Greenline 27 : Towords Green Economy

2 กนยายน - ธนวาคม 2552 September - December 2009

บรรณาธการทปรกษา: อรพนท วงศชมพศ, ธเนศ ดาวาสวรรณ, รชน เอมะรจ

บรรณาธการอำนวยการ: สากล ฐนะกล

บรรณาธการบรหาร: สาวตร ศรสข

กองบรรณาธการ: ศรชย มลคำ, ภาวน ณ สายบร, จงรกษ ฐนะกล, จรยา ชนใจชน, นนทวรรณ เหลาฤทธ, ผกาภรณ ยอดปลอบ, นชนารถ ไกรสวรรณสาร

บรรณาธการภาษาองกฤษ: วสนต เตชะวงศธรรม

ผชวยบรรณาธการ: แมนวาด กญชร ณ อยธยา

เลขานการกองบรรณาธการ: ศรรตน ศวลย

ผจดทำ: หจก.สำนกพมพทางชางเผอก 63/123 ซอยราษฎรพฒนา 5 แยก 23 แขวง/เขตสะพานสง กทม 10240 โทรศพท 02-917-2533, 02-517-2319 โทรสาร 02-517-2319 E-mail: [email protected]

ฉบบท 27 กนยายน – ธนวาคม 2552 No. 27 September - December 2009

ผพมพผโฆษณา กรมสงเสรมคณภาพสงแวดลอม กระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม 49 พระราม 6 ซอย 30 ถนนพระราม 6 กรงเทพฯ 10400 โทรศพท 02-298-5628 โทรสาร 02-298-5629 www.deqp.go.th, www.environnet.in.th

Editorial Advisers: Orapin Wongchumpit,

Thanate Davasuwan,

Ratchanee Emaruchi

Editorial Director: Sakol Thinagul

Executive Editor: Savitree Srisuk

Editorial Staff: Sornchai Moonkham,

Pavinee Na Saiburi,

Chongrak Thinagul,

Jariya Chuenjaichon,

Nantawan Lourith,

Pagaporn Yodplob,

Nuchanard Kraisuwansan

English Edition Editor: Wasant Techawongtham

Assistant Editor: Maenwad Kunjara Na Ayuttaya

Editorial Secretary: Sirirat Siwilai

Producer: Milky Way Press Limited

Partnership

63/123 Soi Rat Pattana 5, Sub-soi 23, Saphan Sung, Bangkok 10240

Tel: 02-917-2533, 02-517-2319

Fax: 02-517-2319

e-mail: [email protected]

PUBLISHER

Department of Environmental Quality Promotion Ministry of Natural Resources and Environment

49 Rama VI Soi 30, Rama VI Rd., Bangkok 10400

Tel. 02-298-5628 Fax. 02-298-5629

www.deqp.go.th, www.environnet.in.th

Text copyright by the Department of Environmental Quality Promotion, Ministry of Natural Resources and Environment.

Photographs copyright by photographers or right owners.

Aricles may be reproduced or disseminated for non-commercial purposes with cited credit to the Department of Environmental Quality Promotion.

Reproduction of photographs must be by permission of right owners only.

Opinions expressed in the articles in this journal are the authors’ to promote the exchange of diverse points of view.

ลขสทธบทความ สงวนสทธโดยกรมสงเสรมคณภาพสงแวดลอมกระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม

ลขสทธภาพถาย สงวนสทธโดยผถายภาพหรอเจาของภาพ

การพมพหรอเผยแพรบทความซ�าโดยไมใชเพอการพาณชย สามารถท�าไดโดยอางองถงกรมสงเสรมคณภาพสงแวดลอม

การพมพเพอเผยแพรภาพถายซ�า ตองไดรบอนญาตจากเจาของลขสทธกอนเทานน

บทความทตพมพในวารสารน เปนความคดเหนของผเขยน เพอเผยแพรการแลกเปลยนความคดเหนทหลากหลาย

GL27-VA.indd 2 3/2/10 4:49 PM

The boy still tended to his business unfailingly everyday even as the world was all shook up with the news from the economic superpower USA about the so-called “Hamburger Disease”, a financial bubble burst, over a year ago. Nearly all countries have dumped huge amounts of money into their own economies to stimulate consumption, hoping to fend off the shock wave.

Many intellectuals and economists believe that the capitalist system that has plundered natural resources to a great degree since the Industrial Revolution is facing its own demise. Many have already proposed alternative economic models, such as the green economy, sufficiency economy, Buddhist economy, and the Gross National Happiness Index, with a similar goal of attaining a more sustainable economy with minimum impact on nature.

If man could seamlessly weave his way of life with the way of nature, the hope that people in this world would lead a happier life may just well come true.

คลายกนคอการพฒนาเศรษฐกจทยงยนกวา โดยมผลกระทบตอธรรมชาตนอยทสด

ซงหากมนษยสามารถเชอมความสมพนธระหวางวถชวตของตนเองกบวถทางตามธรรมชาตไดอยางสมดล ความหวงวาผคนในโลกจะมความสขเพมขนกอาจจะเปนจรงขนมาได

กอนหมอกเชาจะจางหาย เดกชายกแบกกระดงทมหอหมกอยราว 30 หอมาวางขายในตลาดมอญแลว

หอหมกใบเทาฝามอเหลานเปนยายทลกขนมาเกบผกพนบาน เขาครวท�าตงแตพระอาทตยยงไมขน ขางในใบตองทหอหมและกลดดวยไมไผเลกๆ อยางปราณตมผกมปลารสชาตเอรดอรอยราคาซอหาเพยงหอละ 5 บาท หากวนนขายไดทงหมดจะไดเงน 150 บาท เทานน

เงนจ�านวนนไมอาจน�ามาเปรยบเทยบกบรายไดของคนคาขายในตลาดใหญหรอผประกอบการทองเทยวในจงหวดกาญจนบรอนเลองชอ แตเดกชายกบคณยายดมความสงบสขและพงพอใจในชวต แมพวกเขาจะถกยายถนฐานเดมจากการสรางเขอนศรนครนทร แตพวกเขายงยนยนจะใชชวตทใกลชดและเปนหนงเดยวกบธรรมชาตในถนใหม โดยไมอนาทรรอนใจไปกบความรวนเรของระบบเศรษฐกจกระแสหลก พวกเขาพอมพอกนและใชชวตอยางเปนสขไปตามอตภาพ

ปเศษทผานมา เดกชายยงคงขายหอหมกดวยรอยยมเชนทกวน ในขณะทโลกตองตกตะลงกบขาว “โรคแฮมเบอรเกอร” จากวกฤตทางการเงนในอเมรกาทฉดเศรษฐกจทวโลกใหดงวบจนรฐบาลประเทศตางๆ ตองทมเงนงบประมาณ เพอใหเกดการใชจายและบรโภค ดวยหวงวาในชวงระยะหนงจะพยงระบบเศรษฐกจของตนเอาไวได

นกคดปญญาชนและนกเศรษฐศาสตรหลายคนเชอวาระบบทนนยมทเผาผลาญทรพยากรธรรมชาตอยางมากมายตงแตยคปฏวตอตสาหกรรมก�าลงถงคราวเสอมสลาย หลายคนและกลมคณะไดเสนอแนวคดอนๆ เชน เศรษฐกจสเขยว เศรษฐกจพอเพยง เศรษฐกจแนวพทธ หรอผลตภณฑมวลรวมแหงประชาชาต โดยมจดมงหมาย

Even before the morning mist had dissi-pated, the boy was already sitting beside a threshing basket containing some 30 packs of haw mok (steamed fish with curry paste) in the Mon market.

His grandma rose before sunrise to prepare the ingredients, cook and wrap them neatly with banana leaves. The tasty steamed fish sold for five baht (14 US cents) a pack. The boy would make about 150 baht if they sold out.

His earning could not compare to that made by the merchants in the big market or business operators in the tourist town of Kanchanaburi where he stays. But the boy and his grandma seem happy and content with their lives even though they had been uprooted when the Sri-nagarindra Dam was built. Living close to and being one with nature, they are unworried by the wildly fluctuating economy. They are happy enough with their sufficient way of life.

บรรณาธการEDITORIAL

ชวตเรยบงายและมสขของเดกชายขายหอหมกในหมบานมอญ อ.สงขละบร จ.กาญจนบรA boy, leading a simple and contented life, sells steamed fish curry paste custard at a Mon village in Sangkhla Buri district of Kanchanaburi province

GL27-VA.indd 3 3/2/10 4:49 PM


สารบญ

เสนทางสเศรษฐกจเขยวTowards Green Economy

CONTENTS

12

ลอดรวรมทาง: ซอ-ขาย อยางเปนธรรม

6ON AN UNBEATEN PATH:Fair Trade at Organic Weekend Markets

ปรชญา-แนวคดทางเศรษฐกจ ในวกฤตสงแวดลอม

12 22The Economic Paradigm in the Midst of Environmental Crisis

เสนทางสเขยว: เมอชมชนไมตองใชเงนตราGREEN LINE: Currency of Hope

38

6

12

22

เสนทางสายใหม: “เงน” ไมใชค�าตอบทตลาดรอยป สามชกON A NEW PATH: Money is Not the Answer… The Samchuk Market’s Story 32

GL27-VA.indd 4 3/2/10 4:49 PM

5กนยายน - ธนวาคม 2552 September - December 2009

ลอมกรอบ: เงนทองเปนของมายา ขาวปลาเปนของจรง

ขามฟา: ฮปป – เสนทางคนสธรรมชาต และอนาคต

สแยกไฟเขยว: ดชนโลกมสข: เศรษฐศาสตรกโลก #1

มหงสา: จากวชพชน�า...สวถแหงการเพมมลคา

เรองจากผอาน: มาบตาพดผโชคราย

59

63

68

GREEN INTERSECTION: Happy Planet Index: Save-the-World Economics 101

75

78

ACROSS THE SKY: The Hippies: Journey Back to Nature and Forward

LITTLE MAHINGSA...YOUNG RESEARCHERS Add Values to Floating Weeds

กจกรรมกรม: เศรษฐกจเขยว เศรษฐกจเราDEPARTMENT ACTIVITIESGreen Economy, Our Economy

FROM THE READERS: Poor Map Ta Phut

VIEWFINDERS Ngoen Thong Pen Khong Maya; Khao Pla Pen Khong Jing

71

เสนทางเดยวกน: อาศรมวงศสนท หนงใจ ในความสขON A SAME PATH: One Happy Heart at the Wongsanit Ashram 43สมภาษณพเศษ SPECIAL INTERVIEWS:

• Spirituality in Economics According to S. Sivaraksa

• จตวญญาณในเศรษฐกจ ในทศนะของ ส.ศวรกษ

43

47• เศรษฐกจสเขยว: เปดโลกกวางแหงทศนะศ.ดร.นธ เอยวศรวงศ• Green Economy: Expanding the HorizonNithi Eawsriwong 54

47

54

78

GL27-VA.indd 5 3/2/10 4:49 PM


เกาโมงเชาแลว ผคนยงคงแวะเวยนเขามาตลาดนดเจเจ หรอ “กาดนดเจเจ” ในจงหวดเชยงใหมเพอซอหาอาหารทตองการอยางไมขาดสาย

ลกคาหนาใหมรายหนงเพงเขามาเปนขาประจ�าในตลาดแหงนมาได 2-3 เดอนจากค�าแนะน�าของเพอนแมบาน และกตดใจในเสนหของตลาดนดแหงน

“ชอบความหลากหลายทมพชผกและผลไม บางอยางหายากในตลาดทวไป แตมาทนไดหมด อยางผกพนเมองบางอยางเราไม

ลอดรวรมทาง on an unbeaten path

เคยรจก ไมเคยเหน มาเจอทนแมคากใหขอมลวาคออะไร เอาไปปรงอาหารแบบไหนถอวาไดความรไปดวย อกอยางมนใจวาปลอดภยจาก สารเคม รสชาตด สดใหมแนนอน เพราะแมคา พอคา คอคนปลก คนท�าใหเรา” เธอกลาว

“นอกจากนไมตองกลวเรองการโกงราคา เพราะจะมปายบอกราคากลางอยตรงกลางตลาด ไวใหลกคาไดส�ารวจตรวจสอบ การบรหารจดการจะมการประชมประจ�าเดอน สวนใหญพดถงราคาสนคา และสงทตองพฒนาเพมคณภาพมากขนไปอก ทงๆ ทสวนใหญทกรานจะมปายองคกรมาตรฐานเกษตรอนทรยภาคเหนอ (มอน.) รบรองอยแลว”

เรอง/ภาพ บานตะไท

ซอ-ขาย อยางเปนธรรม

GL27-VA.indd 6 3/2/10 4:49 PM

7กนยายน - ธนวาคม 2552 September - December 2009 on an unbeaten path

Fair Tradeat OrganicWeekendMarketsStory/Photo by Bantatai

It is 9 a.m. and shoppers are still streaming into the JJ Weekend Market in Chiang Mai.

“I love the vast varieties of fruits and veg-etables here. Some are unavailable at conven-tional markets. Many local vegetables are new to me and the vendors give me some cooking

tips,” said a woman shopper who only recently was urged by a friend to shop at the market.

She said she has since come to trust shopping here.“I am confident that the products sold here are

chemical-free and fresh, and taste good because the ven-dors are the growers themselves.

“Moreover, a sign in the middle of the market list-ing average prices gives me a peace of mind that I would not be over-charged. The market administrators meet monthly to discuss product prices and quality upgrade. Most stalls already carry a certificate of the Northern Organic Agricultural Standard Institution.”

The JJ Weekend Market or “Gad Nad JJ” as locally known and the MCC market or ‘’Gad Nad Kaset’’ in this northern city are examples of how ‘’marketing’’’ can solve economic problems at the household level. Through a new social system that ensures fairness for producers, sellers, buyers and nature, the markets have strengthened communities that had in the past been beset by chemical-based monoculture, unfair trade, back-breaking debts, consumers’ preference for blemishless products, and middlemen taking advantage of farmers and consumers.

Since 1993, various organic farmers groups, con-sumers groups, schools, non-governmental organiza-tions, academics and government officials in Chiang Mai have joined hands to develop a ‘’Fair Trade Sys-tem.’’ The aim is to forge cordial ties between farmers and consumers; raise community’s self-reliance and food security; and create a new society where people help one another. Seasonal products from natural production pro-

(หนาซาย) ลกคาก�าลงเลอกซอกลวยหอมและมะละกอในกาดนดเจเจ ตลาดนดทขายแตผลผลตเกษตรอนทรย

(Left page) Shoppers buy bananas and papayas at a stall at the JJ weekend market which offers only organic produce.

ซอ-ขาย อยางเปนธรรม

ปายรณรงคทตดอยทวไปในตลาดนด เพอใหผซอลดใชถงพลาสตกและลดขยะดวยการใชตะกราจากภมปญญาทองถน

Campaign posters against plastic bags are spotted throughout the weekend market in favor of locally-made baskets.

GL27-VA.indd 7 3/2/10 4:49 PM


กาดนดเจเจและตลาดเอมซซ (MCC) หรอ “กาดนดเกษตร” เปนตลาดนดเกษตรอนทรยของเชยงใหม ทเปนความพยายามใหมในการใช “การตลาด” เพอแกไขปญหาเศรษฐกจในระดบครวเรอนใหกบชมชนเกษตรทประสบผลกระทบมาอยางยาวนาจากระบบเกษตรเคมเชงเดยว การตลาดไมเปนธรรม หนสนชวททวมทน รสนยมของผบรโภคทเคยชนกบการซอผกปลาแครปกายภายนอก การเอาเปรยบกนระหวางคนซอ-คนขายโดยมพอคาคนกลางเปนผชกใยเบองหลง นอกจากน รปแบบตลาดในลกษณะนยงน�าไปสความเขมแขงของชมชน สามารถสรางระบบสงคมใหมทมความเปนธรรมระหวาง ผผลต ผขาย ผซอ และธรรมชาต

ตงแตป 2536 เปนตนมา กลมเกษตรกรเกษตรอนทรย กลม ผบรโภค โรงเรยน องคกรพฒนาเอกชน นกวชาการและขาราชการในจงหวดเชยงใหมบางสวน ไดรวมกนพฒนา “ระบบตลาดการคาทเปนธรรม (Fair Trade)” ขน โดยหวงจะสรางความสมพนธทดระหวางเกษตรกรและผบรโภค สรางความสามารถในการพงตนเองและทรพยากรในชมชน สรางสงคมใหมทไมเอาเปรยบแตหนมาชวยเหลอเกอกลกนและกน เนนการจ�าหนายเพอใหเกดการบรโภคภายในชมชนและชมชนใกลเคยง สรางความมนคงดานอาหารของ

ชมชน จ�าหนายสนคาตามฤดกาลจากเกษตรกรใชกระบวนการผลตทางธรรมชาต ใชหบหอจากวสดทางธรรมชาต

ตลาดทเกดขนน จะมกลมเกษตรกรทเปนสมาชกเปนผก�าหนดราคาสนคา และบรหารจดการโดยกลมเกษตรกรและผบรโภค มการสงเสรมและจดกจกรรมใหผบรโภคการไปเยยมเยอนไรนา ใหไดเหน ไดเรยนร ไดทราบกระบวนการผลต เกดความเชอใจซงกนและกน และเขาใจปญหาของเกษตรกรอยางตอเนอง การคาขายไมเนนก�าไรสงสด สรางความเปนธรรมใหทกฝายทงตวเกษตรกร ผบรโภค สงคม ทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม

ระบบตลาดดงกลาวนในปจจบนนมหลายรปแบบ เชน ตลาดชมชน ตลาดนดเกษตรอนทรย ศนยรวบรวมและกระจายผลผลตเกษตรอนทรย โดยเฉพาะตลาดนดเกษตรอนทรยนนไดรบความนยมจากเกษตรกรและผบรโภคมาก ในจงหวดเชยงใหมเองมมากกวา 15 แหง ทงในโรงเรยน มหาวทยาลย โรงพยาบาล หรอในหมบานจดสรร

ตลาดนดเจเจมทกวนพธและวนเสาร เปนตลาดซมไมไผใตชายคาใบตองตง ตงแตเชาตรพอคาแมขายสวมใสเสอหมอหอม นงขายสนคาประเภทพชผกพนบานและผลไมจากไร-สวนและรมรวของแตละบาน รวมถงขนมและอาหารพนบานทแปรรปจากผลผลต

แผงขายสนคาในตลาดนดในจะมการแจงขอมลแหลงทมาของผลผลต กลมเกษตรกร รวมถงปายคณประโยชนตางๆ ของพชผกแตละชนดStalls at the weekend market display posters giving details of product origin, farmers’ group and benefits of fruits and vegetables.

GL27-VA.indd 8 3/2/10 4:49 PM


cess and in natural packages have been sold within the participating communities themselves and to neighbor-ing communities.

Prices are fixed by members of the farmers groups and the markets are jointly managed by farmers and con-sumers. Promotional activities include providing oppor-tunity for consumers to visit member farms to learn first-hand production processes so that they learn to trust and understand problems farmers have to go through. Under the fair trade system, maximization of profit is not the bottom line; rather, fairness for all — farmers, consum-ers, society, natural resources and the environment — is.

The system comes in many forms, including organic weekend markets, community markets and organic commodity distribution centers. Organic weekend mar-kets are so popular that there are almost 20 of them in schools, universities, hospitals and housing estates across Chiang Mai.

The JJ weekend market opens only on Wednesdays and Saturdays. Farmers in indigo shirts called Maw Hom offer their produce on bamboo stalls under banana-leave roof. Products range from homegrown fruits and vegeta-bles to local foods and sweets. Examples are rice sheaf with banana filling, steamed fish with curry paste, pea moth, wrapped and steamed chicken and jackfruit salad. Vendors arrive around 3 to 4 am on pick-up trucks. Some travel in group on a hired six-wheeler from remote or hilly areas. Each farmer has more than one product to offer as they grow fruits or vegetables along with cash crops, such as rice, corn, tapioca, potato and soybean. An organic warehouse is the center for gathering mem-bers’ organic produce for sale and processing in retail and wholesale.

Mae Kiangkham, a vendor from Ban Don Jian in


Mae Tang district of Chiang Mai, said families in many villages have grown organic vegetables with support from various sectors, including Maejo University and the Sus-tainable Agriculture Institute, giving rise to this organic commodity weekend market and an organic commodity warehouse in 2006.

The warehouse, as the market lessee and administra-tor, charges vendors between 20 and 40 baht per stall for rent. The proceeds go back to market improvement and repair. Each day, members from Samoeng, Mae On, San Kamphaeng, Doi Saket and Phrao districts of Chiang Mai and Mae Tha district of Lamphun send their pro-duce to the warehouse.

“The market relocated from J. Imboon after the con-tract expired. It is not far from the previous location so loyal customers can follow and new customers come by word of mouth,” Mae Kiangkham said.

“The market is bustling around 5-6 am. Custom-

ers include teachers, foreign residents or tourists and Japanese students. I am here on Saturdays and will be at Nakornping hospital on Wednesdays. Members from Samoeng district will use my stall on Wednesdays. When there is no produce for sale, I sell fertilizers. I have grown vegetables before adopting organic farming; the organic training taught me how to put extra care and attention in farming and made me feel more secure in my career.”

MEANWHILE, THE MCC MARKET AT CHIANG MAI UNIVERSITY is located in the Multiple Cropping Centre compound with beds of organic vegetables on display nearby. The market is open on Wednesdays and Fridays from 6 am to 1 pm.

The market is divided into two sections. The first section offers organic products, including vegetables, fruits, seeds, sprouts and local vegetables. The other sells local foods and sweets. Ready-to-eat foods are cooked with organic ingredients sold there. Most customers are teachers, doctors, nurses, students and foreign residents.

The market is divided into two sections. The first section

offers organic products, including vegetables, fruits, seeds, sprouts and local vegetables. The other sells local foods and sweets. Ready-to-eat foods are cooked with organic ingredients sold there....

...ตลาดแบงบรเวณเปน 2 สวนใหญๆ สวนแรกเปนผลผลตเกษตรอนทรย ประกอบดวยผก ผลไม เมลดพนธ ตนกลา พชผกพนบาน อกสวนคอผลผลตทแปรรปเปนอาหารพนเมองทงคาวและหวาน...

ขาวแดงแกงหมอเหลานแปรรปมาจากผลผลตเกษตรอนทรยของกลมเกษตรกรทเปนสมาชกของตลาดนดเชนกนReady meals are prepared with organic produce by farmers groups who are market members.

GL27-VA.indd 9 3/2/10 4:49 PM


ถวลนเตา มโปรตน มะระเปนยาดบรอน เปนตน เอาไวเปนแนวทางใหกบผบรโภคไดเลอกตามความตองการ

เฉลม อรณโรจน ชาวบาน ต.สนผเสอ อ.เมอง จ.เชยงใหม ประธานกลมตลาดนดเกษตรปลอดสารพษแมปง เลาวา การรเรมตลาดแหงนเกดจากศนยวจยเพมผลผลตทางการเกษตร คณะเกษตรศาสตร มหาวทยาลยเชยงใหม เขาไปสงเสรมใหชาวบานในหลายพนทท�าการเพาะปลกแบบเกษตรอนทรย แตตลาดในแตละพนทยงไมสามารถรองรบผลผลตไดทงหมด

ในขณะทกระแสการบรโภคแบบปลอดภยเรมไดรบความสนใจ แนวคดเรองการเปดตลาดนดเกษตรอนทรยจงเกดขน ตอนแรกเหมอนเปนการลองผดลองถก แตหลงจากมการอบรม การปลก และท�าปยแบบเกษตรอนทรยอยางแพรหลาย ทางศนยวจยเพมผลผลตและสมาชกจากหลายอ�าเภอในเชยงใหมไดประชมหารอและไดรเรมท�าตลาด เพอกระจายผลผลตของกลม สรางความเชอมนในแนวทางเกษตรอนทรยใหกบสมาชกขนเมอวนท 21 กมภาพนธ 2547

มาถงปจจบน ตลาดเตบโตขยายตวในระดบทนาพงพอใจ จาก 7 กลมแรกเรมปจจบนม 11 กลม ขายผก-ผลไมสด และอาหารส�าเรจรป คนท�าอาหารกคอสมาชกทขยายตวออกโดยน�าผลผลตทไดจากเพอนสมาชกไปแปรรป ทกๆ วนเสารจะมการประชมสมาชกในตลาด เพอแกไขปญหาการฝาฝนขอตกลง การตรวจสอบเรองการใชเคมและการตงราคาผลผลตทสงเกนขอก�าหนด รวมถงการพฒนาผลผลตตามความตองการของตลาด สมาชกแตละคนจะปลกพชผกทหลากหลายตามฤดกาล บางกปลกไวเพอบรโภคในครวเรอน บางกปลกไวขายอยแลว เพอใหมผลผลตออกสตลาดตามความตองการของผบรโภค เรยกไดวามาแลวไมผดหวง

ส�าหรบรานคาเกษตรของเฉลม ปกตจะมผกตามฤดกาลขาย ชวงไหนตองรอผลผลตทางรานกมผลตภณฑอน เชน น�ามนมะพราว ขาวกลองประเภทตางๆ ทสมาชกกลมผลตขน มทงขาวกลองงอก ขาวกลองหอมมะล กระบวนการทกอยาง ตงแตปลก เกยว สขาว มาจากหยาดเหงอแรงงานของเกษตรกรทเปนสมาชกทงสน

ถาถามคนในตลาดเหลานวา กระแสการผลตแบบเกษตรอนทรยและบรโภคผลผลตเกษตรอนทรยเปนเพยงการสรางทางเลอกใหกบเกษตรกรและผบรโภค พวกเขาจะใหค�าตอบทกาวไกลไปกวานน เพราะวนนเปนทประจกษวาเกษตรกรปลดหนปลดสน มขาวปลาอาหารทสมบรณและปลอดภย ตลาดทก�าลงเตบโตยงบงบอกถงความเขมแขงของชมชน การรจกใชองคความรและทรพยากรอยาง เหมาะสมกบการผลต และการเลอกบรโภคสงทดตอสขภาวะ

การคนหาทางเลอกรวมกนของเกษตรกรรวมถงหนวยงานตางๆ ทเกยวของ ภายใตกรอบคดเรองการผลตทสอดคลองกบระบบนเวศ วฒนธรรม การพงตนเองของเกษตรกรรายยอย ชมชน และผบรโภคไดรบความปลอดภย เปนทางเลอกทนาสนใจในการเผชญกบภาวะวกฤตทงดานเศรษฐกจ สงแวดลอม และการพฒนา

สดทายตลาดเกษตรอนทรยทเกดตามชมชนตางๆ เหลาน หากสามารถเกดขนและกระจายตวอยทวประเทศ คงสรางความคกคกใหการเกษตรไทย และสรางความเขมแขงใหชมชนสามารถพงตนเองและทรพยากรในทองถน โดยไมตองอาศยเครองมอจากหนวยงานราชการหรอตางชาตมาควบคมมาตรฐานเลยกได

ไมวาจะเปนขาวตมมดหอกลวย แอป (หอหมก) ถวเนา หอนง แอปบอน ต�าขนน บรรจใสเขงใสลงขนมาตงแตต 3 ต 4 บางกใสรถกระบะ บางกรวบรวมเงนเหมารถโดยสาร เนองจากบางพนทระยะทางคอนขางไกลหรอมาจากดอยสง

ผลผลตของเกษตรกรมไดมเพยงพชผกอยางเดยว ยงปลกพชไรอยาง ขาว ขาวโพด มนส�าปะหลง มนฝรง ถวเหลอง ควบคกนไป โดยจะมคลงเกษตรอนทรยเปนศนยกลางรองรบผลผลตของชาวบานทเปนสมาชก เพอจ�าหนายผลผลตเกษตรอนทรยและผลผลตแปรรปทงในราคาปลกและสง

แมเกยงค�า แมคาจากบานดอนเจยง อ.แมแตง จ.เชยงใหม เลาถงทมาทไปของตลาดนดเจเจวา นบแตมการเขาไปสนบสนนใหปลกพชเกษตรอนทรยจากหลายภาคสวน เชน จากมหาวทยาลยแมโจ สถาบนเกษตรกรรมยงยน จนการเพาะปลกขยายไปในหลายครอบครว หลายอ�าเภอ จงเกดตลาดนดเกษตรอนทรย และมการกอตงคลงเกษตรอนทรยขนในป พ.ศ. 2549 เพอรองรบผลผลตของชาวบาน

ดานการเช าพนทตลาด คลงเกษตรอนทรย จะท�าหนาทเป นผ เช าและบรหารงานของตลาด สมาชกจะเปนผจายคาเชาซมละ 20-40 บาท เพอน�าไปใชในการบรหารปรบปรงซอมแซม ซมรานคา สมาชกเกษตรกรจะมทง อ.สะเมง อ.แมออน อ.สนก�าแพง อ.ดอยสะเกด อ.พราว จ.เชยงใหม และ อ.แมทา จ.ล�าพน ทกๆ วนสมาชกเกษตรกรจากทกพนทจะสงผลผลตเขาสคลงแหงน

“แตกอนตลาดเดมอยทเจอมบญ แตหมดสญญาเชา จงไดยายมาทน ซงไมไกลจากทเดมมากนก ลกคาทมากจะมทงลกคาประจ�าทเคยซอตงแตอยทเจอมบญและตดตามมาทน เปนลกคาหนาใหมกเยอะทรจากการบอกตอๆ กนไป

“ตลาดจะคกคกประมาณ ต 5 ถง 6 โมงเชา ลกคาทนมหลายประเภท บางกเปนคร อาจารย เปนชาวตางชาตทมาอยหรอมาเทยว รวมถงนกศกษาญปนกม แมจะมาขายทกวนเสาร วนพธจะยายไปขายท โรงพยาบาลนครพงค ทตรงนจะมสมาชกจากสะเมงมาขายแทน สบเปลยนหมนเวยนกนอยางน ชวงทผลผลตยงไมออกตลาด กจะท�าปยขายดวย การปลกผกขายมนเปนอาชพเดมของเราอยแลว แตเมอมการเขามาอบรมใหความร ท�าใหเราเกดความเขาใจเรองเกษตรอนทรยมากขน ระมดระวง ใสใจในผลผลตและมนใจในอาชพของเรามากขน” แมเกยงค�า พด

ทางดานของตลาดเอมซซ หรอกาดนดเกษตรมหาวทยาลยเชยงใหม ตงอยในบรเวณศนยวจยเพมผลผลตทางการเกษตร มหาวทยาลยเชยงใหม ดานขางของตลาดมบรรยากาศของแปลงผกอนทรยใหชนชมแทนสวนไมประดษฐ ตลาดนดจะมทกวนพธและเสาร เวลาท�าการประมาณ 6.00 - 13.00 น.

ตลาดแบงบรเวณเปน 2 สวนใหญๆ สวนแรกเปนผลผลตเกษตรอนทรย ประกอบดวยผก ผลไม เมลดพนธ ตนกลา พชผกพนบาน อกสวนคอผลผลตทแปรรปเปนอาหารพนเมองทงคาวและหวาน ลกคาสวนใหญจะเปนคร อาจารย หมอ พยาบาล นกศกษารวมถงชาวตางชาต มปายบอกชอกลมและจ�านวนสมาชกกลมอยดานหลงของแตละราน รวมถงปายแนะน�าคณประโยชนของผก ผลไม แตละชนด อาท มะเขอเทศ มกรดอะมโนลดอาการมะเรงล�าไส

GL27-VA.indd 10 3/2/10 4:49 PM


brown rice, including germinated brown rice and jas-mine brown rice. Rice was grown, harvested and milled by group members themselves.

For market members, organic products are more than an alternative for farmers and consumers, but an end to their vicious debt cycle and the means to bring abundant and safe foods on the table. The market’s suc-cess story points to community strength, appropriate application of knowledge and resources for production, and an option for healthy consumption.

The success stems from a decision jointly made by farmers and related agencies to try different ways of doing things that are harmonious with the ecosystem and consonant with local culture and the principle of self-reliance for small farmers, communities and consumers. It turns out to be an apt alternative in coping with cur-rent economic, environmental and development crises.

Should organic markets mushroom throughout the country, farmers will be active and communities can rely on themselves and local resources, and offer quality products, without the need for standard control by public or foreign agencies.

A sign is put up behind each stall, displaying the name of the group it belongs to and the number of group mem-bers. Another sign lists health benefits of different kinds of vegetables, such as tomato containing anti-colon can-cer amino acid, green garden peas providing a valuable source of protein and bitter gourd helping to prevent canker sore.

Chalerm Arunroaj, a Chiang Mai native and presi-dent of the Mae Ping chemical-free agricultural week-end market group, said the MCC market sprung from the Multiple Cropping Centre’s promotion of organic farming and an increasing demand for safe products. Following extensive trainings on organic farming and fertilizer making, the center and members from many districts met and decided to open a market to distrib-ute their products and boost their confidence in organic farming on February 21, 2004.

The market operations have expanded satisfactorily from seven to 11 member groups. Market members meet every Saturday to address any violations and inspect chemical use and inflated prices as well as discuss how to meet changing demand. Each member grows various seasonal vegetables, either for household consumption or sale.

Chaloem’s own stall offers seasonal products. When these are not available, he sells products made by other members, such as coconut oil and a wide selection of


แผงขายผก-ผลไมพนบาน แมจะไมหลากหลายเทาแผงคาในตลาดทวไป แตสนคาเหลานเกษตรกรปลกเอง เกบเกยวเอง ขายเอง จงมนใจไดในความปลอดภยStalls at organic weekend markets may not have as wide a variety of fruits and vegetables as at other fresh markets. But product safety is assured.

GL27-VA.indd 11 3/2/10 4:49 PM


วกฤตธรรมชาตทกระทบตอการด�าเนนชวตของมนษยอยางซ�าๆ ซอนๆ ไดเปดโลกทรรศนใหมผานการยกระดบความ ตนตวทางสงแวดลอม เมอประชาคมโลกเรมมองปรากฏการณและรบรปญหาทมความสมพนธของปจจยตางๆ เชอมโยงกนเปนลกโซ และไดเรมแสวงหาทางเลอกใหมๆ ในการจดระบบทางเศรษฐกจ การพฒนา และสงคมทมหลกจรยธรรมทาง สงแวดลอม

โดยเฉพาะในสถานการณลาสดทสรางความหวาดหวนใหประชากรโลกอยางกวางขวาง เมอพษเศรษฐกจในอเมรกาลกลามขามทวปมายงยโรปและเอเชย แตในทางหนงปรากฏการณนกยงถกมองเปนโอกาสใหธรรมชาตและระบบนเวศไดฟนตวจากความเสอมโทรม

เสนทางสเศรษฐกจเขยวแมนวาด กญชร ณ อยธยา

ขนมาบาง และยงเปนโอกาสทจะน�าแนวคดใหมเรอง“เศรษฐกจสเขยว” หรอ Green Economy เชอมโยงไวในการแกวกฤตเศรษฐกจทเกดขนดวย

“เศรษฐกจสเขยว” หมายถง?“เราไปเขาใจวาเศรษฐกจเปนเรองของการร�ารวยทรพยสน

เงนทอง แตภาษาองกฤษค�าวาเศรษฐกจคอ Economy มาจากค�าวา eco ซงเปนภาษากรกแปลวา บาน...” สลกษณ ศวรกษ นกปราชญและนกวจารณสงคม อธบาย

เปนค�าอธบายเดยวกนกบ ธเนศ กตตพรพาณชย เดกหนมในตลาดสามชก ทกลาววา “เราพฒนาตลาดสามชกดวยจตส�านกวาทนเปน ‘บาน’ ของเรา นคอเศรษฐกจสเขยวในความเหนของผม”

GL27-VA.indd 12 3/2/10 4:49 PM


Maenwad Kunjara Na Ayuttaya

REPEATED NATURAL DISASTERS HAVE RAISED AWARENESS of ailing environmental health and its domino effects, starting a quest for alternative economic,

development and social orders which incorporate a code of environmental ethics.

In the latest wakeup call, the Hamburger Crisis in the U.S. has reached across the globe to grip Europe and Asia. The global economic downturn, however, provides a respite for the ailing nature and ecosystem. At the same time, an opportunity has opened itself up to introduce a new concept of “Green Economy” as a long-term eco-nomic prescription.

WHAT IS “GREEN ECONOMY”?

“We tend to think economy means wealth. But the word ‘economy’ comes from the Greek word ‘eco’ which means ‘home’,” explains Sulak Sivaraksa, a scholar and prominent social critic.

The explanation is echoed by Thanit Kittipornpa-nit of Sam Chuk Market who said: “We have developed Sam Chuk Market with the realization that it is our home. This is my vision of a green economy.”

The two men’s view of green economy as rooted in the “home” has given it a deep meaning that is more than clean technology and environment-friendly produc-tion and consumption. It reflects community resistance to capitalism and consumerism through an economic system driven by the needs of home dwellers to go back to their root and strike a new balance between society, way of life, culture, environment and ecosystem.

RISE OF COMMUNITY

Sam Chuk Market won an Award of Merit from UNESCO (United Nations Educational, Scientific and

Towards Green Economy

ชวตประจ�าวนของคนงานและชมชนทอยอาศยอยในบรเวณนคมอตสาหกรรมมาบตาพดทฝากทองไวกบตลาดนดยามเยนทตงอยตดกบโรงงานอตสาหกรรมหนกWorkers and locals in a Map Ta Phut community mingle at an evening market adjacent to heavy industrial plants.

