Hadithi Hamsini Na Mbili Za Matukio Makuu Katika Bibiliath101.biblicaltraining.org/52_Stories_of_the_Bible_Kiswahili.pdf · nilitaka kufanya ilikuwa ni ' Hadithi hamsini na mbili

HadithiHamsiniNaMbiliZaMatukioMakuuKatikaBibilia

MwandishiNi:Dk.BillMounce

A Swahili Translation By:

Rev Patrick Njuguna, www.breakthroughnetworks.weebly.com

ImeletwaKwakoNaMarafikiZakoKutoka:BiblicalTraining.org

HadithiHamsiniNaMbiliZaMatukioMakuuKatikaBibilia 2

OrodhaYaYaliyomo

MifululizoYaUtangulizi.................................................................................................................................................41.UumbanjinaMungu...................................................................................................................................................52.Uumbajinasisi........................................................................................................................................................113.Kuanguka.................................................................................................................................................................184.Themafuriko...........................................................................................................................................................265.IbrahimuMkataba...................................................................................................................................................336.Yusufu......................................................................................................................................................................407.MusanaMapigo......................................................................................................................................................478.TheAmrikumi.........................................................................................................................................................559.uwepowaMungu....................................................................................................................................................6310.UtakatifuwaMungu(Law)....................................................................................................................................7011.KuuzwaKatiyaMungu(Kumbukumbu)................................................................................................................7712.Waamuzi................................................................................................................................................................8313.MunguniMfalme(1Samweli)..............................................................................................................................9014.DaudinaGoliathi...................................................................................................................................................9915.Zaburi23.............................................................................................................................................................10716.MapambanonaConfession(Zaburi51)..............................................................................................................11517.Sulemani-WisenaFoolish(Mithali)...................................................................................................................12218.Ayubu..................................................................................................................................................................13019.Eliya.....................................................................................................................................................................13620.IsayanaUtakatifuwaMungu..............................................................................................................................14321.Isaya53................................................................................................................................................................14822.Mika.....................................................................................................................................................................15423.Hosea...................................................................................................................................................................16224.Habakuki..............................................................................................................................................................16925.YeremianaEzekieli..............................................................................................................................................17726.Maombolezo.......................................................................................................................................................18327.KuzaliwakwaYesu...............................................................................................................................................19128.Yohane.................................................................................................................................................................19729.Nikodemo............................................................................................................................................................20330.Heri......................................................................................................................................................................21031.BwanaSwala.......................................................................................................................................................21632.KutafutaMungu..................................................................................................................................................22233.UunguwaKristo..................................................................................................................................................22734.Uanafunzi............................................................................................................................................................23335.GreatestAmri......................................................................................................................................................23936.Eschatology.........................................................................................................................................................244


37.RohoMtakatifu...................................................................................................................................................25038.MezayaBwana...................................................................................................................................................25739.KifonaUfufuo.....................................................................................................................................................26340.AgizoKuu.............................................................................................................................................................26941.Pentekoste..........................................................................................................................................................27642.Kanisa..................................................................................................................................................................28443.Kuhesabiwahaki..................................................................................................................................................29544.TheGraceyaKutoa.............................................................................................................................................30245.MkristoFuraha....................................................................................................................................................30946.Unyenyekevu.......................................................................................................................................................31747.KilaandikolenyepumziyaMungu......................................................................................................................32448.Waebrania...........................................................................................................................................................33249.JamesnaTongue.................................................................................................................................................34050.1Petro(MatesonaMbinguni)............................................................................................................................34751.1YohananaUpendowaKikristo.........................................................................................................................35452.Ufunuo.................................................................................................................................................................361


MifululizoYaUtangulizi

Natakakusemamanenomachacheyautanguliziwamfululizohuuwamahubiri.Nilipogunduakwambanitaachamafundishokatikaseminarinanilitakakuingiakatikamadhabahuamapondiokwangu,1yamifululizoambayonilitakakufanyailikuwani'HadithihamsininambilizaMatukiomakuuyaBiblia.Hilinijamboambalonimekuwanahamuyakupatawakatiwabaadayenasasaniwakatiwakufanyahivyo.HivyobasitutaanzakuhusumatukiohamsininambilimakubwaauhadithihamsininambilikuukatikaBiblia.PenginetanguwakatiwamatengenezoyaKanisahakujawawakatiwaujingakuhusuBibliakamailiosasakatikaAmerikayaleo.Kwabahatimbayakatikamaeneomengi,sioyote,lakinikatikamaeneomengikanisanimailimojakwaupananainchimojakwaurefunahiisiojinsiMungualivyokusudiaiwe.

Nilisikiakuhusumchungajiambayealikuwaakiongeakatikamkutanonaakachukuautafitiwawatu.Mojayamaswaliyeyealiulizailikuwa,'Bibliainahadithikuhusumtuambayealimezwanasamakimkubwa.Alikuwanani?Asilimiathemaniniyawatukatikakundihilo,kwaushujaawakasema,'Pinocchio!'MarlaaliniambiatukiwabadokatikaibaadakwambaswalihilobadoliliulizwakatikakanisaambakoalihundumukatikaKusinimwaCalifornianawaopiawalikuwanajibuhilo;kundilavijana;watotowaliokuakatikakanisawalidhaniilikuwaPinocchio.

Mchungajialiendeleakusemakwambakunaalamailiokuwakatikamwishonimwauwanjawampira,nyumayalangolangoli,kulikuwanaishara,alikuwanaYohanana3naalamanakuminasitaimeandikwajuuyake.Aliwaulizawatu,'Je,hiyohusimamiakuwa?'Walichangazwazaidijuuyahili;hawakuwanauhakika.LakiniwengiwalijibukwambailikuwauzitowaJohnMadden.Wenginewalidhaniilikuwabaadhiyamaelekezoisiyoyakawaidakwendakwamsalani.Mimisinautani!HawakuwanaufahamukwambaulikuwamstariwaBiblia.

KujuakusomanakuandikaBiblia

TunaishikatikanyakatizaujingakuhusuBiblia,hivyonatakakuhakikishakuwatunajuahadithi. BibliainasehemukubwayamafundishoyakekwanjiayahadithinaminatakakuhakikishakwambasisiwotetunajuahadithikatikaBiblia. NatakakuhakikishakwambasisiwotetunajuahadithihamsininambilizamsingikatikaBiblia.

UmuhimuwaKitheologia

Pianatakakuhakikishakwambatunajuatheolojia. Maana ya hadithisitumaanayakufikishahadithi,lakinikufikishakitukilichonaumuhimuwakitheolojia; umuhimuwakitheolojia. Miminatakakuhakikishatunajuakwamba. Unajuanijuuyanini,kwamfano,hatuanzimayakitabuchaYonakinazungumzia? Je,unajuakwambasamakihapahainaumaarufukabisa. Niyaumuhimukidogosanakatikahadithihiiyote. YonaalikuwaMyahudinaWayahudiwawakatihuowaliaminikuwaMungualikuwatuMunguwaIsraeli,kijiografianakikabila. NahivyowakatiMunguanaelezeaYonakuhusukwendakwawatuwaNinewinakuhubiri,Yonaanasema,'Haiwezekani,waosiyoWayahudi! Mungu,huwezikuwanahajanao,waoniMataifa. Miminajuakilenitafanya. ItabidinikimbiekutokamipakayakawaidayaIsraelikwasababundipoMunguhatawezakunipata. HatuayaKitabuchaYonanikwambaMungunimkubwakulikoIsraelikijiografianakikabila. Hilondilonamaanishawakatinasemakwambatheolojiainakujakwanjiayahadithi. Natakakuhakikishakwambatunayajuahayo.

MuundoWaJumlawaBiblia

Tatu,natakakuhakikishakwambasisisotetukonaufahamuwamuundowajumlawamaandiko. Maandikokatikamaanahalisi,nihadithiyakwanza. InaanzakatikaUumbanjinakuishiakatikambingumpyanaduniampyanakuishiusokwausonaYesu. Hiinihadithiyakwanza,nanadhanimaranyingisanatunajuavipandevipandelakinihatujuiambapozinaingiana. Natakakuhakikishakwambatunaelewakatiyakenaambapovipandehuingiana,hivyokwakipindikifuatachochajumbehamsininambilitutazungumziakuhusuhadithihizo.


1.UumbanjinaMungu

KwanzatutaangaliakatikaMwanzo,Surayakwanza.Nivizurikilawakatikuanzamwanzoni,hivyonatakakuanzanaMwanzo1nahadithiyaUumbanji. Mwanzo1nimojayasurambiliautatumuhimuzaidikatikaBiblianzima,kwasababuhuwekamsingikwakaribukilakituambachohujabaadayake.

KamaukisomakupitiaAganolaKalenakatikaJipya,unawezakuonawaandishitenanatenawakirejeakuhusuUumbanjinakuunganishaukwelikuhusuuumbanjiuliotendakazikatikamudawaonakatikahalizao. Mwanzo1inafanyakaziyaajabuyakuwekamsingikwamaandikomenginemengi. Kwakweli,inaitendakazihiyonzuri,napiahivyokamilikwatheolojia,nilijaribuniwezavyo,lakiniSikuyawezakuibanandaniyadakikathelathini. Ninamatumainikwambasitafanyahivyokwavifungunyinginevyovyote,lakinitutaigawanyaMwanzo1katikamahubirimawilitofauti. Kunautajirimwingisanahapo.

Mwanzo1,pamojanakuwakamili,niyenyeutatasana. Niyenyeutatakwasababukwabaadhiyawatu,wanasemakuwahailinganinasayansi. Nakwambainaletautata. NilikuwanikisomaufafanuziwaajabujuuyaMwanzo; ndioborazaidiyazilenimepatakatikamaishayangu. Miminilikuwanaifurahia; ilikuwayenyekitheolojia; ilikuwayenyekuelezamaandishi,namwandishiakafikasehemuambapoalikuwaakizungumzajuuyaSikuyasita. Je,niSikuyasitazenyevipindivyasaaishirininanne? Je,nivipindisita? Nimuundowafasihiwakufanyakwelitheolojiahiyo? Alikuwaanajaribukufanyakazinamaswalihayo. Akasemajambolakushangazazaidi. Alisema,'KaribuwanasayansiwotewanakubalianakwambaduniahaikuumbwakwaSikuyasita,hivyoniwazikwambahikisiokileMwanzoinafundisha.' Naminikaitazama,nanikawaza,'huzunijema! HuyunimsomiwakiwangochajuuambayeniwaKiinjilikabisalakinianamwabiaMungukwambakwasababuyakilewanasayansihufikiri,kwambaMunguhakuwezakuumbaulimwengukatikaSikuyasitayasaaishirininanne. Nilishtukawakatiniliposomahiyo. Basikumbukakunautatanasisitunafaakuwanaufahamuhuo.

