1 YΙΝ-YANG ΚΑΙ ΤΑ ΠΕΝΤΕ ΣΤΟΙΧΕΙΑ

1.1 YIN-YANGΗ θεωρία αυτή υποστηρίζει ότι ο φυσικός κόσμος σχηματίζεται από υλικά και ότι ο υλικός κόσμος συλλαμβάνεται, αναπτύσσεται και συνεχώς μεταβάλλεται κάτω από την αλληλεπίδραση του yin και του yang.

1.1.1 Η εμπλοκή του yin-yang και η ταξινόμηση των πραγμάτων σύμφωνα με τη φύση του yin-yangOι άνθρωποι στην αρχαία Κίνα υποστήριζαν ότι η αρχική κατάσταση του σύμπαντος ήταν ΄΄κι’’ και ότι η κίνηση και μεταβολή του ΄΄κι’’ παρήγαγε δύο πόλους γνωστούς ως ΄΄yin’’ και ΄΄yang’’. Μία τέτοια διαδικασία μετατροπής καλείται ΄΄να διαιρέσουμε το ένα σε δύο’’.Αφού όλα τα πράγματα στο σύμπαν παράγονται διαμέσου της κίνησης και μεταβολής του κι, καθετί μπορεί να διαιρεθεί στις πλευρές του yin και του yang.

1.1.1.1 Η εμπλοκή του yin-yangΤα πράγματα που αντικρίζουν τον ήλιο σχετίζονται με το yang ενώ τα πράγματα αντίθετα στον ήλιο σχετίζονται με το yin.

1.1.1.2 Η ταξινόμηση των πραγμάτων σύμφωνα με το yin και το yangΓενικά μιλώντας, τα πράγματα και τα φαινόμενα που φέρουν τις ιδιότητες του να είναι θερμά, λαμπερά, δραστήρια, ανόδου και διασποράς σχετίζονται με το yang, ενώ τα πράγματα και τα φαινόμενα που φέρουν τις ιδιότητες του να είναι κρύα, θαμπά, στατικά, καθόδου και astringing σχετίζονται με το yin.Ωστόσο, οι ιδιότητες yin και yang των πραγμάτων είναι σχετικές, όχι απόλυτες.

1.1.2 Αλληλεπίδραση μεταξύ yin και yangΟι yin και yang πλευρές μέσα σε ένα αντικείμενο η φαινόμενο είναι σε συνεχή και περίπλοκη αλληλεπίδραση. Τέτοιες αλληλεπιδράσεις μεταξύ του yin και του yang δίνουν αφορμή για τη προέλευση, ανάπτυξη και αλλαγή των πραγμάτων. Οι αλληλεπιδράσεις μεταξύ yin και yang είναι ποικίλες στις εκδηλώσεις.

1.1.2.1 Αντίθεση του yin και του yangΑφού το yin και το yang είναι αντίθετα το ένα με το άλλο στη φύση, συνεχώς αποκρούουν και περιορίζουν το ένα το άλλο και έτσι θα διατηρηθεί μία γενική ισορροπία των πραγμάτων.Η θεραπεία που χρησιμοποιούμε εδώ ονομάζεται ΄΄αντίθετη θεραπεία’’. Π.χ. η θεραπεία κρύας νόσου με φάρμακα ζεστά στη φύση σημαίνει να χρησιμοποιήσουμε ζέστη(yang) για να ελέγξουμε το κρύο(yin), ενώ η θεραπεία πυρετωδών νόσων με φάρμακα κρύα στη φύση σημαίνει να χρησιμοποιήσουμε κρύα φάρμακα(yin) για να περιορίσουμε τη ζέστη(yang).

1.1.2.2 Αλληλεξάρτηση μεταξύ yin και yangΑυτό υποδηλώνει, κυριολεκτικά το yin και το yang ριζωμένα το ένα μέσα στο άλλο, ότι το yin και το yang εξαρτώνται το ένα από το άλλο για την ύπαρξη μέσα σε ένα αντικείμενο. Στη σύλληψη, το yin και το yang πρέπει να υπάρχουν σε ζευγάρι και καμία πλευρά δεν μπορεί να υπάρχει απομονωμένα. Στη φύση, το yin και το yang μέσα σε ένα αντικείμενο μπορούν να μετατραπούν το ένα στο άλλο κάτω από

ορισμένες καταστάσεις, υπονοώντας ότι κανένα δεν μπορεί να υπάρξει χωρίς την ύπαρξη του άλλου.Η TCM δίνει μεγάλη προσοχή στην αμοιβαία μετατροπή μεταξύ κι και αίματος καθώς επίσης του yin και του yang στη θεραπεία νόσων λόγω ανεπάρκειας κι και αίματος, yin και yang. Π.χ. οι ασθενείς με ανεπάρκεια αίματος μπορούν να θεραπευτούν με τη συμπλήρωση κι για να παράγει αίμα. Οι ασθενείς με ανεπάρκεια κι μπορούν να θεραπευτούν με τη συμπλήρωση αίματος για να προωθήσει το κι.

1.1.2.3 Φθίση(ελάττωση) και γέμισμα μεταξύ yin και yangΑυτό υποδηλώνει ότι στην αλληλεπίδραση μεταξύ του yin και του yang, η μία πλευρά αναπτύσσεται ενώ η άλλη φθίνει και αντίθετα. Μία τέτοια κατάσταση εκδηλώνεται με διαφορετικούς τρόπους, όπως το yin που φθίνει ενώ το yang γεμίζει, το yin που γεμίζει ενώ το yang φθίνει, φθίση του yang που οδηγεί σε γέμισμα του yin, και γέμισμα του yang που οδηγεί σε φθίση του yin.Κάτω από φυσιολογικές καταστάσεις, η φθίση και το γέμισμα μεταξύ του yin και του yang διατηρούνται σε μία ορισμένη σειρά. Η φθίση σε ένα ορισμένο βαθμό θα μετατραπεί σε γέμισμα και το γέμισμα σε ένα ορισμένο βαθμό θα μεταβληθεί σε φθίση. Με αυτό τον τρόπο κανένα δεν θα είναι σε υπερβολή.Αν η φθίση και το γέμισμα μεταξύ του yin και του yang ξεπεράσει το φυσιολογικό επίπεδο, σχετική κυριαρχία η σχετική πτώση είτε του yin είτε του yang θα προκύψει, καταστρέφοντας κατά συνέπεια τη δυναμική ισορροπία τους.

1.1.2.4 Αμοιβαία μετατροπή μεταξύ yin και yangΑν το yin η το yang φθίνει η γεμίζει στο υπέρτατο σημείο, θα μετατραπεί στο αντίθετο. Αυτό σημαίνει ότι το yin θα μεταβληθεί σε yang και το yang σε yin. ΄΄υπερβολικό yin μετατρέπεται σε yang’’ και ΄΄υπερβολικό yang μεταβάλλεται σε yin’’. ΄΄υπερβολικό κρύο παράγει ζέστη’’ και ΄΄υπερβολική ζέστη παράγει κρύο’’.

1.1.3 Εφαρμογή της θεωρίας του yin και του yang στη TCM

1.1.3.1 Ερμηνεία της ιστολογικής δομής του ανθρώπινου σώματος

1.1.3.2 Ερμηνεία της σχέσης μεταξύ δομής και λειτουργίαςH θεωρία yin-yang υποστηρίζει ότι οι φυσιολογικές δραστηριότητες της ζωής προκύπτουν από την ισορροπία μεταξύ του yin και του yang και ότι η στενή σχέση μεταξύ ιστολογικής δομής και φυσιολογικών λειτουργιών καθορίζει την αντίθεση και την ενότητα μεταξύ yin και yang.Η ιστολογική δομή του σώματος σχετίζεται με το yin και οι λειτουργίες με το yang.Η διαδικασία μεταβολισμού επίσης συνοδεύεται από αμοιβαία μετατροπή του yin και του yang μεταξύ ουσιών και λειτουργιών.

1.1.3.3 Ερμηνεία της παθογένειαςΌταν η ισορροπία μεταξύ yin και yang στο σώμα καταστραφεί, οδηγεί σε διάφορες νόσους γνωστές ως ΄΄ανισορροπία μεταξύ yin και yang’’.Οι παθολογικές αλλαγές εμπίπτουν σε δύο κατηγορίες:σχετική κυριαρχία του yin η του yang και σχετική πτώση του yin και του yang.

1. Σχετική κυριαρχία του yin η του yangΕίναι μία παθολογική αλλαγή λόγω υπερβολικής αύξησης του yin η του yang.Όταν το yin η το yang γίνεται κυρίαρχο μετατρέπεται σε ένα παθογόνο παράγοντα.

Η σχετική κυριαρχία του yang , συνήθως προκαλείται από εισβολή παθογόνων παραγόντων φύσης yang η άφθονη ζέστη που μετατρέπεται από τους παθογόνους παράγοντες φύσης yin ενεργοποιημένων από το yang , είναι μία εκδήλωση συνδρόμου υπερβολής-ζέστης γνωστής ως ΄΄κυριαρχία του yang που οδηγεί σε ζέστη’’ στο Huangdi Neijing .Παθογόνοι παράγοντες διαφορετικής φύσης φθείρουν το αντίστοιχο υγιεινό κι. Έτσι, παθογόνοι παράγοντες φύσης yang τείνουν σε κατανάλωση υγρού-yin στη πορεία των παθολογικών αλλαγών. ΄΄Κυριαρχία του yang που οδηγεί σε νόσο του yin’’.Π.χ. εισβολή παθογόνου ζέστης μέσα στο σώμα θα κάνει το yang-κι στο σώμα υπερδραστήριο, οδηγώντας σε υψηλό πυρετό, εφίδρωση, κοκκινωπή εικόνα και γρήγορο σφυγμό. Με την εξέλιξη της παθολογικής κατάστασης, παθογόνοι παράγοντες φύσης yang καταναλώνουν υγρό-yin στο σώμα, προκαλώντας δίψα, λιγοστά ούρα και δυσκοιλιότητα.

Η σχετική κυριαρχία yin συνήθως προκαλείται από εισβολή παθογόνων παραγόντων φύσης yin μέσα στο σώμα, οδηγώντας σε αφθονία κρύου- yin και προκαλώντας σύνδρομο υπερβολής-κρύου γνωστό ως ΄΄κυριαρχία του yin που οδηγεί σε κρύο’’ στο Huangdi Neijing . Aν παθογόνοι παράγοντες φύσης yin φθείρουν περαιτέρω το yang-κι στο σώμα, μία παθογένεια ΄΄κυριαρχίας του yin που οδηγεί σε νόσο του yang’’ θα προκύψει, όπως καταγράφεται στο Huangdi Neijing. Ας πάρουμε το παθογόνο κρύο για παράδειγμα. Όταν εισβάλλει στο σώμα, οδηγεί σε συμπτώματα κρύου όπως αποστροφή στο κρύο, κρύα άκρα και κρύο κοιλιακό πόνο αφενός, και συμπτώματα λόγω ανεπάρκειας-yang όπως επιπλέουσα ασπριδερή εικόνα, κόπωση, συχνή κατάκλιση, αργό και αδύναμο σφυγμό αφετέρου.

Επιπρόσθετα, όταν σχετική κυριαρχία του yin η του yang εξελιχθεί στο ακραίο σημείο, αμοιβαία μετατροπή θα εμφανιστεί κάτω από ορισμένες συνθήκες σύμφωνα με την αρχή της αλληλομετατροπής μεταξύ yin και yang. Δηλαδή ότι το σύνδρομο κρύου-yin θα μεταβληθεί σε σύνδρομο ζέστης-yang και αντίθετα.

2. Σχετική πτώση του yin η του yang

Η σχετική πτώση του yin η του yang αναφέρεται στις παθολογικές αλλαγές του yin η του yang που μειώνεται κάτω από το φυσιολογικό επίπεδο, συμπεριλαμβάνοντας σχετική πτώση του yin και σχετική πτώση του yang. Αυτή η παθολογική κατάσταση κυρίως προκύπτει από ανεπάρκεια του υγιεινού κι στο σώμα.Σχετική πτώση του yin αναφέρεται σε ανεπάρκεια του yin-υγρού και σχετική πτώση του yang σε ανεπάρκεια του yang-κι στο σώμα.Συνήθως σχετική πτώση του yin η του yang οδηγεί στην ανισορροπία μεταξύ yin και yang η οποία προκαλεί υπολειτουργία των σπλάχνων.

Σχετική πτώση του yang αναφέρεται σε σύνδρομο κρύου-ανεπάρκειας λόγω ανεπάρκειας του yang-κι που αποτυγχάνει να συγκρατήσει(περιορίσει) το yin-κρύο και να θερμάνει τα σπλάχνα. Τα συνήθη κλινικά συμπτώματα είναι ασπριδερή εικόνα, αποστροφή στο κρύο, αυθόρμητη εφίδρωση, αργός και αδύναμος σφυγμός. ΄΄ανεπάρκεια του yang που οδηγεί σε κρύο’’.Σχετική πτώση του yin αναφέρεται σε σύνδρομο ζέστης-ανεπάρκειας λόγω ανεπάρκειας τουyin-υγρού που αποτυγχάνει να συγκρατήσει τη yang-ζέστη και να

θρέψει τα σπλάχνα. Τα συνήθη κλινικά συμπτώματα είναι κοκκινωπή εικόνα, παλιρροϊκός πυρετός, νυκτερινή εφίδρωση, λεπτός και γρήγορος σφυγμός. ΄΄ανεπάρκεια του yin που οδηγεί σε ζέστη’’.

Παρατεταμένη ανεπάρκεια του yin θα οδηγήσει σε ανεπάρκεια του yang και παρατεταμένη ανεπάρκεια του yang θα προκαλέσει ανεπάρκεια του yin-υγρού, καταλήγοντας τελικά σε ανεπάρκεια και του yin και του yang.

Όταν η σχετική κυριαρχία και η σχετική πτώση του yin η του yang γίνουν υπερβολικά σοβαρά, θα οδηγήσουν σε παρέκκλιση του υγιεινού κι και θα προκαλέσει ειδικές αλλαγές παθογένειας γνωστές ως ΄΄απώλεια του yin’’ και ΄΄απώλεια του yang’’ οι οποίες κατά συνέπεια προκαλούν θάνατο λόγω διαχωρισμού του yin και του yang.

1.1.3.4 Διάγνωση και σύνδρομο διαφοροποίησης

Διαγνωστικά, η θεωρία του yin και του yang μπορεί να χρησιμοποιηθεί για να αναλύσουμε τα δεδομένα που συλλέχθηκαν με τις τέσσερις διαγνωστικές μεθόδους και να διαφοροποιήσουμε τη φύση της νόσου, για σωστή διάγνωση.

Στο σύνδρομο διαφοροποίησης, τα σύνδρομα συνήθως διαφοροποιούνται από τις πλευρές του yin και του yang, εξωτερικό και εσωτερικό, ανεπάρκεια και υπερβολή, κρύο και ζεστό τα οποία είναι οι γενικές αρχές για διαφοροποίηση νόσου και συνδρόμου, γνωστά ως ΄΄σύνδρομο διαφοροποίησης με τις οκτώ αρχές’’.H θεωρία του yin και του yang χρησιμοποιείται επίσης για να διαφοροποιήσουμε σπλαχνικά σύνδρομα. Π.χ. το σπλαχνικό σύνδρομο ανεπάρκειας μπορεί να διαιρεθεί σε ανεπάρκεια καρδιάς-yin, ανεπάρκεια καρδιάς-yang, ανεπάρκεια νεφρού-yin, ανεπάρκεια νεφρού-yang, ανεπάρκεια σπλήνας-yang και ανεπάρκεια συκωτιού-yin. Κλινικά η βασική αρχή για τη διαφοροποίηση συνδρόμου είναι να διαφοροποιήσουμε το σύνδρομο yin και το σύνδρομο yang.

1.1.3.5 Καθοδηγώντας τη κλινική θεραπεία

1. Επιλέγοντας τις θεραπευτικές αρχές

(1)Θεραπευτικές αρχές για τη σχετική κυριαρχία του yin και του yang:αφού η βασική παθογένεια εδώ είναι η αφθονία παθογόνων παραγόντων, η θεραπεία πρέπει να ακολουθήσει τη θεραπευτική αρχή ότι ΄΄η υπερβολή θα πρέπει να μειωθεί’’. Π.χ. στο σύνδρομο υπερβολής-ζέστης με το πάρουμε τη ζέστη και στο σύνδρομο υπερβολής-κρύου με το να εξαλείψουμε το κρύο.Περαιτέρω ανάπτυξη της σχετικής κυριαρχίας του yin και του yang μπορεί να οδηγήσει σε κατανάλωση του υγρού-yin από ζέστη-yang η φθορά του yang-κι από κρύο-yin, τα οποία θα έπρεπε να θεραπευτούν με εξάλειψη των παθογόνων παραγόντων σε συνδυασμό με θεραπεία συμπληρώματος-ανεπάρκειας, δηλαδή, συνδυασμός της θεραπείας για απομάκρυνση της ζέστης με τη θεραπεία για θρέψη του yin η συνδυασμός της θεραπείας για εξάλειψη του κρύου με τη θεραπεία για τόνωση του yang.

(2) Θεραπευτική αρχή για τη σχετική πτώση του yin και του yang:αφού η παθογένεια εδώ είναι ανεπάρκεια του υγιεινού κι, ακολουθούμε την αρχή ότι ΄΄η ανεπάρκεια θα έπρεπε να συμπληρωθεί’’. Π.χ. το σύνδρομο ανεπάρκειας-κρύου λόγω ανεπάρκειας

του yang-κι θα πρέπει να θεραπευτεί με θρέψη του yang, ενώ το σύνδρομο ανεπάρκειας-ζέστης λόγω ανεπάρκειας του yin-υγρού θα πρέπει να θεραπευτεί με τη θρέψη του yin.Περαιτέρω ανάπτυξη της σχετικής πτώσης του yin και του yang μπορεί να οδηγήσει σε ανεπάρκεια yin λόγω παρατεταμένης ανεπάρκειας yang η ανεπάρκεια yang λόγω παρατεταμένης ανεπάρκειας yin, προκαλώντας ανεπάρκεια και του yin και του yang η οποία θα πρέπει να θεραπευτεί με τη θρέψη και του yin και του yang η κυρίως θρέφοντας το yang με την εξέταση του yin η κυρίως θρέφοντας το yin με την εξέταση του yang.

2. Γενίκευση των ιδιοτήτων των φαρμάκων

Η TCM πιστεύει ότι όλα τα φάρμακα κατέχουν τέσσερις ιδιότητες, πέντε γεύσεις και τέσσερις τάσεις δράσης (δηλαδή ανέβασμα, κατέβασμα, βύθισμα και επίπλευση) τα οποία γενικεύονται σύμφωνα με τη θεωρία του yin και του yang.

Τέσσερις ιδιότητες: κρύα, ζεστή, θερμή και δροσερή φύση των φαρμάκων. Φάρμακα ζεστής και θερμής φύσης ανήκουν στο yang, ενώ κρύας και δροσερής φύσης στο yin.Τα πρώτα χρησιμοποιούνται συνήθως για να θεραπεύσουμε σύνδρομο κρύου, ενώ τα δεύτερα για σύνδρομο ζέστης.

Πέντε γεύσεις: στυφές, γλυκές, ξινές, πικρές και αλμυρές γεύσεις των φαρμάκων. Υπάρχει ακόμα μία γεύση γνωστή ως ήπια, η οποία δεν είναι τόσο ευδιάκριτη όσο οποιαδήποτε από τις άλλες πέντε.Η στυφή γεύση διασκορπίζει, η γλυκιά θρέφει και η ήπια διαρρέει. Έτσι αυτές ανήκουν στο yang.Η ξινή γεύση τραβά και αναχαιτίζει(astringes), η πικρή εκκαθαρίζει(purges) και η αλμυρή υγραίνει. Έτσι ανήκουν στο yin.

Φάρμακα που τείνουν να ανεβάζουν και να διασπείρουν ανήκουν στο yang ενώ εκείνα που τείνουν να κατεβάζουν και να ηρεμούν(κατευνάζουν) ανήκουν στο yin.

1.2 Wuxing(τα πέντε στοιχεία)

Αυτή η θεωρία χρησιμοποιήθηκε για να εξηγήσει και να αναλύσει τα πράγματα και τις αλλαγές τους στο φυσικό κόσμο στην αρχαία εποχή.

1.2.1 Η σημασία των πέντε στοιχείων και η ταξινόμηση των πραγμάτων σύμφωνα με τη θεωρία των πέντε στοιχείων

Το ξύλο, η φωτιά, η γη, το μέταλλο και το νερό είναι απαραίτητα στη καθημερινή ζωή και τη παραγωγική εργασία και αυτά τα πέντε στοιχεία είναι το κλειδί για τις φυσιολογικές μεταβολές στο φυσικό κόσμο.Επιπρόσθετα, αυτά τα στοιχεία αλληλοσχετίζονται και επηρεάζουν το ένα το άλλο.

1.2.1.1 Σημασία των πέντε στοιχείων

Στα κινέζικα, ΄΄wu’’ αναφέρεται στις πέντε κατηγορίες των πραγμάτων στο φυσικό κόσμο, δηλαδή ξύλο, φωτιά, γη, μέταλλο και νερό. ΄΄xing’’ σημαίνει κίνηση και

μετατροπή. Έτσι το ΄΄wuxing’’(τα πέντε στοιχεία) όντως αναφέρεται στη κίνηση και μετατροπή αυτών των πέντε στοιχείων καθώς επίσης στις αλληλοσχέσεις τους.

Η θεωρία των πέντε στοιχείων υποστηρίζει ότι όλα τα πράγματα στο φυσικό κόσμο προέρχονται από το ξύλο, τη φωτιά, τη γη , το μέταλλο και το νερό. Έτσι όλα φέρουν τις βασικές ιδιότητες αυτών των πέντε στοιχείων και διατηρούν μία αρμονική ισορροπία διαμέσου των δραστηριοτήτων συνεχούς αλληλοπροώθησης και αλληλοσυγκράτησης ανάμεσα στα πέντε στοιχεία.

1.2.1.2 Ταξινόμηση των πραγμάτων σύμφωνα με τις ιδιότητες των πέντε στοιχείωνΤο νερό υγραίνει και ρέει καθοδικά.Η φωτιά φουντώνει.Το ξύλο μπορεί να καμφθεί και να επεκταθεί.Το μέταλλο μπορεί να αλλαχθεί στο σχήμα και η γη μπορεί να φυτρώσει καλλιέργειες κ.λ.π.

Προκειμένου να εξηγήσουν τις ιδιότητες περισσότερων πραγμάτων, οι άνθρωποι απέσπασαν τις ιδιότητες των πέντε στοιχείων για εκτενή εφαρμογή και επέκτειναν τη σημασία τους.

1.2.2 Αλληλεπιδράσεις ανάμεσα στα πέντε στοιχείαΤα πέντε στοιχεία κατέχουν ξεχωριστές ιδιότητες αντίστοιχα. Σχετίζονται το ένα με το άλλο και δρουν το ένα πάνω στο άλλο.Οι αλληλεπιδράσεις ανάμεσα στα πέντε στοιχεία είναι είτε φυσιολογικές η ανώμαλες. Οι πρώτες περιλαμβάνουν αλληλο-προώθηση και αλληλο-συγκράτηση και οι δεύτερες περιλαμβάνουν υπερσυγκράτηση (η καθυπόταξη) και αντίστροφη συγκράτηση οι οποίες είναι πράγματι οι ανώμαλες εκδηλώσεις της αλληλο-συγκράτησης.

1.2.2.1 Αλληλο-προώθηση και αλληλο-συγκράτηση ανάμεσα στα πέντε στοιχεία

1. Αλληλο-προώθηση

Αλληλο-προώθηση σημαίνει ότι ένα πράγμα φέρει την ενέργεια της προώθησης η παραγωγής ενός άλλου στα πέντε στοιχεία. Η σειρά αλληλο-προώθησης ανάμεσα στα πέντε στοιχεία ακολουθεί ορισμένους κανόνες και σχηματίζει ένα κύκλο.Το ένα στοιχείο που παράγει καλείται ΄΄μητέρα’’ ενώ εκείνο που παράγεται ονομάζεται ΄΄παιδί’’. Έτσι η σχέση αλληλο-προώθησης ανάμεσα στα πέντε στοιχεία καλείται επίσης σχέση μητέρας-παιδιού. Π.χ. το ξύλο είναι η μητέρα της φωτιάς και η γη είναι το παιδί της φωτιάς.

2. Αλληλο-συγκράτηση

Σημαίνει ότι ένα πράγμα ελέγχει και συγκρατεί ένα άλλο πράγμα στα πέντε στοιχεία, δηλαδή το ξύλο που συγκρατεί τη γη, η γη που συγκρατεί το νερό, το νερό που συγκρατεί τη φωτιά, η φωτιά που συγκρατεί το μέταλλο και το μέταλλο που συγκρατεί το ξύλο.Ας πάρουμε το νερό για παράδειγμα. Εκείνο που συγκρατεί το νερό είναι η γη και εκείνο που συγκρατείται από το νερό είναι η φωτιά. Γιαυτό το λόγο, η γη καλείται ο κυρίαρχος του νερού και η φωτιά καλείται ο υποτασσόμενος του νερού.

3. Η σχέση μεταξύ αλληλο-προώθησης και αλληλο-συγκράτησης

Στη πραγματικότητα είναι αχώριστα. Χωρίς προώθηση, τίποτα δεν μπορεί να μεγαλώσει και να αναπτυχθεί. Χωρίς συγκράτηση, δεν θα υπάρχει τρόπος να εμποδίσουμε τη βλάβη που προκαλείται από υπερβολική ανάπτυξη των πραγμάτων. Μόνο όταν η μία υπάρχει μέσα στην άλλη μπορεί η φυσιολογική ανάπτυξη και αρμονική ισορροπία των πραγμάτων να διατηρηθεί.

Επιπρόσθετα, περιορίζουν η μία την άλλη για να αποφύγουμε βλάβη που προκύπτει από υπερβολική προώθηση και υπέρ συγκράτηση. Π.χ. το ξύλο συγκρατεί τη γη, η γη παράγει το μέταλλο και το μέταλλο, αλληλοδιαδόχως, συγκρατεί το ξύλο. Αν το ξύλο είναι πολύ δυνατό, θα υπερσυγκρατήσει τη γη και θα προκαλέσει βλάβη. Ωστόσο το μέταλλο που παράγεται από τη γη μπορεί να προστατεύσει τη γη περιορίζοντας το ξύλο.Ας πάρουμε ξανά το ξύλο για παράδειγμα. Μόνο κάτω από τη φυσιολογική συγκράτηση του μετάλλου μπορεί το ξύλο να παράγει φωτιά. Αν το ξύλο υπέρμετρα παράγει φωτιά, η φωτιά θα γίνει υπεράφθονη και θα στραφεί να συγκρατήσει το μέταλλο. Αναπόφευκτα το μέταλλο θα αδυνατίσει στη συγκράτηση του ξύλου και το ξύλο θα εξασθενίσει στη παραγωγή φωτιάς. Με αυτό το τρόπο αυτόματη ρύθμιση μέσα στα πέντε στοιχεία πραγματοποιείται διαμέσου αμοιβαίου περιορισμού μεταξύ αλληλο-προώθησης και αλληλο-συγκράτησης.

1.2.2.2 Υπέρ συγκράτηση και αντίστροφη συγκράτηση

1. Υπέρ συγκράτηση

Η υπέρ συγκράτηση αναφέρεται σε μία ανώμαλη κατάσταση στην οποία ένα στοιχείο ανάμεσα στα πέντε στοιχεία υπέρμετρα συγκρατεί ένα άλλο στοιχείο. Η σειρά είναι η ίδια με εκείνης της αλληλο-συγκράτησης. Δηλαδή το ξύλο που υπέρ συγκρατεί τη γη κ.λ.π. Υπάρχουν δύο αιτίες υπεύθυνες για την υπέρ συγκράτηση:Μία είναι ότι ένα στοιχείο ανάμεσα στα πέντε γίνεται πολύ δυνατό και, με τη σειρά, υπέρμετρα συγκρατεί το στοιχείο που φυσιολογικά συγκρατεί.Η άλλη είναι ότι ένα στοιχείο ανάμεσα στα πέντε αδυνατεί και επομένως προσφέρει στο στοιχείο από το οποίο φυσιολογικά συγκρατείται μία ευκαιρία να το συγκρατήσει αυτό υπέρμετρα. Π.χ. αν η γη αδυνατίσει, θα συγκρατηθεί υπερβολικά από το ξύλο. Αν το νερό είναι αδύναμο, θα συγκρατηθεί υπερβολικά από τη γη.

2. Αντίστροφη συγκράτηση

Η αντίστροφη συγκράτηση αναφέρεται σε μία ανώμαλη κατάσταση στην οποία ένα στοιχείο ανάμεσα στα πέντε αντίστροφα συγκρατεί και καταπιέζει ένα άλλο. Γιαυτό αυτό το φαινόμενο καλείται αντίστροφη συγκράτηση.Η σειρά της αντίστροφης συγκράτησης είναι ακριβώς αντίθετη σε εκείνη της αλληλοσυγκράτησης, δηλαδή το ξύλο που συγκρατεί αντίστροφα το μέταλλο, το μέταλλο που αντίστροφα συγκρατεί τη φωτιά, η φωτιά που συγκρατεί αντίστροφα το νερό, το νερό που συγκρατεί αντίστροφα τη γη και η γη που συγκρατεί αντίστροφα το ξύλο. Υπάρχουν δύο αιτίες υπεύθυνες για την αντίστροφη συγκράτηση:

Μία είναι ότι ένα στοιχείο ανάμεσα στα πέντε γίνεται πολύ δυνατό και στρέφεται για να συγκρατήσει το στοιχείο που είναι φυσιολογικά κατώτερο σε αυτό. Π.χ. αν το ξύλο γίνει πολύ δυνατό θα συγκρατήσει αντίστροφα το μέταλλο.

Η άλλη είναι ότι ένα στοιχείο ανάμεσα στα πέντε γίνεται αδύναμο και συγκρατείται από εκείνο που φυσιολογικά είναι ανώτερο σε αυτό. Π.χ. αν το μέταλλο αδυνατίσει θα συγκρατηθεί αντίστροφα από το ξύλο.

Επιπρόσθετα, η ανώμαλη αλλαγή της σχέσης αλληλο-προώθησης καλείται αμοιβαία εμπλοκή της μητέρας και του παιδιού. Το στοιχείο-μητέρα που εμπλέκει η επηρεάζει το στοιχείο-παιδί. Η σειρά μιας τέτοιας εμπλοκής η επηρεασμού είναι η ίδια με εκείνης της αλληλο-προώθησης. Το στοιχείο-παιδί που εμπλέκει η επηρεάζει το στοιχείο-μητέρα. Η σειρά μιας τέτοιας εμπλοκής η επηρεασμού είναι ακριβώς αντίθετη με εκείνη της αλληλο-προώθησης.

1.2.3 Εφαρμογή της θεωρίας των πέντε στοιχείων στη TCM

1.2.3.1 Εξήγηση των φυσιολογικών λειτουργιών των πέντε οργάνων zang και των σχέσεων ανάμεσα σε αυτά

Η θεωρία των πέντε στοιχείων εξηγεί τα φυσιολογικά χαρακτηριστικά και λειτουργίες των πέντε οργάνων zang σύμφωνα με τα γνωρίσματα των πέντε στοιχείων, ζευγαρώνοντας κάθε ένα από τα πέντε όργανα zang με το αντίστοιχο από τα πέντε στοιχεία.

Κάποιες από τις ενδογενείς σχέσεις ανάμεσα στις λειτουργικές δραστηριότητες των πέντε οργάνων zang επίσης αντανακλούν τις σχέσεις αλληλο-προώθησης και αλληλο-συγκράτησης.Το συκώτι που προωθεί τη καρδιά επειδή το ηπατικό-αίμα μπορεί να θρέψει το καρδιακό-πνεύμα.Η καρδιά που προωθεί τη σπλήνα επειδή το καρδιακό-πνεύμα μπορεί να ρυθμίσει τις λειτουργίες μεταφοράς και μετατροπής της σπλήνας.Η σπλήνα που προωθεί το πνεύμονα επειδή η σπλήνα μπορεί να μεταφέρει και να μετατρέψει θρεπτικές τροφές για να θρέψει το πνεύμονα.Ο πνεύμονας που προωθεί το νεφρό επειδή ο πνεύμονας αποκαθαίρει και κατεβάζει το κι για να βοηθήσει το νεφρό να παραλάβει κι.Το νεφρό που προωθεί το συκώτι επειδή το νεφρικό-yin μπορεί να θρέψει το ηπατικό-yin.Αναφορικά με την αλληλο-συγκράτηση.Το συκώτι που συγκρατεί τη σπλήνα επειδή το ηπατικό-κι απαλλάσσει τη λίμναση της σπλήνας-γη για να οδηγήσει τις λειτουργίες μεταφοράς και μετατροπής της σπλήνας σε πλήρη δράση.Η σπλήνα που συγκρατεί το νεφρό επειδή η σπλήνα κυβερνά το μεταβολισμό του νερού για να αποτρέψει οίδημα λόγω ανώμαλης ροής του νεφρικού-νερού.Το νεφρό που συγκρατεί τη καρδιά επειδή επαρκές νεφρικό-yin μπορεί να βοηθήσει τη καρδιά να ελέγξει υπερδραστηριότητα της καρδιακής-φωτιάς.Η καρδιά που συγκρατεί το πνεύμονα επειδή η θερμότητα του καρδιακού-yang μπορεί να εμποδίσει το πνευμονικό-κι από το να αποκαθαίρει και να κατεβάσει υπερβολικά.

Ο πνεύμονας που συγκρατεί το συκώτι επειδή το πνευμονικό-κι αποκαθαίρει και κατεβάζει για να εμποδίσει το ηπατικό-κι από το να κατέβει υπερβολικά.

1.2.3.2 Εξήγηση των αλληλεπιδράσεων ανάμεσα στα πέντε όργανα zang

Το ανθρώπινο σώμα είναι ένα οργανικό σύνολο. Τα πέντε όργανα zang συντονίζονται το ένα με το άλλο φυσιολογικά και επηρεάζουν το ένα το άλλο παθολογικά. Κάτω από παθολογικές καταστάσεις, η διαταραχή ενός οργάνου μπορεί να μεταδοθεί σε ένα άλλο. Υπάρχουν δύο πλευρές παθολογικής μετάδοσης ανάμεσα στα όργανα zang :η μία περιλαμβάνει υπέρ συγκράτηση και αντίστροφη συγκράτηση, η άλλη περιλαμβάνει διαταραχή του οργάνου-μητέρα που εμπλέκει το όργανο-παιδί και διαταραχή του οργάνου-παιδί που εμπλέκει το όργανο-μητέρα.

Υπέρ συγκράτηση:αν το ηπατικό-κι επιτεθεί στη σπλήνα, το σπληνικό-κι θα αδυνατίσει, οδηγώντας σε δυσλειτουργία της σπλήνας.

Αντίστροφη συγκράτηση:αν η ηπατική-φωτιά γίνει υπερδραστήρια και εισβάλει στο πνεύμονα, μπορεί να οδηγήσει σε αποτυχία του πνεύμονα να αποκαθαίρει.

Διαταραχή του οργάνου-μητέρα που εμπλέκει η επηρεάζει το όργανο παιδί:υπερδραστηριότητα της ηπατικής-φωτιάς μπορεί να επηρεάσει τη καρδιά και να προκαλέσει υπερδραστηριότητα της καρδιακής-φωτιάς, οδηγώντας σε υπεραφθονία και της καρδιακής-φωτιάς και της ηπατικής-φωτιάς.

Διαταραχή του οργάνου-παιδί που εμπλέκει η επηρεάζει το όργανο-μητέρα(αντίθετη με εκείνη της αλληλο-προώθησης):παρατεταμένη ανεπάρκεια του ηπατικού-yin επηρεάζει το νεφρό και προκαλεί ανεπάρκεια του νεφρικού-yin.(η το όργανο-παιδί που καταναλώνει κι του οργάνου-μητέρα).

1.2.3.3 Καθοδήγηση της κλινικής διάγνωσης

1. Διάγνωση σύμφωνα με την εικόνα, γεύση και σφυγμό

Γαλαζωπή εικόνα, προτίμηση για ξινή γεύση η ξινή γεύση στο στόμα και τεταμένος σφυγμός υποδεικνύουν ηπατική νόσο.

Κοκκινωπή εικόνα, πικρή γεύση στο στόμα και γεμάτος σφυγμός υποδηλώνουν καρδιακή νόσο.

Κιτρινωπή εικόνα, γλυκιά γεύση στο στόμα και αργός σφυγμός υποδηλώνουν νόσο της σπλήνας.

Ασπριδερή εικόνα, πικάντικη(δριμεία) γεύση στο στόμα και επιπλέων σφυγμός υποδηλώνουν πνευμονική νόσο.

Μαυριδερή εικόνα, αλμυρή γεύση στο στόμα και βαθύς σφυγμός υποδεικνύουν νόσο του νεφρού.

2. Επιλέγοντας τη μετάδοση της νόσου σύμφωνα με την εικόνα, γεύση και σφυγμό

Αν η εικόνα , γεύση και σφυγμός του ασθενή δεν συμφωνεί με τη φύση της σπλαχνικής διαταραχής, αυτό δείχνει ότι η διαταραχή αλλάχθηκε ήδη ανάμεσα στα πέντε όργανα zang. Έπειτα η θεωρία των πέντε στοιχείων πρέπει να χρησιμοποιηθεί για να αναλύσουμε τη μετάδοση. Ας πάρουμε την ανεπάρκεια της σπλήνας για παράδειγμα:Αντί να φανερώσει τις εκδηλώσεις της κιτρινωπής εικόνας, γλυκιάς γεύσεις στο στόμα και αργού σφυγμού, υπάρχουν ενδείξεις γαλαζωπής εικόνας, ξινής γεύσης στο στόμα και τεταμένος σφυγμός τα οποία φυσιολογικά είναι οι εκδηλώσεις ηπατικής διαταραχής. Δείχνει ότι ηπατική νόσος έχει μεταδοθεί στη σπλήνα, δηλαδή το ξύλο που υπέρ συγκρατεί τη γη.

Aυτή είναι μία από τις μεθόδους που χρησιμοποιούνται στη κλινική διάγνωση. Προκειμένου να αποκαλύψουμε τη φύση της νόσου και να κάνουμε σωστή διάγνωση, αυτή η μέθοδος θα πρέπει να χρησιμοποιηθεί μαζί με άλλες μεθόδους για τη διαφοροποίηση συνδρόμου, όπως yin και yang, zangxiang(σπλάχνα και οι εκδηλώσεις τους), κι, αίμα και σωματικό υγρό.

1.2.3.4 Καθοδήγηση της θεραπείας της νόσου

1. Ελέγχοντας τη μετάδοση της νόσου

Τα ακόλουθα δύο σημεία πρέπει να γεννηθούν στο μυαλό:Το ένα είναι να επιλέξουμε τα σπλάχνα που υπόκεινται σε μετάδοση για τη θεραπεία. Για παράδειγμα, η ηπατική νόσος, σύμφωνα με τη θεωρία των πέντε στοιχείων, τείνει να μεταδοθεί στη καρδιά, το πνεύμονα, τη σπλήνα και το νεφρό. Ωστόσο, κλινικά, το όργανο που επηρεάζεται πιο συχνά από ηπατική νόσο είναι η σπλήνα. Έτσι προληπτικά μέτρα πρέπει να ληφθούν προκαταβολικά για να προστατεύσουμε τη σπλήνα στη θεραπεία ηπατικής νόσου.Το άλλο είναι ότι η θεραπεία θα πρέπει να γίνει σύμφωνα με τη λειτουργική κατάσταση των σπλάχνων.Παρόλο που η ηπατική νόσος τείνει να μεταδοθεί στη σπλήνα, η μετάδοση συνήθως προκύπτει από τις ανώμαλες αλλαγές της λειτουργίας της σπλήνας. Αν η σπλήνα είναι επαρκής σε κι, υγιής στη λειτουργία και δυνατή σε αντίσταση, η ηπατική νόσος είναι δύσκολο να μεταδοθεί στη σπλήνα και δεν χρειάζονται μέτρα να ληφθούν για να αντιμετωπίσουμε τη σπλήνα. Αν η σπλήνα είναι πολύ αδύναμη για να αντισταθεί σε επίθεση ηπατικής νόσου, θα δεχθεί εισβολή από την ηπατική νόσο. Σε αυτή τη περίπτωση μέτρα πρέπει να ληφθούν για να εμποδίσουμε περαιτέρω μετάδοση στη θεραπεία της σπλήνας.

2. Επιλέγοντας θεραπευτικές αρχές

Συνήθως οι θεραπευτικές αρχές επιλέγονται υπό το φως των σχέσεων αλληλο-προώθησης και αλληλο-συγκράτησης.

Η θεραπευτική αρχή που επιλέγεται σύμφωνα με τη σχέση αλληλο-προώθησης ονομάζεται ΄΄τόνωση του οργάνου-μητέρα και κάθαρση του οργάνου-παιδί’’.

Η αρχή της τόνωσης του οργάνου-μητέρα χρησιμοποιείται κυρίως για να θεραπεύσουμε σύνδρομο ανεπάρκειας λόγω αποτυχίας του οργάνου-μητέρα να

προωθήσει το όργανο-παιδί. Ο σκοπός αυτής της αρχής είναι να ενδυναμώσουμε το εξασθενημένο όργανο-παιδί τονώνοντας το όργανο-μητέρα.

Η αρχή της κάθαρσης του οργάνου-παιδί χρησιμοποιείται κυρίως για να θεραπεύσουμε σύνδρομο υπερβολής που προκύπτει από διαταραχή του οργάνου-μητέρα μειώνοντας τους άφθονους παθογόνους παράγοντες διαμέσου κάθαρσης του οργάνου-παιδί. Για παράδειγμα, η υπεραφθονία καρδιακής-φωτιάς λόγω υπερδραστηριότητας ηπατικής-φωτιάς μπορεί να θεραπευτεί αποκαθαίροντας τη καρδιά επειδή η καρδιά είναι το όργανο-παιδί του συκωτιού. Γιαυτό η ηπατική-φωτιά μπορεί να μειωθεί αποκαθαίροντας τη καρδιακή-φωτιά.

Η αρχή που επιλέγεται σύμφωνα με τη σχέση αλληλο-συγκράτησης καλείται ΄΄παρεμπόδιση του δυνατού οργάνου και υποστήριξη του αδύναμου οργάνου’’.Οι ανώμαλες καταστάσεις της αλληλο-συγκράτησης ανάμεσα στα πέντε στοιχεία είναι υπέρ συγκράτηση και αντίστροφη συγκράτηση.Ο σκοπός της παρεμπόδισης του δυνατού οργάνου είναι να το εμποδίσουμε από το να καταπιέσει το αδύναμο όργανο, ενώ ο σκοπός της υποστήριξης του αδύναμου οργάνου είναι να διορθώσουμε την ανεπάρκειά του ώστε να το ελευθερώσουμε από την κυριαρχία του δυνατού οργάνου. Μπορούν να χρησιμοποιηθούν καθένα χωριστά. Ωστόσο, χρησιμοποιούνται συχνά σε συνδυασμό προκειμένου να διορθώσουμε γρήγορα τη σπλαχνική ανισορροπία.

Για παρεμπόδιση του δυνατού οργάνου, θεραπεία κάθαρσης συνήθως χρησιμοποιείται. Για υποστήριξη του αδύναμου οργάνου, συχνά προσφεύγουμε σε θεραπεία θρέψης. Η εφαρμογή αυτής της αρχής συχνά χαρακτηρίζεται από ταυτόχρονη εφαρμογή επίθεσης και τόνωσης. Π.χ., αντίθετη(δυσμενής) ροή του ηπατικού-κι τείνει να εισβάλει στη σπλήνα, αλλά ανεπάρκεια του σπληνικού-κι το κάνει επίσης εύκολο για το ηπατικό-κι να επιτεθεί στη σπλήνα. Έτσι η νόσος που προκύπτει από το ηπατικό-κι που επιτίθεται στη σπλήνα μπορεί να θεραπευτεί παρεμποδίζοντας το ξύλο και υποστηρίζοντας(ενισχύοντας) τη γη(επίσης γνωστή ως παρεμπόδιση του συκωτιού και ενίσχυση της σπλήνας), ταυτόχρονα μειώνοντας το ηπατικό-κι και ενισχύοντας το σπληνικό-κι. Με τη ρύθμιση και της σπλήνας και του συκωτιού, δεν θα υπάρχει δυσκολία στην ίαση νόσου της σπλήνας.

2 Ζangxiang (τα σπλάχνα και οι εκδηλώσεις τους)

Το zang αναφέρεται στα εσωτερικά όργανα μέσα στο σώμα. Το xiang σημαίνει εικόνα η φαινόμενο. Όταν χρησιμοποιούνται μαζί, απλά αναφέρονται στα εσωτερικά όργανα και τις εξωτερικές εκδηλώσεις των φυσιολογικών και παθολογικών τους καταστάσεων. Προφανώς, zang είναι η εσωτερική βάση του xiang και xiang είναι οι εξωτερικές εκδηλώσεις του zang.

Όργανα zang:καρδιά, συκώτι, σπλήνα, πνεύμονας και νεφρός.

Όργανα fu:χοληδόχος κύστη, στομάχι, λεπτό έντερο, παχύ έντερο, ουροδόχος κύστη και sanjiao(τριπλός θερμαστής).

Εxtraordinary όργανα-fu:είναι παρόμοια με τα όργανα zang στη λειτουργία και τα όργανα fu στο σχήμα και είναι ο εγκέφαλος, ο μυελός των οστών, τα κόκαλα, τα αγγεία, η χοληδόχος κύστη και η μήτρα.

Τα πέντε όργανα-zang και τα έξη όργανα-fu είναι διαφορετικά το ένα από το άλλο στις λειτουργίες και τα χαρακτηριστικά. Η συνήθης λειτουργία των πέντε οργάνων-zang είναι ΄΄να αποθηκεύουν jing-qi (ουσία)’’ η οποία είναι εξευγενισμένη θρεπτική τροφή υπεύθυνη για τη διατήρηση των ζωτικών δραστηριοτήτων.Η συνήθης λειτουργία των έξη οργάνων-fu είναι ΄΄να μεταφέρουν και να μετατρέπουν τροφή’’. Αυτό σημαίνει να λαμβάνουν και να χωνεύουν τη τροφή, να απορροφούν τις θρεπτικές ουσίες και να αποβάλλουν τα άχρηστα.Η θεωρία zangxiang υποστηρίζει ότι το κι, αίμα, yin και yang είναι οι στοιχειώδης ουσίες για τη δημιουργία και τη διατήρηση των φυσιολογικών λειτουργιών των οργάνων zang-fu. Όλες οι παθολογικές αλλαγές προκύπτουν από ανεπάρκεια η διαταραχή αυτών των ουσιών.Γενικά μιλώντας, το κι και το yang έχουν τις λειτουργίες θέρμανσης, προώθησης και εδραίωσης. Ωστόσο, το κι λειτουργεί κυρίως για να προωθεί και να εδραιώνει ενώ το yang λειτουργεί κυρίως για να θερμαίνει.Και το αίμα και το yin έχουν τις λειτουργίες θρέψης και ύγρανσης. Ωστόσο, το αίμα λειτουργεί κυρίως για να θρέφει ενώ το yin λειτουργεί κυρίως για να υγραίνει.Το κι, αίμα, yin και yang διαφέρουν στο qihua (μετατροπή του κι). Γιαυτό φέρουν διαφορετικές λειτουργίες.

2.1 Τα πέντε όργανα-zang

Οι σχέσεις των πέντε οργάνων-zang με το σώμα περιλαμβάνουν τις σχέσεις με τα πέντε συστατικά, τα όργανα που τα πέντε όργανα-zang συγκοινωνούν και τις εστιακές εξωτερικές εκδηλώσεις των πέντε οργάνων-zang.Τα πέντε συστατικά περιλαμβάνουν τα αγγεία, το δέρμα, τους τένοντες, τους μύες και τα κόκαλα που κυριαρχούνται από τα πέντε όργανα-zang αντίστοιχα.

Οι οπές(ανοίγματα), απλοποίηση για ΄΄τα πέντε αισθητήρια όργανα και τις εννέα οπές, περιλαμβάνουν τη γλώσσα, τη μύτη, τα μάτια, το στόμα, τα αυτιά, τα εξωτερικά γεννητικά όργανα και το πρωκτό.

Οι εστιακές εξωτερικές εκδηλώσεις των πέντε οργάνων-zang αφορούν τις πέντε ειδικές περιοχές (δηλαδή το πρόσωπο, τις τρίχες του σώματος, τους τένοντες, τα χείλη και τα μαλλιά) στην επιφάνεια του σώματος πάνω στην οποία η ουσία των πέντε οργάνων-zang φανερώνεται.

2.1.1 Η καρδιά

Η καρδιά βρίσκεται στο θώρακα μεταξύ των δύο λοβών του πνεύμονα. Η καρδιά καταλαμβάνει τη πρώτη θέση ανάμεσα στα πέντε όργανα-zang και κυβερνά τις ζωτικές δραστηριότητες ολόκληρου του σώματος. Γιαυτό λέγεται ότι η καρδιά είναι ΄΄ένα όργανο μονάρχης’’ στο Huangdi Neijing.

2.1.1.1 Οι φυσιολογικές λειτουργίες της καρδιάς

1. Να κυβερνά το αίμα

Αυτό σημαίνει ότι η καρδιά προωθεί το αίμα να κυκλοφορεί μέσα στα αγγεία και ότι η καρδιά σχετίζεται με τη παραγωγή αίματος. Μόνο κάτω από τη προώθηση του κτύπου της καρδιάς και τον έλεγχο των αγγείων μπορεί το αίμα να κυκλοφορεί φυσιολογικά σε όλο το σώμα, στο οποίο ο κτύπος της καρδιάς είναι το κλειδί στη κυκλοφορία του αίματος.

Ο λόγος που η καρδιά προωθεί το αίμα να κυκλοφορεί μέσα στα αγγεία στηρίζεται στις λειτουργίες προώθησης και θέρμανσης του καρδιακού-κι και του καρδιακού-yang καθώς επίσης και στις λειτουργίες θρέψης και ύγρανσης του καρδιακού-yin και του καρδιακού-αίματος.

Ανεπάρκεια η διαταραχή των τεσσάρων, η λειτουργία της καρδιάς να κυβερνά τα αγγεία θα επηρεαστεί, οδηγώντας σε μία σειρά παθολογικών αλλαγών όπως ωχρή εικόνα και λεπτό και αδύναμο σφυγμό λόγω ανεπάρκειας του καρδιακού-κι καθώς επίσης κυανοτική εικόνα και μη ομαλό σφυγμό η αργό σφυγμό με ανώμαλα διαστήματα η αργό κανονικό διακοπτόμενο σφυγμό λόγω λίμνασης του καρδιακού-αίματος.

Η καρδιά επίσης παίζει ένα ρόλο στη παραγωγή αίματος, γνωστό ως ΄΄κοκκίνισμα’’ στη TCM. Μετά τη πέψη και απορρόφηση της τροφής από τη σπλήνα και το στομάχι, οι διυλισμένες θρεπτικές ουσίες μεταφέρονται προς τα πάνω στη καρδιά και το πνεύμονα. Συνδυαζόμενες με το φρέσκο αέρα που εισπνέεται μέσα στο πνεύμονα, θερμαίνεται και ατμίζεται από το καρδιακό-yang, αυτές οι διυλισμένες θρεπτικές ουσίες μετατρέπονται σε κόκκινο αίμα.

2. Να ελέγχει το νου

Η λειτουργία αυτή της καρδιάς είναι γνωστή ως ΄΄η καρδιά που αποθηκεύει πνεύμα’’.Κατά μια ευρεία έννοια, το πνεύμα αναφέρεται στον ανώτατο άρχοντα των ζωτικών δραστηριοτήτων σε ολόκληρο το σώμα. Σε μία στενή έννοια, το πνεύμα είναι ένας συλλογικός όρος για την γνώση, σκέψη, συνείδηση και νοητικές καταστάσεις.Όλα αυτά σημαίνουν ότι η καρδιά ελέγχει τις νοητικές δραστηριότητες και περιλαμβάνει ορισμένες λειτουργίες του εγκεφάλου.

Ο έλεγχος αυτός στηρίζεται στις λειτουργίες θρέψης και ύγρανσης του καρδιακού-αίματος και του καρδιακού-yin τα οποία είναι οι ουσιώδεις θεμελιώδεις βάσεις για τις νοητικές δραστηριότητες.Το καρδιακό-κι και το καρδιακό-yang λειτουργούν για να δραστηριοποιούν και να διεγείρουν το καρδιακό-πνεύμα, τα οποία παίζουν επίσης ένα σημαντικό ρόλο στην εξασφάλιση της φυσιολογικής λειτουργίας της καρδιάς να ελέγχει το νου.

Διαταραχή των τεσσάρων, αναπόφευκτα θα οδηγήσει σε ταχυσφυγμία, αϋπνία, ονειροπόληση, η ακόμα κώμα, ντελίριο και ασυναισθησία.

2.1.1.2 Οι σχέσεις μεταξύ της καρδιάς και του σώματος, των αισθητηρίων οργάνων και των οπών

1. Η καρδιά κυβερνά τα αγγεία

Αυτό σημαίνει ότι η καρδιά φέρει στενή σχέση με τα αγγεία στη δομή, λειτουργία και παθολογία.

Ανώμαλη λειτουργία της καρδιάς η μη ομαλότητα των αγγείων θα διαταράξει τη κυκλοφορία του αίματος και θα επηρεάσει τη κατάσταση του σφυγμού. Για παράδειγμα, ανεπάρκεια του καρδιακού-αίματος και άδειασμα των αιμοφόρων αγγείων θα οδηγήσει σε λεπτό και αδύναμο σφυγμό.Ανεπάρκεια του καρδιακού-yang θα προκαλέσει βαθύ και ακαθόριστο σφυγμό.

2. Η καρδιά συγκοινωνεί με τη γλώσσα

Η κατάσταση της γλώσσας μπορεί να αντανακλά τις φυσιολογικές λειτουργίες και παθολογικές αλλαγές της καρδιάς επειδή ένας κλάδος του μεσημβρινού της φθάνει στη γλώσσα. Έτσι η κατάσταση του καρδιακού-αίματος φανερώνεται το ίδιο στη γλώσσα. Τοιουτοτρόπως κατά πόσο η όχι η καρδιά λειτουργεί καλά στο να κυβερνά τα αγγεία η στον έλεγχο του νου μπορεί να κατανοηθεί από το χρώμα και το σχήμα της γλώσσας.

Ανεπάρκεια του καρδιακού-αίματος οδηγεί σε ελαφρώς ασπριδερή γλώσσα χωρίς γεύση.Φούντωμα της καρδιακής-φωτιάς προκαλεί βαθιά χρωματισμένη γλώσσα η εξελκωμένη γλώσσα.Ανώμαλο καρδιακό-πνεύμα καταλήγει σε στραβή γλώσσα, δύσκαμπτη γλώσσα και δυσφασία.

3. Εξωτερική εκδήλωση στο πρόσωπο

Μπορούμε να δούμε αν το καρδιακό-κι, το καρδιακό-αίμα, το καρδιακό-yin και το καρδιακό-yang είναι επαρκή και ρέουν ομαλά, γιατί αυτά τα τέσσερα εκδηλώνονται στο πρόσωπο. Αν είναι ανεπαρκή, το πρόσωπο είναι ωχρό και αλαμπές.Αν το καρδιακό-αίμα λιμνάσει, το πρόσωπο είναι κυανωτικό.

Παράρτημα:Το περικάρδιο

Το περικάρδιο είναι ένας ιστός που περιβάλλει τη καρδιά για να προστατεύσει τη καρδιά. Όταν παθογόνοι παράγοντες εισβάλλουν στη καρδιά, πρώτα θα επιτεθούν στο περικάρδιο.

2.1.2 Ο πνεύμονας

Ο πνεύμονας βρίσκεται στο στήθος. Ο πνεύμονας είναι ευαίσθητος, ανυπόφορος στο κρύο και τη ζέστη και είναι εύκολο να δεχθεί επίθεση από παθογόνους παράγοντες.

Η λειτουργία του πνεύμονα στηρίζεται κυρίως στις λειτουργίες ώθησης και εδραίωσης του πνευμονικού-κι και δεύτερον, σχετίζεται με τη λειτουργία ύγρανσης του πνευμονικού-yin.Η κίνηση του πνευμονικού-κι χαρακτηρίζεται από διασπορά και κάθοδο τα οποία αντανακλώνται όλα στις φυσιολογικές λειτουργίες του πνεύμονα.Διασπορά σημαίνει να διαχέω, να απομακρύνω(dredging) και να απλώνω προς τα πάνω και προς τα έξω.

Κάθοδος σημαίνει τον κατιόντα καθαρισμό και το να καθαρίζω προς τα κάτω και προς τα μέσα.

Αφού ο πνεύμονας βοηθά τη καρδιά να προωθεί τη κυκλοφορία του αίματος, στο Huangdi Neijing λέχθηκε ότι είναι ένα ΄΄όργανο-βοήθειας’’.

2.1.2.1 Οι φυσιολογικές λειτουργίες του πνεύμονα

1. Να κυριαρχεί στο κι

Η φυσιολογική λειτουργία του πνεύμονα να κυριαρχεί στο κι καλύπτει δύο πλευρές:Να κυριαρχεί στην αναπνοή και να ελέγχει το κι σε όλο το σώμα.

(1)Κυριαρχία στην αναπνοή:η λειτουργία του πνεύμονα να κυριαρχεί στην αναπνοή σημαίνει ότι ο πνεύμονας ελέγχει την αναπνευστική κίνηση.

Η φυσιολογική λειτουργία του πνεύμονα να κυριαρχεί στην αναπνοή, ξέχωρα από τη λειτουργία ύγρανσης του πνευμονικού-yin, στηρίζεται κυρίως στις λειτουργίες διασποράς και καθόδου του πνευμονικού-κι. Άχρηστος αέρας εκπνέεται έξω από το σώμα διαμέσου της λειτουργίας διασποράς του πνευμονικού-κι και φρέσκος αέρας εισπνέεται μέσα στο σώμα διαμέσου της λειτουργίας καθόδου του πνευμονικού-κι. Τοιουτοτρόπως η λειτουργία διασποράς και η λειτουργία καθόδου του πνευμονικού-κι στηρίζονται η μία πάνω στην άλλη και περιορίζουν η μία την άλλη για να διατηρήσουν τη φυσιολογική αναπνευστική λειτουργία του σώματος.Αν το πνευμονικό-κι αποτύχει να διασπείρει και να κατεβάσει, θα επηρεάσει την αναπνοή, οδηγώντας σε καταπίεση του στήθους, βήχα και δύσπνοια.

(2)Κυριαρχία του κι σε όλο το σώμα:αυτό σημαίνει ότι ο πνεύμονας ελέγχει και ρυθμίζει το κι σε όλο το σώμα. Μία τέτοια λειτουργία αντανακλάται στις ακόλουθες τρεις πλευρές:

Η πρώτη πλευρά είναι η παραγωγή του θωρακικού κι. Το θωρακικό κι, μέρος του κι στο σώμα, συντίθενται με τις θρεπτικές ουσίες της τροφής που διυλίζονται από τη σπλήνα και φρέσκο αέρα που εισπνέεται από το πνεύμονα. Όταν παραχθεί, το θωρακικό κι μεταφέρεται και διανέμεται, διαμέσου των λειτουργιών διασποράς και καθόδου του πνεύμονα καθώς επίσης και της λειτουργίας της καρδιάς να ελέγχει το αίμα, σε ολόκληρο το σώμα για να θερμάνει και να θρέψει τα εσωτερικά όργανα και ιστούς για να διατηρήσουν τις κανονικές φυσιολογικές τους λειτουργίες.Αφού ο φρέσκος αέρας στο φυσικό κόσμο είναι ένας αναγκαίος όρος για τη παραγωγή του θωρακικού κι και εισπνέεται μέσα στο σώμα από το πνεύμονα, η αναπνευστική λειτουργία του πνεύμονα επηρεάζει απευθείας τη παραγωγή του θωρακικού κι και του κι σε ολόκληρο το σώμα.

Η δεύτερη πλευρά είναι η ρύθμιση της δραστηριότητας του κι.Η κίνηση του κι χαρακτηρίζεται από άνοδο, κάθοδο, έξοδο και είσοδο και ο πνεύμονας λειτουργεί για να διασπείρει και να κατεβάζει, επηρεάζοντας κατευθείαν τη δραστηριότητα του κι.Αν ο πνεύμονας είναι φυσιολογικός στη διασπορά και τη κάθοδο όπως επίσης και στην αναπνοή, το σπλαχνικό κι και το μεσημβρινό κι σε όλο το σώμα θα είναι

φυσιολογικό στην άνοδο, κάθοδο, έξοδο και είσοδο. Είναι εμφανές ότι ο πνεύμονας ρυθμίζει τις δραστηριότητες του κι σε όλο το σώμα.

Η τρίτη πλευρά είναι να βοηθά τη καρδιά να προωθεί τη κυκλοφορία του αίματος. Η καρδιά ελέγχει τα αιμοφόρα αγγεία και ο κτύπος της είναι η βασικά κινητήρια δύναμη για να προωθεί το αίμα να κυκλοφορεί στα αγγεία.Επιπρόσθετα, ο πνεύμονας σχετίζεται στενά με τα αγγεία σε ολόκληρο το σώμα. Επειδή διαμέσου των αγγείων το αίμα από όλο το σώμα συγκλίνει στο πνεύμονα και μετά διανέμεται σε όλα τα μέρη του σώματος. Είναι όντως η σύγκλιση του αίματος από ολόκληρο το σώμα στο πνεύμονα που το κάνει δυνατό για το πνεύμονα να βοηθά τη καρδιά να προωθεί τη κυκλοφορία του αίματος και να πραγματοποιεί τη δραστηριότητα της αναπνοής.

Αν ο πνεύμονας είναι ανώμαλος στη κυβέρνηση της αναπνοής, θα επηρεάσει τη παραγωγή του θωρακικού κι, τη ρύθμιση της δραστηριότητας του κι και τη κυκλοφορία του αίματος. Η λειτουργία του να κυβερνά την αναπνοή θα επηρεαστεί αν η παραγωγή του θωρακικού κι είναι ανεπαρκής η αν ο πνεύμονας είναι ανώμαλος στη διασπορά και κάθοδο η αν η κυκλοφορία του αίματος είναι σε διαταραχή.

2. Η ρύθμιση της διέλευσης του νερού

Ρύθμιση εδώ σημαίνει απομάκρυνση(dredging) και επαναρρύθμιση.

Η διέλευση του νερού αναφέρεται στη διαδρομή για τη μετάδοση και αποβολή του νερού. Ο πνεύμονας που κυβερνά τη ρύθμιση της διέλευσης του νερού αναφέρεται στη λειτουργία του πνεύμονα στη προώθηση, ρύθμιση και αποβολή του νερού.

Αφού ληφθεί μέσα στο σώμα, το νερό απορροφάται διαμέσου της μεταφοράς και μετατροπής της σπλήνας, και μετά μεταδίδεται προς τα πάνω στο πνεύμονα.Αφενός, το πνευμονικό-κι, διαμέσου της διασποράς προς τα άνω και εξωτερικά, μεταδίδει το νερό στην επιφάνεια του σώματος και το μετατρέπει σε ιδρώτα για να αποβληθεί. Ταυτόχρονα, μέρος του νερού απεκκρίνεται διαμέσου της αναπνοής.Αφετέρου, το πνευμονικό-κι, διαμέσου της καθόδου προς τα χαμηλότερα και το εσωτερικό, μεταδίδει το νερό στα σπλάχνα και μετά στο νεφρό όπου μετατρέπεται σε ούρα για να απεκκριθεί έξω από το σώμα.Επιπρόσθετα, η λειτουργία καθόδου του πνεύμονα βοηθά το παχύ έντερο στη μεταβίβαση, διαμέσου της οποίας μέρος του νερού αποβάλλεται με την αφόδευση. Έτσι συμμετέχει στο μεταβολισμό του νερού.

Αν ο πνεύμονας αποτύχει να ρυθμίσει τη διέλευση του νερού λόγω διαταραχής του στη διασπορά και κάθοδο, θα επηρεάσει τη διανομή και αποβολή του νερού, οδηγώντας σε παραγωγή φλέγματος, συνάχι, οίδημα και διαταραχή της ούρησης.

