Guideline EDOC

เรอง

คมอหลกเกณฑและวธการในการจดทำาหรอแปลงเอกสาร

และขอความใหอยในรปของขอมลอเลกทรอนกส

สำานกธรกรรมทางอเลกทรอนกสสำานกงานปลดกระทรวงเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสาร

ชอเรอง คมอหลกเกณฑและวธการในการจดทำาหรอแปลงเอกสาร

และขอความใหอยในรปของขอมลอเลกทรอนกส

ผจดทำา สำานกธรกรรมทางอเลกทรอนกส

สำานกงานปลดกระทรวงเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสาร

บรรณาธการ สถาบนนวตกรรมเทคโนโลยสารสนเทศมหาวทยาลยเกษตรศาสตร

พมพครงแรก พฤศจกายน2553

จำานวน 500เลม

พมพท ประเทศไทย

ลขสทธโดย กระทรวงเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสาร

120หม3อาคารศนยราชการเฉลมพระเกยรตฯ

อาคารบถนนแจงวฒนะแขวงทงสองหอง

เขตหลกสกรงเทพฯ10210

คำานำา

สำานกธรกรรมทางอเลกทรอนกสสำานกงานปลดกระทรวงเทคโนโลยสารสนเทศ

และการสอสาร ไดดำาเนนการจดทำาคมอหลกเกณฑและวธการในการจดทำาหรอแปลง

เอกสารและขอความใหอยในรปของขอมลอเลกทรอนกสโดยมวตถประสงคเพอใชเปน

แนวทางปฏบตทสอดคลองกบหลกเกณฑและวธการในการจดทำาหรอแปลงเอกสารหรอ

ขอความใหอยในรปของขอมลอเลกทรอนกส (e-Document) ทไดประกาศกำาหนดโดย

คณะกรรมการธรกรรมทางอเลกทรอนกส ภายใตบทบญญตในวรรคสองของมาตรา

12/1 แหงพระราชบญญตวาดวยธรกรรมทางอเลกทรอนกส พ.ศ. 2544 แกไขเพมเตม

(ฉบบท2)พ.ศ.2551ทงนเพอสงเสรมใหเกดการทำาธรกรรมทางอเลกทรอนกสในรปของ

เอกสารอเลกทรอนกสอยางแพรหลายมากขน

การจดทำาหรอแปลงเอกสารและขอความใหอยในรปของขอมลอเลกทรอนกส

ในภายหลงดวยวธการทางอเลกทรอนกส จำาเปนตองมทศทางทสามารถสรางผลลพธให

สอดคลองกบหลกเกณฑและวธการในการจดทำาหรอแปลงเอกสารและขอความใหอยใน

รปของขอมลอเลกทรอนกสดงนนการจดทำาคมอแสดงรายละเอยดของขนตอนและวธการ

ในการลงมอปฏบตทเปนรปธรรมจงมความสำาคญทจะชวยอำานวยความสะดวกและสราง

ความเชอมนใหกบผใชงานได ตลอดจนชวยใหการดำาเนนงานบรรลเปาหมายทคาดหวง

และถกตองตรงตามหลกเกณฑและวธการฯทไดกำาหนดขน

คมอหลกเกณฑและวธการในการจดทำาหรอแปลงเอกสารและขอความใหอยใน

รปของขอมลอเลกทรอนกสนมสาระครอบคลมเรองขนตอนกระบวนการและขอกำาหนด

ตางๆ ทเกยวของรวมทงวธการตรวจสอบและรบรอง การกำาหนดผรบผดชอบในการ

ดำาเนนการตลอดจนมาตรการดานความมนคงปลอดภยสำาหรบนำาไปอางองปฏบตในการ

จดทำาหรอแปลงเอกสารและขอความใหอยในรปของขอมลอเลกทรอนกสในภายหลงดวย

วธการทางอเลกทรอนกส ทงน ผใชงานอาจพจารณานำาไปใชประกอบการดำาเนนงาน

รวมกบเอกสารหรอขอกำาหนดอนทจำาเปนตามทเหนสมควรไดตอไป

คณะผจดทำา

สารบญ

คำานำา

ประกาศคณะกรรมการธรกรรมทางอเลกทรอนกส

เรองหลกเกณฑและวธการในการจดทำาหรอแปลงเอกสารและขอความ

ใหอยในรปของขอมลอเลกทรอนกสพ.ศ.๒๕๕๓

1.บทนำา 1

1.1.วตถประสงค 3

1.2.ขอบเขตการใช 3

1.3.คณลกษณะพงประสงคของขอมลอเลกทรอนกส 4

1.4.กฎหมายทเกยวของ 4

2.วธการจดทำาหรอแปลงเอกสารและขอความใหอยในรปของ

ขอมลอเลกทรอนกส 5

2.1.วธการจดทำาหรอแปลง 8

2.2.รปแบบของไฟลขอมลอเลกทรอนกส 21

3.การตรวจสอบและรบรอง 26

3.1.การตรวจสอบและรบรองกระบวนการ 26

3.2.การตรวจสอบและรบรองคณภาพ 27

4.การบนทกหลกฐานการดำาเนนงาน 28

5.การบนทกเมตาดาตา(Metadata) 29

6.การกำาหนดหนาทและความรบผดชอบ 31

6.1.การจดทำาขนตอนการทำางาน(WorkFlow) 31

6.2.หนาทและความรบผดชอบ 32

7.มาตรการดานความมนคงปลอดภยของขอมลอเลกทรอนกส 33

7.1.มาตรการทางเทคนคในการจดทำาหรอแปลงเอกสารและขอความ

ใหอยในรปของขอมลอเลกทรอนกส 33

7.1.1เทคโนโลยและวธการในการระบตวตน(Identification) 34

7.1.2เทคโนโลยและวธการในการยนยนตวตน(Authentication) 38

7.1.3การกำาหนดสทธผใชงานและการเขาถงขอมล(Authorization) 39

7.1.4การรบผดชอบตอผลของการกระทำา(Accountability) 41

7.2.มาตรการและระบบการรกษาความปลอดภยขนพนฐานอนๆ 44

8.ขอกำาหนดทางเทคนคของขอมลอเลกทรอนกส 46

8.1.ขอแนะนำาเรองความละเอยดของภาพ(Resolution) 46

8.2.ขอแนะนำาเรองความละเอยดของส(BitDepth) 48

8.3.ขอแนะนำาเรองการเลอกรปแบบของไฟลขอมลอเลกทรอนกส 51

9.ขอแนะนำาเพมเตมในการพจารณาองคประกอบตางๆทเกยวของในการจดทำา

หรอแปลงเอกสารและขอความใหอยในรปของขอมลอเลกทรอนกส 55

9.1.กระบวนการ 55

9.1.1กระบวนการทำางานตามโครงสรางและรปแบบการดำาเนนงาน 55

9.1.2กระบวนการทำางานตามขนตอนและวธการ 56

9.2.เครองมอและอปกรณ 58

9.2.1เครองมอและอปกรณทางฮารดแวร 58

9.2.2เครองมอและอปกรณทางซอฟตแวร 60

แหลงขอมลและเอกสารอางอง 61

ภาคผนวก 63

ภาคผนวกก:มาตราของกฎหมายทเกยวของ 64

ภาคผนวกข:ขอมลทวไปเกยวกบเมตาดาตา(Metadata) 68

ภาคผนวกค:ขอมลเบองตนเกยวกบเครองสแกนเนอร 75

ภาคผนวกง:การลงลายมอชออเลกทรอนกส 77

ภาคผนวกจ:ตวอยางรายการตรวจสอบ(AuditChecklist) 81

ใน ปจจบน เทคโนโลย ส�รสนเทศ ม บทบ�ท สำ�คญตอ ก�ร ดำ�เนนง�น ด�น ต�งๆรวมไปถง ก�ร ทำ� ธรกรรม ท�ง อเลกทรอนกส ของ หนวยง�น ใน ทก ภ�ค สวนตลอดจน บคคล ทวไป ม�ก ยงขน สงผลให แนวท�ง ก�ร ปฏบต และ ระบบ ง�น ม ก�ร เปลยนแปลง หล�ย ประก�รทงน ก�ร เปลยนแปลง ท สำ�คญ ประก�ร หนงคอก�ร เปลยน รปแบบ ก�ร ใชง�น ของ เอกส�ร หรอ ขอคว�มทอย ใน รป ของ กระด�ษ หรอใน สอ รปแบบ อนม� อย ใน รปแบบ ของ ขอมล อเลกทรอนกส(e-Document)โดย ขอมล อเลกทรอนกส นถอไดว� เปน หลกฐ�น ท ม คว�ม สำ�คญ เทยบ เท�กบ เอกส�ร หรอ ขอคว�ม ใน รป ของ กระด�ษ หรอ ใน สอ รปแบบ อนใน ลกษณะ ท ส�ม�รถ แสดง หรอ อ�งอง ใช ใน ภ�ยหลง ได โดย ยงคง คว�ม ถกตอง และ ครบถวน ของ ขอคว�ม ใน รปแบบ ขอมล อเลกทรอนกส นนและ พรอมทจะ นำ�ไป ใชง�น ได อย�ง ม คณค� และ ม ประโยชน เทยบ เท�กบ ตนฉบบ ขอมล อเลกทรอนกส จะ ม วงจรชวต เหมอนกบ วงจรชวต ของ เอกส�ร หรอ ขอมล ทวไป1ซง วงจรชวต นน ประกอบดวยก�ร ผลตหรอ ก�ร จดทำ� หรอ แปลงก�ร ตรวจสอบ และ รบรองก�ร สงก�ร รบก�ร นำ�ไป ใชง�นก�ร เกบรกษ�และ ก�ร ทำ�ล�ย อย�งไร กต�ม พระ ร�ช บญญต ว�ดวย ธรกรรม ท�ง อเลกทรอนกสพ.ศ.2544แกไข เพมเตม(ฉบบ ท2)พ.ศ.2551ใน ม�ตร�12/1ม บทบญญต ท ได กล�ว ถง ก�ร จดทำ� หรอ แปลง เอกส�ร และ ขอคว�ม ให อย ใน รป ของ ขอมล อเลกทรอนกส ใน ภ�ยหลง ดวย วธก�ร ท�ง อเลกทรอนกส ว� จะ ตอง เปนไปต�ม หลกเกณฑ และ วธก�ร ท คณะกรรมก�ร ธรกรรมท�ง อเลกทรอนกส ประก�ศ กำ�หนด

1อ�งอง จ�ก บทคว�ม เรอง“ElectronicDocumentManagement”โดยพ.อ.สทธ ศกดสลก คำ�(2549)ขอมล ออนไลน จ�กhttp://web.rtarf.mi.th/~suttisak/html/dm.html

2 สานก ธรกรรม ทาง อเลกทรอนกส สานกงาน ปลด กระทรวง เทคโนโลย สารสนเทศ และ การ สอสาร

ดง นน คณะกรรมก�ร ธรกรรม ท�ง อเลกทรอนกส จง ได จดทำ� ประก�ศ หลกเกณฑ และ วธก�ร ใน ก�ร จดทำ� หรอ แปลง เอกส�ร และ ขอคว�ม ให อย ใน รป ของ ขอมล อเลกทรอนกสข นภ�ย ใต ม�ตร� 1 2 / 1 โดย ม จด มงหม�ย เพอ ให เปน ขอกำ�หนด ใน ก�ร ปฏบต ท ส�ม�รถ สร�ง ผลลพธ ใน ทศท�ง ท สอดคลอง ก นภ�ย ใต กฎหม�ย ว�ดวย ธรกรรม ท�ง อเลกทรอนกส ทงน หลกเกณฑ และ วธก�ร ใน ก�ร จดทำ� หรอ แปลง เอกส�ร และ ขอคว�ม ให อย ใน รป ของ ขอมล อเลกทรอนกส ท คณะกรรมก�ร ธรกรรม ประก�ศ กำ�หนด น ม จด มงเนน ท เรอง ของ ก�ร จดทำ� หรอ แปลง เอกส�ร และ ขอคว�ม ให อย ใน รป ของ ขอมล อเลกทรอนกส ใน ภ�ยหลง ดวย วธก�ร ท�ง อเลกทรอนกส เปนสำ�คญ โดย มได ครอบคลม ไป ถง วงจรชวต สวน อนๆ ของ ขอมล อเลกทรอนกส

รป ท 1 ขนตอน และ วงจรชวต ของ ขอมล อเลกทรอนกส

3คมอ หลกเกณฑ และ วธการ ใน การ จดทา หรอ แปลง เอกสาร และ ขอความ ให อย ใน รป ของ ขอมล อเลกทรอนกส

คมอ ก�ร จดทำ� หลกเกณฑ และ วธก�ร ใน ก�ร จดทำ� หรอ แปลง เอกส�ร และ ขอคว�ม ให อย ใน รป ของ ขอมล อเลกทรอนกส ฉบบ น ม จด มงหม�ย เพอ แสดง ตวอย�ง ร�ยละเอยด ของ ขนตอน และ วธก�ร ปฏบต รวมทง ขอแนะนำ� หรอ ขอ เสนอแนะ ต�งๆเฉพ�ะ สำ�หรบ ก�ร จดทำ� หรอ แปลง เอกส�ร และ ขอคว�ม ให อย ใน รป ของ ขอมล อเลกทรอนกส ใน ภ�ยหลง ดวย วธก�ร ท�ง อเลกทรอนกส เท�นนโดย มได ครอบคลม ไป ถง วงจรชวต สวน อนๆทงน เพอ ชวย อำ�นวย คว�ม สะดวก และ สร�ง คว�ม เชอมน ให กบ ผใชง�น ใน ก�ร เลอก ใชง�น ต�ม คว�ม เหม�ะสมและ เพอ ชวย ใหก�ร ดำ�เนนง�น มงส เป�หม�ย ทค�ดหวง อย�ง ถกตอง ตรง ต�ม หลกเกณฑ และ วธก�ร ท ได กำ�หนด ขน ภ�ยใต บทบญญต ของ กฎหม�ย ท เกยวของ

1.1.วตถ ประสงค คมอ ฉบบ น ม วตถ ประสงค เพอ เสนอแนะ ขนตอน และ วธก�ร เฉพ�ะ ใน สวน ของ ก�ร จดทำ� หรอ แปลง เอกส�ร และ ขอคว�ม ให อย ใน รป ของ ขอมล อเลกทรอนกส ใน ภ�ยหลง ดวย วธก�ร ท�ง อเลกทรอนกสท สอดคลองกบ หลกเกณฑ และ วธก�ร ท กำ�หนด ขน ภ�ยใต ม�ตร�12/1ของ พระ ร�ช บญญต ว�ดวย ธรกรรม ท�ง อเลกทรอนกสพ.ศ.2544แกไข เพมเตม(ฉบบ ท2)พ.ศ.2551

1.2.ขอบเขต การ ใช คมอ หลกเกณฑ และ วธก�ร ใน ก�ร จดทำ� หรอ แปลง เอกส�ร และ ขอคว�ม ให อย ใน รป ของ ขอมล อเลกทรอนกส ฉบบ น ม เนอห� ส�ระ ครอบคลม เฉพ�ะ ขนตอน และ กระบวนก�ร ของ ก�ร จดทำ� หรอ แปลง เอกส�ร และ ขอคว�ม ให อย ใน รป ของ ขอมล อเลกทรอนกส ใน ภ�ยหลง ดวย วธก�ร ท�ง อเลกทรอนกส โดย มได ครอบคลม ไป ถง ส�ระ ของ เรอง ก�ร บรห�ร จดก�ร และ เรอง วงจรชวต ใน ขนตอน อนๆของ ขอมล อเลกทรอนกส2 แตอย�งใดทงนคมอ หลกเกณฑ และ วธก�รฯฉบบ นใช สำ�หรบ เปน แนวท�ง ปฏบตใน ก�ร ดำ�เนนก�ร จดทำ� หรอ แปลง เอกส�ร และ ขอคว�ม ให อย ใน รป ของ ขอมล อเลกทรอนกส โดย ทวไป ทง ใน ระดบ บคคล ทวไป และ ใน ระดบ องคกร

2ขอบเขต ของ คมอ น มได มนย ครอบคลม ถง ขนตอน อนๆของ วงจรชวต ขอมล อเลกทรอนกส เชนก�ร รบ-สง เอกส�ร อเลกทรอนกส ระหว�ง หนวยง�นก�ร ทำ�ล�ย เอกส�ร กระด�ษ เปนตน


1.3.คณลกษณะ พงประสงค ของ ขอมล อเลกทรอนกส คณลกษณะ ท พงประสงค ของ ขอมล อเลกทรอนกส3 ท เปน เป�หม�ย ของ หลกเกณฑ และ วธก�ร ใน ก�ร จดทำ� หรอ แปลง เอกส�ร และ ขอคว�ม ให อย ใน รป ของ ขอมล อเลกทรอนกส นม ดงน 1.3.1. ม การ พสจน ตวตน (Authenticity) กล�ว คอขอมล อเลกทรอนกส นน ม ก�ร ระบ หรอ ยนยน บคคล ผจดทำ� หรอ แปลง ขอมล อเลกทรอนกส 1.3.2. ม ความ นา เชอถอ (Reliability) กล�ว คอขอมล อเลกทรอนกส นน ส�ม�รถ แสดง ขอคว�ม ท ถกตอง และ มคว�มหม�ย ตรงกน กบ เอกส�ร และ ขอคว�ม เดม ทกครง ท ใชง�น 1.3.3. ม ความ ครบถวน (Integrity) กล�ว คอขอมล อเลกทรอนกส นนม คว�ม ครบถวน และ ไม ถก เปลยนแปลง หรอ แกไข จ�ก ผ ท ไม ไดรบ อนญ�ต 1.3.4. นาไป ใชได (Useability) กล�ว คอขอมล อเลกทรอนกส นน ม สภ�พ ใชก�รไดม คว�ม พรอมใชและ นำ�ไป ใชง�น ได เสมอ ใน เวล� ท ตองก�ร

1.4.กฎหมาย ท เกยวของ กฎหม�ย ท เกยวของ กบ เรอง เอกส�ร และ ขอมล อเลกทรอนกส ท อ�งอง ใน หลกเกณฑ และ วธก�รฯฉบบ น คอพระ ร�ช บญญต ว�ดวย ธรกรรม ท�ง อเลกทรอนกสพ.ศ.2544แกไข เพมเตม(ฉบบ ท2)พ.ศ.2551ม�ตร�9,10,11,12,12/1,25และ26โดย ม ส�ระสำ�คญ แสดง ไว ใน ภ�คผนวกก

3อ�งอง จ�กISO/TR15489-1:2001(E)InformationandDocumentation–RecordsManagement,Part1:General,Section7.2Characteristicsofarecord

ก�ร จดทำ� หลกเกณฑ และ วธก�ร ใน ก�ร จดทำ� หรอ แปลง เอกส�ร และ ขอคว�ม ให อย ใน รป ของ ขอมล อเลกทรอนกสเปนก�ร ดำ�เนนง�น ต�ม อำ�น�จ ใน ม�ตร�12/1วรรค สอง4

แหง พระ ร�ช บญญต ว�ดวย ธรกรรม ท�ง อเลกทรอนกสพ.ศ. 2544แกไข เพมเตม (ฉบบ ท 2)พ.ศ. 2551ท กล�ว ว� “...ก�ร จดทำ� หรอ แปลง เอกส�ร และ ขอคว�ม ให อย ใน รป ของ ขอมล อเลกทรอนกส ต�ม วรรค หนง ให เปนไปต�ม หลกเกณฑ และ วธก�ร ท คณะกรรมก�ร กำ�หนด”โดย ม วตถ ประสงค เพอให เปน ขอบงคบ และ เปน ขอกำ�หนด ขนตำ� ใน ก�ร จดทำ� หรอ แปลง เอกส�ร และ ขอคว�ม ให อย ใน รป ของ ขอมล อเลกทรอนกส ท สอดคลอง ต�ม บทบญญต ดงกล�ว แนวคด ของ ก�ร จดทำ� หลกเกณฑ และ วธก�รฯน ม�จ�ก หลกก�ร พนฐ�น2ขอ คอ1) หลกการ แหง ความ เทาเทยม (Functional Equivalence) กล�ว คอขอมล อเลกทรอนกส จะ ตองม ผล บงคบ ท�ง กฎหม�ย เท�เทยม กน กบ เอกส�ร หรอ หนงสอ ทวไปดง จะ เหน ได จ�ก ม�ตร�8ของ พระ ร�ช บญญต ว�ดวย ธรกรรม ท�ง อเลกทรอนกสฯ ท ได กล�ว ไว ตอน หนง ว�“...ถ� ได ม ก�ร จดทำ� ขอคว�ม ขน เปน ขอมล อเลกทรอนกส ท ส�ม�รถ เข�ถง และ นำ� กลบ ม� ใชได โดย คว�ม หม�ย ไม เปลยนแปลง ให ถอว� ขอคว�ม นน ได ทำ�เปน หนงสอม หลกฐ�น เปน หนงสอหรอ ม เอกส�ร ม� แสดง แลว”และ2) หลก ความ เปนกลาง ทาง เทคโนโลย (Technology Neutrality) กล�ว คอ ไม เลอก ใช เทคโนโลย ใด เทคโนโลย หนง โดยเฉพ�ะ เพอให ระบบ ก�ร ทำ�ง�น และ ก�ร ตดตอ สอส�ร เปดกว�ง และ รองรบ วธก�ร ท�ง อเลกทรอนกส ใน ทก รปแบบหลกก�ร ใน ก�ร สร�ง ผลลพธ สำ�คญ จ�ก ก�ร ปฏบต ต�ม หลกเกณฑ และ วธก�ร 2ประก�ร คอ 1)ขอมล อเลกทรอนกส จะ ตอง สอ คว�ม หม�ย ของ เอกส�ร และ ขอคว�ม เดม ท นำ�ม� จดทำ� หรอ แปลง และ

4ม�ตร�12/1ให นำ� บทบญญต ใน ม�ตร�10ม�ตร�11และ ม�ตร�12ม� ใช บงคบ กบ เอกส�ร หรอ ขอคว�ม ท ได ม ก�ร จดทำ� หรอ แปลง ให อย ใน รป ของ ขอมล อเลกทรอนกส ใน ภ�ยหลง ดวย วธก�ร ท�ง อเลกทรอนกสและ ก�ร เกบรกษ� เอกส�ร และ ขอคว�ม ดงกล�ว ดวย โดย อนโลมก�ร จดทำ� หรอ แปลง เอกส�ร และ ขอคว�ม ให อย ใน รป ของ ขอมล อเลกทรอนกส ต�ม วรรค หนง ให เปนไปต�ม หลกเกณฑ และ วธก�ร ท คณะกรรมก�ร กำ�หนด


2)ม ก�ร ระบ ตวตน ผ รบผดชอบ ใน ก�ร จดทำ� หรอ แปลง เอกส�ร และ ขอคว�ม ให เปน ขอมล อเลกทรอนกส นน สำ�หรบ รปแบบ ของ หลกเกณฑ และ วธก�รฯ นน คณะกรรมก�ร ธรกรรม ท�ง อเลกทรอนกส ได จด ทำ�เปน ประก�ศ คณะกรรมก�ร ธรกรรม ท�ง อเลกทรอนกส เรองหลกเกณฑ และ วธก�ร ใน ก�ร จดทำ� หรอ แปลง เอกส�ร และ ขอคว�ม ให อย ใน รป ของ ขอมล อเลกทรอนกสพ.ศ.๒๕๕๓และ ขอกำ�หนด แนบท�ย ประก�ศ2ฉบบคอ •ขอกำ�หนด แนบท�ย ประก�ศฯฉบบ ท1กล�ว ถงขอกำ�หนด วธปฏบต ใน ก�ร จดทำ� หรอ แปลง เอกส�ร และ ขอคว�ม ให อย ใน รป ของ ขอมล อเลกทรอนกส สำ�หรบ ใช อ�งอง เปน ม�ตรฐ�น ขนตำ� ใน ก�ร ดำ�เนนง�น ทวไป •ขอกำ�หนด แนบท�ย ประก�ศฯฉบบ ท2กล�ว ถงขอกำ�หนด วธปฏบต ใน ก�ร จดทำ� หรอ แปลง เอกส�ร และ ขอคว�ม ให อย ใน รป ของ ขอมล อเลกทรอนกส สำ�หรบ ระบบ ก�ร หกบญช เชค ดวย ภ�พ เชค และ ระบบ ก�ร จดเกบ ภ�พ เชค สำ�หรบ ใช อ�งอง เปน ม�ตรฐ�น ขนตำ� ใน ก�ร ดำ�เนนง�น ของ ระบบ ก�ร หกบญช เชค ดวย ภ�พ เชค และ ระบบ ก�ร จดเกบ ภ�พ เชค


ก�ร จดทำ� หรอ แปลง เอกส�ร และ ขอคว�ม ให อย ใน รป ของ ขอมล อเลกทรอนกสท เปนไปต�ม หลกเกณฑ และ วธก�รท คณะกรรมก�ร ธรกรรม ท�ง อเลกทรอนกส ประก�ศ กำ�หนด ใน ปพ.ศ.2553เปนก�ร จดทำ� หรอ แปลง เอกส�ร และ ขอคว�ม ให อย ใน รป ของ ขอมล อเลกทรอนกส ในภ�ยหลงดวย วธก�ร ท�ง อเลกทรอนกสและ ส�ม�รถ สร�ง ผลลพธ ท เปน ขอมล อเลกทรอนกส ท ม คณสมบต สอดคลอง ต�มท ได ระบ ไว ใน ประก�ศ คณะกรรมก�ร ธรกรรม ท�ง อเลกทรอนกส เรอง หลกเกณฑ และ วธก�รฯดงกล�วคอ 1)ขอมล อเลกทรอนกส ท จดทำ� หรอ แปลง ตอง มคว�มหม�ย หรอ รปแบบ เหมอนกบ เอกส�ร และ ขอคว�ม เดม ซง นำ�ม� จดทำ� หรอ แปลง ให อย ใน รป ของ ขอมล อเลกทรอนกสโดย ผจดทำ� หรอ แปลง จะ ตอง ตรวจสอบ และ รบรอง ว� ขอมล อเลกทรอนกส นนมคว�มหม�ย หรอ รปแบบ เหมอนกบ เอกส�ร และ ขอคว�ม เดม 2)ขอมล อเลกทรอนกส ตอง จดทำ� หรอ แปลง ขน ดวย วธก�ร ท เชอถอ ได ใน ก�ร ระบ ตวตน ผจดทำ� หรอ แปลง ท รบผดชอบ ใน ก�ร จดทำ� หรอ แปลง นน 3)ขอมล อเลกทรอนกส ตอง จดทำ� หรอ แปลง โดย ม เทคโนโลย และ ม�ตรก�ร ปองกน ม ให ม ก�ร เปลยนแปลง หรอ แกไข เกด ขนกบ ขอมล นนเวนแต ก�ร รบรอง หรอ บนทก เพมเตมซง ไม มผลตอ คว�ม หม�ย ของ ขอมล อเลกทรอนกส ทงนก�ร จดทำ� หรอ แปลง เอกส�ร และ ขอคว�ม ให อย ใน รป ของ ขอมล อเลกทรอนกส จะ ตอง ม ก�ร กำ�หนด ขนตอน และ กระบวนก�ร ขนตำ� ประกอบดวย 1)กระบวนก�ร จดทำ� หรอ แปลง เอกส�ร และ ขอคว�มให เปน ขอมล อเลกทรอนกส ดวย วธก�ร ท�ง อเลกทรอนกส 2)กระบวนก�ร ตรวจสอบ และ รบรอง ว� ขอมล อเลกทรอนกส ท จดทำ� หรอ แปลง นน มคว�มหม�ย หรอ รปแบบ เหมอนกบ เอกส�ร และ ขอคว�ม เดม 3)กระบวนก�ร บนทก หลกฐ�น ก�ร ดำ�เนนง�น ก�ร จดทำ� หรอ แปลง เอกส�ร และ ขอคว�ม ให อย ใน รป ของ ขอมล อเลกทรอนกส 4)กระบวนก�ร บนทกเม ต�ด� ต� ใน รปแบบ อเลกทรอนกสท เปน ขอคว�ม บรรย�ย ส�ระสำ�คญ ของ เอกส�ร และ ขอคว�ม ซง ตอง ครอบคลม ให ส�ม�รถ สบคน เอกส�ร และ ขอคว�ม นน ได ถกตอง