GL27-VA.indd 13 3/2/10 4:49 PM


ตามความคดเหนของคนไทยสองคนทใชค�าวา “บาน” มาอธบายเศรษฐกจสเขยว ไมเพยงใหความหมายตอแนวคดเรองเศรษฐกจ สเขยวทลกซงเกนกวาเรองของเทคโนโลยสะอาด หรอการผลต-การบรโภคทเปนมตรกบสงแวดลอมเทานน เพราะค�าวาบานของคนไทย ยงสะทอนถงรปแบบของกระบวนการพฒนาในชมชนตางๆ ทพยายามตานกระแสทนนยมและบรโภคนยม ดวยการขบเคลอนภายใตระบบเศรษฐกจทเปนความตองการของคนในบาน จนสามารถคนสรากเหงา หรอสามารถแสวงหาแนวทางใหมทมสมดลระหวางสงคม วถชวต วฒนธรรม สงแวดลอม และระบบนเวศ ไดอกครง

ก�าเนดในชมชนตลาดสามชกไดรบรางวลในโครงการอนรกษมรดกทางวฒนธรรม

ในภมภาคเอเชยและแปซฟ กจากสหประชาชาตหรอยเนสโก (UNESCO) ในป 2552 ความส�าเรจนเปนเพยงผลพลอยไดจากความพยายามนบ 10 ปของชมชนในตลาดทตองการจะฟนฟตลาดทเงยบเหงาใหกลบมาคาขายคกคก ผคนมความสมพนธตอกนอยางมความสขเชนในอดต

หมบานแมก�าปอง จ.เชยงใหม ไดรบการยอมรบอยางกวางขวางวาเปนหมบานตนแบบโครงการพฒนาไฟฟาพลงน�าขนาดเลก แสงไฟสวางขน ณ หมบานแหงนเรมคดเรมสรางโดยชมชนทรกนดาร หลงเขา ไฟฟาเขาไมถง จนพฒนาตอเนองมาดวยการบรหารจดการของชมชนอยางเตมรปแบบ

หมบานครวงศ จ.นครศรธรรมราช ชมชนทเคยเสยหายยบเยนจากดนถลม แตทกคนกรวมกนพฒนาชมชนขนมาใหมจนกลายเปนชมชนตนแบบในการจดการธรกจทองเทยวเชงนเวศ หรอ โฮมสเตยตนแบบของหมบานบไทร จ.นครราชสมา ทสะทอนภาพการจดการการทองเทยวโดยชมชนไดเปนอยางด

นอกจากนยงมหมบานพงพาตนเอง หมบานพอเพยง หมบานเขมแขง หมบานอยดมสข หมบานพทกษปา หรอ หมบานตนแบบ

หรอหมบานตวอยางหลายรปแบบทมเอกลกษณโดดเดนในหลายๆ ดาน เชน การทองเทยวเชงอนรกษ การอนรกษพลงงาน วฒนธรรม ภมปญญาทองถน ปรากฏกระจายอยทวประเทศ

แมแตคนในเมองกพยายามแสวงหาทางเลอกใหมๆ ในการด�าเนนชวต โดยสรางชมชนแหงการเรยนร สรางสรรคกจกรรมรวมกนตามหลกปรชญา ศาสนา ธรรมชาต มาเปนแนวทางตางๆ เชน อาศรมวงศสนท สนตอโศก

ในมตปญหาชมชนแออดในกรงเทพและหวเมองใหญ ทผานมามแนวคดในการแกปญหาดวยโครงการบานมนคง ในความรบผดชอบของสถาบนพฒนาองคกรชมชน (องคการมหาชน) หรอ พอช. กเปนชองทางหนงทเปนทางเลอกในการพฒนาทอยอาศยและพฒนาคณภาพชวตของคนจนเมองใหมนคงมากขน แมโครงการนจะตดอปสรรคใหญคอ เจาของทดนมกจะเปนนายทนและหนวยงานของรฐ ซงสวนใหญมกไมอนญาตใหมการปรบปรงสรางบานใหมทมนคงถาวร ซงแนวทางนการเคหะแหงชาตเปนหนวยงานบกเบกแตสดทายกไมสามารถ แกปญหาชมชนแออดได

ในขณะทแรงขบเคลอนทสนสะเทอนภายนอกเพยงบางเบา

แตความสนสะเทอนภายในกลบปะทลกโชนเปนพลงใหชาวชมชนแออดหนมาปรบตวเองในการพฒนาทอยอาศยใหมสงแวดลอมทด มคณภาพชวตทดขน ท�าใหเปนทประจกษตอสงคมวา คณคาคนจน คอ แรงงานหลกของเมอง การพฒนาเมองทแทจรงตองท�าใหเปนเมองทนาอยส�าหรบทกชนชน และการยายชมชนแออดออกนอกเมองกไมใชการแกปญหา พลงในการปรบเปลยนตนเองและชมชนทเขมแขงน มตวอยางทนายกยอง เชน ชมชนเพชรคลองจน กรงเทพฯ ชมชนบางปะรอก จ.ปทมธาน ชมชนคลองแมขา จ. เชยงใหม ชมชนเกาเสง จ.สงขลา ชมชนหนองผ�า จ.อบลราชธาน

กลาวถงเศรษฐกจสเขยวทใหความส�าคญตอระบบการเกษตรทยงยน ซงจะเปนหนทางคนสความสมดลและเปนธรรมระหวางสงแวดลอมและสขภาพ ภาพเหลานเหนไดชดเจนจากเกษตรกรมากมายทลกขนมาตานกระแสเชยวกรากของเกษตรสารเคม เกษตรเชงเดยวทเรมระบาดมาตงแตยคปฏวตเขยว

การพลกระบบเกษตรกรรมของประเทศดวยการหวนคนวถเดมนมตวอยางทสมฤทธผลอยมากมาย อาท วนเกษตร ผใหญวบลย เขมเฉลม จ.ฉะเชงเทรา ขาวหอมมะลอนทรย จ.สรนทร ทมชอเสยง

...ผมวาคนเลกคนนอยกเรมเขาใจเขาจะเรมพงตวเอง และพง

ธรรมชาต เขาจะผลตของเขาเองและของทเขาผลตนนมความเปนเลศ มเอกลกษณพเศษ – สลกษณ ศวรกษ

...I’d say the common folks have started to recognize that if they rely on themselves and nature, they can achieve excellence and uniqueness in anything they produce. – Sulak Sivaraksa

เหมองถานหนลกไนต อ.แมเมาะ จ.ล�าปาง เปนการท�าเหมองแรทมขนาดใหญทสดในประเทศ และท�าลายทรพยากรธรรมชาตอยางรายแรง แตถานหนกเปนเชอเพลงทส�าคญในการผลตไฟฟาเพอการพฒนาอตสาหกรรมของประเทศThe open lignite mine in Lampang’s Mae Moh district, the largest of its kind in the country, has destroyed much of the surrounding natural area. In return, the lignite coal has been an important fuel for power production in support of the country’s industrial development.

GL27-VA.indd 14 3/2/10 4:49 PM


เสนทางสเศรษฐกจเขยว Towards Green Economy

Cultural Organization) for cultural heritage conserva-tion, the fruit of a decade of the community’s hard work to inject life into the once-abandoned market.

Mae Kampong village situated on a mountain slope out of reach of the electrical grid in Chiang Mai for many years managed to get by with micro hydropower plants.

Khiriwong village of Nakhon Si Thammarat has emerged from a landslide tragedy and repositioned itself in a map of homestay destinations. Bu Sai village of Nakhon Ratchasima shared a similar success story, thanks to the active community.

Self-reliant villages, sufficiency villages, strong vil-lages, good governance villages, eco forest villages or villages of other names, such as conservation tourism, power conservation, culture, and local wisdom, have scattered nationwide.

Even city folks are in pursuit of alternative living. Learning communities have been formed based on phi-losophy, religions and nature as guiding principles, for example, the Wongsanit Ashram and the Santi Asoke Buddhist movement.

In dealing with the problem of slums and squatters in Bangkok and other major cities, the National Hous-ing Authority (NHA) has implemented the Baan Mank-hong Housing Project aiming at improving the quality of house and life for the urban poor. However, it ran into strong resistance from landlords, most of whom are gov-ernment agencies, who were fearful of seeing their land occupied by slum communities on a permanent basis.

While the NHA’s efforts have not met with much success, they have sparked a drive by the slum residents themselves to improve their housing and the environ-ment around where they live as a way to improve their quality of life. It was to demonstrate the worth of the urban poor as the main labor force and to make a point that urban development must aim at improving the life of all classes of people and that slum relocation is not the solution. Petch Khlong Chan community in Bangkok, Bang Parok community in Pathum Thani, Khlong Mae Kha community in Chiang Mai, Kao Seng community in Songkhla and Nong Pham community in Udon Thani have won praise for their self development.

Green economy prescribes sustainable agriculture as a way to restore natural balance and health. Many farmers have now stood up against the flood of chemical agriculture and monoculture which have been in wide-spread practice since the Green Revolution.

The revival of traditional farming has witnessed many success stories — agroforestry by Viboon Khem-chalerm in Chachoensao, the world-renowned organic jasmine rice in Surin, and about 120,000 rai of organic farming on land that was formerly chemically farmed (Green Net, 2007). Sustainable agriculture has been given different names, such as mixed farming, Suan Somrom, Suan Duson, forestry plantation, integrated agriculture, new-theory agriculture and natural agricul-

ตลาดนดชนเผาท อ.ปางมะผา จ.แมฮองสอน ก�าลงมการณรงคใหลดการใชถงพลาสตกหรอใชถงพลาสตกทยอยสลายไดในธรรมชาต

Vendors from various hill tribes man their stalls at the morning market in Pang Ma Pha district of Mae Hong Son where municipality officials urge residents to use fewer plastic bags in a campaign to reduce global warming

รานคายามค�าคนบนถนนสเทพหลงมหาวทยาลยเชยงใหม ขายอาหาร เครองนงหมและเครองประดบนานาชนด ในรปแมคารานเครองประดบส�าหรบหญงสาวก�าลงจดรานรอStreet stalls along Suthep road behind Chiang Mai University sell food, clothes and various decorative items. The photo shows a vendor organizing her ware which, though non-essential, draws a constant stream of buyers.

GL27-VA.indd 15 3/2/10 4:49 PM


น�าขาว จ.ตราด หรอการรวมกลมสจจะออมทรพยแบบพฒนาครบวงจรชวต น�าโดย ครชบ ยอดแกว จ.สงขลา ระบบนท�าใหเงนของชาวบานหมนเวยนอยในชมชนและสรางประโยชนใหกบชมชนเอง โดยไมตองพงพาสถาบนทหวงผลก�าไรอนๆ

สวน “เบยกดชม” สอกลางแลกเปลยนในชมชนของ 5 หมบาน ใน อ.กดชม และ อ.สนทรายมล จ.ยโสธร เปนผลพวงความพยายามใชภมปญญาทองถน เพอสรางสญลกษณทจะน�ามาใชซอขายแลกเปลยนสนคากนภายในชมชน ใหเงนหมนเวยนภายในชมชน รปแบบการพงตนเองนเปนปรากฏการณทถกกลาวขวญมายาวนาน โดยเฉพาะในยคทเศรษฐกจและคาเงนถกก�าหนดดวยระบบเศรษฐกจทเรรวนของโลก

ตวอยางเดนชดในกจกรรมของประชาสงคมทกภาคสวนในประเทศเหลาน กลาวไดวา เกดขนในรวบานรอบชมชน เปนระบบเศรษฐกจเพอสรางความสขใหสมาชกในบาน เปนวถแหงการเตบโตทางปญญาของคนในชมชน และการเตบโตของวฒนธรรมแหงความรและเทคโนโลยทเกดจากการเรยนร “ภมปญญา” จากโลกธรรมชาต เปาหมายกเพอสรางสงคมโลกททกชวตสามารถเตบโต เกอกลกน อยรวมกนอยางไดอยางมความสข ไมใชปรบเปลยนรปแบบหรอคดสรรสรางผลผลตขนมาเพยงเพอตอบสนองความกนดอยดของคนในชมชนเทานน

หวใจส�าคญของระบบเศรษฐกจทสรางความสขใหสมาชกในบาน จงนบไดวาเปนการขบเคลอนตามแนวคดใหมเรองเศรษฐกจสเขยวมาเนนนานแลว กอนทแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาตสองฉบบหลงจะก�าหนดวสยทศนการพฒนาสสงคมอยเยนเปนสขโดยใชแนวปฏบตตามปรชญาเศรษฐกจพอเพยง และกอนยคทนกคดนกวชาการของไทยพยายามผสานเชอมโยงเศรษฐกจสเขยวไปกบหลกปรชญาเศรษฐกจพอเพยง ดชนชวดความอยดมสข รวมทงการแสวงหาเครองชวดสงคมคณภาพ

“ผมวาคนเลกคนนอยกเรมเขาใจเขาจะเรมพงตวเอง และพงธรรมชาต เขาจะผลตของเขาเองและของทเขาผลตนนมความเปนเลศ มเอกลกษณพเศษไมวาจะเปนขาว ไมวาจะเปนผก ผลไม จะไมฉด ผงเคม จะไมใสของปลอม ยากลบไปใชภมปญญาดงเดมแลว ไมใชถอยหลงเขาคลอง แตมนษยเราตองมราก เราจะเดนขางหนาตองมราก

“แตระบบเศรษฐกจกระแสหลกเกดจากการถอนรากถอนโคนเมอคราวปฏวตอตสาหกรรมใหญในองกฤษ มนถอนรากถอนโคนหมด เราตองกลบมาหารากกลบมาหาโคน แลวเราจะเตบโตงอกงามอยางถกตอง” อาจารยสลกษณ ศวรกษ พด

เลองลอในระดบโลก หรอเกษตรอนทรยทสามารถมองไดจากตวเลขประมาณ 120,000 ไรในประเทศทเปลยนจากเกษตรเคมมาเปนเกษตรอนทรย (กรนเนต-ขอมลในป 2550) อกทงรปแบบของเกษตรยงยนในประเทศไทยยงปรากฏอยใตชอเรยกอกหลายประเภท แตละประเภทกเปนรปแบบการเกษตรทนอกจากจะหนกลบสยคภมปญญา อาท ไรนาสวนผสม สวนสมรม สวนดซน สวนปา เกษตรผสมผสาน เกษตรทฤษฏใหม เกษตรธรรมชาต ยงมการคดคนเรยนรจากธรรมชาตเกดขนใหมอยเสมอ ดงกรณของ ขาวลมตอ จ.ปทมธาน

ในสวนยางพารา จ.นครศรธรรมราช คนในชมชนไมเรยงทก�าลงเปนหนเปนสน ประสบกบปญหาราคายางพาราตกต�าและผนผวน พวกเขารวมกลมกนตอสใหราคายางพาราสงขน โดยการจดกจกรรมกลมในชมชน เชน โรงงานแปรรปยางพารา เพอปรบปรงคณภาพยางพาราใหเปนทตองการของตลาด ลดตนทนการผลต ตอมาไดตงศนยศกษาและพฒนาชมชนไมเรยงขน โดยมแผนการด�าเนนงาน 8 ดาน คอ แผนพฒนาเกษตรยงยน แผนการจดการผลผลตของชมชน แผนพฒนาเศรษฐกจวสาหกจชมชน แผนพฒนาดานสขภาพ แผนพฒนาทนและหนสน แผนพฒนาการทองเทยว แผนพฒนาจตใจ แผนพฒนาการเรยนรของชมชน วนนชมชนไมเรยงเปนหนงในชมชนตนแบบเรองแผนชวตชมชน อกทงยงพสจนใหเหนวา เศรษฐกจในชมชน การพงตนเอง หรอความเขมแขง คนในชมชนมพลงเพยงพอทจะสรางสรรคระบบขนเพอบรหารจดการดวยตนเองได

ยงมตวอยางความกาวหนาในการใชประโยชนทดนในพนทเอออ�านวย ซงเปนกศโลบายในการท�างานอนรกษของชมชน แตในขณะเดยวกนกกอใหเกดคณคาทางเศรษฐกจขน เชน ธนาคารตนไม ท จ.ชมพร หรอกรณของการปลกสวนปาสก ท จ.สกลนคร ซงนบเปนครงแรกในประเทศไทยทมการซอขายคารบอนเครดตแบบสมครใจในภาคปาไม

หากกลาวถงระบบการเงนทมนคงกมตวอยางรปแบบของสถาบนการเงนชมชนทนาสนใจอกเชนกน อาท ธนาคารชมชน ต�าบลหวง

(บน, บนขวา) ขนมอตสาหกรรมและวงจรหนสน คอรปแบบหนงของลทธบรโภคนยมทไดลกลามเขาไปยงหมบานชนเผา เชน เผาลซ ใน อ.ปางมะผา จ.แมฮองสอน(Above, above right) Mass-produced snack and a sign promoting loans are but some of the elements of consumerism that has spread as far-away as remote hilltribe villages such as this Lisu village in Pang Ma Pha district of Mae Hong Son.

GL27-VA.indd 16 3/2/10 4:49 PM


ture, all based on local wisdom. New innovations, mean-while, continue to be discovered such as lodge ratoon rice in Pathum Thani.

In Nakhon Si Thammarat, rubber planters in Mai Riang community were debt-ridden due to fluctuating and plunging rubber prices. The planters joined hands to upgrade product and cut cost by setting up their own processing plant. Community development and study center was later formed to put into action eight operation plans — development of sustainable agriculture, com-munity product management, community enterprise development, community health development, capital and debt management, tourism development, psycho-logical development, and community learning develop-ment. Since then, the community has been a model for community life planning and a testament of community ability to instill self-reliance.

Land utilization is a great ploy to fuel conserva-tion drive in a community and raise economic value of land as evidenced in the success of the Trees Bank in Chumphon and a teak forest plantation in Sakhon Nakhon. The latter gave rise to a carbon credit trade on a voluntary basis in the forestry sector for the first time in Thailand.

Financial security is also within a community’s reach. Examples are a community bank in Tambon Huang Nam Khao in Trat and a contractual (Sajja) sav-ings group for life-cycle development under the leader-ship of Chob Yodkaew in Songkhla. Community finan-cial institutions such as these keep savings within the community and revenue generated from them is used for the community’s benefits with no need to rely on for-profit institutions.

“Bia Kut Chum” is the attempt of five villages in Kut Chum and San Sai Mun districts of Yasothon to create a medium of exchange for use within the local-ity. It was designed to help promote self-reliance in place of the system where the national and local economy and currency value were tied with the fluctuating global economy.

All these activities in communities around the coun-try point to an economic system that is aimed at creat-ing happiness for families and communities. It demon-strates the growth of wisdom of people at the grassroots and the growth of a culture of knowledge and technol-ogy derived from knowledge within nature. The goal is to create a world in which all lives grow on a mutually dependent basis with happiness, not just to change the pattern of production or create products to satisfy the well-being of people in the community.

Such an economic system is in essence a green econ-omy that has been practiced long before the drafting of the last two national economic and social development plans, which envisioned a happy society based on His Majesty the King’s theory of sufficiency economy. Com-munities have developed their own system even before the intellectuals have linked green economy to suffi-


ciency economy, the National Happiness Index and the quest for social quality indictors.

“I’d say the common folks have started to recog-nize that if they rely on themselves and nature, they can achieve excellence and uniqueness in anything they pro-duce, be it rice, vegetable or fruit. They need not use chemicals or artificial stuff. All they need is traditional wisdoms. This is not a step backward. But people need to have roots. If we are going forward, we need roots.

(บน) ชาวหลวงพระบางก�าลงตกบาตรในประเพณตกบาตรขาวเหนยวของชาวลาว ในขณะทนกทองเทยวชาวตางชาตตางพากนชมและถายรปอยางสนใจ(Above) Luang Prabang residents offer alms to monks in a Laos’ traditional alms offering ceremony while foreign tourists observe and take pictures with much interest.

(ลาง) ชาวบานก�าลงนงลอมวงกนปงขาวจ ซงเปนอาหารพนบานของภาคอสาน วฒนธรรมเรองอาหาร(Below) A group of villagers gather to roast sticky rice, a traditional snack of the northeastern region. The traditional culinary culture is put on public exhibition in an attempt to conserve it.

GL27-VA.indd 17 3/2/10 4:49 PM


ธรกจตองปรบตวแรงเหวยงจากโลกาภวตนไมเพยงโยกคลอนทนนยมในจตส�านก

ของชมชนรากหญาเทานน องคกรธรกจทเคยมภาพของการแสวงหาประโยชนใหกบตวเอง มงสก�าไรสงสดโดยละเลยเรองอนๆ กถกผลกดนใหเขาสยคทตองค�านงถงสงแวดลอมมากขน ไมกอมลพษตอสภาพแวดลอม ท�าใหคณภาพชวตของผบรโภคดขน ซงการค�านงถงผลกระทบของธรกจตอสภาพแวดลอมนนจะสงผลกระทบตอการ ตดสนใจเลอกซอสนคาและบรการของผบรโภคดวยเชนกน

เครองมออนหนงทธรกจใชในการรบมอกบโลกทเปลยนไปวนนเปนแนวคดจากฝงตะวนตก เรยกวา CSR (Corporate Social Responsibility) ซงก�าลงกอรางวถใหมใหการท�าธรกจมความโปรงใส เปนธรรม ดแลสวสดการใหพนกงานมคณภาพชวตทด ผลตสนคาคณภาพเพอผบรโภค ใสใจตอกระบวนการผลตทไมสงผลกระทบตอสงแวดลอม ไปจนถงการดแลพฒนาสงคมในวงกวางโดยมเปาหมายเพอสรางความยงยนใหกบองคกรธรกจไปพรอมๆ กบสงคมและสงแวดลอม

แตในสายตาของนกเศรษฐศาสตรและประชาสงคมในขบวนการสเขยว ไดแตมองเครองมอนดวยความเสยดาย เพราะ CSR สวนใหญเพยงถกใชเปนกลยทธในการประชาสมพนธเพอสรางภาพลกษณใหกบธรกจเทานน อยางไรกตาม สญญาณดานอนๆ ยงคงท�าใหเชอไดวา ภาคธรกจทเคยโตพายเศรษฐกจมาแลวหลายระลอกไดเรมเปลยนทศทางปรบตวเขาสเศรษฐกจสเขยวมากขน

บนชายหาดทงววเลน จ.ชมพร เวงวางปราศจากสงปลกสราง มเพยงปาชายหาดและหญาทะเลขนอยเรยงรายเทานน นคอขอตกลงรวมกนในการอนรกษระบบนเวศชายหาดของชมพรคาบานา รสอรต และผประกอบการทองเทยวในละแวกขางเคยง โดยเฉพาะการบรหารกจการของชมพรคาบานานนไดท�าใหรสอรตแหงนกลายเปนแหลงเรยนรธรกจพอเพยง วถเกษตรอนทรย การจดการขยะ และตนแบบอาคารอนรกษพลงงานและสงแวดลอม เรยกไดวาเปนชมชนแบบอยางทธรกจ สถานประกอบการ พนกงาน นกทองเทยว ชมชนรอบขาง สงคม และธรรมชาตอยรวมกนดวยความสงบสข

หรอตวอยางทโรงแรมบานทองทราย บนเกาะสมย จ.สราษฎรธาน กไดรบการยอมรบวาเปนโรงแรมอนรกษสงแวดลอมตนแบบทโดดเดนไมแพกน นคอรปแบบของธรกจทเกดขนจากจตส�านกสงแวดลอม ซงก�าลงปรบเปลยนโฉมหนาของธรกจการทองเทยวทเปนรายไดส�าคญของประเทศ

การหาความสมดลและเปนธรรมในธรกจทเกดจากแรงกดดนในฐานะทเปนผกอผลกระทบโดยตรงใหชมชนและสงแวดลอมกมแนวโนมทดขนอยางเหนไดชด ดงเชน ปญหาฟารมสกรจ�านวนมากทสงกลนเหมน เปนทเพาะพนธแมลงวน และปลอยน�าเสย เพอใหสามารถอยรวมกบชมชนรอบขางฟารมสกรทงขนาดใหญ-กลาง-เลก ดวยการสนบสนนจากหนวยงานตางๆ ฟารมหลายแหงน�าน�าเสยไปผลตกาซชวภาพ และในบางแหงยงเออเฟอแจกจายใหชมชนทไดรบผลกระทบจากฟารมใชกาซฟร เพอสรางสมพนธอนดระหวางฟารมกบชมชนใหความสขคนมาอกครง

รปแบบการจดการของเสยโดยน�ามาเปลยนเปนพลงงานยงเหนไดจากการน�าขยะ วสดเหลอทงในภาคการเกษตรมาเปนวตถดบ เชน การผลตความรอนจากน�าเสย ผลตไฟฟาจากกากออย มนส�าปะหลง ขยะทถกฝงกลบ น�าเสยอตสาหกรรมน�ามนปาลม น�าเสยจากการผลตแปงมนส�าปะหลง ผประกอบการหลายรายน�าโครงการเขากลไกพฒนาทสะอาด (Clean Development Mechanism: CDM) จนสามารถขายคารบอนเครดตใหกบประเทศทมพนธกรณในการลดการปลอยกาซเรอนกระจก ซงนอกจากจะเกดรายไดจากการขายคารบอนเครดต ยงเปนการรกษาสงแวดลอม ลดโลกรอน ลดผลกระทบทเกดจากการท�าธรกจ และเปนการใชทรพยากรใหเกดคณคาสงสดอกดวย

ความตนตวทางสงแวดลอมยงสงผลเชงบวกในหลายวงการ เพราะนอกจากชมชนจะมสขภาพอนามยดขน วงการธรกจเองกไดประโยชนตามมา โดยเฉพาะกบการทธรกจสาขาหนงตองลงทนใชจายเพอสรางระบบการจดการทางสงแวดลอม ธรกจอนๆ กสามารถผลตนวตกรรมทางสงแวดลอม เชน การผลตเทคโนโลยบ�าบดมลภาวะ เทคโนโลยสะอาด เทคโนโลยก�าจดมลพษ อตสาหกรรมรไซเคล ใหเตบโตขนได

ดงเชนการมองไกลของผประกอบธรกจโรงงานคดแยกขยะเพอรไซเคล ทปจจบนมเครอขายกระจายอยทวประเทศ และยงเปนธรกจทมแนวโนมจะเตบโตขนไดอกมาก

โลกทศนใหมในภาคอตสาหกรรม และบทบาทของรฐลาสดของการขบเคลอนเรองระบบเศรษฐกจสเขยวทเหนได

หญงสาวชนเผาใน จ.แมฮองสอน ก�าลงรดน�าในไรมนฝรงดวยระบบสปรงเกอร การเกษตรบนดอยสงก�าลงถกพฒนาเพอใหสามารถปลกพชนอกฤดกาลและเพมผลผลตไดมากขน ในขณะทแหลงน�าทมเรมไมเพยงพอตอการอปโภคบรโภค

A hilltribe woman tends to her potato farm while the sprinkler waters the plants. Highland farming has undergone great change, enabling off-season planting and increasing yields while water is becoming inadequate for consumption.

GL27-VA.indd 18 3/2/10 4:49 PM


generated from sugarcane bagasse and tapioca, garbage from landfills, wastewater in palm oil industry and tapi-oca starch industry. Several operators have been able to sell carbon credits resulting from the conversion under the Clean Development Mechanism (CDM) to developed countries which have committed to reducing greenhouse gases. Such a scheme, besides earning extra revenue for the operators, also contributes to reducing global warm-ing, lessening environmental impact and using resources more efficiently.

Environmental awareness among businesses, which leads to investment in environmental management, also contributes directly to the creation and growth of associ-ated green industries such as those in clean technology, pollution management and recycling. An example of a far-sighted business is a well-known recycling company that now has a nationwide network.

INDUSTRY AND THE ROLE OF THE STATE

The latest push of green economy in Thailand is the fight to designate all areas near and in Map Ta Phut municipality in Rayong province a pollution control zone after the pollution has taken a severe toll on the health of the local population and the environment for decades. The Supreme Administrative Court, meanwhile, ordered 76 heavy industrial projects which pose serious environ-mental threat, such as petrochemical, in Map Ta Phut Industrial Estate suspended for failure to fulfill environ-mental regulatory requirements under the law.

The landmark rulings have raised the bar on the country’s industrial development for social justice. How-ever, the government which plays a crucial role in push-ing for sustainable economic development is obligated to assist the industrial and business sectors in their invest-ment in clean technology and production, chemical sub-

“The mainstream economic system arose out of the wreckage of society even since the Industrial Revolution in Britain. It has uprooted everything. So we need to go back to our roots so that we can grow in a proper way,” said Mr. Sulak.

CORPORATES MUST CHANGE

Not only has the wrecking ball of globalization shat-tered the perception of capitalism among the grassroots, business organizations which are used to maximizing profits over and above all else have also been forced to look at the environmental aspect and the consumers’ quality of life. Such considerations on the part of busi-nesses will undoubtedly influence the consumers’ deci-sion to buy.

A tool that businesses use to cope with today’s chang-ing world is Corporate Social Responsibility (CSR). A business model originated in the western world, CSR is designed to help businesses to operate more transparently and fairly, take good care of employees, produce quality products, install production process that is not harmful to the environment as well as contribute to sound develop-ment of society, with an aim to sustain the business as well as society and the environment.

But, to many, such a lofty tool has often been mis-used for public relations purposes. In spite of that, there are signs that a wave of economic crises has steered enterprises towards a green economy.

NO CONCRETE STRUCTURES DISTURB THE PICTURESQUE Thung Wua Laen beach in Chumphon. This is a result of a “no development’ deal for the beaches shared by Chumphon Cabana Resort and nearby tourism operators. The resort has established itself as a model of sufficiency business undertaking, organic farming, waste management and low impact constructions. This is a model of community where busi-ness establishments, employees, tourists, surrounding communities, the society at large and nature can co-exist peacefully.

Another example is Ban Thong Sai Hotel in the resort island of Samui in Surat Thani which is noted for its outstanding environmental concern. Environment conservation has turned a new page in tourism business which is the country’s main income generating industry.

Businesses, as polluters, may be driven externally to treat communities and the environment more fairly as in the case of pig farms which release foul odors, discharge wastewater into public waterways and become breeding grounds for flies. With help from state agencies, many farms use wastewater to produce biogas and some go as far as offering the gas for their neighbors to use for free to restore formerly good relationship strained by the pollution.

The waste-to-energy conversion scheme has also been used by others in the agro-business sector using agricultural waste as raw material. Electricity can be


หญงชนเผาชาวลาวก�าลงเดนผานรานคาแหงหนงในตลาดใหญในแขวงหวยซายของลาว สนคาทวางขายสวนใหญคอสนคาทไมไดมความจ�าเปนในชวตประจ�าวนอกแลว

A hilltribe woman walks by a shop in a large market in Laos’s Huay Xai province, where most shops display merchandise not essential for daily life.

GL27-VA.indd 19 3/2/10 4:49 PM


อยางชดเจนในประเทศไทย คอ การประกาศเขตควบคมมลพษทมาบตาพด จ.ระยอง และค�าสงของศาลปกครองสงสดทสงระงบ 65 โครงการอตสาหกรรมหนก ทมผลกระทบรนแรงตอคณภาพสงแวดลอม ทรพยากรธรรมชาต สขภาพและชวตของชมชน เชน ปโตรเคม เนองจากไมปฏบตตามขอบงคบดานสงแวดลอมในรฐธรรมนญ

ค�าสงของศาลปกครองสงสดในครงนกลาวกนวาเปนการสรางบรรทดฐานใหมในการพฒนาอตสาหกรรมของประเทศใหมความเปนธรรมทางสงคมสงขน ดงนน การปรบเปลยนและกาวยางของเศรษฐกจทยงยน รฐบาลทเปนสวนส�าคญในการขบเคลอนตองเรงวางแผนและหาเงนสนบสนนใหภาคอตสาหกรรมและภาคเอกชนมการลงทนในการผลตทสะอาดและเกดผลกระทบนอยทสด มเทคโนโลยสะอาดและมประสทธภาพ การจดการสารเคมและกากของเสย รวมทงเทคโนโลยทใชลดมลพษ

ในภาคพลงงานตองเนนพลงงานทางเลอก พลงงานหมนเวยน พลงงานงานทดแทน เชน พลงงานลม พลงงานแสงอาทตย พลงงานใตดน พลงงานงานชวมวล สรางสงคมคารบอนต�า โดยการสรางระบบขนสงมวลชนทเพยงพอ และเมองสเขยว คอ อาคาร การกอสราง และระบบการขนสง ทเปนมตรกบระบบนเวศ สนบสนนจงใจใหผคนในสงคมปรบเปลยนพฤตกรรมไปสการใชทรพยากรธรรมชาตและการรกษาสงแวดลอมอยางยงยน โดยการใชเครองมอเชนมาตรการภาษ สเขยว และออกกฎหมายทเอออ�านวย

มตวอยางดๆ ของความกาวหนาในภาครฐ เมอแนวคดของนโยบายการจดซอจดจางสเขยวกระโดดเขาสความจรงขน หลงจากคณะรฐมนตรมมตเหนชอบใหหนวยงานรฐด�าเนนการจดซอจดจางสนคาและบรการสเขยวเทานน โดยเรมตงแตปงบประมาณ 2554 เปนตนไป นอกจากนน ยงมการออกสญลกษณขนมาอกหลายประเภทเพอเปนมาตรฐานในการรองรบผประกอบการ ผลตภณฑ และบรการทเปนมตรกบสงแวดลอม เชน สญลกษณผลตภณฑทท�ามาจากวสดรไซเคล ฉลากคารบอน ฉลากเขยว มาตรฐานใบไมเขยว หรอลาสด สญลกษณ G (Green Production) คอการผลตทเปนมตรกบสงแวดลอม เพอรองรบนโยบายการจดซอจดจางสเขยว และสรางทางเลอกในการตดสนใจเพอใหผบรโภคเลอกสนคาและบรการ สเขยวเหลานนมากขน

ส�าหรบโครงการดานพลงงานทเดนหนาอยแลว กมหนวยงานรฐเปนก�าลงหลกในการขบเคลอน เชน การสรางโรงไฟฟาพลงน�าขนาดเลก ฟารมกงหนลม ระบบพลงงานแสงอาทตย โรงงานผลตไฟฟาจากขยะ การพฒนาเทคโนโลยพลงงานสะอาดเชงพาณชยเพอการบรโภคภายในประเทศ เปนตน

อยางไรกตาม ตวอยางทน�าเสนอภาพของธรกจและภาคอตสาหกรรมทพยายามเนนถงกระบวนการผลตและบรโภคทตองเปนมตรกบสงแวดลอมมากขนน แททจรงแลวกคอผลพวงทคนเรายงไมไดเปลยนวธคดเกยวกบความสมพนธของเรากบธรรมชาต และการแกปญหาทเนนถงการจดการดานการผลตเพยงดานเดยว กไมไดน�าไปส “การอยดมสขของคนและโลก” อยางแทจรงได

ความสมพนธของเรากบธรรมชาต: หลกคดพนฐานของเศรษฐกจสเขยว

แนวคดเศรษฐกจสเขยวทเสนอโดยโครงการสงแวดลอมแหงสหประชาชาต (United Nations Environment Programme: UNEP) มเปาหมายใหมนษยตองปรบเปลยนรปแบบการผลตขนมาเพอตอบสนองความกนดอยดของสงคมมนษย อนเปนแนวคดทมกลาววาจะน�าไปสการพฒนาเศรษฐกจอยางยงยน

หากน�าแนวคดนมาตอยอดกบฐานคดแบบภมปญญาตะวนออกทใหความส�าคญกบการพงพาอยางประสานสอดคลองกบวถธรรมชาต และคณธรรมแหง “ความพอเพยง” กจะไดรปแบบเศรษฐกจทไมไดเนนเฉพาะความเตบโตทางเศรษฐกจเพยงอยางเดยว แตยงผสานไวซงการเตบโตทางปญญาและทางวฒนธรรมแหงการใชความรและเทคโนโลย เพอเรยนรภมปญญาจากโลกธรรมชาต เพอสรางสงคมโลกททกชวตสามารถเตบโตอยรวมกนอยาง “อยดมสข” ไดอยางเกอกลดวย

หากเราเชอมนวาหลกการเศรษฐกจสเขยวทผสมผสานกบวถตะวนออกสามารถสรางโลกทสงบสขส�าหรบทกชวตไดจรง เสนทางทเราเลอกจะกาวตอไปคงตองมการพจารณาปรบเปลยนสงตางๆ อยางเชอมโยง เพอสรางการเปลยนแปลงทมพลง และหากคดจะเปลยนระบบการผลตและบรโภคสสงคมดงขางตน เราตองคดถงการเปลยนแปลงวธการศกษาของเยาวชนและพลเมองซงเปนรากฐานของการแสดงออกซงปฏสมพนธของคนเราตอโลกรอบตว เพอสราง “ทศนะของความสมพนธระหวางมนษยและโลกธรรมชาต” ใหม นอกจากนนรปแบบการใชชวตของเรากควรตองเปลยนดวย

วถบางอยางของ “บปผาชน” เชน ระบบคอมมน อาจเปนเรองสอดคลองเหมาะเจาะกบยคสมยยงกวายคใดๆ เพราะนคอกระบวนการ “โลกาภวฒน” จากชมชนทไมไดเกดจากการใชชวตเพอหลกหนสงคมภายนอก แตเปนระบบทสรรสรางการผลตและบรโภคอยางเกอกลขนาดเลกๆ ทสามารถเกดขนไดในทกพนททกแหงบนโลก และสามารถเชอมโยงแบงปนความรกนไดผานทางระบบเทคโนโลยการสอสารออนไลนทเกดขนแลวกบหลายๆ ชมชนทวโลก รวมทงประเทศไทย ซงเปนค�าตอบวาการใชชวตอยางมคณธรรมจรยธรรมก�ากบการผลตและบรโภคของตน ไมใชเปนเรองยอนยคสมยแตอยางใด

สงส�าคญอกเรองในการสรางระบบเศรษฐกจสเขยว กคอการใชความรทางวทยาศาสตรมาพฒนารปแบบการใชชวตโดยเรยนรกลไกของธรรมชาตและสงมชวตบนโลก ซงมววฒนาการตอเนองยาวนานจนอยรอดมาไดนบหลายพนลานป ซงองคความรนนสงสมอยในทกสรรพสงบนโลกใบนเชนกน

มผกลาวไววาในธรรมชาตไมมสงใดเปนของเสยหรอของเหลอใช (waste) และหากฉลาดจรง มนษยตองรจกเรยนรและน�าเทคโนโลยขนสดยอดของธรรมชาตมาปรบใชใหได เมอนนเรากจะเปนสงมชวตทไมแปลกแยกกบโลกธรรมชาต และสามารถด�ารงเผาพนธอยรอดไปไดอยางยาวนานบนโลกใบน

ดงนน หวใจส�าคญของการมงสเศรษฐกจสเขยวทแทจรงจะเกดขนไมได หากมนษยยงไมเปลยนวธคดเรองความสมพนธของเรากบธรรมชาต เพอใหเราสามารถกลบไปอยรวมกบธรรมชาตดวยความออนนอมถอมตนไดอกครง

GL27-VA.indd 20 3/2/10 4:49 PM


stances and waste management as well as anti-pollution technology.

In the energy sector, development of alternative and renewable energy, such as wind, solar, thermal and bio-mass energy, should take precedence. A low-carbon soci-ety should be the goal with an eye toward development of sufficient mass transit system and green city encom-passing ecologically-friendly buildings, construction and transport system. Citizens should be encouraged to change their behaviors to conserve natural resources and the environment through tools such as green taxes and related laws.

The government sector also sees positive develop-ments. The Cabinet recently approved a proposed green procurement plan, requiring all state agencies to spend on green goods and services by the 2011 fiscal year. In the meantime, many green labeling schemes have been introduced to certify green business operators, products and services, including recycling label which indicates the product is made from recycled materials, carbon label, Green Label, Green Leaf Standard and the lat-est G Symbol for green production. G stands for “Green Production” that is tailored for the government’s green procurement plan and as a green guide for consumers.

The State also plays a leading role in promot-ing alternative energy, including construction of micro hydropower plants, wind farms, solar energy systems, waste-fuelled power plants, and commercial development of clean power technology for domestic consumption.

However positive the green development in the busi-ness and industrial sectors may be, it is only a reflection of the fact that most people have yet to change their way of thinking regarding man’s relationship with nature. Moreover, solving environmental problems by focusing on production process alone will not truly lead to man’s and the earth’s well-being.

MAN’S RELATIONSHIP WITH NATURE

The concept of green economy as proposed by the United Nations Environment Programme is meant to steer the production process toward the goal of sustain-able development and human well-being

A synergy of the green economy concept with ori-ental wisdom which emphasizes the need for man’s har-monious co-existence with nature and an ethics of suffi-ciency would lead to an economic system that would not put total emphasis on growth. Instead, weaving through it would be the growth of wisdom and culture of learn-ing from nature to build a world where all lives can grow and co-exist peacefully and with kindness.

For such synergy to be possible, the next step to be taken is to consider changing many things that are con-nected in order to create energetic change. If we think about changing the production system and consumption pattern as a part of change, we have to consider reform-ing the educational system for our children, which is the foundation of our manifest relationship with the world

around us to create a new “vision of the relationship between man and nature”. Inevitably, our life-style will need to change.