2.1.2.2 Οι σχέσεις μεταξύ του πνεύμονα και του σώματος, των αισθητηρίων οργάνων και των οπών

1. Ο πνεύμονας που κυβερνά το δέρμα

Η λειτουργία του δέρματος είναι να προστατεύει το σώμα, να εκκρίνει ιδρώτα και να ρυθμίζει τη θερμοκρασία του σώματος.

Η σχέση μεταξύ του πνεύμονα και του δέρματος μπορεί να κατανοηθεί από τις ακόλουθες δύο πλευρές:Η μία είναι ότι ο πνεύμονας μπορεί να διασπείρει και να μεταβιβάσει το wei-κι (αμυντικό κι) και το σωματικό υγρό στο δέρμα για να θερμάνει, να θρέψει και να υγράνει το δέρμα ώστε να διατηρήσει τις φυσιολογικές λειτουργίες του δέρματος.Η άλλη είναι ότι οι φυσιολογικές δραστηριότητες ανοίγματος και κλεισίματος των ιδρωτοποιών πόρων στο δέρμα μπορεί να εκκρίνει ιδρώτα, να ρυθμίζει τη θερμοκρασία του σώματος, να βοηθά το πνεύμονα να αναπνέει και να αποβάλλει το θολό κι. Γιαυτό οι ιδρωτοποιοί πόροι επίσης καλούνται ΄΄πύλη του κι’’ στη TCM.

Αν το πνευμονικό-κι και το πνευμονικό-yin είναι ανεπαρκή, θα οδηγήσουν σε ξηρό δέρμα, άφθονο ιδρώτα και επιδεκτικότητα στο κρύο.Όταν εξωγενείς παθογόνοι παράγοντες εισβάλλουν στο σώμα, συνήθως επιτίθενται στο δέρμα πρώτα και μετά επηρεάζουν το πνεύμονα, λιμνάζοντας το πνευμονικό-κι και οδηγώντας σε τέτοια συμπτώματα όπως αποστροφή στο κρύο, πυρετό, βουλωμένη μύτη και βήχα.

2. Ο πνεύμονας που συγκοινωνεί με τη μύτη

Αφού ο πνεύμονας ελέγχει την αναπνοή και κυριαρχεί στο κι σε ολόκληρο το σώμα, έτσι η μύτη θεωρείται ως η οπή με την οποία ο πνεύμονας συγκοινωνεί.Στη πραγματικότητα οι λειτουργίες όσφρησης και εξαερισμού του πνεύμονα σχετίζονται στενά με τη λειτουργία του πνευμονικού-κι.Για παράδειγμα, αποτυχία του πνευμονικού-κι να διασπείρει οδηγεί σε βουλωμένη μύτη, μύτη που τρέχει και υποσμία.Ανεπάρκεια του πνευμονικού-κι προκαλεί μη ομαλή αναπνοή με τη μύτη.

Ο λαιμός, που βρίσκεται πίσω και κάτω από τη μύτη, είναι ένα όργανο υπεύθυνο για την ομιλία και εξυπηρετεί ως η πύλη της αναπνοής. Αφού ο μεσημβρινός του πνεύμονα συναντά το λαιμό και ο ίδιος ο πνεύμονας κυβερνά την αναπνοή, ο εξαερισμός και η ομιλία σχετίζονται στενά με τις λειτουργίες του πνεύμονα.Αν το πνευμονικό-κι και το πνευμονικό-yin είναι ανεπαρκή η αν το πνευμονικό- κι αποτύχει να διασπείρει, δεν θα οδηγήσει μόνο σε ανωμαλία του λαιμού στον εξαερισμό, αλλά επίσης προκαλεί αλλαγές της ομιλίας, καταλήγοντας κατά συνέπεια σε κνησμό στο λαιμό, πονόλαιμο, βραχνή φωνή η αφωνία.

3. Εξωτερική εκδήλωση στις τρίχες του σώματος

Αφού ο πνεύμονας κυριαρχεί στο δέρμα, το αμυντικό κι και το σωματικό υγρό που διασπείρονται από το πνεύμονα θρέφουν το δέρμα και τις σωματικές τρίχες. Τοιουτοτρόπως η κατάσταση των σωματικών τριχών αντανακλά τις λειτουργικές καταστάσεις του πνεύμονα.Αν το πνευμονικό-κι και το πνευμονικό-yin είναι ανεπαρκή, οι σωματικές τρίχες δεν μπορούν να πάρουν αρκετή θρέψη, κάνοντας τις σωματικές τρίχες ξηρές και εύκολα να σπάσουν και να χαθούν.

2.1.3 Το συκώτι

Το συκώτι βρίσκεται κάτω από το διάφραγμα και στη δεξιά μεριά των πλευρών. Το συκώτι ΄΄σχετίζεται με το yin στην οντότητα και το yang στη λειτουργία’’. Σαν ένα από τα πέντε όργανα zang, το συκώτι σχετίζεται με το yin επειδή αποθηκεύει αίμα-

yin. Ωστόσο στη λειτουργία το συκώτι σχετίζεται με το yang επειδή το yang-κι στο συκώτι είναι πολύ δραστήριο και αποφασιστικό, τείνοντας να διασπείρει.

2.1.3.1 Οι φυσιολογικές λειτουργίες του συκωτιού

Το συκώτι κατέχει δύο φυσιολογικές λειτουργίες: να κυβερνά το shu-xie (απομάκρυνση(dredging) και ρύθμιση) και να αποθηκεύει αίμα.

1. Να εκβαθύνει(dredge) και να ρυθμίζει

Shu-xie στα κινέζικα σημαίνει να απομακρύνω και να εξομαλύνω τη πορεία(διαδρομή) σε κάτι.Το συκώτι που κυβερνά το shu-xie στη πραγματικότητα σημαίνει ότι το συκώτι εκβαθύνει τις διαδρομές και ρυθμίζει τη κίνηση του κι ώστε να εξασφαλίζει ομαλή ροή του κι μέσα στο σώμα. Η κίνηση του κι περιγράφεται ως qi-ji (δραστηριότητα του κι) στηTCM. Έτσι το να ρυθμίζω τη κίνηση του κι σημαίνει το να ρυθμίζω τη δραστηριότητα του κι. Έτσι παίζει ένα σημαντικό ρόλο στη ρύθμιση των φυσιολογικών λειτουργιών όλων των εσωτερικών οργάνων και ιστών.Η λειτουργία του συκωτιού να ρυθμίζει τη δραστηριότητα του κι καταδεικνύεται στις ακόλουθες πλευρές:

(1) Να προωθεί τη κυκλοφορία του αίματος και το μεταβολισμό του σωματικού υγρού:

Η κυκλοφορία του αίματος και ο μεταβολισμός του σωματικού υγρού στηρίζονται στη λειτουργία προώθησης του σπλαχνικού κι, η φυσιολογική ροή του οποίου βασίζεται στη λειτουργία ρύθμισης και εκβάθυνσης(dredging) του συκωτιού.Π.χ. αν το συκώτι είναι αδύναμο στην εκβάθυνση και ρύθμιση, η δραστηριότητα του κι θα λιμνάσει και η κυκλοφορία του αίματος θα παρακωλυθεί, οδηγώντας σε στάση αίματος.Αν το συκώτι είναι υπερδραστήριο στην εκβάθυνση και ρύθμιση, το αίμα θα ρέει επιζήμια με το κι, προκαλώντας αιματέμεση.Αν η δραστηριότητα του κι παρεμποδιστεί, η διέλευση του νερού θα λιμνάσει, οδηγώντας σε φλέγμα, συνάχι και οίδημα.

(2) Να βοηθήσει τη σπλήνα και το στομάχι να πέπτουν τη τροφή:

Η πέψη και απορρόφηση της τροφής πραγματοποιούνται από τη σπλήνα και το στομάχι. Ωστόσο, οι λειτουργίες εκβάθυνσης και ρύθμισης του συκωτιού παίζουν ένα σημαντικό ρόλο στη διαδικασία της πέψης, επειδή το συκώτι ρυθμίζει τη δραστηριότητα του σπληνικού-κι και του στομαχικού-κι με τις λειτουργίες του εκβάθυνσης και ρύθμισης, εξασφαλίζοντας μία αρμονική ισορροπία μεταξύ της λειτουργίας του σπληνικού-κι να ανυψώνει το διαυγές και της λειτουργίας του στομαχικού-κι να κατεβάζει το θολό ώστε να εγγυάται μία φυσιολογική διαδικασία πέψης. Επιπρόσθετα, η χολή, συσσώρευση του πλεονάζοντος ηπατικού-κι, προέρχεται από το συκώτι και εκκρίνεται μέσα στο λεπτό έντερο για να βοηθήσει τη πέψη.Η φυσιολογική έκκριση και απέκκριση της χολής σχετίζεται στενά με τις λειτουργίες εκβάθυνσης και ρύθμισης του συκωτιού. Αν αυτές οι λειτουργίες του συκωτιού είναι

ανώμαλες, η δραστηριότητα του σπληνικού-κι, στομαχικού-κι και χοληδοχικού-κι θα επηρεαστούν, οδηγώντας σε διαταραχή στη πέψη και απορρόφηση της τροφής.

Αν το σπληνικό-κι επιτεθεί στη σπλήνα και το στομάχι, οι δραστηριότητες του σπληνικού-κι και του στομαχικού-κι θα επηρεαστούν, οδηγώντας επακόλουθα σε κοιλιακή διόγκωση, κοιλιακό πόνο και διάρροια λόγω αποτυχίας του σπληνικού-κι να ανεβάσει αφενός, και γαστρικής διόγκωσης και πόνου, εμετό και λόξυγκα λόγω αποτυχίας του στομαχικού-κι να κατεβάζει αφετέρου.

Αν η αποτυχία του συκωτιού να εκβαθύνει και να ρυθμίζει επηρεάσει την έκκριση και απέκκριση της χολής, θα προκαλέσει επίσης συμπτώματα λόγω δυσαρμονίας μεταξύ του συκωτιού και της χοληδόχου κύστης, όπως υποχονδριακό πόνο, ίκτερο και ανορεξία.

(3) Να ρυθμίζει τη νοητική δραστηριότητα:

Η νοητική δραστηριότητα αναφέρεται στις ψυχολογικές δραστηριότητες όπως χαρά, θυμό, ανησυχία και περισυλλογή, κ.λ.π. Η νοητική δραστηριότητα, μέρος της πνευματικής δραστηριότητας, κυριαρχείται από τη καρδιά και σχετίζεται στενά με τις λειτουργίες εκβάθυνσης και ρύθμισης του συκωτιού. Οι φυσιολογική νοητική δραστηριότητα εξαρτάται από την επάρκεια αίματος και την ομαλή δραστηριότητα του κι τα οποία μπορούν να προωθηθούν από το συκώτι.

Αν η δραστηριότητα του κι είναι σε διαταραχή λόγω αποτυχίας του συκωτιού να εκβαθύνει και να ρυθμίζει, θα οδηγήσει σε ανώμαλες αλλαγές των νοητικών δραστηριοτήτων, όπως βαριά καρδιά, μελαγχολία, συναισθηματισμό, λόξυγκα και αναστεναγμό λόγω λίμνασης του ηπατικού-κι.

Αν το ηπατικό-κι ρέει επιζήμια, το κι θα λιμνάσει και θα μετατραπεί σε φωτιά, προξενώντας συμπτώματα οξυθυμίας, ευαισθησίας στην οργή, κοκκινωπή εικόνα και μάτια, διόγκωση του κεφαλιού και πονοκέφαλο λόγω υπερδραστηριότητας του ηπατικού-κι.

(4) Να ρυθμίζει την εμμηνόρροια:

Τα φυσιολογικά χαρακτηριστικά των γυναικών, όπως η εμμηνόρροια, η εγκυμοσύνη και ο τοκετός, σχετίζονται στενά με το αίμα. Το συκώτι ρυθμίζει τη δραστηριότητα του κι για να επιτρέψει στο αίμα να ρέει καθοδικά μέσα στη μήτρα για να ανταποκριθεί στην ανάγκη για εμμηνόρροια, εγκυμοσύνη και τοκετό.

Αν το συκώτι αποτύχει να εκβαθύνει και να ρυθμίζει, θα οδηγήσει κλινικά σε διάφορες γυναικολογικές νόσους, όπως ανώμαλη εμμηνόρροια, δυσμηνόρροια, αμηνόρροια και στειρότητα.

2. Να αποθηκεύει αίμα

Το συκώτι που αποθηκεύει αίμα αναφέρεται στη λειτουργία του συκωτιού να αποθηκεύει αίμα και να ρυθμίζει τον όγκο του αίματος.

Η φυσιολογική σπουδαιότητα του συκωτιού να αποθηκεύει αίμα στηρίζεται στο γεγονός ότι το ηπατικό-αίμα θρέφει το συκώτι το ίδιο. Με τη θρέψη του αίματος, το συκώτι θα έχει επαρκές yin-υγρό για να εμποδίσει το ηπατικό-yang από το να γίνει υπερδραστήριο.Επιπρόσθετα, στη πορεία ρύθμισης του όγκου του αίματος, το ηπατικό-αίμα μπορεί να θρέψει τους ιστούς και τα όργανα σε ολόκληρο το σώμα για να διατηρήσει τις φυσιολογικές του δραστηριότητες.Γενικά μιλώντας, τα όργανα στο σώμα συγκριτικά χρειάζονται λιγότερο αίμα όταν το σώμα είναι σε μία γαλήνια κατάσταση, το υπόλοιπο του αίματος ρέει μέσα στο συκώτι. Όταν το σώμα αναλαμβάνει επίπονες δραστηριότητες η όταν οι άνθρωποι διεγείρονται, τα όργανα στο σώμα συγκριτικά χρειάζονται περισσότερο αίμα. Και το συκώτι μεταφέρει αποθηκευμένο αίμα σε άλλα μέρη του σώματος για να ανταποκριθεί στην ανάγκη των φυσιολογικών τους δραστηριοτήτων. Το αίμα που χρειάζεται από διαφορετικά όργανα και ιστούς συνεχώς ποικίλλει με την αλλαγή των φυσιολογικών δραστηριοτήτων. Μία τέτοια συνεχής αυξομείωση σχετίζεται επίσης στενά με τη λειτουργία του συκωτιού να αποθηκεύει αίμα. Δηλαδή ότι το συκώτι, βασιζόμενο στη λειτουργία του να αποθηκεύει αίμα, ρυθμίζει τον όγκο του αίματος για να ανταποκριθεί στην ανάγκη διαφορετικών φυσιολογικών δραστηριοτήτων.

Αν η λειτουργία του συκωτιού να αποθηκεύει αίμα είναι σε διαταραχή, μπορεί να οδηγήσει σε δύο είδη παθολογικών αλλαγών.Μία είναι ανεπάρκεια του ηπατικού-αίματος. Σε αυτή τη περίπτωση το σώμα δεν μπορεί να τραφεί αρκετά, οδηγώντας σε ζάλη, ίλιγγο, αδυναμία των άκρων, λιγοστά και ελαφρώς χρωματισμένα έμμηνα η αμηνόρροια.Η άλλη είναι αποτυχία του συκωτιού να αποθηκεύει αίμα η οποία μπορεί να οδηγήσει σε ανώμαλη ροή αίματος, προκαλώντας διάφορα συμπτώματα όπως αιματέμεση, επίσταξη, αιματοχυσία και άφθονη εμμηνόρροια, η ακόμα συνεχόμενη αιματέμεση η αιφνίδια ακατάσχετη μητρική αιμορραγία σε σοβαρές περιπτώσεις.

2.1.3.2 Οι σχέσεις μεταξύ του συκωτιού και του σώματος, των αισθητηρίων οργάνων και των οπών

1. Το συκώτι που κυβερνά τους τένοντες

Οι τένοντες είναι οι ιστοί που συνδέουν τους μύες, το σκελετό και τις αρθρώσεις.

To συκώτι που κυβερνά τους τένοντες σημαίνει ότι οι φυσιολογικές λειτουργίες των τενόντων στηρίζονται στο ηπατικό-αίμα για να τραφούν και το ηπατικό-yin για να υγρανθούν.Αν αυτά τα δύο είναι ανεπαρκή, οι τένοντες δεν μπορούν να τραφούν αρκετά, οδηγώντας σε ανώμαλη κίνηση των αρθρώσεων, ελαφρά τρεμούλα των χεριών και των ποδιών, μούδιασμα των άκρων η ευαισθησία στη κόπωση.

2. Το συκώτι που συγκοινωνεί με τα μάτια

Ο μεσημβρινός του συκωτιού συναντά προς τα πάνω τα μάτια. Έτσι τα μάτια τρέφονται από το ηπατικό-yin και το ηπατικό-αίμα. Επιπρόσθετα, το συκώτι μπορεί να ρυθμίζει τις δραστηριότητες των ματιών με τις λειτουργίες του της εκβάθυνσης και ρύθμισης.

Οι καταστάσεις του συκωτιού μπορούν να παρατηρηθούν από τις εκδηλώσεις των ματιών. Π.χ. ανεπάρκεια του ηπατικού-yin και του ηπατικού-αίματος μπορούν να οδηγήσουν σε ξηρότητα των ματιών και θολή όραση.Αποτυχία του συκωτιού να εκβαθύνει και να ρυθμίζει μπορεί να οδηγήσει σε φούντωμα της ηπατικής-φωτιάς, προκαλώντας κατά συνέπεια κοκκινίλα, πρήξιμο και πόνο των ματιών και καταρράκτη.

Επιπρόσθετα, η ουσία των πέντε οργάνων zang και των έξη οργάνων fu ρέει στα μάτια. Έτσι τα μάτια δεν σχετίζονται μόνο με το συκώτι, αλλά επίσης με τα άλλα σπλάχνα. Π.χ. το άσπρο μέρος των ματιών σχετίζεται με το πνεύμονα που κυβερνά το κι. Έτσι αυτό καλείται ο τροχός του κι. Το μαύρο μέρος των ματιών σχετίζεται με το συκώτι που κυβερνά τον άνεμο. Έτσι αυτό καλείται ο τροχός του ανέμου. Ο έσω και ο έξω κανθός σχετίζεται με τη καρδιά που κυβερνά το αίμα. Έτσι αυτοί καλούνται οι τροχοί του αίματος.Τα άνω και κάτω βλέφαρα σχετίζονται με τη σπλήνα. Έτσι αυτά καλούνται οι τροχοί των μυών.Η κόρη σχετίζεται με το νεφρό που κυβερνά το νερό. Έτσι αυτή καλείται ο τροχός του νερού. Συνολικά αυτά καλούνται ΄΄οι πέντε τροχοί’’.

3. Οι εξωτερικές εκδηλώσεις του συκωτιού στα νύχια

Τα νύχια εδώ περιλαμβάνουν και τα νύχια των χεριών και των ποδιών. Η TCM πιστεύει ότι τα νύχια είναι οι προεκτάσεις των τενόντων. Τα νύχια, όπως οι τένοντες, στηρίζονται στο ηπατικό-αίμα για να τραφούν. Έτσι ανεπάρκεια του ηπατικού-αίματος συχνά επηρεάζει το χρώμα και τη ποιότητα των νυχιών. Π.χ. αν το ηπατικό-αίμα είναι επαρκές, τα νύχια είναι σκληρά και φωτεινά, ροδοκόκκινα και λαμπερά.Αν το ηπατικό-αίμα είναι ανεπαρκές, τα νύχια είναι μαλακά και λεπτά, η ακόμα παραμορφωμένα η εύθραυστα.

2.1.4 Η σπλήνα

Η σπλήνα, που βρίσκεται στη κοιλιά, κυβερνά τη πέψη και απορρόφηση. Ως η πηγή του κι, αίματος και σωματικού υγρού, η σπλήνα παίζει ένα ζωτικό ρόλο στη διατήρηση των ζωτικών δραστηριοτήτων. Μία τέτοια λειτουργία της σπλήνας μπαίνει σε δράση μόνο μετά τη γέννηση.

2.1.4.1 Οι φυσιολογικές λειτουργίες της σπλήνας

1. Να κυβερνά τη μεταφορά και μετατροπή

Η λειτουργία της σπλήνας να κυβερνά τη μεταφορά και μετατροπή σημαίνει ότι η σπλήνα μπορεί να χωνεύει τροφή, να απορροφά θρεπτικές ουσίες της τροφής και νερό, και μετά να τα μεταφέρει στη καρδιά και το πνεύμονα.

Όταν ληφθεί στο στομάχι, η τροφή χωνεύεται και απορροφάται από το στομάχι και το λεπτό έντερο. Αλλά πρέπει να στηριχθεί στις λειτουργίες μεταφοράς και μετατροπής της σπλήνας για να μετατραπεί σε θρεπτικές ουσίες οι οποίες, στηριζόμενες στις λειτουργίες της σπλήνας να μεταδίδει και να διασπείρει ουσία, διανέμονται στα τέσσερα άκρα και τα άλλα μέρη του σώματος. Το υπόλοιπο του νερού που απορροφάται από τις θρεπτικές ουσίες της τροφής μεταφέρεται στο πνεύμονα και το

νεφρό και, διαμέσου μετατροπής του κι που συμβαίνει στο πνεύμονα και το νεφρό, μετατρέπεται σε ιδρώτα και ούρα για να απεκκριθεί έξω από το σώμα. Έτσι οι λειτουργίες μεταφοράς και μετατροπής της σπλήνας συνήθως διαιρούνται σε δύο μέρη: μεταφορά και μετατροπή θρεπτικών ουσιών της τροφής, και μεταφορά και μετατροπή νερού. Αφού αυτές οι δύο λειτουργίες συμβαίνουν τον ίδιο χρόνο στη διαδικασία πέψης, απορρόφησης και μετάδοσης της τροφής, σχετίζονται στενά η μία με την άλλη και παθολογικά επηρεάζουν η μία την άλλη.

Οι λειτουργίες μεταφοράς και μετατροπής της σπλήνας κυρίως έχουν σχέση, ξέχωρα από τη λειτουργία θέρμανσης του σπληνικού-yang, με τη λειτουργία προώθησης του σπληνικού-κι. Η κίνηση του σπληνικού-κι χαρακτηρίζεται κυρίως από ανύψωση. Να ανυψώνω σημαίνει να ανεβάζω και να μεταδίδω. Στη προκειμένη περίπτωση τις θρεπτικές ουσίες της τροφής στη καρδιά και το πνεύμονα. Επιπρόσθετα, να ανυψώνω επίσης σημαίνει να ανασηκώνω και να στερεώνω. Η ανύψωση του σπληνικού-κι μπορεί επίσης να στερεώσει τα σπλάχνα και να τα αποτρέψει από πρόπτωση.

H φυσιολογική κατάσταση των λειτουργιών της σπλήνας να μεταφέρει και να μετατρέπει καλείται υγιής μετατροπή του σπληνικού-κι ενώ η ανώμαλη κατάσταση καλείται μη υγιής μετατροπή του σπληνικού-κι. Οι κύριες κλινικές εκδηλώσεις της δεύτερης μπορούν να διαιρεθούν σε τέσσερις ομάδες:

Ανορεξία, κοιλιακή διόγκωση, κοιλιακό πόνο και χαλαρά κόπρανα αν οι λειτουργίες της πέψης και απορρόφησης είναι αδύναμες.Φλέγμα, συνάχι και οίδημα αν υγρασία και νερό διατηρηθούν λόγω διαταραχής του μεταβολισμού του νερού.Ζαλάδα και πνευματική κόπωση αν η σπλήνα αποτύχει να ανυψώσει το διαυγές.Σπλαγχνόπτωση, παρατεταμένη διάρροια και πρωκτόπτωση αν το σπληνικό-κι βυθιστεί.

2. Να διοικεί το αίμα

Να διοικεί σημαίνει να ελέγχει. Να διοικεί το αίμα σημαίνει ότι η σπλήνα ελέγχει τη κυκλοφορία του αίματος μέσα στα αγγεία και το αποτρέπει από το να ρέει έξω από τα αγγεία.

Η σπλήνα διοικεί το αίμα με τη λειτουργία του της στερέωσης. Αν το σπληνικό-κι είναι επαρκές, μπορεί να ελέγχει το αίμα και να κατευθύνει το αίμα να κυκλοφορεί μέσα στα αγγεία. Μία τέτοια λειτουργία της σπλήνας σχετίζεται επίσης με το σπληνικό-yang.Έτσι ανεπάρκεια του σπληνικού-κι και του σπληνικού-yang θα φθείρουν τη λειτουργία της σπλήνας να διοικεί το αίμα, οδηγώντας σε αιματοχυσία, αιματουρία, ξαφνική ακατάσχετη μητρική αιμορραγία και υποδόρια πορφυρά.

2.1.4.2 Οι σχέσεις μεταξύ της σπλήνας και του σώματος, των αισθητηρίων οργάνων και των οπών

1. Η σπλήνα που κυβερνά τους μύες και τα τέσσερα άκρα

Αυτή η ιδέα σημαίνει ότι οι μύες και τα τέσσερα άκρα στηρίζονται στις θρεπτικές ουσίες που μεταφέρονται και μετατρέπονται από τη σπλήνα για να τραφούν.Με τη φυσιολογική λειτουργία της σπλήνας, επαρκές κι και αίμα θα μετατραπεί από τις θρεπτικές ουσίες της τροφής.Με επαρκή θρέψη, και οι μύες και τα άκρα θα γίνουν δυνατά.

Αν η λειτουργία της σπλήνας είναι ανώμαλη, η απορρόφηση των θρεπτικών ουσιών θα μειωθεί, οδηγώντας σε ανεπαρκή παραγωγή κι και αίματος και προκαλώντας υποσιτισμό των μυών και των άκρων με τα συμπτώματα της απίσχνανσης, κόπωσης των άκρων η ακόμα ατροφία των άκρων.

2. Η σπλήνα που συγκοινωνεί με το στόμα

Το στόμα είναι το σημείο εκκίνησης του πεπτικού καναλιού. Αφού η πέψη κυβερνάται από τη σπλήνα, το στόμα είναι η οπή με το οποίο η σπλήνα συγκοινωνεί.Αυτή η ιδέα σημαίνει ότι οι λειτουργικές καταστάσεις της σπλήνας μπορούν να παρατηρηθούν από τις εκδηλώσεις του στόματος.

Αν η σπλήνα είναι φυσιολογική στη λειτουργία, η όρεξη και η γεύση στο στόμα θα είναι φυσιολογικές.Αν η σπλήνα είναι ανώμαλη στη λειτουργία, θα οδηγήσει σε ανορεξία, καθόλου γεύση στο στόμα, η λιπαρή και γλυκιά γεύση στο στόμα.

3. Η εξωτερική εκδήλωση στα χείλη

Τα χείλη είναι το εξωτερικό μέρος του στόματος. Έτσι οι λειτουργικές καταστάσεις της σπλήνας μπορούν να παρατηρηθούν από το χρώμα και το σχήμα των χειλιών.

Αν όλα είναι καλά τα χείλη θα είναι κατακόκκινα και λαμπερά.Αν η σπλήνα είναι ανώμαλη στη λειτουργία, το κι και το αίμα θα αραιώσουν, και τα χείλη θα είναι χλωμά, αλαμπή η ακόμα κίτρινα.

2.1.5 Το νεφρό

Το νεφρό βρίσκεται στη μέση. Γι’ αυτό ειπώθηκε στο Huangdi Neijing ότι ‘‘η μέση είναι η οικία του νεφρού’’.Το νεφρό αποθηκεύει ουσία και η ουσία μετατρέπει το κι και παράγει αίμα. Επιπρόσθετα, το νεφρό είναι η πηγή του γνήσιου yin και του γνήσιου yang. Έτσι το νεφρό σχετίζεται στενά με την ουσία, το κι, το αίμα, το yin και το yang. Αφού η νεφρική-ουσία προέρχεται από τους γονείς και είναι η πρωταρχική ουσία για τη συγκρότηση του ανθρώπινου σώματος και τη σύλληψη νέας ζωής, η TCM θεωρεί το νεφρό ως ‘‘τη προγενέθλια βάση της ζωής’’.

2.1.5.1 Οι φυσιολογικές λειτουργίες του νεφρού

1. Να κυβερνά την αύξηση και ανάπτυξη Το νεφρό αποθηκεύει ουσία, κι, yin και yang. Η αύξηση και η ανάπτυξη του σώματος στηρίζονται κυρίως στη νεφρική-ουσία, το νεφρικό-yin και το νεφρικό-yang. Μετά τη γέννηση, η νεφρική-ουσία σταδιακά γίνεται άφθονη με την ανάπτυξη του σώματος. Κατά τη διάρκεια της παιδικής ηλικίας, η αφθονία της νεφρικής-ουσίας

χαρακτηρίζεται από οδοντική μεταβολή, αύξηση των μαλλιών και του σώματος. Ανάλογες μεταβολές ισχύουν στα διάφορα στάδια της ζωής.Σε διαφορετικά στάδια της διαδικασίας της ζωής, το σώμα και οι φυσιολογικές του λειτουργίες ποικίλλουν με τις αλλαγές της ουσίας στο νεφρό. Δηλαδή ότι η ουσία, κι, yin και yang στο νεφρό καθορίζουν την αύξηση και ανάπτυξη του σώματος. Αν αυτές οι ουσίες στο νεφρό είναι ανεπαρκείς, η αύξηση και ανάπτυξη του σώματος θα επηρεαστούν, οδηγώντας σε μία σειρά παθολογικών εκδηλώσεων, όπως υπανάπτυξη, διανοητική ανεπάρκεια, ατροφία και πλαδαρότητα των τενόντων και των οστών καθώς επίσης και πρόωρο γήρας.

2. Να κυβερνά την αναπαραγωγή

Η αναπαραγωγική λειτουργία περιλαμβάνει την ανάπτυξη των σεξουαλικών οργάνων, την ωριμότητα και συντήρηση του σεξ καθώς επίσης και τη γονιμότητα όλα τα οποία σχετίζονται στενά με τη νεφρική-ουσία, το νεφρικό-yin και το νεφρικό-yang.Όταν το σώμα αναπτύσσεται στη περίοδο της νεότητας, η ουσία στο νεφρό εμπλουτίζεται σε ένα ορισμένο βαθμό και παράγει ένα είδος αναπαραγωγικής ουσίας γνωστής ως tiankui η οποία μπορεί να προάγει την ανάπτυξη των σεξουαλικών οργάνων και να συντηρεί φυσιολογική σεξουαλική λειτουργία.Στη περίοδο των γηρατειών, η νεφρική-ουσία σταδιακά φθίνει και το tiankui συνεπακόλουθα εξουθενώνεται και, κατά συνέπεια, η γεννητικότητα φθίνει και εξαφανίζεται στο τέλος. Αυτό δείχνει ότι η ουσία , το κι, το yin και το yang στο νεφρό παίζουν ένα ζωτικό ρόλο στη γεννητικότητα και την αναπαραγωγή. Αν αυτές οι ζωτικές ουσίες είναι ανεπαρκείς, η γεννητικότητα και η αναπαραγωγή αναπόφευκτα θα επηρεαστούν, οδηγώντας σε δυσανάπτυξη(δυσπλασία) των γεννητικών οργάνων, αδυναμία της σεξουαλικής λειτουργίας και στειρότητα.

3. Να κυβερνά το νερό

Να κυβερνά το νερό σημαίνει ότι το νεφρό ελέγχει το μεταβολισμό του νερού.Ο μεταβολισμός του νερού σχετίζεται με πολλά όργανα όπως το πνεύμονα που ρυθμίζει τη διέλευση του νερού, τη σπλήνα που μεταφέρει και μετατρέπει το νερό, το συκώτι που προωθεί το μεταβολισμό του νερού και το τριπλό θερμαστή που εξυπηρετεί ως η διάβαση του νερού. Ωστόσο, η λειτουργία του νεφρού να κυβερνά το νερό είναι το κλειδί στο μεταβολισμό του νερού. Όταν ληφθεί μέσα στο στομάχι, το νερό μεταβιβάζεται στο νεφρό με τη συλλογική δράση της σπλήνας, του πνεύμονα, του συκωτιού και του τριπλού θερμαστή. Το νεφρό ρυθμίζει την όλη διαδικασία μεταφοράς και απέκκρισης του νερού, παίζοντας ένα πολύ σημαντικό ρόλο στη διατήρηση μιας ολιστικής ισορροπίας του μεταβολισμού του νερού.

Η λειτουργία του νεφρού να κυβερνά το νερό πραγματοποιείται με τη λειτουργία του του qi-hua(μετασχηματισμός του κι). Αφού απορροφηθεί από τη σπλήνα, το νερό μεταφέρεται στο πνεύμονα και διανέμεται σε όλα τα μέρη του σώματος με τις λειτουργίες διασποράς και κατεβάσματος του πνεύμονα. Αφού χρησιμοποιηθεί από όλους τους ιστούς και τα όργανα στο σώμα, το νερό συγκεντρώνεται στο νεφρό. Με τη λειτουργία του της μετατροπής του κι, το νεφρό διαχωρίζει το διαυγές μέρος από το νερό και το ανυψώνει ξανά στο πνεύμονα για να κρατήσει ορισμένη ποσότητα

νερού μέσα στο σώμα αφενός, και να μετατρέψει το υπόλοιπο μέρος σε ούρα για να μεταφερθεί στην ουροδόχο κύστη και να απεκκριθεί έξω από το σώμα αφετέρου.

Το νεφρό στηρίζεται στο νεφρικό- yang και το νεφρικό-κι για να μετατρέψει το νερό. Με τις λειτουργίες άτμισης και στερέωσης του νεφρικού- yang και του νεφρικού-κι, το νεφρό ανυψώνει το διαυγές μέρος του νερού στη καρδιά και το πνεύμονα. Με τη λειτουργία θέρμανσης του νεφρικού- yang και τη λειτουργία προώθησης του νεφρικού-κι, το νεφρό κατεβάζει το θολό μέρος του νερού και το μετατρέπει σε ούρα για να απεκκριθούν έξω από το σώμα.

Έτσι ανεπάρκεια του νεφρικού-yang και δυσλειτουργία της μετατροπής του κι του νεφρού θα οδηγήσουν σε άφθονα ούρα, ενούρηση και ακράτεια ούρων λόγω αδυναμίας στην άτμιση και στερέωση αφενός, και λίγα ούρα, ανουρία και οίδημα λόγω αδυναμίας στη θέρμανση και προώθηση αφετέρου.

4. Να κυβερνά τη λήψη του κι

Λήψη σημαίνει παραλαβή και αποθήκευση. Να κυβερνά τη λήψη του κι σημαίνει ότι το νεφρό μπορεί να λαμβάνει φρέσκο αέρα που εισπνέεται από το πνεύμονα για να βοηθήσει το πνεύμονα να κυβερνά την αναπνοή.

Η αναπνευστική δραστηριότητα ελέγχεται από το πνεύμονα. Αλλά ο φρέσκος αέρας που εισπνέεται από το πνεύμονα από το φυσικό κόσμο πρέπει να κατέβει στο νεφρό για να εξασφαλιστεί ελεύθερη και ομαλή αναπνοή και να κρατηθεί η αναπνοή σε ένα ορισμένο βάθος ώστε να εξυπηρετήσει την ανάγκη των διαφόρων σπλάχνων και ιστών για φρέσκο αέρα. Η φυσιολογική αναπνοή πραγματοποιείται από τη συντονισμένη δράση και του πνεύμονα και του νεφρού.

Η λειτουργία του νεφρού να λαμβάνει κι πραγματοποιείται με τη λειτουργία στερέωσης του νεφρικού-κι. Μόνο όταν το νεφρικό-κι είναι άφθονο και φυσιολογικό στη λήψη του κι μπορεί ο πνεύμονας να αναπνέει ομαλά και η δίοδος του αέρα να είναι καθαρή.

Αν το νεφρικό-κι είναι ανεπαρκές και η λειτουργία του νεφρού να λαμβάνει κι είναι αδύναμη, ο φρέσκος αέρας που εισπνέεται από το πνεύμονα δεν μπορεί να κατέβει στο νεφρό, προκαλώντας διάφορες παθολογικές αλλαγές όπως περισσότερη εκπνοή και λιγότερη εισπνοή, βραχύτητα αναπνοής και συχνό άσθμα.

5. Να παράγει μυελό για να εμπλουτίσει τον εγκέφαλο και να μετατρέψει το αίμα

Το νεφρό αποθηκεύει ουσία και η ουσία που αποθηκεύεται στο νεφρό μπορεί να παράγει μυελό. Ο μυελός περιλαμβάνει εγκεφαλικό μυελό, νωτιαίο μυελό και μυελό των οστών. Όταν μεταφέρεται στα κόκαλα, ο μυελός μπορεί να θρέψει τα κόκαλα. Ο νωτιαίος μυελός συνδέεται με τον εγκέφαλο, θρέφει τον εγκέφαλο και συντηρεί τις φυσιολογικές λειτουργίες του εγκέφάλου μαζί με τον εγκεφαλικό μυελό.

Αν η νεφρική-ουσία είναι ανεπαρκής, η παραγωγή εγκεφαλικού μυελού θα μειωθεί, οδηγώντας σε διάφορες παθολογικές αλλαγές, όπως πονοκέφαλο, ζάλη, αμνησία και καθυστερημένη αντίδραση.

Η παραγωγή αίματος, ξέχωρα από τη μετατροπή των θρεπτικών ουσιών της τροφής από τη σπλήνα και το στομάχι, σχετίζεται με τη νεφρική-ουσία. Φυσιολογικά η νεφρική-ουσία και το αίμα προωθούν το ένα το άλλο και μετατρέπουν το ένα στο άλλο.Έτσι επαρκής νεφρική-ουσία εξασφαλίζει άφθονη παραγωγή αίματος ενώ ανεπαρκής νεφρική-ουσία οδηγεί σε ανεπαρκή παραγωγή αίματος.Κλινικά το σύνδρομο ανεπάρκειας αίματος λόγω ανεπάρκειας της νεφρικής ουσίας πρέπει να αντιμετωπιστεί με τη θεραπεία για θρέψη του νεφρού και εμπλουτισμό της ουσίας.

6. Να θρέφει και να θερμαίνει τα σπλάχνα

Το νεφρικό-yin και το νεφρικό-yang συγκρατούν το ένα το άλλο και στηρίζονται το ένα πάνω στο άλλο, παίζοντας ένα σημαντικό ρόλο στη διατήρηση των φυσιολογικών λειτουργιών του νεφρού.Το νεφρικό-yin, γνωστό επίσης ως αρχέγονο yin η γνήσιο yin, μπορεί να θρέψει το yin σε όλα τα σπλάχνα, χρησιμεύοντας ως η πηγή του yin-υγρού στο σώμα.Το νεφρικό-yang, γνωστό επίσης ως αρχέγονο yang η γνήσιο yang, μπορεί να θερμάνει το yang σε όλα τα σπλάχνα, χρησιμεύοντας ως η πηγή του yang-κι σε ολόκληρο το σώμα.Αφού το νεφρικό-yin και το νεφρικό-yang είναι οι πηγές του yin και του yang στα άλλα σπλάχνα, η ανεπάρκεια του νεφρικού-yin και του νεφρικού-yang μπορεί να οδηγήσουν σε ανεπάρκεια του yin και του yang στα άλλα σπλάχνα.

Κλινικά, ανεπάρκεια του νεφρικού-yin οδηγεί κυρίως σε ανεπάρκεια του ηπατικού–yin, καρδιακού–yin και πνευμονικού–yin.Ανεπάρκεια του νεφρικού–yang προκαλεί κυρίως ανεπάρκεια του σπληνικού–yang και του καρδιακού–yang.Αφετέρου, η yin-ουσία και το yang-κι στο νεφρό στηρίζονται στην ουσία, το yin και το yang στα άλλα όργανα για να τραφούν και να ενισχυθούν.

Τοιουτοτρόπως ανεπάρκεια της yin-ουσίας η του yang-κι στα άλλα σπλάχνα θα εμπλέξει τελικά το νεφρό η θα καταναλώσει yin-ουσία η yang-κι στο νεφρό, η θα εμποδίσει το νεφρό από την αποθήκευση ουσίας, οδηγώντας κατά συνέπεια σε ανεπάρκεια ουσίας, yin και yang στο νεφρό.

2.1.5.2 Οι σχέσεις μεταξύ του νεφρού και του σώματος, των αισθητηρίων οργάνων και των οπών

1. Το νεφρό που κυβερνά τα κόκαλα

Αυτό σημαίνει ότι η ανάπτυξη και λειτουργίες των οστών στηρίζονται στη νεφρική-ουσία.Το νεφρό αποθηκεύει ουσία και η ουσία μπορεί να μετασχηματιστεί σε μυελό των οστών για να θρέψει τα οστά, να προωθήσει την αύξηση και να επισκευάσει και να ενισχύσει το σκελετό.

Αν η νεφρική-ουσία είναι ανεπαρκής, θα επηρεάσει τη παραγωγή μυελού των οστών, οδηγώντας σε πλαδαρότητα του σκελετού και υπανάπτυξη στα νήπια καθώς επίσης και ευθραυσία των οστών και ευπάθεια σε κάταγμα στους ηλικιωμένους.

Τα δόντια είναι οι προεκτάσεις των οστών. Και τα οστά και τα δόντια χρειάζονται νεφρική-ουσία για να τραφούν.Αν η νεφρική-ουσία είναι ανεπαρκής, τα δόντια θα αναπτύσσονται αργά στα νήπια και θα τείνουν να χαλαρώσουν η ακόμα να χαθούν στους ενήλικες.

2. Το νεφρό που συγκοινωνεί με τα αυτιά, τα εξωτερικά γεννητικά όργανα και το πρωκτό

Η νεφρική-ουσία παράγει μυελό και τα αυτιά συνδέονται με τον εγκεφαλικό μυελό. Έτσι οι λειτουργικές καταστάσεις των αυτιών σχετίζονται στενά με τη νεφρική-ουσία.

Αν η νεφρική-ουσία είναι ανεπαρκής, ο εγκεφαλικός μυελός θα είναι ανεπαρκής και τα αυτιά θα αδυνατίσουν στην ακοή, οδηγώντας σε εμβοή και κώφωση.

Η σχέση μεταξύ του νεφρού και των εξωτερικών γεννητικών οργάνων μπορεί να κατανοηθεί από τις λειτουργίες του νεφρού να κυβερνά το νερό και την αναπαραγωγή.Π.χ. η απέκκριση ούρων πρέπει να στηριχθεί στη λειτουργία του νεφρού να μετατρέπει το κι. Έτσι τα συμπτώματα συχνής ούρησης, ενούρησης, ακράτειας ούρων και ανουρίας προκαλούνται συνήθως από αποτυχία του νεφρού να κυβερνά το νερό.Επιπρόσθετα, η λειτουργία του νεφρού να κυβερνά την αναπαραγωγή καλύπτει επίσης τη λειτουργία των εξωτερικών γεννητικών οργάνων. Έτσι αποτυχία του νεφρού να κυβερνά την αναπαραγωγή μπορεί να οδηγήσει σε ανικανότητα, πρόωρη εκσπερμάτιση και σπερματική έκκριση, η λευκόρροια.

Η σχέση μεταξύ του νεφρού και του πρωκτού αφορά το γεγονός ότι το νεφρό επηρεάζει τις λειτουργίες της σπλήνας, του παχέος εντέρου και του πρωκτού για να ελέγχει την αφόδευση διαμέσου του νεφρικού-yin και του νεφρικού-yang. Η λειτουργία του νεφρικού-yang είναι να απορροφά νερό με θέρμανση για να προωθήσει το σχηματισμό κοπράνων.Η λειτουργία του νεφρικού-yin είναι να υγραίνει τα έντερα και το πρωκτό για ομαλή αφόδευση.

Ανεπάρκεια του νεφρικού-yin οδηγεί σε δυσκοιλιότητα λόγω εντερικής ξηρότητας.Ανεπάρκεια του νεφρικού-yang προκαλεί ανεπάρκεια του σπληνικού-yang, προκαλώντας κατά συνέπεια διάρροια λόγω διαταραχής στη μεταφορά και μετατροπή.

3. Εξωτερική εκδήλωση στα μαλλιά

Τα μαλλιά στηρίζονται στο αίμα για να τραφούν.Αφού το νεφρό αποθηκεύει ουσία η οποία μπορεί να μετατραπεί σε αίμα, η αφθονία ουσίας και αίματος θα κάνει τα μαλλιά να φαίνονται πυκνά και λαμπερά.

Αν η νεφρική-ουσία είναι ανεπαρκής και το αίμα είναι ανεπαρκές, τα μαλλιά θα δείχνουν αραιά, ξηρά, άσπρα και εύκολα να χαθούν. Έτσι η κατάσταση των μαλλιών σχετίζεται στενά με τη νεφρική-ουσία.

Παράρτημα: Mingmen (Ζωτική πύλη)

Η ζωτική πύλη αναφέρεται στη πηγή και το θεμέλιο της ζωής. Παρόλο που υπάρχουν διαφορετικές ιδέες σχετικά με τη θέση και τις λειτουργίες της ζωτικής πύλης στην ιστορία, γενικά πιστεύεται ότι σχετίζεται στενά με το νεφρό.Αφού το νεφρό είναι το θεμέλιο ολόκληρου του σώματος και η ουσία που αποθηκεύεται στο νεφρό είναι κλειδί για τη σύλληψη και ανάπτυξη της ζωής καθώς επίσης και για τον έλεγχο των γηρατειών, είναι αρκετά όμοιο με τη λειτουργία της ζωτικής πύλης. Η ζωτική πύλη συμπεριλαμβάνεται στην έννοια του νεφρού.

Πιστεύεται ότι η ζωτική πύλη περιέχει και το νερό και τη φωτιά. Το νερό και η φωτιά στη ζωτική πύλη πράγματι αφορούν το νεφρικό-yin και το νεφρικό-yang. Αλλά τώρα η ζωτική πύλη αναπτύσσεται σύμφωνα με τη σπουδαιότητα του νεφρικού-yang.Κλινικά η νόσος λόγω πτώσης της ζωτικής πύλης-φωτιάς είναι βασικά η ίδια με εκείνη λόγω ανεπάρκειας του νεφρικού-yang.Θεραπευτικά, η θεραπεία για ενίσχυση της ζωτικής πύλης-φωτιάς είναι πανομοιότυπη με εκείνη για ενδυνάμωση του νεφρικού-yang.

2.2 Τα έξη όργανα fu

Τα έξη όργανα fu αφορούν τη χοληδόχο κύστη, το στομάχι, το λεπτό έντερο, το παχύ έντερο, την ουροδόχο κύστη και το τριπλό θερμαστή.Η συνήθης φυσιολογική λειτουργία των έξη οργάνων fu είναι ‘‘να μεταδίδουν και να μετατρέπουν τη τροφή’’, δηλαδή να λαμβάνουν και να πέπτουν τη τροφή, να απορροφούν τις θρεπτικές ουσίες και να αποβάλλει τα άχρηστα. Αφού τα έξη όργανα fu θα πρέπει να είναι καθαρά προκειμένου να μεταδώσουν και να μετατρέψουν τη τροφή, ειπώθηκε ότι ‘‘τα έξη όργανα fu λειτουργούν για να κατεβάζουν’’ και ‘‘τα έξη όργανα fu λειτουργούν καλά όταν είναι ανεμπόδιστα’’.

2.2.1 Η χοληδόχος κύστη

Η χοληδόχος κύστη συνδέεται με το συκώτι και περιέχει χολή.Η χολή προέρχεται από το συκώτι και είναι η συσσώρευση του πλεονάζοντος μέρους του ηπατικού-κι.Η χολή είναι κίτρινη στο χρώμα και πικρή στη γεύση, παίζοντας ένα σημαντικό ρόλο στο να βοηθήσει την απορρόφηση της τροφής.

Η φυσιολογική λειτουργία της χοληδόχου κύστης είναι να αποθηκεύει και να εκκρίνει τη χολή. Η χοληδόχος κύστη η ίδια είναι άδεια. Αφού παραχθεί από το συκώτι, η χολή αποθηκεύεται στη χοληδόχο και κατευθύνεται από τις λειτουργίες εκβάθυνσης και διασποράς του συκωτιού, εκκρίνεται στο λεπτό έντερο για να συμμετάσχει στη διαδικασία πέψης και απορρόφησης της τροφής και να προωθήσει το λεπτό έντερο να διαχωρίσει το διαυγές από το θολό.Κατά πόσο η έκκριση της χολής είναι φυσιολογική η όχι σχετίζεται με τις λειτουργίες εκβάθυνσης και διασποράς του συκωτιού αφενός και την ανεμπόδιστη κατάσταση της χοληδόχου αφετέρου.

Αποτυχία του συκωτιού να εκβαθύνει και να διασπείρει η παρεμπόδιση της χοληδόχου της ίδιας θα επηρεάσει την έκκριση της χολής και θα διαταράξει τη πέψη

και απορρόφηση, οδηγώντας συχνά σε ανορεξία, κοιλιακή διόγκωση, εμετό, υποχονδριακό πόνο η ακόμα ίκτερο αν η χολή εξαγγειωθεί στους μύες και το δέρμα.

2.2.2 Το στομάχι

Το στομάχι συνδέεται με τον οισοφάγο στο πάνω μέρος και το λεπτό έντερο στο χαμηλότερο, διαιρούμενο συνήθως σε τρία μέρη, δηλαδή το shangwan (το πάνω μέρος του στομάχου και η καρδία), το zhongwan (το μεσαίο μέρος του στομάχου) και το xiawan (το χαμηλότερο μέρος του στομάχου και ο πυλωρός).

Η φυσιολογική λειτουργία του στομάχου είναι να λαμβάνει και να πέπτει τη τροφή. Ο χυμός που μετατρέπεται στο στομάχι μεταδίδεται μετά στο λεπτό έντερο.

Το στομάχι στηρίζεται στη προώθηση του στομαχικού-κι για να εκτελέσει τη λειτουργία του. Το στομαχικό-κι είναι η βασική κινητήρια δύναμη για τη μετάδοση της τροφής και του νερού στο στομάχι προς τα κάτω.Το κανάλι που συνδέει το στομάχι και το λεπτό έντερο πρέπει να διατηρηθεί ανεμπόδιστο ώστε ο χυμός να μπορεί να μεταδοθεί ομαλά από το στομάχι στο λεπτό έντερο.

Δυσλειτουργία του στομάχου θα οδηγήσει σε διογκούμενο στομαχόπονο και φτωχή όρεξη λόγω δυσαρμονίας του στομαχικού-κι, η ρέψιμο, εμετό, ναυτία και λόξυγκα λόγω αποτυχίας του στομαχικού-κι να κατέβει η ανοδική ροή του στομαχικού-κι.

2.2.3 Το λεπτό έντερο

Το λεπτό έντερο βρίσκεται στο μέσο της κοιλιάς, συνδέεται με το στομάχι στο πυλωρό στο πάνω μέρος και το παχύ έντερο στην ειλεοτυφλική συμβολή χαμηλότερα.Η φυσιολογική λειτουργία του λεπτού εντέρου είναι να δέχεται το χυλό και να διαχωρίζει το διαυγές από το θολό.

1. Να δέχεται το χυλό

Το λεπτό έντερο δέχεται το χυμό από το στομάχι και το διατηρεί για μία ορισμένη περίοδο προκειμένου να το πέψει περαιτέρω.

2. Να διαχωρίσει το διαυγές από το θολό

Το διαυγές αφορά τις θρεπτικές ουσίες της τροφής και το θολό αφορά τα κατάλοιπα της τροφής.Μετά τη περαιτέρω πέψη και απορρόφηση των θρεπτικών ουσιών και μέρους του νερού, το λεπτό έντερο μεταδίδει τα απόβλητα στο παχύ έντερο.

Η TCM δίνει έμφαση στις λειτουργίες των πέντε οργάνων zang. Έτσι η λειτουργία του λεπτού εντέρου αποδίδεται στη λειτουργία μεταφοράς και μετατροπής της σπλήνας. Γι’ αυτό κλινικά νόσοι λόγω διαταραχής του λεπτού εντέρου στη πέψη και απορρόφηση, όπως ανορεξία, κοιλιακή διόγκωση και αραιά κόπρανα, διαφοροποιούνται ως ‘‘δυσλειτουργία της σπλήνας’’ και αντιμετωπίζονται από τη πλευρά της σπλήνας.

Η λειτουργία του λεπτού εντέρου να απορροφά νερό καθορίζει τη ποσότητα των ούρων. Αν το λεπτό έντερο απορροφά νερό φυσιολογικά και το νερό απορροφάται πλήρως και διανέμεται σε όλα τα μέρη του σώματος, τα κόπρανα θα εμφανίζονται σε κανονικό σχήμα και η ούρηση θα είναι ομαλή.

Αν το λεπτό έντερο είναι ανώμαλο στην απορρόφηση νερού και το νερό διατηρείται στα έντερα και κινείται καθοδικά με τα απόβλητα, τότε τα κόπρανα θα είναι χυλώδη και τα ούρα θα λιγοστέψουν.Μία τέτοια κατάσταση συνήθως διαφοροποιείται ως ‘‘δυσλειτουργία της σπλήνας’’.Αν το λεπτό έντερο απορροφά πάρα πολύ νερό, τα ούρα θα γίνουν άφθονα και τα κόπρανα θα διατηρηθούν. Μία τέτοια κατάσταση καλείται ‘‘δυσκοιλιότητα λόγω ανεπάρκειας της σπλήνας και λιγοστού υγρού’’, μαρτυρώντας τη σχέση μεταξύ του λεπτού εντέρου και της σπλήνας.

Κλινικά η διάρροια σε ορισμένες περιπτώσεις αντιμετωπίζεται με τη θεραπεία ‘‘για προώθηση της ούρησης για να συνενώσει τα κόπρανα’’, εστιαζόμενη στη προώθηση της ούρησης για να ενισχύσει τη λειτουργία του λεπτού εντέρου να απορροφά νερό.Το σύνδρομο της ‘‘δυσκοιλιότητας λόγω ανεπάρκειας της σπλήνας και λιγοστού υγρού’’ μπορεί να αντιμετωπιστεί με επιβράδυνση της δραστηριότητας καθόδου για να μειώσουμε τη ταχύτητα του λεπτού εντέρου στην απορρόφηση νερού.

2.2.4 Το παχύ έντερο Το παχύ έντερο συνδέεται με το λεπτό έντερο στο πάνω μέρος και το πρωκτό στο χαμηλότερο. Η φυσιολογική λειτουργία του παχέος εντέρου κυρίως είναι να δέχεται τα απόβλητα της τροφής που μεταδίδονται κάτω από το λεπτό έντερο.

Μετά την απορρόφηση μέρους του νερού σε αυτό, το παχύ έντερο μεταδίδει τα απόβλητα προς τα κάτω και τα μετατρέπει σε κόπρανα για να αφοδευτούν από το πρωκτό. Αυτές οι δραστηριότητες πραγματοποιούνται από τη λειτουργία προώθησης του κι του παχέος εντέρου.

Αν το παχύ έντερο είναι ανώμαλο στη λειτουργία, θα οδηγήσει σε δυσκοιλιότητα λόγω ακατάλληλης μετάδοσης και διάρροια λόγω ανεπαρκούς απορρόφησης νερού.

2.2.5 Η κύστη

Η κύστη, που βρίσκεται στη κάτω κοιλία, είναι υπεύθυνη για την αποθήκευση και το άδειασμα των ούρων.

Το νερό και το θολό κι που παράγονται στη διαδικασία του μεταβολισμού μεταβάλλονται σε ούρα διαμέσου της λειτουργίας μετατροπής του κι του νεφρού και μεταδίδονται στη κύστη.Όταν ορισμένη ποσότητα ούρων συσσωρευτεί στη κύστη, αποβάλλεται φυσιολογικά έξω από το σώμα διαμέσου της δράσης της μετατροπής του κι.Η αποθήκευση και αποβολή των ούρων από τη κύστη προκύπτει από τις λειτουργίες μετατροπής του κι και στερέωσης του κι.

Αφού το κυστικό-κι ελέγχεται από το νεφρικό-κι, οι λειτουργίες στερέωσης και μετατροπής του κι του νεφρικού-κι είναι κλειδί στην αποθήκευση των ούρων στη κύστη και την αποβολή των ούρων έξω από τη κύστη.

Γενικά μιλώντας, αποτυχία του νεφρικού-κι να στερεώσει και να μετατρέψει το κι λόγω ανεπάρκειας επηρεάζει τη λειτουργία της κύστης να αποβάλλει ούρα.Αν η κύστη δεχθεί επίθεση από εξωγενείς παθογόνους παράγοντες, η δραστηριότητα μετατροπής του κι θα επηρεαστεί, οδηγώντας επίσης σε διαταραχή στην αποβολή ούρων. Αλλά το σύνδρομο στη πρώτη περίπτωση είναι ανεπάρκεια και στη δεύτερη περίπτωση είναι υπερβολή.Ανεπάρκεια του κυστικού-κι συνήθως οδηγεί σε συμπτώματα πολυουρίας, ενούρησης και ακράτειας ούρων.Παρεμποδιζόμενη μετατροπή του κι συχνά προκαλεί συμπτώματα ανώμαλης ούρησης, σταγονηδόν ούρησης και ανουρία.

2.2.6 Sanjiao (ο τριπλός θερμαστής)

2.2.6.1 Η έννοια του τριπλού θερμαστή

Ο τριπλός θερμαστής είναι ένα ιδιαίτερο όργανο fu, που χρησιμεύει για να διαχωρίζει τα εσωτερικά όργανα στο θώρακα και τη κοιλιά και να γενικεύει ορισμένα λειτουργικά συστήματα του σώματος.

Ο τριπλός θερμαστής απαρτίζεται από τρία μέρη, δηλαδή, τον άνω θερμαστή, το μέσο θερμαστή και το κάτω θερμαστή.Το διάφραγμα και ο ομφαλός θεωρούνται ως οι γραμμές που διαιρούν το τριπλό θερμαστή.Το μέρος πάνω από το διάφραγμα είναι ο άνω θερμαστής, το μέρος κάτω από το διάφραγμα και πάνω από τον ομφαλό είναι ο μέσος θερμαστής, και το μέρος κάτω από τον ομφαλό είναι ο κάτω θερμαστής.Ο άνω θερμαστής περιλαμβάνει το θώρακα, τη καρδιά και το πνεύμονα.Ο μέσος θερμαστής περιλαμβάνει την άνω κοιλία, τη σπλήνα, το στομάχι, το συκώτι, τη χοληδόχο κύστη και το λεπτό έντερο.Ο κάτω θερμαστής περιλαμβάνει τη κάτω κοιλία, το νεφρό, τη κύστη και το παχύ έντερο.

2.2.6.2 Η φυσιολογική λειτουργία του τριπλού θερμαστή

Ο τριπλός θερμαστής είναι ένα ανεξάρτητο λειτουργικό σύστημα το οποίο βασίζεται στη μορφολογική δομή των εσωτερικών οργάνων και ιστών. Στη πραγματικότητα είναι μία γενίκευση των φυσιολογικών λειτουργιών των εσωτερικών οργάνων. Οι φυσιολογικές λειτουργίες του τριπλού θερμαστή περιλαμβάνουν τις ακόλουθες δύο πλευρές:

1. Μία γενίκευση του yuan-qi (αρχέγονου κι) και διάβασης του νερού

Ο τριπλός θερμαστής χρησιμεύει ως ένα σύστημα μετάδοσης, διαμέσου του οποίου ουσίες όπως το αρχέγονο κι και το νερό μεταφέρονται και μεταδίδονται.

Το αρχέγονο κι, η πρωταρχική πηγή του κι, προέρχεται από τη συγγενή ουσία και θρέφει τη κληρονομική(επίκτητη) βάση της ζωής. Είναι το πρωταρχικό κίνητρο της ζωτικής δραστηριότητας.Το αρχέγονο κι προέρχεται από το νεφρό και, διαμέσου της μεταφοράς και μετάδοσης του τριπλού θερμαστή, διανέμεται σε όλα τα μέρη του σώματος για θέρμανση και θρέψη των σπλάχνων και των ιστών ώστε να ενεργοποιήσει και να προωθήσει τις φυσιολογικές λειτουργίες των άλλων σπλάχνων και ιστών.Αν το αρχέγονο κι είναι ανεπαρκές και η μεταφορά του τριπλού θερμαστή δεν είναι ομαλή, θα οδηγήσει σε ανεπάρκεια του κι σε ορισμένες περιοχές στο σώμα.

Όταν ληφθεί στο στομάχι και μεταφερθεί και μετατραπεί από τη σπλήνα, το νερό μεταδίδεται προς τα πάνω στο πνεύμονα ο οποίος, διαμέσου ρύθμισης της διέλευσης του νερού, μεταδίδει το νερό προς τα κάτω στο νεφρό.Το νεφρό διαχωρίζει το διαυγές από το θολό με τη λειτουργία του μετατροπής του κι. Μία τέτοια συνεχής κυκλοφορία διατηρεί φυσιολογικό μεταβολισμό του νερού μέσα στο σώμα.Ο πνεύμονας βρίσκεται στον άνω θερμαστή, η σπλήνα στο μέσο θερμαστή και το νεφρό στο κάτω θερμαστή. Είναι ο τριπλός θερμαστής που οργανώνει αυτά τα τρία όργανα σε ένα σύστημα για τη μετάδοση και μεταβολισμό του νερού. Γι’ αυτό ο τριπλός θερμαστής θεωρείται ως μία πολύ σημαντική διέλευση του νερού.

Αν ο τριπλός θερμαστής παρεμποδιστεί, οι λειτουργίες του πνεύμονα, της σπλήνας και του νεφρού αναπόφευκτα θα επηρεαστούν, οδηγώντας σε ολιγουρία και οίδημα.

2. Μία γενίκευση των φυσιολογικών λειτουργιών ορισμένων εσωτερικών οργάνων

Η γενίκευση των φυσιολογικών λειτουργιών ορισμένων σπλάχνων με το τριπλό θερμαστή σχετίζεται κυρίως με τη πέψη και απορρόφηση της τροφής, διανομή των θρεπτικών ουσιών της τροφής και μεταβολισμό του νερού.Το Huangdi Neijing χρησιμοποίησε τρεις παρομοιώσεις για να περιγράψει τις λειτουργίες του τριπλού θερμαστή:

(1) Ο άνω θερμαστής είναι σαν ομίχλη: Η καρδιά και ο πνεύμονας βρίσκονταιστον άνω θερμαστή. Αυτή η παρομοίωση περιγράφει τις λειτουργίες της καρδιάς και του πνεύμονα που διανέμουν ουσία. Δηλαδή ότι η λειτουργία της καρδιάς και του πνεύμονα να διανέμουν θρεπτικές ουσίες της τροφής είναι όπως η ομίχλη που διαποτίζεται παντού.

Όταν εξωγενείς παθογόνοι παράγοντες εισβάλλουν στον άνω θερμαστή, αυτό όχι μόνο επηρεάζει τη διασπορά και διανομή της ουσίας, αλλά επίσης οδηγεί στα συμπτώματα της δυσφορίας, ταχυσφυγμίας, βήχα και καταπίεσης του στήθους λόγω δυσλειτουργίας της καρδιάς και του πνεύμονα.

(2) Ο μέσος θερμαστής είναι σαν εμβροχή: Αυτή η παρομοίωση περιγράφει τηπέψη και απορρόφηση της τροφής από τη σπλήνα και το στομάχι.Στη πραγματικότητα η πέψη και απορρόφηση της τροφής δεν σχετίζονται μόνο με τη σπλήνα και το στομάχι, αλλά επίσης με το συκώτι και τη χοληδόχο.Το στομάχι κυβερνά τη λήψη και πέψη της τροφής.Η σπλήνα κυβερνά τη μεταφορά και μετατροπή των θρεπτικών ουσιών της τροφής.

Το συκώτι και η χοληδόχος εξομαλύνουν τη δραστηριότητα του κι, εκκρίνουν τη χολή και προωθούν τη πέψη.Αφού αυτά τα τέσσερα όργανα βρίσκονται στην άνω κοιλία, αυτή η παρομοίωση είναι πράγματι μία γενίκευση των λειτουργιών της πέψης και απορρόφησης αυτών των οργάνων..

Αν παθογόνοι παράγοντες διατηρηθούν στο μέσο θερμαστή, οι λειτουργίες πέψης και απορρόφησης θα επηρεαστούν, οδηγώντας σε διογκούμενη πληρότητα(φούσκωμα) της άνω κοιλίας, εμετό, διάρροια και ίκτερο.