วธก�ร จดทำ� หรอ แปลง เอกส�ร และ ขอคว�ม ให อย ใน รป ของ ขอมล อเลกทรอนกส ใน ภ�ยหลง ดวย วธก�ร ท�ง อเลกทรอนกส นส�ม�รถ นำ�ไป ประยกต ใชได กบ เอกส�ร หรอ ขอคว�ม ทอย ใน รป ของ สอ ต�งๆเชนเอกส�ร กระด�ษรปภ�พแผนภมเสยงภ�พ และ เสยง จ�กว ด ทศน ดวย ก�ร นำ�ม� ผ�น กระบวนก�ร ท�ง อเลกทรอนกส โดย ใช เครองมอ และ อปกรณ ท�ง ฮ�รดแวรและ/หรอ เครองมอ และ อปกรณ ท�ง ซอฟตแวรเพอ สร�ง ผลลพธ ของ ก�ร จดทำ� หรอ แปลง เอกส�ร และ ขอคว�ม ให เปน ขอมล อเลกทรอนกส ท ม คว�ม ชดเจนถกตองครบถวนโดย ยงคง มคว�มหม�ย หรอ รปแบบ ท เหมอนกบ เอกส�ร และ ขอคว�ม เดม ท ได นำ�ม� จดทำ� หรอ แปลง ให อย ใน รป ของ ขอมล อเลกทรอนกส นนทงนวธก�ร จดทำ� หรอ แปลง เอกส�ร และ ขอคว�ม ให อย ใน รป ของ ขอมล อเลกทรอนกส ได นำ�เสนอ ตวอย�ง ขนตอน ปฏบต ตงแต เรมตน จน สนสด ก�ร ดำ�เนนก�รรวมทง ได นำ�เสนอ เรอง ลกษณะ ของ ขอมล อเลกทรอนกส ท ม คว�ม หล�กหล�ย ต�ม ลกษณะ ของ ก�ร นำ�ไป ใชง�น ไว ดวย 2.1.วธการ จดทา หรอ แปลง ก.เอกส�ร และ ขอคว�ม ท เปน ตวอกษร(Text) ก�ร จดทำ� หรอ แปลง เอกส�ร และ ขอคว�ม ท เปน ตวอกษร (text) รวมทง ตวเลขหรอ สญลกษณ อน ใด ท สอ คว�ม หม�ย ได โดย สภ�พ ของ สญลกษณ นน เองให อย ใน รป ของ ขอมล อเลกทรอนกส นส�ม�รถ ดำ�เนนก�ร ได อย�ง นอย2วธคอ1)ก�ร จดทำ� ขอมล อเลกทรอนกส ขน ม� ใหม จ�ก เอกส�ร และ ขอคว�ม เดมโดย ก�ร ใสขอมล ลง ใน โปรแกรม สร�ง ขอมล อเลกทรอนกส และ 2) ก�ร แปลง เอกส�ร และ ขอคว�ม เดม ให เปน ขอมล อเลกทรอนกส โดย ก�รนำ� เอกส�ร หรอ ขอมล ทอย ใน รป สอ ต�งๆ เชน กระด�ษแผน พล�สตกหรอ วสด อนม� แปลง ให อย ใน รป ของ ขอมล อเลกทรอนกส โดย ใช เครองมอ ท ชวย ใน ก�ร แปลงเชนเครอง กร�ด ภ�พ หรอ สแกนเนอร(scanner)หรอ เครองมอ อนๆเชนกลอง ถ�ยภ�พ ดจทลฯลฯ ก�ร จดทำ� เอกส�ร และ ขอคว�ม ท เปน ตวอกษร(text)ให อย ใน รป ของ ขอมล อเลกทรอนกส โดย ก�ร ใส หรอ พมพ ขอมล ลง ใน โปรแกรม สร�ง ขอมล อเลกทรอนกสม วธก�ร ปฏบต ต�ม ขนตอน ดง ตอไปน 1) ตรวจสอบ เอกส�ร และ ขอคว�ม เดม ทจะ นำ�ไป จด ทำ�เปน ขอมล อเลกทรอนกส โดย ด จำ�นวน หน� ของ เอกส�ร หรอ จำ�นวน ขอคว�ม ทงหมดก�ร จด เรยง


ลำ�ดบ หน� ของ เอกส�ร หรอ ลำ�ดบ เนอห� ของ ขอคว�มและ รปแบบ ของ ก�ร นำ�เสนอ เอกส�ร และ ขอคว�ม พรอม บนทก แหลงทม� และ คณสมบต ดงกล�ว ของ เอกส�ร และ ขอคว�ม เดมเพอ ใช อ�งอง เปรยบ เทยบกบ ขอมล อเลกทรอนกส ท ได จด ทำ�ขน 2) ใน ก�ร กำ�หนด ว� เอกส�ร และ ขอคว�ม เดมท นำ�ม� จด ทำ�เปน ขอมล อเลกทรอนกสจะ ตอง เปน เอกส�ร และ ขอคว�ม ตนฉบบ เท�นนหรอ ส�ม�รถ ใช ฉบบ สำ�เน� ไดให เปนไปต�ม ขอตกลง รวมกน ระหว�ง ผจดทำ� และ ผใชง�น ขอมล อเลกทรอนกส 3)กำ�หนด รปแบบ ของ ขอมล อเลกทรอนกส โดย พจ�รณ� จ�ก วตถ ประสงค และ ลกษณะ ก�ร ใชง�น ขอมล อเลกทรอนกส 4) ปอน หรอ พมพ ขอมล ท อ�จ ม แหลงทม� จ�ก แหลง ต�งๆ เชน เอกส�ร และ ขอคว�ม ท สร�งขน จ�ก ฉบบร�งเอกส�ร และ ขอคว�ม เดม ท ม อย แลว และ เรยกกลบ ม� ใช ใหม เอกส�ร และ ขอคว�ม ท ไดรบ ม�จ�ก หนวยง�น อน เปนตนโดย ใช เครองมอ และ อปกรณ ท�ง ฮ�รดแวร และ ซอฟตแวรเชนเครอง คอมพวเตอร หรอ เครองมอ อนๆท ส�ม�รถ จดทำ� ขอมล อเลกทรอนกส ไดซอฟตแวร ระบบ(systemsoftware)และ ซอฟตแวร ประยกต ต�งๆ(applicationssoftware)ท ใช สร�ง ขอมล อเลกทรอนกสเชนซอฟตแวร ประมวล คำ�(wordprocessingsoftware)ซอฟตแวร ต�ร�ง ทำ�ง�น(spreadsheetsoftware)ซอฟตแวร นำ�เสนอ (presentation software)หรอ ซอฟตแวร สำ�เรจรป อนๆโดย ผล ผลต ท ได จะ เปน ไฟล ขอมลอเลกทรอนกส ชนด ต�งๆต�ม แต โปรแกรม ของ ซอฟตแวร จะ ผลตขน ม�ซง เมอ เปด ไฟล จะ ส�ม�รถ เหน ตวอกษรตวเลขหรอ สญลกษณ อน ใด ท สอ คว�ม หม�ย ได โดย สภ�พ ของ สญลกษณ นน เอง รวมทง ส�ม�รถ อ�น ขอคว�ม นน จ�ก ไฟล ขอมล อเลกทรอนกส ได

5)จดทำ� โครงสร�ง และ รปแบบ ของ ขอมล อเลกทรอนกสท ส�ม�รถ แสดง ส�ระ ครบถวน และ ม ลำ�ดบ ก�ร นำ�เสนอ ถกตอง ตรง ต�ม เอกส�ร และ ขอคว�ม เดม 6)จด เรยง เนอห� ของ ขอมล อเลกทรอนกส ท ม องคประกอบ หล�ย รปแบบเชนแบบ กลม ขอมลแบบ ร�ยก�ร ขอมลแบบ แผนภม ขอมลให ม โครงสร�ง และ เนอห� ท เชอมโยง กน ต�ม สวน ท สมพนธกน ได เหมอนเดมเชนขอคว�ม บรรย�ย ลกษณะ ของ แผนภม จะ ตอง เชอมโยง เนอห� ไป ยง แผนภม ท แสดง ไดหรอ ขอคว�ม ท อธบ�ย ร�ยก�ร ขอมล จะ ตอง เชอมโยง ไป ยง ร�ยก�ร ขอมล ไดอย�ง ถกตอง เปนตน


7)ตรวจท�น คว�ม ถกตอง ครบถวน ของ ขอมล อเลกทรอนกส ท ได จด ทำ�ขน 8)ตงชอ ไฟล ขอมล อเลกทรอนกส ท มคว�มหม�ย สอ ถง เนอห� ของ ขอมลม รปแบบ และ โครงสร�ง ของ ชอท ชวย ให ส�ม�รถ ตดต�ม หรอ สบคน ได ง�ยและ ชอ ไฟล จะ ตอง ไม ซำ� กน ใน สวน ของ ก�ร แปลง เอกส�ร และ ขอคว�ม ให อย ใน รป ของ ขอมล อเลกทรอนกส โดย ก�ร ใช อปกรณ ใน ก�ร แปลงม วธปฏบต ต�ม ขนตอน ดง ตอไปน 1) ตรวจสอบ เอกส�ร และ ขอคว�ม เดม ทจะ นำ�ไป แปลงเปน ขอมล อเลกทรอนกสโดย ด จำ�นวน หน� ของ เอกส�ร หรอ จำ�นวน ขอคว�ม ทงหมดก�ร จด เรยงลำ�ดบ หน� ของ เอกส�ร หรอ ลำ�ดบ เนอห� ของ ขอคว�ม รปแบบ ของ ก�ร นำ�เสนอ เอกส�ร และ ขอคว�มคณภ�พ และ ประสทธภ�พใน ก�ร อ�น เอกส�ร และ ขอคว�ม ดงกล�ว ดวย ต�เปล�เพอให มนใจ ว� ไมม ขอบกพรอง ใด ท อ�จ สงผลตอ คณภ�พ ของ ขอมล อเลกทรอนกสพรอม บนทก แหลงทม� และ คณสมบต ดงกล�ว ของ เอกส�ร และ ขอคว�ม เดมเพอ ใช อ�งอง เปรยบ เทยบกบ ขอมล อเลกทรอนกส ท แปลง 2) ใน ก�ร กำ�หนด ว� เอกส�ร และ ขอคว�ม เดมท นำ�ม� แปลงเปน ขอมล อเลกทรอนกสจะ ตอง เปน เอกส�ร และ ขอคว�ม ตนฉบบ เท�นนหรอ ส�ม�รถ ใช ฉบบ สำ�เน� ไดให เปนไปต�ม ขอตกลง รวมกน ระหว�ง ผจดทำ� และ ผใชง�น ขอมล อเลกทรอนกส 3) กำ�หนด รปแบบ ของ ขอมล อเลกทรอนกส โดย พจ�รณ� จ�ก วตถ ประสงค และ ลกษณะ ก�ร ใชง�น ขอมล อเลกทรอนกส 4) เลอก ใช เครองมอ หรอ อปกรณ ก�ร แปลง เอกส�ร และ ขอคว�ม ให เปน ขอมล อเลกทรอนกส ท เหม�ะสมกบ ลกษณะ ของ ก�ร นำ�ไป ใชง�น 5) เมอ จะ เรม ดำ�เนนก�ร แปลง เอกส�ร และ ขอคว�ม ให เลอก โหมด(mode)ภ�พ ท เหม�ะสมเชนเปน ภ�พ สหรอ ภ�พ ข�ว-ดำ� 6) กำ�หนด คว�ม ละเอยด ของ ภ�พ (resolution) ทจะ ทำ�ก�ร แปลง ต�ม ลกษณะ ก�ร ใชง�น ขอมล อเลกทรอนกสซง คว�ม ละเอยด ของ ภ�พ จะ ม หนวย วดเปน จด ตอ นว(dotperinchหรอdpi) เชน


7)ตงชอ ไฟล ขอมล อเลกทรอนกส ท มคว�มหม�ย สอ ถง เนอห� ของ ขอมลม รปแบบ และ โครงสร�ง ของ ชอท ชวย ให ส�ม�รถ ตดต�ม หรอ สบคน ได ง�ยและ ชอ ไฟล จะ ตอง ไม ซำ� กน 8) ตรวจท�น คว�ม ถกตอง ครบถวน ของ ขอมล อเลกทรอนกส ท ได จ�ก ก�ร แปลง นน

ภ�พล�ยเสน,ภ�พ ข�ว-ดำ�ภ�พ สเท�ภ�พ สภ�พ สำ�หรบ ง�น เวบ อย�งเดยว

อย�ง นอย150จด ตอ นวอย�ง นอย200จด ตอ นวอย�ง นอย300จด ตอ นวอย�ง นอย72จด ตอ นว

รปท 2 ตวอยางภาพหนาจอจากโปรแกรมการสแกนเอกสารทเปนตวหนงสอ


ข.เอกส�ร และ ขอคว�ม ท เปน ภ�พ(Photograph,Image) เอกส�ร และ ขอคว�ม ท เปน ภ�พ (photograph, image)หม�ยคว�ม รวมถงภ�พถ�ยภ�พว�ดล�ยเสนรปทรง ท�ง เรข�คณตโลโกสไลดแผนทเปนตน ก�ร จดทำ� หรอ แปลง เอกส�ร และ ขอคว�ม ท เปน ภ�พ ให อย ใน รป ของ ขอมล อเลกทรอนกส ใน ภ�ยหลงส�ม�รถ ดำ�เนนก�ร ได โดย ก�รนำ� ขอมล ภ�พ ทอย ใน รป ของ กระด�ษแผน พล�สตกหรอ วสด อนม� แปลง โดย เลอก ใช เครองมอใน ก�ร แปลงเชนเครอง กร�ด ภ�พ หรอ สแกนเนอร (scanner)หรอ เครองมอ อนๆ เชนกลอง ถ�ยภ�พ ดจทลฯลฯหรอ ใช โปรแกรม ก�ร แปลง เอกส�ร และ ขอคว�ม ให อย ใน รป ของ ขอมล อเลกทรอนกสโดย ม วธปฏบต ต�ม ขนตอน ดง ตอไปน 1) ตรวจสอบ เอกส�ร และ ขอคว�ม เดม ทจะ นำ�ไป แปลงเปน ขอมล อเลกทรอนกสโดย ด จำ�นวน หน� ของ เอกส�ร หรอ จำ�นวน ขอคว�ม ทงหมดก�ร จด เรยงลำ�ดบ หน� ของ เอกส�ร หรอ ลำ�ดบ เนอห� ของ ขอคว�ม รปแบบ ของ ก�ร นำ�เสนอ เอกส�ร และ ขอคว�มคณภ�พ และ ประสทธภ�พใน ก�ร อ�น เอกส�ร และ ขอคว�ม ดงกล�ว ดวย ต�เปล�เพอให มนใจ ว� ไมม ขอบกพรอง ใด ท อ�จ สงผลตอ คณภ�พ ของ ขอมล อเลกทรอนกสพรอม บนทก แหลงทม� และ คณสมบต ดงกล�ว ของ เอกส�ร และ ขอคว�ม เดม เพอ ใช อ�งอง เปรยบ เทยบกบ ขอมล อเลกทรอนกส ท แปลง 2) ใน ก�ร กำ�หนด ว� เอกส�ร และ ขอคว�ม เดมท นำ�ม� จด ทำ�เปน ขอมล อเลกทรอนกสจะ ตอง เปน เอกส�ร และ ขอคว�ม ตนฉบบ เท�นนหรอ ส�ม�รถ ใช ฉบบ สำ�เน� ไดให เปนไปต�ม ขอตกลง รวมกน ระหว�ง ผจดทำ� และ ผใชง�น ขอมล อเลกทรอนกส 3) กำ�หนด รปแบบ ของ ขอมล อเลกทรอนกส โดย พจ�รณ� จ�ก วตถ ประสงค และ ลกษณะ ก�ร ใชง�น ขอมล อเลกทรอนกส รวมทง พจ�รณ� คณลกษณะ ของ เอกส�ร และ ขอคว�ม เดม ท เปน ภ�พเชน ลกษณะ และ ชนด ของ ภ�พมต ของ ภ�พชนด ของ วสด ท เปน สอ ของ ภ�พร�ยละเอยด ของ ส และโทน ส 4) เลอก ใช เครองมอ หรอ อปกรณ ก�ร แปลง เอกส�ร และ ขอคว�ม ให เปน ขอมล อเลกทรอนกส ท เหม�ะสมกบ ลกษณะ ของ ก�ร นำ�ไป ใชง�น 5) เมอ จะ เรม ดำ�เนนก�ร แปลง เอกส�ร และ ขอคว�ม ให เลอก โหมด(mode)ภ�พ ท เหม�ะสมเชนเปน ภ�พ สหรอ ภ�พ ข�ว-ดำ�


6)กำ�หนด คว�ม ละเอยด ของ ภ�พ(resolution)ทจะ ทำ�ก�ร แปลง ต�ม ลกษณะ ก�ร ใชง�น ขอมล อเลกทรอนกส ซง คว�ม ละเอยด ของ ภ�พ จะ ม หนวย วดเปน จด ตอ นว(dotperinchหรอdpi) ดงน

8)ตงชอ ไฟล ขอมล อเลกทรอนกส ท มคว�มหม�ย สอ ถง เนอห� ของ ขอมลม รปแบบ และ โครงสร�ง ของ ชอ ท ชวย ให ส�ม�รถ ตดต�ม หรอ สบคน ได ง�ยและ ชอ ไฟล จะ ตอง ไม ซำ� กน 9)ตรวจท�น คว�ม ถกตอง ครบถวน ของ ขอมล อเลกทรอนกส ท ได แปลง นน

7)กำ�หนด คว�ม ละเอยด ของ ส(bitdepth)ซง ม หนวย เปน บต(bit)


ภ�พ ข�ว-ดำ�ภ�พ สเท�หรอgrayscaleภ�พ ส


ม ค� คว�ม ละเอยด ของ ส อย�ง นอย1บตม ค� คว�ม ละเอยด ของ ส อย�ง นอย8บตม ค� คว�ม ละเอยด ของ ส อย�ง นอย24บต


รป ท 3 ตวอยาง ภาพ หนาจอ จาก โปรแกรม การ สแกน เอกสาร ท เปน ภาพ

ค.เอกส�ร และ ขอคว�ม ท เปน ตวอกษร(Text)และ ภ�พ(Photograph,Image) ก�ร จดทำ� หรอ แปลง เอกส�ร และ ขอคว�ม ท เปน ตวอกษร (text) และ ภ�พ(photograph,image)ให อย ใน รป ของ ขอมล อเลกทรอนกส นส�ม�รถ ดำ�เนนก�ร ได อย�ง นอย2วธ คอ 1)ก�ร จดทำ� ขอมล อเลกทรอนกส ขน ม� ใหม จ�ก เอกส�ร และ ขอคว�ม เดมโดย ก�ร ใสขอมล ลง ใน โปรแกรม สร�ง ขอมล อเลกทรอนกสและ2)ก�ร แปลง เอกส�ร และ ขอคว�ม เดม ให เปน ขอมล อเลกทรอนกส โดย ก�รนำ� ขอมล ทอย ใน รป ของ กระด�ษแผน พล�สตกหรอ วสด อนม� แปลง โดย ใช เครองมอ ท ชวย ใน ก�ร แปลงเชนเครอง กร�ด ภ�พ หรอ สแกนเนอร (scanner)หรอ เครองมอ อน เชนกลอง ถ�ยภ�พ ดจทลฯลฯทงน ก�ร ดำ�เนนก�ร จดทำ� หรอ แปลง เอกส�ร และ ขอคว�ม ท เปน ตวอกษร (text)และ ภ�พ (photo-graph,image)อ�จจะ ตอง นำ� วธก�ร ทงสอง วธ ม� ผสม ผส�น ใน ก�ร ดำ�เนนก�รโดย ม วธก�ร ปฏบต ต�ม ขนตอน ดง ตอไปน


1) ตรวจสอบ เอกส�ร และ ขอคว�ม เดม ทจะ นำ�ไป จด ทำ�เปน ขอมล อเลกทรอนกสโดย ด จำ�นวน หน� ของ เอกส�ร หรอ จำ�นวน ขอคว�ม ทงหมดก�ร จด เรยงลำ�ดบ หน� ของ เอกส�ร หรอ ลำ�ดบ เนอห� ของ ขอคว�มและ รปแบบ ของ ก�ร นำ�เสนอ เอกส�ร และ ขอคว�มพรอม บนทก แหลงทม� และ คณสมบต ดงกล�ว ของ เอกส�ร และ ขอคว�ม เดม เพอ ใช อ�งอง เปรยบ เทยบกบ ขอมล อเลกทรอนกส ท ได จด ทำ�ขน 2) ใน ก�ร กำ�หนด ว� เอกส�ร และ ขอคว�ม เดม ท นำ�ม� จด ทำ�เปน ขอมล อเลกทรอนกสจะ ตอง เปน เอกส�ร และ ขอคว�ม ตนฉบบ เท�นนหรอ ส�ม�รถ ใช ฉบบ สำ�เน� ไดให เปนไปต�ม ขอตกลง รวมกน ระหว�ง ผจดทำ� และ ผใชง�น ขอมล อเลกทรอนกส 3)กำ�หนด ลกษณะ ของ ขอมล อเลกทรอนกส โดย พจ�รณ� จ�ก วตถ ประสงค และ ลกษณะ ก�ร ใชง�น ขอมล อเลกทรอนกสรวมทง พจ�รณ� คณลกษณะ ของ เอกส�ร และ ขอคว�ม เดม ท เปน ภ�พ เชนลกษณะ และ ชนด ของ ภ�พมต ของ ภ�พชนด ของ วสด ท เปน สอ ของ ภ�พร�ยละเอยด ของ ส และโทน ส 4)เลอก ใช เครองมอ หรอ อปกรณ ก�ร จดทำ� หรอ แปลง เอกส�ร และ ขอคว�ม ให เปน ขอมล อเลกทรอนกสท เหม�ะสมกบ ลกษณะ ของ ก�ร นำ�ไป ใชง�น 5)ปอน หรอ พมพ ขอมล ท เปน ตวอกษรโดย ใช เครองมอ และ อปกรณ ท�ง ฮ�รดแวร และ ซอฟตแวรเชนเครอง คอมพวเตอรหรอ เครองมอ อนๆท ส�ม�รถ จดทำ� ขอมล อเลกทรอนกส ได ซอฟตแวร ระบบ (system software) และ ซอฟตแวร ประยกต ต�งๆ(applicationssoftware)ท ใช สร�ง ขอมล อเลกทรอนกสเชนซอฟตแวร ประมวล คำ�(wordprocessingsoftware)ซอฟตแวร ต�ร�ง ทำ�ง�น(spreadsheetsoftware)ซอฟตแวร นำ�เสนอ(presentationsoftware)หรอ ซอฟตแวร สำ�เรจรป อนๆ 6) ให เลอก โหมด (mode)ภ�พ ท เหม�ะสม สำ�หรบ เอกส�ร และ ขอคว�ม ท เปน ภ�พเชนภ�พ สหรอ ภ�พข�ว-ดำ� 7)กำ�หนด คว�ม ละเอยด ของ ภ�พ(resolution)ต�ม ลกษณะ ก�ร ใชง�น ขอมล อเลกทรอนกส ซง คว�ม ละเอยด ของ ภ�พ จะ ม หนวย วดเปน จด ตอ นว (dot per inchหรอdpi) ดงน


8)กำ�หนด คว�ม ละเอยด ของ ส(bitdepth)ซง ม หนวย เปน บต(bit)


ภ�พ ข�ว-ดำ�ภ�พ สเท�หรอgrayscaleภ�พ ส


ม ค� คว�ม ละเอยด ของ ส อย�ง นอย1บตม ค� คว�ม ละเอยด ของ ส อย�ง นอย8บตม ค� คว�ม ละเอยด ของ ส อย�ง นอย24บต

9)จดทำ� โครงสร�ง และ รปแบบ ของ ขอมล อเลกทรอนกสท ส�ม�รถ แสดง ส�ระ ครบถวน และ ม ลำ�ดบ ก�ร นำ�เสนอ ถกตอง ตรง ต�ม เอกส�ร และ ขอคว�ม เดม 10)จด เรยง เนอห� ของ ขอมล อเลกทรอนกส ท ม องคประกอบ หล�ย รปแบบเชนแบบ กลม ขอมลแบบ ร�ยก�ร ขอมลแบบ แผนภม ขอมลให ม โครงสร�ง และ เนอห�ท เชอมโยง กน ต�ม สวน ท สมพนธกน ได เหมอนเดมเชนขอคว�ม บรรย�ย ลกษณะ ของ แผนภม จะ ตอง เชอมโยง เนอห� ไป ยง แผนภม ท แสดง ไวหรอ ขอคว�ม ท อธบ�ย ร�ยก�ร ขอมล จะ ตอง เชอมโยง ไป ยง ร�ยก�ร ขอมล ได อย�ง ถกตอง 11)ตรวจท�น คว�ม ถกตอง ครบถวน ของ ขอมล อเลกทรอนกส ท ได จด ทำ�ขน 12)ตงชอ ไฟล ขอมล อเลกทรอนกส ท มคว�มหม�ย สอ ถง เนอห� ของ ขอมลม รปแบบ และ โครงสร�ง ของ ชอท ชวย ให ส�ม�รถ ตดต�ม หรอ สบคน ได ง�ยและ ชอ ไฟล จะ ตอง ไม ซำ� กน ง.ขอความ ท เปน เสยง(Audio) ขอคว�ม ท เปน เสยง(audio)เปน สญญ�ณ เสยง ท สง ม�จ�ก แหลงกำ�เนด เสยง ต�งๆทง จ�ก ธรรมช�ต และ ท สร�งขนเชนไมโครโฟนเครอง สงเคร�ะห เสยงเครองเลน เทปซด เสยงเสยง บรรย�ย ของ นก พ�กย เปนตน


