Guidelines for Accessible Information

VIMIUNARREGLUR FYRIR AGENGILEGAR UPPLSINGAR

UPPLSINGA- OG SAMSKIPTATKNI FYRIR AGENGI A UPPLSINGUM NMI (ICT4IAL)

Evrpumist um nm n agreiningar og srarfir, 2015.

2015, European Agency for Special Needs and Inclusive Education. Vimiunarreglur fyrir agengilegar upplsingar. Upplsinga- og samskiptatkni fyrir agengi a upplsingum nmi (ICT4IAL). etta verk er opi menntaefni sem fellur undir leyfi Creative Commons Attribution-ShareAlike 4.0 International License (hfundar geti, deilist fram). Faru http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/ ea sendu brf til Creative Commons, PO Box 1866, Mountain View, CA 94042, USA, til a skoa afrit af essu leyfi.

Ritstjri: Marcella Turner-Cmuchal, Evrpumist um nm n agreiningar og srarfir.

Verkefni hefur veri fjrmagna me styrk fr Evrpusambandinu. Frttabrfi endurspeglar einungis skoanir hfundarins. Framkvmdastjrnin ber ekki byrg v hvernig upplsingar ess kunna a vera notaar.

Verkefni Upplsinga- og samskiptatkni fyrir agengi a upplsingum nmi er verfaglegt net eftirfarandi evrpskra og aljlega samstarfsaila, sem eru fulltrar nmssamflaga og samflaga upplsinga- og samskiptatkni:

DAISY Consortium

European Agency for Special Needs and Inclusive Education

European Schoolnet

Global Initiative for Inclusive ICTs

International Association of Universities

United Nations Educational, Scientific and Cultural Organization

Samstarfsailar verkefnisins Upplsinga- og samskiptatkni fyrir agengi a upplsingum nmi akka krlega llum sem lgu fram vinnu vi verkefni, srstaklega Rgjafahpi samstarfsaila, srfringum mlstofu um run vimiunarreglnanna og eim sem veittu svrun vi vimiunarreglunum. Allur listinn er birtur viurkenningahlutanum ICT4IAL-vefsvinu.EFNISYFIRLIT

