Grudzień 2017 r. Porównanie wybranych elementów polskiego ... · Grudzień 2017 r. Porównanie wybranych elementów polskiego systemu płatniczego z systemami innych krajów Unii

Grudzień 2017 r.

Porównanie wybranych elementówpolskiego systemu płatniczegoz systemami innych krajówUnii Europejskiej za 2016 r.

Departament Systemu PłatniczegoWarszawa, 2017 r.

Grudzień 2017 r.

Porównanie wybranych elementówpolskiego systemu płatniczegoz systemami innych krajówUnii Europejskiej za 2016 r.

Wstęp 2

Porównanie wskaźników systemu płatniczego dla Polski i UE 4

1. Liczba placówek instytucji oferujących usługi płatnicze 4

2. Liczba rachunków bankowych na 1 mieszkańca 7

3. Liczba bankomatów na 1 mln mieszkańców 10

4. Liczba terminali POS w przeliczeniu na 1 mln mieszkańców 13

5. Liczba wydanych kart płatniczych na 1 mieszkańca 16

6. Liczba transakcji kartami płatniczymi na 1 mieszkańca 18

7. Liczba transakcji bezgotówkowych dokonywanych pojedynczą kartą płatniczą 22

8. Liczba transakcji zrealizowanych w pojedynczym terminalu POS 24

9. Udział transakcji bezgotówkowych w ogólnej liczbie transakcji przeprowadzonych kartami płatniczymi 26

10. Liczba zrealizowanych poleceń przelewu na jednego mieszkańca 28

11. Liczba zrealizowanych poleceń zapłaty na jednego mieszkańca 30

12. Liczba transakcji dokonywanych przy użyciu bezgotówkowych instrumentów płatniczych 32

13. Transakcje bezgotówkowe w podziale na instrumenty płatnicze 35

14. Relacje pomiędzy poziomem dochodu a transakcjami instrumentami płatniczymi 37

15. Udział pieniądza gotówkowego w agregacie podaży pieniądza M1 39

16. Udział pieniądza gotówkowego w PKB 40

17. Udział gotówki w płatnościach 42

Podsumowanie 44

Spis wykresów 49

Spis tabel 51

Spis treści

Wstęp

2 Porównanie wybranych elementów polskiego systemu płatniczego z systemami innych krajów Unii Europejskiej za

2016 r.

Wstęp

Departament Systemu Płatniczego Narodowego Banku Polskiego przedstawia kolejny cykliczny materiał

dotyczący porównania wybranych elementów polskiego systemu płatniczego z systemami krajów Unii

Europejskiej1. Głównym celem prezentowanego materiału jest porównanie wybranych parametrów z

kilkunastu najważniejszych obszarów systemu płatniczego, w szczególności w przeliczeniu na liczbę

mieszkańców, w Polsce i w krajach Unii Europejskiej (UE) za 2016 r., związanych głównie z dostępnością

instytucji świadczących usługi płatnicze dla ludności, poziomem „ubankowienia” (mierzonego liczbą

rachunków bankowych) oraz wykorzystaniem podstawowych bezgotówkowych instrumentów płatniczych

(kart płatniczych, poleceń przelewu, poleceń zapłaty) i elementów infrastruktury płatniczej (bankomatów,

terminali POS).

Należy również dodać, że materiał ten nie ma na celu wskazania czy wyjaśnienia przyczyn zróżnicowania

wysokości poszczególnych wskaźników w konkretnych krajach, lecz przedstawienie bieżącego stanu

rozwoju obrotu bezgotówkowego w naszym kraju w stosunku do pozostałych krajów UE.

Wyjaśnienia metodologiczne

W celu dokonania analizy wybranych parametrów Polska została przedstawiona na tle krajów Unii

Europejskiej. Analiza zawarta w niniejszym materiale została przedstawiona w oparciu o dane za 2016 r.,

opublikowane przez Europejski Bank Centralny (EBC) we wrześniu 2017 r., znajdujące się w Hurtowni

Danych Statystycznych (Statistical Data Warehouse) pod adresem http://sdw.ecb.europa.eu/ 2.

Informacje te zostały zaktualizowane o dane pochodzące z innych źródeł, w szczególności o dane zbierane

przez NBP i publikowane w periodycznych opracowaniach, które można znaleźć na stronach

internetowych Narodowego Banku Polskiego pod adresem:

http://www.nbp.pl/home.aspx?f=/systemplatniczy/karty_platnicze.html.

Raport bazuje również na następującym opracowaniu opublikowanym przez EBC:

Henk Esselink, Lola Hernández, The use of cash by households in the euro area, Occasional Paper

Series No. 201, November 20173.

Dla przejrzystości i łatwiejszego porównania prezentowanych danych przedstawiono je w postaci

wykresów obrazujących stan rozwoju w zakresie poszczególnych elementów systemu płatniczego oraz

zauważalnych tendencji występujących w Polsce w porównaniu do średniej dla krajów ze Strefy Euro i

średniej dla wszystkich krajów Unii Europejskiej.

Pierwszy typ wykresów (wykresy liniowe) ma na celu zobrazowanie tendencji rozwojowych

występujących w analizowanym zakresie na przestrzeni kilkunastu lat. Dla uproszczenia trend w danym

1 Podobne materiały DSP przygotowywał corocznie w poprzednich latach, począwszy od danych za 2004 r. Ostatni materiał

został przygotowany za 2015 rok: https://www.nbp.pl/systemplatniczy/obrot_bezgotowkowy/porownanie_UE_2015.pdf 2 Dane corocznie publikowane na witrynie internetowej EBC. 3 http://www.ecb.europa.eu/pub/pdf/scpops/ecb.op201.en.pdf

http://sdw.ecb.europa.eu/

http://www.nbp.pl/home.aspx?f=/systemplatniczy/karty_platnicze.html

http://www.ecb.europa.eu/pub/pdf/scpops/ecb.op201.en.pdf

Wstęp


2016 r.

zakresie jest przedstawiony dla trzech obszarów: Polska, średnia dla krajów ze Strefy Euro oraz średnia dla

całej Unii Europejskiej.

Drugi typ wykresów (wykresy słupkowe) obejmuje dane za 2016 rok odnoszące się do wszystkich krajów

Unii Europejskiej, których dane opublikowano (w przypadku niektórych wskaźników nie opublikowano

danych dla niektórych krajów UE). Polska została wyróżniona kolorem fioletowym, a kolorem zielonym

zaznaczono pozostałe kraje UE. Jako punkt odniesienia został również przedstawiony średni poziom

wskaźników dla krajów członkowskich Unii Europejskiej (kolor niebieski).

W odniesieniu do obu wyżej wymienionych typów wykresów, średnia dla krajów Unii Europejskiej,

zazwyczaj w przeliczeniu na jednego mieszkańca, w przypadku gdy dane dla jednego lub więcej krajów

nie zostały opublikowane, jest prezentowana w dwóch wariantach: w pierwszym wariancie, zgodnym z

podejściem Europejskiego Banku Centralnego, wartość średnia dla danego wskaźnika liczona jest dla całej

populacji UE (nawet jeśli dane dla danego wskaźnika nie zostały opublikowane dla jednego lub kilku

krajów; na wykresach oznaczona linią w kolorze niebieskim), natomiast w drugim wariancie, tj. dla

wykresów numer 2 oraz 4, wartość średnia dla danego wskaźnika liczona jest dla tych krajów UE, dla

których dane zostały opublikowane (na wykresach oznaczona linią w kolorze czarnym).

W wykresach prezentujących trend dla Polski, Unii Europejskiej oraz Strefy Euro, w których nie wszystkie

dane są opublikowane z powodu ochrony danych jednostkowych lub w przypadku nieprzekazania danych

przez kraj, średnia dla Unii Europejskiej oraz Strefy Euro wyliczona została wyłącznie na podstawie

danych, które są zaprezentowane w Hurtowni Danych Statystycznych Europejskiego Banku Centralnego.

Dla wykresów prezentujących przeliczenie na jednego mieszkańca, średnia wyliczona została poprzez

podzielenie sumy danych zaprezentowanych w raporcie przez populację Unii Europejskiej lub Strefy Euro

pomniejszoną o kraje, dla których dane nie są widoczne w raporcie.

Porównanie wskaźników systemu płatniczego dla Polski i UE


2016 r.

Porównanie wskaźników systemu płatniczego

dla Polski i UE

1. Liczba placówek instytucji oferujących usługi płatnicze

Liczbę placówek instytucji oferujących usługi płatnicze w Polsce w podziale na oddziały NBP, oddziały

instytucji kredytowych (w rozumieniu prawa europejskiego)4, placówki Poczty Polskiej oraz placówki

instytucji płatniczych i biur usług płatniczych przedstawiono w tabeli nr 1.

Tabela 1. Liczba placówek instytucji oferujących usługi płatnicze w Polsce w latach 2010 - 2016

Wyszczególnienie 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016

Oddziały instytucji kredytowych

16.214 15.920 17.107 16.796 16.224 15.613 15.845

Placówki Poczty Polskiej

8.365 8.383 8.243 7.675 7.343 7.271 7.208

Oddziały NBP 16 16 16 16 16 16 16

Ogółem oddziały instytucji kredytowych,

placówki Poczty Polskiej i Oddziały NBP

24.595 24.319 25.366 24.487 23.583 22.900 23.069

Placówki podmiotów pośredniczących w

przyjmowaniu wpłat na rachunki bankowe

(instytucji płatniczych i biur usług płatniczych)

0 0 8.628 16.018 31.614 34.609 36.855

Ogółem 24.595 24.319 33.994 40.505 55.197 57.509 59.924

Źródło: Dane Narodowego Banku Polskiego

Liczbę placówek instytucji oferujących usługi płatnicze w Polsce na tle średnich dla krajów Strefy Euro i

krajów UE przedstawia wykres nr 1. Znaczący wzrost wskaźnika dla Polski w 2011 r. wynikał ze zmiany

stosowanej przez EBC metodologii od 2009 r. w związku z wejściem w życie dyrektywy o usługach

płatniczych i uwzględnieniem instytucji płatniczych i biur usług płatniczych w kategorii „instytucje

oferujące usługi płatnicze”. Z danych przedstawionych na wykresie nr 1 wynika, że w Polsce od 2011 do

2016 roku następował stały wzrost liczby placówek instytucji oferujących usługi płatnicze w przeliczeniu

na 1 mln mieszkańców. W roku 2015 spadło tempo wzrostu liczby placówek oferujących usługi płatnicze w

przeliczeniu na 1 mln mieszkańców. Na spowolnienie tempa wzrostu przełożyć się mógł systematyczny,

4 Przez „instytucje kredytowe” w odniesieniu do Polski, w ECB Statistical Data Warehouse należy rozumieć banki, oddziały

instytucji kredytowych, banki spółdzielcze oraz SKOK-i.



2016 r.

od 2012 r. spadek liczby placówek Poczty Polskiej oraz od 2013 r. spadek liczby oddziałów instytucji

kredytowych.

Wykres 1. Liczba placówek instytucji oferujących usługi płatnicze przypadających na 1 mln mieszkańców w

latach 2001-2016 (z uwzględnieniem instytucji płatniczych i biur usług płatniczych)

Źródło: Opracowanie własne na podstawie ECB Statistical Data Warehouse http://sdw.ecb.europa.eu

W krajach Unii Europejskiej obserwuje się systematyczny spadek, przy nieznacznych wahaniach,

wskaźnika liczby placówek instytucji oferujących usługi płatnicze przypadających na milion mieszkańców.

Podobny trend zauważalny jest w przypadku krajów należących do Strefy Euro. W 2007 r. wskaźnik ten

był po raz pierwszy wyższy w Polsce od wskaźnika dla krajów UE. Wśród wszystkich krajów UE Polska z

liczbą placówek oferujących usługi płatnicze wynoszącą 59.924 i wskaźnikiem 1.559 na milion

mieszkańców (przy średniej w UE na poziomie 508) zajmowała w 2016 r. pierwsze miejsce (podobnie jak w

2015 r.), co przedstawiono na wykresie nr 2.

553 566

526 510

558

591

639 639 631

882

1 052

1 434 1 495

1 559

692 663 659 651 644 636 638 641

620

603 588

563

557 535 516

659 633 628 602

599

586 586 606

567 556 564

502 540

519 508

601 619 595 583

400

700

1 000

1 300

1 600

2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016

Polska

Strefa Euro

UE

UE*

UE* - średnia

skorygowana,

wyliczona jako

średnia

spośród krajów,

które udostępniły

dane




2016 r.

Wykres 2. Liczba placówek instytucji oferujących usługi płatnicze przypadających na 1 mln mieszkańców

w poszczególnych krajach UE w 2016 r.

Źródło: Opracowanie własne na podstawie ECB Statistical Data Warehouse http://sdw.ecb.europa.eu.

Brak danych Wielkiej Brytanii.

Wysoka pozycja Polski pod względem liczby placówek oferujących usługi płatnicze wynika z

uwzględnienia w statystykach dużej liczby placówek oferujących usługę wpłaty gotówki na rachunek, a

więc zarówno Poczty Polskiej, jak i podmiotów przyjmujących wpłaty gotówkowe na rachunki bankowe, w

których klienci mogą opłacać rachunki za energię, czynsz, telefon, etc. Placówki tych ostatnich podmiotów

nie umożliwiają realizacji transakcji bezgotówkowych. Dlatego też wskaźnik ten ma inny charakter niż

pozostałe wskaźniki w niniejszym materiale, które dotyczą głównie płatności bezgotówkowych. Jeśli nie

zostałaby uwzględniona liczba placówek instytucji płatniczych i biur usług płatniczych, wskaźnik ten

kształtowałby się na poziomie 601 placówek na milion mieszkańców, czyli powyżej średniej unijnej (508) i

Polska zajmowałaby 8. miejsce na 27 krajów (których dane zostały opublikowane).

Wskaźnik liczby placówek instytucji oferujących usługi płatnicze nie determinuje stopnia „ubankowienia”

społeczeństwa danego kraju. Mimo stosunkowo dużej liczby placówek oferujących usługi płatnicze w

Polsce w porównaniu do średniej UE, liczba transakcji dokonywanych za pomocą bezgotówkowych

instrumentów płatniczych jest w Polsce znacznie niższa niż średnia liczona dla wszystkich krajów Unii

(vide pkt 12 „Liczba transakcji dokonywanych przy użyciu bezgotówkowych instrumentów płatniczych”).

1559

1044

937

721

687

685

628

605

571

565

559

549

520

520

486

474

391

309

284

282

274

255

218

207

179

175

127

b.d

.

Średnia UE*: 583

0

200

400

600

800

1000

1200

1400

1600

Średnia UE: 508




2016 r.

2. Liczba rachunków bankowych na 1 mieszkańca

Liczba rachunków bankowych w Polsce systematycznie rośnie. W 2016 r., w porównaniu do 2015 r., liczba

rachunków bankowych wzrosła o ponad 2,7 mln, co oznacza wzrost o 4,1%. Liczbę takich rachunków w

latach 2010 – 2016 przedstawiono w tabeli nr 2.

Tabela 2. Liczba rachunków bieżących w złotych prowadzonych przez banki, oddziały instytucji

kredytowych i SKOK-i w Polsce w latach 2010-2016 (w tys.)