Communal liv-ing in the grand experiment by the “flower children” of the 1960s era may be an apt example of a life-style change for the current era. It can be said to be a “globalized movement” at the level of com-munity that is far from dropping out from society but a socially and environmentally friendly system of production and consumption. It is on scale small enough to be replicated anywhere on earth and the small communities may be connected to share experi-ence and knowledge through the information technol-ogy.

Indeed, such micro communities have been formed in many countries around the world, including here in Thailand. And it could be an answer of how to spend a life producing and consuming with morality and ethics which is not a way backward at all.

Another important consideration in creating a green economy is to use scientific knowledge from learn-ing about mechanisms of nature and all living things to improve our way of life. Knowledge from millennia of evolution has surely accumulated in all living beings on this earth.

It has been said that there is no waste in nature. If man is truly intelligent, he should know how to gain and apply Nature’s supreme technology in such a way that man will not be alienated from the natural world and be able to sustain his own species for millennia more on this earth.

Green economy could not be realized so long as people do not change the way they view man’s relation-ship with nature so that we may live with nature with humility again.


ภาพวาดจากจนตนาการของเดกๆ จ.อบลราชธาน สอถงอารมณ มทงตนไม ธรรมชาต รถยนต และไอศครมA collage of paintings by a group of children in the northeastern province of Ubon Ratchathani shows their view of the world involving nature, trees, cars and ice cream.

GL27-VA.indd 21 3/2/10 4:49 PM


ลายปทผานมามนษยชาตไดเผชญมหนตภยหลายครง ไมวาจะเปนมหนตภยทางธรรมชาต วกฤตการณทางเศรษฐกจ การขาดความมนคงทางอาหาร การระบาดรายแรงของโรค

อบตใหมและโรคอบตซ�า ฯลฯ นกคดนกวชาการในฝงตะวนตกไดยอมรบวา มหนตภยทงหลายนเกดจากระบบ

ปรชญา-แนวคดทางเศรษฐกจในวกฤตสงแวดลอมรญจวน ทววฒน

เศรษฐกจ-การเมองกระแสหลก ทโนมเอยงเขาหาผลประโยชนของธรกจและอตสาหกรรม โดยมองขามปญหาระบบนเวศและความเปนธรรมทางสงคม ซงเปนการท�าลายรากฐานในการด�ารงชวตทงของมนษยและสตวโลก วฒนธรรมทเปนอยมานก�าลงอยภายใตโลกทศนและระบบคณคาทผดพลาดอยางรายแรง

คณยายขซาเลงทเตมไปดวยขยะรไซเคลไปบนถนนในเมองทคนทกชนชนตองใชสญจรในชวต

An elderly scavenger rides a tricycle laden with recycling garbage, sharing the road

with others from all walks of life.

GL27-VA.indd 22 3/2/10 4:49 PM


ปรชญา-แนวคดทางเศรษฐกจในวกฤตสงแวดลอม The Economic Paradigm in the Midst of Environmental Crisis

Throughout history, mankind has suf-fered from numerous crises including food shortages, epidemics and wars. It is generally regarded among western scholars that most of these disasters stemmed from unwholesome political-

economic systems that uphold business interests over ecology and social justice. This paradigm gives rise to a false value system and a distorted popular culture as is evident in the present day. Consequently, the livelihood of human beings and all earth species are left at risk.

With the looming global disaster as a backdrop, the Green Movement puts forth a new perspective that systematically integrates various green economic poli-cies to support a new world economic order. Unlike the conventional paradigm, this new perspective specifically addresses social and ecological injustices.

In the west, there is hope that the Green New Deal with its sustainable development concept will bring in a new era – an era that will restore global economy and save the earth from disaster.

A New Deal amidst the Economic DownturnThe term “New Deal” was first coined during Presi-

dent Franklin D. Roosevelt’s administration to cope with the 1929 economic crisis. The “deal” promised increas-ing employment and restructuring of financial institu-

The Economic Paradigm in the Midst of Environmental CrisisRanjuan Thaweewat

tions as a part of Roosevelt’s economic re-stabilization program during 1933-1935. Subsequently, the program became the prototype for economic rehabilitation plans initiated by governments in many countries.

On the other hand, a group of western intellectu-als maintained that the current economic crisis is not merely about the contraction of economic growth as signified by empirical indicators such as the rising unem-ployment, but it is a direct consequence of a misguided social and economic development program that has been followed throughout the 20th Century. Therefore, the most logical solution would be to revise the global eco-nomic mechanism. To achieve the goal of sustainability, the “Green New Deal” was launched. This deal proposes to link sound policies that will solve the pressing prob-lems of the credit crisis, climate change and escalating oil prices. In short, the Green New Deal promotes sus-tainable social and economic development without over-taxing nature and the ecosystem. As a result, the Green New Deal will not only avert natural disasters such as climate change in the next century, but will also prevent man-made financial meltdown, soaring energy costs and food prices.

The Green New Deal makes several new proposals. Among them are that governments take active roles in implementing such initiatives as industrial investment with energy efficiency such as building pollution-free

GL27-VA.indd 23 3/2/10 4:49 PM


ในเรองการพฒนาเศรษฐกจและสงคมใหเปนไปอยางยงยนโดยไมเบยดเบยนธรรมชาตและสงแวดลอม เพอปองกนการลมสลายทก�าลงจะเกดขนในศตวรรษท 21 คอ การลมลงของระบบการเงนของโลกทนนยม (financial meltdown), การถบตวสงขนของราคาพลงงานและอาหาร (soaring energy prices and food) และการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ (Climate Change)

Green New Deal มขอเสนอใหมๆ เชน รฐบาลจะตองเปนผน�าการลงทนในภาคอตสาหกรรมทเนนการใชพลงงานอยางมประสทธภาพ (energy efficiency) อาท การสรางโรงไฟฟาทไมกอใหเกดมลภาวะกบชมชน สนบสนนใหมการใชพลงงานอยางเตมประสทธภาพ ซงจะชวยลดปรากฏการณเรอนกระจก (Green House Effect) สาเหตหนงทท�าใหเกดปญหาโลกรอน (Global Warming) นอกจากนรฐบาลจะตองควบคมดแลกจกรรมทางเศรษฐกจใหมคณธรรมและจรยธรรมโดยไมใหกจกรรมทางเศรษฐกจกอใหเกดมลภาวะจนไปท�าลายสงแวดลอม (green jobs) เรยกวาเปนระบบเศรษฐกจสรางสรรค (Creative Economy) หรอ เศรษฐกจคารบอนต�า (Low Carbon Economy) รวมถงขอเสนอเรองมาตรการเกบภาษยอนหลง (windfall tax) จากบรษทน�ามนหรอธรกจพลงงานทท�าใหสภาพแวดลอมเสอมโทรมลง รายไดจากภาษเหลาน รฐอาจจะน�ามาลงทนเพอพฒนาพลงงานสะอาดเอาไวใชในอนาคต ตลอดจนขอเสนอใหมการใชมาตรการทางภาษเปนแรงจงใจใหภาคอตสาหกรรมหนมาลงทนในธรกจทปลอดมลพษและประหยดพลงงาน (green investment) เปนตน

รอยยมของลกทะเลแหงชมชนขนสมทรจน เขาก�าลงแบกถงลกหอยแครงทงมขนมาจากหาดโคลนทเพงฟนตวจากปญหากดเซาะชายฝง เพอใหกบผเลยงหอยแครงอก

ตอหนงเปนรายไดเลยงชวตA fisherman flashes a smile as he carries baby

blood cockles collected from the mud beach that has just recovered from soil

erosion. He will sell his catch to a cockle

farm.

เมอเสนทางแหงการด�ารงอยเปนหนทางสการท�าลาย ขบวนการสเขยวจงตองคนหาทฤษฎใหมๆ มาสงเคราะหและเชอมรอยนโยบายเศรษฐกจสเขยวดานตางๆ เขาดวยกนอยางเปนระบบ และพฒนาทฤษฎเศรษฐศาสตรของตนเองขนมาใหม เพอเปนรากฐานรองรบนโยบายเศรษฐกจทครอบคลมตงแตผลกระทบตอสงคม จนถงการลมสลายของระบบนเวศ

ทผ านมามแนวคดในโลกตะวนตกทกล าวกนว า Green New Deal (ขอตกลงใหมสเขยว) จะชวยกวกฤตธรรมชาตและเศรษฐกจโลกไดภายใตแนวคดของการพฒนาทยงยน (Sustainable Development)

ขอตกลงใหมในพายเศรษฐกจอเมรกา – ราวทศวรรษ 1930 (ชวงระหวาง พ.ศ. 2473-2483)

ค�าวา New Deal เกดขนมาในชวงทสหรฐอเมรกาก�าลงเผชญวกฤตเศรษฐกจครงส�าคญ รฐบาลประธานาธบดแฟรงคลน ด รสเวลต (Franklin D. Roosevelt) ใชค�าวา New Deal (ขอตกลงใหม) ในแผนการฟนฟเศรษฐกจ และน�ามาใชครงแรกในชวงป ค.ศ.1933-1935 (พ.ศ. 2476-2478) โดยเนนแกปญหาการวางงาน และการปฏรประบบการเงนการธนาคารของสหรฐใหมใหมนคงขน กระทงแผนนกลายมาเปนตนแบบในการวางแผนฟนฟเศรษฐกจใหกบประเทศตางๆ โดยมรฐบาลเปนผน�าในการแกปญหา

แตอกดาน นกคด นกหนงสอพมพ และนกวชาการตะวนตกอกกลมหนงมองวา วกฤตการณทางเศรษฐกจครงนไมไดเปนแคเรองตวเลขการเจรญเตบโตทางเศรษฐกจหดตว หรอตวเลขวางงานทเพมสงขนเพยงอยางเดยว แตเปนผลพวงมาจากการพฒนาเศรษฐกจและสงคมทผดพลาดมาตลอดศตวรรษท 20 พวกเขาเสนอแนวทางในการแกปญหาดวยแผนการกวกฤตฟนฟเศรษฐกจโลกอยางยงยนทเรยกวา Green New Deal (A Green New Deal: Joined-up policies to solve the triple crunch of the credit crisis, climate change and high oil prices) ซงมจดยนรวมกน

GL27-VA.indd 24 3/2/10 4:49 PM



power plants and promoting efficient use of energy to reduce the green house effect which causes global warm-ing. In addition, the governments will closely monitor economic ventures to ensure ethical and moral practices so that they do not cause pollution. More “green jobs” will be created as a result. In short, a “Creative Econ-omy” or “Low Carbon Economy” will be established. The deal also proposes that a “windfall tax” be imposed on oil and energy enterprises that damage the ecosys-tem. Revenues from this tax will be used by the govern-ments to invest in clean energy for future usage. The governments should also promote “green investment” by providing tax incentives for companies that invest in pollution-free and energy saving ventures.

New Global Operation Plan in 21st CenturyOn June 4, 1992, the United Nations organized a

summit meeting among world leaders called the “Earth Summit” in Rio De Janeiro, Brazil. The summit pro-duced a joint operation plan called Agenda 21 that sets out actions for the next century (2001-2100) for global sustainable development.

Since then, various governments have attempted to implement economic development that also pro-motes quality of life and social welfare as well as natural resource and environmental conservation as spelled out in the Agenda 21, encompassing forestry, fisheries, agri-culture, industry, energy, natural resource management and tourism.

Green Economy to Save the World EconomyDuring the 25th meeting of the United Nations

Environment Programme (UNEP) that coincides with the annual ministerial meeting on the global environ-ment in Nairobi, Kenya, on February 16, 2009, a num-ber of issues were discussed. They included the global financial crisis, opportunity and risk mitigation for food security and ecosystem. The outcome of the meeting was to look for new directions to save the world from the worsening crisis.

In that meeting, UNEP called on all nations to invest in the green economy as an alternative mechanism to push forward the global economy. The goal is to achieve sustainability within two years in the belief that the green economy will create more green jobs and savings and protect the disadvantaged with an aim to reduce poverty, carbon emissions and environmental degradation by the year 2015.

However, the green economy as proposed by the western world has raised concerns about increasing global unemployment resulting from the required shift of production base while the global economy is facing a slowdown in industrial production and mega-project implementation involving various industries, for exam-ple, automobile, dam and nuclear energy.

In response to such concerns, it was argued that green economy may instead stimulate global employ-ment if businesses and corporations invest in carbon emission management. Similarly, more new jobs will be created if governments and businesses invest in projects and enterprises that are friendlier to the environment, such as renewable energy, wind and solar energy to replace coal-firing and nuclear power plants, public mass transportation systems including electric train or rapid rail that are powered by renewable energy, garbage recy-cling, sustainable agriculture and integrated water man-agement.

Sustainable development is development that takes into account environmental impacts with necessary measures to prevent its degradation to the minimum. Therefore, sustainable development concerning natural resources and the environment emphasizes the monitoring of natural resources so that the rate of usage is maintained within the scope that the resources can be restored to its natural level.

ครกกระเดองยงคงเปนภมปญญาทชาวบานในปาทงใหญนเรศวรหรอชมชนชนบทใชต�าขาวอยในชวตประจ�าวน แมจะมโรงสในพนทแลวกตามA mortar is still in use at a village in Thung Yai Naresuan Wildlife Sanctuary as well as many rural villages despite the presence of rice mills.

GL27-VA.indd 25 3/2/10 4:49 PM


ศตวรรษท 21แผนปฎบตการใหมของโลกเมองรโอเดอจาเนโร บราซล – 4 มถนายน 2535 องคการ

สหประชาชาต (United Nations) จดการประชมสดยอดผน�าระดบโลก หรอทเรยกกนทวไปวา “Earth Summit” ผลจากการประชมครงนไดมการรวมกนก�าหนดแผนปฎบตการ 21 (Agenda 21) ซงถอเปนแผนปฎบตการของโลกในศตวรรษท 21 (ค.ศ. 2001-2100) ทมหลกการพฒนาทยงยนเปนสาระส�าคญ

ณ เวลานนจวบจนปจจบน รฐบาลทวโลกพยายามอยางมากทจะผลกดนการพฒนาเศรษฐกจใหผสานควบคไปกบการพฒนาสงคม คณภาพชวต รวมทงการอนรกษทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมใหมความสมดลตามหลกการของความยงยนในการใชประโยชนทรพยากรปาไม ประมง เกษตร การพฒนาอตสาหกรรม การใชพลงงาน การบรหารจดการทรพยากรธรรมชาต และการพฒนาการทองเทยวแบบยงยน

การพฒนาทยงยน (Sustainable Development) คอการพฒนาทมการค�านงถงความเสยหายของสงแวดลอม มการปองกนปญหาทเกดแกสงแวดลอม หรอถาจ�าเปนจะตองเกดความเสยหาย กจะตองท�าในขอบเขตทเสยหายนอยทสด การพฒนาทยงยนในมตทางดานทรพยากรและสงแวดลอมนจงเปนรปแบบการใชทรพยากรทมการบ�ารงรกษา และมอตราการใชทอยในขอบเขตการอ�านวยใหหรอศกยภาพททรพยากรนจะคนสสภาพปกตได

เศรษฐกจสเขยวกเศรษฐกจโลกกรงไนโรบ เคนยา - 16 กมภาพนธ 2552 การประชมกรรมการ

ของส�านกโครงการสงเเวดลอมเเหงสหประชาชาต ครงท 25 เเละการประชมประจ�าปของเวทอภปรายระดบรฐมนตรวาดวยสงเเวดลอมโลก มการอภปรายเกยวกบวกฤตการเงนของโลก โอกาสเเละความเสยงจากวกฤตความมนคงทางอาหารและระบบนเวศ เพอเเสวงหาหนทางใหมๆ เพอชวยโลกใหรอดพนจากวกฤตเหลาน

องคการสงแวดลอมแหงสหประชาชาตไดเรยกรองใหประเทศตางๆ หนมาลงทนในอตสาหกรรม เพอสรางระบบ “เศรษฐกจสเขยว” (Green Economy) เปนกลไกในการผลกดนเศรษฐกจของโลกใหพฒนาไปยงทศทางสเขยวเเละยงยนในสองปขางหนา โดยเชอมนวาเศรษฐกจสเขยวจะสามารถสรางงาน การออมเงน และปกปอง ผดอยโอกาสซงตองลดปญหาความยากจนภายใน พ.ศ. 2558 รวมทงลดคารบอนและลดการท�าลายสงแวดลอม

แนวคดจากซกโลกตะวนตกทพยายามผลกดนจะระบบเศรษฐกจสเขยวน น�ามาซงความกงวลถงปญหาการตกงานทวโลกจากการปรบเปลยนฐานการผลตทางดานอตสาหกรรมอกครง ในขณะทเศรษฐกจของโลกก�าลงเผชญกบสภาพลดการผลตสนคา หรอแมแตการชะลอตวของโครงการพฒนาขนาดใหญ อาท อตสาหกรรมรถยนต เขอน โรงงานพลงงานนวเคลยร ซงสงผลกระทบกบแรงงานอยแลว

อยางไรกตามมแนวคดเพอคลคลายความกงวลเหลานว า มาตรการเศรษฐกจเขยวจะกระตนใหเกดการจางงานในตลาดโลกได หากธรกจหรอบรษทตางๆ หนมาลงทนกบการจดการลดปลอย

กาซคารบอนไดออกไซด หรอสามารถปรบเปลยนการลงทนของรฐและภาคเอกชนใหหนไปลงทนกบโครงการหรอธรกจทเปนมตรกบสงแวดลอมมากขน เชน โครงการพลงงานหมนเวยน อาท ไฟฟาทไดจากพลงงานน�า ลม แสงอาทตย ทดแทนการใชพลงงานจากถานหนหรอนวเคลยร การลงทนในภาคการขนสงมวลชนอยางยงยน อาท การใชรถราง รถไฟฟาจากพลงงานหมนเวยน โรงงานแยกขยะ โรงงานกาซชวภาพ การท�าระบบเกษตรกรรมยงยน และการจดการน�าอยางผสมผสาน

รวมถงการสรางระบบภาษทสงเสรมใหสรางระบบเศรษฐกจสเขยว การก�าหนดนโยบายการใชทดนและการวางผงเมองทสงเสรมใหเกดพนทสเขยว ตลอดจนสรางระบบเศรษฐกจสเขยว แตนโยบายของการปฏรปเศรษฐกจสเขยวจะด�าเนนการไดนนตองมการประสานงานในระดบระหวางประเทศ โดยองคกรสหประชาชาตควรสนบสนนและสรางกลไกหนาทเพอน�าไปสการบรรลเปาหมาย

หากมาตรการเศรษฐกจเขยวในแผนพฒนาเศรษฐกจของประเทศตางๆ ด�าเนนไปได กจะน�าไปสสงคมทมความยงยนในมตการเมอง เศรษฐกจ สงคม สงแวดลอม และสขภาพ บนฐานศกยภาพของพนท ภมปญญา วฒนธรรมของทองถน และความเปนธรรมดวย

อยางไรกตาม ในปรชญาแนวคดของการพฒนาทยงยนในฝงตะวนออก ทฤษฎ แนวคด หรอมาตรการใหมๆ ไมวาจะดานเทคโนโลย การพฒนา หรอแมแตเศรษฐกจสเขยวทเกดขน เปนทางออกของวกฤตโลกจรงหรอ?

ส�าหรบจตวญญาณและปรชญาในฝงตะวนออกแลว เรองราวเหลานยงเปนการพดถงพลงของการลงทนทางเทคโนโลยใหมๆ และการปรบเปลยนระบบอตสาหกรรมเพอสรางสรรคระบบเศรษฐกจโลกทเปนมตรตอโลกมากขน ไมใชการชะลอเศรษฐกจ และไมใชการหยดสงคมแหงการบรโภค

หญงสาวก�าลงคดเศษขาวเปลอกออกจากขาวสารA girl is removing husk from rice grains that had been milled by a mortar.

GL27-VA.indd 26 3/2/10 4:49 PM



Furthermore, the governments can design a tax sys-tem that promotes green economy and mobilize a new policy directive that encourages appropriate land use and urban planning to increase green areas. To make green economy work, there must exists a tight international co-operation network preferably under the supervision of the United Nations to carefully design a set of guidelines and organizational mechanism to guide it to success.

If green economy is adopted in the social and eco-nomic development plan in each country, it will bring about a more sustainable global society with stable eco-political environment. With the combined efforts among the localities incorporating indigenous knowledge and traditional culture, the new global order will promise to be more just.

But, looking at it through the eastern philosophi-cal glasses raises a question whether the proposed ideas or theories or new measures involving technological advancement – even the green economy – can lead to sustainable development. Are they truly a solution to the world crisis?

In an eastern spiritual framework, the implementa-tion of modern technology, the initiation of new invest-ments and the restructuring of industrial systems do not contribute to economic slow-down; neither will it stop people from over-consumption.

People Happiness as the Core IssueThe term “Gross National Happiness” or GNH

was first used by King Jigme Wangchuck of Bhutan in 1972. GNH implies the gross happiness of the people in the nation as the ultimate development goal. It is a shift from conventional development paradigm on economic indicators to put people at the center of development and to make their happiness the aim of all undertak-ings. GNH is academically considered a new indicator

in macro economics. It is based on Buddhist theology and on the belief that happiness is the supreme aim for all humanity. A national development plan that upholds its citizens will focus its effort on the contentment both physical and mental of the people. This is in contrast to “Gross National Product” or GNP that is the typical way of measuring economic progress in western convention.

Leading Thai PhilosophyIn 1974, His Majesty the King of Thailand

bestowed the principle of “Sufficiency Economy” to the Thai people in order to immunize them from the rap-idly changing economy from agriculture to industrializa-tion. The Thai populace, most of whom were farmers, had been suffering from fluctuating market prices and unseasonal weather. The sufficiency economy stresses moderation and self-reliance in line with the Buddhist principle of the Middle Path. However, the practice of sufficiency economy is not limited just to individuals, but also to families, communities, societies and nations. Hence, it can be said to be based on Buddhist economics and Gandhian economics.

Sufficiency economy aims to achieve “sustainabil-ity” in all aspects of society including politics and eco-nomics. It adheres to the law of equilibrium and the balanced interaction among the human population and between man and nature. Sufficiency economy values communal and mutual benefits more than an individ-ual’s gain. In addition, the benefits must be obtained based on morality, ethics and good governance. There-fore, it can be said that sufficiency economy is a middle path between capitalism and self-sufficiency economy. It can be accomplished through moderation, rationale and a sense of equilibrium that will push economic activities to advance sustainably with human beings and nature as the joint center of development.

Unlike the free-market economy that encourages excessiveness, sufficiency economy stresses modera-tion and propagates non-violence not just towards oth-

...หากมาตรการเศรษฐกจเขยวในแผนพฒนาเศรษฐกจของประเทศตางๆ

ด�าเนนไปได กจะน�าไปสสงคมทมความยงยนในมตการเมอง เศรษฐกจ สงคม สงแวดลอม และสขภาพ บนฐานศกยภาพของพนท ภมปญญา วฒนธรรมของทองถน และความเปนธรรมดวย...

...If green economy is adopted in the social and economic development plan in each country, it will bring about a more sustainable global society with stable eco-political environment...

A hydro turbine generator powers a motor at a creek in Saneh Pong village in the Thung Yai Naresuan forest.

กงหนพลงน�าเพอน�ามาใชกบครกต�าขาว ในล�าธารของหมบานสะเนพอง ทงใหญนเรศวร

GL27-VA.indd 27 3/2/10 4:49 PM


ปรชญาเศรษฐกจพอเพยงมงเนนพฒนาไปส “ความยงยน” ของทกมตทางสงคม ทงเศรษฐกจ การเมอง และสงคม โดยยดหลกของความสมดลและดลยภาพของมนษยกบมนษย และมนษยกบสงแวดลอม มผลประโยชนของสวนรวมเปนทตง และตงอยบนหลกของศลธรรม คณธรรม ธรรมาภบาล จงเสมอนศนยกลางของความสมดลระหวาง เศรษฐกจทนนยม (Capitalism) กบ เศรษฐกจแบบพงตวเอง (Self - sufficiency Economy) โดยท�างานผานกลไกของความพอประมาณ ความสมเหตสมผล ความสมดล และภมคมกนทขบเคลอนกจกรรมทางเศรษฐกจและระบบเศรษฐกจใหกาวเขาสการเจรญเตบโตอยางยงยน โดยมมนษยและธรรมชาตเปนศนยกลางของการพฒนารวมกน

เศรษฐกจพอเพยงเปนเศรษฐกจทมงเนนความพอประมาณ ท�าอะไรไมเกนตว กนพอด อยพอด ไมเบยดเบยนตนเองและผอน รวมทงไมเบยดเบยนสงแวดลอม ใชหลกความสมเหตสมผลในการจดล�าดบความส�าคญ รวมทงค�านงถงผลกระทบทจะเกดขนในดานตางๆ จากการด�าเนนเศรษฐกจ และเปนการสรางความสมดลใหเกดขนทกภาคสวนของกจกรรมทางเศรษฐกจ จนสามารถสรางภมคมกนเมอประเทศไทยเผชญกบวกฤตการณทางเศรษฐกจในป พ.ศ. 2540 มาจนปจจบนปรชญาเศรษฐกจพอเพยงไดรบการกลาวขานอยางกวางขวางวา เปนทางเลอกส�าหรบการพฒนาและสามารถเปนทางออกเพอแกไขวกฤตโลก

วถเอเชย เศรษฐกจในอนาคตประเทศไทย - 29 มกราคม 2552 จฬาลงกรณมหาวทยาลย

ขณะทอเมรกาก�าลงเรงรดปญหาเศรษฐกจทคอยๆ ลกลามขามทวปมายงยโรปและเอเชย มการเปดบทสมภาษณ 13 นกวชาการ นกเศรษฐศาสตร และบคคลทมชอเสยงจากทกมมโลกเรองมต

ความสขของคนคอศนยกลางภฏาน – พ.ศ.2515 ความสขมวลรวมประชาชาต (Gross

National Happiness: GNH) ไดรบการประกาศเปนครงแรก โดยกษตรยจกม ชงเย วงชก หมายถง ความสขมวลรวมของคนในชาต เปนการเปลยนกระบวนทศนการพฒนาและเปาหมายการพฒนาโดยมงใหประชาชนเปนศนยกลางของการพฒนา และท�าใหประชาชนมความสข GNH จงเปนแนวความคดใหมในทางเศรษฐศาสตรมหภาค (Macro Economics) ซงตงอยบนฐานคดของพทธศาสนา และตงอยบนความเชอวาความสขคอเปาหมายหรอความตองการสงสดในชวตของมนษย ถาการพฒนาประเทศจะเนนมนษยเปนศนยกลางแลว การพฒนากควรจะน�าไปสการบรรลความพงพอใจของมนษยทงทางรางกายและจตใจ ซงแตกตางอยางเดนชดกบ “ผลตภณฑมวลรวมประชาชาต” (Gross National Product หรอ GNP) อนเปนแนวคดเกาของเศรษฐศาสตรตะวนตกหรอเศรษฐศาสตรกระแสหลก

ปรชญาน�าไทยประเทศไทย – พ.ศ.2517 พระบาทสมเดจพระเจาอยหวทรง

พระราชทานหลก ปรชญาเศรษฐกจพอเพยง (Sufficiency Economy) ใหผสกนกรชาวไทยซงสวนใหญเปนเกษตรกรใหสามารถสรางภมคมกนทางเศรษฐกจและปรบเปลยนการผลต เพอลดทอนความเสยงอนเกดจากความแปรปรวนทางธรรมชาต และความผนผวนทางเศรษฐกจ ใหยนอยบนขาของตวเองได ซงปรชญาเศรษฐกจพอเพยงสอดคลองกบปรชญาของพทธศาสนาในประเดนการยดหลกทางสายกลางในการด�าเนนชวต ทงระดบปจเจกชน ระดบครอบครว ระดบชมชน และระดบภาครฐ อกทงยงสอดคลองกบหลก พทธเศรษฐศาสตร (Buddhist Economics) และเศรษฐศาสตรแบบคานธ (Gandhian Economics) ทเนนการอยพอด กนพอด และการพงตนเอง

ตลาดสดของชาวมอญในอ�าเภอสงขละบรยงคงขายสนคาพนบาน ชาวมอญทนยงรกษาวฒนธรรม ประเพณ และวถชวตไมเปลยนไปจากอดตแมเมองกาญจนบรจะเปลยนแปลงมากมายแคไหนกตามEthnic Mon villagers sell produce in a fresh market in Sangkhla Buri district, conserving their culture, tradition and way of life despite the fast changing pace of Kanchanaburi province.

GL27-VA.indd 28 3/2/10 4:49 PM



ers, but to oneself as well as to the environment. Suf-ficiency economy promotes critical reasoning and strict prioritization of economic transactions to avoid harmful consequences, but to achieve harmony with all involved stakeholders. It is believed that sufficiency economy played a substantial role for Thailand to have recovered from the 1997 economic crisis. Since then, sufficiency economy has been widely accepted as an alternative to development and as one potential solution to cope with the global economic crisis.

The Oriental Wisdom: Economy of the FutureWhile the US and its western allies are busy sort-

ing out the most recent economic mess that gradually encumbers Europe and the rest of the world, a forum of 13 international scientists, economists and respected scholars was held at Chulalongkorn University, Thai-land, on January 29, 2009, to discuss “sufficiency econ-omy in a global context.” They analyzed and compared various economic theories and approaches that could remedy the global crisis including green economics, green economy that stress non-violence and non-exces-sive consumption similar to sufficiency economy, solidar-ity economy that emphasizes a new production system to influence consumption patterns based on the concept of co-ownership and co-production among producers with a fair distribution network of manufactured goods, and Gandhian economics that stresses self sufficiency, con-tentment and self-reliance.

In the forum, elaboration of and comparison between eastern and western development paradigms were widely discussed. In short, it is said that western school of thought that gave birth to capitalism is mis-aligned with and at times counter to the natural law. Capitalism disrupts the state of equilibrium of the natu-ral world which is the foundation of all economic activi-ties. It is said to be the single most serious occurrence in human history. Therefore, capitalism is not the solution

to the current global problem. On the other hand, the forum agreed that the east-

ern way or oriental wisdom that is rooted in the harmo-nious coexistence with nature through moderation will lead to sustainability and, therefore, is the way to global survival. In particular, His Majesty the King’s sufficiency economy and Bhutan’s Gross National Happiness both respect nature and treat the ecosystem in such a way that its capacity is not exceeded. Such philosophy and approach have the potential to provide the highest value system and moral integrity to the political, social and economic infrastructure that will restore equilibrium to nature and society once more.

Nature as Foundation of the World SocietyNature, spirituality, philosophy and religion form

the foundation of oriental wisdom in the living and cre-ating of society. Orientals constantly strive to study the world around them and live their lives with the ultimate aim of ending suffering and seeking peace and content-ment in life. They are inclined to work cooperatively and live interdependently. Most importantly, oriental wisdom regards human beings as a part of nature and seeks to

เรอจางในคลองขนสมทรไทย จ.สมทรปราการ คดคนปรบเปลยนเครองยนตจากการใชน�ามนมาใชแกซหงตมกนแลวHired boats in Khun Samut Thai canal in Samut Prakan province have been modified to use cooking gas as fuel instead of diesel.

ชาวนากงธรรมชาตในชมชนขนสมทรจน จบกงทเลยงไวขนมาตากแหงบนกระดานในเรอNatural shrimp farmers in Samut Chin community dry their catch on boats.

GL27-VA.indd 29 3/2/10 4:49 PM


เศรษฐกจพอเพยงในทรรศนะโลก วเคราะหและเปรยบเทยบหลกทฤษฎในสงคมตางๆ ทถกน�ามาประยกตใชทามกลางวกฤตโลก เชน เศรษฐศาสตรสเขยว (Green Economics) เศรษฐกจสเขยว (Green Economy) ทยดหลกไมเบยดเบยนโลก ไมบรโภคเกนความจ�าเปน กบการไมสรางความเสยงเกนก�าลงซงเปนหลกการคลายคลงกบปรชญาเศรษฐกจพอเพยง (Sufficiency Economy) เศรษฐกจ-สมานฉนท (Solidarity Economy) คอการมงไปทการสรางระบบการผลตแบบใหม โดยการเปลยนวถแหงการผลต ซงจะท�าใหวถการบรโภคเปลยนแปลงไปดวย โดยการผลตรวมกนและเปนเจาของรวมกน และการกระจายสนคาดวยกลไกการคาทเปนธรรม หรอ เศรษฐศาสตรแบบคานธ (Gandhian Economics) คอ เศรษฐกจแบบพงตนเอง สมถะ ไมพงคนอน

การเปดบทสมภาษณในครงน มการอธบายและเปรยบเทยบถงวถตะวนออกและวถตะวนตกทสะทอนภาพของการพฒนาในสองดานของสงคมโลก กลาวโดยสรป คอ วถตะวนตกทใหก�าเนดระบบเศรษฐกจแบบทนนยมขนมานน เกดจากความไมเขาใจธรรมชาตและพยายามฝนธรรมชาต ทนนยมไดท�าลายดลยภาพในโลกธรรมชาตซงเปนพนฐานสนบสนนระบบเศรษฐกจ และการขาดดลยภาพทางธรรมชาต ซงเปนการขาดสมดลทยงใหญและรายแรงทสด

ระบบทนนยมจงไม ใช ทางออกของโลกยคใหม แต วถตะวนออก หรอวถเอเชย (Oriental Wisdom) เกดขนจากการอย

รวมกบธรรมชาตอยางสมดลและใชอยางพอเพยง วถเชนนจงจะน�าไปสความยงยนและเปนทางรอดของโลก

โดยเฉพาะหลกปรชญาเศรษฐกจพอเพยงของพระบาทสมเดจพระเจาอยหว นโยบายความสขมวลรวมประชาชาตในภฏาน ทมความคลายกนในจดทเนนการใหความเคารพตอธรรมชาต ระบบนเวศ และไมไปไกลเกนขดความสามารถของทรพยากรทม ปรชญาและแนวทางเหลานไดใหคณคาสงสดกบการยกระดบจรยธรรมทางสงแวดลอมทงในดานการเมอง สงคม และเศรษฐกจ ซงจะชวยฟนฟธรรมชาตและสงคมทเสอมลงใหเกดสมดลขนมาใหมอกครง

ธรรมชาตคอรากฐานของสงคมโลกวถเอเชยมธรรมชาต จตวญญาณ ปรชญา ศาสนา เปนรากฐาน

ส�าคญแหงการด�าเนนชวตและสรางสรรคสงคม ชาวตะวนออกจงมงแสวงหาเรยนรหาเหตผลเกยวกบโลกและชวตเพอการพนทกข มงแสวงหาความสงบสขใหแกตนและหาความเรยบงายพอดใหกบชวต มการรวมตวกนท�างานรวมกน พงพาอาศยกน ทส�าคญคอ วถเอเชยมองมนษยวาเปนสวนหนงของธรรมชาต จงปรบตวใหชวตกลมกลนกบธรรมชาตดวยภมปญญา ไมขดแยง ไมเอาชนะ

แตโลกทรรศนแบบทนนยมตงอยบนความเชอวา มนษยมความสามารถในการประดษฐคดคนในการใชเทคนควทยาศาสตร สามารถจดการเพอแสวงหาประโยชนจากธรรมชาตไดอยางไมมขอบเขต และมอ�านาจมหาศาลทางเทคโนโลยทท�าใหมนษยสามารถควบคมจดการทรพยากรธรรมชาตได

อกทงทนนยมยงมลกษณะเดนในการหมนเวยนสนคาจากการแลกเปลยนโดยอาศยเงนตราเปนตวกลาง ความมงคงจะรวมศนยอยกบชนชนนายทนทควบคมปจจยการผลตไวในมอ นอกจากคาแรงจากการขายแรงงานทได ประชาชนจ�านวนมากจะไมมปจจยท�ามาหาเลยงชพ การขยายตวของระบบทนนยมทความมงคงใหกบเจาของทนจนสามารถเชอมระบบเศรษฐกจในโลกดวยกจกรรมทางการคา นคอหนทางไปสความหายนะของสงคมมนษยและทรพยากรทงหลายในโลก

วนนวกฤตการณตางๆ ทเกดขนไดท�าใหสงคมในวงกวางยอมรบแลววา ทกสงทมนษยกระท�าขนยอมมผลกระทบตอบคคล สงคม และสงมชวตทงหมดในโลกธรรมชาตโดยไมสามารถพยากรณได

หากสามารถเปลยนโลกทรรศนและจรยธรรมทด�ารงอยในระบบเศรษฐกจจากการมองโลกดวยวถทางใหมทเชอวา โลกเปนระบบทมชวต มนษยเปนสงมชวตหนงเดยวกบธรรมชาต เปนสมาชกของประชาคมโลกธรรมชาตซงเตมไปดวยสงมชวตหลากหลายทมความเชอมโยงกน มนษยจงไมอาจเตบโตขนอยางเดยวดาย และยงไมอาจแยกจากธรรมชาต

นอกจากการพฒนาเทคโนโลยทเปนมตรกบสงแวดลอมมากขน การเรยนรกฎนเวศวทยาอยางเปนระบบ การเคารพนอบนอมเพอทจะเขาใจปรากฏการณพนฐานทางธรรมชาต เพอด�ารงตนอยางสอดคลองกบกฎธรรมชาตอยางกลมกลน นนคอเงอนไขส�าคญทสดของการด�ารงอยอยางหลากหลายและมเสถยรภาพของโลก แลวสทธ-หนาทของบคคลในสงคมจะขยายขอบเขตจากสทธมนษย ไปสสทธของสงมชวตทงหมดในโลกไดดวย

School children help feed pigs being raised as part of the Ban Thalong School’s lunch program in Ubon Ratchathani.

เดกๆ ก�าลงใหอาหารหมพนบานในคอกทเลยงไวเปนอาหารกลางวนของนกเรยนโรงเรยนบานทาลง จ.อบลราชธาน

GL27-VA.indd 30 3/2/10 4:49 PM


live in harmony with nature with indigenous wisdom and does not seek to confront or conquer nature.

On the other hand, capitalism promotes the belief that man is entitled to use technologies to harvest as much as possible from nature and modern technologies empower him to control and harness natural resources for his own gain.

Capitalism uses the monetary system to distribute goods, resulting in wealth accumulating in the hands of a few who control the production apparatus. The rest of the people are forced to rely on meager wages to survive. The rapid mobilization of capital enables the capitalists to form production networks and advance their profits to an unprecedented scale. This massive capital build-up


coupled with greed will only lead to relentless exploita-tion of the world’s natural resources. It will eventually end in disaster for the world and its inhabitants.

The succession of crises nowadays confirms that fact that mankind is causing damages to nature and it will in turn affect individuals, society and all living creatures in the world in an unimaginable manner.

However, we can change our paradigm and the eth-ics of economic engagement into one which views the earth as a living being and human beings as being one with it. We are all members of a global community that consists of different species of living beings and we are all connected. Human beings cannot survive in isolation and apart from nature.

Not only must technology be made more eco-friendly, humans must also learn the rules of the ecosys-tem systematically and with humility in order to under-stand all the natural phenomena around us. We must strive to live in accordance with the natural law. This is the main condition for the world to continue to survive in stability and in all its diversity. From there the concept of human rights that we so much cherish will be extended to cover and respect the rights of all other creatures in the world as well.