(3) Ο κάτω θερμαστής είναι σαν υπόνομος: Αυτή η παρομοίωση περιγράφει τις λειτουργίες του νεφρού και της κύστης που μετακινούν το θολό υγρό προς τα κάτω και το αποβάλλουν έξω από το σώμα. Αυτό είναι στη πραγματικότητα μία γενίκευση των λειτουργιών του νεφρού και της κύστης στη παραγωγή και απέκκριση ούρων.Αν παθογόνοι παράγοντες εισβάλλουν στο κάτω θερμαστή, η απέκκριση ούρων θα επηρεαστεί, οδηγώντας σε ολιγουρία, συχνή ούρηση, επείγουσα ούρηση και πόνο στην ούρηση.

2.3 Τα extraordinary όργανα fu

Αυτά αναφέρονται σε μία άλλη ομάδα ιστών και οργάνων.

2.3.1 Τα χαρακτηριστικά των extraordinary οργάνων fu

Τα extraordinary όργανα fu χαρακτηρίζονται από κοιλότητα, παρόμοια με τα έξη όργανα fu στη μορφολογία, και αποθήκευση ουσίας, όμοια με τα πέντε όργανα zang στη λειτουργία. Γι’ αυτό αυτή η ομάδα ιστών και οργάνων καλούνται τα extraordinary όργανα fu, που συμπεριλαμβάνουν τον εγκέφαλο, το μυελό, τα οστά, τα αγγεία, τη χοληδόχο και τη μήτρα.Ανάμεσα στα extraordinary όργανα fu, η χοληδόχος είναι ένα ιδιαίτερο όργανο. Είναι κοίλη μέσα και εκκρίνει χολή για να προωθήσει τη πέψη, παρόμοια με τις λειτουργίες των έξη οργάνων fu, αλλά επίσης αποθηκεύει χολή η οποία είναι μέρος της ουσίας, παρόμοια με τις λειτουργίες των πέντε οργάνων zang. Γι’ αυτό η χοληδόχος ανήκει και στα έξη όργανα fu και στα extraordinary όργανα fu.

2.3.2 Οι φυσιολογικές λειτουργίες των extraordinary οργάνων fu

Εδώ θα μιλήσουμε για τις λειτουργίες του εγκεφάλου και της μήτρας. Οι φυσιολογικές λειτουργίες των υπόλοιπων extraordinary οργάνων fu παρουσιάσθηκαν ήδη στα άλλα κεφάλαια και τμήματα.

2.3.2.1 Ο εγκέφαλος

Ο εγκέφαλος βρίσκεται στο κρανίο και απαρτίζεται από μυελό. Γι’ αυτό ο εγκέφαλος καλείται ‘‘η θάλασσα του μυελού’’ στο Huangdi Neijing. Oι φυσιολογικές λειτουργίες του εγκεφάλου περιλαμβάνουν τις ακόλουθες πλευρές:

1. Το κέντρο των ζωτικών δραστηριοτήτων

Ο εγκέφαλος παίζει ένα πολύ σημαντικό ρόλο στις ζωτικές δραστηριότητες. Κυβερνά τα πέντε όργανα zang και τα έξη όργανα fu και ρυθμίζει τις ζωτικές δραστηριότητες. Βλάβη του εγκεφάλου θα απειλήσει τη ζωή.

2. Να κυβερνά τις νοητικές δραστηριότητες

Ο εγκέφαλος είναι ένα όργανο υπεύθυνο για την επίγνωση και τη σκέψη. Όλες οι νοητικές δραστηριότητες προκύπτουν από την αντανάκλαση των πραγμάτων στον αντικειμενικό κόσμο.Αν και η θεωρία zangxiang αποδίδει τις νοητικές δραστηριότητες στη καρδιά, ποτέ δεν παραλείπει το ρόλο του εγκεφάλου. Για παράδειγμα, λέγεται στο Huangdi Neijing ότι ‘‘το κεφάλι είναι το μέρος όπου οι νοητικές δραστηριότητες συμβαίνουν’’. Ο Li Shizhen, ένας μεγάλος γιατρός στην δυναστεία Ming, επεσήμανε ότι ‘‘ο εγκέφαλος είναι το μέρος όπου το αρχέγονο πνεύμα κρατήθηκε’’.

Αν ο εγκέφαλος είναι ανώμαλος στη λειτουργία, θα οδηγήσει σε αποκαρδίωση (πτόηση), επιβραδυνόμενη σκέψη, ζαλάδα, φτωχή μνήμη η νοητική διαταραχή.

3. Να κυβερνά την αίσθηση και κίνηση

Υπάρχουν διάφορα αισθητήρια όργανα στο σώμα, όπως τα μάτια, αυτιά, μύτη, γλώσσα και δέρμα που δέχονται αντίστοιχα ήχο, φως και γεύση καθώς επίσης και τη διέγερση του πόνου, κρύου και ζέστης. Ο εγκέφαλος δέχεται τέτοια διέγερση διαμέσου των μεσημβρινών. Ο εγκέφαλος επίσης κυβερνά τα άκρα. Ο εγκέφαλος μεταβιβάζει τη διαταγή να κινηθούν διαμέσου των μεσημβρινών στα άκρα. Ο εγκέφαλος επίσης συνεχώς ρυθμίζει τη κίνηση των άκρων. Γι’ αυτό η κίνηση των άκρων είναι ρυθμική και ακριβής.Αν ο εγκέφαλος είναι ανώμαλος στη κυβέρνηση και ρύθμιση των άκρων, θα προκαλέσει βραδυαισθησία και δυσκινησία.

Η θεωρία zangxiang δίνει έμφαση στη σημασία των πέντε οργάνων zang. Έτσι οι λειτουργίες του εγκεφάλου αποδίδονται στα πέντε όργανα zang αντίστοιχα. Για παράδειγμα, οι νοητικές δραστηριότητες διαιρούνται στο shen (πνεύμα), po (ανώτερη ψυχή), hun (κατώτερη ψυχή), yi (μνήμη) και zhi (αντίληψη) τα οποία αποδίδονται στα πέντε όργανα zang αντίστοιχα, δηλαδή τη καρδιά που αποθηκεύει το πνεύμα, ο πνεύμονας που αποθηκεύει την ανώτερη ψυχή, το συκώτι που αποθηκεύει τη κατώτερη ψυχή, η σπλήνα που αποθηκεύει τη μνήμη και το νεφρό που αποθηκεύει την αντίληψη.Κλινικά οι νοητικές δραστηριότητες σχετίζονται πιο στενά με τη καρδιά, το συκώτι και το νεφρό. Επειδή η καρδιά κυβερνά το μυαλό και όλες τις νοητικές δραστηριότητες. Το συκώτι κυβερνά την εκβάθυνση και τη διασπορά και ρυθμίζει τις νοητικές δραστηριότητες, και το νεφρό αποθηκεύει ουσία-yin προκειμένου να παράγει μυελό των οστών για να εμπλουτίσει τον εγκέφαλο. Γι’ αυτό οι νοητικές νόσοι αντιμετωπίζονται κλινικά από τη καρδιά, το συκώτι και το νεφρό.

2.3.2.2 Η μήτρα

Η μήτρα βρίσκεται στη κάτω κοιλία. Η φυσιολογική λειτουργία της μήτρας είναι να παράγει έμμηνα και να συλλαμβάνει έμβρυο.

Η μήτρα συνήθως ωριμάζει στην ηλικία των 14 και αρχίζει να παράγει έμμηνα, ένα περιοδικό φαινόμενο μητρικής αιμορραγίας. Στις ενήλικες γυναίκες, το αίμα περιοδικά συσσωρεύεται στη μήτρα για σύλληψη και θρέψη του εμβρύου. Αν η εγκυμοσύνη δεν συμβαίνει, το συσσωρευμένο αίμα θα απεκκριθεί έξω από το σώμα. Μία τέτοια απέκκριση αίματος από τη μήτρα είναι γνωστή ως εμμηνόρροια.Μετά την απέκκριση του συσσωρευμένου αίματος, η μήτρα αρχίζει να συσσωρεύει αίμα ξανά για μία άλλη περιοδική εμμηνόρροια.Η εμμηνόρροια συμβαίνει μία φορά το μήνα τακτικά σαν πρωινές και βραδινές παλίρροιες.

Μετά την εγκυμοσύνη, η μήτρα είναι το μέρος που τρέφεται το έμβρυο. Δεν υπάρχει εμμηνόρροια κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης. Αλλά μεγάλη ποσότητα αίματος μεταφέρεται συνεχώς στη μήτρα για να θρέψει το έμβρυο. Η μήτρα γίνεται όλο και μεγαλύτερη με την ανάπτυξη του εμβρύου.Μετά τη γέννα δεν υπάρχουν ακόμα έμμηνα επειδή το αίμα μεταφέρεται προς τα πάνω και μετατρέπεται σε γάλα.Μετά τον απογαλακτισμό, το γάλα σταδιακά σταματά να εκκρίνεται. Τότε το αίμα μεταφέρεται προς τα κάτω στη μήτρα και τα έμμηνα αρχίζουν να εμφανίζονται ξανά.

Η λειτουργία της μήτρας να παράγει έμμηνα και να συλλαμβάνει έμβρυο είναι μία περίπλοκη διαδικασία και στηρίζεται στη θρέψη και το συντονισμό άλλων σπλάχνων. Συχνά οι ακόλουθοι τρεις παράγοντες εμπλέκονται σε αυτή τη διαδικασία.

1. Η ουσία αποθηκεύεται στο νεφρό

Όταν η ουσία, το yin και το yang που αποθηκεύονται στο νεφρό αναπτυχθούν σε ένα ορισμένο επίπεδο, το tiankui (αναπαραγωγική ουσία) εμφανίζεται. Το tiankui μπορεί να προωθήσει την ανάπτυξη και ωρίμανση των γεννητικών οργάνων, συμπεριλαμβανομένης της μήτρας. Όταν η μήτρα ωριμάσει, είναι έτοιμη να παράγει έμμηνα και συλλάβει έμβρυο. Όταν μία γυναίκα γεράσει, η ουσία, το yin και το yang που αποθηκεύονται στο νεφρό σταδιακά μειώνονται, και το ίδιο το tiankui. Τελικά η εμμηνόρροια σταματά και η μήτρα δεν μπορεί πια να συλλάβει έμβρυο.

2. Η λειτουργία του ηπατικού-κι και του ηπατικού-αίματος

Το συκώτι παίζει ένα πολύ σημαντικό ρόλο στις φυσιολογικές λειτουργίες της μήτρας. Αφενός, το συκώτι κυβερνά τις δραστηριότητες εκβάθυνσης και διασποράς και ρυθμίζει τη κίνηση του κι. Με τη βοήθεια του συκωτιού, η μήτρα λειτουργεί φυσιολογικά, παράγοντας έμμηνα και συλλαμβάνοντας έμβρυο. Αφετέρου, το συκώτι αποθηκεύει αίμα και ρυθμίζει τον όγκο του αίματος. Μία τέτοια λειτουργία του συκωτιού σχετίζεται στενά με τη ποσότητα των έμμηνων και τη θρέψη του εμβρύου.

3. Οι λειτουργίες των αγγείων της λεωφόρου και σύλληψης

Τα αγγεία λεωφόρου και σύλληψης ξεκινούν από τη μήτρα. Το αγγείο της λεωφόρου είναι η θάλασσα αίματος και ρυθμίζει το κι και το αίμα στους δώδεκα κανονικούς μεσημβρινούς. Το αγγείο σύλληψης κυβερνά τη μήτρα και την εγκυμοσύνη.Αν αυτά τα δύο αγγεία λειτουργούν καλά, το αίμα θα μεταφερθεί ομαλά στη μήτρα για να εξασφαλίσει κανονικά έμμηνα και σύλληψη του εμβρύου.

Οι λειτουργίες αυτών των δύο αγγείων βοηθούνται και ρυθμίζονται από το νεφρό και το συκώτι. Στη πραγματικότητα, το νεφρό, το συκώτι, τα αγγεία της λεωφόρου και σύλληψης φυσιολογικά συντονίζονται το ένα με το άλλο για να επηρεάσουν τη μήτρα.

Επιπρόσθετα, η καρδιά, ο πνεύμονας και η σπλήνα επίσης επηρεάζουν τις λειτουργίες της μήτρας. Επειδή η καρδιά κυβερνά το αίμα και προωθεί τη κυκλοφορία του αίματος, ο πνεύμονας κυβερνά το κι και κατευθύνει τη ροή του αίματος και η σπλήνα διοικεί το αίμα, κυβερνά τη μεταφορά και μετατροπή και χρησιμεύει ως η πηγή του κι και του αίματος.

2.4 Οι σχέσεις ανάμεσα στα όργανα zang και τα όργανα fu

Τα όργανα zang και τα όργανα fu συνδέονται το ένα με το άλλο διαμέσου των μεσημβρινών στη δομή, συντονίζονται το ένα με το άλλο και διαφέρουν το ένα από το άλλο στη φυσιολογία καθώς επίσης επηρεάζουν το ένα το άλλο και μεταδίδουν το ένα στο άλλο στη παθολογία.

2.4.1 Οι σχέσεις ανάμεσα στα πέντε όργανα zang

2.4.1.1 Η σχέση μεταξύ της καρδιάς και του πνεύμονα

Η σχέση μεταξύ της καρδιάς και του πνεύμονα υποδηλώνεται από την αλληλεξάρτηση μεταξύ του κι και του αίματος.Φυσιολογικά, ο πνεύμονας κυριαρχεί στο κι και βοηθά τη καρδιά να προωθεί τη κυκλοφορία του αίματος.Η καρδιά κυβερνά το αίμα και το αίμα θρέφει το πνεύμονα και διατηρεί την αναπνευστική λειτουργία του πνεύμονα. Αφού το θωρακικό κι συσσωρευτεί στο θώρακα, διαμέσου της ροής στα αγγεία της καρδιάς για να προωθήσει το κι και το αίμα και κυλώντας στην αναπνευστική οδό για να ρυθμίσει την αναπνοή, να θερμάνει τη καρδιά και το πνεύμονα, μπορεί να ενισχύσει το συντονισμό μεταξύ της καρδιάς και του πνεύμονα στη προώθηση της κυκλοφορίας του αίματος και στη κυβέρνηση της αναπνοής.

Παθολογικά, ανεπάρκεια του πνευμονικού-κι και διαταραχή του πνεύμονα στη διασπορά και το κατέβασμα θα επηρεάσουν τη λειτουργία της καρδιάς να προωθήσει το αίμα.Ανεπάρκεια του καρδιακού-yang θα αποδυναμώσει τη κυκλοφορία του αίματος, οδηγώντας σε διαταραχή του πνεύμονα στην αναπνοή με τα συμπτώματα του βήχα, άσθματος, καταπίεσης του στήθους και ταχυσφυγμίας.

2.4.1.2 Η σχέση μεταξύ της καρδιάς και της σπλήνας

Η σχέση μεταξύ της καρδιάς και της σπλήνας περιλαμβάνει δύο πλευρές.Αφενός η καρδιά κυβερνά το αίμα και προωθεί τη κυκλοφορία του αίματος ενώ η σπλήνα διοικεί το αίμα για να κυκλοφορεί μέσα στα αγγεία. Ο συντονισμός της καρδιάς και της σπλήνας εξασφαλίζει τη φυσιολογική κυκλοφορία του αίματος.Αφετέρου, η καρδιά θρέφει τη σπλήνα αν υπάρχει επαρκές αίμα στη καρδιά και ρυθμίζει τη λειτουργία της σπλήνας επειδή η καρδιά κυβερνά το νου.

Η σπλήνα απορροφά θρεπτικές ουσίες της τροφής και τις μετατρέπει σε αίμα για τη καρδιά αν λειτουργεί καλά.

Έτσι κλινικά ανεπάρκεια του καρδιακού-αίματος η διαταραχή του καρδιακού-πνεύματος επηρεάζει τη λειτουργία της σπλήνας.Δυσλειτουργία της σπλήνας η αποτυχία της σπλήνας να διοικήσει το αίμα οδηγεί επίσης σε διαταραχή της καρδιάς, προκαλώντας ταυτόχρονη διαταραχή και της σπλήνας και της καρδιάς με τα συμπτώματα της ταχυσφυγμίας, αϋπνίας, φτωχής όρεξης και αραιών κοπράνων, κ.λ.π.

2.4.1.3 Η σχέση μεταξύ της καρδιάς και του συκωτιού

Η σχέση μεταξύ της καρδιάς και του συκωτιού υποδηλώνεται από τη κυκλοφορία του αίματος και τη ρύθμιση των νοητικών δραστηριοτήτων.Η καρδιά κυβερνά το αίμα και είναι το κίνητρο της κυκλοφορίας του αίματος.Το συκώτι αποθηκεύει αίμα και είναι ένας πολύ σημαντικός παράγοντας στην αποθήκευση και ρύθμιση του αίματος. Έτσι η καρδιά και το συκώτι συντονίζονται το ένα με το άλλο στη κυκλοφορία του αίματος.Η καρδιά κυβερνά το νου και ρυθμίζει τις νοητικές δραστηριότητες.Το συκώτι κυβερνά την εκβάθυνση και διασπορά και ρυθμίζει τις συναισθηματικές δραστηριότητες. Σχετίζονται στενά το ένα με το άλλο στη διατήρηση των νοητικών και συναισθηματικών δραστηριοτήτων.

Κλινικά ανεπάρκεια του ηπατικού-αίματος και ανεπάρκεια του καρδιακού-αίματος μπορεί να επηρεάσουν το ένα το άλλο, οδηγώντας σε ανεπάρκεια και του ηπατικού-αίματος και του καρδιακού-αίματος με τα συμπτώματα της ωχρής εικόνας, ταχυσφυγμίας και ζαλάδας.Διαταραχή του καρδιακού-πνεύματος και αποτυχία του συκωτιού να εκβαθύνει και να διασπείρει και συναισθηματική αναστάτωση συχνά επηρεάζουν το ένα το άλλο, οδηγώντας σε δυσφορία, αϋπνία, οξυθυμία και επιδεκτικότητα στην οργή λόγω πληθωρικότητας καρδιακής-φωτιάς και ηπατικής-φωτιάς.

2.4.1.4 Η σχέση μεταξύ της καρδιάς και του νεφρού

Η σχέση μεταξύ της καρδιάς και του νεφρού υποδηλώνεται κυρίως από την αλληλεξάρτηση μεταξύ του καρδιακού- yin /καρδιακού- yang και νεφρικού– yin/νεφρικού-yang.Η καρδιά σχετίζεται με τη φωτιά στα πέντε στοιχεία και βρίσκεται στον άνω θερμαστή.Το νεφρό σχετίζεται με το νερό στα πέντε στοιχεία και βρίσκεται στο κάτω θερμαστή.Η καρδιακή-φωτιά(καρδιακό yang) πρέπει να κατέβει στο νεφρό για να θερμάνει το νεφρικό-yang και να εμποδίσει ανώμαλη ροή του νερού.Το νεφρικό-νερό (νεφρικό-yin) πρέπει να ανέβει για να θρέψει το καρδιακό-yin και να εμποδίσει υπερδραστηριότητα του καρδιακού-yang.Ένας τέτοιος συντονισμός μεταξύ του πάνω και του κάτω καλείται ‘‘συντονισμός μεταξύ της καρδιάς και του νεφρού’’ η ‘‘συντονισμός μεταξύ νερού και φωτιάς’’.

Αν το νεφρικό-yin αποτύχει να θρέψει το καρδιακό-yin λόγω ανεπάρκειας, θα οδηγήσει σε ανεπάρκεια του καρδιακού-yin και υπερδραστηριότητα του καρδιακού-

yang, προκαλώντας δυσφορία, αϋπνία, εμβοή, και αδυναμία της μέσης και των γονάτων.Αν η καρδιακή-φωτιά αποτύχει να κατέβει, θα προκαλέσει ζέστη στο πάνω μέρος και κρύο στο κάτω, οδηγώντας σε δυσφορία, αϋπνία και κρύα αίσθηση κάτω από τη μέση και τα γόνατα.

Επιπρόσθετα, η καρδιά κυβερνά το αίμα και το νεφρό αποθηκεύει ουσία. Αίμα και ουσία μπορούν να μετατραπούν το ένα στο άλλο.Έτσι ανεπάρκεια καρδιακού-αίματος θα προκαλέσει ανεπάρκεια νεφρικής-ουσίας και ανεπάρκεια νεφρικής-ουσίας, με τη σειρά, θα καταλήξει σε ανεπάρκεια καρδιακού-αίματος, οδηγώντας κατά συνέπεια σε διαταραχή και αίματος και ουσίας με τα συμπτώματα ωχρής εικόνας, ταχυσφυγμίας, εμβοής και αδυναμίας της μέσης και των γονάτων.

2.4.1.5 Η σχέση μεταξύ του πνεύμονα και του συκωτιού

Η σχέση μεταξύ του πνεύμονα και του συκωτιού υποδηλώνεται από τη ρύθμιση της δραστηριότητας του κι.Αφενός, ο πνεύμονας και το συκώτι συντονίζονται το ένα με το άλλο στη ρύθμιση της δραστηριότητας του κι. Ο πνεύμονας κυβερνά το κι σε ολόκληρο το σώμα, ελέγχει την αναπνοή και ρυθμίζει τη δραστηριότητα του κι.Το συκώτι κυβερνά την εκβάθυνση και διασπορά και προωθεί το κι για να ρέει σε ολόκληρο το σώμα.Αφετέρου, ο πνεύμονας και το συκώτι ρυθμίζουν τη κίνηση του κι διαμέσου των δραστηριοτήτων ανόδου και καθόδου. Το πνευμονικό-κι λειτουργεί για να κατεβάζει και να αποκαθαίρει ενώ το ηπατικό-κι λειτουργεί για να ανυψώνει και να διασπείρει.Το συκώτι και ο πνεύμονας, διαμέσου ανόδου και καθόδου, συγκρατούν το ένα το άλλο και στηρίζονται το ένα πάνω στο άλλο ώστε να διατηρούν τη φυσιολογική ροή του κι σε ολόκληρο το σώμα και να αποφύγουν υπερδραστηριότητα, επιζήμια ροή η τάση καθίζησης. Δηλαδή ότι η φυσιολογική κίνηση ανόδου και καθόδου του κι στηρίζεται στο συντονισμό του πνεύμονα και του συκωτιού.

Επιπρόσθετα, ο πνεύμονας και το συκώτι επηρεάζουν το ένα το άλλο παθολογικά.Για παράδειγμα, φωτιά που μετατρέπεται από ηπατική λίμναση μπορεί να οδηγήσει σε διαταραχή του πνεύμονα στην αποκάθαρση και κάθοδο.Πνευμονική-ζέστη μπορεί να εισβάλει στο συκώτι και να οδηγήσει σε διαταραχή του συκωτιού στην εκβάθυνση και διασπορά.

Και στις δύο περιπτώσεις ταυτόχρονη διαταραχή του συκωτιού και του πνεύμονα θα προκληθούν, οδηγώντας κλινικά σε κοκκινωπή εικόνα, κοκκινίλα των ματιών, οξυθυμία, επιδεκτικότητα στην οργή, βήχα και πόνο στο στήθος και το υποχόνδριο λόγω ταυτόχρονης εμφάνισης φωτιάς-ζέστης και επιζήμιας ροής του κι.

2.4.1.6 Η σχέση μεταξύ του πνεύμονα και της σπλήνας

Φυσιολογικά, δύο πλευρές εμπλέκονται στη σχέση μεταξύ του πνεύμονα και της σπλήνας.Μία είναι η παραγωγή του θωρακικού κι. Ο πνεύμονας είναι υπεύθυνος για την εισπνοή φρέσκου αέρα και η σπλήνα για την απορρόφηση θρεπτικών ουσιών της

τροφής διαμέσου μεταφοράς και μετατροπής. Η συσσώρευση του φρέσκου αέρα και των θρεπτικών ουσιών της τροφής στο στήθος μετατρέπεται τελικά στο θωρακικό κι.Τοιουτοτρόπως οι φυσιολογικές λειτουργίες του πνεύμονα και της σπλήνας είναι προϋπόθεση για επαρκή παραγωγή του θωρακικού κι.Η άλλη είναι ο μεταβολισμός του υγρού. Η σπλήνα απορροφά και μεταφέρει νερό και ο πνεύμονας διανέμει το νερό σε όλα τα μέρη του σώματος, τα οποία και τα δύο είναι σημαντικά στο μεταβολισμό του νερού.

Αν ανεπάρκεια του σπληνικού-κι η ανεπάρκεια του πνευμονικού-κι επηρεάσει τη παραγωγή του θωρακικού κι, θα οδηγήσει σε βραχύτητα αναπνοής, μη επιθυμία να μιλήσουμε, καταπίεση στήθους, φτωχή όρεξη και αραιά κόπρανα.Αν επηρεάσει το μεταβολισμό του υγρού, θα προκαλέσει βήχα, άσθμα, άφθονο φλέγμα, οίδημα και ολιγουρία.

2.4.1.7 Η σχέση μεταξύ του πνεύμονα και του νεφρού

Η σχέση μεταξύ του πνεύμονα και του νεφρού υποδηλώνεται από την αναπνοή και το μεταβολισμό του υγρού.Ο πνεύμονας ρυθμίζει τη διέλευση του νερού και το νεφρό ελέγχει το νερό. Ο συντονισμός του πνεύμονα και του νεφρού διατηρεί τη φυσιολογική διανομή και απέκκριση νερού.Επιπρόσθετα, ο πνεύμονας κυβερνά την αναπνοή και το νεφρό λαμβάνει κι. Ο πνεύμονας και το νεφρό δουλεύουν μαζί για να εκτελέσουν την αναπνευστική δραστηριότητα και να εξασφαλίσουν την ανταλλαγή αέρα μεταξύ του εσωτερικού και του εξωτερικού.

Παθολογικά, διαταραχή του πνεύμονα στη ρύθμιση διέλευσης του νερού και αδυναμία του νεφρού στη μετατροπή του κι επηρεάζουν το ένα το άλλο και προκαλούν διαταραχή στο μεταβολισμό νερού, οδηγώντας σε οίδημα και ολιγουρία.Αποτυχία του πνεύμονα να διασπείρει και να κατεβάσει και αποτυχία του νεφρού να δεχθεί κι επίσης επηρεάζουν το ένα το άλλο και προκαλεί διαταραχή στην αναπνοή, προκαλώντας συμπτώματα βήχα, καταπίεση στήθους, βραχύτητα αναπνοής και συχνή δύσπνοια, κ.λ.π.

2.4.1.8 Η σχέση μεταξύ του συκωτιού και της σπλήνας

Η σχέση μεταξύ του συκωτιού και της σπλήνας εμπλέκει δύο πλευρές: πέψη και κυκλοφορία αίματος.Το συκώτι κυβερνά την εκβάθυνση και διασπορά και ρυθμίζει τις δραστηριότητες ανόδου και καθόδου του σπληνικού-κι και στομαχικού-κι., το οποίο είναι ευεργετικό για τη μεταφορά και μετατροπή της σπλήνας.Η σπλήνα κυβερνά τη μεταφορά και μετατροπή των θρεπτικών ουσιών της τροφής που μετατρέπονται σε αίμα για να θρέψει το συκώτι, το οποίο είναι ευεργετικό στις λειτουργίες της εκβάθυνσης και διασποράς του συκωτιού.

Αν το συκώτι αποτύχει να εκβαθύνει και να διασπείρει και εισβάλει στη σπλήνα, θα προκαλέσει δυσλειτουργία της σπλήνας, οδηγώντας κλινικά σε υποχονδριακό πόνο, κοιλιακή διόγκωση και αραιά κόπρανα, κ.λ.π.

2.4.1.9 Η σχέση μεταξύ του συκωτιού και του νεφρού

Το συκώτι και το νεφρό στηρίζονται το ένα πάνω στο άλλο. Γι’ αυτό ειπώθηκε ότι ‘‘το συκώτι και το νεφρό μοιράζονται την ίδια προέλευση’’ και ΄‘ το yi και το kui μοιράζονται την ίδια προέλευση’’.Το ‘‘yi’’ σχετίζεται με το ξύλο στα πέντε στοιχεία και αναφέρεται στο συκώτι εδώ. Και το ‘‘kui’’ σχετίζεται με το νερό στα πέντε στοιχεία και αναφέρεται στο νεφρό εδώ.

Υπάρχουν δύο λόγοι να εξηγήσουμε γιατί ‘‘το συκώτι και το νεφρό μοιράζονται την ίδια προέλευση’’.Ο ένας είναι ότι ουσία και αίμα προέρχονται από την ίδια πηγή. Το συκώτι αποθηκεύει αίμα και το νεφρό αποθηκεύει ουσία. Επαρκές αίμα στο συκώτι το κάνει δυνατό για το νεφρό να αποθηκεύει την ουσία και άφθονη ουσία στο νεφρό παρέχει την αναγκαία θρέψη για το συκώτι. Έτσι το αίμα και η ουσία προωθούν το ένα το άλλο και μετατρέπονται το ένα στο άλλο.Ο άλλος είναι αμοιβαία προώθηση μεταξύ των υγρών- yin . Το νεφρό σχετίζεται με το νερό και το συκώτι με το ξύλο. Τοιουτοτρόπως το νεφρό-νερό θρέφει το ήπαρ-ξύλο και το ηπατικό-yin ενισχύει το νεφρικό-yin. Η αμοιβαία προώθηση και μετατροπή μεταξύ ηπατικού-yin και νεφρικού-yin διατηρούν το συντονισμό μεταξύ τους και την υπερεπάρκειά τους.

Παθολογικά, ανεπάρκεια ηπατικού-αίματος μπορεί να οδηγήσει σε ανεπάρκεια νεφρικής-ουσίας και ανεπάρκεια νεφρικής-ουσίας θα προκαλέσει, με τη σειρά, ανεπάρκεια ηπατικού-αίματος, καταλήγοντας κατά συνέπεια σε ζάλη, εμβοή και αδυναμία της μέσης.Επιπρόσθετα, ανεπάρκεια νεφρικού-yin μπορεί να οδηγήσει σε ανεπάρκεια ηπατικού-yin η παρατεταμένη ανεπάρκεια ηπατικού-yin μπορεί να προκαλέσει ανεπάρκεια νεφρικού-yin, καταλήγοντας συνήθως σε ανεπάρκεια και ηπατικού-yin και νεφρικού-yin.

2.4.1.10 Η σχέση μεταξύ της σπλήνας και του νεφρού

Το νεφρό είναι η συγγενής βάση της ζωής ενώ η σπλήνα είναι η επίκτητη βάση της ζωής. Η σχέση μεταξύ της σπλήνας και του νεφρού είναι πραγματικά η αλληλεξάρτηση μεταξύ της συγγενούς και επίκτητης βάσης της ζωής.Αν η σπλήνα είναι φυσιολογική στη λειτουργία, θα απορροφά και θα μεταφέρει θρεπτικές ουσίες της τροφής για να θρέψει το νεφρό.Αν το νεφρικό-yang είναι επαρκές, θα θερμάνει το σπληνικό-yang και θα προωθήσει τη σπλήνα να μεταφέρει και να μετατρέψει. Τοιουτοτρόπως η αλληλοπροώθηση μεταξύ της σπλήνας και του νεφρού είναι ζωτική για τις ζωτικές δραστηριότητες.Επιπρόσθετα, η σπλήνα μεταφέρει και μετατρέπει νερό ενώ το νεφρό κυβερνά το μεταβολισμό του νερού. Και τα δύο όργανα συντονίζονται το ένα με το άλλο στη διαδικασία μεταβολισμού του νερού.

Παθολογικά, αδυναμία του σπληνικού-κι και δυσλειτουργία της σπλήνας στη μεταφορά και μετατροπή δεν θα εφοδιάσει το νεφρό με αρκετές θρεπτικές ουσίες της τροφής, οδηγώντας σε ανεπάρκεια νεφρικής-ουσίας με τις εκδηλώσεις της κοιλιακής διόγκωσης, αραιών κοπράνων, αδυναμίας της μέσης και εμβοή.Αποτυχία ανεπαρκούς νεφρικού-yang να θερμάνει το σπληνικό-yang προκαλεί ανεπάρκεια σπληνικού-yang, οδηγώντας σε ανεπάρκεια και του σπληνικού-yang και

του νεφρικού-yang με τις εκδηλώσεις κρύου πόνου στη κοιλιά, διάρροια με άπεπτη τροφή η πρωινή διάρροια και οίδημα, κ.λ.π.

2.4.2 Οι σχέσεις ανάμεσα στα έξη όργανα fu

Οι σχέσεις ανάμεσα στα έξη όργανα fu εμπεριέχουν κυρίως το συντονισμό στη διαδικασία πέψης, απορρόφησης και αποβολής της τροφής. Μετά την αρχική πέψη στο στομάχι, η τροφή μεταβιβάζεται στο λεπτό έντερο όπου ο χυμός πέπτεται περαιτέρω με το διαχωρισμό του διαυγούς από το θολό. Ταυτόχρονα η χοληδόχος εκκρίνει χολή στο λεπτό έντερο για να προωθήσει τη πέψη.Μετά την απορρόφηση, το λεπτό έντερο μεταφέρει θρεπτικές ουσίες της τροφής προς τα πάνω στη καρδιά και το πνεύμονα για να θρέψει ολόκληρο το σώμα. Το υπόλοιπο νερό μετατρέπεται από το νεφρό σε ούρα και μεταβιβάζεται στην ουροδόχο.Τοιουτοτρόπως το λεπτό έντερο μεταβιβάζει τα κατάλοιπα της τροφής στο παχύ έντερο όπου μέρος του νερού στα κατάλοιπα απορροφάται και το υπόλοιπο μετατρέπεται σε κόπρανα για να αποβληθούν έξω από το σώμα.Ο τριπλός θερμαστής, η διέλευση του νερού με το κι του που ρέει από το πάνω μέρος προς τα κάτω, εμπλέκεται επίσης στη πέψη, απορρόφηση και αποβολή της τροφής.Γενικά μιλώντας, η πέψη πραγματοποιείται από τη συνδυασμένη δράση του στομάχου, της χοληδόχου και του λεπτού εντέρου. Η απορρόφηση συμβαίνει κυρίως στο λεπτό έντερο, αλλά το παχύ έντερο επίσης απορροφά μέρος του νερού. Η αποβολή πραγματοποιείται από την ουροδόχο και το παχύ έντερο.

Τα έξη όργανα fu λειτουργούν κυρίως για να μεταφέρουν και να μετατρέπουν τροφή και νερό. Έτσι συνεχώς λαμβάνουν, μεταβιβάζουν και αποβάλουν.Όταν τροφή και νερό μεταβιβάζονται από το πάνω μέρος στο κάτω, το στομάχι και τα έντερα εναλλάσσονται με τις καταστάσεις πληρότητας και κενού έτσι ώστε να διατηρούν μία ανεμπόδιστη κατάσταση. Γι’ αυτό ειπώθηκε ότι ‘‘τα έξη όργανα fu λειτουργούν καλά όταν δεν παρεμποδίζονται’’ και ότι ‘‘η διαταραχή των οργάνων fu μπορεί να αντιμετωπιστεί με θεραπεία εκβάθυνσης’’.

Κλινικά οι διαταραχές των έξη οργάνων fu τείνουν να επηρεάζουν το ένα το άλλο. Για παράδειγμα, αποτυχία της χοληδόχου να εκβαθύνει και να διασπείρει θα επηρεάσει το στομάχι, οδηγώντας σε υποχονδριακό πόνο, ίκτερο, φτωχή όρεξη και εμετό λόγω δυσλειτουργίας και της χοληδόχου κύστης και του στομάχου.Κατανάλωση υγρού από υπερβολική-ζέστη στο στομάχι θα παρεμποδίσει το παχύ έντερο, προκαλώντας δυσκοιλιότητα.

2.4.3 Η σχέση μεταξύ των πέντε οργάνων zang και των έξη οργάνων fu

Η σχέση μεταξύ των πέντε οργάνων zang και των έξη οργάνων fu, αν και περίπλοκη, μπορεί να συνοψιστεί ως ‘‘αμοιβαία εσωτερικά και εξωτερικά σχέση’’.Τα όργανα zang σχετίζονται με το yin ενώ τα όργανα fu με το yang. Το yin ελέγχει το εσωτερικό και το yang ελέγχει το εξωτερικό. Ένας τέτοιος συντονισμός μεταξύ του yin και του yang καθώς επίσης του εσωτερικού και του εξωτερικού διαμορφώνει μία αμοιβαία εσωτερική και εξωτερική σχέση μεταξύ των οργάνων zang και των οργάνων fu. Αυτή η ειδική αμοιβαία εσωτερική και εξωτερική σχέση μεταξύ των οργάνων zang και των οργάνων fu καλύπτει πέντε πλευρές: τη καρδιά και το λεπτό έντερο, το πνεύμονα και το παχύ έντερο, τη σπλήνα και το στομάχι, το συκώτι και τη χοληδόχο

καθώς επίσης το νεφρό και τη κύστη. Αλλά κανένα όργανο δεν σχετίζεται εσωτερικά και εξωτερικά με το τριπλό θερμαστή. Ωστόσο, στο Huangdi Neijing ειπώθηκε ότι ‘‘το νεφρό σχετίζεται εξωτερικά και εσωτερικά με το τριπλό θερμαστή και τη κύστη.’’Η εσωτερική και εξωτερική σχέση μεταξύ των οργάνων zang και των οργάνων fu υποδηλώνεται από αμοιβαία συνεργασία με τους μεσημβρινούς, αμοιβαία συνεργασία στις λειτουργίες και αμοιβαίο επηρεασμό(προσβολή) στη παθολογία.

2.4.3.1 Η εσωτερική και εξωτερική σχέση μεταξύ της καρδιάς και του λεπτού εντέρουΗ καρδιά κυβερνά τα αιμοφόρα αγγεία και προωθεί το αίμα να κυκλοφορεί σε ολόκληρο το σώμα, θρέφοντας επίσης το λεπτό έντερο. Το λεπτό έντερο λαμβάνει χυμό, απορροφά θρεπτικές ουσίες τροφής και τις μετατρέπει σε αίμα για να εμπλουτίσει τη καρδιά.Φυσιολογικά στηρίζονται το ένα πάνω στο άλλο. Παθολογικά ‘‘η καρδιά μετακινεί θερμότητα στο λεπτό έντερο’’(δηλαδή μετακινεί την πληθωρική καρδιακή-φωτιά προς τα κάτω στο λεπτό έντερο κατά μήκος του μεσημβρινού), οδηγώντας σε δυσφορία, κοκκινωπή γλώσσα, πληγές(έλκη) στο στόμα, ολιγουρία, σκούρα ούρα και επώδυνη ούρηση.

2.4.3.2 Η εσωτερική και εξωτερική σχέση μεταξύ του πνεύμονα και του παχέος εντέρου

Ο πνεύμονας κυβερνά την αποκάθαρση και το κατέβασμα ενώ το παχύ έντερο ελέγχει τη μεταβίβαση. Η φυσιολογική λειτουργία του πνεύμονα θα μεταβιβάσει υγρό προς τα κάτω για να υγράνει το παχύ έντερο και να προωθήσει τη μεταβίβαση του παχέος εντέρου.Φυσιολογική λειτουργία του παχέος εντέρου θα εξασφαλίσει ομαλότητα του κι του παχέος εντέρου και θα προωθήσει την αποκάθαρση και το κατέβασμα του πνευμονικού-κι. Έτσι φυσιολογικά ο πνεύμονας και το παχύ έντερο στηρίζονται το ένα πάνω στο άλλο.Παθολογικά, αποτυχία του πνεύμονα να αποκαθάρει και να κατεβάσει και αποτυχία του παχέος εντέρου να μεταβιβάσει θα επηρεάσουν το ένα το άλλο, προκαλώντας διάφορα συμπτώματα λόγω διαταραχής και του πνεύμονα και του παχέος εντέρου, όπως καταπίεση του στήθους, βήχα, κατακράτηση ξηρών κοπράνων η δυσκοιλιότητα.

2.4.3.3 Η εσωτερική και εξωτερική σχέση μεταξύ της σπλήνας και του στομάχου

Η σπλήνα και το στομάχι βρίσκονται στη κοιλιά και σχετίζονται με το μέσο θερμαστή, κυβερνώντας μαζί τη πέψη και απορρόφηση της τροφής και χρησιμεύοντας ως η πηγή του κι, αίματος και σωματικού υγρού.

Η φυσιολογική σχέση μεταξύ της σπλήνας και του στομάχου καλύπτει τις ακόλουθες τρεις πλευρές.

1. Συντονισμός στη λήψη και μεταφορά

Η σπλήνα κυβερνά τη μεταφορά και μετατροπή ενώ το στομάχι ελέγχει τη λήψη και πέψη.Αφού ληφθεί μέσα στο στομάχι, η τροφή πρωτίστως πέπτεται στο στομάχι, κάνοντάς την δυνατή για τη μεταφορά και μετατροπή της σπλήνας. Αφού πεφθεί περαιτέρω στη σπλήνα, οι θρεπτικές ουσίες της τροφής απορροφώνται από τη σπλήνα για να εξυπηρετήσει την ανάγκη του στομάχου για περαιτέρω λήψη. Μόνο όταν η λήψη και

μεταφορά συντονιστούν καλά μπορούν να εξασφαλιστούν φυσιολογική πέψη και απορρόφηση της τροφής.

2. Αμοιβαία επιρροή ανόδου και καθόδου

Το σπληνικό-κι κυβερνά την ανύψωση του διαυγούς ενώ το στομαχικό-κι ελέγχει τη κάθοδο του θολού, από τα οποία και τα δύο περιορίζουν και βοηθούν το ένα το άλλο.Διαμέσου ανύψωσης του διαυγούς η σπλήνα μεταφέρει θρεπτικές ουσίες της τροφής μέχρι τη καρδιά και το πνεύμονα.Διαμέσου καθόδου του θολού το στομάχι μετακινεί τα απόβλητα της τροφής προς τα κάτω. Χωρίς τη κάθοδο του στομαχικού-κι τα απόβλητα της τροφής θα λιμνάσουν στο μέσο θερμαστή, οι θρεπτικές ουσίες της τροφής δεν μπορούν να μεταφερθούν στα άλλα μέρη του σώματος και το σπληνικό-κι δεν μπορεί να ανέβει.Χωρίς την άνοδο του σπληνικού-κι οι θρεπτικές ουσίες της τροφής δεν μπορούν να μεταφερθούν προς τα πάνω, οδηγώντας σε μίξη του διαυγούς και του θολού στη κοιλιά και αποτυχία του στομαχικού-να κατέβει.Μόνο όταν η άνοδος του σπληνικού-κι και η κάθοδος του στομαχικού-κι συντονιστούν η μία με την άλλη μπορεί η πέψη να συνεχιστεί φυσιολογικά.

3. Αμοιβαία προώθηση μεταξύ ξηρότητας και υγρασίας

Η σπλήνα προτιμά τη ξηρότητα και αποστρέφεται την υγρασία ενώ το στομάχι προτιμά την υγρότητα και αποστρέφεται τη ξηρότητα.Η αμοιβαία προώθηση μεταξύ ξηρότητας και υγρασίας υποδηλώνει ότι η σπλήνα και το στομάχι φυσιολογικά προωθούν το ένα το άλλο.Η προτίμηση και αποστροφή της σπλήνας είναι απλά αντίθετες με εκείνες του στομάχου. Η σπλήνα είναι ένα όργανο zang και σχετίζεται με το yin στη φύση. Μεταφέρει, μετατρέπει και ανυψώνει το διαυγές με τη βοήθεια της ξηρότητας του yang-κι.Η υγρασία σχετίζεται με παθογόνο παράγοντα yin στη φύση, που τείνει να παρεμποδίσει τη σπλήνα και να επηρεάσει τις λειτουργίες της σπλήνας να μεταφέρει και να μετατρέψει τη τροφή και να ανυψώσει το διαυγές. Γι’ αυτό η σπλήνα προτιμά τη ξηρότητα και απεχθάνεται την υγρασία.Το στομάχι είναι ένα όργανο fu και σχετίζεται με το yang στη φύση. Με την υγρότητα του yin-υγρού το στομάχι πέπτει και κατεβάζει τη τροφή.Η ξηρότητα είναι ένας παθογόνος παράγοντας yang στη φύση, που τείνει να βλάψει το στομαχικό-υγρό και να επηρεάσει τις λειτουργίες του στομάχου να πέπτει και να κατεβάζει τη τροφή. Γι’ αυτό το στομάχι προτιμά την υγρότητα και απεχθάνεται τη ξηρότητα.Φυσιολογικά το yin-υγρό στη σπλήνα είναι ευεργετικό στη πέψη και τη καθοδική μεταβίβαση της τροφής. Επιπρόσθετα, η ξηρότητα του yang-κι στο στομάχι είναι εξυπηρετική στη σπλήνα για να μεταφέρει και να μετατρέψει τη τροφή και να ανυψώσει το διαυγές. Έτσι η σπλήνα και το στομάχι προωθούν το ένα το άλλο με ξηρότητα και υγρασία, παίζοντας ένα πολύ σημαντικό ρόλο στη πέψη του φαγητού και την απορρόφηση των θρεπτικών ουσιών της τροφής.

Αφού η σπλήνα και το στομάχι σχετίζονται στενά το ένα με το άλλο στη φυσιολογία, κλινικά διαταραχή της σπλήνας και διαταραχή του στομάχου τείνουν να επηρεάσουν το ένα το άλλο, οδηγώντας συχνά σε διαταραχή της σπλήνας που εμπλέκει το στομάχι και διαταραχή του στομάχου που εμπλέκει τη σπλήνα, προκαλώντας κατά συνέπεια

τα συμπτώματα της ανορεξίας, στομαχικής διάτασης, κοιλιακής διάτασης, εμετού, ρεψίματος και διάρροιας, κ.λ.π.

2.4.3.4 Η εσωτερική και εξωτερική σχέση μεταξύ του συκωτιού και της χοληδόχου κύστης

Η εσωτερική και εξωτερική σχέση μεταξύ του συκωτιού και της χοληδόχου στηρίζεται στο γεγονός ότι και το συκώτι και η χοληδόχος κυβερνούν την εκβάθυνση και διασπορά.Το συκώτι εκκρίνει και απεκκρίνει χολή ενώ η χοληδόχος, προσαρτημένη στο συκώτι, αποθηκεύει και εκκρίνει χολή.Η χολή, που προέρχεται από το συκώτι και αποθηκεύεται στη χοληδόχο, εκκρίνεται μέσα στο λεπτό έντερο για να βοηθήσει τη πέψη. Μία τέτοια κίνηση της χολής πραγματοποιείται από την ελεύθερη και ομαλή δραστηριότητα του κι που εξασφαλίζεται από τις λειτουργίες εκβάθυνσης και διασποράς του συκωτιού. Ωστόσο, οι λειτουργίες εκβάθυνσης και διασποράς του συκωτιού μπορούν να επηρεαστούν από τη κατάσταση της χοληδόχου. Η αμοιβαία δράση του συκωτιού και της χοληδόχου στη ροή του κι είναι λόγω του γεγονότος ότι και το συκώτι και η χοληδόχος κυβερνούν τις δραστηριότητες εκβάθυνσης και διασποράς. Για παράδειγμα, αποτυχία του συκωτιού να εκβαθύνει και να διασπείρει ίσως οδηγήσει σε παρεμποδιζόμενη ροή του χοληδοχικού-κι και μη ομαλή έκκριση της χολής.Λίμναση της χολής μπορεί να επηρεάσει τις λειτουργίες του συκωτιού να εκβαθύνει και να διασπείρει, οδηγώντας σε λίμναση του ηπατικού-κι.Επιπρόσθετα, αποτυχία και της χολής και της χοληδόχου να εκβαθύνουν και να διασπείρουν θα παρεμποδίσει την έκκριση της χολής, προκαλώντας υποχονδριακό πόνο, ίκτερο και ανορεξία.

2.4.3.5 Η εσωτερική και εξωτερική σχέση μεταξύ του νεφρού και της ουροδόχου.

Η εσωτερική και εξωτερική σχέση μεταξύ του νεφρού και της ουροδόχου στηρίζεται στην εξάρτησή τους και τον αμοιβαίο τους συντονισμό στην απέκκριση ούρων.Το θολό μέρος του νερού στο σώμα μετατρέπεται σε ούρα με τη λειτουργία μετατροπής του κι του νεφρού και μεταφέρεται κάτω στην ουροδόχο κύστη για να αποβληθεί έξω από το σώμα. Η αποθήκευση και απέκκριση των ούρων από τη κύστη πραγματοποιούνται από τη λειτουργία μετατροπής του κι του νεφρού. Επάρκεια νεφρικού-κι και φυσιολογική μετατροπή του κι θα επιτρέψουν στην ουροδόχο να ανοίγει και να κλείνει σωστά για να εκκρίνει ούρα.

Διαταραχή της μετατροπής του κι στο νεφρό θα επηρεάσει τη λειτουργία της ουροδόχου, οδηγώντας σε δυσουρία η πολυουρία και ενούρηση, κ.λ.π.Αν υπάρχει υγρή-ζέστη στην ουροδόχο, θα παρεμποδίσει την δραστηριότητα του κι, θα δώσει αφορμή σε εισβολή παθογόνων παραγόντων μέσα στο νεφρό και θα επηρεάσει τη λειτουργία μετατροπής του κι του νεφρού, φθείροντας κατά συνέπεια το νεφρό και προκαλώντας κλινικά τα συμπτώματα συχνής ούρησης, επείγουσας ούρησης και επώδυνης ούρησης λόγω παρεμποδιζόμενης μετατροπής του κι στη κύστη και μη ομαλή ούρηση καθώς επίσης και πόνο μέσης και λουμπάγκο λόγω φθοράς του νεφρού.Επιπρόσθετα, το Huangdi Neijing υποστηρίζει ότι το νεφρό σχετίζεται εξωτερικά και εσωτερικά όχι μόνο με τη κύστη, αλλά επίσης με το τριπλό θερμαστή.

Αφού το νεφρό κυβερνά το νερό και ο τριπλός θερμαστής είναι η διάβαση του νερού, συντονίζονται το ένα με το άλλο στο μεταβολισμό του νερού.Ο τριπλός θερμαστής συνδέεται με τα πάνω και κάτω μέρη του σώματος. Μπορεί να μεταφέρει νερό σε ολόκληρο το σώμα προς το νεφρό.Αν το νεφρικό κι είναι σε διαταραχή, θα οδηγήσει σε ανώμαλη ροή νερού και συσσώρευση νερού στο τριπλό θερμαστή, προκαλώντας τελικά οίδημα. Περαιτέρω, ο τριπλός θερμαστής μπορεί να μεταφέρει το αρχέγονο κι από το νεφρό σε ολόκληρο το σώμα.

3 Κι, αίμα και σωματικό υγρό

Το κι, αίμα και σωματικό υγρό, οι θεμελιώδεις ουσίες για τις ζωτικές δραστηριότητες, ρέουν συνεχώς μέσα στο σώμα και όλα προέρχονται από τα σπλάχνα. Παράγονται από τις δραστηριότητες μετατροπής του κι των σπλάχνων και εμποτίζονται μέσα στα σπλάχνα για να θρέψουν τα όργανα και τους ιστούς του σώματος.

Ανάμεσα στις τρεις, το κι είναι η πιο δραστήρια αλλά αόρατη ουσία. Το αίμα και το σωματικό υγρό είναι ορατά, αλλά πρέπει να στηριχθούν στη προωθητική δράση του κι για να κυκλοφορήσουν σε ολόκληρο το σώμα.

3.1 Κι

3.1.1 Η βασική έννοια του κι

Η κλασσική Κινέζικη φιλοσοφία πιστεύει ότι η πρωταρχική κατάσταση της δημιουργίας είναι το κι, η συνεχής κίνηση του οποίου παράγει όλα τα πράγματα στο σύμπαν, συμπεριλαμβανομένης της ζωής. Έτσι οι άνθρωποι στην αρχαία Κίνα πίστευαν ότι η συσσώρευση του κι θα παρήγαγε ζωή ενώ η διασπορά του κι θα έθετε τέρμα στη ζωή.

Το κι είναι πολύ δραστήριο και σε συνεχή κίνηση. Το κι είναι επίσης υπερβολικά λεπτοφυές και αόρατο.

Το κι είναι η πιο θεμελιώδης ουσία πού συνθέτει το σώμα και διατηρεί τις ζωτικές δραστηριότητες. Όλες οι ζωτικές ουσίες στο σώμα μετατρέπονται από τη συνεχή κίνηση και αλλαγή του κι. Τα σπλάχνα, οι μεσημβρινοί, τα πέντε αισθητήρια όργανα, οι εννέα οπές και το σώμα το ίδιο σχηματίζονται από τη κίνηση, μετατροπή και συσσώρευση του κι.

3.1.2 Η παραγωγή του κι

Το κι υπάρχει αμέσως μετά το σχηματισμό της ατομικής ζωής. Αυτό το είδος του κι κληρονομείται από το νεφρικό-κι των γονέων κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης. Έτσι καλείται ‘‘συγγενές κι’’ το οποίο είναι το θεμέλιο της ανάπτυξης καινούριας ζωής.

Μετά τη γέννηση, το ανθρώπινο σώμα κρατά τις απορροφηθείσες θρεπτικές ουσίες από τον εξωτερικό κόσμο για να θρέψει το συγγενές κι. Αυτή είναι η επίκτητη πηγή

του κι, γνωστή επίσης ως ‘‘επίκτητο κι’’. Το επίκτητο κι προέρχεται από τις θρεπτικές ουσίες της τροφής και το φρέσκο αέρα που εισπνέεται μέσα στο σώμα.

Στη πραγματικότητα, το ‘‘συγγενές κι’’ και το ‘‘επίκτητο κι’’ είναι απλά δύο υλικές πηγές του κι. Η διαδικασία παραγωγής του κι εμπλέκει επίσης τα άλλα σπλάχνα. Η αλληλο-μετατροπή ανάμεσα στην ουσία, κι, αίμα και σωματικό υγρό επηρεάζει τη παραγωγή του κι.

3.1.3 Οι φυσιολογικές λειτουργίες του κι

Το κι είναι η θεμελιώδης ουσία που συνθέτει το σώμα και συντηρεί διάφορες φυσιολογικές δραστηριότητες. Το κι σε διαφορετικά σπλάχνα και όργανα λειτουργεί διαφορετικά. Γενικά μιλώντας, υπάρχουν πέντε φυσιολογικές λειτουργίες του κι.

3.1.3.1 Λειτουργία προώθησης

Το κι είναι το κίνητρο των φυσιολογικών λειτουργιών όλων των σπλάχνων και οργάνων στο σώμα. Η λειτουργία προώθησης του κι μπορεί να διεγείρει και να διατηρήσει τις φυσιολογικές λειτουργίες των σπλάχνων και άλλων οργάνων. Γι’ αυτό το κι καλείται η ρίζα της ζωής. Το κι σε διαφορετικά σπλάχνα και όργανα λειτουργεί διαφορετικά. Για παράδειγμα, το νεφρικό-κι προωθεί την ανάπτυξη του σώματος και την αναπαραγωγή, μετατρέπει το νερό και λαμβάνει το πνευμονικό-κι.Το καρδιακό-κι προωθεί τη κυκλοφορία του αίματος.Το πνευμονικό-κι κυβερνά την αναπνοή και ρυθμίζει τη διάβαση του νερού.Το σπληνικό-κι προωθεί τη πέψη και απορρόφηση της τροφής και διοικεί το αίμα.Το ηπατικό-κι ρυθμίζει διάφορες λειτουργίες με την εξομάλυνση της δραστηριότητας του κι.Αδυναμία του κι στη προώθηση, θα οδηγήσει σε υπολειτουργία των σπλάχνων και άλλων οργάνων και θα προκαλέσει διάφορα προβλήματα ανεπάρκειας.

3.1.3.2 Λειτουργία θέρμανσης

Το κι θερμαίνει το σώμα και είναι η πηγή της ζεστής ενέργειας στο σώμα. Είναι πολύ σημαντικό στη διατήρηση της φυσιολογικής θερμοκρασίας του σώματος και την εξασφάλιση των φυσιολογικών λειτουργιών όλων των σπλάχνων και οργάνων.Αφού το κι μπορεί να θερμάνει το σώμα, είναι παρόμοιο με το yang στη φύση. Έτσι το είδος του κι που θερμαίνει το σώμα καλείται ‘‘yang-κι’’.Και τα πέντε όργανα zang έχουν αντίστοιχα yang-κι. Για παράδειγμα, το καρδιακό-yang θερμαίνει και εκβαθύνει τα αιμοφόρα αγγεία για να προωθήσει τη κυκλοφορία του αίματος.Το πνευμονικό-yang θερμαίνει και θρέφει το δέρμα και τα μυϊκά διάκενα, εμποδίζοντας τους εξωγενείς παθογόνους παράγοντες από το να εισβάλουν στο σώμα.Το σπληνικό-yang θερμαίνει και μετατρέπει τροφή και νερό, προωθώντας τη πέψη και απορρόφηση.Το ηπατικό-yang ατμίζει και απολυμαίνει το κι, προωθώντας το κι τη μετατροπή του κι στα πέντε όργανα zang και τα έξη όργανα fu.Το νεφρικό-yang θερμαίνει τη πύλη-ζωής, διεγείρει την αναπαραγωγή και μετατρέπει το νερό.

Αν η λειτουργία θέρμανσης του κι αδυνατίσει, θα οδηγήσει σε λίμναση εσωτερικού-κρύου, ανώμαλη κυκλοφορία κι και αίματος και αποδυνάμωση των σπλαχνικών λειτουργιών.

3.1.3.3 Λειτουργία προστασίας

Το κι μπορεί να προστατεύει το σώμα, αντιστεκόμενο στην εισβολή διαφόρων παθογόνων παραγόντων και εμποδίζοντας τη νόσο.Όσο για τους παθογόνους παράγοντες, το είδος του κι που προστατεύει το σώμα καλείται ‘‘υγιεινό κι’’ η ‘‘γνήσιο κι’’. Το υγιεινό κι λειτουργεί για να προστατεύει ολόκληρο το σώμα ενάντια στην εισβολή παθογόνων παραγόντων και, μετά την εισβολή παθογόνων παραγόντων μέσα στο σώμα η εκδήλωση νόσου, να πολεμά ενάντια στους παθογόνους παράγοντες για να προωθήσει τη θεραπεία της νόσου.Αν η λειτουργία προστασίας του κι αδυνατίσει, οδηγεί κυρίως σε πτώση της αντίστασης του σώματος και ευπάθεια του σώματος σε εισβολή παθογόνων παραγόντων.

3.1.3.4 Λειτουργία στερέωσης

Στερέωση του κι σημαίνει ότι το κι μπορεί να τραβά και να ανακόπτει και να ελέγχει υγρές ουσίες, όπως το αίμα, σωματικό υγρό και σπέρμα, για να τα εμποδίσει από το να χαθούν. Για να είμαστε συγκεκριμένοι, το κι που στερεώνει το αίμα σημαίνει ότι το κι κρατά το αίμα να ρέει μέσα στα αγγεία και το εμποδίζει από το να ρέει έξω από τα αγγεία.Το κι που στερεώνει τον ιδρώτα, τα ούρα και το σάλιο σημαίνει ότι το κι ελέγχει την έκκριση και απέκκριση αυτών των υγρών ώστε να περιορίσει την απέκκριση και να εμποδίσει την απώλεια.Το κι που στερεώνει το σπέρμα σημαίνει ότι το κι εξισορροπεί τη σεξουαλική λειτουργία και εμποδίζει τη σπερματική εκπομπή. Επιπρόσθετα η αφόδευση και η θέση των σπλάχνων είναι κάτω από την επιρροή της λειτουργίας στερέωσης του κι.Αν η λειτουργία στερέωσης του κι αδυνατίσει, θα οδηγήσει σε απώλεια αίματος, σωματικού υγρού και σπέρματος.Η αδυναμία της στερέωσης του κι μπορεί επίσης να οδηγήσει σε παρατεταμένη διάρροια, ακράτεια ούρων και κοπράνων καθώς επίσης και πρωκτόπτωση και υστερόπτωση.

3.1.3.5 Λειτουργία μετατροπής του κι

Μετατροπή του κι σημαίνει τις αλλαγές που προκαλούνται από τη κίνηση του κι, η οποία είναι η θεμελιώδης αιτία της σύλληψης, ανάπτυξης, αύξησης και παρακμής της ζωής.Οι ζωτικές δραστηριότητες που σχετίζονται με τις τη μετατροπή του κι μπορούν να διαιρεθούν σε τρεις κατηγορίες.Πρώτον, διαμέσου της τροφής και αναπνοής το σώμα απορροφά θρεπτικές ουσίες από τον εξωτερικό κόσμο και τις μετατρέπει σε ουσία, κι, αίμα και σωματικό υγρό θεμελιώδη για το σώμα.Δεύτερον, η αλληλο-προώθηση ανάμεσα στις εξευγενισμένες ουσίες (ουσία, κι, αίμα και σωματικό υγρό κ.λ.π.) είναι η διαδικασία της αυτόματης ρύθμισης, βελτίωσης και ισορροπίας της ζωής.Τρίτον, η απόβλητη ουσία και το θολό κι αποβάλλονται έξω από το σώμα στη διαδικασία της ζωής.

Αν η μετατροπή του κι αδυνατίσει, η όλη διαδικασία της ζωής θα είναι σε διαταραχή η παρακμή, οδηγώντας σε διάφορες νόσους. Η απόκλιση της μετατροπής του κι οδηγεί ακόμα σε θάνατο.

3.1.4 Τα στυλ κίνησης του κι

Το κι στο σώμα είναι ένα είδος πολύ δραστικής και εξευγενισμένης ουσίας που είναι σε συνεχή κίνηση. Τα στυλ κίνησης του κι, παρόλο που διαφέρουν από όργανο σε όργανο, μπορούν να ταξινομηθούν σε τέσσερα είδη, δηλαδή άνοδο, κάθοδο, είσοδο και έξοδο. Αυτά τα τέσσερα στυλ μπορούν να συνδυαστούν σε δύο μείζονες κατηγορίες, δηλαδή άνοδο και κάθοδο, είσοδο και έξοδο.

Ανοδική κίνηση του κι σημαίνει άνοδο ενώ καθοδική κίνηση του κι σημαίνει κάθοδο.Παρόλο που η άνοδος και η κάθοδος είναι αντίθετες, μπορούν να μετατραπούν η μία στην άλλη. Όταν το κι ανέρχεται στο ανώτατο σημείο, αρχίζει να κατεβαίνει. Μία τέτοια μετατροπή είναι γνωστή ως ‘‘υπερβολική άνοδος μεταβάλλεται σε κάθοδο’’.Όταν το κι κατέρχεται στο κατώτατο σημείο, αρχίζει να ανεβαίνει. Μία τέτοια μετατροπή είναι γνωστή ως ‘‘υπερβολική κάθοδος μεταβάλλεται σε άνοδο’’. Αυτή είναι η ανοδική και καθοδική κίνηση του κι κάτω από φυσιολογικές συνθήκες.

Είσοδος και έξοδος, δύο αντίθετα στυλ κίνησης του κι, διαδραματίζονται εναλλακτικά. Όταν το κι διασπείρεται εξωτερικά (έξοδος) σε ένα ορισμένο βαθμό, αρχίζει να συγκρατείται το ίδιο εσωτερικά (είσοδος). Όταν το κι συγκρατείται το ίδιο εσωτερικά (είσοδος) σε ένα ορισμένο βαθμό, αρχίζει να διασπείρεται εξωτερικά (έξοδος). Αυτό είναι η εξωτερική και εσωτερική κίνηση του κι κάτω από φυσιολογικές συνθήκες.

Η άνοδος και κάθοδος, είσοδος και έξοδος είναι δύο τύποι της κίνησης του yin και του yang, οι οποίες συντονίζονται η μία με την άλλη. Για παράδειγμα, οι δραστηριότητες ανόδου και εξόδου σχετίζονται με το yang. Οι δραστηριότητες καθόδου και εισόδου σχετίζονται με το yin. Έτσι η άνοδος συντονίζεται με την έξοδο ενώ η κάθοδος συντονίζεται με την είσοδο.

