Gvpresent herfst 2014 Strijders!

Thuis op vele fronten

HERFST 2014

P R E S E N TGV

Ooggetuigen vliegramp MH17

GV-er aan de drugs

Russisch DNA ontcijferd

Genocide schokkend actueel

Strijders!

GV Present | Herfst | 2014

De afgelopen maanden lijken wel een aaneenschakeling van trieste gebeurtenissen

die velen van ons geraakt hebben tot diep in het hart: de ramp met de MH17 en

daarmee de levens die zo plots en zinloos zijn weggenomen, de onheilspellende

gebeurtenissen in de Oekraïne, IS die dood en verderf zaait in Irak, de situatie in Syrië

die stabiel hopeloos is. En intussen, je zou het bijna vergeten, grijpt het Ebola-virus

gestaag om zich heen in Afrika. Het is zoeken naar lichtpuntjes die hoopvol

stemmen… Ons herfstnummer staat daarom in het teken van strijders: mensen met

geloof, visie en vertrouwen, die zich inzetten voor een betere toekomst. Op de cover

een veteraan, die 70 jaar geleden in Normandië voet aan wal zette. In ‘Missies’ het

indrukwekkende verslag van twee geestelijk verzorgers die de hulptroepen in de

Oekraïne hebben bijgestaan. In ‘Heroes & Villains’ het verhaal van een ex-junk, die

haar verslaving te boven kwam en nu anderen wil behoeden. De IGK toont zich in

‘het Biechtgesprek’ vol vertrouwen dat het goede in de mens zal overwinnen. Dan is

er nog de journalist die Russische nabestaanden herenigde met hun jongens die het

leven lieten in WO II. De ‘Denktank’, met als thema genocide, drukt ons met de neus

op de harde feiten en de nieuwe rubriek ‘de Overweging’ geeft stof tot nadenken

over hoe wij met de wereld omgaan. Gelukkig zijn er ook de verhalen over het

‘gewone’ leven. Zo geven FLO-reünisten tips voor een goed leven na het FLO, vertelt

een luchtmachtmajoor over het leven van alledag tijdens zijn uitzending en legt ‘de

Traditiekamer’ het belang uit van gastvrijheid in de Islam. Kortom: het herfstnummer

geeft voldoende onderwerpen om over door te bomen nu de avonden langer

worden.

Claudia Bisschops [email protected]

colofon

inhoud

Strijders gezocht!

GV Present

GV Present wordt uitgegeven onder verantwoordelijkheid van de hoofden van dienst van de Diensten Geestelijke Verzorging.

redactie: Claudia Bisschops (hoofdredacteur), Hugo Houtgast (eindredacteur), John van Eenennaam, Gösta Huijs, Gert de Wolf, Fred Omvlee (webredactie)

redactieadres: [email protected]

adresmutaties en afmeldinGen: [email protected]

aan dit nummer werkten mee: Serena Bal, FLO-groep voorjaar 1999, David Gaillard, Ank van Harinxma, Hans van Heijningen, Bart Hoitink, Renee Kelder, Franklin Kramer, Charissa Meeuwenoord-Karsten, Militairen van 106 Inlesk, Erik Smit, Patrick van Straten, Piet Thielen, Marieke van Veen, Anne Zweers

fotoGrafie en illustraties: Cynthia Amelsbeek, Maria van Rooijen, Elisabeth van Sandick, Zeagle, e.a.

VormGeVinG: Wim Balyon (OBT)

druk: OBT bv, Den Haag

GV Present oP facebook en twitter: www.Facebook.com/GVPresent of www.twitter.com/GVPresentof tweet met #GVPresent

GV Present diGitaal: www.DGV.nl

Overname van de inhoud kan alleen geschieden met toestemming van de redactie

ISSN: 2214-2002

Oplage: 57.000

Missies 3 Benidorm Bastards 6Ondertussen op facebook 9 Heroes and Villains 10Blikopener 12 Op uitzending 14De wereld in onze handen 15 DNA onbekend 18 Culinair met een bite! 21 Het biechtgesprek 22 Denktank 24 De traditiekamer 26Boek & Film 28 Op het lijf geschreven 30

2


Het VerHaal Van marieke

Dinsdag 22 juli, Vliegbasis EindhovenHet is kwart voor drie. Net terug van een vergadering loop ik mijn kantoor binnen en check mijn mobieltje. Ik heb meerdere oproepen gemist. Ik bel terug en word gevraagd of ik naar het auditorium kan komen. Eénmaal daar zie ik serieuze gezichten. Men is de terugkomst van de stoffelijke overschotten aan het organiseren. Aan mij wordt gevraagd of ik over twee uur klaar kan staan om naar Charkow te vertrekken. Er is psychische ondersteuning gevraagd door het LTFO. Ik sta al op de bemanningslijst. Het is even schakelen. Afspraken afzeggen. Het thuisfront informeren, tas pakken. Gelukkig heb ik

wel het één en ander paraat, zoals een extra schone onderbroek, wat T-shirts en een tandenborstel. Een extra jasje, een haarborstel en douchegel worden mij door collega’s nog in de handen gestopt.Twee uur later ben ik ingecheckt, om 20.00 uur stijgen we op met de Hercules naar Charkow. Aan boord nog een collega psycholoog, twee mensen van de explosieven opruimingsdienst en twee mannen van de cargo. Naast ons twee vrachtplaten met een onheilspellende vracht: twintig lege doodskisten.

Woensdag 23 juli, CharkowNa een kennismaking met wat mensen van het LTFO en een paar korte gesprekken in het hotel, besluiten de psycholoog en ik naar de transfer facility te gaan. Wij willen zien wat daar gebeurt. De transfer facility is de plek waar de stoffelijke overschotten uit de trein worden gehaald om, na een check op gevaarlijke stoffen en explosieven, in een kist te worden gelegd. Als wij arriveren krijgen we meteen een korte rondleiding. Er lopen veel mensen rond op de facility, maar er heerst een bepaalde rust. De kalmte waarmee het werk gedaan wordt. Voor de check worden de in bodybags verpakte overschotten op een brancard gelegd. Zacht en beheerst. Professioneel. Het raakt me. Deze mensen weten wat ze doen. Om 17.00 uur zitten we met zijn allen in de bus terug naar het hotel. Een

missies

De Oekraïne, net na De ramp

Op donderdagmiddag 17 juli stortte het toestel MH17 met 298 onschuldige mensen aan boord neer in het oosten van de Oekraïne. Nederland was verbijsterd. De wereld was verbijsterd. En nog steeds. Al snel reisden vele professionals af naar de plek des onheils. Onder hen ook mensen van het Landelijk Team Forensische Opsporing (LTFO) met die ene belangrijke taak: breng de slachtoffers thuis. Marieke van Veen en Ank van Harinxma, beiden humanistisch geestelijk verzorger bij defensie, gingen mee en verleenden geestelijke bijstand. Een blik in hun dagboek.

3

Breng onze geliefden thuis!

Naast ons twee vrachtplaten met een onheilspellende vracht:

twintig lege doodskisten

4


rechercheur van het LTFO loopt de bus door en laat iedereen op zijn smartphone foto’s zien van de ceremonie die op datzelfde moment plaatsvindt op de militaire vliegbasis Eindhoven. Foto’s die direct doorgestuurd worden door zijn vrouw die thuis op de TV alles volgt. Het doet ons goed om te zien hoe het in Nederland verder gaat.

Vrijdag 25 juli, CharkowHet is de derde dag op de facility en vandaag zal de laatste bodybag uit de trein zijn weg naar een kist vinden. Morgen is de dan voorlopig laatste ceremonie. Het betekent hard doorwerken voor iedereen, maar niemand die dat erg vindt. Integendeel. De motivatie om dit zo snel en zo goed mogelijk te doen is enorm. Dit is mensenwerk. Die ochtend komt ook minister Timmermans langs om zijn dankbaarheid uit te spreken. Een prachtige toespraak waarvan een deel in het Russisch. Hij dankt daarbij de Oekraïners voor de goede ondersteuning van de afgelopen dagen. En terecht. De vriendelijkheid en behulpzaamheid is groot, maar ook de plaatsvervangende schaamte dat dit in hun land is gebeurd, is me niet ontgaan. Zij hebben dit allemaal niet gewild. Ik moet denken aan de Oekraïense mensen die in de buurt van de crash–site wonen. De mensen die de velden ingegaan zijn om de slachtoffers te zoeken. Gewone boeren, mijnwerkers, niet getraind om op deze manier met de dood geconfronteerd te worden. Maar wie is dat eigenlijk wel?

Zaterdag 26 juli, CharkowHet is de laatste avond hier. Morgen terug naar Nederland. Er wordt over een gewapende missie gepraat. Ik word er

wachten? Ik ga in gezelschap van een maatschappelijk werker en een psycholoog. We stappen in een Australische C17, een enorm ding. Ik kijk om me heen en zie politiemannen, marechaussees, landmachters en burgers. Ik zelf reis in burger, want het laatste nieuws was dat we in burger zouden reizen en werken. De één pakt z’n vakliteratuur, de ander aait z’n politiehond in de bench en weer een ander kijkt verwonderd om zich heen.

Dinsdag 29 juli, CharkowHet eerste dat we doen - als Sociaal Medisch Team - is contact leggen met de diverse commandanten, zodat zij weten dat wij er zijn. Logistiek nog wel een uitdaging want we zijn op 15 km afstand van de staf gelegerd. De staf is eigenlijk ook meer ‘werk in uitvoering’. Per dag komen meer en meer mensen binnen die geen idee hebben van wat hun rol zal zijn in het geheel. Eigenlijk was alles nog ‘werk in uitvoering’. Het enige dat helder is, is onze opdracht: ‘bring them home’. Ondertussen voer ik gesprekken met heel veel wachtende forensisch specialisten. Wat me raakt is de ontzettende gedrevenheid en bereidheid die ik bij iedereen beluister. Een gedrevenheid om aan de slag te kunnen. Om iets te kunnen betekenen voor de nabestaanden in Nederland, Australië en Maleisië.

Woensdag 30 juli, CharkowOndertussen tekent zich een plan af hoe we aan het werk kunnen. Er zal een Forward Operating Base (FOB) worden ingericht en in overleg met een arts en het SMT besluiten we dat ik meega met de eerste club die de FOB gaat inrichten. Woensdagnacht vertrek ik. Bij het omhangen van het scherfvest die vroege ochtend besef ik meer en meer dat we ons in een oorlogsgebied begeven.

Donderdag 31 juli, onderweg naar Soledar De verplaatsing duurt een eeuwigheid. Dat is logisch aangezien we diverse roadblocks passeren die steeds indrukwekkender opgetuigd zijn, met divers militair materieel. Bij elke roadblock moet onderhandeld worden over onze doorgang. Rond 15 uur komen we aan in wat ons onderkomen gaat zijn voor de komende tijd, het dorpje Soledar. Het is er uitgestorven. Het is er dan ook ontzettend warm, een graad of 42. Doen ze hier ook aan siësta?

onrustig van. Tijdens het avondeten vraag ik aan een defensie-collega wat voor hem het naarste en het mooiste was van deze afgelopen dagen. Het naarste was dat de ramp überhaupt gebeurd was, maar het mooiste…. “Wat ik de afgelopen dagen heb mogen doen is waarschijnlijk het eervolste wat ik ooit in mijn leven mee zal maken.”

Het VerHaal Van ank

Donderdag 24 juli, NederlandOp grond van de geluiden in de media waag ik een sms’je aan mijn hoofd van dienst met de vraag of ze misschien mensen zoekt die meegaan ter ondersteuning naar de Oekraïne. Er lijkt een missie aanstaande om dat wat nog in de Oekraïne achter is gebleven terug naar Nederland te halen. Stoffelijk overschotten, persoonlijke bezittingen, alles ter identificatie. Het lijkt mij een uitermate zinvolle en eervolle klus. Eind van de dag belt ze me op en vraagt of ik serieus was. Natuurlijk!

Maandag 28 juli, EindhovenIn de nacht van zondag op maandag vertrek ik. Drie dagen geleden kreeg ik te horen ‘dat ik ervan ben’. Ook al heb ik m’n diensten vrijwillig aangeboden, toch komt zo’n bericht binnen bij me. Wat staat me te

De vriendelijkheid en behulpzaamheid van de

Oekraïners is groot, maar ook de plaatsvervangende schaamte dat dit in hun land is gebeurd

5


Zaterdag 2 augustus, SoledarHet wordt steeds drukker in het dorpje Soledar. Een oorspronkelijk rustig oord, dat nu overspoeld wordt door mensen van allerlei pluimage: Nederlanders, Maleisiërs, Australiërs. Maar ook: Oekraïnse militairen die zowel ons legeringsgebouw als de FOB bewaken. Overdag lijkt het dorp nog oorspronkelijk rustig, maar ‘s ochtends vroeg en ‘s avonds laat - wanneer alle onderzoekers terug zijn van de crash site - is het erg druk. Jonge kinderen kijken hun ogen uit en worden al snel brutaler. Het ritme is dat de searchteams ‘s ochtends tussen 07.30 uur en 08.00 uur vertrekken - het is een rit van ruim 2,5 uur - en rond 19.00 uur terugkeren van de site. Ik zorg dat ik altijd bij het vertrek aanwezig ben, ik praat wat met mensen her en der - ik peil sfeer, stemming - en datzelfde doe ik bij terugkeer, als ik niet mee ben geweest.

Zondag 3 augustus, de crash site.Er wordt gevraagd of ik mee wil naar de crashsite, om meer beeld en geluid te hebben bij waar en hoe gewerkt wordt. Natuurlijk wil ik dat. Ik heb al met diverse forensisch onderzoekers gepraat over hoe zij searchen en waar ik eventueel op zou moeten letten. Ondertussen neemt de spanning toe, voelbaar. ‘s Avonds hoor je vlakbij het dorp het geluid van mortiervuur en klein kaliber wapens. In het donker zie je tevens de lichtspoormunitie. Ook overdag op de crash sites is dit hoorbaar. Initieel lijkt het meer een soort

van ‘showing the flag’ - wij zijn er, hou rekening met onze aanwezigheid - maar naarmate de dagen vorderen neemt de dreiging toe. Zo ook de dag dat ik mee mag. We komen aan bij één van de zogenaamde pd’en (een PD is een plaats delict) maar daar blijkt dat we niet verder mogen. Voor ons betekent dit vooral wachten, naast de bus. Scherfvesten mogen onder geen beding uit. 3,5 uur later krijgen we groen licht, voor een ander ‘pd’. We rijden er heen, en krijgen 45 minuten om een enorme site te searchen. Ik voel de toenemende verbazing bij een aantal mensen; zo zijn ze niet gewend te werken. Een voelbare spanning tussen dát wat de veiligheidssituatie toestaat en dát waar je als professional voor staat. In de avond denk ik na over hoe ik het ervaren heb om op één van de crash sites meegelopen te hebben: het was behoorlijk indringend. Gelukkig heb ik geen schokkende dingen gezien. Wel heb ik - net als vele anderen - vele stille getuigen gezien van het drama dat zich daar heeft afgespeeld. Kleine brokstukken van het vliegtuig, één van de deuren waardoor velen het vliegtuig binnengestapt zijn, een map. ‘Stille getuigen’ is een politieterm, die zoveel wil zeggen als sporen die achtergelaten worden op een plaats delict, waarmee forensisch onderzoekers een daderprofiel - of een dader - kunnen vinden. Ik voel des te sterker hoe iedereen een radartje is in deze ‘bring them home’ missie. Iedereen: de forensisch onderzoekers, de mannen en vrouwen van de Bijstandseenheid van de KMar, de mannen en vrouwen van de logistiek, de mensen van de staf die de plannen maken, de lokale vrouwen die voor ons ontbijt en avondeten zorgen.