Osoby prywatne 44.074 48.686 50.476 52.216 55.888 58.599 61.330

Rolnicy, przedsiębiorcy indywidualni

3.785 3.330 3.375 3.457 3.548 3.692 3.722

Przedsiębiorstwa, niemonetarne instytucje

finansowe, instytucje niekomercyjne działające

na rzecz gospodarstw domowych

1.303 1.346 1.440 1.477 1.568 1.679 1.797

Instytucje rządowe i samorządowe

210 200 211 228

Razem liczba rachunków bieżących w bankach

49.162 53.362 55.291 57.360 61.196 64.180 67.077

Spółdzielcze Kasy Oszczędnościowo -

Rozliczeniowe 2.773 2.984 3.192 3.261 3.232 2.653 2.478

Razem liczba rachunków bieżących

51.935 56.346 58.483 60.621 64.436 66.833 69.555


Zgodnie z metodologią Europejskiego Banku Centralnego w zakresie statystyki systemów płatniczych,

pojęcie „overnight deposits” (rachunki bankowe) jest szeroką kategorią, która obejmuje nie tylko rachunki

służące do dokonywania rozliczeń i płatności, ale również bezterminowe rachunki oszczędnościowe z

możliwością wypłaty środków na żądanie bez utraty odsetek lub poniesienia istotnych kosztów oraz

rachunki walutowe, maklerskie i techniczne. W 2012 r. dane przekazywane przez niektóre kraje, w tym

Polskę, dotyczące rachunków za lata 2007 – 2011, skorygowano w oparciu o aktualną metodologię EBC w

tym zakresie. Po wprowadzeniu korekty pozycja Polski uległa znaczącej poprawie, przede wszystkim z

uwagi na uwzględnienie w kategorii rachunki bankowe bezterminowych rachunków oszczędnościowych,

które są dość powszechnie oferowane przez banki w Polsce.



2016 r.

Wykres 3. Liczba rachunków bankowych na jednego mieszkańca w latach 2001-2016


Na wykresie nr 3 dostrzegalny jest systematyczny wzrost wskaźnika liczby rachunków na 1 mieszkańca w

Polsce. Szczególnie zauważalny, skokowy wzrost tego wskaźnika odnotowano w 2007 r. (z 0,67 rachunku

bankowego na jednego mieszkańca w 2006 r. do 0,97 rachunku bankowego na jednego mieszkańca w

2007 r.), co wynikało głównie ze zmiany metodologii. W 2007 r. wskaźnik ten dla Polski stanowił 69,8%

średniej całej Unii Europejskiej. Od 2008 roku można zauważyć nagły spadek średniej wartości wskaźnika

dla krajów UE i Strefy Euro. Wynika on głównie z faktu niedostarczania (lub wycofania) danych za ten

okres przez kilka krajów członkowskich, co znacząco przyczyniło się do zaniżenia wyników5. Z tego też

względu, skorygowano średnie wyliczone przez EBC o kraje niedostarczające danych (średnie zostały na

wykresie zaznaczone przerywaną linią). W roku 2010 r., 2011 r. i 2012 r. nie opublikowano danych dla 6

krajów (Bułgaria, Dania, Luksemburg, Niemcy i Szwecja, Włochy), w 2013 r. również 6 krajów (Bułgaria,

Luksemburg, Niemcy, Szwecja, Wielka Brytania i Włochy), w 2014 r. dane odnośnie liczby rachunków

bankowych nie zostały opublikowane dla następujących 6 krajów: Austria, Bułgaria, Chorwacja, Rumunia,

Szwecja i Wielka Brytania, w roku 2015 danych nie były dostępne dla Bułgarii, Chorwacja, Włoch, Austrii,

Rumunii, Szwecji oraz Wielkiej Brytanii, natomiast w 2016 r. były to: Chorwacja, Włochy, Rumunia,

Słowacja, Szwecja oraz Wielka Brytania. Dopiero tak skorygowane dane mogą być podstawą do pełnej

oceny sytuacji w Polsce na tle Unii Europejskiej. Należy również dodać, że średnia dla Unii Europejskiej w

2016 r. wynosząca 1,2 nie do końca odzwierciedla rzeczywistość, gdyż kraje takie jak Włochy, Słowacja raz

Rumunia przekazały dane, które widnieją jako zastrzeżone/niejawne, w związku z tym mogą one, ale nie

muszą, występować w sumach pomimo braku ich wyszczególnienia w tabelach porównawczych.

5 W statystykach EBC, prezentowanych w Blue Book, średnią UE wylicza się jako iloraz liczby wszystkich rachunków

bankowych spośród krajów, które udostępniają dane, przez liczbę mieszkańców wszystkich krajów członkowskich UE, tj.

zarówno tych udostępniających dane, jak i tych nieczyniących tego. Analogicznie EBC wylicza średnią dla krajów Strefy Euro.

Nieudostępnienie danych przez kraje członkowskie przyczynia się zatem do obniżenia wartości licznika, natomiast

niezmienna pozostaje wartość mianownika, co z kolei prowadzi do zaniżenia wyników.

0,5 0,5

0,5 0,6

0,6 0,7

1,0

1,1

1,3

1,4

1,5 1,5

1,6

1,7

1,7

1,8

1,0 1,0 1,0 1,0 1,1 1,1

1,3

1,0 1,0

1,1 1,1 1,1

1,1

1,6

1,5

1,6

1,2 1,2 1,2

1,1 1,2 1,2

1,4

1,2

1,2 1,2 1,2

1,3

1,0

1,4 1,2 1,2

1,0

1,3

1,3 1,4 1,4

1,4 1,4 1,4 1,4

1,9

1,8

1,5 1,5 1,5 1,5

1,6

1,5

1,9

1,8

1,7

0,4

0,6

0,8

1,0

1,2

1,4

1,6

1,8

2,0

2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016

Polska

Strefa Euro

UE

Strefa Euro*

UE*

UE*; Strefa Euro* - średnia skorygowana, wyliczona jako średnia spośród krajów, które udostępniły dane




2016 r.

Z dostępnych danych zaprezentowanych na wykresie nr 3 wynika, że poprzez stały przyrost liczby

rachunków bankowych ich liczba w Polsce, w przeliczeniu na jednego mieszkańca w 2013 r., po raz

pierwszy była wyższa niż średnia liczba rachunków bankowych na jednego mieszkańca w UE. W roku

2013 r. wartość tego wskaźnika dla Polski wyniosła 1,6 rachunku bankowego na mieszkańca, podczas gdy

średnia (skorygowana) dla krajów UE udostępniających dane była o 0,1 punktu niższa. Natomiast w 2014 r.

zdecydowanie wzrosła średnia liczba rachunków bankowych dla krajów UE i wyniosła 1,9, tj. o 0,4

rachunku bankowego więcej. Ten wysoki wzrost był spowodowany przekazaniem po raz pierwszy danych

przez Luksemburg, który cechował się aż 9,8 rachunków bankowych na mieszkańca, co przyczyniło się do

wzrostu wskaźnika za 2014 r. W roku 2016 średnia skorygowana dla UE spadła o 0,1 w stosunku do roku

poprzedniego i wynosiła 1,7, natomiast średnia skorygowana dla krajów strefy Euro spadła o 0,1 do

poziomu 1,8. Średnia dla Polski niezmiennie rośnie, osiągając w 2016 r. poziom 1,8.

Pozycję Polski na tle innych krajów UE w 2016 r. wg wskaźnika liczby rachunków bankowych na 1

mieszkańca zaprezentowano na wykresie nr 4.

Wykres 4. Liczba rachunków bankowych na jednego mieszkańca w poszczególnych krajach UE w 2016 r.


Pod względem liczby rachunków bankowych w 2016 r. Polska znalazła się na 11 miejscu wśród 22 krajów

Unii Europejskiej ze wskaźnikiem 1,8 rachunku bankowego na jednego mieszkańca (Polska zajmuje 11

miejsce ex aequo z Austrią oraz Niemcami). W stosunku do 2015 r., w którym Polska zajmowała 14. miejsce

na 21 państw, awansowaliśmy o 3 pozycje, wyprzedzając: Łotwę oraz Holandię (Niemcy zajmują miejsce ex

aequo z Polską).

Największą liczbę rachunków bankowych w przeliczeniu na mieszkańca odnotowano w Luksemburgu

(3,6) (co było skutkiem uzyskania przez firmę PayPal licencji instytucji kredytowej). Kolejne miejsca zajęły

Dania, Grecja, Irlandia, Cypr, Malta i Finlandia. Porównując dane zaprezentowane na wykresie nr 4 z

wykresem nr 29 (Liczba transakcji bezgotówkowymi instrumentami płatniczymi na 1 mieszkańca w 2016

3,6

3,0 3,0 2,9 2,9

2,8 2,8 2,7

2,4 2,2

1,8 1,8 1,8 1,7 1,7 1,7

1,6 1,4

1,2 1,2 1,1

1,0

b.d. b.d. b.d. b.d. b.d. b.d.

Średnia UE: 1,2

Średnia skorygowana dla 22 krajów UE: 1,7

0,0

0,5

1,0

1,5

2,0

2,5

3,0

3,5

4,0




2016 r.

r.), można wysnuć wniosek, że duża liczba rachunków nie oznacza automatycznie wysokiej aktywności

posiadaczy tych rachunków. Przykładem mogą być Grecja, Malta i Cypr, które, posiadając jedne z

najwyższych wskaźników odnoszących się do liczby rachunków przypadających na 1 mieszkańca,

posiadają jednocześnie jedne z najniższych wskaźników odnoszących się do liczby transakcji

bezgotówkowych instrumentami płatniczymi per capita.

3. Liczba bankomatów na 1 mln mieszkańców

Według danych NBP, na koniec 2016 r. dostępnych było w Polsce 23.443 bankomatów, podczas gdy na

koniec 2015 r. było ich 22.143. Oznacza to wzrost liczby bankomatów o 1.300 sztuk, co stanowi wzrost o

5,9%. Dane dotyczące liczby bankomatów w Polsce w latach 2010 – 2016 przedstawiono w tabeli nr 3.

Tabela 3. Liczba bankomatów ogółem w Polsce w latach 2010-2016


Bankomaty 16.413 17.392 18.188 18.876 20.531 22.143 23.443


W Unii Europejskiej na przestrzeni kilku ostatnich lat odnotowywano niewielkie zmiany w wielkości tego

wskaźnika, przy czym w latach 2011, 2012 oraz 2013 zarówno na terenie UE, jak i krajów Strefy Euro

odnotowano niewielkie spadki. Rok 2014 przyniósł widoczny wzrost wskaźnika liczby bankomatów w

przeliczeniu na 1 mln mieszkańców, natomiast rok 2015 i 2016 prezentuje znacznie niższe wartości w

przypadku krajów UE oraz krajów Strefy Euro. W przypadku Polski liczba bankomatów w przeliczeniu na

1 mln mieszkańców systematycznie wzrasta, co zaprezentowano na wykresie nr 5.

Wykres 5. Liczba bankomatów na 1 mln mieszkańców w latach 2001-2016


706 738

761 788 808

833

940 966 972 967 971 955

932 979

942 923

680 717

750 709

735 760

821 850 865 866 874 868 857

897 880 868

169 187 198 211 230 261

303 356

416 439 454 484 490

534 576

610

0

200

400

600

800

1 000

1 200

2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016

Strefa Euro

UE

Polska




2016 r.

W 2016 r. w Polsce na 1 mln mieszkańców przypadało 610 bankomatów. W odniesieniu do pozostałych

krajów Unii Europejskiej wskaźnik ten pokazuje, że w Polsce jest znacznie mniej bankomatów niż średnia

w krajach UE, pomimo że od 2001 roku liczba bankomatów na milion mieszkańców wzrosła o 441 szt.

(wzrost o 261%), a w UE jedynie o 188 szt. (wzrost o 28%).

Wykres 6. Liczba bankomatów na 1 mln mieszkańców w poszczególnych krajach UE w 2016 r.


Jak widać na powyższym wykresie, największą liczbę bankomatów na 1 mln mieszkańców w roku 2016

miały Belgia (1.548 szt.), Portugalia (1.466 szt.) oraz Austria (1.398 szt.). Jedną z przyczyn tego stanu rzeczy

jest to, że w Portugalii i Hiszpanii (miejsce 5 – 1.075 szt.) bankomaty mają zazwyczaj charakter urządzeń

wielofunkcyjnych, w których oprócz wypłaty gotówki można dokonywać przelewów, doładowań

telefonów, kupna biletów, dokonywania opłat za przejazd płatnymi drogami, etc. Poza czterema

wymienionymi wcześniej krajami, kraje takie jak: Chorwacja, Wielka Brytania, Niemcy, Luksemburg oraz

Francja odnotowały liczbę bankomatów na milion mieszkańców powyżej średniej unijnej wynoszącej 868

szt. Polska, ze wskaźnikiem na poziomie 610 bankomatów na 1 mln mieszkańców, zajmowała 14. miejsce

spośród wszystkich państw UE. Za nami uplasowały się takie kraje jak: Cypr, Estonia, Rumunia, Łotwa,

Węgry, Słowacja, Malta, Grecja, Czechy, Litwa, Dania, Holandia, Finlandia oraz Szwecja. W 2016 r. Polska

przesunęła się o trzy pozycję w stosunku do poprzedniego roku, wyprzedzając Cypr, Estonię oraz

Rumunię. Warto zauważyć, że liczba bankomatów w Finlandii i Szwecji systematycznie spada i kraje te

znajdują się na dwóch ostatnich miejscach. Sytuacja taka spowodowana jest faktem, iż Szwecja i Finlandia

są w czołówce państw, w których dokonuje się najwięcej transakcji bezgotówkowych na jednego

mieszkańca, zajmując odpowiednio 2. i 3. miejsce, i tym samym zmniejsza się w tych krajach

zapotrzebowanie na gotówkę (vide wykres 27). Na tle krajów regionu, czyli krajów o podobnych

uwarunkowaniach pod względem gospodarczym, społecznym i geograficznym, Polska przesunęła się w

2016 r. do czołówki, ustępując miejsca jedynie Słowenii (812 szt.) i Bułgarii (804 szt.). Pozostałe kraje z

1 5

48

1 4

66

1 3

98

1 0

89

1 0

75

1 0

68

1 0

35

924

875

813

812

804

726

610

597

587

563

520

509

509

494

492

445

412

401

396

350

287

Średnia UE: 868

0

300

600

900

1200

1500

1800




2016 r.

regionu, tj. Estonia, Rumunia, Łotwa, Węgry, Słowacja, Czechy i Litwa, mają niższy wskaźnik niż Polska.

Pomimo systematycznego wzrostu liczby bankomatów na 1 mln mieszkańców w Polsce, wskaźnik ten jest

nadal stosunkowo niski w porównaniu do średniej dla wszystkich krajów Unii Europejskiej, co

zaprezentowano na wykresie nr 6. Warto jednak zwrócić uwagę, że dystans Polski do UE zmniejsza się z

roku na rok w tym zakresie, w 2015 r. wskaźnik dla Polski był niższy od średniej w UE o 304 szt. na 1 mln

mieszkańców, podczas gdy w 2016 r. różnica wynosiła już jedynie 258 szt.

Niski wskaźnik nasycenia bankomatami, w połączeniu z przedstawionym dalej wskaźnikiem liczby

terminali POS przypadających na 1 mln mieszkańców (Polska na 22. miejscu w Europie – vide wykres nr 9),

pokazuje odstający jeszcze od przeciętnego w UE obraz rozwoju podstawowej infrastruktury potrzebnej

dla korzystania z rachunków bankowych oraz dokonywania transakcji bezgotówkowych w Polsce.

Podobnie plasuje się pozycja Polski na tle pozostałych krajów UE, biorąc pod uwagę wskaźnik, jakim jest

liczba bankomatów na 100 km2. Polska zajmuje 14. miejsce, wyprzedzając takie kraje jak: Bułgaria i Irlandia,

które wyprzedzały Polskę pod względem liczby bankomatów na 1 mln mieszkańców (vide wykres nr 7).

Wykres 7. Liczba bankomatów na 100 km2 w poszczególnych krajach UE w 2016 r.

Źródło: Opracowanie własne

63,3

57,3

28,6

23,9

19,3

16,4

16,4

16,2

14,5

9,9

8,7

8,4

8,0

7,5

6,0

5,7

5,4

5,4

5,3

5,2

4,8

4,7

4,0

1,8

1,8

1,5

0,6

0,6

Średnia UE: 9,8

0,0

10,0

20,0

30,0

40,0

50,0

60,0

70,0



2016 r.