Οι δραστηριότητες ανόδου, καθόδου, εισόδου και εξόδου του κι πραγματοποιούνται από τα σπλάχνα και τους μεσημβρινούς.Κάθε ένα όργανο zang η όργανο fu μπορεί να διαφέρει από τα άλλα στο στυλ κίνησης του κι. Για παράδειγμα, το ηπατικό-κι ανέρχεται, το πνευμονικό-κι κατέρχεται, το σπληνικό-κι ανέρχεται, και το στομαχικό-κι κατέρχεται, κ.λ.π. Τα όργανα zang και τα όργανα fu, αν και διαφορετικά το ένα από το άλλο στα στυλ της κίνησης του κι, συντονίζονται το ένα με το άλλο και σχηματίζουν ένα ειδικό σύστημα για τη ρύθμιση της δραστηριότητας του κι. Για παράδειγμα, το συκώτι και ο πνεύμονας περιορίζουν αλλά συντονίζονται το ένα με το άλλο στην άνοδο και κάθοδο. Η σπλήνα και το στομάχι συνδέονται και συνεργάζονται το ένα με το άλλο στην άνοδο και κάθοδο, κ.λ.π.Οι μεσημβρινοί και τα collaterals είναι οι σημαντικές διαδρομές(οδοί) για το κι να ρέει. Με τις διαφορετικές κατευθύνσεις ροής των μεσημβρινών, οι δραστηριότητες ανόδου και καθόδου του κι επίσης γίνονται διαφορετικές.

Οι μεσημβρινοί των σπλάχνων τρέχουν από το εσωτερικό προς το εξωτερικό, το κι σε αυτούς τους μεσημβρινούς ρέει προς τα έξω συνεπώς. Αν οι μεσημβρινοί τρέχουν από το εξωτερικό προς το εσωτερικό του σώματος, το κι σε αυτούς τους μεσημβρινούς θα ρέει από το εξωτερικό προς το εσωτερικό. Αν οι μεσημβρινοί τρέχουν από το κεφάλι προς το κάτω μέρος του σώματος, το κι σε αυτούς τους μεσημβρινούς θα ρέει κατά συνέπεια από το πάνω μέρος προς το κάτω. Αν οι μεσημβρινοί τρέχουν από τα πόδια προς τα πάνω, το κι σε αυτούς τους μεσημβρινούς θα ρέει βεβαίως προς τα πάνω. Οι δραστηριότητες ανόδου, καθόδου, εισόδου και εξόδου του κι είναι πολύ σημαντικές για τη ζωή. Αν αυτές οι δραστηριότητες του κι είναι φυσιολογικές, οι λειτουργίες των σπλάχνων και των μεσημβρινών θα είναι φυσιολογικές. Αν αυτές οι δραστηριότητες είναι ανώμαλες, οι λειτουργίες των σπλάχνων και μεσημβρινών θα είναι σε διαταραχή. Αν αυτές οι δραστηριότητες του κι σταματήσουν, ο θάνατος θα συμβεί. 3.1.5 Η ταξινόμηση του κι και η παραγωγή, διανομή και λειτουργικά του χαρακτηριστικά

Υπάρχουν διάφορες ταξινομήσεις και ονόματα του κι. Συνήθως το κι ταξινομείται σε yuan-κι (το αρχέγονο κι), zong-κι (το θωρακικό κι), ying-κι (το θρεπτικό κι) και wei-κι (το αμυντικό κι).

3.1.5.1 Yuan-κι (αρχέγονο κι)

Το αρχέγονο κι, καλούμενο επίσης πρωτεύον κι η γνήσιο(αυθεντικό) κι, είναι το πιο ουσιώδες κι στο σώμα και το ζωτικό θεμέλιο της ζωής.

1. Η παραγωγή του αρχέγονου κι

Το αρχέγονο κι προέρχεται κυρίως από το νεφρικό κι των γονέων κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης. Γι’ αυτό η TCM συνήθως καλεί το αρχέγονο κι ‘‘το συγγενές κι’’.Η δύναμη και η ποσότητα του αρχέγονου κι ορίζονται ήδη μετά τη γέννηση. Ωστόσο, μετά τη γέννηση το αρχέγονο κι ακόμα χρειάζεται περαιτέρω θρέψη και εμπλουτισμό για να του επιτραπεί να διανεμηθεί σε ολόκληρο το σώμα και να ασκήσει κανονική φυσιολογική επίδραση. Το αρχέγονο κι που μετατρέπεται από τις θρεπτικές ουσίες της τροφής που παρέχονται από τη σπλήνα και το στομάχι καλείται ‘‘επίκτητο κι’’.

2. Η διανομή του αρχέγονου κι

Το αρχέγονο κι αποθηκεύεται στο νεφρό και διανέμεται σε όλα τα μέρη του σώματος διαμέσου του τριπλού θερμαστή.Το αρχέγονο κι που μετατράπηκε από τις θρεπτικές ουσίες της τροφής που παρέχονται από τη σπλήνα και το στομάχι πρέπει να αποθηκευτεί στο νεφρό ώστε να μπορεί να διανεμηθεί σε ολόκληρο το σώμα. Αν και το αρχέγονο κι διανέμεται σε όλα τα μέρη του σώματος, προέρχεται από το νεφρό.

3. Τα λειτουργικά χαρακτηριστικά του αρχέγονου κι

Το αρχέγονο κι μοιράζεται τις κοινές λειτουργίες του κι, όπως προώθηση, θέρμανση, προστασία, στερέωση και μετατροπή του κι, κ.λ.π.Οι λειτουργίες του αρχέγονου κι είναι διαφορετικές αν η θέση του είναι διαφορετική. Τα χαρακτηριστικά του αρχέγονου κι στο νεφρό περιλαμβάνουν τρεις πλευρές:

Να προωθεί την αύξηση και ανάπτυξη του σώματος και να διατηρεί τις αναπαραγωγικές λειτουργίες του σώματος. Να προωθεί τη μετατροπή του κι για να ρυθμίζει το μεταβολισμό του νερού και απέκκριση των ούρων. Να στερεώνει το σπέρμα και τον εισπνεόμενο φρέσκο αέρα για να εξασφαλίσει τις λειτουργίες του νεφρού να αποθηκεύει ουσία και να λαμβάνει κι.Το αρχέγονο κι που διανέμεται σε όλα τα μέρη του σώματος θερμαίνει και προωθεί όλα τα σπλάχνα ώστε να φέρει τις φυσιολογικές τους λειτουργίες σε πλήρη δράση. Για παράδειγμα, η σπλήνα κυβερνά τη μεταφορά και μετατροπή. Ο πνεύμονας κυβερνά την αναπνοή. Η καρδιά κυριαρχεί στο αίμα. Το συκώτι ελέγχει την εκβάθυνση και διασπορά. Το στομάχι είναι υπεύθυνο για τη λήψη και πέψη, κ.λ.π.Όλα αυτά είναι οι συγκεκριμένες εκδηλώσεις της επίδρασης του αρχέγονου κι στα σπλάχνα. Τοιουτοτρόπως το αρχέγονο κι είναι το ζωτικό κι στο σώμα και είναι το κίνητρο όλων των ζωτικών δραστηριοτήτων. Η κατάσταση του αρχέγονου κι καθορίζει τη κατάσταση της ζωής.

3.1.5.2 Zong-κι (το θωρακικό κι)

Το θωρακικό κι είναι ένα είδος ουσιώδους κι στο σώμα. Αφού παράγεται μετά τη γέννηση, είναι ένα είδος επίκτητου ουσιώδους κι.

Το θωρακικό κι συσσωρεύεται στο στήθος. Όταν μεταφέρεται από το στήθος, διαιρείται σε ying-κι (το θρεπτικό κι) και wei-κι (το αμυντικό κι) τα οποία διανέμονται σε ολόκληρο το σώμα.

1. Η παραγωγή του θωρακικού κι

Το θωρακικό κι παράγεται από το συνδυασμό του φρέσκου αέρα που εισπνέεται από το πνεύμονα με τις θρεπτικές ουσίες της τροφής που απορροφώνται και μεταφέρονται από τη σπλήνα. Η αναπνευστική λειτουργία του πνεύμονα και οι λειτουργίες μεταφοράς και μετατροπής της σπλήνας επηρεάζουν τη παραγωγή του θωρακικού κι.

2. Η διανομή του θωρακικού κι Αφού το θωρακικό κι συσσωρεύεται στο στήθος, το στήθος καλείται ‘‘η θάλασσα του κι’’. Επειδή η καρδιά και ο πνεύμονας βρίσκονται στο στήθος, το θωρακικό κι εμποτίζεται μέσα στη καρδιά και το πνεύμονα και ρέει στα αγγεία και την αναπνευστική οδό. Έτσι η κατάσταση του θωρακικού κι επηρεάζει τις λειτουργίες των καρδιακών αγγείων, το πνεύμονα και την αναπνευστική οδό.

3. Τα λειτουργικά χαρακτηριστικά του θωρακικού κι

Το θωρακικό κι έχει δύο λειτουργίες. Μία είναι να θερμαίνει και να θρέφει τα καρδιακά αγγεία για να διατηρήσει τις λειτουργίες τους στη μεταφορά κι και αίματος. Η άλλη είναι να θερμαίνει και να θρέφει τι πνεύμονα και την άνω αναπνευστική οδό για να διατηρήσει τις λειτουργίες τους στη κυβέρνηση της αναπνοής και ομιλίας.Αν το θωρακικό κι είναι ανεπαρκές, θα οδηγήσει σε ταχυσφυγμία, βραχύτητα αναπνοής και αδύναμη φωνή, κ.λ.π.

3.1.5.3 Ying-κι (θρεπτικό κι) και wei-κι (αμυντικό κι)

Και το θρεπτικό κι και το αμυντικό κι προέρχονται από το θωρακικό κι και σχετίζονται στενά το ένα με το άλλο στη παραγωγή και κυκλοφορία.

Το θρεπτικό κι σχετίζεται με το yin και το αμυντικό κι με το yang. Έτσι το θρεπτικό κι και το αμυντικό κι καλούνται επίσης ying-yin (θρεπτικό yin) και wei-yang (αμυντικό yang).

1. Η παραγωγή του θρεπτικού κι και του αμυντικού κι

Και το θρεπτικό κι και το αμυντικό κι προέρχονται από το θωρακικό κι. Το θωρακικό κι ρέει σε ολόκληρο το σώμα από το στήθος υπό μορφή του θρεπτικού κι και του αμυντικού κι. Αναφορικά με τη παραγωγή, το θρεπτικό κι και το αμυντικό κι, ακριβώς όπως το θωρακικό κι, παράγεται από το συνδυασμό του φρέσκου αέρα που εισπνέεται από το πνεύμονα με τις θρεπτικές ουσίες της τροφής που απορροφώνται και μεταφέρονται από τη σπλήνα. Η μόνη διαφορά στηρίζεται στις θρεπτικές ουσίες της τροφής. Το θρεπτικό κι προέρχεται από το ‘‘πιο ουσιώδες μέρος’’ των θρεπτικών ουσιών της τροφής ενώ το αμυντικό κι προέρχεται από ‘‘το πιο δραστικό και ισχυρό μέρος’’ των θρεπτικών ουσιών της τροφής.

2. Η διανομή του θρεπτικού κι και του αμυντικού κι Το θρεπτικό κι και το αμυντικό κι είναι διαφορετικά στη φύση. Το πρώτο, που σχετίζεται με το yin στη φύση, ρέει μέσα στα αγγεία ενώ το δεύτερο, που σχετίζεται με το yang στη φύση, ρέει έξω από τα αγγεία. Αυτό εξηγεί επίσης γιατί το θρεπτικό κι διανέμεται στα εσωτερικά όργανα ενώ το αμυντικό κι διανέμεται πάνω από την επιφάνεια του σώματος. Βεβαίως υπάρχει το αμυντικό κι στα εσωτερικά όργανα και υπάρχει το θρεπτικό κι στην επιφάνεια. Αλλά το θρεπτικό κι κυρίως ρέει μέσα στα εσωτερικά όργανα και το αμυντικό κι κυρίως κυκλοφορεί στην επιφάνεια.

3. Τα λειτουργικά χαρακτηριστικά του θρεπτικού κι και του αμυντικού κι

Το θρεπτικό κι και το αμυντικό κι είναι διαφορετικά το ένα από το άλλο στα λειτουργικά χαρακτηριστικά. Τα λειτουργικά χαρακτηριστικά του θρεπτικού κι χαρακτηρίζονται από μετασχηματισμό σε αίμα για να θρέψει ολόκληρο το σώμα, ειδικότερα να θρέψει τα εσωτερικά όργανα για να διατηρήσουν τις φυσιολογικές τους λειτουργίες.Τα λειτουργικά χαρακτηριστικά του αμυντικού κι χαρακτηρίζονται από θέρμανση και θρέψη του σώματος και προστασία του σώματος ενάντια στους παθογόνους παράγοντες, ειδικότερα θέρμανση και θρέψη των μυών και της επιφάνειας καθώς επίσης και ρύθμιση του ιδρώτα ώστε να προστατεύει το σώμα ενάντια στους παθογόνους παράγοντες. Το αμυντικό κι σχετίζεται με το yang. Γι’ αυτό μπορεί να θερμαίνει το σώμα. Αλλά ρυθμίζει τον ιδρώτα για να αποβάλλει την υπερβολική yang-ζέστη ώστε να διατηρήσει μία σταθερή θερμοκρασία σώματος.

3.2 Αίμα

3.2.1 Η βασική έννοια του αίματος

Το αίμα, που αποτελείται κυρίως από το θρεπτικό κι και το σωματικό υγρό, κυκλοφορεί μέσα στα αγγεία. Είναι κόκκινο στο χρώμα και κολλώδες στην υφή. Το

αίμα λειτουργεί για να θρέφει και να υγραίνει το σώμα. Είναι ζωτικό στη διατήρηση της ζωής.

3.2.2 Η παραγωγή αίματος

Το βασικό συστατικό για τη παραγωγή αίματος είναι η ουσία, συμπεριλαμβανομένης της συγγενούς ουσίας (νεφρική-ουσία) και της επίκτητης ουσίας (θρεπτικές ουσίες της τροφής). Η συγγενής ουσία είναι προϋπόθεση για τη παραγωγή αίματος. Μόνο όταν η επίκτητη ουσία έχει συνδυαστεί με την συγγενή ουσία μπορεί το αίμα να παραχθεί. Έτσι ανεπάρκεια νεφρικής-ουσίας θα το κάνει δύσκολο να παράγει αίμα.Ωστόσο, η συγγενής ουσία είναι ήδη καθορισμένη μετά τη γέννηση. Σε αυτή τη περίπτωση η επίκτητη ουσία παίζει ένα ζωτικό ρόλο στη παραγωγή αίματος.Γι’ αυτό το λόγο οι λειτουργίες της σπλήνας και του στομάχου είναι κλειδί για τη παραγωγή αίματος. Αν η σπλήνα και το στομάχι είναι φυσιολογικά στις λειτουργίες, μπορούν να απορροφούν επαρκείς θρεπτικές ουσίες της τροφής για να παράγουν αίμα. Αν η σπλήνα και το στομάχι είναι αδύναμα στην απορρόφηση θρεπτικών ουσιών της τροφής, η παραγωγή αίματος αναπόφευκτα μειώνεται.

Ο μετασχηματισμός της ουσίας σε αίμα είναι στη πραγματικότητα μία διαδικασία μετατροπής του κι.Τα όργανα που εμπλέκονται σε μία τέτοια διαδικασία είναι η καρδιά και ο πνεύμονας. Η λειτουργία της καρδιάς στη διαδικασία παραγωγής αίματος καλείται ‘‘κοκκίνισμα’’, επειδή η καρδιά σχετίζεται με τη φωτιά στα πέντε στοιχεία και με το κόκκινο στα πέντε χρώματα. Με τη δράση της καρδιακής-φωτιάς το αίμα γίνεται κόκκινο.Ο πνεύμονας συμμετέχει στη παραγωγή του θρεπτικού κι με το να εισπνέει φρέσκο αέρα από το εξωτερικό. Το θρεπτικό κι είναι ένα σημαντικό συστατικό του αίματος. Έτσι οι λειτουργίες του πνεύμονα επηρεάζουν απευθείας τη παραγωγή αίματος. Επιπρόσθετα, το συκώτι ρυθμίζει τη δραστηριότητα του κι και επηρεάζει τη μετατροπή του κι σε ολόκληρο το σώμα με τις λειτουργίες του της εκβάθυνσης και διασποράς, που ασκούν επίσης κάποια επίδραση στη παραγωγή αίματος.

3.2.3 Οι φυσιολογικές λειτουργίες του αίματος

Οι φυσιολογικές λειτουργίες του αίματος είναι να θρέφουν και να υγραίνουν το σώμα όπως περιγράφεται στο Nanjing.Αφού το αίμα περιέχει το θρεπτικό κι, μπορεί να θρέφει όλα τα όργανα στο σώμα.Διαμέσου των μεσημβρινών, το αίμα μεταφέρει θρεπτικές ουσίες σε όλα τα μέρη του σώματος για να θρέψει τα πέντε όργανα zang, τα έξη όργανα fu, τα πέντε συστατικά, τα πέντε αισθητήρια όργανα και τις εννέα οπές.Θα πρέπει να επισημανθεί ότι το αίμα είναι επίσης η σημαντική υλική βάση για τις νοητικές δραστηριότητες. Αν το αίμα είναι επαρκές, θα υπάρχει αρκετή ζωντάνια. Αν το αίμα είναι ανεπαρκές, θα υπάρχει αποθάρρυνση. Αν το αίμα είναι σε διαταραχή, θα υπάρχει νοητική διαταραχή.Αφού το αίμα εμπεριέχει υγρό, μπορεί να υγράνει τα σπλάχνα και το σώμα. Όταν το υγρό ρέει έξω από τα αγγεία, υγραίνει τις οπές και λιπαίνει τις αρθρώσεις.

Επιπρόσθετα, το αίμα μεταφέρει επίσης το θολό κι. Όταν το θολό κι μεταφέρεται στο πνεύμονα, αποβάλλεται από την αναπνοή. Όταν μεταφέρεται στο νεφρό, αποβάλλεται από την ούρηση. Όταν μεταφέρεται στην επιφάνεια, αποβάλλεται από τον ιδρώτα.

3.2.4 Η κυκλοφορία του αίματος

Τα αγγεία σε ολόκληρο το σώμα σχηματίζουν ένα σχετικά κλειστό κυκλοφορικό σύστημα για τη κυκλοφορία του αίματος. Ένα τέτοιο σύστημα είναι γνωστό ως αιμοφόρα αγγεία στη TCM που συμπεριλαμβάνεται στην έννοια των μεσημβρινών και αγγείων. Τα μικροσκοπικά τριχοειδή καλούνται αιμοφόρα collaterals.

Το αίμα προωθείται από τη καρδιά για να κυκλοφορεί στα αγγεία. Στη πραγματικότητα η καρδιά είναι το κέντρο του κυκλοφοριακού συστήματος του αίματος. Στη δομή, η καρδιά συνδέεται με τα αγγεία. Γι’ αυτό η καρδιά μπορεί να προωθεί το αίμα να κυκλοφορεί στα αγγεία.Αφού η κυκλοφορία του αίματος είναι μία κυκλοφοριακή διαδικασία, οι κατευθύνσεις της κυκλοφορίας του αίματος είναι είτε φυγόκεντρες είτε κεντρομόλες.Το πρώτο σημαίνει ότι το αίμα προωθείται από το καρδιακό-κι να ρέει έξω από τη καρδιά σε ολόκληρο το σώμα διαμέσου μεγάλων αγγείων μέσα στα μεγάλα collaterals και τα λεπτοφυή τριχοειδή. Με ένα τέτοιο τρόπο το αίμα εισέρχεται στα εσωτερικά όργανα για να θρέψει και να υγράνει το σώμα.Το δεύτερο σημαίνει ότι το αίμα συσσωρεύεται από τα λεπτοφυή τριχοειδή στα μεγάλα collaterals και τα αγγεία μέσα στη καρδιά κάτω από τη προωθητική δράση της καρδιάς.

Ξέχωρα από τη καρδιά, άλλα εσωτερικά όργανα εμπλέκονται επίσης στη κυκλοφορία του αίματος, συμπεριλαμβανομένων του πνεύμονα, της σπλήνας και του συκωτιού.Δομικά ο πνεύμονας συνδέεται με όλα τα αγγεία στο σώμα, γνωστό ως ‘‘ο πνεύμονας που αντικρίζει όλα τα αγγεία’’. Με τη συνεργασία με τα αγγεία, ο πνεύμονας διανέμει θρεπτικές ουσίες, όπως το θωρακικό κι, σε ολόκληρο το σώμα και συσσωρεύει κι και αίμα από ολόκληρο το σώμα για να βοηθήσει τη καρδιά να προωθεί τη κυκλοφορία του αίματος.Η σπλήνα διοικεί το αίμα, κάνοντας τα αγγεία συμπαγή, κατευθύνοντας το αίμα να κυκλοφορεί φυσιολογικά στα αγγεία και εμποδίζοντας το από το να ρέει έξω από τα αγγεία.Το συκώτι αποθηκεύει αίμα και ρυθμίζει τον όγκο του αίματος. Επιπρόσθετα, το συκώτι κυβερνά επίσης την εκβάθυνση και διασπορά, εξομαλύνοντας έτσι τη δραστηριότητα του κι για να προωθήσει τη κυκλοφορία του αίματος.

Ο παράγοντας που δρα απευθείας στη κυκλοφορία του αίματος είναι το κι. Για παράδειγμα, το καρδιακό-κι προωθεί το αίμα να κυκλοφορεί.Το πνευμονικό-κι βοηθά τη καρδιά να προωθεί τη κυκλοφορία του αίματος.Το σπληνικό-κι διοικεί το αίμα, και το ηπατικό-κι ρυθμίζει τη κυκλοφορία του αίματος με την εκβάθυνση και διασπορά του κι.

Αν το καρδιακό-κι είναι ανεπαρκές, το αίμα θα γίνει πολύ αδύναμο για να κυκλοφορεί.Αν το πνευμονικό-κι είναι ανεπαρκές, δεν θα υπάρχει ευκαιρία για το αίμα να διασπαρθεί.

Αν το σπληνικό-κι είναι ανεπαρκές, θα είναι δύσκολο για τη σπλήνα να διοικεί το αίμα.Αν το ηπατικό-κι αποτύχει να εκβαθύνει, θα οδηγήσει σε λίμναση του κι και στάση αίματος.Επιπρόσθετα, το σπλαχνικό yang παίζει επίσης ένα σημαντικό ρόλο στη κυκλοφορία του αίματος. Για παράδειγμα, ανεπάρκεια του yang αναπόφευκτα θα προκαλέσει ανεπάρκεια του κι, κάνοντάς το δύσκολο για το αίμα να κυκλοφορήσει.Ανεπάρκεια του yin θα προκαλέσει κρύο και άφθονο κρύο θα πήξει το αίμα.

Άλλοι παράγοντες που μπορούν να επηρεάσουν τη κυκλοφορία του αίματος είναι η κατάσταση των αγγείων και οι αλλαγές κρύου και ζέστης.Γενικά μιλώντας, φλέγμα, υγρασία, στάση αίματος, πρήξιμο και όζοι μπορούν να μπλοκάρουν η να συμπιέσουν τα αγγεία και να παρεμποδίσουν τη κυκλοφορία του αίματος. Το αίμα χαρακτηρίζεται από προτίμηση για θερμότητα και αποστροφή στο κρύο. Έτσι υπερβολικό κρύο επιβραδύνει τη κυκλοφορία του αίματος η ακόμα προκαλεί στάση αίματος. Υπερβολική ζέστη επιταχύνει τη κυκλοφορία του αίματος και ακόμα οδηγεί σε αιμορραγία σε σοβαρές περιπτώσεις.

3.3 Σωματικό υγρό

3.3.1 Η βασική έννοια του σωματικού υγρού

Το σωματικό υγρό είναι μία βασική ουσία που συνθέτει το σώμα και συντηρεί τις ζωτικές δραστηριότητες. Το κύριο συστατικό του σωματικού υγρού είναι νερό, που συμπεριλαμβάνει επίσης θρεπτική ουσία.Το σωματικό υγρό είναι επίσης ένα συστατικό του αίματος όταν ρέει μέσα στα αγγεία. Ωστόσο, το σωματικό υγρό ρέει επίσης έξω από τα αγγεία στα σπλάχνα και το σώμα. Αν συμβαίνει έκκριση η απέκκριση από τα πέντε αισθητήρια όργανα και τις εννέα οπές, το σωματικό υγρό γίνεται ούρα, ιδρώτας, δάκρυα, μύξα, σάλιο και σιελόρροια, κ.λ.π.

Το σωματικό υγρό μπορεί να διαιρεθεί σε δύο μέρη: αραιό υγρό και πηχτό υγρό τα οποία είναι διαφορετικά το ένα από το άλλο στην ιδιότητα, θέση και λειτουργίες.Γενικά μιλώντας, το αραιό υγρό ρέει γρήγορα και διανέμεται στο δέρμα, μύες και οπές για να υγράνει τα σχετικά μέρη του σώματος.Το πηχτό υγρό ρέει σχετικά αργά και διανέμεται στα σπλάχνα, εγκεφαλικό μυελό και αρθρώσεις για να θρέψει τα σχετικά μέρη του σώματος.Αν και διαφορετικά στην υφή και διανομή, και το αραιό και το πηχτό υγρό προέρχονται από τη τροφή και το νερό που μετατρέπονται από τη σπλήνα και το στομάχι, ρέοντας λειτουργικά μέσα και έξω από τα αγγεία για να διεισδύσουν και να συμπληρώσουν το ένα το άλλο. Φυσιολογικά δεν διαχωρίζονται αυστηρά το ένα από το άλλο. Παθολογικά ‘‘φθορά του αραιού υγρού’’ είναι σχετικά ήπια ενώ ‘‘απώλεια του παχέος υγρού’’ είναι σχετικά σοβαρή.

3.3.2 Η παραγωγή του σωματικού υγρού

Οι πεπτικές λειτουργίες και λειτουργίες απορρόφησης του στομάχου, της σπλήνας και του παχέος και λεπτού εντέρου παίζουν ένα ζωτικό ρόλο στη παραγωγή του σωματικού υγρού.

Το σωματικό υγρό προέρχεται από τη τροφή, ειδικότερα το νερό και το υγρό διαιτολόγιο. Η παραγωγή σωματικού υγρού έρχεται διαμέσου μιας σειράς φυσιολογικών δραστηριοτήτων, συμπεριλαμβανομένων των λειτουργιών του στομάχου να λαμβάνει και να πέπτει, των λειτουργιών της σπλήνας να μεταφέρει, μετατρέπει και μεταβιβάζει, των λειτουργιών του λεπτού εντέρου να λαμβάνει και να πέπτει, και των λειτουργιών του παχέος εντέρου να μεταβιβάζει και να αλλάζει.Διαφορετικά σπλάχνα μπορούν να ασκούν διαφορετική επίδραση στο νερό που λαμβάνεται μέσα στο σώμα. Έτσι ο μεταβολισμός του σωματικού υγρού πραγματοποιείται κάτω από το συντονισμό διαφορετικών σπλάχνων.

3.3.3 Οι φυσιολογικές λειτουργίες του σωματικού υγρού

Οι φυσιολογικές λειτουργίες του σωματικού υγρού περιλαμβάνουν τις ακόλουθες τρεις πλευρές.

3.3.3.1 Υγρασία και θρέψη

Το σωματικό υγρό περιέχει μεγάλη ποσότητα νερού και θρεπτικών ουσιών για να υγράνει και να θρέψει τα σπλάχνα και το σώμα. Για να είμαστε συγκεκριμένοι, το αραιό υγρό, που διανέμεται στο δέρμα και τις οπές, λειτουργεί κυρίως για να υγράνει το σώμα. Το πηχτό υγρό, που διανέμεται στα σπλάχνα και τον εγκεφαλικό μυελό, λειτουργεί κυρίως για να θρέφει το σώμα.

3.3.3.2 Η μετατροπή του αίματος

Το σωματικό υγρό δεν ρέει μόνο έξω από τα αγγεία, αλλά επίσης μέσα στα αγγεία για να συμμετάσχει στη παραγωγή αίματος.Το αίμα αποτελείται από δύο μέρη: σωματικό υγρό και το θρεπτικό κι. Αν το σωματικό υγρό είναι ανεπαρκές, η παραγωγή αίματος θα μειωθεί, οδηγώντας σε ανεπάρκεια αίματος.

3.3.3.3 Η μεταφορά του θολού κι

Το σωματικό υγρό μπορεί να κρατά ποικίλο θολό κι και άχρηστα υλικά που παράγονται από τη μετατροπή του κι και να τα μεταφέρει στα σχετιζόμενα όργανα για να αποβληθούν έξω από το σώμα διαμέσου ούρησης, εφίδρωσης και αναπνοής. Τα άχρηστα υλικά και το θολό κι αποβάλλονται απευθείας υπό μορφή υγρού διαμέσου ούρησης και εφίδρωσης. Αλλά το θολό κι που αποβάλλεται διαμέσου αναπνοής μεταφέρεται στο πνεύμονα πρώτα με το σωματικό υγρό και έπειτα εκπνέεται έξω από το σώμα. Αν το σωματικό υγρό είναι ανεπαρκές, το θολό κι δεν μπορεί να αποβληθεί γρήγορα έξω από το σώμα, επηρεάζοντας σοβαρά τη μετατροπή του κι και προκαλώντας διάφορες παθολογικές αλλαγές.

3.3.4 Η μεταφορά και ο μεταβολισμός του σωματικού υγρού

Η μεταφορά και ο μεταβολισμός του σωματικού υγρού είναι περίπλοκα, εμπλέκοντας τις φυσιολογικές δραστηριότητες αρκετών σπλάχνων.Το σωματικό υγρό, που παράγεται από τη σπλήνα και το στομάχι που απορροφούν νερό και θρεπτικές ουσίες από τη τροφή, μεταφέρεται στη καρδιά και το πνεύμονα από τη σπλήνα για να αρχίσει η μεταβολική του διαδικασία. Τα σπλάχνα που

σχετίζονται με το μεταβολισμό του σωματικού υγρού περιλαμβάνουν κυρίως τη σπλήνα, το πνεύμονα και το νεφρό καθώς επίσης και τη καρδιά, το συκώτι, την ουροδόχο, το παχύ έντερο και το τριπλό θερμαστή.

Η σπλήνα, ο πνεύμονας και το νεφρό παίζουν ένα ζωτικό ρόλο στη μεταφορά και διανομή του σωματικού υγρού.Η σπλήνα, που κυβερνά τη μεταφορά και μετατροπή, μεταφέρει σωματικό υγρό στη καρδιά και το πνεύμονα.Ο πνεύμονας, που κυβερνά τη ρύθμιση της διάβασης του νερού, μεταφέρει σωματικό υγρό σε ολόκληρο το σώμα και κάτω στο νεφρό.Το νεφρό, που κυβερνά το νερό και το διαχωρισμό του διαυγούς από το θολό, μεταφέρει ξανά το σωματικό υγρό που ατμίζεται και μετατρέπεται από το κι κατά τη διάρκεια του σχηματισμού των ούρων, στη καρδιά και το πνεύμονα. Στη προώθηση της κυκλοφορίας του αίματος, η καρδιά προωθεί επίσης τη ροή του σωματικού υγρού.Με αυτό το τρόπο το σωματικό υγρό μεταφέρεται σε ολόκληρο το σώμα για να θρέψει τα πέντε όργανα zang και τα έξη όργανα fu. Αφού χρησιμοποιηθεί, το υπόλοιπο του νερού και τα άχρηστα μεταβολική υλικά αποβάλλονται έξω από το σώμα διαμέσου ορισμένων οδών.Η απέκκριση του σωματικού υγρού εμπεριέχει το πνεύμονα, το νεφρό, την ουροδόχο και το παχύ έντερο.Το πνευμονικό-κι, που κυβερνά τη διασπορά, αποκάθαρση και κάθοδο, αποβάλλει το υγρό από το δέρμα και την αναπνευστική οδό και αποβάλλει το υγρό μαζί με τα κόπρανα από το παχύ έντερο.Το νεφρικό-κι, που κυβερνά το νερό, μετατρέπει το υγρό σε ούρα για να αποβληθούν ως ούρα από την ουροδόχο.Ανάμεσα σε αυτές τις διαφορετικές οδούς, η ούρηση και εφίδρωση είναι οι μείζονες οδοί για την απέκκριση του υγρού. Μόνο μέρος του υγρού αποβάλλεται διαμέσου της αφόδευσης και αναπνοής.Επιπρόσθετα, το συκώτι και ο τριπλός θερμαστής παίζουν επίσης έναν ορισμένο ρόλο στη διανομή και απέκκριση του σωματικού υγρού.Το ηπατικό-κι, που κυβερνά την εκβάθυνση και διασπορά, προωθεί τη ροή και το μεταβολισμό του σωματικού υγρού διαμέσου ρύθμισης της δραστηριότητας του κι.Ο τριπλός θερμαστής, χρησιμεύοντας ως μία διάβαση του νερού, κατευθύνει το σωματικό υγρό να ρέει προς τα κάτω διαμέσου αυτής στο νεφρό. Στην όλη διαδικασία της ροής και μεταβολισμού του σωματικού υγρού, ο τριπλός θερμαστής, που συνδέει το πάνω μέρος με το κάτω, συμμετέχει στην όλη διαδικασία της παραγωγής, διανομής και απέκκρισης του σωματικού υγρού.Συνολικά, η ροή και ο μεταβολισμός του σωματικού υγρού εμπλέκει αρκετά σπλάχνα, αλλά ο πνεύμονας, η σπλήνα και το νεφρό είναι τα πιο σημαντικά σπλάχνα. Έτσι η δυσλειτουργία η υπολειτουργία αυτών των τριών οργάνων θα επηρεάσει τη ροή και το μεταβολισμό του σωματικού υγρού, οδηγώντας σε φλέγμα, κατακράτηση υγρού και οίδημα.

Παράρτημα: Τα πέντε όργανα zang που μετατρέπουν τα πέντε είδη υγρών

Τα πέντε είδη υγρών περιλαμβάνουν τον ιδρώτα, μύξα, δάκρυ, σάλιο και σιελόρροια. Η TCM πιστεύει ότι αυτά τα υγρά μετατρέπονται από τα πέντε όργανα zang.

Οι σχέσεις μεταξύ των πέντε οργάνων zang και των πέντε ειδών υγρών περιγράφεται με αυτό τον τρόπο:

Ο ιδρώτας είναι το υγρό της καρδιάς, η μύξα είναι το υγρό του πνεύμονα, το δάκρυ είναι το υγρό του συκωτιού, το σάλιο είναι το υγρό της σπλήνας και σάλιο(παχύρευστο μέρος) είναι το υγρό του νεφρού.(1) Ο ιδρώτας προέρχεται από το σωματικό υγρό και αποβάλλεται έξω από το σώμα διαμέσου των ιδρωτοποιών πόρων κάτω από τον ατμό του yang-κι. Η καρδιά σχετίζεται με τη φωτιά στα πέντε στοιχεία. Η καρδιακή-φωτιά μετατρέπεται σε yang-κι για να ατμίσει το σωματικό υγρό το οποίο βγαίνει έξω από το δέρμα και γίνεται ιδρώτας. Τοιουτοτρόπως ο ιδρώτας θεωρείται ως το υγρό της καρδιάς.Ανεπάρκεια του καρδιακού-yang καταλήγει σε ολιγοίδρωση ενώ υπεραφθονία καρδιακής-φωτιάς προκαλεί πολυίδρωση.

(2) Η μύξα αφορά τη ρινική βλέννα που μπορεί να υγραίνει τα ρουθούνια. Αφού η μύτη είναι η οπή του πνεύμονα, έτσι και η μύξα είναι το υγρό του πνεύμονα. Αν το πνευμονικό-κι αποτύχει να διασπείρει, η μύτη θα βουλώσει και θα τρέχει. Αν η πνευμονική-ζέστη φθείρει το σωματικό υγρό, η μύτη θα είναι ξηρή με λιγοστή μύξα.

(3)Το δάκρυ προέρχεται από τα μάτια και μπορεί να υγραίνει τα μάτια. Αφού τα μάτια είναι οι οπές του συκωτιού, το δάκρυ βεβαίως είναι το υγρό του συκωτιού.Αν υπάρχει άνεμος-ζέστη στο συκώτι, τα μάτια θα δακρύζουν. Αν το ηπατικό-yin είναι ανεπαρκές, τα μάτια θα γίνουν ξηρά εξαιτίας λιγοστών δακρύων.

(4)Το σάλιο(saliva) αφορά το αραιό μέρος του υγρού στο στόμα. Μπορεί να προωθήσει τη λήψη τροφής. Αφού το στόμα είναι η οπή της σπλήνας, το σάλιο είναι το υγρό της σπλήνας. Αν η σπλήνα είναι αδύναμη, θα υπάρχει άφθονο σάλιο που τρέχει έξω από το στόμα.Αν το σπληνικό-yin είναι ανεπαρκές, το στόμα θα είναι ξηρό εξαιτίας αραιού σάλιου στο στόμα.

(5)Το σάλιο (spittle) αφορά το παχύρρευστο μέρος του υγρού στο στόμα. Μπορεί να υγραίνει το στόμα και τη γλώσσα. Η TCM πιστεύει ότι το σάλιο(saliva) παράγεται στις γωνίες του στόματος και το σάλιο(spittle) παράγεται κάτω από τη γλώσσα. Αφού η υπογλώσσια φλέβα συνδέεται με το μεσημβρινό του νεφρού, το σάλιο(spittle) είναι το υγρό του νεφρού. Από την άποψη της καλλιέργειας ζωής, η TCM υποστηρίζει ότι το σάλιο(spittle) μετατρέπεται από τη νεφρική-ουσία. Γι’ αυτό οι δάσκαλοι της καλλιέργειας ζωής συνιστούν να καταπίνουμε το σάλιο(spittle) προκειμένου να εμπλουτίσουμε τη νεφρική-ουσία και να καλλιεργήσουμε την υγεία. Αν η νεφρική-ουσία είναι ανεπαρκής, το σάλιο(spittle) θα λιγοστέψει και το στόμα θα γίνει ξηρό.

3.4 Οι σχέσεις ανάμεσα στο κι, αίμα και σωματικό υγρό

Το κι, αίμα και σωματικό υγρό είναι οι βασικές ουσίες που διατηρούν τις ζωτικές δραστηριότητες. Αυτές οι τρεις ουσίες μπορούν να μετατραπούν η μία στην άλλη διαμέσου της δραστηριότητας μετατροπής του κι και εξαρτώνται η μία από την άλλη στις φυσιολογικές λειτουργίες. Αν μία από αυτές έχει αλλάξει, οι άλλες δύο θα έχουν αντίστοιχες αντιδράσεις. Μία τέτοια σχέση αλληλεξάρτησης ανάμεσα σε αυτές δεν υποδηλώνεται μόνο στη φυσιολογία, αλλά επίσης στη παθολογία. Κλινικά η ρύθμιση αυτής της σχέσης αλληλεξάρτησης ανάμεσα στο κι, αίμα και σωματικό υγρό είναι πολύ σημαντική στη θεραπεία(αντιμετώπιση) νόσων.

3.4.1 Η σχέση μεταξύ κι και αίματος

Το κι είναι ενεργό(δραστήριο) και σχετίζεται με το yang ενώ το αίμα είναι στατικό και σχετίζεται με το yin. Έτσι η σχέση μεταξύ κι και αίματος μπορεί να κατανοηθεί σύμφωνα με τη σχέση μεταξύ yin και yang. Στη TCM η σχέση μεταξύ κι και αίματος γενικεύεται ως ‘‘το κι είναι ο στρατηγός του αίματος και το αίμα είναι η μητέρα του κι’’. Εδώ ‘‘στρατηγός’’ σημαίνει κυβέρνηση και ‘‘μητέρα’’ σημαίνει πηγή και θεμέλιο.Αφού το κι σχετίζεται με το yang, μπορεί να κυβερνά τη κυκλοφορία του αίματος. Επειδή το αίμα σχετίζεται με το yin, είναι η πηγή για τη μετατροπή του κι. Ωστόσο, η σχέση μεταξύ κι και αίματος δεν είναι τόσο απλή όπως μνημονεύεται πιο πάνω.

3.4.1.1 Η επίδραση του κι πάνω στο αίμα

Η επίδραση του κι πάνω στο αίμα καταδεικνύεται κυρίως σε τρεις πλευρές, δηλαδή το κι που παράγει αίμα, το κι που προωθεί τη κυκλοφορία του αίματος και το κι που ελέγχει το αίμα.

1. το κι που παράγει αίμα

Το κι προωθεί τη παραγωγή αίματος με διάφορους τρόπους. Από την άποψη της σύστασης, το θρεπτικό κι είναι το κύριο συστατικό του αίματος, υποδεικνύοντας ότι το θρεπτικό κι παράγει αίμα. Από την άποψη της μετατροπής του αίματος, η παραγωγή αίματος εξαρτάται από τη μετατροπή του κι.Το υλικό που χρειάστηκε για τη παραγωγή αίματος είναι η θρεπτική ουσία της τροφής που μετατρέπεται και απορροφάται από τη σπλήνα και το στομάχι. Οι φυσιολογικές λειτουργίες της σπλήνας και του στομάχου σχετίζονται κατευθείαν με το σπληνικό-κι και το στομαχικό-κι. Αν το σπληνικό-κι και το στομαχικό-κι είναι ακμαία, η λειτουργία παραγωγής αίματος θα είναι ακμαία επίσης. Αν το σπληνικό-κι και το στομαχικό-κι είναι ανεπαρκή, η λειτουργία παραγωγής αίματος θα αδυνατίσει.Στη πραγματικότητα η μετατροπή των θρεπτικών στοιχείων της τροφής σε αίμα χρειάζεται ακόμα τη μετατροπή άλλων σπλαχνικών κι. Για παράδειγμα, μόνο όταν οι θρεπτικές ουσίες της τροφής έχουν συνδυαστεί με τη νεφρική-ουσία μπορεί η διαδικασία μετατροπής των θρεπτικών ουσιών σε αίμα να πραγματοποιηθεί. Μόνο όταν το αίμα που μετατράπηκε από τις θρεπτικές ουσίες της τροφής και η νεφρική ουσία έχουν επεξεργασθεί από τη δραστηριότητα μετατροπής του καρδιακού-κι και του πνευμονικού-κι, ειδικότερα του καρδιακού-κι, μπορεί το αίμα να γίνει κόκκινο.Αν οι λειτουργίες της σπλήνας και του στομάχου είναι αδύναμες λόγω ανεπάρκειας κι η αν η δραστηριότητα μετατροπής των σπλαχνικών κι γίνει αδύναμη, η φυσιολογική διαδικασία μετατροπής του αίματος θα επηρεασθεί, οδηγώντας σε ανεπάρκεια αίματος.

2. Το κι που προωθεί τη κυκλοφορία αίματος

Το αίμα εξαρτάται από τη λειτουργία προώθησης του κι για να κυκλοφορεί.Από την άποψη των σπλαχνικών λειτουργιών, το καρδιακό-κι είναι το πρωταρχικό κίνητρο της κυκλοφορίας του αίματος. Το πνευμονικό-κι βοηθά τη καρδιά να προωθεί το αίμα για να κυκλοφορεί. Το ηπατικό-κι προωθεί τη κυκλοφορία του αίματος.

Αν το κι είναι πολύ αδύναμο για να προωθεί το αίμα, το αίμα θα ρέει αργά. Αν η δραστηριότητα του κι παρεμποδιστεί, το αίμα θα λιμνάσει. Αν η δραστηριότητα του κι είναι σε διαταραχή, το αίμα θα ρέει ανώμαλα.

3. Το κι που ελέγχει το αίμα Το κι που ελέγχει το αίμα σημαίνει ότι το κι κατευθύνει το αίμα να κυκλοφορεί μέσα στα αγγεία και το εμποδίζει από το να ρέει έξω από τα αγγεία. Το είδος του κι που μπορεί να ελέγχει το αίμα και να το κατευθύνει να ρέει μέσα στα αγγεία είναι το σπληνικό-κι.Αν το κι αποτύχει να ελέγξει το αίμα λόγω ανεπάρκειας, το αίμα θα ρέει έξω από τα αγγεία, οδηγώντας σε αιμορραγία.

3.4.1.2 Η επίδραση του αίματος στο κι

Η επίδραση του αίματος στο κι καταδεικνύεται σε δύο πλευρές: μεταφέροντας κι και παράγοντας κι.

1. Το αίμα που μεταφέρει κι Το αίμα σχετίζεται με το yin και είναι στατικό, έτσι συνεχίζει να ρέει εσωτερικά. Το κι σχετίζεται με το yang και είναι ενεργό, έτσι τείνει να κινείται προς τα έξω.Όταν το κι και το αίμα έχουν συνδυαστεί το ένα με το άλλο, το αίμα έχει αποκτήσει ένα κίνητρο για να κινηθεί και το κι έχει αποκτήσει ένα μεταφορέα για να προσκολληθεί. Γι’ αυτό λέγεται ότι το αίμα μπορεί να μεταφέρει κι. Δηλαδή ότι μόνο όταν το κι έχει προσκολληθεί το ίδιο στο αίμα μπορεί να αποφύγει τη διασπορά και απώλεια.Κλινικά η τεράστια αιμορραγία συνοδεύεται συνήθως από απώλεια του κι. Θεραπευτικά, ξέχωρα από τη χρήση της θεραπείας για συμπλήρωση του αίματος και σταμάτημα της αιμορραγίας, σε άλλες θεραπευτικές μέθοδοι για συμπλήρωση του κι και σταμάτημα της εξάντλησης πρέπει να καταφύγουμε.

2. Το αίμα που παράγει κι

Το κι και το αίμα, που σχετίζονται με το yin και το yang αντίστοιχα, μπορούν να μετατρέπουν το ένα το άλλο και να παράγουν το ένα το άλλο.Το αρχέγονο κι παράγεται από τη συγγενή ουσία στο νεφρό και τις θρεπτικές ουσίες της τροφής που μετατράπηκαν από τη σπλήνα και το στομάχι. Οι φυσιολογικές λειτουργίες αυτών των οργάνων όλες εξαρτώνται από τις θρεπτικές ουσίες που παρέχονται από το αίμα που ρέει στα αγγεία, και το ίδιο κάνουν τα άλλα σπλάχνα και μεσημβρινοί. Τοιουτοτρόπως η παραγωγή του κι από το αίμα πραγματοποιείται διαμέσου της παροχής του θρεπτικών ουσιών για τα σπλάχνα και τους μεσημβρινούς.

3.4.2 Η σχέση μεταξύ κι και σωματικού υγρού

Η σχέση μεταξύ κι και σωματικού υγρού είναι παρόμοια με τη σχέση μεταξύ κι και αίματος, επειδή το σωματικό υγρό είναι ένα συστατικό του αίματος. Επιπρόσθετα, το σωματικό υγρό υπάρχει όχι μόνο στα αγγεία, αλλά επίσης σε όλους τους ιστούς και τα όργανα στο σώμα. Με αυτή την έννοια, η σχέση μεταξύ κι και σωματικού υγρού διαφέρει με κάποιο τρόπο από τη σχέση μεταξύ κι και αίματος.

3.4.2.1 Η επίδραση του κι στο σωματικό υγρό

Η επίδραση του κι στο σωματικό υγρό καταδεικνύεται σε τρεις πλευρές: το κι που παράγει σωματικό υγρό, το κι που προωθεί τη ροή του σωματικού υγρού και το κι που ελέγχει το σωματικό υγρό.

1. Το κι που παράγει σωματικό υγρό

Το σωματικό υγρό προέρχεται από το νερό και θρεπτικές ουσίες της τροφής που μετατράπηκαν από τη σπλήνα και το στομάχι.Η σπλήνα και το στομάχι παίζουν ένα σημαντικό ρόλο στη παραγωγή σωματικού υγρού. Αν το σπληνικό-κι και το στοματικό-κι είναι επαρκή και αν οι λειτουργίες της πέψης και απορρόφησης είναι φυσιολογικές, η μετατροπή και παραγωγή σωματικού υγρού θα είναι επαρκείς. Αν το σπληνικό-κι και το στομαχικό-κι είναι ανεπαρκή και αν οι λειτουργίες πέψης και απορρόφησης είναι ανώμαλες, η μετατροπή και παραγωγή σωματικού υγρού θα μειωθούν.

2. Το κι που προωθεί τη ροή σωματικού υγρού

Η ροή σωματικού υγρού, συμπεριλαμβανομένων της διανομής και απέκκρισης, εξαρτάται από τη λειτουργία προώθησης του κι. Στο πρώιμο στάδιο το σωματικό υγρό μεταφέρεται από το σπληνικό-κι στη καρδιά και το πνεύμονα. Το καρδιακό-κι ωθεί το σωματικό υγρό και το αίμα να ρέουν. Το πνευμονικό-κι διασπείρει το υγρό στο δέρμα και τα σπλάχνα αφενός, και κατεβάζει το υγρό στο νεφρό και την ουροδόχο κύστη αφετέρου. Το νεφρό και η ουροδόχος, διαμέσου μετατροπής του κι, μεταφέρουν το διαυγές μέρος του υγρού στη καρδιά και το πνεύμονα αφενός, και κατεβάζουν το θολό μέρος του υγρού για να το μετατρέψουν σε ούρα για να αποβληθούν έξω από το σώμα αφετέρου.Αφού η ροή και ο μεταβολισμός του σωματικού υγρού όλα εξαρτώνται από τις λειτουργίες ώθησης και μετατροπής του κι, η κατάσταση του κι και η δραστηριότητα του κι επηρεάζουν κατευθείαν τη ροή και μεταβολισμό του σωματικού υγρού.Αν ανεπάρκεια κι ή λίμναση του κι συμβεί, το υγρό θα συσσωρευτεί και θα μεταβληθεί σε φλέγμα και οίδημα. Γι’ αυτό λέγεται στη TCM ότι ‘‘φυσιολογική ροή του κι εξασφαλίζει φυσιολογική ροή νερού και λίμναση του κι οδηγεί σε λίμναση νερού.’’

3. Το κι που ελέγχει το σωματικό υγρό Κάτω από τη δράση ώθησης και μετατροπής του κι, ο μεταβολισμός του σώματος καταδεικνύεται με δύο τρόπους: άνοιγμα και κλείσιμο.Άνοιγμα σημαίνει να αποβάλεις το εναπομείναν μέρος του υγρού έξω από το σώμα και κλείσιμο σημαίνει να κρατήσεις κάποια ποσότητα νερού που χρειάζεται στο σώμα. Ο τρόπος που το κι κρατά σωματικό υγρό στο σώμα καλείται ‘‘το κι που ελέγχει το σωματικό υγρό’’. Οι τρόποι για να αποβάλει νερό από το σώμα περιλαμβάνουν την ούρηση και εφίδρωση.Αν το κι αποτύχει να ελέγξει το σωματικό υγρό λόγω ανεπάρκειας, θα οδηγήσει σε ανώμαλη ούρηση και εφίδρωση, όπως πολυουρία, ακράτεια ούρων, ενούρηση και πολυίδρωση, κ.λ.π.

3.4.2.2 Η επίδραση του σωματικού υγρού στο κι

Η επίδραση του σωματικού υγρού στο κι καταδεικνύεται με δύο τρόπους: μεταφέροντας κι και παράγοντας κι.

1. Το σωματικό υγρό που μεταφέρει κι Το σωματικό υγρό είναι ο μεταφορέας του κι και το κι πρέπει να προσκολληθεί το ίδιο στο σωματικό υγρό προκειμένου να ρέει σε ολόκληρο το σώμα. Αυτή η θεωρία μπορεί να κατανοηθεί από δύο γωνίες. Αφενός, το αίμα που παράγεται από το σωματικό υγρό στα αγγεία μπορεί να μεταφέρει το θρεπτικό κι. Αφετέρου, το σωματικό υγρό που ρέει στους άλλους ιστούς και όργανα μπορεί να μεταφέρει το αμυντικό κι.Αν μεγάλη ποσότητα σωματικού υγρού χαθεί, το κι θα εξαντληθεί αντίστοιχα. Αυτή η κατάσταση καλείται ‘‘απώλεια σωματικού υγρού ακολουθούμενη από εξάντληση του κι’’. Σε σοβαρές περιπτώσεις, θα γίνει ‘‘απώλεια σωματικού υγρού ακολουθούμενη από απώλεια του κι’’.

2. Το σωματικό υγρό που παράγει κι

Το σωματικό υγρό, ακριβώς όπως το αίμα, μπορεί να παράγει κι. Αφενός, το σωματικό υγρό μέσα στα αγγεία μετατρέπεται σε αίμα για να θρέψει τα σπλάχνα ώστε να διατηρήσει επάρκεια κι σε αυτά τα σπλάχνα και το σώμα. Αφετέρου, το σωματικό υγρό έξω από τα αγγεία θρέφει τους μύες και τις οπές για να διατηρήσουν τις φυσιολογικές τους λειτουργίες.Την ίδια στιγμή το σωματικό υγρό έξω από τα αγγεία διατηρεί μία συνεχή επικοινωνία με το σωματικό υγρό μέσα στα αγγεία και συμπληρώνει το ένα το άλλο.Αν το σωματικό υγρό γίνει ανεπαρκές, η λειτουργία του να θρέφει και να υγραίνει θα αδυνατίσει, οδηγώντας σε παρακμή του σπλαχνικού κι.

3.4.3 Η σχέση μεταξύ αίματος και σωματικού υγρού

Και το αίμα και το σωματικό υγρό είναι υγρές ουσίες και λειτουργούν για να θρέφουν και να υγραίνουν τα σπλάχνα και το σώμα. Συγκρινόμενα με το κι, και το αίμα και το σωματικό υγρό σχετίζονται με το yin.Φυσιολογικά το αίμα και το σωματικό υγρό εξαρτώνται και μετατρέπονται το ένα στο άλλο. Παθολογικά, το αίμα και το σωματικό υγρό επηρεάζουν το ένα το άλλο.

Το αίμα συνθέτεται από σωματικό υγρό και το θρεπτικό κι. Μετά τη μετατροπή από τη σπλήνα και το στομάχι, το σωματικό υγρό μεταφέρεται πρώτα στα αγγεία και μετά ρέει με το αίμα σε ολόκληρο το σώμα. Μέρος του σωματικού υγρού εξαγγειώνεται από τα αγγεία και ρέει έξω από τα αγγεία για να υγράνει και να θρέψει τα σπλάχνα και το σώμα. Την ίδια στιγμή μέρος του σωματικού υγρού που ρέει έξω από τα αγγεία εισέρχεται στα αγγεία ξανά για να συμμετάσχει στη παραγωγή αίματος. Στη πραγματικότητα, το σωματικό υγρό μέσα και έξω από τα αγγεία συχνά μετατρέπει και συμπληρώνει το ένα το άλλο. Φυσιολογικά υπάρχει μία δυναμική ισορροπία που διατηρείται ανάμεσά τους.Κάτω από παθολογικές συνθήκες, αν μεγάλη ποσότητα σωματικού υγρού καταναλωθεί η αν μεγάλη ποσότητα σωματικού υγρού βγει έξω από τα αγγεία, θα οδηγήσει σε ανεπάρκεια αίματος μέσα στα αγγεία.

Αντίθετα, αν πάρα πολύ σωματικό υγρό έξω από τα αγγεία εισέλθει στα αγγεία εξαιτίας τεράστιας αιμορραγίας, θα οδηγήσει σε ανεπάρκεια σωματικού υγρού. Σαν αποτέλεσμα, μία νοσογόνα κατάσταση λιγοστού υγρού και ξηρότητας του αίματος προκαλείται λόγω ανεπάρκειας σωματικού υγρού και αίματος.

Ο ιδρώτας, που μετατρέπεται από το σωματικό υγρό, σχετίζεται στενά με το αίμα.Ανεπάρκεια αίματος, ακολουθούμενη συνήθως από ανεπάρκεια σωματικού υγρού, δεν μπορεί να θεραπευτεί απλά με διαφόρηση(εφίδρωση) επειδή άφθονη εφίδρωση καταναλώνει σωματικό υγρό και επιδεινώνει περαιτέρω την ανεπάρκεια αίματος. Αφετέρου, άφθονη εφίδρωση και λιγοστό σωματικό υγρό, που συνοδεύονται συχνά από ανεπάρκεια αίματος, δεν μπορούν απλά να θεραπευτούν με θεραπεία ρήξης-αίματος επειδή υπερβολική αιμορραγία εξαντλεί το αίμα και επιδεινώνει περαιτέρω τη λιγοστή κατάσταση του σωματικού υγρού.

Το αίμα και το σωματικό υγρό όχι μόνο εξαρτώνται και μετατρέπονται το ένα στο άλλο, αλλά επίσης μοιράζονται την ίδια προέλευση. Δηλαδή ότι και τα δύο τους προέρχονται από τις θρεπτικές ουσίες της τροφής.

4 Οι μεσημβρινοί και τα collaterals

Οι μεσημβρινοί και τα collaterals είναι σημαντικά συστατικά του σώματος. Είναι γραμμικά στο σχήμα και υποδιαιρούνται σε αρκετά επίπεδα διακλαδώσεων τα οποία αλληλοσυνδέονται το ένα με το άλλο και σχηματίζουν ένα δίκτυο.Η κύρια λειτουργία των μεσημβρινών και collaterals είναι να μεταφέρουν κι και αίμα, να συνδέουν τα σπλάχνα με άλλα όργανα και να συνδυάζουν(ενώνουν) το σώμα σε ένα οργανικό σύνολο.Οι μεσημβρινοί είναι οι κύριοι κορμοί στο σύστημα των μεσημβρινών και collaterals ενώ τα collaterals είναι οι κλάδοι των μεσημβρινών. Τα collaterals εκφύονται από τους μεσημβρινούς και διχαλώνονται σε διαφορετικά επίπεδα μικρότερων και λεπτότερων collaterals.

4.1 Το περιεχόμενο της θεωρίας των μεσημβρινών και collaterals

Το σύστημα των μεσημβρινών και collaterals περιγράφεται στο ακόλουθο σχήμα.(σελ. 132).

4.1.1 Οι δώδεκα μεσημβρινοί

4.1.1.1 Τα ονόματα των δώδεκα μεσημβρινών

Τα ονόματα των δώδεκα μεσημβρινών είναι:

Ο μεσημβρινός του πνεύμονα του χεριού-taiyinΟ μεσημβρινός του περικαρδίου του χεριού-jueyinΟ μεσημβρινός της καρδιάς του χεριού-shaoyinΟ μεσημβρινός του παχέος εντέρου του χεριού-yangmingΟ μεσημβρινός του τριπλού θερμαστή του χεριού-shaoyangΟ μεσημβρινός του λεπτού εντέρου του χεριού-taiyangΟ μεσημβρινός της σπλήνας του ποδιού-taiyin

Ο μεσημβρινός του συκωτιού του ποδιού-jueyinΟ μεσημβρινός του νεφρού του ποδιού-shaoyinΟ μεσημβρινός του στομάχου του ποδιού-yangmingΟ μεσημβρινός της χοληδόχου κύστης του ποδιού-shaoyangΟ μεσημβρινός της ουροδόχου κύστης του ποδιού-taiyang.

Τα ονόματα των δώδεκα μεσημβρινών περιέχουν τρία μέρη: (1) αν το μέρος που κάποιος μεσημβρινός εκτείνεται κατά μήκος των τεσσάρων

άκρων είναι το χέρι η πόδι.(2) αν κάποιος μεσημβρινός σχετίζεται με το yin η yang.(3) Αν κάποιος μεσημβρινός ανήκει σε ένα όργανο zang η ένα όργανο fu. Πάρτε

το μεσημβρινό του πνεύμονα του χεριού-taiyin για παράδειγμα. Απλώνεται στο χέρι, σχετίζεται με το taiyin και ανήκει στο πνεύμονα.

Υπάρχουν δύο τρόποι για να συντμήσουμε τα ονόματα των δώδεκα μεσημβρινών.Ένας είναι να παραλείψουμε το χέρι η πόδι και το yin η yang. Ο άλλος είναι να παραλείψουμε τα ονόματα των οργάνων zang και των οργάνων fu. Για παράδειγμα, ο μεσημβρινός του πνεύμονα του χεριού-taiyin μπορεί να συντμηθεί στο ‘‘ο μεσημβρινός του πνεύμονα’’ η ‘‘μεσημβρινός του χεριού-taiyin’’.Συγκρινόμενοι με τα οκτώ παράδοξα(extraordinary) αγγεία, οι δώδεκα μεσημβρινοί καλούνται επίσης ‘‘οι δώδεκα κανονικοί(πρωτεύοντες) μεσημβρινοί’’.

Οι δώδεκα μεσημβρινοί μπορούν να διαιρεθούν σε τέσσερις ομάδες.Ο μεσημβρινός χεριού-taiyin, ο μεσημβρινός χεριού-jueyin και ο μεσημβρινός χεριού-shaoyin καλούνται συλλογικά ‘‘τρεις yin μεσημβρινοί του χεριού’’. Ο μεσημβρινός χεριού-yangming, ο μεσημβρινός χεριού-shaoyang και ο μεσημβρινός χεριού-taiyang συλλογικά καλούνται ‘‘τρεις yang μεσημβρινοί του χεριού’’. Ο μεσημβρινός ποδιού-taiyin, ο μεσημβρινός ποδιού-jueyin και ο μεσημβρινός ποδιού-shaoyin συλλογικά καλούνται ‘‘τρεις μεσημβρινοί yin του ποδιού’’. Ο μεσημβρινός ποδιού-yangming, ο μεσημβρινός ποδιού-shaoyang και ο μεσημβρινός ποδιού-taiyang καλούνται συλλογικά ‘‘τρεις yang μεσημβρινοί του ποδιού’’.

4.1.1.2 Η διάταξη ροής και εμποτισμου(πλήρωσης) των δώδεκα μεσημβρινών

Η κύρια λειτουργία των δώδεκα μεσημβρινών είναι να μεταφέρουν κι και αίμα. Το κι και αίμα που ρέουν στους μεσημβρινούς ακολουθούν ορισμένες κατευθύνσεις. Για παράδειγμα, το κι και αίμα στο μεσημβρινό του πνεύμονα αρχίζουν να ρέουν από τον πνεύμονα, αναδυόμενα στην επιφάνεια του σώματος από την εξωτερική πλευρά του στήθους και κινούμενα καθοδικά στη κορυφή του αντίχειρα κατά μήκος της εσωτερικής πλευράς των άνω άκρων. Όταν το κι και αίμα ρέουν στο τέλος κατά μήκος κάποιου μεσημβρινού, εισέρχονται σε έναν άλλο μεσημβρινό και συνεχίζουν τη ροή τους. Μία τέτοια συνεχόμενη ροή του κι και αίματος στους μεσημβρινούς καλείται ‘‘ροή και εμποτισμός’’.

Το κι και το αίμα στους δώδεκα μεσημβρινούς ακολουθούν μία ορισμένη διάταξη για να ρέουν και να εμποτίζουν. Όταν έχουν κυλήσει και εμποτίσει για ένα κύκλο στους δώδεκα μεσημβρινούς, επιστρέφουν στον αρχικό μεσημβρινό και αρχίζουν έναν άλλο κύκλο ροής και εμποτισμού. Η διάταξη ροής και εμποτισμού καταδεικνύεται στο ακόλουθο σχήμα: (σελ.135).

4.1.1.3 Η διανομή των δώδεκα μεσημβρινών

Η διανομή των δώδεκα μεσημβρινών ακολουθεί κάποιο κανόνα. Ο κανόνας ποικίλλει σύμφωνα με τις οδούς ροής των μεσημβρινών.

Κεφάλι και πρόσωπο: Ο μεσημβρινός χεριού-yangming και ο μεσημβρινός ποδιού-yangming κυλούν πάνω από το πρόσωπο και το μέτωπο.Ο μεσημβρινός χεριού-shaoyang και ο μεσημβρινός ποδιού-shaoyang κυλούν κατά μήκος των εξωτερικών πλευρών του κεφαλιού.Ο μεσημβρινός ποδιού-taiyang κυλά πάνω από τη κορυφή και τον αυχένα. Ο μεσημβρινός χεριού-taiyang κυλά πάνω από τα μάγουλα.

