Ikatlong markahan Ikalawang Linggo

GROSS NATIONAL PRODUCT

Ang anumang bansa sa daigdig ay naghahangad na marating at matamo ang pag-unlad ng ekonomya.

Ang kaunlaran ng isang ekonomya ay makikita sa tinatawag na economic performance ng bansa.

Ito ang batayan kung nagagampanan ng pamahalaan at ng iba pang sektor ang kani-kanilang gawain at tungkulin.

Sa pagsukat ng economic performance ng bansa ay ginagamit ang mga economic indicators.

Ito ang mga instrumento upang ilahad ang anumang pag-unlad na narating ng isang ekonomya.

Dito nakapaloob ang katuturan ng pagtutuos ng GNP, Pambansang Kita, Per Capita Income, CPI, Implasyon, GDP at iba pa.

Ang mga indicator na ito ang naglalarawan ng kalagayan ng isang bansa.

Economic Indicators

GNP

Pag-unlad ng Ekonomya

GDP PCI CPI NI

Kabuuang Pambansang Produkto (Gross National Product o GNP

Ang GNP ay itinuturing na pinakamahalagang bagay na isinasaalang-alang sa usapin na may kinalaman sa pag-unlad ng bansa.

Sa GNP nalalaman ang pangkalahatang produksyon ng bansa. Sa pamamagitan nito, pinagsasama-sama ang lahat ng produkto at serbisyo na ginawa ng mga mamamayan ng isang bansa.

Alam natin na napakaraming produkto ang nililikha sa bansa na may kanya-kanyang panukat tulad ng kilos, salop, yarda, metro, dosena, galon at iba pa.

At upang masukat ang pangkalahatang produksyon ng bansa, hindi na gumagamit ng anumang panukat sa produkto, bagkus ang presyo o halaga ng mga nagawang produkto na lamang ang pinagsama-sama.

Ang halagang ito ay iyong tinatawag na market value.

Ibig sabihin ang anumang produkto at serbisyo na walang halaga ay hindi naisasama sa pagkuha ng GNP.

Ang mga produktong handa na para ikonsumo o iyong tinatawag na final goods ang isinasama sa pagkukwenta ng GNP.

Ito ay mga produktong hindi na kailangang iproseso upang maging yaring produkto.

Isang halimbawa ay ang hilaw na materyal tulad ng tubo ng isang intermediate goods ipoproseso pa upang maging asukal.

Kaya ang halaga ng tubo ay hindi binibilang kundi ang halaga lamang ng asukal ang kinukwenta upang iwasan ang double counting sa GNP.

Kapag nagkaroon ng double counting ang GNP ay masyadong lalaki.

Sa maikling salita, ang GNP ay tumutukoy sa kabuuang halaga ng mga produkto at serbisyong nagawa ng isang bansa sa loob ng isang taon.

Kasama sa GNP ng isang bansa ang produksyon ng kanilang mamamayan sa loob at labas man ng bansa.

Halimbawa sa ating bansa, ang mga kinikita ng ating mga OFWs na nasa iba’t ibang bansa ay kasama sa ating GNP at lahat ng ito ay kinukwenta sa loob ng isang taon.

1. Pagkakaiba ng GNP at GDP (Gross Domestic Product)

Kung ang GNP ay sumusukat sa kabuuang produksyon na nagawa ng mga mamamayan ng isang bansa na nagbubuhat sa loob at labas ng bansa, ang GDP ay tumutukoy sa mga produkto at serbisyo na ginawa sa loob ng bansa, maging ito ay produksyon ng isang dayuhan.

Lahat ng produksyon sa loob ng ating bansa ay kabilang sa ating GDP. Masusuri natin na may mga elemento na isinasama sa GDP at hindi sa GNP.

Isang halimbawa ay ang kinikita ng mga Pilipino na nagtatrabaho sa ibang bansa, ang halaga ng kanilang kinikita ay kabilang sa ating GNP ngunit hindi kasama sa GDP dahil ang kita ay di nagmula sa loob ng bansa.

Samantalang ang kita na tinatanggap ng mga dayuhan na nagtatrabaho at namumuhunan sa ating bansa ay kasama sa GDP at hindi kabilang sa ating GNP.

Sa kabuuan, ang anumang produkto at serbisyo na nilikha ng mga Pilipino sa loob ng bansa ay parehong isinasama sa GNP at GDP.