Dinsdag 5 augustus, de crash site.De onderzoekers kunnen steeds minder doen, krijgen steeds minder toestemming om hun werk voort te zetten en ook de

spanning neemt voelbaar toe. Vandaag worden mensen op één van de sites zelfs beschoten. Er wordt driftig overleg gevoerd op vele niveaus over de voortgang.

Woensdag 6 augustus, SoledarEn ineens is het afgelopen. Er wordt besloten om terug te keren naar Charkow. Vrijwel onmiddellijk. Vlak na de persconferentie in Nederland van premier Rutte worden de troepen in Soledar toegesproken en wordt kort toegelicht hoe en wat. De impact is voelbaar. Mensen zijn teleurgesteld. Volgens hun eigen beroepseer hebben ze niet op de wijze kunnen werken zoals ze gewend zijn en zouden willen. Het levert mooie gesprekken op over ‘hoe ver zou je willen gaan’, ‘waar ligt de grens aan jouw of mijn bereidheid’?

Vrijdag 8 augustus, CharkowTerug in Charkow. We hebben via ‘operatie stofwolk’ het dorpje Soledar achtergelaten. Ik ben bezorgd hoe het met dit dorpje en z’n inwoners verder zal gaan. Hoe zou het met de vrouwen van de keuken gaan, met onze lokale tolk en met de vele anderen? 24 uur later land ik in de nacht op Eindhoven. En - zoals iemand treffend zei - ineens ben ik van plek verschoven: eerst was ik ín het nieuws, en nu zit ik op de bank naar het nieuws te kijken. Ik heb toch een soort ‘onaf’ gevoel. Ik heb een aantal mensen niet meer kunnen spreken; we zijn zo plots weg gegaan. Ik voel bij mezelf een bereidheid, als de vraag gesteld word, om meteen terug te gaan om de missie te volbrengen. En ik weet dat velen dit gevoel delen.

Ondertussen neemt de spanning toe, voelbaar.

Initieel lijkt het meer een soort van ‘showing the flag’, maar

naarmate de dagen vorderen neemt de dreiging toe

marieke Van Veenank Van Harinxma

[email protected] en [email protected]

Marieke van Veen en Ank Harinxma zijn werkzaam als Humanistisch geestelijk verzorger bij defensie

6

Waarom blijven jullie elkaar ieder jaar zien?Miel (destijds technisch officier

verbindingen): “Wij zijn een groep van

oud-luchtmachters. Van oudsher is de

luchtmacht een krijgsmachtdeel met een

grote saamhorigheid, ongeacht rang of

stand. Verder voelen we ons nog steeds

misDaDig, maar wel lekker

FLO van “Benidorm Bastards”!

verbonden met de luchtmacht en is er een

mooie klik tussen onze dames. Reden

genoeg om elkaar ieder jaar te zien”!

Hoe was het om je werk destijds los te laten?Pim (oud-officier logistiek): “Ik heb er

tegenop gezien en was wat down. De

laatste veertien dagen voor mijn officiële

afscheid was ik al fulltime thuis en zat ik als

het ware te wachten op een telefoontje van

mijn collega’s. Maar die belden niet. Ik had

het niet gemakkelijk, want ik woonde in een

redelijk onbekende omgeving. En op dat

moment was ik nog niet zo lang

gescheiden. Mede dankzij Yvonne, met wie

Ze kwamen elkaar voor het eerst tegen in het voorjaar van 1999. Op Beukbergen, toen ze tijdens een FLO-conferentie* de mogelijkheid kregen om de ‘zee van tijd’ die komen ging, in te vullen. Inmiddels zijn we vijftien jaar verder en is de toevallige ontmoeting uitgegroeid tot een jaarlijkse reünie van vrienden. Dit keer is Schiphol plaats van samenscholing. De oud-luchtmachters, allen uit bouwjaar 1945, en hun dames maken de stand op.



7

FLO van “Benidorm Bastards”!

ik toen net een relatie had, kreeg mijn

leven richting. Als ik er nu op terugkijk,

had ik nog wel een paar jaar willen werken,

maar ze vroegen mij niet en zelf was ik te

eigenwijs om het te vragen”.

Lex (oud-officier verbindingen): “Aan het

einde van mijn actieve dienst was ik in

zekere zin klaar met mijn werk en daardoor

kon ik gemakkelijk naar het einde toeleven.

In mijn werk moest ik plannen maken over

hoe je om moest gaan met een eventuele

vijand. Telkens werd die vijand anders

neergezet. Bovendien werd er een

dreigingsplaatje gecreëerd dat er in

werkelijkheid niet was. Toen mijn actieve

loopbaan ophield, moest ik opnieuw

plannen maken. Ik woonde op dat

moment tijdelijk in Malden, omdat mijn

huis in aanbouw was. Ik zat tussen de

geen structuur in zijn nieuwe leven had. Ik

wilde dat hij zich wat aan mij zou

aanpassen. Dat heeft jaren gekost”. Pim vult

aan: “Zij kwam uit de ondernemerswereld

en ik uit de militaire wereld. Ondernemers

zijn veel extraverter dan militairen. Die zijn

minder open, tenzij ze bij elkaar zitten”.

Kitty, de jongste van het gezelschap, die

het einde van haar werkzame leven nadert,

zegt: “Ik had een plan toen Lex thuis kwam.

En door mijn werk veranderde er voor mij

niet zoveel. Nu ik dit zelf meemaak, snap ik

pas goed wat hem overkwam. Je moet je

tijd bewust inrichten en er voldoening

uithalen. Ik had dat bij Lex niet zo in de

gaten. Lex heeft hard moeten werken om

zijn nieuwe leven in te richten”.

Wat is je oogst na het werk bij Defensie?Miel: “De afgelopen jaren hebben me zeker

een bredere blik op de wereld, maar ook

een andere kijk op mijzelf gegeven. Ik ben

tot de ontdekking gekomen dat ik het

verkeerde vak gekozen heb. Ik had

helemaal niet de techniek in moeten gaan.

Ik had iets met taal moeten gaan doen”.

Pim: “Na een moeizame start heb ik nu een

leven dat klinkt als een klok. Momenteel

ben ik stadsgids van Arnhem en wil ik dat

werk wel doen tot mijn 75’ste. Het is mijn

lust en mijn leven. Alles is anders

geworden na mijn ontmoeting met

Yvonne. Van de een op de andere dag ben

ik, vooral door haar, gestopt met roken,

nadat de dokter tegen mij had gezegd, dat

als ik niet zou stoppen ik over tien jaar

dood zou zijn”.

Lex: “Destijds waren we aan het werk om

een totale oorlog te voorkomen. Achteraf

bleek dat de Russen nooit onze kant op

wilden komen. Al met al heeft Defensie

gezorgd voor een bredere blik op de

wereld. Toen ik 55 jaar was, dacht ik, als ik

85 jaar ben, ben ik dood. Maar ik ben wel

benieuwd wat er in de komende dertig

jaar nog met mij gaat gebeuren. Ik voelde

me toen fit, maar ik heb ook gemerkt dat

gezondheid eindig is en dat er niet zoveel

nodig is om aan je einde te komen. Wat ik

graag nog zou doen is een boek schrijven,

waarin ik mijn verkregen inzichten in het

leven deel met de lezer. Een soort

filosofisch boek dus, gebaseerd op mijn

werkelijkheid. Of anders een regelmatige

column in een krant. Maar zoals wel vaker

gebeurt met mijn voornemens, worden ze

verdrongen door de waan van de dag”.

Hebben jullie nog tips voor de werkenden?Miel en Maria: “Realiseer je dat het leven

meer is dan alleen het werk. Voor ons is

aandacht voor en investering in de

kinderen altijd al belangrijk geweest. Zorg

ervoor dat je ook tijdens je werkzame

leven voldoende aandacht hebt voor je

thuissituatie”.

Lex en Kitty: “Wees er zowel tijdens als na

je werk van bewust wat je wil, wie je bent

en waar je kansen liggen. Ga daar naar

leven. Dit advies geldt voor mensen van

alle leeftijden. In het verleden gingen we

hier nooit bewust mee om. Tegenwoordig

moet je er rekening mee houden dat je na

zes of zeven jaar toch weer wat anders

moet. Er zijn geen zekerheden meer

tegenwoordig”.

Pim en Yvonne: “Houd je op tijd bezig met

je FLO-datum. Daarmee steek je je kop niet

in het zand en kun je wennen aan de

gedachte dat je de dienst gaat verlaten. En

betrek je partner hierbij. Vroeger kwamen

de meeste militairen om het leven tussen

de 55 en 60 jaar. Daar zijn cijfers van. Ze

vielen dan in het beroemde zwarte gat en

stierven te jong. Zoek dus naar iets meer

dan alleen de uitbreiding van je hobby’s.

Het gaat om meer dan het schilderen van

je huis. Maak je wereld breder en

interessanter. Voor ons is niet alleen reizen

een manier om ons te blijven

verwonderen, we zorgen ook dat we in het

dagelijks leven van alles ondernemen.”

Diezelfde middag voegen de dames en

heren de daad bij het woord en krijgen zij

door begeleiders van de Koninklijke

Marechaussee een rondleiding op

Schiphol, ook achter de schermen waar de

meesten mensen niet mogen komen.

Gert de wolf

[email protected]

*FLO = functioneel leeftijdsontslag

Wees er zowel tijdens als na je werk van bewust wat je wilt, wie je bent

en waar je kansen liggen en ga daar naar leven.

Bucketlist: boek schrijven, columnist worden en reizen,

veel reizen.

dozen en dacht, wat doe ik hier eigenlijk?

Ik moest koken en stofzuigen, omdat mijn

vrouw Kitty wel gewoon aan het werk was.

Ik wilde geen huisman worden en daarom

wilde ik andere bezigheden vinden. Ik ben

toen begonnen met een studie

bouwkunde aan de Open Universiteit.

Eigenlijk is het misdadig om op die vroege

leeftijd met pensioen te gaan”.

Hoe was het voor jullie, dames, toen de heren thuis kwamen?Yvonne: “Pim en ik waren beiden

gescheiden en kwamen ook nog eens uit

twee verschillende werelden. We hadden

allebei een rugzakje. Dat leidde nog wel

eens tot confrontaties. Ik had mijn leven al

op de rit. Toen kwam ik Pim tegen, die nog


9


9

ondertussen op facebook

Reageren?

www.facebook.com/GVPresent www.twitter.com/GVPresent mail: [email protected]

fred omVlee - [email protected]

@

Agenda PGV

Symposium ‘Van toga naar camo’ – honderd

jaar dominees bij Defensie

Heb je je altijd afgevraagd wat het werk van

predikanten binnen defensie inhoudt? Op

zaterdag 27 september 2014 krijg je antwoord in

een gevarieerd programma met workshops en

presentaties. Centraal staan vragen naar nieuwe vormen

van kerk zijn in de krijgsmacht, pastorale zorg voor

militairen en thuisfront en ethische vragen van oorlog en

vrede. Ook zal er een viering gehouden worden zoals die

aan boord of te velde wordt gehouden. Het programma is

inclusief lunch en afsluitend drankje. Ontvangst is tussen

09.30-10.00. De dag eindigt om 16.00 uur. De deelname is

gratis, maar het aantal plaatsen is beperkt. Daarom graag

een aanmelding vooraf via e-mail: [email protected]

met vermelding van naam van de bezoeker(s) en - indien

van toepassing - kerkelijke gemeente.

DGV viert jubileumfeesten

Op 27 augustus vierde de Humanistische Geestelijke verzorging

haar 50 jarig bestaan bij defensie. Reden voor festiviteiten die

muzikaal omlijst werden door het project Your Song. De

Protestante en Katholieke Geestelijke verzorging vierden een

dag later hun eeuwfeest en deden dat in een oecumenische

viering in de Westerkerk in Amsterdam.

Doorgaan waar anderen stoppen…

…voor kinderen met een levensbedreigende ziekte

De meesten van ons zijn ooit militair geworden om iets voor een

ander te kunnen betekenen, zonder dat daar direct iets voor

henzelf tegenover staat. Franklin Kramer, eerste-luitenant van de

Koninklijke Landmacht is ook zo iemand. Eind juli is hij een actie

begonnen, genaamd deliefstewens.nl, waarmee hij geld inzamelt

voor Make-A-Wish Nederland. Kramer loopt op 2 november de

Berenloop, één van de zwaarste

marathons van Nederland. Met het geld

dat hij inzamelt kan Make-A-Wish de

liefste wensen vervullen van kinderen

met een levensbedreigende ziekte. Wij

dragen deze mooie actie een warm hart

toe en hopen dat jullie dat ook doen.

Meer informatie en donaties: www.

deliefstewens.nl

Thielen stopt met kookrubriek

Meesterkok Piet Thielen heeft de afgelopen twee

jaar met veel gedrevenheid de rubriek ‘Culinair met

een bite’ voor zijn rekening genomen. Met ingang

van het onderhavige nummer is hij gestopt met

publiceren in ons blad. Reden hiervoor is dat hij

zijn plek wil afstaan aan nieuw aanstormend talent. Wij danken Piet

voor de hartelijke samenwerking en voor de mooie gerechten

waarmee hij de lezer ieder kwartaal verraste.

Walk for Veterans

Je houdt van wandelen en je wilt ‘iets

doen’ voor veteranen die hulp nodig

hebben? Dan is de ‘Walk for Veterans’

jouw kans om die passies te combineren! De W4V is een manifestatie

van erkenning en respect voor veteranen die blijvende problemen

ondervinden als gevolg van missies. Met de sponsoropbrengst wordt

de training en plaatsing van Veteranenhonden (hulphonden voor

veteranen met PTSS) mogelijk. De sponsorloop is van 6 t/m 11 oktober

2014 en bestaat uit één of meer etappes van het Pieterpad. Geef je snel

op, want samen met jouw sponsors help je het welzijn en de

levensvreugde van een veteraan en zijn gezin drastisch te verbeteren!