Τα τέσσερα άκρα: Οι τρεις μεσημβρινοί yin του χεριού και οι τρεις μεσημβρινοί yang του χεριού κυλούν κατά μήκος των άνω άκρων.Οι τρεις μεσημβρινοί yin του ποδιού και οι τρεις μεσημβρινοί yang του ποδιού κυλούν κατά μήκος των κάτω άκρων. Οι μεσημβρινοί yin κυλούν κατά μήκος της εσωτερικής πλευράς των τεσσάρων άκρων ενώ οι μεσημβρινοί yang κυλούν κατά μήκος της εξωτερικής πλευράς των τεσσάρων άκρων.Η διάταξη διανομής των μεσημβρινών yang είναι έτσι: οι μεσημβρινοί yangming διανέμονται πάνω από το πρόσθιο όριο (εξωτερική πλευρά του αντίχειρα), οι μεσημβρινοί taiyang διανέμονται πάνω από το οπίσθιο όριο (η εξωτερική πλευρά του μικρού δακτύλου), και οι μεσημβρινοί shaoyang διανέμονται κατά μήκος της μεσαίας γραμμής.Η διάταξη διανομής των μεσημβρινών yin είναι έτσι: οι μεσημβρινοί taiyin διανέμονται πάνω από το πρόσθιο όριο, οι μεσημβρινοί shaoyin διανέμονται πάνω από το οπίσθιο όριο και οι μεσημβρινοί jueyin διανέμονται κατά μήκος της μεσαίας γραμμής. Πάνω από το κάτω μέρος των κάτω άκρων, οι μεσημβρινοί jueyin διανέμονται πάνω από το πρόσθιο όριο, οι μεσημβρινοί taiyin διανέμονται κατά μήκος της μεσαίας γραμμής. Οι δύο μεσημβρινοί διασταυρώνονται περίπου οκτώ cun πάνω από την κορυφή του έσω σφυρού, κατόπιν ο μεσημβρινός taiyin κυλά στο πρόσθιο όριο και ο μεσημβρινός jueyin κυλά στη μεσαία γραμμή.

Ο κορμός: Οι τρεις μεσημβρινοί yang του χεριού κυλούν πάνω από την ωμοπλάτη. Ανάμεσα στους τρεις μεσημβρινούς yang του ποδιού, ο μεσημβρινός yangming κυλά πάνω από το μπροστινό μέρος (το στήθος και τη κοιλιά), ο μεσημβρινός taiyang κυλά κατά μήκος της πλάτης και ο μεσημβρινός shaoyang κυλά κατά μήκος της πλευράς του σώματος.Οι τρεις μεσημβρινοί yin του χεριού όλοι αναδύονται από την μασχάλη.Οι τρεις yin μεσημβρινοί του ποδιού όλοι κυλούν πάνω από το στήθος και τη κοιλιά. Οι μεσημβρινοί που κυλούν στο στήθος και τη κοιλιά από τα μέσα προς τα έξω είναι ο μεσημβρινός του ποδιού-shaoyin, ο μεσημβρινός του ποδιού-yangming, ο μεσημβρινός του ποδιού-taiyin και ο μεσημβρινός του ποδιού-jueyin αντίστοιχα.

4.1.1.4 Οι εξωτερικές και εσωτερικές σχέσεις

Οι δώδεκα μεσημβρινοί μπορούν να ομαδοποιηθούν σε έξη ζευγάρια, κάθε ένα ζευγάρι σχετίζεται εσωτερικά και εξωτερικά το ένα με το άλλο.Οι μεσημβρινοί στην εξωτερική και εσωτερική σχέση του ενός με τον άλλο σχετίζονται με το yin και το yang αντίστοιχα. Ο μεσημβρινός yin είναι ο εσωτερικός και ο μεσημβρινός yang είναι ο εξωτερικός. Οι μεσημβρινοί στην εξωτερική και

εσωτερική σχέση του ενός με τον άλλο συνδέονται ο ένας με τον άλλο στα άκρα των τεσσάρων άκρων.Τα σπλάχνα με τα οποία σχετίζονται οι μεσημβρινοί στην εξωτερική και εσωτερική σχέση του ενός με τον άλλο σχετίζονται επίσης το ένα με το άλλο εξωτερικά και εσωτερικά. Με αυτό τον τρόπο οι μεσημβρινοί και τα σπλάχνα στην εξωτερική και εσωτερική σχέση του ενός με τον άλλο αντίστοιχα συνεργάζονται το ένα με το άλλο.Ο μεσημβρινός yin σχετίζεται με το όργανο zang και συνδέει τα όργανα fu με τα collaterals του ενώ ο μεσημβρινός yang σχετίζεται με το όργανο fu και συνδέει τα όργανα zang με τα collaterals του.Οι εξωτερικές και εσωτερικές σχέσεις ανάμεσα στους δώδεκα μεσημβρινούς καταδεικνύονται στον ακόλουθο πίνακα: (σελ.137).

4.1.2 Tα οκτώ παράδοξα(extraordinary) αγγεία

4.1.2.1 Η ονοματολογία

Τα ονόματα των οκτώ παράδοξων αγγείων είναι dumai (το κυβερνητικό αγγείο), renmai (το αγγείο σύλληψης), chongmai (το αγγείο λεωφόρου), daimai (το αγγείο ζώνης), yinqiao (το αγγείο φτέρνας-yin), yangqiao (το αγγείο φτέρνας-yang), yinwei (το αγγείο σύνδεσης-yin) και yangwei (το αγγείο σύνδεσης-yang).Τα οκτώ παράδοξα αγγεία είναι διαφορετικά από τους δώδεκα κανονικούς(πρωτεύοντες) μεσημβρινούς. Συγκρινόμενα με τους δώδεκα κανονικούς μεσημβρινούς, τα οκτώ παράδοξα αγγεία χαρακτηρίζονται από μη κανονική(συνήθη) διανομή, όχι άμεση σύνδεση με τα σπλάχνα και όχι εσωτερική και εξωτερική σχέση μεταξύ του ενός και του άλλου.

4.1.2.2. Τα χαρακτηριστικά ροής των οκτώ παράδοξων αγγείων

Τα οκτώ παράδοξα αγγεία είναι διαφορετικά από τους δώδεκα κανονικούς μεσημβρινούς στις οδούς ροής και λειτουργίες.

1. Το αγγείο λεωφόρου, το αγγείο σύλληψης και το κυβερνητικό αγγείο είναι ‘‘τρία ξεχωριστά αγγεία που κατάγονται από την ίδια πηγή’’

Το αγγείο λεωφόρου, το αγγείο σύλληψης και το κυβερνητικό αγγείο όλα ξεκινούν από τη κάτω κοιλία (τη μήτρα για τις γυναίκες) και ρέουν προς τα κάτω στο περίνεο όπου αρχίζουν να κυλούν στις διαφορετικές κατευθύνσεις.Ο κορμός του κυβερνητικού αγγείου κυλά πίσω από το περίνεο, εισχωρεί στη σπονδυλική στήλη, κινείται ανοδικά στο μέτωπο από τον αυχένα και τη μεσαία γραμμή του κεφαλιού και κατόπιν κυλά προς τα κάτω από τη μύτη στο χειλικό χαλινό. Οι κλάδοι του κυβερνητικού αγγείου συνδέονται με το νεφρό και τον εγκέφαλο. Το αγγείο σύλληψης κυλά προς τα εμπρός από το περίνεο, κινείται ανοδικά από την ηβική περιοχή, τη κοιλιά, τη μεσαία γραμμή του στήθος, το λαιμό και τη γνάθο στο στόμα όπου κυλά γύρω από τα χείλη και μετά προς τα πάνω σε γραμμές στη περιοχή κάτω από τη κόγχη του ματιού από τα μάγουλα.Ο κορμός του αγγείου της λεωφόρου κυλά από το περίνεο στο qijie (μονοπάτι του κι) όπου κυλά παράλληλα με το μεσημβρινό του ποδιού-shaoyin προς τα πάνω δίπλα από τον ομφαλό, εξαπλωνόμενος στο στήθος, κινούμενος ανοδικά γύρω από τα χείλη και κάτω από τη περιοχή της κόγχης του ματιού. Ένας από τους κλάδους του αγγείου της λεωφόρου κυλά καθοδικά κατά μήκος της μεσαίας πλευράς του μηρού στο πόδι. Ο

άλλος κλάδος εκφύεται από τη κοιλιά, συνδέεται με το κυβερνητικό αγγείο από την οπίσθια περιοχή και κυλά προς τα πάνω στη σπονδυλική στήλη.Το κυβερνητικό αγγείο, γνωστό ως ‘‘η θάλασσα των μεσημβρινών yang’’, κυβερνά όλους τους μεσημβρινούς yang στο σώμα.Το αγγείο σύλληψης, γνωστό ως ‘‘η θάλασσα των μεσημβρινών yin’’, κυβερνά όλους τους μεσημβρινούς yin στο σώμα.Το αγγείο λεωφόρου, γνωστό ως ‘‘η θάλασσα αίματος’’ και ‘‘η θάλασσα των δώδεκα μεσημβρινών’’, είναι το μέρος όπου όλο το κι και αίμα στο σώμα συγκλίνουν αφενός και ρυθμίζει το κι και αίμα στους δώδεκα μεσημβρινούς αφετέρου.Αφού όλα αυτά τα τρία αγγεία ξεκινούν από τη μήτρα στις γυναίκες, σχετίζονται στενά με τις φυσιολογικές δραστηριότητες των γυναικών.

2. Το αγγείο ζώνης κυλά εγκάρσια γύρω από το σώμα και ελέγχει όλους τους άλλους μεσημβρινούς και αγγεία

Το αγγείο ζώνης είναι το μόνο αγγείο που κυλά εγκάρσια γύρω από το σώμα. Ξεκινά από το υποχόνδριο, κυλά λοξά προς τα κάτω στη κάτω κοιλία και κατόπιν εγκάρσια γύρω από το σώμα σαν μία ζώνη. Γι’ αυτό μπορεί να ελέγχει το κι και το αίμα στους άλλους μεσημβρινούς και αγγεία.

3. Τα αγγεία σύνδεσης και τα αγγεία φτέρνας επικοινωνούν με το κι και το αίμα στους δώδεκα μεσημβρινούς

Το αγγείο σύνδεσης-yin ξεκινά από την έσω πλευρά της κνήμης, κυλά προς τα πάνω κατά μήκος της έσω πλευράς των κάτω άκρων και, δια μέσου της κοιλιάς, του στήθους και του λαιμού, συνδέει με το αγγείο σύλληψης.Το αγγείο σύνδεσης-yang ξεκινά κάτω από το έξω σφυρό, κυλά ανοδικά κατά μήκος της εξωτερικής πλευράς του κάτω άκρου και, διαμέσου της εξωτερικής πλευράς του κεφαλιού και του αυχένα, συνδέει με το κυβερνητικό αγγείο. Αυτά τα δύο αγγεία κυλούν δια μέσου των δώδεκα μεσημβρινών και συνδέουν με τους δώδεκα μεσημβρινούς.Το αγγείο σύνδεσης-yin συνδέεται με όλους τους μεσημβρινούς yin ενώ το αγγείο σύνδεσης-yang συνδέεται με όλους τους yang μεσημβρινούς.Το αγγείο φτέρνας-yin ξεκινά κάτω από το έσω σφυρό και το αγγείο φτέρνας-yang ξεκινά κάτω από το έξω σφυρό. Κυλούν ανοδικά κατά μήκος της εσωτερικής πλευράς και της εξωτερικής πλευράς των κάτω άκρων αντίστοιχα στον έσω κανθό των ματιών όπου συγκλίνουν ο ένας με τον άλλο και ενώνονται με τους μεσημβρινούς του χεριού-taiyang και του ποδιού-taiyang. Έτσι αυτά τα δύο αγγεία κυρίως είναι υπεύθυνα για τη κίνηση των ματιών και των κάτω άκρων.

Παράρτημα: Οι δώδεκα κλάδοι των μεσημβρινών(δευτερεύοντες μεσημβρινοί), οι δώδεκα τένοντες, τα δώδεκα δερματικά τμήματα, τα δεκαπέντε αποκλίνοντα collaterals, τα επιπλέοντα collaterals και τα μικροσκοπικά collaterals

Οι δώδεκα κλάδοι των μεσημβρινών(δευτερεύοντες μεσημβρινοί):

Αναφύονται από τους δώδεκα κανονικούς(πρωτεύοντες) μεσημβρινούς, σχετιζόμενοι επίσης με τους δώδεκα κανονικούς μεσημβρινούς. Όλοι εκφύονται από τους δώδεκα κανονικούς μεσημβρινούς στα τέσσερα άκρα, εισερχόμενοι κατόπιν στη κοιλότητα του σώματος και τα σπλάχνα, αναδυόμενοι τελικά από την επιφάνεια του σώματος, κυλώντας προς τα πάνω στο κεφάλι όπου οι κλάδοι yin συγκλίνουν με τους κλάδους

των μεσημβρινών yang που είναι σε εξωτερικές και εσωτερικές σχέσεις με τους μεσημβρινούς από τους οποίους αυτοί αναφύονται, επιστρέφοντας τελικά στους μεσημβρινούς yang που αυτοί σχετίζονται.

Οι δώδεκα τένοντες:

Αφορούν το μυϊκό σύστημα που συνδέονται με τους δώδεκα μεσημβρινούς.

Τα δώδεκα δερματικά τμήματα:

Αφορούν τις δώδεκα δερματικές περιοχές που διαιρούνται σύμφωνα με τους δώδεκα μεσημβρινούς.

Τα δεκαπέντε αποκλίνοντα collaterals:

Τα δεκαπέντε collaterals περιλαμβάνουν τα δώδεκα collaterals των δώδεκα μεσημβρινών (ένα για κάθε ένα από τους δώδεκα μεσημβρινούς αντίστοιχα0, το collateral του κυβερνητικού αγγείου, το collateral του αγγείου σύλληψης και το μείζων collateral της σπλήνας.

Τα επιπλέοντα collaterals:

Aφορούν τα επιφανειακά collaterals.

Τα μικροσκοπικά collaterals:

Αφορούν τα πιο μικρά collaterals στο σύστημα του collateral, που παρομοιάζεται ως ‘‘collateral-εγγονός’’ στη TCM.

4.2 Οι βασικές λειτουργίες των μεσημβρινών και των collaterals

Υπάρχουν δύο βασικές λειτουργίες των μεσημβρινών και των collaterals. Mία είναι να συνδέουν το εξωτερικό με το εσωτερικό καθώς επίσης και να συνδέουν τα σπλάχνα με άλλα όργανα. Η άλλη είναι να μεταφέρουν κι, αίμα, yin και yang για να θρέψουν τα σπλάχνα και το σώμα.Στη φυσιολογία, παθολογία και θεραπεία, οι μεσημβρινοί και τα collaterals είναι υπεύθυνα για τη μετάδοση και μεταβίβαση των φυσιολογικών και παθολογικών πληροφοριών καθώς επίσης και τη ρύθμιση των φυσιολογικών λειτουργιών του σώματος.

4.2.1 Να συνδέουν το εξωτερικό με το εσωτερικό όπως επίσης να συνδέουν τα σπλάχνα με άλλα όργανα

Το σώμα είναι μία οργανική ολότητα. Είναι οι μεσημβρινοί και τα collaterals που συνδέουν τα σπλάχνα, το σώμα, τα πέντε αισθητήρια όργανα και τις εννέα οπές μαζί.Οι μεσημβρινοί εσωτερικά σχετίζονται με τα σπλάχνα και εξωτερικά συνδέουν τα άκρα. Αφού οι μεσημβρινοί απαρτίζονται από διάφορα collaterals διαφορετικών επιπέδων, έχουν σχηματίσει ολόκληρο το σώμα σε ένα δίκτυο. Υπάρχουν τρεις βασικοί τρόποι με τους οποίους οι μεσημβρινοί να συνδέουν όλα τα μέρη του σώματος μαζί.

4.2.1.1 Οι σχέσεις μεταξύ των σπλάχνων, του σώματος, των αισθητηρίων οργάνων και των οπών

Η σύνδεση μεταξύ του εξωτερικού και του εσωτερικού καθώς επίσης των σπλάχνων και άλλων οργάνων πραγματοποιείται κυρίως από τους δώδεκα μεσημβρινούς. Αφενός οι δώδεκα μεσημβρινοί και οι κλάδοι τους πραγματοποιούν μία τέτοια σύνδεση με το να αναδύονται από το εξωτερικό του σώματος και με το να εισέρχονται στο εσωτερικό του σώματος. Αφετέρου, ενισχύουν μία τέτοια σύνδεση με τους δώδεκα κλάδους, δώδεκα τένοντες και δώδεκα δερματικά τμήματα.

4.2.1.2 Οι σχέσεις μεταξύ των οργάνων zang και των οργάνων fu

Οι δώδεκα μεσημβρινοί έχουν σχηματίσει έξη ζευγάρια εξωτερικών και εσωτερικών σχέσεων οι οποίες επιτρέπουν στα όργανα zang και τα όργανα fu στις εξωτερικές και εσωτερικές σχέσεις να συνδέουν το ένα με το άλλο. Οι μεσημβρινοί πουν αναφύονται από τα σπλάχνα συνεργάζονται με αρκετά εσωτερικά όργανα κατά τη διάρκεια των διαδικασιών ροής τους. Σαν αποτέλεσμα κάθε ένα όργανο zang η όργανο fu συνδέεται με αρκετούς μεσημβρινούς.

4.2.1.3 Οι σχέσεις ανάμεσα στους μεσημβρινούς

Οι δώδεκα μεσημβρινοί συνδέονται ο ένας με τον άλλο, ακολουθούν μία ορισμένη σειρά ροής και εμποτισμού(πλήρωσης) και μαζί σχηματίζουν ένα μεγάλο κυκλοφοριακό σύστημα. Οι δώδεκα μεσημβρινοί και τα οκτώ παράδοξα αγγεία έχουν σχηματίσει ένα χιαστό δίκτυο. Η εκτεταμένη συνεργασία ανάμεσα στους μεσημβρινούς και τα collaterals επιτρέπει στο σώμα να γίνει μία οργανική ολότητα.

4.2.2 Να μεταφέρουν κι, αίμα, yin και yang για να θρέψουν τα σπλάχνα και το σώμα

Όλα τα σπλάχνα και τα άλλα μέρη του σώματος εξαρτώνται από το κι, αίμα, yin και yang για να θρέψουν και να διατηρήσουν τις φυσιολογικές τους λειτουργίες. Είναι οι μεσημβρινοί που μεταφέρουν κι, αίμα, yin και yang σε ολόκληρο το σώμα.Στη πραγματικότητα, οι μεσημβρινοί και τα collaterals είναι οι διαβάσεις του κι, αίματος, yin και yang. Ο σκοπός των μεσημβρινών που συνδέουν τα σπλάχνα και το σώμα είναι να μεταφέρουν κι, αίμα, yin και yang. Με την εκτεταμένη διανομή των μεσημβρινών και των collaterals, το κι, αίμα, yin και yang στο σώμα μπορούν να ρέουν ελεύθερα για να διατηρούν μία ολιστική ισορροπία του σώματος.

Παράρτημα: Τα λειτουργικά χαρακτηριστικά των οκτώ παράδοξων αγγείων

Ξέχωρα από το μοίρασμα των ίδιων λειτουργιών με τους δώδεκα μεσημβρινούς, τα οκτώ παράδοξα αγγεία έχουν ακόμα τρεις ιδιαίτερες λειτουργίες. Η πρώτη είναι να ενισχύουν τη σύνδεση των δώδεκα μεσημβρινών. Για παράδειγμα, το κυβερνητικό αγγείο συσσωρεύει κι και αίμα σε όλους τους μεσημβρινούς yang. Το αγγείο σύλληψης συσσωρεύει κι και αίμα σε όλους τους μεσημβρινούς yin. Το αγγείο λεωφόρου συσσωρεύει κι και αίμα στους δώδεκα μεσημβρινούς. Το αγγείο σύνδεσης-yang συνδέει όλους τους μεσημβρινούς yang μαζί, και το αγγείο σύνδεσης-yin συνδέει όλους τους μεσημβρινούς yin μαζί.

Το δεύτερο είναι να ρυθμίζουν το κι και αίμα στους δώδεκα μεσημβρινούς. Όταν το κι και αίμα στους δώδεκα μεσημβρινούς είναι υπερβολικά, τότε ρέουν στα οκτώ παράδοξα αγγεία για να αποθηκεύσουν(κάνουν αποθέματα). Αν το κι και αίμα στους δώδεκα μεσημβρινούς είναι ανεπαρκή, τα οκτώ παράδοξα αγγεία θα εμποτίσουν μερικό κι και αίμα που αποθηκεύτηκε σε αυτά στους δώδεκα μεσημβρινούς.Το τρίτο είναι να κυβερνούν κάποιες από τις ιδιαίτερες φυσιολογικές δραστηριότητες των γυναικών. Αφού τα αγγεία λεωφόρου, σύλληψης και κυβερνητικό όλα ξεκινούν από τη μήτρα, σχετίζονται στενά με την εμμηνόρροια, εγκυμοσύνη και τοκετό των γυναικών. Αφού το αγγείο ζώνης κυλά εγκάρσια γύρω από τη κάτω κοιλία, μπορεί να προστατεύει το έμβρυο και να ελέγχει τη λευκόρροια.

4.3 Η κλινική εφαρμογή της θεωρίας των μεσημβρινών και collaterals

4.3.1 Nα εξηγήσει τη παθογένεια και παθολογική μετάδοση

4.3.1.1 Να εξηγήσει τη παθογένεια

Η εμφάνιση εξωγενούς νόσου συνήθως προκαλείται από εισβολή παθογόνων παραγόντων οι οποίοι πρώτα επιτίθενται στην επιφάνεια του σώματος, κατόπιν εισβάλουν στα collaterals με λιγοστό αμυντικό κι, και σταδιακά μπαίνουν στο εσωτερικό μέρος του σώματος. Η εμφάνιση ενδογενούς νόσου προκαλείται είτε από ανεπάρκεια η ανισορροπία του κι, αίματος, yin και yang. Αν το κι, αίμα, yin και yang είναι ανεπαρκή, οι μεσημβρινοί και τα collaterals θα αδειάσουν. Αν το κι, αίμα, yin και yang έχουν χάσει την ισορροπία, το μεσημβρινό κι θα λιμνάσει η θα είναι σε διαταραχή, οδηγώντας στην εμφάνιση νόσου.

4.3.1.2 Να εξηγήσει τη παθολογική μετάδοση

Η νόσος συνήθως μεταδίδεται κατά μήκος των μεσημβρινών. Οι εξωγενείς παθογόνοι παράγοντες μεταδίδονται από το εξωτερικό προς το εσωτερικό, από τα collaterals στους μεσημβρινούς, και από τους μεσημβρινούς στα σπλάχνα. Τοιουτοτρόπως οι παθολογικές αλλαγές των σπλάχνων μπορούν να μεταδοθούν από τους μεσημβρινούς. Για παράδειγμα, η νόσος των οργάνων zang μπορεί να μεταδοθεί στα όργανα fu και η νόσος των οργάνων fu μπορεί να μεταδοθεί στα όργανα zang από τους μεσημβρινούς στην εξωτερική και εσωτερική σχέση του ενός με τον άλλο.Αφετέρου, οι νόσοι των πέντε οργάνων zang μπορούν να μεταδοθούν ανάμεσα σε αυτά εξαιτίας των πολλαπλών σχέσεων ανάμεσα στους μεσημβρινούς και τα collaterals. Για παράδειγμα, η ηπατική νόσος μπορεί να μεταδοθεί στο πνεύμονα και το στομάχι. Η νεφρική νόσος μπορεί να μεταδοθεί στη καρδιά και το πνεύμονα, κ.λ.π.Επιπρόσθετα, νόσος των εσωτερικών οργάνων μπορεί να μεταδοθεί στην επιφάνεια του σώματος, οδηγώντας σε παθολογικές αλλαγές των σχετιζόμενων συστατικών, οργάνων και οπών. Για παράδειγμα, η στηθάγχη μπορεί να οδηγήσει σε ευαισθησία στην εσωτερική πλευρά του άνω άκρου κατά μήκος του οποίου ο μεσημβρινός της καρδιάς κυλά. Η νόσος που προκαλείται από στομαχική-φωτιά μπορεί να προκαλέσει πόνο πρηξίματος των ούλων διαμέσου των οποίων ο μεσημβρινός του στομάχου κυλά. Φούντωμα της ηπατικής-φωτιάς μπορεί να προκαλέσει οφθαλμική νόσο, κ.λ.π.

4.3.2 Να κατευθύνει τη διάγνωση και θεραπεία της νόσου

4.3.2.1 Να κατευθύνει τη διάγνωση της νόσου

Αφού οι μεσημβρινοί κυλούν κατά μήκος ορισμένων διαδρομών και σχετίζονται με ορισμένα σπλάχνα, υπάρχει μία ιδιαίτερη σχέση μεταξύ διαφορετικών μερών του σώματος και των εσωτερικών οργάνων.Κλινικά η σχέση μεταξύ της παθολογικής θέσης της νόσου και των μεσημβρινών μπορεί να χρησιμοποιηθεί για να επιλέξουμε ποιος μεσημβρινός και σπλάχνο εμπλέκονται ώστε να κάνουμε μία ακριβή διάγνωση. Για παράδειγμα, ο μεσημβρινός του συκωτιού διανέμεται πάνω από το υποχόνδριο, έτσι ο υποχονδριακός πόνος υποδεικνύει ηπατική νόσο. Ο μεσημβρινός του πνεύμονα αναδύεται από τον υπερκλείδιο βόθρο, ο πόνος στον υπερκλείδιο βόθρο υποδεικνύει πνευμονική νόσο. Πάρτε το πονοκέφαλο για ένα άλλο παράδειγμα. Συνήθως εμφανίζεται σε διαφορετικές περιοχές. Ο πόνος στο μέτωπο σχετίζεται με το μεσημβρινό yangming. Ο πόνος και στις δύο πλευρές του κεφαλιού συνήθως σχετίζεται με το μεσημβρινό shaoyang, και ο πόνος στον αυχένα συχνά σχετίζεται με το μεσημβρινό taiyang. Επιπρόσθετα, κάποιες νόσοι εκδηλώνουν ιδιαίτερα σημεία αντίδρασης σε ορισμένα βελονιστικά σημεία. Αν εμφανιστεί ευαισθησία σε αυτά τα σημεία αντίδρασης, είναι πολύ διαφωτιστικό για τη διάγνωση. Για παράδειγμα, εντερικό απόστημα θα οδηγήσει σε ευαισθησία στο Lanwei (EX-LE7), νόσος της χοληδόχου θα προκαλέσει ευαισθησία στο Yanglingquan (GB 34).

4.3.2.2 Να κατευθύνει τη θεραπεία της νόσου

Η θεωρία των μεσημβρινών και collaterals χρησιμοποιείται ευρέως στη κλινική θεραπεία, ειδικότερα στο βελονισμό και τη μόξα, μασάζ και θεραπεία με φάρμακα.

Η θεραπεία νόσου με βελονισμό, μόξα και μασάζ εκτελείται συνήθως με βελονισμό η χειρομάλαξη των βελονιστικών σημείων(acupoints) εγγύτερα(πλησιέστερα) η περιφερικά(απομακρυσμένα) στο επηρεασμένο μέρος πάνω στους μεσημβρινούς για να ρυθμίσουμε τις λειτουργικές δραστηριότητες του μεσημβρινού κι και αίματος.Για να επιλέξει βελονιστικά σημεία, κάποιος πρέπει να διαφοροποιήσει το σύνδρομο πρώτα με τη θεωρία των μεσημβρινών και collaterals για να επιλέξει με ποιόν μεσημβρινό σχετίζεται η νόσος, και κατόπιν να επιλέξει βελονιστικά σημεία υπό το φως της διαδρομής ροής και κάλυψης του μεσημβρινού. Ένας τέτοιος τρόπος για να επιλέξουμε σημεία καλείται ‘‘επιλογή βελονιστικών σημείων κατά μήκος των μεσημβρινών’’.

Η φαρμακευτική θεραπεία πρέπει επίσης να γίνει σύμφωνα με τη θεωρία των μεσημβρινών και collaterals επειδή οι μεσημβρινοί και τα collaterals μπορούν να μεταφέρουν την επίδραση των φαρμάκων στο επηρεασμένο μέρος.Στη μακρά πορεία της κλινικής πρακτικής, η TCM έχει αναπτύξει τη θεωρία του ‘‘μεσημβρινού τροπισμού(τακτισμού) των φαρμάκων’’ η οποία υποστηρίζει ότι κάθε ένα φάρμακο μπορεί να εισέλθει σε έναν η περισσότερους μεσημβρινούς. Με τη καθοδήγηση αυτής της θεωρίας, κλινικά τα φάρμακα επιλέγονται, βασιζόμενα στο σύνδρομο διαφοροποίησης, σύμφωνα με την κατάστασή τους του ‘‘μεσημβρινού τροπισμού’’ για να αντιμετωπίσουμε τη νόσο ώστε να βελτιώσουμε τη θεραπευτική αντίδραση. Ξανά πάρτε το πονοκέφαλο για παράδειγμα. Αν σχετίζεται με το μεσημβρινό taiyang, το Qianghuo(Rhizoma seu Radix Notopterygii) θα πρέπει να χρησιμοποιηθεί. Αν σχετίζεται με το μεσημβρινό yangming, to Baizhi (Radix

Angelicae Dahuricae) θα πρέπει να χρησιμοποιηθεί. Αν σχετίζεται με το μεσημβρινό shaoyang, to Chaihu (Radix Bupleuri) θα πρέπει να χρησιμοποιηθεί επειδή αυτά τα φάρμακα εισέρχονται σε αυτούς τους μεσημβρινούς αντίστοιχα.Στο σχηματισμό μιας συνταγής κάποιος, ένα η δύο φάρμακα που εισέρχονται σε έναν ορισμένο μεσημβρινό μπορούν να προστεθούν προκειμένου να κατευθύνουμε τα άλλα φάρμακα, τα οποία φυσιολογικά δεν εισέρχονται σε αυτόν το μεσημβρινό, για να λειτουργήσουν πάνω σε αυτό το μεσημβρινό. Το φάρμακο που οδηγεί άλλα φάρμακα να λειτουργήσουν πάνω σε κάποιον μεσημβρινό η όργανο καλείται ‘‘φάρμακο καθοδήγησης’’.

5 Αιτίες της νόσου

Οι αιτίες της νόσου αφορούν διάφορους παθογόνους παράγοντες, η διαφοροποίηση των οποίων επιλέγει τη διαφοροποίηση των συνδρόμων, τη γνώση(επίγνωση) της νόσου και την επιλογή της σωστής θεραπευτικής μεθόδου. Στη πραγματικότητα, η θεραπεία της νόσου στη TCM είναι αιτιώδης θεραπεία και η διαφοροποίηση των συνδρόμων, σε ένα μεγάλο βαθμό, είναι αιτιώδης διαφοροποίηση των συνδρόμων, γνωστή ως ‘‘διαφοροποίηση συνδρόμων για να βρούμε αιτίες’’, ‘‘ανάλυση συμπτωμάτων για να βρούμε τις αιτίες’’ και ‘‘ανάλυση αιτιών για να επιλέξουμε θεραπεία’’.

Οι παθογόνοι παράγοντες στη TCM μπορούν να διαιρεθούν σε τέσσερις κατηγορίες:(1) εξωγενείς παθογόνοι παράγοντες συμπεριλαμβανομένων των έξη κλιματικών

παραγόντων και λοιμού.(2) Ενδογενείς παθογόνοι παράγοντες συμπεριλαμβανομένων των επτά

συναισθημάτων, εσφαλμένης δίαιτας και υπερέντασης, κ.λ.π.(3) Δευτερεύοντες παθογόνοι παράγοντες συμπεριλαμβανομένων φλέγματος,

κατακράτησης υγρού και στάση αίματος.(4) Άλλοι παθογόνοι παράγοντες συμπεριλαμβανομένων διαφόρων τραυματικών

κακώσεων, τραυματισμοί λόγω φυσικών και χημικών παραγόντων και τραυματισμοί που προκαλούνται από έντομα και ζώα. Αυτό το κεφάλαιο αφιερώνεται κυρίως στη συζήτηση των έξη ανώμαλων κλιματικών παραγόντων, επτά συναισθημάτων, εσφαλμένης δίαιτας, υπερβολικής εργασίας και υπερβολικής ανάπαυσης, φλέγματος, κατακράτησης υγρού και στάση αίματος, κ.λ.π.

5.1 Οι έξη κλιματικοί παράγοντες

Οι έξη κλιματικοί παράγοντες είναι παθογόνος άνεμος, παθογόνο κρύο, παθογόνος καλοκαιρινή-ζέστη, παθογόνος υγρασία, παθογόνος ξηρότητα και παθογόνος ζέστη (φωτιά).Ο άνεμος, κρύο, καλοκαιρινή-ζέστη, υγρασία, ξηρότητα και ζέστη (φωτιά) είναι έξη είδη φυσικών κλιματικών παραγόντων γνωστοί ως ‘‘έξη κι’’. Τα ανθρώπινα πλάσματα ζώντας στο φυσικό κόσμο συνεχώς επικοινωνούν με αυτούς τους φυσικούς παράγοντες. Κάτω από φυσιολογικές καταστάσεις το ανθρώπινο σώμα μπορεί να προσαρμόζεται στις αλλαγές του κλίματος οι οποίες είναι αναγκαίες για την ύπαρξη των ανθρώπων. Αν η αρμονική σχέση μεταξύ ανθρώπων και φύσης σπάσει, το σώμα είναι ανήμπορο να προσαρμοστεί το ίδιο στις αλλαγές, του

κλίματος, οδηγώντας στην εμφάνιση νόσου. Κάτω από μία τέτοια κατάσταση, αυτοί οι έξη φυσικοί κλιματικοί παράγοντες γίνονται παθογόνοι παράγοντες.

Οι έξη κλιματικοί παράγοντες είναι είτε ανώμαλες αλλαγές του κλίματος είτε φυσιολογικοί παράγοντες του κλίματος. Όταν το κλίμα ξαφνικά αλλάξει πολλοί άνθρωποι δεν μπορούν να προσαρμοστούν οι ίδιοι σε μία τέτοια βίαιη αλλαγή και αρρωσταίνουν. Μόνο εκείνοι με πολύ δυνατή κράση μπορούν να αποφύγουν να δεχθούν επίθεση. Ωστόσο μερικές φορές κάτω από φυσιολογικές καταστάσεις, μερικοί άνθρωποι μπορούν να δεχθούν επίθεση από τους κλιματικούς παράγοντες και να αρρωστήσουν εξαιτίας αδύναμης κράσης που τους κάνει ανίκανους να προσαρμοστούν στις φυσιολογικές αλλαγές του κλίματος.

Οι έξη κλιματικοί παράγοντες χαρακτηρίζονται από τα ακόλουθα χαρακτηριστικά στη πρόκληση νόσου:(1) Η αιτία της νόσου από τους έξη κλιματικούς παράγοντες συνήθως σχετίζεται με εποχικές αλλαγές και συνθήκες διαβίωσης επειδή η εμφάνιση του ανέμου, κρύου, καλοκαιρινής-ζέστης, υγρασίας, ξηρότητας και ζέστης (φωτιάς) σχετίζεται ειδικά με τις τέσσερις εποχές. Για παράδειγμα, η άνοιξη ρέπει προς τον άνεμο, το καλοκαίρι ρέπει προς τη καλοκαιρινή-ζέστη (φωτιά), το τέλος του καλοκαιριού ρέπει προς την υγρασία, το φθινόπωρο ρέπει προς τη ξηρότητα και ο χειμώνας ρέπει προς το κρύο.Το περιβάλλον διαβίωσης μπορεί να θεωρηθεί ως ένα μικρό περιβάλλον με τις δικές του κλιματικές συνθήκες. Για παράδειγμα, μακροπρόθεσμη διαβίωση σε υγρή περιοχή υπόκειται σε επίθεση από παθογόνο υγρασία και εργασία στη περιοχή με υψηλή θερμοκρασία υπόκειται σε επίθεση από παθογόνο ξηρότητα και ζέστη.(2) Οι έξη κλιματικοί παράγοντες μπορεί καθένας χωριστά η ομαδικά να επιτεθούν στους ανθρώπους. Για παράδειγμα, ο παθογόνος άνεμος μπορεί να συνδυαστεί με κρύο, υγρασία, ξηρότητα και ζέστη για να επιτεθεί στους ανθρώπους και να οδηγήσει σε σύνδρομο ανέμου-κρύου, σύνδρομο ανέμου-υγρασίας, σύνδρομο ανέμου-ξηρότητας και σύνδρομο ανέμου-ζέστης.(3) Η φύση των νόσων που προκαλείται από τους έξη κλιματικούς παράγοντες μπορεί να είναι η ίδια η διαφορετική από εκείνη των έξη κλιματικών παραγόντων. Για παράδειγμα, εισβολή παθογόνου κρύου μπορεί να βαθύνει εσωτερικά για να μετατραπεί σε ζέστη και συσσώρευση παθογόνου υγρασίας μπορεί επίσης να μετατραπεί σε ζέστη. Μερικές φορές η φύση της νόσου που προκαλείται από διάφορους παθογόνους παράγοντες μπορεί να διαφέρει λόγω της διαφοράς στη κράση(δομή), η οποία καλείται ‘‘δευτερεύουσα μετατροπή’’. Για παράδειγμα, συχνή αφθονία yang η συχνή ανεπάρκεια yin μπορεί να μετατραπούν σε ζέστη μετά την εισβολή εξωγενών παθογόνων παραγόντων. Συχνή αφθονία yin η συχνή ανεπάρκεια yang μπορεί να μετατραπούν σε κρύο μετά την εισβολή εξωγενών παθογόνων παραγόντων. Συχνή αφθονία υγρασίας η ανεπάρκεια της σπλήνας μπορεί να οδηγήσουν σε μετατροπή της υγρασίας, κ.λ.π.(4) Οι έξη κλιματικοί παράγοντες εισβάλλουν συνήθως στους ανθρώπους από την επιδερμίδα στους μύες η από το στόμα και τη μύτη στο πνεύμονα και το αμυντικό κι. Γι’ αυτό τα εξωτερικά σύνδρομα τείνουν να εμφανίζονται στο πρώιμο στάδιο της νόσου που προκαλείται από τους έξη κλιματικούς παράγοντες και σταδιακά μεταδίδονται στο εσωτερικό.Επιπρόσθετα, κλινικά υπάρχουν μερικές νόσοι λόγω δυσλειτουργίας των σπλάχνων που εμφανίζονται όμοιες με τις παθολογικές αλλαγές που προκαλούνται από παθογόνο άνεμο, παθογόνο κρύο, παθογόνο υγρασία, παθογόνο ξηρότητα και παθογόνο ζέστη (φωτιά), γνωστές ως ‘‘πέντε ενδογενείς παθογόνοι παράγοντες’’,

όπως ενδογενής άνεμος, ενδογενές κρύο, ενδογενής υγρασία, ενδογενής ξηρότητα και ενδογενής ζέστη (φωτιά) οι οποίες δεν προκαλούνται απευθείας από αυτούς, αλλά μπορούν να προκύψουν από τους έξη εξωγενείς κλιματικούς παράγοντες. Για παράδειγμα, επίθεση από εξωγενή παθογόνο άνεμο μπορεί να διεγείρει τον ενδογενή παθογόνο άνεμο και εξωγενής παθογόνα υγρασία μπορεί να προκαλέσει ενδογενή παθογόνα υγρασία.

5.1.1 Άνεμος

Ο άνεμος είναι ο κύριος κλιματικός παράγοντας την άνοιξη. Γι’ αυτό ο άνεμος τείνει να προκαλεί νόσο την άνοιξη. Αλλά σε άλλες εποχές ο άνεμος μπορεί επίσης να προκαλέσει νόσο.Ο άνεμος χαρακτηρίζεται από τα ακόλουθα χαρακτηριστικά:

1. Ο άνεμος τείνει να επιπλέει

Ο άνεμος είναι ένας παθογόνος παράγοντας φύσης yang, που χαρακτηρίζεται από επίπλευση και διασπορά εξαιτίας της ελαφρότητας. Γι’ αυτό ο άνεμος επιτίθεται στο πάνω μέρος (το κεφάλι και πρόσωπο) και το δέρμα πρώτα όταν εισβάλλει στο σώμα. Έτσι η νόσος που προκαλείται από τον άνεμο εμπεριέχει κυρίως την επιφάνεια του σώματος, το κεφάλι και τοπ πρόσωπο με τις εκδηλώσεις του πονοκέφαλου, μύτης που τρέχει, εφίδρωσης και αποστροφής στο κρύο, κ.λ.π.

2. Ο άνεμος τείνει να κινείται

Ο άνεμος είναι ευκίνητος και η νόσος που προκαλείται από αυτόν είναι επίσης αποδημητική (όπως αποδημητικός πόνος των άκρων στο σύνδρομο ανέμου-bi), τρέμουλο των άκρων (όπως σύσπαση, σπασμός λόγω ορισμένων ειδικών παθογόνων παραγόντων ανέμου) και ζαλάδα (‘όπως υποκειμενικό αίσθημα κουνήματος η λιποθυμίας η σαν να κάθεται κάποιος σε μία βάρκα η αυτοκίνητο). Η ζάλη συνήθως προκαλείται από δυσλειτουργία των σπλάχνων που περιπλέκεται από ηπατικό-άνεμο.Ο εξωγενής παθογόνος άνεμος είναι συχνά ο παράγοντας που προκαλεί ενδογενή άνεμο.

3. Ο άνεμος τείνει να αλλάζει

Ο άνεμος τείνει να αλλάζει. Έτσι η νόσος που προκαλείται από άνεμο χαρακτηρίζεται συχνά από ξαφνική εκδήλωση, άμεση μετάδοση και αλλαγή καθώς επίσης και γρήγορη ίαση. Για παράδειγμα, η ερυθρά χαρακτηρίζεται από γρήγορη αυξομείωση δερματικού κνησμού χωρίς μία σταθερή θέση.

4. Ο άνεμος τείνει να περιπλέκεται με άλλους παθογόνους παράγοντες

Αφού είναι ευκολότερο για τον άνεμο να επιτεθεί στο σώμα, άλλοι παράγοντες μέσα στους έξη εξωγενείς παράγοντες συχνά προσαρτώνται οι ίδιοι στον άνεμο όταν εισβάλλουν στο σώμα, οδηγώντας συχνά σε εξωγενές σύνδρομο ανέμου-κρύου, εξωγενές σύνδρομο ανέμου-ζέστης, εξωγενές σύνδρομο ανέμου-υγρασίας και εξωγενές σύνδρομο ανέμου-ξηρότητας.

5.1.2 Κρύο

Το κρύο είναι ο κυρίαρχος κλιματικός παράγοντας το χειμώνα. Έτσι οι νόσοι κρύου, αν και συναντώνται επίσης σε άλλες εποχές, συνήθως παρατηρούνται το χειμώνα. Η εισβολή κρύου στο σώμα είναι συχνά λόγω κρύου καιρού και έλλειψη μέτρων ελέγχου του κρύου. Μερικές φορές είναι λόγω βρεξίματος, βαδίσματος στο νερό και έκθεσης στον άνεμο στην εφίδρωση.Η εισβολή κρύου είναι είτε επιφανειακή είτε εσωτερική. Η πρώτη σχετίζεται με εξωτερικό σύνδρομο κρύου που προκαλείται από κρύο όταν επιτεθεί στην επιφάνεια του σώματος και λιμνάσει το αμυντικό κι ενώ η δεύτερη σχετίζεται με εσωτερικό σύνδρομο κρύου που προκαλείται από κρύο όταν εισβάλλει κατευθείαν στο εσωτερικό του σώματος και φθείρει το σπλαχνικό yang-κι.

Τα ακόλουθα είναι μία σύντομη περιγραφή της φύσης του παθογόνου κρύου και των χαρακτηριστικών του στη πρόκληση νόσων.

1. Το κρύο τείνει να φθείρει το yang Το κρύο σχετίζεται με το yin και τείνει να φθείρει το yang. Όταν το κρύο επιτεθεί στην επιφάνεια του σώματος, θα φθείρει το yang στην επιφάνεια. Όταν επιτεθεί στο εσωτερικό του σώματος, θα φθείρει το σπλαχνικό yang. Αν το yang -κι φθαρεί και δεν μπορεί να θερμαίνει και να μετατρέπει το κι, θα οδηγήσει σε σύνδρομο κρύου λόγω λειτουργικής φθίσης(παρακμής). Αν το κρύο φθείρει τις επιφάνειες, το αμυντικό κι θα λιμνάσει, οδηγώντας σε αποστροφή στο κρύο και ανίδρωση. Αν το κρύο εισβάλλει απευθείας στη σπλήνα και το στομάχι, το σπληνικό-yang θα φθαρεί, οδηγώντας σε κρύο πόνο στο στομάχι και τη κοιλιά, εμετό και διάρροια. Αν το κρύο επιτεθεί απευθείας στο shaoyin, θα φθείρει το καρδιακό-yang και το νεφρικό-yang, οδηγώντας σε αποστροφή στο κρύο, κατάκλιση με τα γόνατα τραβηγμένα επάνω, αποθάρρυνση, κρύα χέρια και πόδια, διάρροια με αχώνευτη τροφή, άφθονα και καθαρά ούρα, λεπτό και δυσδιάκριτο σφυγμό.

2. Το κρύο τείνει να πήζει

Το κι, αίμα και σωματικό υγρό στο σώμα ρέουν συνεχόμενα μέσα στο σώμα επειδή θερμαίνονται συνεχώς και ωθούνται από το yang-κι. Αν το παθογόνο κρύο παρεμποδίσει το yang-κι, τότε το κι, αίμα και σωματικό υγρό δεν μπορούν να ρέουν ελεύθερα και θα πήξουν στα αγγεία, προκαλώντας πόνο. Αν το κρύο επιτεθεί στα σπλάχνα, το σπλαχνικό κι και αίμα θα λιμνάσουν, προκαλώντας κοιλιακό πόνο. Αν το κρύο επιτεθεί στους μύες και τις αρθρώσεις, το κι και το αίμα στους μύες και τις αρθρώσεις θα πήξουν, καταλήγοντας σε πόνο στους μύες και τις αρθρώσεις.

3. Το κρύο τείνει να συσπά

Το κρύο σχετίζεται με το yin και τείνει να περιορίζει τη δραστηριότητα του κι, οδηγώντας σε σύσπαση των μυών, τενόντων και αγγείων. Αν το κρύο επιτεθεί στην επιφάνεια, τα μυϊκά διάκενα(ρωγμές) θα τελματώσουν, οι μύες θα συσπασθούν και το αμυντικό κι δεν μπορεί να διασπαρθεί, οδηγώντας σε αποστροφή για το κρύο, ανίδρωση και βλατίδες. Αν το κρύο εισβάλλει στα άκρα και τις αρθρώσεις, οι τένοντες και τα αγγεία θα συσπασθούν, προκαλώντας σωματικό πόνο, πονοκέφαλο και σπασμό των άκρων.

5.1.3 Καλοκαιρινή-ζέστη

Η καλοκαιρινή-ζέστη μετατρέπεται από ζέστη και φωτιά το καλοκαίρι. Η καλοκαιρινή-ζέστη σχετίζεται με το yang και συνήθως εμφανίζεται μετά το θερινό ηλιοστάσιο και πριν το φθινοπωρινό ηλιοστάσιο.Η επίθεση από καλοκαιρινή-ζέστη είναι είτε λόγω καυτού καιρού είτε λόγω χαμηλής προσαρμοστικότητας του σώματος στο περιβάλλον.

Η καλοκαιρινή-ζέστη χαρακτηρίζεται από τα ακόλουθα χαρακτηριστικά:

1. Η καλοκαιρινή-ζέστη είναι καυτή

Η καλοκαιρινή-ζέστη σχετίζεται με το yang και είναι καυτή στη φύση. Έτσι η νόσος που προκαλείται από καλοκαιρινή-ζέστη συνήθως χαρακτηρίζεται από μία σειρά συμπτωμάτων yang όπως υψηλό πυρετό, δυσφορία, κοκκινωπή εικόνα, δίψα με προτίμηση για κρύα ποτά και πλήρη(γεμάτο) και ευρύ(μεγάλο) σφυγμό, κ.λ.π.

2. Η καλοκαιρινή-ζέστη τείνει να διασπείρεται

Η καλοκαιρινή-ζέστη σχετίζεται με το yang και τείνει να διασπείρεται και να ανυψώνεται. Η καλοκαιρινή-ζέστη διαταράσσει το νου όταν ανυψώνεται, οδηγώντας σε δυσφορία και ζάλη η ακόμα ξαφνικό κώμα και αναισθησία σε σοβαρές περιπτώσεις.Η καλοκαιρινή-ζέστη προξενεί εφίδρωση και καταναλώνει σωματικό υγρό όταν διασπείρεται, οδηγώντας σε δίψα με προτίμηση για πόσιμο νερό και κοκκινωπά και λιγοστά ούρα. Αν υπάρχει άφθονη εφίδρωση, το κι θα χαθεί, προκαλώντας τελικά βραχύτητα αναπνοής και κούραση λόγω ανεπάρκειας κι.

3. Η καλοκαιρινή-ζέστη συχνά περιπλέκεται με υγρασία

Στη καυτή εποχή, η ζέστη αναθυμιάζει την υγρασία. Γι’ αυτό η υγρασία είναι άφθονη το καλοκαίρι και συχνά αναμιγνύεται με τη ζέστη για να προσβάλλει τους ανθρώπους. Τοιουτοτρόπως η νόσος που προκαλείται από καλοκαιρινή-ζέστη-υγρασία χαρακτηρίζεται συχνά, ξέχωρα από το πυρετό και την υπερβολική δίψα, από κούραση των τεσσάρων άκρων, καταπίεση του στήθους, εμετό και μη ομαλά χαλαρά κόπρανα, κ.λ.π.

5.1.4 Υγρασία

Η υγρασία είναι κυρίαρχη το προχωρημένο καλοκαίρι αλλά επίσης μπορεί να συναντηθεί σε άλλες εποχές. Αφού είναι καυτά το προχωρημένο καλοκαίρι, η υγρασία διαποτίζει παντού λόγω αναθυμίασης και συχνά προκαλεί νόσο. Μερικές φορές βρέξιμο η διαβίωση σε υγρή περιοχή καταλήγει επίσης σε νόσο υγρασίας.

Τα ακόλουθα είναι μία σύντομη περιγραφή σχετικά με τη φύση και χαρακτηριστικά της υγρασίας στη πρόκληση νόσου:

1. Η υγρασία είναι βαριά και θολή

Η υγρασία σχετίζεται με το yin, και έτσι είναι βαριά. Η επίθεση από υγρασία θα οδηγήσει σε τέτοια συμπτώματα όπως βάρος του σώματος, η βάρος των τεσσάρων άκρων, η βάρος του κεφαλιού σαν να είναι περιορισμένο(φραγμένο, καθηλωμένο), η βάρος και κόπωση ολόκληρου του σώματος. Η υγρασία είναι όμοια με το νερό και

συχνά αναμιγνύεται με νερό. Γι’ αυτό είναι θολή. Εισβολή υγρασίας στο σώμα συχνά προκαλεί τα συμπτώματα θολής έκκρισης και απέκκρισης, βρώμικης εικόνας, υπερβολικής έκκρισης κόλλας στα μάτια, χαλαρά κόπρανα, βλεννώδη και αιματώδη δυσεντερία, θολά ούρα, λευκόρροια και λασπώδες έκζεμα.

2. Η υγρασία τείνει να μπλοκάρει το κι Η υγρασία κινείται αργά επειδή είναι βαριά. Έτσι τείνει να διατηρείται στα σπλάχνα και τους μεσημβρινούς, παρεμποδίζοντας τη ροή του κι και διαταράσσει τη δραστηριότητα του κι, οδηγώντας συχνά σε καταπίεση του στήθους και πληρότητα, λιγοστή και ανώμαλη ούρηση και παρεμποδιζόμενη αφόδευση.Αφετέρου, η υγρασία σχετίζεται με το yin και τείνει να φθείρει το yang-κι. Έτσι παρατεταμένη παρακώλυση του κι από υγρασία θα εμποδίσει το yang-κι από το να ρέει, προκαλώντας συχνά αφθονία υγρασίας και φθίση του yang.Αφού η υγρασία σχετίζεται με τη γη στα πέντε στοιχεία και σχετίζεται με τη σπλήνα, τείνει να φθείρει τη σπλήνα, προκαλώντας βάρος της σπλήνας από υγρασία και λίμναση του κι στο μέσο θερμαστή. Αν υγρασία φθείρει το yang, θα αδρανοποιήσει το σπληνικό-yangκαι θα συσσωρεύσει περαιτέρω νερό και υγρασία, οδηγώντας σε διάρροια, λιγοστά ούρα, οίδημα και ασκίτη.

Η υγρασία είναι κολλώδης και λιμνάζουσα(στάσιμη)

Αυτά τα χαρακτηριστικά της υγρασίας συνήθως επηρεάζουν τους ανθρώπους με δύο τρόπους. Ο ένας είναι ότι η νόσος που προκαλείται από υγρασία δεν είναι γρήγορη(ζωηρή). Για παράδειγμα, οι εκκρίσεις και απεκκρίσεις είναι πολύ κολλώδεις για να αποβληθούν.Ο δεύτερος είναι ότι η νόσος που προκαλείται από υγρασία είναι πεισματική και επανεμφανιζόμενη με μακρά διάρκεια, όπως το σύνδρομο υγρασίας-bi (σύνδρομο υγρής-παρακώλυσης), έκζεμα και σύνδρομο υγρής-θερμότητας.

4. Η υγρασία τείνει να κινείται καθοδικά Η υγρασία είναι όμοια με το νερό, και έτσι τείνει να κινείται καθοδικά. Πρώτον, φθείρει το κάτω μέρος όταν επιτεθεί στο σώμα. Δεύτερον, η νόσος που προκαλείται από υγρασία συνήθως εμπλέκει το κάτω μέρος του σώματος. Για παράδειγμα, το οίδημα συχνά εμπλέκει κυρίως τα κάτω άκρα. Στραγγουρία, λευκορραγία και δυσεντερία όλα εμφανίζονται στο κάτω μέρος του σώματος. Τρίτον, η νόσος που προκαλείται από υγρασία μεταδίδεται συνήθως από το πάνω μέρος στο κάτω. Για παράδειγμα, η νόσος υγρής-θερμότητας συνήθως μεταδίδεται από τον άνω θερμαστή στο μέσο θερμαστή και το κάτω θερμαστή. Η στραγγουρία, λευκορραγία και δυσεντερία μπορεί να προκληθούν από καθοδική αποδημία υγρασίας.

5.1.5 Ξηρότητα

Η ξηρότητα είναι κυρίαρχη το φθινόπωρο. Έτσι η νόσος που προκαλείται από ξηρότητα κυρίως εμφανίζεται το φθινόπωρο. Στο προχωρημένο καλοκαίρι η υγρασία διαποτίζει. Αλλά το φθινόπωρο η υγρασία εξαφανίζεται και ο καιρός γίνεται δροσερός και ξηρός. Η ξηρότητα μπορεί να διαιρεθεί σε θερμή-ξηρότητα και δροσερή-ξηρότητα λόγω διαφοράς στο καιρό. Η νόσος που παρατηρείται στο πρώιμο στάδιο του φθινοπώρου είναι ένα είδος θερμής-ξηρότητας επειδή υπάρχει ακόμη κάποια εναπομένουσα

καλοκαιρινή-ζέστη. Η νόσος που εμφανίζεται στο προχωρημένο στάδιο του φθινοπώρου είναι ένα είδος συνδρόμου δροσερής-ξηρότητας επειδή ο καιρός είναι ήδη κρύος στο προχωρημένο φθινόπωρο.

Τα ακόλουθα είναι μία σύντομη περιγραφή της φύσης και των χαρακτηριστικών τ5ης ξηρότητας στη πρόκληση νόσου:

1. Η ξηρότητα είναι ξηροτική και μη λεία(απαλή)

Η ξηρότητα προκαλείται συνήθως από ανεπάρκεια σωματικού υγρού. Έτσι η επίθεση από ξηρότητα τείνει να καταναλώνει σωματικό υγρό και να οδηγεί σε ξηρότητα του στόματος και της μύτης, ξηρό λαιμό, ξηρό δέρμα η ακόμα ραγάδες, λιγοστά ούρα και διατήρηση ξηρών κοπράνων.

Η ξηρότητα τείνει να φθείρει το πνεύμονα

Η ξηρότητα υπερισχύει το φθινόπωρο και συσχετίζεται με το πνεύμονα. Έτσι η ξηρότητα τείνει να φθείρει το πνεύμονα όταν εισβάλλει στο σώμα. Αν φθείρει το πνεύμονα, το πνευμονικό-υγρό θα καταναλωθεί και η λειτουργία του πνεύμονα να αποκαθαίρει και να κατεβάζει θα επηρεαστεί, οδηγώντας σε ξηρό βήχα με λιγοστό φλέγμα, η κολλώδες πτύελο(φλέγμα) δύσκολα να αποχρεμφθεί, η αιματώδες πτύελο, δύσπνοια και πόνο του στήθους.

5.1.6 Ζέστη (φωτιά)

Η ζέστη (φωτιά) είναι ο κυρίαρχος κλιματικός παράγοντας το καλοκαίρι. Έτσι η νόσος λόγω παθογόνου ζέστης (φωτιάς) παρουσιάζεται συνήθως το καλοκαίρι. Ωστόσο μπορεί επίσης να συναντηθεί σε άλλες εποχές.Αν κάνουμε μία σύγκριση μεταξύ της φωτιάς και της ζέστης, μπορούμε να πούμε ότι η ζέστη είναι η εκδήλωση της φωτιάς και η φωτιά είναι η φύση της ζέστης. Είναι, σε ένα ορισμένο βαθμό, διαφορετικές η μία από την άλλη αλλά εγγενώς(εσωτερικά) σχετίζονται η μία με την άλλη.

Τα ακόλουθα είναι μία σύντομη περιγραφή της φύσης και των χαρακτηριστικών της ζέστης (φωτιάς) στη πρόκληση νόσου:

1. Η ζέστη (φωτιά) τείνει να φουντώνει Η ζέστη (φωτιά) σχετίζεται με το yang και τείνει να φλέγεται. Έτσι η νόσος που προκαλείται από τη παθογόνο ζέστη (φωτιά) χαρακτηρίζεται από υψηλό πυρετό, αποστροφή στη ζέστη, υπερβολική δίψα, εφίδρωση και γεμάτο σφυγμό. Όταν η παθογόνος ζέστη (φωτιά0 επιτεθεί στο σώμα, μπορεί να διαταράξει το μυαλό, οδηγώντας σε δυσφορία, αϋπνία, μανία, κώμα και παραλήρημα, κ.λ.π.Αφού η παθογόνος ζέστη είναι υπεύθυνη για οξυθυμία και γρήγορη κίνηση, η νόσος που προκαλείται από αυτή χαρακτηρίζεται από έντονη εκδήλωση και γρήγορη μετάδοση.

2. Η ζέστη (φωτιά) τείνει να καταναλώνει κι και να φθείρει το σωματικό υγρό

Η ζέστη (φωτιά) σχετίζεται με το yang και τείνει να καταναλώνει υγρό-yin. Αν υπάρχει υπεράφθονη ζέστη, θα οδηγήσει το σωματικό υγρό έξω από το σώμα υπό

μορφή ιδρώτα. Έτσι η νόσος που προκαλείται από τη παθογόνο ζέστη, ξέχωρα από τις εκδηλώσεις της ζέστης, συνοδεύεται συχνά από δίψα με προτίμηση για πόσιμο νερό, ξηρό λαιμό και γλώσσα, σκούρα και λιγοστά ούρα και διατήρηση ξηρών κοπράνων λόγω κατανάλωσης και φθοράς σωματικού υγρού. Το Huangdi Neijing λέει ότι ‘‘έντονη φωτιά καταναλώνει κι’’. Η παθογόνος ζέστη (φωτιά) είναι έντονη φωτιά, και έτσι καταναλώνει το υγιεινό κι. Επιπρόσθετα, η άφθονη εφίδρωση λόγω αφθονίας ζέστης επίσης φθείρει το υγιεινό κι. Έτσι στο προχωρημένο στάδιο πυρετώδους νόσου το υγιεινό κι είναι ακόμα ανεπαρκές παρόλο που οι παθογόνοι παράγοντες έχουν ήδη εξαλειφθεί.

3. Η ζέστη (φωτιά) τείνει να παράγει άνεμο και να διαταράσσει το αίμα

Όταν η ζέστη (φωτιά) εισβάλλει στο σώμα, συνήθως καψαλίζει(καίει) το μεσημβρινό του συκωτιού, καταναλώνει σωματικό υγρό και στερεί τους τένοντες από υγρασία και θρέψη, οδηγώντας στην εμφάνιση ηπατικού-ανέμου με τις εκδηλώσεις υψηλού πυρετού, επίσταξης, κώματος, παραληρήματος, σύσπασης των τεσσάρων άκρων, βλέμματος κατευθείαν προς τα πάνω, δύσκαμπτου λαιμού και οπισθότονου.

Το αίμα πήζει με το κρύο και κινείται γρήγορα με τη ζέστη. Αλλά αν η ζέστη είναι υπερβολική, θα οδηγήσει το αίμα να ρέει πολύ γρήγορα η θα καψαλίσει τα αγγεία η ακόμα θα εξωθήσει το αίμα να ρέει έξω από τα αγγεία, οδηγώντας σε ποικίλες αιμορραγίες, όπως αιματέμεση, αιματοχυσία, αιματουρία, εξανθήματα, άφθονη εμμηνόρροια και αιφνίδια άφθονη μητρική αιμορραγία.

4. Η ζέστη τείνει να προκαλεί πρήξιμο και εξέλκωση

Όταν η ζέστη (φωτιά) εισβάλλει στη φάση αίματος και συσσωρευτεί σε τοπική περιοχή, θα αποσυνθέσει(σήψει) το αίμα και τους μύες, προκαλώντας απόστημα, δοθιήνα και εξέλκωση. Αυτά τα είδη προβλημάτων χαρακτηρίζονται από κοκκινίλα, πρήξιμο, ζέστη και πόνο τα οποία είναι οι εκδηλώσεις της ζέστης (φωτιάς). Η ζέστη (φωτιά) που είναι υπεύθυνη για απόστημα, δοθιήνα και εξέλκωση καλείται ζέστη (φωτιά) τοξίνη. Γι’ αυτό λέγεται στη TCM ότι ‘‘απόστημα και δοθιήνας προκαλούνται από φωτιά-τοξίνη’’.

Παράρτημα: Λοιμός και πέντε ενδογενής παθογόνοι παράγοντες

Λοιμός

Ο λοιμός είναι ένα είδος ισχυρού μεταδοτικού(λοιμώδους) παθογόνου παράγοντα, αρκετά όμοιος με τη παθογόνο ζέστη (φωτιά) στους έξη παθογόνους κλιματικούς παράγοντες στη φύση, αλλά πιο σοβαρός από τη παθογόνο ζέστη στη τοξικότητα. Οι νόσοι που προκαλούνται από λοιμό χαρακτηρίζονται από οξεία εκδήλωση, σοβαρή παθολογική κατάσταση, παρόμοια συμπτώματα, ισχυρού μόλυνση και ευκολία στην εξάπλωση. Ιστορικά αρχεία δείχνουν ότι νόσοι που προκαλούνται από λοιμό συχνά μεταδίδουν τη νόσο παντού με υψηλή θνησιμότητα.

Οι συνήθως συναντούμενες νόσοι που προκαλούνται από λοιμό είναι ερυσίπελας του προσώπου, παρωτίτιδα(μαγουλάδες), λοιμώδης δυσεντερία, διφθερίτιδα, οστρακιά, ευλογιά, χολέρα και πανώλη.

Οι πέντε ενδογενείς παθογόνοι παράγοντες

Οι έτσι καλούμενοι πέντε ενδογενείς παθογόνοι παράγοντες είναι ενδογενής άνεμος, ενδογενές κρύο, ενδογενής υγρασία, ενδογενής ξηρότητα και ενδογενής ζέστη (φωτιά).Αν και καλούνται άνεμος, κρύο, υγρασία, ξηρότητα και ζέστη (φωτιά), είναι πράγματι παθογόνοι παράγοντες λόγω δυσλειτουργίας των σπλάχνων. Γι’ αυτό η λέξη ‘‘ενδογενής χρησιμοποιείται για να προσδιορίσει τα ονόματά τους.

1. Ενδογενής άνεμος

Ο ενδογενής άνεμος παράγεται από το συκώτι, και έτσι συνήθως καλείται ‘‘ηπατικός άνεμος’’ και ‘‘εσωτερική διαταραχή ηπατικού-ανέμου’’. Υπάρχουν τέσσερις παράγοντες υπεύθυνοι για την εμφάνιση ενδογενούς ανέμου. Ο πρώτος είναι υπερβολική ζέστη που παράγει άνεμο, που αφορά τη νόσο που χαρακτηρίζεται από σύσπαση λόγω άφθονης ζέστης που καψαλίζει το ηπατικό-yin και στερεί τους τένοντες από θρέψη.Η δεύτερη είναι μετατροπή του ηπατικού-yang σε άνεμο, που αφορά τη νόσο που χαρακτηρίζεται από ζάλη και παιδικό σπασμό που προκύπτει από υπερδραστηριότητα yang που μετατρέπεται σε άνεμο και που διαταράσσει τις άνω οπές.Η τρίτη είναι ανεπάρκεια-yin που διεγείρει άνεμο, που αφορά τη νόσο που χαρακτηρίζεται από παιδικό σπασμό και σπασμό που προκύπτουν από φθίση του ηπατικού-yin και ανικανότητα του yang να κρυφτεί που οδηγούν σε αποτυχία του υγρού-yin να θρέψει τους τένοντες.Η τέταρτη είναι ανεπάρκεια-αίματος που διεγείρει άνεμο, που αφορά τη νόσο που χαρακτηρίζεται από μυϊκή περισταλτικές κινήσεις και τρεμούλιασμα που προκύπτουν από αποτυχία του ανεπαρκούς αίματος να θρέψει το συκώτι και τους τένοντες.