Powyższe oznacza, że, statystycznie rzecz biorąc, pod względem przestrzennego umiejscowienia

bankomatów oraz liczby bankomatów w przeliczeniu na milion mieszkańców Polska jest w środku

rankingu państw Unii Europejskiej.

4. Liczba terminali POS w przeliczeniu na 1 mln mieszkańców

Liczba urządzeń akceptujących elektroniczne instrumenty płatnicze (vide tabela nr 4) kształtowała się na

poziomie 536.236 szt. na koniec 2016 r., w porównaniu do 465.457 szt. na koniec 2015 r., co stanowiło wzrost

o 15,2%.

Tabela 4. Liczba urządzeń akceptujących elektroniczne instrumenty płatnicze w Polsce w latach 2009-2016

Wyszczególnienie 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016

Terminale POS 215.509 246.510 266.429 289.547 326.340 398.172 465.457 536.236

Imprintery 15.067 6.142 978 915 6 3 - -

Ogółem 230.576 252.652 267.407 290.461 326.346 398.175 465.457 536.236


Z danych prezentowanych przez agentów rozliczeniowych wynika, iż wzrosła liczba akceptantów

posiadających terminale POS. Od 2013 roku liczba akceptantów posiadających imprintery drastycznie się

obniżyła, a od 2015 roku wyszły one z użycia i zostały zastąpione przez terminale POS.

W Strefie Euro widoczny był stały wzrost urządzeń akceptujących elektroniczne instrumenty płatnicze na 1

mln mieszkańców do roku 2011, z niewielkim odnotowanym spadkiem w 2010 r. W kolejnych latach, tj. w

2012 r. i 2013 r., miał miejsce spadek liczby terminali POS. W 2014 r. nastąpiło odwrócenie trendu

spadkowego i liczba terminali POS na 1 mln mieszkańców wzrosła o 3.182 sztuki, a w 2015 i 2016 r. o

kolejne 1.124 i 2.627 sztuk, co oznaczało wzrosty odpowiednio o 16,5% w 2014 r., 5,0% w 2015 r. i 11,1% w

2016 r.

Liczba urządzeń akceptujących elektroniczne instrumenty płatnicze (terminale POS) w Polsce zwiększyła

się w 2016 r. i osiągnęła poziom 13.815 urządzeń na milion mieszkańców (wzrost o 14,1% w porównaniu do

2015 r. – 12.104 urządzeń na 1 mln mieszkańców).

Polska zanotowała wzrost liczby urządzeń na milion mieszkańców o 14,1%, podczas gdy w UE i w Strefie

Euro zanotowano wzrost odpowiednio o 11,0% i 11,1%. Niemniej jednak dystans między Polską a Unią

Europejską zmniejszył się nieznacznie w ostatnim roku. Liczba terminali w Polsce jest wciąż znacząco

mniejsza niż średnia w UE czy Strefie Euro (warto zaznaczyć, że 10 lat wcześniej była ona 3,5-krotnie

mniejsza).



2016 r.

Wykres 8. Liczba urządzeń akceptujących elektroniczne instrumenty płatnicze (terminali POS oraz

imprinterów) na 1 mln mieszkańców w latach 2001-2016


Wskaźnik 13.815 urządzeń na 1 milion mieszkańców dla Polski to jeden z najniższych wskaźników wśród

krajów UE w 2016 r., co przedstawiono na wykresie nr 9.

Na podstawie wykresu nr 9 można stwierdzić, że również na tle regionu, w odniesieniu do opisywanego

wskaźnika, Polska nie wypada korzystnie. Zajmujemy 22. miejsce w UE, wyprzedzając Węgry, Słowację i

Rumunię. Natomiast znacznie więcej takich urządzeń funkcjonowało w takich krajach jak Estonia,

Słowenia, Łotwa i Litwa. Na zbliżonym poziomie do Polski prezentuje się liczba urządzeń w Austrii,

Bułgarii, Niemczech i Czechach. W 2016 r., w stosunku do podobnego rankingu z roku poprzedniego,

Polska awansowała o jedną pozycję, jednakże wynikać to może przede wszystkim z nieopublikowania

danych dla Słowenii i Finlandii, które wyprzedzały Polskę w rankingu z roku 2015.

W czołówce znalazły się takie kraje jak Luksemburg, Grecja, Irlandia, Włochy, Wielka Brytania, Holandia,

Hiszpania, Portugalia, Cypr i Estonia. Luksemburg w 2016 r. zajmuje pierwsze miejsce z liczbą ponad 287

tys. terminali na 1 mln mieszkańców, natomiast jeszcze w 2013 r. zajmował 12 pozycję z liczbą 21.287 szt.

terminali na 1 mln mieszkańców. Tak wysoka liczba terminali POS w Luksemburgu na mieszkańca jest

wynikiem zmiany zakresu przekazywanych danych do EBC od 2014 r. Obecnie, oprócz informacji o

terminalach POS znajdujących się na terytorium kraju, przekazywane są również informacje o terminalach

ulokowanych poza granicami kraju, ale będącymi w posiadaniu podmiotów, których miejscem

prowadzonej działalności jest dany kraj. Z danych jednostkowych prezentowanych przez Luksemburg w

2016 r. wynika, iż blisko 92% terminali ulokowanych jest poza granicami kraju (154,2 tys. terminali z 167,8

2 951 2 930 3 474 3 751

4 348 4 628 4 896 5 571

6 044 6 560 6 941

7 742 8 476

10 347

12 104

13 815

12 552 13 315

13 844

14 866 15 630

16 969 17 747

19 056 19 587 19 504 19 909 19 678 19 302

22 484

23 608

26 235

12 707 13 472

14 056 13 455

14 154

15 254 15 235

16 324 17 196 17 355

17 949 18 602 18 266

20 704

22 252

24 702

0

4 000

8 000

12 000

16 000

20 000

24 000

28 000

2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016

Polska

Strefa Euro

UE




2016 r.

tys. zaraportowanych przez Bank Centralny Luksemburga). Tak duża liczba terminali spowodowana jest

m.in. prowadzeniem działalności w Luksemburgu przez jednego z dużych agentów rozliczeniowych o

międzynarodowym zasięgu.

Wykres 9. Liczba urządzeń akceptujących elektroniczne instrumenty płatnicze (terminali POS) na 1 mln

mieszkańców w poszczególnych krajach UE w 2016 r.


Przeprowadzając porównanie z danymi zaprezentowanymi na wykresie nr 19 (Liczba transakcji

bezgotówkowych kartami płatniczymi w pojedynczym terminalu w 2016 r.), można zaobserwować, że

Grecja, Włochy i Hiszpania mają stosunkowo niewielką liczbę transakcji kartami płatniczymi przypadającą

na jeden terminal. Wytłumaczeniem tej sytuacji może być specyfika tych krajów i nastawienie się na bardzo

duży ruch turystyczny oraz wynikająca z tego faktu potrzeba dokonywania płatności z wykorzystaniem

kart płatniczych przez zagranicznych turystów, których transakcje nie są wliczane do powyższej średniej,

obejmującej transakcje dokonane instrumentami płatniczymi wydanymi jedynie w danym kraju. Widać to

najlepiej na przykładzie Grecji oraz Włoch, gdzie mieszkańcy dokonują niewielu transakcji kartami. Na 1

mieszkańca w tych krajach w 2016 roku przypadało odpowiednio 28 i 43 transakcje kartami płatniczymi -

58 7

25

39 2

38

36 7

21

32 8

96

32 2

33

32 2

06

29 4

46

27 3

67

26 4

98

25 9

87

25 4

32

22 5

69

22 2

88

19 4

78

17 6

64

16 8

27

14 8

99

14 6

04

14 0

45

13 8

37

13 8

15

12 3

38

10 8

61

8 1

93

b.d

.

b.d

.

b.d

.

Średnia UE : 24.702

0

5 000

10 000

15 000

20 000

25 000

30 000

35 000

40 000

45 000

50 000

55 000

60 000

287 500

260 000

270 000

280 000

290 000




2016 r.

dla porównania w Polsce było to 83 transakcji, a w Danii aż 330 transakcji, pomimo że Dania uplasowała się

na 13. miejscu pod względem liczby urządzeń akceptujących elektroniczne instrumenty płatnicze na 1 mln

mieszkańców, poniżej średniej dla Unii Europejskiej.

Zdecydowanie korzystniej wypada pozycja Polski na tle pozostałych krajów UE w liczbie terminali POS na

100 km2 akceptujących elektroniczne instrumenty płatnicze. Polska zajmuje 16. miejsce, wyprzedzając takie

kraje jak: Austria, Bułgaria, Litwa, Estonia, Szwecja oraz Łotwa, które wyprzedzały Polskę pod względem

liczby urządzeń akceptujących elektroniczne instrumenty płatnicze (terminali POS) na 1 mln mieszkańców

(vide wykres nr 10).

Wykres 10. Liczba urządzeń akceptujących elektroniczne instrumenty płatnicze (terminali POS) na 100 km2



5. Liczba wydanych kart płatniczych na 1 mieszkańca

Wg stanu na koniec 2016 r. w obiegu w Polsce było blisko 36,9 mln kart płatniczych i liczba ta wzrosła w

porównaniu do 2015 r. (35,2 mln kart), co stanowiło wzrost o 4,7%. Po spadku liczby kart w 2015 r.

(pierwszy spadek liczby wydanych kart w Polsce od 2010 roku) liczba kart w 2016 r. wzrosła ponad

poziom z 2014 r. Liczbę kart płatniczych wydanych w Polsce w latach 2011 – 2016 (stany na koniec danego

roku) zaprezentowano w tabeli nr 5.

1256

881

734

613

524 480

327 300 296 281 262 252

220 188 187 170 146 130 120

78 78 77 68 57 55 b.d. b.d. b.d.

Średnia UE: 290

0

200

400

600

800

1000

1200

1400




2016 r.

Tabela 5. Liczba wydanych kart płatniczych w Polsce w latach 2011-2016

Wyszczególnienie 2011 2012 2013 2014 2015 2016

Liczba wydanych kart płatniczych

32.044.946 33.291.111 34.658.650 36.068.822 35.209.043 36.874.489


Liczba kart płatniczych na 1 mieszkańca Polski systematycznie wzrastała przez kolejne lata z 0,38 w 2001 r.

do 0,87 w 2009 r., natomiast w latach 2010 – 2011 spadła nieznacznie do poziomu 0,83, by kolejno dalej

rosnąć aż do roku 2014, w którym to wskaźnik uzyskał poziom równy 0,94. W roku 2015 wskaźnik

nieznacznie zmalał do poziomu 0,92 karty płatniczej na jednego mieszkańca. W roku 2016 ponownie wzrósł

do poziomu 0,96, uzyskując tym samym najwyższy wskaźnik w historii. Dystans, jaki dzieli Polskę od

średniej krajów UE, zmniejszył się z 0,63 w 2015 r. do 0,61 w 2016 r., co przedstawiono na wykresie nr 11.

Wykres 11. Liczba wydanych kart płatniczych na jednego mieszkańca w latach 2001-2016


W 2016 r. wskaźnik wydanych kart płatniczych per capita (0,96) stawiał Polskę w końcówce państw Unii

Europejskiej. W tym zakresie wyprzedzaliśmy, podobnie jak w 2015 r., jedynie Węgry oraz Rumunię.

Ranking krajów pod względem liczby wydanych kart płatniczych na jednego mieszkańca przedstawiono

na wykresie nr 12.

1,17

1,25 1,30

1,21

1,32 1,37

1,41 1,46 1,46 1,46 1,45 1,47

1,50 1,51 1,55 1,57

0,38 0,45

0,41 0,47

0,53

0,63 0,70

0,79

0,87 0,83 0,83 0,86

0,90 0,94 0,92

0,96

1,06 1,10 1,13 1,15

1,29 1,33

1,42 1,46 1,45 1,44 1,43 1,44 1,45 1,46

1,50 1,53

0,0

0,2

0,4

0,6

0,8

1,0

1,2

1,4

1,6

1,8

2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016

EU

Polska

Strefa Euro




2016 r.

Wykres 12. Liczba wydanych kart płatniczych na jednego mieszkańca w poszczególnych krajach UE w

2016 r.


Poziom wskaźnika wydanych kart płatniczych na 1 mieszkańca w krajach Unii Europejskiej w 2016 r. w

ujęciu geograficznym przedstawiono na wykresie nr 13. Polska na tle regionu i całej UE odznacza się

bardzo niską liczbą wydanych kart. Jest to cztery razy mniej kart na jednego mieszkańca niż w

Luksemburgu, prawie 3 razy mniej niż w Wielkiej Brytanii i ponad dwa razy mniej niż w Holandii, Szwecji,

Chorwacji, na Malcie, Belgii czy Portugalii. W naszym regionie na podobnym poziomie co Polska znajdują

się Bułgaria, Słowacja i Węgry, natomiast znacznie wyższy poziom omawiany wskaźnik osiąga w Słowenii,

Estonii, na Litwie i Łotwie.

6. Liczba transakcji kartami płatniczymi na 1 mieszkańca

W porównaniu z krajami Unii Europejskiej w Polsce nadal za pomocą kart płatniczych dokonywanych jest

średnio mniej płatności (przy ustalaniu wielkości tego wskaźnika nie brano pod uwagę liczby operacji

wypłaty gotówki), ale różnice w tym zakresie z roku na rok się jednak zmniejszają. W 2016 r. liczba

transakcji bezgotówkowych kartami na 1 mieszkańca wyniosła w Polsce 83,3.

3,9

3

2,5

0

2,2

0

2,1

2

2,0

8

2,0

3

2,0

0

1,9

9

1,7

5

1,7

3

1,6

9

1,6

2

1,6

1

1,5

3

1,5

3

1,4

0

1,3

6

1,3

2

1,2

8

1,2

1

1,2

0

1,1

8

1,1

4

1,0

4

1,0

3

0,9

6

0,9

1

0,8

1

Średnia UE: 1,57

0,00

0,50

1,00

1,50

2,00

2,50

3,00

3,50

4,00

4,50




2016 r.

Porównanie wysokości wskaźnika dla Polski do średniej dla UE (116,6) i Strefy Euro (97,1) wypada dość

niekorzystnie, gdyż statystyczny mieszkaniec UE dokonuje średnio około 40% więcej transakcji

bezgotówkowych kartami płatniczymi niż statystyczny Polak, co prezentuje wykres nr 13.

Wykres 13. Liczba transakcji bezgotówkowych dokonanych kartami płatniczymi na jednego mieszkańca w

latach 2001-2016


Średnia dla krajów Unii Europejskiej w 2016 r. wynosiła 116,6 transakcji na jednego mieszkańca. Mimo tak

wyraźnej dysproporcji między Polską a średnią dla UE należy zauważyć, że poziom liczby transakcji

kartami w Polsce systematycznie wzrasta, a tempo wzrostu jest znacznie szybsze niż tempo wzrostu

średniej dla krajów Unii Europejskiej. Dla porównania wzrost w Polsce w latach 2015-2016 wynosił 25%,

natomiast wzrost średniej dla Unii Europejskiej w tym samym okresie był ponad dwukrotnie niższy, tj.

12%.

Ponadto w 2006 r. w Polsce przeciętny mieszkaniec dokonywał tylko 9,3 płatności kartami płatniczymi, trzy

lata później w 2009 r. już dwukrotnie więcej, tj. 18,5, w 2012 r. 31,5, a w 2016 r. już 83,3. W 2013 r. wskaźnik

ten dla Polski stanowił 44% średniej całej Unii Europejskiej, a w 2016 r. już 71%.

