmodern_greekstudiesictteensindexhtml

[15112010]

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ

Τίτος Πατρίκιος laquoΣφετερισμός των αγαλμάτωνraquo

laquoΦτιάχνουμε αγάλματα με υλικάαπό αγάλματα που τα είχαν φτιάξει άλλοι παλιότεροι τεχνίτεςφτιάχνουμε ποιήματα με λέξειςαπό ποιήματα γραμμένασrsquo άλλους καιρούς από άλλους ποιητέςφτιάχνουμε ζωές με αισθήματα με βιώματαπου άλλοι άνθρωποι πριν από μαςτα είχαν ζήσειΣφετεριζόμαστε έργα τροποποιούμεσχέδια αλλάζουμε προοπτικέςκάτι καινούργιο επινοούμεφτιάχνουμε πράγματα ολότελα δικά μαςαφήνοντας πάντοτε τα ίχνημιας προγενέστερης προέλευσηςΣυνεχίζουμε βάζοντας τrsquo όνομά μαςδίπλα σrsquo άλλα ονόματαακόμα και σrsquo εκείναπου θα θέλαμε να σβήσουμεraquo

Α Ταυτοτητα

Τίτλος

Εφαρμογή σεναρίου

Δημιουργία σεναρίου

Διδακτικό αντικείμενο

Τάξη

Σχολική μονάδα

Χρονολογία

Διδακτικήθεματική ενότητα

Διαθεματικό

Χρονική διάρκεια

Χώρος

Προϋποθέσεις υλοποίησης για δάσκαλο και μαθητή

Εφαρμογή στην τάξη

Το σενάριο στηρίζεται

Το σενάριο αντλεί

Β Συντομη περιγραφηπεριληψη

Γ Εισαγωγη


Δ Σκεπτικο-στοχοι και συνδυασμος τους





Ε Λεπτομερης παρουσιαση της προτασης

Αφετηρία



Κείμενα


ΣΤ Φυλλα εργασιας

Ζ Κριτικη

Η Βιβλιογραφια

Παραρτημα

ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ ΕΡΓΟΥ

ΠΡΑΞΗ laquoΔημιουργία πρωτότυπης μεθοδολογίας εκπαιδευτικών σεναρίων βασισμένων σε ΤΠΕ και δημιουργία εκπαιδευτικών σεναρίων για τα μαθήματα της Ελληνικής Γλώσσας στην Αβάθμια και Ββάθμια εκπαίδευσηraquo MIS 296579 (κωδ 5175) - ΟΡΙΖΟΝΤΙΑ ΠΡΑΞΗ στους άξονες προτεραιότητας 1-2-3 του Επιχειρησιακού Προγράμματος laquoΕκπαίδευση και Δια Βίου Μάθησηraquo η οποία συγχρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση (Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο) και εθνικούς πόρους ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟΣ ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ Ι Ν ΚΑΖΑΖΗΣΑΝΑΠΛΗΡΩΤΗΣ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟΣ ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ ΒΑΣΙΛΗΣ ΒΑΣΙΛΕΙΑΔΗΣΠΑΡΑΔΟΤΕΟ Π325 Πιλοτική εφαρμογή και αξιολόγηση αντιπροσωπευτικού αριθμού σεναρίων από κάθε τύπο σε διαφοροποιημένες εκπαιδευτικές συνθήκες πραγματικής τάξηςΥΠΕΥΘΥΝΟΣ ΠΑΡΑΔΟΤΕΟΥ ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΚΟΥΤΣΟΓΙΑΝΝΗΣΥπεύθυνος υπο-ομάδας εργασίας λογοτεχνίας Βασίλης ΒασιλειάδηςΦΟΡΕΑΣ ΥΛΟΠΟΙΗΣΗΣ ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ http www greeklanguage gr Καραμαούνα 1 ndash Πλατεία Σκρα ΤΚ 55 132 Καλαμαριά ΘεσσαλονίκηΤηλ 2310 459101 Φαξ 2310 459107 e-mail centrekomvosedugr