10

heroes and villains

Stagiaire als geestelijk verzorger bij DefensieIk vond mijn stage bij defensie super

interessant. De eerste weken liep ik mee op

het KIM, daarna op de Van Ghentkazerne in

Rotterdam. Wat me vooral fascineerde was

het groepsgevoel bij de militairen in

opleiding. Hoe die jongens en meiden

elkaar er doorheen hielpen op momenten

dat het moeilijk werd. Hoe de groep elk

individu sterk maakte en de verbinding

ontstond tussen de mensen. Dit had ik nog

nooit zo sterk gezien. Als GV’er was ik

continu in beweging. Je komt op heel veel

plekken en werkt bijna altijd in het

moment. Dat sprak me erg aan. ‘s Avonds in

het bos op zoek naar mariniers,

onverwachte bezoeken van mensen met

hun verhalen op de kazerne. Heel

dynamisch en onvoorspelbaar. Wat ik heb

meegenomen voor mezelf van die

stagetijd, los van wat ik professioneel hebt

geleerd, is het doorzettingsvermogen dat

die jongens en meiden in hun opleiding

lieten zien. Ik denk daar nog regelmatig

Hockeymeisje aan de harddrugsaan, zeker als ik dingen moet doen die ik

moeilijk of eng vind. Hoe zij hun grenzen

verleggen, was leerzaam en inspirerend.

Zoals nu met de interviews die ik geef en de

lezingen die ik verzorg. Gewoon erin

stappen en maar doen, de situatie aangaan.

Speed, coke, XTC, GHBMet mijn boek De parttime-junkie hoop ik

GHB-gebruikers een hart onder de riem te

steken. Te laten zien dat ze er niet alleen

voor staan en dat je uit die wereld kunt

stappen. Daarnaast wil ik graag familieleden

en vrienden van gebruikers een inkijk

geven in de wereld van de verslaafde, opdat

zij beter begrijpen wat er in het hoofd van

iemand die drugs gebruikt omgaat.

Het kan niet anders dan dat ook binnen

defensie een groep mensen drugs gebruikt,

met name in hun vrije tijd. Vooral in de

hardhouse-scene worden veel drugs, speed,

coke, XTC, GHB, geconsumeerd. Dat hoort er

eigenlijk een beetje bij. Een

festivalorganisator vertelde me laatst dat hij

gokt dat zo’n 80% in die scene wel gebruikt.

Voor bepaalde mensen kunnen drugs een

ontsnapping betekenen aan het

doordeweekse leven. Met name geldt dit

voor mensen die alles onder controle

willen hebben in het dagelijkse leven. De

strikte hiërarchische structuur waarin

sommigen zich bevinden binnen defensie

kan bijvoorbeeld risico-verhogend werken.

De hang naar het loslaten in het weekend

kan groot zijn. Als je signaleert dat iemand

drugs gebruikt, moet je oppassen dat je

die persoon niet te veel veroordeelt, want

dan verlies je het contact met hem. Het is

belangrijk om in gesprek te blijven, dan

kun je iemand helpen. Wat men zich wel

moet realiseren is dat harddrugs letterlijk

levensgevaarlijk zijn. Die ene slechte XTC-

pil kan het einde betekenen. Vaak beseffen

Hoe militairen in opleiding hun grenzen verleggen, is

voor mij enorm inspirerend.

raaDsvrOuw Overwint zichzelf en wijst anDeren De weg

Zwaar verslaafd aan de GHB, gebruiker van speed en XTC. Daarnaast gewoon hbo-student en maatschappelijk werkster. In de verslavingszorg nog wel. Het kon allemaal in het leven van Renee Kelder. Zij publiceerde eerder dit jaar haar boek De parttime-junkie over dit opmerkelijke dubbelleven. Nadat ze was afgekickt, ging ze studeren aan de universiteit voor humanistiek.


11

Hockeymeisje aan de harddrugs

mensen niet dat een fatale pil of dosis zo

dichtbij is. Achteraf schrik ik ervan dat ik

enkele keren echt door het oog van de

naald ben gekropen. Het besef dat ik er

ook niet meer had kunnen zijn is absurd.

Je denkt ‘dit is het goede leven’ Met name GHB kon me laten ontspannen.

Ik kon me meer laten gaan en kon

makkelijker contact maken met andere

mensen. Het voelde niet als schadelijk.

Daarvoor voelde ik me vaak een

buitenstaander, had het idee dat ik niet

helemaal meedeed. Met drugs kon ik

vluchten uit dat gevoel, ik deed dan wel

mee. Ik voelde me lekkerder, de angstige

en negatieve gevoelens kwamen meer op

de achtergrond. Het zelfverzekerde, het

verbonden voelen kwam naar voren.

Daarom vond ik het ook eng om te

stoppen. Ik dacht dat ik niet zonder GHB

kon, dan was er niets meer tussen mij en

de ander. Maar vanaf het moment dat ik

stopte, merkte ik dat er eigenlijk niets

gebeurde als ik geen drugs gebruikte: het

harddrugs is dat het eerder je dood kan

betekenen. Met drugs kun je je per

ongeluk overdoseren en dan is het

afgelopen. Maar alcohol of drugs, als je dat

misbruikt, komt het op hetzelfde neer.

Dingen willen vergeten, van donkere

gedachten af willen, stress onderdrukken,

loskomen van de dagelijkse sleur, buiten

jezelf treden. Kennelijk hebben wij mensen

daar behoefte aan. Ik kwam bij harddrugs

uit, omdat ik daarmee in aanraking kwam.

Ik ontmoette de verkeerde mensen op de

de verslaving is zo heftig dat de hang

ernaar groter is dan het onprettige gevoel.

Ik heb daar wel mee gezeten. Hoe kan ik

drugsverslaafde zijn geweest, terwijl het

vaak ook niet goed voelde? Dat leverde

wel een identiteitscrisis op. Waarom kon ik

niet uit dat leven stappen? Na zes jaar vast

te hebben gezeten in een bepaald leven,

kwam ik eruit doordat ik een hond nam.

Die hond bracht verantwoordelijkheden

met zich mee. Ik moest bijvoorbeeld

nuchter zijn als ik hem uitliet, want van

GHB kun je zomaar in slaap vallen en dan

word je afgevoerd in een ambulance als ze

je ergens op straat vinden. En dat kan niet

met een hond. Als ik dan terugkwam in

mijn huis, realiseerde ik me dat dat geen

fijne plek was: veel drugsgebruikers,

gordijnen dicht, verwarming hoog. Dit

wilde ik toch niet? Dat heeft best nog een

tijd geduurd. Mijn hond was een jaar toen

ik er definitief uit ben gestapt. En zelfs

toen, toen ik cold turkey moest afkicken en

ik heel ziek was, realiseerde ik me niet dat

ik verslaafd was. Ik schaam me er nu niet

meer voor. Dankzij dit boek kan ik leven

met mijn verleden. Die slechte jaren, waar

schuld en schaamte op rusten, heb ik

kunnen transformeren tot een boek,

waarmee ik iets terug kan doen naar de

wereld. Met mijn boek hoop ik te laten

zien, dat iedereen verslaafd kan raken, als

de omstandigheden ernaar zijn. Kijk maar

naar mij. Ik zie eruit als een hockeymeisje

en spreek met een bekakt accent, niet als

een drugsverslaafde.

HuGo HoutGast

[email protected]

De Parttime-junkie van Renee Kelder verscheen

bij uitgeverij Prometheus, Amsterdam, 2014.

Die ene slechte XTC-pil kan het einde betekenen.

Vaak beseffen mensen niet dat een fatale pil of dosis zo dichtbij is. Zelf ben ik

een paar keer door het oog van de naald gekropen.

leven ging door, ik hield contact met

mensen. Ik had die drugs niet nodig. Het

zat in mijn hoofd: ik dacht dat ik ze nodig

had. Ik merk achteraf dat ik juist met die

drugs geen verbinding had met anderen.

Het is nu allemaal veel echter. Nu is het

puur en al is het contact soms

ongemakkelijk of niet prettig of zie ik er

tegenop, het is wel echt.

Helder zijn is uiteindelijk lekkerder. De

drugs leidden er toch toe dat ik altijd moe

was, ik sliep niet goed, leefde ongezond,

was vaak chagrijnig en niet altijd aanwezig.

Ik voel me nu fitter, sport weer, voel me

gezond. Ik sta nu meer in het leven.

Heerlijk. Als gebruiker realiseerde ik me

niet waar ik stond. Ik dacht dat dat het

goede leven was, het leven met drugs. Dat

is het verslaafde brein dat mij in een

houtgreep had.

Ongelofelijk vernederendAlcohol is maatschappelijk misschien meer

getolereerd, maar de verschillen zijn niet

eens zo groot. Natuurlijk, het gevaar van

verkeerde momenten en ik ben van nature

nieuwsgierig en eigenwijs. Ik wil alles wel

uitproberen en dacht dat ik niet verslaafd

zou raken. Elke verslaafde denkt dat hij niet

verslaafd is, ook alcoholverslaafden,

eetverslaafden of seksverslaafden. Je denkt

dat je kunt stoppen wanneer je wilt, dat je

de keuze hebt. Het verslaafde brein zit nog

steeds in mij: ik kan nog altijd denken dat

ik helemaal niet verslaafd was. Uiteindelijk

ben ik door mijn moeder naar een kliniek

gestuurd. En daar heb ik in een

groepssessie met alcoholisten en

gokverslaafden hardop moeten zeggen: “Ik

ben Renee en ik ben verslaafd”. Dat vond ik

ongelofelijk vernederend. Ik kon de schijn

niet meer ophouden. Ik was één van de

verslaafden. Verschrikkelijk!

Voor mijn hond moest ik nuchter zijnIk realiseerde me wel dat ik drugsgebruik

in een zeker opzicht ook helemaal niet fijn

vond. Als je snuift en je hartslag gaat

enorm omhoog, is dat een rotgevoel. Maar

12


Verbeter de wereld, begin bij jezelf!Als het om het klimaat en duurzaamheid gaat, laten wij ons korte termijn belang prevaleren boven ons lange termijn belang. We zijn als mensheid bereid onze toekomst te vergooien als dat betekent dat we nu niets hoeven te doen. Een scherpe stelling. De collega’s van 106 Inlesk geven hun mening.

Kpl1 Bokma 106 inlesk/TMD “Eens. We denken het liefst niet te ver vooruit… Waarschijnlijk omdat dit de makkelijkste weg is.”

LTZ2 Sara Voûte; 106

inlesk/msc. Geologie

“Eens. Pas wanneer de

noodzaak daar is, schrapen

we geld bij elkaar en meestal

is het dan te laat voor

duurzame oplossingen. De

middelen en kennis zijn

namelijk nu al aanwezig.”

Aooi Paul Olde Heuvel; 106 inlesk/Imint“Ik ben het eens met de stelling. Korte termijn denken is ons allen met de paplepel ingegoten. Komt tijd, komt raad. Niet best, maar wel de realiteit.”

Sm Bart Mager Rooze; 106 inlesk/gningp“Verander de wereld, begin bij jezelf. We zijn het verplicht aan onze kinderen en toekomstige generaties om hier niet overheen te stappen, maar dit idee te koppelen aan daden.”

Adj Hans Reitsma;

106 inlesk/Genie

technische terrein

intel

“Confronterende, maar

juiste weergave van hoe

het op dit moment is.

Tevens spreekt hieruit de

machteloosheid van het

individu.”

blikopenerSm John Schut; 10

inlesk/ bedienaar Gis

“Dus wij laten onze kinderen

en kleinkinderen lekker aan

hun lot over? Waarom

denken wij niet verder? Ik

vind het waardeloos dat er zo

wordt gedacht.”


column Huijswerk

13

Mens, ontwaak!Activisme is de bereidheid om te strijden voor een zaak

die groter is dan jezelf, soms alleen maar omdat niets

doen onmogelijk lijkt. Derhalve is activisme, wanneer de

situatie daarom vraagt, een deugd. En als alle deugden

is het iets zeldzaams. Een mooi voorbeeld van activisme

vind ik de strijd tegen Dutch Shell in Nigeria. Vier boeren

klaagden de oliegigant aan vanwege de enorme

bodemvervuiling. ‘Hoe kan de schade voor ons zijn

terwijl de winst voor jullie is?’ klinkt de aanklacht. Ik

onderschrijf deze aanklacht volkomen. Want wie zijn

winst niet deelt, moet ook zijn troep bij zich houden.

Wanpraktijken verdienen het om aangepakt te worden. Maar laten we nu

eens naar onszelf kijken. Om bij het voorbeeld te blijven: niet alleen die

Nigeriaanse boer, ook u heeft last van bedrijven als Shell. Ze beïnvloeden

namelijk ieders wereld –althans wanneer we dergelijke bedrijven

verantwoordelijk mogen houden voor de op handen zijnde verstrekkende

klimatologische veranderingen, zoals veel wetenschappers menen. Toch

compenseren ze alleen de aandeelhouder. Hoe verschilt dit verhaal van de

situatie van de Nigeriaanse boer? Waarom mag zo’n bedrijf ongestoord zijn

winsten blijven genereren in feite door onze afval te maken? Wanneer we

tolereren waar actie verlangt wordt, lijkt tolerantie een voorwendsel om

geen standpunt in te hoeven nemen. Al tolererend glijdt de wereld aan ons

voorbij en creëren we een ‘niemandsland’; een stuk realiteit dat door

niemand gezien en geclaimd wordt. Alsof het onze wereld niet meer is. Een

wereld waar opportunisten en fortuinzoekers zich ongezien wanen en

ongehinderd hun puur egoïstische keuzes kunnen maken, juist omdat er

geen toezicht is. Dat niemandsland opnieuw claimen en er voor vechten,

lijkt zo logisch, zo vanzelfsprekend met het oog op onze toekomst. Maar

waarom lukt het dan niet? Geloven we niet dat het anders moet, of willen

we de waarheid niet zien?

Gösta Huijs

GC.Huijs.mindef.nl

Als redactie van GV Present willen wij graag ons steentje bijdragen voor

een beter milieu. Daarom kunt u sinds kort GV Present ook digitaal

lezen op www.dgv.nl als aanvulling op de gedrukte versie. Wilt u GV

Present niet meer in gedrukte versie ontvangen, laat het ons weten en

stuur uw afmelding naar [email protected].

Heeft u tips waarmee u het milieu een handje helpt, deel ze met ons op

Facebook/GVPresent!

Verbeter de wereld, begin bij jezelf!

Frederieke Stokkers; 106

inlesk/HTA

“Als individu denk ik dat iedereen

er wel eens bij stil staat en

bepaalde dingen laat ten behoeve

van een schonere toekomst. Maar

er is niet één plan, één ding dat

iedereen wil laten in zijn dagelijks

leven. Dus voor de grote groep heb

ik het idee dat er inderdaad weinig

gebeurt met duurzaamheid.”

Ritm Jaap Jan Gortworst; 106 inlesk/commandant HTA-gp“Helaas maar waar. De angst voor de consequenties voelt niemand, omdat het je eigen levensduur overstijgt. Daarnaast bestaat er een vertrouwen dat toekomstige technologische oplossingen

compenseren voor ons huidige falen op duurzaamheidsgebied. Dit samen maakt voor mij duurzaamheid geen acuut probleem. Alleen mijn kleinkinderen kunnen vertellen of ik er naast zat.”