W omawianym wskaźniku Polska plasuje się na 13. Pozycji wśród 28 krajów UE i wyprzedza Litwę,

Słowenię, Hiszpanię, Austrię, Czechy, Słowację, Chorwację, Cypr, Maltę, Węgry, Niemcy, Włochy, Grecję,

Rumunię oraz Bułgarię, co przedstawiono na wykresie nr 14. Pozytywnym sygnałem jest fakt, iż w 2016 r.,

w stosunku do podobnego rankingu z roku poprzedniego, przesunęliśmy się o trzy pozycje, wyprzedzając

kraje takie jak Austria, Słowenia i Litwa, w których liczba transakcji bezgotówkowych, w porównaniu do

poprzedniego roku, wzrosła, ale w tempie znacznie wolniejszym niż w przypadku Polski. Równocześnie

jest to wynik blisko 4 razy niższy niż w Danii (330) czy Szwecji (319). Warto zwrócić również uwagę na

Estonię, w której omawiany wskaźnik osiągnął w 2016 r. poziom 217 transakcji. Oznacza to, że w Estonii od

37,3

44,7 48,7

46,0 50,1

54,2 55,4 59,5

63,3 68,2

74,1 79,3

85,9

93,6

104,3

116,6

28,8

35,9 38,5

41,9 46,2

49,5 52,6

56,1 58,2 62,5

67,0 71,0

76,1 80,7

88,0

97,1

2,3 3,2 4,1 5,3 6,9 9,3

12,1 15,1

18,5 21,9

26,6

31,5

37,6

48,7 66,5

83,3

0

20

40

60

80

100

120

140

2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016

UE

Strefa Euro

Polska




2016 r.

roku 2004 wykorzystanie kart płatniczych wzrosło o 388% (z poziomu 44,5 transakcji per capita)6. Jest to

tym bardziej warte odnotowania, iż Estonia w liczbie kart na mieszkańca zajmuje pozycję poniżej średniej

UE. Należy dodać, iż również w Danii i Finlandii liczba kart płatniczych na mieszkańca jest nieznacznie

powyżej średniej dla krajów Unii Europejskiej. W 2016 r. przeciętny mieszkaniec Danii dokonywał 6,3

transakcji bezgotówkowych kartą w tygodniu, Szwecji 6,1 transakcji, Finlandii 5,4 transakcji tygodniowo, w

Polsce wartość ta wynosiła jedynie 1,6 transakcji tygodniowo.


poszczególnych krajach UE w 2016 r.


Pod względem wykorzystania kart płatniczych na jednego mieszkańca, Polska, na tle naszego regionu,

plasuje się w środku tych krajów. Na podobnym poziomie znajdują się kraje takie jak Litwa i Słowenia,

jednocześnie jednak widać dużą różnicę między naszym krajem a Łotwą (124), która prezentuje znacznie

wyższą transakcyjność na mieszkańca.

Polska zanotowała w 2016 r. jednak jedno z najwyższych w UE temp wzrostu tego wskaźnika, co

prezentuje wykres nr 15.

6 ECB Statistical Data Warehouse, Tabela 7.4 a “Number of transaction per capita”, http://sdw.ecb.europa.eu

330

319

280

250

232

217

216

165

162

151

145

124

83

82

79

75

74

71

67

64

59

57

54

49

43

28 18

13

Średnia UE: 116,60

0,00

40,00

80,00

120,00

160,00

200,00

240,00

280,00

320,00

360,00




2016 r.

Wykres 15. Wskaźnik wzrostu liczby transakcji kartami płatniczymi (roczna zmiana procentowa) w

poszczególnych krajach UE w 2016 roku


Tak wysoki wzrost transakcji bezgotówkowych w Polsce może wynikać z rosnącej popularności w

płatnościach bezgotówkowych kart zbliżeniowych, które umożliwiają przeprowadzanie płatności w sposób

najwygodniejszy i najszybszy dla posiadacza instrumentu płatniczego. Innym powodem jest obniżenie

opłat interchange od dnia 1 lipca 2014 r. Niższe koszty akceptacji kart płatniczych spowodowały większe

zainteresowanie akceptantów przyjmowaniem tej formy zapłaty. Również największa sieć detaliczna

rozpoczęła w 2014 r. akceptację kart. Zwiększenie liczby terminali POS poszerzyło możliwości użycia karty

przez klientów w kolejnych latach.

Krajem, w którym liczba transakcji bezgotówkowych wzrosła ponad dwukrotnie, jest Grecja (108,8%), na

drugim miejscu znalazła się Rumunia, notując wzrost o 26,5%, a na trzecim miejscu uplasowała sią Polska

ze wzrostem 25,3%. Według informacji uzyskanych od Banku Centralnego Grecji, tak wysoki wzrost

6,90%

8,20%

8,20%

8,90%

9,30%

9,30%

10,40%

10,40%

10,60%

11,30%

11,30%

12,00%

12,10%

12,20%

12,50%

12,80%

13,50%

13,70%

13,70%

15,10%

15,40%

16,00%

17,70%

22,00%

23,50%

23,80%

25,30%

26,50%

108,80%

[28] Francja

[27] Estonie

[26] Finlandia

[25] Portugalia

[24] Belgia

[23] Słowenia

[22] Niemcy

[21] Holandia

[20] Dania

[19] Słowacja

[18] Szwecja

[17] Austria

[16] Wielka Brytania

EU

[15] Chorwacja

[14] Łotwa

[13] Litwa

[12] Cypr

[11] Luksemburg

[10] Włochy

[9] Malta

[8] Hiszpania

[7] Bułgaria

[6] Irlandia

[5] Czechy

[4] Wegry

[3] Polska

[3] Rumunia

[1] Grecja

0,00% 20,00% 40,00% 60,00% 80,00% 100,00% 120,00%




2016 r.

spowodowany był kontrolą kapitału wprowadzoną w Grecji od czerwca 2015 r., co skutkowało wzrostem

płatności bezgotówkowe w związku z ograniczeniem kwoty wypłat gotówki na osobę na miesiąc. Ponadto

Bank Centralny Grecji wprowadził pewne ulepszenia w gromadzeniu danych w celu dostarczania

wiarygodniejszych statystyk. Należy jednak dodać, iż pomimo tak dużego wzrostu liczby transakcji

kartami w Grecji, kraj ten z liczbą 28 transakcji rocznie na 1 mieszkańca znajduje się na 26. miejscu (vide

wykres 14), wyprzedza jedynie Rumunię i Bułgarię.

7. Liczba transakcji bezgotówkowych dokonywanych pojedynczą kartą płatniczą

Kolejnym wskaźnikiem obrazującym częstotliwość wykorzystania kart płatniczych jest liczba transakcji

bezgotówkowych w terminalach POS przypadających na jedną kartę.

Wykres 16. Liczba transakcji bezgotówkowych dokonanych pojedynczą kartą płatniczą w latach 2001-2016


Polska systematycznie zmniejszała swój dystans w stosunku do krajów Strefy Euro i krajów Unii

Europejskiej w liczbie transakcji bezgotówkowych dokonanych pojedynczą kartą płatniczą w terminalach

POS. W 2014 r. wskaźnik dla Polski był po raz pierwszy wyższy niż wskaźnik dla krajów Strefy Euro, ale

niższy niż wskaźnik dla Unii Europejskiej. W roku 2015 wskaźnik dla Polski znacząco prześcignął pod

względem liczby transakcji bezgotówkowych dokonywanych pojedynczą kartą płatniczą zarówno średnią

dla krajów ze Strefy Euro, jak i – po raz pierwszy w historii - średnią dla krajów Unii Europejskiej. W 2016

r. przewaga Polski nad wskaźnikami dla Unii Europejskiej oraz Strefy Euro zwiększyła się jeszcze bardziej.

W 2004 r. wskaźnik liczby tego typu transakcji stanowił zaledwie 32,6% średniej krajów Strefy Euro, by w

11,1 12,7

14,5 17,0

18,5 20,7

25,7

31,1 35,6

40,5

50,3

70,6

84,2

29,9

33,6 35,0 35,2 35,0

37,2 36,6 38,1

41,2 44,2

41,2 51,0

53,4 54,4

58,4

62,7

25,6

30,7 32,0

34,1 33,0 35,0 34,5

36,0 38,5

41,3

45,0 47,5

49,5 48,0

50,3 51,9

0

10

20

30

40

50

60

70

80

90

2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016

Polska

UE

Strefa Euro




2016 r.

2016 r. osiągnąć liczbę 84,2 transakcji bezgotówkowych, tj. o 32,3 transakcje więcej dokonane kartą płatniczą

niż średnia dla krajów Strefy Euro (51,9) i 21,5 transakcji więcej niż średnia dla krajów Unii Europejskiej

(62,7).

Wykres 17. Liczba transakcji bezgotówkowych dokonanych pojedynczą kartą płatniczą w poszczególnych

krajach UE w 2016 r.


Polska ze wskaźnikiem 84,2 transakcji rocznie dokonywanych jedną kartą w roku 2016 zdecydowanie

powiększyła swoją przewagę nad wskaźnikiem dla Unii Europejskiej. Tempo wzrostu jest zdecydowanie

szybsze niż tempo wzrostu dla krajów strefy Euro oraz Unii Europejskiej. W 2016 r. Polska wyprzedziła

Łotwę i znalazła się na 8. Pozycji, jednocześnie zmniejszając dystans do Wielkiej Brytanii (w 2015 r. różnica

wynosiła 6,9 transakcji, a w 2016 r. już tylko 3,3 transakcje). W stosunku do roku 2015 Polska awansowała o

jedną pozycję, wyprzedzając Łotwę.

Najczęściej do dokonywania płatności wykorzystują karty mieszkańcy Danii (176,4 razy w roku, czyli

prawie 3-krotnie częściej niż średnia w UE) oraz mieszkańcy Estonii – 141,5, Szwecji – 125,5, Finlandii –

116,9 oraz Francji – 111,7. Najmniejszy poziom tego wskaźnika zanotowano w Rumunii (17,1) oraz w

Bułgarii (8,2).

176,4

141,5

125,5

116,9

111,7

97,6

87,5

84,2

80,8

67,4

61,7

54,9

51,9

50,7

50

43,1

39,4

38,8

32,6

31,2

27

22,1

21

19

18,6

17,1

8,2

b.d

.

Średnia UE: 62,7

0

20

40

60

80

100

120

140

160

180




2016 r.

8. Liczba transakcji zrealizowanych w pojedynczym terminalu POS

Interesująco wypada także porównanie wykorzystania zainstalowanych w danym kraju terminali POS.

Liczba transakcji bezgotówkowych dokonywana kartami płatniczymi w pojedynczym terminalu POS w

Polsce jest wyższa niż średnia w krajach Strefy Euro oraz średnia dla całej Unii Europejskiej.

Wykres 18. Liczba transakcji bezgotówkowych zrealizowanych w pojedynczym terminalu POS w latach

2001-2016


Polska na przestrzeni lat 2004 – 2013 systematycznie zmniejszała swój dystans w liczbie transakcji

bezgotówkowych przypadających na jeden terminal POS w stosunku do średniej UE i od 2011 roku mocno

zbliżyła się do średniej unijnej, by przekroczyć ją w 2014 r, a w 2015 r. znacząco zwiększyć przewagę nad

wspomnianymi średnimi. W 2004 r. w pojedynczym terminalu POS w Polsce dokonano o 1.818 mniej

transakcji bezgotówkowych niż w UE, natomiast w 2013 r. wykonano jedynie 184 transakcji mniej, a w

2016 r. już o 1.893 transakcji więcej. Analizując wykres nr 18, warto podkreślić, że Polska w 2009 r.

wyprzedziła kraje należące do Strefy Euro w liczbie transakcji w pojedynczym terminalu POS i

systematycznie zwiększała swój dystans (w 2009 r. było to o 136 transakcji więcej, w 2013 r. już o 453

transakcji więcej, natomiast w 2016 r. było to już o 2.899 transakcje więcej).

Mimo iż Polska ma jeden z niższych wskaźników liczby urządzeń akceptujących elektroniczne instrumenty

płatnicze na 1 mln mieszkańców, to dobrze wypada pod względem liczby transakcji bezgotówkowych

realizowanych kartami płatniczymi w pojedynczym terminalu. W 2016 r. Polska zajmowała 8 miejsce w UE,

1 379 1 556

1 958

2 412

2 638

2 978

3 257 3 724

3 953

4 298

4 560

5 339

5 848

2 774

3 131 3 255 3 197

3 291 3 350 3 376 3 401 3 489

3 701

3 915 4 070

4 482

3 968

4 073 3 955

2 171

2 554 2 631 2 657 2 741 2 749 2 755

2 739

2 842 3 041

3 220

3 471

3 845

3 108 3 199

2 949

1000

2000

3000

4000

5000

6000

7000

2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016

Polska

UE

StrefaEuro




2016 r.

awansując o trzy pozycje w stosunku do roku poprzedniego, tj. wyprzedzając w 2016 r. takie kraje jak

Łotwa i Irlandia (trzecim krajem jest Finlandia, której dane nie zostały opublikowane).

Wykres 19. Liczba transakcji bezgotówkowych zrealizowanych w pojedynczym terminalu POS w

poszczególnych krajach UE w 2016 r.


Jak wynika z wykresu nr 19, Polska znacznie wyprzedza takie kraje jak Portugalia, Włochy, Luksemburg

czy Grecję, które co prawda są liderami w liczbie zainstalowanych terminali POS, ale jednocześnie kraje te

nie należą do czołówki krajów, w których dokonuje się najwięcej transakcji bezgotówkowych. Przykładowo

w Polsce w jednym terminalu realizowanych jest rocznie blisko 5,8 tys. transakcji płatniczych, czyli ponad

20 razy więcej niż w Luksemburgu i ponad 5 razy więcej niż we Włoszech. Tak dobra pozycja Polski

wskazuje, iż Polacy chętnie używają kart płatniczych do dokonywania transakcji bezgotówkowych

pomimo niewielkiej liczby terminali POS. Liderem pod względem intensywności wykorzystania terminali

b.d.

b.d.

b.d.

b.d.

287

432

582

1 140

1 509

1 676

1 970

2 202

2 760

3 196

3 510

3 749

3 955

4 182

4 446

4 742

5 002

5 848

5 910

6 635

6 659

7 450

8 003

10 241 13 227

0 1000 2000 3000 4000 5000 6000 7000 8000 9000 10000 11000 12000 13000 14000

[28] Cypr

[27] Malta

[26] Słowenia

[25] Finlandia

[24] Luksemburg

[23] Grecja

[22] Bułgaria

[21] Włochy

[20] Irlandia

[19] Rumunia

[18] Hiszpania

[17] Chorwacja

[16] Niemcy

[15] Austria

[14] Portugalia

[13] Węgry

EU

[12] Litwa

[11] Czechy

[10] Słowacja

[9] Łotwa

[8] Polska

[7] Francja

[6] Wielka Brytania

[5] Holandia

[4] Estonia

[3] Belgia

[2] Szwecja

[1] Dania




2016 r.

POS jest Dania i Szwecja, ze wskaźnikiem odpowiednio 13,2 i 10,2 tys. transakcji na terminal. W naszym

regionie Polska wyprzedza większość krajów z wyjątkiem Estonii. Tak niska pozycja Luksemburga wynika

z faktu, iż do wyliczenia tego wskaźnika uwzględniono również terminale znajdujące się poza

Luksemburgiem, co znacznie zaniżyło wskaźnik.