ηχείων

Γ ΕΙΣΑΓΩΓΗ

Αφετηρία

Κείμενα

Κέδρος 1981

(σ 115-138)

Τραγούδια

Ταινίες

εδώ

πλατφόρμα

ΟΜΑΔΑ Α

τουρίστες

ΟΜΑΔΑ Β

ΟΜΑΔΑ Γ

Ολυμπία

ΟΜΑΔΑ Δ

αναδρομή)

ΟΜΑΔΑ Ε

φιλόσοφοι

ονειρικό

το ωραίον

πνεύμα ύλη

ΟΜΑΔΑ ΣΤ

ΠΗΓΕΣ

Μυθολογία

Νέσσο

Ζ ΚΡΙΤΙΚΗ

Κέδρος

[15112010]

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ

Τίτλος




Τάξη






Χώρος






Γ Εισαγωγη








Αφετηρία



Κείμενα



Ζ Κριτικη


Παραρτημα

ηχείων

Γ ΕΙΣΑΓΩΓΗ

Αφετηρία

Κείμενα

Κέδρος 1981

(σ 115-138)

Τραγούδια

Ταινίες

εδώ

πλατφόρμα

ΟΜΑΔΑ Α

τουρίστες

ΟΜΑΔΑ Β

ΟΜΑΔΑ Γ

Ολυμπία

ΟΜΑΔΑ Δ

αναδρομή)

ΟΜΑΔΑ Ε

φιλόσοφοι

ονειρικό

το ωραίον

πνεύμα ύλη

ΟΜΑΔΑ ΣΤ

ΠΗΓΕΣ

Μυθολογία

Νέσσο

Ζ ΚΡΙΤΙΚΗ

Κέδρος

[15112010]

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ

Τίτλος




Τάξη






Χώρος






Γ Εισαγωγη








Αφετηρία



Κείμενα



Ζ Κριτικη


Παραρτημα

ηχείων

Γ ΕΙΣΑΓΩΓΗ

Αφετηρία

Κείμενα

Κέδρος 1981

(σ 115-138)

Τραγούδια

Ταινίες

εδώ

πλατφόρμα

ΟΜΑΔΑ Α

τουρίστες

ΟΜΑΔΑ Β

ΟΜΑΔΑ Γ

Ολυμπία

ΟΜΑΔΑ Δ

αναδρομή)

ΟΜΑΔΑ Ε

φιλόσοφοι

ονειρικό

το ωραίον

πνεύμα ύλη

ΟΜΑΔΑ ΣΤ

ΠΗΓΕΣ

Μυθολογία

Νέσσο

Ζ ΚΡΙΤΙΚΗ

Κέδρος

[15112010]

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ

Τίτλος




Τάξη






Χώρος






Γ Εισαγωγη








Αφετηρία



Κείμενα



Ζ Κριτικη


Παραρτημα

Γ ΕΙΣΑΓΩΓΗ

Αφετηρία

Κείμενα

Κέδρος 1981

(σ 115-138)

Τραγούδια

Ταινίες

εδώ

πλατφόρμα

ΟΜΑΔΑ Α

τουρίστες

ΟΜΑΔΑ Β

ΟΜΑΔΑ Γ

Ολυμπία

ΟΜΑΔΑ Δ

αναδρομή)

ΟΜΑΔΑ Ε

φιλόσοφοι

ονειρικό

το ωραίον

πνεύμα ύλη

ΟΜΑΔΑ ΣΤ

ΠΗΓΕΣ

Μυθολογία

Νέσσο

Ζ ΚΡΙΤΙΚΗ

Κέδρος

[15112010]

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ

Τίτλος




Τάξη






Χώρος






Γ Εισαγωγη








Αφετηρία



Κείμενα



Ζ Κριτικη


Παραρτημα

Αφετηρία

Κείμενα

Κέδρος 1981

(σ 115-138)

Τραγούδια

Ταινίες

εδώ

πλατφόρμα

ΟΜΑΔΑ Α

τουρίστες

ΟΜΑΔΑ Β

ΟΜΑΔΑ Γ

Ολυμπία

ΟΜΑΔΑ Δ

αναδρομή)