14

De afgelopen jaren zijn er meerdere boeken verschenen van

Nederlandse militairen op uitzending in Afghanistan. Sinds

februari dit jaar is daar ‘Op Uitzending’ bij gekomen. Geen

spannende beschrijvingen van aanslagen of gevechten, wel

het relaas over het alledaagse leven op de compound. Een

gesprek met de auteur van deze verfrissende nieuwkomer

in het genre.

vliegtuigtechneut Debuteert met ‘Op uitzenDing’


Op de compound niks nieuws

Een boek over een gewone uitzending…Patrick van Straten, 48 jaar, majoor bij de

Luchtmacht, was op uitzending in het

voorjaar van 2010. Hij was werkzaam op

het vliegveld van Kandahar, Kandahar

Airfield. Hij was daar verantwoordelijk met

zijn technici voor het vliegend houden van

de Nederlandse helicopters en F-16’s.

Inmiddels is hij een plaatsing in Italië

verder en tref ik hem op zijn kantoor op

Maritiem Vliegkamp De Kooy bij Den

Helder. ‘Op uitzending’ is voor mede-

militairen heel herkenbaar omdat de

auteur het gewone leven op de compound

goed weet te treffen. Het boek geeft weer

waar veel militairen die tevreden

terugkijken op hun uitzending, zich in

zullen herkennen. Over een gewone tijd

onder ongewone omstandigheden: een

boek over een gewone uitzending.

Van dagboek tot boek‘Waarom ik dit boek wilde schrijven? Ik had

geen intenties om een boek te schrijven, ik

ben geen schrijver. Wel stuurde ik geregeld

een mail naar familie, vrienden en

bekenden. Ik deed dat in verhaalvorm, om

het thuisfront te onderhouden. Daar kreeg

ik leuke reacties op, totdat iemand na

thuiskomst zei: ‘Waarom maak je er geen

boek van?’ Ik heb die vraag tijden laten

liggen, jaren eigenlijk. Wel had ik een

dagboek bijgehouden in Afghanistan. Daar

schreef ik niet elke dag in, maar wel

geregeld. Ook gaf ik de afgelopen jaren

regelmatig lezingen over mijn ervaringen

voor schoolklassen, kerkelijke groepen en

de Rotary. Toen ik op een geven moment

contact zocht met een uitgever, vroeg hij:

‘Heb je al een concept?’ Ik stuurde op wat

ik had en hij zag er wat in. Ik ben de

verhalen gaan bundelen. Toen ik eenmaal

begon, was het niet meer te stoppen en

kwam ik op dertig hoofdstukken, dertig

afzonderlijke verhalen’.

Van marine naar luchtmachtVoordat hij bij de Luchtmacht kwam, heeft

Patrick zestien jaar bij de Marine gewerkt.

Hij begon in 1989 de officiersopleiding op

het Koninklijk Instituut voor de Marine

(KIM) in Den Helder, sindsdien heeft hij

veel gevaren. Altijd in een technische

functie. ‘Ik heb altijd in Zeeland gewoond

en was daardoor steeds boordplaatser, dat

wil zeggen ik sliep doordeweeks aan boord

of op de kazerne, en was alleen in het

weekend thuis. Daarnaast heb ik jaren

gewerkt op de militaire vliegvelden De

Kooy en Valkenburg. Na zestien jaar Marine

heb ik de overstap gemaakt naar de

Luchtmacht, om de eenvoudige reden dat

ik ook wel eens vaker thuis wilde zijn. Ik

heb een vrouw, Silvia en twee honden:

Diablo en Eross. Ik wilde hen graag meer

zien’. Zo begonnen vier jaar voor de

Luchtmacht op vliegbasis Woensdrecht.

Maar het liep allemaal anders. In 2010

kwam het verzoek voor Afghanistan. Het

boek begint op dat moment. Tegelijk krijgt

Patrick een galsteenaanval. We volgen het

in het boek en kijken zo over de schouder

mee van Patrick. Je voelt je als lezer een

vriend waaraan hij zijn verhaal vertelt. Uit

reacties blijkt dat vooral ook mensen die

niet bij Defensie werken, ‘burgers’, dit erg

waarderen. ‘Mensen snappen ineens hoe

het is om daar te zijn. Ze voelen de

spannende periodes die er zijn, ze beseffen

hoe groot het er is, ze lezen ook over hoe

je eet, sport, samen lacht.

‘Wat me nu na vier jaar nog het meest voor

de ogen staat is het lot van de kinderen in

Afghanistan. Het zien van zieke en

gewonde kinderen in een ziekenhuis

vergeet ik nooit meer. Kinderen zijn altijd

de dupe van een oorlog. Dat zie je nu ook

weer in Irak en Syrië.

Aanrader‘Op Uitzending’ beschrijft het leven op een

compound rondom sporten, maaltijden,

Koninginnedag, Dodenherdenking en

Bevrijdingsdag en hoe gewone

gesprekken met andere militairen,

Nederlanders of buitenlanders, ineens heel

belangrijk worden. De donut bij een koffie

wordt een luxe en een gewoon collegiaal

gesprek wordt een gesprek van hart tot

hart. Deze realistische schets van een

uitzending is een aanrader voor iedereen

die op uitzending moet en voor iedereen

die het thuisfront een goede indruk wil

geven. Blijft Patrick van Straten schrijven

over het militaire leven? ‘Ik heb al weer een

plan’, zegt hij met stralende ogen.

fred omVlee

[email protected]

‘Op Uitzending’

verscheen bij uitgeverij

Free Musketeers,

ISBN/EAN

9789048430826,

€ 16,95

15

Al zolang er mensen zijn, wordt het einde der tijden voorspeld.

En we zijn er een aantal keer erg dichtbij geweest. De recente

geschiedenis kent twee verwoestende wereldoorlogen en

ook nu bevinden we ons in roerige tijden. Hoe moet het

verder met onze aardbol en wat staat ons nog te wachten?


Laten we positief beginnen. Soms is het er net

niet van gekomen. Weet u nog van de Cubacrisis?

Wat als toen een atoomoorlog ontketend was?

De gevolgen zouden niet te overzien zijn

geweest. Verwoesting, en dan bedoel ik totale

verwoesting, is iets absurds. Toch is het een reële

mogelijkheid: de condities op aarde kunnen zo

verslechteren dat doorleven een uitdaging wordt.

Denk maar aan het lot van de dinosauriërs na het

inslaan van een grote komeet. Zij stierven in de

jaren daarna allemaal uit, omdat leven

onmogelijk werd onder de dikke stoflaag die om

de aarde hing en die al het zonlicht blokkeerde.

Gelukkig is het voor de mens nog nooit zover

gekomen. Wat moet de wereld zonder mensen?

Wie is er dan om van een zonsopgang te

genieten?

Bij het vergaan van de wereld denken we aan

afschuwelijke rampen. U kunt in de

filmgeschiedenis terecht voor een aantal

scenario’s. Veel van deze films leggen een

verband tussen de acties van de mens en zijn

ondergang. De aanklacht is vaak dat wij in de

loop van decennia onze leefwereld en het

klimaat door onze hebzucht en vooruitgangsdrift

zo onder druk hebben gezet dat alles als een

kaartenhuis in elkaar stort. In de film The day

after tomorrow komen we in een permanent

ijskoude winter terecht, terwijl de film 2012 juist

laat zien hoe wij door een stijgende zeespiegel

nagenoeg alle land verliezen en ons heil op grote

schepen moeten zoeken. Erg ver gezocht, lijkt het

soms. Of is het, zoals beweert wordt in An

Inconveniant Truth, toch minder gek dan wij

denken? Zijn er grootse veranderingen op

komst? Er is veel te doen geweest over deze film

van Al Gore. Er zijn genoeg critici die beweren dat

de feiten onbetrouwbaar zijn en een eenzijdig

beeld geven. Wat is feit en wat is fictie?

Wetenschappelijk onderzoek moet helderheid

verschaffen.

Laten we beginnen met te stellen dat

tegenwoordig meer wetenschappelijk onderzoek

wordt gedaan dan ooit tevoren naar

onderwerpen als de opwarming van de aarde en

klimaatveranderingen. Alleen hieruit spreekt al

enige bezorgdheid. Maar goed, de wetenschap is

niet Hollywood en filmscenario’s zijn niet de

waarheid. En toch, wetenschappelijke

voorspellingen zinspelen wel degelijk op grote

veranderingen. Het gaat veel te ver om te

beweren dat de wereld vergaat, maar soms krijg

ik wel de indruk dat de wereld zoals we die

kénnen en ook lief hebben zal vergaan. De door

de mens in gang gezette veranderingen zijn

namelijk van dien aard dat wij, indien we

voortleven op de oude voet, daadwerkelijk voor

grote uitdagingen komen te staan. Uitdagingen

die misschien niet onder doet voor die van na

een wereldoorlog. Als ik eraan denk, dat wij door

zoiets onnodigs als opwarming voor eeuwen van

grote droogte en het massaal uitsterven van flora

en fauna komen te staan én getuigen zullen zijn

van het verdwijnen van talloze eilanden, dan zakt

de moed me soms in de schoenen. Ik heb geen

kinderen, maar hoe zullen mijn neefjes en

nichtjes en hun kinderen leven? Zullen zij deze

wereld net zo aantreffen als ik? Met al haar

schoonheid en eindeloze natuurschatten?

Onlangs verscheen een rapport van het

Intergovernmental Panel on Climate Change

(IPCC). Wat klimaatonderzoek betreft, is het IPCC

internationaal gezien de wetenschappelijke

autoriteit. Waar het rapport ons op wijst, met

gegrond wetenschappelijk onderzoek dus, is dat

wij door de verbranding van fossiele

brandstoffen en door de kap van bossen in de

loop der jaren zoveel CO2 de atmosfeer in

hebben gepompt dat wij daarmee de aarde

opwarmen. CO2 houdt warmte vast en het proces

is onomkeerbaar. Eenmaal in de atmosfeer duur

het duizenden jaren voordat CO2 weer is

afgebroken.

Nog los van de omvang en de inhoud van de

gevolgen, wil het ongeluk dat ze juist daar op

aarde merkbaar zullen zijn, waar de bevolking zo

arm is dat zij niet heeft bijgedragen aan die

gevolgen. Mensen die niet met het vliegtuig op

vakantie gaan, die niet een of twee auto’s

hebben, die niet bijna 200 jaar industrialisatie

achter de rug hebben. Het treft de bewoners van

talloze eilandjes in de Indische Oceaan, die onder

zullen lopen. Of rondom de evenaar waar

mensen de komende decennia in toenemende

mate afwisselend door grote droogte en enorme

regenval geteisterd zullen worden. Natuur, oogst

of weidegrond zal verbranden of wegspoelen. Al

deze honderden miljoenen mensen zullen, door

honger en dorst verdreven, in grote getale

richting het koelere noorden trekken en ons voor

humanitaire uitdagingen, om niet te zeggen,

rampen plaatsen.

De vraag die ik bij het lezen van dit soort

rapporten stel, is wat wij zullen doen. Niet alleen

nu, maar ook in de toekomst. Zijn wij bereid nu

een prijs te betalen, opdat wij de opwarming van

de aarde kunnen afremmen en daarmee de

gevolgen kunnen inperken? Op de politieke

agenda wordt het onderwerp nauwelijks serieus

genomen. Radicale verduurzaming is waar de

toekomst nu om vraagt, maar ik hoor er vrijwel

niemand over of het wordt snel weer vergeten

als zich een ander probleem aandient. Wat

moeten we tegen die tijd doen met al die

mensen? Als ik kijk naar Lampedusa en wat een

paar duizend vluchtelingen oproepen aan woede

dan houd ik mijn hart vast. Waartoe zijn wij niet

in staat als niet duizenden, maar een miljoenen

vluchtelingen onze grenzen overspoelen?! Het

zal niet fraai zijn wat hen te wachten staat. Het is

een eeuwenoud adagium, maar arm zijn is een

vloek.

Gösta Huijs

In de rubriek ‘De overweging’ schrijft een geestelijk

verzorger over een thema dat stof tot nadenken geeft.

De wereld in onze handende overweging


16


17

Vrede

Vrede spreid gij uw zachte vleugelsover de donkere aarde heen -over de moeden en de gewonden,over de duizenden, die verzwonden,over al de snikkende monden,die verbleekt zijn van geween!

Opdat uw liefde daar weder wone,opdat uw liefde ons weer genas -liefde bove’ onze ijdele wenschen,liefde over alle ijdele grenzen,liefde alleen van mensch tot menschen,die eindelijk leerden wat liefde was!

C.S. Adama van Scheltema, Rotterdam 1916


18

Alhoewel slechts weinigen dit verhaal

kennen, is er één man, die gegrepen is

door het verhaal: Remco Reiding. Via de

website van de Stichting Russisch Ereveld

kom ik in contact met hem. Remco is een

journalist die onderzoek heeft gedaan naar

de 865 mannen die begraven liggen op

het Russisch ereveld, waaronder deze

77 Russen.

Remco slaagt er 55 jaar na het einde van

de Tweede Wereldoorlog als eerste in

nabestaanden op te sporen van de bij

Amersfoort begraven soldaten. Jaren nadat

hij voor het eerst langs de grijze stenen op

het Russisch Ereveld liep, staan

familieleden van de soldaten huilend met

bloemen in de hand aan het graf van hun

vader. Inmiddels heeft hij, met hulp van zijn

vrouw Irina, in de hele voormalige Sovjet-

Unie bijna tweehonderd families

verwittigd. Wat heeft hem bewogen om

onderzoek te doen naar dit ereveld?

Waarom zoveel interesse in een groep

overleden Sovjetsoldaten? Wat heeft het

hem gebracht en wat heeft het ons nog te

zeggen?

Het geheel blijkt begonnen te zijn als een

idee van de Amersfoortse Courant. Remco

was voor een uitwisselingsproject naar

Moskou geweest en kwam daar enthousiast

van terug. Dit leidde tot een verhaal over

het Russisch Ereveld met als opdracht: ’Een

gezicht geven aan deze overleden Sovjet-

Russische soldaten door tenminste één

nabestaande op te sporen.’ Vanuit zijn

ambitie, gedrevenheid én een gevoel van

moreel plichtsbesef dook hij in dit verhaal.

Toen, in 1998, kon hij nog niet overzien dat

dit ‘projectje’ een levenswerk zou worden,

jOurnalist Ontrafelt De iDentiteit van 865 sOlDaten Op russisch erevelD

Wanneer mannen niet terugkomen en er geen

melding is van hun dood, is hun status vermist. Deze status creëert

enorme onzekerheid. Niets is zo verschrikkelijk als onzekerheid, als het

niet weten.

“DNA onbekend”Op nog geen kwartiertje afstand van Kamp Amersfoort staat een monument

opgericht voor de gefusilleerde Sovjetsoldaten uit het kamp. De 77 Russen die

hier naartoe werden gebracht, kregen te horen dat ze vanuit Kamp Amersfoort

naar Bordeaux zouden gaan. De reis naar Zuid-Frankrijk was kort. Een paar 100

meter buiten het kamp werden ze opgesteld en neergeschoten. De vrachtwagens

kwamen terug met wat oude klompen, door medegevangenen sarcastisch

souvenirs uit Bordeaux genoemd.