Afaraor5

Inngangur og forsendur vimiunarreglnanna6

Hva er tt vi me agengilegum upplsingum?7

Fyrir hvern eru essar vimiunarreglur?8

Hvaa stuningur er veittur gegnum vimiunarreglurnar?9

Skref 1: lkar gerir upplsinga gerar agengilegar12

Hluti 1: Textinn gerur agengilegur12

1.1 Hvernig textaupplsingar eru gerar agengilegar12

1.2 rri til a astoa vi a gera textaupplsingar agengilegar14

Hluti 2: Myndir gerar agengilegar15

2.1 Hvernig myndupplsingar eru gerar agengilegar15

2.2 rri til a astoa vi a gera myndupplsingar agengilegar15

Hluti 3: Hljefni gert agengilegt16

3.1 Hvernig hljupplsingar eru gerar agengilegar16

3.2 rri til a astoa vi a gera hljupplsingar agengilegar16

Hluti 4: Myndbnd ger agengileg18

4.1 Hvernig myndmilar eru gerir agengilegir18

4.2 rri til a astoa vi a gera myndmila agengilega18

Skref 2: Framsetning milaefnis ger agengileg19

Hluti 1: Rafrn skjl ger agengileg19

1.1 Hvernig rafrn skjl eru ger agengileg19

1.2 rri til a astoa vi a gera rafrn skjl agengileg20

Hluti 2: rri netinu ger agengileg22

2.1 Hvernig rri netinu eru ger agengileg22

2.2 rri til a gera netrri agengileg23

Hluti 3: Prenta efni gert agengilegt25

3.1 Hvernig prenta efni er gert agengilegt25

3.2 rri til a astoa vi a gera prenta efni agengilegt25

Vimiunarreglurnar notaar fyrir lka mila og tilgreind sni26

Glrusningar og kynningar26

Skref 1:26

Skref 2:27

Verkfri fyrir nm netinu ea rafrnt nm28

Skref 1:28

Skref 2:28

Pdf-skjl30

Skref 1:30

Skref 2:30

Orasafn31

Lykilhugtk31

Afaraor

Vimiunarreglur fyrir agengilegar upplsingar eru opi menntaefni til a styja vi ger agengilegra almennra upplsinga og einkum fyrir nm. Markmii me essum vimiunarreglum er ekki a innihalda allar tiltkar upplsingar um agengi ea a n yfir ll atrii svisins, heldur a taka saman og tengja vi fyrirliggjandi og gagnleg rri sem kunna a vera hjlpleg fyrir srfringa rum svium en upplsinga- og samskiptatkni (UST).

Tilgangurinn me v a ra slkar vimiunarreglur er a styja vi strf srfringa og stofnana sem starfa svii menntunar til a tvega agengilegar upplsingar fyrir alla nemendur sem urfa og munu hafa gagn af agengilegri upplsingum. Aferin vi ger agengilegra upplsinga er altk. ess vegna styja essar vimiunarreglur alla einstaklinga ea stofnanir sem vilja setja fram upplsingar sem eru agengilegar mismunandi snii.

Rttltingar fyrir run slkra vimiunarreglna eru afar skrar bi evrpskri og aljlegri stefnumtun, sem undirstrikar a agengi a upplsingum eru mannrttindi. ICT4IAL-vefsan inniheldur samantekt essum lykilstefnum.

Innan vimiunarreglnanna er a finna:

almennan inngang, lsingu helstu orum, markhpnum og umfangi vimiunarreglnanna;

leiir til a gera upplsingar og mila agengileg, ar me tali rleggingar og vieigandi rri;

dmi um agengisgtlista fyrir tiltekin sni; og

yfirgripsmiki orasafn me vinnuskilgreiningum vieigandi orum.

Vimiunarreglurnar innihalda tv ageraskref sem byggja hvort ru. Me v a fylgja vimiunarreglunum skrefi 1 til a gera lkar tegundir upplsinga agengilegar verur skref 2 auveldara, ar sem egar agengilegar upplsingar eru tiltkar til notkunar lkum milum.

Vimiunarreglurnar leibeina me r rstafanir sem grpa ber til og veitt eru rri sem gefa tarlegri upplsingar.

Vimiunarreglurnar voru raar sem opi menntaefni og eru tlaar til algunar a lku samhengi og tknilegri run, samt v a vaxa me aukinni notkun.

llum hlutum vimiunarreglnanna er a finna tengla annahvort tskringu lykilhugtaki orasafninu ea ytri rri.

essar vimiunarreglur voru raar gegnum verkefni Upplsinga- og samskiptatkni fyrir agengi a upplsingum nmi (ICT4IAL), sem hlaut sameiginlega fjrmgnun fr menntatlun framkvmdastjrnar Evrpusambandsins.

Inngangur og forsendur vimiunarreglnanna

N tmum tknilegra njunga getur svo til hver sem er skrifa upplsingar sem eru notaar fyrir nm, en a urfa ekki allir a vera srfringar til a gera upplsingar agengilegar. Hins vegar er mikilvgt a allir geri sr grein fyrir v a upplsingar kunna a vera agengilegar fyrir lka notendur, eftir v hvernig r eru settar fram.

Hj Aljaheilbrigisstofnuninni (WHO) kemur etta fram um stuna dag:

Yfir milljarur manna, um 15% af bum heims, strir vi einhvers konar ftlun.

milli 110 milljnir og 190 milljnir fullorinna eiga tluverum erfileikum me daglegt lf.

Hlutfall fatlara fer hkkandi vegna ldrunar og aukningar langvinnum sjkdmum, meal annarra orsaka (WHO, 2014).

Um 15% af bum heims hafa ekki agang a upplsingum nema r su gerar agengilegar.