ก�ร จดทำ� หรอ แปลง ขอคว�ม เสยง (audio) ให เปน ขอมล อเลกทรอนกส ใน ภ�ยหลง ดวย วธก�ร ท�ง อเลกทรอนกสท กล�ว ถง ใน หลกเกณฑ และ วธก�รฯนมคว�มหม�ย ครอบคลม เรอง ก�ร แปลง สญญ�ณ อน�ลอก เปน สญญ�ณ ดจทลเพอให ใชกบ คอมพวเตอร ไดโดย ม วธปฏบต ใน ก�ร จดทำ� แฟมขอมล เสยง แบบ ดจทลต�ม ขนตอน ดง ตอไปน 1) กำ�หนด สญญ�ณ หรอ อปกรณ ท ใช ใน ก�ร บนทก เสยง แบบ ดจทล หรอ บนทก เสยง บน คอมพวเตอร 2) เลอก อตร� ก�ร สม ขอมล สญญ�ณ เสยง ท ได ม� (sampling rate) และ เลอก จำ�นวน ของ ขอมล ท ได (sampling size) ซง จะ เปน ตวกำ�หนด คณภ�พ ของ เสยง ท ได จ�ก ก�ร เลน เสยง แบบ ดจทล ท ตองก�ร และ ใกลเคยง กบ เสยง จรง โดย พจ�รณ� ถงขน�ด ไฟลและ ขน�ด ชองสญญ�ณ(bandwidth) โดย ท sampling rateและ sampling sizeท สงกว� จะ ทำ�ให คณภ�พ ของ เสยง ท ได ดกว�และ คว�ม ถกตอง ของ ขอมล เสยง ททำ�ก�ร บนทกหรอ ท เรยกว�“คว�ม ละเอยด ของ เสยง(audioresolution)”ก จะ สง ต�ม ไป ดวยทงนเสยง แบบ ดจทล โดย ทวไป จะ อยท ชวง คว�มถ44.1กโล เฮรทซ(kilohertzหรอkHz)22.05kHzและ11.023kHzซง มsamplingsizeเปน8บตและ16บต 3) เตรยม ขน�ด ของ หนวยคว�มจำ� ใน เครอง (RAM:Random-Access

Memory)และ ทรพย�กร บน ฮ�รด ดสกท ส�ม�รถ รองรบ คณภ�พ เสยง ท ตองก�ร ได และ ปรบ ระดบ ของ ก�ร บนทก เสยง ให ตรง กบ คณภ�พ ท ตองก�ร และ ม ม�ตรก�ร ปองกน เสยง รบกวน ท ด ดวย 4)กำ�หนด รปแบบ ของ ไฟล เสยง (audio file)ท ถก บนทก เปน เสยง ดจทล บน สอ คอมพวเตอร โดย รปแบบ ของ ไฟล เสยง ประเภท ต�งๆ ขนอย กบ ซอฟตแวร และ คว�ม ตองก�ร ของ ผใชง�น ว� ตองก�ร ใช ไฟล เสยง ประเภท ใดขน�ด ของ ไฟล ก จะ ขนอย กบ ประเภท ของ ไฟลเวล� ท ใช ใน ก�ร บนทกและ คว�มถ ของsamplingrateรวมทง ระบบ เสยง แบบ โมโน(mono)หรอ สเตอรโอ(stereo)ต�ม วตถ ประสงค ใน ก�ร ใชง�น แตละ ประเภท

5กโล เฮรทซ(kilohertzหรอkHz)หม�ยถงตวอย�ง ขอมล สญญ�ณ เสยง จำ�นวน1,000สญญ�ณ ตอ วน�ท(thousandsofsamplespersecond)ดงนนชวง คว�มถ44.1kHzจะ เท�กบขอมล สญญ�ณ เสยง จำ�นวน44,100 สญญ�ณ เคลอน ผ�น จด หนง ใน หนง วน�ท


5)บนทก เสยง แบบ ดจทล โดย ใช คอมพวเตอรซง ประกอบดวย อปกรณ ท จำ�เปน เชนก�รด เสยง (sound card)ซง เปน อปกรณ ท ทำ�หน�ท แปลง ขอมล ดจทล ทเกบ ร�ยละเอยด เกยวกบ เสยง ต�งๆแปลงเปน สญญ�ณ เสยงใน รปแบบ สญญ�ณ ท�งไฟฟ�โดย ใช รวมกบ ซอฟตแวร ท ใช สำ�หรบ ก�ร บนทก เสยง 6)ควบคม คณภ�พ เสยง ในขณะ ทำ�ก�ร จดทำ� หรอ แปลงพรอมกบ ควบคม ระดบเสยง ไม ให เกน ระดบ ท กำ�หนด โดย ใช ซอฟตแวร สำ�หรบ ก�ร บนทก เสยง แบบ ดจทลและ จะ ตอง ม ม�ตรวด ระดบเสยง สำ�หรบ ควบคม คว�ม ดง ของ เสยงท เรยกว�“ดจทล มเตอร(digitalmeter)”ซง ดจทล มเตอร น จะ ม ขด กำ�หนด คว�ม ดง สงสดท ส�ม�รถ บนทก ไดโดย จะ ตอง ควบคม คว�ม ดง ของ เสยง ให อย ใน ระดบ ท ตำ�กว� ขดจำ�กด ท กำ�หนด เสมอทงนระดบ คว�ม ดงท เหม�ะสม จะ อย ระหว�ง ค�-10ถง-3 7)ตงชอ ไฟล ขอมล อเลกทรอนกส ท มคว�มหม�ยสอ ถง เนอห� ของ ขอมลม รปแบบ และ โครงสร�ง ของ ชอท ชวย ให ส�ม�รถ ตดต�ม หรอ สบคน ได ง�ยและ ชอ ไฟล จะ ตอง ไม ซำ� กน 8) ตรวจท�น คว�ม ถกตอง ครบถวน ของ ขอมล อเลกทรอนกส ท ได จดทำ� หรอ แปลง นน

รป ท 4 ตวอยาง ภาพ หนาจอ จาก โปรแกรม แปลง ไฟล เสยง แสดง การ กาหนด คา อตรา การ สม ขอมล สญญาณ เสยง (sample rate) ระบบ เสยง (channels)

และ ความ ละเอยด ของ เสยง(resolution)


จ.ว ด ทศน(Video) ก�ร จดทำ� หรอ แปลงว ด ทศน(video)ให เปน ขอมล อเลกทรอนกส ใน ภ�ยหลง ดวย วธก�ร ท�ง อเลกทรอนกส ท กล�ว ถง ใน หลกเกณฑ และ วธก�รฯ น มคว�มหม�ย ครอบคลม เรอง ก�ร แปลง ขอมล อน�ลอก เปน ขอมล ดจทล เพอให ใชกบ คอมพวเตอร ไดโดย ม วธปฏบต ใน ก�ร จดทำ� แฟมขอมลว ด ทศนต�ม ขนตอน ดง ตอไปน 1)นำ�เข� ขอมล ภ�พ และ เสยง จ�ก แหลง ท สร�ง ขอมล แบบ อน�ลอก หรอ กลอง ถ�ยภ�พ วดโอ แบบ อน�ลอกส ระบบ คอมพวเตอรโดย จะ ตอง สง ขอมล ผ�น อปกรณ แปลง สญญ�ณ ท เรยกว�อปกรณ จบภ�พว ด ทศน(videocapturedevice)ท ใช แปลง ขอมลว ด ทศน แบบ อน�ลอก ให กล�ย เปน ขอมล แบบ ดจทลและ สงผ�น ขอมล ดงกล�ว ไป ยง ระบบ คอมพวเตอร

2)เนองจ�ก แฟม ภ�พ วดทศน จะ ม ขน�ด ใหญม�กดงนนจง จำ�เปน ตอง ม ก�ร บบอด ขอมล ให ม ขน�ดเลกเพอทจะ เพม ประสทธภ�พ และ คว�มเรว ใน ก�ร สง สง สดแต ยงคงคณภ�พ ของ ภ�พว ด ทศน ซง ตอง อ�ศย ก�รดว ด ทศน ใน ก�ร ทำ�หน�ท ดงกล�วโดย ผ�น กระบวนก�ร บบอดและ/หรอก�ร คล�ย ก�ร บบอด ไฟลท เรยกว�“codec”(compression/decompression)ซง จะ กระทำ� โดย ผ�น ซอฟตแวร ต�งๆ 3)ใช อปกรณ ท ใช จบ สญญ�ณภ�พ ท ได จ�ก กลอง ดจทลหรอ ใช ซอฟตแวร จบภ�พว ด ทศน (video capture software) เชอม ตอ ขอมลว ด ทศน แบบ ดจทล ท แปลง แลวเข�กบ คอมพวเตอร ผ�น ไฟร ไวร พอรต (FireWire portหรอ พอรต ท ใช สำ�หรบ อปกรณ ตอ พวง ชนด หนง)ท ม คว�มเรวใน ก�ร สง ขอมล สงกว�USB1.xเปนตน 4)ปรบ แตง ภ�พ และ เสยง ให ม คณภ�พ ด ยงขน ได โดย ใช ซอฟตแวร ท ม ฟลเตอร(filter)ตด เสยง รบกวน และ เพม คว�ม คมชด ของ ภ�พ ไดจ�กนน แปลง ไฟล ขอมล ให อย ใน รปแบบ ท ตองก�รและ บนทก ขอมล อเลกทรอนกส ดงกล�ว ใน สอ ท ตองก�รเชนจดสง ท�ง เมล หรอ โพสต เปนว ด ทศน ออนไลน บน อนเทอรเนตวซดซด ท ม คว�ม ละเอยด ของ ภ�พ สง และ ใช สำ�หรบ คอมพวเตอร เท�นนดวดและว ด โอ เทป ดจทล 5)กลไก สำ�คญ ท ใช ใน กระบวนก�ร แปลง ขอมล ดจทลคอ เทคนค หรอ วธ ท ใช ใน ก�ร ถอดรหสซง ผลลพธ ท ได จะ ทำ�ใหเกด ไฟล ดจทล หล�ยแบบ ดวยกนกอน จะ เรมลงมอ แปลงว ด ทศน อน�ลอก ไป เปนว ด ทศน ดจทลควร ทร�บ กอน ว� รปแบบ ไฟล วด ทศน


แตละ แบบ ม คณสมบต อย�งไร 6) ขอแนะนำ� เกยวกบ อปกรณ ทจะใช แปลง ขอมล จ�กว ด ทศน ม� ไว ท เครอง คอมพวเตอรม ดงน

ระดบ เรมตนระดบ กล�ง ระดบสง

ใช อปกรณ จบ สญญ�ณ ผ�นUSBportใช อปกรณ หรอ ก�รด จบ สญญ�ณใช กลองว ด โอ ดจทล และ ก�รด จบ สญญ�ณ สำ�หรบว ด โอ ดจทล

7)ตงชอ ไฟล ขอมล อเลกทรอนกส ท มคว�มหม�ยสอ ถง เนอห� ของ ขอมลม รปแบบ และ โครงสร�ง ของ ชอท ชวย ให ส�ม�รถ ตดต�ม หรอ สบคน ได ง�ยและ ชอ ไฟล จะ ตอง ไม ซำ� กน

รป ท 5 ตวอยาง ภาพ หนาจอ จาก โปรแกรม แปลง ไฟล วด ทศน


2.2.รปแบบ ของ ไฟล ขอมล อเลกทรอนกส รปแบบ ของ ไฟล ขอมล อเลกทรอนกส แบง ได เปน หล�ยประเภท ต�ม รปแบบ ของ เอกส�ร และ ขอคว�ม เดม และ ต�ม วตถ ประสงค และ ลกษณะ ก�ร ใชง�น ขอมล อเลกทรอนกสอย�งไรกต�มก�ร กำ�หนด และ เลอก ใช รปแบบ ของ ไฟล ขอมล อเลกทรอนกสจะ ตอง ม คว�ม เหม�ะสม และ ส�ม�รถ ทำ�ให ขอมล อเลกทรอนกสม สภ�พ ใชก�รได อย�ง ม ประสทธภ�พ และ ส�ม�รถ เรยก ใชได ทกครง ใน เวล� ท ตองก�รทงน ขอแนะนำ� ใน เรอง รปแบบ ของ ไฟล ขอมล อเลกทรอนกส ท นยม ใช และ กำ�หนด เปน ม�ตรฐ�นม ดงน ก.แบบ ตวอกษร(Text) หม�ยถงไฟล ขอมล อเลกทรอนกส ท ม ขอมล เปน แบบ ตวอกษร(เชนหนงสอ ร�ชก�รร�ยง�น ก�ร ประชมบทคว�มเปนตน)โดย ผลต จ�ก เครองมอ ท เปน ซอฟตแวรให อย ใน รปแบบ ไฟล ขอคว�ม และ เมอ เปด ไฟล จะ ส�ม�รถ เหน ตวอกษร ตวเลขหรอ สญลกษณ อน ใด ท สอ คว�ม หม�ย ได โดย สภ�พ ของ สญลกษณ นน เอง ใน ไฟล และ ส�ม�รถ อ�น ขอคว�ม นน ได รปแบบ ของ ไฟล ขอมล อเลกทรอนกส แบบ ตวอกษร ม หล�ย รปแบบอ�ทเชน

•Text format เปน ไฟล ทเกบ เฉพ�ะ ตวอกษรแต ไม เกบ ลกษณะ ท ใช เพอ แสดงผล ของ เอกส�รหรอ ขอมล อเลกทรอนกส(เชนnotepad,wordpad,openofficewriter) •Document format เปน ไฟล ท ผลต จ�ก ซอฟตแวร ประมวล คำ� หรอ เวรดโปร เซส เซอร ซง ไฟล ประเภท น จะ เกบ คณลกษณะ ของ ก�ร แสดงผล ของ เอกส�ร ไว พรอมกบ ตวอกษรซง แตละ โปรแกรม เวรดโปร เซส เซอร จะ เกบ คณลกษณะ ไว แตกต�งกนทำ�ให บ�งครง ไม ส�ม�รถ ใช โปรแกรม อนๆเปด ไฟล น ไดจง กอ ให เกด ปญห� ใน กรณท ไฟล ถก ผลต ไว เปนเวล� น�นเมอ ตอง ก�รนำ� กลบ ม� ใชจะ ไม ส�ม�รถ ห� โปรแกรม เปด เอกส�ร ม� ใชง�น ได(เชนMicrosoftWord,WordPerfect,OpenOffice)

• PDF (PortableDocumentFormat) เปน ไฟล เอกส�ร ท ถก ออกแบบ ให ส�ม�รถ เปด ใชง�น กบ ระบบ คอมพวเตอร ต�ง ระบบ กน ได จง ทำ�ให ม คว�ม สะดวก ใน ก�ร ใชง�น สงเอกส�ร ใน รปแบบPDFส�ม�รถ จดเกบตวอกษรรปภ�พล�ยเสนใน ลกษณะ เปน หน� หนงสอตงแต หนง หน� หรอ หล�ย พน หน� ได ใน แฟม เดยวกนก�ร ใชง�น แฟม แบบPDFเหม�ะสม สำ�หรบ ง�น ท ตองก�ร แสดงผล ให ม ลกษณะ เดยวกน กบ ตนฉบบทงน


โดย ตอง ใช โปรแกรม สร�ง เอกส�รอ โค รแบต ใน ก�ร สร�ง เปน เอกส�ร รปแบบPDFและ ตอง ใช โปรแกรมอ โค รแบตรด เดอร(AcrobatReader)ใน ก�ร เปด ไฟล •XML (ExtensibleMarkupLanguage) เปน ภ�ษ� ท ใช สำ�หรบ ก�ร เขยน เอกส�ร ม�ร คอพ(markupdocument)โดย ท เอกส�ร ม�ร คอพ นน ม ก�ร ใชเม ต�ด� ต�(meta-dataหรอ tags) เพอ บอก หน�ท และ ประเภท ของ ขอมล ของ สวน ต�งๆ ใน เอกส�ร นน ได ชดเจนก�ร เพมเม ต�ด� ต� เข�ไป ใน เอกส�ร ส�ม�รถ ทำ�ให โครงสร�ง ของ เอกส�ร ชดเจน ขนและ ทำ� ใหก�ร ประมวลผล เอกส�ร เปนไป โดย ง�ยและ เปน แนวโนม ท สำ�คญ ของ เทคโนโลย ทจะ นำ�ม�ใช ใน ก�ร จดก�ร เอกส�ร ตอไป ใน อน�คต ข.แบบ รปภ�พ(Photograph,Image) หม�ยถงไฟล ขอมล อเลกทรอนกส ท ม ขอมล เปน ภ�พ(เชนรปภ�พแผนทแผนผงขอคว�มเปนตน) หรอ ม ขอมล เปน ตวอกษร และ ภ�พโดย ผลต จ�ก เครองมอ ท�ง ซอฟตแวรม รปแบบ ก�ร ใชง�นเชน • JPEG (JointPhotographicExpertsGroup) เปน รปแบบ ท ออกแบบ ม� เพอ เกบ ภ�พ ได หล�ย สโดย เกบ ร�ยละเอยด ส ได24บตส�ม�รถ แสดง ส ได สงสด ถง16.7ล�น สทำ�ให ภ�พ ท แสดง ม คว�ม คมชด สงม ระบบ แสดงผล แบบ หย�บ และ คอยๆขย�ย ไป ส ละเอยด ใน แบบ ก�วหน�(progressive)ไดและ ส�ม�รถ กำ�หนด ค� ก�ร บบอด(compression)ขอมล ต�มท ตองก�ร ทำ�ให ขน�ด ของ ไฟล เลกลงและ ม ระดบ ของ ก�ร บบอด ขอมล3ระดบคอระดบ ตำ�(low)กล�ง(middle)สง(compress)เหม�ะสำ�หรบ รปภ�พ ท ม ร�ยละเอยด ของ ส จำ�นวน ม�กเชนภ�พคนภ�พ ธรรมช�ตเปนตนแต จดดอย คอทำ�ให พน ของ รป โปรงใส ไมได

•TIFF(TaggedImageFileFormat)เปน รปแบบ ท ไดรบ ก�ร พฒน� สำ�หรบ ภ�พ กร�ฟฟก ท ม ร�ยละเอยด สง ถง48บตม ก�ร สญเสย ของ ขอมล นอยม�กเมอ ม ก�ร บบอด ไฟล ขอมลเหม�ะสำ�หรบ ใช เกบ ภ�พ ตนฉบบ • PNG (PortableNetworkGraphics)สนบสนน ส ได ต�ม ค� จรง (Truecolor16,32หรอ64บต)ส�ม�รถ กำ�หนด ค� ก�ร บบอด ไฟล ขอมล ได ต�มท ตองก�รม ระบบแสดงผล แบบ หย�บ และ คอยๆขย�ย ไป ส แบบ ละเอยด ใน ระบบ เชงซอน (interlace)และ ส�ม�รถ ทำ� พน โปรงใส ได


•GIF(GraphicsInterchangeFormat)เปน รปแบบ ท ม ก�ร บบอด ขอมล แบบ ไม สญเสย คณภ�พ(losslesscompression)ส�ม�รถ แสดง ร�ยละเอยด ส ได256สส�ม�รถ ใช เปน รปภ�พ กร�ฟก ได ทก ระบบ และ เกบ ร�ยละเอยด ส ได ไม เกน8บต ม คว�ม ละเอยด ของ จด ภ�พ(pixel)สงเหม�ะสำ�หรบ รปภ�พ ท ม จำ�นวน ส ไมม�กเชนรป ก�รตนล�ยเสนโลโก เปนตนส�ม�รถ ทำ� พน ของ ภ�พ ให เปนพน แบบ โปรงใส ได ม ระบบ แสดงผล แบบ หย�บ และ คอยๆขย�ย ไป ส ละเอยด ใน ระบบ เชงซอน (interlace)และ ม คว�ม ส�ม�รถ ใน ก�ร นำ�เสนอ แบบ ภ�พเคลอนไหว(GIFAnimation) •BMP (Bitmap) เปน รปแบบ ท ออกแบบ ม� เพอ เกบ ภ�พ ใน รปแบบ อนๆเปน จด ของ ภ�พส�ม�รถ แสดง ร�ยละเอยด ส ได 24บต จง เหม�ะกบ ภ�พ กร�ฟก เชนภ�พก�รตนหรอ ภ�พล�ยเสนเปนตน • PDF (PortableDocumentFormat) เปน ไฟล เอกส�ร ท ถก ออกแบบ ให ส�ม�รถ เปด ใชง�น กบ ระบบ คอมพวเตอร ต�ง ระบบ กน ได จง ทำ�ให ม คว�ม สะดวก ใน ก�ร ใชง�น สงเอกส�ร ใน รปแบบPDFส�ม�รถ จดเกบตวอกษรรปภ�พล�ยเสนใน ลกษณะ เปน หน� หนงสอก�ร ใชง�น แฟม แบบPDFเหม�ะสม สำ�หรบ ง�น ท ตองก�ร แสดงผล ให ม ลกษณะ เดยวกน กบ ตนฉบบ ทงน โดย ตอง ใช โปรแกรม สร�ง เอกส�รอ โค รแบต ใน ก�ร สร�ง เปน เอกส�ร รปแบบPDFและ ตอง ใช โปรแกรมอ โค รแบต รด เดอร(AcrobatReader)ใน ก�ร เปด ไฟล ค.แบบ เสยง(Audio) หม�ยถงไฟล ขอมล อเลกทรอนกส ท ม ขอมล เปน เสยงซง ม อย หล�ยประเภทและ แตละ ประเภท จะ ม คณสมบต และ วตถ ประสงค ใน ก�ร ใชง�น ท แตกต�งกน ไป ต�ม ก�ร ผลต คดคน ของ บรษท หรอ องคกร ต�งๆทงนรปแบบ ของ ไฟล เสยง ท ควร รจกไดแก •WAV(WaveformAudio)เปน ไฟล เสยง ท ม คณสมบต สำ�คญ ครอบคลม คว�มถ เสยง ได ทงหมดทำ�ให คณภ�พ ของ เสยง ด และ ให เสยง ใน รปแบบ สเตอรโอ ได ดวยแต ม ขอเสย คอไฟล จะ ม ขน�ดใหญ ทำ�ให สน เปลอง พนทใน ก�ร เกบขอมล ม�ก เพร�ะ บบอด ขอมล ได นอย • CDA (CDAudio) เปน ไฟล เสยง บน แผน ซด เมอ นำ�ม� ใชกบ เครอง คอมพวเตอร โปรแกรม สำ�หรบ เลน ซด จะ มอง เปน ขอมล เสยง อย ใน รป ของ แทรก เสยง


(audio track)โดย ไฟล ม น�มสกล เปน .cdaซง ม คณสมบต ท�ง เสยง เหมอนกบ ไฟล .wavคอให คณภ�พ เสยง ท ด เปน ธรรมช�ต •MP3(MPEGAudioLayer3)เปน ไฟล เสยงท ถก บบอด ขอมล ทำ�ให ไฟล ประเภท น ม ขน�ดท เลกลง ม�ก ประม�ณ10เท� •WMA(WindowsMediaAudio)เปน รปแบบ ไฟล ท ม คณสมบต ใน แบบ สตรม มง (streaming)ซง ส�ม�รถ แสดงผล ขอมล ได กอน ท ไฟล ทงหมด จะ ถก สงผ�น เข� ม�ยง เครอง คอมพวเตอรทำ�ให ใชเวล� นอยกว� ใน ก�ร ด�วนโหลด ผ�น อนเทอรเนตและ ให คณภ�พ เสยง ท ดกว� ในขณะท ขน�ด ของ ไฟล เลก กว� ประม�ณ ครง หนง •RA(RealAudio) เปน ไฟล ประเภทstreamingท ใช สำ�หรบ ก�ร ชม ภ�พ และ เสยง บน อนเทอรเนต ได อย�ง ตอเนอง ผ�น โปรแกรม ประเภท ระบบ จรงหรอrealต�งๆโดย ใช เทคโนโลย ใน ก�ร บบอด ขอมล ท ปรบ เปลยน ได เพอให ได ไฟล ขน�ดเลก ท ม ขน�ด เหม�ะสม สำ�หรบ ก�ร สงผ�น ระบบ อนเทอรเนต ใน ระดบ คว�มเรว ท แตกต�งกน •OGG(OggVorbis)เปน รปแบบ ของ ไฟล เสยงท ใช เทคโนโลย ก�ร บบอด แบบใหมอกทง ยงม คว�ม ส�ม�รถ ใน แบบstreamingดวยทำ�ให ไฟล ท ได ม ขน�ดเลก กว�MP3 แต ให คณภ�พ เสยง ท ดกว� ไฟล ประเภท น เปน ฟรแวร(freeware) ใน กลม ของ โปรแกรม ท เปดเผย รหส โปรแกรม(OpenSourceProject) ง.แบบว ด ทศน(Video) หม�ยถงไฟล ขอมล อเลกทรอนกส ท ม ขอมล เปน ภ�พ เคลอนไหว และ เสยง ท ส�ม�รถ ทำ�ง�น กบ คอมพวเตอร ได เลย ม หล�ย รปแบบ ไดแก •AVI (Audio /Video Interleave) เปน รปแบบ ไฟล ท ม คว�ม ละเอยด สงเหม�ะสมกบ ก�ร นำ�ม�ใช ใน ง�นตดตอว ด ทศน แต ไม นยม นำ�ม�ใช ใน สอ ดจทล อนๆเนองจ�ก ไฟล ม ขน�ด ใหญม�ก •MPEG(MovingPicturesExpertsGroup)เปน รปแบบ ไฟล ม�ตรฐ�น ใน ก�ร บบอด ไฟลว ด ทศนซง เปน รปแบบ ของว ด ทศน ท ม คณภ�พ สง และ นยม นำ�ม� ใชกบ ง�นว ด ทศน หล�ยประเภท •DAT เปนระบบ ของ ไฟล ภ�พยนตร หรอ ไฟลค�ร�โอเกะ จ�ก แผน วซด(VCD)ทอย ใน รปแบบ ไฟลMPEG-1ส�ม�รถ เปด เลน ดวย โปรแกรม ด หนง เชนPower


DVDหรอ โปรแกรมWindowsMediaPlayer ม ก�ร เข�รหส บบอด ไฟล คล�ย กบ ไฟลMPEGส�ม�รถ เลน ได บน เครองเลน วซดหรอ ดวด ทวไป •FLV(FlashVideo)เปน ไฟลว ด ทศน ใน รปแบบ ของ แฟลช(Flash)ซง เปน โปรแกรม ท ใช ใน ก�ร สร�งภ�พ เคลอนไหว แบบ อนเมชน ต�งๆหรอ ใช เปด ไฟลว ด ทศนหรอ เปด เพลง ผ�น เวบไซตม ขอด คอ ส�ม�รถ นำ�ม� ใชง�น รวมกบ โปรแกรม ประเภท ต�งๆ(component)ของ แฟลชรวมทง ไฟล ท บบอด แลว ม ขน�ดเลก แต ยงคง ร�ยละเอยด ของ ไฟล ตนฉบบ ได เปน อย�ง ดแต ม ขอเสย คอ ไฟลว ด ทศน ททำ�ก�ร บบอด แลวจะ ไม มเสยง

ก�ร ตรวจสอบ และ รบรอง ขอมล อเลกทรอนกส ม จด มงหม�ย เพอ ตรวจสอบ และ รบรอง ว� ขอมล อเลกทรอนกส ท ได จดทำ� หรอ แปลง นน มคว�มหม�ย ถกตอง ตรง กน กบ เอกส�ร และ ขอคว�ม เดม ท นำ�ม� จดทำ� หรอ แปลง ทงน เพอ สร�ง คว�ม เชอมน ว� ขอมล อเลกทรอนกส ท จดทำ� หรอ แปลง นน ม คว�ม น� เชอถอ และ ส�ม�รถ ใช เปนพย�น หลกฐ�น ท เชอถอ ได กระบวนก�ร ตรวจสอบ และ รบรอง จะ ตอง ดำ�เนนก�ร 2 สวน คอ ก�ร ตรวจสอบ และ รบรอง กระบวนก�ร จดทำ� หรอ แปลง เอกส�ร และ ขอคว�ม ให อย ใน รป ของ ขอมล อเลกทรอนกส และ ก�ร ตรวจสอบ และ รบรอง คณภ�พ ของ ขอมล อเลกทรอนกส โดย ก�ร ตรวจสอบ และ รบรอง ขอมล อเลกทรอนกส อ�จ เปนไปต�ม ลำ�ดบชน ของ ตำ� แหนง ง�น หรอ ส�ยง�นภ�ย ใน องคกร หรอ หนวยง�น หรอ พจ�รณ� กำ�หนด ให ผจดทำ� ขอมล อเลกทรอนกส เปน ผ รบผดชอบ ใน ก�ร ตรวจสอบ และ รบรอง