KunapiautatakuhusuMwanzo1katikakanisa,nakunawatuwaduniachanganawatuwaduniakuunamjadalahuowote. Lakinimsimamowowoteninaoushikiliakuhusumasualahayo,nafasiyoyoteunaoshikiliakuhusumasualahayo,naaminikwambakwanzakabisaMwanzo1niyakitheolojia. Wakatikilakitukinginekimewekwakando,madhumuniyakeyamsinginikutufundishakitheolojiakuhusuMuumbaninaninakutufundishakitheolojiakuhusuUumbanjininini. Ilemisingimikuuyakitheolojianimuhimuzaidikulikomasualayakisekondarikamasayansinahistorianampangiliowake. Mimisisemikwambamambohayosiyomuhimu,lakiniyakokatikanafasiyapiliikilinganishwanakileMwanzo1inajaribukuelezea. Tatizonikwambasisihujipatakatikamijadalahiinamaranyingikupotezakiinichamaswaliyamsingi; kuingiakatikamijadalayaulimwengumchanganaulimwengumkuuhaditunasahaukwambaMwanzo1inatufundishakuhusutabiayaMungu,naMwanzo1piahutufundishakuhusutabiayaUumbanji. Sitakikufanyamakosahapa. KileninatakakufanyanikuzingatiamafundishoyamsingiyaMwanzo1nakwambaniyakitheolojiakatikayaleinayosemakuhusuMungunakuhusuUumbanji.

Baadayakusemahivyo,hebutuangaliesuramojayaBiblia,Mwanzomoja.'Hapomwanzo,Mungualiziumbambingunanchi. Nayonchiilikuwaukiwa,tenautupunagizalilikuwajuuyausowakina,naRohowaMungualituliajuuyausowamaji.' Mstariwakwanzanikichwa. Nikichwaambachosuranzima,labdanzimasurakadhaahujengwajuuyake. ZinathibitishaukweliwakatiwaMwanzomojakwambaMunguniMuumbapekeewakilakitu. KwambaMunguniMuumbapekeewakilakitu. KuwaMungunaMungupekeendiyemwenyenguvunahekimayakuumba; naMungunaMungupekeendiyemkuujuuyakilakituambachoamefanya.

KunamambokadhaaambayoMusahanahajakutufundisha. YeyehanahajakuthibitishakwetukuwepokwaMungu. YeyehanahajakutuonyeshakwambaMungualifanyajambomambohayo,ingawayametanjwakatikakichwachahabarihii. 'Mbingunanchi'zinaitwamerism,ambaponihaliyakinyumeinayonyeshakilakitu. LakiniyalehayakuwamamboambayonimuhimukwaMusa. YaleyakuwamuhimukwaMusayamokatikamstariwa2,baadayakusemakuwaMungualifanyahivyo,yeyeanaingiakatikahadithiyamaelezoyaUumbanji. Angaliadunia


katikamstariwa2:Niukiwa,niutupukatikamuundonaMungukatikaRohoametuliajuuyaardhinayukotayarikuchukuahatua. Hiyonimstariwa2.

SikusitazaUumbaji

KishatunaingiakatikaSikusitazaUumbaji. TunapoangaliakatikaSikusitazauumbajitunajuanininiinaunganishaSikuya1,ya2,naya3kwaya1,naniniinaunganishaSikuya4,yatanonayasitakwaya1. IjapokuwakunahalitofautikatikakilamojayaSikuyahizi,kunamadainayozunguka1katikaSikuya3zaUumbanjiambayoinafunganishayotepamoja. NakishakunamadatofautikidogoinayozungukakatikaSikuya4,tanonasita.

Je,nibaadhiyamandhariganiinafunganishaSiku1hadiSikuya3paya1? HiziSiku3zauumbanjihuonyeshakwambaMungualikuwakatikamchakatowakubandilishakilichokuwabilauhainakukifanyakuwanauhai. 1Siku3zaUumbanjiwoteMungualisongeakatikamachafukonahaliisionamuundonakilekilichokuwabatilinakuifanyakuwanamuundo,nakuifanyayenyemuelekeo,nahataiwesehemuanayowezakuishibaadaye. Sikuya1,2na3nikaziyakuifanyanchiyenyekukalika. NadhanihiyondiomadainayounganishaSikuhizi3pamoja.

SikuYaKwanza-Nuru

Sikuya1,Musahuanzakatikamstariwa3,"NaMungualisemabasikuwenuru. NakukawananuruMunguakaonanuruilikuwanzuri. NaMunguakatenganurunagizanaMunguakaiitanurumchananagizaakaiitausiku. Naikawajioni,ikawaasubuhi,Sikuya1.' Siku1Mungualiumbanurunanuruilifanyanini? Inatenganisha; huletampangilio; hutenganishamchananausiku. NahiyondiyoSiku1yaUumbanji.

Fahamunguvuyamwishowaulimwengunazaidi; kwambaMunguanaongeatunaUumbanjiunatokea. Anasemanakunakuwanautulivukatikamachafuko; kwambawakatiMunguanaongea,mambohutendeka. Miminajuahiinihadithiinaofahamikanawengiwetu,nawakatimamboyanafahamikamaranyingihupotezakilekinachomaanishwa.

Fikiriajambohili:Munguanawezatukusema; Munguambayetunaabuduhivisasa,Munguambayetunasemakuhusu,Munguambayetunamtumikia,Munguambayetunamuomba,aliwezatukusemanaulimwenguukaumbwa. Munguwakonimkuukiasigani? Hiloniswali,sihivyo? Munguwakonimkuukiasigani? SisihumuabuduYeye,sisihumtumikiayeye,Anatuitakuingiakwake,naanatuitakumpendayeye. Munguwakonimkuukiasigani? Naam,itabidinikuelezijinsiMungualivyomkuu:kwambaMungunimkubwasana,kwambaanaumbanurubilakuwajua. Je,umeonahivyo? JuanamwezinanyotahazikuwekohadiSikuya4. LakiniMunguhakuhitajijuailikuumbanuru. Yeyehanahajananyotayakuumbanuru.

KamatungekuwanawakatiningekusomeabaadhiyaitikandikuhusuUumbanjizawapagani. Habarihizonizaajabukabisa. MojakatiyazilizomaarufuzaidiniEnumaElish,hadithiyaBabelinanimfanowaainahiiyafasihiambayoinaongeakuhusufujonamachafukonamiungunanyotanamajitubaharininamonsterwotezinazopigananakilamojazikikatanavichwanakutoanamatumbo. NaTiamatanapatakupigwakatikamachonakatikamachoyakendikokunatokeamitoyaHidekelinaFrati. HiyoniainayaduniaambayoMwanzo1imeandikwakatika; duniaambayonyotazinanguvu,mamlakakudhibitimaishayabinadamunahatimayabinadamu. BasiMusaanaandika,'Hebukuwenanuru. Mimiwalasinahatahajayanyotailiniumbenuruyangu.' Sikuya1.

SikuYaPili-Mpanuko(anga)

Sikuya2inaanziakatikamstariwa6,'Munguakasema,Naiweangakatikatiyamaji,nahebumajiitenganishwenamaji.' Munguakafanyaanganakutengamajiyaliyokuwachiniyaangakutokamajiyaliyokuwajuuyaanga. Naikawahivyo. NaMunguakaiitaangambinguni,[aukatikaESVtafsili'anga'],nakukawajioninaikawaasubuhi,Sikuya2.' KatikaSikuya2yaUumbanji,Mungualiumbaangakutenganisha,kwamaranyinginetena,majihapojuu,mawingunamambomenginekutokakwenyemajihapachini. Yeyeanaletamfumokwamachafuko;na mpangilio. Yeyeanafanyaduniakuwezakukalika.


SikuYaTatu-Kutenganishabaharinanchikavu-kuzalishamimea

Sikuyatatu. Munguakasema,'Majiyaliyochiniyambingunayakusanyikemahalipamojakatikaeneo1nailipakavupaonekane,naikawahivyo.' Wakati[SA1]Munguanaongea,inatendeka. 'Munguakaiitaardhikavudunianamajiyaliokusanyikaakayaitabahari. Munguakaonayakuwanivyema.' Kisha[SA2]taratibuhiiinakomanaMunguanafanyakitendocha2chauumbanjikatikaSikuya3.'Munguakasema,Hebuardhiichipuzeuotowaasili,mimeayenyembegundaniyake,namitiyamatundaitakayozaamatundakulingananambeguzao,kilamojakulingananaainayakehapaduniani,naikawahivyo. Nchiikatoamajani,mimeayenyembegukwamujibuwaainayaowenyewenamitikuzaamatundaambayoyanambeguzao,kilamojakufuatananaainayake. Munguakaonayakuwanivyema. Nakulikuwajioninaikawaasubuhi,Sikuya3.'

Sikuya3Mungualitenganishamajiilituwezekuwanamajinatunaardhi. KishakutokanchiMunguanasema,'Mazaoyaotenakuzaamatunda.' TafadhalisikilizaMusajuuyajambohili,hasawalewaliokatikashuleyasekondarinakatikachuo. Nchihainauwezowakuzalishamaisha. Mwisho. Nchihainauwezowakuzalishamaishanahakunauwezowaasiliwakufanyahivyo. NchiinazalishamimeakwasababuMungualiiamurukuzalishamimea. Munguyukokatikabiasharayauumbanjiyayotemwenyewe. Yeyehatakiauhahitajimsaadawamtuyeyote,hakikahatasionchi. HakunadhanakatikaBibliayaMamaDunia. Dhanahiyohaiponasikweli. HapomwanzoMungualiziumba. MungualizungumziaardhinaardhiinazalishanganoinaoitwaGlennDobbinkwasababuMungualiiambiaifanyehivyo.