Sa ating bansa, madalas na mas mataas ang GDP kaysa sa GNP. Ang ganitong kalagayan ay bunga ng pagkakaroon ng mas malaking produksyon at kita ng mga dayuhan na nasa loob ng bansa kaysa sa kinikita ng mga Pilipino na namumuhunan at nagtatrabaho sa labas ng bansa.

Kapag ibinawas ang kita ng mga Pilipino na nasa ibang bansa sa kita ng mga dayuhan na nasa loob ng ating bansa, makukuha ang tinatawag na net factor income from abroad (NFIFA)

Ang bawat bansa ay may target na bilang na produksyon na naaayon sa kanilang kapasidad. Ang kabuuang produksyon na tinatantya ayon sa kakayahan ng mga salik na nabanggit ay tinatawag na Potential GNP ng bansa.

Ito ang hahangarin na matamo sa loob ng isang taon. At sa bawat pagtatapos ng taon, sinusukat ng isang bansa ang produksyong nagawa. Ito naman ang tinatawag na Actual GNP.

Ito ang nagsisilbing barometro upang alamin kung naging makabuluhan at epektibo ang pamahalaan sa lubusang paggamit ng mga likas na yaman, makinarya at manggagawa upang matamo ang Potential GNP.

At kung higit na malaki ang halaga ng kita ng mga salik na dayuhan kaysa sa mga mamamayang Pilipino sa labas ng bansa, ang NFIFA ay may negatibong resulta na siyang dahilan ng ating GNP, kumpara sa ating GDP.

2. Potential at Actual GNP

Ang bilang ng manggagawa, ilang oras nagtatrabaho ang mga ito, mga makinarya at teknolohya na ginagamit at ang mga likas na yaman ng bansa ay ginagawang batayan sa pagtantya ng kabuuang produksyon ng isang ekonomya.

Kapag ibinawas ang Actual GNP sa Potential GNP, nakukuha ang GNP gap.

Positive gap ang makukuha kapag mas malaki ang Potential GNP kaysa sa Actual GNP na naglalarawan ng hindi lubos na pinakinabangan at nalinang ang mga salik ng poduksyon na siyang dahilan kung bakit walang full produksyon sa isang ekonomya

3. Nominal at Real GNP

Ang GNP ay sinusukat sa pamamagitan ng market value o halaga ng mga produkto at serbisyo sa pamilihan.

Nangangahulugan na ang presyo ang batayan sa pagsukat ng GNP.

Mapapansin sa taan na ang GNP ay ipinahayag sa dalawang paraan; una, ang GNP at current prices o ang tinatawag na Nominal GNP.

Ito ang kabuuuang produksyon ng bansa na nababatay sa pangkasalukuyang presyo sa pamilihan .

At ang pangalawa, ay ang GNP at constant prices na kilala rin sa tawag na Real GNP. Ang halaga ng produksyon ng bansa ay ibinabatay sa presyo ng mga nakalipas na taon.

Ito ang tinatawag na base year na itinatakda ng NEDA na laging nasa 100.

Talahanayan Blg. 1

Indicator 4th Quarter

2000 2001

GNP at current prices (bilyong piso)

GNP at constant prices (1995)

% ng paglago

Nominal GNP

Real GNP

1,000.9

279.6

1,100.7

289.9

9.97

3.68

Makikita sa talahanayan na higit na mataas ang Nominal GNP kaysa sa Real GNP sapagkat sa ating bansa, palaging tumataas ang presyo sa bawat taon. Kaya kahit sa porsyento ng paglago ay mas mataas pa rin ang Nominal GNP bunga pa rin ng pagtaas ng presyo samantalang ang paglalago ng Real GNP ay dulot ng paglaki ng produksyon kahit ang presyo ay batay sa nakaraang taon o base year na nasa taong 1985.

Ang pagkuha ng growth rate o paglago ay ayon sa pormulang:

Growth Rate: GNP ng kasalukuyang taon- GNP nakalipas na taon X 100 GNP nakalipas na taon

Halimbawa: GNP 2001 – GNP 2000 x 100 GNP 2000

= 1,007.7 – 1,000.9 x 100 1,000.9

= 99.8 – x 100 1,000.9

= 0.09971026 x 100

= 9.97

Ang kabuuang produksyon ng ekonomya ay mababatid sa pamamagitan ng pagkwenta o pagsukat ng GNP. At ito ay maipakita sa iba’t ibang paraan.

Mga Paraan ng Pagsukat ng Gross National Product

1. Factor Income Approach

Ang bawat salik ng produksyon ay may tinatanggap na kabayaran na nagsisilbing kita ng bawat salik.