3 . 1 . การ ตรวจสอบ และ รบรอง กระบวนการ 1 ) ตรวจสอบ และ ควบคม คณภ�พ ของ เครองมอ หรอ อปกรณ ท ใช ใน ก�ร จดทำ� หรอ แปลง เอกส�รและ ขอคว�ม ให อย ใน รป ของ ขอมล อเลกทรอนกส โดย ก�ร ทดสอบ ตรวจสอบ และ ประเมน คณภ�พ ของ ก�ร ทำ�ง�น ของ เครองมอ และ อปกรณ ดงกล�ว ตลอด อ�ย ก�ร ใชง�น เพอ สร�ง คว�ม มน ใจ ว� เครองมอ หรอ อปกรณ ท ใช ใน ก�ร จดทำ� หรอ แปลง เอกส�ร และ ขอคว�ม ให อย ใน รป ของ ขอมล อเลกทรอนกส ส�ม�รถ ดำ�เนนก�ร จดทำ� หรอ แปลง เอกส�ร และ ขอคว�ม ให อย ใน รป ของ ขอมล อเลกทรอนกส ได อย�ง ม ประสทธภ�พ สมำ�เสมอ

2 )ตรวจด ว� กระบวนก�ร จดทำ� หรอ แปลง เอกส�ร และ ขอคว�ม ให อย ใน รป ของ ขอมล อเลกทรอนกส ดำ�เนน ไป ต�ม ขนตอน และ กระบวนก�ร ปฏบต ท ได กำ�หนด ไว ใน หลกเกณฑ และ วธก�รฯหรอ ไม และ/ หรอ ตรวจ โดย ใช ร�ยก�ร ตรวจสอบ ( A u d i t / C o m p l i a n c e C h e c k l i s t ) ต�ม กรอบ ก�ร ตรวจ ประเมน และ รบรอง ( A u d i t F r a m e w o r k ) ท กำ�หนด ขน และ บนทก ก�ร ตรวจสอบ ต�ม นน


3 ) รบรอง คว�ม ถกตอง ของ กระบวนก�ร จดทำ� หรอ แปลง เอกส�ร และ ขอคว�ม ให อย ใน รป ของ ขอมล อเลกทรอนกส โดย พจ�รณ� ใช วธก�ร หรอ ม�ตรก�ร ท เหม�ะสม 4 ) ร�ยง�นผล ก�ร ประเมน พรอม ให คำ� แนะนำ� หรอ ขอเสนอ แนะ ใน ก�ร ปรบปรง หรอ แกไข ใน กรณ ม ขอ ผด พล�ด

3.2.การ ตรวจสอบ และ รบรอง คณภาพ 1) ตรวจสอบ ว� ขอมล อเลกทรอนกส มคว�มหม�ย หรอ รปแบบ เหมอนกบ เอกส�ร หรอ ขอคว�ม เดมทงน รวมถง องคประกอบ อน เชนรปแบบ ก�ร นำ�เสนอก�ร จด เรยง เนอห�คณลกษณะ ของ ก�ร แสดงผลจำ�นวน หนวย ของ ขอมล อเลกทรอนกสเปนตน 2) ใน กรณ ของ ก�ร จดทำ� หรอ แปลง เอกส�ร และ ขอมล ให อย ใน รป ของ ขอมล อเลกทรอนกส ท ม ปรม�ณม�ก หรอ ท ได จดทำ� ขอมล อเลกทรอนกส หล�ย ขอมล รวม ไว เปนชด เดยวส�ม�รถ พจ�รณ� ใช กระบวนก�ร สม ตรวจ ตวอย�ง ใน เชง สถต ได 3)ตรวจสอบ ประสทธภ�พ ใน ก�ร อ�น ทวไป เพอ ด ว� ขอมล อเลกทรอนกส นน อ�น ได ดวย ส�ยต� หรอไมม คว�ม คมชดจำ�นวน สคว�ม สว�งขน�ดรปแบบต�มท กำ�หนด หรอไมโดย จด ทำ�เปน ร�ยก�ร ตรวจสอบ เพอ ใช เทยบเคยง ผลลพธท ได กบ เอกส�ร และ ขอคว�ม เดม 4) รบรอง คณภ�พ และ คว�ม ถกตอง ของ ขอมล อเลกทรอนกส โดย พจ�รณ� วธก�ร หรอ ม�ตรก�ร ท�ง เทคนค ท ม คณสมบต ใน ก�ร ระบ หรอ ยนยน ตวตน ผจดทำ� ไดเชนก�ร ลง ล�ยมอชอก�ร ลง ล�ยมอชอ อเลกทรอนกสก�ร ลงทะเบยนหรอ วธ ท�ง อเลกทรอนกส อนๆ

ก�ร บนทก หลกฐ�น ก�ร ดำ�เนนก�ร จดทำ� หรอ แปลง เอกส�ร และ ขอคว�ม ให อย ใน รป ของ ขอมล อเลกทรอนกสม วตถ ประสงค หลก เพอ ใช อ�งอง ก�ร ดำ�เนนง�น และ สถ�นะ ก�ร ดำ�เนนง�น ท เกดขนรวมทง เพอ ใช ใน ก�ร ตรวจสอบ ประวตก�ร จดทำ� หรอ แปลง ขอมล อเลกทรอนกสทงนจะ ตอง ม ก�ร บนทก บรบท อนๆของ ก�ร ดำ�เนนง�นเพอ ประโยชน ใน ก�ร ตดต�ม และ สบคน ขอมล อเลกทรอนกส ใน ภ�ยหลงทงน ใน ก�ร บนทก หลกฐ�น ก�ร ดำ�เนนง�นม ขอแนะนำ� ของ ขนตอน ปฏบต ดงน 1)บนทก ชอ หรอ ร�ยก�ร ขอมล อเลกทรอนกส ท จดทำ� หรอ แปลงชอ ผจดทำ� หรอ แปลง โปรแกรม และ รปแบบ ท ใช ใน ก�ร จดทำ� หรอ แปลงวนเดอนปและ เวล� ท จดทำ� หรอ แปลง 2)บนทก หลกฐ�น แสดง บรบท หรอ องคประกอบ แวดลอม ของ ก�ร จดทำ� หรอ แปลง ขอมล อเลกทรอนกส ประกอบ กบ ส�ระ ของ ขอมล อเลกทรอนกส 3)ม ก�ร บนทก หลกฐ�น ก�ร ตรวจสอบ และ รบรอง คณภ�พ และ คว�ม ถกตอง ของ ขอมล อเลกทรอนกส ว� มคว�มหม�ย เหมอนกบ เอกส�ร และ ขอคว�ม เดมทงน โดย หลกฐ�น ก�ร ตรวจสอบ ทจะ ใช บนทกอ�จ พจ�รณ� ได จ�ก สง ต�งๆดงน 3.1.พจ�รณ� จ�ก แหลงทม� ของ ขอมล(SourceofInformation) 3.2.พจ�รณ� จ�ก วธก�ร หรอ กระบวนก�ร ตรวจสอบ(AuditProcedure) 3.3.พจ�รณ�จ�กระดบคว�มน�เชอถอไดของหลกฐ�น(Persuasiveness)

3.4.พจ�รณ�คว�มเชอถอไดในเชงกฎหม�ย(LegalRules)

ก�ร บนทกเม ต�ด� ต� (metadata) ม วตถ ประสงค เพอ แสดง ส�ระสำ�คญ ท เปน คณลกษณะ และ ร�ยละเอยด ต�ม ลกษณะ เฉพ�ะ ของ ขอมล อเลกทรอนกส นนๆทงน โดย จะ ตอง ยงคง สวนประกอบ สำ�คญ ของ ขอมล อเลกทรอนกส ไวอน ไดแกเนอห�(เชนชอเรองหวเรองตนฉบบ/แหลงทม�ขอบเขต)บรบท(เชนทรพยสน ท�ง ปญญ� หรอ สทธ ใน ง�น นนผ สร�งสรรค ผล ง�นผมสวน รวม ใน ผล ง�น)และ โครงสร�ง(เชนวนเดอนปท สร�ง ผล ง�นประเภท ของ เนอห�รปแบบ ของ ก�ร นำ�เสนอ ผล ง�นตวบงช หรอ ระบ ถง ทรพย�กร)ซง จะ ชวย ให ส�ม�รถ สบคน เอกส�ร และ ขอคว�ม ได อย�ง ถกตอง และ ม ประสทธภ�พ ก�ร บนทกเม ต�ด� ต� ม วธก�ร และ ขนตอน ดงน 1)บนทกเม ต�ด� ต� ใน ขนตอน ของ ก�ร จดทำ� หรอ แปลง เอกส�ร และ ขอคว�ม ให เปน ขอมล อเลกทรอนกสโดย ผจดทำ� หรอ แปลง ขอมล อเลกทรอนกส นนและ โดย ก�ร ใช ระบบ หรอ โปรแกรม คอมพวเตอร ประยกต ท เหม�ะสม เพอ คว�ม ถกตอง ของ ขอมล 2)รวบรวม ขอมล ท ม อย และ จดทำ� ร�ยก�ร ของ ขอมลเพอ ทร�บ ลกษณะ ของ ขอมลเชนส�ระประเภทขอบเขตทม�อ�ย หรอ ผล บงคบใช ของ ขอมล 3)เลอก ม�ตรฐ�น และ ประเภท ของเม ต�ด� ต� ท เหม�ะสมกบ ขอมล และ ก�ร ใชง�น 4) เลอก ใช เครองมอ ใน ก�ร บนทก เม ต�ด� ต� ท เหม�ะสม 5)กำ�หนด และ มอบหม�ย ผ ดำ�เนนก�ร อย�ง ชดเจน 6)ดำ�เนนก�ร ต�ม ขนตอน หรอ ขอกำ�หนด ใน ม�ตรฐ�นเม ต�ด� ต� ท เลอก ใช 7)ตรวจสอบ คว�ม ถกตอง ต�ม ขอกำ�หนด ของ ม�ตรฐ�น นนๆ 8)ตวอย�ง ของเม ต� ต�ด� ท บนทก เพอ ใช ประกอบคำ� อธบ�ย ขอมล ม ดงน •ใคร(เชนเจ�ของ ขอมลผผลต ขอมลผให ขอมล และผ ท เกยวของ) •อะไร(เชนหวเรองคำ� อธบ�ย โดย ยอ ของ ขอมล เรอง นน) •ทำ�ไม(เชนเหตผล คว�ม เปนม� ของ ก�ร จดทำ� ขอมล) •เมอไร(เชนวน และ เวล� ท ขอมล ถก สร�งขน) •ทไหน(เชนคำ� อธบ�ย ขอบเขต ของ ขอมล)


• อย�งไร(เชนรปแบบโครงสร�งระบบ ท ขอมล ถก สร�งขนสทธ ใน ก�ร เข�ถง) 9)เม ต�ด� ต� จำ�แนก ออก เปน หล�ยประเภท ต�ม ชนด ของ ขอมล และ ลกษณะ ก�ร ใช ขอมลโดย ก�ร พจ�รณ� เลอกเม ต�ด� ต� ม� ประยกต ใชควร คำ�นงถง ประเดน ต�งๆดงน •ม คว�ม เหม�ะสมกบ ขอมล และ ผใช ทง ใน ปจจบน และ อน�คต •ส�ม�รถ สนบสนน ก�ร ใชง�น ได ใน หล�กหล�ย ระบบ • ม รปแบบ หรอ คำ� อธบ�ย เนอห� ของ ขอมล ท สมพนธกบ โครงสร�ง เพอ ประโยชน ใน ก�ร สบคน และ เข�ถง ขอมล •ม คว�ม ชดเจน ใน เรอง ของ เงอนไข ก�ร ใช ขอมล อเลกทรอนกส •ส�ม�รถ สนบสนน ก�ร บรห�ร จดก�ร ขอมล อเลกทรอนกส ใน ระยะย�ว •ขอมล อเลกทรอนกส เอง ตอง ม คณภ�พ ดน� เชอถอถกตองเปน ของแทและ ม ก�ร ระบ ท ม ลกษณะ เฉพ�ะ เพอ ปองกน คว�ม ผด พล�ด ใน ก�ร บนทก เม ต�ด�ต� อน อ�จ เกด จ�ก ขด คว�ม ส�ม�รถ ของ ระบบ หรอ โปรแกรม ท ใช

ก�ร กำ�หนด หน�ท และ ขอบเขต คว�ม รบผดชอบ ใน ก�ร จดทำ� หรอ แปลง เอกส�ร และ ขอคว�ม ให อย ใน รป ของ ขอมล อเลกทรอนกส อย�ง ชดเจนจะ ชวย ใหผล ง�น ม ประสทธภ�พ ตรง ต�ม ขอกำ�หนด หรอ ม�ตรฐ�น ท ตงไว และ ยง ชวย รองรบ กระบวนก�ร ตดต�ม และ ตรวจสอบ ทจะ ตอง บรณ�ก�ร กบ กระบวนก�ร อนๆได ดวย 6.1.การ จดทา ขนตอน การ ทางาน(WorkFlow)

กำ�หนด ให ม ก�ร จดทำ� ขนตอน ก�ร ทำ�ง�น ท เปน รปธรรม อย�ง ชดเจน ต�ม ขนตอน และ กระบวนก�ร ของ ก�ร จดทำ� หรอ แปลง เอกส�ร และ ขอคว�ม ให อย ใน รป ของ ขอมล อเลกทรอนกสโดย อ�งอง ส�ยง�น ต�ม โครงสร�ง ของ องคกรเพอ ใหก�ร ปฏบต ง�น ก�ร จดทำ� หรอ แปลง เอกส�ร และ ขอคว�ม ให อย ใน รป ของ ขอมล อเลกทรอนกส ม ระบบ และ ม�ตรฐ�น เดยวกนและ ส�ม�รถ ตดต�ม และ ตรวจ สอบได โดย ง�ย

รป ท 6 ขนตอน การ ทางาน การ จดทา หรอ แปลง เอกสาร และ ขอความ ให อย ใน รป ของ ขอมล อเลกทรอนกส


6.2.หนาท และ ความ รบผดชอบ ก�ร กำ�หนด หน�ท และ คว�ม รบผดชอบ ส�ม�รถ แบง ต�ม ขนตอน ของ ง�น ท สำ�คญคอ

• การ จดทา หรอ แปลง เอกสาร และ ขอความ ให อย ใน รป ของ ขอมล อเลกทรอนกส

ผ รบผดชอบ ทำ�หน�ท ดำ�เนนก�ร จดทำ� หรอ แปลง เอกส�รและ ขอคว�ม ให อย ใน รป ของ ขอมล อเลกทรอนกส โดย เลอก รปแบบ และ วธก�ร ท เหม�ะสม และ สอดคลองกบ วตถ ประสงค และ ลกษณะ ของ ก�ร ใชง�น ขอมล อเลกทรอนกสและ เลอก ใช เครองมอ หรอ อปกรณ ท�ง ฮ�รดแวร และ ซอฟตแวร และ ระบบ เทคโนโลย ส�รสนเทศ ท เหม�ะสมกบ ม�ตรก�ร ท�ง เทคนค ท กำ�หนด ไว • การ ตรวจสอบ และ รบรอง ขอมล อเลกทรอนกส

ผ รบผดชอบ ทำ�หน�ท ตรวจสอบ และ รบรอง เรอง ต�งๆดงน oตรวจสอบ คว�ม ถกตอง และ ครบถวน ของ ขอมล อเลกทรอนกส ท ได จ�ก ก�ร จดทำ� หรอ แปลง เอกส�ร และ ขอคว�ม ให อย ใน รป ของ ขอมล อเลกทรอนกสเชนเนอห� ส�ระ ครบถวน หรอไมจำ�นวน หน� ครบถวน และ จด เรยงลำ�ดบ ถกตอง หรอไม ก�ร แสดงผล บน จอภ�พ ถกตอง และ ครบถวน หรอไม oตรวจสอบ คณภ�พ ของ ขอมล อเลกทรอนกส ท ได จดทำ� หรอ แปลง ขน เชนตรวจสอบ ด ว� ขอมล อเลกทรอนกส นน อ�น ได ดวย ส�ยต� หรอ ไมม คว�ม คมชดคว�ม สว�ง และ ระดบ ส ตรง ต�มท กำ�หนด หรอไม เปนตน

o ตรวจสอบ กระบวนก�ร จดทำ� หรอ แปลง เอกส�ร ให อย ใน รป ของ ขอมล อเลกทรอนกสเพอ ประเมน คว�ม ถกตอง ของ ก�ร ดำ�เนนง�น ต�ม กระบวนก�ร ต�งๆต�มท กำ�หนด ไว ใน หลกเกณฑ และ วธก�รฯ oตรวจสอบ คว�ม ถกตอง และ ครบถวน ของเม ต�ด� ต� oรบรอง ขอมล อเลกทรอนกส โดย ก�ร ลง ล�ยมอชอหรอ วธก�ร อน ใด เพอ ใช ยนยน ตวตน ของ ขอมล อเลกทรอนกส และ ยนยน เจ�ของ ขอมล อเลกทรอนกส

ขอมล อเลกทรอนกส ท จดทำ� หรอ แปลง ขน ดวย วธก�ร ท�ง อเลกทรอนกสอ�จ ถก คกค�ม ไดใน หล�ย รปแบบเชนก�ร เข�ถง โดย ผ ไมม สทธก�ร แกไข หรอ เปลยนแปลง หรอ ทำ�ล�ย ขอมลก�ร ปฏเสธ คว�ม รบผด ใน ก�ร ทำ� ธรกรรม เปนตน ดงนน จง จำ�เปน ตอง ม ม�ตรก�ร ท�ง เทคนค และ ระบบ ก�ร รกษ� คว�ม ปลอดภย ของ ขอมล ท ส�ม�รถ ระบ และ ยนยน ตวตน เจ�ของ ขอมล อเลกทรอนกส ได เชนล�ยมอชอ อเลกทรอนกสหรอ วธก�ร อน ใดรวมทง ม ระบบ ก�ร ตรวจสอบ ผ เข� ใช หรอ ผ เข�ไป แกไข ขอมล อเลกทรอนกส ใน ระบบม กระบวนก�ร ใน ก�ร ตรวจสอบ ขอมล อเลกทรอนกส ท บนทก ไว ใน ระบบ ท ส�ม�รถ แสดงว� ขอมล ดงกล�ว ได บนทก ไว ครบถวน ทก ร�ยก�ร แลวและ ไมม ก�ร แกไข โดย ผ ไม พงประสงคทงน ม�ตรก�ร ท�ง เทคนค และ เทคโนโลย เกยวกบ ก�ร รกษ� คว�ม ปลอดภย ของ ขอมล ม หล�ย รปแบบโดย เทคโนโลย แตละ ชนด อ�จ ม คณสมบต แตกต�งกนไดแก 1. การ ระบ ตวตน (Authentication) เพอ ยนยน ตวตน ของ บคคล ผจดทำ� หรอ แปลง ขอมล อเลกทรอนกส 2. การ ควบคม การ เขาถง (Access Control) เพอ อนญ�ต ให เฉพ�ะบคคล ซง ม สทธ หรอ ไดรบ อนญ�ต เท�นน ใน ก�ร เข�ถง ขอมล อเลกทรอนกส 3. การ รกษา ความ ลบ (Confidentiality)เพอ ปองกน ม ให บคคล ซง ไม ไดรบ อนญ�ตหรอไม ไดรบ สทธ อ�น ขอมล อเลกทรอนกส ได 4. ความ ถกตอง ครบถวน ของ ขอมล อเลกทรอนกส (Integrity) เพอ ปองกน ม ให ม ก�ร เปลยนแปลงแกไขทำ�ล�ยหรอ สร�ง ขอมล อเลกทรอนกส ขน โดย ไม ไดรบ อนญ�ต 5. การ ปองกน การ ปฏเสธ ความ รบผด (Non - repudiation) เพอ ปองกน ม ให ผสร�ง หรอ ผสง ขอมล หรอ ผรบ ขอมล ปฏเสธ ว� ตน ไมได สร�ง หรอ สง หรอไม ไดรบ ขอมล อเลกทรอนกส

7.1.มาตรการ ทาง เทคนค ใน การ จดทา หรอ แปลง เอกสาร และ ขอความ ให อย ใน รป ของ ขอมลอเลกทรอนกส ตวอย�ง เทคโนโลย และ ม�ตรก�ร ท�ง เทคนค ใน ก�ร รกษ� คว�ม มนคง ปลอดภย


ของ ขอมล อเลกทรอนกสท ครอบคลม ใน เรอง ต�งๆท กล�ว ข�งตนท นยม ใน ปจจบนอ�ทเชน เทคโนโลย ก�ร เข� และ ถอดรหส (Cryptography) เทคโนโลย PublicKeyInfrastructure (PKI)ล�ยมอชอ อเลกทรอนกส ใบรบรอง ดจทลก�ร กำ�หนด สทธ ใน ก�ร เข�ถง ขอมล เปนตน 7.1.1 เทคโนโลย และ วธการ ใน การ ระบ ตวตน (Identification)

ก�ร ระบ ตวตน ม คว�ม สำ�คญ อย�งยง ตอ คว�ม ผกพน หรอ คว�ม รบผด อน เกดขน จ�ก ก�ร กอ นตสมพนธระหว�ง บคคลก�ร ระบ ตวตน หรอ ตว บคคล เปนก�ร สร�ง คว�ม เชอมน ว� บคคล ท ตน ประสงค จะ ตดตอ ดวย นน เปน บคคล คน นน จรงม ตวตน จรงวธก�ร ทจะ ใช ใน ก�ร ระบตวตน ของ บคคล ได ดทสด วธ หนง ก คอก�ร ลง ล�ยมอชอหรอ ล�ยเซนอย�งไร กต�มเมอ พฒน�ก�ร ท�ง เทคโนโลยม คว�ม ก�วหน� ม�กขนจง เรมม ก�ร พฒน� ล�ยมอชอ อเลกทรอนกส ซง ส�ม�รถ ใช ใน ก�ร ระบ ตว บคคล ได แมนยำ� เชน เดยว กบ ก�ร ลง ล�ยมอชอหรอ ล�ยเซน ธรรมด� ของแตละบคคล ท ม ลกษณะ แตกต�งกนดงนนก�ร รบรอง สถ�นะ ท�ง กฎหม�ย ของ ล�ยมอชอ อเลกทรอนกสท มนษย สร�งขน ให เท�เทยม กบ ล�ยมอชอ หรอ ล�ยเซน ของ บคคล จง เกดขนทงนม เทคโนโลย หรอ วธก�ร แบบ ปลอดภย ท นยม ใช ใน ก�ร ระบ ตวตน อ�ทเชน 1) เทคโนโลย PKI (Public Key Infrastructure)

เปน เทคโนโลย ท ม�จ�ก ก�ร เข�รหส แบบ อสมม�ตร เพอ ก�ร สร�ง ล�ยมอชอ อเลกทรอนกส จ�ก พนฐ�น ของ ก�ร เข�รหส แบบ อสมม�ตรโดย อ�ศย กญแจ คท ไม เหมอนกน ใน ก�ร เข�รหส และ ถอดรหสและ ก�ร ใช“กญแจ สวนตว”ใน ก�ร เข�รหส น เอง จะ เปน สวนสำ�คญใน ก�ร สร�ง ล�ยมอชอ อเลกทรอนกสเพอ ยนยน ตว บคคลและ ใช กญแจ อก ข�ง หนง ท เรยกว�“กญแจ ส�ธ�รณะ”ใน ก�ร ถอดรหสซง ทำ�หน�ท สำ�คญ ใน ก�ร ตรวจสอบตว บคคลโดย กลไก ก�ร ทำ�ง�น ของ“เทคโนโลยPKI”ใน ระบบ รหส แบบ อสมม�ตรเพอ ก�ร สร�ง ล�ยมอชอ อเลกทรอนกส ประกอบดวย ขนตอน ต�งๆโดย สงเขป ดงน •ก�ร สร�ง กญแจ ค(KeyPairs)ดวย กระบวนก�ร ท�ง คณตศ�สตรโดย กญแจ แรก เรยกว�“กญแจ สวนตว”มกจะ ถก บนทก และ เกบ ไว ใน สม�รทก�รดและ สวน ทสอง คอ“กญแจ ส�ธ�รณะ”จะ เปดเผย ไว ใน ระบบ ฐ�นขอมล ของ ผ ใหบรก�ร ออก ใบรบรอง อเลกทรอนกส(CertificatonAuthority:CA)เพอให ส�ม�รถ ตรวจสอบตว บคคล ได โดย ง�ย


•ก�ร แฮช หรอ ยอย(HashFunction)กอน สร�ง ล�ยมอชอ อเลกทรอนกสจะ ม ขน ตอนสำ�คญใน ก�รนำ� ขอมล อเลกทรอนกส ท ผสง ขอมล ประสงค จะ สงให แก ผรบ ขอมล นำ�ม� คำ�นวณ ดวย กระบวนก�ร ท�ง คณตศ�สตร เรยกว� “ขนตอน ก�ร แฮช (hashfunction)”เพอ ยอย หรอ ทำ�ให ขอมล อเลกทรอนกส นน ง�ย ตอ ก�ร คำ�นวณ ท�ง คณตศ�สตร และ ก�ร จด สงให ผรบ ขอมล ใน ขนตอน ตอไปผลลพธ ท ได จ�ก ขนตอน ก�ร แฮช จะ ทำ�ให ได ขอมล ท ยอย(messagedigest)ม ขน�ด เลกลง และ คว�ม ย�ว คงท(fixedlength) •ก�ร สร�ง ล�ยมอชอ อเลกทรอนกสโดย นำ� กญแจ สวนตว ม� ทำ�ก�รเข�รหส กบ ขอมล ท แฮช หรอ ขอมล ยอย(messagedigest)และ ซอฟตแวรก จะ ทำ�ก�ร แปลง ขอมล อเลกทรอนกส เหล�นน ให เปน ล�ยมอชอ อเลกทรอนกส 2) ลายมอชอ อเลกทรอนกส (Electronic Signature)