HivyotunazoSikutatuzaUumbanji. Unaduniayenyeukiwanamachafukokutengenezwakuwanaumbonakutengenezwavema; kuwekakatikanafasi. Angaliajinsimimeainazaanakulingananaainayake. [SA3]Munguamewekavitukatikamwendo,naamewekamaishakatikamwendokwautaratibu. Hakunamachafuko. Tena,somahitikadiyawapagani,utaonahilo. Uumbanjiniuzalizajikatikawengiwahabarihizi. LakinisikwambahayndioyanaendeleakatikaMwanzo. MungualifanyahivyokwautaratibumzurinaakawekamipakajuuyamambonaAnasema,'Wewefanyahivyokwanjiahii.' KunaMungummojatu. Hakunamtuanayemsaidia. YeyepekeyakendiyemwenyenguvunaUumbanjihutokananakuzungumzakwake. Yeyepekeyakenimwenyehekimayote. Yeyehanahajayakuulizamaoniyamtuyeyote. Yeyehatafutiushauriwamtuyeyote. Ayubualipatahii,jehakuipata? 'Ulikuwawapiwakatimiminiliumbayotehaya,Ayubu? Weweninanihatauniulizemaswali? Miminiliyaumbahivyo,miminimwenyenguvuzote,miminimwenyehekimayote,namiminihurukwasababuzotenakileninachokiumbanimaliyangu,nakileninachokifanyahukidhibiti.

SikuYaNne-Nyota

TunaSiku31zaUumbanji. TunaduniasasainawezakuichiwatunahivyokatikamudawaSikuya4,tanonasita,tunaonaMungukuanziamaishahapaduniani. NaYeyekuanzakatikaSikuya4,mstariwa14,'Munguakasema,Naiwemiangakatikaangalambinguilimchanauwetofautinausiku. NayoiwendiyoisharanamajiranaSikunamiaka,nakuwaiwemiangakatikaangalambinguitienurujuuyanchi.' Naikawahivyo. NaMunguakafanyamiangamiwilimikubwa,ulemkubwautawalemchana,jua,naulemdogoutawaleusiku,mwezinanyota.' Nikaribuainayakawaida,'Eeh,ndio,Yeyealiumbanyota. hazitumiinguvuyoyote,mamlakayoyote,aumamlakayoyote. Naam,Yeyealiumbanyota.'NaMunguakaziwekakatikaangalambinguzitienurujuuyanchi,kuutawalamchananausikunakutenganishanurunagiza. Munguakaonayakuwanivyema. Nakulikuwanajioni,ikawaasubuhi,Sikuyanne.'

KatikaSikuyanneMungualiziumbanyotakukaaangani. Tafadhalikumbuka:Mungundiyeanadhibiti. Anaumba,Yeyemaeneoyao. Yeyehuamuamajukumuyao. Nyotasimiungu; waosimamlaka; waosimamlaka. WaoniUumbanjivyakekwambanikuwekaambapoYeyeunawekayaonawanafanyaniniAnawaambiachakufanya. Nahunakwendamythologykipaganikuonahiimfano,je? Woteunakufanyanikuchukuagazetiasubuhi,mimininakuchukuanibadohuko,nakuangaliakupiganaunawezakuonaUumbanjiwawanyonge,haunamaana,kudharauliwajaribiolahaliyakuwanyotanamamlakajuuyaMungunanyotanamamlakajuumiminawewe.


Hogwash!! Naaibujuuyawewekamawewekusomayao. Mungupekeumbanyotanakilakitukingine. MungupekeendiyemkuujuuyaUumbanji,sinebulae,sinyota,galaxiessi; Mungu.

SikuYaTano-Samaki,Ndege

Sikuyatano,mstariwa20.'Munguakasema,MajinayajawekwamakundiyawaleUumbanjihainandegewarukejuuyanchikatikaangalambingu,'hivyoMungualiumbaUumbanjikubwabaharinakilakiumbechenyeuhaikiendachokwaambavyomajipumbakulingananaainazake,nakilandegearukaye,kwajinsiyake. Munguakaonakuwanivyema,naMunguakawabarikiakisema,Zaeni,mkaongezeke,mkaijazemajinabahari. Ndegenawazidikatikanchi.' Nakulikuwanajioniikawaasubuhi,Sikuyatano.'

KatikaSikuyatano,MungualiumbasamakikukaamajinaAmeziumbandegekukaaangani. NakunajambojipyaambalohufanyikakatikaSikuyatano,nikwelilipo? MunguhuwabarikiUumbanjivyake. Yeyewamekuwawakisemawotepamojakwambanivizuri,nasasayeyekweliinasemabarakazakejuuyandegenajuuyasamaki. Nayeanasema,'Zidisha.' Kwamanenomengine:kikamilifukukaaanga,kikamilifukukaamaji. Nanapendakusematena,lichayakilebaadhiyaunawezakuwaauwanafundishwakatikamadarasayakobiolojia,namimikuombakwambaunawalimuambaohawanakilagibberishhii,sijuininikinginesimuyake,nakamamwalimuwakoanasemakunakituzaidiyaGodlessmageuzi,basikuombakwaajiliyamwalimuwako,wewekusaidiamwalimuwakokwasababuwaonikuchukuahatari,lakinilichayakilewengiwetuwalikuwakufundishwakatikashuleyasekondari,baharinanchihawanauwezowaasiliwakujengamaisha. Nahaijalishinimarangapimimialiambiwakwambanilipokuwajuniorkatikashuleyasekondari,badohaikuwakweli. Nasikwelisasa. Sinabaadhiyakipandechaprimordialkutukwambanikanawajuuyabaadhiyapwaninakupitiavikosivyaasiliakawanafsihai. Hiyohaiwezikutokea,unajuakwanini? Kwasababunchikavunabaharinihawanauwezowaasiliwakujengamaisha. Mungutuanauwezowakusemamaishakatikakuwepo. Nawalakuthubutubasimtukukuambiavinginevyo.

HatimayaUumbanji

Sikuyasita. SisiniviongozikuelekeakilelechaUumbanji. NakatikaSikuyasita,kamavilekatikaSikuya3,tunavitendombiliubunifu. Tunauundwajiwawanyamanakishatunauundwajiwawatu. NakishasisikupatakilelekweliwakuundwaSikuyasabawakatiMunguanakaa.

MimitunaendakuwailikukabiliananaSikuyasitanaSikuyasabaujumbeijayo. Mimituhawezikufaayakeasubuhihii,nasitakifitnikatika.Wakatihiyoijayo,sisinikwendakuangaliaSikuyasitanaSikuyasabanatunakwendakuuliza,'Bibliainafundishaninisisi,nininiUumbanjikutufundishakuhususisiwenyewe?'

TunajifunzaninikuhusuMuumba-MungukutokaSikuyaza1-5?

Lakiniswalinatakakuulizaweweni,'JeUumbanjikutufundishajuuyaMungu? Je1SikuyatanoyaUumbanjikutufundishajuuyaMungu?' Kamanilivyosemaawali,kuna,wengi,mambomengiwenginikufundisha,lakinikunajambo1kwambanikatikakichwa; kunajambo1kwambaanatufundishajuuyayote. NakwambanitukwambakunaMungum1tu. KunaMungum1tunaYeyealiumbavituvyote. Monotheism.

ImanikatikaMungumya1,ndiokipekeenaWayahudi. NialifanyakabisahakunamaanakwawatuwakalekwasababukilamtuanapantheonsnamengineyonangazimbalimbalizaMungu,nakatikaUyahudi,katikaMwanzo1,kunaMungum1tu. NahakunamtumwingineambayeanashirikikatikaUumbanjiukokwaketu sijua,simwezi,sinyota,siTiamat,naMarduk,simamaNature,sinchi,simaji,sinchi. PoleDarwin(sikweli). HakunaMungumwingine,hakunabinadamu,kushirikikatikaUumbajinaMungu. Kunam1tu. Nahiindiyomaana1yaamrikumini,'MiminiBwanaMunguwako,weweUsiwenamiungumingineilamimi.' KatikaIsaya42:8,`MiminiBwana,kwambanijinalangu. Utukufuwangunawapahakunawengine. Walasifazangusanamuyakuchonga.' Mungusikushirikiutukufuwake,MungusikushirikisifakwambanikutokananaMuumbanamtuyeyoteaukitukinginechochote. Mungu,kamamwenyenguvuzote,mwenyehekima,kila-huruMuumbawakilakitu,mahitajinaana


hakiyakudai,kiongozikatikakilakitukabisakatikaUumbanjivyake. Nakwambapamojanamawazoyangu,namoyowangu,nanafsiyangu.

Naam,kamakwambaniuthibitishowakatiwaMwanzo1,nilazimakujakamahakunamshangaokwambahiyonihakikuukwambanikushambuliwanaulimwenguwadhambi. Dunianikujaribumnokuaminikwambaumbayenyewe. Tafadhaliwanafunzi,hasa,walakuwanamkadanganywashuleni. Utakuwakufundishwa,uwezekanomkubwa,sawamumbo-jumbokwambanilikuwakufundishwa. 'Naam,sisikufuatanjiayakisayansihapa.' KanakwambambinuzakisayansiniMungu. Naniniwaonikusemanikwambakwakilaathari,kunasababundaniyadunianyenzoni. Kwambakilakituyaani,inasababishwanakituambachotunawezakuona; kituambachoninyenzo. Na'kamaunatakakuwadini,kamaunatakakuwanaimani,vizuri,hiyoninzuri,lakinisisiniwanasayansi,sisikumtelekezakwambakwakishirikinaSikuyazanyuma.' Hiyoninininilikuwakufundishwa. Sikatikamanenohayo,lakinihiyowazi.