Kapag ang mga ito ay pinagsama-sama, nakukuha ang pambansang kita o national income ng bansa. Ang pag-alam ng pambansang kita ay mahalagang sangkap sa pagtukoy ng GNP sa paraang ito.

Ang mga kabilang sa national income (NI) ay ang mga sumusunod:

a. Kabayaran o kita ng mga Empleado at Manggagawa (KEM)

Lahat ng benepisyo, komisyon, allowance tulad ng COLA, PERA, Clothing at Transportation Allowance, mga nonmonetary benefits at ang mga sahod o bayad na naaayon sa kontrata ng mga manggagawa at sweldo ng mga empleado na tinatanggap sa takdang araw ay kabilang sa kompensasyon ng empleado at manggagawa.

b. Kita ng Entreprenyur at ng mga Ari-arian (KEA)

Kabayaran na tinatanggap ng mga tao na hindi matatawag na sahod o sweldo. Ito ang kita ng isang entreprenyur bilang salik ng produksyon. Dito rin nabibilang ang mga dibidendo na kabayaran sa ari-arian.

c. Kita ng Kompanya o Korporasyon (KK)

Anumang kita na tinanggap ng isang korporasyon at pondo na inilalaan upang palawakin ang negosyo.

d. Kita ng Pamahalaan (KP

Lahat ng kita na tinatanggap ng pamahalaan tulad ng buwis, mga kinita ng mga korporasyon na pag-aari ng gobyerno at mga interes sa pagpapautang ng pamahalaan. Kapag pinagsama-sama ang lahat ng ito ay makukuha ang pambansang kita.

NI = KEM + KEA + KK + KP

Halimbawa: ang KEM = P110M, KEA = P50M, KK = P15M at KP = P22M

Ang NI ay 110 + 50 + 15 + 22 = P197M at upang masukat ang GNP, dapat isama ang ibang gastos sa paglikha ng produkto at serbisyo tulad ng:

(1) Capital Consumption Allowances (CCA)

O iyong tinatawag na depresasyong pondo na inilalaan para sa pagbili ng bagong makina at gusali kung ang mga ito ay unti-unting nasisira at naluluma.

(2) Indirect Business Taxes (IBT)

Di tuwirang buwis na ipinapataw sa mga produkto at serbisyo na nilikha matapos ibawas ang anumang subsidy na ibinibigay ng pamahalaan.

Sa kabuuan, ang GNP ay masusukat sa pamamagitan ng NI + IBT + CCA = GNP.

Kung ang NI ay P197M, IBT = P5M at CCA = P12M, ang GNP ay nagkakahalaga ng P214M.

(2) Final Expenditure Approach

Ang mga sektor ng ekonomya tulad ng sambahayan, pamahalaan, kompanya at panlabas (dayuhan) ay may kani-kanilang mga pinagkakagastusan na mahalaga sa pagtantya ng GNP ng bansa.

a. Gastusin ng Pamahalaan (G)

Ang paggastos ng gobyerno para sa pagbabayad ng mga empleado ng pamahalaan tulad ng manggagamot, nars, guro, kawani, senador, kongresista, mga hukom at hanggang sa may pinakamataas na katungkulan sa gobyerno;

paggastos ng mga imprastraktura tulad ng tulay, kalsada, gusali at iba pa; ang gastos sa bawat paglalakbay ng pangulo ng bansa at marami pang iba ay kabilang sa gastusin ng gobyerno.

b. Gastusin ng Personal na Sektor (P)

Ito ang mga pinagkakagastusan ng sambahayan mula sa pagkain, damit, tirahan, hanggang sa mga luho ng katawan tulad ng alahas, appliances at marami pang iba.

c. Gastusin ng Kompanya (K)

Ang pagkonsumo ngmga negosyante sa mga fixed capital tulad ng makinarya, gusali at mga kagamitang pang-opisina, mga stock o changes in stocks, mga imbentaryo at mga binibiling lupa at bahay bilang earning assets ay kabilang dito.

d. Gastusin sa Panlabas na Sektor o Export (X)

Dito nakapaloob ang pagluluwas o export ng mga produkto sa ibang bansa at ang pag-aangkat o import (M) ng mga produkto m ula sa ibang bansa.