ล�ยมอชอ เปน สง ท ใช ใน ก�ร ระบ ตวตน (authentication) และ ยง เปนก�ร แสดงถง เจตน� ใน ก�ร ยอมรบ ส�ระ ใน สญญ� นนๆซง สมพนธกบ ก�ร ปองกน ก�ร ปฏเสธ คว�ม รบผด(non-repudiation)สำ�หรบ ก�ร ทำ� ธรกรรม ท�ง อเลกทรอนกส นนจะ ใช ล�ยมอชอ อเลกทรอนกส(electronicsignature)ซง เปนก�ร สร�ง ม�จ�ก ระบบ อเลกทรอนกสเพอ ใช ใน ก�ร ระบ ตวตนและ แสดงถง เจตน� ก�ร ยอมรบ ก�ร ทำ� ธรกรรม ท�ง อเลกทรอนกส นนๆโดย สง ท ส�ม�รถ นำ�ม� เปน ล�ยมอชอ อเลกทรอนกส ท ใช กน อย ทวไป ใน ปจจบนเชนทอย อเมล(e-mailaddress),รหส สวนตว(PINcode),ชอ ผใช และ รหสผ�น(user&pass-word) เปนตนแต อย�งไร กต�มก�ร ใช ล�ยมอชอ อเลกทรอนกส ใน ลกษณะ ดงกล�ว ก ยง ไมม คว�ม น� เชอถอ เท�ทควรดงนน ก�ร ทำ� ธรกรรม ท�ง อเลกทรอนกส ท ม คว�ม น� เชอถอ และ ม คว�ม มนคง ปลอดภย นนควร ใช ล�ยมอชอ อเลกทรอนกส ท สร�งขน โดย อ�ศย วธก�ร ท ซบซอน ท�ง เทคโนโลย เพอ ระบ ตว ผสง ขอมล ให ผรบ ขอมล ทร�บ ได ซง ตวอย�ง ของ เทคโนโลย ดงกล�วเชนก�ร ใช เทคโนโลย โครงสร�ง พนฐ�น กญแจ ส�ธ�รณะ(PublicKeyInfrastructure)โดย ล�ยมอชอ อเลกทรอนกส จะ สร�ง จ�ก เทคโนโลย เข�รหส ดวย กญแจ ส�ธ�รณะซง ผ สงขอคว�ม จะ ใช กญแจ สวนตว ของ ตน ใน ก�ร ลง ล�ยมอชอ โดย กระบวนก�ร ท�ง คณตศ�สตร และ ผรบ จะ ส�ม�รถ ตรวจสอบ คว�ม ถกตอง ของ ล�ยมอชอ ดงกล�ว โดย ใช กญแจ ส�ธ�รณะ ของ ผสง ซง ล�ยมอชอ ของ ผสง จะ ถก รบรอง ดวยผ ใหบรก�ร ออก ใบรบรอง อเลกทรอนกส (Certification Authority: CA) โดย แสดง อย ใน รป ของ


“ใบรบรอง ดจทล”(digitalcertification)ทงนประโยชน ของ ล�ยมอชอ อเลกทรอนกส ใน ลกษณะ นนอกจ�ก จะ ชวย ระบ ตว ผสร�ง และ สง ขอมล แลว ยง ชวย ปองกน ขอมล ไม ให ม ก�ร แกไขหรอ ห�ก ม ก�ร แกไข ม� กอนก ส�ม�รถ ตรวจ สอบได (ร�ยละเอยด เรอง ก�ร ลง ล�ยมอชอ อเลกทรอนกส ปร�กฎ ใน ภ�คผนวกง) 3) ใบรบรอง ดจทล (Digital Certificate)

ก�ร เข�รหส และ ล�ยมอชอ อเลกทรอนกส ใน ก�ร ทำ� ธรกรรม อเลกทรอนกส จะ ส�ม�รถ รกษ� คว�ม ลบ ของ ขอมลและ ส�ม�รถ ระบ ตวตน ได ใน ระดบ หนงอย�งไรกต�มก�ร เพม ระดบ คว�ม ปลอดภย ใน ก�ร ระบ ตวตนและก�ร สร�ง คว�ม เชอถอ ม�กขนส�ม�รถ ทำ�ได โดย ก�ร ออก ใบรบรอง ดจทล(digitalcertificate)ซง ออก โดย องคกร กล�ง ท เปนท น� เชอถอเรยกว�ผ ใหบรก�ร ออก ใบรบรอง อเลกทรอนกส(CertificationAuthority:CA)โดย ใบรบรอง ดจทล นจะ ถก นำ�ม�ใช สำ�หรบ ยนยน ใน ก�ร ทำ� ธรกรรม ได ว�เปน บคคล นน จรง ต�มท ได อ�ง ไวใบรบรอง ดจทล ท ออก ต�ม ม�ตรฐ�นX.509Version3 ซง เปน ม�ตรฐ�น ท ไดรบ คว�ม นยม อย�ง แพรหล�ย ทสด จะ ประกอบดวย ขอมล ดง ตอไปน •หม�ยเลข ของ ใบรบรอง(serialnumber) •วธก�ร ท ใช ใน ก�ร เข�รหส ขอมล(algorithm) •หนวยง�น ท ออก ใบรบรอง(issuer) •เวล�เรม ใช ใบรบรอง(startingtime) •เวล� ท ใบรบรอง หมดอ�ย(expiringtime) •ผ ไดรบ ก�ร รบรอง(subject) •กญแจ ส�ธ�รณะ ของ ผ ไดรบ ก�ร รบรอง(subject’spublickey) • ล�ยมอชอ อเลกทรอนกส ของ หนวยง�น ท ออก ใบรบรอง (CA signature)

ก�ร แบงประเภท หรอ ระดบ ของ ใบรบรอง ดจทล นน โดย ทวไป เปน กรณ ท ผ ใหบรก�ร ออก ใบรบรอง อเลกทรอนกส ( C A ) แตละ ร�ย จะ เปน ผ กำ�หนด เองโดย ทวไป แบง เปน


• ใบรบรอง อเลกทรอนกส สำ�หรบ บคคล เหม�ะสำ�หรบ บคคล ทวไป ท ตองก�ร ตดตอ สอส�ร ผ�น เครอข�ย คอมพวเตอร แบบ ปลอดภย โดย แบงระดบ คว�ม ปลอดภย ออก เปน 2 ระดบ คอ แบบ ธรรมด�ซงกญ แจ สวนตว ถก เกบ ใน ระบบ คอมพวเตอร ของ ผ ใช และ แบบ พเศษ ซงกญ แจ สวนตว ถก เกบ บน สม�รทก�รด • ใบรบรอง อเลกทรอนกส สำ�หรบ เวบไซต เหม�ะสำ�หรบ หนวยง�น ท ตองก�ร สร�ง คว�ม เชอมน ใน ก�ร เผย แพร ขอมล แก บคคล ทวไป ผ�น เครอข�ย คอมพวเตอร ว� ขอมล ดงกล�ว ม�จ�ก เวบไซต ของ หนวยง�น นน จรง นอกจ�กน ยง ส�ม�รถ ใช ใน ก�ร สร�ง ชองท�ง สอส�ร แบบ ปลอดภย ระหว�ง เวบไซต กบ บคคล ทวไป ได อกดวย ใบรบรอง อเลกทรอนกส สำ�หรบ บคคล ใน องคกร เหม�ะสำ�หรบ องคกร ท ตองก�ร ใช เทคโนโลยกญ แจ ส�ธ�รณะ ใน ก�ร รกษ� คว�ม ปลอดภย ของ ขอมล ท สอส�ร ผ�น เครอข�ย คอมพวเตอร เชน อนเทอรเนต ( I n t e r n e t ) อนทร�เนต ( I n t r a n e t ) หรอ เอกซทร� เนต ( E x t r a n e t ) โดย ท องคกร ส�ม�รถ ออก ใบรบรอง อเลกทรอนกส ของ ตวเอง โดย ใช ระบบ ของ ผ ใหบรก�ร ออก ใบรบรอง อเลกทรอนกส ซง เปนผ ใหบรก�ร ท เปน ท เชอถอ ได ทำ� หน� ท เปน บคคล ท ส�ม ดำ�เนนก�ร ออก ใบรบรอง ดจทล ให กบ ผทำ� ธรกรรม อเลกทรอนกส ท ขอ ใชบรก�ร โดย บรก�ร ต�งๆ ของ ผ ใหบรก�ร ออก ใบรบรอง อเลกทรอนกส ได แก oบรก�ร เทคโนโลย เข� รหสลบประกอบดวย ก�ร ผลต กญแจ สวนตว (private key) ก�ร สงมอบ กญแจ สวนตว ก�ร ผลต กญแจ ส�ธ�รณะ และ กญแจ สวนตว (public/private key) ก�ร ผลต ล�ยมอชอ อเลกทรอนกส(electronic signature)และ ก�ร รบรอง ล�ยมอชอ อเลกทรอนกส oบรก�ร ท เกยวของ กบ ก�ร ออก ใบรบรองประกอบดวย ก�ร ออก ใบรบรอง(certificateIssuance)ก�ร ตพมพ ใบรบรอง เพอ เผยแพร แก บคคล ทวไป(certificatepublishing)ก�ร เกบ ตนฉบบ ใบรบรอง (Certificate archiving) และ ก�ร กำ�หนด นโยบ�ย ก�ร ออก และ อนมต ใบรบรอง(Policycreation/approval) oบรก�ร เสรม ต�ง ๆเชนก�ร ลงทะเบยน(registration)ก�ร ตรวจสอบสญญ� ต�งๆ(notarialauthentication)ก�ร ก กญแจ(keyrecovery)เปนตน


7.1.2 เทคโนโลย และ วธการ ใน การ ยนยน ตวตน (Authentication)

เทคโนโลย การ เขา และ ถอดรหส (Cryptography)

เปน เทคโนโลย ท ทำ�ให ขอมล ทจะ สงผ�น ไป ท�ง เครอข�ย อย ใน รปแบบ ท ไม ส�ม�รถ อ�น ออก ได ดวย ก�ร เข�รหส (encryption)ซง ผ ม สทธ จรง เท�นน จะ ส�ม�รถ อ�น ขอมล ได ดวย ก�ร ถอดรหส(decryption)ซง ก�ร เข� และ ถอดรหส นน จะ อ�ศย สมก�ร ท�ง คณตศ�สตร ท ซบซอน และ ตอง อ�ศย กญแจ ซง อย ใน รป ของ พ�ร�มเตอร(parameter)ท กำ�หนด ไวใน ก�ร เข� และ ถอดรหสส�ม�รถ แบง เปน2ประเภทคอ • ก�ร ใช รหส แบบ กญแจ สมม�ตร (SymmetricKeyCryptographyหรอSecretKeyCryptography) เปนก�ร เข� และ ถอดรหส โดย ใช กญแจ สวนตว ท เหมอนกน ซง จะ ตอง เปนท รกน เพยง ผสง และ ผรบ เท�นน

•ก�ร ใช รหส แบบ อสมม�ตร(AsymmetricKeyCryptographyหรอPublicKeyCryptography)เปนก�ร เข� และ ถอดรหส ดวย กญแจ ต�งกนใน กรณ เนน ท ผรบ เปนหลก นนผสง ขอมล จะ ใช กญแจ ส�ธ�รณะ ของ ผรบ ซง เปนท เปดเผย ใน ก�ร เข�รหส และ สง ขอมล ท เข�รหส แลว นน ไป ยง ผรบเมอ ขอมล นน ไป ถง ผรบ แลว ผรบ จะ ใช กญแจ สวนตว ของ ผรบ ใน ก�ร ถอดรหส

รป ท 7 การ ใช รหส แบบ กญแจ สมมาตร


7.1.3 การ กาหนด สทธ ผใชงาน และ การ เขาถง ขอมล (Authorization)

•คว�ม ปลอดภย ของ ขอมล อเลกทรอนกส เปนเรอง ท เกยวของ กบ ก�ร ปองกน ผใช ท ไมม สทธ ใน ก�ร เข�ถง ขอมล อเลกทรอนกส นำ� ขอมล จ�ก ฐ�นขอมล ไป ใชอน อ�จจะ เกดผล เสย กบ ระบบ ฐ�นขอมล และ ขอมล อเลกทรอนกส ไดโดย ใน ระบบ ท ม ผใช เปน จำ�นวน ม�กจำ�เปน ตอง ม ก�ร ควบคม ก�ร เรยกใช ขอมล อเลกทรอนกสโดย กำ�หนดก�ร ใหสทธ (authorization)แก ผใชง�น ให ส�ม�รถ เข�ถง และ ใช ขอมล อเลกทรอนกส ได ใน ระดบ ท แตกต�งกนเชนสทธ ใน ก�ร อ�น หรอ เรยก ด ขอมลสทธ ใน ก�ร เพม หรอ ลบขอมลสทธ ใน ก�ร เปลยนแปลง ขอมล หรอ โครงสร�ง ขอมล เปนตน • ก�ร กำ�หนด สทธ และ มอบอำ�น�จ ใน ก�ร เข�ถง ขอมลตลอดจน ก�ร เรยกคน อำ�น�จ อ�จ ใช วธ กำ�หนด รหสผ�น ให แก ผใช ให เข�ใน ระบบ ก�ร จดทำ� ขอมล อเลกทรอนกส ได โดย ใน เบองตน จะ ตอง ม ก�ร ยนยนตว บคคล โดย ระบบ จะ ตอง ทำ�ก�ร ตรวจ เชค จ�ก รหสผ�นท กำ�หนด ให กบ ผใช •ก�ร กำ�หนด สทธ แก ผใช จะ ตอง กำ�หนด ขอบเขต อำ�น�จ ก�ร ปฏบต ง�นและ ส�ม�รถ กำ�หนด สทธ ใด สทธ หนงหรอ บ�ง สทธหรอ ทก สทธ ให กบ ผใชง�น ไดทงนขนอย กบ เป�หม�ย ของ ก�ร ปฏบต ง�น ท ตองก�ร กำ�หนด สทธเชนสทธ ก�ร ทำ�ง�น กบ ต�ร�ง ขอมล อ�จ ม เพยงแค อ�น และ เขยน ขอมล

รป ท 8 การ ใช รหส แบบ กญแจ อสมมาตร


•ใน ก�ร จดทำ� หรอ แปลง เอกส�ร และ ขอคว�ม ให อย ใน รป ของ ขอมล อเลกทรอนกสควร ม ก�ร กำ�หนด สทธ ใน ก�ร เข�ถง ขอมล และ ก�ร ดำ�เนนง�น อนท เกยวของเพอ ควบคม ก�ร รกษ� คว�ม ลบ ของ ขอมล อเลกทรอนกส โดย อ�จ แบงระดบ สทธ ของ ผปฏบต ง�น ให ส�ม�รถ ดำ�เนนก�ร ได ต�ม ขอบเขต ท กำ�หนด ไว ใน เบองตน เปน3ระดบ คอระดบ สทธ ของ ผปฏบตระดบ สทธ ของ ผดแล ระบบและ ระดบ สทธ ของ ผ บงคบ บญช� oระดบ สทธ ของ ผปฏบตควร กำ�หนด ให ส�ม�รถ ใชง�น ระบบ เพอ จดทำ� ขอมล อเลกทรอนกส เท�นน โดย ไม อนญ�ต ให ปรบปรง แกไขดดแปลงและ ส�ม�รถ เรยก ตรวจสอบ ก�ร ใชง�น ระบบ ได oระดบ สทธ ของ ผดแล ระบบควร กำ�หนด ให ส�ม�รถ ใชง�นแกไข ปรบปรง ระบบ จดทำ� เอกส�ร และ ขอคว�ม ให อย ใน รป ของ ขอมล อเลกทรอนกส ได แต ไม ควร ให ส�ม�รถ เรยก ด และ แกไข ขอมล ท บนทก ก�ร ดำ�เนนง�น ของ ตน เอง ไดเพอ ปองกน ก�ร ดำ�เนนง�น ท ไม พงประสงค โดย ไม ไดรบ อนญ�ต oระดบ สทธ ของ ผ บงคบ บญช�ควร กำ�หนด ให ส�ม�รถ เรยก ด ก�ร ดำ�เนนง�น ของ ผปฏบตและ ผดแล ระบบ ไดเรยก ใชง�น ระบบ ได แต ไม ควร อนญ�ต ให แกไข ระบบทงน โดย ก�ร แกไข ระบบ ให เปน หน�ท ของ ผดแล ระบบ • ตวอย�ง ต�ร�ง ก�ร กำ�หนด สทธ ใน ระบบ จดทำ� หรอ แปลง เอกส�ร และ ขอคว�ม ให อย ใน รป ของ ขอมล อเลกทรอนกสดง ปร�กฏ ต�ม ต�ร�ง ท1


ระดบ สทธ ใน ก�ร เข�ถง ขอมล

สทธ ใน ก�ร สร�ง ขอมล(Create)สทธ ใน ก�ร อ�น ขอมล หรอ เรยก ด ขอมล(Read)สทธ ใน ก�ร เปลยนแปลง หรอ ปรบปรง ขอมล(Modify/Update)

สทธ ใน ก�ร มอบหม�ย สทธ ใน ก�ร ดำ�เนนก�ร แทน(Assign)

สทธ ใน ก�ร รบรอง คว�ม ถกตอง ครบถวน ของ ขอมล(Approve/Authenticate)

สทธ ใน ก�ร รบรอง ก�ร ดำ�เนนก�ร จดทำ�/แปลง(Approve/Authenticate)

กลม สทธผจดทำ�/ แปลง

ผดแล ระบบ

ผ บงคบ บญช�

ตาราง ท1 ตวอย�ง ก�ร กำ�หนด สทธ ใน ระบบ จดทำ� หรอ แปลง เอกส�ร และ ขอคว�ม ให อย ใน รป ของขอมล อเลกทรอนกส

หม�ยเหต หม�ยถง ม สทธ ใน ก�ร ดำ�เนนง�น สเท� หม�ยถงไมม สทธ ใน ก�ร ดำ�เนนง�น

7.1.4 การ รบผดชอบ ตอ ผล ของ การ กระทา (Accountability)

ม�ตรก�ร ท�ง เทคนค และ วธก�ร ทจะ สนบสนน ให บคคล หรอ หนวยง�น แสดง คว�ม รบผดชอบ ตอ ผล ของ ก�ร กระทำ�(accountability)สอดคลองกบ ม�ตรก�ร ท�ง เทคนค และ วธก�ร ปองกน ม ให ผจดทำ� หรอ แปลง ขอมล อเลกทรอนกส ปฏเสธ ว� ตน ไมได จดทำ� หรอ แปลง ขอมล อเลกทรอนกสจด เปน ม�ตรก�ร ก�ร ปองกน ก�ร ปฏเสธ คว�ม รบผด(non - repudiation)และ ระบบ ทจะ ส�ม�รถ รองรบ และ สอดคลองกบ ม�ตรก�ร ดงกล�ว รวมทง ม�ตรก�ร ท�ง กฎหม�ย ท เกยวเนอง กบ เรอง ของ คว�ม มนคง ปลอดภยไดแกระบบ ก�ร จด เกบขอมล จร�จร ท�ง คอมพวเตอร(LogFile)


ระบบ การ จด เกบขอมล จราจร ทาง คอมพวเตอร (Log File)

ระบบ ก�ร จด เกบขอมล จร�จร คอมพวเตอร(logfile)จะ ชวย ให ทร�บ ขอมล เกยวกบ ก�ร ตดตอ สอส�ร ของ ระบบ คอมพวเตอรซง แสดงถง แหลงกำ�เนดตนท�งปล�ยท�งเสนท�งเวล�วนทปรม�ณระยะเวล�ชนด ของ บรก�รหรอ อนๆท เกยวของ กบ ก�ร ตดตอ สอส�ร ของ ระบบ คอมพวเตอร นนระบบ ก�ร จด เกบขอมล จร�จร คอมพวเตอร(Log File) ต�ม หลกเกณฑ ก�ร เกบรกษ� ขอมล จร�จร ท�ง คอมพวเตอร ของ ผ ใหบรก�รพ.ศ.25509ม วธก�ร ท มนคง และ ปลอดภย กล�ว โดย สรป ดงน • เกบ ใน สอ (Media) ท ส�ม�รถ รกษ� คว�ม ครบถวน ถกตอง แทจรง(Integrity)และ ระบ ตว บคคล(Identification)ท เข�ถง สอ ดงกล�ว ได •ม ระบบ ก�ร เกบรกษ� คว�ม ลบ ของ ขอมลท จดเกบและ กำ�หนด ชน คว�ม ลบ ใน ก�ร เข�ถง ขอมล ดงกล�วเพอ รกษ� คว�ม น� เชอถอ ของ ขอมลและ ไม ให ผดแล ระบบ ส�ม�รถ แกไข ขอมล ท เกบรกษ� ไวเชน ก�ร เกบ ไว ในcentralizedlogserverหรอ ก�ร ทำ�dataarchivingหรอ ทำ�datahashingเปนตนเวนแตผ ม หน�ท เกยวของ ท เปน เจ�ของหรอ ผบรห�ร องคกร กำ�หนด ให ส�ม�รถ เข�ถง ขอมล ดงกล�ว ได เชนผตรวจสอบ ระบบ ส�รสนเทศ ของ องคกร(ITAuditor)หรอ บคคล ท องคกร มอบหม�ย เปนตน •ใน ก�ร เกบขอมล จร�จร คอมพวเตอร นนตอง ส�ม�รถ ระบ ร�ยละเอยด ผ ใชบรก�ร เปน ร�ยบคคล ได(Identification&Authentication)เชนลกษณะ ก�ร ใชบรก�รproxyserver,networkaddresstranslation(NAT)หรอproxycacheหรอcacheengine

หรอ บรก�รfreeinternetหรอ บรก�ร1222หรอWi-Fihotspot ตอง ส�ม�รถ ระบ ตวตน ของ ผ ใชบรก�ร เปน ร�ยบคคล ได จรง • เพอให ขอมล จร�จร คอมพวเตอร ถกตอง และ นำ�ม�ใช ประโยชน ได จรงผ ใหบรก�ร ตอง ตงน�ฬก� ของ อปกรณ บรก�ร ทกชนด ให ตรง กบ เวล� อ�งอง ส�กล(Stratum0)โดย ผด พล�ด ไม เกน10 มลล วน�ท

9อ�งอง บ�งสวน จ�กประก�ศ กระทรวง เทคโนโลย ส�รสนเทศ และ ก�ร สอส�ร เรอง หลกเกณฑ ก�ร เกบรกษ� ขอมล จร�จร ท�ง คอมพวเตอร ของ ผ ใหบรก�รพ.ศ.๒๕๕๐


ตวอย�ง ของ เทคโนโลย หรอ ม�ตรก�ร ท�ง เทคนค ท ม คณสมบต แตกต�งกน ไป ต�มท ได กล�ว ใน ข�งตน แสดง เปนต�ร�ง เปรยบเทยบ ได ดงน

ตาราง ท2เปรยบเทยบ คณสมบต ของ ตวอย�ง เทคโนโลย/ ม�ตรก�ร ท�ง เทคนค แตละ ชนด

ตวอย�ง

เทคโนโลย/

ม�ตรก�ร

ก�ร ระบ ตวตน

ก�ร รกษ�คว�ม ลบของ ขอมล

ก�ร รกษ� คว�ม

ครบถวนสมบรณ

ก�ร ปองกนก�ร ปฎเสธคว�ม รบผด

ก�ร พสจนรวมกบ

ปจจย อน

ก�ร เข� และ ถอดรหส(Cryptography)

PKI

ล�ยมอชอ อเลกทรอนกส(ElectronicSignature)

ก�ร กำ�หนด สทธ/ก�ร ใช รหสผ�น(IDPassword)

ระบบ ก�ร จด เกบขอมล จร�จร คอมพวเตอร(LogFile)

คณสมบต

หม�ยเหต หม�ยถง ม คณสมบต นนๆ สเท� หม�ยถง ไมม คณสมบต นนๆ


7.2.มาตรการ และ ระบบ การ รกษา ความ ปลอดภย ขน พนฐาน อนๆ ม�ตรก�ร ท�ง เทคนค ขน พนฐ�น อนๆ ไดแก ก�ร เลอก ใช เทคโนโลย ระบบ คอมพวเตอรท ม ระบบ ก�ร รกษ� คว�ม ปลอดภย ใน ขน พนฐ�น ท เปน ม�ตรฐ�น ส�กล อย แลวก�ร เลอก อปกรณ ด�น คว�ม ปลอดภย เฉพ�ะ เพอ เสรม ก�ร ทำ�ง�น ของ เทคโนโลย หลก อก ชนหนง ทงน หลกก�ร ทวไป ใน ก�ร ควบคม และ รกษ� คว�ม ปลอดภย ให กบ ขอมล อเลกทรอนกสไดแกก�ร ควบคม สวน ต�งๆของ ระบบ ก�ร ทำ�ง�น ท เกยวของ อย�ง รดกมโดย วธก�ร ท ใช ใน ก�ร ควบคม ม ดงน 1)ก�ร ควบคม คว�ม ปลอดภย ของ ระบบ โดย ซอฟตแวร(softwarecontrol)ดวย วธก�ร3ระดบคอ

•ก�ร ควบคม จ�ก ระบบ ภ�ยใน ของ ซอฟตแวร(internalprogramcontrol)คอ ก�ร ท โปรแกรม นน ม ก�ร ควบคม สทธ ก�ร เข�ถงและ สทธ ใน ก�ร ใช ขอมล ภ�ยใน ระบบซง ถก จดเกบ ไว ใน ระบบ ฐ�นขอมล ภ�ยใน ระบบ เอง •ก�ร ควบคม คว�ม ปลอดภย โดย ระบบปฏบต ก�ร(operatingsystemcontrol)คอก�ร ควบคม สทธ ก�ร เข�ถง และ ก�ร ใช ขอมล ใน สวน ต�งๆภ�ยใน ระบบ คอมพวเตอร ของ ผใช คน หนงและ จำ�แนก คว�ม แตกต�งจ�ก ผใช คน อนๆ • ก�ร ควบคม และ ก�ร ออกแบบ โปรแกรม (development control) คอก�ร ควบคม ตงแต ก�ร ออกแบบ และ ก�ร ทดสอบ กอน ก�ร ใชง�น จรง 2)ก�ร ควบคม คว�ม ปลอดภย ของ ระบบ โดย ฮ�รดแวร(HardwareControl)โดย เลอก ใช เทคโนโลย ท�ง ด�น ฮ�รดแวร ท ส�ม�รถ ควบคม ก�ร เข�ถงและ ปองกน ก�ร ทำ�ง�น ผด พล�ดดวย อปกรณ ภ�ยใน ตวเอง 3)ก�ร ปองกน ท�ง ก�ยภ�พ (PhysicalControl) โดย ใช ม�ตรก�ร ควบคม ก�ร เข�ถง ระบบ และ เครอง คอมพวเตอรท สำ�คญ ได เฉพ�ะ ผ เกยวของ เท�นน รวมทง ม ระบบ สำ�รองขอมล อย�ง สมำ�เสมอ 4)นอกจ�ก เทคโนโลย และ ม�ตรก�ร ท�ง เทคนค แลวควร เตรยม คว�ม พรอม สำ�หรบ ก�ร รกษ� คว�ม ปลอดภย ระบบท เกยวของ กบ ก�ร จดทำ� เอกส�ร และ ขอคว�ม ให อย ใน รป ของ ขอมล อเลกทรอนกสโดย ก�ร ประยกต ใช ระบบท เกยวของ ดงกล�วควร กำ�หนด ให ม ฟงกชน สำ�หรบ ใชง�น เพอ คว�ม ปลอดภย ของ ขอมล อเลกทรอนกส ใน แงมม ต�งๆกนเชน