Duniahatakikuwakuwajibikakwamtuyeyoteaukituchochote. NahivyoduniaanarudiUumbanjikatikamunguwakemwenyewe,naanatuitakuabuduyenyewe. Nadunianirelentless,si? Nirelentlesskatikakushambuliayetunakujaribukuvutasisichini. Bibliainasema,katikaWarumi1,kwambakwasababusisiniwatuwenyedhambisisiibadayaUumbanjibadalayaMungu. Bibliainasemanikwasababuyadhambi,sinjiayakisayansi; nikwasababuyadhambiambayotunasemahapanaMungu. Nikwasababuyadhambiambayosisikujaribukuwashawishiwenyewekwamba`MiminiMungu,ninachechezaMungu',kamaHenryHigginsanasemakatikaLadyMyFair. Nadunianirelentlesskatikakujaribukuwashawishikwambasisinimiunguyetuwenyewe.

Nainachukuaainanyingi. InachukuaainayaMormonism,inachukuafomuyaAnimishi,yaumrimpya,yaUhindu,yaUtu,nayaitikadinyinginenyingi,lakininiuongohuo. Nidhambihiyo. NiuongokuwaUumbanjianamuhimukwakuwepokwakemwenyewe. NaMwanzo1naWarumi1kusema'Nohuna!' Mwanzo1nihapakupanuamaonoyetuyaMungu. NihapakutusaidiakuonaukubwawaMunguninani.

Naainahiiyamahubirinidaimagumukwasababuwakatiwowotekujiingizahuuundanindaniyatheolojia,zaidiyakwenda,manenokuendeleakushindwanamanenokuendeleakushindwa,nanikamahuwezikuelezeakituambachonilaajabusana. HuwezikuelezeakwamanenobinadamuukubwawaMungukwambasisiibada; ukubwawaMungukwambasisikutumika. WewenamimikumtumikiaMunguambayeanazungumzamambokatikakuwepo. Sasamimisijuikuhusuwewe,lakinihiyonibalaakwangu. Siwezihatakumalizabintiyangubunkkitanda. Imean,mimikwendanjenakununuambao,mimibadokuwanabaadhiyascrewskuwekakatika,baadhimisumarikuwekakatikaYeyeakaangukanjeyakitanda.; kamasikwambamotishayakufanyakitu,sijuininini. Siwezikupatakitandakijinga! Munguanaongeanaipo. SasakamanilikwendanyumbaniusikuwaleonanimeonamatusikuwekajuuyakitandaKierstenyanapendakuangukachinikatikahofunakatikasifanaibadayaMungualiyewekamatusijuuyakitandabintiyangu. Lakinihiyosikitu'ikilinganishwanauundwajiwakilakitu.

1yaNjefavoriteyanguni1yamaeneoNASA. MimikawaidakwendayakekilaSikuya. Maelezoyakeniprettywapagani,lakinipichakutokadarubiniHubbellnimaranyingiajabu. Hiininebula,NGC60. Kunagalaxiesnyingikwambahawawezijinayao. Wanakuzihesabu. Nebulaambayoina200kipyanyota. Ni1500nurumiakahela. Hiyoniidadiunfathomable! HataNyotahipEnterprisehawawezikupatahelanebula. HataGeneRodenberry,MuumbawaStarSafarimfululizowatelevisheni,naUtuwakeuliokithirinaimanikatikauwezowabinadamu,uwezekufikianyotakamaunatakatunivibayakutosha,hatayeyehawezimimbawanebulahiyoni1,500nurumiakahela. Kamawewenikwendawarpkumi,hiyonimiaka150kupatahelaNebula! NawamewezatuwamezipatakwakukunjasabamarayamwishoIchecked. Hiyoni1500nurumiaka,miaka150katikakizazikijachoEnterprise!

Lakininadhaninini? Hiyosihataidadikubwa. HiiNebulawengineninuruwamiakamilioni300mbali. Hatuwezihatakuelewanambahizi. Najuawanasayansikutumianambahizi,lakiniwaohawawezikuelewamaanayake. Waonikubwamno,piagargantuan. Nadhaninini? Nebulahiinikwamba. NitusehemukidogokatikaSpiralGalaxyM33. Hawawezihatamwishogalaxies. MimimaranyingikujiulizawakatinikiwamtotokwaniniMungualifanyanafasikubwasana. Haikuwampakamiakayahivikaribunikwambatumekuwakujakutambuanafasihiyonikubwasana. I


mean,Mungu,kwaniniwewekufanyahivyokubwa? Mtumara1alisemakuwawanayokutafutakwadarubiniHubbellnikwambabilakujalijinsimbaliwaokuangalia,wanaendeleakutafutazaidi. Najuakwambabaadhiyawanafizikiahudhanikuwakamawaokuangaliamudawakutosha,wataonanyumayakichwayaokwasababuitakujakuwamduara. Takwimukwambam1nje.

Lakini,nafasianaendeleakupanua. KwaniniMungu? KwasababuMbinguzatangazautukufuwaMungu; nakwasababuangayaitangazakaziyamikonoyake. Haijalishikamawewekuishikatika10,000BC,aukamawewekuishisasa,mbingunazobadokutangazautukufuwaMungu. Nawakatiukiangaliakwamba,kitupekeeambacholazimakuwakatikaakiliyakoni,'WOW,Mungu! Ajabu!!'

Sasawapaganiangaliainterstellarvumbi,nakwambanimbayasana,kwasababuhiyohatiyaMungukatikausowaulimwengu. Lakiniunajuaninikwelikushangaza? KuwaMungualiyeMuumbaNebula604katikaGalaxy33Mungundiyemwenyetunakuabudu, niMungukwambasisikutumika; niMungukwambasisikuwaita'Babayetuuliyembinguni'. NiMungukwambasisikupigakelelekwamaumivuyetu. NiMunguambayesisihutegemeakwenyenyakatizashida.

Mungunikatikakudhibitihatawakatihatuelewikwanini. HuyundiyeMungukwambasisikutumika. HuyundiyeMungukwambasisikumtukuzawakatisisiniwatotowakutiikatikafamiliayake. HuyundiyeMunguambayeinajenganebulae,Mungunim1ambayelikotumainiletukwaajiliyawokovunautakasonamilele. YeyeniMunguwanyota,kuelewekakatikanuruwaMwanzo1,ambayenisadakayetuyakutoabureyawokovukwambakamawewekukubaliwewenimwenyedhambi,kwambakifochaKristokulipwafidiayadhambiyakojuuyamsalaba,nakamaweweUtakuwakufanyamaishayakokwaMunguambayehufanyagalaxieszaidiyaidadi,basiunawezakuishinayemilele. HuyundiyeMunguambayoinauwezowakubadilisharushwamoyowabinadamu. Namimimtuhumiwauwezowakubadilisharushwamoyowabinadamunikazizaidiyauundwajiwagalaxiesnanyota,tunadhani.

JinsikubwaMunguwenuninini?

JinsikubwaMunguwenuninini? HiloniswalilaMwanzo1.Inakuwa. JinsikubwaMunguwenuninini? Je,Munguwakokuwandogosanakwambahawezihudumakwaajiliyenu? NiwasiwasinakukatishwatamaanawasiwasiwaulimwenguhuubalaawewenaMungunindogosanakwambahawezikutunzamatatizoyako? MiunguyaduniahiikuwahivyokubwakwambasisiibadayaobadalayaMunguwaMwanzo1; munguwafuraha,miunguyamafanikio,miunguyafedha,munguwawakatihuo,munguwa'mimininakwendakufanyakilenatakakufanyanjiayangumwenyewenahakunamtuanayewezakuniambianinichakufanya.' Je,MunguwaMwanzo1kuwandogosanakwambaYeyeanakushindananakatikaduniahiinimiungu? Je,MunguwaMwanzo1kuwahivyounsatisfyingkwambamiunguyaduniahiikuonekanazaidiyakuridhishanasisikulazimishaMungukushindanakwaupendowetu?

AuanaMunguwakokuwakubwanayakutishanamkubwa. Je,MunguwakokuwaMunguwaMwanzo1? NiMunguwenuhivyokubwakwambaYeyeanaongeamambokatikakuwepo? NiMunguwenuhivyokubwakwambayeyenimkuujuuyakilakitukabisakwambaamefanya? NiMunguwenuhivyokubwakwambaYeyeanamamlakayote,nawakatiyeyeanakwambiakwendanakufanyawanafunziunasema,'Naam,bwana.' NiMunguwenuhivyokubwakwambaYeyenimwenyehekimazaidiyachochotetunawezauwezekanokuelewa? NiMunguwenuhivyokubwakwambaAnastahilikuwanakuifuatakwakilaaunziyashaukuyakuwaYeyeamewekanakuwezeshwakatikamaishayetu? NiMunguwenuhivyokubwakwambaAnastahilisikugawanautukufuwakenamtuyeyoteaukituchochote? NiMunguwenuhivyokubwakwambaYeyenianastahilinafasiyakiongozikabisakatikamamboyote? Munguhawatakuwanawapinzani. Kunam1tuMungukatikaMwanzo1.Yeyealifanyakilakitu,naYeyemadaiuhurujuuyakilakituYeyealifanya. JinsikubwaMunguwetuninani?


2.Uumbajinasisi

Hebutuombe:Baba,dunianiuongo. DhambikupotoshwaniniYoukuundwakwakuwanzurinasisikukirikwamba. Duniaanatuelezamambomenginainatuambiakwambakilawimbowa2wakilaSikuya1,nakwakihereherejuuyetunainaongezamambondaniyapsycheyetuyandani,mambokamaheshimayetunathamanizetukujakwasababuyautendajiwetu. Loo,Baba,hayaniuongo. Lakinitunahitajikuelewakwaonatunahitajikujuajinsiyakupambananao. Baba,tunaombakwambakamasisikuangaliaMwanzo1tenaleoasubuhikuwaWewekufunguamachoyetunakwambakwanguvuyaRohowakoUtakuwakutusaidiakuelewaniniMtumishiwakoMusaalituandikiayamiakamingiiliyopita. KatikajinalaYesu,Amina.