วถชวตของชาวประมงในลมน�าทะเลสาบสงขลา ดานหนงคอจบปลา อกดานหนงเปนนกอนรกษทพยายามจะแกวกฤตน�าตนเขนและน�าเสยทงลมน�า เพอรกษาธรรมชาตและอนาคตของลกหลานประมงไวอยางแขงขนFishermen at Songkhla Lake also act as conservationists to tackle the problems of the lake becoming shallow and water pollution affecting the entire basin.

GL27-VA.indd 31 3/2/10 4:49 PM

32 กนยายน - ธนวาคม 2552 September - December 2009 เสนทางสายใหม ON A NEW PATH

GL27-VA.indd 32 3/2/10 4:49 PM


SINCE BEING HONORED WITH AN ASIA-PACIFIC HERITAGE AWARD from the United Nations Educational, Scientific and Cultural Organiza-tion (UNESCO) in September 2009, the Samchuk Mar-ket in Suphanburi has seen an influx of visitors together with the revival of the local economy.

“Samchuk”, a small district in Suphanburi, sat on the bank of the Thachin River. In the past, the waterway was the province’s major trading route, with the Sam-chuk Market as its hub for the trading of rice, salt and other food stuff. However, following the construction of

Kittikarn Hankun

Money is Not the Answer…

หลงจากขาวคราวทองคการการศกษาวทยาศาสตรและวฒนธรรมแหงสหประชาชาตหรอยเนสโก (UNESCO) ประกาศใหตลาดสามชกไดรบรางวลในโครงการอนรกษมรดกทางวฒนธรรมในภมภาคเอเชยและแปซฟกประจ�าป 2552 ดเหมอนวาตลาดแหงนจะมผคนมากหนาหลายตามาเยยมเยอนเพมขนหลายเทาตว ท�าใหระบบเศรษฐกจในตลาดสามชกแหงนดขนตามไปดวย

“เงน”

กตตกาญจน หาญกล

ไมใชค�ำตอบ... ทตลำดรอยปสำมชก

เสนทางสายใหม On a new path

(จากซาย) อรณลกษณ ออนวมล, เมธ สรรพคณานนท, ธเนศ กตตพรพาณชย(From left) From left, Arunlak Onwimol, Methee Sappakunanond, and Thanet Kittipornpanit

The Samchuk Market’s Story

GL27-VA.indd 33 3/2/10 4:49 PM


“สามชก” อ�าเภอเลกๆ ในจงหวดสพรรณบร ตงอยรมแมน�าทาจน แตเดมแมน�าสายนเปนเสนทางการคาขายทส�าคญของเมองสพรรณบร ม “ตลาดสามชก” เปนแหลงเศรษฐกจส�าคญในการคาขายเกลอ ขาว และอาหารนานาชนด แตเมอมการตดถนนผานดานหนาทางเขาตลาด ความส�าคญของการคมนาคมทางน�าจงลดลง สงผลใหตลาดซบเซาอยางหลกเลยงไมได

อรณลกษณ ออนวมล หนงในคณะกรรมการพฒนาตลาดสามชกซงเดมเคยใชชวตในตลาด เลาบรรยากาศของตลาดผานวนเวลา “เมอกอนตลาดจะคกคกมาก เปนแหลงท�ามาคาขาย แตหลงจากตดถนน ตลาดมนตายเลย จนเรยกวานอนขาย คนไมมากยงตองขาย ขายเลกขายนอยกตองขาย เรากลบเขามาทนหลงจากทออกไปใชชวตขางนอก พอเหนกรสกวาบานเราท�าไมเปนไดขนาดน เงยบมาก”

จากตลาดทเคยคกคกกลบกลายเปนตลาดทเงยบเหงา ประกอบกบความเกาแกของตวอาคารยงผลใหทางกรมธนารกษมแผนรอตลาดมาตงแตป 2530 เพอสรางอาคารพาณชยในแบบทสงคมสมยใหมชนชม และกนพนทบางสวนเพอสรางสวนสาธารณะ ขาวคราวนท�าใหคนกลมเลกๆ ในชมชนทหวงแหนตลาดในฐานะทเปนบานเปนความผกพนของคนในชมชนพยายามเรมตนท�ากจกรรมพลกฟนชวตชวาใหตลาดกลบมาคกคกใหมอกครง

เหลาแมบานในชมชนเรมชกชวนกนรวมกลมเตนแอโรบกออกก�าลงกาย เรมมการปรกษาหารอจนเกดการจดงาน “อรอยดสามชก”

เพอสรางความสมพนธของคนในตลาดใหแนนแฟน เปดโอกาสใหคนเฒาคนแกในชมชนไดเขามาท�ากจกรรมรวมกบลกหลาน รอฟนฝมอในการปรงอาหารทองถนขนมาใหม ชกชวนคนในอ�าเภอใกลเคยงใหเขามารวมจบจายใชสอยในตลาด

กจกรรมเหลานด�าเนนเรอยมาจนไดรบการสนบสนนจากมลนธชมชนไทในการปรบปรงและดแลศลปะการปลกสรางอนเกาแกมคณคาทางสถาปตยกรรม ท�ากจกรรมการดแลความสะอาดของตลาด และเรมสอสารการท�างานสสาธารณะ ในทสดน�ามาสการเปนแหลงทองเทยวทางวฒนธรรมทเชดหนาชตาใหจงหวดสพรรณบร

การพลกฟ นตลาดทเคยซบเซาจนกลายเปนตลาดทมความคกคก นอกจากจะท�าใหชาวตลาดและทมท�างานพฒนาตลาดมนใจในแนวทางการท�างานของตนเองแลว ยงท�าใหไดรบความสนใจทงจากการทองเทยว ราชการในทองถน ภาคเอกชน ทเสนอตวจะเขามารวมจดการตลาด แตการท�างานทเคยลมลกคลกคลานผานความยากล�าบากท�าใหชาวตลาดสามชกยนยนการเปนแกนน�าหลกในการจดการตลาดแหงนเอง โดยมคนรนแรกทเรมตนท�างานพฒนาตลาดเปนแกนหลกและมลกหลานแกนน�ารนใหมขามารวมดแลอกแรง

ธเนศ กตตพรพาณชย ลกหลานของชาวตลาดสามชกทไดเขามารวมดแลตลาดดวย เหนการท�างานของคนรนปา นา อา เลาถงบทบาทการท�างานของทมคนรนใหมนบ 10 คนทเขามาเรยนรและชวยงานผใหญดวยแววตาทมงมน

หมวกสานราคาถก อาหารอรอยๆ และหอหมกในหมอดนเผาสตรดงเดมของชาวสามชก จากของใชและอาหารในบานกลายเปนสนคาเลองชอCheap hats made of reed, delicious food and steamed fish curry paste custard in earth pots, common household items in Samchuk district, have become some of the favorite merchandise among tourists.

GL27-VA.indd 34 3/2/10 4:49 PM



a road that passes by the market, the river trade had lost out to land transportation, resulting in its decline.

Recalled Arunlak Onwimol, a member of the Sam-chuk Market’s development committee, who once lived in the area: “The market was so lively then, a popu-lar trading post. After the new road came, it just died. Things got so quiet the vendors could just sleep the day away. Still they stuck around, even when no customers came and they earned a pittance. I came back to live here around that time and was shocked to see how it became so deserted.”

Adding insult to the injury was the dilapidation of the old buildings. As a result, the Treasury Department, which has ownership of the property, had made known in 1987 its plan to tear the place down to make way for modern commercial buildings, saving just a slice of land for a park. Upset, a group of residents who treasured the market and its way of life, banded together to bring life back to the market.

Local housewives formed an aerobic exercise group, which then led to the birth of the Aroy Dee Samchuk Fair (Delicious Samchuk Fair). Organizing the event brought together residents of three generations. Rising to the chal-lenge of offering hard-to-find traditional dishes, aunties and grandmas brushed up on their culinary skills. Resi-dents of nearby districts were invited to visit and sample the best the Samchuk Market had to offer.

The ongoing activities that followed eventually earned the support of the Chumchonthai Foundation in the conservation and care for the market’s architectural heritage. The community’s revival effort became national news, and the area soon became one of Suphanburi’s must-visit sites for tourists.

The market’s transformation not only boosted con-fidence among its residents and development committee, it also attracted attention from the Tourism Authority of Thailand, local authority as well as the private sector. Some offered to help “manage” the market. However, the struggle they have gone through led the local residents to insist on being at the core of its management. While founding members lent their wisdom and resources, the younger generation added vigor and modern know-how.

A member of the latter group, Thanet Kittipornpanit, told about the role the 10+-strong team played.

“We took on the planning for future development, making sure it stay true to our commitment that the mar-ket can be managed by ourselves. We want to create the ‘Samchuk Brand’, preserving the place’s essence. The following year we brainstormed and came up with the ‘Gifts from Samchuk’ project, also with such essentials as quality control, garbage management, campaign for environmental care.

...“We took on the planning for future development, making

sure it stay true to our commitment that the market can be managed by ourselves.. – Thanet Kittipornpanit ...“พวกเราเขามาชวยเรองการคดคนแผนการพฒนาในอนาคต เรองการดแลไมใหหลดจากเปาหมายทเราวางกนเอาไววาจะเปนตลาดของพวกเราทเราสามารถจดการเองได... – ธเนศ กตตพรพาณชย

ขาวหอใบตอง อาหารโบราณ เอกลกษณของตลาดสามชกFried rice in lotus leave wrapping is an authentic cuisine Samchuk Market is famed for.

Left) Samchuk Market is situated on the bank of Tha Chin River, which was once a major transportation route.

ชมชนสามชก หนาบานเปนตลาดรานคา ดานหลงตดแมน�าทาจน ซงในอดตคอเสนทางสญจรสายหลก

GL27-VA.indd 35 3/2/10 4:49 PM


Programme: UNDP) มขอสรปส�าคญวา การเจรญเตบโตทางเศรษฐกจทท�าความเสยหายในระยะยาวมทงหมด 5 รปแบบ คอ การเตบโตทไมสรางงานใหกบประชาชน (jopless growth) การเตบโตททงระบบประชาธปไตย (voiceless growth) การเตบโตทท�าลายอตลกษณทางวฒนธรรมจนสญสน (rootless growth) การเตบโตทท�าลายสงแวดลอม (futureless growth) และการเตบโตทประโยชนสวนใหญตกอยในมอคนรวยเทานน (ruthless growth) เปนการเตบโตทางเศรษฐกจทไมยงยนและไมสมควรจะยงยน

วนนตลาดสามชก คอกรณตวอยางของการสรางระบบเศรษฐกจทเกดจากการมสวนรวมของชาวตลาด เนนดแลคนในพนท คนในชมชนสามารถจดการและตดสนใจไดดวยกระบวนการประชมหารอของคณะกรรมการพฒนาตลาด มการรกษาสถาปตยกรรม วถชวตของผคน อตลกษณของคนสามชก

รปธรรมชดเจนของการท�างานโดยผคนในตลาดสามชกทยงยนหยดและเตบใหญขนไดทามกลางระบบเศรษฐกจของโลกทเปลยนแปลงน ยงชใหเหนถงเรองทกลาวกนมาเนนนานวา การเตบโตของระบบเศรษฐกจชมชนทเกดจากความตองการของชมชน ชมชนสามารถจดการไดเองทงหมด จะเกดขนหรอเปนไปไดอยางไร

คนสามชกสรปรวมกนวา “หวใจส�าคญในการขบเคลอนงานมาจากจตส�านกวาทนเปนบานของพวกเรา”

“พวกเราเขามาชวยเรองการคดคนแผนการพฒนาในอนาคต เรองการดแลไมใหหลดจากเปาหมายทเราวางกนเอาไววาจะเปนตลาดของพวกเราทเราสามารถจดการเองได เราจะสรางแบรนดของสามชก รกษาความเปนสามชกเอาไว และในปตอไปกชวยกนคดเรองของฝากจากสามชก เรองมาตรฐานของแบรนด คดคนเรองการจดการขยะ รณรงคเรองการดแลสงแวดลอม จากเรองเลกทชาวบานในตลาดเหนรปธรรมและสามารถท�าไดจรง เชน การลดการใชพลาสตกหรอโฟม แลวใหมาใชใบตองแทน เหมอนชวยอดรอยรวตางๆ ทเกดขนหลงจากการท�างานทผานมาของรนลง ปา นา อา หลงจากทคดแลวกลงมอท�ากนเลย ชวยกนท�า ไมรอเงนไมรออะไรทงสน ท�าอะไรไดกอนกลงมอท�าเลย”

จากสวนผสมการท�างานระหวางคนรนบกเบกสานตอความคดในการพฒนาตลาดมาสรนลกหลานทเอาจรงเอาจงกบการท�างาน และมองคกรภายนอกเปนเพยงหนวยงานใหการสนบสนนในเชงทกษะและองคความรท�าใหการจดการตลาดแหงนเตมไปดวยเสนหทชวนหลงใหล ทงสถาปตยกรรมดงเดม พพธภณฑ และมตรภาพจากการตอนรบของชาวตลาดสามชก แตกตองยอมรบการเตบโตของระบบเศรษฐกจในตลาดสามชกทมาพรอมกบกระแสการทองเทยว ท�าใหบรรยากาศของตลาดแหงนเปลยนไปมาก ผคนมาเทยวทนหนาตาโดยเฉพาะชวงวนหยด พอคาแมคาจากนอกตลาดเรมมมากขน ปญหายอมมากขนตามล�าดบ

เมธ สรรพคณานนท สมาชกสภาเทศบาลและคณะกรรมการบรหารตลาดสามชก เปนอกหนงเรยวแรงส�าคญในการพฒนาตลาดมาอยางตอเนอง เขาใหความเหนตอกระแสการทองเทยวและระบบเศรษฐกจทเตบโตขนของตลาดสามชกวา ทผานมาการท�างานทสงผลใหเศรษฐกจของตลาดดขนถอเปนผลพลอยได

“ตอนทเรมท�างานไมไดคาดหวงเรองน เราคดแคอยากใหตลาดกลบมาคกคก มคนในทองถนเขามาจบจายกนในตลาดกนเหมอนเดม ท�าใหเกดระบบเศรษฐกจทดแลกนภายในอ�าเภอของเราเอง แตเมอกระแสการทองเทยวเขามามนจะท�าใหเหมอนเดมกล�าบาก เคยมคนทเคยมาเทยวในชวงสามสปกอนบอกวา สามชกเปลยนไปเยอะ อยากใหเหมอนเมอกอนทคนนอยกวาน แตเราคดวาคนเยอะขนกด ขอใหมาเถอะ ถงจะมปญหาเกดขนทกวน เรากแกไขกนทกวน พยายามจะจดระเบยบใหดขน เพราะวาเราอยทน”

แนวคดของคนสามชกสะทอนใหเหนวาการเรมตนจากพลงของคนในชมชนทเรมท�าจากสงเลกๆ ทตนเองสามารถท�าได การท�างานรวมกนท�าใหเกดบทเรยน-ประสบการณทชวยสรางความมนใจใหเกดขนทงในระดบบคคลและระดบกลม และเกดความพรอมทจะเผชญกบปญหาทจะตามมาในอนาคต

ขณะทระบบเศรษฐกจของโลกก�าลงประสบภาวะย�าแยลมลกคลกคลาน แตเศรษฐกจในตลาดเลกๆ กลบเตบโตไปพรอมๆ กบการเรยนรของผคน เปนระบบเศรษฐกจยงยนของชมชน ทไมไดเพยงแควดกนดวยเมดเงนหมนเวยนในตลาดเทานน แตยงประกอบดวยการสรางความสมพนธระหวางระบบสงคมและสงแวดลอมภายในชมชนแหงนดวย

จาก Human Development Report ประจ�าป 1996 ในโครงการพฒนาแหงสหประชาชาต (United Nations Development

บรรยากาศในตลาดสามชกกอนมการฟนฟSamchuk Market before the restoration.

GL27-VA.indd 36 3/2/10 4:49 PM


At the heart of Samchuk market success is the restoration of old shops and stores. Silp Thammachart photo shop is one of them.

“We also worked on curbing the use of plastic and styrofoam containers, replacing them with those made of banana leaves. We corrected flaws we saw in past prac-tices. We brainstormed, decided, and then got the ball rolling, not waiting for any funding. Whatever we could tackle first, we did.’’

The hard work of both generations and external support paid off. Samchuk regained, and recreated, its charms, among them delightful architecture of yester-years, museum and hospitality of the residents. However, the new liveliness did come with a price, the influx of tourists, especially on weekends, attracted many vendors from outside, and management problems ensued.

“When we started out, we didn’t make financial gain our top priority. We just wanted to breathe life back to the market, to make it again our trading hub, and to sus-tain the local economy,’’ said Methee Sappakunanond, member of the Municipal Council and the Samchuk working group.

“When tourists poured in, it became difficult to stay true to those goals. A few years back, several visitors told me the market changed too fast and they preferred it

when fewer people came. We feel, though, that we wel-come all visitors, even with the problems that come with them, we’ll manage them as they arise day by day. We’ll make it work, because we live here.’’

The Samchuk success story reflected the fact that when people team up for a mission they truly care for, and stick to it, they would learn and grow strong, both individually and collectively, enough to overcome any obstacles that come their way.

While the global economy is staggering, the econ-omy of this small market has flourished. It is a success measured not in term of mere monetary gains, but also in a growing sense of community and environmental care.

According to the 1996 Human Development Report issued by the United Nations Development Programme, there are five types of economic “progress’’ that is actu-ally harmful in the long run – the growths described as jobless, voiceless, rootless, futureless, and ruthless. Under-standably, these cannot, and should not, be sustained.

Avoiding such pitfalls, the Samchuk Market of today is a case study of an economy born of local participation, with an emphasis on taking care of local people, self reli-ance, democratic processes and preservation of cultural roots. Its residents have shown the rest of us that it could be done, beautifully, and the key to their success, they say, is their renewed sense of belonging.


ขนมหอใบตอง ทอดมนปนยาง ภาพสะทอนของความพยายามในการใชวสดธรรมชาตและการสรางสรรครปโฉมของอาหารใหนาสนใจขนDesserts wrapped with banana leaf and roast fish cakes show an attempt of Samchuk vendors to use natural product and create new ways of cooking to draw tourists’ interest.

หวใจส�าคญในการพฒนาตลาดสามชก คอ การฟนฟรานคารานบรการดงเดม รานถายรป “ศลปธรรมชาต” คอหนงในนน

GL27-VA.indd 37 3/2/10 4:49 PM

38 กนยายน - ธนวาคม 2552 September - December 2009 เสนทางสเขยว GREEN LINE

เมอ 9 ปทผานมา ปรากฎการณ “เบยกดชม” ไดเขยาขวญสรางความตนตระหนกใหแกภาครฐ ทงฝายความมนคง เจาหนาทต�ารวจ และธนาคารแหงประเทศไทย สาเหตเพยงเพราะชาวนา 15 คน จาก 5 หมบาน คอ บานสนตสข บานโสกขมปน บานทาลาด บานกดหน อ.กดชม และบานโคกกลาง อ.สนทรายมล จ.ยโสธร มแนวคดตองการจะสรางระบบแลกเปลยนเงนขนใชเอง

พอใหญสวทย ธนาคณ อาย 56 ป ทปรกษาสหกรณการเกษตรธรรมชาตอนทรยหนองยก จ�ากด ซงตงอยบานกดหน ผเปน 1 ใน 15 คน เลายอนถงวนทเจาหนาทต�ารวจทงจาก อ.เมอง และ อ.กดชม ระดมกระจายก�าลงลงพนทจบตาความเคลอนไหวของชาวบานกลมน

พรทพย ถาบรรแกว

เมอชมชนไมตองใชเงนตรา

“เขาหาวาพวกเราเปนพวกโจร แบงแยกดนแดนคดแยกประเทศ เปนกลมกบฏ เขาเชออยางนนเพราะเดมพนทนเคยเปนพนทคอมมวนสต ซงตอนนนพวกเราชาวบานไมไดคดอะไรไปไกลกวาปญหาของตนเอง คดเรองราคาผลผลต ปญหาหนสน คดเรองการแลกเปลยนผลผลตภายในชมชน คดเรองการออม เราคดเรองการพงตนเองเปนหลก ไมไดคดวาเจานาย คนทมวชาความรมากๆ จะคดไปไกลกนขนาดนน” พอใหญสวทยกลาว

แนวคดระบบเงนตราชมชนไมไดเกดขนครงแรกในโลกท อ.กดชม ประเทศไทย หากแตปจจบนมชมชนทใชระบบเงนตราชมชนของตนเองประมาณ 2,000 ระบบ ใน 40 ประเทศทวโลก เชนแคนาดา สหรฐอเมรกา องกฤษ เนเธอแลนด เยอรมนน ออสเตรเลย เมกซโก อารเจนตนา ฯลฯ รปแบบของระบบเงนตราชมชนทมอยในปจจบนสามารถจ�าแนกไดเปน 4 รปแบบคอ (1) ระบบจดบนทกในสมดบญช หรอระบบ LETS (2) ระบบธนบตรทองถน (คปอง) หรอระบบ HOURS (3) ระบบผสมระหวางระบบจดบนทกในสมดบญชกบระบบคปอง (4) ธนาคารบรการชมชน หรอระบบ Time Dollars

ส�าหรบมลคาของเงนตราชมชนนนจะถกก�าหนดโดยสมาชกในชมชน

Chen Khumlao of Ban Hua Ngua, formerly a heavy drinker, has turned into a founding member of Khao Khunnatham (moral rice) and cigarette-and-alcohol free village projects.

เชน คมเลา บานหวงว จากทเปนหนมกนเหลาเมายากลายมาเปนผรวมกอตงโครงการขาวคณธรรม และหมบานปลอดเหลาปลอดบหร

GL27-VA.indd 38 3/2/10 4:49 PM


เสนทางสเขยว Green Line

Nine years ago, the “Bia Kut Chum” phenom-enon shook the nerves of the law enforcement and security agencies and the Bank of Thailand. Fifteen farmers from

five villages of Ban Santisuk, Ban Soak Khumpoon, Ban Tha Lad and Ban Kut Hin of Kut Chum district and Ban Koak Glang of San Sai Mun district of Yasothon had just started to use their own currency.

Suwit Thanakhun, 56, an advisor of Nong Yok Organic Farming Association, located in Ban Kut HIn, was one of the 15. He recalled the time when police offi-cers descended on the area to keep a close watch on them.

“They branded us thieves, separatists and rebels because the areas were once communist-dominated, when all we villagers were only worried about were commodity prices, debts, how to barter among ourselves, saving and self-reliance. We had never imagined the highly-educated big bosses would interpret our idea so far out,” he said.

Kut Chum was not alone in using a local currency system. All over the world, there are around 2,000 active alternative community currencies in 40 countries, includ-ing Argentina, Australia, Canada, Germany, Mexico, the Netherlands and the United States. Four community cur-rency systems are currently in use: LETS system or Local Exchange Trading System, an interest-free local credit system; HOURS system of community coupons based on an hour’s work; a combination of the LETS and HOURS systems; and, Time Dollars system of credit for time spend rendering a service and operating more or less like a com-munity bank.

The value of a community currency, as determined by members, may be tied to the national currency, equal to hours of work, or be fixed in the course of bartering.

PRIOR TO THE CURRENCY EXPERIMENT, Kut Chum locals have long teamed up on many development efforts ranging from economics to the environment, social issues, religion and public health. They have a fund for community shops, a fund for medication, a club of tradi-

Pornthip Thabankaew

Currency of Hope

tional medicine practitioners and herbal enthusiasts, a Bud-dhist development volunteers group, a project to donate tree saplings to northeastern people, a community forest conservation project, a traditional medicine center at Tha Lad community, and a rice mill run by a nature conserva-tion club.

In addition, they also run a small-scale community enterprise group which produces herbal shampoo and dishwashing liquid, natural-dyed fabric, sticky-rice bam-boo containers or katip and triangular pillows for household use and sales. There’s also the Hed Yoo Hed Kin group of organic and toxic-free farmers. All these formed the basis for the community currency system.

The idea for Bia Kut Chum arose out of meetings of core groups from many villages, including housewives, the various clubs, rice millers, local health center officials, youths, monks, local administration officials, teachers and local entrepreneurs as well as a number of non-govern-mental organizations. The meetings culminated in the formation of a 15-member committee made up of three representatives from five villages. They were tasked with designing and establishing the community currency system.

The committee adopted the concept of food court coupons to be used for exchange of products, mainly

GL27-VA.indd 39 3/2/10 4:49 PM


รวมประชมในทตางๆ ทใชคปองแลกอาหาร มตทประชมครงนนใหพมพเปนคปองเพอใชแลกเปลยน สวนสนคาทจะน�ามาแลกเปลยนคอ พชผกสวนครวทกชนด ผลไมในทองถน รวมถงอาหารธรรมชาตทมอยในแปลงนา อาท กบ ป ปลา หอย ฯลฯ โดยคณะกรรมการไดเสนอแนะวา ควรพมพตวเลขก�าหนดคาระบราคาคปอง ซงจะท�าใหสมาชกเขาใจไดงายขน และเพอสอใหคนขางนอกรบรดวย

สวนทมาของชอทจะใชเรยกสอในการแลกเปลยนน สมาชกตางเสนอชอเรยกอยางหลากหลาย เชน แอก หมาก กโล เบย บญ หนวย ถง เปนตน ในทสดทประชมกไดมมตใชชอวา “เบย” ซงเปนความหมายทด

แมกองศร เทศไทย อาย 50 ป ชาวบานกดหน หนงในคณะกรรมการกลมเบย เลาวา “เบยเปนภาษาอสานทหมายถงตนกลาไม เมอน�ามาใชจงหมายถง ตนกลาไมทรอการเจรญเตบโตเปนตนไมใหญเพอเกบรกษาไวใหลกหลาน เบยกดชมทหลายๆ คนไดสมผสจากภาพ หรอขาวจากสอตางๆ เมอหลายปทผานมา ท�าใหหลายคนมองวาเบยกดชมหมายถงเงนตรา แทจรงแลวเบยกดชมเปนเพยงสอกลางในการแลกเปลยนภายในชมชน ซงผน�ากลมทเรมใหแนวคดนคอ พอมน สามส และพอวจตร บญสง ทตองการใหชมชนเกดความเขมแขงคอพงตนเองได ทงดานสขภาพและการออม ท�าอยางไรชาวบานจงจะลดตนทนคาใชจาย พชผกในสวนครว ปปลาทมอยในหนอง เหลอกนจะท�าอยางไร จงเปนทมาของการเกดเบยกดชม”

พอใหญวจตร บญสง ประธานมลนธวดปาสวนธรรมรวมใจ อ.ปาตว จ.ยโสธร เลาเบองหลงของความคดเบยกดชมวา เรองใหญของคนในสงคมปจจบนคอเรองสทธ ชวงเวลาทคดท�าเรองเบยกดชม มองวาเบยกดชมเปนแคกระดาษแผนหนง ทเปนสอกลางระหวางกลม สมาชก ชมชน คนซอ คนขาย จะตองมสทธในการก�าหนดราคาสงของตนเองไดดวยตนเอง โดยใชเบยเปนสอกลางในการแลกเปลยน มลคาทมมากกวาเงน คอคนเขาถงสทธขนตน มลคาทมมากกวาสงของคอการพงตนเอง คดเองได เชน แตงโมลกใหญๆ คนปลกสามารถก�าหนดราคาเองได ผซอสามารถตอรองได เกดการแลกเปลยนพดคยน�าไปสมลคาทเปนมากกวาเงนคอคณคาทางดานจตใจ ความสมพนธของคนในชมชน ความเอออาทรกน ซงคณคาของความรสกนมอาจประเมนคาไดดวยเงน

เดอนมนาคม พ.ศ.2543 ธนาคารเบยกดชมถกจดตงขนและท�าพธเปดอยางเปนทางการ มทท�าการอยทบานสนตสข โดยสมาชก 1 คน สามารถเบกถอนไดไมเกนครงละ 300 บาท และเมอตองการน�าเบยมาคนสามารถคนไดโดยไมมดอกเบย เบยกดชมไมสามารถใชหนได เพราะไมใชเงนตรา จะใชไดเฉพาะในกลมสมาชกเบยกดชม ใชแลกเปลยนสนคาหรอาหารการกนทมในชมชนเทานน เชน แมใหญสอนมาขายเหดฟางทปลกเองในแปลงนา เสนอขายราคากองละ 10 บาท ผซอถามผขายขอใชเบย 5 และเงนอก 5 บาท ไดตามความพงใจของทงสองฝาย

การใชเบยกดชมครงแรกเรมตนขนโดยมคณะกรรมการ 15 คนน�าไปทดลองใช ภายหลงจากนน 1 สปดาห ขาวเบยกดชมกถกตแผตามสอตางๆ แลวหมบานทสงบสขกคลาคล�าไปดวยเจาหนาทต�ารวจ เจาหนาทฝายความมนคงและใครตอใครตางมงหนามากดชม

ซงจะตางกนไปตามแตละชมชน มลคาของเงนตราชมชนอาจจะผกกบคาเงนประจ�าชาต เทากบชวโมงการท�างาน หรอถกก�าหนดในระหวางการแลกเปลยนของสมาชก

กอนทจะมแนวคดเงนตราชมชน ชาวกดชมไดมการรวมกลมพฒนาตนเองมายาวนาน ซงครอบคลมหลายดาน ทงดานเศรษฐกจ สงแวดลอม สงคม ศาสนา สาธารณสข ฯลฯ อาท กองทนรานคาชมชน, กองทนยาประจ�าหมบาน, ชมรมหมอยาพนบานและผสนใจสมนไพร อ�าเภอกดชม, กลมสงฆอาสาพฒนา, โครงการทอดผาปาพนธไมสชาวอสาน, โครงการอนรกษปาชมชน, ศนยสขภาพแผนไทยในชมชนทาลาด, โรงสขาวชมรมรกษธรรมชาต, กลมธรกจชมชนขนาดเลก ไดท�าการผลตแชมพสมนไพรและน�ายาลางจาน รวมกลมกนทอผาสธรรมชาต สานกระตบ ท�าหมอนขดเพอใชในครวเรอนและจ�าหนายนอกหมบาน, กลมเฮดอยเฮดกน ทเนนการท�าเกษตรอนทรยและเกษตรปลอดสารพษ ฯลฯ และนคอตนทนในการคดระบบ แลกเปลยนของทองถน

เบยกดชมเกดจากวงประชมแลกเปลยนกนของกลมแกนจากหลายหมบาน ทงทเปนแกนน�าชาวบาน กลมแมบาน กลมเฮดอย เฮดกน เจาหนาทโรงส เจาหนาทศนยสขภาพวดทาลาด กลมเยาวชน กลมพระสงฆ อบต.นาโส ครโรงเรยนบานโสกขมปน รานคาชมชน รวมกบชมรมศษยเกาบรณะชนบทและเพอน มลนธสขภาพไทย ชมรมรกษธรรมชาต และโครงการระบบเงนตราชมชน หลงจากนนจงมการรวมกลมของผสนใจตงขนเปนคณะกรรมการ หมบานละ 3 คน จาก 5 หมบาน รวม 15 คน ซงสวนใหญเปนสมาชกกลมเฮดอยเฮดกน เพอท�าหนาทออกแบบและวางระบบเงนตราชมชน ตงแตการก�าหนดวตถประสงค รปแบบ ชอเรยกสอกลางทใชแลกเปลยน และการบรหารจดการระบบ ฯลฯ

สงทคณะกรรมการนกถงในวนนกคอ คปองแลกอาหารตามทเคยเหนจากรานคา ศนยอาหารตางๆ ในเมองและเรยนรจากการเขา

แมกองศร เทศไทย อธบายความเปนมาของเบยกดชมKongsri Tetthai relates the rise of Bia Khut Chum.

GL27-VA.indd 40 3/2/10 4:49 PM


homegrown vegetables, local fruits and catches from paddy farms, such as frogs, crabs, fishes and clams. The coupons bore different values for better understanding among mem-bers and outsiders.

Many names for the coupons had been suggested, such as Aek, Mak, Kilo, Bia, Bun, Unit and Bucket. Eventually, Bia was adopted.

Kongsri Tetthai, a 50-year-old native of Kut Hin and a committee member, said: “Bia is the northeastern word for saplings. By adopting it, it was hoped that it would grow for the younger generations. People might think of it as money, but it was simply a mean of exchange within the commu-nity.”

She added that it was the brainchild of Man Samsi and Vijit Boonsung, two local leaders, who wanted to see the community gain strength with self-reliance in health care and savings. Bia Kut Chum was intended to cut costs and manage excess homegrown vegetables and catches from waterways.

To Mr. Vijit, chairman of Suan Tham Ruam Jai Forest Temple Foundation in Yasothon, the big issue that gave rise to the idea of the Kut Chum currency was citizens’ rights. While Bia Kut Chum was merely pieces of paper, he said, it afforded local people, both the producers and the buyers, the right to fix the values of products being traded. In the process, it led to an increase of interaction among the locals and helped strengthen their relationship. In that regard, Bia Kut Chum is more than money; it attains spiritual value that mere money could not match.

In March 2000, the Bia Kut Chum bank was officially opened for business at Ban Santisuk. A member was enti-tled to an interest-free loan of 300 baht at the maximum. The loan could not be paid back with real money nor could it be used to pay off debt. Bia Kut Chum was only used for bartering of products or food among community members. However, money could be used together with the Bia to pay for goods.

A week after the local currency was circulated, the media began playing up the story. After that police and security officers blanketed the once peaceful villages.

TODAY BIA KUT CHUM IS NO MORE. But the idea and the way of living that it inspired did not die with it.

The locals still strive to attain self-reliance, improve production process, live in harmony with the environment and nature around them, and obtain contentment from life. They have the four basic necessities and share what’s left with neighbors. This is the legacy of welfare and security for life, now and in the future.

Mr. Suvit concluded: “The aim of Bia Kut Chum was to change people’s mindset. Human development is a com-plex matter that rests on a solid foundation of self under-standing, righteousness and fairness. Money is not the goal. We as farmers would never get rich no matter how hard we try. What could be attained is abundance, better living free of worries, good health, good family, and mutual depen-dency which is the most important aspect of Isan people.”

เสนทางสเขยว Green Line

(Top, top right, bottom right) Khut Chum villagers grow organic rice and have their own rice mill in addition to weaving cloths to use themselves.

(บน, ขวาบน, ขวาลาง) วถชวตของชาวกดชมนอกจากจะปลกขาวอนทรย มโรงสขาวของตวเอง ยงมการทอผาใชเองดวย

GL27-VA.indd 41 3/2/10 4:49 PM


ปจจบนชาวบานทนไมมใครใชเบยกดชมกนแลวแตกไมไดหมายความวาหลกคดและวถปฏบตของคนทนจะ

เปลยนไป พวกเขายงคงยดมนในสงทท�า นนคอการพงตนเอง ปรบเปลยน

วถการผลตของตนเอง จดระบบชวตใหสมพนธกบสงตางๆ อยางเหมาะสมทงกบคน กบสงคม กบธรรมชาตรอบๆ ตว มความพอใจในชวตทเปนอย มปจจยสทเพยงพอส�าหรบทกคนในครอบครวและแบงปนใหกบคนรอบขาง เพราะนนคอสวสดการและความมนคงในชวตในปจจบนถงอนาคต

พอใหญสวทยกลาวทงทายวา “เปาหมายส�าคญของเบยกดชมคอการเปลยนแนวคดคน การพฒนาคนเปนเรองละเอยดออน เพราะฉะนนกอนทคนจะกาวขามไปนนตองอยบนพนฐานการรจกตนเอง ความถกตอง และเปนธรรม เปาหมายจงไมไดอยทเงน พวกเราชาวนาซงท�านาใหตายกไมมทางร�ารวย แตสงทเปนไปไดคอความอดมสมบรณ มความเปนอยทดขน คอไมทกขใจ มองบนพนฐานความเปนอย คอการมอยมกน มสขภาพทด มครอบครวทอยครบพรอมหนากน และมวถความเปนเครอญาตพงพาอาศยกน ซงนนเปนสงส�าคญทสดของคนอสาน”

พอใหญวจตรบอกวา “ยงอยากสานตอแนวทางเบยหรอบญกดชม เพราะเปาหมายส�าคญคอการอยากเหนชมชนพงตนเองได เมอสมาชกเขาใจและเหนคณคานนจะน�าไปสทางรอดของชมชนในสภาพเศรษฐกจในปจจบน”

แมกองศรตดพอวา “หากวนนมยงใชเบยกดชมได ในสถานการณ

Mr. Vijit said: “I still want to see Bia Kut Chum revived to reach the aim of self-reliance in our communities. Only when members see and value self-reliance can our commu-nities survive in a bad economy as this.”

Mrs. Kongsri, meanwhile, expressed disappointment with the discontinuation of the currency system saying: “If it’s still around, we would not have to struggle so hard to pay for all the upkeep in this tough times.”

COMMUNITY CURRENCY AND EXCHANGE SYS-TEMS ARE POWERFUL TOOLS to create strong com-munity and accumulate social capital. There’s nothing wrong if the Kut Chum villagers did not want to use money

ทางเศรษฐกจขาวยากหมากแพงแบบน ชาวบานคงไมตองดนรนเพอหาเงนมาใชจายซอกนมากมายขนาดน”

ระบบเงนตราชมชนและระบบแลกเปลยนทองถนเปนเครองมอทส�าคญทจะชวยสรางความเขมแขงใหกบชมชนในแตละทองถน ซงเปนการสะสมทนทางสงคมพรอมกนไปดวยถาชมชนไมตองการใชเงนตราเปนปจจยหลกในการด�ารงชวตกไมนาจะมความผดตางแตประการใด คนกดชมกใชวาจะไมใชเงน และไมเคยปฏเสธวาเงนไมส�าคญ

พวกเขาเพยงคดใช สอกลางในการแลกเปลยนรปแบบ “เบยกดชม หรอบญกดชม” เปนเครองมอฝกจตใจคนทเกยวของให ยดหลก พออย พอกน พอใช รจกประหยด ตดทอนคาใชจาย ลดความฟมเฟอยในการด�ารงชพ ประกอบอาชพดวยความถกตองและสจรต ละเลกการแกงแยงผลประโยชนและแขงขนในการคาขาย มงเนนหาขาวหาปลากอนมงเนนหาเงนหาทอง ท�ามาหากนกอนท�ามาคาขาย เนนการใชภมปญญาชาวบานและทดนท�ากนคอทนทางสงคม เหลานคอกระท�าการดวยสตทมนคงเพอการพงตนเองในอนาคต โดยเรมตนจากเปลยนฐานครอบครวและชมชน

สงทพวกเขาคดและลงมอท�าเมอ 9 ปทแลว ลวนด�าเนนตามครรลองแนวทางเศรษฐกจพอเพยง ซงหากไดรบการสงเสรมและสนบสนนตอไป แนวคดนอาจพฒนาไปสการสรางรากฐานทมนคงในระบบเศรษฐกจชมชนในระดบประเทศกได

in their living. They have used money and never denied that money is important.

They simply wanted a new medium of exchange as a tool to help train people to be contented with a life of sufficiency and to learn how to save, reduce expenses and excesses, do honest work, turn their back on competition and exploitation, and use their wisdom to make good use of their land. This should lead them to a life of self-reliance and security.

What the Kut Chum villagers had thought up and done nine years ago happened to be consonant with the sufficiency economy philosophy. The idea, if it had received proper support, could have blossomed into a foundation for a solid community economy throughout the country.