19

dat grote betekenis aan zijn leven en aan

dat van vele anderen zou geven.

De zoektocht leidt naar uithoeken van een

vreemd, ingestort wereldrijk, de

voormalige Sovjetunie. Daar wonen de

achterblijvers: de echtgenotes, broers en

zussen én de kinderen van de

soldaten, die opgroeiden zonder

vader. Tientallen jaren verkeren zij in

onzekerheid over het lot van hun

geliefde familielid, totdat Remco uit het

verre, onbekende Nederland hen komt

vertellen waar hij begraven ligt. De

geschiedenis werkt door in de generaties

die volgen. Rusland telt meer dan 26

miljoen oorlogsslachtoffers. Ieder van hen

heeft achterblijvende familieleden.

Wanneer mannen niet terugkomen en er

geen melding is van hun dood, is hun

status vermist. Deze status creëert enorme

onzekerheid. De vraag blijft wat er is

gebeurd. Ook betekent de status vermist,

“DNA onbekend”De geschiedenis van het Russisch Ereveld in het kort:

Hoe komen 865 oorlogsslachtoffers uit de voormalige Sovjet-Unie in Amersfoort

terecht? In september 1941 komen op de veelosplaats bij station Amersfoort 101

krijgsgevangenen uit Centraal-Azië aan. De Amersfoortse bevolking weigert de

Sovjetrussen met hun Mongoolse gelaatstrekken als Untermenschen te

beschouwen, zoals de Duitse bezetter wil. Tijdens hun verblijf in Kamp Amersfoort

overlijden 24 Sovjetrussen. Op 9 april 1942 worden de overgebleven 77 gefusilleerd.

Na de oorlog worden hun stoffelijke overschotten herbegraven op de

Amersfoortse begraafplaats Rusthof. Op het American Battlefield in het Limburgse

Margraten liggen nog eens 691 Sovjet-Russische krijgsgevangenen. Zij zijn in de

laatste dagen van de oorlog of na de bevrijding aan ziekte bezweken in Duitse

ziekenhuizen. Na de oorlog willen de autoriteiten van deze begraafplaats een

permanent ereveld voor uitsluitend Amerikaanse soldaten maken. De Sovjet-

Russische slachtoffers worden overgebracht naar Amersfoort, waar al 101

Sovjetrussen begraven liggen.

Amersfoort fungeert dus als verzamelplaats voor in Nederland begraven

slachtoffers uit de voormalige Sovjetunie. Ook de stoffelijke overschotten van 73

dwangarbeiders en Sovjet-Russische soldaten in Duitse dienst worden in

Amersfoort herbegraven. Vanwege onvoldoende ruimte op Rusthof, wordt een

aparte begraafplaats aangelegd. Dit Russisch Ereveld wordt op 18 november 1948

geopend door minister van oorlog W.F. Schokking. Daarna raakt deze plek mede

door de Koude Oorlog in de vergetelheid.

20

dat je in de verdachtenhoek zit, want

misschien ben je wel overgelopen naar de

Duitsers. Zolang de dood niet vast staat,

blijft deze mogelijkheid bestaan. Niets is zo

verschrikkelijk als onzekerheid, als het niet

weten.

Op de vraag over hoe dit alles doorwerkt

na al die jaren, vertelt Remco het volgende

aangrijpende verhaal: “In Rusland is er het

gezegde: hoop sterft als laatste. Na de

Tweede Wereldoorlog was er hoop. Er

kwamen mannen en jongens terug. In de

jaren ’50 na de dood van Stalin was er

opnieuw hoop. Een tweede golf van

mannen kwam terug uit gevangenschap.

Een dochter werd geboren, nadat haar

vader als soldaat naar het front was

gegaan. Zij heeft het verdriet van haar

moeder ervaren, de hoop gezien en

opnieuw het verdriet ervaren. Dit kon zij

niet meer verdragen en zij heeft daarom

een brief geschreven namens haar vader

aan haar moeder. Hierin deed zij alsof haar

vader nog leefde en alsof er redenen

waren waarom hij nog niet terug kon

komen. Later is het hoge woord eruit

gekomen dat zij het had gedaan om haar

moeder te troosten. Op 70-jarige leeftijd

stond deze dochter voor het eerst in haar

leven in Nederland bij het graf van haar

vader, in tranen. Ze bood haar excuses aan,

aan hem omdat zij altijd gedacht had dat

hij haar in de steek had gelaten”.

Vanuit het werk van Remco is een stichting

ontstaan om onderzoek te doen,

nabestaanden op te sporen, een bezoek

aan het graf mogelijk te maken en de

nagedachtenis aan de soldaten levend te

houden. Uit deze zoektocht is ook een

boek geboren: Kind van het Ereveld, waarin

zowel de zoektocht als het persoonlijk

leven van Remco beschreven zijn. Op 9 mei

vieren en herdenken de Russen

Overwinningsdag. Op deze dag wordt er

ook een herdenking gehouden op het

Russisch Ereveld. Daar komen mede door

alle aandacht voor de zoektocht

honderden bezoekers op af: diplomaten,

inwoners van Amersfoort, Russen die in

Nederland wonen en vele andere

belangstellenden. Voor het eerst was de

Commissaris van de Koning in de provincie

Utrecht aanwezig.

Remco heeft een missie om de identiteit te

ontdekken van de overleden

Sovjetsoldaten en om familieleden te

vertellen waar hun vader, broer, grootvader

of oom is gebleven. Dit maakt mogelijk dat

de nabestaanden niet in het ongewisse

leven en dat de naam van de overledene

gezuiverd kan worden. “Nee, hij is niet

overgelopen, hij is niet gevlucht, hij is

gestorven en zijn graf is in Nederland. Hij

heeft een plaats op een ereveld”. Een

eerbetoon aan mannen die op missie zijn

gegaan en aan het thuisfront dat is

achtergebleven. Zoals een dochter bij het

graf van haar vader zei: “Zijn ziel heeft rust,

mijn ziel heeft nu rust en nu kan ik sterven”.

cHarissa meeuwenoord-karsten

KrijgsmachTprediKanTe Bij heT idgO Te hilversum

[email protected]

Kind van het Ereveld is het waargebeurde verhaal van een

gepassioneerde zoektocht met onverwachte persoonlijke

gevolgen. Een aangrijpend boek over liefde, een leven

zonder vader en de hartverscheurende consequenties van

oorlog. Voor meer informatie of bestellen, ga naar:

www.kindvanhetereveld.nl

Op de website www.russisch-ereveld.nl vindt u verdere

informatie over de Stichting Russisch Ereveld, zoals actuele

nieuwsgegevens over de begraafplaats of over de

mogelijkheid een graf te adopteren.

“Het is mijn missie om de identiteit te ontdekken

van de overleden Sovjetsoldaten en om

familieleden te vertellen waar hun vader, broer, grootvader of oom is

gebleven”.


21

GV Present | Herfst | 2014culinair met een bite!

Benodigdheden voor 4 personen:

500 gr half om half gehakteen flinke bos krul peterselieeen blok Parmezaanse kaas (Grana padano of Pecorino)1 ui1 teentje knoflook1 eipeper3 beschuitenbloem2 runderbouillon blokjes3 blikjes tomatenpuree1 pak spaghettiongezouten roomboter

Bereiding:Snij de peterselie, de ui en de knoflook fijn. Fruit de ui en knoflook even in een pan en meng dit samen met de fijngesneden peterselie en het gehakt in een grote kom. Rasp ongeveer de helft van de Parmezaanse kaas en voeg deze bij het gehaktmengsel, samen met het ei en de kleingemaakte beschuiten en een flinke draai uit de pepermolen. Alles goed mengen en balletjes draaien (doorsnee ongeveer 5 cm). Laat de roomboter smelten en braadt de balletjes mooi bruin aan. Los ondertussen de 2 blokjes runderbouillon op in kokend water. Haal de balletjes

uit de pan en doe de 3 blikjes tomatenpuree in de pan. Braadt dit even aan en doe dan de bloem erbij totdat de glans van de puree af is en er een dikke roux ontstaat. Giet vervolgens langzaam de bouillon bij de tomatenpuree en blijf goed roeren met een garde totdat een mooie dikke saus ontstaat. Voeg de balletjes terug bij de dikke saus en laat nog 20 minuutjes borrelen op een laag vuurtje. Kook de spaghetti volgens aanwijzingen op het pak. Pak een lekker bord spaghetti en schep daar de balletjes in tomatensaus overheen en rasp nog wat verse Parmezaanse kaas over de pasta heen.

serena bal

Balletjes in tomatensaus

Hell no!Een paar maanden geleden stond ik op een druilerige zaterdag in het Hürtgenwald om eer te bewijzen aan een Ame-rikaanse soldaat uit de Tweede Wereldoorlog van wie we de ‘vinddag’ herdachten. Een tiental jaar eerder had men bij toeval zijn veldgraf ontdekt en sindsdien was dit een mooie aanleiding tot voorzichtige toenadering tussen Duitse en Amerikaanse militairen en nabestaanden. Bijzonder aan de herdenking was dit keer, dat niet alleen de jongste broer van deze soldaat aanwezig was, maar ook een divisiegenoot die zeventig jaar geleden in zijn kielzog dezelfde route vanuit Normandië, door de Ardennen naar Duitsland had afgelegd. Per toeval kwam ik met hem aan de praat. Ik vroeg hem naar toen en hij vroeg mij naar nu: Zit je bij defensie? Ja. Ben je op uitzending geweest? Ja. Waar naartoe? Afgha-nistan. Ok en wat doe je? Aalmoezenier. Verbaasd keek hij me aan en riep toen in zijn onmiskenbaar Texaanse accent: Hell no! Hell yes!, zei ik terug. Veel is veranderd, mompelde hij. Toen we samen terugliepen naar de parkeerplaats vroeg ik hem wat die middag verder nog op het programma stond. Barbecueën, altijd lekker!, antwoordde hij. Veel is veranderd, dacht ik in de auto naar huis, maar niet de onlosmakelijke combinatie barbecueën en defensie.

claudia bisscHoPs

Een nieuwe kok

Ik ben Serena Bal, 31 jaar en Korporaal 1 bij de Landmacht en werkzaam als persoonlijk chauffeur van de Chef van het Militaire Huis bij de Dienst van het Koninklijk Huis. Naast mijn werkzaamheden ben ik druk met mijn andere passie: koken! Als klein kind al stond ik in de keuken bij mijn oma en moeder om de fijne kneepjes van het vak te leren en vanaf mijn twaalfde ben ik actief gaan koken voor mijn moeder en broer. Voor mijn diensttijd was ik werkzaam in een restaurant. Daar ging een nieuwe wereld voor me open. Ik leerde veel over ingrediënten, bereidingstijden, voedsel in het algemeen en het koken voor grotere groepen. Mijn specialiteiten liggen bij de Italiaans, Oosterse en Hollandse keuken. Sinds 10 jaar kook en cater ik ook regelmatig voor zeilteams, bruiloften en andere groepen. Als militair weet ik als geen ander dat een goede maaltijd heel belangrijk is in het veld of op uitzending. Dit recept is gemakkelijk te bereiden en het is bovendien leuk en gezellig om het samen te maken. Eet smakelijk!

serena bal

21


22

De zeven deugden

Prudentia (wijsheid - verantwoordelijkheid) score: 8Wijsheid komt met de jaren, omdat wijsheid voor mij met de ervaringen te

maken heeft die je thuis en op het werk opdoet. In mijn jonge jaren nam ik

vaak spontaan beslissingen, nu denk ik langer na of ik het juiste doe. Zeker in

mijn functie als IGK merk ik dat mensen het ook verwachten dat ik prudent

beslissingen neem. Ik representeer immers het instituut. Bepalend daarin is

voor mij een ervaring die ik als jonge koopvaardijofficier heb opgedaan. We

voeren tijdens een zware storm op zee en de eerste stuurman zei toen met

al zijn ervaring: als dit maar goed afloopt. Dat raakte me. Als iemand met zijn

levenservaring en kennis dat zegt, dan moet het echt slecht weer zijn.

Iustitia (rechtvaardigheid - rechtschapenheid) score: 9Rechtvaardigheid is voor mij toegepaste wijsheid. Ik geloof sterk in wie

goed doet, goed ontmoet. Voor mij is belangrijk dat de mensen die het werk

achter de schermen verrichten, ook de eer krijgen die hun toekomt. Dat

doe ik met mijn team op de Zwaluwenberg, maar dat deed ik ook in mijn

vorige functie als adviseur van de CDS. Als iemand uit mijn team een plan

had uitgewerkt en het was enigszins mogelijk, nam ik die persoon mee naar

een belangrijke vergadering zodat hij of zij zelf het plan uiteen kon zetten. Ik

sta 100% achter mijn mensen, maar als blijkt dat iemand iets heeft gedaan

dat niet door de beugel kan en daar niet voor uitkomt, dan houdt mijn

steun op. Als IGK probeer ik mensen bij te staan en ik weet dat het instituut

een vangnet is in nijpende situaties, maar ik ben geen stofzuiger die alle

problemen opzuigt. Mijn eerste vraag is altijd: wat heb je er zelf aan gedaan?

Van daaruit kijken we verder. Meestal functioneer ik als tussenpersoon in

een conflict.

Temperantia (gematigdheid-zelfbeheersing) score: 8Ik ben nog nooit kwaad geweest. Ik heb het ook nog nooit nodig gehad om

op die manier een argument over tafel te krijgen. Anderen geven me terug

dat ik wel iets strenger zou mogen zijn. Ook naar mijn vier kinderen toe ben

ik nooit, hhmmm.. zelden, boos geweest. Het lukt me om met argumenten

mijn ideeën over het voetlicht te krijgen. Tijdens mijn commandantschap op

uitzending heb ik geleerd te delegeren. Dat was voor mij een openbaring.

Ik zet de kaders uit en laat aan de personen hoe zij invulling willen geven

aan het bereiken van het doel. Ik ben al een paar jaar generaal, maar als IGK

voel ik voor het eerst dat ik het bén. Met name in het contact met veteranen

voel ik dat er een bepaalde rol bij de functie hoort, dus daarin past maat

houden. Tenslotte is mijn stelregel, dat ik nooit na 18.00 uur aan het werk

ben. Dat houd ik ook mijn mensen voor. Wat niet gaat, gaat niet. Ik maak

heel bewuste keuzes in welke bezoeken ik wel en niet afleg. Ook dat is

zelfbeheersing.