I.Utangulizi

Marayamwishosisiinaonekanakwamara1SikuyatanoyauumbajikatikaMwanzo1nasisialiulizaswali,"Je,walewa1SikuyatanokutufundishajuuyaMungu?"TulionakatikaSikuya1ma3ambayoMungunikuchukuakituambachoniukiwanautupunakuifanyainhabitable. Kishakatikasafumkonowakulia,Sikuya4,tano,nasita,MungunahivyokufanyaardhinaanganabahariwenyejinaYeyekuwekawanyamanandegenasamakikatikaUumbanjivyake. Tumejifunzanininamambomawiliyamsinginarekuhusiana. 1nifundisholamonotheism. Mwanzo1niwotekuhusuMungum1nakwambaMunguinajengabilashauri,bilamsaada,nakwahiyo,yeyesikushirikiutukufuwakenakitukinginechochotekatikaUumbanji. NasisipiakujifunzakwambaMunguhuyum1nikubwananenokwaasubuhiniukubwawaMungu.NajinsiMunguambayeinajenganebulae,ambayeinajengagalaxieshivyowengikwambahatuwezijinayao,niMunguyuleyuleanakujakwetu,ambayeanatupendanakukutananasisikatikamajaribuyetunadhiki,ambayemoyosisiwakatimaishaanapatangumu.WakatikuangaliavideoWakristowaSudan,unatakakuulizayao,"JinsikubwaniMunguwako?"DhanayanguniMunguwaonimkubwakabisa.Hiyonininisisiinaonekanakatikawikiiliyopita.

II.SikuyaSix

LeonininatakakufanyanikuangaliaSikuyasitanasabanakuulizaswalitofautikidogo.Leonatakakuuliza,"Je,Uumbanjikutufundishakuhususisiwenyewe,siMuumba,lakinisisiwenyewe,kamasehemuyaUumbanji?"Hiloniswalinatakatuangalieleoasubuhi.

A.Wanyama

KatikaSikuyasitazauumbajitunambiliubunifuvitendokuusambambanaSikuya3.1yawalenikatikaMwanzo1kuanziasaaayaya24.KamaMunguinajengawanyama,Musaanaandika,"Munguakasema,'NchinaitoevileUumbanjihaikulingananaainazake,mifugonavitambaavyonawanyamawanchikulingananaainazao,naikawahivyo.Munguakafanyawanyamawanchikulingananaainazake,namifugokulingananaainazake,nakilakitukitambaachojuuyaardhikulingananaainayake.Munguakaonayakuwanivyema."KatikaSikuyasitaMunguhuanzakwakujengawanyamaambayokukaakatikanchikavusasa.

UumbanjiB.Binadamu

LakinibasiAnaendeleana2kubwayaubunifukitendochaSikuyasitananikuundwakwabinadamu.Kablayamimikusoma,mimituhajayakutajajamboya1.Nenolililotafsiriwa"mtu"hapanikutafakarinenolaKiebrania"adam";ninenogenericambayoyanawezamaanakurayamambombalimbali.Niinawezakutajaubinadamu,jamiiyabinadamu.Piainawezakumaanishawanaumekinyumenawanawake,na"Adam"katikaKiebraniaUnawezapiakuwajinabinafsikamailivyokatikaMwanzo2.Hivyokamasisikwendakwanjiayasehemuhiiya2,taarifakwambakwasababuyamaanayanenomwanadamu,kwasababuya"adam",uwezerejeanikatikau1nakatikawinginaninenoya1."Munguakasema,'Natufanyemtukwamfanowetubaadayasurayetunawaache


kutumiamabavujuuyasamakiwabaharini,nandegewaangani,najuuyamifugo,nanchiyotepia,nakilakitambaachochenyekutambaajuuyanchi.'Munguakaumbamtukwamfanowake,kwamfanowaMungualimuumba,mwanamumenamwanamkealiwaumba.MunguakawabarikianaMunguakawaambia,'Zaeni,mkaongezeke,mkaijazenchinakuitiisha,mkatawalesamakiwabaharini,nandegewaangani,nakilakiumbechenyeuhaikiendachojuuyanchi.'"Hiyonimuhtasariwakuundwakwabinadamu.Mwanzo2nikwendaretellhadithiyakuumbwakwaAdamunaHawakwaundanizaidikidogo,lakinihiyonikwaajiliMwanzo1.

NdipoMusaanaendeleanahufanyakaulimbilimwisho.1inanininautoajiwaMungukwaajiliyachakulanaanaandika,kuanziakatikamstariwa29,"Munguakasema,Tazamanimewapakilamcheutoaombeguzilizojuuyausowaduniayote,nakilamtiambaombegukatikamatundayake,mtakuwanawatuwakewawapechakula.'"Kwamanenomengine,AdamunaHawawalikuwawalajimboga.NyamahakupewakwetukulampakabaadayaNuhu."'Nakilamnyamawanchi,nachakilandegewaangani,nachakilakitukitambaachojuuyanchi,nakilakituchenyepumziyauhai,nimewapakilakupandakijanikwaajiliyachakula."`Kwamanenomengine,wanyamapiawotewalikuwamboga.Nashangaaambapodinosaurswalionaokatika?"Naikawahivyo."Mimidaimakujiulizajuuyahilo.Lakinikishakupatamstariwa31ambayonihitimishokuu,"Munguakaonakilakitualichokifanya,natazama,nichemasana.Nakulikuwanajioniikawaasubuhi,Sikuyasita."

KileniMusakujaribukufundishasisikuhususisiwenyewe,kileMunguanajaribukutufundisha?Naam,kunamambomengi.Mtuakaniambiabaadayahudumaya1,"Wewekuangaliakwelikuchanganyikiwahukojuu.Ilikuwakamawewealikuwanamengiyakusemanahivyokidogomudawakusemahivyo."Naminikasema,"Wewenihaki.Hizinikwendakuwangumu52mahubirikwaajiliyangukwasababukwakuokotahadithimsingi,Miminikuokotawalewalionatheolojiayandanikabisanaukamilifu."Hivyonikwendakuwaainayachangamotokwakuzingatiakatikajuuyajamboya1.

III.WatuJe,kilelechaUumbanji

Lakinihapanijambo1kwambakinachoendeleakatikaMwanzo1kamainahusiananamiminawewepia:watunikilelewaUumbanji.Watu.AdamunaHawa,miminawewenikilelechajuhudizauumbajizaMungu.KamakusomakwanjiayaMwanzo1hatakutokakwaupandewafasihi,unawezakuonajengocrescendokamawewekwendakwanjiazotezaMwanzo1.urefuwamaelezoyakilaSikuyanikupatamudamrefukidogonakilaSikuya.BasiMusanikuanzishamfanowafasihi,dansikwaUumbanjihadithi.Nahivyoanasema,"Hebukuna....naikawahivyo."Munguanawaambiakuzalianakulingananaainazake.Kunataarifayamarakwamara,"Nanivyema."Kunakibwagizohikinakunamfanohuuinajengwanjiazotesehemu1yaSikuyasita.LakinisasasisinikatikakilelechaUumbanjinamwelekeokuwayoteiliyopita.Nautambuzi,"Iwe"inakuwa"Natumfanye"nabadalayaUumbanjikuzalianakulingananaainayake,watunikuundwa,"kwamfanowetu",kwamfanowaMungu,hasawakiumenawakike.Nabadalayakujazaardhinawanaoishikatikahiyo,tunaambiwakutawalanchi,kwakutumiamabavujuuyawenyejiwotewadunia,kutawalajuuyawenyejiwanchinabaharinaanganakwakweli,kuwanamamlakajuuyaduniayenyewe.NakishacrescendohiisualalautimilifuwakekatikataarifayakekuwaMunguanaangaliakilakituamefanya,nasiyonzuritu,nivizurisana.

A.NiniUumbajiTufundishekuhusukwetu?

JeUumbanjikutufundishakuhususisiwenyewe?InatufundishakwambasisisibaadhiyamakosaDarwin.Tafadhalikusikiakwamba.WewenamimisibaadhiyamakosayaUumbanji,sisisibaadhiscumprimordialkwambanikanawaupjuuyapwaninakwanamnafulanialikuwatumvutohakiyakuzalishamaisha.Hiyosiyosisininani.SisihakuwanakufanyahivyokwajuuyangaziyamabadilikokwasababutunaThumbspinzaninauwezowakufikiriabstractly.Hiyonikwaninisisinininisisini.MiminihatuayaUumbanjiwaMungucrowning.WewenihatuayaMungukwamakusudi,aliamurutendolauumbajicrowning.NahiiyoteiliundwailiawezekujengakituambayoinafananaMwenyewenaingekuwamahalipakuwekayetu.Anayejuayote,mwenyenguvuzoteMungubaadayakuletwafomukutokaformlessness,baadayawenyejinyanjazote,alisema,"Natumfanyemtukwamfano


wetu."MungualitakakituambayoinafananaMwenyewezaidiyandege,zaidiyasamaki,zaidiyawanyama,zaidiyamiti.AlitakakituambachoinafananaMwenyewenahivyoyeyealifanyaAdamunaHawa,naakakufanyeninyinyinayeyeamenifanya.MimikuwepokwasababuMungualifanyamimi,nakamahiyohaikutosha,Nayeamenifanyakufanananamwenyewe.Nakamahiyohaikutosha,Nayeamenifanyakutimizamalengoyakewakatimiminikohapanawewenihapa.Sisinikuwaangamizakwadunia,sisinikutawalayake,sisinikuwanamamlakajuuyajambohilo,nasisinikutunzayake.Naweweyote,kamahiyohainakuyeyukasiagiyako,mimisijuininimapenzi.Tena,changamotoyakuhubirinachangamotoyakusomakifungukamaMwanzo1kwambanihivyomaalumunikwambatunasema,"Ndio,ndio,Mungualiniumbandaniyakepicha...."Nanirahisitubasikwambakuwamajimbalibatayanyuma.LakiniMungualitakakituambayoinafananaMwenyewenaakakufanyeninyinyi.Nakwambaniweweninani.HiyoniujumbewaMwanzo1kamainahusiananasisi.