9. Udział transakcji bezgotówkowych w ogólnej liczbie transakcji

przeprowadzonych kartami płatniczymi

Analizując wykorzystywanie bezgotówkowych instrumentów płatniczych, warto zwrócić uwagę na udział

transakcji bezgotówkowych w ogólnej liczbie transakcji kartami płatniczymi (vide wykresy nr 21 i 22). Do

2008 r. włącznie w Polsce kart używano częściej do podejmowania gotówki w bankomatach niż do

dokonywania nimi płatności. W 2009 r. w Polsce po raz pierwszy dokonano kartami płatniczymi więcej

transakcji bezgotówkowych niż gotówkowych i ww. wskaźnik osiągnął poziom 50,6%, natomiast w 2014 r.

poziom ten wzrósł do 70,5%, a w 2016 r. już do 81,4%. Warto wspomnieć, że w 2015 r. wskaźnik dla Polski

(77,7%) po raz pierwszy był wyższy niż średnia dla krajów strefy Euro (76,1%), a w 2016 r. przekroczył

wskaźnik dla całej Unii Europejskiej (80,2%).

Wykres 20. Udział procentowy transakcji bezgotówkowych w ogólnej liczbie transakcji

przeprowadzonych kartami płatniczymi w latach 2005-2016


Na wykresie nr 20 przedstawiono postępującą w całej Europie zmianę zachowania posiadaczy kart

płatniczych, polegającą na częstszym używaniu kart do płatności w sklepach niż dokonywaniu wypłat

gotówki w bankomatach. Trend ten jest szczególnie widoczny na przykładzie Polski, gdzie w 2005 roku

tylko 34,6% transakcji kartowych stanowiły transakcje bezgotówkowe, natomiast w 2016 r. wskaźnik ten

osiągnął już poziom 81,4%, osiągając po raz pierwszy wynik wyższy niż wskaźnik dla Unii Europejskiej.

Liczba transakcji bezgotówkowych dokonywanych kartami płatniczymi w Polsce zwiększyła się z 264 mln

34,6%

39,5%

43,6%

46,8%

50,6%

54,5%

57,8%

61,2%

64,5%

70,5%

77,7%

81,4%

67,4% 68,6%

70,8% 70,2% 71,5% 72,4%

73,8% 75,0%

76,1% 75,7% 76,1% 76,7% 67,8%

69,0% 70,5% 70,1%

71,6% 73,0%

74,5% 75,6%

76,9% 77,5% 78,8%

80,2%

30,0%

40,0%

50,0%

60,0%

70,0%

80,0%

2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016

Polska

Strefa Euro

UE




2016 r.

(w 2005 r.) do 3.104,5 mln (w 2016 r.), czyli o około 1076%. Wykres nr 20 doskonale obrazuje również

znacznie szybsze tempo wzrostu dla Polski w porównaniu z tempem wzrostu średniej dla krajów Strefy

Euro czy też średniej dla wszystkich krajów Unii Europejskiej. Wykres nr 21 przedstawia udział

procentowy transakcji bezgotówkowych w ogólnej liczbie transakcji przeprowadzonych kartami

płatniczymi w poszczególnych krajach UE w 2016 r.

Wykres 21. Udział procentowy transakcji bezgotówkowych w ogólnej liczbie transakcji przeprowadzonych

kartami płatniczymi w poszczególnych krajach UE w 2016 r.


Liderem w 2016 r., podobnie jak w 2015 r., pod względem wykorzystania kart płatniczych do transakcji

bezgotówkowych była Szwecja (95,1%), a na drugim miejscu znalazła się Holandia (91,8%). Należy

podkreślić, iż Szwecja uzyskała w 2016 roku wynik lepszy o 1,0 punkt procentowy niż w roku poprzednim,

natomiast Holandia zwiększyła swój udział o 1,6 punktu procentowego. W Estonii, Francji, Wielkiej

Brytanii, Belgii, Polsce i na Węgrzech, gdzie posiadacze kart wykorzystują karty głównie do płacenia w

punktach handlowo-usługowych, wskaźnik ten przekraczał 80%. Polska zajmuje w tym zestawieniu 7.

pozycję i przesunęła się o 2 miejsca w stosunku do podobnego rankingu z poprzedniego roku, w którym

b.d.

b.d.

b.d.

b.d.

b.d.

35,9%

53,1%

55,9%

59,0%

59,4%

69,3%

70,6%

71,6%

72,2%

75,3%

77,0%

78,1%

78,1%

78,8%

78,9%

80,2%

81,0%

81,4%

83,9%

84,0%

84,3%

87,9%

91,8%

95,1%

0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100%

[28] Cypr

[27] Malta

[26] Słowenia

[25] Finlandia

[24] Dania

[23] Bułgaria

[22] Rumunia

[21] Grecja

[20] Austria

[19] Niemcy

[18] Chorwacja

[17] Portugalia

[16] Włochy

[15] Irlandia

[14] Słowacja

[13] Hiszpania

[12] Luksemburg

[11] Litwa

[10] Łotwa

[9] Czechy

UE

[8] Węgry

[7] Polska

[6] Belgia

[5] Wlk. Bryt.

[4] Francja

[3] Estonia

[2] Holandia

[1] Szwecja



2016 r.

udział transakcji bezgotówkowych wyniósł 77,7%. Z kolei mniejszy udział transakcji bezgotówkowych od

Polski, w porównaniu do poprzedniego roku, zanotowały Węgry (81%) oraz Finlandia, która w 2015 r.

plasowała się w czołówce, a nie przekazała danych za 2016 r. Z krajów naszego regionu należy wyróżnić

przede wszystkim Estonię (87,9%), która znajduje się w rankingu przed Polską.

10. Liczba zrealizowanych poleceń przelewu na jednego mieszkańca

Liczba zrealizowanych poleceń przelewu na jednego mieszkańca w 2016 r. plasuje ponownie Polskę (ze

wskaźnikiem 63,4 liczby poleceń przelewu per capita) powyżej średniej w UE (59,9), a także powyżej

średniej dla krajów Strefy Euro (56,6), co zaprezentowano na wykresie nr 22.

Wykres 22. Liczba poleceń przelewu na jednego mieszkańca w latach 2001 – 2016


Jak widać na powyższym wykresie, znaczna dynamika wzrostu poleceń przelewu na jednego mieszkańca

w latach 2006 – 2014 w Polsce pozwoliła znacząco zredukować różnicę między średnią dla Polski a średnią

dla UE i Strefy Euro, aby w 2015 r. po raz pierwszy znaleźć się powyżej średniej unijnej oraz średniej dla

Strefy Euro. Jeszcze na koniec 2001 r. wskaźnik poleceń przelewu per capita dla Polski (13,4) stanowił 1/3

średniej dla UE (39,8), a w 2016 r. przewyższał już średnią dla UE o 5.8%. Oznacza to, że w 2001 r.

statystyczny mieszkaniec UE dokonywał aż o blisko 3 razy więcej poleceń przelewu niż statystyczny Polak,

a w 2016 r. mieszkaniec Polski dokonywał już o 6% więcej przelewów niż statystyczny mieszkaniec UE.

W Polsce polecenie przelewu stanowi (obok karty płatniczej) najbardziej popularną, wśród posiadaczy

rachunków bankowych, formę rozliczeń bezgotówkowych. Wskaźnik liczby poleceń przelewu na 1

mieszkańca w 2016 r. w Polsce był wyższy niż w takich krajach jak Austria, Litwa, Francja, Węgry, Irlandia,

13,4 13,3

16,2 19,0 19,7

22,7

26,1

29,3

34,5

38,1

42,2

45,1

47,9

51,4

59,9 63,4

39,8 40,3 43,0 42,0

44,3

47,2

42,7 43,5 45,0

49,3 49,8

51,1 53,2

56,9

59,9

39,9 41,3

43,9 45,6

47,3 49,9

45,9 46,6 47,9

47,8 51,0 51,9

54,2 52,5

54,3 56,6

0

10

20

30

40

50

60

70

2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016

Polska

UE

StrefaEuro




2016 r.

Bułgaria, Portugalia, Grecja, Malta, Włochy, Hiszpania, Cypr oraz Rumunia (vide wykres nr 23). W roku

2016 Polska zajęła 15. miejsce w UE pod względem liczby wykonanych poleceń przelewu na jedną osobę,

podobnie jak w roku 2015.

Wykres 23. Liczba poleceń przelewu na jednego mieszkańca w poszczególnych krajach UE w 2016 r.


Liderem w zakresie liczby dokonywanych poleceń przelewu w przeliczeniu na 1 mieszkańca w 2016 r. była

Finlandia ze wskaźnikiem na poziomie 165,4 poleceń przelewu (ponad 2,5 razy więcej niż w Polsce).

Wysokimi wskaźnikami charakteryzują się także: Czechy, Szwecja, Holandia, Belgia, Estonia oraz

Luksemburg. Najniższy wskaźnik w 2016 r. odnotowano w Rumunii. Statystyczny mieszkaniec Rumunii

wykonał w roku jedynie 12 poleceń przelewu. Polska na tle regionu znajduje się w środku stawki,

wyprzedzając Litwę, Węgry, Bułgarię oraz Rumunię. Natomiast większą niż Polska liczbę poleceń

przelewu per capita dokonywano w takich krajach jak: Czechy (152,6), Estonia (108,9), Łotwa (79,5) i

Słowacja (69,4).

165,4

152,6

131,3

123,9

113,0

108,9

104,2

79,5

76,9

76,9

76,0

75,7

69,4

64,6

63,4

60,7

56,7

56,1

56,1

53,8

34,0

27,1

27,0

25,9

23,3

22,2

20,9

12,0

Średnia UE: 59,9

0

20

40

60

80

100

120

140

160

180




2016 r.

11. Liczba zrealizowanych poleceń zapłaty na jednego mieszkańca

Polecenie zapłaty w Polsce ma znikome znaczenie w porównaniu do krajów UE i Strefy Euro.

Należy jednak odnotować, że liczba poleceń zapłaty w Polsce w latach 2001 – 2004 podwajała się rok do

roku, w latach 2005 – 2008 dynamika wzrostu była coraz mniejsza (tempo wzrostu liczby dokonywanych

poleceń zapłaty rok do roku wynosiło odpowiednio: 2005 – 57%, 2006 – 30,1%, 2007 – 24,9%), a od 2008 r.

liczba poleceń zapłaty utrzymuje się na podobnym poziomie, a nawet od 2012 r. zaobserwowano niewielki

spadek liczby transakcji poleceniem zapłaty. W 2016 r. odnotowano nieznaczny wzrost, do poziomu do tej

pory najwyższego.

Wykres 24. Liczba poleceń zapłaty na jednego mieszkańca w latach w latach 2001 – 2016


Średnia dla Strefy Euro w 2016 r. wyniosła 60,7. Dla całej Unii Europejskiej w 2016 r. było to średnio 48,6

poleceń zapłaty na 1 mieszkańca (vide wykresy nr 24 i 25). W 2016 r. wystąpił wzrost liczby poleceń zapłaty

w porównaniu do poprzedniego roku zarówno w Strefie Euro, jak i dla krajów Unii Europejskiej,

odpowiednio o 6,3% i 5,0%.

Jak zaprezentowano na wykresie nr 25, najwyższą liczbę poleceń zapłaty przypadającą na jednego

mieszkańca w 2016 r. odnotowały Niemcy (131,3), najniższą zaś Rumunia (0,5) oraz Łotwa (0,0), a nieco

wyższą Polska (0,7). Liczba zrealizowanych poleceń zapłaty na 1 mieszkańca w 2016 r. plasuje Polskę w

samej końcówce UE na 22. miejscu. Pod względem tego wskaźnika wyprzedzamy jedynie Rumunię oraz

Łotwę (dla czterech krajów nie podano danych) (vide wykres nr 25).

Można zauważyć, że pozycja Polski, w odniesieniu do omawianego wskaźnika, jest o wiele słabsza niż

innych krajów regionu. Polecenie zapłaty jest instrumentem kilkukrotnie (a nawet ponad

0,0 0,1 0,1 0,2 0,3 0,4 0,5 0,6 0,6 0,6 0,6 0,6 0,6 0,6 0,6 0,7

32,6 32,5

37,8

42,7 44,9

47,8 49,8

51,5 52,9

54,7 55,4 56,0 57,0

52,3

57,1

60,7

32,6 33,0

37,6 36,1

37,4 39,8 39,2

40,7 42,2

44,0 44,4 45,3 45,9 43,3

46,3 48,6

0

10

20

30

40

50

60

70

2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016

Polska

Strefa Euro

UE




2016 r.

dwudziestokrotnie) częściej wykorzystywanym w krajach takich jak Czechy, Węgry i Słowacja. Przyczyna

małej popularności polecenia zapłaty w Polsce wynika z wielu czynników, w tym m.in. niepełnej wiedzy,

obaw klientów przed upoważnianiem wierzyciela do obciążania ich rachunku bankowego, braku właściwej

kampanii promocyjnej i wystarczających zachęt do korzystania z tej formy rozliczeń, jak też z

przyzwyczajeń konsumentów do płacenia rachunków bądź gotówkowo na poczcie lub w innym miejscu

(np. w kasie wierzyciela lub w punkcie przyjmującym wpłaty na rachunki bankowe), bądź bezgotówkowo

poprzez polecenie przelewu zlecane za pośrednictwem bankowości internetowej.

Wykres 25. Liczba poleceń zapłaty na jednego mieszkańca w poszczególnych krajach UE w 2016 r.


131,3

68,2

62,1

59,3

48,5

41,3

39,6

31,3

30,3

26,3

25,9

20,1

13

10,7

7,1

6,2

5,9

5,2

3,2

5,5

2

0,8

0,7

0,5

0

b.d

.

b.d

.

b.d

.

b.d

.

Średnia UE: 48,6

0

10

20

30

40

50

60

70

80

90

100

110

120

130

140




2016 r.

12. Liczba transakcji dokonywanych przy użyciu bezgotówkowych instrumentów

płatniczych

Transakcje bezgotówkowe obejmują przede wszystkim transakcje dokonywane przy użyciu kart

płatniczych, polecenia przelewu, polecenia zapłaty oraz (w przypadku niektórych krajów) również przy

użyciu czeków i instrumentów pieniądza elektronicznego, a zatem omawiany wskaźnik może być

ogólniejszym miernikiem aktywności obywateli danego kraju w zakresie wykorzystywania

bezgotówkowych instrumentów płatniczych.

Wśród transakcji bezgotówkowych w Polsce już po raz drugi z rzędu (podobnie było w 2015 r.) dominują

transakcje kartowe (wcześniej przeważały polecenia przelewu). W 2016 r. ich udział w liczbie

dokonywanych transakcji stanowił 57,55%. Nadal był niewielki udział poleceń zapłaty – zaledwie 0,48%.

Udział przelewów, malejący z roku na rok, wynosił 41,98%. Liczbę transakcji bezgotówkowych

przedstawiono w tabeli nr 6.

Tabela 6. Liczba transakcji bezgotówkowych w Polsce w latach 2005-2016 (w tys. transakcji)

Przelewy Czeki Karty płatnicze Polecenie zapłaty RAZEM

Okres liczba trans. (tys.)

% liczba trans. (tys.)

% liczba trans.

(tys.) %

liczba trans. (tys.)

% liczba trans.

(tys.)

2005 751 300 73,09 308 0,030 264 477 25,73 11 873 1,15 1 027 958

2006 864 323 70,05 196 0,016 353 906 28,68 15 446 1,25 1 233 871

2007 1 025 179 68,06 139 0,009 461 772 30,65 19 292 1,28 1 506 382

2008 1 088 827 64,54 191 0,011 576 673 34,18 21 306 1,26 1 686 997

2009 1 314 616 64,40 227 0,011 703 927 34,48 22 522 1,10 2 041 292

2010 1 468 521 62,88 191 0,008 844 234 36,15 22 593 0,97 2 335 539

2011 1 624 854 60,76 108 0,004 1 025 999 38,37 23 283 0,87 2 674 244

2012 1 737 288 58,37 105 0,004 1 215 587 40,84 23 252 0,78 2 976 232

2013 1 847 325 55,66 97 0,003 1 448 570 43,64 23 165 0,70 3 319 157

2014 1 980 160 51,08 106 0,003 1 872 666 48,31 23 589 0,61 3 876 521

2015 2 149 252 45,43 103 0,002 2 556 223 54,03 25 255 0,53 4 730 833

2016 2 335 801 41,98 99 0,002 3 202 323 57,55 26 496 0,48 5 564 719




2016 r.