2. Ενδογενές κρύο Η εμφάνιση ενδογενούς κρύου είναι λόγω της ανεπάρκειας yang. Το κρύο-ανεπάρκειας των σπλάχνων μπορεί να προκληθεί είτε από την ανεπάρκεια του νεφρικού-yang η του σπληνικού-yang η του καρδιακού-yang. Αφού το νεφρικό-yang είναι η πηγή του yang-κι σε όλο το σώμα, η ανεπάρκεια του νεφρικού-yang είναι ο κυρίαρχος παράγοντας υπεύθυνος για την εμφάνιση ενδογενούς κρύου.

3. Ενδογενής υγρασία

Η ενδογενής υγρασία προκύπτει από τη σπλήνα. Συνήθως αποτυχία του νερού να μετατραπεί λόγω δυσλειτουργίας της σπλήνας μπορεί να παράγει την ενδογενή υγρασία η οποία παρεμποδίζει τη σπλήνα και επηρεάζει τις λειτουργίες μεταφοράς και μετατροπής της σπλήνας η συσσωρεύεται σε φλέγμα και κατακράτηση υγρού, καταλήγοντας περαιτέρω σε άλλες νόσους.

4. Ενδογενής ξηρότητα

Η ενδογενής ξηρότητα προκύπτει από ανεπάρκεια σωματικού υγρού και σχετίζεται με ανεπάρκεια-yin. Αφού το σωματικό υγρό και το αίμα μπορούν να μετατρέψουν το ένα το άλλο, η ανεπάρκεια αίματος προκαλεί επίσης ξηρότητα. Οι εκδηλώσεις της ενδογενούς ξηρότητας συχνά σχετίζονται με τα έντερα, το στομάχι, το πνεύμονα και άλλες οπές, όπως ξηρή μύτη, ξηρό λαιμό, ξηρά μάτια, λιγοστά ούρα και κατακράτηση ξηρών κοπράνων, κ.λ.π.

5. Ενδογενής ζέστη (φωτιά)

Οι αιτίες της ενδογενούς ζέστης (φωτιάς) είναι διάφορες, όπως εξωγενής άνεμος, εξωγενές κρύο, εξωγενής υγρασία και εξωγενής ξηρότητα που όλες μπορούν να μετατραπούν σε ζέστη. Νοητική αναστάτωση και υπερβολικές αλλαγές των συναισθημάτων που συχνά μεταβάλλονται σε φωτιά. Κυριαρχία του yang και ανεπάρκεια yin που συνήθως παράγει την ενδογενή φωτιά και ζέστη. Και υπερβολικό κι που συχνά οδηγεί σε φωτιά, κ.λ.π.

5.2 Εσωτερική φθορά λόγω των επτά συναισθημάτων

Τα επτά συναισθήματα αφορούν τη χαρά, θυμό, ανησυχία, περισυλλογή, θλίψη, φόβος και τρόμος τα οποία είναι διαφορετικές αντιδράσεις του σώματος στην περιβαλλοντική διέγερση και είναι φυσιολογικές ψυχολογικές δραστηριότητες. Φυσιολογικά τα επτά συναισθήματα δεν θα προκαλέσουν νόσο, αλλά ξαφνικές, βίαιες η παρατεταμένες συναισθηματικές διεγέρσεις, πέρα από τα όρια των φυσιολογικών δραστηριοτήτων, θα προκαλέσει διαταραχή της δραστηριότητας του κι και δυσαρμονία του σπλαχνικού yin, yang, κι και αίματος η οποία θα οδηγήσει κατά συνέπεια σε νόσο. Αφού τα επτά συναισθήματα είναι ενδογενή και επηρεάζουν απευθείας το σπλαχνικό κι και αίμα, η εσωτερική διαταραχή που προκαλείται καλείται ‘‘εσωτερική διαταραχή λόγω των επτά συναισθημάτων’’.

Τα επτά συναισθήματα είναι οι φυσιολογικές αντιδράσεις του σπλαχνικού κι, αίματος, yin και yang. Διαφορετικό σπλαχνικό κι, αίμα, yin και yang διαφέρουν το ένα από το άλλο στα στυλ κίνησης, οδηγώντας σε διαφορετικές συναισθημετικές αντιδράσεις.Στο Huangdi Neijing, τα επτά συναισθήματα συνταιριάζονται με τα πέντε σπλάχνα: η καρδιά κυβερνά τη χαρά, το συκώτι κυβερνά το θυμό, η σπλήνα κυβερνά τη περισυλλογή, ο πνεύμονας κυβερνά τη θλίψη, και το νεφρό κυβερνά το φόβο. Τρόμος και ανησυχία σχετίζονται επίσης στενά με τη δραστηριότητα του κι στα πέντε όργανα zang.Η απόδοση των επτά συναισθημάτων στα πέντε όργανα zang δεν είναι απόλυτη. Αφενός, το ίδιο σπλάχνο μπορεί να παράγει διαφορετικές συναισθηματικές αντιδράσεις εξαιτίας διαφορετικών παθοφυσιολογικών καταστάσεων. Για παράδειγμα, υπερβολή ηπατικού-κι προκαλεί θυμό ενώ ανεπάρκεια ηπατικού-κι προκαλεί φόβο. Υπερβολή καρδιακού-κι προκαλεί χαρά ενώ ανεπάρκεια καρδιακού-κι οδηγεί σε θλίψη, κ.λ.π.Αφετέρου, τα επτά συναισθήματα κυριαρχούνται αποκλειστικά από τη καρδιά. Στη πραγματικότητα όλες οι συναισθηματικές δραστηριότητες ελέγχονται από τη καρδιά και όλες οι συναισθηματικές αντιδράσεις είναι οι εκδηλώσεις του καρδιακού-πνεύματος.Τα ακόλουθα είναι μία σύντομη γενίκευση της επίδρασης των επτά συναισθημάτων στη δραστηριότητα του κι:Υπερβολική χαρά μετριάζει(χαλαρώνει) τη δραστηριότητα του κι. Υπερβολικός θυμός οδηγεί το κι να κινείται ανοδικά. Υπερβολική περισυλλογή λιμνάζει το κι. Υπερβολική θλίψη εξουθενώνει το κι. Ο φόβος οδηγεί το κι να κινείται καθοδικά. Υπερβολικός τρόμος διαταράσσει το κι. Και υπερβολική ανησυχία καταπιέζει το κι.Τα ακόλουθα είναι μία σύντομη περιγραφή των χαρακτηριστικών των επτά συναισθημάτων στη πρόκληση νόσου.

5.2.1 Επηρεάζοντας κατευθείαν τα εσωτερικά όργανα

Αφού τα επτά συναισθήματα είναι ενδογενή, μπορούν να φθείρουν κατευθείαν τα εσωτερικά όργανα. Για παράδειγμα, υπερβολική χαρά φθείρει τη καρδιά, υπερβολικός θυμός φθείρει το συκώτι, υπερβολική περισυλλογή φθείρει τη σπλήνα, υπερβολική θλίψη φθείρει το πνεύμονα και υπερβολικός φόβος φθείρει το νεφρό, κ.λ.π. Οι σχέσεις ανάμεσα στα πέντε όργανα zang είναι περίπλοκες, και έτσι η φθορά ενός σπλάχνου από τα επτά συναισθήματα μπορεί να εμπλέκει ορισμένα όργανα zang και όργανα fu. Για παράδειγμα, κατάθλιψη και οργή φθείρουν το συκώτι. Αλλά η αντίθετη(επιζήμια) ροή του ηπατικού-κι επιτίθεται συχνά στη σπλήνα και το στομάχι, οδηγώντας σε ανισορροπία μεταξύ του συκωτιού και της σπλήνας καθώς επίσης δυσαρμονία μεταξύ του συκωτιού και του στομάχου. Αφού η καρδιά είναι ο ανώτατος άρχοντας των νοητικών δραστηριοτήτων, η φθορά που προκαλείται από τα επτά συναισθήματα σχετίζεται στενά με τη καρδιά. Κλινικά τα επτά συναισθήματα συχνά φθείρουν τη καρδιά, το συκώτι και τη σπλήνα.

5.2.2. Διαταράσσοντας τη δραστηριότητα του κι

Όταν τα επτά συναισθήματα φθείρουν τα εσωτερικά όργανα, επηρεάζουν κυρίως τη δραστηριότητα του σπλαχνικού κι, οδηγώντας σε διαταραχή της δραστηριότητας του κι και, αλληλοδιαδόχως, προκαλώντας τη διαταραχή της κυκλοφορίας του αίματος επειδή το αίμα ρέει μαζί με το κι. Παρατεταμένη συναισθηματική αναστάτωση μπορεί να μετατραπεί σε φωτιά γνωστή ως ‘‘μετατροπή των επτά συναισθημάτων σε φωτιά’’, καταλήγοντας σε δυσαρμονία μεταξύ yin και yang επειδή η φωτιά καταναλώνει yin.

5.2.2.1 Υπερβολική χαρά που μετριάζει(χαλαρώνει) τη δραστηριότητα του κι

‘‘χαλαρώνω εδώ σημαίνει επίσης ‘‘ατονώ’’. Η χαρά ελέγχεται από τη καρδιά. Φυσιολογικά η χαρά μπορεί να εναρμονίζει το κι και το αίμα, να εξομαλύνει τη δραστηριότητα του θρεπτικού κι και του αμυντικού κι καθώς επίσης να καταπραΰνει το νου. Αν γίνει υπερβολική, μπορεί να ατονήσει το καρδιακό-κι, να διαταράξει το νου και να οδηγήσει σε ανικανότητα να συγκεντρωθεί και ακόμα μανία.

5.2.2.2 Υπερβολικός θυμός που οδηγεί το κι να κινείται ανοδικά

Ο θυμός ελέγχεται από το συκώτι. Υπερβολικός θυμός οδηγεί το ηπατικό-κι, μαζί με το αίμα, να κινούνται αντίθετα(επιζήμια) προς τα πάνω και να οδηγεί σε ζάλη, πονοκέφαλο που διογκώνεται, κοκκινωπή εικόνα και κοκκινίλα των ματιών η αιματέμεση, η ακόμα ξαφνική συγκοπή(λιποθυμία). Κάτω από υπερβολικό θυμό, το ηπατικό-κι ρέει αντίθετα και επιτίθεται στη σπλήνα και το στομάχι, προκαλώντας ανορεξία, καταπίεση στήθους και ρέψιμο η ακόμα διάρροια.

5.2.2.3 Υπερβολική ανησυχία που παρεμποδίζει το κι

Η ανησυχία σχετίζεται με το συκώτι και το πνεύμονα. Υπερβολική ανησυχία μπορεί να φθείρει το πνεύμονα και το συκώτι. Η ανησυχία συνήθως παρεμποδίζει το κι και οδηγεί σε καταπίεση του πνευμονικού-κι η λίμναση του ηπατικού-κι. Η καταπίεση του πνευμονικού-κι προκαλεί καταπίεση στήθους και ανώμαλη αναπνοή. Λίμναση του ηπατικού-κι οδηγεί σε υποχονδριακή διόγκωση και πληρότητα η πόνο, δυστυχία και μειωμένη όρεξη.

5.2.2.4 Υπερβολική περισυλλογή που λιμνάζει το κι

Η περισυλλογή ελέγχεται από τη σπλήνα. Έτσι υπερβολική περισυλλογή θα λιμνάσει το σπληνικό-κι και θα επηρεάσει τη μεταφορά και μετατροπή, οδηγώντας σε γαστρική και κοιλιακή διόγκωση και πληρότητα, ανορεξία και αραιά κόπρανα, κ.λ.π. Παρατεταμένη κατάχρηση στη περισυλλογή καταναλώνει αίμα-yin και στερεί το καρδιακό-πνεύμα από θρέψη, προκαλώντας συχνά ταχυσφυγμία, αμνησία, αϋπνία και ονειροπόληση, κ.λ.π.

5.2.2.5 Υπερβολική θλίψη που εξαντλεί το κι

Η θλίψη κυριαρχείται από το πνεύμονα, και έτσι υπερβολική θλίψη εξαντλεί το πνευμονικό-κι. Συνήθως υπερβολική θλίψη επηρεάζει τις φυσιολογικές λειτουργίες του πνεύμονα να αποκαθαίρει, κατεβάζει, διασπείρει και διανέμει, οδηγώντας σε αποτυχία του θρεπτικού κι και του αμυντικού κι να διανέμουν(διανεμηθούν) και κατανάλωση του θωρακικού κι. Έτσι υπερβολική θλίψη συχνά φθείρει το πνεύμονα, οδηγώντας σε ζάλη, κόπωση και αποθάρρυνση, κ.λ.π.

5.2.2.6 Υπερβολικός τρόμος που οδηγεί το κι να κινείται προς τα κάτω

Ο τρόμος κυριαρχείται από το νεφρό. Έτσι ξαφνικός τρόμος οδηγεί το κι να κινείται προς τα κάτω, οδηγώντας σε ακράτεια ούρων και κοπράνων λόγω αποτυχίας του νεφρικού-κι να στερεώνει(εδραιώνει) η αδυναμία και ατροφία των οστών και σπερματική έκκριση λόγω αποτυχίας του νεφρού να αποθηκεύει ουσία. Παρατεταμένη κατάσταση τρόμου μπορεί να οδηγήσει σε διάφορες νόσους λόγω αποτυχίας του κι να ανυψώνει, πτώση των σπλαχνικών λειτουργιών και ανικανότητα του υγιεινού κι να υπερασπίσει την επιφάνεια.

5.2.2.7 Υπερβολικός φόβος που διαταράσσει το κι

Ο φόβος και ο τρόμος όλα προκαλούνται από παρόμοιες εξωτερικές διεγέρσεις, αλλά είναι διαφορετικά στις αντιδράσεις της δραστηριότητας του σπλαχνικού κι. Ο τρόμος, που κυριαρχείται από το νεφρό, οδηγεί το κι να κινείται προς τα κάτω. Ο φόβος, που προέρχεται από τη καρδιά, διαταράσσει τη δραστηριότητα του κι. Έτσι όταν φοβόμαστε, οι κύριες αντιδράσεις είναι διαταραχή του καρδιακού-κι, διαταραχή του νου, αναποφασιστικότητα και σαστισμάρα. Διαταραχή της δραστηριότητας του κι καταστρέφει την αρμονία μεταξύ κι και αίματος και εξασθενεί το αμυντικό κι, οδηγώντας σε εισβολή παθογόνων παραγόντων μέσα στο σώμα και εμφάνιση νόσου.

5.2.3 Πρόκληση η επιδείνωση ορισμένων νόσων

Οι συναισθηματικοί παράγοντες μπορούν να προκαλέσουν ορισμένες νόσους. Για παράδειγμα, άνθρωποι με συχνή υπεραφθονία ηπατικού-yang τείνουν να φουντώνουν σε βίαιη οργή η οποία προκαλεί βίαιη υπερδραστηριότητα του ηπατικού-yang, οδηγώντας σε ξαφνική ζάλη και συγκοπή η αναισθησία, παράλυση και παραμορφωμένο πρόσωπο. Επιπρόσθετα, ορισμένες νόσοι μπορεί να επιδεινωθούν η να χειροτερέψουν εξαιτίας ανώμαλων αλλαγών των συναισθημάτων. Για παράδειγμα, η καρδιακή νόσος μπορεί να προκληθεί και γρήγορα να επιδεινωθεί από ξαφνικό τρόμο.

5.3 Εσφαλμένη δίαιτα

Η δίαιτα είναι απαραίτητη για την ανθρώπινη ύπαρξη και είναι η κύρια οδός για τον άνθρωπο να αποκτήσει θρεπτικές ουσίες από το φυσικό κόσμο. Ωστόσο, η πρόσληψη τροφής πρέπει να ακολουθεί ορισμένους κανόνες. Αν η δίαιτα είναι εσφαλμένη, μπορεί να φθείρει το σώμα και να γίνει παθογόνοι παράγοντες.

Η εσφαλμένη δίαιτα περιλαμβάνει τρεις πλευρές: πείνα και πολυφαγία, ανθυγιεινή τροφή και προτίμηση τροφής.

5.3.1 Πείνα και πολυφαγία

Η πείνα αναφέρεται σε δύο διαφορετικά πράγματα: παρατεταμένη έλλειψη τροφής και παρατεταμένη ανεπαρκή πρόσληψη τροφής.Η παρατεταμένη έλλειψη τροφής δεν μπορεί να εφοδιάσει το σώμα με αρκετή θρεπτική ουσία, οδηγώντας σε ανεπαρκή παραγωγή κι και αίματος και ξαφνική πτώση των σπλαχνικών λειτουργιών με τις εκδηλώσεις της ζάλης και κόπωσης των τεσσάρων άκρων η ακόμα θάνατο σε σοβαρές περιπτώσεις. Παρατεταμένη ανεπαρκή πρόσληψη τροφής θα οδηγήσει σε υποσιτισμό, ανεπάρκεια κι και αίματος, αδυναμία του σώματος, ευαισθησία(ευπάθεια) σε εισβολή παθογόνων παραγόντων και διαφόρων νόσων.

Πολυφαγία σημαίνει δύο διαφορετικά πράγματα: Κραιπάλη και παρατεταμένη υπερβολική πρόσληψη τροφής. Η κραιπάλη φθείρει τη σπλήνα και το στομάχι επειδή η ληφθείσα τροφή είναι πέρα από τις φυσιολογικές λειτουργίες της σπλήνας και του στομάχου να πέπτουν, μεταφέρουν και μετατρέπουν, οδηγώντας σε γαστρική και κοιλιακή διόγκωση και πληρότητα, ρέψιμο με δύσοσμη και όξινη οσμή, ανορεξία, εμετό και διάρροια, κ.λ.π. Σε σοβαρές περιπτώσεις τα εντερικά και γαστρικά αγγεία και collaterals θα φθαρούν, προκαλώντας κοιλιακό πόνο η αιμορροϊδική αιμορραγία, κ.λ.π.Παρατεταμένη υπερβολική πρόσληψη τροφής θα προκαλέσει υπερθρέψη, καθυστερημένη μετατροπή του κι και αποτυχία των θρεπτικών ουσιών της τροφής και του νερού να μετατραπούν σε κι και αίμα. Αντί γι’αυτό, οι θρεπτικές ουσίες της τροφής και του νερού μεταβάλλονται σε φλέγμα και συσσωρεύονται στο σώμα για να παρεμποδίσουν τη ροή του κι και αίματος, οδηγώντας σε παχυσαρκία, ζάλη, ταχυσφυγμία και καταπίεση του στήθους. Η μετατρέποντας την υγρασία σε ζέστη για να εισβάλλει στα αγγεία και να προκαλέσει απόστημα, ψευδάνθρακα, πληγές και έλκη, κ.λ.π.

5.3.2 Ανθυγιεινή τροφή

Αν η τροφή περιέχει ανθυγιεινά στοιχεία, θα προκαλέσει νόσους. Συνήθως η ανθυγιεινή τροφή μπορεί να προκαλέσει γαστροεντερικές διαταραχές, όπως κοιλιακό πόνο, εμετό και διάρροια. Αν η τροφή μολυνθεί με παρασιτικό ωάριο, θα προκαλέσει διάφορες παρασιτικές νόσους.Η σάπια τροφή είναι δηλητηριώδης και μπορεί να προκαλέσει οξύ κοιλιακό πόνο, εμετό και διάρροια αν ληφθεί.

Το ανθυγιεινό νερό είναι επίσης ένας παθογόνος παράγοντας. Η φυσική πηγή του νερού σε μία εκβιομηχανισμένη κοινωνία μολύνεται συχνά με διάφορα δηλητηριώδη η επιβλαβή στοιχεία. Τέτοιο πόσιμο νερό μπορεί επίσης να οδηγήσει σε διάφορες οξείες η χρόνιες νόσους λόγω δηλητηρίασης του νερού.

5.3.3 Προτίμηση τροφής

Φυσιολογικά οι άνθρωποι θα πρέπει να παίρνουν μία ποικιλία τροφής στη κατάλληλη αναλογία προκειμένου να εξασφαλίσουν μία ισορροπημένη θρέψη.Παρατεταμένη προτίμηση τροφής οδηγεί σε ανεπαρκή πρόσληψη ορισμένων ουσιών και υπερβολική πρόσληψη άλλων ουσιών οι οποίες θα προκαλέσουν ανισορροπία του σπλαχνικού κι, αίματος, yin και yang.

Υπάρχουν δύο διαφορετικές περιπτώσεις στη προτίμηση φαγητού: προτίμηση σε κρύα ή καυτή τροφή και προτίμηση στις πέντε γεύσεις.

1. Προτίμηση σε κρύα η καυτή τροφή

Η τροφή είναι είτε κρύα και δροσερή είτε θερμή και καυτή στην ιδιότητα. Μπορεί να είναι μαγειρεμένη η αμαγείρευτη. Η προτίμηση σε κρύα και δροσερή τροφή ή υπερβολική πρόσληψη αμαγείρευτης και κρύας τροφής θα φθείρουν το yang-κι στη σπλήνα και το στομάχι, οδηγώντας σε ενδογενή κρύα-υγρασία και προκαλώντας κοιλιακό πόνο και διάρροια.Η προτίμηση σε θερμή και ξηρή τροφή ή υπερβολική πρόσληψη καυτής τροφής συσσωρεύει ζέστη στο στομάχι και τα έντερα, οδηγώντας σε δίψα, κοιλιακή πληρότητα, διόγκωση και πόνο, δυσκοιλιότητα ή αιμορροΐδες, κ.λ.π.

2. Προτίμηση στις γεύσεις

Οι πέντε γεύσεις αποδίδονται στα πέντε όργανα zang αντίστοιχα:Η ξινή γεύση εισέρχεται στο συκώτι, η πικρή γεύση εισέρχεται στη καρδιά, η γλυκιά γεύση εισέρχεται στη σπλήνα, η στυφή γεύση εισέρχεται στο πνεύμονα και η αλμυρή γεύση εισέρχεται στο νεφρό. Αν οι πέντε γεύσεις δεν εμπεριέχονται ομαλά στη τροφή, οι σχέσεις ανάμεσα στα πέντε όργανα zang θα διακοπούν. Για παράδειγμα, προτίμηση στη ξινή γεύση ενισχύει το ηπατικό-κι και αδυνατίζει το σπληνικό-κι επειδή το κυρίαρχο ηπατικό-κι θα υπέρ περιορίσει το σπληνικό κι. Προτίμηση στην αλμυρή γεύση εδραιώνει το νεφρικό-κι και παρεμποδίζει το καρδιακό-κι επειδή το νερό περιορίζει τη φωτιά, οδηγώντας σε λίμναση των αγγείων. Προτίμηση στη γλυκιά γεύση ενισχύει το σπληνικό-κι και περιορίζει το νεφρικό-κι, κάνοντάς το δύσκολο για την ουσία να παράγει μυελό και να μετατρέψει το αίμα, καταλήγοντας σε οστεοδυνία, απώλεια των μαλλιών και πρώιμη γήρανση. Προτίμηση στη πικρή γεύση κάνει το καρδιακό-κι υπερδραστήριο και το πνευμονικό-κι υποδραστήριο, οδηγώντας σε διατήρηση των θρεπτικών ουσιών της τροφής στο μέσο θερμαστή και υποσιτισμό του δέρματος και των τριχών. Προτίμηση στη στυφή(δριμεία) γεύση κάνει το πνευμονικό-κι υπερδραστήριο και το ηπατικό-κι υποδραστήριο, οδηγώντας σε σπασμό ή πλαδαρότητα των τενόντων και αγγείων λόγω αποτυχίας του αίματος να θρέψει τους τένοντες.

5.4 Υπερβολική εργασία και υπερβολική-ανάπαυση

Εργασία και ανάπαυση είναι δύο δραστηριότητες απαραίτητες για την ανθρώπινη ύπαρξη. Η φυσιολογική εργασία είναι χρήσιμη για τη ροή του κι και αίματος και για την ενδυνάμωση του σώματος. Η αναγκαία ανάπαυση μπορεί να εξαλείψει τη κόπωση και να επαναφέρει τη δύναμη και ζωντάνια. Υπέρ-εργασία και υπέρ-ανάπαυση όλα οδηγούν σε νόσο.

5.4.1 Υπερβολική εργασία

Η υπερβολική εργασία καλύπτει τρεις πλευρές: υπερκόπωση, υπέρ-εργασία με το νου και υπερβολική σεξουαλική δραστηριότητα.Η υπερκόπωση αναφέρεται στη παρατεταμένη σωματική επίπονη εργασία, όπως υπερβολική σωματική εργασία και υπερβολική αθλητική δραστηριότητα.Παρατεταμένη σωματική επίπονη εργασία καταναλώνει μεγάλη ποσότητα κι και αίματος και προκαλεί νόσο αν η ενέργεια και ζωτικότητα δεν συμπληρωθούν και αποκατασταθούν έγκαιρα. Άλλες δραστηριότητες, όπως παρατεταμένη ορθοστασία, παρατεταμένο βάδισμα και ομιλία για ένα μεγάλο διάστημα, οδηγούν επίσης σε υπερκόπωση.Η υπερβολική εργασία με το νου αναφέρεται στην υπερβολική περισυλλογή που καταναλώνει καρδιακό-αίμα και προκαλεί νόσο ασθένειας. Η υπερβολική εργασία με το νου όχι μόνο καταναλώνει καρδιακό-αίμα, αλλά επίσης φθείρει τη σπλήνα. Έτσι τα συμπτώματα που προκαλούνται από υπερβολική εργασία με το νου είναι συνήθως ταχυσφυγμία, αμνησία, αϋπνία και ονειρικότητα λόγω υποσιτισμού του καρδιακού-πνεύματος, που περιπλέκεται συχνά από ανορεξία, κοιλιακή διόγκωση και αραιά κόπρανα λόγω δυσλειτουργίας της σπλήνας.Η φυσιολογική σεξουαλική δραστηριότητα είναι χρήσιμη για τη ροή του κι και αίματος και τη ρύθμιση του yin και yang. Ωστόσο, υπερβολική σεξουαλική δραστηριότητα καταναλώνει νεφρική-ουσία, αδυνατίζει το κι και αίμα και υποσιτίζει τα πέντε όργανα zang, οδηγώντας σε πρώιμο γήρας με τα συμπτώματα πόνου και αδυναμίας της μέσης και γονάτων, ζάλη και εμβοή, αποθάρρυνση, ή ανικανότητα, σπερματική έκκριση και πρόωρη εκσπερμάτιση λόγω νεφρικής ανεπάρκειας.

5.4.2 Υπέρ-ανάπαυση

Υπέρ-ανάπαυση σημαίνει έλλειψη αρκετής δραστηριότητας. Παρατεταμένη έλλειψη αρκετής δραστηριότητας θα οδηγήσει σε αργή κίνηση του κι και αίματος, υπολειτουργία των σπλάχνων, φτωχή όρεξη, κόπωση, αποθάρρυνση(αποκάρδιωση), αδυναμία των τεσσάρων άκρων ή παχυσαρκία, μη ανεκτικότητα στην εργασία, ταχυσφυγμία, άσθμα και εφίδρωση όταν κινούμαστε. Παρατεταμένη έλλειψη δραστηριότητας θα δώσει αφορμή στη παραγωγή φλέγματος, υγρασίας και στάσης αίματος μέσα στο σώμα και εισβολή παθογόνου ανέμου, κρύου και υγρασίας από το εξωτερικό, προκαλώντας τελικά διάφορες νόσους.

5.5 Νόσοι που προκαλούνται από φλέγμα, καταρροή(συνάχι) και στάση αίματος

Φλέγμα και στάση αίματος είναι παθολογικές ουσίες που παράγονται κατά τη διαδικασία της πορείας της νόσου λόγω ορισμένων παθογόνων παραγόντων. Μπορεί να επηρεάζουν απευθείας ή έμμεσα τα σπλάχνα και το σώμα, οδηγώντας σε δευτερογενή νόσο. Έτσι φλέγμα και στάση αίματος είναι και τα δύο παθολογικές

ουσίες και παθογόνοι παράγοντες. Αφού έχουν προκύψει από πρωτοπαθή νόσο, καλούνται δευτερογενείς παθογόνοι παράγοντες.

5.5.1 Φλέγμα και συνάχι

5.5.1.1 Η βασική έννοια του φλέγματος και συναχιού

Το φλέγμα είναι μία παθολογική ουσία που προκαλείται από διαταραχή του σωματικού υγρού. Γενικά μιλώντας, το πηχτό μέρος καλείται φλέγμα ενώ το αραιό μέρος καλείται συνάχι.

Το φλέγμα είναι είτε απτό είτε άυλο. Το απτό φλέγμα είναι ορατό, απτό και ακουόμενο, όπως πτύελο(φλέγμα), χοιράδωση και όζοι στο δέρμα και τους μύες και βορβορυγμός. Το άυλο φλέγμα είναι αόρατο, μη απτό και μη ακουόμενο. Αλλά υπάρχουν παθολογικές εκδηλώσεις του φλέγματος. Το απτό φλέγμα είναι πανομοιότυπο με το άυλο φλέγμα στη φύση. Όταν συσσωρεύεται, είναι απτό. Όταν διασκορπίζεται, είναι άυλο.

Το Jingui Yaolue (Sinopsis of Golden Chamber) ταξινομεί το συνάχι σε τέσσερις κατηγορίες σύμφωνα με τις θέσεις τους, δηλαδή φλεγματικό συνάχι στη κοιλιά, αιωρούμενο(κρεμάμενο) συνάχι στο στήθος και διάφραγμα, συντηρούμενο (διατηρούμενο) συνάχι στις πλευρές και υπερκχειλίζων συνάχι στο δέρμα και τους μύες.

Φλέγμα, συνάχι, νερό και υγρασία είναι όλα παθολογικές ουσίες που προκαλούνται από διαταραχή του σωματικού υγρού. Αλλά είναι διαφορετικά το ένα από το άλλο. Εκείνο που εξαπλώνεται και παρουσιάζεται απτό είναι η υγρασία. Εκείνο που συσσωρεύεται και παρουσιάζεται απτό είναι το συνάχι. Εκείνο που είναι λεπτό και καθαρό είναι το νερό. Το συνάχι που συμπυκνώνεται είναι φλέγμα. Δηλαδή ότι όλα αυτά προκύπτουν από διαταραχή του σωματικού υγρού και μπορούν να μετατραπούν το ένα στο άλλο.

5.5.1.2 Ο σχηματισμός φλέγματος και συναχιού

Φλέγμα και συνάχι προκαλούνται από διαταραχή του σωματικού υγρού που εμπλέκει τη σπλήνα, το πνεύμονα, το νεφρό, το συκώτι και το τριπλό θερμαστή. Διάφοροι παθογόνοι παράγοντες, συμπεριλαμβανομένων των έξη ανώμαλων κλιματικών παραγόντων, εσωτερική φθορά λόγω των επτά συναισθημάτων, εσφαλμένη δίαιτα, υπερβολική εργασία και υπερβολική ανάπαυση, μπορούν να φθείρουν τα σπλάχνα και να επηρεάσουν τη μετατροπή του κι, οδηγώντας σε διαταραχή του σωματικού υγρού και τη παραγωγή φλέγματος και συναχιού λόγω της συσσώρευσης σωματικού υγρού.Η σπλήνα κυβερνά τη μεταφορά και μετατροπή νερού και υγρασίας, ο πνεύμονας ρυθμίζει τη διέλευση νερού, το νεφρό κυβερνά το νερό, το συκώτι προωθεί το μεταβολισμό του σωματικού υγρού και ο τριπλός θερμαστής χρησιμεύει ως η διέλευση του νερού.Η διαταραχή οποιουδήποτε από αυτά τα όργανα θα οδηγήσει σε διατήρηση σωματικού υγρού και θα συσσωρεύσει υγρασία σε φλέγμα και συνάχι τα οποία τότε επηρεάζουν τα σπλάχνα και φθείρουν τις λειτουργίες τους, οδηγώντας σε επαναλαμβανόμενη παραγωγή φλέγματος και συναχιού. Για παράδειγμα,

συσσώρευση φλέγματος και υγρασίας στο πνεύμονα προκαλεί βήχα και άσθμα τα οποία κλινικά αποδίδονται στην ανεπάρκεια της σπλήνας. Γι’ αυτό οι αρχαίοι πίστευαν ότι ‘‘η σπλήνα είναι η πηγή φλέγματος και ο πνεύμονας είναι το δοχείο του φλέγματος’’.Η παραγωγή φλέγματος και συναχιού σχετίζεται επίσης με το κρύο και τη ζέστη τα οποία είναι είτε εξωγενή ή ενδογενή λόγω δυσαρμονίας του σπλαχνικού yin και yang. Αν υπάρχει κρύο στα σπλάχνα, η δραστηριότητα μετατροπής του κι θα επιβραδυνθεί και η μετατροπή σωματικού υγρού θα είναι δύσκολη, δίνοντας αφορμή στη παραγωγή φλέγματος και συναχιού, ειδικότερα συναχιού. Αν υπάρχει ζέστη στα σπλάχνα, θα καψαλίσει ή θα πήξει το σωματικό υγρό σε φλέγμα. Αν υπάρχει ζέστη στα σπλάχνα, καψαλίζει το σωματικό υγρό είτε σε συνάχι ή φλέγμα, συμπυκνώμενο συχνά σε φλέγμα. Αν υπάρχει κρύο στο πνεύμονα, θα κατακρατήσει συνάχι στο πνεύμονα και θα προκαλέσει αφρώδες και αραιό πτύελο, γνωστό ως ‘‘διατήρηση κρύου συναχιού στο πνεύμονα’’. Αν υπάρχει ζέστη στο πνεύμονα, θα μπλοκάρει το φλέγμα στο πνεύμονα και θα προκαλέσει κιτρινωπό, πηχτό και πυώδες πτύελο, γνωστό ως ‘‘συσσώρευση φλέγματος-ζέστης στο πνεύμονα’’.

5.5.1.3 Τα χαρακτηριστικά του φλέγματος και συναχιού στη πρόκληση νόσων

1. Παρεμποδίζοντας τη ροή κι και αίματος.

Το φλέγμα και το συνάχι μπορούν να ρέουν με το κι οπουδήποτε. Αν το φλέγμα και το συνάχι ρέουν στους μεσημβρινούς, τείνουν να μπλοκάρουν τους μεσημβρινούς και να παρεμποδίζουν τη ροή κι και αίματος, οδηγώντας σε μούδιασμα και ακαμψία των άκρων, ή ακόμα παράλυση. Αν συσσωρευτούν σε τοπικές περιοχές, προκαλούν συχνά χοιράδωση, υποδόριους όζους και απόστημα κρύου.

2. Παρεμποδίζοντας την άνοδο και κάθοδο του κι Το φλέγμα και το συνάχι προκύπτουν από νερό και υγρασία. Διατήρηση φλέγματος και συναχιού στα σπλάχνα τείνουν να παρακωλύουν τη δραστηριότητα του κι και να εμποδίζουν το σπλαχνικό κι από το να ανέβει και να κατέβει. Πάρτε το πνεύμονα για παράδειγμα. Η φυσιολογική λειτουργία του πνευμονικού-κι είναι να αποκαθαίρει και να κατεβαίνει. Διατήρηση φλέγματος και συναχιού στο πνεύμονα θα οδηγήσει σε καταπίεση του στήθους, βήχα και δύσπνοια, κ.λ.π. Πάρτε το στομάχι για ένα άλλο παράδειγμα. Η φυσιολογική λειτουργία του στομαχικού-κι είναι να κατεβαίνει. Διατήρηση φλέγματος και συναχιού στο στομάχι θα προκαλέσει ναυτία και εμετό, κ.λ.π.

3. Μπερδεύοντας συχνά το νου Αν το φλέγμα διαταράξει το άνω μέρος και αναμίξει το διαυγές yang, θα οδηγήσει σε ζάλη. Αν το φλέγμα μπερδέψει το νου ή φλέγμα-φωτιά διαταράξει τη καρδιά, θα προκαλέσει καταπίεση του στήθους, ταχυσφυγμία, αναισθησία και παραλήρημα ή μανία, κ.λ.π.

4. Περίπλοκα συμπτώματα και συνεχής αλλαγή

Αφού το φλέγμα και το συνάχι προκαλούνται από διάφορους παράγοντες, εμπλέκουν πολλά μέρη του σώματος και ρέουν οπουδήποτε με το κι, οι νόσοι που προκαλούνται

από αυτά είναι διάφορες, εμπεριέχοντας πολλά σπλάχνα και ιστούς και χαρακτηριζόμενες από περίπλοκα συμπτώματα και συνεχή αλλαγή.Κλινικά οι νόσοι που προκαλούνται από φλέγμα και συνάχι μπορούν να εμπεριέχουν τα πέντε όργανα zang και τα έξη όργανα fu, το σώμα, τα αισθητήρια όργανα, τις οπές, τα τέσσερα άκρα και το σκελετό. Τα συμπτώματα είναι καταπίεση του στήθους, βήχας, άσθμα, απόχρεμψη, ναυτία, εμετό, ταχυσφυγμία, ζάλη, μανία, μούδιασμα των άκρων, αρθραλγία ή πρήξιμο των αρθρώσεων, υποδόριο πρήξιμο ή διαπύηση, οίδημα, ασκίτη και διάρροια, κ.λ.π. Γενικά μιλώντας, επίμονη νόσος και νόσος χωρίς προφανή αιτία όλες σχετίζονται με φλέγμα και συνάχι.Αφού το φλέγμα και το συνάχι μπορούν να ανεβαίνουν και κατεβαίνουν με το κι, η νόσος που προκαλείται από αυτά συνήθως χαρακτηρίζεται από συνεχή αλλαγή και επανεμφάνιση. Πάρτε την επιληψία για παράδειγμα. Επιτίθεται όταν το φλέγμα ανεβαίνει με το κι και σταματά όταν το φλέγμα κατεβαίνει με το κι.

5.5.2 Στάση αίματος

5.5.2.1 Η βασική έννοια(ιδέα) της στάσης αίματος

Η στάση αίματος είναι ένα είδος παθολογικής ουσίας που προκαλείται από διαταραχή της κυκλοφορίας αίματος. Φυσιολογικά το αίμα προωθείται από το καρδιακό-κι να ρέει στα αγγεία. Αν η κυκλοφορία αίματος λιμνάσει ή επιβραδυνθεί από ορισμένους παράγοντες, θα οδηγήσει σε διατήρηση αίματος στα αγγεία ή τα σπλάχνα ή υπερχείλιση αίματος έξω από τα αγγεία, προκαλώντας στάση αίματος.

Η στάση αίματος είναι απτή(στερεή) παθολογική ουσία, όπως θρόμβος στο αίμα, υποδόρια πορφυρά ή εξόγκωμα στο σώμα. Μερικές φορές η στάση αίματος είναι άυλη, αφορώντας ορισμένα συμπτώματα που σχετίζονται με στάση αίματος, όπως διάφορα είδη πόνου, ταχυσφυγμία και μανία κ.λ.π.

Η στάση αίματος και η λίμναση αίματος είναι δύο διαφορετικές έννοιες. Η πρώτη είναι ένα είδος παθολογικής ουσίας ενώ η δεύτερη είναι μία παθολογική διαδικασία. Η πρώτη είναι το αποτέλεσμα της δεύτερης ενώ η δεύτερη αναπόφευκτα οδηγεί στη πρώτη.

5.5.2.2 Ο σχηματισμός της στάσης αίματος

Υπάρχουν διάφοροι παράγοντες υπεύθυνοι για τη στάση αίματος. Μπορεί να προκληθεί από τους έξη εξωγενείς κλιματικούς παράγοντες. Για παράδειγμα, το κρύο λιμνάζει και τείνει να μπλοκάρει τα αιμοφόρα αγγεία. Μπορεί να προκληθεί από τα επτά συναισθήματα. Για παράδειγμα, η ανησυχία δεσμεύει το κι και τείνει να επιβραδύνει τη κυκλοφορία αίματος. Μπορεί να προκληθεί από φυματική(φθισική) νόσο και υπερκόπωση.Τα ακόλουθα είναι μία σύντομη περιγραφή των αιτιών της στάσης αίματος:

1. Λίμναση του κι

Το αίμα κυκλοφορεί με το κι. Αν το κι λιμνάσει, αναπόφευκτα θα οδηγήσει σε στάση αίματος. Η στάση αίματος προκύπτει από παρεμποδιζόμενη κυκλοφορία αίματος που προκαλείται από κώλυμα της δραστηριότητας του κι λόγω εξωγενούς κρύου και υγρασίας ή συσσωμάτωση του κι λόγω υπερβολικής ανησυχίας ή αποτυχία του

ηπατικού-κι να διασπείρει ή ανώμαλη ροή του κι λόγω εσωτερικής παρακώλυσης φλέγματος. Για παράδειγμα, παρατεταμένη λίμναση ηπατικού-κι και αιμοφόρων αγγείων θα προκαλέσει μάζα(όγκο) με τις εκδηλώσεις υποχονδριακού πόνου και ψηλαφητών εξογκωμάτων.

2. Ανεπάρκεια του κι

Το κι είναι ο διοικητής(αρχηγός) του αίματος. Ανεπάρκεια του κι το κάνει δύσκολο για το κι να προωθεί το αίμα, προκαλώντας τελικά στάση αίματος. Διάφοροι παράγοντες είναι υπεύθυνοι για την ανεπάρκεια του κι και τη στάση αίματος, όπως υπολειτουργία των σπλάχνων, φυματική νόσος, υπερκόπωση, εσφαλμένη δίαιτα, παρατεταμένη νόσος η λοχεία.Ασθενείς με παρατεταμένη νόσο υποφέρουν συνήθως από ανεπάρκεια κι και ανώμαλη κυκλοφορία αίματος. Η γενική θεραπεία είναι συχνά αναποτελεσματική. Η κατάλληλη θεραπεία θα πρέπει να επικεντρωθεί στη συμπλήρωση του κι για να προωθήσει τη κυκλοφορία αίματος.

3. Αίμα-κρύο

Το αίμα ρέει με την θερμότητα και πήζει με το κρύο. Το αίμα-κρύο συνήθως επιβραδύνει τη κυκλοφορία του αίματος και προκαλεί στάση αίματος. Διάφοροι παράγοντες είναι υπεύθυνοι για το αίμα-κρύο και στάση αίματος, όπως εισβολή εξωγενούς κρύου στα αγγεία, καταστροφή του yang-κι λόγω κυρίαρχης υγρασίας, πτώση(εξασθένηση) φωτιάς στη ζωτική πύλη, ανεπάρκεια του πρωτογενούς(αρχέγονου) yang και λίμναση κρύου στα αγγεία λόγω υπερβολικής πρόσληψης κρύας τροφής. Εισβολή κρύου στη μήτρα θα λιμνάσει τα μητρικά αγγεία, οδηγώντας σε κατώτερο κοιλιακό πόνο κατά τη διάρκεια εμμηνόρροιας, μοβ έμμηνα ή έμμηνα με θρόμβο αίματος, ή καθυστερημένη εμμηνόρροια ή αμηνόρροια, κ.λ.π.

4. Αίμα-ζέστη

Το αίμα ρέει με τη θερμότητα. Αλλά αν υπάρχει υπερβολική ζέστη, θα οδηγήσει το αίμα σε υπερχείλιση και θα προκαλέσει στάση αίματος. Αν η ζέστη αναμιχθεί με το αίμα, θα καταναλώσει σωματικό υγρό και θα συμπυκνώσει τι αίμα σε στάση. Πάρτε το σύνδρομο taiyang συσσώρευσης αίματος στο Shanghan Lun για παράδειγμα. Προκαλείται από αίμα και ζέστη που αναμιγνύονται στη κάτω κοιλία με τα συμπτώματα οξείας κοιλιακής συσσωμάτωσης και μανίας. Έτσι αυτό το σύνδρομο θα πρέπει να θεραπευτεί με αφέψημα Taohe Chengji για ενεργοποίηση του αίματος για να επιλύσει τη στάση και προώθηση της αφόδευσης για να εξαλείψει τη στάση και ζέστη.

5. Τραυματική βλάβη

Ξέχωρα από τη καταστροφή των τενόντων, οστών και μυών, η τραυματική βλάβη φθείρει επίσης τα αγγεία και προκαλεί στάση αίματος. Γι’ αυτό η τραυματική βλάβη συνοδεύεται συχνά από τοπικό αιμάτωμα το οποίο είναι μία ένδειξη στάσης αίματος.Αν η τραυματική βλάβη οδηγήσει το αίμα να ρέει έξω από τα αγγεία και συσσωρευτεί στο σώμα, θα προκαλέσει επίσης στάση αίματος.

6. Αιμορραγία

Το αίμα δεν μπορεί να ρέει με το κι αν ρέει έξω από τα αγγεία. Αν το αίμα που ρέει έξω από τα αγγεία δεν εξαλειφθεί και συσσωρευτεί σε τοπικές περιοχές, γίνεται στάση αίματος. Υπάρχουν διάφοροι παράγοντες υπεύθυνοι για αιμορραγία, όπως ανεπάρκεια κι, αποτυχία της σπλήνας να διοικεί το αίμα, αποτυχία του συκωτιού να αποθηκεύει αίμα, ανώμαλη ροή αίματος λόγω ζέστης, διαταραχή αίματος λόγω φωτιάς που μετατρέπεται από τα πέντε συναισθήματα και τραυματική βλάβη, κ.λ.π.

5.5.2.3 Τα χαρακτηριστικά της στάσης αίματος στη πρόκληση νόσων

Οι εκδηλώσεις των νόσων που προκαλούνται από στάση αίματος είναι διάφορες. Οι ακόλουθες είναι οι συνηθισμένες εκδηλώσεις.

1. Πόνος

Χαρακτηρίζεται από οξύ, επίμονο(έμμονο) και μη ψηλαφητό πόνο που χειροτερεύει τη νύχτα. Αν προκληθεί από στάση αίματος λόγω παρατεταμένης νόσου και ανεπάρκεια κι και αίματος, ο πόνος είναι αμυδρός(αόριστος) και μακροχρόνιος(επίμονος).

2. Γρόμπος(εξόγκωμα)

Η παρατεταμένη στάση αίματος σταδιακά εξελίσσεται σε γρόμπους οι οποίοι παρουσιάζονται σκληροί και σταθεροί(ακίνητοι). Αν οι γρόμποι είναι υποδόριοι, το δέρμα συνήθως γίνεται κυανωτικό. Αν οι γρόμποι είναι στα σπλάχνα, σκληρή μάζα θα προκληθεί.

3. Αιμορραγία

Η αιμορραγία μπορεί να οδηγήσει σε στάση αίματος. Αν η στάση αίματος διατηρηθεί στα αγγεία, η φθορά που προκαλείται είναι πολύ δύσκολη για να ιαθεί και τείνει να προκαλέσει επαναλαμβανόμενη αιμορραγία. Σε αυτή τη περίπτωση η στάση αίματος γίνεται η αιτία της αιμορραγίας η οποία μπορεί μόνο να σταματήσει με την ενεργοποίηση του αίματος που επιλύει τη στάση για να αποκαταστήσουμε τα τραυματισμένα(προσβεβλημένα) αγγεία.Η αιμορραγία που προκαλείται από στάση αίματος συχνά παρουσιάζεται κυανωτική και συνοδεύεται από θρόμβο αίματος.

4. Κυάνωση Ο ασθενής με στάση αίματος χαρακτηρίζεται από κυανωτική εικόνα, χείλη και νύχια.

5. Μεταβολές της γλώσσας

Η γλώσσα είναι κυανωτική ή έχει εκχύμωση και πετέχια.

6. Μεταβολές του σφυγμού

Ο σφυγμός είναι λεπτός, μη ομαλός, βαθύς και τεντωμένος(τεταμένος), ή κομποδιασμένος ή αργός τακτικός διαλείπων(διακοπτόμενος).Επιπρόσθετα, υπάρχουν ακόμα κάποια άλλα κοινώς συναντώμενα συμπτώματα, όπως μαυριδερή εικόνα, λεπιδωτό και ξηρό δέρμα, πορφυρά στο δέρμα, αμνησία και μανία, κ.λ.π.

Ξέχωρα από τα σημεία που αναφέρθηκαν πιο πάνω, κλινικά η στάση αίματος διαγιγνώσκεται με την εξέταση των ακόλουθων σημείων. (1) Αν υπάρχουν τραυματικές βλάβες, αιμορραγία και ιστορικό εμμηνόρροιας, εγκυμοσύνης και τοκετού, ο ασθενής τείνει να έχει εσωτερική διατήρηση στάσης αίματος. (2) Αν η θεραπεία είναι αναποτελεσματική πριν την εφαρμογή της θεραπείας για ενεργοποίηση του αίματος που επιλύει τη στάση, ο ασθενής πρέπει να έχει μη απτή στάση αίματος παρόλο που δεν υπάρχουν ενδείξεις στάσης αίματος. (3)Παρατεταμένη νόσος που εμπλέκει τα collaterals συχνά προκαλεί στάση αίματος. Αν αυτή είναι μακροχρόνια, η στάση αίματος πρέπει να ληφθεί υπόψη.

Τα πιο πάνω τρία σημεία είναι οι συμπληρωματικές μέθοδοι για να διαγνώσουμε τη στάση αίματος.

6 Παθογένεια

Η παθογένεια μελετά πως οι παθογόνοι παράγοντες επηρεάζουν το ανθρώπινο σώμα και προκαλούν νόσο καθώς επίσης πως η νόσος αναπτύσσεται και αλλάζει.

6.1 Αιτίες της νόσου

Νόσος σημαίνει η βλάβη της υγείας. Η TCM πιστεύει ότι η υγιεινή κατάσταση υποδηλώνει την ισορροπία του yin και του yang, οι εκδηλώσεις της οποίας είναι υψηλός συντονισμός και ενότητα μεταξύ των σπλάχνων, των μεσημβρινών, κι, αίματος και σωματικού υγρού καθώς επίσης και του σώματος και του εξωτερικού περιβάλλοντος. Αν μία τέτοια κατάσταση υψηλού συντονισμού και ενότητας διακοπεί από διάφορους παθογόνους παράγοντες, νόσος θα προκληθεί. Η εμφάνιση νόσου όντως σχετίζεται με τους παθογόνους παράγοντες και το υγιεινό κι (αντίσταση του σώματος). Επιπρόσθετα, η δομή είναι επίσης ένας σημαντικός παράγοντας υπεύθυνος για την εμφάνιση νόσου.

6.1.1 Εμφάνιση νόσου και η σχέση μεταξύ παθογόνων παραγόντων και του υγιεινού κι

Η εμφάνιση νόσου είναι μία πολύ περίπλοκη διαδικασία αμοιβαίας πάλης μεταξύ παθογόνων παραγόντων και του υγιεινού κι.

6.1.1.1 Ανεπάρκεια υγιεινού κι και εισβολή παθογόνων παραγόντων: δύο σημαντικές πλευρές της εμφάνισης νόσου

Το υγιεινό κι, ένα είδος κι που απαρτίζει το σώμα και διατηρεί τις ζωτικές δραστηριότητες, υπάρχει σε όλα τα εσωτερικά όργανα και μεσημβρινούς και εξασφαλίζει τις φυσιολογικές τους λειτουργίες. Όταν παθογόνοι παράγοντες επιτεθούν στο σώμα, το υγιεινό κι πολεμά ενάντια στους παθογόνους παράγοντες και υπερασπίζει το σώμα. Γι’ αυτό λογοτεχνικά καλείται ‘‘ενάρετο(δίκαιο) κι’’ στη TCM.

Μόνο όταν το υγιεινό κι είναι υπεράφθονο μπορεί να πολεμά ενάντια στους παθογόνους παράγοντες. Η κατάσταση του υγιεινού κι καθορίζεται από το συγγενές νεφρικό-κι και το επίκτητο γαστρο-σπληνικό κι. Αφού η ουσία, αίμα, σωματικό υγρό, yin και yang μπορούν να μετατραπούν το ένα στο άλλο, επηρεάζουν απευθείας τη

κατάσταση του υγιεινού κι. Αν το υγιεινό κι είναι ανεπαρκές, η αντίσταση του σώματος θα εξασθενίσει, δίνοντας αφορμή στην εισβολή παθογόνων παραγόντων.

Οι παθογόνοι παράγοντες, οι παράγοντες που διαταράσσουν απευθείας τις κανονικές φυσιολογικές λειτουργίες του σώματος, περιλαμβάνουν τους έξη ανώμαλους κλιματικούς παράγοντες, λοιμό, ανώμαλες αλλαγές των επτά συναισθημάτων, εσφαλμένη δίαιτα, υπερβολική εργασία, υπερβολική ανάπαυση, φλέγμα, συνάχι και στάση αίματος, κ.λ.π.Η εμφάνιση νόσου προκύπτει από εισβολή παθογόνων παραγόντων μέσα στο σώμα και πάλη μεταξύ παθογόνων παραγόντων και του υγιεινού κι. Η εισβολή παθογόνων παραγόντων μέσα στο σώμα προκαλείται αποκλειστικά από ανεπάρκεια του υγιεινού κι. Αφού οι παθογόνοι παράγοντες μπορούν να επιτίθενται στο σώμα μόνο όταν το υγιεινό κι είναι ανεπαρκές, καλούνται ‘‘ανεπαρκείς παθογόνοι παράγοντες’’. Ο συνδυασμός ‘‘ανεπαρκών παθογόνων παραγόντων’’ με την ανεπάρκεια υγιεινού κι είναι προϋπόθεση για την εμφάνιση νόσου, η οποία περιγράφεται στο Huangdi Neijing ως ‘‘όταν δύο καταστάσεις ανεπάρκειας συνδυαστούν η μία με την άλλη, παθογόνοι παράγοντες αρχίζουν να επιτίθενται στο σώμα’’.

6.1.1.2 Η επίδραση του υγιεινού κι και των παθογόνων παραγόντων στην εμφάνιση νόσου

Ανεπάρκεια υγιεινού κι και εισβολή παθογόνων παραγόντων είναι δύο σημαντικά στοιχεία στη πρόκληση νόσου. Ωστόσο, ο ρόλος τους στη πρόκληση νόσου είναι διαφορετικός. Η TCM πιστεύει ότι ανεπάρκεια υγιεινού κι είναι η ενδογενής αιτία της νόσου ενώ εισβολή παθογόνων παραγόντων είναι μία σημαντική προϋπόθεση για την εμφάνιση νόσου.

1. Ανεπάρκεια υγιεινού κι: η ενδογενής αιτία της νόσου Η TCM δίνει μεγάλη προσοχή στο ρόλο του υγιεινού κι στη πρόκληση νόσου. Πιστεύει ότι φυσιολογικές σπλαχνικές λειτουργίες, υπεραφθονία υγιεινού κι, πληθωρικότητα κι και αίματος, και πυκνότητα του αμυντικού κι θα εμποδίσουν τους παθογόνους παράγοντες από το να εισβάλλουν στο σώμα. Μόνο όταν το υγιεινό κι γίνει ανεπαρκές και το αμυντικό κι αδυνατίσει μπορούν οι παθογόνοι παράγοντες να εισβάλλουν στο σώμα, οδηγώντας σε διαταραχή του yin και του yang στο σώμα, διαταραχή των σπλαχνικών λειτουργιών και εμφάνιση νόσου.Η ανεπάρκεια υγιεινού κι είναι υπεύθυνη για εισβολή παθογόνων παραγόντων μέσα στο σώμα. Ωστόσο, η ανεπάρκεια υγιεινού κι εκδηλώνεται με διαφορετικούς τρόπους, συμπεριλαμβάνοντας γενική ανεπάρκεια και τοπική ανεπάρκεια καθώς επίσης και συνεχή ανεπάρκεια και προσωρινή ανεπάρκεια.Γενική ανεπάρκεια συνήθως οδηγεί σε γενική νόσο ή μετάδοση παθογόνων παραγόντων από τοπική περιοχή σε άλλες περιοχές.Τοπική ανεπάρκεια οδηγεί σε τοπική νόσο που δεν θα μεταδοθεί σε άλλες περιοχές. Η συνεχής ανεπάρκεια συνήθως χαρακτηρίζεται από αδύναμη ιδιοσυστασία που δίνει αφορμή σε συχνή εισβολή παθογόνων παραγόντων και συχνή εμφάνιση νόσου.Η προσωρινή ανεπάρκεια είναι συνήθως λόγω κόπωσης, πείνας, νοητικής φθοράς, συνουσίας, εμμηνόρροιας και τοκετού, παρόλο που η ιδιοσυστασία είναι συνήθως γερή.

Οι παθολογικές αλλαγές μπορεί να διαφέρουν λόγω διαφορετικών βαθμών ανεπάρκειας του υγιεινού κι και εισβολή παθογόνων παραγόντων. Γενικά μιλώντας, οι παθολογικές αλλαγές είναι σοβαρές αν η ανεπάρκεια του υγιεινού κι είναι σοβαρή και οι παθολογικές αλλαγές είναι ήπιες αν η ανεπάρκεια του υγιεινού κι είναι ελαφριά. Η κατάσταση των παθολογικών αλλαγών σχετίζεται με τη πάλη μεταξύ υγιεινού κι και παθογόνων παραγόντων. Αν η ανεπάρκεια του υγιεινού κι είναι σοβαρή, θα είναι αδύναμο στη πάλη ενάντια στους παθογόνους παράγοντες, οδηγώντας σε σύνδρομο ανεπάρκειας ή σύνδρομο ανεπάρκειας αναμεμειγμένο με υπερβολή. Αν η ανεπάρκεια του υγιεινού κι δεν είναι πολύ σοβαρή, θα είναι αρκετά δυνατό για να πολεμήσει ενάντια στους παθογόνους παράγοντες, οδηγώντας συνήθως σε σύνδρομο υπερβολής λόγω σφοδρής πάλης μεταξύ υγιεινού κι και παθογόνων παραγόντων.

2. Εισβολή παθογόνων παραγόντων: μία σημαντική προϋπόθεση για την εμφάνιση νόσου

Ξέχωρα από την έμφαση του ρόλου του υγιεινού κι στη πρόκληση νόσου, Η TCM δίνει επίσης μεγάλη προσοχή στο ρόλο των παθογόνων παραγόντων. Γενικά μιλώντας, άνθρωποι με ανεπαρκές υγιεινό κι έχουν μόνο κλινικά συμπτώματα όταν έχουν προσβληθεί από παθογόνους παράγοντες.Οι παθογόνοι παράγοντες μπορεί να επιβάλλουν την εμφάνιση νόσου κάτω από ορισμένες καταστάσεις, όπως υψηλή θερμοκρασία, υψηλή πίεση, ηλεκτρικό ρεύμα, χημικό δηλητήριο, τραύμα που προκαλείται από όπλο και δάγκωμα από δηλητηριώδες φίδι, κ.λ.π. Πάρτε το λοιμό για παράδειγμα. Είναι επίσης ένας σημαντικός παράγοντας στη πρόκληση νόσου, οδηγώντας συνήθως σε ευρέως διαδεδομένη νόσος. Αυτοί οι παθολογικοί παράγοντες είναι συνήθως δύσκολοι να αποφευχθούν, ακόμα για εκείνους με υπεραφθονία υγιεινού κι. Γι’ αυτό η TCM υποστηρίζει την ιδέα της ‘‘αποφυγής δηλητηριωδών παραγόντων’’ στη καλλιέργεια της υγείας.

Οι παθολογικές αλλαγές σχετίζονται με τη φύση των παθογόνων παραγόντων, τη σφοδρότητα της επίθεσης και τις περιοχές που προσβάλλονται.

(1) Η φύση των παθογόνων παραγόντων και η εμφάνιση νόσου: Παθογόνοι παράγοντες διαφορετικής φύσης μπορεί να οδηγήσουν σε διαφορετικές νόσους. Για παράδειγμα, επίθεση από παθογόνο άνεμο οδηγεί σε ανεμικό σύνδρομο, επίθεση από παθογόνο κρύο οδηγεί σε σύνδρομο κρύου, επίθεση από παθογόνο υγρασία οδηγεί σε σύνδρομο υγρασίας και επίθεση από παθογόνο ζέστη οδηγεί σε σύνδρομο ζέστης. Ο λοιμός είναι πιο σοβαρός από τους έξη ανώμαλους κλιματικούς παράγοντες και συχνά προκαλεί μολυσματική νόσο που χαρακτηρίζεται από γρήγορη εξάπλωση, οξεία εκδήλωση και σοβαρότητα νοσογόνας κατάστασης.

(2) Η σοβαρότητα της επίθεσης των παθογόνων παραγόντων και η εμφάνιση της νόσου: Γενικά μιλώντας, ελαφριά επίθεση προκαλεί ήπια νόσο επειδή η πάλη μεταξύ υγιεινού κι και παθογόνων παραγόντων είναι ήπια. Σοβαρή επίθεση προκαλεί σοβαρή νόσο επειδή η πάλη μεταξύ υγιεινού κι και παθογόνων παραγόντων είναι σοβαρή. Πάρτε την επίθεση ανέμου για παράδειγμα. Μπορεί να οδηγήσει σε επίθεση κρύου και επίθεση ανέμου λόγω διαφορετικού βαθμού της επίθεσης. Αν η επίθεση είναι σοβαρή, προκαλεί επίθεση κρύου. Αν η επίθεση είναι ήπια, προκαλεί επίθεση ανέμου.

(3) Η περιοχή που δέχεται επίθεση και η εμφάνιση νόσου:Εισβολή παθογόνων παραγόντων σε διαφορετικές περιοχές μπορεί να προκαλέσει διαφορετικές νόσους. Για παράδειγμα, εισβολή παθογόνου κρύου μέσα στους μύες και μεσημβρινούς μπορεί να προκαλέσει πονοκέφαλο και πόνο των τεσσάρων άκρων. Εισβολή παθογόνου κρύου μέσα στο πνεύμονα μπορεί να προκαλέσει βήχα και άσθμα. Και εισβολή παθογόνου κρύου μέσα στο στομάχι μπορεί να προκαλέσει στομαχόπονο και εμετό.

6.1.2 Δομή(ιδιοσυστασία) και νόσος

Η δομή σχετίζεται στενά με τη παθογένεια. Γι’ αυτό η TCM δίνει μεγάλη προσοχή στους δομικούς παράγοντες.

6.1.2.1 Ο ορισμός της δομής

Η δομή σχηματίζεται πριν τη γέννηση και μπορεί να βελτιωθεί μετά τη γέννηση. Είναι σταθερή και επίσης ευμετάβλητη.

Θεωρητικά, η δομή είναι η εκδήλωση της λειτουργικής κατάστασης των εσωτερικών οργάνων, καταδεικνύοντας τη κατάσταση του κι, αίματος, yin και yang στο σώμα. Η αντίσταση του σώματος στη μάχη ενάντια στους παθογόνους παράγοντες είναι η ιδιαίτερη εκδήλωση της δομής στη παθογένεια.

Η ψυχοσύνθεση, μία έννοια που σχετίζεται με τη δομή, είναι μία ιδιαίτερη αντίδραση της δομής στη ψυχολογία. Διαφορετική δομή συμφωνεί με με διαφορετική ψυχοσύνθεση και αντίθετα.

6.1.2.2 Ο σχηματισμός της δομής

Η συγγενής ουσία είναι η βάση της δομής και καθορίζει τη κατάσταση της δομής. Αν η δομή είναι διαφορετική, η επιδεκτικότητά της σε εισβολή παθογόνων παραγόντων είναι επίσης διαφορετική. Πολλές κληρονομικές ή οικογενειακές νόσοι όλες σχετίζονται με τη δομή των γονιών και των νοσημάτων τους. Επιπρόσθετα, η μητρική περίθαλψη και φροντίδα κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης ασκεί μεγάλη επίδραση στη δομή του εμβρύου.