B.NiNaniPlural"sisi"

Sasa,kunawanandoawaspecificskwambamiminatakatuangaliekatikakifunguhiki,na1ni:ambaonihuu"sisi"?"Natumfanyemtukwamfanowetu."Naniwingi?Taarifakwambakatikamstariwa27,Anaendeleakwauya1,kwambasisinikuundwakwa"mfanowake".Naam,kunachaguzikadhaa.Fafanuzinatheologiakamawanasemajuuyamambohaya.Lakinimsimamokwambaninahatimayekuja,naunahitajikujuakwambaniupandewakihafidhina.Hiyohainakufanyahivyohaki,lakininiupandewakihafidhinawawigowakitheolojia,lakinihey,mimininaainayakihafidhinayaguy,nininawezakusema?Naaminikuwaninisisihapaniladhayau3.UumbanjiinaonyeshaMungukuwamkazoMungumya1,siyohivyo?Imean,kwambanininiimekuwakinachoendeleawotekwanjiayaMwanzo1.Yeyeanaulizahakunashauri,Yeyeanaulizakwamsaadawowote.KunaMungum1tuambayeinajengakabisakilakitu.NabadohatahapakunaladhakwambakunazaidiyaMungukulikohukutanajicho,kwambayeyenitofautinasisi.Kwambakatikauchachewakekunabaadhiyaainayawingi.Tumekuwatayarikuonakwambakidogokatika1ayambili,nasisisi?HapomwanzoMungualiziumba,nabadonikwambaniimetuliajuuyausoyaulimwenguhuuukiwaRohowake.Nijambolakushangazakamawewekuchukuaswalihilinawewekuangalianiweavenjiayakekwanjiamaandiko,kupatanaAganojipyanawewekujuakituambachosiwazijuuyahatuahiyo.Hiyonitu,ambayealiumbakilakitu?MunguwaMwanzo1ninani?NiYesu,je,tunajuakwamba?InaonekanakwambaMunguBabamipangonamtotowa,lakinikatikamaanayajumla,inaonekanakwambaniMunguMwanaambaokwakwelianafanyakazi,ambayekutimizampangoBabayake.Wakolosai1,kuanziasaamstariwa16,nakuzungumzajuuyaYesu,"Kwakuwakatikayeyevituvyoteviliumbwambinguninaduniani,vinavyoonekananavisivyoonekana:wenyeenzi,auusultani,auenzi,aumamlaka.Vituvyoteviliumbwakwanjiayakenakwaajiliyake."Yesu,MwanawaMungu,mjumbewa2waU3,MunguMwananiwakalawaUumbanjivyoteambayoiliundwanaYeyenakwanjiayakenakwaajiliyake.Nyumakatikasura1yaInjiliyaYohanakatikamstariwa3,tena,kuzungumzajuuyaYesu,"Vyotevilifanyikakwayeyenapasipoyeyehakunachochotekilichofanyika."Hiini"Nasi",naamini,katikaMwanzo1.KamaMungunikuzungumzanayeyemwenyewe,MunguBaba,MunguMwananakumwambia,"Natumfanyewatu,lakinihebukufanyawatuinafananaNasizaidikulikokitukinginechochotekatikaUumbanji."Hiisihatuazakitaalumajuuyawingihuu.Tunakwendakuonakwambainakuwaincrediblymuhimukatikakidogotu.

IV.Je,ninihii"Image"yaMungu

Jambojinginenilitakakumwekanjenitukuulizaswalihili:nininimaanayakuundwakwamfanowaMungu?Inamaanaganikwakuundwakwasurayake?InamaanaganikwakuundwakwamfanowaMungu?Tena,kamawewekusomafafanuziautheologia,kunakurayamaoni.Historiayakanisaumeonyeshawatukujaribukupatasehemu1tuyakilenikuwamtunakwambasehemu1nikuwakatikamfanowaMungunakwambanijinsimjadalainakawaidagone.Lakininadhanimjadalakando,kunamambokadhaaambayosiwezikujuakwauhakikajuuyaninimaanainaposemakwambawewenamimiwaliumbwakwamfanowaMungu.


A.Image:SisiKutafakariMungu

Ni1yayoteinamaanakwambanamimiwaliumbwakwamfanowakeambayoinamaanakwambasisinikamaYeye,lakinisisisiyeye.Hiyonihatuamuhimukuongeleawikiiliyopita,kwambamimiiliundwakwamfanowaMungu,kwambamimikufanananaMungu,lakinimimisinaMungu.MiminitofautinaMungu,UumbanjiwotenitofautinaMungu,naainazotezaimanizamiujizanaPantheism,iweniumrimpya,aukamanikanisalaMormoni,auchochote,ikiwanianadaikwambatuna"chechezaMungu",basinimakosa.SisinitukatikamfanowaMungu.Lakinikwaupandemwinginewasarafu,nadhanininimaanayake,nakamawewekurudinyumanakuangaliamazingiranamtiririko,niprettywazininimaanayakuwakatikasurayaMungu.InamaanakwambawewenamimikufanananaMunguzaidiyasehemunyingineyoyoteyaUumbanji.Nakunamambomengiambayokwendakatikakufanyahivyo,lakiniwazokuunihili:Mungualitaka,kwasababuyoyote,sehemuyaUumbanjikufanananaYeyezaidikulikondege,zaidiyasamaki,zaidiyawanyama,zaidiyaYosemitekatikayoteyauzuriwake,zaidiyamitiredwoodkatikayoteyauzuriwao,AlitakakitukatikaUumbanjikufanananaYeye,nahivyoalivyokufanyeni,Nayeamenifanya,YeyealifanyaAdamunaHawa.Naunajua,mbinguninakaziyaajabu,siwao?MbingunikupatakutangazautukufuwaMungu.Lakiniwewenamimikupatakuangaliakamanaye,nakwambanijamboambalohakunamlima,hakunajioni,hakunaangastarryunawezamilelekufanya.HawawezikuangaliakamaMungu.Hawawezikufanananayeye.Wanawezaamriutukufuwake,lakinihawawezikuangaliakamayeye.Wewenamimiwaliumbwakwaajilihiyo,kwakufanananaYesunakufanyajukumulake.

Hiyoinamaanagani?Naam,nadhanikunapandembilikwakuwasarafukuwanilitakakutumiamudajuuyaleoasubuhi.WewenamimiwaliumbwakwamfanowaMungunakwaupandem1kwambamaanayakenikwambasisikutafakarikwake.Kwambakatikausowetunamachonipetu,sisikutafakari,sisikuangaliakama,sisiinafanananaMunguwaulimwengu.Nakamanilivyosema,kunamengikatikaniniinachukuakufanyahivyo.Kunasehemukiroho,kwamfano,katikazwakwamfanowaMungu.KwambawewenamiminizaidiyamwilinamifupakwambawewenamimikuwanarohokamaMunguniRohonatunaufahamuwakiroho,tunaufahamuwaMungu.Hiyonisehemuyamaanayakuzaliwa,kwakuundwakwamfanowaMungu.Tunauwezowaakili,uwezowakufikiriabstractly.Tunauwezokimahusiano,ambapotunauwezowakuhusiananaMungu,kwakuwanahajayaushirika,kwakushirikipamojanaye.HiyonininiMwanzo2niyotejuu.BalikwavilealikuwakuundwakwamfanowaMunguinanininababieswetuwakimaadilipia.Kwambatunayodhamiri,kwambatunaelewakwambakunahakinabatili,kwambakunatofautikatiyambili.Kwambatunauchaguzinakwambasisikuwajibishwakwauchaguzisisikufanya.HiyonininiMwanzo3niyotejuu.HivyomamboyotehayapamojanapenginewengizaidiniyaleambayoMungukuwekakatikamiminandaniyaweweilikamasisikusimamakamamakamuRegentsMungukatikaduniahiikufanyaamriyake,kwambasisiinafanananakwakezaidikulikokitukinginechochotekatikaUumbanjiwote.

Sisitumepewambwakubwanapakawawilikatikanyumbazetu.Mbalikamambwanapakawanawasiwasi,waoninzuri,hataPJKunahistoriandefuyawafupakautanikatikafamiliayangunaninakuwekakuombamsamahakwaajiliyao.Tunawanyama3kubwa,wanapendayetu,hatapaka.Waohudumayajuuyetu.Kunakituambachokinaendeleahuko,lakiniFosternaPJnaJuankamwe,wanyamahaowa3,mazurikamawao,kamwekufanananaMuumbawao.Hawawezikuletaainahiyoyautukufukwakekwambamiminaweweunawezakuletakwasababutuliumbwa,siwanyama,kwamfanowaMungu.

B.NiniUumbajiTufundisheKuhusukwetu?

Sasakunawengi,wengimwelekeotofautikwambanawezakwendanahilina1yachangamotoyawikihiililikuwaninyembambanichiniyamaombi1nahapani.Je,nimimimaanayamsingiyaukwelikwambamimi,BillMounce,nikuundwakwamfanowaMungunituhii:nimfanowaMungukwambanichanzochaheshimazotezabinadamu.SasahiyoniMouthful,lakinitafadhalifikiriakuhusuhilo.NiukwelikwambawewenamiminikuundwakwamfanowaMungu,kwambanichanzochaheshimazotezabinadamu.Heshimaninenokubwa.Nikwambamaanayathamaniyakwambasisiwanatamani,hisiayamaana,kwakujuakuwamimininamtu,kwambamiminikohapakwasababu,kwambamiminikohapakwamakusudi,kwambamimisibaadhituyamakosa,lakinikunaheshima


katikamimininani,kunaumuhimu,kunaumuhimu.Namambohayoyotenimamboambayodunianifranticallykwaajiliyakutafuta,siwao?Tufranticallykutafutamaananathamani,kuangaliakwaheshima.Mwanzo1nihapakutuambiakwambachanzopekeechaheshimaniukwelikwambamiminawewewaliumbwakwamfanowaMungu.Kamamimimawazokuhusuhili,nimekuwatuamevutiwatenanatenanajinsikabisamessedupduniani.Dunianihivyomessedupjuuyasualahili.Nenokaribunikwakuwani"kujithamini",sawa?Unawezakuonaduniafranticallykufanyakituchochoteinawezakutafutakwaheshimanamaana.Nakamaukiangaliamamboyotemamboniganikupatamaana,nikinyumenayenyewe,unaendeleakatikamaelekezokinyume,nitunahofukwasababunikuangaliakilamahaliisipokuwachanzotendoambalonilaubunifuwaMungu,kujengasisikwamfanowaMungu.