•ฟงกชน ควบคม ไม ให บคคล ท ไมม สทธ เข�ถงขอมล •ฟงกชน ปองกน ก�ร แกไข ขอมล อเลกทรอนกส ผ�น โปรแกรม ภ�ยนอก ท ไมได อย ใน ระบบ ของ หนวยง�น •ฟงกชน ปองกน ก�ร คง ค�ง ขอมล อเลกทรอนกสใน ระบบภ�ยหลง จ�ก สง ขอมล อเลกทรอนกส ไป ยง ผรบ ปล�ยท�ง หรอ ส ระบบ ภ�ยนอก •ฟงกชน ปองกน ก�รนำ� ขอมล อเลกทรอนกส ออกไป ภ�ยนอก โดย ใช แผน ดสก หรอ อปกรณ ท ส�ม�รถ บนทก เกบขอมล เชน flash drive ฯลฯหรอ โดย ก�ร ถ�ยโอน แฟมขอมล ระหว�ง เครอง คอมพวเตอร 2 เครองซง อย บน เครอข�ย อนเทอรเนต (FileTransferProtocol:FTP)

•ฟงกชน สำ�รวจ โปรแกรม แอบซอน ทำ�ล�ย(เชนไวรส,spywareเปนตน) •ฟงกชน บนทก ขอมล ประวตก�ร ปฏบต ง�น เพอ ใช เปน บนทก ก�ร ตรวจสอบ •ก�ร เชอม ตอ เข�ส ระบบ ท เกยวของควร ม ก�ร กำ�หนด วธก�ร ท เชอถอ ไดเชนก�ร ใช รหส ประจำ�ตว (ID)กบ รหสผ�นและ ตอง เตรยม ม�ตรก�ร คว�ม ปลอดภย ของ ก�ร ใช รหส ประจำ�ตว(ID)และ รหสผ�น นน ไว(เชนก�ร สง ขอมล ดวย รหสลบ)

8.1.ขอแนะนา เรอง ความ ละเอยด ของ ภาพ(Resolution) คว�ม ละเอยด ของ ภ�พ แสดง โดย สดสวน ของ จำ�นวน จด เลก(Pixel)10ทงหมด ตอ คว�ม ย�ว1นว(PixelsperInchหรอPPI)เชน300PPIหม�ยคว�มว�ม จำ�นวนพก เซล ทงหมด300พก เซล ตอ คว�ม ย�ว1นวดงนนห�กPPIม จำ�นวน ม�กๆก จะ ทำ�ให ภ�พ ม คว�ม ละเอยด และ ชดเจน ยงขนดง ตวอย�ง ใน รปแสดง ก�ร เปรยบเทยบ คว�ม ละเอยด ของ ภ�พ จ�ก คว�ม ละเอยด ท100PPI,200PPIและ300PPI ต�มลำ�ดบ

10“พก เซล(Pixel)”คอสวนหนง ท เลก ทสด ของ ภ�พ ดจทลเปน สวน ของ ก�ร แสดงผล ภ�พ บน สอ ดจทล ท ม�จ�ก สญญ�ณ อเลกทรอนกส หรอ แสดง โดย ค� ดจทลพก เซล เปน ค� บน อปกรณ แสดงผลหรอใน กลอง ถ�ย รปแบบ ดจทล (photosensor) และ ส�ม�รถ ใช ใน น�มธรรม เปน หนวย ของ ก�ร วด (ตว ช วด)คว�ม ละเอยด เชน640x480Pixelหม�ยคว�มว�ม คว�ม ละเอยด307,200Pixel นนเอง

รป ท 9 ตวอยางความละเอยดของภาพท 100 PPI





8.2.ขอแนะนา เรอง ความ ละเอยด ของ ส(BitDepth) เปนก�ร กำ�หนด ตว เลขจำ�นวน ของ บต(bit)ท ใช ระบ แตละพก เซลค� บต ยง ม�ก จะ ยง ม คว�ม ละเอยด ของ ลำ�ดบชน ส ม�ก เชนกน ใน ก�ร ใช แสดง ภ�พอ�จจะ แสดง ได ทง สข�วสดำ�หรอไล เฉดสหรอ ส อนๆอย ใน รปพก เซลซง แตละพก เซล จะ ม1บตท แสดง ได2ระดบ สคอข�ว และ ดำ�โดย ค�0จะ เปน สดำ�และ1จะ เปน สข�วหรอ อ�จจะ ตรงกนข�มใน สวน ของ ภ�พ สเท�(grayscaleimage)เปนก�ร เรยง ของพก เซล ท ใช ขอมล แบบmultiplebitsอย ใน ชวง ระหว�ง2-8บตหรอ ม�กกว� นนตวอย�ง เชนรปภ�พ ท ใช2บต(bitdepthคอ2)จะ ม ได4รปแบบ สหรอ4โทน สคอ00(สดำ�),01(สเท� เขม),10(สเท� สว�ง)และ11(สข�ว)และ ห�ก รปภ�พ ใช ท8บต(28)จะ เท�กบ256โทน สท ต�งกน เปน ตวกำ�หนด ค�พก เซล รปภ�พ ส(colorimage)แบบ ทวไป จะ ม ค� คว�ม ละเอยด ของ ส(bitdepth)อย ใน ชวง8–24บตหรอ ม�กกว�ภ�พ ท ม คว�ม ละเอยด ท24บตจะ หม�ยถง ก�ร แบง โทน ส ของ3ส หลกคอสแดงสเขยวและ สนำ�เงนโดย แตละ ส จะ ส�ม�รถ แสดง ได8โทน สซง ส ทงหมด จะ ถก รวมกน เพอ แสดง ส อนๆได ถง16.7ล�น ส(224)ดง ตวอย�ง รปภ�พ ท แสดง คว�ม ละเอยด ของ ส1บต(สข�ว และ ดำ�),8บต(สเท�หรอgrayscale)และ24บต(หล�ย ส)จ�ก ซ�ย ไป ขว� ต�มลำ�ดบ

รป ท 12 ตวอยาง ภาพ ท ม ความ ละเอยด ของ ส (จาก ซาย ไป ขวา) 1 บต (สขาว-ดา), 8 บต (สเทา) และ 24 บต (หลาย ส)


ก�ร คำ�นวณ เลขBinaryเพอให ทร�บ จำ�นวน ของ ส ท แสดง ใน รป ของ คว�ม ละเอยด ของ ส(Bitdepth)ม ดงน 1bit(21) = 2ส

2bits(22) = 4ส

3bits(23) = 8ส

4bits(24) = 16ส

8bits(28) = 256ส

16bits(216) = 65,536ส

24bits(224) = 16.7ล�น สขอแนะ นาทาง เทคนค เรอง ความ ละเอยด ของ ภาพ และ ส และ ชนด ของ ไฟล11

ใน ก�ร จดทำ� หรอ แปลง เอกส�ร และ ขอคว�ม ให อย ใน รป ของ ขอมล อเลกทรอนกสควร ม ขอกำ�หนด คว�ม ละเอยด ของ ภ�พ(resolution)คว�ม ละเอยด ของ ส(bitdepth)และ ชนด ของ ไฟลท เหม�ะสมกบ ชนด ของ เอกส�รดง แสดง ใน ต�ร�ง ขอแนะนำ� ด�นล�ง น

11แหลงขอมลSection6TechnicalconsiderationsและAppendix3TableofTechnicalRecommendations,GuidelinefortheDigitisationofPaperRecords,QueenslandStateArchives2006,Version2April2006


ชนด ของ เอกสาร(DocumentType)

เอกส�ร ท เปนตวอกษร ส เดยว

เอกส�ร ท ม ล�ยนำ�,รปภ�พและ/หรอ

ตวอกษร สเท�

เอกส�ร ท ม รปภ�พ และ ตวอกษร ส

รปภ�พ

ข�ว-ดำ�

รปภ�พ

ส

ความ ละเอยดของ ภาพ

(Resolution)

ไม นอยกว�200PPI



300PPI

430PPI

600PPI

300PPI

430PPI

600PPI

9”x6”

7”x5”

6”x4”

9”x6”

7”x5”

6”x4”

ความ ละเอยดของ ส

(BitDepth)

1-bit(bi-tonal)

4-bitหรอ

8-bitgrey

4-bitor8-bit

colour

8-bitgrey

24-bitcolour

ชนด ของ ไฟล(FileFormat)

TIFF

G3/G4

PNG

PNG

GIF

TIFF

(LZW)12

PNG

GIF

TIFF

(LZW)

PNG

JPEG

TIFF

PNG

JPEG

TIFF

ตาราง ท3ต� ร�ง ขอแนะนำ� ใน ก�ร เลอก คว�ม ละเอยด ของ ภ�พ และ สและ ชนด ของ ไฟล ท เหม�ะกบ ชนดของ ขอมล อเลกทรอนกส

12Lempel-Ziv-Welch เปน กระบวนก�ร ท�ง คณตศ�สตร สำ�หรบ ก�ร บบอด ขอมล แบบ ไม สญเสย คณภ�พ(aproprietarylosslesscompressionalgorithm)


ประเภท ของขอมล

อเลกทรอนกส

รปแบบ ไฟล

ขนาด โปรแกรม

ท ใช อานโปรแกรม

ท ใช เขยน/ สราง

13เรยบเรยง จ�ก แหลงขอมลDigitizationGuidelines[FullVersion](2000),UNCDigitalLibraryProject,UNCDigitalLibraryServices,TheUniversityofNorthCarolinaatChapelHill

8.3.ขอแนะนา เรอง การ เลอก รปแบบ ของ ไฟล ขอมล อเลกทรอนกส ขอแนะนำ� เรอง รปแบบขน�ดและ โปรแกรมท เหม�ะสม สำ�หรบ ไฟล ขอมล อเลกทรอนกส13ดง ปร�ก ฎต�ม ต�ร�ง ด�นล�ง น

ขอคว�ม แบบตวอกษร(Text)

สำ�หรบ แสดงบน เวบไซต

ขอคว�ม แบบตวอกษร(Text)

สำ�หรบ พมพ ออก

Adobe

PDF;

Word

Processor;

XML

PostScript;

XML

150

-

300dpi

Web

browser,

Acrobat

Reader

Notepad,

Wordpad,

Word,Adobe

Acrobat;

XMLSpy,

OpenOffice

Writer,Adobe

FrameMaker,

Macromedia

Dreamweaver

Adobe

FrameMaker;

OpenOffice

Writer,

Microsoft

Word,

Mircosoft

Publisher,

Adobe

Framemaker








ขอคว�ม แบบ ตวอกษร(Text)สำ�หรบ จดเกบ ถ�วร(archiving)

Presentations

ภ�พ(Image)

ขน�ด ปกตสำ�หรบ สงผ�น เวบ

ภ�พ(Image)

ขน�ดใหญ

สำ�หรบ

สงผ�น เวบ

RTF;

ASCII/

Unicode

(TXT);

XML;

SGML+

DTD

Powerpoint

Macro

media

Flash

JPEG

JPEG

-

-

600

x

400

pixels

1800x

1200

pixels

Any

XML/XSL

compatible

web

browser

-

anyweb

browser

anyweb

browser

Notepad,

Wordpad,

XMLSpy,

OpenOffice

Writer,

SGML/XML

editor(non-

proprietary

format)

Microsoft

PowerPoint;

Macromedia

Flash

Adobe

ImageReady,

Adobe

Photoshop,

Microsoft

PhotoEditor

Adobe

ImageReady,

Adobe

Photoshop,

Microsoft

PhotoEditor








ภ�พ(Image)

สำ�หรบ พมพ ออก

ภ�พ(Image)

สำ�หรบ จดเกบ ถ�วร(archiving)

โลโกล�ยเสน รปทรง เรข�คณต

เสยง(Voice

Audio)

สำ�หรบ

สงผ�น เวบ

JPEG;

TIFF;PSD

TIFF(no

compress-

ion),PNG

GIF,Flash,

SVG

MP3,

RealAudio,

QuickTime

300dpi

4000x

2500to

6000x

4000

pixels

N/A

28-128

Kbps/

11KHz

Adobe

Photoshop

Microsoft

PhotoEditor

anyweb

browser

Anyweb

browser

(withAdobe

SVGor

Macromedia

Flashplug-in)

RealOne

Player,

WinAmp,

Windows

MediaPlayer

Requirements

MP3player

-

EditorsAdobe

Photoshop,

MicrosoftPhoto

Editor

Adobe

Illustrator,

Macromedia

Flash/

Fireworks

Goldwaveor

Soundforge

(editing),

RealMedia’s

production

applications

(encoding),

Digidesign

ProTools








เสยง(Voice

Audio)

สำ�หรบ

จดเกบถ�วร

(archiving)

Waveform

Audio

(WAV);

Macintosh

AIFF;

Monkey’s

Audio

(APE)

22KHz;

8-16bit;

Stereo/

Mono

RealOne

Player,

WinAmp,

Windows

Media

Player

Goldwaveor

Soundforge

(editing),

RealMedia’s

production

applications

(encoding),

Digidesign

ProTools

ก�รจดทำ�หรอแปลงเอกส�รและขอคว�มใหอยในรปของขอมลอเลกทรอนกสนน

มองคประกอบพนฐ�นบ�งประก�รทควรคำ�นงถงและนำ�ไปพจ�รณ�ประกอบก�รเตรยม

คว�มพรอมในก�รก�วเข�สกระบวนก�รทำ�ง�นทเกยวของพรอมทงยงเปนปจจยชวยใน

ก�รตดสนใจกำ�หนดแผนง�นม�ตรก�รและทรพย�กรทส�ม�รถรองรบก�รดำ�เนนง�น

ไดอย�งมประสทธภ�พและคมค�กบก�รลงทนองคประกอบพนฐ�นไดแกกระบวนก�ร

ทรพย�กรบคคลเครองมอและอปกรณ

นอกจ�กนก�รว�งแผนและก�รบรห�รจดก�รสำ�หรบองคประกอบพนฐ�นดงกล�ว

จะมสวนชวยใหก�รลงมอปฏบตมผลลพธประก�รเดยวกนอย�งคงทและสมำ�เสมอทกครง

ซงจะทำ�ใหเปนทยอมรบไดโดยทวไป

9.1.กระบวนการ

ก�รกำ�หนดกระบวนก�รทำ�ง�นจะชวยว�งแนวปฏบตในก�รจดทำ�หรอแปลง

เอกส�รและขอคว�มใหอยในรปของขอมลอเลกทรอนกสทเปนระบบและมม�ตรฐ�น

เดยวกนมเสนท�งเดนของง�นทเปนรปธรรมอย�งชดเจนและส�ม�รถตดต�มและตรวจ

สอบไดโดยง�ยทงนกระบวนก�รทำ�ง�นอ�จแบงไดเปน2ระดบคอกระบวนก�รทำ�ง�น

ต�มโครงสร�งและรปแบบก�รดำ�เนนง�น และกระบวนก�รทำ�ง�นต�มขนตอนและ

วธก�ร

9.1.1 กระบวนการ ทางาน ตาม โครงสราง และ รปแบบ การ ดาเนนงาน

ในสวนของกระบวนก�รทำ�ง�นต�มโครงสร�งและรปแบบก�ร

ดำ�เนนง�นนนเปนก�รควบคมก�รดำ�เนนง�นต�มโครงสร�งของส�ยง�นหน�ทและคว�ม

รบผดชอบทงนก�รกำ�หนดโครงสร�งหรอรปแบบก�รดำ�เนนง�นในก�รจดทำ�หรอแปลง

เอกส�รและขอคว�มใหอยในรปของขอมลอเลกทรอนกส อ�จแบงเปนส�ยง�นหลก

ในด�นต�งๆทสอดคลองกบขนตอนของก�รดำ�เนนง�นในภ�พรวมเชน


• ดาน การ บรหาร จดการ

เปนก�รบรห�รจดก�รในภ�พรวมไดแกก�รว�งแผนและควบคม

ดแลใหง�นด�นขอมลอเลกทรอนกสขบเคลอนไปไดอย�งมประสทธภ�พก�รวเคร�ะห

เชงธรกจเพอตรวจสอบขนตอนก�รทำ�ง�นของกระบวนก�รเดมและกระบวนก�รใหมให

ดำ�เนนไดอย�งตอเนองและมบรณ�ก�รระหว�งกนก�รตดตอสอส�รก�รบรห�รทรพย�กร

ต�งๆและก�รบรห�รก�รเปลยนแปลงเปนตน

• ดาน การ จดการ และ ควบคม ระบบ

เนองจ�กกระบวนก�รจดทำ�หรอแปลงเอกส�รและขอคว�มใหอย

ในรปของขอมลอเลกทรอนกส จำ�เปนตองใชเทคโนโลย เครองมอระบบและอปกรณ

คอมพวเตอรหล�ยสวนในก�รดำ�เนนง�นซงสงต�งๆเหล�นจะตองทำ�ง�นสอดคลองกน

ไดเปนอย�งดและตอเนองตลอดทงกระบวนก�รดงนนก�รจดก�รและควบคมระบบก�ร

จดทำ�หรอแปลงเอกส�รและขอคว�มใหอยในรปของขอมลอเลกทรอนกส จงนบเปน

สวนสำ�คญทจะชวยสงเสรมและสนบสนนใหกระบวนก�รทำ�ง�นดงกล�วดำ�เนนไปอย�ง

มประสทธภ�พโดยสมำ�เสมอทกขนตอน

• ดาน ระบบ สนบสนน

ระบบสนบสนนจะเปนสวนของก�รนำ�เทคโนโลยส�รสนเทศม�

สนบสนนก�รดำ�เนนง�นโดยชวยจดห�หรอเตรยมคว�มพรอมในก�รใหบรก�รด�นเทคโนโลย

ส�รสนเทศและระบบหรออปกรณเชนก�รพฒน�และจดห�ระบบและอปกรณซอฟตแวร

และฮ�รดแวรทจำ�เปนตอก�รจดทำ�หรอแปลงเอกส�รและขอคว�มใหอยในรปของขอมล

อเลกทรอนกสก�รทดสอบและบำ�รงรกษ�ระบบขอมลก�รสำ�รองขอมลและบรก�รกคน

ขอมลก�รแจงเตอนภยต�งๆก�รโอนย�ยระบบก�รจดทำ�แผนสำ�รองฉกเฉนเปนตน

9.1.2 กระบวนการ ทางาน ตาม ขนตอน และ วธการ

กระบวนก�รทำ�ง�นต�มขนตอนและวธก�รเปนก�รควบคมก�รปฏบต

ง�นใหเปนไปต�มขนตอนและวธก�รทไดกำ�หนดไว โดยก�รจดทำ�เปนคมอก�รทำ�ง�น

สำ�หรบใชอ�งองเพอสร�งคว�มเชอมนว�ก�รดำ�เนนง�นมประสทธภ�พเชนเดมสมำ�เสมอ

ทกครงซงจะสงผลใหคณภ�พของขอมลอเลกทรอนกสมคว�มน�เชอถอไดในระดบหนง

ต�มทไดมก�รควบคมกระบวนก�รก�รดำ�เนนง�นไว


ก�รจดทำ�คมอก�รจดทำ�หรอแปลงเอกส�รและขอคว�มใหอยในรป

ของขอมลอเลกทรอนกส ควรมร�ยละเอยดเกยวกบขนตอนและวธก�รปฏบต รวมทง

ขอกำ�หนดหรอม�ตรฐ�นท�งเทคนคของเครองมอและอปกรณทจะชวยใหผดำ�เนนง�น

ส�ม�รถอ�งองในก�รลงมอปฏบตต�มเพอสร�งผลลพธเชนเดยวกนไดทกครงโดยหวขอ

ต�งๆทอ�จกำ�หนดไวในคมอก�รทำ�ง�นไดแก

•วธก�รบนทกขอมลตงตนเกยวกบเอกส�รและขอคว�มทจะใชในก�ร

จดทำ�หรอแปลงใหอยในรปของขอมลอเลกทรอนกสเพอใหส�ม�รถตรวจสอบแหลงทม�

และแหลงกำ�เนดของขอมลอเลกทรอนกสทดำ�เนนก�รจดทำ�สร�งหรอแปลงขนม�ได

•ขอกำ�หนดขนตำ�ของเครองมออปกรณ โปรแกรมก�รจดทำ�หรอ

แปลงเอกส�รและขอคว�มใหอยในรปของขอมลอเลกทรอนกสและโปรแกรมสนบสนนอนๆ

•ขนตอนและวธก�รใชง�นเครองมออปกรณ โปรแกรมก�รจดทำ�

หรอแปลงเอกส�รและขอคว�มใหอยในรปของขอมลอเลกทรอนกส และโปรแกรม

สนบสนนอนๆ

• ขนตอนและวธก�รจดทำ�หรอแปลงเอกส�รและขอคว�มใหอยใน

รปของขอมลอเลกทรอนกส

•วธก�รลงล�ยมอชอก�รลงล�ยมอชออเลกทรอนกสและวธก�รอน

ใดในก�รรกษ�คว�มปลอดภยของขอมลอเลกทรอนกส

• ม�ตรก�รท�งเทคนคและวธก�รรกษ�คว�มปลอดภยของขอมล


•ขนตอนวธก�รและร�ยก�รหรอกรอบก�รตรวจสอบกระบวนก�ร

จดทำ�หรอแปลงก�รตรวจยนยนคว�มถกตองและครบถวนและก�รตรวจยนยนคณภ�พ

ด�นอนๆของขอมลอเลกทรอนกส

•ขนตอนและวธก�รบนทกหลกฐ�นก�รดำ�เนนก�รจดทำ�หรอแปลง

เอกส�รและขอคว�มใหอยในรปของขอมลอเลกทรอนกส

•วธก�รแกไขปญห�เบองตนในกรณเกดเหตไมพงประสงค

• ขอแนะนำ�เรองเกยวกบเทคโนโลยม�ตรฐ�นอ�งอง และเทคนค

ต�งๆ


ทงนคมอก�รทำ�ง�นควรแสดงขนตอนทชดเจนทงในรปของขอคว�ม

แผนภม แผนผงหรอรปภ�พ มคำ�อธบ�ยวธก�รทำ�ง�นทละเอยดชดเจนและเข�ใจง�ย

พรอมแสดงตวอย�งประกอบในกรณทขนตอนหรอวธก�รหนงๆอ�จมคว�มซบซอนและ

เข�ใจย�ก

9.2.เครองมอและอปกรณ

เครองมอและอปกรณเปนองคประกอบพนฐ�นทสำ�คญสำ�หรบก�รจดทำ�หรอ

แปลงเอกส�รและขอคว�มใหอยในรปของขอมลอเลกทรอนกส ก�รกำ�หนดคณสมบต

ขนตำ�และมคว�มเหม�ะสมสำ�หรบเครองมอและอปกรณทใชดำ�เนนก�รจดทำ�และก�ร

แปลงจะทำ�ใหก�รดำ�เนนง�นมคว�มตอเนองและส�ม�รถผลตขอมลอเลกทรอนกสทม

คณสมบตพงประสงคและมคณภ�พได

เครองมอและอปกรณทสำ�คญ ไดแก เครองมอและอปกรณท�งฮ�รดแวร

ซอฟตแวรและระบบเทคโนโลยส�รสนเทศสนบสนนอนๆ

9.2.1 เครองมอ และ อปกรณ ทาง ฮารดแวร

เครองมอและอปกรณท�งฮ�รดแวรสวนใหญทใชในก�รจดทำ�หรอ

แปลงเอกส�รและขอคว�มทอยในรปของกระด�ษใหเปนภ�พเอกส�รอเลกทรอนกส

สวนใหญจะเปนเครองมอท�งแสง โดยใชหลกก�รถ�ยจ�กภ�พจรงหรอถ�ยภ�พจ�ก

เอกส�รกระด�ษแปลงไปเปนไฟลขอมลอเลกทรอนกสเชนเครองคอมพวเตอรเครองมอ

สำ�หรบก�รแปลงหนวยแสดงผลหรอจอภ�พเปนตน

• เครอง คอมพวเตอร จดเปนอปกรณกล�งของกระบวนก�รจดทำ�หรอ

แปลงเอกส�รและขอคว�มใหอยในรปของขอมลอเลกทรอนกสทใชในก�รปอน จดเกบ

จดก�รและแจกจ�ยขอมลออกและเปนอปกรณทพวงตอกบเครองแปลงเอกส�รและ

ขอคว�มดงนน เครองคอมพวเตอรทจะใชง�นนจะตองกำ�หนดคณสมบตและวงจำ�กด

(parameter)ของก�รสร�งหรอแปลง ในเบองตนไวดวยนอกจ�กน เครองคอมพวเตอร

ควรส�ม�รถปอนขอมลในระดบเมต�ด�ต�(metadata)ซงหม�ยถงขอมลทใชแสดงประวต

ของเอกส�รและขอคว�มทจดทำ�หรอแปลงดวยพรอมทงมอปกรณเสรมทชวยปรบปรง

คณภ�พด�นต�งๆและจอภ�พทส�ม�รถแสดงผลใหเหนเอกส�รและขอคว�มไดเตมหน�


ในขณะทมก�รจดทำ�หรอแปลงและเพอใหกระบวนก�รจดทำ�หรอแปลงเอกส�รและ

ขอคว�มใหอยในรปของขอมลอเลกทรอนกสทำ�ง�นอย�งตอเนองและมประสทธภ�พ

เครองคอมพวเตอรทใชสำ�หรบก�รจดทำ�หรอแปลงนควรแยกสำ�หรบก�รใชง�นเปนก�ร

เฉพ�ะเท�นน

• เครองมอ สาหรบ การ แปลง เปนเครองมอทใชในก�รแปลงเอกส�ร

และขอคว�มในรปของกระด�ษหรอในรปแบบท�งก�ยภ�พทเปนแผนดวยก�รกร�ดจบ

ภ�พของเอกส�รและขอคว�มทงหมดเชนเครองกร�ดภ�พหรอเครองสแกนเนอร(scanner)

โดยเครองทใชในก�รแปลงตองเชอมตอกบเครองคอมพวเตอรหรออปกรณอนเพอควบคม

ก�รประมวลผลของก�รแปลงเอกส�รและขอคว�ม รวมทงก�รแสดงผลของขอมล

อเลกทรอนกสไดถกตอง ครบถวน และสมบรณ เทยบเคยงกบเอกส�รและขอคว�ม

ตนฉบบทงน อ�จจะมก�รกำ�หนดประเภทและคณลกษณะของเครองมอแปลงเอกส�ร

และขอคว�มไวดวยกได

• หนวย แสดงผล เปนอปกรณทใชแสดงขอมลหรอผลลพธจ�กก�ร

ประมวลผลของเครองคอมพวเตอรใหผใชเหนไดทนทแบงเปน2ประเภทคอ1)หนวย

แสดงผลชวคร�ว(softcopy)จะแสดงผลออกม�ใหผใชไดรบทร�บในขณะนนแตเมอเลก

ก�รทำ�ง�นหรอเลกใชแลวผลนนกจะห�ยไปแตถ�ตองก�รเกบผลลพธนนกส�ม�รถสง

ถ�ยไปเกบในหนวยเกบขอมลสำ�รองเพอใหส�ม�รถใชง�นไดในภ�ยหลงหนวยแสดงผล

ชวคร�วไดแก จอภ�พ (monitor) อปกรณฉ�ยภ�พ (projector) เปนตนและ2)หนวย

แสดงผลถ�วร(hardcopy)จะแสดงผลทส�ม�รถจบตองและเคลอนย�ยไดต�มตองก�ร

มกจะออกม�ในรปของกระด�ษอปกรณทใชเชนเครองพมพ(printer)หนวยแสดงผลท

เปนจอภ�พจะตองมขน�ดทส�ม�รถแสดงเอกส�รและขอคว�มไดทงหน� และมคว�ม

ละเอยด14เพยงพอทจะแสดงผลบนจอภ�พไดอย�งชดเจน

14ในสวนของจอภ�พบนจอภ�พจะประกอบดวยจดจำ�นวนม�กม�ยจดเหล�นนเรยกว�พกเซล(pixel)ถ�มพกเซลจำ�นวนม�กกจะทำ�ใหผใชมองเหนภ�พบนจอไดชดเจนม�กขนจอภ�พทมคว�มละเอยดตำ� (lowresolution)จะมคว�มละเอยดเท�กบ800x600พกเซล(แสดงผลในภ�วะกร�ฟกอย�งนอยในแนวนอน800จดในแนวตง600จด)และสำ�หรบจอภ�พทมคว�มละเอยดสง(highresolution)จะนยมใชคว�มละเอยดท1024x768,1280x1024หรอ1600x1200พกเซล(แหลงขอมลhttp://pirun.ku.ac.th/~b5055047/output.htmlและhttp://cptd.chandra.ac.th/selfstud/it4life/sub%20hard4.htm)