Μετά τη γέννηση, η βάση της δομής είναι σταθερή και συνήθως μη μεταβλητή. Με αυτή την αντίληψη, η συγγενής βάση της δομής επηρεάζει ολόκληρη τη ζωή ενός ατόμου. Ωστόσο, η κατάσταση διαβίωσης μετά τη γέννηση επίσης επηρεάζει τη δομή. Η TCM υποστηρίζει ότι η καλλιέργεια της υγείας μετά τη γέννηση μπορεί να συσσωρεύσει ουσία για να βελτιώσει τη δομή, κάνοντας τη γερή δομή ισχυρότερη και την αδύναμη δομή καλύτερη. Αντίθετα, έλλειψη κατάλληλης καλλιέργειας της υγείας μετά τη γέννηση μπορεί να κάνει τη δυνατή δομή ασθενέστερη και την αδύναμη δομή χειρότερη ή θανατηφόρα. Φυσικά η αλλαγή της δομής είναι μία αργή διαδικασία.

Ιδιαίτερη ανοσία που αποκτήθηκε από νόσο ή εμβολιασμό είναι ένας σημαντικός τρόπος για να αναπτυχθεί ένα ορισμένο είδος ιδιαίτερης δομής.

6.1.2.3 Η ταξινόμηση της δομής

Η δομή ποικίλλει από άτομο σε άτομο και η μελέτη μιας τέτοιας μεταβολής είναι χρήσιμη για την ανάπτυξη της παθογένειας.

Η δομή γενικά ταξινομείται σε δύο κατηγορίες: δυνατή δομή και αδύνατη δομή. Για τέλεια εξήγηση της παθογένειας διαφόρων νόσων, υπάρχουν διαφορετικοί τρόποι για να διαχωρίσουμε τη δομή στη TCM, συμπεριλαμβάνοντας γενικά ταξινόμηση σύμφωνα με τη θεωρία του yin και του yang, ταξινόμηση σύμφωνα με τη θεωρία των πέντε στοιχείων, ταξινόμηση σύμφωνα με τα σπλάχνα, ταξινόμηση σύμφωνα με το κι, αίμα και σωματικό υγρό, και συνθετική ταξινόμηση. Αυτοί οι τρόποι που ταξινομούμαι τη δομή είναι περίπλοκοι. Τα ακόλουθα είναι μία σύντομη παρουσίαση σε μερικούς κοινά συναντούμενους τύπους δομής.

1. Δομή με υπεράφθονο yang

H υπεραφθονία yang παράγει ζέστη. Έτσι αυτός ο τύπος δομής χαρακτηρίζεται από κοκκινωπή εικόνα, δυνατή(ηχηρή) φωνή, θερμά χέρια και πόδια, ξηρά κόπρανα, ελαφρώς κιτρινωπά ούρα, ανεκτικότητα στο κρύο και μη ανεκτικότητα στη ζέστη καθώς επίσης και ελαφρώς γρήγορο σφυγμό.Αυτό το είδος συνδρόμου μπορεί να διαιρεθεί περαιτέρω σε συγκεκριμένους τύπους σύμφωνα με τη τοποθεσία της ζέστης σε διαφορετικά σπλάχνα, όπως φούντωμα καρδιακής-φωτιάς, υπερδραστηριότητα ηπατικού-yang και πληθωρική φωτιά στη καρδιά και το συκώτι, κ.λ.π.

2. Δομή με υπεραφθονία yin Το υπεράφθονο yin παράγει κρύο. Έτσι αυτός ο τύπος δομής χαρακτηρίζεται από γαλαζωπή εικόνα, χαμηλή φωνή, κρύα χέρια και πόδια, μαλακά κόπρανα, διαυγή ούρα, ανεκτικότητα στη ζέστη και μη ανεκτικότητα στο κρύο καθώς επίσης και ελαφρώς αργό σφυγμό, κ.λ.π.Αυτό το είδος συνδρόμου μπορεί περαιτέρω να διαιρεθεί σε συγκεκριμένους τύπους σύμφωνα με τη τοποθεσία του κρύου σε διαφορετικά σπλάχνα, όπως διατήρηση κρύου στο πνεύμονα, λίμναση κρύου στο μεσημβρινό του συκωτιού και συσσώρευση κρύου στη σπλήνα και το στομάχι, κ.λ.π.

3. Δομή με ανεπάρκεια yang

Ανεπάρκεια του yang παράγει κρύο. Έτσι αυτός ο τύπος δομής χαρακτηρίζεται από ασπριδερή εικόνα, κρύα πόδια και χέρια, αυθόρμητη εφίδρωση, αδυναμία, διάρροια, άφθονα διαυγή ούρα και βαθύ-αργό σφυγμό. Αυτό το είδος συνδρόμου μπορεί να διαιρεθεί περαιτέρω σε συγκεκριμένους τύπους σύμφωνα με τη τοποθεσία του κρύου σε διαφορετικά σπλάχνα, όπως ανεπάρκεια καρδιακού-yang, ανεπάρκεια σπληνικού-yang, ανεπάρκεια νεφρικού-yang (πτώση φωτιάς στη ζωτική πύλη), κ.λ.π.

4. Δομή με ανεπάρκεια yin

Ανεπάρκεια yin σημαίνει ανεπάρκεια ουσίας-yin και ανεπάρκεια yin παράγει ζέστη. Έτσι αυτός ο τύπος δομής χαρακτηρίζεται από κοκκινωπά μάγουλα, απίσχνανση, πυρετώδη αίσθηση στα πέλματα και τις παλάμες, δυσφορία, αϋπνία, νυκτερινή εφίδρωση, σπερματική έκκριση, ξηρά κόπρανα, λιγοστά σκούρα ούρα και λεπτό-γρήγορο σφυγμό, κ.λ.π.

Αυτό το είδος συνδρόμου μπορεί να διαιρεθεί περαιτέρω σε συγκεκριμένους τύπους σύμφωνα με τη τοποθεσία της ζέστης σε διαφορετικά σπλάχνα, όπως ανεπάρκεια καρδιακού-yin, ανεπάρκεια ηπατικού-yin, ανεπάρκεια πνευμονικού-yin, ανεπάρκεια σπληνικού-yin και ανεπάρκεια νεφρικού-yin, κ.λ.π.

5. Δομή με ανεπάρκεια κι

Ανεπάρκεια του κι σημαίνει ανεπάρκεια του αρχέγονου κι και ανεπάρκεια του κι οδηγεί σε υπολειτουργία των σπλάχνων. Έτσι αυτός ο τύπος δομής χαρακτηρίζεται από ωχρή(χλωμή) εικόνα, αποθάρρυνση, κόπωση, χαμηλή φωνή, φτωχή όρεξη και αδύναμο σφυγμό, κ.λ.π. Αυτό το είδος συνδρόμου μπορεί να διαιρεθεί περαιτέρω σε συγκεκριμένους τύπους σύμφωνα με τα σπλάχνα που εμπλέκονται, όπως ανεπάρκεια καρδιακού-κι, ανεπάρκεια πνευμονικού-κι, ανεπάρκεια σπληνικού-κι και ανεπάρκεια νεφρικού-κι, κ.λ.π.

6. Δομή με ανεπάρκεια αίματος

Η ανεπάρκεια αίματος οδηγεί σε υποσιτισμό των σπλάχνων. Έτσι αυτός ο τύπος δομής χαρακτηρίζεται από ωχρή εικόνα, ζάλη, μούδιασμα των άκρων, αδυναμία των άκρων, ωχρά χείλη και νύχια, αϋπνία, ονειρικότητα, λιγοστά ελαφρά-χρωματισμένα έμμηνα, ελαφρά-χρωματισμένη γλώσσα και λεπτός-αδύναμος σφυγμός, κ.λ.π.Αυτό το είδος συνδρόμου μπορεί να διαιρεθεί περαιτέρω σε συγκεκριμένους τύπους σύμφωνα με τα σπλάχνα που εμπλέκονται, όπως ανεπάρκεια καρδιακού-αίματος και ανεπάρκεια ηπατικού-αίματος, κ.λ.π.

7. Δομή με πληθωρική υγρασία

Η πληθωρική υγρασία προκαλείται από μεταβολική διαταραχή του σωματικού υγρού λόγω παρατεταμένης διαβίωσης σε υγρές περιοχές και παρεμποδιζόμενη μετατροπή του κι. Τα συνήθη συμπτώματα είναι παχυσαρκία, ζάλη, καταπίεση στήθους, άφθονο φλέγμα, συχνή ναυτία, φτωχή όρεξη, βλεννώδη κόπρανα, άφθονη εμμηνόρροια, παχύ-λιπαρό γλωσσικό επίχρισμα και τεταμένος-ολισθηρός σφυγμός, κ.λ.π.Αυτό το είδος συνδρόμου μπορεί να διαιρεθεί περαιτέρω σε συγκεκριμένους τύπους σύμφωνα με τα σπλάχνα που εμπλέκονται, όπως συσσώρευση φλέγματος-υγρασίας στο πνεύμονα, φλέγματος-υγρασίας που παρεμποδίζει τη σπλήνα, φλέγμα-θολούρα που διαταράσσει τη καρδιά και φλέγμα που μπλοκάρει τους μεσημβρινούς, κ.λ.π.

8. Δομή με στάση αίματος

Δομή με στάση αίματος σημαίνει εκείνη την εσωτερική κατακράτηση στάσης αίματος λόγω ανώμαλης κυκλοφορίας του αίματος. Τα συνήθη συμπτώματα είναι γκριζωπή εικόνα, βάρος ή πόνος του κεφαλιού και των άκρων, ή μάζα στο σώμα, ανώμαλη εμμηνόρροια ή δυσμηνόρροια ή μοβ έμμηνα με θρόμβο αίματος, μοβ γλώσσα ή γλώσσα με πετέχια, λεπτός και μη ομαλός σφυγμός, κ.λ.π.Αυτό το είδος συνδρόμου μπορεί περαιτέρω να διαιρεθεί σε συγκεκριμένους τύπους σύμφωνα με τα σπλάχνα που εμπλέκονται, όπως παρακώλυση των ηπατικών collaterals, παρακώλυση του μεσημβρινού της καρδιάς και παρακώλυση της μήτρας, κ.λ.π.Οι τύποι δομής μερικές φορές αναμιγνύονται ο ένας με τον άλλο, όπως δομή με υπεράφθονο yin που αναμιγνύεται με ανεπάρκεια yang, δομή με ανεπάρκεια yang

που αναμιγνύεται με ανεπάρκεια κι, δομή με πληθωρική υγρασία που αναμιγνύεται με στάση αίματος, κ.λ.π.

6.1.2.4 Η επιρροή της δομής στη νόσο

Γενικά μιλώντας, άνθρωποι με γερή δομή σποραδικά κολλούν νόσο εξαιτίας υπεραφθονίας του υγιεινού κι. Άνθρωποι με αδύνατη δομή κολλούν συχνά νόσο εξαιτίας ανεπάρκειας του υγιεινού κι. Ωστόσο, διαφορετικοί τύποι δομής ασκούν συνήθως διαφορετικές επιδράσεις στην εμφάνιση νόσου.

1. Διαφορετικοί τύποι δομής και διαφορετικά επίπεδα επιδεκτικότητας στην εισβολή παθογόνων παραγόντων

Οι διαφορετικοί τύποι δομής υπόκεινται σε εισβολή διαφορετικών παθογόνων παραγόντων. Για παράδειγμα, άνθρωποι με υπεράφθονο yang και ανεπαρκές yin δέχονται επίθεση συχνά από άνεμο και ζέστη, αλλά σποραδικά δέχονται επίθεση από κρύο και υγρασία. Άνθρωποι με υπεράφθονο yin και ανεπαρκές yang δέχονται συχνά επίθεση από κρύο και υγρασία, αλλά σποραδικά δέχονται επίθεση από άνεμο και ζέστη. Άνθρωποι με ανεπαρκές σωματικό υγρό και αίμα δέχονται συχνά επίθεση από ξηρότητα, αλλά σποραδικά δέχονται επίθεση από υγρασία. Άνθρωποι με πληθωρικό φλέγμα και υγρασία δέχονται συχνά επίθεση από υγρασία, αλλά σποραδικά δέχονται επίθεση από ξηρότητα.

2. Διαφορετικοί τύποι δομής και η αρχή της παθογένειας

Η θέση και φύση της νόσου μετά την εισβολή παθογόνων παραγόντων καθορίζονται συνήθως από τους τύπους δομής. Σε ανθρώπους με συχνή αδύναμη δομή, η νόσος τείνει να μεταδίδεται στις αδύναμες περιοχές και να εξελίσσεται σε συγκεκριμένες παθολογικές αλλαγές. Για παράδειγμα, ανεπάρκεια της σπλήνας τείνει να οδηγήσει σε απευθείας εισβολή παθογόνων παραγόντων μέσα στο μεσημβρινό της σπλήνας και να προκαλέσει σπληνική νόσο. Ανεπάρκεια του πνεύμονα τείνει να οδηγήσει σε απευθείας εισβολή παθογόνων παραγόντων μέσα στο μεσημβρινό του πνεύμονα και να προκαλέσει πνευμονική νόσο. Ηπατική ανεπάρκεια τείνει να οδηγήσει σε απευθείας εισβολή παθογόνων παραγόντων μέσα στο μεσημβρινό του συκωτιού και να προκαλέσει ηπατική νόσο. Καρδιακή ανεπάρκεια τείνει να οδηγήσει σε απευθείας εισβολή παθογόνων παραγόντων μέσα στο μεσημβρινό της καρδιάς και να προκαλέσει καρδιακή νόσο. Νεφρική ανεπάρκεια τείνει να οδηγήσει σε απευθείας εισβολή παθογόνων παραγόντων μέσα στο μεσημβρινό του νεφρού και να προκαλέσει νεφρική νόσο. Ανεπάρκεια επιφάνειας τείνει να οδηγήσει σε εξωτερική παραμονή παθογόνων παραγόντων και να προκαλέσει εξωτερικό σύνδρομο. Ανεπάρκεια μεσημβρινού τείνει να οδηγήσει στη μετάδοση παθογόνων παραγόντων κατά μήκος των μεσημβρινών και να προκαλέσει διαταραχή των μεσημβρινών, κ.λ.π.Οι τύποι δομής καθορίζουν τη φύση της νόσου. Για παράδειγμα, η δομή με υπεράφθονο yang τείνει να αναπτύξει σύνδρομο ζέστης αφού δεχτεί επίθεση από παθογόνο ζέστη και ακόμη από παθογόνο άνεμο, κρύο και υγρασία τα οποία θα στραφούν σε ζέστη μετά την εισβολή μέσα στο σώμα. Η δομή με ανεπάρκεια yin τείνει να αναπτύξει σύνδρομο κρύου αφού δεχθεί επίθεση από παθογόνους παράγοντες. Η δομή με σπληνική ανεπάρκεια τείνει να αναπτύξει σύνδρομο υγρασίας αφού δεχτεί επίθεση από παθογόνους παράγοντες. Τοιουτοτρόπως η εισβολή παθογόνων παραγόντων στο ίδιο περιβάλλον θα οδηγήσει σε νόσους διαφορετικής

φύσης εξαιτίας διαφοράς στη δομή. Ένα τέτοιο φαινόμενο στη TCM καλείται ‘‘μετατροπή σύμφωνα με τη δομή’’ ή ‘‘μετατροπή της φύσης της νόσου’’.

3. Διαφορετικοί τύποι ψυχοσύνθεσης και διαφορετικά επίπεδα επιδεκτικότητας στην εισβολή παθογόνων παραγόντων

Η ψυχοσύνθεση είναι μία ιδιαίτερη ψυχολογική αντίδραση της δομής. Διαφορετικοί τύποι ψυχοσύνθεσης οδηγούν σε διαφορετικά επίπεδα επιδεκτικότητας στην εισβολή παθογόνων παραγόντων. Αυτό το φαινόμενο είναι το ίδιο με εκείνο των διαφορετικών τύπων δομής οδηγώντας σε διαφορετικά επίπεδα επιδεκτικότητας στην εισβολή παθογόνων παραγόντων. Γενικά μιλώντας, η ψυχοσύνθεση με αφθονία yang είναι εύκολο να δεχτεί επίθεση από άνεμο και ζέστη και δύσκολο να δεχτεί επίθεση από κρύο και υγρασία. Η ψυχοσύνθεση με αφθονία yin είναι εύκολο να δεχτεί επίθεση από κρύο και υγρασία και δύσκολο να δεχτεί επίθεση από άνεμο και ζέστη.

Το Huangdi Neijing επίσης υποστηρίζει ότι η γενναιότητα και η δειλία επίσης επηρεάζουν την εμφάνιση της νόσου. Αφού δεχτεί επίθεση από παθογόνους παράγοντες, οι άνθρωποι με γενναία ψυχοσύνθεση χαρακτηρίζονται από γρήγορη ροή του κι και του αίματος, μη διατήρηση και γρήγορη εξάλειψη των παθογόνων παραγόντων. Οι άνθρωποι με δειλή ψυχοσύνθεση χαρακτηρίζονται από αργή ροή του κι και του αίματος και συχνή διατήρηση των παθογόνων παραγόντων, οδηγώντας στην εμφάνιση νόσου.

6.2 Μηχανισμός των παθολογικών αλλαγών

Ο μηχανισμός των παθολογικών αλλαγών περιλαμβάνει τη φύση της νόσου και τις αρχές μετάδοσής της.

Η εμφάνιση της νόσου προέρχεται από τη πάλη μεταξύ παθογόνων παραγόντων και υγιεινού κι η οποία υπάρχει σε όλη τη πορεία της νόσου. Στη πάλη μεταξύ παθογόνων παραγόντων και υγιεινού κι, διάφορες γενικές ή τοπικές παθολογικές αλλαγές θα προκληθούν αν το υγιεινό κι φθαρεί, η ισορροπία μεταξύ yin και yang βλαφτεί, οι λειτουργίες των μεσημβρινών είναι σε διαταραχή και η ροή του κι και του αίματος διαταραχθεί. Αν και περίπλοκες, οι παθολογικές αλλαγές γενικά μπορούν να ταξινομηθούν σε τέτοιες κατηγορίες όπως κυριαρχία και πτώση των παθογόνων παραγόντων και του υγιεινού κι, ανισορροπία του yin και του yang καθώς επίσης και διαταραχή του κι, αίματος και σωματικού υγρού.

6.2.1 Κυριαρχία και πτώση των παθογόνων παραγόντων και του υγιεινού κι

Η κυριαρχία και πτώση των παθογόνων παραγόντων και του υγιεινού κι αναφέρονται στις αλλαγές των παθογόνων παραγόντων και του υγιεινού κι λόγω πάλης μεταξύ τους. Το αποτέλεσμα της κυριαρχίας και πτώσης των παθογόνων παραγόντων και του υγιεινού κι επηρεάζει τη φύση και μετάδοση της νόσου.

6.2.1.1 Κυριαρχία και πτώση των παθογόνων παραγόντων και του υγιεινού κι και οι αλλαγές ανεπάρκειας και υπερβολής

Η εμφάνιση της νόσου είναι λόγω δύο παραγόντων, ανεπάρκεια του υγιεινού κι και επίθεση παθογόνων παραγόντων. Ωστόσο, αυτοί οι δύο παράγοντες παίζουν διαφορετικούς ρόλους σε μία ιδιαίτερη νόσο. Μερικές φορές η νόσος προκαλείται

από ανεπάρκεια του υγιεινού κι, και μερικές φορές από επίθεση παθογόνων παραγόντων, καταλήγοντας είτε σε σύνδρομο ανεπάρκειας είτε σε σύνδρομο υπερβολής. Το Huangdi Neijing λέει: ‘‘Υπερβολή σημαίνει κυριαρχία παθογόνων παραγόντων ενώ ανεπάρκεια σημαίνει εξάντληση ουσίας.’’ Δηλαδή ότι ‘‘η υπερβολή’’ σχετίζεται με παθογόνους παράγοντες ενώ ‘‘η ανεπάρκεια’’ σχετίζεται με το υγιεινό κι.

1. Σύνδρομο υπερβολής

Το σύνδρομο υπερβολής χαρακτηρίζεται από κυριαρχία παθογόνων παραγόντων και αφθονία ή κάποιου βαθμό φθορά του υγιεινού κι. Βίαιη πάλη μεταξύ παθολογικών παραγόντων και υγιεινού κι οδηγεί σε μία σειρά συμπτωμάτων υπερβολής. Γι’ αυτό αυτή είναι ένα σύνδρομο φύσης υπερβολής. Το σύνδρομο υπερβολής παρατηρείται συχνά στα πρώιμα και μεσαία στάδια των νόσων που προκαλούνται από τους έξη ανώμαλους κλιματικούς παράγοντες ή νόσων που προκαλούνται από φλέγμα, συνάχι, στάση αίματος, διατήρηση τροφής και συσσώρευση υγρασίας και νερού στο σώμα. Κλινικά το σύνδρομο υπερβολής συμπεριλαμβάνει υπεραφθονία φλέγματος, εσωτερική παρακώλυση στάσης αίματος, δυσπεψία και ανώμαλη ροή νερού και υγρασίας καθώς επίσης τις εκδηλώσεις υψηλού πυρετού, μανίας, ηχηρής φωνής και βραχνής αναπνοής, μη απτού κοιλιακού πόνου, δυσκοιλιότητας, ανουρίας και δυνατού σφυγμού, κ.λ.π.

2. Σύνδρομο ανεπάρκειας Το σύνδρομο ανεπάρκειας χαρακτηρίζεται από ανεπάρκεια του υγιεινού κι. Αν και οι παθογόνοι παράγοντες δεν εξαλείφθηκαν πλήρως, δεν είναι αρκετά δυνατοί για να βλάψουν το υγιεινό κι. Έτσι η πάλη μεταξύ παθογόνων παραγόντων και υγιεινού είναι ήπια με συμπτώματα ανεπάρκειας του υγιεινού κι και υπολειτουργία των σπλάχνων. Γι’ αυτό το είδος συνδρόμου αποκαλείται σύνδρομο ανεπάρκειας. Το σύνδρομο ανεπάρκειας συχνά παρατηρείται στο προχωρημένο στάδιο εξωγενών νόσων. Συνήθως προέρχεται από τη μη αποκατάσταση του υγιεινού κι, ή συχνή αδυναμία του σώματος, ή εξάντληση της ουσίας λόγω σοβαρής νόσου, παρατεταμένης νόσου και χρόνιας νόσου, ή ζημιά του κι, αίματος και σωματικού υγρού λόγω άφθονης εφίδρωσης, βίαιου εμετού και διάρροιας και τεράστιας αιμορραγίας, κ.λ.π. Κλινικά οι εκδηλώσεις του συνδρόμου ανεπάρκειας περιλαμβάνουν αποθάρρυνση, χλωμή εικόνα, ταχυσφυγμία και βραχύτητα αναπνοής, αυθόρμητη εφίδρωση, νυκτερινή εφίδρωση, ή πυρετώδης αίσθηση στα πέντε κέντρα (παλάμες, πατούσες και θώρακα), ή αποστροφή στο κρύο και κρύα άκρα καθώς επίσης αδύναμο σφυγμό, κ.λ.π.

3. Μίξη συνδρόμου ανεπάρκειας και συνδρόμου υπερβολής Κατά τη διάρκεια της πορείας μιας νόσου, η κυριαρχία και πτώση των παθογόνων παραγόντων και του υγιεινού κι μπορεί να οδηγήσουν είτε σε σύνδρομο απλής ανεπάρκειας και σύνδρομο υπερβολής είτε μίξη συνδρόμου ανεπάρκειας και συνδρόμου υπερβολής.Η μίξη συνδρόμου ανεπάρκειας και συνδρόμου υπερβολής μπορεί να προκληθεί από καθυστερημένη ή εσφαλμένη θεραπεία συνδρόμου υπερβολής που οδηγεί σε παρατεταμένη διατήρηση παθογόνων παραγόντων στο σώμα και φθορά του υγιεινού

κι, ή από πήξη παθολογικών ουσιών όπως υγρασία, νερού και στάσης αίματος λόγω ανεπάρκειας του υγιεινού κι.

Η μίξη συνδρόμου ανεπάρκειας και συνδρόμου υπερβολής χαρακτηρίζεται είτε από ανεπάρκεια που περιπλέκεται με υπερβολή ή υπερβολή που περιπλέκεται με ανεπάρκεια. Η πρώτη χαρακτηρίζεται από κυριαρχία συνδρόμου ανεπάρκειας που συνοδεύεται από υπερβολή παθογόνων παραγόντων, όπως οίδημα λόγω αδρανοποίησης του σπληνικού-yang. Η δεύτερη χαρακτηρίζεται από κυριαρχία συνδρόμου υπερβολής που συνοδεύεται από εκδηλώσεις ανεπάρκειας, όπως υπερβολή-ζέστη που καταναλώνει yin-υγρό στο μεσαίο στάδιο πυρετωδών νόσων.

4. Αμοιβαία μετατροπή μεταξύ συνδρόμου ανεπάρκειας και συνδρόμου υπερβολής Το σύνδρομο ανεπάρκειας και το σύνδρομο υπερβολής δεν είναι σταθερά (αμετάβλητα), συχνά μετατρέπονται το ένα στο άλλο λόγω της πάλης μεταξύ παθογόνων παραγόντων και υγιεινού κι.Μία τέτοια αμοιβαία μετατροπή χαρακτηρίζεται από μετατροπή είτε από υπερβολή σε ανεπάρκεια είτε από ανεπάρκεια σε υπερβολή. Στο σύνδρομο υπερβολής, το υγιεινό κι δεν είναι συνήθως ανεπαρκές. Ωστόσο, καθυστερημένη ή εσφαλμένη θεραπεία μπορεί να παρατείνει τη πορεία της διάρκειας, οδηγώντας σε φθορά του υγιεινού κι και των φυσιολογικών λειτουργιών των σπλάχνων και καταλήγοντας σε μετατροπή της υπερβολής σε ανεπάρκεια. Στο σύνδρομο ανεπάρκειας, δεν υπάρχει εισβολή παθογόνων παραγόντων. Ωστόσο, ανεπάρκεια του υγιεινού κι και υπολειτουργία των σπλάχνων μπορεί να οδηγήσει σε ανώμαλη ροή κι, αίματος και σωματικού υγρού και να προκαλέσει λίμναση του κι, στάση αίματος, φλέγματος και συναχιού καθώς επίσης νερού και υγρασίας, καταλήγοντας τελικά σε ανεπάρκεια που περιπλέκεται με υπερβολή. Παρόλο που υπάρχει υπερβολή παθογόνων παραγόντων, το υγιεινό κι είναι ακόμα ανεπαρκές. Τοιουτοτρόπως αυτή η νοσογόνος κατάσταση ονομάζεται ‘‘υπερβολή που προκαλείται από ανεπάρκεια’’.

6.2.1.2 Η σχέση μεταξύ της πρόγνωσης της νόσου και της κατάστασης των παθογόνων παραγόντων και του υγιεινού κι

Στη πορεία της πάλης μεταξύ παθογόνων παραγόντων και υγιεινού κι, το υγιεινό κι μπορεί να εξαλείψει τους παθογόνους παράγοντες και οι παθογόνοι παράγοντες είναι επίσης ικανοί να φθείρουν το υγιεινό κι. Έτσι η πάλη μεταξύ παθογόνων παραγόντων και υγιεινού κι χαρακτηρίζεται από συνεχή παραλλαγή(διακύμανση) και των δύο πλευρών. Μία τέτοια παραλλαγή καθορίζει την ανάπτυξη της νόσου που εκδηλώνεται με δύο τρόπους: αποκατάσταση(ανάρρωση) ή θάνατος. Αν το υγιεινό κι γίνει κυρίαρχο, οι παθογόνοι παράγοντες θα μειωθούν και η νόσος θα βελτιωθεί και βαθμιαία θα ιαθεί. Αν οι παθογόνοι παράγοντες γίνουν κυρίαρχοι, το υγιεινό κι θα αδυνατίσει και η νόσος θα επιδεινωθεί ή θάνατος θα προκληθεί.

1. Κυριαρχία του υγιεινού κι και πτώση των παθογόνων παραγόντων Η κυριαρχία του υγιεινού κι και η πτώση των παθογόνων παραγόντων είναι οι απαραίτητες συνθήκες για βελτίωση και ίαση της νόσου. Αν το υγιεινό κι είναι επαρκές, θα είναι ισχυρό στην αντίσταση των παθογόνων παραγόντων και οι παθογόνοι παράγοντες σταδιακά θα εξαλειφθούν. Αν χρησιμοποιηθεί έγκαιρη θεραπεία, οι παθογόνοι παράγοντες θα εξαλειφθούν ή θα μειωθούν και το υγιεινό κι βαθμιαία θα αποκατασταθεί. Και στις δύο περιπτώσεις οι λειτουργίες των σπλάχνων

βελτιώνονται, οι παθογόνοι παράγοντες εξαλείφονται και τελικά η νόσος θεραπεύεται.Η πορεία της κυριαρχίας του υγιεινού κι και η πτώση των παθογόνων παραγόντων μπορεί να είναι μακροχρόνια ή σύντομη, εξαρτώμενη από τις ατομικές συνθήκες. Γενικά μιλώντας, η διάρκεια εξωγενούς νόσου και συνδρόμου υπερβολής είναι βραχεία επειδή οι παθογόνοι παράγοντες δεν έχουν εισχωρήσει βαθιά μέσα στο σώμα και το υγιεινό κι δεν βλάφτηκε σοβαρά. Έτσι η εξωγενής νόσος και το σύνδρομο υπερβολής είναι εύκολο να βελτιωθούν και να ιαθούν. Ωστόσο, η διάρκεια ενδογενούς νόσου και συνδρόμου ανεπάρκειας είναι μακροχρόνια επειδή οι παθογόνοι παράγοντες έχουν εισχωρήσει βαθιά μέσα στο σώμα και το υγιεινό κι βλάφτηκε σοβαρά. Έτσι η ενδογενής νόσος και το σύνδρομο ανεπάρκειας είναι δύσκολο να βελτιωθούν και να ιαθούν. Συνήθως σωστή και έγκαιρη θεραπεία μπορεί να βραχύνει τη πορεία κυριαρχίας του υγιεινού κι και τη πτώση των παθογόνων παραγόντων. Λανθασμένη και καθυστερημένη θεραπεία θα παρατείνει ασφαλώς τη πορεία μιας τέτοιας εξέλιξης.

2. Κυριαρχία των παθογόνων παραγόντων και πτώση του υγιεινού κι Η κυριαρχία των παθογόνων παραγόντων και η πτώση του υγιεινού κι είναι οι βασικές αιτίες επιδείνωσης της νόσου ή θανάτου. Μία τέτοια μεταβολή προκύπτει είτα από συχνή ανεπάρκεια του υγιεινού κι που αποτυγχάνει να περιορίσει την ανάπτυξη των παθογόνων παραγόντων, ή από πληθώρα παθογόνων παραγόντων που εξελίσσονται πέρα από την αντίσταση του σώματος, ή από λάθος ή καθυστερημένη θεραπεία που φθείρει το υγιεινό κι και ενισχύει τους παθογόνους παράγοντες, καταλήγοντας σε παρέκκλιση των σπλαχνικών λειτουργιών και διαχωρισμό του yin και του yang, και οδηγώντας τελικά στο θάνατο.

Στη πορεία της μεταβολής του υγιεινού κι και των παθογόνων παραγόντων, αν το υγιεινό κι δεν είναι αρκετά δυνατό για να εξαλείψει τους παθογόνους παράγοντες και οι παθογόνοι παράγοντες δεν είναι αρκετά ισχυροί να αναπτυχθούν περαιτέρω, θα προκαλέσουν μία τέτοια κατάσταση στην οποία το υγιεινό κι και οι παθογόνοι παράγοντες είναι σε ένα αδιέξοδο ή αν το υγιεινό κι είναι ανεπαρκές και οι παθογόνοι παράγοντες είναι ακόμα επίμονοι(μακροχρόνιοι). Σε αυτή τη περίπτωση το υγιεινό κι είναι δύσκολο να αποκατασταθεί, η νόσος μπορεί να μεταβληθεί από μία οξεία νόσο σε μία χρόνια νόσο ή να γίνει πεισματική, ή κάποια επακόλουθα μπορούν να προκληθούν.

6.2.2 Ανισορροπία μεταξύ yin και yang

H ανισορροπία μεταξύ yin και yang είναι μία σύνοψη όλων των ειδών της βασικής παθογένειας, συμπεριλαμβανομένων δυσλειτουργία των σπλάχνων, διαταραχή των μεσημβρινών και δυσαρμονία του κι και αίματος, κ.λ.π.

Φυσιολογικά το yin και το yang στο σώμα διατηρούν μία δυναμική ισορροπία διαμέσου των αλληλεπιδράσεων αλληλο-αντίθεσης, αλληλο-εξάρτησης, αλληλο-περιορισμού και αλληλο-μετατροπής. Αν μία τέτοια δυναμική ισορροπία φθαρεί από τους έξη εξωγενείς ανώμαλους κλιματικούς παράγοντες, ενδογενή φθορά από ανώμαλες αλλαγές των συναισθημάτων, εσφαλμένη δίαιτα ή υπερβολική εργασία και υπερβολική ανάπαυση, οι φυσιολογικές σχέσεις μεταξύ των σπλάχνων, των

μεσημβρινών, κι, και αίματος θα επηρεαστούν, οδηγώντας σε διάφορες περίπλοκες παθολογικές αλλαγές.

Οι κύριες παθολογικές αλλαγές που προκαλούνται από ανισορροπία μεταξύ yin και yang είναι κυριαρχία και πτώση του yin και yang, αμοιβαία φθορά του yin και yang, αμοιβαία απόρριψη του yin και yang, αμοιβαία μετατροπή του yin και yang καθώς επίσης απώλεια του yin και yang.

6.2.2.1 Σχετική κυριαρχία και πτώση του yin και yang

Η σχετική κυριαρχία και πτώση του yin και yang αφορούν τις αλλαγές του yin και yang πέρα από τα φυσιολογικά όρια λόγω διαφόρων παραγόντων. Η σχετική κυριαρχία και πτώση του yin και yang προκαλούν απευθείας σύνδρομο υπερβολής και σύνδρομο ανεπάρκειας. Η σχετική κυριαρχία του yin και yang οδηγεί σε σύνδρομο υπερβολής ενώ η σχετική πτώση του yin και yang οδηγεί σε σύνδρομο ανεπάρκειας. Η κυριαρχία και η πτώση του yin και yang καθορίζουν επίσης τη φύση της νόσου. Σχετική κυριαρχία yang και ανεπάρκεια yin προκαλούν σύνδρομο ζέστης ενώ κυριαρχία yin και ανεπάρκεια yang προκαλούν σύνδρομα κρύου.

1. Σχετική κυριαρχία του yin και yang

Όταν το yin ή το yang γίνει κυρίαρχο, γίνεται ένας παθογόνος παράγοντας και προκαλεί σύνδρομο υπερβολής επειδή ‘‘υπερβολή παθογόνων παραγόντων οδηγεί σε σύνδρομο υπερβολής’’. Όταν το yin γίνει κυρίαρχο, θα προκαλέσει σύνδρομα κρύου. Όταν το yang γίνει κυρίαρχο, θα οδηγήσει σε σύνδρομα ζέστης. (1) Σχετική κυριαρχία του yang: Η σχετική κυριαρχία του yang αφορά το σύνδρομο υπερβολής-ζέστης που χαρακτηρίζεται από κυριαρχία του yang και μη ανεπάρκεια του yin λόγω σχετικής κυριαρχίας του yang-κι και υπερδραστηριότητα των σωματικών λειτουργιών κατά τη διάρκεια της πορείας της νόσου. Προέρχεται είτε από ανισορροπία μεταξύ yin και yang, ή από επίθεση εξωγενών θερμών παθογόνων παραγόντων, ή από επίθεση παθογόνων παραγόντων φύσης yin που μετατρέπεται σε ζέστη με yang, ή από ενδογενή φθορά λόγω ανώμαλων αλλαγών των συναισθημάτων, και ζέστη που μετατράπηκε από ανώμαλες αλλαγές των συναισθημάτων, ή από ζέστη που μετατράπηκε από λίμναση του κι, στάση αίματος, φλέγματος και διατήρηση τροφής πού κάνουν το yang-κι κυρίαρχο.

Κυριαρχία του yang οδηγεί σε ζέστη, και έτσι η συνήθης κλινική εκδήλωση είναι πυρετός, που συνοδεύεται από άφθονη εφίδρωση, δίψα, κοκκινωπή εικόνα, κοκκινωπή γλώσσα με κιτρινωπό επίχρισμα, γεμάτος και μακρύς ή γρήγορος σφυγμός. Ή συνοδεύεται από παθογόνο ζέστη που διαταράσσει το εσωτερικό με τα συμπτώματα της δυσφορίας, αϋπνίας, μανίας, ξηρών κοπράνων και λιγοστών σκούρων ούρων, κ.λ.π. Κυριαρχία του yang φθείρει το yin. Έτσι η κυριαρχία του yang χαρακτηρίζεται συνήθως από κατανάλωση yin-υγρού. Στα μεσαία και προχωρημένα στάδια της νόσου, το παθογόνο yang βαθμιαία φθίνει και η κατανάλωση yin-υγρού είναι όλο και πιο σοβαρή, οδηγώντας τελικά σε σύνδρομα ανεπάρκειας-yin. (2) Σχετική κυριαρχία του yin: Η σχετική κυριαρχία του yin αναφέρεται σε σύνδρομο υπερβολής-κρύου που χαρακτηρίζεται από σχετική κυριαρχία του yin-κι, πτώση των σωματικών λειτουργιών και διατήρηση των παθολογικών ουσιών στη πορεία της νόσου. Μπορεί να προέλθει είτε από επίθεση παθογόνου κρύου και

υγρασίας, είτε από υπερβολική πρόσληψη κρύας και αμαγείρευτης τροφής που κάνει το yin-κι στο σώμα κυρίαρχο.Η κυριαρχία του yin παράγει κρύο και παρεμποδίζει το yang-κι, οδηγώντας κλινικά σε συμπτώματα κρύου, όπως κρυάδες(ρίγη), αποθάρρυνση, ωχρή εικόνα, ανίδρωση, προτίμηση για καυτό νερό, κρύα άκρα, χαλαρά κόπρανα, καθαρά ούρα, ασπριδερό επίχρισμα γλώσσας, βαθύ και αργό σφυγμό, κ.λ.π.Αφού κυριαρχία του yin οδηγεί σε διαταραχή του yang, η σχετική κυριαρχία του yin παρεμποδίζει ή φθείρει το yang. Στα μεσαία και προχωρημένα στάδια της νόσου, το παθογόνο yin βαθμιαία φθίνει και το yang-κι γίνεται όλο και πιο ανεπαρκές, προκαλώντας τελικά σύνδρομα ανεπάρκειας-yang.

2. Σχετική πτώση yin και yang

Φυσιολογικά και το yin και το yang σχετίζονται με το υγιεινό κι στο σώμα. Μόλις το yin ή το yang μειωθεί, ανεπάρκεια του υγιεινού θα προκληθεί. Έτσι και η σχετική πτώση του yin και η σχετική πτώση του yang μπορούν να οδηγήσουν σε σύνδρομο ανεπάρκειας επειδή ‘‘απώλεια ουσίας προκαλεί ανεπάρκεια’’. Συνήθως σχετική πτώση του yin προκαλεί σύνδρομο ανεπάρκειας-ζέστης ενώ σχετική πτώση του yang καταλήγει σε σύνδρομο ανεπάρκειας-κρύου. (1) Σχετική πτώση του yang: Η σχετική πτώση του yang προέρχεται είτε από ανισορροπία μεταξύ yin και yang και υπερβολική κατανάλωση του yang-κι, ή από συγγενή αδυναμία και ανεπάρκεια φωτιάς στη ζωτική-πύλη, ή από εσφαλμένη μεταγενέθλια φροντίδα και φθορά του yang-κι, ή από φθορά του yang-κι κατά τη διάρκεια της πορείας της νόσου.Ανεπάρκεια του yang-κι παράγει κρύο και κλινικά προκαλεί σύνδρομο ανεπάρκειας-κρύου και πτώση ή αδυναμία των σπλαχνικών λειτουργιών, οδηγώντας σε συμπτώματα αποστροφής στο κρύο, κρύα άκρα, νοητική κόπωση, φτωχή όρεξη, χαλαρά κόπρανα, καθαρά και άφθονα ούρα, και βαθύ-αργό-αδύναμο σφυγμό, κ.λ.π.

Το σύνδρομο ανεπάρκειας-yang εμπλέκει κυρίως τη σπλήνα και το νεφρό, χαρακτηριζόμενο κυρίως από ανεπάρκεια του νεφρικού-yang. Αφού το νεφρικό-yang είναι το θεμέλιο του yang-κι στα άλλα όργανα, η ανεπάρκεια του νεφρικού-yang θα κάνει το σπληνικό-yang ανεπαρκές. Αφού η σπλήνα είναι η επίκτητη βάση της ζωής, η ανεπάρκεια του σπληνικού-yang αδυνατίζει τις λειτουργίες μεταφοράς και μετατροπής, οδηγώντας τελικά σε ανεπαρκή παραγωγή αίματος και κι και επιδεινώνοντας τη κατάσταση της ανεπάρκειας yang. Η ανεπάρκεια του yang το κάνει δύσκολο να περιορίσει το yin, οδηγώντας σε εσωτερική πληθωρικότητα yin-κρύου ή διατήρηση νερού-υγρασίας ή εσωτερική παρακώλυση στάσης αίματος η οποία μπορεί να λιμνάσει περαιτέρω τη δραστηριότητα του κι και να προκαλέσει σοβαρή δυσλειτουργία των σπλάχνων. (2) Σχετική πτώση του yin: Η σχετική πτώση του yin μπορεί να προέρχεται είτε από ανισορροπία μεταξύ του yin και του yang και υπερβολική κατανάλωση ουσίας-yin, ή από συγγενή αδυναμία και ανεπάρκεια υγρού-yin, ή από εσφαλμένη μεταγενέθλια φροντίδα και εξάντληση υγρού-yin, ή από ανεπάρκεια υγρού-yin στη πορεία της νόσου. Η ανεπάρκεια του yin παράγει ζέστη και κλινικά προκαλεί σύνδρομο ανεπάρκειας-ζέστης και ποικίλες υπερδραστηριότητες των σπλαχνικών λειτουργιών, οδηγώντας στα συμπτώματα της απίσχνανσης, χαμηλού πυρετού, πυρετώδους αίσθησης στα πέντε κέντρα (παλάμες, πατούσες και θώρακα), νυκτερινή εφίδρωση, ξηρό στόμα,

ξηρά κόπρανα, λιγοστά ούρα, κοκκινωπό επίχρισμα γλώσσας ή μη επίχρισμα γλώσσας, λεπτό και γρήγορο σφυγμό, κ.λ.π. Η ανεπάρκεια του yin εμπλέκει κυρίως το συκώτι και το νεφρό, χαρακτηριζόμενη κυρίως από νεφρική-ανεπάρκεια. Αφού το νεφρικό-yin είναι το θεμέλιο του yin στα άλλα σπλάχνα, η ανεπάρκεια του νεφρικού-yin κάνει το ηπατικό-κι ανεπαρκές.

Η ανεπάρκεια του yin δεν μπορεί να περιορίσει το yang και προκαλεί ενδογενή ζέστη και φωτιά με τα συμπτώματα της οξυθυμίας και αϋπνίας, κ.λ.π. Ανεπάρκεια του ηπατικού-yin κάνει το ηπατικό-yang υπερδραστήριο. Υπερδραστηριότητα του ηπατικού-yang μετατρέπεται σε φωτιά που διαταράσσει τις άνω οπές και οδηγεί σε ζάλη, πονοκέφαλο ή ακόμα αποπληξία και συγκοπή, κ.λ.π.

6.2.2.2 Αλληλο-κατανάλωση του yin και του yang

To yin και το yang στηρίζονται το ένα πάνω στο άλλο και η ανεπάρκεια οποιασδήποτε πλευράς θα επηρεάσει την άλλη. Παρατεταμένη ανεπάρκεια του yin θα επηρεάσει το yang και θα προκαλέσει ανεπάρκεια του yang. Παρόμοια, παρατεταμένη ανεπάρκεια του yang θα επηρεάσει το yin και θα προκαλέσει ανεπάρκεια του yin. Μία τέτοια αλληλο-κατανάλωση του yin και του yang καταλήγει τελικά σε σύνδρομο ανεπάρκειας και του yin και του yang.

1. Ανεπάρκεια του yin που επηρεάζει το yang

Ανεπάρκεια του yin που επηρεάζει το yang σημαίνει ότι η κατανάλωση του υγρού-yin εμπλέκει το yang-κι και κάνει το yang-κι ανεπαρκές στη παραγωγή ή το εξαντλεί, οδηγώντας σε μία νοσογόνα κατάσταση που χαρακτηρίζεται κυρίως από ανεπάρκεια του yin με την εκδήλωση ανεπάρκειας και του yin και του yang.

2. Ανεπάρκεια του yang που επηρεάζει το yin Ανεπάρκεια του yang που επηρεάζει το yin σημαίνει ότι η κατανάλωση του yang-κι εμπλέκει το yin-υγρό και κάνει το yin-υγρό ανεπαρκές στη παραγωγή, οδηγώντας σε μία νοσογόνα κατάσταση που χαρακτηρίζεται κυρίως από ανεπάρκεια του yang με την εκδήλωση ανεπάρκειας και του yin και του yang.

6.2.2.3 Αλληλο-απόρριψη του yin και του yang

Η αλληλο-απόρριψη του yin και του yang, μία ειδική παθογένεια στην ανισορροπία μεταξύ του yin και του yang, περιλαμβάνει δύο πλευρές: κυριαρχία του yin που απορρίπτει το yang και κυριαρχία του yang που απορρίπτει το yin. Η αιτία μιας τέτοιας παθολογικής αλλαγής στηρίζεται στο γεγονός ότι είτε το yin είτε το yang γίνεται κυρίαρχο και οδηγεί την άλλη πλευρά εξωτερικά, οδηγώντας σε μία περίπλοκη παθολογική κατάσταση που χαρακτηρίζεται από ασυμφωνία μεταξύ της φύσης της νόσου και των συμπτωμάτων.

2. Κυριαρχία του yin που απορρίπτει το yang

H κυριαρχία του yin που απορρίπτει το yang αναφέρεται σε μία παθολογική κατάσταση στην οποία το κυρίαρχο yin οδηγεί το yang-κι εξωτερικά, οδηγώντας σε μία παθολογική αλλαγή που χαρακτηρίζεται από αληθινό εσωτερικό κρύο και απατηλή εξωτερική ζέστη. Η φύση αυτού του συνδρόμου είναι κρύα, αλλά οι

εκδηλώσεις εμφανίζονται πυρετώδεις επειδή το yang-κι οδηγείται εξωτερικά. Πάρτε την ανεπάρκεια του yang που παράγει εσωτερικό κρύο για παράδειγμα. Αν εξελιχθεί σε ένα στάδιο που χαρακτηρίζεται από υπερβολική κυριαρχία του yin-κρύου και εξωτερική επίπλευση του yang, μία παθολογική αλλαγή του κυρίαρχου yin που απορρίπτει το yang θα προκληθεί, οι εκδηλώσεις της οποίας περιλαμβάνουν κρύα άκρα, διάρροια με αχώνευτη τροφή και δυσδιάκριτο σφυγμό λόγω κυριαρχίας του yin-κρύου καθώς επίσης κάποιων ψευδο-πυρετωδών ενδείξεων όπως πυρετός παρά την επιθυμία για πάπλωμα στο σώμα και κοκκινωπά μάγουλα.

2. Κυριαρχία του yang που απορρίπτει το yin

Η κυριαρχία του yang που απορρίπτει το yin αναφέρεται σε μία παθολογική κατάσταση στην οποία το κυρίαρχο yang οδηγεί το yin εξωτερικά, οδηγώντας σε μία σαν κρύο παθολογική αλλαγή. Αφού η παθογόνος ζέστη έχει βαθύνει μέσα στο σώμα και δεν μπορεί να διασκορπιστεί εξωτερικά, υπάρχουν συμπτώματα ψευδο-κρύου παρόλο που το σύνδρομο είναι πυρετώδες στη φύση. Πάρτε την πλούσια εσωτερική ζέστη στις πυρετώδεις νόσους για παράδειγμα. Αφού η ζέστη είναι υπεράφθονη, το yin και το yang είναι σε δυσαρμονία και το yin-κι μπλοκάρεται και απορρίπτεται. Οι εκδηλώσεις περιλαμβάνουν πυρετώδη αίσθηση στο θώρακα, ξηρό στόμα, και ξηρή και κόκκινη γλώσσα καθώς επίσης κρύα άκρα και αποστροφή στο κρύο λόγω του γεγονότος ότι υπερβολική αλλαγή του yang εμφανίζεται σαν yin.

6.2.2.4 Αλληλο-μετατροπή του yin και του yang

Αλληλο-μετατροπή του yin και του yang σημαίνει ότι το σύνδρομο yang-ζέστης μπορεί να μεταβληθεί σε σύνδρομο yin-κρύου και το σύνδρομο yin-κρύου μπορεί να μεταβληθεί σε σύνδρομο yang-ζέστης στη πορεία μιας νόσου.

1. Μετατροπή του yang σε yin Η φύση της νόσου αρχικά σχετίζεται με τη yang-ζέστη. Αλλά όταν η yang-ζέστη αναπτυχθεί σε ένα ορισμένο βαθμό, θα μεταβληθεί σε yin-κρύο. Για παράδειγμα, κάποιες πυρετώδεις νόσοι εμφανίζουν μία σειρά συμπτωμάτων ζέστης στο πρώιμο στάδιο, όπως υψηλό πυρετό, δίψα, κοκκινωπή γλώσσα, κιτρινωπό γλωσσικό επίχρισμα και γρήγορο σφυγμό, υποδεικνύοντας ότι το σύνδρομο είναι προφανώς yang-ζέστης. Ωστόσο, εσφαλμένη θεραπεία ή υπερβολική πληθώρα παθογόνων παραγόντων μπορεί να οδηγήσει ξαφνικά σε τέτοιες καίριες ενδείξεις yin-κρύου όπως χαμηλή σωματική θερμοκρασία, κρύα άκρα, κρύο άφθονο ιδρώτα και δυσδιάκριτο σφυγμό. Αυτό δείχνει ότι η φύση της νόσου έχει μεταβληθεί. Μία τέτοια αλλαγή είναι αρκετά διαφορετική από το σύνδρομο αληθινής-ζέστης και το σύνδρομο παραπλανητικού-κρύου στο σύνδρομο yang που εμφανίζεται σαν σύνδρομο yin.

2. Μετατροπή του yin σε yang

Η φύση της νόσου αρχικά σχετίζεται με το yin-κρύο. Αλλά όταν το yin-κρύο αναπτυχθεί σε ένα ορισμένο βαθμό, θα μεταβληθεί σε yang-ζέστη. Για παράδειγμα, επίθεση εξωγενούς παθογόνου κρύου οδηγεί σε μία σειρά συμπτωμάτων ανέμου-κρύου στο πρώιμο στάδιο, όπως σοβαρή αποστροφή στο κρύο και ελαφρό πυρετό, πονοκέφαλο, σωματικό πόνο, λεπτό και ασπριδερό γλωσσικό επίχρισμα, και επιπλέοντα-τεντωμένο σφυγμό, υποδηλώνοντας άνεμο-κρύο που επηρεάζει την επιφάνεια. Τελικά εξελίσσεται σε ένα σύνδρομο yang-ζέστης που χαρακτηρίζεται από

υψηλό πυρετό, εφίδρωση, δίψα, κοκκινωπή γλώσσα, κιτρινωπό γλωσσικό επίχρισμα και γρήγορο σφυγμό. Αυτό δείχνει ότι το σύνδρομο yin έχει μετατραπεί σε σύνδρομο yang και το σύνδρομο κρύου έχει μεταβληθεί σε σύνδρομο ζέστης. Μία τέτοια αλλαγή είναι αρκετά διαφορετική από το σύνδρομο αληθινού-κρύου και το σύνδρομο απατηλής-ζέστης στο σύνδρομο yin που εμφανίζεται σαν σύνδρομο yang.

6.2.2.5 Απώλεια του yin και του yang

Η απώλεια του yin και του yang αναφέρεται σε μία κρίσιμη παθολογική κατάσταση που προκαλείται από ξαφνική απώλεια μεγάλης ποσότητας yin-υγρού ή yang-κι. Η απώλεια του yin και του yang σχετίζεται επίσης με τη σχετική κυριαρχία και τη σχετική πτώση του yin και του yang, αρκετά διαφορετική από τη σχετική κυριαρχία και πτώση του yin ή του yang στην εμφάνιση και σοβαρότητα της νόσου.

1. Απώλεια του yang

Η απώλεια του yang συνήθως προκαλείται από κυριαρχία παθογόνων παραγόντων και αδυναμία του υγιεινού κι να ελέγξει τους παθογόνους παράγοντες, συχνή ανεπάρκεια yang και υπερκόπωση, λάθος εφαρμογή διαφόρησης(εφίδρωσης) και άφθονη εφίδρωση που καταλήγει σε ξαφνική απώλεια του yang-κι, οδηγώντας στα συμπτώματα άφθονης εφίδρωσης, κρύας αίσθησης στο δέρμα, πόδια και χέρια, κατάκλιση με τα γόνατα τραβηγμένα πάνω, πνευματική κόπωση και δυσδιάκριτο σφυγμό, κ.λ.π. 2. Aπώλεια του yin

Η απώλεια του yin προκαλείται συνήθως από υπεράφθονη παθογόνο ζέστη, βίαιο εμετό, άφθονη εφίδρωση και διάρροια που καταλήγουν σε απώλεια μεγάλης ποσότητας σωματικού υγρού με τα συμπτώματα της απίσχνανσης, σουφρωμένου δέρματος, βαθουλωμένες οφθαλμικές κόγχες, λιγοστός και κολλώδης ιδρώτας, οξυθυμία και πολύ αδύναμο σφυγμό, κ.λ.π.Παρόλο που η απώλεια yin και η απώλεια yang μπορούν να εμφανιστούν μεμονωμένα, η απώλεια της μιας πλευράς συχνά οδηγεί σε άμεση εξάντληση της άλλης επειδή το yin κα το yang εξαρτώνται το ένα από το άλλο για να υπάρχουν. Τοιουτοτρόπως μη έγκαιρη θεραπεία της απώλειας του yin ή της απώλειας του yang μπορεί να οδηγήσει σε θάνατο επειδή ‘‘διαχωρισμός του yin και του yang εξαντλεί την ουσία.’’

6.2.3 Διαταραχή του κι, αίματος και σωματικού υγρού

Η διαταραχή του κι, αίματος και σωματικού υγρού περιλαμβάνει δύο πλευρές αντίστοιχα: ανεπάρκεια και διαταραχή. Η ανεπάρκεια προκαλεί σύνδρομο ανεπάρκειας, όπως σύνδρομο ανεπάρκειας του κι, σύνδρομο ανεπάρκειας αίματος και σύνδρομο ανεπάρκειας σωματικού υγρού. Η διαταραχή του κι, αίματος και σωματικού υγρού αναφέρεται κυρίως στην ανώμαλη ροή τους.

6.2.3.1 Διαταραχή του κι

1. Ανεπάρκεια του κι

Η ανεπάρκεια του κι προκαλεί σύνδρομο ανεπάρκειας του κι με τις εκδηλώσεις της ωχρής εικόνας, αποθάρρυνσης, κόπωσης και χαμηλής και αδύναμης φωνής. Αφετέρου, ανεπάρκεια του κι μπορεί να προκαλέσει υπολειτουργία των σπλάχνων, οδηγώντας σε ανεπάρκεια καρδιακού-κι, ανεπάρκεια σπληνικού-κι, ανεπάρκεια πνευμονικού-κι και ανεπάρκεια νεφρικού-κι.

2. Διαταραχή του κι Οι εκδηλώσεις διαταραχής του κι είναι διάφορες, όπως υπεραφθονία του κι, λίμναση του κι, επιζήμια(αντίθετη) ροή του κι, βύθισμα του κι, κλείσιμο του κι και διαρροή του κι, κ.λ.π.Υπεραφθονία του κι σημαίνει ότι το κι είναι υπερβολικό, οδηγώντας συνήθως σε μπλοκάρισμα της δραστηριότητας του κι και μετατροπή σε φωτιά. Πάρτε την υπεραφθονία του πνευμονικού-κι για παράδειγμα. Αν συσσωρευτεί στο θώρακα και μπλοκάρει το θώρακα, θα προκαλέσει καταπίεση και διάταση του στήθους και θορυβώδη δύσπνοια. Αν μετατραπεί σε φωτιά που καψαλίζει το πνεύμονα, θα προκαλέσει πυρετό, άφθονη εφίδρωση, δίψα, βήχα με κιτρινωπό παχύ πτύελο.Λίμναση του κι σημαίνει μη ομαλή ροή του κι και λίμναση του κι σε τοπικές περιοχές, οδηγώντας σε διάταση, φούσκωμα και πόνο. Παρατεταμένη λίμναση του κι τείνει να μετατραπεί σε φωτιά. Για παράδειγμα, λίμναση του ηπατικού-κι οδηγεί σε υποχονδριακή διάταση και φούσκωμα ή διατατικό πόνο της κάτω κοιλίας και κατάθλιψη. Μετατροπή του λιμνάζοντος κι σε φωτιά και ανοδικό κύμα ηπατικής-φωτιάς μπορεί να οδηγήσουν σε κοκκινωπά μάγουλα και μάτια και οξυθυμία.Αντίθετη(επιζήμια) ροή του κι, βύθισμα του κι, κλείσιμο του κι και διαρροή του κι προκαλούνται από ανώμαλες αλλαγές ανόδου και καθόδου. Η υπερβολική άνοδος του κι προκαλεί αντίθετη ροή του κι. Υπερβολική κάθοδος του κι προκαλεί βύθισμα του κι. Αποτυχία του κι να διασπαρεί προκαλεί κλείσιμο του κι. Απώλεια στερέωσης του κι προκαλεί διαρροή του κι. Η αντίθετη ροή του κι και η λίμναση του κι είναι υπερβολικά σύνδρομα ενώ το βύθισμα του κι και η διαρροή του κι είναι σύνδρομα ανεπάρκειας. Για παράδειγμα, αντίθετη ροή του ηπατικού-κι προκαλεί ζάλη, διάταση του κεφαλιού ή συγκοπή. Αντίθετη ροή του πνευμονικού-κι προκαλεί βήχα και άσθμα. Αντίθετη ροή του στομαχικού-κι προκαλεί ναυτία και εμετό. Βύθισμα του γαστροσπληνικού-κι προκαλεί ζάλη, διάρροια, σπλαχνόπτωση και πρωκτόπτωση. Λίμναση του πνευμονικού-κι προκαλεί καταπίεση στήθους, μη ομαλή αναπνοή, βουλωμένη μύτη και ανίδρωση. Απώλεια στερέωσης(εδραίωσης) του πνευμονικού-κι προκαλεί αυθόρμητη εφίδρωση. Απώλεια στερέωσης του νεφρικού-κι προκαλεί ακράτεια ούρων. Υπερβολική διαρροή του κι προκαλεί απώλεια του κι.

6.2.3.2 Διαταραχή του αίματος

1. Ανεπάρκεια του αίματος Η ανεπάρκεια αίματος προκαλεί σύνδρομο ανεπάρκειας αίματος με τις εκδηλώσεις της ωχρής εικόνας, ζάλης, ταχυσφυγμίας, αϋπνίας, ελαφρώς χρωματισμένα χείλη και νύχια, λιγοστά και ελαφρώς χρωματισμένα έμμηνα, κ.λ.π. Η ανεπάρκεια αίματος προκαλεί υποσιτισμό των σπλάχνων με τις εκδηλώσεις συνδρόμου ανεπάρκειας καρδιακού-αίματος και σύνδρομο ανεπάρκειας ηπατικού-αίματος.

2. Διαταραχή του αίματος

Οι εκδηλώσεις διαταραχής του αίματος είναι στάση του αίματος και αιμορραγία. Η πρώτη αφορά τη μη ομαλή ροή αίματος και μπλοκάρισμα των μεσημβρινών και αγγείων, οδηγώντας σε διάφορες παθολογικές αλλαγές, όπως πόνο, πρήξιμο, διάταση και κοιλιακή μάζα. Η δεύτερη προκαλείται από ροή αίματος έξω από τα αγγεία λόγω φθοράς των αγγείων, ή από αποτυχία της σπλήνας να διοικεί το αίμα, ή από αποτυχία του συκωτιού να αποθηκεύει αίμα, οδηγώντας σε διάφορα είδη αιμορραγίας, όπως αιματέμεση, αιμόπτυση, επίσταξη, αιματοχυσία και αιματουρία.

6.2.3.3. Διαταραχή του σωματικού υγρού

1. Ανεπάρκεια του σωματικού υγρού

Ανεπάρκεια του σωματικού υγρού προκαλεί συνήθως σύνδρομο ξηρότητας. Αν το σώμα δεχτεί επίθεση από παθογόνο ξηρότητα και ζέστη, εξωτερικό σύνδρομο ξηρότητας θα προκληθεί. Εσωτερικό σύνδρομο ξηρότητας προκαλείται συνήθως από μετατροπή των ανώμαλων αλλαγών των συναισθημάτων σε φωτιά, ή από πυρετό, άφθονη εφίδρωση, υπερβολικό εμετό και διάρροια και αιμορραγία. Το σύνδρομο ξηρότητας συχνά χαρακτηρίζεται από ανεπάρκεια σωματικού υγρού, ανεπαρκή υγρασία στο δέρμα, τις οπές και τα σπλάχνα τα οποία οδηγούν σε ξηρότητα του δέρματος, ξηρό στόμα και λαιμό, ξηρά μάτια, λιγοστά ούρα και ξηρά κόπρανα. Σοβαρή ανεπάρκεια σωματικού υγρού οδηγεί τελικά σε σύνδρομο yin-ανεπάρκειας.

2. Διαταραχή του σωματικού υγρού Η διαταραχή του σωματικού υγρού αφορά την εσωτερική διατήρηση νερού και υγρασίας λόγω διαταραχής του μεταβολισμού του σωματικού υγρού, οδηγώντας σε φλέγμα, συνάχι και οίδημα, κ.λ.π. Η διαταραχή του σωματικού υγρού προέρχεται από δυσλειτουργία της σπλήνας, του πνεύμονα και του νεφρού η οποία οδηγεί σε αποτυχία της σπλήνας να μεταφέρει και να μετατρέψει το νερό και την υγρασία, ή αποτυχία του πνεύμονα να ρυθμίσει τη διέλευση του νερού, ή αποτυχία του νεφρού να ελέγξει το μεταβολισμό του νερού.Η διαταραχή του κι, η διαταραχή του αίματος και η διαταραχή του σωματικού υγρού επηρεάζουν συνήθως η μία την άλλη. Για παράδειγμα, ανεπάρκεια του κι προκαλεί ανεπάρκεια αίματος και αντίθετα. Λίμναση του κι προκαλεί στάση αίματος και αντίθετα. Λίμναση του κι προκαλεί μεταβολική διαταραχή του σωματικού υγρού. Ανεπάρκεια αίματος προκαλεί ανεπάρκεια σωματικού υγρού, κ.λ.π.Τέτοιες παθολογικές αλλαγές που προκαλούνται από ανώμαλες αλλαγές των σχέσεων μεταξύ κι, αίματος και σωματικού υγρού περιγράφονται με λεπτομέρειες στη τέταρτη παράγραφο του τρίτου κεφαλαίου που τιτλοφορείται ‘‘Σχέσεις Μεταξύ Κι, Αίματος και Σωματικού Υγρού’’.

7 Πρόληψη και θεραπευτικές αρχές

Στη μακρά πορεία ανάπτυξής της, η TCM έχει θεμελιώσει μία τέλεια θεωρία πρόληψης που βασίζεται στις θεωρίες του yin-yang, πέντε στοιχείων, κι-αίματος-σωματικού υγρού, μεσημβρινών, αιτία της νόσου και παθογένεια, καθοδηγώντας μολαταύτα αποτελεσματικά την ιατρική πρακτική τώρα. Ο πυρήνας αυτής της θεωρίας είναι η πρόληψη και οι θεραπευτικές αρχές.Η TCM δίνει μεγάλη προσοχή στη πρόληψη και αντιμετωπίζει τη πρόληψη ως την ουσιώδη εκείνη των θεραπευτικών αρχών, δίνοντας έμφαση στο ρόλο της ενίσχυσης του υγιεινού κι και στην εξάλειψη των παθογόνων παραγόντων στην αποκατάσταση

της ισορροπίας μεταξύ του yin και του yang. Με τη πλήρη εξέταση του ατόμου, τοπικών και εποχικών καταστάσεων, έχει εδραιωθεί ένα αποτελεσματικό σύστημα θεραπευτικών μεθόδων.