Fortitudo (moed - standvastigheid) score: 5Moed is buiten de kaders durven te treden. Als squadroncommandant heb ik

eens de plaatsvervangend commandant van de Luchtmacht uitgenodigd. Ik

was het over een paar zaken echt oneens met de toenmalige leiding. Kritiek,

indien eerlijk en oprecht, moet je geven. Trouwens ook een compliment voor de

plaatsvervangend commandant dat hij dit fair heeft opgepakt. Daar was moed

voor nodig. Ik ben coach van een aantal jonge officieren. Aan hen houd ik voor

dat moed te maken heeft met vindingrijkheid en initiatief tonen om zaken op

te pakken, waarbij je je nek uitsteekt en je je dus ook blootstelt aan kritiek. Moed

is benoemen wat niet goed gaat en waarom. En ten slotte is moed je bij tijd en

wijle eerlijk afvragen of jij de juiste persoon op de juiste plek bent.

Fides (geloof) score: 5Van huis uit ben ik Rooms-katholiek. Ik heb in mijn jeugdjaren in Eindhoven

gewoond en daarna nog een poos in Vlissingen tijdens mijn studie aan de

zeevaartschool. Geloof is voor mij met opa en oma in Venlo elke zondag naar

de kerk. Dat zijn de jeugdherinneringen. Het is wel verwaterd in de loop der

jaren. Geloof is ook de indrukwekkende herdenkingsdienst in Hilversum voor

de slachtoffers van de ramp met de MH17. Dan merk ik dat ik me nog steeds

verbonden voel met het geloof, omdat ik zie dat geloof mensen troost biedt.

Ik kan me voorstellen dat ik in tijd van nood kracht put uit geloof. Daarnaast

geloof ik in de goedheid van de mens. Als IGK ben ik in staat te bemiddelen

tot een goede afloop, dan moet het ook op het wereldtoneel in het groot

kunnen. Daar blijf ik in vertrouwen.

Spes (hoop) score: 0/10Hoop vind ik een vreemd woord. Als je concrete onderdelen moet hebben

voor je schip of voertuig, kun je blijven hopen dat spullen komen, maar je

kunt ook gewoon zorgen dat je zelf je zaken regelt. Dus in die zin is hoop

zinloos en daarom een 0. Aan de andere kant hoop in situaties waarin mensen

dierbaren verliezen en hopen op kracht bij het verwerken van hun verlies en

hopen op een mooiere toekomst is voor mij van onschatbare waarde. Hoop

biedt ook troost. Daarom in die betekenis een 10.

Caritas (naastenliefde) score: 8Ik vind het heel belangrijk dat ik respect heb voor collega’s. Ik ga door het

vuur voor hen als het moet en in die vorm is dat naastenliefde. Maar het

mooiste voorbeeld van naastenliefde is voor mij hoe wij (en met name mijn

vrouw) ruim twintig jaar geleden een goede vriendin maanden hebben

opgevangen, toen haar man noodlottig om het leven was gekomen. Liefde

voel ik voor mijn vrouw, mijn vier kinderen en twee kleinkinderen. Ik was

twintig toen ik verkering kreeg, maar tegelijk ging ik meteen ook maanden

varen. Ik realiseerde me in die vaarjaren dat ik alle mooie momenten met

haar en de kinderen zou moeten missen en dat paste mij niet. Vanwege de

liefde ben ik gestopt met varen en heb ik besloten om piloot te worden. Het

mooiste compliment voor mijn vrouw en mezelf is dat alle vier de kinderen

wekelijks thuis op bezoek komen.

Van Blik tot IGK, oftewel van leerling op de zeevaartschool te Vlissingen, via een glansrijke carrière als

helikopterpiloot en verschillende commandantenfuncties bij de Luchtmacht tot Inspecteur Generaal der

Krijgsmacht. Generaal Bart Hoitink is inmiddels de derde IGK op rij die zich vrijwillig onderwerpt aan het

Biechtgesprek en zichzelf beoordeelt langs de lat van de zeven zonden en deugden.

23


biechtgesprek

Gula (onmatigheid) score: 3Van lekker eten en drinken en vooral exclusief eten kan ik genieten. We hebben met een vriendengroep een eet-team. Een paar keer per jaar komen we bij elkaar om op sterrenniveau te eten. Snoepen doe ik ook graag. Maar ik moet op mijn gewicht letten. Gelukkig houdt mijn vrouw de maat voor mij. Op de Zwaluwenberg houden ze rekening met mijn eetpatroon en worden er ook af en toe balansmomenten ingebouwd. Verder kom ik af en toe op de racefiets naar het werk. Daar kan ik heerlijk bij uitwaaien. In deze functie ontmoet ik heel veel bijzondere mensen, ook veel mensen die het goed hebben. Ik houd mezelf altijd voor dat we iets voor elkaar moeten betekenen vanuit het oogpunt van het instituut IGK.

Ira (woede - wraak) score: 1Als je op het niveau bent gekomen dat je stampvoetend je punt moet maken, dan heb je verloren. Woede is voor mij een ultiem teken van onmacht, dan lukken argumenten en rationaliteit niet meer. En zoals gezegd, ik ben nog nooit boos geweest.

Acedia (luiheid) score: 3Mijn vrouw zou zeggen dat ik thuis niet veel doe. Zelf zou ik zeggen dat ik veel dingen routinematig doe thuis. Toch is dat een vorm van luiheid, omdat je er niet bij na hoeft te denken. Als je in je functie merkt dat je routinematig wordt, pas je op de winkel en is het tijd om te vertrekken, omdat je niets nieuws of extra’s kunt brengen. Bij mijn aantreden als IGK heb ik mezelf voorgehouden: wat kan ik hier veranderen zodat het een goedlopend geheel blijft? Luiheid is voor mij ook dat je wel de kwaliteiten hebt, maar ze niet gebruikt. Je kunt goed leren, maar je doet niets met je hersens. Dat is jammer.

claudia bisscHoPs

De zeven zondenSuperbia (hoogmoed - ijdelheid) score: 3Trots ben ik op mijn gezin, op wat de kinderen zijn geworden. Ik ben ontzettend trots op mijn vrouw, hoe zij de drijvende kracht in ons gezin is geweest en nog steeds is! Dat maakt ook mijn carrière, want alleen met een solide thuisbasis kan ik mijn werk uitvoeren. IJdelheid is naar mijn mening dat ik hiermee te koop zou lopen. Daar heb ik moeite mee. Op mijn werkplek vind ik het prettig dat mijn naaste medewerkers mij bij mijn naam noemen en niet bij mijn rang. Wel trots, niet ijdel.

Avaritia (hebzucht - gierigheid) score: 3Hebzucht is dingen willen hebben, gierigheid is die dingen niet willen delen. Van beide heb ik niet veel last. Ik kan me herinneren dat de kinderen ooit de auto wilden lenen en dat ik dat niet toestond. Enerzijds omdat ik de auto gewoonweg nodig had om op mijn werk te komen en ik geen schade kon gebruiken, maar daaronder zat ook het feit dat het míjn auto was. Ik ben met niets gelukkig, maar het is prettig om te weten dat als je wilt, je op vakantie kunt of zaken kunt kopen die je wilt hebben.

Luxuria (zucht naar weelde - luxe) score: 3Ik koop spullen die kwalitatief goed zijn. Liever spaar ik door totdat ik iets goeds heb. Maar ook niet in het extreme. Is een Apple computer luxe? Wel hebben we thuis een bubbelbad. Maar daar heb ik in alle eerlijkheid nog nooit ingezeten. Een mooi horloge of een luxe auto vind ik mooi. Ik kan er dertig jaar naar kijken, zonder het uiteindelijk te kopen. Een tijdje geleden zat ik met mijn zoon op een terrasje. De serveerster vertelde dat ze die avond uit zou gaan. Ik heb haar toen een extra fooi gegeven voor een drankje tijdens het uitgaan. Luxe is ook delen!

Invidia (afgunst - jaloezie) score: 2Ik zeg wel eens dat ik jaloers ben, maar dan hoop ik daarmee iemand een duwtje in de rug te geven. Niet omdat ik het meen. Ik kan genieten van wat anderen hebben bereikt, zonder dat ik het zelf hoef te hebben of te zijn. Ik kijk met voldoening terug op mijn eigen leven en alles was ik heb bereikt zowel thuis als privé. Het gaat om wat ik wél heb, niet om wat ik niet heb.

Het eindoordeelMet roots in het noorden en in het zuiden weet Generaal

Hoitink in alles de gulden middenweg te behouden: balans

tussen werk en privé, balans tussen eten en (soms) bewegen

en bewust de middenpositie opzoeken om als IGK met alle

partijen in gesprek te blijven. Zijn geheim voor een mooi

leven? Wees tevreden met wat je hebt en blijf daar oog voor

houden!

24

GV Present | Zomer | 2013

Criminaliteit, terrorisme en genocide: begripsbepalingWat is het toch rustig en vreedzaam in

Nederland. Ik zit in de Openbare Bibliotheek

Amsterdam en na een paar uur studie over

de kenmerken van volkerenmoord kijk ik op

uit mijn boeken. In deze bibliotheek trekt

men elkaar niet over de balie om een geschil

te beslechten, laat staan dat er messen, bijlen

of pistolen aan te pas komen. In Nederland is

er weinig grootschalig geweld. Er vindt wel

eens een meervoudige moord plaats, zoals

een ‘afrekening in het criminele circuit’, maar

dat leest u in de krant. Elders in Europa is het

beeld anders. Zo pleegde de Noor Anders

Breivik in juli 2011 twee aanslagen waarbij

77 mensen om het leven kwamen, met name

jongeren van de sociaaldemocratische

arbeiderspartij. Afgelopen mei werden er

vier mensen vermoord bij het Joods

Museum in Brussel. Waarschijnlijk werd de

aanslag gepleegd met antisemitische

motieven, de dader was opgeleid in Syrië.

Dergelijke daden noemen we terrorisme,

geen genocide. Het verschil heeft onder

andere met de schaalgrootte te maken.

Beide daders wekten de indruk dat ze graag

nog een tijdje door waren gegaan, maar de

omgeving liet dat niet toe. Deze terreur

onderscheidt zich op belangrijke punten van

crimineel geweld: beide aanslagen werden

niet gepleegd om er financieel beter van te

worden en er was geen sprake van een

persoonlijke afrekening. Er zijn nog twee

belangrijke verschillen. Criminelen

motiveren hun gedrag vanuit eigenbelang

en mijden zoveel mogelijk de publiciteit.

Terroristen en genocideplegers daarentegen

streven vaak ‘zuivere’ idealen na. Vooral vóór

en tijdens het moorden probeert men zoveel

mogelijk mensen van de eigen ideologie,

volk of stam te enthousiasmeren. Zelfs

Breivik, een lone wolf, verkondigde dat hij pal

stond voor collectieve idealen die

nastrevenswaardig zijn en navolging

verdienen. Hij nam de moeite om een

manifest in elkaar te flansen, waarin hij zich

presenteerde als moderne kruisridder die de

multiculturele samenleving en ‘de Islam’ aan

de kaak stelt. Het werk werd door

sympathisanten in het Nederlands vertaald.

Zijn daden waren naar eigen zeggen ‘gruwelijk

maar noodzakelijk’. Deze gezwollen trots, dat

men met grote toewijding een belangrijke

klus geklaard heeft, is een terugkerend

kenmerk van terroristen en genocideplegers.

Spijt heeft men zelden.

Genocideplegers komen voort uit een machtsvacuümIn tegenstelling tot terroristen verkeren

genocideplegers in een situatie waar er sprake

is van wetteloosheid of een machtsvacuüm.

Militairen kijken toe, zijn afwezig of plegen zelf

genocide. Dat was bijvoorbeeld het geval in

het uiteenvallende Joegoslavië. In de chaos na

de dood van dictator Tito hergroepeerden de

ex-Joegoslaven zich op basis van oude

etnische scheidslijnen. De Serviërs hadden het

militaire voordeel dat ze konden beschikken

over de restanten van het oude leger. Radovan

Karadžić en Ratko Mladić – de Bosnisch-

Servische architecten van de ‘zuiveringen’ –

werden na hun arbeid niet op de vingers getikt

door hun bejaarde moeders, maar als helden

ontvangen. Het leek wel alsof het

enthousiasme tijdens het moorden al gevoed

werd door te anticiperen op de euforie van het

thuiskomen. De Servische acties waren voor

sommige Kroaten en Bosnische moslims een

reden om ook te gaan ‘schoonmaken’ en zo

vielen er op de Balkan in de jaren negentig

zo’n 300.000 doden, meestal buiten bereik van

de camera. Tweederde daarvan waren burgers

of krijgsgevangenen. Vier miljoen mensen

raakten ontheemd.

Ik zal niet alle massamoorden van de

afgelopen eeuw gaan opsommen. Dat heeft de

beroemde genocide-specialist Daniel

Goldhagen al gedaan in het boek Erger dan

oorlog, ruim 700 pagina’s lang. Samenvattend

stelt Goldhagen dat er in de twintigste eeuw

minimaal 83 miljoen burgers door

massamoord om het leven zijn gebracht, een

behoudende schatting. Als bewust

Na de holocaust nam de VN het genocideverdrag aan waarin massamoord verboden werd en in principe strafbaar. Toch vinden er nog veel genocides plaats en de daders komen er meestal mee weg. Waarom blijkt het een onuitroeibaar gegeven?

denktank

De verbijsterenDe achtergrOnD en Omvang van genOciDe

Wij tegen de kakkerlakken

In de twintigste eeuw zijn minimaal

83 miljoen burgers door massamoord om

het leven gebracht, een behoudende schatting

25


in 2008 schatte de VN het aantal doden in

Darfoer al op 300.000 en miljoenen mensen

zijn op de vlucht geslagen. Sinds 1956 zijn er

in het zuiden 2.000.000 doden gevallen door

genocide en de burgeroorlog. De Janjaweed

zijn nog altijd actief, aldus de New York Times

in een recent artikel, ondanks de eis van de

Veiligheidsraad van tien jaar geleden dat de

milities worden ontwapend. De ongeveer

10.000 man sterke Janjaweed-milities

opereren ondertussen niet meer te paard

maar met SUV’s en zware wapens. Van de

negen VN-missies in Afrika zijn er maar liefst

drie in Soedan en Zuid-Soedan maar hun

mandaat is te zwak en de VN hebben te

weinig middelen om de bevolking te kunnen

beschermen.