Natakakuchunguzahiikwamudakwasababumiminatakawewekwelikuelewanikwasababunim1wawalemamboambayotunasikiakilaSikuya.Kilawakatikurejeakwenyetelevisheni,wewenikwendakusikiahiiinahubiriwa,ufafanuzizaididunianiyaheshima.NamiminatakakutoaRohoMtakatifumuda,Yeyehanahajayakemiminadhani,lakininatakakuwakunamudakwaajiliyamambohayakuzamakatikanalabdakatikamaishayakokutambua,"Unajuanini?Mimiwamenasakwenyemtegowakufikirizaididunianijuuyahadhikatikaeneohili."Hivyobasimimitukushughulikiamambombalimbali.DuniaanadaiheshimalakininimadaihayombalinaMungu,hiyonitatizokuu.Madaiduniautu,nikutafutakwaajiliyake,anadaikwambainakupatikana,lakininikuangaliakatikamaeneoyotemabaya.UjumbewamnarawaBabelikatikaMwanzoilikuwaninini?Munguanasema,"Zaenimkaijazenchi."NaUumbanjidhambianasema,"Hakunanjia,Sitakikueneza,natakakukaakatikasehemuya1.Natakakujengamnarakwasababutunawezakufikiambinguni."NamnarawaBabelialikuwakatika1kwa1bilayaamriyaMungunahivyotusidhanimnarawaBabelinihistoriayakale,nikasikiakwenyetelevishenijanausiku.UmewahikusikilizawimbomandhariyaBiashara,karibuniStarSafarispinoff?Huko,nilivyoelezaStarSafariJuma2miwilimfululizo,mimisikutajahayotenakwamuda.Mimikufurahiakuangaliashowhii."Ninaimanikatikamoyo"(vibayakituchaimani),"Siwezikufikianjenakugusanyotayoyote."Angalia,hiyoniMwanzo,hiyoniBabeli.Hiyoakisema,"Siwezikufikiaumuhimunamaana,mimiinawezakufikianjenakugusanyotayoyote,hatawaleambaonimiakamiamilionisitanurumbali."Nakwambanimaanayamaisha,kwambaniumuhimu.NiniUumbanjianafanyanikwambaniwakidai,kwayenyewe,heshimazotenautukufuwotenimalitukwaMungunamatendoyakeyaubunifu.Nikwajinsiganiduniakudaiheshima?Fikiriakuhusuhilo.Naam,1yanjiayakuwanianadaiheshimanikwambahatuayautendajiwetu.Duniaunawekayetuwotejuuyautendajikufuatilia,siyohivyo?Nainasema,"Weweniyenyethamaniyakitukamawewekufanya."Nasituainayoyoteyautendaji."Unakufanyanjiayetu,wewekukubalimalengoyetu,maadiliyetu,nakishakamawewekwendaupandehuobasiutakuwana1yawatunzurinasisibasiwewekuwekatuzoinaonyeshakwenyetelevishenikutupatuSAPsnyinginenafasiyapatwewejuuyamigongo,loo,nawewatunzuri,nakukuambiajinsikubwa,jinsiyaajabuweweni.Ndiyo,unamaana!"Nadhanininimimikuzungumzajuu?Nanituduniaakisema,"Hawaniwatuzuri.Waowamejitahidibaadayamamboambayotunaonakamamuhimunakwasababuwaowamefanikiwa,kwasababuwanawezakukimbiakwakasikulikowewe,unawezakurukajuukulikowewe,wanawezakukabiliananamagumukulikowewe,wanawezakupatapesazaidikulikowewe,wanawezakuimbaborakulikowewe,basihiyoniutu,kwambaniheshima,kwambaniutukufu,kwambandiyomaanakatikamaisha.Haoniwatuambaonimuhimu."Sisihatakuwanatelevishenishow,LifestylesyaTajirinamaarufu.YupokatikanyinyianayekuangaliaLifestylesyaMeeknaHumble?Nabadowalenimaishakwelinimuhimu,siwao?Duniahiianatakakuwapaheshimakwawatukulingananautendaji,nawewewote,nikuanzakwakwelivijana,siyohivyo?Walikuwawewemilelemtotoiliyopitawaliochaguliwakwaajiliyadodgeball?Je,weweulikuwaauwalikuwawewesistarterkwenyeshuleyasekondariyampirawakikaputimuyako?Wasichananawavulana,je,kuangalianjekilamtuaukufanyawewekuangalianjeyawatunzuri?Angalia,hiiniinsidiousnakuanzamwanzonisana,sanayamaishayetuambapotunaambiwakwambathamaniyetu,thamanizetu,hadhiyetunimisingiyaninitunawezakufanya.

Je,unajuakwambakatikahesabuyamwishokunaaina127yaakili?127lithibitishwe,ainakupimikawaakili.Duniahiimaadilikuhusu3.HainathamanimtuambayeMunguamewapauwezohuuwaajabukutembeandaniyachumbanakuhisimaumivuyamtukatikachumbahicho.Hiyosimuhimukatikaduniahii.Duniahiianataka


kuondoamaumivu.Lakiniainahiyoyauwezo,napendakusema,nimengiyotemuhimuzaidikulikokuimbakamandege.Lakiniduniavinavyolinganajuuyahadhikulingananautendaji.Hiyoinamaanakamawewenamimisikufanyalikingyao,kwaviwangovyao,basi,sisinihaunamaana,hatunautu,hatunamaana.Nawotekwambasisininjemakwanikurejeakwenyetelevisheninakupongezawatunzuri.Hiyonimachukizo.Hiyonimachukizo.

Jambohilizimalaunyanyasajinidhanakwambamimiwanajitahidikuelewa,kwambabaadhiyenunikujaribukunisaidiakuelewakilekinachotokeawakatimtotonivibaya.Kunahisiayaaibuhiyohutokanazaidiyamtoto,baadhiyawewekujuaninimimikuzungumzajuu.Hisiayaaibukwambakwanamnafulanimimilazimahaunamaanaaubabayangubilakuwanakosahilikwangu,aumjombawangubilakuwanakosahilikwangu,aujiranibilakuwanakosahilikwangu.Nakunahisiayaajabukamamimininakufahamukama,"Miminihaunamaanakwasababumtualiniambiakuwamiminihaunamaanakwakitendochao."Duniahatuahadhimakaojuuyautendaji.Lakinitukuonyeshajinsimessedupduniani,hainatukinyumekabisa,pia.Kunaharakatileokuonakujithaminikamakitukabisatofautinautendaji,pia."Naam,sisituwanatakawatotokujisikiavizurikuhusuwaowenyewe."Lakinininikamawaoninzurisi?""Haijalishi,miminatakatuwaokujisikiavizurikuhusuwaowenyewe".Lakinininikamawaoninzurisi,hatuwezikukabiliananahalihalisi?Miminilikuwanauzoefukushangazazaidiwakatimimialikuwaakifundishawatuseminari.HaikuwahataKigiriki,ilikuwarahisidarasani,utafitiAganojipya.Nailikuwamidtermnamwanafunzim1alikuwaflunked.Sasa,yeyehakuwatuflunk,ilikuwa41aukitu.Nailikuwahakunamshangaokwasababuyeyeilitumiazaidiyamudawakekuunganishaswetayakejuuyapuayakenakuangaliakaribukatikadariyadarasanikwamara1wikitanoyadarasa.Yeyealikujakwangunakusema,"Je,kunanjiayoyotenawezakupita?"Naminikasema,"Hakunanjia!"(Sikwambakabisaunkindly,lakinimiminilikuwakidogokulishwajuunayake.)Huyomamaakajibujambolakushangazazaidi,alisema,"Unajuanini?Mimibadowanaonanzurikuhusumwenyewe.Imean,nadhanimimininamwanafunzimzuri."Nanilikwenda,"NINI!?Wewenimwanafunziwakutisha.(Mimisikwelikusemahivyo,lakininilitakahivyovibaya.)"Wewenimwanafunziwakutishakatikadarasahili.Labdakatikamadarasayakomengineunafanyakazinzuri,lakiniwewesihatakujaribu!Wewenikukaanyumahukokufikirikwambamimininakwendakupitakwasababuwewekuketikatikakitikwambakwamasaa20.Sitakujakufanyahivyonawewe."(Hiyoninininilitakakusema,lakinihatamiminawezakusemakwamba).Lakiniilikuwaajabukwangukwambakatikakutafutayakekwautu,tafutayakekwaajilimaananaumuhimu,yeyealikuwaobliviouskwaniniyeyekwelialikuwa.Naninialihitajialikuwakipimochaafyayahalihalisi,nakujifunzakuchukuamaelezoyawachache.Nimekuwawamekwendajuuyamudawakutosha.Hey,natakawatotowangukujisikiavizurikuhusuwaowenyewe,sikutoelewamimijuuyasualahili.LakiniMiminatakawaokujisikiavizurikuhusuwaowenyewekwasababuwaoniwatotonzuri.NamiminatakawaokuelewakwambawaoniwatotonzurikwasababuMungualifanyanaomzuri.NatakawaokuelewakwambawaoniwatotonzurikwasababuTylernaKierstennaHaydenwaliumbwakwamfanowaMungumzuri.Nakwakwelikwambalikoutuwao.Ndiyo,Miminatakawaokujisikiavizurikuhusuwaowenyewe,Natakawaokufikiauwezowao,kwambaniyotemuhimu.Lakinisikwambawaoninani,sikwambamimininani,sikwambaweweninani,hatakamawewenimtuwamwishowaliochaguliwakwaajiliyadodgeball.Hiyosiweweninani.WewenikilelewaUumbanji.MungualifanyahivyokwaajiliyenunaAlitakakituambachoinaonekanakamamwenyewe,ambayoinafananaMwenyewe,ambayoinawezakumpendakamaYeyeanapenda,ambayoinawezakufikirikamaYeyeanadhani,ambayoinawezandotokamaYeyendoto,ambayoinawezawanatakaushirikakamaanatakaushirika.Nayekuumbeni,nayeniumba.Hiyoniheshimanakwambanichanzopekeechahadhiyabinadamu,zwakwamfanowaMungunazwanzuri.Ndiyo,pichailikuwakuharibiwa,haikuwahivyo?IlikuwakuharibiwakatikaMwanzo3.DhambiwakaingiaUumbanjinzuri.LakinimfanowaMungunibado.NaMungualipendaUumbanjivyakesana,mfanowaMungumaanasanaMungukwamba,KwahiarialimtumaMwanawakekufakwaUumbanjivyake.Alifarikiiliawezekutukomboakutokakwenyeshimolakuzimunakutekasisinanafsiyake.Naunajuamwishowamchakato?Je,unajuakwanininimuhimukuonakwamba"Natumfanyemtukwamfanowetu"niMunguBabanaMunguMwana?KwasababuyaYohana3,mwishowaSikuya,wakatisisikusimamambeleyakenasisikumwonausokwauso,YohanaanatuambiakwambasisikuwakamaYeye.WewenamimiwaliumbwakwamfanowaMungunatumekuwakukombolewakutokakatikadhambizetu,walewakwetuambaowamekubalidhambizetunakukiriimaniyetukatikaYesuKristo


Mwokoziwetunaamempamaishayetu,kileuongombelenimaonosafiyaMunguSikuya1mbinguniambakotutaonanayeusokwauso.NakwambamfanowaMungu,kwambaalikuwakuwekakatikasisikatikaUumbanji,crescendokujenganaatakujakutimizwakwake,namikuangaliakamaMwokoziwangu.NaweweutaangaliakamaMwokoziwako.