ΟΜΑΔΑ Ε

φιλόσοφοι

ονειρικό

το ωραίον

πνεύμα ύλη

ΟΜΑΔΑ ΣΤ

ΠΗΓΕΣ

Μυθολογία

Νέσσο

Ζ ΚΡΙΤΙΚΗ

Κέδρος

[15112010]

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ

Τίτλος




Τάξη






Χώρος






Γ Εισαγωγη








Αφετηρία



Κείμενα



Ζ Κριτικη


Παραρτημα

Αφετηρία

Κείμενα

Κέδρος 1981

(σ 115-138)

Τραγούδια

Ταινίες

εδώ

πλατφόρμα

ΟΜΑΔΑ Α

τουρίστες

ΟΜΑΔΑ Β

ΟΜΑΔΑ Γ

Ολυμπία

ΟΜΑΔΑ Δ

αναδρομή)

ΟΜΑΔΑ Ε

φιλόσοφοι

ονειρικό

το ωραίον

πνεύμα ύλη

ΟΜΑΔΑ ΣΤ

ΠΗΓΕΣ

Μυθολογία

Νέσσο

Ζ ΚΡΙΤΙΚΗ

Κέδρος

[15112010]

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ

Τίτλος




Τάξη






Χώρος






Γ Εισαγωγη








Αφετηρία



Κείμενα



Ζ Κριτικη


Παραρτημα

Αφετηρία

Κείμενα

Κέδρος 1981

(σ 115-138)

Τραγούδια

Ταινίες

εδώ

πλατφόρμα

ΟΜΑΔΑ Α

τουρίστες

ΟΜΑΔΑ Β

ΟΜΑΔΑ Γ

Ολυμπία

ΟΜΑΔΑ Δ

αναδρομή)

ΟΜΑΔΑ Ε

φιλόσοφοι

ονειρικό

το ωραίον

πνεύμα ύλη

ΟΜΑΔΑ ΣΤ

ΠΗΓΕΣ

Μυθολογία

Νέσσο

Ζ ΚΡΙΤΙΚΗ

Κέδρος

[15112010]

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ

Τίτλος




Τάξη






Χώρος






Γ Εισαγωγη








Αφετηρία



Κείμενα



Ζ Κριτικη


Παραρτημα

Κείμενα

Κέδρος 1981

(σ 115-138)

Τραγούδια

Ταινίες

εδώ

πλατφόρμα

ΟΜΑΔΑ Α

τουρίστες

ΟΜΑΔΑ Β

ΟΜΑΔΑ Γ

Ολυμπία

ΟΜΑΔΑ Δ

αναδρομή)

ΟΜΑΔΑ Ε

φιλόσοφοι

ονειρικό

το ωραίον

πνεύμα ύλη

ΟΜΑΔΑ ΣΤ

ΠΗΓΕΣ

Μυθολογία

Νέσσο

Ζ ΚΡΙΤΙΚΗ

Κέδρος

[15112010]

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ

Τίτλος




Τάξη






Χώρος






Γ Εισαγωγη








Αφετηρία



Κείμενα



Ζ Κριτικη


Παραρτημα

Κείμενα

Κέδρος 1981

(σ 115-138)

Τραγούδια

Ταινίες

εδώ

πλατφόρμα

ΟΜΑΔΑ Α

τουρίστες

ΟΜΑΔΑ Β

ΟΜΑΔΑ Γ

Ολυμπία

ΟΜΑΔΑ Δ

αναδρομή)

ΟΜΑΔΑ Ε

φιλόσοφοι

ονειρικό

το ωραίον

πνεύμα ύλη

ΟΜΑΔΑ ΣΤ

ΠΗΓΕΣ

Μυθολογία

Νέσσο

Ζ ΚΡΙΤΙΚΗ

Κέδρος

[15112010]