W latach 2001-2016 widoczny był stały wzrost wykorzystywania w Polsce bezgotówkowych instrumentów

płatniczych, co z perspektywy obrotu bezgotówkowego jest pozytywną tendencją.

W Polsce zauważalny jest wyraźny trend wzrostowy, w szczególności w liczbie transakcji dokonywanych

kartami płatniczymi, które znacznie zwiększyły swój udział i przewyższyły liczbę przelewów w 2015 r.

Wzrost liczby transakcji bezgotówkowych dokonywanych wszystkimi instrumentami płatniczymi jest

porównywalny ze wzrostem w pozostałych krajach UE (wykres nr 26).

Niezależnie od powyższego, należy zaznaczyć, że w latach 2001 – 2016 średni roczny wzrost wykorzystania

instrumentów płatniczych wyrażony w liczbie transakcji bezgotówkowymi instrumentami płatniczymi na 1

mieszkańca wyniósł w Polsce 16,02%.

Wykres 26. Liczba transakcji bezgotówkowymi instrumentami płatniczymi na jednego mieszkańca w

latach 2001-2016


W 2016 r. Polska zajmowała 19. miejsce wśród państw UE pod względem liczby transakcji instrumentami

płatniczymi na 1 mieszkańca (wyprzedzaliśmy Słowację, Litwę, Węgry, Cypr, Maltę, Włochy, Bułgarię,

Grecję oraz Rumunię), co pokazano na wykresie nr 27. W stosunku do danych za 2015 r. Polska przesunęła

się o dwie pozycje, wyprzedzając Słowację oraz Litwę. Na jednego Polaka w 2016 r. przypadało 147 takich

transakcji, co w porównaniu do średniej UE oraz średniej dla Strefy Euro (odpowiednio 239 oraz 233

transakcji) daje stosunkowo mało korzystny obraz wykorzystywania bezgotówkowych instrumentów

płatniczych w naszym kraju. Na uwagę zasługuje jednak fakt, iż liczba transakcji bezgotówkowych

instrumentami płatniczymi na mieszkańca wzrosła w 2016 r. w Polsce aż o 16,1% w stosunku do roku 2015.

Ponadto zmniejszył się dystans do średniej UE, gdyż w 2015 r. wskaźnik dla Polski stanowił 57% średniej

całej Unii Europejskiej, a w 2016 r. wzrósł on do 62%.

Analiza wykresu nr 27 wykazuje, że sytuacja Polski w regionie, w odniesieniu do omawianego wskaźnika,

jest dobra. W roku 2016 wyższą liczbę transakcji bezgotówkowymi instrumentami płatniczymi na

1 mieszkańca miały tylko takie kraje jak Estonia (327), Czechy (230) oraz Łotwa (203).

16 17 20 25 27 32 39 45 54

61 69

77 86

101

127

147

123 130

141

151 157

166 166 172 175 183

189 195 203 203

218

233

134 141

152

143 149 158 152

158 164 173

181 188

197 203

221

239

0

50

100

150

200

250

300

2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016

Polska

Strefa Euro

UE




2016 r.

Najwyższy poziom wykorzystania bezgotówkowych instrumentów płatniczych w UE odnotowano w

Luksemburgu (4.095 transakcji per capita – czyli ponad 25 razy więcej niż w Polsce). Luksemburg uzyskał

tak wysoki wskaźnik, ponieważ jako jedno z nielicznych państw ma najwyższe wykorzystanie

bezgotówkowego instrumentu, jakim jest instrument pieniądza elektronicznego. Wynika to z faktu, że

firma PayPal, świadcząca usługi płatnicze w handlu internetowym, ma siedzibę w Luksemburgu oraz

uzyskała w tym kraju licencję instytucji kredytowej. Większość transakcji przeprowadzonych w całej

Europie zostało przypisanych jako dokonane w Luksemburgu, ponieważ rachunki, z których dokonywano

płatności, są umiejscowione w Luksemburgu, pomimo tego, że posiadaczami tych rachunków są obywatele

różnych państw UE. Na jednego mieszkańca Luksemburga w 2016 r. przypadało z tego powodu aż 3.743

transakcji instrumentem pieniądza elektronicznego, przy średnim wskaźniku UE wynoszącym zaledwie 5,6

transakcji.

Wykres 27. Liczba transakcji bezgotówkowymi instrumentami płatniczymi na jednego mieszkańca



481

445

424

405

384

327

313

306

260

260

230

209

203

190

186

166

148

147

146

139

120

108

107

95

64

60

30

Średnia UE : 239

0

50

100

150

200

250

300

350

400

450

500

4 0

95

3800

3900

4000

4100

4200




2016 r.

Poziom wykorzystania poszczególnych instrumentów płatniczych w różnych krajach UE jest bardzo

zróżnicowany. Generalnie można zauważyć, że w krajach tzw. „starej piętnastki UE” sytuacja wygląda

lepiej, tzn. liczba transakcji instrumentami płatniczymi na 1 mieszkańca w 2016 r. jest wyższa niż w

„nowych” państwach UE. Wyjątek stanowią takie kraje jak Włochy i Grecja.

W tzw. nowych krajach UE widać wyraźnie podobne tendencje w używaniu instrumentów płatniczych,

czyli dość wysoką liczbę poleceń przelewu i operacji kartami. Natomiast wskaźnik liczby poleceń zapłaty

jest bardzo niski (wyjątkiem są: Czechy, Węgry, Słowacja i Litwa). W „nowych” państwach UE, poza Maltą

i Cyprem, praktycznie nie funkcjonują czeki.

Należy dodać, że nie wszystkie kraje przekazały kompletne dane dotyczące bezgotówkowych

instrumentów płatniczych. Kilka krajów (tj. Finlandia, Dania, Estonia oraz Litwa) nie przekazało danych

dotyczących polecenia zapłaty lub nie zostały one opublikowane. W większości tych krajów poziom

wykorzystywania polecenia zapłaty w porównaniu z wszystkimi transakcjami bezgotówkowymi był

bardzo mały. Wyjątkiem może być Dania, w której opublikowanie danych dotyczących transakcji

zrealizowanych poleceniem zapłaty mogłoby spowodować jej awans w rankingu krajów Unii Europejskiej.

13. Transakcje bezgotówkowe w podziale na instrumenty płatnicze

Interesująco przedstawia się porównanie wykorzystywania poszczególnych bezgotówkowych

instrumentów płatniczych w roku 2005 oraz 2016 pod względem liczby transakcji danym instrumentem

płatniczym. Na wykresie nr 28 zaprezentowano dane dotyczące krajów Unii Europejskiej oraz

uszeregowano je malejąco według udziału transakcji dokonanych kartami płatniczymi.



2016 r.

Wykres 28. Procentowy udział instrumentów bezgotówkowych w 2005 oraz 2016 r. wg liczby transakcji


5,3%

19,0%

20,5%

30,7%

38,3%

39,1%

42,2%

45,1%

45,5%

46,1%

47,1%

48,8%

49,4%

50,4%

52,6%

53,0%

54,7%

54,9%

56,5%

58,4%

59,1%

60,9%

62,6%

62,8%

65,1%

66,3%

66,3%

69,3%

81,3%

2,5%

29,6%

53,3%

66,5%

45,7%

32,0%

41,4%

46,6%

24,6%

47,6%

45,4%

25,1%

37,0%

15,0%

17,9%

24,1%

29,2%

19,4%

43,0%

39,6%

40,9%

39,1%

20,7%

37,2%

16,8%

27,3%

33,3%

13,0%

18,7%

50,6%

1,3%

2,7%

3,5%

25,5%

10,8%

5,9%

13,7%

3,6%

4,0%

20,3%

13,0%

27,9%

19,0%

3,0%

16,1%

9,9%

0,5%

1,7%

0,0%

0,0%

10,1%

0,0%

16,2%

6,3%

0,0%

12,4%

0,0%

0% 20% 40% 60% 80% 100%

[28] LU

[27] DE

[26] BG

[25] CZ

[24] HR

[23] AT

[22] SI

[21] HU

[20] IT

[19] SK

[18] GR

UE

[17] BE

[16] ES

[15] FR

[14] MT

[13] NL

[12] CY

[11] PL

[10] RO

[9] LT

[8] LV

[7] IR

[6] FI

[5] UK

[4] SE

[3] EE

[2] PT

[1] DK

2016

Karta płatnicza Polecenie przelewu Polecenie zapłaty

Czeki Pieniądz elektroniczny Inne

13,2%

13,9%

14,9%

18,6%

20,5%

24,2%

24,3%

24,5%

30,6%

30,7%

31,4%

32,7%

32,9%

33,6%

34,0%

36,5%

36,9%

39,0%

45,1%

47,3%

48,8%

49,2%

49,4%

56,5%

59,5%

61,8%

62,2%

77,5%

49,2%

42,2%

63,1%

63,8%

73,9%

17,3%

74,5%

14,9%

68,2%

15,2%

54,9%

27,1%

29,8%

29,8%

32,5%

16,9%

43,2%

21,4%

48,5%

19,2%

45,5%

43,0%

34,9%

22,8%

9,2%

22,7%

9,2%

35,2%

41,9%

18,3%

10,3%

1,8%

2,7%

1,0%

14,8%

1,0%

46,3%

12,2%

15,4%

25,1%

13,2%

27,3%

17,7%

11,6%

19,6%

10,9%

7,5%

8,6%

15,0%

11,5%

9,6%

0% 20% 40% 60% 80% 100%

[26] HU

[25] AT

[24] DE

[23] SK

[22] RO

[21] BG

[20] MT

[19] PL

[18] CY

[17] LV

[16] ES

[15] SI

[14] IE

EU

[13] IT

[12] NL

[11] FR

[10] BE

[9] UK

[8] LT

[7] GR

[6] FI

[5] EE

[4] SE

[3] DK

[2] PT

[1] LU

2005




2016 r.

W 2005 r. Polska zajmowała 19. miejsce (24,5%) pod względem udziału liczby transakcji dokonanych przy

użyciu kart płatniczych wśród wszystkich instrumentów bezgotówkowych, natomiast w 2016 r. zajmowała

już 11. miejsce z udziałem na poziomie 56,5%. Warto zwrócić uwagę, że w 2005 r. największe użycie kart

spośród bezgotówkowych instrumentów odnotowano w Luksemburgu, natomiast w 2016 r. Luksemburg

znalazł się w tym zestawieniu na miejscu ostatnim. Również w przypadku tego zestawienia, duży wpływ

na dane Luksemburga miał system PayPal, który raportuje wszystkie transakcje realizowane na terenie EU,

w tym w ogromnej licznie transakcje realizowane przy użyciu pieniądza elektronicznego. W odniesieniu do

Polski należy zwrócić uwagę na rosnące znaczenie kart płatniczych oraz zmniejszający się udział

przelewów. W 2016 r. udział transakcji kartowych przewyższył udział transakcji poleceń przelewu o 13,5

pkt procentowego, podczas gdy w 2005 r. przelewy stanowiły aż 74,5% wszystkich transakcji

bezgotówkowych, a transakcje kartowe tylko 24,5%. Wpływ na tę zmianę w Polsce miało w dużej mierze

rozpowszechnienie płatności kartami zbliżeniowymi.

W krajach takich jak Austria, Hiszpania, Holandia, Francja i Wielka Brytania duży udział w transakcjach

bezgotówkowych miało polecenie zapłaty zarówno w 2005 r., jak i 2016 r. W Polsce użycie tego

instrumentu płatniczego – od momentu jego wprowadzenia na rynek polski - nie upowszechniło się.

14. Relacje pomiędzy poziomem dochodu a transakcjami instrumentami

płatniczymi

Pod względem relacji zachodzących pomiędzy PKB na 1 mieszkańca (w EUR) w 2016 r. a liczbą transakcji

instrumentami płatniczymi przypadających na 1 mieszkańca widoczna jest wyraźna różnica pomiędzy

„starymi” krajami członkowskimi Unii Europejskiej a jej „nowymi” członkami, tj. krajami, które przystąpiły

do Unii Europejskiej w dniu 1 maja 2004 r. lub w terminie późniejszym. W „nowych” krajach

członkowskich widoczny był zarówno niski poziom dochodu, jak i niska liczba transakcji bezgotówkowych

przypadających na 1 mieszkańca. Wyjątek wśród tych krajów stanowiły Estonia i Czechy, które

reprezentowały wysoki poziom rozwoju w zakresie obrotu bezgotówkowego. W przypadku Luksemburga,

Szwecji, Finlandii, Holandii, Danii, Wielkiej Brytanii, Francji, Belgii, Niemiec a także Irlandii, widoczny był

bardzo wysoki poziom transakcji instrumentami bezgotówkowymi na 1 mieszkańca, znacznie

przewyższający średni poziom dla Unii Europejskiej. Na relatywnie niskim poziomie znajdowały się

Austria, Włochy, Hiszpania, a na bardzo niskim Grecja.



2016 r.

Wykres 29. Liczba transakcji dokonywanych przy użyciu bezgotówkowych instrumentów płatniczych w

przeliczeniu na jednego mieszkańca na tle wartości PKB w przeliczeniu na jednego mieszkańca

(w tys. euro) w poszczególnych krajach UE w 2016 r.


Poza nielicznymi wyjątkami, widoczna jest pewna korelacja pomiędzy poziomem dochodu a liczbą

dokonywanych transakcji bezgotówkowych, tzn. w krajach o wyższym poziomie dochodu występuje

generalnie wyższy poziom tego rodzaju transakcji. W Polsce nadal utrzymuje się bardzo niski poziom

transakcji dokonywanych przez 1 mieszkańca instrumentami płatniczymi. Na zbliżonym poziomie

znajdują się Węgry, Litwa i Słowacja, na nieco wyższym Czechy, co przedstawiono na wykresie nr 29.

Warto jednak odnotować, że przy ponad dwukrotnie wyższym PKB w przeliczeniu na 1 mieszkańca

wyjątkowo niski wskaźnik transakcji dokonywanych przy użyciu instrumentów płatniczych na 1

mieszkańca odnotowały w 2016 r. Włochy, mając o 36% transakcji na mieszkańca mniej niż Polska.

W 2016 r. PKB na 1 mieszkańca w Polsce wynosił 11 tys. euro. Liczba transakcji na 1 mieszkańca w Polsce w

2016 r. wynosiła 147 (w 2015 r. 127). Natomiast średni poziom PKB na mieszkańca Unii w 2016 r. wynosił 29

tys. euro, a średnia liczba transakcji bezgotówkowych to 239 (w 2015 r. było to 220).

Współczynnik korelacji liniowej Pearsona7 (vide wykres nr 31) podanych danych, tj. liczby transakcji

przeprowadzonych bezgotówkowymi instrumentami płatniczymi w przeliczeniu na 1 mieszkańca

i wartości PKB na 1 mieszkańca (wyliczonego w tys. euro), w 2016 r. wynosił r=0,7530. W roku 2015

7 Współczynnik korelacji Pearsona jest bezwymiarowym wskaźnikiem, którego wartość mieści się w zakresie od minus 1,0 do

plus 1,0 włącznie i odzwierciedla stopień liniowej zależności pomiędzy dwoma zestawami danych.

-

400

800

1 200

1 600

2 000

2 400

2 800

3 200

3 600

4 000

4 400

0

10

20

30

40

50

60

70

80

90

100

[1] L

ukse

mb

urg

[2] Ir

lan

dia

[3] D

ania

[4] S

zw

ecja

[5] H

ola

ndia

[6] A

ustr

ia

[7] F

inla

ndia

[8] N

iem

cy

[9] B

elg

ia

[10]

Wlk

. B

ryt.