Innan vimiunarreglnanna er oralagi nemendur me ftlun og/ea srarfir nota til a vsa til ess hugsanlega markhps flks sem kann a hafa vinning af kvi um agengilegri upplsingar. etta oralag virir oranotkun bi samningi Sameinuu janna um rttindi fatlas flks UNCRPD (2006) og samningum sem gerir eru vi samstarfsaila ICT4IAL-verkefnisins, ar sem hugtaki srarfir nr oft yfir strri hp nemenda me vibtararfir en sem greindir hafa veri me ftlun samkvmt samningi Sameinuu janna um rttindi fatlas flks.

a er ori tknilega mgulegt fyrir margt flk a setja fram og deila upplsingum. Auk ess er fjldi rra boi fyrir essa hfunda til a lra hvernig a ba til skjl sem tiloka engan fr agangi og notkun eim. etta krefst ess ekki a allir hfundar upplsinga veri srfringar upplsingaagengi fyrir allar myndir ftlunar og/ea srarfa, en a ir a allir hfundar ttu a stefna a v a n eim lgmarksstali upplsingaagengis sem kemur llum notendum um heim allan a notum.

Mikilvgt er a veita almennar upplsingar og srstaklega upplsingar fyrir nm ann htt sem er agengilegur llum notendum. Ef veittar eru agengilegar upplsingar skapar a vibtarhindrun fyrir nemendur me ftlun og/ea srarfir. Upplsingar sem eru ekki agengilegar styja flk ekki besta hugsanlega htt og tiloka a fr v a hafa gagn af og taka tt ekkingarmilun.

Me essar forsendur huga voru raar vimiunarreglur til stunings fyrir srfringa vi ger agengilegs efnis innan verkefnisins Upplsinga- og samskiptatkni fyrir agengi a upplsingum nmi.

Sem opi menntaefni sem leyfir frjlsa notkun og endurntingu annarra er markmii me essum vimiunarreglum a tvega auveldar og hagntar leibeiningar fyrir hfunda til a setja fram agengilegar upplsingar sem hgt er a deila gegnum agengilega mila. essar vimiunarreglur m nota fyrir allar gerir upplsinga sem eru bnar til, en r munu gagnast nemendum me ftlun og/ea srarfir srstaklega egar r eru notaar vi ger upplsinga fyrir nm.

Hins vegar er agengi a upplsingum ekki aeins gagnlegt fyrir nemendur me ftlun og/ea srarfir, heldur geta r gagnast llum nemendum. ess vegna er vimiunarreglunum einnig notast vi afer n agreiningar og ekki einblnt neina ftlun rum fremur.

Hva er tt vi me agengilegum upplsingum?

vimiunarreglunum er agengi skili ann htt sem lst er 9. grein samnings Sameinuu janna um rttindi fatlas flks sem:

vieigandi rstafanir sem mia a v a tryggja ftluu flki agang til jafns vi ara a hinu efnislega umhverfi, a samgngum, a upplsingum og samskiptum, ar me tali upplsinga- og samskiptatkni og kerfi ar a ltandi, og a annarri astu og jnustu sem veitt er almenningi, bi ttbli og dreifbli (Sameinuu jirnar, 2006, bls.8).

etta er vara hugtak sem nr yfir marga umhverfislega og efnislega tti. vimiunarreglunum er lg hersla eitt atrii essari skilgreiningu agengi a upplsingum.

Innan vimiunarreglnanna er liti svo a upplsingar vsi til skilaboa ea gagna sem er mila varandi tilteki mlefni. essar vimiunarreglur leggja srstaklega herslu markmi ess a samnta skilabo til a upplsa nemendur og byggja upp ekkingu nmsumhverfi.

vimiunarreglunum eru r lku gerir upplsinga sem fjalla er um texti, myndir, hlj- og myndefni. essum gerum upplsinga m deila ea afhenda r gegnum lka mila, eins og rafrn skjl, rri netinu, myndbnd