GL27-VA.indd 42 3/2/10 4:49 PM


One Happy Heart at the WongsanitAshram

เสนทางเดยวกน ON THE SAME PATH

Anat Saento

Many knows Khlong Rangsit 15 for its vast selection of trees for sale, but it is also a destination for spiritual sojourn among many thinkers, idealists, social activists

and students who travel to ‘’Wongsanit Ashram.’’ In the times when youths dreamed of a utopia, one

group called Ahingsa Sehwana Wisasa lived their dream of simple living with a quest for hidden potentials to

หลายคนรจกคลอง 15 ในฐานะเปนแหลงรวมพนธไมนานาชนด และหลายคนเชนกนทร วา ณ ทแหงนเปนฐานปฏบตการทางชวต จตวญญาณ ของนกคด นกอดมคต นกกจกรรมทางสงคม นกแสวงหา และนกศกษา รจกกนนามวา ‘อาศรมวงศสนท’

อาศรมวงศสนทหนงใจในความสขอาณต แสนโท

People from all walks of life exchanging views is the charm of Wongsanit Ashram.

วงแลกเปลยนสนทนาเรองราวตางๆ จากผคนหลากหลายอาชพเปนบรรยากาศทเกดขนเปนปกตในอาศรมวงศสนท

GL27-VA.indd 43 3/2/10 4:49 PM


ในยคแสวงหา คนหนมสาวจ�านวนมากใฝฝนถงชวตและสงคมอดมคต หนมสาวกลมเลกๆ เลอกฝนทจะสรางอดมคตใหเปนจรง ด�ารงชวตเรยบงาย ไมตองใฝหาความร�ารวย หรอคอยเลอนสถานภาพทางสงคม คนใหพบศกยภาพทซอนเรนอยในตน และเจยรนยออกมารบใชสงคมวงกวางอยางดทสด ผสานแรงกาย แรงสมอง และสมาธภาวนาใหเปนหนงเดยวกน ฝกตดสนใจรวมกน บรหารงานอยางทกคนมสวนรวม ขณะนนพวกเขาเรยกตวเองวากลมอหงสาเสวนาวสาสะ ใกลชด ส. ศวรกษ ผกระตนใหเหนคณคาของสนตวธ ตลอดจนศกษาชวต และขบวนการของมหาตมะคานธ รวมถงศกษาแนวความคดของชาวเควกเกอร (Quaker) ทสรางชมชนทวนกระแสขนกลางเมองฟลาเดลเฟย เพอเปนฐานในการสรางสงคมใหมขนในอเมรกา จากนนกน�ามาแปรสการปฏบตทปรบประยกต คดคน สรางสรรคใหสอดคลองเขากบการด�าเนนแบบแผนแบบไทยๆ

ตอมาป 2527 มลนธเสฐยรโกเศศ–นาคะประทป ไดรบบรจาคทดนจ�านวน 34 ไร 2 งาน จากทายาท ม.จ.ศภสวสดวงศสนท และหมอมเสมอ สวสดวตน คอ ม.ร.ว.สายสวสด สวสดวตน มลนธจงไดตงชอ อาศรมวงศสนทตามสรอยพระนามของบดาผบรจาค โดยก�าหนดใหสถานทแหงนเปนทแสวงหามตทลกซงทางจตวญญาณของคนรนใหม และเปนทพกในยามเหนอยลาของนกกจกรรมทางสงคม นบแตนนเปนตนมานกฝนจงมสนามทจะสมผสความจรง และสรางความจรงตามอดมคตดวยหวใจ สมอง และสองมอ

ผานมา 25 ป อาศมวงศสนทตอนรบผคนหลากหลายตงแต ปญญาชน นกศกษา ชาวบาน ฯลฯ นบไมถวน ภายใตบรรยากาศรมครมดวยตนไมหลากหลายชนด ธรรมชาตรมรน ทนมเสยงนกรองตลอดวน ไกโกงคอขนรบอรณทกเชา สายลมเยนโชยชนมาเปน ระยะๆ กบ เขยด นก หน แมลงกางคนกรดปกรองเพลงใหฝงหงหอยรายร�าเหนอสระบว ถาใครไมเคยรบรถงเรองราวแตหนหลงอาจไมเชอวาทนเคยมปญหาดนเปรยวปลกอะไรกตายหมดมากอน และนอกจากนนทนยงมหนงสอกองโตใหเลอกคบเปนเพอนทางความคดมากมาย

อาศรมฯ ไดเปดเอออ�านวยบรการใหทงนกกจกรรมทางสงคมดานตางๆ นกศกษาและบคคลทวไปทสนใจท�ากจกรรมทางเลอก เขามาใชสถานทส�าหรบประชม สมมนา จดคอรสอบรมภาวนา อบรมการดแลฟนฟสขภาพดวยวธธรรมชาตบ�าบด และจดกจกรรมพฒนาชวตดานในดวยการศกษาปฏบตธรรม เจรญสมาธภาวนา ตลอดจนพบปะพดคยกบนกอดมคต แลกเปลยนเรยนรซงกนและกน รวมไปถงเปดโอกาสใหคนท�างานทางสงคมผเหนอยลาสามารถเขามาพกกาย พกใจ แมเพอรกษาโรคภยหรอเพอฟนไข

ภายใตกจกรรมทหลากหลายของอาศรมวงศสนท อาภาภร ค�าเจรญ หรอทใครๆ รจกเรยกตดปากวา “พออย” นกกจกรรมวยสาวรนใหญ ผมบทบาทในชมชนอาศรมวงศสนทมานบ 10 ป บอกเลาใหฟงถงชวตในอาศรมฯ วา เขามาท�างานกบอาศรมวงศสนทครงแรกเมอป 2535 ดวยความทเคยท�ากจกรรมมากอน จงเรมจากมค�าถามท�าไมตองใหฉนมาท�าความสะอาด ปทนอนส�าหรบแขกผมาพกอาศยดวย จนวนหนงไดอานหนงสอของทาน มหาตมะคานธ เขยนไวตอนหนงวา การท�างานขดหองน�าเปนงานบรการทสงสด

“พกเลยขดหองน�าไป ขดใจไป หมายความวาเรากสามารถท�างานใชแรงได ไมเสมอไปทเราจะตองนงท�างานบนโตะหรอท�าแคเพยงการสอนหนงสอ”

พออยเปนคนสงขลา เกดท อ.สะทงพระ จบจากมหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ วทยาเขตสงขลา ระหวางเรยนท�ากจกรรมกบคายอาสาพฒนาชนบทกระทงส�าเรจการศกษา จากนนไดเรมตนท�างาน

...ความสขในใจของพออย อาจเปนเพยงมมสะทอนหนงของ

คนอกหลายคนทคนพบจตวญญาณของตนเอง โดยการเขามาใชชวตแบบ Alternative ในชมชนเลกๆ แหงน และทนอาจเปนทางเลอกหนงในการคนหาความสขทแทจรง ความหมายแหงชวตและความมนคงทางจตใจ เพอการเขาใจตนเอง เขาใจรากเหงา เทาทนกบกระแสสงคมทการด�ารงชวตอยรวมกนในสงคมมนษย ใหคณคาเงนตราเปนพระเจา

อาภาภร ค�าเจรญ Apaporn Khamcharoen

GL27-VA.indd 44 3/2/10 4:49 PM


เสนทางเดยวกน On the same path

serve society through meditation and cooperative work-ing. Sulak Sivaraksa, a prominent social thinker, served as their mentor who taught them the way of non-vio-lence, urging them to contemplate their lives and study the work of Mohandas Karamchand Gandhi and Quak-ers, a faith-based community in Philadelphia, so as to develop practice that fit the Thai context.

In 1984, the Sathirakoses-Nagapradipa Foundation received a donation of more than 34 rai of land from MR Saisawasdi Svasti, a child of Prince Suphasawadi Wongsanit and Samoh Svasti. The Ashram got its name from the father of the land donor. It has since become a destination for in-depth spiritual search of the young generation and a retreat for social activists. Dreamers thus have the stage to turn their ideals into reality using their heads, hearts and hands.

For the past 25 years, the Ashram has welcomed people from all walks of life, including academics, stu-dents and locals. Under a forest-like canopy, visitors listen to birds sing throughout the day and rise in the morning at the crow of the roosters. Toads, birds, rats, nocturnal insects and fireflies populate the place and around the lotus pond. It is hard to believe that before this almost nothing grew on the land because of the acid

soil. Besides all these, a mountain of books is available for the visitors to take a journey of the mind.

At the Ashram, social activists, students and the general public hold various activities. It serves as venue for meetings, seminars and workshops, particularly on dharma practice, meditation and alternative therapeu-tic practices. It is where idealists get together and share ideas and where social activists unwind.

Apaporn Khamcharoen, aka “Pee Oy,” an activist who has over a decade been part of the Ashram, recalled how Gandhi’s book cleared her doubt about why she ended up cleaning and making beds there for visitors.

’’Gandhi said cleaning toilet is the greatest service of all. Since then, I clean my soul whenever I wash toilets. We can also make a difference with laborious work, not only through desk job or teaching,’’ she said.

The native of Songhla’s Sathing Phra district has been active in rural development activities since her years at the Songhla Campus of Srinakharinwirot University. After her graduation, she landed a job at the Foundation for Children’s homeless children project. Her work took her to the Ashram that offered refuge to the needy chil-dren and where she set up activities. Having exchanged views with then Ashram director Pracha Hutanuwat, she was inspired to live and work at the Ashram in 1992.

After a year at the Ashram, Apaporn left for the northern province of Tak to teach Karen children at Huay Jague. She got by with the Ashram’s financial aid of 3,000 baht a month in the first few years. After six years, she returned to the Ashram and has since worked as its academic training coordinator. Her first assign-ment was to hold workshop on Plum Village meditation. She later organized training on natural cure, having Dr. Jacob Vadakkanchery, India-based Ayurvedic healer, as a guest lecturer. The Ashram’s training courses have been warmly received by people of various professions.

Apaporn reflected on health activities saying: “Phys-ical healing has a spiritual aspect where participants can apply in their daily lives. They find happiness from caring and understanding themselves. Such happiness returns to Ashram staff, putting a smile on our faces.’’

Apaporn said her free time was spen”reflecting on my inner self. Living in the Ashram allows me to grow

...Apaporn has found spiritual peace from this

alternative community. At the Ashram, people come to find real happiness, meaning of life, spiritual strength so as to find the strong footing in the material world.

(บน) ศาลารมน�าอนสงบรมเยนและคงความเปนธรรมชาตภายในอาศรมฯ(Top) Peaceful waterside gazebo blends with the ashram’s natural setting.

(ลาง) สถานทแหงนเปนทแสวงหามตทลกซงทางจตวญญาณของคนรนใหม(Bottom) The ashram serves the youth’s quest for spiritual development.

GL27-VA.indd 45 3/2/10 4:49 PM


humanitarian bases, Ashram visitors practice simple living close to nature, self reliance, menial works, self understanding and self improvement.

Apaporn has found spiritual peace from this alterna-tive community. At the Ashram, people come to find real happiness, meaning of life, spiritual strength so as to find strong footing in the material world.

กบมลนธเดก ในโครงการเดกเรรอน ซงตองประสานงานกบอาศรมวงศสนทเพอเปนสถานทพกพงอาศยและจดกจกรรมตางๆ จากการทไดพบปะแลกเปลยนความคดกบประชา หตานวตร ผอ�านวยการอาศรมวงศสนท(ขณะนน) ความสนใจในการใชชวตแบบอาศรมคอยๆ ซมซบเรอยมา จนกลายเปนจดเปลยนทท�าใหเขามาอาศยและท�างานทอาศรมแหงน

พออยท�างานในอาศรมไดเพยงปเดยว กขนภดอยไปสอนหนงสอเดกกะเหรยงทหวยจะกอ จ.ตาก โดยมอาศรมสนบสนนความอยรอดเปนเงนส�าหรบใชจายเดอนละ 3,000 บาทใน 2–3 ปแรก เธออยกบเดกๆ ทหวยจะกอ 6 ป พอป 2542 จงกลบมาปกหลกทอาศรมอกครง ท�าหนาทเปนผประสานงานจดการฝกอบรมของเสมสกขาลยในสวนงานตลาดวชา และงานแรกคอจดอบรมเรองการภาวนาของหมบาน พลม ตอมากจดอบรมธรรมชาตบ�าบด โดยมหมอ เจคอบ วาทกกนเชร จากอนเดยเดนทางมาเปนวทยากร ซงการจดอบรมแตละครงมบคคลจากหลากสาขาอาชพใหความสนใจเยอะมาก เธอมองการท�างานดานสขภาพวา “เปนเรองทมความส�าคญเพราะมมตดานจตวญญาณ และผเขารวมอบรมสามารถน�าความรไปใชในวถชวตประจ�าวนได พวกเขาคนพบความสขจากการดแลและเขาใจตนเอง ความสขเหลานนกวนกลบมาหาเราดวย เปนความสขเลกๆ ทท�าใหคนท�างานยมได”

ในเวลาวางนอกเหนอจากการท�างานจดอบรมใหกบอาศรมวงศสนท พออยใชเวลาอยเงยบๆ เรมทบทวนตวเอง เฝามอง เฝาดจต

from the inside. Working in natural settings has put my mind in balance. My life is settled now. Suffering and happiness can no longer sway my heart. I feel happy just seeing trees blossom in the rain. This is where I have tried my hands on various jobs and learned new things and eventually found what I have been looking for.’’

The Wongsanit Ashram has offered strong spiri-tual fundamentals for generations, ranging from ideal-ist Siriporn Chotchachawalkul; social activists Pracha Hutanuwat, Wisit Wangwinyu and Uayporn Kuenkaew to the present generation. With religious, cultural and

ดสงทเปนไป ดปญหาแลวกทบทวน เธอบอกวา ความสขในการใชชวตทอาศรมเปนเรองการเตบโตจากขางใน การใชเวลาสวนตวท�างานอยกบธรรมชาตท�าใหเกดสมดลทางจตใจ ชวตกจะเรมนง ไมทกขกบอะไรมาก และไมสขกบอะไรมาก เหนฝนตกตนไมสดชนกมความสขได และอาศรมมอบโอกาสในการพฒนาตนเอง ใหพนททดลองท�างานทตวเองชอบและไมชอบ ไดคด สรางสรรค จดการและเรยนรสงใหมๆ จากการท�างานหลายๆ สวน จนกระทงคนพบความตองการตนเอง

อาศรมวงศสนทเปนเบาหลอมพนฐานทางจตวญญาณทมนคงใหแกคนร นแลวร นเลา จากยคบกเบกนกอดมคตอยาง ศรพร โชตชชวาลกล มาสยคนกกจกรรมเพอสงคมอยางประชา หตานวฒน วศษย วงวญญ อวยพร เขอนแกว ฯลฯ จนมาถงคนหนมสาวยคปจจบน ดวยการฝกฝนตนเองใชชวตแบบเรยบงาย อยกบธรรมชาต พงตนเอง ใชแรงงาน ฝกการเขาใจตนเอง และพฒนาตนเอง โดยยดหลกศาสนธรรม วฒนธรรมและมนษยธรรมเปน แกนหลก จากนนกเรมตนเปลยนวถปฏบตของตนเองอยางจรงจง

ความสขในใจของพออย อาจเปนเพยงมมสะทอนหนงของคนอกหลายคนทคนพบจตวญญาณของตนเอง โดยการเขามาใชชวตแบบทางเลอก ในชมชนเลกๆ แหงน และทนอาจเปนทางเลอกหนงในการคนหาความสขทแทจรง ความหมายแหงชวตและความมนคงทางจตใจ เพอการเขาใจตนเอง เขาใจรากเหงา เทาทนกบกระแสสงคมทการด�ารงชวตอยรวมกนในสงคมมนษยใหคณคาเงนตราเปนพระเจา

(บน, บนขวา) เรอนรอยฉน�า และวรรณาคาร เรอนไมอนเปนทประชมคดคนกจกรรมและเปนทพกในยามเหนอยลาของนกกจกรรมทางสงคม(Top, top right) Wooden buildings serve as a venue for seminars and activities as well as a rest area for hard-working social activists.

GL27-VA.indd 46 3/2/10 4:49 PM


สมภาษณพเศษ SPECIAL INTERVIEW

จตวญญานในเศรษฐกจ ในทศนะของ ส.ศวรกษ

Anat Saentho Photo Surapong Ngeonthom

Spirituality in Economics

อาณต แสนโท ภาพ สรพงษ เงนถม

สลกษณ ศวรกษ หรอทลกศษยลกหาและคนทวไปเรยกกนวาอาจารย ส. ศวรกษ เปนทงนกเขยน นกคด ปญญาชนและนกวพากษสงคมทรจกกนอยางกวางขวางไมเพยงในประเทศไทย แตในหลายๆ ประเทศทวโลก

Sulak Sivaraksa, or as his students and others call Ajaan Saw Sivaraksa, is a writer, thinker, scholar and social critic well known not just in Thailand but also in many countries around the world.

According to S. Sivaraksa

GL27-VA.indd 47 3/2/10 4:49 PM


มองไมเหน ทออสเตรยเขาเลกมานานแลว เยอรมนกเพงจะเลก แลวฝรงกเอาสงทเลกมาโยนใหเรา เรากรบ นแหละมนนาเศรา

n อาจารยมองเรอง เศรษฐกจสเขยว อยางไรคอตอนนค�าวาสเขยวกเปนทฮอฮากน อยาเอายหอนมาใชเปน

เครองอ�าพราง ตอนนไมมใครรงเกยจสเขยว เหมอนสมยหนงพวกฝายซายกไมรงเกยจสแดง สแดงกมหลายสในนน สเขยวกมหลายสในนน แตความส�าคญเศรษฐกจสเขยวหมายความวาตองเขยวจรงๆ ไมใชเขยวปลอม ไมใชเขยวเลนๆ เขยวจรงๆ หมายความวาคณจะตองเคารพธรรมชาตและเคารพคนยากไร เคารพคนสวนใหญ คนทถกเอาเปรยบ แลวคอยๆ เคารพเพอนมนษยทงหมดและสตวทงหมด พรรค Green เปนพรรคซงมความหวงมากในสมยหนง แตแลวพอพรรค Green เขามาเปนใหญในเยอรมนกเรมทะเลาะกน เขยวมาก เขยวนอย จะปรบตวขนาดไหน

เพราะฉะนนประการทส�าคญกคอวาเศรษฐกจสเขยว พดในแงของเราทเปนชาวพทธกตองพยายามมองวาเศรษฐศาสตรแนวพทธดวย ไมใชเขยวอยางเดยว อกนยยะหนงกคอเศรษฐศาสตรนนจะตองมมตทางจตวญญาณดวย ไมใชคดแตเพยงตวเลข เชนบอกวาอาจจะลดความร�ารวย อาจจะมาหนนตนหมากรากไม แตถาคณยงคดวา ตนหมากรากไมเปนเพยงวตถ คณกไปไมรอด ตนหมากรากไมนนมจตวญญาณเหมอนกบมนษย มลมหายใจเหมอนกบมนษย เพราะถาไมมตนไม มนษยกอยไมได ไมมแผนดนมนษยกอยไมได หมายความวาตององอาศยซงกนและกน ถาเศรษฐกจสเขยวจะตองเปนเศรษฐกจทแท มนษยทคดถงเรองนจะเปนคนออนนอมถอมตน จะระลกถงภราดรภาพ ซงขาดหายมากในโลกปจจบน เมอปฎวตใหญในฝรงเศสพดถง Liberté, Éqalité, Fraternité (อสรภาพ, เสมอภาค, ภราดรภาพ) แตตอนนทนนยม Eqality หายไปเลย พวกสงคมนยมเขาตองการเอา Eqality กลบมา Liberty เวลาน เศรษฐศาสตรกระแสหลก คณเลอกจะซอ Coca-Cola หรอ Pepsi-Cola คณจะเลอก Kentucky Chicken หรอคณจะเลอก McDonald’s มนเปน Liberty ปลอม Liberty ทวานมนตองเปนอสรภาพจากความโลภ โกรธ หลง อสรภาพจากความมอมเมา แตทส�าคญทสดคอ ทกคายในทนไมม Fraternity ภราดรภาพ

ภราดรภาพหมายความวา มนษยกบมนษยกตองเคารพซงกนและกน มนษยจะตองเคารพธรรมชาต เคารพสตวทงหมดเปน

n อาจารยมมมมองเรองเศรษฐกจในวกฤตสงแวดลอมตอนนอยางไรบาง

วกฤตเศรษฐกจในเวลานกเพราะนกเศรษฐศาสตรกระแสหลกยงเชอวาทกอยางจะตองเพมปรมาณ ไปเนนทใชค�าวา Growth (การเตบใหญ) ทกอยางจะตองเพมปรมาณ หมายความวาจะไดมทรพยากร มทรพยมากขน จะไดร�ารวยมากขน จะตองขยายตลาดมากขน ตองการใหคนซอมากขนกแขงขนกนทางตลาด อยางเวลานจนถอวาชนะอเมรกา เพราะสามารถผลตของถกมาขาย สามารถใหอเมรกนมาเปนหนจนได ถอวาเปนความส�าเรจ แตความส�าเรจอนนเปนมายา เปนความส�าเรจทหลอกลวง เพราะคณยงผลตมากเทาไหร คณกยงท�าลายทรพยากรมากขนเทานน ทรพยากรทมอยางจ�ากด ฝรงเคยเชอวาทรพยากรไมจ�ากด เพราะเมอปฏวตใหญอตสาหกรรมในองกฤษนน เปนครงแรกเลยทใชทรพยากรธรรมชาตในองกฤษหมด จงตองไปตอนเดย ไปตประเทศอนๆ เกดจกรวรรดขนมา ผลตของมากเทาไหรกยงตองหาตลาดมากขนเทานน อนนถอวาเปนความส�าเรจ Economics growth (การเตบใหญทางเศรษฐกจ) ยงใชทรพยากรมาก มตลาดมาก ร�ารวยมาก แตการร�ารวยนคนจ�านวนนอยเทานนทรวย คนจ�านวนนอยในเวลานคอบรรษทขามชาต ซงหากนอยกบจกรวรรดทยงใหญสองแหงคอ สหรฐและจน ในเมองจนเองคนกยากจนมาก โอลมปกคราวทแลวคนถกไลทไมรกลานคน ถาดผวเผนปกกงงดงาม สวยหรแตคนเดอดรอนมาก อเมรกาเองประชากรหนงเปอรเซนตตดคก ขยายคกมากขนทกท แลวคนทตดคกคอคนยากคนจน คนผวด�า คนเชอสายแมกซกน คนอเมรกนอนเดยน หรอคนผวขาวทยากจน เพราะฉะนนสงซงเรยกวาความส�าเรจ ความร�ารวย ความยงใหญ ความงอกงาม การเพมปรมาณทางเศรษฐกจนนมนใหพษภยเกนกวาจะมองเหนได

n เหมอนทตอนนเรมมาสงผลกระทบตอเรองสงแวดลอม?กแนนอนส อยางบานเรา มาบตาพดนเปนตวอยาง ไดชอวา

มาบตาพดจะกอใหเกดเศรษฐกจ จะร�ารวย จะใชทรพยากรใหมาก บรรษทตางชาตจะมาลงทน กท�าลายทะเล-สงแวดลอมแถวนนทงหมด คนเปนโรคภยไขเจบเปนแถว แลวไมมองถงปจจยอนๆ ปจจยทส�าคญทสดคอปจจยของมนษยทกระทบ และมนษยทกระทบสวนใหญคอคนยากคนจนและธรรมชาต ถาไมแกประเดนนผดพลาดมาก นมตดกคอคนเรมเหน มาบตาพดตอนนกถกตอตานมาก จนกระทงศาลปกครองชนตนสงใหระงบคด สงใหระงบโครงการชวคราว แตคนสวนใหญทเปนชนชนบน คนทเปนรฐบาล เปนพอคามาขาย สวนใหญกยงเชอวาจะตองมความเจรญ จะตองมอตสาหกรรมหนกๆ ทกแหงเลย ทอดรฯ เหมองแรโปแตส จะไปขดออกมาจากใตดน หมดเลย อดรฯ จะพง ชาวบานจะชบหายหมด เชนเดยวกบทปากมล ทอบลฯ ยโสธร ประเดนนคอชนชนบนมองไมเหน เพราะมผลประโยชนเกยวของ นกการเมองสมยนเกยวของโดยตรงกบบรรษทขามชาต พอคามาขาย พวกนเหนอยางเดยว ความร�ารวยทางเศรษฐทรพย ไมเหนเลยวาผลกระทบทางดานเลวรายจะเปนอยางไรบาง คอเหน แตนกวาจะแกได เหมอนกนตอนนพลงงานไมพอ สรางเขอนกนมา ตอนนถาจะเลกสรางเขอนกตองใชพลงงานนวเคลยร ซงอนตรายยงกวาเขอนรอยเทาพนเทา ดวย

...ตองพดใหชดวาการเตบโตคอ

อะไร เตบโตไมไดหมายความวาม

เงนมากขน ดชนของหนดยงขน อนนมน

เปนมายากลทงนน เศรษฐกจเตบโตกนา

จะเปนเศรษฐกจพอเพยงทในหลวงทาน

รบสง แตวาคนทท�าเศรษฐกจพอ

เพยงนนกตฝปากเทานนเอง...

GL27-VA.indd 48 3/2/10 4:49 PM


สมภาษณพเศษ: สลกษณ ศวรกษ Special Interview: Sulak Sivaraksa

n What do you think about the role of economy and the current environmental crisis?

The current economic crisis happens because most mainstream economists believe too much in quantita-tive ‘growth’. They are too concerned with having more – more resources, more incomes, more markets, more wealth, more consumers, which leads to more competi-tion. People are saying that China now has an edge over the US, because China can manufacture stuff cheaper and get to sell more to the Americans. So people say it’s China’s success. But this success is just an illusion; it’s fake because the more things you produce, the more natural resources you destroy. The western world is used to the idea that natural resources are unlimited. But after the Industrial Revolution, the British used up their own resources. So then they had to invade India and other countries and set up an empire.

To be able to produce more and sell more is regarded as a success because it means richness. But the richness belongs to a very few people, mainly the multinational corporations that deal with the two big empires of China and America. China itself has a lot of poor people. Dur-ing the last Olympic Games, millions of people were displaced. Beijing may look beautiful from the outside but a lot of people suffered for it. In America about one percent of the population are imprisoned and they have to keep adding more prisons. Most of the prisoners are poor people, blacks, Mexicans, American Indians or poor whites. Therefore, what you call success, wealth, greatness, growth is more destructive than meets the eye.

n Just like what is happening now to the envi-ronment?

Definitely. Take Map Ta Phut (industrial estate in the eastern province of Rayong) for example. They said Map Ta Phut would boost the economy and create wealth. We should spend a lot of resources so the multi -nationals would come and invest. But then the sea and the environment around there were destroyed; a lot of people got sick. They never consider other factors (than the economy) and the most important factors are the people, who are affected and most of whom are poor, and nature. If we don’t fix this issue, it’ll be a big mistake.

A positive sign is that people are beginning to real-ize that now. That is why we are seeing widespread pro-tests against Map Ta Phut and the court has issued an injunction against many projects there. But the upper class people and those in the government and business are still caught in the notion that we need modernization and heavy industry. Look at the potash mining opera-tion in Udon Thani. They’re going to dig it all out of the ground. The area and the people will be devastated just like Pak Moon in Ubon Ratchathani and Yasothon. People higher up don’t see the issue because they have vested interests. Politicians nowadays are closely involved with multinational corporations and businesses. All they see are monetary riches; they don’t see how horrible the

impacts would be. Or they see but think they can fix it. Just like there’s an energy shortage now, they want to build dams. And if it’s not possible to build dams, they want nuclear power which is a thousand times more dangerous than dams but the dangers can’t be seen. In Austria they gave up on nuclear long time ago. Germany also just put a stop to it. So, you see, the farangs just throw what they don’t want our way and we just take it. Isn’t that sad?

n What is your view on Green Economy?Nowadays, ‘green’ is such a fashionable word. Don’t

use it as a facade. Nobody objects to being green just like at one time the leftists had no objection to being red. But the main point is that if you talk about green economy, you have to be really green. It means you must truly have respect for nature, the poor, and the majority of people who are taken advantage of. And then you extend your respect to all beings. The Green Party used to give us hope at one time. But when it came to power in Ger-many, things fell apart. They got into an argument about being light green or dark green.

Therefore, the main issue of the green economy is, we as Buddhists, we must incorporate Buddhist princi-ples into it. That means the economy must have a spiri-tual dimension to it, not just a focus on numbers. For example, if you want to reduce wealth accumulation, you have to promote tree planting. But you should not think of trees as mere objects. That would not work. Trees have spirit just like human beings. If we do not have trees, we cannot survive. And so is land without which we can’t live. That means we must depend on one another. For the green economy to be a true economy, man must remain humble and constantly be thinking of equality, which is sorely missing nowadays. During the French Revolution, Liberté, Éqalité, Fraternité was the key slogan. In this time of capitalism, equality has all but disappeared while the socialists yearn for its return. As for liberty, in the mainstream economy, you have the liberty to choose between Pepsi or Coke, Kentucky Fried Chicken or McDonald’s. But this kind of liberty is

...We need to clarify what ‘growth’ is. Growth does

not mean having more money or stock keep rising. It’s all anillusion. The kind of growth you talk about can be found in His Majesty’s sufficiency economy. However, people who are advocating sufficiency economy these days are only good at talking....

GL27-VA.indd 49 3/2/10 4:49 PM


เพอนกน เปนอทปปจจยตา โยงใยซงกนและกน ถาเชนนละกเศรษฐกจสเขยวกจะเปนสเขยวทออกมาจากหวใจ ซงอาจจะไมมสเลยกได

n การทจะรกษาระบบเศรษฐกจใหมความมนคง แตในขณะเดยวกนใหไปดวยกบเศรษฐกจสเขยวหรอเศรษฐศาสตรแนวพทธ จะเปนไปไดอยางไร

คอมนคงของคณนหมายความวาอยางไร มนคงของคณคอพวกคนลงทนจะตองมากขนใชไหม คณหมายความวานกลงทนชนน�าจะตองหากนอยกบพวกบรรษทขามชาตใชไหม คณตองแกอวชาน ตองคดถงความมนคงใหม ความมนคงจะตองหมายความวาไทยจะตองเอาชนะเขมรใหไดใชไหม ไทยจะตองเอาชนะลาวใหไดใชไหม ชนะพมาใหไดใชไหม อเมรกาจะตองเปนใหญในโลกใชไหม ความมนคงนมนผดไง security (ความมนคง) อนนสภาความมนคงทสหประชาชาต อภมหาอ�านาจ 5 ประเทศคมความมนคง องกฤษ ฝรงเศส สหรฐ จน รสเซย ทง 5 ประเทศนคาอาวธมากทสดเลย นคอความมนคงหรอเปลา นคอการฆา การตาย เพอประโยชนในการทจะไดอะไรในเศรษฐศาสตร ในเศรษฐกจ เปนความมนคงทเหลวไหล ความมนคงทแทจะตองสรางอยางทผมบอก สรางภราดรภาพใหมนษยเคารพซงกนและกน ลดอาวธลงไป ลดความฟมเฟอยลงไป ผลตสงซงมความจ�าเปนตอชวตมากกวาสงทฟมเฟอฟมเฟอย n หมายถงมนคงในเชงทเศรษฐกจมการเตบโตและกกระจายความกนดอยด?

ตองพดใหชดวาการเตบโตคออะไร เตบโตไมไดหมายความวามเงนมากขน ดชนของหนดยงขน อนนมนเปนมายากลทงนน เศรษฐกจเตบโตกนาจะเปนเศรษฐกจพอเพยงทในหลวงทานรบสง แตวาคนทท�าเศรษฐกจพอเพยงนนกตฝปากเทานนเอง เศรษฐกจพอเพยงกคอวาใหคนเลกคนนอยเขามรายไดเพมขน เพราะเขากมศกดศรไมแพคนใหญคนโต คนใหญคนโตกตองลดรายไดลง ทสหรฐอเมรกาประธานบรษทไดเงนเดอนมากกวากรรมกรไมรกพนเทา นหรอเศรษฐกจทร�ารวย ญปนไดเปรยบสหรฐ เพราะเหตวาญปนแพสงคราม สหรฐไปก�าหนดรฐธรรมนญใหญปน ก�าหนดแนวทางพฒนาญปน ประธานบรษทไดเงนเดอนมากกวาคนงานชนต�าไดไมเกน 15 เปอรเซนต

นถาคณคดในแงพวกน หมายความวาการงอกงามทางเศรษฐกจจะตองมความยตธรรมขนพนฐานมาเกยวของ ชองวางระหวางคนรวยคนจนจะตองนอยลง สงแวดลอมทางธรรมชาตจะตองยงยนมากขน ในเมองไทยกมตวอยางพวก SVN (Social Venture Network) พวกเครอขายนกธรกจ พวกนเขาอาจจะไมประกาศวาเปนเขยว แตพวกนเขาเนนในการไมท�าลายทรพยากรธรรมชาต ไมเอาเปรยบลกคา ไมโฆษณาสนคาในทางหลอกลวง ไมเอาเปรยบกรรมกรทท�างานอยดวย เขาพยายามสรางภราดรภาพในการท�างาน ใหมความรกกนเอาใจซงกนและกน พวก SVN กตงมา 12 ปแลว คณปรดา เตยสวรรณ เคยเปนประธาน กอาจจะไมไดบอกวาเขาเปนสเขยว แตนาจะเปนแนวโนมเดยวกบเศรษฐกจสเขยว n อาจารยพดถงเรองเศรษฐกจพอเพยง อาจารยมมมมองตอเรองเศรษฐกจพอเพยงอยางไรบาง

ผมก�าลงจะไปประชมทอนเดยรวมกบองคดาไลลามะ ผทจดคอ ซมดอง รนโปเช นายกรฐมนตรทเบตนอกประเทศ จดในโอกาสทครบ 100 ป ของหนงสอชอ “ฮนสวาราช” ทานมหาตมะ คานธ เขยนเรองน เมอทานอยแอฟรกาใต ฮนกคออนเดย ฮนด-สหราช คอการพงตวเอง เศรษฐกจพอเพยงทแทคอการพงตวเอง ตองเขาใจอนน ตราบใดทคณพงเศรษฐกจ พงตลาด ระบบทเปนอยในเวลาน คณไมสบายไปหาหมอ คณตองการอะไรไปซอ จะหาความงาม ความด เปดโทรทศนด เปดอนเตอรเนตด คณพงอยางอนหมดเลยในเวลาน พงเครองยนตกลไกมากเสยเหลอเกน พงสงซงบรรษทขามชาตทงนนคม ไปหาหมอปบ บรรษทยาม 4-5 บรษทนคมทงนนเลยครบ สนคากเหมอนกนเกอบจะไมกบรษทแลว เมองไทยคณดสตอนนเตมไปหมดเลย เซเวนอเลฟเวนเตมไปหมดเลย เทสโกโลตสอะไรตางๆ แลวกถกหลอกใหไปอยางน พงตนเองบาง พยายามเถอะครบพยายามปลกผกหกหญาเอง ยาสมนไพรท�าเอง ถาท�าไมไดกมเครอขายทอดหนนซงกนและกน

ยกตวอยางปนเราตงอาศรมวงศสนทครบ 25 ป อาจจะเปนเรองเลกๆ แตอาศรมวงศสนทกเปนสวนหนงทเกยวพนโดยตรงกบทวโลกเลยทเรยกวาตองกลบมาอยแบบหมบาน อยพงธรรมชาต ไมใชผงเคมในการผลตอาหารตางๆ อะไรเหลาน มนจะตองมโครงการอยางนโยงใยซงกนและกน ถาเราผลตเองไมไดกอดหนนคนทผลต อดหนนสงเหลานผานตลาดใหญๆ ไมผานบรรษทขามชาต ปญหาท

...ยกตวอยางปนเราตงอาศรม

วงศสนทครบ 25 ป อาจจะ

เปนเรองเลกๆ แตอาศรมวงศสนทก

เปนสวนหนงทเกยวพนโดยตรงกบ

ทวโลกเลยทเรยกวา Ego-village

ตองกลบมาอยแบบหมบาน อยพง

ธรรมชาต ไมใชผงเคมในการผลต

อาหารตางๆ อะไรเหลาน มนจะตองม

โครงการอยางนโยงใยซงกนและกน ถา

เราผลตเองไมไดกอดหนนคนทผลต

อดหนนสงเหลานผานตลาดใหญๆ ไม

ผานบรรษทขามชาต ปญหาทส�าคญ

ทสดนะ เศรษฐกจพอเพยงตองพง

ตวเอง สมมตวาคณบอกวาเราปลกผก

ปลกหญาไมได กอดหนนคนทเขาปลก

ตอนนในเมองไทยกม Green

Net ไปอดหนนเลย...

GL27-VA.indd 50 3/2/10 4:49 PM


is a rich economy for you. Japan has an edge over the US because after the Second World War the US drafted a constitution for Japan dictating her economic direction. So a Japanese CEO cannot earn more than 15% over the lowest paid worker.

Economic growth must be accompanied by funda-mental social justice so that the gap between the rich and the poor will decrease. The natural environment must be more sustainable. We have an example in Thailand. The business people in the Social Venture Network (SVN) do not declare themselves green but they are committed to not harming the environment and not taking advantage of their customers. They do not use misleading adver-tisements or exploit their workers. They try to establish a feeling of fraternity in their work place to forge love and care for one another. It has been 12 years now since their founding. Khun Preeda Tiasuwan used to be the chair-man of the network. He may not call himself ‘green’. But his actions are very much in line with the green economy.

n What is your perspective on sufficiency econ-omy?

I will be going to a meeting in India with the Dalai Lama. The organizer of the meeting is Samdong Rinpoche, the prime minister of Tibet in exile. The occasion is the 100th year anniversary of the publication of a book called Hind Swaraj authored by Gandhi when he lived in South Africa. Hind means India. Hind Swaraj means self reliance. Sufficiency economy is self reliance. We must understand this point. As long as you rely on the economic system, you rely on the market. You go to see a doctor when you are sick. You make purchases for whatever you need. When you want to see pretty things or even look for virtues, you turn on the TV or internet.

You see, you rely on others all the time. Your life is dependent on machines and amenities that are pro-vided by multinational corporations. When you see a doctor and he prescribes medications, all the medicines are under the control of four or five multinational phar-maceutical companies. Almost all the goods are under the monopoly of a few corporations. In Thailand, you see 7-Eleven and Tesco-Lotus stores everywhere, and we have been duped to go there.

We have to try to do things ourselves. Grow your own vegetables. Make your own herbal cures. For things that you cannot do by yourself, there are networks to sup-

deceiving. The real liberty is to be liberated from greed, anger and lust. That means liberty from disillusions.

But have you noticed that nobody talks about frater-nity? Fraternity means that we must respect one another. Human beings must respect nature and all creatures as fellow beings. This is Itapppajjayata (Buddhism’s Law of Causal Effect) – all things are connected. As such green economy must be green from the heart and, in fact, may be colorless.

n Is it possible to have a green economy or a Buddhist economy while maintaining security in the conventional economy?

It depends on what you mean by security. Does it mean security of the investors’ capital and earnings? Do you imply that smart investors need only to trade with multi-national corporations as it is the surest way to secure financial security? It is this kind of ignorance that must be challenged. We must question the mean-ing of security. Does security mean that Thailand must have advantage over Cambodia, Laos and Myanmar? Does it mean the US must remain the sole superpower?