Upang malaman ang gastusin sa panlabas na sektor, ibinawas ang gastos sa export at gastos sa import, positibo kapag mas malaki ang export kaysa sa import at negatibo kapag mas malaki ang import kaysa sa export.

e. Net Factor Income from Abroad (NFIFA)

Ito ang nagpapakita ng diperensya ng kita ng Pilipino sa ibang bansa bilang salik ng produksyon at ng kita ng mga dayuhang salik ng produksyon dito sa loob ng bansa. Positibo pag mas malaki ang kinita ng mga Pilipino sa ibang bansa ngunit negatibo pag mas malaki ang kita ng mga dayuhan.

f. Statistical Discrepancy (SD)

Ito ay ang pagkakaroon ng labis o kulang sa pagsukat ng GNP. Ang nasabing kaklangan o kalabisan ay hindi malaman kung saan dapat isama kaya ito ay nagsisilbing discrepancy sa pagkwenta.

Kapag ang lahat ng nasabing gastos ng bawat sektor ay pinagsama-sama, makukuha ang GNP. Ang pormula sa pagkuha ng GNP ay:

GNP = G + P + K + (X – M) + NFIFA + SD

3. Industrial Origin Approach

Tinatawag din itong Value Added Approach kung saan kinukwenta ang lahat ng naiaambag ng bawat industriya sa ating bansa. Ag anumang kontribusyon sa pagbuo at paglikha ng mga produkto at serbisyo ng bawat sektor ay siyang kumakatawan sa halaga ng produkto at kapag pinagsama-samang lahat ang halaga ng mga produkto, makukuha ang kabuuang produksyon sa loob ng bansa o GDP.

Sa pagsukat ng GNP sa paraang ito, kailangan munang alamin ang GDP at saka idagdag ang net factor income from abroad. Kapag tinantya ang dagdag na halaga ng salik na ginamit ng mga sektor ay nakukuha ang tinatawag na Gross national Product.

Halimbawa:

P = P120M X = P27M

G = P30M

K = P59M

M = P20M

NFIFA = P-5M

SD = P3M

At sa paggamit ng pormula ng GNP, makukuha ang halagang P214M.

Sa pagbuo ng produkto o serbisyo, ito ay dumadaan sa iba’t ibang proseso kung saan nakapaloob ang tatlong mahalagang sektor o industriya.

Halimbawa, sa palay o bigas, ito ay nagmula sa sektor ng agrikultura, kailangan itong iproseso o gilingin upang maipagbili. Ang paggiling ay gagawin ng sektor ng industriya at bago ito makarating ng pamilihan, kailangan ang serbisyo ng transportasyon.

Sa bawat sektor na dinaanan nito ay may idinadagdag na halaga na siyang pinagbabatayan ng halaga o presyo ng produkto sa pamilihan. Halimbawa, kapag pinagsama ang lahat ng dagdag na halaga ng agrikultura, industriya, at serbisyo sa kabuuang produksyon ng bansa sa ganitong halaga.

Agrikulutra: P81MIndustriya: P85M

Serbisyo: P53M

GNP = P219M

Kapag idinagdag ang

NFIFA P-5M

GNP = P214M

Mapupuna na kahit na anong paraan ang gamitin sa pagsukat ng GNP, ang kabuuan ay magkakapareho. Kapansin-pansin din na ang GDP ay nagkakaroon ng pagkakataon na tumaas kaysa sa GNP.

Limitasyon sa Pagsukat ng GNP

Ang GNP ay hindi sapat na batayan ng pag-unlad ng ekonomya ng bansa. Minsan, ang paglalabas ng ulat ng GNP ay may pandaraya upang mapaniwala ang ibang bansa na ang ating GNP ay tumataas. Kahit sabihin ng pamahalaan na lumago nang 5% ang GNP, hindi naman ito nararamdaman ng maraming bilang ng pangkaraniwang mamamayan. Ang GNP ay tumataas ngunit ang pamumuhay ng maraming mamamayan ay patuloy na naghihirap.

Sa pagtantya ng GNP, hindi naisamang lahat ang kabuuang halaga ng produkto at serbiso sa bansa. May mga produkto o serbisyo na nalilikha na hindi nakikwenta dahil ang mga ito ay hindi ipinagbabayad ng buwis, mga negosyo na walang rekord sa ating pamahalaan o sa ibang ahensya nito. Ito ang tinatawag na underground economy, kung saan milyun-milyong mamamayan sa ating bansa ang nasa ilalim nito. Karamihan sa mga ito ay kumikita ng mas malaki kaysa sa mga ligal na negosyante at manggagawa. Ang ilan sa mga gawain na kabilang sa underground economy ay ang sidewalk vendor, maliliit na tindahan at pagawaan, mga ilegal na gawain ng ilang tao at iba pa. ito ang nagsisilbing limitasyon sa pagtantya ng GNP.