[11]

Fra

ncja

[12]

Wło

ch

y

[13]

His

zpa

nia

[14]

Ma

lta

[15]

Cypr

[16]

Sło

wen

ia

[17]

Po

rtuga

lia

[18]

Czech

y

[19]

Gre

cja

[20]

Esto

nia

[21]

Sło

wacja

[22]

Litw

a

[23]

Łotw

a

[24]

Węg

ry

[25]

Cho

rwa

cja

[26]

Po

lska

[27]

Rum

un

ia

[28]

Bu

łga

ria

Liczba tr. bezgotów. na 1 mieszkańca

PKB na 1 mieszkańca (w tys.)




2016 r.

wskaźnik ten wyniósł r=0,7621. Współczynnik korelacji liniowej o wartości bezwzględnej zbliżonej do 1

oznacza silną zależność liniową między badanymi cechami, gdyż im większa wartość bezwzględna

współczynnika, tym silniejsza liniowa zależność, natomiast korelacja dodatnia wskazuje, iż wzrost jednego

wskaźnika prowadzi do wzrostu wskaźnika drugiego.

15. Udział pieniądza gotówkowego w agregacie podaży pieniądza M1

Analiza danych dotyczących Polski wskazuje na stałą tendencję zmniejszania się udziału pieniądza

gotówkowego w agregacie podaży pieniądza M1 do roku 2007 (z 32,3% w 2001 r. do 23,0% w 2007 r.),

jednakże w 2008 r. poziom pieniądza gotówkowego w agregacie pieniądza M1 wzrósł do 26,0%, co można

łączyć ze zjawiskiem kryzysu finansowego, zaś w 2009 r. wskaźnik ten powrócił do poprzedniego

poziomu, spadając do 23,1%. Dalszy spadek był odnotowany również w 2010 r., kiedy udział pieniądza

gotówkowego w agregacie podaży pieniądza M1 zmniejszył się do 20,6%. Natomiast w 2011 r. wskaźnik

ten wzrósł do poziomu 21,8%, by już rok później spaść do wartości 21,1%, a w kolejnym do 20,6%. W 2014

r. wskaźnik ten wzrósł do poziomu 21,4%, w 2015 r. do poziomu 21,6%, a w 2016 r. spadł do 21,4%, co

wskazuje na to, że od 2010 r. udział gotówki w agregacie podaży pieniądza M1 kształtuje się dość stabilnie

w granicach 20-22%. Przedstawiono to na wykresie nr 30.

Wykres 30. Udział gotówki w agregacie podaży pieniądza M1 w latach 2001 - 2016 (w %)


W 2009 r. procentowy udział pieniądza gotówkowego w Polsce w ramach agregatu podaży pieniądza M1

kształtował się na poziomie o 4,6 punktu procentowego wyższym niż średnia dla Unii Europejskiej,

natomiast w 2016 r. różnica ta zwiększyła się do 5,7 punktu procentowego. Jednakże sytuację Polski w tym

zakresie, w porównaniu do innych państw UE spoza Strefy Euro, można jednak ocenić jako umiarkowanie

32,3

30,9 30,3

28,9

25,9 24,9

23,0

26,0

23,1

20,6 21,8

21,1 20,6

21,4 21,6 21,4

10,5

12,5

14,6

15,9 15,3 15,8

16,4

17,9 16,9 17,0

17,6 17,0 17,0 16,4

15,8 15,0

17,1

19,5 19,4 19,3

17,5 17,1 18,0

19,7

18,5 18,1

19,2 18,1 17,8

17,2 16,5

15,7

5

10

15

20

25

30

35

2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016

Polska

Strefa Euro

UE




2016 r.

dobrą, co pokazano na wykresie nr 31, gdyż Polska wyprzedzała pod kątem tego wskaźnika trzy kraje

(Bułgarię, Rumunię i Węgry), ale pięć innych krajów UE spoza Strefy Euro (Chorwacja, Czechy, Dania,

Wielka Brytania i Szwecja) wyprzedzały pod tym kątem Polskę.

Wykres 31. Udział gotówki w agregacie podaży pieniądza M1 w krajach UE w 2016 r. (w %).


16. Udział pieniądza gotówkowego w PKB

Wskaźnikiem uzupełniającym dane dotyczące gotówki jest jej udział w PKB. W 2016 r. udział gotówki w

PKB w Polsce wynosił jedynie 9,3% i był niższy od średniej dla Strefy Euro (10,1%), natomiast po raz

pierwszy od 2007 r. średnia dla Polski wyprzedziła średnią dla całej Unii Europejskiej (8,6%). Najniższy

udział gotówki w PKB w Polsce występował w 2008 oraz 2011 roku (wynosił on jedynie 6%). Udział

gotówki w PKB w latach 2004-2016 przedstawia wykres nr 32.

31,3 30,4

26,8

21,4

16,7

15 15

5,5 4,5

2,4

Średnia UE: 15,7

0

5

10

15

20

25

30

35




2016 r.

Wykres 32. Udział gotówki w PKB w latach 2004 - 2016 (w %)


Sytuacja Polski w porównaniu do innych krajów Unii Europejskiej wygląda umiarkowanie dobrze. Wśród

krajów, dla których dostępne są dane, Polska znajduje się w środku stawki (tak samo jak w roku

poprzednim), wyprzedzając takie kraje jak Bułgaria, Węgry oraz Czechy. Niższy wskaźnik od Polski

odnotowały natomiast Rumunia, Chorwacja, Wielka Brytania, Dania oraz Szwecja. Udział gotówki w PKB

w krajach UE w 2016 r. prezentuje wykres nr 33.

Wykres 33. Udział gotówki w PKB w krajach UE w 2016 r. (w %)


6,1 6,1

6,6 6,9

6,0

7,0

6,6

6,0

6,5

7,0 7,4

8,2

9,3

6,0

6,6

7,0 7,2

7,9

8,6 8,8 8,8

9,0 9,3

9,7 10,0 10,1

5,4

5,9 6,2 6,2

6,7

7,6 7,7 7,6 7,7 8,0 8,2

8,4 8,6

5

6

7

8

9

10

11

2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016

Polska

Strefa Euro

UE

13,8

12,5

10,8 10,1

9,3

7,1 6,5

3,6 3,0

1,4

0,0

2,0

4,0

6,0

8,0

10,0

12,0

14,0

16,0

Średnia UE: 8,6





2016 r.

17. Udział gotówki w płatnościach

Dodatkowych interesujących informacji dostarczyć może wskaźnik prezentujący udział gotówki w

płatnościach. Wskaźnik ten opiera się na badaniu przeprowadzonym przez EBC pt. The use of cash by

households in the euro area8. Badanie zostało przeprowadzone metodą dzienniczkową w trzech falach w

okresie od października 2015 r. do lipca 2016 r. W badaniu udział wzięło ponad 65 tys. konsumentów z

krajów Strefy Euro, którzy notowali wszystkie płatności oraz wypłaty gotówki w ciągu jednego dnia. Do

badania zaproszono również podgrupę 28.099 respondentów do wypełnienia kwestionariusza w celu

zebrania informacji na temat dostępu konsumentów do instrumentów płatniczych. Dwa kraje, tj. Niemcy

oraz Holandia, prowadziły już swoje badania w tym zakresie i w celu uniknięcia odchyleń od ich

historycznych wyników nie wzięły udziału w tym badaniu. Niemniej jednak, w miarę możliwości, wyniki

tych krajów zostały zintegrowane z badaniem EBC, aby przedstawić wyniki dla całej Strefy Euro.

Najnowsze dostępne wyniki ankiet z tych krajów pochodzą z 2014 r. dla Niemiec i 2016 r. dla Holandii.

Całkowita liczba uczestników badania w całej Strefie Euro, w tym w Niemczech i Holandii, wyniosła

92.080, raportując łącznie 198.600 płatności.

Badanie EBC obejmowało jedynie kraje Strefy Euro, w związku z tym dane dla Polski w celu dokonania

porównania pochodzą z badania przeprowadzonego przez NBP. Badanie dotyczące korzystania przez

Polaków z usług bankowych i płatności9 przeprowadzone zostało metodą CAPI (wywiad bezpośredni) na

ogólnopolskiej losowej próbie 970 dorosłych Polaków we wrześniu 2016 r., a więc według innej

metodologii niż w badaniu prezentowanym przez EBC. Zarówno badanie EBC, jak i badanie NBP

prezentuje udział procentowy transakcji gotówkowych we wszystkich płatnościach dokonywanych w

punktach sprzedaży (POS) w roku 2016.

Wykres 34 prezentuje udział gotówki w płatnościach w Polsce i krajach Strefy Euro w 2016 r.

8 Henk Esselink, Lola Hernández, Occasional Paper Series. The use of cash by households

in the euro area, listopad 2017, https://www.ecb.europa.eu/pub/pdf/scpops/ecb.op201.en.pdf 9 Tomasz Koźliński, NBP, Wybrane wyniki badania Polaków nt. korzystania z usług bankowych i płatności 2016, styczeń 2017,

https://www.nbp.pl/systemplatniczy/obrot_bezgotowkowy/Polacy-na-temat-uslug-bankowych_2016.pdf

https://www.ecb.europa.eu/pub/pdf/scpops/ecb.op201.en.pdf

https://www.nbp.pl/systemplatniczy/obrot_bezgotowkowy/Polacy-na-temat-uslug-bankowych_2016.pdf



2016 r.

Wykres 34. Udział gotówki w płatnościach w Polsce i krajach Strefy Euro w 2016 r.

Źródło: Opracowanie własne na podstawie publikacji EBC The use of cash by households in the euro area oraz

publikacji NBP Wybrane wyniki badania Polaków nt. korzystania z usług bankowych i płatności 2016

Polska w 2016 r. zajmowała wysokie 4. miejsce wśród 20 przebadanych krajów z 63% udziałem gotówki w

płatnościach (ex aequo z Belgią). Średnia dla krajów Strefy Euro wynosiła 79%. Przed Polską uplasowały się

takie kraje jak Holandia (45%), Estonia (48%) oraz Finlandia (54%). Stawkę zamykają takie kraje jak Grecja,

Cypr oraz Malta. Zestawienie to pokazuje, że pomimo średnio rozwiniętej infrastruktury płatniczej w

Polsce, Polacy z dużą intensywnością korzystają z bezgotówkowych rozwiązań płatniczych.

45

,0%

48

,0%

54

,0%

63

,0%

63

,0%

64

,0%

68

,0%

71

,0%

75

,0%

78

,0%

79

,0%

79

,0%

80

,0%

80

,0%

81

,0%

85

,0%

86

,0%

87

,0%

88

,0%

88

,0%

92

,0%

0,0%

10,0%

20,0%

30,0%

40,0%

50,0%

60,0%

70,0%

80,0%

90,0%

100,0%

Podsumowanie


2016 r.

Podsumowanie

Zaprezentowany materiał porównuje wybrane elementy polskiego systemu płatniczego z innymi krajami

Unii Europejskiej. Jedynie w przypadku trzech wskaźników Polska znajduje się w przodującej grupie

państw UE. W 2016 roku Polska znajdowała się na pierwszym miejscu wśród 27 krajów UE (1 kraj nie

przekazał danych) pod względem liczby placówek oferujących usługi płatnicze. Drugim wskaźnikiem, w

którym Polska zajmuje czołowe miejsce, tj. trzecie, jest wskaźnik wzrostu liczby transakcji kartami

płatniczymi (roczna zmiana procentowa) ze wzrostem rzędu 25,3%, ustępując miejsca jedynie Grecji oraz

Rumunii. Trzecim wskaźnikiem, w którym Polska wypadła bardzo dobrze, zajmując czwarte miejsce, jest

wskaźnik dotyczący udziału gotówki w płatnościach. Wskaźnik ten, poza Polską, obejmuje tylko kraje

Strefy Euro. Niemniej jednak wysoka pozycja Polski świadczyć może o dużej intensywności korzystania z

bezgotówkowych instrumentów płatniczych wśród Polaków. Wysoka pozycja Polski odnośnie liczby

placówek oferujących usługi płatnicze wynika głównie z faktu, że do typowych instytucji oferujących

usługi płatnicze (banków, SKOK-ów i Poczty Polskiej) zalicza się od 2009 r. także nową grupę podmiotów,

które uzyskały prawo do świadczenia takich usług po wejściu w życie przepisów dyrektywy o usługach

płatniczych. W naszym kraju są to głównie firmy, w których klienci dokonują wpłat gotówkowych na

rachunki bankowe, w celu uregulowania comiesięcznych opłat (np. za energię, gaz, telefon, czynsz).

Funkcjonowanie tych podmiotów stanowi konkurencję wobec usług płatniczych świadczonych przez banki

i Pocztę Polską, lecz ze względu na przyjmowanie wpłat tylko w formie gotówkowej rozwój tego typu

usług nie sprzyja rozwojowi obrotu bezgotówkowego. Bez uwzględniania placówek instytucji płatniczych i

biur usług płatniczych wskaźnik ten kształtowałby się na poziomie 600 placówek na milion mieszkańców,

czyli powyżej średniej unijnej (508 i 583 średnia skorygowana) i Polska zajmowałaby 9. miejsce na 27

krajów.

Analizując pozostałe wskaźniki, dotyczące głównie obrotu bezgotówkowego, porównanie Polski z innymi

krajami Unii Europejskiej wypada ciągle stosunkowo mało korzystnie, choć w niektórych przypadkach

zaobserwowano pozytywne zmiany. W zakresie infrastruktury płatniczej, czyli liczby bankomatów, liczby

terminali POS, liczby wydanych kart płatniczych, przeliczonych na jednego mieszkańca lub milion

mieszkańców, Polska często plasuje się poniżej średniego poziomu wskaźnika dla krajów UE. W stosunku

do lat poprzednich, pomimo zauważalnego wzrostu praktycznie we wszystkich ww. wskaźnikach, pozycja

Polski zmieniła się bardziej znacząco w porównaniu do innych krajów UE, tylko w 5 wskaźnikach Polska

nie zmieniła swojego miejsca w rankingu (vide Tabela nr 7). Przykładowo pod względem liczby

bankomatów Polska przesunęła się w stosunku do poprzedniego roku o trzy pozycje, wyprzedzając Cypr,

Estonię i Rumunię, zaś pod względem liczby rachunków bankowych – o trzy pozycje, wyprzedzając Łotwę,

Holandię oraz Niemcy (miejsce ex aequo z Polską). Natomiast pod względem liczby wydanych kart

płatniczych, Polska nie zmieniła swojej pozycji pomimo wzrostu w zakresie tego wskaźnika. Warto dodać,

że pomimo niskiej liczby wydanych kart płatniczych na mieszkańca karty zbliżeniowe stanowiły w 2016 r.

77,3% wszystkich kart a udział transakcji zbliżeniowych 59,6% wszystkich transakcji, co sytuowało Polskę

w grupie liderów w UE. Równie dobrze Polska wypada pod względem liczby terminali przystosowanych

do płatności zbliżeniowych, gdyż 91,3% terminali POS akceptuje płatności zbliżeniowe.

Nieco korzystniej wypada nasz kraj w obszarze wykorzystania infrastruktury płatniczej oraz

bezgotówkowych instrumentów płatniczych (kart płatniczych i poleceń przelewu). Przykładowo w liczbie

Podsumowanie


2016 r.

transakcji kartami płatniczymi na 1 mieszkańca Polska przesunęła się o 3 pozycje (z 16. w 2015 r. na 13. w

2016 r.), wyprzedzając Austrię, Słowenię i Litwę. Ponadto w liczbie transakcji bezgotówkowych

dokonanych pojedynczą kartą płatniczą wyprzedzaliśmy w 2016 r. 19 krajów, zajmując w 2016 r. 8. miejsce

(jeden kraj nie opublikował danych) i zwiększając dystans nad średnią w Unii Europejskiej oraz Strefie

Euro. Ponadto w przypadku liczby transakcji bezgotówkowych dokonywanych w pojedynczym terminalu

POS Polska wyprzedzała w 2016 r. 16 krajów członkowskich (4 kraje nie opublikowały danych), w tym w

2016 r. wyprzedziła trzy kraje, tj. Łotwę, Irlandię oraz Finlandię, której dane nie zostały opublikowane. Z

kolei w liczbie poleceń przelewu na 1 mieszkańca Polska wyprzedza 13 krajów, zajmując 15. miejsce.