Such security is misleading. We all know that the United Nations Security Council is ruled by the five superpowers – Britain, France, the US, China, and Russia. You know, these five nations are the top arms traders in the world. Is this security? This is killing and death for the sake of economic gains. This kind of security is absurd. Real security is fraternity; we need to respect one another. We must strive to reduce arms stockpiling and extravagance. We can then produce those that are truly essential to our lives rather than things of vanity.

n I mean security in the sense that the economy can keep growing while distributing the wealth that is generated?

We need to clarify what ‘growth’ is. Growth does not mean having more money or stock keep rising. It’s all an illusion. The kind of growth you talk about can be found in His Majesty’s sufficiency economy. However, people who are advocating sufficiency economy these days are only good at talking. Sufficiency economy helps the com-mon people to earn more because they are just as honor-able as the social elite. At the same time, the upper class must reduce their earnings. In the US, the CEO of a company earns enormously more than a worker. So this


...We have to try to do things ourselves. Grow your own vegetables. Make your own herbal cures. For things that you cannot do by

yourself, there are networks to support you. Take for example Asharm Wongsanit which is 25 years old this year. It may seem a small matter. But the Asharm is a part of a global network of “eco-villages”...

GL27-VA.indd 51 3/2/10 4:49 PM


วาเราไปพง พงใคร พงตลาดทใหญกวาเรา พงอ�านาจทยงใหญกวาเรา ถาเรารจกพงตวเอง เรากจะไมตองรงเกยจอเมรกน และไมตองรงเกยจจน แตเขาจะมาบงคบขเขญเราไมไดไมวาทางใดทางหนง เชนเดยวกนลาวกบไทยกจะเปนพนองกนมากขน เรากจะไมมทวน�าเนาไปลางสมองพวกลาวเขา ใชไหม เขาทงชอบเพราะเราผลตไดดกวา เพราะเรารวยกวา เทคโนโลยดกวา แตขณะเดยวกนเขากรวาเราลางสมองเขา พธการเหลานตองเลกทงหมด แตการจะเลกทงหมด คณจะตองเหนวาอะไรเปนมจฉาทฐ อะไรเปนสมมาทฐ ตองกลาตดสนใจ กลาเลอก กลาเปลยนแนวทาง

n ทศทางหรอความสมพนธของโลกในเชงเศรษฐกจทก�าลงเปนไปแบบกระแสหลกเหมอนวนน อาจารยคดวามนจะน�าไปสอะไร

อนนมนเปนทยอมรบกนทวไปแลวนะครบ วามนไปไมรอด แมกระทง World Bank (ธนาคารโลก), WTO (World Trade Organization หรอ องคการการคาโลก) เองกเรมรสกแลว คณตองเขาใจนะครบทสวตเซอรแลนดทเมองดาวอส ทกปนกเศรษฐศาสตรชนน�าเขาจะประชมกนทนน เขาถอวาเขาก�าหนดทศทางของเศรษฐกจใหร�ารวยงอกเงยอยางไร เขาเรมรสกวามนผด ปนนะครบนมนต พระแมทธว รการด เปนพระฝรงเศส บวชในนกายวชรยาน เปนนกวทยาศาสตรชนน�า งานของทานมแปลมาเปนไทยสองเลมแลว ทานไปพดเรอง Gross National Happiness (ความสขมวลรวมประชาชาต: GNH) พวกนกเศรษฐศาสตรทไมเคยรเรอง Happiness เลย รอยางเดยววาจะท�าเงนใหมากขนอยางไร แขงกนอยางไร พวกนเวลาใหลกใหเมยกไมม พวกนหลายตอหลายคนเปนโรคสมองเสอม เปนโรคเครยด เปนโรคสารพดเลย เพราะฉะนนมนเรมเปลยนแลว คนกเรมเหนแลววาระบบเศรษฐกจกระแสหลกมนไปไมรอด ขนาดเมองไทยเองยงเชญโจเซฟ อ. สตกลทซ (Joseph E Stiglitz) นกเศรษฐศาสตรกระแสหลก ไดรบรางวลโนเบลทางเศรษฐศาสตร มาพดเรวๆ น โจเซฟ อ. สตกลทซเขามาชเลยวาผด เขาเรมเหนแลว ซงคนทเหนกอนหนานคอ อมาตยา กมาร เซน (Amartya Kumar Sen) ซงไดรบรางวลโนเบลเศรษฐศาสตร สอนอยท Harvard สอนอยท Cambridge เขาเหนแลว ตอนนคนเรมเหนแลว คนดงๆ เรมเหน บางทคนไทยอาจจะตาสวางบาง

ส�าคญทสดนะ เศรษฐกจพอเพยงตองพงตวเอง สมมตวาคณบอกวาเราปลกผกปลกหญาไมได กอดหนนคนทเขาปลก ตอนนในเมองไทยกม Green Net ไปอดหนนเลย ใครทปลกขาวโดยไมมสารพษ เขาซอโดยตรงไมผานคนกลาง ทสรนทรนกผลตขาว เรมจากทานอาจารยนาน (หลวงพอนาน สทธสโล) เลย ตอนนผลตแลวขายตรงไปสวตเซอรแลนดเลยครบ ไมมพอคาคนกลาง พวกสวตเซอรแลนดกมกลม Fair Trade (การคาอยางเปนธรรม) เปนกลมทไมเอาเปรยบกนในการคาขาย กลมอยางนเปดขนแทบทกหนแหงเลย ในเมองไทยกมตอนน เครอขายผกหญา ซอกนมาใหสตงคเขาไป แลวเขากสงผกสงหญามาใหโดยไมตองผานตลาดพอคาคนกลาง ถาอยางนมนมมากขนนมนจะชวย เชนทยโสธรเขากผลต “เบยกดชม” ไมใชธนบตรของรฐบาล เพราะการทคณใชเบยกดชม คณกจะซอของทคณผลตกนเอง คณจะใชธนบตรรฐบาลกตอเมอคณจะตองซอของนอกชมชนของคณ อยางนมนจะพงตวเองมากขน

สมยหนงเมอมหาเธร (มหาธร โมฮมหมด) ปดประเทศ ไมยอมรบดอลลาร เงนมาเลเซยกมคาทนทเลย ไมตองเอาไปผกกบดอลลาร ดอลลารขน ดอลลารตก ธนบตรกขนกตกตามมนหมดเลย หมายความวาไมใชเศรษฐกจพอเพยง ไมพงตวเองไปพงคนอน แลวพงใคร พงสหรฐจกรวรรดทยงใหญและเลวราย เตมไปดวยความรนแรงเตมไปดวยความเอาเปรยบ แตเรากหลบตาเดนตามหมดเลย อเมรกนก�าหนดจะตองกนยาอยางนน จะตองอยอยางนน กระทงหวสวมกตองเปนแบบอเมรกนสแตนดารด

n เศรษฐกจพอเพยงจะสามารถกลายเปนรากฐานของระบบเศรษฐกจไทยทยงยนในกระแสโลกไดไหม

คอมนจะมเอกลกษณของมนเองนะ แมฮองสอนกมเอกลกษณแบบแมฮองสอน ปตตานกมเอกลกษณแบบปตตาน แตในฐานะอยประเทศเดยวกน บานเมองเดยวกนกยงโยงใยซงกนและกน และของไทยเรากจะโยงใยถงลาว เขมร พมา มนไมใชเปนชาตนยมแบบเหนแกตว มนจะเปนเอกลกษณแหงชนชาต เอกลกษณแหงภาษา เอกลกษณแหงทองถน แตจะโยงใยถงกนและกน และมนกจะตดบรรษทขามชาต ตดการเอารดเอาเปรยบ เวลานเศรษฐกจของเราเอาเปรยบลาวเปนทสด แมเขมรเรากเอาเปรยบเขา เหนไหมครบ แลวเรากถกใครเอาเปรยบ ถกจนเอาเปรยบ ถกอเมรกนเอาเปรยบ เพราะอะไร เพราะ

...คอมนจะมเอกลกษณของมนเองนะ แมฮองสอนกมเอกลกษณแบบ

แมฮองสอน ปตตานกมเอกลกษณแบบปตตาน แตในฐานะอยประเทศ

เดยวกน บานเมองเดยวกนกยงโยงใยซงกนและกน และของไทยเรากจะโยงใยถง

ลาว เขมร พมา มนไมใชเปนชาตนยมแบบเหนแกตว มนจะเปนเอกลกษณแหงชนชาต

เอกลกษณแหงภาษา เอกลกษณแหงทองถน แตจะโยงใยถงกนและกน และมนกจะตด

บรรษทขามชาต ตดการเอารดเอาเปรยบ เวลานเศรษฐกจของเราเอา

เปรยบลาวเปนทสด แมเขมรเรากเอาเปรยบเขา...

GL27-VA.indd 52 3/2/10 4:49 PM


China but we would not be bullied by them in one way or another. At the same time, Laos and Thailand will become ever closer and we would not broadcast non-sense soap operas on television to brainwash the Lao people. They like our TV programs because we are bet-ter at producing them and we are richer and have bet-ter technology, but they also know that we are trying to brainwash them. All these attempts must end. But to end them all, you have to understand what is morally right or wrong. You must have the courage to make decisions, to make a choice and to change.

n Where do you think the current economic sys-tem will take us?

I think it is generally accepted that it leads to nowhere. It will not survive. Even the World Bank and the World Trade Organization realize that. As you may know, world leading economists meet in Davos, Switzer-land, every year to assess the global economy. They have begun to realize that something has gone wrong. This year, they invited Phra Matthieu Ricard, a French monk ordained in Tibetan tradition, to speak about Gross National Happiness. This monk happens to be a scien-tist and has written two books that have been translated into Thai. These economists know nothing about hap-piness. All they are concerned about was making money and competition. They have no time for their families. A number of them have suffered from memory loss or depression and many other diseases.

So, you see, things are changing. People are start-ing to see that the mainstream economic system is des-tined to doom. Thailand even invited Joseph E. Stiglitz, a Nobel Laureate in economics, to give a talk recently. He pointed out that the current economic order is wrong. But the one who realized this before him was Amartya Kumar Sen, another Nobel Laureate in economics teaching at Harvard and Cambridge. Many people now start to realize the truth. Perhaps, Thai people will have their eyes opened.

port you. Take for example Asharm Wongsanit which is 25 years old this year. It may seem a small matter. But the Asharm is a part of a global network of “eco-villages” that tries to rejuvenate community living. We try to live with nature. We do not use chemicals of any kind in cooking or anything else. We need to have such a network of organizations to help one another. If there is something we cannot produce, then we support those who can without turning to the multinationals.

Let’s say you cannot grow vegetables, you can sup-port those who can. In Thailand we have Green Net ready for you to support. You can buy organic rice directly from the farmers without dealing with the middlemen. They grow this kind of rice in Surin. The project was initiated by Ajaan Nan Suthasilo and they sell it directly to Switzerland which has a “Fair Trade” group that is against exploitation in international trading. You can find this kind of groups everywhere now. Here we have a network which would deliver vegetables to you without going through the middlemen. If we have more groups like this, it would help. Like a group in Yasothon, they used their own currency called Bia Kut Chum instead of the official currency. Using their own currency, they ensure that they buy stuff that they produce themselves. Only when they needed to buy things outside their com-munities did they use the official banknotes. This is their way of becoming self-reliant.

There was a time when (former Malaysian prime minister) Mahathir Mohammad closed the country and refused to accept US dollars. The Malaysian Ringit rose in value overnight by not being tied to the dollar. The Thai baht, on the other hand, swung with the dollar. This is not sufficiency economy. We are reliant on others. And who do we rely on? The imperialistic and evil USA whose history is full of exploitation and violence. And yet we blindly follow the Americans in every aspect of our lives. Even our toilet bowl has to be an “American Standard”.

n Can sufficiency economy become the founda-tion of a thriving Thai economic system in the global context?

Sufficiency economy will have an identity of its own. You see, Mae Hong Son has a unique identity and so does Pattani. But as both are in the same country, they are inter-connected. Thailand is also connected to Laos, Cambodia and Myanmar. It will not be the same as self-ish nationalism but the recognition of our unique ethnic, linguistic and local identity. Still we are very much inter-connected. This idea will keep out multinational corpo-rations and exploitation. These days we have been taking advantage of Laos, even Cambodia.

Now who is taking advantage of us? It is China and America. Why do we rely too much on them? Because we rely on what we think is a big market for us. They are more powerful than we. If we know how to rely on ourselves, then we do not need to put down the US or


Sufficiency economy will have an identity of its

own. You see, Mae Hong Son has a unique identity and so does Pattani. But as both are in the same country, they are inter-connected. Thailand is also connected to Laos, Cambodia and Myanmar. It will not be the same as selfish nationalism but the recognition of our unique ethnic, linguistic and local identity.

GL27-VA.indd 53 3/2/10 4:49 PM


สมภาษณพเศษ SPECIAL INTERVIEW

เศรษฐกจสเขยว:

Mukda Lohpirun

Green Economy:

มกดา โลพรณ

Nithi Eawsriwong, a former history professor at Chiang Mai University, is a prolific social commentator whose writing has appeared in many media. He urges that the various economic models be viewed holistically, not with a tunnel vision. He currently runs the alternative Midnight University in Chiang Mai.

เปดโลกกวางแหงทศนะ

Expanding the Horizon

ศ.ดร.นธ เอยวศรวงศ

Nithi Eawsriwong

GL27-VA.indd 54 3/2/10 4:49 PM


ศ.ดร.นธ เอยวศรวงศเปนอดตอาจารยสอนประวตศาสตรทมหาวทยาลยเชยงใหมและนกวจารณสงคมทมผลงานเขยนในหลากหลายสอ อาจารยนธแนะใหมองแนวคดเศรษฐกจตางๆ ในองครวมดวยมมมองทไมคบแคบ ปจจบนอาจารยบรหารมหาวทยาลยเทยงคนทเชยงใหม

n ความคดเหนตอแนวคดเศรษฐกจสเขยวผมไดยนแนวความคดเรองเศรษฐกจสเขยวมานาน พอๆ กบ

การเมองสเขยว แนวความคดเรองระบบเศรษฐกจสเขยวนน จรงๆ ควรจะมองทงระบบ ไมใชมองเปนการแยกสวนวา ภาคการผลตสเขยว หรอภาคการบรโภคสเขยว มนตองไปดวยกน นาจะมองทง informal sector (นอกระบบ) ไมใชแค formal sector (ในระบบ) เพยงเพราะวามนปรากฏตวเลขเขาไปท GDP (Gross Domestic Product: ผลตภณฑมวลรวมภายในประเทศ) หรอเพราะวาเปนอตสาหกรรมขนาดใหญเพยงอยางเดยวทไดเสยภาษ มมลคาการผลตทพอนบได ชดเจน มากกวาปจเจกรายยอย

การสงเสรมใหเปนเศรษฐกจสเขยวควรจะท�าตงนานแลว เพราะสวนใหญเรามกไมมองคนตวเลก ทงทคนตวเลกเปนคนทกระตนใหระบบของเศรษฐกจการคาขายหมนไปได ซงในขนแรกเราตองมองวาทฤษฎทนนยมกระแสหลกมกจะโนมเอยงเขาหาผลประโยชนของธรกจ อตสาหกรรม เชน การถอวาสนคาทกชนดลวนม “มลคา” (Value) นยามเชนนยอมหมายรวมถงสนคาทไรประโยชนตอคณภาพชวต หรอแมแตสนคาทอาจท�าอนตรายถงชวตอยางเชน บหร

ในทฤษฎเศรษฐศาสตรสเขยว สนคาทม “มลคา” จะตองน�าไปสความเปนอยทดของมนษย (human well-being) อยางชดเจน ส�าหรบดานตรงขามของ “คณคา” คอ “ตนทน” (Cost) ทฤษฎกระแสหลกมงเนนเพยง “คาเสยโอกาส” (Opportunity Cost) ซงจ�ากดมมมองอยแคการเสยโอกาสทางเศรษฐกจ (เมอใชทรพยากรไปผลตสนคาชนดหนง ยอม “เสยโอกาส” ทจะใชทรพยากรนนไป

n What’s your thought on the “green economy” idea?

I’ve heard about green economy as long as about green politics. If you want to talk about green economy, you need to look at the whole system, not its separate parts – green production or green consumption. They must go together. You have to look at the informal sector, not only the formal one just because the Gross National Product can show a number or just because the big industries pay more taxes and are able to more clearly enumerate the value of their production than individual citizens.

Green economy should be promoted long time ago because most of us overlook the little people even though they are the ones who keep the wheel of our economy turning. First of all, we need to understand that the mainstream capitalist system is biased toward business and industry interests, for instance, it regards all goods as having “value”. Such a definition would have included goods that are useless for quality of life or even goods harmful to health such as cigarettes.

According to the green economics theory, “valu-able” goods must lead to well-being for humans. The opposite of value is cost, and the conventional economic theory talks only about “opportunity cost”, meaning that when a resource is using it to produce one type of goods, the opportunity is lost in using to produce other goods.

GL27-VA.indd 55 3/2/10 4:49 PM


สแยกไฟเขยว Green Intersection

ผลตสนคาอนๆ) มมมองอนคบแคบนท�าใหความสญเสยดานอนๆ ถกมองขามไป ดงนน “ตนทน” หรอ Cost ในทฤษฎสเขยวจงตองพจารณาอยางครอบคลมตงแตความทกขยากของแรงงานจนถงการลมสลายของระบบนเวศ

แนวคดเศรษฐกจสเขยวของ UNEP เนนความสมดลระหวางการปกปองสงแวดลอม การลดปญหาความยากจนและการเตบโตทางเศรษฐกจ โดยสรปเศรษฐกจสเขยวจะเปนทางออกของวกฤตการณทางเศรษฐกจ การเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ พลงงาน น�า และอาหาร ดมากนะ ระบบทกอยางมนเชอมเขาดวยกน แยกกนไมออก

คณอยามองแยกกน เศรษฐกจไปอยางมนคงและไมชะลอตว มนไปดวยกนกบการอนรกษได แตคนสวนใหญมกมองวา การพฒนาทดมนจะสวนทางกบการอนรกษ แตท�าไมไมมองวาการพฒนานนไปควบคกบการอนรกษได ท�าไมไมใชเทคโนโลยทกอใหเกดการอนรกษไปดวย การอนรกษกด เชน ภมปญญาทองถน ถาการทอผา สานกระบง ยงคงซ�าซากอยอยางเดม อกไมนานกคงตาย

แตถามการปรบปรงไปเรอยๆ มการเลอกใชเทคโนโลย ไมไดหมายความวาเราจะตองละทงอยางใดอยางหนง ไมงนจะไมมการพฒนา คอ มนเปนการมองความหมายทคบแคบมาก พฒนาคอตองไปขางหนาอยางเดยวไมหนกลบมามองขางหลง อยางเชน การสรางเขอน นเปนสญลกษณของการพฒนาทนากลวมาก เพราะนนหมายความถงการท�าลายลางทรพยากรธรรมชาตทมอยเดมอยางมหาศาล ทกวนนไทยใชประโยชนจากเขอนในดานของพลงงานมากกวาเรองของชลประทานการเพาะปลก แตขออางในการสรางเขอนแตละครงคอ การเกษตรกรรม การกระจายการเขาถงเรองทรพยากรน�า การจดการชลประทาน

n ท�าอยางไรถงจะน�าเทคโนโลยทเปนการเรยนร จากระบบธรรมชาต หรอการพฒนาเศรษฐกจและสงคมโดยเรยนรจากวถธรรมชาตและภมปญญาทองถน มาใชในระบบเศรษฐกจของประเทศใหมากขน

เราหลงลมเทคโนโลยพนบานไป ลมภมปญญาของเราเอง แทนทจะลดตนทน มองเหนความส�าคญของสงแวดลอม เชน จากผลวจยหากมการปดหนาเตาบางเพยง 5 นาท โรงงานสามารถลดการเผาผลาญพลงงานไปอยางสนเปลอง เมอเปรยบเทยบกบการเปดเตา

ตลอดเวลาเพอใหคนงานไดใสถานหนเพม ซงคนงานไมไดมองจดน เคาขเกยจเพราะอกเดยวเคากตองเปดเตา เพอใสถานหนตอแลว

คนเรามกมองไมเหนเทคโนโลยทตนเองมอยเดมนนมความส�าคญและมคณคา จงไดแตลอกเลยนมาจากตางประเทศ การศกษาของคนเรานนยกระบบการศกษาของฝงตะวนตก แนวอาณานคม พอจบการศกษามาตองเปนลกนองเทานน ไมไดสอนใหคนเปนอสระ ไมไดสอนใหมการปรบตว

หากเปนภมปญญาสมยดงเดม ถามวาจ�าเปนไหมทจะตองอนรกษไวทงหมดไมเปลยนแปลง เมอเปรยบเทยบการทอผาลายขต หากวายงคงเปนลายขตเหมอนเดม ไมมลายอนเลย ไมมการยอมส ไมมพฒนาการใหม ภายในเวลาไมนานการทอผาแบบนกตาย ไรคณคาไป เพราะตอบสนองตอสภาพสงคมไมได

เราสามารถน�าระบบการพงพาตนเอง ใชภมปญญาของเรากลบมาใชได แตตองไปทงระบบไมใชเหมอนในระบบปจจบน ...แลวนาจะมองในระยะยาว คอมการพฒนาทงกระบวนการ ไมใชแคฝายใดฝายหนง

n มแบบอยางทแสดงใหเหนถงความเสมอภาค คณธรรม และเศรษฐกจหรอไม?

ผมวาเบยกดชมทจงหวดยโสธร (อาน “เสนทางสเขยว: เมอชมชนไมตองใชเงนตรา” หนา 38) เปนตวอยางทดของชมชนเศรษฐกจพอเพยง เพราะมนมการผลตในชมชนไดเอง ไมจ�าเปนตองพงพาภายนอก จงมแนวคดในการตอรอง นอกจากการเอาของมาตอของ ชาวบานไดก�าหนดวาใชผานตวกลางทเรยกวา “เบยกดชม” ตอนทเบยกดชมไดเตบโตในระยะแรกนน ธนาคารแหงประเทศไทยมองขามไมใหความส�าคญและมองวาผดกฎหมาย ไมสามารถท�าได จงท�าใหเกดการชะงกงน นาเสยดายมาก แตวาในขณะนชมชนกอยรอดได ถอวามความเขมแขงนาเรยนร

CSR (Corporate Social Responsibility: นโยบายการแสดงความรบผดชอบตอสงคม) กเปนตวอยางทดของภาคเอกชน แตบรษทมกจะด�าเนนการผานการประชาสมพนธเพยงอยางเดยว ไมไดค�านงถงการผลต หรอการบรโภค จรงๆ มนควรจะอยในฝายของการผลตตงแตตนแลว ถงจะเรยกวาเปนการผลตเขยว น�าผลไปสการบรโภคเขยวดวย

ผมไมอยากเรยกวาเปนการคนก�าไรสสงคม แตอยากเรยกวาเปนความรบผดชอบตอสงคมมากกวา มนเปนการสอความหมายออกมาทางประชาสมพนธ เชน ปนซเมนตไทยทเนนมาสงเสรมการท�าเขอน ท�าฝาย จะท�าไปเพออะไร ในเมอเคากมหนาทอยแลว ปลอยใหคนอนเขามาท�าส บรษทน�ามนกผลตน�ามนอยแลว จะมาสงเสรมการปลกปา ปลกปาชายเลน จะท�าสงเหลานไปเพออะไร ท�าไมไมลดคาใชจายดานพลงงานลงไป

n รฐบาลจะสามารถผสมผสานนโยบายเศรษฐกจสรางสรรค (Creative Economy) กบแนวคดเศรษฐกจสเขยว (Green Economy) แบบมปรชญาเศรษฐกจพอเพยงเปนฐานคณธรรม ไปสการปฏบตทเปนกระแสหลกของประเทศไดหรอไม อยางไร

เศรษฐกจสเขยวและเศรษฐกจพอเพยงไมไดตางกนตรงไหนนะ

...ผมวาเบยกดชมทจงหวด

ยโสธร เปนตวอยางทดของ

ชมชนเศรษฐกจพอเพยง เพราะมนมการ

ผลตในชมชนไดเอง ไมจ�าเปนตองพงพา

ภายนอก จงมแนวคดในการตอรอง

นอกจากการเอาของมาตอของ ชาวบาน

ไดก�าหนดวาใชผานตวกลาง

ทเรยกวา “เบยกดชม”...

GL27-VA.indd 56 3/2/10 4:49 PM


สมภาษณพเศษ: ศ.ดร.นธ เอยวศรวงศ Special Interview: Nithi Eawsriwong

Such a restrictive view overlooks losses in other aspects. Green economy, therefore, must have a holistic view and considers issues ranging from the laborers’ hardship to the collapse of the ecosystem.

The green economy model advocated by the UNEP (United Nations Environment Programme) emphasizes the balance of environmental protection, poverty reduc-tion and economic growth. In short, green economy is a solution to the economic crisis, climate change, and energy, water and food shortages. It’s good. All the sys-tems are connected and inseparable.

But you must not look at the two aspects as separate. Most people think good development cannot go together with environmental conservation, but they can. Why can’t we use technology to enhance conservation? If tra-ditional wisdom such as cloth or basket weaving contin-ues to march in place, soon it will die. But if you have sustained improvement using technology, it doesn’t mean we have to abandon our traditional wisdom; otherwise we won’t have development.

By the same token, it would be a narrow definition of development if it only looks forward without looking back. For example, dam building is a symbol of scary development because it destroys a great deal of natural resources. Nowadays, dams provide electricity more than serving irrigation purposes even though the often-cited reason for building dams is for agriculture, to provide access to water resource, which is irrigation.

n How do we apply technology or economic and social development inspired by the natural system and traditional wisdom in our national economy?

We have forgotten our native technology and knowl-edge. We could reduce cost by paying attention to the environment. For example, a study found that by closing the doors of a boiler for just a few minutes between the times to put coal into it, a factory could realize a con-siderable saving. But the workers are usually too lazy to do that because they figure why shutting the doors when they have to open them to put coal in anyway.

We often forget or fail to see the value of our own technology, and that’s why we just copy it from other countries. Our education system teaches us to value west-ern education more. But it only teaches us to become workers, not to be free-thinking individuals or to be able to adapt what we have to the changing world.

If you ask if it’s necessary to conserve all traditional ways of living or technologies, we need only to see, if

we keep producing traditional cloths with the same old designs without evolving into different patterns or using different colors, pretty soon that technology will die out because it will not be able to respond to the changing social environment.

We can resort to the self-reliance system using our native wisdom but the whole system needs to move in the same direction with a long-term view. We should not do it in a piecemeal fashion.

n Is there any example that demonstrates the link between equality, morality and the econ-omy?

I think Bia Kut Chum in Yasothon province (see “Green Line: Currency of Hope”, page 39) is a good example of a community with sufficiency economy model because it relies on local production and barter trade. The villagers did this through a medium called Bia Kut Chum. It’s too bad that the Bank of Thailand failed to appreciate it and saw it as an illegal system which led to the collapse of that system. However, the community itself managed to learn how to empower itself and sur-vive which makes it a good case to study.

Corporate social responsibility is a good example for the private sector. Unfortunately, most companies choose to use it as a public relations tool and fail to employ it to affect production or consumption. It should in fact be part of production from the start which would be called green production and which would lead to green con-sumption.

I don’t want to call it “the return of profit to the society” (as many companies are wont to do). I would rather call it “responsibility to society”. But most compa-nies only do it for public relations reason. For example, Siam Cement chooses to promote dam or dyke build-ing. What’s for? There’re already agencies responsible for that. Why not let them do it? Some oil companies promote reforestation. Why? Why don’t they just try to reduce energy expenditure?

n Should the government integrate its creative economy policy with the concept of green econ-omy based on the moral foundation of suffi-ciency economy and put it into practice as the country’s mainstream economic model?

Actually, there is little difference between green economy and sufficiency economy but we choose to look at them differently. Creative economy is also part of green economy because it calls for creative adaptation to fit our

...I think Bia Kut Chum in Yasothon province (see “Green Line: Currency of Hope”, page 39) is a good example of a community with sufficiency economy model because it relies on local

production and barter trade. The villagers did this through a medium called Bia Kut Chum...

GL27-VA.indd 57 3/2/10 4:49 PM


แตวาคนเรามองกนคนละจด ทงท Creative Economy เปนสวนหนงของ Green Economy เพราะวามนเปนการคดประยกตอยางสรางสรรค ปรบใชใหเขากบระบบสงคมพนฐาน ถอวาเปนสวนหนง แตคนเรามกจะมองแยก และคบแคบวาตองรกษาสงแวดลอมเพยงอยางเดยว ท�าใหคนปดกนไป ปดกนความคด ตดกบความคดของตนเอง

อกอยางหนงผมเองกไมแนใจเรองของเศรษฐกจพอเพยง หรอทฤษฏใหม กบเศรษฐกจสเขยว วาเราเขาใจถกหรอไม เพราะเราสวนใหญถาหากเปนเศรษฐกจพอเพยง กมกจะนกถงเฉพาะคนท�านา ท�าไร ท�าไมไมนกวาภาคอตสาหกรรมขนาดใหญจะเปนเศรษฐกจพอเพยงไมได หากเขามการกระจายใหเขาถงทรพยากร การผลต และการบรโภคแลว มนเปนเรองธรรมดาทการท�าธรกจตองมองเรองก�าไรเปนเปาหมายหลก ไมมธรกจใดไมหวงผลก�าไร

หากคณมองวาเศรษฐกจพอเพยงคอการท�านา ท�าไร ปลกขาว ผมวาคบแคบ แตมองวาทนครปฐมมฟารมเลยงหม เลยงววจ�านวนมาก มลของสกรจ�านวนมากไดสรางกลนรบกวนตอชาวบานใกลเคยง แลวผผลตกไดลงทนในการปรบแตง ใสเทคโนโลยเอามลของสกรมาท�าเปนพลงงานเชอเพลงผลตเปนพลงงานไฟฟาแบบชวมวล ไมนาเชอวาจะคนทนไดภายใน 3 ป แตตองมการใชเทคโนโลยและการลงทนพอสมควร แตวามนคมคาในการลดตนทนการผลต สามารถน�าทรพยากรทเหลอใชมาใชได นละทเรยกวาการผลตเขยว

การแกไขอาจจะตองมการปรบเปลยนวถชวต ไลฟสไตล แคเปลยนนดเดยว อะไรกเปลยนไดอกเยอะแลวลดการบรโภคลง การผลตกลดลงตามความตองการของประชาชน … กระบวนการขดเกลาทางดานสงคมนนมผลตอแนวความคด ตอวถชวตของคนมาก ใชเวลานานมากในการปรบเปลยนวถชวต

n การพฒนาทางเศรษฐกจทมความสมดลระหวางความตองการของมนษยกบธรรมชาต ควรด�าเนนอยางไรใหแนวคดนนบรรลเปาหมาย

เรานาจะมการจดการสอใหม จดการกบระบบการศกษา ทท�าใหคนกลายเปนแคแรงงาน เปนทนในการผลตเพยงมตเดยว สอนใหทองจ�า ไมไดเปนอสระ

ลทธบรโภคนยมนน หรอลทธเสรนยมใหม (Neo Liberalism) ท�าใหเกดการกระตนการบรโภค ผานทางสอโฆษณา ใหบรโภคแบรนด ไมใชตวสนคา แตท�าใหเรายดตดกบวาทกรรมทผผลตไดตตราลงไป เชน หากคณมรถจกรยานยนตฮอนดา คณไมไดมแคยานพาหนะ แตนนหมายความวาคณสามารถขบขรถไปเทยว ไปจบสาว สงสรรคเฮฮา มความสนก ไดเหมอนในโฆษณาสอออกมา ซงคนไทยโดนสอมอมเมา เรากตองจดการกบสอดวยอกทางหนง

ผมวาทกวนนสงคมไทย ตนตวมาก มจตส�านกทางดานพลเมองมากขน มความเปนประชาธปไตยมากขน เชน การคดคานทบอนอก - หนกรด กรณทมาบตาพดทธรกจเอกชนไดเขาถงทรพยากรอากาศไดมากกวาประชาชนทวไป (ดเรอง “มาบตาพดผโชคราย” หนา 75) แตคนตวเลกเขาไมถงอากาศเลย แตเมอเกดปญหา รฐยงคงเขาขาง อมเอกชนผบดเบอนไวมากกวา คอ ใหความส�าคญกบหนวยผลตใหญทสงผลตอตวเลขทางเศรษฐกจ ไมไดใหความส�าคญกบชาวบานผไดรบผลกระทบจากละอองฝน จนเหลอปอดขางเดยว

basic social system. Again, we take a narrow conserva-tion view and look at them as separate concepts. Why do we keep stifling our own thinking and imagination and get stuck with our own narrow view? Another thing is I’m not sure whether we all understand sufficiency econ-omy and green economy correctly. Most of us, when we talk about sufficiency economy, often have farmers in our mind. Why don’t we think big industry can also get along with sufficiency economy if they provide wide access to resources, production and consumption? There’s noth-ing wrong with a business thinking about the bottom line.

Thinking that sufficiency economy is only about farming or rice growing is a narrow view. Look at all the pig farms in Nakhon Pathom. The waste from the pigs caused quite a foul odor that disturbed their neighbors. So the operators invested in technologies that turn the waste into bio-energy and recouped the investment in three years. While it takes quite a large investment in the technologies, it is worthwhile because it reduces produc-tion cost and enables the re-use of waste. This is called “green production”.

Solving the (economic and environmental) crisis requires changing our lifestyle. A little bit can lead to quite a bit of change. We should reduce consumption which will lead to reduced production.… Social tuning can catalyze the changing of lifestyle but it takes a long time.

n How can we achieve economic development that ensures a balance between human demand and natural resources?

We need to reform the media and better manage the education system that turns people into mere labor and cost of production, and rote learners instead of indepen-dent thinkers.

Consumerism or neo-liberalism stimulates con-sumption through advertising media, focusing on the consumption of brands, not the goods themselves. For example, if you buy a Honda motorcycle, you don’t just get a vehicle but you also get fun and sex appeal. That’s what the advertisers tell you, and Thai people have fallen victims to the intoxication. We need to reform this type of media.

All in all, I think Thai people are more aware of their democratic rights. For example, the protest at Bo Nok-Hin Krut (in the southern province of Prachuap Khiri Khan where local villagers were able to force two power plant projects to move out of the area on environ-mental grounds) and also at Map Ta Phut (see Poor Map Ta Phut, page 75)where private businesses have better access to the air resource than the local people. The local people have no right to the air. But when problems arise, the government chooses to take the side of the private sector. It puts more value on the large production base for its ability to boost the country’s economic index at the detriment of the local people who suffer from pollution and some must live with a single lung.

GL27-VA.indd 58 3/2/10 4:49 PM


สแยกไฟเขยว GREEN INTERSECTION

ปจจบนโลกเรามชดความคดและเครองมอใหมๆ จากเศรษฐศาสตรและวงการทเกยวของจ�านวนมากขนเรอยๆ ทก�าลงถกพฒนาเพอมาชวยประเมน ปองกน และแกปญหาดานสงแวดลอมและสงคม สองมตทเกยวพนอยางแนบแนนกบเศรษฐกจ แตทผานมานกเศรษฐศาสตรกระแสหลกยงไมมองมตตางๆ อยางเปน ‘องครวม’ แตมองอยาง ‘แยกสวน’ ออกจากกน และมองวามตทางเศรษฐกจตองมากอน เชน บอกวาทกประเทศควรมงพฒนาเศรษฐกจใหรงเรองกอน มตสงแวดลอมเอาไวรวยแลวคอยมาแกไขภายหลงกได

ดชนโลกมสข: เศรษฐศาสตรกโลก #1

ในเมอวธคดแบบ ‘แยกสวน’ ของเศรษฐศาสตรกระแสหลกนบวนยงไดรบการพสจนและตอกย�ามากขนเรอยๆ วาทงไมเปนความจรง ทงท�าใหสถานการณในอนาคตแยลงแทนทจะดกวาเดม จงไมนาแปลกใจทเราจะเหนนกเศรษฐศาสตรจ�านวนมากขนเรอยๆ ทมงพฒนาชดความคดและเครองมอใหมๆ เพอผลกดนใหผมอทธพลในสงคม ทงในภาครฐ ภาคเอกชน และภาคประชาชน เปลยนวธคดเปนแบบ ‘องครวม’ มากขน คอค�านงถงมตเศรษฐกจ สงคม และสงแวดลอมไปพรอมๆ กน ในโครงการพฒนาทกระดบ

เพราะการพฒนาใดๆ กตามในศตวรรษนและศตวรรษตอๆ ไป จะตองสอดคลองกบแนวคด ‘การพฒนาทยงยน’ เทานน มนษยถงจะอยรวมกบธรรมชาตไดอยางเปนสข

สถาบนวจยอสระแห งหนงทผ เขยนชอบมากคอ New Economics Foundation (www.neweconomics.org) ไดพฒนาดชนทางเลอกชดหนงทสะทอนแนวคดการพฒนาแบบ ‘องครวม’ ไดอยางดเยยมและใชประโยชนไดจรง ดชนชดนชอ Happy Planet Index (HPI) หรออาจแปลเปนไทยวา “ดชนโลกมสข” มการตพมพผลการประเมนครงแรกออกมาในป ค.ศ. 2006

HPI เปนดชนชดแรกในโลกทน�าดชนวดผลกระทบทาง สงแวดลอมมาสงเคราะหเขากบดชนวดความอยดมสขของประชากร เพอค�านวณ “ประสทธภาพเชงนเวศ” (ecological efficiency) ของแตละประเทศในการใชทรพยากรธรรมชาตเพอสงมอบชวตท “นาพงพอใจ” และ “ยนยาว” ใหกบประชากรในประเทศ

คณยายนงรอคอยคนมาซอลอตเตอรรมก�าแพงวดใกลตลาดใหญในจงหวดเชยงใหมAn elderly lottery seller waits for buyers by a temple wall in Chiang Mai.

GL27-VA.indd 59 3/2/10 4:49 PM


MORE AND MORE MODELS AND TOOLS HAVE BEEN DEVELOPED by the economic and related dis-ciplines to assess, prevent and resolve environmental and social woes, which are closely tied to the economy. Main-stream economists used to look at the economy as a distinct entity separate from all other social dimensions rather than taking a holistic view. They assigned the economy the first priority, saying nations need to take care of the economy first before trying to solve environmental problems.

Such “segregated” view has over time been proven wrong and the world’s future outlook has suffered for it. It’s no surprise then that an increasing number of economists have developed new models and tools to persuade society’s leaders in the public and private sectors and civil society to shift to “holistic” approach with attention to economic, social and environmental aspects in developmental proj-ects at all levels.

Only with development, now and in the future, that is consonant with the “sustainable development” model shall man live in harmony with nature.

One of my favorite research institutes, the New Eco-nomics Foundation (www.neweconomics.org), has devel-oped an alternative yardstick which is a true reflection of holistic and practical approach. The Happy Planet Index (HPI) was first published in 2006.

The HPI is the world’s first index to integrate envi-ronmental impacts with the well-being of citizens to come up with ‘’ecological efficiency’’ with which country uses natural resources to ensure citizens “contentment” and “longevity”.