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ

Τίτλος




Τάξη






Χώρος






Γ Εισαγωγη








Αφετηρία



Κείμενα



Ζ Κριτικη


Παραρτημα

Κείμενα

Κέδρος 1981

(σ 115-138)

Τραγούδια

Ταινίες

εδώ

πλατφόρμα

ΟΜΑΔΑ Α

τουρίστες

ΟΜΑΔΑ Β

ΟΜΑΔΑ Γ

Ολυμπία

ΟΜΑΔΑ Δ

αναδρομή)

ΟΜΑΔΑ Ε

φιλόσοφοι

ονειρικό

το ωραίον

πνεύμα ύλη

ΟΜΑΔΑ ΣΤ

ΠΗΓΕΣ

Μυθολογία

Νέσσο

Ζ ΚΡΙΤΙΚΗ

Κέδρος

[15112010]

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ

Τίτλος




Τάξη






Χώρος






Γ Εισαγωγη








Αφετηρία



Κείμενα



Ζ Κριτικη


Παραρτημα

(σ 115-138)

Τραγούδια

Ταινίες

εδώ

πλατφόρμα

ΟΜΑΔΑ Α

τουρίστες

ΟΜΑΔΑ Β

ΟΜΑΔΑ Γ

Ολυμπία

ΟΜΑΔΑ Δ

αναδρομή)

ΟΜΑΔΑ Ε

φιλόσοφοι

ονειρικό

το ωραίον

πνεύμα ύλη

ΟΜΑΔΑ ΣΤ

ΠΗΓΕΣ

Μυθολογία

Νέσσο

Ζ ΚΡΙΤΙΚΗ

Κέδρος

[15112010]

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ

Τίτλος




Τάξη






Χώρος






Γ Εισαγωγη








Αφετηρία



Κείμενα



Ζ Κριτικη


Παραρτημα

εδώ

πλατφόρμα

ΟΜΑΔΑ Α

τουρίστες

ΟΜΑΔΑ Β

ΟΜΑΔΑ Γ

Ολυμπία

ΟΜΑΔΑ Δ

αναδρομή)

ΟΜΑΔΑ Ε

φιλόσοφοι

ονειρικό

το ωραίον

πνεύμα ύλη

ΟΜΑΔΑ ΣΤ

ΠΗΓΕΣ

Μυθολογία

Νέσσο

Ζ ΚΡΙΤΙΚΗ

Κέδρος

[15112010]

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ

Τίτλος




Τάξη






Χώρος






Γ Εισαγωγη








Αφετηρία



Κείμενα



Ζ Κριτικη


Παραρτημα

εδώ

πλατφόρμα

ΟΜΑΔΑ Α

τουρίστες

ΟΜΑΔΑ Β

ΟΜΑΔΑ Γ

Ολυμπία

ΟΜΑΔΑ Δ

αναδρομή)

ΟΜΑΔΑ Ε

φιλόσοφοι

ονειρικό

το ωραίον

πνεύμα ύλη

ΟΜΑΔΑ ΣΤ

ΠΗΓΕΣ

Μυθολογία

Νέσσο

Ζ ΚΡΙΤΙΚΗ

Κέδρος

[15112010]

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ

Τίτλος




Τάξη






Χώρος






Γ Εισαγωγη








Αφετηρία



Κείμενα



Ζ Κριτικη


Παραρτημα

πλατφόρμα

ΟΜΑΔΑ Α

τουρίστες

ΟΜΑΔΑ Β

ΟΜΑΔΑ Γ

Ολυμπία

ΟΜΑΔΑ Δ

αναδρομή)

ΟΜΑΔΑ Ε

φιλόσοφοι

ονειρικό

το ωραίον

πνεύμα ύλη

ΟΜΑΔΑ ΣΤ

ΠΗΓΕΣ

Μυθολογία

Νέσσο

Ζ ΚΡΙΤΙΚΗ

Κέδρος

[15112010]

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ

Τίτλος




Τάξη






Χώρος






Γ Εισαγωγη








Αφετηρία



Κείμενα



Ζ Κριτικη


Παραρτημα

πλατφόρμα

ΟΜΑΔΑ Α

τουρίστες

ΟΜΑΔΑ Β

ΟΜΑΔΑ Γ

Ολυμπία

ΟΜΑΔΑ Δ

αναδρομή)