9.2.2 เครองมอ และ อปกรณ ทาง ซอฟตแวร

เครองมอและอปกรณท�งซอฟตแวรสวนใหญจะเปนซอฟตแวรระบบ

(Systemsoftware)และซอฟตแวรประยกตต�งๆ(applicationssoftware)ทใชสร�งขอมล

อเลกทรอนกสเชนซอฟตแวรประมวลคำ�(wordprocessingsoftware)ซอฟตแวรต�ร�ง

ทำ�ง�น(spreadsheetsoftware)ซอฟตแวรนำ�เสนอ(presentationsoftware)หรอซอฟตแวร

สำ�เรจ(package)อนๆโดยผลผลตทไดจะเปนไฟลขอมลอเลกทรอนกสชนดต�งๆต�ม

แตซอฟตแวรจะผลตขนม�

ตวอย�งซอฟตแวรทอ�จใชเพมเตมคอซอฟตแวรประมวลผลภ�พหรอ

ซอฟตแวรก�รวเคร�ะหภ�พ(OpticalCharacterRecognition(OCR)software)ทจะชวย

ใหก�รแปลงเอกส�รและขอคว�มใหเปนขอมลอเลกทรอนกสทเปนภ�พทมคว�มสมบรณ

ม�กขน โดยตดตงเพมเตมเข�ไปในเครองคอมพวเตอรทตอพวงกบเครองสแกนเนอร

นอกจ�กนยงมตวอย�งซอฟตแวรทใชในก�รแปลงเอกส�รและขอคว�มรปแบบต�งๆเชน

Word,Excel,PowerPointใหเปนไฟลแบบPDF(PortableDocumentFormat)โดยยงคง

รปแบบและเนอห�ของเอกส�รและขอคว�มตนฉบบเหมอนเดมทกประก�ร


แหลงขอมลและเอกสารอางอง

ภาษาไทย

1. ประก�ศกระทรวงเทคโนโลยส�รสนเทศและก�รสอส�ร เรองหลกเกณฑ

ก�รเกบรกษ�ขอมลจร�จรท�งคอมพวเตอรของผใหบรก�รพ.ศ.2550

2. ม�ตรฐ�นก�รรกษ�คว�มมนคงปลอดภยในก�รประกอบธรกรรมท�ง

อเลกทรอนกส(เวอรชน2.5)ประจำ�ป2550โดยคณะอนกรรมก�รด�นคว�ม

มนคงปลอดภยในคณะกรรมก�รธรกรรมท�งอเลกทรอนกส จดพมพและ

เผยแพรโดยศนยเทคโนโลยอเลกทรอนกสและคอมพวเตอรแหงช�ต

3. ร�งแนวท�งปฏบตสำ�หรบก�รรกษ�คว�มมนคงปลอดภยส�รสนเทศ (2552)

โดยศนยเทคโนโลยอเลกทรอนกสและคอมพวเตอรแหงช�ต

4. วธก�รสแกนภ�พ โดยสำ�นกง�นเทคโนโลยส�รสนเทศ มห�วทย�ลย

สงขล�นครนทรวทย�เขตตรง

5. เทคนคก�รสแกนภ�พเพอใชกบเอกส�รบนเวบ โดย ศนยเทคโนโลย

อเลกทรอนกสและคอมพวเตอรแหงช�ต

6.คว�มรเบองตนเกยวกบก�รพสจนตวตน(2547)เรยบเรยงโดยสรพรจตตเจรญธรรม

เส�วภ�ป�นจนทรและเลอศกดลมววฒนกลศนยประส�นง�นก�รรกษ�คว�ม

ปลอดภยคอมพวเตอรประเทศไทยภ�ยใตศนยเทคโนโลยอเลกทรอนกสและ

คอมพวเตอรแหงช�ต

ภาษาองกฤษ

1. Digitisation Standard, 2007, Archives New Zealand, Government

RecordkeepingGroup

2. FDsysOperational Specification for Converted Content (version 3.3)

SpecificationsandmetricsforConvertedContent–afunctionalsolutionfor

theFutureDigitalSystem(FDsys),2006,UnitedStatesGovernmentPrinting

Office(GPO)

3.GuidelinefortheDigitisationofPaperRecords,2006,QueenslandStateArchive


4.GuidelinesforDigitizationProjectsforcollectionsandholdingsinthepublic

domain,particularlythoseheldbylibrariesandarchives(2002)byIFLAand

ICA(InternationalCouncilonArchives)forUNESCO

5. ISO/IEC 27001:2005 Information Technology - Security Techniques -

SpecificationforanInformationSecurityManagementSystem,International

OrganizationforStandardization

6.ISO/IEC27002:2005InformationTechnology-SecurityTechniques-Code

ofPracticeforInformationSecurityManagement,InternationalOrganization

forStandardization

7. ISO/TR 15489-1:2001(E) Information andDocumentation – Records

Management–Part1:General,InternationalOrganizationforStandardization

8. ISO/TR 15489-2:2001(E) Information andDocumentation – Records

Management–Part2:Guidelines,InternationalOrganizationforStandardization

9.ISO23081-1:2006(E)InformationandDocumentation–Recordsmanagement

processes–Metadataforrecords–Part1:Principles

10. NARA Technical Guidelines for Digitizing ArchivalMaterials for

ElectronicAccess:CreationofProductionMasterFiles-RasterImages(June

2004),U.S.NationalArchivesandRecordsAdministration

11. NIST 800-30 RiskManagement Guide for Information Technology

Systems(2002),NationalInstituteofStandardsandTechnologyประเทศ

สหรฐอเมรก�

ภาคผนวก


ภาคผนวกก:มาตราของกฎหมายทเกยวของ

กฎหม�ยทใชอ�งองในสวนของเรองเอกส�รและขอมลอเลกทรอนกส(e-Document)

คอพระร�ชบญญตว�ดวยธรกรรมท�งอเลกทรอนกสพ.ศ.2544แกไขเพมเตม(ฉบบท2)

พ.ศ.2551โดยม�ตร�ทเกยวของอย�งนอยไดแกม�ตร�9,10,11,12,12/1,25และ26

ดงมส�ระสำ�คญดงน

มาตรา9ในกรณทบคคลพงลงล�ยมอชอในหนงสอใหถอว�ขอมลอเลกทรอนกส

นนมก�รลงล�ยมอชอแลวถ�

(1) ใชวธก�รทส�ม�รถระบตวเจ�ของล�ยมอชอและส�ม�รถแสดงไดว�เจ�ของ

ล�ยมอชอรบรองขอคว�มในขอมลอเลกทรอนกสนนว�เปนของตนและนตบคคลดวย

วธก�รท�งอเลกทรอนกสดวยโดยอนโลม

(2) วธก�รดงกล�วเปนวธก�รทเชอถอไดโดยเหม�ะสมกบวตถประสงคของก�ร

สร�งหรอสงขอมลอเลกทรอนกส โดยคำ�นงถงพฤตก�รณแวดลอมหรอขอตกลงของ

คกรณ

วธก�รทเชอถอไดต�ม(2)ใหคำ�นงถง

ก.คว�มมนคงและรดกมของก�รใชวธก�รหรออปกรณในก�รระบตวบคคลสภ�พ

พรอมใชง�นของท�งเลอกในก�รระบตวบคคลกฎเกณฑเกยวกบล�ยมอชอทกำ�หนดไว

ในกฎหม�ยระดบคว�มมนคงปลอดภยของก�รใชล�ยมอชออเลกทรอนกส ก�รปฏบต

ต�มกระบวนก�รในก�รระบตวบคคลผเปนสอกล�งระดบของก�รยอมรบหรอไมยอมรบ

วธก�รทใชในก�รระบตวบคคลในก�รทำ�ธรกรรมวธก�รระบตวบคคลณชวงเวล�ทม

ก�รทำ�ธรกรรมและตดตอสอส�ร

ข.ลกษณะประเภทหรอขน�ดของธรกรรมททำ�จำ�นวนครงหรอคว�มสมำ�เสมอ

ในก�รทำ�ธรกรรมประเพณท�งก�รค�หรอท�งปฏบต คว�มสำ�คญมลค�ของธรกรรม

ททำ�หรอ

ค.คว�มรดกมของระบบก�รตดตอสอส�ร

ใหนำ�คว�มในวรรคหนงม�ใชบงคบกบก�รประทบตร�ของนตบคคลดวยวธก�ร

ท�งอเลกทรอนกสดวยโดยอนโลม


มาตรา10ในกรณทกฎหม�ยกำ�หนดใหนำ�เสนอหรอเกบรกษ�ขอคว�มใดในสภ�พ

ทเปนม�แตเดมอย�งเอกส�รตนฉบบ ถ�ไดนำ�เสนอหรอเกบรกษ�ในรปขอมล

อเลกทรอนกส ต�มหลกเกณฑดงตอไปน ใหถอว�ไดมก�รนำ�เสนอหรอเกบรกษ�เปน

เอกส�รตนฉบบต�มกฎหม�ยแลว

(1) ขอมลอเลกทรอนกสไดใชวธก�รทเชอถอไดในก�รรกษ�คว�มถกตองของ

ขอคว�มตงแตก�รสร�งขอคว�มเสรจสมบรณและ

(2)ส�ม�รถแสดงขอคว�มนนในภ�ยหลงได

คว�มถกตองของขอคว�มต�ม (1) ใหพจ�รณ�ถงคว�มครบถวนและไมมก�ร

เปลยนแปลงใดของขอคว�มเวนแตก�รรบรองหรอบนทกเพมเตมหรอก�รเปลยนแปลง

ใดๆทอ�จจะเกดขนไดต�มปกตในก�รตดตอสอส�รก�รเกบรกษ�หรอก�รแสดงขอคว�ม

ซงไมมผลตอคว�มถกตองของขอคว�มนน

ในก�รวนจฉยคว�มน�เชอถอของวธก�รรกษ�คว�มถกตองของขอคว�มต�ม (1)

ใหพเคร�ะหถงพฤตก�รณทเกยวของทงปวงรวมทงวตถประสงคของก�รสร�งขอคว�มนน

ในกรณทมก�รทำ�สงพมพออกของขอมลอเลกทรอนกสต�มวรรคหนงสำ�หรบใช

อ�งองขอคว�มของขอมลอเลกทรอนกสห�กสงพมพออกนนมขอคว�มถกตองครบถวน

ตรงกบขอมลอเลกทรอนกสและมก�รรบรองสงพมพออกโดยหนวยง�นทมอำ�น�จต�มท

คณะกรรมก�รประก�ศกำ�หนดแลวใหถอว�สงพมพออกดงกล�วใชแทนตนฉบบได

มาตรา11ห�มมใหปฏเสธก�รรบฟงขอมลอเลกทรอนกสเปนพย�นหลกฐ�นใน

กระบวนก�รพจ�รณ�ต�มกฎหม�ยทงในคดแพงคดอ�ญ�หรอคดอนใดเพยงเพร�ะเหตว�

เปนขอมลอเลกทรอนกส

ในก�รชงนำ�หนกพย�นหลกฐ�นว�ขอมลอเลกทรอนกสจะเชอถอไดหรอไม

เพยงใดนนใหพเคร�ะหถงคว�มน�เชอถอของลกษณะหรอวธก�รทใชสร�งเกบรกษ�หรอ

สอส�รขอมลอเลกทรอนกสลกษณะหรอวธก�รเกบรกษ�คว�มครบถวนและไมมก�ร

เปลยนแปลงของขอคว�ม ลกษณะหรอวธก�รทใชในก�รระบหรอแสดงตวผสงขอมล

รวมทงพฤตก�รณทเกยวของทงปวง


ใหนำ�คว�มในวรรคหนงม�ใชบงคบกบสงพมพออกของขอมลอเลกทรอนกสดวย

มาตรา12ภ�ยใตบงคบบทบญญตม�ตร�10ในกรณทกฎหม�ยกำ�หนดใหเกบรกษ�

เอกส�รหรอขอคว�มใดถ�ไดเกบรกษ�ในรปขอมลอเลกทรอนกสต�มหลกเกณฑดง

ตอไปนใหถอว�ไดมก�รเกบรกษ�เอกส�รหรอขอคว�มต�มทกฎหม�ยตองก�รแลว

(1)ขอมลอเลกทรอนกสนนส�ม�รถเข�ถงและนำ�กลบม�ใชไดโดยคว�มหม�ยไม

เปลยนแปลง

(2)ไดเกบรกษ�ขอมลอเลกทรอนกสนนใหอยในรปแบบทเปนอยในขณะทสร�ง

สงหรอไดรบขอมลอเลกทรอนกสนนหรออยในรปแบบทส�ม�รถแสดงขอคว�มทสร�ง

สงหรอไดรบใหปร�กฏอย�งถกตองไดและ

(3)ไดเกบรกษ�ขอคว�มสวนทระบถงแหลงกำ�เนดตนท�งและปล�ยท�งของขอมล

อเลกทรอนกสตลอดจนวนและเวล�ทสงหรอไดรบขอคว�มดงกล�วถ�ม

คว�มในวรรคหนงมใหใชบงคบกบขอคว�มทใชเพยงเพอวตถประสงคในก�รสงหรอรบ

ขอมลอเลกทรอนกส

หนวยง�นของรฐทรบผดชอบในก�รเกบรกษ�เอกส�รหรอขอคว�มใดอ�จกำ�หนด

หลกเกณฑร�ยละเอยดเพมเตมเกยวกบก�รเกบรกษ�เอกส�รหรอขอคว�มนนไดเท�ทไม

ขดหรอแยงกบบทบญญตในม�ตร�น

มาตรา12/1ใหนำ�บทบญญตในม�ตร�10ม�ตร�11และม�ตร�12ม�ใชบงคบ

กบเอกส�รหรอขอคว�มทไดมก�รจดทำ�หรอแปลงใหอยในรปของขอมลอเลกทรอนกส

ในภ�ยหลงดวยวธก�รท�งอเลกทรอนกสและก�รเกบรกษ�เอกส�รและขอคว�มดงกล�ว

ดวยโดยอนโลม

ก�รจดทำ�หรอแปลงเอกส�รและขอคว�มใหอยในรปของขอมลอเลกทรอนกส

ต�มวรรคหนงใหเปนไปต�มหลกเกณฑและวธก�รทคณะกรรมก�รกำ�หนด

มาตรา 25ธรกรรมท�งอเลกทรอนกสใดทไดกระทำ�ต�มวธก�รแบบปลอดภย

ทกำ�หนดในพระร�ชกฤษฎก�ใหสนนษฐ�นว�เปนวธก�รทเชอถอได


มาตรา26ล�ยมอชออเลกทรอนกสทมลกษณะดงตอไปนใหถอว�เปนล�ยมอชอ

อเลกทรอนกสทเชอถอได

(1)ขอมลสำ�หรบใชสร�งล�ยมอชออเลกทรอนกสนนไดเชอมโยงไปยงเจ�ของ

ล�ยมอชอโดยไมเชอมโยงไปยงบคคลอนภ�ยใตสภ�พทนำ�ม�ใช

(2) ในขณะสร�งล�ยมอชออเลกทรอนกสนนขอมลสำ�หรบใชสร�งล�ยมอชอ

อเลกทรอนกสอยภ�ยใตก�รควบคมของเจ�ของล�ยมอชอโดยไมมก�รควบคมของ

บคคลอน

(3)ก�รเปลยนแปลงใดๆทเกดแกล�ยมอชออเลกทรอนกสนบแตเวล�ทไดสร�งขน

ส�ม�รถจะตรวจพบไดและ

(4)ในกรณทกฎหม�ยกำ�หนดใหก�รลงล�ยมอชออเลกทรอนกสเปนไปเพอรบรอง

คว�มครบถวนและไมมก�รเปลยนแปลงของขอคว�มก�รเปลยนแปลงใดแกขอคว�มนน

ส�ม�รถตรวจพบไดนบแตเวล�ทลงล�ยมอชออเลกทรอนกส

บทบญญตในวรรคหนง ไมเปนก�รจำ�กดว�ไมมวธก�รอนใดทแสดงไดว�เปน

ล�ยมอชออเลกทรอนกสทเชอถอไดหรอก�รแสดงพย�นหลกฐ�นใดเกยวกบคว�มไมน�

เชอถอของล�ยมอชออเลกทรอนกส


ภาคผนวกข:ขอมลทวไปเกยวกบเมตาดาตา(Metadata)15

สบเนองจ�กก�รเผยแพรและก�รบนทกขอมลดวยสออเลกทรอนกส มปรม�ณ

เพมม�กขนอย�งรวดเรวสงผลใหก�รสบคนเพอใหไดขอมลทตองก�รมคว�มยงย�กและ

ซบซอนม�กขนก�รจดทำ�เมต�ด�ต�เพอบอกถงคณลกษณะและร�ยละเอยดของขอมลต�ม

ลกษณะเฉพ�ะทแทจรงในแตละไฟลและ/หรอร�ยก�รของขอมลจงนบเปนดชนนำ�ไปส

ก�รสบคนขอมลทมประสทธภ�พและรวดเรว

เมต�ด�ต�มคณสมบตหลก 2ประก�รคอ 1) เปนขอมลทมโครงสร�งและ2)

เมต�ด�ต�ตองอธบ�ยทรพย�กรส�รสนเทศหรอขอมลอเลกทรอนกสนนๆ

ก�รจดทำ�เมต�ด�ต�มวตถประสงคเพอใชอธบ�ยลกษณะและร�ยละเอยดของ

ทรพย�กรส�รสนเทศหรอขอมลอเลกทรอนกสเชนคำ�อธบ�ยชอขอมลเจ�ของขอมลหว

เรองลกษณะและคำ�สำ�คญของขอมลนนๆเพอใหส�ม�รถสบคนขอมลทตองก�รไดโดย

สะดวก

ประเภทของเมตาดาตา

เมต�ด�ต�จำ�แนกออกไดเปนหล�ยประเภทขนอยกบลกษณะของก�รใชประโยชน

ไดแก

• เม ตาดา ตา ใน เชง พรรณนา (Descriptive Metadata) ใชเพอก�รคนห�และก�รระบ

ขอมล

• เม ตาดา ตาใน เชง โครงสราง (Structural Metadata) ใชเพอแสดงและนำ�ท�งให

ผใชส�ม�รถเข�ถงขอมลนนได โดยก�รคลกไปต�มลำ�ดบซงประกอบดวยขอมลก�รจด

หมวดหมของวตถนน(ไมใชจดหมวดหมด�นเนอห�)เชนต>>ลนชก>>โฟลเดอร>>

แฟมแตละแฟม>>เอกส�รแตละชน

15แหลงขอมลhttp://stks.or.th/elearning/ http://maxcrazy.multiply.com/journal/item/3/3 http://www.stks.or.th/wiki/doku.php?id=metadata:goodmetadata Metadataกบหองสมดดจทล,2549,รศ.ดร.สมพรพทธ�พทกษผล


• เม ตาดา ตา ใน เชง การ จดการ (Administrative Metadata) ใชเพอแสดงขอมลก�ร

จดก�รเชนวนทผลตรปแบบของไฟลผผลตหรอหนวยง�นเจ�ของขอมลนน

• เม ตาดา ตา ใน เชง เทคนค (Technical Metadata) ใชเพอแสดงขอมลเชงเทคนคเชน

ฮ�รดแวร/ซอฟตแวรทใชในก�รจดทำ�หรอแปลงขอมลรปแบบของไฟลอตร�สวนของ

ก�รบบอดขอมล(compressionration)

• เม ตาดา ตา ใน เชง การ บารง รกษา (Preservation Metadata) ใชเพอแสดงขอมลด�น

ก�รเกบรกษ�เชนสภ�พท�งก�ยภ�พของตนฉบบก�รเกบรกษ�ไฟล

• เม ตาดา ตา ใน เชง การ ใชงาน (Use Metadata) ใชเพอแสดงขอมลเกยวกบประเภท

ของผใชและลกษณะของก�รใช เชนฉบบหรอรอบของก�รปรบปรงขอมลกบประเภท

ของผใชเปนตน

มาตรฐานดบลนคอรเมตาดาตา(DublinCoreMetadataStandard)

ม�ตรฐ�นเมต�ด�ต�ทเปนทรจกกนดคอม�ตรฐ�นดบลนคอรเมต�ด�ต�(Dublin

CoreMetadataStandard)เกดจ�กแนวคดในก�รสร�งขอมลอเลกทรอนกสทจำ�เปนตองม

ก�รกำ�หนดคำ�จำ�กดคว�มต�มม�ตรฐ�น เพอชวยใหสบคนขอมลทมเนอห�ตรงกบคว�ม

ตองก�รได คณะทำ�ง�นดบลนคอรไดกำ�หนดชดหนวยขอมลยอย 15หนวยสำ�หรบใช

พรรณน�ขอมลอเลกทรอนกส เพอใหเจ�ของผลง�นจดทำ�เมต�ด�ต�ดวยตนเอง และ

ส�ม�รถสบคนรวมกนกบฐ�นขอมลต�งระบบได

ม�ตรฐ�นดบลนคอรเมต�ด�ต� เปนม�ตรฐ�นทกำ�หนดคำ�อธบ�ยเพอใหก�รใช

ภ�ษ�กำ�กบเพมเปนระบบเดยวกน โดยเจ�ของผลง�นของเอกส�รขอมลส�ม�รถใช

โครงสร�งดบลนคอรในก�รสร�งตนฉบบอเลกทรอนกสหรออ�จเขยนโปรแกรมจบค

ภ�ษ�กำ�กบเพมหนวยขอมลยอยใหเปนดบลนคอรภ�ยหลงมจดยนอยทก�รใชโครงสร�ง

หนวยขอมลยอยพนฐ�น15หนวยโดยไมบงคบว�ตองใชกฎเกณฑและร�ยละเอยดทเจ�

ของง�นเหนว�ไมจำ�เปนใชง�นไดหล�กหล�ยระบบ(Interoperability)และไมจำ�กดว�จะ

ใชอปกรณและโปรแกรมเฉพ�ะผใชง�นทวไปเข�ใจเนอห�ง�ยและไมตองใชเวล�ศกษ�

น�นส�ม�รถประยกตใชสำ�หรบจดโครงสร�งฐ�นขอมลโดยก�รรวมหล�ยฐ�นขอมลให

เสมอนเปนฐ�นขอมลหนงเดยวเปนชองท�งสก�รเข�ถงขอมลสะดวกรวดเรวและสบคน

ครงเดยวไดขอมลทงหมด


ไทย องกฤษ ความหมาย

1.ชอเรอง

2.ผแตงหรอ

เจ�ของผลง�น

3.หวเรองหรอ

คำ�สำ�คญ

4.ลกษณะ

ร�ยละเอยด

ของส�รสนเทศ

5.สำ�นกพมพ

6.ผรวมง�นบคคล

หนวยง�นอน

นอกจ�กผแตง

TITLE

AUTHOROR

CREATOR

SUBJECTOR

KEYWORDS

DESCRIPTION

PUBLISHER

OTHER

CONTRIBUTORS

ชอของทรพย�กรส�รสนเทศทกำ�หนดโดย

เจ�ของผลง�นหรอสำ�นกพมพ

ผ แตง หรอ เจ�ของผลง�น บคคล หรอ

หนวยง�นทรบผดชอบเนอห�เชงปญญ�

ของส�รสนเทศ

หวเรองหรอคำ�สำ�คญหวขอคำ�สำ�คญวล

รหสวช�เลขหมทอธบ�ยเรองและเนอห�

ลกษณะ ร�ยละเอยดของส�รสนเทศ เชน

บทคดยอ(กรณทเปนเอกส�ร)หรอบรรย�ย

รปร�งลกษณะก�รใชง�น(กรณทเปนวตถ)

หนวยง�นทผลตส�รสนเทศชนทเผยแพร

ในรปแบบปจจบน (อเลกทรอนกส) เชน

สำ�นกพมพมห�วทย�ลยบรษทเปนตน

ผรวมง�นบคคลหรอหนวยง�นอนนอกจ�ก

ผแตงหรอเจ�ของผลง�นทมชอปร�กฏใน

หวขอผแตงหม�ยถงบคคลหรอหนวยง�น

ทมสวนรวมสร�งผลง�นเชงปญญ�ในระดบ

รองจ�กผแตง

ชดหนวยขอมลยอยดบลนคอรเมต�ด�ต�(DublinCoreMetadataElementsSet)

ประกอบดวยชดหนวยขอมลทแสดงลกษณะพนฐ�นของส�รสนเทศ15หนวยขอมลยอย

เพอใหเกดก�รพฒน�ขอมลอเลกทรอนกสและก�รทำ�ดชนสำ�หรบสบคนขอมลไดอย�งม

ประสทธภ�พ

ชดหนวยขอมลยอยดบลนคอรเมต�ด�ต�

(DublinCoreMetadataElementsSet)


ไทย องกฤษ ความหมาย

7.วนเดอนป

8.ประเภท

9.รปแบบไฟล

10.รปแบบ

หรอเลขท

ระบเฉพ�ะ

11.ตนฉบบ

12.ภ�ษ�

13.เรองทเกยวของ

14.ขอบเขต

15.สทธ

DATE

RESOURCE

TYPE

FORMAT

RESOURCE

IDENTIFIER

SOURCE

LANGUAGE

RELATION

COVERAGE

RIGHT

MANAGEMENT

วนเดอนปทผลตผลง�นในรปแบบปจจบน

(อเลกทรอนกส)

ประเภทของส�รสนเทศ เชนWeb page

นวนย�ยคำ�ประพนธร�งบทคว�มบทคว�ม

ร�ยง�นวช�ก�รเรยงคว�มพจน�นกรม

รปแบบทบนทกส�รสนเทศเชนtext/html,

dbf,ASCII,Postscriptfile,jpeg/gifimage,

xml

รปแบบหรอเลขทระบแหลงทม�หรอทจด

เกบส�รสนเทศอเลกทรอนกสร�ยก�รนนๆ

เชนURLและURN

ผลง�นทเปนทม�ของส�รสนเทศไมว�จะ

เปนเอกส�รหรออยในรปอเลกทรอนกส

ภ�ษ�ทใชในก�รเรยบเรยงส�รสนเทศ เชน

ภ�ษ�ไทยภ�ษ�องกฤษ

เรองหรอส�รสนเทศอนๆทเกยวของ

ขอบเขตของส�รสนเทศรวมถงขอบเขตท�ง

ภมศ�สตรต�มระยะเวล�ทกำ�หนดไว

ประก�ศระเบยบปฏบตเรองลขสทธเพอให

ผ ใชส�รสนเทศรบทร�บและยอมรบขอ

ปฏบตเรองลขสทธขณะทส�รสนเทศเรอง

นนๆปร�กฏบนจอภ�พ


ชดหนวยขอมลยอยดบลนคอรเมต�ด�ต�ดงกล�วข�งตนแบงไดเปน3กลมดงน

1.หนวยขอมลยอยทเกยวกบเนอห�ของทรพย�กรส�รสนเทศ

2.หนวยขอมลยอยทเกยวรปแบบทปร�กฏใหใชง�น

3.หนวยขอมลยอยทเกยวของกบทรพยสนท�งปญญ�

เนอหาของทรพยากร

สารสนเทศ

รปแบบทปรากฏ

ใหใชงาน

ทรพยสน

ทางปญญา

Title(ชอเรอง)