Również w zestawieniu dotyczącym udziału gotówki w płatnościach w POSach Polska zajmuje wysokie 4.

miejsce na 20 przebadanych krajów.

Ogólne zestawienie miejsca Polski na tle innych krajów UE w latach 2012 – 2016 przedstawiono w

Tabeli nr 7 i - bardziej szczegółowo – w Tabeli nr 8.

Tabela 7. Zestawienie najważniejszych analizowanych wskaźników w roku 2015 i 2016.

Wskaźnik 2015 2016 Wzrost /

Spadek (%)

Zmiana pozycji

względem innych

krajów UE

2015 2016

Liczba placówek oferujących usługi płatnicze na 1

milion mieszkańców 1.495 1.559 4,3% 1/27 - 1/27

Liczba rachunków bankowych na 1 mieszkańca 1,7 1,8 5,9% 14/21 11/22

Liczba bankomatów na 1 mln mieszkańców 576 610 5,9% 17/28 14/28

Liczba terminali POS w przeliczeniu na 1 mln

mieszkańców 12.050 13.815 14,6% 23/27 22/25

Liczba wydanych kart płatniczych na 1 mieszkańca 0,92 0,96 4,3% 26/28 - 26/28

Liczba transakcji kartami płatniczymi na 1

mieszkańca 66,5 83,3 25,3% 16/28 13/28

Liczba transakcji bezgotówkowych dokonywanych

pojedynczą kartą płatniczą 70,6 84,2 19,3% 9/26 8/27

Liczba transakcji zrealizowanych w pojedynczym

terminalu POS 5.364 5.848 9,0% 11/25 8/24

Udział transakcji bezgotówkowych w ogólnej

liczbie transakcji przeprowadzonych kartami

płatniczymi

77,70% 81,40% 4,8% 9/25 7/23

Liczba zrealizowanych poleceń przelewu na

jednego mieszkańca 59,9 63,4 5,8% 15/28 - 15/28

Liczba poleceń zapłaty na 1 mieszkańca 0,6 0,7 16,7% 23/25 22/24

Podsumowanie


2016 r.

Liczba transakcji dokonywanych przy użyciu

bezgotówkowych instrumentów płatniczych na

jednego mieszkańca

127 147 15,7% 21/28 19/28

Udział pieniądza gotówkowego w agregacie

podaży pieniądza M1 21,6 21,4 -0,9% 4/10 - 4/10

Udział pieniądza gotówkowego w PKB 8,21 9,3 13,3% 5/10 - 5/10

Udział gotówki w płatnościach - 63% - - - - 4/20


Wykazane w materiale trendy dotyczące rozwoju poszczególnych form rozliczeń pieniężnych pokazują, że

nasz kraj osiąga bardzo wysoką dynamikę wzrostu w takich wskaźnikach jak: liczba transakcji

bezgotówkowych dokonanych kartami płatniczymi na jednego mieszkańca (zbliżamy się do poziomu

średnich dla UE i Strefy Euro), liczba transakcji bezgotówkowych dokonanych pojedynczą kartą płatniczą,

liczba transakcji bezgotówkowych zrealizowanych w pojedynczym terminalu POS, udział procentowy

transakcji bezgotówkowych w ogólnej liczbie transakcji przeprowadzonych kartami płatniczymi oraz liczba

poleceń przelewu na jednego mieszkańca.

Istotnym czynnikiem jest również poziom zamożności społeczeństwa (dochody), którego miernikiem jest

poziom PKB przypadający na 1 mieszkańca w danym kraju. Niewątpliwie istnieje relacja pomiędzy liczbą

transakcji dokonywanych przy użyciu bezgotówkowych instrumentów płatniczych na 1 mieszkańca

a poziomem PKB danego kraju na 1 mieszkańca. W Polsce wskaźnik PKB per capita jest bardzo niski

(niższy jest jedynie w Rumunii i Bułgarii). Wraz ze wzrostem dobrobytu społeczeństwa, wzrasta

przeważnie również liczba transakcji dokonywanych przy użyciu bezgotówkowych instrumentów

płatniczych.

Generalnie, biorąc pod uwagę wzrastające wielkości bezwzględne w zakresie omawianych wskaźników,

możemy mówić o pozytywnym kierunku rozwoju systemu płatniczego w zakresie płatności detalicznych.

Porównanie z innymi krajami Unii Europejskiej wskazuje ponadto, że Polska w przypadku jednego

wskaźnika przekroczyła w 2016 r. poziom średniej Unii Europejskiej (w udziale procentowym transakcji

bezgotówkowych w ogólnej liczbie transakcji przeprowadzonych kartami płatniczymi), jednakże biorąc

pod uwagę niektóre pozostałe wskaźniki porównawcze nadal dzieli nas, choć zmniejszający się z roku na

rok, dystans od średniego poziomu korzystania z płatności bezgotówkowych w innych krajach Unii

Europejskiej.

Materiał opracował:

Wojciech Krawczyk


Podsumowanie


2016 r.

Tabela 8. Miejsce Polski w porównaniu z innymi krajami UE dla wybranych wskaźników w latach 2012 –

2016

Wskaźnik Okres Średnia dla strefy Euro

Średnia dla UE

Polska

Miejsce Polski wg danego wskaźnika

wśród innych krajów UE

Liczba placówek oferujących usługi płatnicze,

przypadających

na 1 milion mieszkańców

2012 588 564 882 3 na 27

2013 563 502 1.052 3 na 26

2014 557 540 1.434 2 na 26

2015 535 519 1.495 1 na 27

2016 516 508 1.559 1 na 27

Liczba rachunków bankowych

na 1 mieszkańca

2012 1,1 1,3 1,5 13 na 21

2013 1,1 1,0 1,6 14 na 23

2014 1,6 1,4 1,7 15 na 22

2015 1,5 1,2 1,7 14 na 21

2016 1,6 1,2 1,8 11 na 22

Liczba bankomatów

na 1 milion mieszkańców

2012 955 868 484 19 na 27

2013 932 857 490 20 na 28

2014 979 897 534 19 na 28

2015 942 880 576 17 na 28

2016 923 868 610 14 na 28

Liczba terminali POS na

1 milion mieszkańców

2012 19.678 18.602 7.742 24 na 26

2013 19.302 18.266 8.476 25 na 27

2014 22.484 20.704 10.347 24 na 28

2015 23.608 22.252 12.104 23 na 27

2016 26.235 24.702 13.815 22 na 25

Liczba wydanych kart płatniczych na 1 mieszkańca

2012 1,44 1,47 0,86 26 na 27

2013 1,45 1,50 0,90 26 na 28

2014 1,46 1,51 0,94 26 na 28

2015 1,50 1,55 0,92 26 na 28

2016 1,53 1,57 0,96 26 na 28

Liczba transakcji kartami płatniczymi na 1 mieszkańca

2012 71,0 79,3 31,5 20 na 27

2013 76,1 85,9 37,6 22 na 28

2014 80,7 93,6 48,7 19 na 28

Podsumowanie


2016 r.

2015 88,0 104,3 66,5 16 na 28

2016 97,1 116,6 83,3 13 na 28

Liczba transakcji bezgotówkowych

pojedynczą kartą płatniczą

2012 47,5 51,0 35,6 13 na 27

2013 49,5 53,4 40,5 13 na 28

2014 48,0 54,4 50,3 10 na 28

2015 50,3 58,4 70,6 9 na 26

2016 51,9 62,7 84,2 8 na 27

Liczba transakcji bezgotówkowych w

pojedynczym terminalu POS

2012 3.471 4.070 3.953 12 na 26

2013 3.845 4.482 4.298 12 na 26

2014 3.108 3.968 4.560 11 na 28

2015 3.199 4.073 5.339 11 na 25

2016 2.949 3.955 5.848 8 na 24

Udział transakcji bezgotówkowych w ogólnej

liczbie transakcji przeprowadzonych kartami

płatniczymi

2012 75,0% 75,6% 61,2% 19 na 25

2013 76,1% 76,9% 64,5% 21 na 27

2014 75,7% 77,5% 70,5% 14 na 27

2015 76,1% 78,8% 77,7% 9 na 25

2016 76,7% 80,2% 81,4% 7 na 23

Liczba poleceń przelewu

na 1 mieszkańca

2012 51,9 51,1 45,1 18 na 27

2013 54,2 53,2 47,9 18 na 28

2014 52,5 52,7 51,4 19 na 28

2015 54,3 56,9 59,9 15 na 28

2016 56,6 59,9 63,4 15 na 28

Liczba poleceń zapłaty

na 1 mieszkańca

2012 56,0 45,3 0,6 26 na 27

2013 57,0 45,9 0,6 27 na 28

2014 52,3 43,3 0,6 26 na 28

2015 57,1 46,3 0,6 23 na 25

2016 60,7 48,6 0,7 22 na 24

Liczba transakcji bezgotówkowymi

instrumentami płatniczymi na 1 mieszkańca

2012 195 188 77 22 na 27

2013 203 197 86 23 na 28

2014 203 203 101 23 na 28

2015 221 218 127 21 na 28

2016 239 239 147 19 na 28

Źródło: ECB Statistical Data Warehouse http://sdw.ecb.europa.eu/.


Spis wykresów


2016 r.

Spis wykresów


w latach 2001-2016 (z uwzględnieniem instytucji płatniczych i biur usług płatniczych) ............... 5


w poszczególnych krajach UE w 2016 r. ................................................................................................ 6

Wykres 3. Liczba rachunków bankowych na jednego mieszkańca w latach 2001-2016 ...................................... 8

Wykres 4. Liczba rachunków bankowych na jednego mieszkańca w poszczególnych krajach UE w 2016 r. .. 9

Wykres 5. Liczba bankomatów na 1 mln mieszkańców w latach 2001-2016 ....................................................... 10

Wykres 6. Liczba bankomatów na 1 mln mieszkańców w poszczególnych krajach UE w 2016 r. ................... 11

Wykres 7. Liczba bankomatów na 100 km2 w poszczególnych krajach UE w 2016 r. ........................................ 12

Wykres 8. Liczba urządzeń akceptujących elektroniczne instrumenty płatnicze (terminali POS oraz

imprinterów) na 1 mln mieszkańców w latach 2001-2016 ................................................................. 14

Wykres 9. Liczba urządzeń akceptujących elektroniczne instrumenty płatnicze (terminali POS) na 1 mln

mieszkańców w poszczególnych krajach UE w 2016 r. ..................................................................... 15

Wykres 10. Liczba urządzeń akceptujących elektroniczne instrumenty płatnicze (terminali POS) na 100 km2

w poszczególnych krajach UE w 2016 r. .............................................................................................. 16

Wykres 11. Liczba wydanych kart płatniczych na jednego mieszkańca w latach 2001-2016 ............................ 17

Wykres 12. Liczba wydanych kart płatniczych na jednego mieszkańca w poszczególnych krajach UE w

2016 r. ....................................................................................................................................................... 18


latach 2001-2016 ....................................................................................................................................... 19


poszczególnych krajach UE w 2016 r. .................................................................................................. 20

Wykres 15. Wskaźnik wzrostu liczby transakcji kartami płatniczymi (roczna zmiana procentowa) w

poszczególnych krajach UE w 2016 roku ............................................................................................. 21

Wykres 16. Liczba transakcji bezgotówkowych dokonanych pojedynczą kartą płatniczą w latach 2001-2016

................................................................................................................................................................... 22

Wykres 17. Liczba transakcji bezgotówkowych dokonanych pojedynczą kartą płatniczą w poszczególnych

krajach UE w 2016 r. ............................................................................................................................... 23

Wykres 18. Liczba transakcji bezgotówkowych zrealizowanych w pojedynczym terminalu POS w latach

2001-2016 .................................................................................................................................................. 24

Wykres 19. Liczba transakcji bezgotówkowych zrealizowanych w pojedynczym terminalu POS w



kartami płatniczymi w latach 2005-2016 .............................................................................................. 26


kartami płatniczymi w poszczególnych krajach UE w 2016 r. .......................................................... 27

Wykres 22. Liczba poleceń przelewu na jednego mieszkańca w latach 2001 – 2016 ......................................... 28

Wykres 23. Liczba poleceń przelewu na jednego mieszkańca w poszczególnych krajach UE w 2016 r. ....... 29

Wykres 24. Liczba poleceń zapłaty na jednego mieszkańca w latach w latach 2001 – 2016 ............................. 30

Wykres 25. Liczba poleceń zapłaty na jednego mieszkańca w poszczególnych krajach UE w 2016 r. ........... 31

Spis wykresów


2016 r.

Wykres 26. Liczba transakcji bezgotówkowymi instrumentami płatniczymi na jednego mieszkańca w latach

2001-2016 .................................................................................................................................................. 33

Wykres 27. Liczba transakcji bezgotówkowymi instrumentami płatniczymi na jednego mieszkańca w


Wykres 28. Procentowy udział instrumentów bezgotówkowych w 2005 oraz 2016 r. wg liczby transakcji .. 36

Wykres 29. Liczba transakcji dokonywanych przy użyciu bezgotówkowych instrumentów płatniczych w

przeliczeniu na jednego mieszkańca na tle wartości PKB w przeliczeniu na jednego mieszkańca

(w tys. euro) w poszczególnych krajach UE w 2016 r. ....................................................................... 38

Wykres 30. Udział gotówki w agregacie podaży pieniądza M1 w latach 2001 - 2016 (w %) ............................ 39

Wykres 31. Udział gotówki w agregacie podaży pieniądza M1 w krajach UE w 2016 r. (w %). ..................... 40

Wykres 32. Udział gotówki w PKB w latach 2004 - 2016 (w %) ............................................................................ 41

Wykres 33. Udział gotówki w PKB w krajach UE w 2016 r. (w %) ....................................................................... 41

Wykres 34. Udział gotówki w płatnościach w Polsce i krajach Strefy Euro w 2016 r. ....................................... 43

Spis tabel


2016 r.

Spis tabel

Tabela 1. Liczba placówek instytucji oferujących usługi płatnicze w Polsce w latach 2010 - 2016 ..................... 4

Tabela 2. Liczba rachunków bieżących w złotych prowadzonych przez banki, oddziały instytucji

kredytowych i SKOK-i w Polsce w latach 2010-2016 (w tys.) ............................................................. 7

Tabela 3. Liczba bankomatów ogółem w Polsce w latach 2010-2016 .................................................................... 10

Tabela 4. Liczba urządzeń akceptujących elektroniczne instrumenty płatnicze w Polsce w latach 2009-2016

................................................................................................................................................................... 13

Tabela 5. Liczba wydanych kart płatniczych w Polsce w latach 2011-2016 ......................................................... 17

Tabela 6. Liczba transakcji bezgotówkowych w Polsce w latach 2005-2016 (w tys. transakcji) ........................ 32

Tabela 7. Zestawienie najważniejszych analizowanych wskaźników w roku 2015 i 2016. ............................... 45

Tabela 8. Miejsce Polski w porównaniu z innymi krajami UE dla wybranych wskaźników w latach 2012 –

2016 ........................................................................................................................................................... 47

www.nbp.pl

Documents

Grudzień 2017 r. Porównanie wybranych elementów polskiego ... · Grudzień 2017 r. Porównanie wybranych elementów polskiego systemu płatniczego z systemami innych krajów Unii