Top-scoring countries may not be where the ‘’happi-est’’ people on Earth live but provide for their citizens long and happy lives without constraints on the ecosystem or excessive consumption of the Earth’s resources.

The HPI comprises three indicators. They are:1) Life satisfaction is a figurative representation of

subjective answer to the question “How are you satisfied with your life at the moment?” Respondents are asked to

Save-the-World Economics 101

Happy Planet Index:

assess themselves on a scale of 0 to 10, where 0 is dissatis-fied and 10 is very satisfied. The life satisfaction informa-tion is partly derived from the World Values Survey (www.worldvaluessurvey.org), produced by a global network of sociologists.

2) Life expectancy is an objective data based on the United Nations Development Programme’s Human Development Index.

3) Ecological footprint refers to impact on nature (including resource consumption and impacts on ecosys-tem) from human activities to satisfy their needs. It is like a “footprint” man leaves on nature. The footprint equals to land and sea areas needed to regenerate the resources a human population consumes and to absorb and render harmless the corresponding waste.

In 2007, the World Wildlife Fund (WWF) summa-rized ecological footprint information of all countries to the effect that humanity is outstripping planet’s capacity by almost 50%. This means if people fail to change our consumption behaviors, we will need 1.50 planets to meet our demands. We need to control population growth, con-sumption level, and excessive resource utilisation as well as adopt environment-friendly behaviors before there is no Earth to live on.

The New Economics Foundation’s compilation of the 2006 HPI of 178 countries showed no country achieved the “good” (green) level in all three indicators. (See Table 1)

Calculatingthe HPI:

life satisfaction x life expectancyecological footprint

HPI =

Sarinee Achavanuntakul

GL27-VA.indd 60 3/2/10 4:50 PM


ตว คอดชนความพงพอใจในชวต และรอยเทานเวศ ผลการค�านวณของประเทศทม HPI สงสด 20 อนดบแรกสรปออกมาตามตารางท 2

เมอน�า HPI มาพลอตเปรยบเทยบกบรายไดตอหวของประชากร จะเหนวารายไดตอหวทเพมขนไมไดแปลวา HPI จะสงขนตามไปดวย ดงแสดงในแผนภาพท1

ขอมลดงกลาวจาก HPI สะทอนใหเหนอยางชดเจนวา ล�าพงความเจรญทางเศรษฐกจ ทมกจะสงผลใหประชากรโดยเฉลยมสขภาพดและอายยนนน ไมอาจรบประกนไดวาประชากรในประเทศนนจะมความสขกวาในประเทศทมรายไดต�ากวา และซ�ารายความเจรญนนกมกจะตองแลกมาดวยตนทนธรรมชาตทสงมาก (และความเสอมโทรมของสงแวดลอมกเปนสาเหตหนงทท�าใหคนรสกไมมความสข) ยกตวอยางเชน ประชากรของสหรฐอเมรกาและทวปยโรปตะวนตกมอายยนยาวและมความพงพอใจในชวตคอนขางดกจรง แตตองแลกมาดวย ‘ตนทน’ ทสงมากในแงของรอยเทานเวศ

ในโลกทคนสวนใหญยงคดแบบ ‘แยกสวน’ ดชน HPI เปนเครองมออนทรงพลงทสะทอนใหเหนความผดพลาดของวถการพฒนาแบบ ‘แยกสวน’ ทยงครอบง�าวธคดของผน�าสวนใหญในโลก และกระตนใหคนมองเหนความเชอมโยงทแยกออกจากกนไมไดระหวางมตเศรษฐกจ (สะทอนในตวเลขความยนยาวของอายใน HPI) มตสงคม (สะทอนในตวเลขความพงพอใจชวต) และมตสงแวดลอม (สะทอนในตวเลขรอยเทานเวศ)

ปจจบน คณะผจดท�าดชน HPI น�าโดย นค มารคส (Nic Marks) ก�าลงพฒนาวธวดและค�านวณดชนตวนอยางตอเนอง และเดนสายบรรยายไปทวโลกเพอเกลยกลอมใหผก�าหนดนโยบายน�าดชนตวนไปใชแทนทหรออยางนอยกควบคไปกบดชนแบบ ‘แยกสวน’ ทมกจะมองเหนแตมตเศรษฐกจ (เชน GDP) ในการก�าหนดนโยบายพฒนาในรอบหลายสบปทผานมา.

ประเทศทม HPI สงอาจไมใชประเทศทประชากร “มความสขทสด” แตเปนประเทศทสามารถมอบชวตทยนยาวและมความสขใหกบประชากรไดโดยไมกอความตงเครยดตอระบบนเวศหรอใชทรพยากรธรรมชาตอยางสนเปลอง

องคประกอบในดชน HPI สามตวไดแก1) “ความพงพอใจในชวต” เปนตวเลขแทนความเหนทเปน

อตตวสย (subjective) จากการตอบค�าถาม “ตอนนคณรสกพอใจกบชวตมากนอยเพยงใด?” โดยใหผตอบประเมนความพอใจของตวเองออกมาเปนตวเลข จาก 0 (ไมพอใจเลย) ถง 10 (พอใจมาก) ขอมลดานความพงพอใจในชวตทใชในการค�านวณ HPI สวนหนง มาจากรายงาน World Values Survey (www.worldvaluessurvey.org) ซงจดท�าโดยเครอขายนกสงคมวทยาทวโลก

2) ความยนยาวของอาย (life expectancy) เปนตวเลข อตตวสย (objective) หมายถงอายขยทประชากรโดยเฉลยนาจะใชชวตไดถง ค�านวณจากอตราการตายของประชากรในชวงอายตางๆ เปนตวเลขเดยวกนกบทใชในดชน Human Development Index ของ UNDP

3) รอยเทานเวศ (ecological footprint) หมายถงระดบผล กระทบตอธรรมชาต (ทงทรพยากรธรรมชาตทใช และผลกระทบตอระบบนเวศ) ทมนษยกระท�าเพอตอบสนองความตองการของตวเอง เปรยบเสมอน “รอยเทา” ทมนษยประทบลงบนธรรมชาต มลคาของรอยเทานเวศมคาเทากบพนทบนบกและในทะเลทตองใชในการฟนฟ (regenerate) ทรพยากรธรรมชาตขนมาใหมเพอรองรบปรมาณการบรโภคของมนษย ดดซบของเสย และท�าใหของเสยเหลานนไมเปนพษภย (render harmless)

ในป 2007 World Wildlife Fund (WWF) สรปขอมลรอยเทานเวศจากทกประเทศในโลกวา ประชากรทวโลกบรโภคเกนกวาศกยภาพของโลกไปเกอบรอยละ 50 ตวเลขนหมายความวา ถาคนทวโลกไมปรบเปลยนพฤตกรรมการบรโภค เราจะตองใชโลกถง 1.50 ใบเพอรองรบความตองการของมนษย กลาวอกนยหนงคอ มนษยจ�าเปนจะตองควบคมอตราการเตบโตของประชากร ลดระดบการบรโภค เลกใชทรพยากรธรรมชาตอยางสนเปลอง และปรบเปลยนพฤตกรรมใหเปนมตรกบสงแวดลอมมากขน กอนทจะไมมโลกใหมนษยอาศยอย

ผลการค�านวณดชน HPI ของ New Economics Foundation ในป 2006 ของ 178 ประเทศทวโลกแสดงใหเหนวา ไมมประเทศใดทไดระดบ “ด” (สเขยว) ในดชนทงสามตวทประกอบกนเปน HPI ตามหลกเกณฑของคณะผจดท�าดงดงตารางท 1

ผลลพธทนาสนใจคอ ประเทศทมดชน HPI สงทสดในโลก 20 อนดบแรกสวนใหญเปนประเทศทมลกษณะเปนหมเกาะ ม “รายไดปานกลาง” ตามนยามของธนาคารโลก และอยในทวปอเมรกากลาง ทะเลคารบเบยน และอเมรกาใต ในบรรดาประเทศเอเชยสามประเทศทตด 20 อนดบแรก คอ เวยดนาม ภฏาน และฟลปปนส ภฏานเปนประเทศเดยวทมดชนองคประกอบระดบ “ด” (สเขยว) ถงสองในสาม

รอยยมอนบรสทธของเดกชนเผา ในหมบานทมการกลาวกนมายาวนานเรองการใหยายออกจากปาLittle hilltribe children smile innocently, unaware of a long-standing plan to evict their village from the protected forest.

สแยกไฟเขยว Green Intersection

GL27-VA.indd 61 3/2/10 4:50 PM


An interesting finding of the study is that the top 20 countries with the highest HPI are island states with “medium income” as defined by the World Bank and located in Central and South America and the Caribbean. Only three Asian countries made it to the top 20. They are Bhutan, the Philippines and Vietnam. Bhutan is the only country which earned ‘’good’’ (green) rating in two of three components – life satisfaction and ecological foot-print. (See Table 2)

When plotting the HPI against the Gross Domestic Product (GDP) per capita, the graph shows that a rise in GDP per capital does not translate into higher HPI. (See Illustration 1)

The HPI findings indicate clearly that economic wealth of a country which normally leads to healthy and long-living population does not guarantee that they are happier than people in poorer countries. Worse still, modernization carries a high price tag in terms of natural capital (and degraded environment is a cause of people’s unhappiness). For instance, people in the U.S. and Western Europe enjoy long life expectancy and life satisfaction but that has been achieved with a high “capital cost” in terms of ecological footprint.

In the world where most people still think in a “piece-meal” fashion, the HPI is a powerful mirror that reflects the mistakes of the “segregated” approach which domi-nates many world leaders. It inspires us to see the inter-connection of the economic (as reflected in the life expec-tancy), social (in life satisfaction) and environmental (eco-logical footprint) aspects.

The HPI team, led by Nic Marks, continues to develop methodologies to measure and calculate the index. And the team members have been giving lectures around the world, hoping to convince policy makers to make use of this index in place of or at least along with the “segre-gated” index that reflects the economic dimension (such as GDP) over the past several decades.

แดงเลอดหม แดง เหลอง เขยว Blood Red Red Yellow Green

ความพอใจในชวต < 5.5 (ไมพอใจ) 5.5-6.7(ปานกลาง) 6.7 > (พอใจ)Life satisfaction (dissatisfied) (medium) (satisfied)ความยนยาวของชวตLife expectancy < 60 (ไมด) 60-75 (ปานกลาง) 75 > (ด) (poor) (average) (good)รอยเทานเวศ(Footprint) > 5 โลก > 2 โลก 1-2 โลก < 1 โลก planets planets planets planet

ตาราง 1(Table 1)

GL27-VA.indd 62 3/2/10 4:50 PM


ถามนษยบนโลกไมไดเกดมาเพอแสวงหา ไฟจากน�ามอกองแรกคงไมถกจดขน อาจไมมค�าวาสงครามและสนตภาพ ธรรมชาตและโลกอาจไมเดนมาสวกฤตเชนวนน

และแมประวตศาสตรของมนษยจะเกดการแสวงหาดวยการขบถมอาจนบครง แตจะมขบถหนไหนทบนเสนทางแตงแตมสสนเพรดแพรวอยทามกลางค�าครหาวาไรขอบเขต ไรแกนสาร ไรระเบยบ ไรจดหมายจากสายตาคนสวนใหญไดถงเพยงน

วฒนธรรม “ฮปป” จงกลายเปนปรากฏการณสะเทอนสงคมในสหรฐอเมรกา ยโรป สงคมประเทศอน ๆ รวมทงในสงคมไทยดวย

ฮปป – เสนทางคนสธรรมชาตและอนาคต

ขามฟา ACROSS THE SKY

รญจวน ทววฒน

The Hippies: Journey Back to Nature and ForwardRanjuan Thaweewat

IMAGINE A WORLD WHERE HUMANS WERE BORN without curiosity, a will to experiment, or the urge to explore to mark new boundaries. The first fire might not have been lit. We might not have experienced war or come to know peace. The earth and nature might not

have a crisis that we face today. And while the world’s history is full of rebellions in

search of a better world, one would be hard-pressed to find a rebellion that was as colorful and enlightened or, in the eyes of many, as purposeless and anarchical as the “Hippie” subculture.

Be that as it may, the Hippie rebellion had become a historic phenomenon that shook the United States, Europe and the world at large including Thailand.

GL27-VA.indd 63 3/2/10 4:50 PM


และเพราะไมสามารถเขาใจถงคานยมของพอแมทเนนความส�าคญของเงน สถานภาพทางสงคม และความส�าคญของการท�างานหนก ยงไมอาจปฏรปสงคมไดดงใจนก พวกเขาจงประสานกบการเคลอนตวของชนชนกลางและชนชนลางในเมอง เรมเคลอนไหวขบวนการตอสครงใหญโดยทยอยกนปลกตวออกนอกสงคม หลบหลกออกจากอ�านาจรฐ อ�านาจสอ อ�านาจเงน และระบบการศกษา ตอตานสงคมอเมรกนทคนรนพอแมละทงจตวญาณมงสวตถนยม ปฏเสธระเบยบแบบแผนของสงคม ตอตานอ�านาจและความรนแรง พยายามแสวงหาทางออกใหม สรางวถชวตแบบใหมทเปนอยงายๆ รกเพอนมนษย รกธรรมชาต

ฮปปจบกลมแสวงหาอสรภาพอยตามสวนสาธารณะและขางถนนปะปนกนทงหญงชาย ปลอยกายใหเปนไปตามธรรมชาต ไมตดผม สวมเสอผาเกา เสพยา รองร�าท�าเพลง ไมสะสมทรพยสน ท�างานพอประทงชพ ขอทานใหพอกน ด�ารงชวตภายใตความคดวาสงทมนษยตองการไมใชการสรางระบบอารยธรรมทยงใหญ สรางกฎเกณฑขนมากมาย หรอสรางรฐสวสดการ แตสงทมนษยตองการจรงๆ คอ เสรภาพ อสรภาพ และความสข

พวกเขาจงถกอธบายวาเปนพวก “ฮปป” มาจากค�าวา “ฮปสเตอร (hipster)” หมายถงพวกทท�าตวตางจากคนสวนมากในสงคม

ในชวงนนฮปปพยายามสรางชมชนเลกๆ ในอดมคตใหเปนจรง โดยรบแนวคดตะวนออก เชน แนวคดของกฤษณะมรต และแนวคดแบบเซน พวกเขาจบกลมกนอยแบบคอมมน กนอยใชสอยรวมกน ชวยกนท�าสวนครวปลกผก แบงความรบผดชอบ ทรพยสมบต และความรกกนอยางทวถง บางคนออกไปท�างานหาเงนนอกบานเพอเอามาใชรวมกนในคอมมน

พลตร ม.ร.ว. คกฤทธ ปราโมช เคยวจารณในหนงสอพมพสยามรฐ ป 2514 วา “ฮปป คอลทธหนง...ระเบยบแบบแผนคอวฒนธรรมของโลก ฮปปไมยอมรบ จะหาอะไรทเปนสงจงใจเจตนาท�ากไมได เพราะความจงใจเจตนานนเปนวฒนธรรมของโลก”

’รงค วงษสวรรค เคยจรดปากกาไวในหนงสอ “หลงกลนกญชา” ตพมพป 2512 นยามฮปปวา “ผเปนศตรกบความเจรญทางวตถ ตอตานความละโมบและความอจฉารษยาอาฆาต เรงเราเพอเกอกลเพอนมนษยในโลก ปฏเสธความฟงเฟอ ความสะอาดและความเรยบรอย การเปนซาย ไมตดสนดวยความรนแรงแตรกสงบ นอบนอมถอมตนและเทดทนความเปนเพอน เปนปรปกษกบงานโดยประทวงดวยความขเกยจ … น�าตนเขาถงเสรภาพแหงความรก และกามารมณ …”

สมศกด เจยมธรสกล นกประวตศาสตร มหาวทยาลยธรรมศาสตร อดตแกนน�านกศกษาธรรมศาสตร 1 ใน 18 ผถกจบกมจากเหตการณเรยกรองประชาธปไตย 6 ตลาคม 2519 เคยใหสมภาษณวา “กระแสวรรณกรรม-แสวงหา ไลตงแตพระจนทรเสยวของสชาต สวสดศร วทยากร เชยงกล สรชย จนทมาธร นคม รายวา จรล ดษฐาอภชย กลมสภาหนาโดมยคแรก เสกสรรค (ประเสรฐกล) มพนฐานมาจากกระแสน พวกนเขาโตขนมาเอง สวนมากจะไดรบอทธพลจากฝรง กระแสพวกฮปป”

นอกจากค�านยามฮปปเปนศพทไทยอนงดงามวา “บปผาชน” ยงมกลนอายของบปผาชนอกมายมายในประเทศไทยทฉายภาพอทธพลแบบฮปปทขยายเขามาสสงคมและกลมนกศกษาผานการแตงตวเสอยบ กางเกงยนส รองเทายาง สะพายยาม แนวคดเรองเสรภาพ และความตองการสรางวฒนธรรมใหมใหกบสงคม

สงคม สงคราม การแสวงหา เศรษฐกจ วกฤตของโลก ฮปป เชอมโยงกนอยางไร

แทจรงอาจมองภาพใหญๆ ผานความสมพนธในทกมตของโลก คอการด�าเนนชวตของคนตองเผชญหนากบการพลกผนขน-ลงของวฏจกรทางเศรษฐกจ และการเมองในระดบประเทศ และยงตองเผชญกบวงจรพลกผนระดบโลก

นบตงแตศตวรรษท 14 ถง 15 ระบบเศรษฐกจโลกไดสถาปนาตนขนมาอยางเปนระบบมยโรปเปนศนยกลางดวยการปฏวตดานการสอสาร การขยายตวของการคา วฒนธรรม รวมถงการท�าสงครามปลนชงและลาอาณานคม จนถงการเผชญหนาทางชนชนระหวางกรรมมาชพกบชนชนนายทนในชวงพฒนาอตสาหกรรม ผานมาหลงสงครามโลกครงท 2 เกดระบบทนนยมและสงคมนยมทสามารถสรางระบบอารยธรรมทประสานผลประโยชนทางชนชน เชน การสรางรายได ระบบรฐสวสดการ จนท�าใหการตอสทางชนชนเบาบางลง

กระทงในชวงยคทศวรรษ 60 จนถง 70 ขณะทโลกก�าลงกาวกระโดดไปสความววฒนาการดานอตสาหกรรมและวทยาศาสตรขนานใหญ แตหนมสาวอเมรกนเรมเออมระอาสงคมชนชนกลางและชนชนสงกวานน จากความฟงเฟอฟมเฟอยของวตถนยมทท�าใหคนตกเปนทาสทงในดานความคดและการกระท�า ผลกดนคนหางไกลจากธรรมชาตทแทจรงไปสสงทปลอมแปลงหลอกลวงมากขนจนหาตวตนตนเองไมเจอ

ภาพจาก eaobjets.files.wordpress.com-2Photo from eaobjets.files.wordpress.com-2

ภาพจาก Earth Day-weblogs.baltimoresun.com การประทวงเรยกรองใหมการปฏรปเรองสงแวดลอมในวนคมครองโลกPhoto from Earth Day-weblogs.baltimoresun.com. Protesters call for environmental protection on Earth Day.

GL27-VA.indd 64 3/2/10 4:50 PM


ขามฟา Across the Sky

Former prime minister MR Kukrit Pramoj

commented in his Siam Rath newspaper in 1971: “Hippie is a cult.… Orderliness is a global culture. But the hippies refuse to embrace it. They can’t find any purpose in anything they do because purposefulness is a world culture.”

Writer extraordinaire ’Rong Wongsawan, in his book “Long Klin Ganja” (Obsessed with the Ganja’s Smell) published in 1969, defined “hippie” as “an arch enemy to capitalism, a rebel to greed and lust, an instant savior to mankind, who rejects materialism, cleanliness, orderliness and adores the philosophy of the Left. They reject violence as a means to resolve conflicts, are peace loving and humble, and value friend-ships. They are opposed to everyday’s work and protest it with laziness as a pathway towards freedom of love and sex.…”

Somsak Chiamthirasakul, a well respected histo-rian at Thammasart University and one of the 18 stu-dent protestors who were arrested on October 6, 1976, once said in an interview that the Thai literature in the “quest-for-truth” genre by well-know personalities such as Suchart Sawadsri, Wittayakorn Chiangkul, Surachai Janthimathorn, Nikom Raiwa, Jaran Dittha-apichai and Seksan Prasertkul “all have been influenced by this west-ern trend and hippie philosophy.”

In Thai, hippie is given an aesthetic definition as “buppa chon” or “the flower people”. University stu-dents and teenagers readily embraced the idea of “flower people” through their dress in jeans, wrinkled shirts and sandals, and carried cloth satchels. They were fascinated by new ideas of freedom and social revolution.

ภาพจาก www.abc.net.auPhoto from www.abc.net.au

SOCIETY, WAR, QUEST, ECON-OMY AND GLOBAL CRISIS – how do these interconnect with the hippies?

We may look at this as a big pic-ture of relationships in all dimensions. That is, a person going through life must face the ups and downs of the economy and politics at the national as well as global level.

Commercialism emerged for the first time during the period between the 14th and 15th centuries with Europe at the center of a commu-nication revolution, trade and cul-tural expansion, and colonization with one of the effects being a fierce confrontation between the “proletariat” and the “capitalist”.

After the Second World War, socialism and capitalism both managed to find a compromise within their respective social order that provided income and social welfare to their citizens, thus alleviating inter-nal class conflicts.

Although during the period between 1960s to1970s human have seen a great leap in advancement of tech-nology and science, young Americans began to express their dissatisfaction with the dominant way of life propa-gated by the middle and higher classes. They began to recognize that their thought and action had become slave to excessive materialism, which took them away from nature, losing themselves in unnatural decadence.

As they became alienated from their parents’ norms and values that stressed the importance of money, social standing and hard work, they joined with other disil-lusioned middle-income and disenfranchised lower-income people in a movement that took them away from the mainstream society and all institutions and values associated with it – the state, the media, money and edu-cation. They rejected the prevalent social order, power and violence and sought new way of life that was simpler, more gentle and closer to nature.

Believing in peace, freedom, and happiness, the hip-pies gathered around parks and streets living as close to the natural state as they could. They wore old clothes, took drugs, sang and danced, refused to accumulate wealth by doing little work or begging to sustain them-selves day by day under the notion that man did not need a great “civilization” and a whole lot of rules; all he needed were freedom, liberty and happiness.

They were called “hippies” from the word “hipster”, which means people who behave differently from those in the mainstream society.

GL27-VA.indd 65 3/2/10 4:50 PM


มาในชวงทอเมรกาท�าสงครามเวยดนาม ความรนแรงครงนไดผลกดนใหชาวฮปป ซงแสวงหาสนตภาพและเสรภาพ เรมขบวนการตอตานสงคราม จนเกดค�าขวญ “Make Love, Not War” ทอยยงยนยงมาจวบจนปจจบน

แตแรงตอตานของกลมขบถฮปปหาไดมอ�านาจอยางเพยงพอ เงามดแหงสงครามไดขยายความแปลกแยกตอสงคมทมอตสาหกรรมและเทคโนโลยเปนแรงขบเคลอนมากยงขน จงเกดกระแส “ยอนคนสธรรมชาต” (Back-to-Nature Movement) ซงมประกายมากอนหนานนยาวนาน

ภาวะมลพษจากอตสาหกรรมผลกดนใหผคนจ�านวนมากหนไปสวถความเปนอยทใกลชดกบธรรมชาตมากขน มการท�าเกษตรอนทรย และกอเกดของรานอาหารสขภาพ รวมถงความสนใจใหมทมงสพลงงานทางเลอกอยางแพรหลาย

ในปค.ศ. 1970 “วนคมครองโลก” (Earth Day) ก�าเนดขนในอเมรกา โดยมวฒสมาชกเกยลอรด เนลสน เปนผผลกดน เพอใหการมสงแวดลอมทดและยงยนเปนวาระแหงชาต

วนท 22 เมษายน วนคมครองโลกทเกดขนเปนครงแรกนน คนอเมรกนกวา 20 ลานคนทวประเทศพรอมใจกนออกมาเรยกรองการ

ปฏรปเรองสงแวดลอม หลงจากนนกระแสการอนรกษสงแวดลอมกแพรกระจายไปทวโลก และวนคมครองโลกกกลายเปนวนส�าคญวนหนงของสหประชาชาต

บปผาชนไดบานสะพรงตงแตยคซกต (ครสตทศวรรษ 1960) แตพอยางเขากลางทศวรรษท 70 ปลายยคอตสาหกรรม สงครามเวยดนามสนสด สถานการณภายในประเทศคอยคลายความตงเครยดลง การตอสเรองสทธมนษยชนออนก�าลง รวมถงการเกดขนไมหยดยงของเทคโนโลยสมยใหมท�าใหพลงของชนชนกรรมาชพถดถอยลง อ�านาจของสอและบนเทงฉดกระชากเยาวชนแมกระทงปญญาชนออกจากโลกของการตอส ดอกไมในชวงทศวรรษ 60 ถง 70 คอยๆ ปลดกลบแหงเฉา คอมมนในอดมคตสลายตว ฮปปตางแยกยาย เหลอไวเพยงเมลดพนธในหวใจทหอบหวกระจดกระจายหยงรากไปทวทกแหงหน

จากอดตของชนกล มหนงทกลาละทงวฒนธรรมเกดส การแสวงหา หลดกรอบเสรทถกขดกน และรงรงไดใจ ปจจบนวฒนธรรม

ฮปปยงเปยมพลงแทรกซมเขาไปมอทธพลตอวฒนธรรมหลก ทงตอวงการวรรณกรรม ศลปะ ดนตร แฟชน บนเทง ขบวนการบปผาชนเหลานยงสบตอมาในสงคมอเมรกนและสงคมทวโลก กลมชนฮปปเปลยนบทบาทไปเปนกลมชนนกอนรกษทสรางความตนตวในเรองนเวศวทยา ปญหาสงแวดลอม สทธมนษยชน และสรางความสนใจตอหลกปฏบตทางจตสายตางๆ ทงยงสรางสงคมทมความระแวดระวงตอความซอสตยสจรตเจตนาดรายของผน�าทางเศรษฐกจและการเมอง …ทกวนนดอกไมทขบถยงไดรบการกลาวขาน

ในวนทกระแสโลกมงสการท�าลาย จรงหรอททกเศษเสยวในชวตผคนมความหมายยงใหญในทางประวตศาสตร และจะสามารถสรางความหมายไดในอนาคต

ดร.เทยนชย วงศชยสวรรณ ผอ�านวยการสถาบนวถทรรศน เจาของนามปากกา “ยค ศรอารยะ” หนงในผหยบยกแนวคดเรองโลกาภวฒน และทฤษฎระบบโลกเขาสสงคมไทยตงแตป 2537 มค�าอธบายทเปยมไปดวยความหวงวา ในโลกปจจบนมสายธารใหญสองสายทก�าลงเคลอนตวแบบสวนกระแสกนอยางรนแรง

สายธารยงใหญสายหนงเราเรยกวา โลกาภวฒนจากเบองบน มพลงครอบโลกดวยการปลนชง-ท�าลายลางทรพยากร และปลนชง

ความมงคงจากประชาชนทวโลกในอตราเรง เปนสายธารแหงสงคราม และจะน�าโลกไปสความตาย

อกสายธารหนงคอ พลงประชาชนทตอตานกระแสโลกาภวฒน และการท�าลายสงแวดลอม ซงเปนพลงทกระจดกระจาย มขนาดเลกๆ กอตวขนตามจดตางๆ ทวโลก ซงเรยกวา โลกาภวฒนจากเบองลาง

สายธารสองสายนก�าลงกอตวขนเผชญหนากนในชวงทระบบโลกทงระบบวกฤตใหญ รนแรง และไรทางออก ซงจะผลกใหเกดการปฏวตทางดานภมปญญาและการสรางสรรควฒนธรรมโลกครงใหม เพราะทฤษฎระบบโลกเชอวา ในยามทโลกวกฤตใหญและรนแรงขนเรอยๆ วกฤตเหลานในทสดจะท�าใหศนยของระบบเศรษฐกจโลกพงทลายลง และในทางกลบกนการปฏวตทางภมปญญาและวฒนธรรมโลกใหม รวมทงการประสานพลงชมชนเลกๆ ทวโลกเขาดวยกน จะกลายเปนพลงทยงใหญและน�ามาซงการสรรคสรางอารยธรรมโลกใหมได

ภายใตโลกทธรรมชาตและจตวญญาณผคนยงถกกดขบบคน อาจจะมกลาใหมทรวมกนแตกกงแตกใบออกดอกผลบานไดเสมอ

ภาพจาก goddessofcake.wordpress.com Photo from goddessofcake.wordpress.com

GL27-VA.indd 66 3/2/10 4:50 PM


ขามฟา Across the Sky

In this time of troubles when the world is inching toward destruction, are we the common people still play-ers in shaping our history and building a better future?

Thianchai Wongsuwan, a writer-intellectual known as “Yuk Sri-ariya”, was one of the first who talked about globalization and the theory of world system since 1984. He explains that the world today has two counter-forces.

One is globalization that has dominated the world with its power to exploit and destroy natural resources and rob people of their wealth at an exponential rate. It is a force of wars, leading to Armageddon.

Another force is the anti-globalization movement powered by people at the grassroots. The movement is small and scattered all over the world and may be regarded as globalization from bottom up.

These two forces are about to face off. As the world is facing a series of major crises and coming to a dead end, it will lead to a revolution of human wisdom and creation of a new world culture. This is based on the theory of world system which states that as the crises become ever more critical, they would cause the collapse of the world economy while at the same time galvanize and unite all the small pockets of grassroots power to become a major power that will build a new civilization.

In a world where nature and people’s spirit are con-stantly under oppression, there will come a time when the buds of new creativity will break out and bloom.

Hippies tried to embrace certain eastern philoso-phies element like that of Zen and Jiddu Krishnamurti’s way of thinking. They would live together almost like an extended family, growing their own food, sharing respon-sibilities, properties and belongings. Some of them even went out to work outside their communes and came back to share their incomes.

The appeal for freedom and peace was very much ignited by America’s decision to go to war with Vietnam, leading to a mass anti-war movement and the famous phrase “Make Love, Not War” that is still being cited today.

But their anti-war rallies had not stopped the sinister shadow of the war from expanding, further alienating them to the power of industrialization and technology, thus driving them to seek peace from nature. This cou-pled with the widespread threats of industrial pollution had convinced many to seek to live closer to nature and helped popularized the “Back to Nature Movement” that had long been practiced by a small number of fol-lowers until then.

The movement had given birth to Earth Day in 1970 spearheaded by Senator Gaylord Nelson to push for bet-ter and sustainable environment as a national agenda.

On April 22 of that year when the first Earth Day was cerebrated, 20 million Americans joined the nation-wide event to demand environmental reform. Since then the environmental movement has spread across the earth and soon afterwards the United Nations made it one of the important days of observance.

BY THE MID-1970S AS THE WORLD ENTERED THE POST-INDUSTRIALIZATION ERA and the Vietnam War came to an end, the social tension had lessened and the human rights movement lost much of its steam. The rapid development of new technology had weakened the bargaining power of the working class. The media and entertainment industry took away the will of the youth and intellectuals to fight on. The flow-ers that bloomed in the 60s and early 70s slowly wilted, the utopian communes disintegrated and the flower chil-dren scattered, taking with them seeds of a new world in their hearts to sow them once again in another place at another time.

Although the Hippie Movement which had shown the world a culture that had no boundaries, the desire to live in peace, the people who were not afraid to change and break old traditions had stopped, its culture still exists strong and influential within our society in the form of literature, arts, music, fashion, and entertainment. Many hippies have transformed themselves into activists work-ing for natural conservation, respect for human rights and interest in the spiritual, and contributed to a society that is more politically aware. Today the flowers continue to live on.

ภาพจาก farm3.static.flickr.com Photo from farm3.static.flickr.com

GL27-VA.indd 67 3/2/10 4:50 PM


ชมรมอาสาสมครพทกษสงแวดลอม โรงเรยนสาธตแหงมหาวทยาลยเกษตรศาสตร วทยาเขตก�าแพงแสน จงหวดนครปฐม เกดจากการรวมตวของเดกๆ ทมใจรกและเหนความส�าคญของทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม โดยน�าเอากระบวนการของโครงการมหงสาสายสบ 4 ขนตอน มาเปนแนวทางในการเขาไปสมผสและศกษาสภาพแวดลอม

เรมตนดวยการออกคนหาพนททางธรรมชาตในเขตอ�าเภอก�าแพงแสนทอยโดยรอบโรงเรยนไมเกน 3 กโลเมตร เมอเดกๆ ไดเขาไปส�ารวจพนท คลองทาสาร-บางปลา บรเวณวดก�าแพงแสน ต�าบลรางพกล และบรเวณวดสวางชาตประชาราษฎรบ�ารง ต�าบลก�าแพงแสน กไดรบความเมตตาเปนอยางดจาก องคการบรหารสวนต�าบลทงสองแหง โดยทานนายกองคการบรหารสวนต�าบลรางพกลไดอ�านวยความสะดวกในการลงพนทชมชน สวน

มหงสานอย LITTLE MAHINGSA

จากวชพชน�า...สวถแหงการเพมมลคาอภชาต ใจอารย พเลยงโครงการมหงสาสายสบ ชมรมอาสาสมครพทกษสงแวดลอม, โรงเรยนสาธตแหงมหาวทยาลยเกษตรศาสตร วทยาเขตก�าแพงแสน

เจาอาวาสวดและคณตาแลม สามงามไพร (อาย 94 ป ปจจบนเสยชวตแลว) เปนผใหขอมลเชงประวตศาสตร ท�าใหเดกๆ ไดเขาใจและเหนถงความส�าคญของคลองทาสารตอวถชวตของชมชนยงขน

คลองทาสาร-บางปลา คาดวามมาตงแตสมยทวารวด เปนล�าคลองธรรมชาตทเชอมระหวาง 2 แมน�าใหญของประเทศ คอ แมน�าแมกลองและแมน�าทาจน ชาวบานจงใชล�าคลองเปนเสนทางสญจรทางน�า เปนเสนทางในการรบในอดต และเปนแหลงน�าส�าหรบการด�าเนนชวตของชาวชมชนทงอปโภค-บรโภคและประกอบอาชพเกษตรกรรมเปนหลก

การลงพนทส�ารวจและตรวจสอบคณภาพของน�าอยางตอเนองในชวงเวลาประมาณ 2 เดอน ท�าใหพวกเราพบวา คลองทาสาร-บางปลา จดเปนแหลงน�าผวดนประเภทท 3 คอ เปนแหลงน�าทไดรบน�าทงจากกจกรรมบางประเภท และใชเพอการอปโภค

GL27-VA.indd 68 3/2/10 4:50 PM


A group of environmentally aware stu-dents at the Demonstration School of Kasetsart University’s Kamphaeng Saen Campus have got together to form the Environmental Protection Volunteers Club and adopted the four-step process of the Mahingsa Detectives Project.

They started off by exploring a three-square-kilometer area around their school in Nakhon Pathom’s Kamphaeng Saen district. They received a helping hand from the local administration or-ganizations when they conducted a survey of Ta San-Bang Phla canal along the Kamphaeng Saen temple in Tambon Rang Pigun to Sawangchart Pracharatbumrung temple in Tambon Kamphaeng Saen. The temple abbots and the late Lam Sam-ngamprai (who recently passed away at the age of 94) provided historical background of how the ca-nal has been intertwined with the communities.

The canal, dated back to the Dvaravati period, connects two main rivers — the Mae Klong and Tha Chin. In the distant past, it served as a strategic route in battles but has since been used as a local travel route. Villagers also use its water for con-sumption and farming.

After a two months’ survey and test of water quality, we classified the canal as Type 3 surface water source as it receives wastewater from a number of activities and its water requires treat-ment for consumption and agricultural activities. However, the canal is teeming with fish and aquatic animals, particularly around the piers at the two temples.

Aphichart Jai-ari, Advisor to the Mahingsa Detectives Project of the Environmental Protection Volunteers Club at the Demonstration School of Kasetsart University’s Kamphaeng Saen Campus

We found that the canal was clogged with floating weed, particularly morning glory and hya-cinth, hampering traveling and degrading water quality. The club held a meeting to discuss ways to restore water quality and explore sustainable use of the water resource. Everyone chipped in with their opinions in a democratic manner. It was de-cided that they would collect the weed and turn it into something useful.

Following the meeting, the little club members put their resolution into action. They collected hyacinths, chopped them up into pieces (about

มหงสานอย Little Mahingsa

Add Values to Floating Weeds

GL27-VA.indd 69 3/2/10 4:50 PM


This is not the end of the story. The children later shared their experience to friends and other adults at school. They told them about the obsta-cles they had faced, how they tackled them, and how they gained new knowledge. They also orga-nized an exhibition of their work which was received with interest and praise. Their club was later desig-nated to lead the school’s environmental manage-ment program, later resulting in the setting up of a garbage bank project during the 2009 school year.

The students have been proud that their activ-ities helped protect the environment and conserve nature. They have also expanded their Mahingsa Detectives Project to cover other range of activi-ties with an aim to conserve natural resources and the environment to achieve sustainable develop-ment.

บรโภคทตองผานการฆาเชอโรค และเพอกจกรรมทางการเกษตร แตคลองแหงนกยงมปลาและสตวตางๆ อาศยอยอยางมากมาย โดยเฉพาะปลาจอดและปลาตะเพยนหางแดง-หางขาวทสามารถพบเหนไดมากมายมหาศาลททาน�าวดก�าแพงแสนและวดสวางชาตประชาราษฎรบ�ารง

เมอพบวาล�าน�าแหงนก�าลงประสบปญหาเกยวกบวชพชน�า จ�าพวกผกตบชวาและผกบง ซงเปนอปสรรคตอการสญจรไปมาและจะมปญหาตอคณภาพน�าไดหากปลอยไว พวกเราจงกลบมาประชมและเรยนรรวมกนกบพเลยงโครงการ เพอหาแนวทางในการอนรกษล�าน�าแหงนใหสามารถคงคณภาพและการใชประโยชนไดอยางยงยน โดยการใหความส�าคญกบทกความคดเหน ใชกระบวนการกลมในการท�างาน และใชวถแหงประชาธปไตยในการหาขอสรป จนไดแนวทางการอนรกษล�าน�าแหงนโดยการน�าเอาสงทเราเหนวาไมมประโยชนมาสรางมลคา

เดกๆ จงท�าการเกบผกตบชวาในล�าน�ามาท�าน�าหมกชวภาพ โดยน�าผกตบชวามาสบใหมขนาดเลกลง (ยาวประมาณ 1 นว) น�ามาผสมคลกเคลากบกากน�าตาลในอตราสวน 3 : 1 แลวจงเอาหวเชอจลนทรยผสมน�าราดลงไปใหชม หมกไวในถงพลาสตกปดฝาสนทนานประมาณ 1 – 1.5 เดอน แลวจงกรองแยกเอาน�าหมกชวภาพออกมาส�าหรบน�าไปเตมลงแหลงน�า เพอการบ�าบดน�า

เมอน�าหมกของเดกๆ ไดทแลว พวกเราไดขออนญาตเจาอาวาสวดก�าแพงแสนและขอความรวมมอจากชาวบานทมาท�าบญทวด เพอน�าน�าปยชวภาพหรอน�าจลนทรยชวภาพไปเทลงล�าน�า ผลทไดรบจากกจกรรมอนรกษในครงนจะชวยท�าใหคณภาพของน�าในคลองทาสานดขน มทศนยภาพนามอง ชวยลดปรมาณวชพชน�า เพมมลคาใหแกผกตบชวาทใครๆ ตางมองวาเปนตวรายท�าลายแหลงน�าไปได รวมทงยงสรางความตระหนกและจตส�านกอนดงามตอแหลงน�า และการใชประโยชนจากเศษเหลอใชจากไรนาและบานเรอนแกชาวชมชนไดดวย

เมอท�ามาถงขนตอนนแลว เดกๆ ยงด�าเนนงานกนตอ โดยขยายผลการปฏบตงานสเพอนๆ และผใหญใจดทงหลาย โดยได

1” long), mixed them with molasses at the ratio of 3:1, soaked them with leavening agent and left them to ferment in a closed plastic bucket for over a month. Afterwards, the solid substances were filtered out leaving what had become “bio-organic liquid” that could be used to treat wastewater in waterways.