7.1 Αρχές πρόληψης

Πρόληψη σημαίνει να πάρουμε μέτρα για να αποτρέψουμε την εμφάνιση και ανάπτυξη της νόσου. Οι αρχές πρόληψης στη TCM καλύπτουν δύο πλευρές: θεωρία και μέθοδοι.

7.1.1 Η θεωρία της πρόληψης

7.1.1.1 Η σπουδαιότητα της πρόληψης

Η TCM δίνει στη πρόληψη τη προτεραιότητα πάνω στη θεραπεία. Πριν την εμφάνιση μιας νόσου ή στο αρχικό στάδιο μιας νόσου, είναι σημαντικό να λάβουμε μέτρα εκ των προτέρων για να αποφύγουμε το πόνο ή την επιδείνωση, τα οποία είναι χρήσιμα για την προστασία του υγιεινού κι και τη διατήρηση της υγείας. Παρόλο που η σωστή και έγκαιρη θεραπεία μπορεί να εξαλείψει τους παθογόνους παράγοντες, να αποκαταστήσει το υγιεινό κι και να θεραπεύσει τη νόσο, η επίθεση οποιασδήποτε νόσου αναπόφευκτα βλάπτει το υγιεινό κι ή προκαλεί συνέπειες. Μέχρι τώρα υπάρχουν ακόμα κάποιες νόσοι ανίατες ή μη αναστρέψιμες. Έτσι άσχετο πόσο άριστες θεραπευτικές μέθοδοι είναι, πρέπει να χρησιμοποιηθούν ως η τελευταία προσφυγή.

7.1.1.2 Η θεωρητική βάση των αρχών πρόληψης

Οι αρχές πρόληψης επιλέγονται σύμφωνα με την αιτιοπαθολογία και τη μετάδοση της παθογένειας στη TCM. Η αιτιοπαθολογία στη TCM υποστηρίζει ότι η εμφάνιση της νόσου προέρχεται από ανεπάρκεια του υγιεινού κι και επίθεση παθογόνων παραγόντων, ανάμεσα στις οποίες η ανεπάρκεια του υγιεινού κι είναι ο αποφασιστικός παράγων που είναι υπεύθυνος για την εκδήλωση της νόσου. Γι’ αυτό οι αρχές πρόληψης στη TCM δίνουν προσοχή και στη προστασία και στη καλλιέργεια του υγιεινού κι και την αποφυγή της εισβολής παθογόνων παραγόντων. Σύμφωνα με τη μετάδοση της παθογένειας, η νόσος μεταδίδεται ανάμεσα στα σπλάχνα όταν έχει αναδυθεί. Οι περιοχές και τα όργανα που είναι εξασθενημένα ή ανεπαρκή από υγιεινό κι τείνουν να προσβληθούν. Γι’ αυτό οι αρχές πρόληψης συνιστούν πρώιμη θεραπεία και έλεγχο της μετάδοσης.

7.1.1.3 Η κατευθυντήρια ιδεολογία των αρχών πρόληψης

1. Έμφαση στην ολιστική αντίληψη

Το ανθρώπινο σώμα σχηματίζει μια ενιαία ολότητα το ίδιο και με το εξωτερικό περιβάλλον. Γι’ αυτό η TCM δίνει έμφαση και στην αρμονική σχέση μεταξύ του σώματος και του εξωτερικού περιβάλλοντος και των αλληλοσχέσεων μεταξύ των σπλάχνων και των μεσημβρινών.

2. Έμφαση στη προστατευτική επίδραση του υγιεινού κι

Ανάμεσα στα διάφορα προληπτικά μέτρα, η προστασία και η καλλιέργεια του υγιεινού κι είναι η πιο σημαντική.

3. Έμφαση στην ενοποίηση του σώματος και του νου

Η έννοια της υγείας περιλαμβάνει την υγεία του σώματος και την υγεία του νου. Αφού οι ψυχολογικοί παράγοντες παίζουν ένα πολύ σημαντικό ρόλο στην αιτιοπαθολογία, η TCM δίνει στη ψυχολογική ρύθμιση και καλλιέργεια τη προτεραιότητα έναντι άλλων προληπτικών μέτρων.

7.1.2 Οι προληπτικές μέθοδοι

7.1.2.1 Δίνοντας στη πρόληψη τη προτεραιότητα

Δίνοντας στη πρόληψη τη προτεραιότητα σημαίνει να πάρουμε μέτρα για να αποτρέψουμε την εμφάνιση της νόσου. Αφού η εμφάνιση της νόσου σχετίζεται με ανεπάρκεια υγιεινού κι και επίθεση παθογόνων παραγόντων, τα προληπτικά μέτρα που λαμβάνονται θα πρέπει να επικεντρωθούν στην ενίσχυση του υγιεινού κι και την αποτροπή της εισβολής παθογόνων παραγόντων διαμέσου ρύθμισης της ψυχολογικής κατάστασης, δίαιτας και συνήθειες διαβίωσης καθώς επίσης κάνοντας σωματική άσκηση. Επιπρόσθετα, προφυλάξεις πρέπει να παρθούν για να αποφύγουμε επίθεση παθογόνων παραγόντων.

1. Ρύθμιση της ψυχολογικής κατάστασης Η ρύθμιση της ψυχολογικής κατάστασης καλύπτει τρεις πλευρές: αποφυγή απευθείας βλάβης των σπλάχνων και διαταραχή του κι και του αίματος. Αποφυγή εισβολής παθογόνων παραγόντων λόγω ανεπάρκειας του υγιεινού κι που προκαλείται από ψυχολογικούς παράγοντες. Προστασία και καλλιέργεια του υγιεινού κι για να ενδυναμώσουμε περαιτέρω τη κράση.Υπάρχουν διάφοροι τρόποι για να ρυθμίσουμε τη ψυχολογική κατάσταση. Η γενική αρχή είναι να είμαστε ελεύθεροι από τη πλεονεξία. Αν κάποιος διατηρεί το νου γαλήνιο, το κι και το αίμα θα ρέουν φυσιολογικά, το yin και το yang στο σώμα μπορούν να επικοινωνούν ελεύθερα με εκείνα στο φυσικό κόσμο, τα οποία δεν μπορούν μόνο να αποτρέψουν την εισβολή παθογόνων παραγόντων αλλά επίσης να ενδυναμώσουν τη κράση.

2. Κατάλληλη δίαιτα

Η δίαιτα εφοδιάζει τις απαραίτητες θρεπτικές ουσίες για το σώμα, αλλά ανθυγιεινές συνήθειες φαγητού και ακατάλληλη τροφή (όπως κατάχρηση ή ασιτία, μη υγιεινή τροφή και προτίμηση τροφής) φθείρουν τα σπλάχνα και βλάπτουν την αρμονική κατάσταση του κι και του αίματος. Με το να καλλιεργούμε την υγεία διαμέσου ρύθμισης της δίαιτας μπορούμε να συμπληρώσουμε την ουσία, να ρυθμίσουμε τη κατάσταση του yin και του yang, να βελτιώσουμε τη κράση και να ενδυναμώσουμε την αντίσταση του σώματος. Υπάρχουν διάφοροι τρόποι για να καλλιεργήσουμε την υγεία διαμέσου ρύθμισης της δίαιτας και αυτοί οι μέθοδοι θα πρέπει να εφαρμοστούν σύμφωνα με τις προσωπικές συνθήκες. Η γενική αρχή είναι να τρώμε κανονικά στο σωστό χρόνο στις σωστές αναλογίες με υγιεινές συνήθειες φαγητού.

3. Κατάλληλες συνήθειες διαβίωσης

Οι κατάλληλες συνήθειες διαβίωσης περιλαμβάνουν κανονική εργασία και ανάπαυση, εγκράτεια στη σεξουαλική δραστηριότητα και κατάλληλο ντύσιμο στις διαφορετικές εποχές. Οι κατάλληλες συνθήκες διαβίωσης είναι αποτελεσματικές στην αντοχή από τις μεταβολές του yin και του yang στο φυσικό κόσμο, προστασία των σπλάχνων, κι, αίματος και σωματικού υγρού, και αποτροπή εισβολής παθογόνων παραγόντων.

4. Άσκηση του σώματος

Η άσκηση του σώματος μπορεί να προωθήσει τη ροή του κι και του αίματος, να ενισχύσει τις λειτουργίες των σπλάχνων και να αποτρέψει τη διατήρηση παθογόνων παραγόντων. Υπάρχουν διάφοροι τρόποι για να ασκήσουμε το σώμα. Ωστόσο οι παραδοσιακοί τρόποι για να ασκήσουμε το σώμα είναι πιο αποτελεσματικοί για να ενδυναμώσουμε τη κράση, να εξαλείψουμε τη νόσο και να παρατείνουμε τη ζωή, όπως το Wuqinxi (πέντε παιχνιδίσματα των ζώων), Baduanjin (άσκηση οκτώ τμημάτων), Yijinjing (άσκηση χαλάρωσης των τενόντων) και Taijiquan (μποξ taiji), κ.λ.π. Αυτές οι παραδοσιακές ασκήσεις είναι αργές στη δράση και γενικές στη χαλάρωση, πολύ αποτελεσματικές για τη κατεύθυνση της ροής του κι και του αίματος. Συνδυάζουν τις στατικές δράσεις με τις δυναμικές δραστηριότητες, αποτελεσματικές για τη ρύθμιση και του yin και του yang χωρίς να βλάψουμε τους τένοντες και να εξαντλήσουμε το κι και το αίμα. Άνθρωποι με διαφορετική κράση θα πρέπει να επιλέξουν διαφορετική άσκηση.

5. Αποφυγή επίθεσης παθογόνων παραγόντων

Αφού οι παθογόνοι παράγοντες είναι τα βασικά στοιχεία στη πρόκληση της νόσου, μέτρα πρέπει να ληφθούν για να αποφύγουμε την επίθεση παθογόνων παραγόντων στη καλλιέργεια του υγιεινού κι. Κάποιοι παθογόνοι παράγοντες είναι πολύ τοξικοί, που ακόμα και η γερή κράση δεν μπορεί να τους αντισταθεί. Τοιουτοτρόπως η αποφυγή αυτών των παθογόνων παραγόντων είναι ο μόνος τρόπος για να εμποδίσουμε την εμφάνιση της νόσου.

7.1.2.2 Εμποδίζοντας(αποτρέποντας) τη μετάδοση και αλλαγή

Όταν η νόσος έχει εμφανιστεί, μπορεί να μεταδοθεί από μία τοπική περιοχή στα σπλάχνα και άλλες περιοχές. Σε αυτή τη περίπτωση, μέτρα πρέπει να ληφθούν για να σταματήσουμε τέτοια μετάδοση και αλλαγή.

1. Πρώιμη θεραπεία

Στο πρώιμο στάδιο, η νόσος είναι εύκολο να θεραπευτεί επειδή είναι ακόμα ελαφρά και το υγιεινό κι δεν έχει παρακμάσει ακόμα. Ωστόσο, καθυστερημένη θεραπεία μπορεί να επιδεινώσει τη νόσο και να το κάνει δύσκολο να θεραπευτεί λόγω μετάδοσης παθογόνων παραγόντων από το εξωτερικό στο εσωτερικό και βλάβη του υγιεινού κι. Αν το υγιεινό κι φθαρεί σοβαρά και οι παθογόνοι παράγοντες γίνουν όλο και πιο κυρίαρχοι, η νόσος είναι δύσκολο να θεραπευτεί και τείνει να επιδεινωθεί. Έτσι η πρώιμη θεραπεία είναι πολύ σημαντική.

2. Έλεγχος της μετάδοσης και αλλαγής

Η μετάδοση και αλλαγή αναφέρονται στη κίνηση και αλλαγή της νόσου στο εξωτερικό και το εσωτερικό, το πάνω μέρος και το κάτω, τα όργανα zang και τα όργανα fu, τους μεσημβρινούς και τα collaterals, wei, κι, ying και φάσεις αίματος. Η μετάδοση και αλλαγή της νόσου ακολουθούν ορισμένους κανόνες και οδούς. Μέτρα μπορούν να ληφθούν σύμφωνα με αυτούς τους κανόνες και οδούς(πορείες) για να εμποδίσουμε τη μετάδοση και αλλαγή της νόσου εκ των προτέρων.Η μέθοδος για τον έλεγχο της μετάδοσης και αλλαγής της νόσου είναι να ρυθμίσουμε και να θρέψουμε τα όργανα ή τις περιοχές που η νόσος έχει τη τάση να μεταδοθεί διαμέσου ενίσχυσης του αμυντικού κι για να αποτρέψουμε τη μετάδοση της νόσου. Για παράδειγμα, λέγεται στο Jingui Yaolue ‘‘μέτρα πρέπει να ληφθούν για να ενισχύσουμε τη σπλήνα στη θεραπεία ηπατικής νόσου επειδή η ηπατική νόσος τείνει να μεταδοθεί στη σπλήνα.’’ Αυτό σημαίνει να τονώσουμε το σπληνικό-κι για να εμποδίσουμε την ηπατική νόσο από το να μεταδοθεί στη σπλήνα. Πάρτε τη πυρετώδη νόσο σαν ένα άλλο παράδειγμα. Αφού η παθογόνος ζέστη βλάπτει το yin, η φθορά του στομαχικού-yin μπορεί να βλάψει το νεφρικό-yin. Kάτω από μία τέτοια κατάσταση, η συνταγή που αποτελείται από βότανα γλυκά στη γεύση και κρύα στη φύση για θρέψη του στομάχου μπορούν να προστεθούν με κάποια βότανα αλμυρά στη γεύση και κρύα στη φύση για θρέψη του νεφρικού-yin προκειμένου να εμποδίσουμε τη παθογόνο ζέστη από το να φθείρει το νεφρό.

7.2 Θεραπευτικές αρχές

Οι θεραπευτικές αρχές επιλέγονται σύμφωνα με την έννοια της ολοκρατίας(ολότητας) και της θεραπείας που βασίζεται στο σύνδρομο διαφοροποίησης, καθοδηγώντας κλινικά τη σύνθεση των συνταγών και την επιλογή των βοτάνων.

Οι θεραπευτικές αρχές και οι θεραπευτικές μέθοδοι είναι διαφορετικές. Οι πρώτες κατευθύνουν τις δεύτερες και οι δεύτερες καθορίζουν τις πρώτες. Οι διαφορές τους είναι σχετικές. Στη πραγματικότητα, κάποιες δευτερεύουσες θεραπευτικές αρχές είναι αρκετά παρόμοιες με ορισμένες πρωτεύουσες θεραπευτικές μεθόδους και αντίθετα. Η έτσι καλούμενη ‘‘πρωτεύουσα θεραπευτική μέθοδος’’ στη κλινική μπορεί να ληφθεί και ως μία θεραπευτική μέθοδος και ως μία θεραπευτική αρχή.

7.2.1 Επικέντρωση της θεραπείας στο πρωταρχικό αίτιο

7.2.1.1 Σημασία

‘‘Ben’’ (ρίζα) και ‘‘biao’’ (κλαδί) είναι δύο σχετικά αντίθετες αντιλήψεις(έννοιες) με διαφορετικές έννοιες σε διαφορετικές περιπτώσεις. Σε εξωγενείς νόσους, η εισβολή παθογόνων παραγόντων είναι ben και η διαταραχή του σπλαχνικού κι και αίματος είναι biao. Σε ενδογενείς νόσους, η διαταραχή του σπλαχνικού κι και αίματος είναι ben και οι κλινικές εκδηλώσεις είναι biao. Από την άποψη της αιτιολογίας και συμπτωμάτων, η αιτία της νόσου είναι ben και τα συμπτώματα είναι biao. Από την άποψη της σειράς(αλληλουχίας) των νόσων, η παλιά νόσος και η πρωταρχική νόσος είναι ben ενώ η καινούρια νόσος και η δευτερεύουσα νόσος είναι biao. Στη φράση ‘‘επικεντρώνοντας τη θεραπεία στη πρωταρχική αιτία’’, το ‘‘ben’’ δίνει έμφαση στην αιτία της νόσου ενώ το ‘‘biao’’ αναφέρεται στις κλινικές εκδηλώσεις.

Επικέντρωση της θεραπείας στο πρωταρχικό αίτιο σημαίνει να ανακαλύψουμε τη πρωταρχική αιτία μιας νόσου και να επικεντρώσουμε τη θεραπεία πάνω σε αυτή

επειδή η πρωταρχική αιτία είναι υπεύθυνη για την εμφάνιση του συνδρόμου. Γι’ αυτό το λόγο η διαδικασία αναζήτησης της πρωταρχικής αιτίας είναι η ίδια με εκείνη του συνδρόμου διαφοροποίησης. Γι’ αυτό η θεραπεία που βασίζεται στο σύνδρομο διαφοροποίησης καθίσταται ένα χαρακτηριστικό γνώρισμα της TCM.

Για κάθε μία νόσο, υπάρχουν διάφορα συμπτώματα, αλλά η πρωταρχική αιτία είναι μόνο μία. Αν βρείτε τη πρωταρχική αιτία, μπορείτε να θεραπεύσετε επιτυχώς οποιαδήποτε νόσο άσχετα πόσο περίπλοκη είναι. Αν δεν μπορείτε να βρείτε τη πρωταρχική αιτία μιας νόσου, είναι πολύ δύσκολο για σας να κατορθώσετε επιτυχημένη θεραπεία. Πάρτε το πονοκέφαλο για παράδειγμα. Μπορεί να προκληθεί από εξωγενείς παράγοντες ή ενδογενείς παράγοντες. Μόνο όταν η πρωταρχική αιτία βρεθεί μπορεί να θεραπευτεί επιτυχώς. Ο εξωγενής πονοκέφαλος μπορεί να θεραπευτεί με αρωγή εξωτερικής θεραπείας με στυφά(δριμεία) και θερμά βότανα αν προκαλείται από παθογόνο άνεμο-κρύο ή με αρωγή εξωτερικής θεραπείας με στυφά και δροσερά βότανα αν προκαλείται από άνεμο-ζέστη. Ο ενδογενής πονοκέφαλος μπορεί να προκληθεί από ανεπάρκεια yin-αίματος, μπλοκάρισμα των αγγείων, ανοδική διαταραχή φλέγματος-υγρασίας και υπερδραστηριότητα ηπατικού-yang. Έτσι διαφορετικές θεραπευτικές μέθοδοι πρέπει να χρησιμοποιηθούν για να αντιμετωπίσουμε ενδογενή πονοκέφαλο λόγω διαφορετικών αιτιών, όπως να θρέψουμε το yin και να τονώσουμε το αίμα, να δραστηριοποιήσουμε το αίμα για να επιλύσουμε τη στάση, να στεγνώσουμε(ξηράνουμε) την υγρασία και να επιλύσουμε το φλέγμα, και καταπραΰνοντας το συκώτι και να καταστείλουμε το yang, κ.λ.π.

7.2.1.2 Εφαρμογή

1. Θεραπεία του biao σε έκτακτη ανάγκη

Αυτό σημαίνει να θεραπεύσουμε τα δευτερογενή συμπτώματα πρώτα και μετά να αντιμετωπίσουμε τη πρωταρχική αιτία στην έκτακτη ανάγκη. Αυτά τα συμπτώματα είναι συνήθως έντονα και προκαλούν μεγάλο πόνο στους ασθενείς, ή απειλούν τη ζωή ή τείνουν να μεταδίδονται και να αλλάζουν. Αν παραβλεφθούν, οι παθολογικές συνθήκες μπορεί να επιδεινωθούν ή να το κάνει δύσκολο να θεραπεύσουμε το ‘‘ben’’.

Κλινικά τα ακόλουθα συμπτώματα μπορούν να αντιμετωπιστούν ως έντονα συμπτώματα που χρειάζονται άμεση θεραπεία: τεράστια αιμορραγία, υπερβολικά υψηλή θερμοκρασία, διαπεραστικός πόνος, βίαιος εμετός ή διάρροια, δυσκοιλιότητα και ανουρία, σοβαρή κοιλιακή διάταση και φούσκωμα, σοβαρός ασκίτης και οίδημα, δύσπνοια και παρεμποδιζόμενη αναπνοή, και μανία, κ.λ.π. Σε κάθε περίπτωση άμεσα μέτρα πρέπει να ληφθούν για να αντιμετωπίσουμε αυτά τα έντονα συμπτώματα άσχετα τι νόσος είναι.

Η θεραπεία του biao σε έκτακτη ανάγκη δεν αντικρούει την επικέντρωση της θεραπείας στη πρωταρχική αιτία. Η πρώτη προλειαίνει το έδαφος για τη δεύτερη. Όταν τα οξεία συμπτώματα ανακουφιστούν, η θεραπεία μπορεί να επικεντρωθεί στη πρωταρχική αιτία. Στη πραγματικότητα η θεραπεία του biao στην έκτακτη ανάγκη είναι μία προβάλλουσα θεραπεία. Για ήπιες περιπτώσεις, η θεραπεία θα πρέπει βεβαίως να εστιαστεί στο πρωταρχικό αίτιο.

Κλινικά μπορούμε να συναντήσουμε νόσο που χαρακτηρίζεται από έκτακτη ανάγκη ή μη έκτακτη ανάγκη και οι δύο του biao. Σε κάθε περίπτωση η απλή θεραπεία του biao

ή του ben είναι αναποτελεσματική. Ο σωστός τρόπος να αντιμετωπίσουμε αυτή τη περίπτωση είναι να εστιάσουμε τη θεραπεία πάνω και στο ben και στο biao. Για παράδειγμα, φθορά του yin από παθογόνο ζέστη και εξάντληση του yin-υγρού είναι το ben, ενώ το κοιλιακό φούσκωμα, σκληρότητα και πόνος καθώς επίσης διατήρηση ξηρών κοπράνων είναι το biao. Αυτή η νόσος χαρακτηρίζεται προφανώς από έκτακτη ανάγκη και του biao και του ben. Έτσι πρέπει να προσφύγουμε στη θεραπεία κάθαρσης και θρέψης του yin προκειμένου να ανακουφίσουμε το κοιλιακό φούσκωμα, τη σκληρότητα και το πόνο, να εξαλείψουμε τη δυσκοιλιότητα και να αποκαταστήσουμε το yin-υγρό. Αν ένα αδύναμο άτομο δεχθεί επίθεση από εξωγενείς παθογόνους παράγοντες, η απλή θεραπεία υποστήριξης του υγιεινού κι για να σταθεροποιήσουμε την ιδιοσυστασία(κράση) δεν μπορεί να απομακρύνει τους εξωγενείς παθογόνους παράγοντες, ενώ η απλή θεραπεία εξάλειψης των παθογόνων παραγόντων και του biao θα εξαντλήσει περαιτέρω το υγιεινό κι. Ο σωστός τρόπος να αντιμετωπίσουμε αυτό το πρόβλημα είναι να θεραπεύσουμε το ben και το biao ταυτόχρονα διαμέσου υποστήριξης του υγιεινού κι και ανακούφισης της επιφάνειας.

2. Αντίθετη θεραπεία

Η αντίθετη θεραπεία είναι απλά το αντίθετο της συνήθους(τυπικής) θεραπείας. Η δεύτερη αναφέρεται στη θεραπεία αντίθετα με τη φύση της νόσου, κατάλληλη για τη θεραπεία μιας πλειονότητας νόσων. Για παράδειγμα, η θεραπεία κρύου συνδρόμου με ζεστά βότανα, η θεραπεία ζεστού συνδρόμου με κρύα βότανα, η θεραπεία συνδρόμου ανεπάρκειας με τονωτικά βότανα και η θεραπεία συνδρόμου υπερβολής με βότανα για εξάλειψη των παθογόνων παραγόντων είναι όλα συνήθης θεραπευτικές μέθοδοι που είναι αντίθετες με τη φύση της νόσου και συμφωνούν με την αρχή της επικέντρωσης της θεραπείας στο πρωταρχικό αίτιο.Αντίθετη θεραπεία σημαίνει να θεραπεύσουμε τη νόσο σύμφωνα με τις απατηλές της εκδηλώσεις. Οι απατηλές εκδηλώσεις μιας νόσου δεν συμφωνούν με τη φύση της νόσου. Προσοχή πρέπει να δοθεί στο να βρούμε τη πρωταρχική αιτία και να μη προβληματιστούμε από τις απατηλές εκδηλώσεις. Αφού η αντίθετη θεραπεία απλά συμφωνεί με τις απατηλές εκδηλώσεις, είναι πράγματι αντίθετη με τη φύση της νόσου. Με αυτή την αντίληψη η αντίθετη θεραπεία είναι επίσης ένα είδος τυπικής θεραπείας.

Η τυπική θεραπεία είναι μία θεραπεία παρεμπόδισης ενώ η αντίθετη θεραπεία είναι μία θεραπεία που επιφέρει(προκαλεί κάτι). Για παράδειγμα, η εμετική θεραπεία, αντί της θεραπείας για σταμάτημα του εμετού, χρησιμοποιείται για να θεραπεύσουμε τη ναυτία και τον εμετό που προκαλούνται από διατήρηση φλέγματος στον άνω θερμαστή. Η κάθαρση, αντί της θεραπείας για σταμάτημα της διάρροιας, χρησιμοποιείται για να θεραπεύσουμε τη διάρροια λόγω συσσώρευσης υγρασίας στο κάτω θερμαστή. Η αντίθετη θεραπεία μπορεί επίσης να χρησιμοποιηθεί για να θεραπεύσουμε νόσο στο αρχικό στάδιο με κυρίαρχους παθογόνους παράγοντες οι οποίοι δεν μπορούν να θεραπευτούν με θεραπεία παρεμπόδισης.

Τα ακόλουθα είναι κάποιες από τις συνήθως χρησιμοποιούμενες αντίθετες θεραπευτικές μεθόδους.(1) Θεραπεία απατηλού ζεστού συνδρόμου με βότανα καυτής φύσης: Αυτό σημαίνει

να χρησιμοποιήσουμε βότανα καυτής φύσης για να θεραπεύσουμε νόσο με απατηλά συμπτώματα ζέστης. Αυτή η θεραπεία μπορεί να χρησιμοποιηθεί για να θεραπεύσουμε σύνδρομο πραγματικού κρύου και απατηλής ζέστης λόγω

υπεράφθονου εσωτερικού κρύου που οδηγεί το yang προς τα έξω. Πάρτε τη περίπτωση υπερβολικής ανεπάρκειας του νεφρικού-yang και υπεραφθονίας εσωτερικού κρύου για παράδειγμα. Χαρακτηρίζεται από κρύα πόδια και χέρια αφενός, και μη αποστροφή στο κρύο και κοκκινωπή εικόνα αφετέρου. Αυτές οι εκδηλώσεις όντως υποδηλώνουν κυριαρχία του κρύου που οδηγεί το yang να επιπλέει εξωτερικά. Αφού το πρωταρχικό αίτιο είναι εσωτερική αφθονία yin-κρύου, θερμά βότανα θα πρέπει να χρησιμοποιηθούν για να θεραπεύσουμε το πραγματικό κρύο. Όταν το πραγματικό κρύο εξαλειφθεί, η απατηλή ζέστη εξαφανίζεται φυσιολογικά. (2) Θεραπεία απατηλού συνδρόμου κρύου με βότανα κρύας φύσης: Αυτό σημαίνει

να θεραπεύσουμε νόσο με απατηλά συμπτώματα κρύου με βότανα κρύας φύσης, Αυτή η θεραπεία μπορεί να χρησιμοποιηθεί για να θεραπεύσουμε σύνδρομο πραγματικής ζέστης και απατηλού κρύου λόγω υπεραφθονίας εσωτερικής ζέστης που οδηγεί το yin εξωτερικά. Πάρτε τη συγκοπή σε πυρετώδη νόσο για παράδειγμα. Παρόλο που υπάρχουν συμπτώματα υψηλού πυρετού, δυσφορία, δίψα και προτίμηση για κρύο νερό, αλλά τα τέσσερα άκρα είναι κρύα και ο σφυγμός είναι βαθύς. Είναι ένα σύνδρομο που προκαλείται από βαθιά αφανή ζέστη που εμποδίζει το yang από το να επεκταθεί στο εξωτερικό. Αφού η υπεραφθονία εσωτερικής ζέστης είναι το πρωταρχικό αίτιο, κρύα βότανα πρέπει να χρησιμοποιηθούν για να θεραπεύσουμε τη πραγματική ζέστη. Όταν η πραγματική ζέστη εξαλειφθεί, το απατηλό κρύο εξαφανίζεται φυσιολογικά.(3) Θεραπεία μπλοκαρίσματος με τονωτικά βότανα: Αυτή η θεραπεία μπορεί να

χρησιμοποιηθεί για να θεραπεύσουμε σύνδρομο πραγματικής ανεπάρκειας καιαπατηλής υπερβολής λόγω υπολειτουργίας των σπλάχνων που προκαλείται από φθίση του κι και του αίματος. Πάρτε τη κοιλιακή διάταση σε ασθενείς με σπληνική ανεπάρκεια, τη δυσκοιλιότητα σε ηλικιωμένους λόγω ανεπάρκειας κι και αίματος και την αμηνόρροια λόγω εξάντλησης του αίματος για παράδειγμα. Αυτά τα σύνδρομα χαρακτηρίζονται όλα από πραγματική ανεπάρκεια και απατηλή υπερβολή και δεν μπορούν να θεραπευτούν με κάθαρση. Αντίθετα, η θεραπεία θρέψης θα πρέπει να χρησιμοποιηθεί για να προωθήσουμε τη ροή του κι και του αίματος, να τονώσουμε τις λειτουργίες των σπλάχνων και να εκβαθύνουμε(dredge) τους μεσημβρινούς και τα collaterals. (4) Θεραπεία ώθησης από έξω με θεραπεία dredging: Αυτή η θεραπεία μπορεί να χρησιμοποιηθεί για να θεραπεύσουμε σύνδρομο ώθησης από έξω λόγω εσωτερικής συσσώρευσης παθογόνων παραγόντων. Για παράδειγμα, η εφίδρωση λόγω επίθεσης παθογόνου ανέμου, η διάρροια λόγω διατήρησης τροφής, η ξαφνική μητρική αιμορραγία λόγω στάσης του αίματος και η επείγουσα και συχνή ούρηση είναι όλα σύνδρομα ώθησης από έξω υπερβολής στη φύση. Ωστόσο, δεν μπορούν απλά να θεραπευτούν με θεραπεία astringing, διαφορετικά οι παθογόνοι παράγοντες θα διατηρηθούν εσωτερικά. Ο σωστός τρόπος να τα αντιμετωπίσουμε είναι να παρασύρουμε τους παθογόνους παράγοντες να αποχωρήσουν από το σώμα με θεραπεία dredging.

7.2.2 Ενίσχυση του υγιεινού κι και εξάλειψη των παθογόνων παραγόντων

Η διάρκεια μιας νόσου είναι μια διαδικασία πάλης μεταξύ του υγιεινού κι και των παθογόνων παραγόντων, το αποτέλεσμα της οποίας καθορίζει την ανάπτυξη της νόσου. Αν το υγιεινό κι τελεσφορήσει, η νόσος βελτιώνεται και σταδιακά ιάται. Αν οι παθογόνοι παράγοντες τελεσφορήσουν, η νόσος επιδεινώνεται ή οδηγεί στο θάνατο. Προκειμένου να επιτρέψουμε στη νόσο να αναπτυχθεί με μία ευνοϊκή πορεία, είναι απαραίτητο να υποστηρίξουμε το υγιεινό κι και να εξαλείψουμε τους παθογόνους

παράγοντες. Έτσι η στήριξη του υγιεινού κι και η εξάλειψη των παθογόνων παραγόντων είναι μία σημαντική θεραπευτική αρχή στη κλινική θεραπεία.

7.2.2.1 Σπουδαιότητα

1. Ενίσχυση του υγιεινού κι

Η ενίσχυση του υγιεινού κι συνήθως αναφέρεται στη ‘‘θεραπεία θρέψης’’ η οποία περιλαμβάνει διάφορες μεθόδους, όπως βότανα, βελονισμό και μόξα, θεραπεία tuina, ρύθμιση δίαιτας και άσκηση, κ.λ.π. Η θεραπεία θρέψης συνήθως χρησιμοποιείται για να θεραπεύσουμε σύνδρομα ανεπάρκειας όπως ανεπάρκεια κι, ανεπάρκεια αίματος, ανεπάρκεια yin, ανεπάρκεια σωματικού υγρού και ανεπάρκεια νεφρικής-ουσίας. Γι’ αυτό λέγεται στη TCM ότι ‘‘το σύνδρομο ανεπάρκειας θα πρέπει να θεραπευτεί με θεραπεία θρέψης’’. Η θεραπεία θρέψης μπορεί να διαιρεθεί περαιτέρω σε διαφορετικές θεραπευτικές μεθόδους για να αντιμετωπίσουμε διαφορετικούς παθογόνους παράγοντες, όπως θεραπεία θρέψης-κι, θεραπεία θρέψης-αίματος, yin-θεραπεία θρέψης, yang-θεραπεία θέρμανσης, θεραπεία παραγωγής-υγρού και θεραπεία εμπλουτισμού-ουσίας, κ.λ.π. Διαμέσου ενίσχυσης του υγιεινού κι, η ανεπάρκεια μπορεί να βελτιωθεί, η αντίσταση του σώματος μπορεί να ενδυναμωθεί και οι παθογόνοι παράγοντες μπορούν να εξαλειφθούν. Στη πραγματικότητα ο σκοπός της ενίσχυσης του υγιεινού κι είναι να εξαλείψουμε τους παθογόνους παράγοντες. Ωστόσο, το σύνδρομο υπερβολής με κυριαρχία των παθογόνων παραγόντων δεν μπορεί να θεραπευτεί με θεραπεία θρέψης επειδή η θεραπεία θρέψης μπορεί να διατηρήσει τους παθογόνους παράγοντες μέσα στο σώμα.

2. Εξάλειψη των παθογόνων παραγόντων

Η εξάλειψη των παθογόνων παραγόντων αναφέρεται στη ‘‘θεραπεία κάθαρσης’’ (γνωστή επίσης ως ‘‘θεραπεία επίθεσης’’) με βότανα ή βελονισμό και μόξα. Η θεραπεία κάθαρσης χρησιμοποιείται για να θεραπεύσουμε σύνδρομα υπερβολής όπως επίθεση εξωγενών παθογόνων παραγόντων, διατήρηση τροφής, εσωτερική συσσώρευση φλέγματος-υγρασίας, εσωτερική διατήρηση νερού, εσωτερικό μπλοκάρισμα στάσης αίματος, λίμναση της δραστηριότητας του κι, υπεραφθονία φωτιάς και λίμναση παθογόνου κρύου, κ.λ.π. Γι’ αυτό λέγεται στη TCM ότι ‘‘το σύνδρομο υπερβολής θα πρέπει να θεραπευτεί με θεραπεία κάθαρσης.’’ Η θεραπεία κάθαρσης μπορεί περαιτέρω να διαιρεθεί σε διαφορετικές θεραπευτικές μεθόδους για να αντιμετωπίσουμε διαφορετικούς παθογόνους παράγοντες, όπως θεραπεία διαφόρησης(εφίδρωσης), εμετική θεραπεία, θεραπεία προώθησης-αφόδευσης, θεραπεία αποστράγγισης-νερού, θεραπεία δραστηριοποίησης-αίματος, θεραπεία επίλυσης-υγρασίας, θεραπεία σπασίματος-στάσης, θεραπεία απομάκρυνσης-ζέστης και θεραπεία διασκορπισμού-κρύου, κ.λ.π. Η εξάλειψη των παθογόνων παραγόντων είναι χρήσιμη για την αποκατάσταση και ενίσχυση του υγιεινού κι. Ωστόσο, το σύνδρομο ανεπάρκειας λόγω ανεπάρκειας του υγιεινού κι δεν μπορεί να αντιμετωπιστεί με θεραπεία κάθαρσης επειδή η θεραπεία κάθαρσης τείνει να φθείρει το υγιεινό κι.

7.2.2.2 Εφαρμογή ενίσχυσης του υγιεινού κι και εξάλειψης των παθογόνων παραγόντων

Στην εφαρμογή της αρχής ενίσχυσης του υγιεινού κι και εξάλειψης των παθογόνων παραγόντων, κάποιος πρέπει να αναλύσει προσεκτικά τη κατάσταση των παθογόνων παραγόντων και τη κατάσταση του υγιεινού κι, να διαφοροποιήσει τη φύση του

συνδρόμου εν προκειμένω και να διακρίνει τη σχέση μεταξύ υγιεινού κι και παθογόνων παραγόντων προκειμένου να επιλέξει τη σωστή θεραπεία. Γενικά μιλώντας, η απλή ανεπάρκεια μπορεί να θεραπευτεί με την ενίσχυση του υγιεινού κι και το απλό σύνδρομο υπερβολής μπορεί να θεραπευτεί με την εξάλειψη των παθογόνων παραγόντων. Για τη θεραπεία συνδρόμου ανάμεικτου και με ανεπάρκεια και με υπερβολή, η θεραπεία για ενίσχυση του υγιεινού κι και η θεραπεία για εξάλειψη των παθογόνων παραγόντων μπορούν να χρησιμοποιηθούν ταυτόχρονα. Αφού η ταξινόμηση και το επείγον της ανεπάρκειας του υγιεινού κι και της υπερβολής των παθογόνων παραγόντων είναι διαφορετικά, υπάρχουν τρεις μέθοδοι για την ενίσχυση του υγιεινού κι και την εξάλειψη των παθογόνων παραγόντων, δηλαδή κάθαρση πριν από τη τόνωση, τόνωση πριν από τη κάθαρση και ταυτόχρονη εφαρμογή κάθαρσης και τόνωσης.

1. Κάθαρση πριν από τη τόνωση

Η κάθαρση πριν από τη τόνωση σημαίνει να εξαλείψουμε τους παθογόνους παράγοντες πρώτα και μετά να ενισχύσουμε το υγιεινό κι. Αν ένα σύνδρομο αναμεμιγμένο με ανεπάρκεια του υγιεινού κι και υπερβολή των παθογόνων παραγόντων χαρακτηρίζεται από κυριαρχία των παθογόνων παραγόντων που πρέπει να εξαλειφθούν άμεσα και ανεπάρκεια του υγιεινού κι που ακόμα μπορεί να αντέξει επίθεση, η θεραπεία για ενίσχυση του υγιεινού κι μπορεί να ενδυναμώσει τους παθογόνους παράγοντες αντί να ενισχύσει το υγιεινό κι. Σε αυτή τη περίπτωση η κάθαρση θα πρέπει να χρησιμοποιηθεί πρώτα. Αφού οι παθογόνοι παράγοντες μειωθούν, η θεραπεία θρέψης μπορεί να χρησιμοποιηθεί για να ενισχύσουμε το υγιεινό κι. Πάρτε τη ξαφνική μητρική αιμορραγία λόγω στάσης του αίματος για παράδειγμα. Αν η στάση του αίματος δεν εξαλειφθεί, η αιμορραγία δεν μπορεί να σταματήσει. Αν και η αιμορραγία θα πρέπει να αντιμετωπιστεί με θεραπεία θρέψης, τα τονωτικά βότανα μπορεί να το κάνουν δύσκολο να εξαλείψουν τη στάση του αίματος. Αν η αιμορραγία συνεχίζεται, η ανεπάρκεια αίματος δεν μπορεί να αποκατασταθεί. Σε αυτή τη περίπτωση μέτρα θα πρέπει να ληφθούν ώστε να δραστηριοποιήσουμε το αίμα για να επιλύσουμε τη στάση προκειμένου να σταματήσουμε την αιμορραγία. Τότε η θεραπεία θρέψης μπορεί να χρησιμοποιηθεί για να τονώσουμε το αίμα.

2. Τόνωση πριν από τη κάθαρση

Η τόνωση πριν από τη κάθαρση σημαίνει να ενισχύσουμε το υγιεινό κι πρώτα και μετά να εξαλείψουμε τους παθογόνους παράγοντες. Αυτή η θεραπεία μπορεί να χρησιμοποιηθεί για να θεραπεύσουμε σύνδρομο αναμεμιγμένο με ανεπάρκεια υγιεινού κι και υπερβολή παθογόνων παραγόντων. Αν και οι παθογόνοι παράγοντες θα πρέπει να εξαλειφθούν, το υγιεινό κι είναι πολύ ανεπαρκές για να αντέξει επίθεση. Πρώιμη εφαρμογή της κάθαρσης μπορεί να φθείρει το υγιεινό κι. Σε αυτή τη περίπτωση η θεραπεία τόνωσης θα πρέπει να χρησιμοποιηθεί πρώτα για να ενισχύσουμε το υγιεινό κι. Πάρτε τον ασκίτη για παράδειγμα. Αφού το υγιεινό κι είναι ανεπαρκές για μεγάλο διάστημα και δεν μπορεί να αντέξει τη κάθαρση, μέτρα θα πρέπει να παρθούν για να ενισχύσουμε το υγιεινό κι. Αφού το υγιεινό κι ενδυναμωθεί, η θεραπεία κάθαρσης μπορεί να χρησιμοποιηθεί για να εξαλείψει τους παθογόνους παράγοντες και να αποστραγγίσει το νερό.

3. Ταυτόχρονη εφαρμογή κάθαρσης και τόνωσης

Αυτή η θεραπεία σημαίνει να ενισχύσουμε το υγιεινό κι και να εξαλείψουμε τους παθογόνους παράγοντες ταυτόχρονα. Μπορεί να χρησιμοποιηθεί για να θεραπεύσουμε σύνδρομο αναμεμιγμένο με ανεπάρκεια του υγιεινού κι και υπερβολή των παθογόνων παραγόντων. Επειδή η απλή χρήση τόνωσης μπορεί να κάνει τους παθογόνους παράγοντες να παραμείνουν μέσα και η απλή χρήση κάθαρσης μπορεί να φθείρει το υγιεινό κι. Πάρτε το κοινό κρυολόγημα λόγω ανεπάρκειας του κι για παράδειγμα. Μπορεί να θεραπευτεί με το να συμπληρώσουμε το κι και να ανακουφίσουμε την επιφάνεια ταυτόχρονα.

7.2.3 Ρύθμιση του yin και του yang

Η TCM πιστεύει ότι η πρωταρχική αιτία της νόσου είναι η ανισορροπία μεταξύ του yin και του yang. Έτσι ο αποκλειστικός σκοπός για τη θεραπεία της νόσου είναι να επαναρρυθμίσουμε το yin και το yang και να αποκαταστήσουμε τη φυσιολογική ισορροπία μεταξύ του yin και του yang. Αφού οι κύριες εκδηλώσεις της ανισορροπίας μεταξύ του yin και του yang είναι η σχετική κυριαρχία του yin και του yang και η σχετική φθίση του yin και του yang, ο σκοπός της ρύθμισης του yin και του yang είναι να μειώσει την υπερβολή και να συμπληρώσει την ανεπάρκεια.

7.2.3.1 Μείωση της υπερβολής

Σχετική κυριαρχία του yin ή του yang σημαίνει υπερβολή. Σχετική κυριαρχία του yin σημαίνει υπερβολή του yin και σχετική κυριαρχία του yang σημαίνει υπερβολή του yang. Μειώνω την υπερβολή σημαίνει να μειώσω τη σχετική κυριαρχία και να αποκαταστήσω τη φυσιολογική κατάσταση του yin ή του yang. Αφού το σύνδρομο που προκαλείται από υπερβολή του yin ή του yang είναι υπερβολής στη φύση και η θεραπεία του συνδρόμου υπερβολής είναι η κάθαρση, η αρχή για ‘‘μείωση της υπερβολής’’ είναι επίσης γνωστή ως ‘‘η υπερβολή θα πρέπει να θεραπευτεί με κάθαρση’’ στη TCM.Η σχετική κυριαρχία του yin προκαλεί σύνδρομο υπερβολής-κρύου ενώ η σχετική κυριαρχία του yang προκαλεί σύνδρομο υπερβολής-ζέστης. Η θεραπευτική αρχή για θεραπεία του συνδρόμου υπερβολής-κρύου είναι ‘‘να θεραπεύσουμε το σύνδρομο κρύου με θεραπεία ζέστης’’ ενώ η θεραπευτική αρχή για θεραπεία του συνδρόμου υπερβολής-ζέστης είναι ‘‘να θεραπεύσουμε το σύνδρομο ζέστης με θεραπεία κρύου.’’

Αφού το yin και το yang είναι αντίθετα το ένα στο άλλο, η κυριαρχία του yin μπορεί να βλάψει το yang και η κυριαρχία του yang μπορεί να φθείρει το yin. Έτσι στη θεραπεία συνδρόμων λόγω κυριαρχίας του yin ή του yang, φροντίδες θα πρέπει να ληφθούν για να διαφοροποιήσουμε τη κατάσταση της άλλης πλευράς έτσι ώστε να λάβουμε υπόψη και τις δύο πλευρές αν είναι αναγκαίο, δηλαδή να διασκορπίσουμε το yin-κρύο σε συνδυασμό με ενίσχυση του yang και να απομακρύνουμε τη yang-ζέστη σε συνδυασμό με θρέψη του yin.

7.2.3.2 Συμπλήρωση της ανεπάρκειας Σχετική φθίση του yin ή του yang σημαίνει ανεπάρκεια. Σχετική φθίση του yin σημαίνει ανεπάρκεια του yin και σχετική φθίση του yang σημαίνει ανεπάρκεια του yang. Συμπλήρωση της ανεπάρκειας σημαίνει να διορθώσουμε τη φθίση και να αποκαταστήσουμε τη φυσιολογική κατάσταση του yin ή του yang. Αφού το σύνδρομο που προκαλείται από τη σχετική φθίση του yin ή του yang είναι ανεπάρκειας στη

φύση, η γενική αρχή για θεραπεία του συνδρόμου ανεπάρκειας είναι ‘‘η συμπλήρωση’’.

Η σχετική φθίση του yin προκαλεί σύνδρομο ανεπάρκειας-ζέστης ενώ η σχετική φθίση του yang προκαλεί σύνδρομο ανεπάρκειας-κρύου. Για τη θεραπεία του συνδρόμου ανεπάρκειας-ζέστης, η θεραπεία θρέψης-yin μπορεί να χρησιμοποιηθεί (να χρησιμοποιήσουμε τονωτικά βότανα για να θρέψουμε το yin και να συμπληρώσουμε το αίμα). Για τη θεραπεία του συνδρόμου ανεπάρκειας-κρύου, η θεραπεία συμπλήρωσης-yang μπορεί να χρησιμοποιηθεί (να χρησιμοποιήσουμε τονωτικά βότανα θερμής φύσης για να ενισχύσουμε το yang και να συμπληρώσουμε το κι). Ωστόσο το σύνδρομο ανεπάρκειας-κρύου λόγω σχετικής φθίσης του yang μπορεί να προέλθει από διατήρηση νερού μέσα στο σώμα που προκαλείται από αποτυχία του ανεπαρκούς yang να μετατρέψει το κι. Σε αυτή τη περίπτωση η θεραπεία κάθαρσης δεν μπορεί να χρησιμοποιηθεί για να εξαλείψουμε τη διατήρηση νερού. Αντί γι’αυτό, μέτρα θα πρέπει να παρθούν για να θερμάνουμε και να συμπληρώσουμε το yang-κι. Όταν το yang-κι ενεργοποιηθεί, το κι θα ρέει ομαλά και η διατήρηση νερού θα διασκορπιστεί φυσιολογικά. Γι’ αυτό ειπώθηκε στην αρχαιότητα ότι ‘‘συμπληρώνοντας τη πηγή της φωτιάς μπορούμε να εξαλείψουμε υπεραφθονία του yin.’’ Αφετέρου το σύνδρομο ανεπάρκειας-ζέστης μπορεί να προέλθει από ενδογενή φωτιά λόγω αποτυχίας του ανεπαρκούς yin να ελέγξει το yang. Σε αυτή τη περίπτωση η θεραπεία κάθαρσης και απομάκρυνσης(clearing) δεν μπορεί να χρησιμοποιηθεί για να εξαλείψουμε τη φωτιά και τη ζέστη. Αντίθετα, μέτρα θα πρέπει να παρθούν για να εμπλουτίσουμε την ουσία-yin. Όταν η ουσία-yin εμπλουτιστεί, η κατάσταση του yin και του yang θα ομαλοποιηθεί. Όταν το yang είναι ικανό να διατηρηθεί ανεκδήλωτο, η φωτιά θα εξαφανιστεί φυσιολογικά. Γι’ αυτό ειπώθηκε στην αρχαιότητα ότι ‘‘ενισχύοντας τη πηγή του νερού μπορούμε να ελέγξουμε το κυρίαρχο yang.’’

Αφού το yin και το yang εξαρτώνται το ένα από το άλλο, η σχετική φθίση του ενός θα εμπλέξει αναπόφευκτα το άλλο, οδηγώντας τελικά σε φθίση και του yin και του yang η οποία θα προκαλέσει ανεπάρκεια και του yin και του yang. Για τη θεραπεία μιας τέτοιας νοσογόνου κατάστασης, και το yin και το yang θα πρέπει να συμπληρωθούν . Γι’ αυτό το λόγο, το απλό σύνδρομο ανεπάρκειας yin μπορεί να θεραπευτεί με θεραπεία θρέψης-yin με τη προσθήκη βοτάνων για την ενίσχυση του yang για το σκοπό της προώθησης της μετατροπής του yin με τη λειτουργία μετατροπής-κι του yang, γνωστή ως απόκτηση του yin από το yang.Tο απλό σύνδρομο ανεπάρκειας yang μπορεί να θεραπευτεί με θεραπεία θρέψης-yang με τη προσθήκη βοτάνων για τη θρέψη του yin για το σκοπό της προώθησης της μετατροπής του yang με τη λειτουργία θρέψης-ουσίας του yin, γνωστή ως απόκτηση του yang από το yin.Eπιπρόσθετα, οι μεσημβρινοί, τα σπλάχνα και οι δραστηριότητες ανόδου, καθόδου, εξόδου και εισόδου σχετίζονται όλα με το yin και το yang στη φύση αντίστοιχα, οι αρχές για τη ρύθμιση του yin και του yang μπορούν να χρησιμοποιηθούν για να γενικεύσουμε άλλες σχετικές θεραπευτικές μεθόδους. Για παράδειγμα, οι μέθοδοι για ρύθμιση της διαταραχής των μεσημβρινών, κι και αίματος, οργάνων zang και οργάνων fu καθώς επίσης ανόδου, καθόδου, εξόδου και εισόδου συμπεριλαμβάνονται όλα στην έννοια της ‘‘ρύθμισης του yin και του yang.’’

7.2.4 Συμμόρφωση με την ατομικότητα, τοποθεσία και εποχές

Η εμφάνιση, ανάπτυξη και αλλαγή της νόσου εμπεριέχουν έναν αριθμό παραγόντων, συμπεριλαμβανομένων της ατομικής διαφοράς, γεωγραφικού περιβάλλοντος και εποχικών μεταβολών οι οποίες μπορεί να επηρεάσουν τη φύση, διάρκεια και θεραπεία της νόσου. Έτσι στη θεραπεία της νόσου, εκτός από το να ακολουθήσουμε τις αρχές επικέντρωσης της θεραπείας στο πρωταρχικό αίτιο, να ενισχύσουμε το υγιεινό κι και να εξαλείψουμε τους παθογόνους παράγοντες καθώς επίσης να ρυθμίσουμε το yin και το yang, κάποιος πρέπει να κάνει αντίστοιχες αλλαγές σύμφωνα με την ατομική κατάσταση, τοπικό περιβάλλον και εποχικές μεταβολές.

7.2.4.1 Συμμόρφωση με την ατομικότητα

Συμμόρφωση με την ατομικότητα σημαίνει να επιλέξουμε τη θεραπεία σύμφωνα με την ηλικία, φύλο, ιδιοσυστασία(δομή) και συνήθειες ζωής των ασθενών.

1. Ηλικία

Οι φυσιολογικές λειτουργίες και η κατάσταση του κι και του αίματος ποικίλλουν με την ηλικία, και έτσι η χρήση βοτάνων πρέπει να ακολουθεί τέτοιες μεταβολές. Γενικά μιλώντας, τα νήπια είναι ακμαία στις φυσιολογικές λειτουργίες, αλλά το κι και αίμα τους δεν είναι επαρκή ακόμα και τα σπλάχνα τους είναι ευαίσθητα. Γι’ αυτό το λόγο, τα νήπια είναι εύκολο να προβληθούν από κρύο και ζέστη και τείνουν να έχουν προβλήματα ανεπάρκειας ή υπερβολής. Μόλις αρρωσταίνουν, οι παθολογικές τους καταστάσεις είναι επιρρεπή σε αλλαγή. Έτσι στη θεραπεία νηπιακής νόσου, τα δραστικά βότανα απαγορεύεται να χρησιμοποιηθούν και τα τονωτικά βότανα θα πρέπει να χρησιμοποιηθούν σποραδικά με μικρή δόση. Στην επιλογή μορφής της συνταγής και λήψης μεθόδου, τα χαρακτηριστικά των νηπίων πρέπει να ληφθούν υπόψη. Ως προς τους ηλικιωμένους, οι φυσιολογικές τους λειτουργίες, κι και αίμα έχουν όλα φθίσει, και έτσι είναι εύκολο να έχουν προβλήματα ανεπάρκειας. Για τη θεραπεία ηλικιωμένων, η κάθαρση θα πρέπει να χρησιμοποιηθεί με μεγάλη προσοχή ακόμα και για τη θεραπεία του συνδρόμου υπερβολής επειδή η ιδιοσυστασία τους είναι αδύναμη. Αφού το κι και το αίμα στους ηλικιωμένους έχουν φθίσει, η αντίδρασή τους στα βότανα είναι αργή. Έτσι η θεραπεία του συνδρόμου ανεπάρκειας για τους ηλικιωμένους με θεραπεία θρέψης χρειάζεται μεγάλη δόση βοτάνων και μακρύτερη πορεία θεραπείας.

2. Φύλο(sex)

Διαφορετικά φύλα έχουν διαφορετικά φυσιολογικά χαρακτηριστικά. Η TCM τονίζει ότι οι γυναίκες είναι διαφορετικές από τους άντρες επειδή έχουν εμμηνόρροια, λευκορραγία, εγκυμοσύνη και τοκετό τα οποία πρέπει να ληφθούν υπόψη στη θεραπεία γυναικείων νόσων. Για παράδειγμα, τα βότανα που χρησιμοποιούνται κατά τη διάρκεια της εμμηνόρροιας δεν θα πρέπει να παρεμποδίζουν τα έμμηνα, αποφεύγοντας τη χρήση βοτάνων κρύας και astringent φύσης. Τα βότανα που χρησιμοποιούνται μετά την εμμηνόρροια επικεντρώνονται κυρίως στη συμπλήρωση επειδή τα αγγεία είναι ανεπαρκή εξαιτίας των εμμήνων. Κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης, φροντίδες θα πρέπει να παρθούν για να προστατέψουμε το έμβρυο και τα βότανα για δραστική κάθαρση, που καταλύουν το αίμα και τη λίπανση ή βότανα που τείνουν να μεταναστεύουν ή δηλητηριώδη βότανα δεν θα πρέπει να χρησιμοποιηθούν ή να χρησιμοποιούνται με μεγάλη προσοχή. Μετά τη γέννα, που το κι και το αίμα είναι σοβαρά ανεπαρκή, φροντίδες θα πρέπει να ληφθούν για να συμπληρώσουμε περισσότερο και να καθάρουμε λιγότερο. Αν υπάρχει λοχειόρροια, η

θεραπεία θέρμανσης και συμπλήρωσης μπορούν να χρησιμοποιηθούν για να εκβαθύνουμε(dredge) και να διασκορπίσουμε, η τόνωση του κρύου και η θεραπεία astringing δεν θα πρέπει να χρησιμοποιηθούν για να μην διατηρηθεί η λοχεία. Αφού το συκώτι λαμβάνεται υπόψη ως η συγγενής βάση της ζωής για τις γυναίκες και το ηπατικό-κι είναι εύκολο να λιμνάσει, στη θεραπεία των γυναικείων νόσων συχνά χρειάζεται να καταπραΰνουμε και να ρυθμίσουμε το ηπατικό-κι.

3. Ιδιοσυστασία

Υπάρχουν διαφορετικοί τύποι ιδιοσυστασίας οι οποίοι θα πρέπει να θεραπευτούν με διαφορετικά βότανα. Γενικά μιλώντας, η δυνατή ιδιοσυγκρασία αντέχει περισσότερη κάθαρση αλλά λιγότερη τόνωση, έτσι μπορεί να θεραπευτεί με μεγάλη δόση βοτάνων για κάθαρση αλλά μικρή δόση βοτάνων για τόνωση. Η αδύναμη ιδιοσυστασία αντέχει περισσότερη τόνωση αλλά λιγότερη κάθαρση, έτσι μπορεί να θεραπευτεί με μικρή δόση βοτάνων για κάθαρση αλλά μεγάλη δόση βοτάνων για τόνωση. Για τη θεραπεία ανθρώπων με συχνή κυριαρχία του yang ή συχνή ανεπάρκεια του yin, βότανα θερμής φύσης θα πρέπει να χρησιμοποιηθούν με μεγάλη προσοχή μη τυχόν και η φωτιά ενισχυθεί ή το yin φθαρεί. Για τη θεραπεία ανθρώπων με συχνή ανεπάρκεια του yang ή συχνή κυριαρχία του yin, βότανα κρύας φύσης θα πρέπει να χρησιμοποιηθούν με μεγάλη προσοχή μη τυχόν και το yang-κι φθαρεί ή προκληθεί φλέγμα.

4. Συνήθειες ζωής

Οι διαφορετικές συνήθειες ζωής μπορεί να ασκήσουν διαφορετική επίδραση στην ιδιοσυστασία. Για παράδειγμα, η συχνή κατάχρηση στη πόση κρασιού μπορεί να προκαλέσει ανεπάρκεια ηπατικού-yin που περιπλέκεται με φλέγμα-υγρασία που παρεμποδίζουν τη σπλήνα. Η συχνή προτίμηση τροφής τείνει να προκαλέσει φθίση του κι και του αίματος ή δυσαρμονία μεταξύ του yin και του yang. Η έλλειψη σωματικής άσκησης συχνά οδηγεί σε υπολειτουργία των σπλάχνων και αργή ροή του κι και του αίματος. Άνθρωποι σε διαφορετικές περιοχές, χώρες και έθνη διαφέρουν σε μεγάλο βαθμό στις συνήθειες ζωής. Μία τέτοια διαφορά στις συνήθειες ζωής μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως απόδειξη για να αναλύσουμε τους τύπους ιδιοσυστασίας τους.

7.2.4.2 Συμμόρφωση με τη τοποθεσία

Τοποθεσία σημαίνει να επιλέξουμε θεραπεία σύμφωνα με τη γεωγραφική διαφορά.

Άνθρωποι σε διαφορετικές περιοχές διαφέρουν στις φυσιολογικές λειτουργίες και παθολογικές αλλαγές εξαιτίας της γεωγραφικής θέσης, κατάσταση καιρού και συνήθειες ζωής. Πάρτε τη Κίνα για παράδειγμα. Τα οροπέδια στις δυτικές περιοχές είναι κρύα και ξηρά με ανεπαρκή βροχή. Άνθρωποι που ζουν στα βουνά, λαμβάνοντας κυρίως γάλα και κρέας. Έτσι οι ιδιοσυστασίες τους είναι δυνατές και τα μυϊκά τους διάκενα(ρωγμές) είναι πυκνά, κάνοντάς το δύσκολο για τους παθογόνους παράγοντες να τα εισβάλλουν. Όταν δεχθούν επίθεση από εξωγενείς παθογόνους παράγοντες, μπορούν να θεραπευτούν με θεραπεία διασκορπισμού με μεγάλη δόση βοτάνων για την ανακούφιση της επιφάνειας. Οι περιοχές στην ανατολή και το νότο και κατά μήκος των θαλασσών είναι χαμηλές και θερμές με επαρκή βροχή. Οι άνθρωποι ζουν δίπλα στο νερό και τρώνε κυρίως ψάρια και ρύζι. Οι ιδιοσυστασίες τους είναι αδύναμες και τα μυϊκά τους διάκενα είναι χαλαρά. Έτσι είναι εύκολα να δεχθούν εισβολή από εξωγενείς παθογόνους παράγοντες. Όταν δεχθούν επίθεση από

εξωγενείς παθογόνους παράγοντες, μπορούν να θεραπευτούν με θεραπεία διασκορπισμού με μικρή δόση βοτάνων για ανακούφιση της επιφάνειας.

7.2.4.3 Συμμόρφωση με την εποχική μεταβολή

Εποχική μεταβολή σημαίνει να επιλέξουμε τη θεραπεία σύμφωνα με τις εποχιακές μεταβολές του καιρού.

Οι εποχικές μεταβολές του καιρού ασκούν κάποια επίδραση στις φυσιολογικές λειτουργίες και παθολογικές αλλαγές του σώματος. Γενικά μιλώντας, τα μυϊκά διάκενα είναι χαλαρά την άνοιξη και το καλοκαίρι επειδή ο καιρός γίνεται όλο και πιο θερμός και το yang-κι σταδιακά ανυψώνεται. Έτσι τα βότανα στυφά στη γεύση και θερμά στη φύση δεν μπορούν να χρησιμοποιηθούν σε μεγάλη δόση ακόμα και για επίθεση ανέμου-κρύου, αποφεύγοντας υπερβολική κάθαρση και ζημιά του κι και του yin. Το φθινόπωρο και το χειμώνα, τα μυϊκά διάκενα είναι πυκνά επειδή ο καιρός γίνεται όλο και πιο κρύος, το yin γίνεται κυρίαρχο και το yang ανεπαρκές. Σε αυτές τις δύο εποχές βότανα κρύας φύσης θα πρέπει να χρησιμοποιηθούν με μεγάλη προσοχή εκτός από έντονο σύνδρομο ζέστης. Στο Huangdi Neijing μία τέτοια χρήση των βοτάνων σύμφωνα με την εποχική μεταβολή συνοψίζεται ως ‘‘αποφεύγοντας τη χρήση βοτάνων κρύας φύσης το χειμώνα, βοτάνων δροσερής φύσης το φθινόπωρο, βοτάνων θερμής φύσης την άνοιξη και βοτάνων καυτής φύσης το καλοκαίρι.’’

Η TCM αναλύει τα πέντε όργανα zang σύμφωνα με τις τέσσερις εποχές, πιστεύοντας ότι το ηπατικό-κι είναι κυρίαρχο την άνοιξη, το καρδιακό-κι είναι κυρίαρχο το καλοκαίρι, το σπληνικό-κι είναι κυρίαρχο στο προχωρημένο καλοκαίρι, το πνευμονικό-κι είναι κυρίαρχο το φθινόπωρο και το νεφρικό-κι είναι κυρίαρχο το χειμώνα. Σε κάθε μία εποχή ένα όργανο zang είναι σε κυριαρχία, το όργανο zang που παράγει προωθείται ενώ το όργανο zang που σε αυτό κυριαρχεί περιορίζεται. Μόνο όταν μία τέτοια αντίστοιχη αλλαγή των πέντε οργάνων zang στις τέσσερις εποχές και οι αλληλοσχέσεις τους έχουν ληφθεί υπόψη στη θεραπεία της νόσου μπορεί η βλάβη του υγιεινού κι και η προώθηση των παθογόνων παραγόντων να αποφευχθούν. Επιπρόσθετα, οι αλληλοσχέσεις ανάμεσα στα πέντε όργανα zang στις τέσσερις εποχές μπορεί να χρησιμοποιηθεί επίσης για να επιλέξουμε θεραπευτική αρχή και να διαλέξουμε βότανα. Πάρτε την άνοιξη για παράδειγμα. Την άνοιξη, το ηπατικό-κι είναι κυρίαρχο, αλλά το σπληνικό-κι πρέπει να περιοριστεί. Έτσι οι ασθενείς με συχνή ανεπάρκεια της σπλήνας πρέπει να θεραπευτούν με ενίσχυση του σπληνικού-κι την άνοιξη. Αφού η κυριαρχία του ηπατικού-κι μπορεί να ενδυναμώσει το καρδιακό-κι, το σύνδρομο ανεπάρκειας καρδιακού-κι μπορεί να θεραπευτεί πιο αποτελεσματικά την άνοιξη. Αν θεραπευτεί το χειμώνα, η θεραπευτική επίδραση δεν είναι εύκολο να επιτευχθεί επειδή η καρδιακή-φωτιά περιορίζεται από το νεφρό-νερό.