Subject(หวเรอง)

Source(ตนฉบบ)

Description(ลกษณะ)

Relation

(เรองทเกยวของ)

Coverage(ขอบเขต)

Type(ประเภท)

Format(รปแบบ)

Language(ภ�ษ�)

Identifier(รหส/ตวบงช

ทรพย�กรส�รสนเทศ)

Date(ป)

Creator(เจ�ของ

ผลง�น)

Contributor

(ผรวมง�น)

Publisher

(สำ�นกพมพ)

Right(สทธ)


แนวคดการจดทาเมตาดาตาสาหรบภาพ(TechnicalImagingMetadata)

จ�กก�รศกษ�คมอก�รแปลงเอกส�รกระด�ษใหเปนอเลกทรอนกสของประเทศ

ออสเตรเลยพบว�หนวยง�นด�นม�ตรฐ�นส�รสนเทศ(TheNationalInformationStan-

dardsOrganisationหรอNISO)ของออสเตรเลยซงเปนผพฒน�ม�ตรฐ�นเมต�ด�ต�สำ�หรบ

ภ�พนง (metadata standard for still images) ไดกำ�หนดหนวยขอมลยอยของเมต�ด�ต�

(metadataelements)สำ�หรบไฟลภ�พเปน4ประเภทคอ

•พ�ร�มเตอรของภ�พ(Imageparameters)ซงเปนขอมลพนฐ�นในก�รสร�ง

ไฟลขอมลขนใหมเปนไฟลภ�พทแสดงใหเหนไดบนจอภ�พของคอมพวเตอรหรอผ�นสอ


• ก�รสร�งไฟลภ�พ (Image creation) เปนเมต�ด�ต�แสดงขอมลเชงเทคนค

เกยวกบขอมลอเลกทรอนกส เชนรปแบบวธก�ร เครองมอทใชในก�รจดทำ�หรอแปลง

ขอมลอเลกทรอนกส

•ก�รประเมนผลก�รแสดงไฟลภ�พ(Imagingperformanceassessment)เปนก�ร

ประเมนคณภ�พของภ�พทปร�กฎเชนคว�มละเอยดของสคว�มคมชดของภ�พ

•ประวตก�รปรบเปลยน (Changehistory) เปนกระบวนก�รบนทก สงทเกด

ขนกบขอมลภ�พ

ตวอย�งหนวยขอมลยอยของเมต�ด�ต�เชงเทคนคทไดจดทำ�โดยหอสมดแหงรฐ

ควนสแลนด(StateLibraryofQueensland)ปร�กฎในต�ร�งด�นล�งน


ตวอย�งขอกำ�หนดของเมต�ด�ต�สำ�หรบไฟลภ�พของประเทศนวซแลนด

(ArchivesNewZealand)มดงน

•ตวบงชหรอตวระบภ�พทมลกษณะเฉพ�ะ(uniquedigitalimageidentifier)

•วนและเวล�ในก�รจดทำ�หรอแปลง(dateandtimeofdigitization)

•ชอผจดทำ�หรอแปลง(nameofagent:in-houseoperatororoutsourcebureau)

•เครองมอก�รจดทำ�หรอแปลง(capturedevice:ฮ�รดแวรซอฟตแวร)

•คณลกษณะของภ�พ(calibrationsetting:คว�มละเอยดของสคว�มคมชดของ

ภ�พเทคนคก�รบบอดภ�พ)

•วธก�ร/กระบวนก�รจดทำ�หรอแปลง

•ขอมลเกยวกบกระบวนก�รของง�นหรอธรกจ

•ขน�ดของไฟลภ�พ

ตวอย�งหนวยขอมลยอยของเมต�ด�ต�ทส�ม�รถบนทกแบบอตโนมตโดยระบบ

หรอโปรแกรมประยกตโดยทวไปมดงน

•ชอผจดทำ�หรอแปลงโดยระบบปฏบตก�รของคอมพวเตอร (จ�กบญชชอผเข�

ใชง�น)

• เครองมอก�รจดทำ�หรอแปลง โดยระบบปฏบตก�รของคอมพวเตอร รวมถง

ฮ�รดแวรซอฟตแวรและชดของโปรแกรมขบอปกรณ(driverversion)

•วนและเวล�ในก�รจดทำ�หรอแปลงโดยระบบปฏบตก�รของคอมพวเตอร

•ก�รวดคณภ�พของไฟลภ�พโดยโปรแกรมขบอปกรณ(devicedriver)

•คณลกษณะของไฟลภ�พ(คว�มละเอยดของสคว�มคมชดของภ�พรปแบบไฟล

เทคนคก�รบบอดภ�พ)โดยซอฟตแวรก�รแปลงภ�พ

•ชอไฟลภ�พโดยซอฟตแวรก�รแปลงภ�พ


ภาคผนวกค:ขอมลเบองตนเกยวกบเครองสแกนเนอร

สแกนเนอร(Scanner)เปนอปกรณเชอมตอกบเครองคอมพวเตอรแบบกร�ฟฟกส

ทมหน�ทในก�รเปลยนแปลงเอกส�รและขอคว�มตนฉบบทเปนรปถ�ยตวอกษรบนหน�

กระด�ษภ�พว�ดใหเปนขอมลอเลกทรอนกส เพอใหคอมพวเตอรส�ม�รถนำ�ขอมลใน

เอกส�รและขอคว�มดงกล�วม�ใชประโยชนในก�รแสดงผลทหน�จอทำ�ใหส�ม�รถแกไข

ตกแตงเพมเตมและจดเกบขอมลได

ประเภทของเครองสแกนเนอร

ลกษณะทวไปของสแกนเนอรในปจจบนแบงเปน2รปแบบคอ

1. แบบ ท ม อปกรณ ปอน กระดาษ อตโนมต (Sheet - Fed Scanner หรอ Auto-

Document Feed Scanner) เปนเครองสแกนเนอรแบบใสกระด�ษแลวกระด�ษจะเลอนผ�น

หวสแกนเอง เปนก�รสแกนจ�กด�นบนหรอด�นหน� โดยสแกนเนอรจะทำ�ก�รปอน

(feed)กระด�ษเองก�รสแกนลกษณะนส�ม�รถทำ�ไดครงละหล�ยแผน16

2. แบบ ท ตอง วาง กระดาษ บน เครอง (Flatbed Scanner) เปนเครองสแกนเนอรแบบ

ว�งกระด�ษแลวใหหวสแกนเลอนอ�นขอมลจ�กกระด�ษโดยกลไกก�รทำ�ง�นคล�ยกบ

เครองถ�ยเอกส�รเรยกว�เปนก�รสแกนโดยก�รเปดฝ�เครองสแกนเนอรและนำ�กระด�ษ

ว�งทเครองก�รสแกนลกษณะนส�ม�รถทำ�ไดครงละหนงแผน

16ภ�พจ�กhttp://www.expert2you.com/view_article.php?art_id=1250


แมว�สแกนเนอรจะมหล�กหล�ยรนหล�กหล�ยยหอแตก�รใชง�นไมแตกต�งกน

ม�กนกคว�มรในก�รใชสแกนเนอรรนหนง กส�ม�รถนำ�ไปประยกตใชกบรนอนและ

ยหออนได

ขอพจารณาในการเลอกเครองสแกนเนอร

•โหมดภ�พทสนบสนนเชนโหมดภ�พสใชคว�มละเอยดของส(ColorbitDepth)

ท42บต

•คว�มละเอยดของภ�พ(จดตอนว)เชนคว�มละเอยดOptical1600x3200dpi

•คว�มเรวในก�รสแกนเชนสแกนดวยคว�มเรว25วน�ทตอแผน

•ขน�ดของภ�พเชนขน�ดในก�รสแกนบ�งรนสงสดถงA3

•ก�รเชอมตอเชนแบบทมส�ยตอเชอมแบบParallel,USB,Serial

•ก�รใชง�นในระบบเครอข�ย

•คว�มส�ม�รถเสรมเชนสแกนฟลม,สแกนวตถ3มต

ประเภทของโหมดทใชสแกนภาพแบงไดดงน

•RGB(Red,Green,Blue)–สำ�หรบรปภ�พภ�พถ�ยแผนผงแผนภมทมหล�ย

สและหล�ยเฉดส

•Grayscale-สำ�หรบรปภ�พภ�พถ�ยแผนผงแผนภมทมเฉดสเปนสเท�

•Bitonal–สำ�หรบขอคว�มหรอล�ยเสนทมเฉพ�ะสดำ�และสข�ว


ภาคผนวกง:การลงลายมอชออเลกทรอนกส

ในก�รทำ�ธรกรรมท�งอเลกทรอนกสหรอแมแตก�รทำ�นตกรรมสญญ�โดยทวไป

นนควรมม�ตรก�รในก�รระบและยนยนตวตนของผลงน�มในสญญ�หรอผจดทำ�และสง

เอกส�รนน โดยใชหลกก�รของเทคโนโลยต�งๆ เชน เทคโนโลยก�รเข�รหส และ

เทคโนโลยกญแจส�ธ�รณะ เปนตน เพอสร�งล�ยมอชอซงจะเปนสงทใชในก�รระบตว

บคคล(Authentication)และยงใชแสดงถงเจตน�ในก�รยอมรบส�ระในเอกส�รหรอสญญ�

นนๆซงสมพนธกบก�รปองกนไมใหมก�รปฏเสธคว�มรบผด(non-repudiation)ดวย

ก�รลงล�ยมอชอจะมรปแบบต�งๆแตทไดรบก�รยอมรบโดยทวไปคอล�ยมอชอ

อเลกทรอนกส (Electronic Signature) ซงเปนองคประกอบหนงในโครงสร�งพนฐ�น

กญแจส�ธ�รณะ(PublicKeyInfrastructure)

ล�ยมอชออเลกทรอนกสสร�งจ�กเทคโนโลยเข�รหสดวยกญแจส�ธ�รณะโดย

ก�รลงล�ยมอชออเลกทรอนกสกำ�กบขอคว�มทตองก�รสงผ�นเครอข�ยผสงขอคว�มจะ

ใชกญแจสวนตวของตนในก�รลงล�ยมอชอโดยกระบวนก�รท�งคณตศ�สตร และผรบ

จะส�ม�รถตรวจสอบคว�มถกตองของล�ยมอชอดงกล�วโดยใชกญแจส�ธ�รณะของผสง

โดยประโยชนของล�ยมอชออเลกทรอนกสนนนอกจ�กจะชวยระบตวผสงขอมลแลวยง

ชวยปองกนขอมลใหมคว�มถกตองโดยไมไดผ�นก�รแกไขหรอเปลยนแปลงหรอห�กม

ก�รแกไขม�กอนกส�ม�รถตรวจได

พนฐ�นของก�รเข�รหสแบบอสมม�ตรโดยอ�ศยกญแจคทไมเหมอนกนในก�ร

เข�รหสและถอดรหส และ ก�รใช “กญแจสวนตว” จะเปนสวนสำ�คญในก�รสร�ง

ล�ยมอชออเลกทรอนกสประเภทหนงทนยมใชกนทวไป เพอใชยนยนตวบคคลและใช

กญแจอกข�งหนงทเรยกว�“กญแจส�ธ�รณะ”ในก�รถอดรหสซงทำ�หน�ทสำ�คญในก�ร

ตรวจสอบตวบคคลโดยเทคโนโลยทใชนเรยกว� “เทคโนโลย PKI (PublicKey Infra-

structure)”

กลไกก�รทำ�ง�นของ “เทคโนโลยPKI” ในระบบรหสแบบอสมม�ตร เพอก�ร

สร�งล�ยมอชออเลกทรอนกสประกอบดวยขนตอนดงน


1) การ สราง กญแจ ค (Key Pairs) กอนก�รสร�งล�ยมอชออเลกทรอนกสนนตอง

มก�รสร�งรหสตวเลขสองจำ�นวนททำ�หน�ทเปนกญแจคขนม�เสยกอนดวยกระบวนก�ร

ท�งคณตศ�สตร โดยเจ�ของกญแจคจะตองเกบกญแจแรกทเรยกว� “กญแจสวนตว”ไว

เปนคว�มลบเพอใหตนเองส�ม�รถใชกญแจสวนตวไดแตเพยงผเดยวเท�นน ยกเวน ใน

กรณของก�รมอบอำ�น�จใหบคคลอนใชหรอในกรณของนตบคคลซงตองกระทำ�ก�รผ�น

บคคลผมอำ�น�จกระทำ�ก�รแทนและโดยปกตก�รเกบรกษ�“กญแจสวนตว”นนมกจะ

บนทก และเกบไวในสม�รทก�รด ซงจะชวยทำ�ใหเกดคว�มปลอดภยอกระดบหนง

เนองจ�กจะลอกขอมลรหสสวนตวนนไมไดสวน“กญแจส�ธ�รณะ”กจะเปดเผยไวใน

ระบบฐ�นขอมลของผประกอบก�รรบรอง (CertificatonAuthority) เพอใหส�ม�รถ

ตรวจสอบและยนยนตวบคคลไดโดยง�ย

2) ขนตอน การ แฮช หรอ การ ยอย ขอมล (Hash Function) ในก�รสร�งล�ยมอชอ

อเลกทรอนกสนนนอกจ�กจะตองมรหสทำ�หน�ทเปนกญแจคแลวกอนสร�งล�ยมอชอ

อเลกทรอนกสกมขนตอนสำ�คญในก�รนำ�ขอมลอเลกทรอนกสหรอเอกส�รอเลกทรอนกส

ทผสงขอมลประสงคจะสงใหแกผรบขอมลนำ�ม�คำ�นวณดวยกระบวนก�รท�งคณตศ�สตร

ทเรยกว�“ขนตอนก�รแฮช(HashFunction)”หรอOne-waycryptographyหรอOne-way

hashfunctionเพอยอยหรอทำ�ใหขอมลหรอเอกส�รอเลกทรอนกสนนง�ยตอก�รคำ�นวณ

ท�งคณตศ�สตรและก�รจดสงใหผรบขอมล ในขนตอนตอไปผลลพธทไดจ�กขนตอน

ก�รแฮชจะทำ�ใหไดขอมลทยอย(MessageDigest)ซงมขน�ดเลกลงและคว�มย�วคงท

(FixedLength)ทำ�ใหง�ยตอก�รดำ�เนนง�นขนตอไป

การสงขอมลเขาไปในขนตอนการแฮช


3) การ สราง ลายมอชอ อเลกทรอนกส จะเปนก�รนำ�กญแจสวนตวม�ทำ�ก�รเข�รหส

กบขอมลทแฮชหรอขอมลยอย(messagedigest)ซงเร�กล�วว�นคอก�รทซอฟตแวรทำ�ก�ร

แปลงขอมลอเลกทรอนกสเหล�นนใหเปนล�ยมอชออเลกทรอนกส และล�ยมอชอ

อเลกทรอนกสของผจดทำ�กระบวนก�รนกจะมลกษณะเฉพ�ะทสมพนธกบขอมลแฮชและ

กญแจสวนตวกล�วคอ ทกครงทขอมลแฮชหรอกญแจสวนตวเปลยนแปลงไปจ�กเดม

ล�ยมอชออเลกทรอนกสทไดกจะเปลยนแปลงต�มไปดวย ล�ยมอชออเลกทรอนกสจง

ไมมโอก�สซำ�กน

4) หลงจ�กสร�งล�ยมอชออเลกทรอนกสแลว ซอฟตแวรกจะนำ�ล�ยมอชอ

อเลกทรอนกสทไดนนไปแนบไวท�ยขอคว�มทอยในรปของขอมลอเลกทรอนกส เพอ

ใชสงใหกบผรบขอมลตอไปและเพอประโยชนในก�รตรวจสอบตวบคคล โดยปกต

ซอฟตแวรกจะถกตงโปรแกรมใหแนบกญแจส�ธ�รณะและใบรบรองกญแจส�ธ�รณะ

ของผสงขอมลไปกบขอมลอเลกทรอนกสพรอมดวยล�ยมออเลกทรอนกส เพอคว�ม

สะดวกของผรบขอมลในก�รตรวจสอบล�ยมอชออเลกทรอนกสนนดงนน ในก�รสง

ขอมลอเลกทรอนกสโดยแนบล�ยมอชออเลกทรอนกสไปดวยกจะประกอบดวยขอมล

อเลกทรอนกสถง 3สวนไดแก (1)สวนแรกคอขอมลอเลกทรอนกสทมขอคว�มเดม

การเขารหสขอมลยอยดวยกญแจสวนตวเพอเปนการลงลายมอชอ

ขนตอนการเปรยบเทยบความถกตองทปลายทาง เพอตรวจสอบลายมอชออเลกทรอนกส


ซงใชในก�รตดตอสอส�รระหว�งบคคลอนเปนขอคว�มทอ�นออกและเข�ใจได(2)สวน

ทสองเปนล�ยมอชออเลกทรอนกสและ(3)สวนสดท�ยจะเปนกญแจส�ธ�รณะพรอม

ใบรบรองกญแจส�ธ�รณะของผลงล�ยมอชออเลกทรอนกส

ก�รลงล�ยมอชออเลกทรอนกสดงกล�วจะชวยยนยนและระบตวตนของเจ�ของ

ล�ยมอชอพรอมกบก�รตรวจสอบขอมลอเลกทรอนกสและพสจนพรอมยนยนดวยว�

ขอมลอเลกทรอนกสทจดสงหรอจดเกบนนมคว�มถกตองและมคว�มครบถวนของเนอห�

ตรงกนและไมผดเพยนจ�กเอกส�รและขอคว�มตงตนดวย


ภาคผนวกจ:ตวอยางรายการตรวจสอบ(AuditChecklist)

จดประสงคของภ�คผนวกน เพอเปนก�รนำ�เสนอตวอย�งวธก�รตรวจสอบ

และประเมนกระบวนก�รและผลของก�รจดทำ�หรอแปลงเอกส�รและขอคว�มใหอยใน

รปของขอมลอเลกทรอนกสซงอ�จจะดำ�เนนก�รตรวจสอบโดยก�รใชร�ยก�รตรวจสอบ

(audit checklist)ดงตวอย�งในต�ร�งด�นล�งก�รพจ�รณ�จ�กหลกฐ�นและเอกส�รใน

ก�รปฏบตง�นว� ไดดำ�เนนก�รไดสอดคลองกบหลกเกณฑและวธก�รในก�รจดทำ�หรอ

แปลงเอกส�รและขอคว�มใหอยในรปของขอมลอเลกทรอนกสพ.ศ.2553หรอไมทงน

อ�จจะนำ�ขอกำ�หนดแนบท�ยประก�ศฯฉบบท1ม�ใชแตถ�เปนก�รตรวจสอบและรบรอง

ในระบบก�รหกบญชเชคดวยภ�พเชคและระบบก�รจดเกบภ�พเชคของธน�ค�รจะตอง

ใชขอกำ�หนดแนบท�ยประก�ศฯฉบบท2


ลาดบ

รายก

ารตร

วจประเมน

วธการต

รวจป

ระเมน

หลก

ฐานและเอก

สารท

ควรพ

บ

เพอป

ระกอ

บการต

รวจป

ระเมน

1ขอ

มลอเลก

ทรอ

นกส

ทจด

ทำ�ห

รอแป

ลง

ตองมคว

�มหม�ยหรอรป

แบบเหมอ

นกบ

เอกส

�รแล

ะขอค

ว�มเดมซงน

ำ�ม�จดท

ำ�

หรอ

แปลงให

อยในรปของขอมล

อเลก

ทรอ

นกส

โดยผ

จดทำ�ห

รอแป

ลงจะ

ตองตรวจส

อบว�ขอ

มลอเลก

ทรอนกส

นน

มคว�มหม�ยหรอ

รปแบ

บเห

มอนกบ

เอกส

�รแล

ะขอค

ว�มเดม บนทกแ

ละขอ

คดเหนขอ

งผตรวจ

ผลก�รตรวจป

ระเมน

ตรวจประเมนโดย

(……………………………….)

……../…

………/………...

คะแน

น

ไมผ�น

ผ�น

oตร

วจสอบ

เอกส

�รขน

ตอนก�ร

ปฏบ

ตง�น

oตรวจสอบ

ก�รดำ�เนนง�นจรง

oสมภ

�ษณผด

ำ�เนนง�นหรอผท

มห

น�ทรบ

ผดชอ

บ


ก�รรบรองก�ร

ดำ�เนนง�น

มเอก

ส�รแสด

งขนตอ

นแล

ะกระบวน

ก�รใน

ก�รจดท

ำ�หรอ

แปลงเอกส

�รแล

ะขอค

ว�ม

ใหอยใน

รปขอ

งขอม

ลอเลกท

รอนกส

มบนทกห

ลกฐ�นก�รตรวจส

อบแล

ะรบรอง

ขอมล

อเลก

ทรอนกส

ทไดจ�กก�รดำ�เน

นง�น

1234


ลาดบ

รายก

ารตร


วธการต

รวจป

ระเมน

หลก


สารท

ควรพ

บ

เพอป

ระกอ

บการต

รวจป

ระเมน

2ขอ

มลอเลก

ทรอนกส

ตองจดท

ำ�หรอแป

ลง

ขนดวยวธก�รทเชอ

ถอไดในก�รระบ

ตวตน

ผรบผด

ชอบในก�รจดท


ลงขอ

มล

อเลก

ทรอนกส

นน

บนทกแ

ละขอ


งผตรวจ


ระเมน


(……………………………….)

……../…

………/………...

คะแน

น

ไมผ�น

ผ�น


เอกส

�รขน

ตอน

ปฏบ

ตง�น



oสมภ

�ษณผด

ำ�เนนง�นหรอ

ผท

มหน�ทรบ

ผดชอ

บ

มก�รประ

ยกตใช

เทคโ

นโล

ยและ

วธก�ร

ในก�รระ

บตวต

นเชนเทคโ

นโล

ยPK

I

ล�ยม

อชออ

เลกท

รอนกส

ใบรบ

รองดจท

ล

1234


ลาดบ

รายก

ารตร


วธการต

รวจป

ระเมน

หลก


สารท

ควรพ

บ

เพอป

ระกอ

บการต

รวจป

ระเมน

3ขอ

มลอเลก

ทรอนกส

ตองจดท


ลง

โดยม

เทคโ

นโล

ยและ

ม�ตร

ก�รป

องกน

ม

ใหมก�รเปลย

นแป

ลงหรอ

แกไข

เกด

ขนกบ

ขอมล

นนเว

นแต

ก�รรบรอ

งหรอ

บนทกเพมเตม

ซงไมม

ผลตอ

คว�มหม�ย

ของข

อมลอเลก

ทรอ

นกส

และ

ส�ม

�รถ

ตรวจสอบ

ได

บนทกแ

ละขอ


งผตรวจ


ระเมน


(……………………………….)

……../…

………/………...

คะแน

น

ไมผ�น

ผ�น


เอกส

�รขน

ตอน

ปฏบ

ตง�น



oสมภ

�ษณผด

ำ�เนนง�นหรอ

ผท

มหน�ทรบ

ผดชอ

บ


บนทก

ก�รดำ�เนนง�น

มก�รประยกตใชเทคโนโลยและ

วธก�ร

ในก�รควบ

คมก�รเข�ถงขอ

มลเชน

เทคโนโลยก�รเข�และ

ถอดรหส

(Cryptography)

ก�รกำ�หนดส

ทธผใชง�นและก�รเข�ถงขอมล

ระบบก�รจดเกบ

ขอมล

จร�จรท

�ง

คอมพ

วเตอ

ร(LogFile)

ม�ตรก�รและ

ระบบก�รรกษ

�

คว�มปลอ

ดภยขนพนฐ�นอน

ๆ

1234


เกณฑการพ

จารณ

าคะแนน

ระดบ

คะแน

น

มเอก

ส�รประกอ

บแล

ะมก�รดำ�เนนง�นจรงท

สอด

คลองกน

ทงห

มด

มเอก


บแล

ะมก�รดำ�เนนง�นจรงท

สอด

คลองกน

เกอบ

ทงห

มด

ไมมเอก


บแต

มก�รดำ�เนนง�นจรงท

สอด

คลองกน

ทงห

มด

ไมมเอก


บแต

มก�รดำ�เนนง�นจรงท

สอด

คลองกน

เกอบ

ทงห

มด

ไมมเอก


บแล

ะก�รดำ�เนนง�นจรงไมส

อดคล

องกน

4 3 2 1 0

กตตกรรมประกาศ

คณะผ จดทำ� อนประกอบดวยสำ�นกธรกรรมท�งอเลกทรอนกส กระทรวง

เทคโนโลยส�รสนเทศและก�รสอส�ร ในฐ�นะเลข�นก�รคณะกรรมก�รธรกรรมท�ง

อเลกทรอนกสและสถ�บนนวตกรรมเทคโนโลยส�รสนเทศมห�วทย�ลยเกษตรศ�สตร

ในฐ�นะคณะทปรกษ�โครงก�รจดทำ�ขอเสนอแนะเชงนโยบ�ย/แผน/ม�ตรก�รเพอสงเสรม

และพฒน�ก�รทำ�ธรกรรมท�งอเลกทรอนกส ขอขอบคณคณะอนกรรมก�รชดต�งๆ

ภ�ยใตคณะกรรมก�รธรกรรมท�งอเลกทรอนกส อนไดแกคณะอนกรรมก�รกำ�กบดแล

ธรกจบรก�รเกยวกบธรกรรมท�งอเลกทรอนกสและธรกรรมท�งอเลกทรอนกสภ�ครฐ

คณะอนกรรมก�รโครงสร�งพนฐ�นท�งกฎหม�ยคณะอนกรรมก�รด�นคว�มมนคง

ปลอดภย และคณะอนกรรมก�รม�ตรฐ�น พฒน� และวจยเกยวกบก�รทำ�ธรกรรม

ท�งอเลกทรอนกสทไดกรณ�ใหคำ�ปรกษ�แนะนำ�และตรวจสอบแกไขขอบกพรองต�งๆ

ของคมอหลกเกณฑและวธก�รในก�รจดทำ�หรอแปลงเอกส�รและขอคว�มใหอยในรป

ของขอมลอเลกทรอนกสฉบบนใหสำ�เรจลลวงลงไดดวยด

ขอขอบคณผแทนและผทรงคณวฒจ�กทกภ�คสวนทไดมสวนชวยสนบสนน

และใหคว�มรวมมอในก�รแสดงขอคดเหนและใหคำ�แนะนำ�สำ�หรบก�รจดทำ�คมอฉบบน

คณะผจดทำ�หวงเปนอย�งยงว�คมอหลกเกณฑและวธก�รในก�รจดทำ�หรอแปลงเอกส�ร

และขอคว�มใหอยในรปของขอมลอเลกทรอนกสจะมสวนชวยสงเสรมและพฒน�ก�รทำ�

ธรกรรมท�งอเลกทรอนกสตอไป

คณะผจดทำ�

พฤศจก�ยน2553

Documents

Guideline EDOC