The club members obtained permission from the abbot of Kamphaeng Saen temple to set up an operation there and asked temple goers to help them release the liquid into the canal. We believe that our activity would help improve the quality of the canal water and enhance the area scenery with decreased hyacinths in the water. More impor-tantly, we added value to a weed that was deemed useless and contributed to the locals’ increased awareness of the importance of good environment and the usefulness of waste.

รบโอกาสจากทางโรงเรยนใหบอกเลาประสบการณในการลงพนท อปสรรคทสามารถฝาฟนมาไดดวยพนฐานของการเขาใจซงกนและกน และองคความรทงอกเงยมาจากการงลงมอท�างานดวยตนเองอยางแทจรงใหแกคณาจารยและเพอนนกเรยน โดยการออกไปพดหนาเสาธง มการสมภาษณเสยงตามสาย การจดปายนเทศ/นทรรศการ ซงไดรบค�าชมเชยและสรางความสนใจอยางมากจากเพอนนกเรยนและคณาจารย ซงผใหญใจดของทางโรงเรยนทเหนความส�าคญกบการท�างานลกษณะนยงใหชมรมของเราเปนแกนแกน (ตวจรงเสยงจรง) ในการท�างานดานการจดการสงแวดลอมในโรงเรยน จนมสวนผลกดนใหเกดโครงการธนาคารขยะในโรงเรยนขนมาได ในปการศกษา 2552

การท�ากจกรรมเหลานไดสรางความภาคภมใหแกเดกๆ ทไดเปนสวนหนงในการเปนผดแลรกษาธรรมชาตและสงแวดลอม และการด�าเนนการบนเสนทางมหงสาสายสบยงตอยอดและขยายงานของชมรมฯ สการด�าเนนงานในลกษณะอนๆ ดวย ทงนกเพอจดมงหมายเดยวกนคอ การเกบรกษาทรพยากรธรรมชาตและ สงแวดลอมใหสามารถคงอยตามหลกการพฒนาอยางยงยน

GL27-VA.indd 70 3/2/10 4:50 PM


Global warming has received increas-ing attention around the world. Its effects have become a perennial global crisis which has contributed to the global economic crisis. But the public spotlight has only been turned

to the economic crisis, putting the hotter earth on the sidelines. The United Nations Development Programme (UNDP) has recently come forwards and pointed out that while economic stimulus plans are needed to jump start the ailing economy around the world, we cannot neglect the global warming crisis and the degrading nat-ural resources.

Consequently, the process of solving the on-going crises must be sustained by ensuring that the economic stimulus plans play a role in promoting public participa-tion in addressing the environmental crisis.

The key to solve the environmental woes is poverty eradication. How do we go about creating jobs, increas-ing income, reducing expenses and promoting better quality of life for all? If people have better living, the environment will improve. But many mechanisms are needed to do the job. The government’s economic stim-

ภาวะโลกรอนเปนเรองทประเทศตางๆ ทวโลกใหความส�าคญและใหความสนใจตอปญหานเปนอยางยง แตผล กระทบของสภาพ ภมอากาศทเปนวกฤตของโลกในปจจบนเปนวกฤตซ�าซอน ซงสงผล กระทบตอวกฤตเศรษฐกจของโลก ขณะททกคนหนมาสนใจทางดานเศรษฐกจมากกวาปญหารอบตว ท�าใหการปองกนและแกไขปญหาโลกรอนหยดชะงกไป หรอวาไมไดรบความสนใจเทาทควร ดงนนองคการสงแวดลอมสหประชาชาต หรอ UNDP ไดพยายามหาแนวทางแกไขปญหาเรองวกฤตเศรษฐกจ โดยการใชแผนการกระตนเศรษฐกจของประเทศตางๆ ทวโลก แตเปนการกระตนเศรษฐกจทจะมองขามปญหาหรอการแกไขปญหาภาวะโลกรอน หรอสภาพ สงแวดลอม ธรรมชาต ทรพยากรธรรมชาตทมนเสอมโทรมลงไปไมได

ดงนนกระบวนการในการแกไขปญหาน จงมความส�าคญอยางยงทจะตองด�าเนนการอยางตอเนอง โดยการน�าแผนการกระตนเศรษฐกจเขามามบทบาทสรางการมสวนรวมในการแกไขปญหาวกฤตดานสงแวดลอม

หวใจส�าคญของการแกไขปญหาวกฤตดานสงแวดลอม คอ การแกไขปญหาความยากจน จะท�าอยางไรทจะสรางอาชพ สรางรายได ลดรายจาย และท�าใหประชาชนมคณภาพชวตทดขน ไมวาจะอย

เศรษฐกจเขยว เศรษฐกจเราGreen Economy, OurEconomy

กจกรรมกรม ACTIVITIES OF THE DEPARTMENT

Keynote speech titled “Green Economy” delivered by Natural Resources and Environment Minister Suwit Khunkitti on August 6, 2009, at Novotel Lotus Hotel, Bangkok.

ปาฐกถา เรอง “Green Economy” โดยนายสวทย คณกต รฐมนตรวาการกระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม เมอวนท 6 สงหาคม 2552 ณ โรงแรมโนโวเทล โลตส กรงเทพ

GL27-VA.indd 71 3/2/10 4:50 PM


ทไหนกตาม ถาประชาชนมคณภาพชวตทดขน กหมายถงคณภาพสงแวดลอมทดขนนนเอง แตกระบวนการในการแกไขปญหานตองอาศยหลายกลไก กลไกหนงเปนเรองของการกระตนเศรษฐกจจากภาครฐ วนนเราคงมองเหนไดงายๆ คอโครงการเรองระบบขนสงมวลชน ซงจะลดการใชพลงงาน โครงการการกระจายน�าออกไปใหพนองประชาชน การบรหารจดการน�าอยางบรณาการ การมสวนรวมของประชาชนจะเปนอกโครงการหนงในการแกไขปญหาและสงผล กระทบถงการกระตนเศรษฐกจได แตสวนส�าคญทเราจะตองพดจากนหลายประเดน คอการลดผลกระทบทางดานสงแวดลอม และการน�ากตกาในเรองกรนนวดล (ความรเรมใหมดานสงแวดลอม) ซงปนเรองของโกลเบลกรนดล (ความรเรมใหมดานสงแวดลอมในระดบโลก) ทยเนพ (UNEP – United Nations Environment Programme)น�าเสนอมาใชประโยชนได ผมคดวาทกคนใหความส�าคญใหความสนใจเรองนกนทวโลก

ประการแรก ภาคเอกชน และภาคประชาชน จะเปนกลไกส�าคญในเรองของการแกปญหานดวยกระบวนการมสวนรวม ผมใชค�าวาการมสวนรวมของทกคนทกฝาย โดยเฉพาะอยางยง ปจเจกกบบคคล คอตวเราทกคน แมกระทงตวผมเอง ตวทานเอง จะตองเรมปรบพฤตกรรมการบรโภคของทานเพอลดผลกระทบสงแวดลอม โครงการรณรงค 45 วนรวมพลงลดถงพลาสตกลดภาวะโลกรอน เปนอะไรททกคนท�าไดทกททกเวลา ซงกรมสงเสรมคณภาพสงแวดลอม กระทรวงทรพยากรธรรมชาตสงแวดลอมกบภาคอก 10 กวาองคกร ทงภาครฐภาคเอกชนเขามามสวนรวมกน นนเปนสวนหนงเทานนทเราอยากจะกระตนใหเหนวาทกคนสามารถท�าได ในขณะนสงททานท�าไดอกหลายอยาง คอการลดใชพลงงานในบานและในสถานทท�างาน

ทส�าคญกคอโครงการใหญๆ ของรฐ ทรฐจะตองด�าเนนการลดภาษในการท�ากจกรรมหรอโครงการทเปนมตรกบสงแวดลอม ผมยกตวอยางงายๆ อยางภาคเอกชน สมยผมเปนรฐมนตรวาการกระทรวงอตสาหกรรม เราเคยบอกวาท�าไมถงไมเอาคลนเทคโนโลย (เทคโนโลยสะอาด) เขามาใช ในชวงวกฤตเศรษฐกจเราตองหยดการผลต ลดก�าลงการผลตลง เพราะฉะนนเราสามารถทจะปรบปรงกระบวนการการผลตไดโดยการน�าเอาเทคโนโลยใหมๆ เขามาใชปรบปรงประสทธภาพการผลตของเรา อาจจะเปนการลงทนแตเปนการลงทนทคมคา ผมคยกบประเทศตางๆ หลายประเทศทเขาสนใจ เขาจะมเงนทนมาชวยเหลอในการศกษาวาธรกจของทานสามารถจะลด คาใชจาย ถาหากมการปรบเปลยนปรบปรงประสทธภาพการผลต อาจจะปรบเปลยนเครองจกร มการน�าเทคโนโลยสะอาดมาใช ทานอาจจะลงทนเทานแตวาผลทจะไดรบจากการลงทนในการลดการปลอยกาซเรอนกระจก เรองของน�าเสย น�าเอาน�าเสยกลบมาใชใหมโดยผานกระบวนการรไซเคล รยส กท�าใหทานสามารถลดคาใชจาย ลดการใชพลงงานลง ลดการสญเสย ลดเศษวสดทสญเสยไปจากวตถดบททานน�ามาผลตสงตางๆ เหลานเปนการลดตนทนการผลตของทานทงสน เปนการเพมขดความสามารถในการแขงขนของทาน และทานจะกลายเปนกรนโปรดกส เปนสนคาทเปนมตรกบสงแวดลอม ซงสามารถสงไปขายได ตอไปในอนาคตทานสามารถไปเคลมเรองของคารบอนเครดตได

เรองของการกดกนทางการคาเปนเรองทนาเปนหวง เพราะในขณะนทางสหรฐอเมรกา ทาง EU ก�าลงออกกฎหมาย ถาสนคาทมผลกระทบตอสงแวดลอมทจะสงไปขายยงประเทศของเขา สนคาทมการปลดปลอยกาซเรอนกระจก เขาจะคดค�านวณออกมาแลวเขาจะบวกเปนภาษในราคาสนคา เขาไมไดคดภาษแบบแฟลตเรท (ภาษอตราคงท) แลว ตอไปในอนาคตกระบวนการตรงนเปนเรองนาเปนหวง และเราเองกไมใหความส�าคญ ไมไดใหความสนใจในการตดตามในเรองน แตทางกระทรวงทรพยากรธรรมชาตสงแวดลอม เราสนใจและตดตามเรองน มนจะมผลกระทบตอพวกเราอยางไร และจะปองกนแกไขมาตรการเหลานไดอยางไร ตรงนจะเปนสวนส�าคญ และเปนเรองทภาคเอกชนสามารถทจะด�าเนนการได

ตอนนทางกระทรวงทรพยากรธรรมชาตสงแวดลอมก�าลงท�าเรอง Green Tax (ภาษสงแวดลอม) พอพดเรองภาษสเขยว ทกคนจะบอกวา จะขนภาษอกแลวหรอ เปลาเลยครบ เราก�าลงจะลดภาษใหกบทาน ถาทานสามารถปรบปรงประสทธภาพหรอน�าเอาเทคโนโลยใหมๆ เขามาใชเพอทจะลดเรองผลกระทบสงแวดลอม และผลตผลตภณฑทเปนมตรกบสงแวดลอมออกมา เราจะหามาตรการทางดานภาษมาชวย ในเรองของการลดภาษ ลดคาใชจายใหกบทาน อยางกรณเรองถงพลาสตก เราเหนวาการรณรงคทผานมามนมผล เราอยากจะใหมการเปลยนจากการใชถงพลาสตกซงผลตจากอตสาหกรรมปโตรเคม ไปใชวตถดบทางดานชวภาพมากขน พลาสตกชวภาพซงสามารถผลตไดจากมนส�าปะหลงหรอผลตไดจากออยน�าตาล วตถดบเหลานอาจจะมตนทนสงกวาการผลตจากวตถดบทไดจากปโตรเคม เรากจะชวยในเรองการลดคาใชจาย อยางเชน หางสรรพสนคาถาจะเปลยนไปใชถงพลาสตกชวภาพในการใหบรการกบลกคา แตเนองจากตนทนสงกวาถงพลาสตกทวไป เราจะดวาคาใชจายตรงน ทานสามารถน�าไปหกจากคาใชจายปกตของทานได อาจจะหกได 1 เทาครง หรอ 2 เทา เพอใหมนคมคากบการททานจะน�าเอาพลาสตกชวภาพมาใช โรงงานผลตถงพลาสตกชวภาพกไดรบการสงเสรมการลงทน ไดรบการลดภาษ ไดรบการยกเวนภาษ แลวเพยงพอหรอไมอยางไร ตรงนนเปนกระบวนการขนตอนทเราจะตองเขาไปดในภาพรวมทงหมด นเปนตวอยางหนงทอยากจะยกใหเหน

รวมทงในเรองของพลงงานสเขยว แกสโซฮอล เราผลต อลกอฮอลไดเอง ภายในประเทศเราเปนบอน�ามนอยทวไปหมด ทไหนปลกมนส�าปะหลง ทไหนปลกออย ตรงนนคอบอน�ามนของประเทศไทย และเปนบอน�ามนทไมรจกหมดไป เปนบอน�ามนทมนอยบนดน ซงเราสามารถท�าได ตรงนมนจะชวยเหลอพนองประชาชนโดยเฉพาะเกษตรกรและภาคอตสาหกรรมของไทย และลดเรองของการน�าเขาน�ามนดบจากนอกประเทศ ท�าใหเราลดความเสยงในเรองของอตราแลกเปลยนผลกระทบจากดานเศรษฐกจของตางประเทศได ตรงนผมคดวาเปนหวใจส�าคญ ตอนนเรายงมปญหาในเรองของภาษ ภาษสรรพสามต ภาษศลกากร ภาษตางๆ ทมนเกยวของกบกระบวนการในการทจะสงเสรมใหเกดการใชพลงงานสเขยว ซงเราสามารถผลตไดเองภายในประเทศ

ฉะนนกระบวนการตรงนผมถามวาถาเราลดภาษไป มนอาจจะ

GL27-VA.indd 72 3/2/10 4:50 PM


กจกรรมกรม Activities of the Department

ulus package is one of them. A concrete example is the mass transit system project which will help reduce energy use, and a holistic water management system with pub-lic participation is another project that will help tackle the environmental problem and stimulate the economy. Many issues are still on discussion table – how to reduce environmental impacts and how to incorporate UNDP’s proposed Global Green New Deal into our own Green New Deal.

First and foremost, the private and the civil society sectors will be a main mechanism in solving the problem through public participation. By public participation I mean everyone of us – you and me. We must start by changing our consumption habits to ease constraints on the environment. The 45-day Say No to Plastic Bags campaign initiated by the Department of Environmental Quality Promotion, the Natural Resources and Environ-ment Ministry and a dozen more allies from the public and private sectors is something we can all do. It’s part of our efforts to show what a single person can do while you can do more such as reducing energy use at home and at work.

The government has a big task lie ahead. We have to offer tax incentives to eco-friendly activities and proj-ects. When I was the industry minister, I told the private sector to adopt clean technology. The economy had hit the bottom and production capacity was reduced. The time was right to bring in new and green technology to improve our production efficiency. It was a worthwhile investment. Many countries expressed willingness to pro-vide funding to help study the benefits of green technol-ogy and new machinery in cutting emissions and recy-cling or reusing waste water. Less energy consumption and raw materials will bring down the cost of production

and enhance competitiveness as a result. What’s more, green products can in the future claim carbon credits.

Trade protectionism is worrying because the US and the EU are drafting a law to levy taxes on carbon polluting products imported into their countries and it will not be a flat rate (but depends on the amount of CO2 emitted during production). The natural resources and environment ministry has been monitoring the situ-ation to see what kind of impact it will have on Thailand and how we should react.. This is where the private sec-tor can jump on board.

Our ministry is now working on a Green Tax. This is not about tax hike, but a tax cut for businesses to upgrade technology or apply new technology to reduce environmental impacts and produce green products. It will help reduce costs for businesses. Take plastic bag as an example. We want to see the shift from plastic bags made from petrochemicals to bio-plastic bags which can be produced from tapioca or sugarcane. It will be more expensive to produce but we will help defray the added costs. For example, if department stores use bio-plastic bags, we’ll see if they can deduct 1.5 or two times the actual cost as expenses. Bio-plastic bag producers will get investment promotion privileges and tax cuts. We’ll have to work out an appropriate scheme, taking in the whole picture.

Green energy also has our attention. Thailand can produce alcohol for gasohol production. In fact, we have oil fields everywhere. Tapioca and sugarcane plantations are our oil fields on earth. Such alternative energy will help the public, particularly farmers and the industrial sector. Less reliance on crude oil import will minimize exchange rate risks and risks associated with foreign economies. This is the key. The government is strug-

การสมมนา เรอง “Green Change: เสนทางสเศรษฐกจเขยว” Seminar on “Green Change: A Path towards Green Economy” on August 6, 2009.

GL27-VA.indd 73 3/2/10 4:50 PM


also earn carbon credits through the Clean Develop-ment Mechanism (CDM). But you have to understand that there are numerous conditions and criteria under this process. You should study it in detail and concerned public agencies need to carry out public information campaigns on this matter in order to create better under-standing in the society and mobilize public participation.

The process to bring about a green economy or environmentally-friendly economy is an important thing that every country has paid interest. But we need innova-tion and integration that will lead to a process of chang-ing the legal and regulatory systems in order to promote the development of green economy in our country.

If we can achieve all that with efficiency, it will make Thailand a better place to live. With sound environment and good quality of life, our children will grow up as quality citizens.

มผลกระทบในเรองของรายไดภาษ แตมนเปนการกระตนเศรษฐกจ เปนการกระจายรายได ลดการน�าเขา ชวยเหลอพนองระดบรากหญาขนมาจนถงระดบบนสด การหมนเวยนของเงนจากการเปลยนแปลงโครงสรางภาษ จะท�าใหรฐบาลไดรบภาษมากขนจากกระบวนการในการเปลยนแปลงดงกลาวดวยซ�าไป ฉะนนเมอเปรยบเทยบกบภาษทจะไดมากขน กบสงทเราจะตองลดไป ความไดเปรยบตรงนมเยอะกวา เราคงตองมองตรงน

หลายคนเรมมองวาธนาคารตนไม การปลกตนไม เปนการลดภาวะโลกรอน ถกตองครบ เปนการลดภาวะโลกรอน และสามารถทคดเปนคารบอนเครดตไดผานกระบวนการ CDM (กลไกการพฒนาทสะอาด) ผมเรยนวามนมเงอนไขกตกาเยอะมาก และบางอยางท�าได บางอยางท�าไมได ฉะนนตรงนเราคงตองมอง และตองเขาใจดวยวากระบวนการในเรองของ CDM การไดมาซงคารบอนเครดต มนมรายละเอยดคอนขางมากทเดยว ทานควรจะตองศกษาในเรองของรายละเอยด และหนวยงานของรฐ ผทเกยวของจะตองท�าการประชาสมพนธในเรองนใหมากขนดวย กระบวนการกลไกนจะเปนหวใจส�าคญทจะท�าใหเกดความเขาใจตงแตระดบลางจนถงระดบบน

gling to work out the related taxes, including excise tax and custom duties, to promote locally-produced green energy.

Some may question whether the proposed tax cut would reduce the tax revenue. But what will happen is it would stimulate the economy, reduce import, distribute income and help people from the grassroots to those in the higher-income brackets. Changes in the tax structure in this regard will bring in more tax money for the gov-ernment.

Many view Tree Banks and reforestation as help-ing to ease global warming. That’s correct and it can

...การด�าเนนการในเรองของ

เศรษฐกจสเขยว หรอวา

เศรษฐกจทเปนมตรกบสง

แวดลอม ผมคดวาเปนหวใจส�าคญททก

ประเทศใหความส�าคญ แตวากลไกและ

กระบวนการดงกลาวตองมเรองของ

นวตกรรมใหมๆ เขามา มการบรณาการ

กน เพอน�าไปสกระบวนการในการทจะจด

ระบบแกไขระเบยบกฎหมายตางๆ เพอท

จะสงเสรมสนบสนนใหเกดการพฒนาใน

เรองของ Green Economy

อยางแทจรงในประเทศไทย...

...The process to bring about a green economy or

environmentally-friendly economy is an important thing that every country has paid interest. But we need innovation and integration that will lead to a process of changing the legal and regulatory systems in order to promote the development of green economy in our country...

และสามารถเขามามสวนรวมในกระบวนการดงกลาวได และเอา

ประโยชนในสวนนไดดวย

การด�าเนนการในเรองของเศรษฐกจสเขยว หรอวาเศรษฐกจท

เปนมตรกบสงแวดลอม ผมคดวาเปนหวใจส�าคญททกประเทศให

ความส�าคญ แตวากลไกและกระบวนการดงกลาวตองมเรองของ

นวตกรรมใหมๆ เขามา มการบรณาการกน เพอน�าไปสกระบวนการ

ในการทจะจดระบบแกไขระเบยบกฎหมายตางๆ เพอทจะสงเสรม

สนบสนนใหเกดการพฒนาในเรองของ Green Economy อยาง

แทจรงในประเทศไทย

กระบวนการตางๆ ทจะท�าใหเกดการการพฒนาเศรษฐกจในเชง

นวตกรรม เศรษฐกจทเปนมตรกบสงแวดลอม กระบวนการในการ

แกไขระเบยบกฎหมายตางๆ ทเกยวของ เพอท�าใหกระบวนการตางๆ

ด�าเนนไดดและมประสทธภาพ จะท�าใหประเทศไทยเปนประเทศทนา

อย มคณภาพชวตทด เพราะวามคณภาพสงแวดลอมทด ลกหลาน

เราเจรญเตบโตมากจะเปนคนทมคณภาพ จากคณภาพชวตทด จาก

คณภาพสงแวดลอมทด

GL27-VA.indd 74 3/2/10 4:50 PM


เรองจากผอาน FROM THE READERS

PoorMap Ta Phut

หมายสาวสมวง

The Purple Widow

มาบตาพดผโชคราย

เมอชมชนดงเดมและอตสาหกรรมตองอยรวมกนในนคมอตสาหกรรมาบตาพด Old communities co-exist uneasily with industrial plants in Map Ta Phut Industrial Estate.

GL27-VA.indd 75 3/2/10 4:50 PM


จมกวนละหลายๆ รอบ ผคนทนไมวาคร นกเรยน ชาวบานและคนงานกตางมประสบการณหนตายจากสารพษทรวออกมา แนนอนวาหลายเหตการณไมเปนขาว

กรมควบคมมลพษ กระทรวงทรพยากรธรรมชาตและ สงแวดลอม ระบวา จงหวดระยองถอเปนเมองอตสาหกรรมใหมของประเทศ มแหลงก�าเนดมลพษอตสาหกรรมอยเปนจ�านวนมากกวา 1,700 แหง พนทนคมอตสาหกรรมมาบตาพดมเนอทกวา 10,000 ไร เปนพนทส�าหรบอตสาหกรรม7,000 ไร มอตสาหกรรมหลก คอ กลมอตสาหกรรมปโตรเคม เหลก เคมภณฑ ไฟฟา

จากการเกดนคมอตสาหกรรมมาบตาพดเปนผลใหอตสาหกรรมขนตอเนองเกดขนตามมา เชน นคมอตสาหกรรมเหมราชตะวนออก (อตสาหกรรมปโตรเคมและเคมภณฑ) นคมอตสาหกรรมผาแดง (อตสาหกรรมผลตเมดพลาสตก) นคมอตสาหกรรมเอเชย (อตสาหกรรมปโตรเคมและซลโคน) นคมอตสาหกรรมอสเทอรนซบอรดและนคมอตสาหกรรมอมตะซต และนคมอตสาหกรรม อาร ไอ แอล (อตสาหกรรมเคมภณฑ) นอกจากนในพนทอ�าเภอเมองยงมโรงงานอตสาหกรรมขนาดใหญทอย ภายนอกเขตนคมอตสาหกรรม เชน โรงแยกกาซธรรมชาต โรงไฟฟา และเขตประกอบการอตสาหกรรม ไอ อาร พ ซ (เดมชอ บรษท ทพไอ จ�ากด อยในอ�าเภอเมอง จงหวดระยอง แตอยนอกพนทต�าบลมาบตาพด) เปนตน

เพยงเหนขอมลเหลาน ครนลองหลบตานกไปวาอตสาหกรรมมากมายขางตนตงกระจายรายลอมชมชนหมบานของเรา บางชมชนเรยกไดวามรวตดกนกดจะไมเกนไปนก ไมเพยงภมทศนจากไรมนส�าปะหลง สวนผลไม ฯลฯ เปลยนแปลงไป แมแตน�าฝนทเคยกนวนนไมมใครหาญทจะสมผสมน ยามเมอฝนตกตองหลบเขาใตชายคาทนท น�าฝนจากฟากลายเปนกรดท�าใหเกดอาการคนและผวหนงเปอย พชการเกษตรมใบเหลองไหมและใหผลผลตออกลกหงกงอ น�าใตดนทเคยขดบอดนไวใชกลายเปนน�าสนม หากใชน�ารดตนไมไมนานพวกมนกจะคอยๆ เฉาเหลองและตายในทสด

วนนจงไมมใครมนใจ ลวนหวาดระแวงสารเคมทเจอปนเปนภยเงยบแฝงตวกบอยน�าทใชอปโภคบรโภค อาหารทกนอยทกววน อากาศทสดลมหายใจเขาออกหรอแมแตผนแผนดนกอเกดสรรพชวต และนอาจเปนชวตทเหลออยอยางถาวรของคนมาบตาพดและพนทใกลเคยง

แมว าศาลปกครองจงหวดระยองมค�าสงประกาศใหพนทนคมอตสาหกรรมมาบตาพดเปนเขตควบคมมลพษ และตอมาศาลปกครองกลาง มค�าสงใหระงบ 76 โครงการ เมอวนท 29 กนยายน 2552 เพอคมครองชมชน มาบตาพดในดานสงแวดลอมและสขภาพ ผบรหารประเทศและกลมนกลงทนตางรองเอะอะโวยวายวา นนเปนค�าสงทสงผลกระทบโดยตรงตอบรรยากาศการลงทนทางเศรษฐกจและภาพลกษณของประเทศตอตางชาต

แตทวา...การพฒนาเศรษฐกจของประเทศ ไมใชเรองของการเลอกระหวางความกาวหนาทางเศรษฐกจกบคณภาพชวตทเลวรายของประชาชน ค�าสงครงนของศาลปกครอง คอความกาวหนาของประชาธปไตยในประเทศไทย และความรบผดชอบตอสงคม คอสงทภาคอตสาหกรรมตองเลอกเดน...

การเดนทางไประยองคราวน จตใจไมรนรมยเหมอนทเคยเปน อาจเปนเพราะจงหวะการเดนทางน�าพาไปยงมมทไมเคยคดวาจะมความจ�าเปนใดทท�าใหตองแวะเวยนผานไป

‘นคมอตสาหกรรมมาบตาพด’ ทผานมารบรเพยงวาเปนเมองหลวงแหงอตสาหกรรมหลากชนด และมเพอนหลายคนเขาไปท�างานเปนชางอตสาหกรรมอยทนนกวา 10 ป แมจะวนเวยนเขาๆ ออกๆ อยหลายโรงงานกตาม

ค�าบอกเลาเกยวกบการท�างานในโรงงานอตสาหกรรมหนกขนาดใหญโตนนลวนมความเสยงทงในแงความปลอดภย เสยง ฝน และกลนจากสารเคมตางๆ ทละเหยลองลอยไปกบอากาศ หลายครงทตองเจอกบเหตการณสารเคมรวท�าใหมอาการหนามด ตาลาย อาเจยน บางคราวถงขนตองหามสงโรงพยาบาล แตคนท�างานอยางพวกเขากตองท�าใจยอมรบ ทกคนตางตระหนกดวารางกายไดเกบรบสะสมสารเคมเหลานนไวภายใน มากหรอนอยนนกมอาจมองเหนหรอตรวจวดผลอะไรได รางกายภายนอกแขงแรงยงไมชชดถงความเจบปวย ท�าใหรสกวาชวตทเสยงมนกคมคากบรายได แมวาลกในใจกเกรงกบผลทจะเกดขนตอสขภาพในระยะยาว ขณะทหนวยงานรฐทเกยวของตางออกมายอมรบและเปดเผยขอมลวา คนเทศบาลมาบตาพดปวยเปนโรคทางเดนหายใจและโรคเกยวกบผวหนงเพมขน 3 เทาเมอเทยบกบพนทปกต ประชากรผใหญรอยละ 50 เซลลมการแบงตวผดปกตหมายความวาเสยงตอมะเรง

เมอตองไปยนอยทามกลางปาอตสาหกรรมในนคมมาบตาพด แตละโรงงานใหญโตราวกบภเขา ความเงยบงนเกดขนในใจ บอกไมไดอธบายไมถกวาเปนเชนไร ปลองไฟตงตระหงานสงสดคอแหงน ทอน�าขนาดใหญจนโอบไมรอบ ถงคอนกรตสรางขนใหญเกอบเทาสนามฟตบอล ฯลฯ แมวาเพยงผานไปและอยทนนไมกวน แตกยงมโอกาสไดยนเสยงดงลนจากการลางทอของโรงงานอตสาหกรรมทตงใกลๆ ชมชนหนองแฟบ กลนเหมนทไมชวนใหเบกบานใจลอยเขา

Two sisters, students at Ban Nong Fab School, are hard-pressed to tell whether the infected blisters on their bodies are caused by pollution or mosquito bites .

สองพนองในโรงเรยนบานหนองแฟบพยายามอธบายสาเหตของแผลตมพองบนรางกายทเธอไมรวาเกดจากมลพษหรอวาถกยงกด

GL27-VA.indd 76 3/2/10 4:50 PM


misshaped fruits to crops. Underground water has rusty residues and become toxic to plants.

These days, the locals are terrified of chemical con-tamination that has become a silent threat in the water they drink and use, the food they eat, the air they breathe or even the land which gives birth to living creatures. Fear has become a part of their lives.

FOLLOWING THE RULINGS by the Rayong Admin-istrative Court declaring the Map Ta Phut Industrial Estate a pollution control zone and by the Central Administrative Court ordering the suspension of 76 heavy industry projects to safeguard the environment and health of the Map Ta Phut community, both gov-ernment and business leaders complained loudly that the investment climate and the country’s image had been ruined.

Are the economic growth and wealth of a handful of business people worth more than the lives of hundreds of thousands of people who are facing a slow death from the ever more fouling of the environment?

เรองจากผอาน From the Readers

A RECENT TRIP TO RAYONG FAILED TO REFRESH MY SPIRIT probably because I had steered clear of this corner of the country in my past journeys.

Map Ta Phut, in my perception then, was an indus-trial capital. Many of my friends spent well over a decade there hopping from factory to factory.

I was told of the hazards that heavy manufacturing plants pose in terms of safety, noise, dust and air-borne chemical odors. Frequent chemical leaks caused dizzi-ness and nausea that sometimes put them on stretchers to hospital. Most workers realize they have been exposed to dangerous chemicals, the level of which is invisible or immeasurable.

Though their bodies remain strong, which somehow justifies their working there, deep inside they can’t help but fear for their health. Public agencies admitted that residents in Map Ta Phut municipality suffered from respiratory and skin diseases more than three times the normal level in the general population. Half of the adult population has been found to have abnormal cells growth and division, which means they are at risk of cancer.

As I stood in this industrial jungle that is Map Ta Phut with plants rising as tall as mountains, silence filled my heart; it’s an indescribable feeling. Chimneys reached into the sky. Water pipes were so huge you could not put your arms around them. Concrete tanks were as big as a football field. During my brief stay, I heard loud bang-ing noises of pipes being washed from plants located just a stone’s throw from Nong Fab community. Foul smells hit my nose several times a day. Everyone has their own stories of how they sprinted for their lives from chemical leaks. Many incidents apparently never made it on the news page.

The Pollution Control Department under the Min-istry of Natural Resources and Environment described Rayong as the country’s new industrial town. It has more than 1,700 pollution-generating sites. The Map Ta Phut industrial estate covers an area of over 10,000 rai with 7,000 rai taken over by industrial plants. Main industrial groups are petrochemical, metal, chemical product, and electricity.

It has spawned more industrial estates and associ-ated industries. They include Hemaraj Eastern Sea-board Industrial Estate (petrochemical and chemical industries), Padaeng Industrial Estate (plastic bead), Asia Industrial Estate (petrochemical and silicon), and RIL, Eastern Seaboard and Amata City Industrial Estates (chemical). Heavy manufacturing plants not in industrial estates also occupy part of Muang district, including a gas separation plant, a power plant and IRPC industrial zone (formerly known as TPI Co., Ltd.).

Imagine industrial plants sharing the walls with communities and fruit orchards. Not only the scenery has been changed, even rainwater has become some-thing to be avoided. When it rains, villagers ran for cover because they had seen how the acid water causes itchi-ness and skin infection to people, and burnt leaves and

โรงงานอตสาหกรรมหนกทก�าลงยดพนทจงหวดระยองใหเปนเมองแหงมลพษHeavy industrial plants turn Rayong into a city of pollution.

GL27-VA.indd 77 3/2/10 4:50 PM


ลอมกรอบ VIEWFINDER

GL27-VA.indd 78 3/2/10 4:50 PM


ม.จ.สทธพร กฤดากร อดตรฐมนตรวาการกระทรวงเกษตราธการ กลาวค�าขางบนไวเมอหลายสบปกอน แมเวลาจะผานพนมานาน แตค�าพดนนกยงคงความเปนอมตะวาจาจนทกวนน เพราะมนสามารถน�ามาอธบายพฒนาการของแนวคดเรองทรพยากรอาหาร ทถกน�ามารอยเรยงใหมอกครงในแงมมทางการเมอง เศรษฐกจ และสงคม ทงในระดบทองถน ระดบชาต และระดบโลก

ในขณะทการพฒนาทางเศรษฐกจในระบบทนนยมเสรแผกระจายครอบคลมไปทวโลก การแกงแยงชงดเพอสรางความร�ารวยใหแกตนเองและประเทศของตนไดน�ามาสวกฤตนานาประการ ไมวาจะเปนความเสอมโทรมของระบบนเวศ คณภาพชวตทตกต�า ปญหาอาชญากรรมมากมาย ความยากจนของประชากรสวนใหญในโลก ไปจนถงวกฤตเรองโลกรอนทสมรมเราทกวนน

ขบวนการเคลอนไหวแนวคดเรองทรพยากรอาหารจงพยายามเปดมมมองใหมใหสาธารณชนตระหนกวา วตถนยม บรโภคนยม เงนนยม การเพมตวเลขทางเศรษฐกจขนไปไดอยางไมมทสนสด ในขณะททรพยากรในโลกมอยอยางจ�ากด เปนเพยง “เศรษฐกจมายาคต” เทานน

หากประเทศไทยสามารถรกษาทรพยากรดน น�าและปาไวได ยามใดทเศรษฐกจของโลกลมสลาย คนไทยยงสามารถเชอมนไดวาความเสอมของเศรษฐกจและเงนอนเปนมายานนจะไมสงผลกระทบรายแรงตอประเทศไทยทยงคงเปนอขาวอน�า สามารถผลตขาวปลาอาหารไดเหลอกนและยงเผอแผความมงคงทางอาหารไปถงชาวโลกอกดวย

“Money is illusion; rice and fish are the real thing” – the famous wise words uttered by former Agricultural Minister Prince Sithiporn Kridakorn decades ago still hold true today. For it explains the evolution in the thinking regarding food security in the political, economic and social contexts at local, national and international levels.

While free-market capitalism spreads across the world, competition to create wealth among individuals and countries alike has led to all kinds of crisis. The ecosystem and standard of living have deteriorated, followed by crimes and poverty among the majority of people in the world. Global warming has become an inconvenient truth.

A movement has thus been formed to shed new light on food security to enlighten the public that materialism, consumerism, money centricity and attempts to drive up financial indices to the detriment of the world’s finite resources are mere “economic illusions.”

If only Thailand can protect our land, water and forest resources in the face of collapsing world economy, Thai people can rest assured that the fate of economic and monetary illusions will not befall Thailand that will continue to stand tall as “the world’s kitchen and farmland”.

เงนทองเปนของมายา ขาวปลาเปนของจรง

Viewfinder

Ngoen Thong Pen Khong Maya; Khao Pla Pen Khong Jing

GL27-VA.indd 79 3/2/10 4:50 PM

เกอบ 50 ปทผานมา พนทซงเปนแหลงรวมทรพยากรธรรมชาตทมคณคามหาศาลในทกมตของมนษยชาต 100 กวาแหงอยภายใตการคมครองดแลโดยกรมอทยานแหงชาต สตวปาและพนธพช แตทศทางการพฒนาและการใชประโยชนอทยานฯ เพอการทองเทยวในชวงหลงท�าใหคณคาทางธรรมชาตและองคความรจากธรรมชาตทสงสมมานบลานปถกบดบง หนาทส�าคญของอทยานฯ ในการรกษาสมดลของระบบธรรมชาต เสรมสรางความมนคงใหระบบน�า ควบคมสภาพภมอากาศ คมครองรกษาสายพนธธรรมชาตของพชและสตว รวมทงเปนประโยชน ในการศกษาหาความร จะถกชขนมาใหมไดหรอไม และอยางไร อกทง แนวคด “คอมเพลกสปา” จะน�าไปสการรกษาพนทอนทรงคณคา สามารถสรางความรวมมอและการมสวนรวมทแทจรงระหวางชมชน รฐบาลทองถน และผถอครองประโยชนไดอยางไร

For nearly five decades, more than 100 areas of natural resources that are invaluable to humanity have been under the care of the Department of National Parks, Wildlife and Plant Conservation.

But the development and use of the national parks for tourism during the past several years has diminished their natural value and the knowledge derived from nature that has been accumulated for millennia.

How then can the national parks re-assert their important missions in maintaining natural equilibrium, enhancing the hydrological system, stabilizing the climate, conserving genetic resources and serving as an unfathomable well of knowledge?

And how does the concept of “forest complexes” lead to forest conservation, promotion of cooperation and participation among communities, local governments and other stakeholders?

ตดตามได ใน “อทยานแหงชาต อาณาจกรแหงองคความร” ฉบบหนา

REad aBoUt tHESE ISSUES and moRE In tHE nExt EdItIon of Green Line.

GL27-VA.indd 80 3/2/10 4:50 PM

Documents

Greenline 27 : Towords Green Economy