Genocidedreiging is alarmerend hoogWie wereldwijd gaat kijken waar momenteel

een grote kans is op genocide ziet dat twee

regio’s alarmerend rood gekleurd zijn. De ene

regio loopt grofweg van Syrië en Irak tot

Pakistan en is veel in het nieuws vanwege de

betrokkenheid van Amerika, de angst voor

terugkerende Jihadstrijders en een stijgende

olieprijs. De tweede regio beslaat een groot

deel van Afrika en is heel groot en rood, maar

daar horen we tot nu toe verrassend weinig

over (waarschijnlijk door gebrek aan

Amerikaanse betrokkenheid, terugkerende

Jihadstrijders en olie). In de Centraal

Afrikaanse Republiek vallen er iedere dag

honderden doden waarbij verschillende

stammen elkaars kinderen onthoofden en

voor de krokodillen gooien, aldus rapporteurs

van de VN. In Nederland hebben we zeker te

maken met Afrika in verband met onze missie

in Mali, de verdediging van de internationale

rechtsorde en de aanzwellende

vluchtelingenstromen. De Nederlanders in

Mali zullen indirect wel iets gaan merken van

de situatie in de rest van Afrika. De Malinese

regering heeft met spoed gevraagd om meer

VN-soldaten en middelen. En met reden, want

een vredesmissie met 12.000 man personeel is

al niet groot in een land dat twee keer zo

groot is als Frankrijk. Het is echter zeer de

vraag of die troepen er gaan komen nu de

situatie gierend uit de hand loopt in

Afrikaanse landen als Soedan en de Centraal

Afrikaanse Republiek.

daVid Gaillard

[email protected]

David Gaillard is parttime werkzaam als

Krijgsmachtrabbijn bij defensie en als toeristische gids. *

Zie de Amerikaanse site www.genocidewatch.net

Een politicus kan altijd onder het mom van

‘interne, politieke problemen’ blijven

doorgaan met vernederen, martelen en moorden

veroorzaakte hongersnoden worden

meegeteld komt hij op ‘127 miljoen of meer’.

Deze adembenemende getallen doen aan de

bankencrisis denken: de onpersoonlijke cijfers

worden al snel afgerond op een miljoen.

Genocideverdrag als antwoord op de Holocaust?Tot de Tweede Wereldoorlog werd

massamoord doorgaans niet als een probleem

gezien. Laat staan als een fenomeen dat

bestreden moet worden met verdragen, een

Internationaal Strafhof of een militaire

interventie! De eerste Conventies van Genève,

van 1864 tot de WO-II, gingen alleen over

militairen en de omgang met

krijgsgevangenen. Regeringen hadden geen

belang bij verdragen over de bescherming van

burgers. Sterker nog, mogendheden wilden de

optie open houden om hun onderdanen uit te

moorden en dat deden ze met overgave. Zoals

de Duitsers in voormalig Namibië van 1904 tot

1911 (circa 80.000 doden), de Britten in Zuid-

Afrika van 1900 tot 1902 (42.000) en de Belgen

in Congo van 1885 tot 1908 (minstens 5

miljoen slachtoffers). Verschillende genocides

riepen wat protesten op, maar de tijd was nog

niet rijp voor verdragen en tribunalen.

Momenteel lijken de moordenaars van deze

wereld overigens nog niet erg onder de indruk

van de tribunalen.

De holocaust was van zo’n omvang en de

organisatorische en logistieke inzet en het

technisch vernuft waarmee deze werd

uitgevoerd zo afschrikwekkend dat het diepe

sporen achterliet in Europa. Bovendien was het

kolonialisme op z’n retour. Het maakte de weg

vrij voor het verbod op genocide dat in 1948

opgenomen werd in het internationaal recht.

Een vooruitgang op papier, maar het werd zo

geformuleerd dat er onderuit te komen was.

De Algemene Vergadering van de Verenigde

Naties nam het verdrag aan Inzake de

Voorkoming en Bestraffing van Genocide, maar

zij verbood massamoord alleen als het

betrekking had op een ‘nationale, etnische,

godsdienstige of tot een bepaald ras

behorende groep’. Politieke redenen werden

niet vermeld. De communistische Sovjet-Unie

zorgde ervoor dat ‘politiek’ niet in de definitie

werd opgenomen omdat op dat moment de

Goelag nog operationeel was. De Goelag was

een Sovjet-systeem van straf- en werkkampen

waar in 24 jaar tijd 28,7 miljoen mensen

werkten, met minimaal 2,8 miljoen doden tot

gevolg. De definitie heeft gevolgen die tot op

de dag van vandaag voelbaar zijn.

Toen de NAVO na jaren talmen eindelijk

ingreep in Bosnië en Kosovo was dat zonder

instemming van de VN en zonder een beroep

te doen op het genocideverdrag. Een politicus

kan altijd onder het mom van ‘interne, politieke

problemen’ blijven doorgaan met vernederen,

martelen en moorden. Ontkenning of

bagatellisering – ‘er ging wel eens iemand

dood door het harde werken’ of bij ‘gevechten’

– is een terugkerend verschijnsel na een

genocide als men met de politieke of

juridische gevolgen wordt geconfronteerd. In

de rechtszaal heeft men ‘gewoon’ zijn werk

gedaan en is er van de euforie niet veel meer

over. Ontkenning zien we niet alleen bij de

daders, maar ook bij de sympathisanten van

een zuiver Arisch ras of een ongedeeld Servië.

De kwestie SoedanEen ander probleem is de eerder genoemde

omvang. In Soedan bijvoorbeeld zijn

verschillende conflicten zoals de crisis in

Darfoer. In het Zuid-Westen van Soedan is al

sinds 2003 sprake van etnische zuiveringen

van de Arabische Janjaweed tegen niet-

Arabische groepen, geholpen door het

regering in Khartoum onder leiding van

president Omar Al Bashir. Door de zuiveringen

uit te smeren over de jaren valt het niet zo op

en komt het minder snel in het nieuws. Maar


26

De koffie en de lekkere koekjes staan klaar als we met een groep adelborsten op bezoek gaan bij de Islamitische Geestelijke Verzorging voor een gesprek met één van de twee krijgsmachtsimams of een militair met islamitische achtergrond. Ook in de Al-Kabir-moskee in Amsterdam wordt rijkelijk zoete thee geschonken. Hoe groot de groep ook is, we worden altijd bijzonder gastvrij onthaald.

wie in allah gelOOft, behanDelt zijn gast gOeD

Gastvrijheid een heilige wet in de Islam

de traditiekamer

blijven bij zijn gastheer zonder dat er

gevraagd werd naar zijn verblijfplaats. Als

je goed voor je gast zorgt, dan eer je

daarmee God die dan goed voor jou zal

zorgen. Alhoewel er geen religieuze

sancties zijn, er zijn wel sociale sancties.

Ontvangen gastvrijheid moet altijd

worden terug gegeven.

HuGo HoutGast

mens. Vandaar dat de reiziger moest

kunnen rekenen op de gastvrijheid van de

clans die hij tegenkwam. Bij de Bedoeïenen

is de ontvangst van gasten zelfs volledig

geritualiseerd. Gasten worden ritueel

opgenomen in het ‘huishouden’ van hun

gastheren. Als er een gewapend conflict

zou zijn dan moeten gasten worden

beschermd alsof zij familieleden zijn.

Een vreemdeling kan drie dagen lang

Gastvrijheid is een waarde die typerend is

voor de Islam. Elke levensbeschouwing

heeft zo zijn eigen kenmerkende waarden

en die zijn natuurlijk niet exclusief voor die

levensovertuiging, maar wel kenmerkend.

Naast waarden als gemeenschapszin,

respect voor ouderen, terughoudendheid

en kennis is gastvrijheid belangrijk binnen

de Islam. Moslims hebben doorgaans

aandacht en nemen de tijd voor diegenen

die hen thuis bezoeken: de gast wordt zelfs

met voorrang op de familieleden

behandeld en royaal van eten en drinken

voorzien.

Gasten worden ritueel opgenomen in het

‘huishouden’ van hun gastheren. Als er een

gewapend conflict zou zijn dan moeten

gasten worden beschermd alsof zij

familieleden zijn.

Deze vorm van gastvrijheid komt voort uit

de Noord-Afrikaanse (woestijn-)volkeren.

Gastvrijheid is daar van oudsher een

heilige wet. In het kader treft u een verhaal

aan over El Waki, de beschermer. Degenen

die de reiziger niet gastvrij ontvangt, wordt

in dit verhaal gestraft.

De woestijn is natuurlijk een ronduit

vijandige en gevaarlijke omgeving voor de

Wat is een Hadith?

Hadith is een Arabisch woord dat letterlijk betekent: dat wat verteld wordt. Hadith

zijn islamitische overleveringen over het doen en laten en de uitspraken van

Mohammed. Via deze overleveringen kent men de soenna, de manier van de

profeet. Voor moslims vormen de Hadith een aanvulling op en interpretatie van

de Koran. Uit de Koran en de Hadith zijn de islamitische wetten samengesteld, de

sharia. Anders dan de Koran is de Hadith geen primaire bron, omdat ze bestaat uit

mondelinge overleveringen die later, in de 8ste en 9de eeuw werden opgetekend.

Het woord Hadith is in het Nederlands in enkelvoud en meervoud hetzelfde.


27

Gastvrijheid een heilige wet in de Islam

Sidi El Waki, de beschermer

Het begon al te schemeren in het dorpje in het Marokkaanse Rifgebergte toen

een arme reiziger bij het voornaamste huis van de streek aanklopte. In het huis

hoorde hij mensen lopen en praten, maar de deur bleef gesloten. Eindelijk vroeg

een schelle vrouwenstem: “Wie ben jij?” De reiziger antwoordde: “Sidi el Waki, ik

zoek een bed voor de nacht.”

Er kwam geen antwoord. De man hoorde de mensen in het huis steeds harder

praten en lachen. “Denkt hij soms dat het hier een herberg is?”

“Wie is er zo brutaal een logeerplaats te vragen terwijl hij toch geen sultan of

edele is? Weet hij niet dat het verboden is een huis binnen te dringen waar niet

alleen mannen, maar ook vrouwen en kinderen wonen? Je weet nooit wat voor

bedoelingen zo’n zwerver heeft.”

Dezelfde vrouw die de man eerder te woord had gestaan vroeg hem nu

spottend: “Ben je soms een edelman?”

Teleurgesteld droop de reiziger af. Moe sjokte hij verder tot hij even buiten het

dorp een hutje ontdekte. Er brandde een lichtje. Toen de vreemdeling aanklopte,

openden de arme bewoners onmiddellijk de deur, haalden hem binnen, gaven

hem water om zich te wassen, een stevige soep en een vacht om op te slapen.

Voordat Sidi el Waki de volgende morgen vertrok zei hij: “Jullie gastvrijheid zal ik

nooit vergeten. Als jullie ook maar iets nodig hebben, wenden jullie je dan tot

mij en ik zal jullie beschermen. Wacht maar af wat er met de mensen gebeurt die

weigerden een arme reiziger één nacht in hun midden op te nemen.”

Sidi el Waki hief zijn hand op en sprak zijn vloek. Onmiddellijk kwam er een

wervelwind die het dorp wegblies als een strootje. Geen steen bleef op de

andere. De bliksem trof alle bewoners en nooit heeft er op die plaats meer gras

willen groeien. Maar de dieren, die nergens schuld aan hebben, herinnerden zich

deze ramp. Ieder jaar op de verjaardag van de ramp hoorden de nieuwe

bewoners die rond het gastvrije huisje waren komen wonen de dieren

jammeren. De schapen mekkerden verdrietig, het geloei van de koeien was

somber, de ezels huilden, de honden jankten. Alle dieren beklaagden het droeve

lot dat voor altijd die mensen beschoren is die het zonder bescherming moeten

stellen omdat zij weigerden Sidi el Waki te ontvangen, de arme, de onverwachte

gast, de afgezant van God.

Uit: “Volksverhalen uit kleurrijk Nederland. Reizen. Verhalen over avontuurlijke reizen uit de

Chinese, Joodse, Nederlandse, Indiase, Turkse, Surinaamse, Marokkaanse en Indonesische

verteltraditie” Rotterdam: Uitgeverij Lemniscaat, 1991.

Hadith van de Profeet Mohammed:

Aboe Hoerayrah verhaalt dat de Boodschapper van Allah, vrede zij met hem, heeft gezegd: “Wie in Allah

en de Laatste Dag gelooft, dient het goede te zeggen, of te zwijgen. En wie in Allah en de Laatste Dag

gelooft, dient zijn buurman op een goede wijze te behandelen. En wie in Allah en de Laatste Dag gelooft,

dient zijn gast op een goede wijze te behandelen.”

Tot het goed behandelen van de gast hoort het goed ontvangen van hem. De verplichte tijdsduur voor

het ontvangen van een gast is één dag en één nacht. Alles wat daarna komt, gebeurt op basis van

vrijwilligheid. Het is niet gewenst dat de gast langer bij zijn gastheer blijft dan nodig is. Als hij meer dan

drie dagen verblijft, dient hij toestemming te vragen van zijn gastheer, zodat hij hem niet overbelast.


The RoadVS, 2009, regie: John Hillcoat

Inhoud: De film is alweer enkele jaren oud, maar

toch wil ik hem hier bespreken. The Road heeft als

thema de liefde. De wijze waarop dit thema wordt

uitgewerkt, is onontkoombaar. Vader en zoon

proberen te overleven in een wereld die is

vergaan. Juist dit contrast tussen een hopeloze

wereld en de aan verering grenzende liefde van

een vader voor zijn zoon, zet deze film op scherp.

Geen romance tijdens kerst dus, maar het einde

der tijden als achtergrond om een tijdloos thema

te behandelen. Ook de context is voortreffelijk. De

wereld die in brand heeft gestaan, is omgeven

door een dikke as-laag waar het zonlicht niet meer

doorheen breekt. In een permanente mist is alle

leven inmiddels gestorven, op wat mensen na die

teren op kannibalisme en blikvoer. Zo hopeloos

allemaal!

Oordeel: Dit onvolprezen drama waart al jaren

rond in mijn top 5 en geldt wat mij betreft als

hoogtepunt uit de filmgeschiedenis. Een film

moet, om goed te zijn, opvallen. Maar wil een film

voortreffelijk zijn dan moet deze waarin hij opvalt,

uitblinken. En dat doet the Road. De film is precies

zoals ik me het einde der tijden voorstel. U zult

zien en geloven.

*****

Gösta Huijs

28

TRacks Australië, 2013, regie: John Curran

Inhoud: Iedereen raadt het haar af, maar Robyn

Davidson is vastbesloten. Ze wil met een viertal

kamelen dwars door Zuid-Australië trekken, door

de wildernis en de woestijn, naar de zee. En ze

reist samen met haar hond Diggity. Ze wil de

afzondering in, niemand die haar aan haar kop

zeurt. Maar om het geld bij elkaar te krijgen moet

ze wel toestaan dat Rick Smolan haar één keer

per maand opzoekt en foto’s van haar neemt voor

het blad the National Geographic. Hoe aardig en

behulpzaam Rick ook is, hij is haar plaagduivel;

dat wat haar bindt aan de beschaafde wereld en

de mensen. Ze kan niet zonder zijn aanwezigheid

en tegelijk wil ze niet afhankelijk van hem zijn.

Onderweg krijgt ze zicht op haar eigen ‘drive’.

Oordeel: Dit waargebeurde verhaal is eigenlijk

niet eens een heel sterk geacteerde film; een

beetje houterig. Maar toch heb je er een mooie

avond mee. Misschien gaat je eigen

verbeeldingskracht juist door dat houterige

acteren aan het werk. Je leeft je in en je denkt: dit

wil ik ook! Alleen al door de prachtige beelden

van het Australische landschap. De reiziger in

jezelf wordt wakker. Waar is mijn rugzak?

***

Anne Zweers

Kijk en leeswijzer

* Niet kijken/ lezen!