ΟΜΑΔΑ Ε

φιλόσοφοι

ονειρικό

το ωραίον

πνεύμα ύλη

ΟΜΑΔΑ ΣΤ

ΠΗΓΕΣ

Μυθολογία

Νέσσο

Ζ ΚΡΙΤΙΚΗ

Κέδρος

[15112010]

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ

Τίτλος




Τάξη






Χώρος






Γ Εισαγωγη








Αφετηρία



Κείμενα



Ζ Κριτικη


Παραρτημα

πλατφόρμα

ΟΜΑΔΑ Α

τουρίστες

ΟΜΑΔΑ Β

ΟΜΑΔΑ Γ

Ολυμπία

ΟΜΑΔΑ Δ

αναδρομή)

ΟΜΑΔΑ Ε

φιλόσοφοι

ονειρικό

το ωραίον

πνεύμα ύλη

ΟΜΑΔΑ ΣΤ

ΠΗΓΕΣ

Μυθολογία

Νέσσο

Ζ ΚΡΙΤΙΚΗ

Κέδρος

[15112010]

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ

Τίτλος




Τάξη






Χώρος






Γ Εισαγωγη








Αφετηρία



Κείμενα



Ζ Κριτικη


Παραρτημα

πλατφόρμα

ΟΜΑΔΑ Α

τουρίστες

ΟΜΑΔΑ Β

ΟΜΑΔΑ Γ

Ολυμπία

ΟΜΑΔΑ Δ

αναδρομή)

ΟΜΑΔΑ Ε

φιλόσοφοι

ονειρικό

το ωραίον

πνεύμα ύλη

ΟΜΑΔΑ ΣΤ

ΠΗΓΕΣ

Μυθολογία

Νέσσο

Ζ ΚΡΙΤΙΚΗ

Κέδρος

[15112010]

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ

Τίτλος




Τάξη






Χώρος






Γ Εισαγωγη








Αφετηρία



Κείμενα



Ζ Κριτικη


Παραρτημα

πλατφόρμα

ΟΜΑΔΑ Α

τουρίστες

ΟΜΑΔΑ Β

ΟΜΑΔΑ Γ

Ολυμπία

ΟΜΑΔΑ Δ

αναδρομή)

ΟΜΑΔΑ Ε

φιλόσοφοι

ονειρικό

το ωραίον

πνεύμα ύλη

ΟΜΑΔΑ ΣΤ

ΠΗΓΕΣ

Μυθολογία

Νέσσο

Ζ ΚΡΙΤΙΚΗ

Κέδρος

[15112010]

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ

Τίτλος




Τάξη






Χώρος






Γ Εισαγωγη








Αφετηρία



Κείμενα



Ζ Κριτικη


Παραρτημα

ΟΜΑΔΑ Α

τουρίστες

ΟΜΑΔΑ Β

ΟΜΑΔΑ Γ

Ολυμπία

ΟΜΑΔΑ Δ

αναδρομή)

ΟΜΑΔΑ Ε

φιλόσοφοι

ονειρικό

το ωραίον

πνεύμα ύλη

ΟΜΑΔΑ ΣΤ

ΠΗΓΕΣ

Μυθολογία

Νέσσο

Ζ ΚΡΙΤΙΚΗ

Κέδρος

[15112010]

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ

Τίτλος




Τάξη






Χώρος






Γ Εισαγωγη








Αφετηρία



Κείμενα



Ζ Κριτικη


Παραρτημα

ΟΜΑΔΑ Α

τουρίστες

ΟΜΑΔΑ Β

ΟΜΑΔΑ Γ

Ολυμπία

ΟΜΑΔΑ Δ

αναδρομή)

ΟΜΑΔΑ Ε

φιλόσοφοι

ονειρικό

το ωραίον

πνεύμα ύλη

ΟΜΑΔΑ ΣΤ

ΠΗΓΕΣ

Μυθολογία

Νέσσο

Ζ ΚΡΙΤΙΚΗ

Κέδρος

[15112010]

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ

Τίτλος




Τάξη






Χώρος






Γ Εισαγωγη








Αφετηρία



Κείμενα



Ζ Κριτικη


Παραρτημα

ΟΜΑΔΑ Α

τουρίστες

ΟΜΑΔΑ Β

ΟΜΑΔΑ Γ

Ολυμπία

ΟΜΑΔΑ Δ

αναδρομή)

ΟΜΑΔΑ Ε

φιλόσοφοι

ονειρικό

το ωραίον

πνεύμα ύλη

ΟΜΑΔΑ ΣΤ

ΠΗΓΕΣ

Μυθολογία

Νέσσο

Ζ ΚΡΙΤΙΚΗ

Κέδρος

[15112010]

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ

Τίτλος




Τάξη






Χώρος






Γ Εισαγωγη








Αφετηρία



Κείμενα



Ζ Κριτικη


Παραρτημα

ΟΜΑΔΑ ΣΤ

ΠΗΓΕΣ

Μυθολογία

Νέσσο

Ζ ΚΡΙΤΙΚΗ

Κέδρος

[15112010]

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ

Τίτλος




Τάξη






Χώρος






Γ Εισαγωγη








Αφετηρία



Κείμενα



Ζ Κριτικη


Παραρτημα

ΠΗΓΕΣ

Μυθολογία

Νέσσο

Ζ ΚΡΙΤΙΚΗ

Κέδρος

[15112010]

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ

Τίτλος




Τάξη






Χώρος






Γ Εισαγωγη








Αφετηρία



Κείμενα



Ζ Κριτικη


Παραρτημα

Ζ ΚΡΙΤΙΚΗ

Κέδρος

[15112010]

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ

Τίτλος




Τάξη






Χώρος






Γ Εισαγωγη








Αφετηρία



Κείμενα



Ζ Κριτικη


Παραρτημα

Ζ ΚΡΙΤΙΚΗ

Κέδρος

[15112010]

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ

Τίτλος




Τάξη






Χώρος






Γ Εισαγωγη








Αφετηρία



Κείμενα



Ζ Κριτικη


Παραρτημα

Ζ ΚΡΙΤΙΚΗ

Κέδρος

[15112010]

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ

Τίτλος




Τάξη






Χώρος






Γ Εισαγωγη








Αφετηρία



Κείμενα



Ζ Κριτικη


Παραρτημα

Ζ ΚΡΙΤΙΚΗ

Κέδρος

[15112010]

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ

Τίτλος




Τάξη






Χώρος






Γ Εισαγωγη








Αφετηρία



Κείμενα



Ζ Κριτικη


Παραρτημα

Ζ ΚΡΙΤΙΚΗ

Κέδρος

[15112010]

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ

Τίτλος




Τάξη






Χώρος






Γ Εισαγωγη








Αφετηρία



Κείμενα



Ζ Κριτικη


Παραρτημα

Ζ ΚΡΙΤΙΚΗ

Κέδρος

[15112010]

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ

Τίτλος




Τάξη






Χώρος






Γ Εισαγωγη








Αφετηρία



Κείμενα



Ζ Κριτικη


Παραρτημα

Κέδρος

[15112010]

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ

Τίτλος




Τάξη






Χώρος






Γ Εισαγωγη








Αφετηρία



Κείμενα



Ζ Κριτικη


Παραρτημα

[15112010]

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ

Τίτλος




Τάξη






Χώρος






Γ Εισαγωγη








Αφετηρία



Κείμενα



Ζ Κριτικη


Παραρτημα

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ

Τίτλος




Τάξη






Χώρος






Γ Εισαγωγη








Αφετηρία



Κείμενα



Ζ Κριτικη


Παραρτημα

Documents

greek-language.grproteas.greek-language.gr/files/document/arxeia/karadi… · Web viewγιατί στην Κενταυρομαχία ο θεός βρίσκεται σε περίοπτη,