** Als je nou echt niet meer weet wat je moet doen…

*** Mwah

**** Gaan zien/ lezen!

***** Wat doe je hier nog??

KIJKWIJZER

homelandVS, 2011 tot heden, regie: Howard Gordon

en Alex Gansa

Inhoud: Homeland handelt over een

Irakveteraan die na jaren van

krijgsgevangenschap bevrijd wordt en als

oorlogsheld terugkeert naar zijn familie in de VS.

De spanning in de serie hangt samen met een

aantal zaken. Continu speelt de vraag of sergeant

Nicolas Brody, gespeeld door Damian Lewis, is

overgelopen naar de vijand en betrokken is bij

het beramen van een op handen zijnde

terroristische aanslag. Bovendien blijkt de

rechercheur die belast is met de zaak (een jonge

aantrekkelijke vrouw met bipolaire stoornis) niet

ongevoelig voor onze roodharige held. Hierdoor

troebleert haar oordeelsvermogen danig.

Daarnaast brengt Brody’s flitsend snelle politieke

carrière hem erg dicht bij de intimi van het Witte

Huis in de buurt wat zijn mogelijk verraad nog

gevaarlijker maakt. En dan speelt ook nog de

verwoeste thuissituatie van de veteraan.

Oordeel: Na zijn onvergetelijke optredens in de

hit serie ‘The Band of Brothers’ en de film

‘Warriors’ kunnen we niet meer om hem heen:

Damian Lewis. Opnieuw is hij op zijn best in de

serie Homeland Al met al een serie waarin u

continu op het verkeerde been wordt gezet en

het zweet u geregeld uitbreekt van de spanning.

Niet twijfelen, downloaden en kijken. Amerika op

haar best!

****

Gösta Huijs

29

GV Present | Herfst | 2014leeswijzer

De krakatau trageDie. Ontsnapt uit De kaken van De DOOD

door Rick Blekkink

358 pagina’s

Uitgeverij Brave New Books

Eigen beheer, 2014

Een bijzonder en aangrijpend boek waarin

Rick Blekkink ons mee neemt in het leven van

Andreas Braam, geboren in 1861 als jongste

kind van een boerengezin in Nederland. Hij

groeit op als gezonde Hollandse jongen

onder de invloed van liefhebbende

katholieke ouders, broers en zussen en de

verhalen van zijn oom, een oud KNIL militair

met symptomen van PTSS. Door de verhalen

over het prachtige Nederlands Oost-Indië

begrijp je de verleiding en ga je als lezer

graag mee op reis. Ook de band tussen

ouders en kind wordt als onbreekbaar en

vormend door het verhaal verweven. De

opleiding van Andreas voor het KNIL en zijn

gevoelens hierbij zijn net als de vriendschap

en broederband met buddy Midas

herkenbaar voor iedere militair. Dit zorgt

ervoor dat je het boek niet weg legt. Ook de

onderwaardering van de “mindere militair”

door de Staat wordt regelmatig benoemd.

Het boek wordt sterk gedragen door het

soms wat belerend overkomen van de

zienswijze van Midas. Tegelijk brengt het het

verhaal tot leven en wordt de reis spannend,

precies zoals de reis naar de Grote Oost toen

was. De climax is uiteindelijk de uitbarsting

van de Krakatau Vulkaan en de catastrofale

gevolgen voor de mensen van Nederlands

Oost-Indië. Maar ook de gemiste kansen om

uit de verbondenheid in ellende meer tot

elkaar te komen. Een paar mooie prenten ter

verdere onderbouwing en een minder

belerende Midas hadden dit boek nog

krachtiger gemaakt. Maar dit is beslist een

verhaal dat je graag nog eens leest.

****

Erik Smit

het beste leger. verplicht sOlDaat in De jaren 80

door Casper van den Broek

363 pagina’s

Uitgeverij Aspekt

Soesterberg, 2013

Prijs: € 19,95

Dit boek van journalist en militair historicus

Casper van den Broek plaatst de Nederlandse

krijgsmacht in de jaren ‘80 in een brede

context. Dat maakt het boek ook bijzonder

aardig om te lezen. Hij geeft een prachtig

beeld van de dienstplicht in de twintigste

eeuw en plaatst met name de jaren ‘80 in

maatschappelijk en politiek perspectief. Het

waren de jaren van polarisatie in de

samenleving. “Liever een raket in de tuin dan

in Rus in de keuken” stond tegenover

“Kernwapens de wereld uit, te beginnen uit

Nederland”. Het zijn ook de jaren dat lieden

die echt niet wilden, de lastpakken, makkelijk

buiten de poort konden blijven, het materieel

tiptop in orde was en de gemiddelde militair

hoog opgeleid en gemotiveerd was. Van den

Broek schrijft vlot, put uit eigen ervaringen,

internetverslagen en achtergrondliteratuur.

Zijn insteek is positief en geeft een prachtig

tijdsbeeld. Maar het boek biedt meer dan dat:

een overzicht van het Nederlandse leger, met

name de landmacht, na de Tweede

Wereldoorlog tot de afschaffing van de

opkomstplicht. Daarnaast leuke feiten en

voor velen (ook nu nog) herkenbare

eigenaardigheden van het kazerneleven van

een militair.

****

Hugo Houtgast

De bijbel. het verhaal van gOD en Ons allemaal.

door Roma Downey en Mark Burnett

Vertaald door Jetty Huisman

Uitgeverij Kok

Kampen, 2013.

ISBN 978 90 435 2219 9

Prijs: € 19,95

Waarom geen roman van de Bijbel lezen, als

je er tegenop ziet om die hele Bijbel in

oorspronkelijke vorm te lezen? Een roman

maakt het verhalende spannend. Deze roman

is gebaseerd op een tv-serie, die dit voorjaar

door de EO wordt uitgezonden. De schrijvers

zijn geen theologen, maar filmmakers, die

aan de hand van een gekozen scenario

verhalen herschrijven, die boeien. Ze kozen

ervoor om de Bijbel vooral als

geschiedenisboek te benaderen. Misschien

kan deze roman een opstapje worden om de

echte Bijbel te gaan lezen. Op het internet

kun je een ‘leesfragment’ van de roman

vinden, waardoor je vast de smaak te pakken

krijgt.

***

John van Eenennaam

Mijn tattoo, mijn verhaal: de Roos

GV Present | December | 2012op het lijf geschreven

Een tatoeage is meer dan een

kunstwerk op je lichaam. Voor

de één is het een versiering

en voor de ander een

dierbare herinnering. Oordeel of veroordeel daarom niet te snel.

Hoeveel ellende kan een mens hebben, vroeg ik me op een

bepaald moment af. Na drie intensieve IVF behandelingen hartjes

te hebben gehoord, armpjes, beentjes, vingertjes en teentjes te

hebben geteld, toch met lege handen staan. Mijn moeder die na

17 levensbedreigend zware operaties onverwachts aan een

hersenbloeding overlijdt. Mijn vrouw die vlak voor de kerst vertelt

dat ze wil scheiden. Hoe ga je verder en hoe krijg je weer controle

over je leven? In mijn geval met hulp van vrienden, de GV en BMW.

Ondanks dat ik het gevoel had langzaamaan weer de controle

over mijn leven te krijgen, bleef ik iets missen. Ik wist alleen niet

wat totdat ik weer begon met tekenen (iets wat ik graag doe ter

ontspanning) en het idee ontstond om een tatoeage te tekenen

als herinnering en afsluiting van die periode. Ik ben begonnen

met het maken van een lijst met woorden die van toepassing

waren op het verleden. Uit de vele woorden die ik opschreef, heb

ik de voor mij belangrijkste woorden gepakt. Het beeld waarin ik

alles kon vatten, bleek de roos.

De roos staat symbool voor mijn moeder: geurig, kleurig, energiek,

vrolijk, liefde, zacht. De doorns: de operaties die ze overleefde,

maar ook steken, pijn, verdriet, verlies.

30

Vind je het leuk om een professionele fotoreportage te laten maken over je tatoeage en is het daarnaast een tattoo met een verhaal, mail dan je gegevens naar: [email protected]

De drie bladeren: mijn vader, mijn broer en ik die achterblijven.

Drie engelen: vleugeltjes.

De steel: ons leven samen, alle mooie en minder mooie

herinneringen.

Net onder de roos zit een breuk die de roos scheidt van de steel:

haar overlijden.

Vele mensen vragen naar de betekenis van de roos op mijn been.

Dit heeft erin geresulteerd dat ik nu door meerdere mensen ben

benaderd om samen met hen een ontwerp te maken voor een

speciale tattoo. Deze gesprekken gaan met een lach en een traan.

Zo heb ik de tattoo van de vlinder en de letter L ontworpen ter

nagedachtenis aan een overleden baby. De foto met de vijf

bloemetjes en letters V en F én de foto van de twee kolibries zijn

ontwerpen ter nagedachtenis aan een vader en zoon die zijn

omgekomen door een noodlottig auto ongeval. In mijn

ontwerpen laat ik altijd ruimte voor de tatoeëerde zodat hij van

mijn ontwerp zijn creatie kan maken. Worstel jij ook met een

soortgelijke gedachte, maar krijg je niets op papier? Misschien

kan ik je op weg helpen.

Hans Van HeijninGen

[email protected]

sgT. 1 hans van heijningen is werKzaam Bij jisTarc

31


Vormingscentrum Beukbergen najaar 2014 bezuinigingen geen toekomst meer bij

Defensie is. Tijdens deze tweedaagse

ontmoeten ‘lotgenoten’ elkaar. Behalve

ruim tijd voor het uitwisselen van

ervaringen en emoties gaan we op zoek

naar nieuw perspectief met als doel

zelfbewust en hoopvol op zoek gaan naar

nieuwe mogelijkheden, met een

realistische visie op je eigen kwaliteiten.

Bedoeld voor zowel burgermedewerkers

als militairen. Datum: 17 en 18 november;

15 en 16 december 2014. Begeleiding:

Marias van Dorp en Marlies Joosten.

Ken uzelf en begrijp de ander

Heb jij soms ook het gevoel dat de

samenwerking op de werkvloer niet loopt

zoals jij zou willen? Wat het precies is waar

jij je aan stoort, krijg je niet goed boven

water. Ligt het aan de ander of ook aan

jezelf? Deze conferentie is helpend voor

teamleiders die de sfeer en samenwerking

binnen hun team willen verbeteren. Je

krijgt aan de hand van DISC, het

kernkwadrant en feedback-werkvormen

een aantal tools om als individu en als

team verder te komen. Het doel is dat je

beter zicht krijgt zowel op je eigen

functioneren als op dat van de ander.

Datum: 17 en 18 november 2014.

Begeleiding: Ties Schutte.

Pelgrimage naar Santiago de

Compostella

Voor FLO-gangers en anderen die zich al

wandelend of fietsend willen bezinnen op

een nieuwe koers in hun leven. Wat is

pelgrimeren en wat kan het met je doen?

Hoe organiseer je zo een langdurige tocht?

Deze conferentie wordt verzorgd door

ervaringsdeskundigen en helpt bij een

geestelijke en praktische oriëntatie. Het is

mogelijk om u (tegen betaling) samen met

uw partner in te schrijven. Datum: 20 en 21

november 2014. Begeleiding: René

Heinrichs.

themacOnferenties

Aanmelden bij Liza Kok, tel: 0346-332141 of

per mail: [email protected].

Voor het volledige aanbod kunt u terecht op

www.beukbergen.nl of de Defensie-intranet

agenda. Reageer snel, anders is de kans groot

dat u achter het net vist!

Meld u zich 5 weken voor aanvang van de

conferentie aan.

Bezielend leidinggeven

Bezielde leiders weten hun bronnen van

inspiratie te vinden en inspireren op

natuurlijke wijze hun medewerk(st)ers.

Deze training helpt je om deze bronnen

(weer) op te sporen. Je legt verbinding met

je kernkwaliteiten en leert niet oordelend

met je valkuilen om te gaan. Je onderzoekt

jouw wijze van leidinggeven en

ontwikkelingsstappen naar kracht en

vertrouwen. Waar zit jouw bezieling en

waarmee win je geloofwaardigheid en

motivatie bij de mensen aan wie jij leiding

geeft? Datum: 10 t/m 12 november.

Begeleiding: Bart van Dijk en Casimir

Struijk.

Kleur bekennen, verschil maken Wat geloof jij als christen en hoe maak jij

het verschil? Het is niet altijd eenvoudig

om rekenschap af te leggen van wat of in

wie je gelooft. In deze conferentie maak je

eerst een beweging naar binnen om je

eigen geloofsverhaal te verhelderen. En

vanuit die thema’s maken we vervolgens

een beweging naar buiten. Hoe kunnen zij

een rol spelen in relatie met het militaire

werkveld? Je krijgt zicht op het eigen

geloofsverhaal en ontdekt verschillen in

vergelijking met anderen. Datum: 10 en11

november 2014. Begeleiding: John van

Eenennaam.

Workshop: Nieuw Perspectief

Workshop voor diegenen, voor wie soms

na tientallen jaren vanwege de

Respectvol samenwerken

Deze vormingscursus is afgestemd op

instructeurs van de diverse initiële militaire

opleidingen. Omgaan met verschillen of

diversiteiten en met ongewenst gedrag

binnen de krijgsmacht staat centraal. Te

denken valt hierbij aan seksuele

intimidatie, discriminatie (op grond van

geaardheid, religie of etnische afkomst),

maar ook aan pesten en treiteren. Datum

17 t/m 19 november 2014. Begeleiding

Marias van Dorp en Marlies Joosten.

Hoe (opr)echt ben jij?

We staan stil bij wie we zijn als mens, hoe

we ons presenteren en gedragen naar

anderen. Zijn we eerlijk naar onszelf over

onze minder mooie kanten? En kunnen we

die erkennen en omarmen als een

wezenlijk en even belangrijk deel van

onszelf als onze mooie kanten? En in

hoeverre zijn we eerlijk naar een ander?

Praten we met of over anderen? We maken

gebruik van mindfulness en verschillende

andere werkvormen. Datum: 19 t/m 21

november 2014. Begeleiding: Lenore

Hehenkamp, Eline Verbruggen en Wilco

Mulder.

Als militair of burgermedewerker bij Defensie

heeft u het recht om jaarlijks een conferentie

naar keuze bij te wonen, uiteraard indien de

dienst het toelaat. Zie AMAR, artikel 85, lid

1j, en BARD, artikel 45, lid 1.

GV Present oP facebook en twitter: www.facebook.com/GVPresent of www.twitter.com/GVPresent of tweet met #GVPresentGV bereikbaarHeidsdienst: 0800 5 777 777 online: www.dgv.nl

Thuis op vele fronten

HERFST 2014

P R E S E N TGV

Leest u GV Present graag, maar liever in de digitale versie om het milieu minder te belasten? Ga dan naar www.dgv.nl Uw afmelding voor de gedrukte versie kunt u sturen naar: [email protected].

Documents

Gvpresent herfst 2014 Strijders!