Nimekuwaakisemawotepaya1,kwambawatunikilelewaUumbanji,kwambasikwelikabisa.Katikahayoyoteiliundwa,sisinikilelenasisinikilele.LakiniMwanzo1hatuachinapichakwambakwasababuMwanzo1inatupamtazamokiasikikubwaMungu-katikatiyaukweli.NaniwazohiloMungu-katikatiyaukwelikwambanadhaninini?Wewenamiminiwotewahadhisawa.Kilam1wetuniwathamanisawakwasababukilam1wetuiliundwakwamfanowaMungu.Vijananawazee,wanaumekwawanawake,Marekaninakilamtumwingine.SotekushirikikwausawakatikasurayaMungu,lakiniunajuakwaniniwewehatimayeviliumbwa?Ndiyo,ilikuwakwakuitiishadunia,ilikuwakwakutumiamabavujuuyajambohilo,lakiniunajuamwisho,sababuyamwishowewewaliumbwakwamfanowaMungu?Isaya42,MunguimekuwaikiendeleakwanjianakuzungumzajuuyaukweliwawokovuwakenaAnasema,kuanziakatikamstariwa6,"Nitamwambiakaskazini.'Nipeniup.'Naupandewakusini,'Je,sikuizuia.Kuletawanawangukutokambalinabintizangukutokamwishowadunia,kilamtuambayealiitwanajinalangu,niliyemuumbakwautukufuwangu."`Hiinikwaninidunianihivyovibaya.Utunamaanahaitokaninakilesisiniuwezowakufanya.UtunamaanalinatokananaukwelikwambamimiiliundwakamakitendomakusudiwaUumbanji.Nilipewambinguninadunianikuwaangamiza,kwakutumiamabavujuu.LakinihatimayesisisotenikupewakaziyaajabuyakuwamtiifukwaMungunakupitiakwambakuletautukufukwake,kitupekee,kitutuyaheshimanathamanihatimayekatikaulimwenguhuu.Ilisisikamwehupatahisiazetuzaumuhimukutokananakilesisikufanya,ilisisidaimahupatanikutokasisininani,kuundwa'mzuri'kwamfanowaMungunakukombolewanaSikuya1,sisikuwakamaYeye.Dhambizetunikwendakuwawamekwenda,natutawezakuwakamaYeye.

Hebutuombe:Baba,wakatisisikuachakufikiriakuhusuhilisisikukiri,vizuri,sisisitukuelewa.Nihivyovigumukuelewakwaninimtuwaukubwawako,Munguzaidiyauwiano,zaidiyakawaidawanatakakujengamimi,ilikujengakilamtukatikachumbahiki.Lakini,Baba,hakuwanaloo,sisinikushukurukwaajiliyake.Baba,tunaonauongowaduniahiikwaninini.Ilisisikamwekujipimawenyewejuuyaviwangovyake.Huendasisitukupimanijuuyaviwangovyayakonainawezatunaelewakwambasisisotetutasimamachachiniyamsalabawathamanisawa,yahadhisawa,kwasababuyayalealivyofanya.Baba,ilisisikamwekuwakatikatiyaulimwenguhuu,baliachenikatikakilakitusisikusemanakufanyakufanyaYoukatikatiyaulimwengu.NakwakuundayakokwambainaonekanakamaWewe,ilisisikujiungakatikawimbowambingukutangaza,"utukufuwakonaangawakitangazakaziyamikonoyako."LooBaba,Weweatukuzwekwelikatikasisininaninaninichakufanyakwaajiliyenu.Amina.


3.Kuanguka

Baba,tunatambuakwambausawanivigumu,kwambanirahisikwasisikujachiniupandem1wateeterleganakupuuzamengine.Baba,nirahisikwasisikujachinijuuyadhambinamadharamakubwakwambadhambialikuwajuuyaUumbanjiyako.NipiarahisikwasisikujachinijuuyaukomboziupandekwambaupendosisinahudumakwaajiliyetunakwaajiliyetunakuletakwetuMwenyewekuishinaWewembingunimilele.Lakini,Baba,wotewawiliwakwelihizonizakwelinatunatambuayaombeleyako.WotewawilinikufundishakatikaMwanzo3.Baba,tunaombakamasisikazikwanjiahiyo,kamasisikwendanyumbanileo,kwambatutakwendakatikaurariwakuelewahorrificnesswadhambi,lakinipiaajabuyaukomboziwakokwaajiliyaUumbanjiwakodhambi.Kwamaanahiyo,Baba,sisiAsantekwambaWewesituMunguwahukumuauMunguwaukombozi.SisiAsante,katikajinalaYesu,Amina.

I.Utangulizi

Tulianzahabarizetu52yaBiblianakufanyakaziyaMwanzo1wikikadhaailiyopita.TulionanamnaMungum1aliumbavituvyotenasisipiaalizungumziamfanowaMungunaninimaanayakuundwakwamfanowake.KatikakitabuchaMwanzosuraya2kamamimikusomaawali,MusaretellshadithiyaUumbanji,lakiniwakatihuuyeyeanaelezeanikwamsisitizojuuyauundwajiwaAdamunaHawanayeyemazungumzojuuyajinsiAdamualiumbwakutokananaudongowaardhiyakufanyakazichininakishayeyeanaelezeajinsiHawailiundwatanguwakatiwaAdamuilikuwanamsaidizikwambaalikuwanahakitukwaAdamu.HiyonininiKiebranianikujaribukusemanahatuwezikabisakusemanikwaKiingerezakwaurahisi.Nakwanjia,tuparenthetically,neno"msaidizi"hainamaanakwambayeyeniwathamanikidogo.NenonikwelikutumiwanaMungukatikaAganolaKale,lakinikwambanininiyeyeiliundwakwaajiliya,kuwahakitukwaAdamu.

YaliyoyahakikamaMungualivyokusudiayao.HayonijinsiganikukomeshaMwanzoSuraya2.Munguimeundakilakitunamamboninjiatuanatakayao.Hakunamaumivu;hakunamaumivukatiyaMuumbanaUumbanji,hakunamaumivukatiyabinadamunawanyama,nakunahatamaumivuyoyotekatikandoa.NahiindiyomaanamstariwamwishokatikaSuraya2nimuhimusana.Walikuwauchinaaibu.Kulikuwanakabisahakunamvutano,hakunamaumivukatikandoazao.Nakitutualikuwanakufanya,jambo1tu,ilikuwasikulamatundayamtimya1.Mungualiwapabustaninzima,bustaninzima."Je,saahiyo,"Alisema.Kunamtim1tundiyonaMuumbaameshikaUumbanjikuwajibika.YeyekutoaUumbanjinjiaambayowanawezamtakaseninamumhishimukupitiautii.Nakwambanininimtiwaujuziwamemanamabayaniwotekuhusu,nikwambatendo1lautii.

II.AkauntiyaKuanguka

Pamojanakwambakuwaalisema,sisikuhamiakatikaMwanzoSuraya3,nahiiinakihistoriaimekuwakuitwa"kuanguka,"kuangukakwaAdamunaHawanahivyojamiiyoteyawanadamu.KuangukakutokananakileMungulengokatikaUumbanji,kwakuangukakatikadhambinajinsiulivyokuwasisehemuyaniayaawaliyaMungu.BasihebukazikwanjiaMwanzoSuraya3Nakwanjia,1yamamboNimekuwanikizungumzanaStevenaRobynkuhusuwikihiinikwambakamatunakwendakuwaambiahadithi52,ninakuridhikakwakuwaambiahadithi,nahiinitofautikidogokwaajiliyangu.Nisingependatukuchukuamistarinamanenopekeyake,balitunakwendakutumiamudahiziwiki51kusimuliahadithi,lakinibasidaimakuletaumuhimunjeyayaohivyoutaonayao.

SwaliA.Shetani

Mwanzo3kuanzanaShetanikuulizaswaliHawa,kuchukuafomuyanyokanakuulizaswali.Nakuanza,"BasinyokaalikuwamwerevukulikowanyamawenginewotewamwitukwambaBwanaMungualifanya.Alisemakwamwanamke,'Je,Mungukwelikusema,'Msilematundayamitiyotekatikabustani?'"Imean,kutokananamaneno1kabisanjeyakinywachake,Shetaniniuongo,nisiyeye?NaninikiinichauongowaShetani?Kiinichauongo


ShetaninimisrepresentationwaMungu.YeyekupotoshamaandaliziyaMungukwawinginakishayeyekuchukuakwambakukataza1nakupiganjeyauwianonawakasokotayakekatikamajaribu.KiinichauongohapanimisrepresentationyaMungunayeyeninaninaniniAmesema.

B.HawaJibu

HivyoHawamajibuyakekatikamistariya2na3,"NaMwanamkeakamwambianyoka,'Tunawezakulamatundayamitikatikabustani,'"(nayeyealikuwanahaki),"'lakiniMungualisema,'WeweMsilematundayamtiuliokatikatiyabustani"(nayeyealikuwanahaki),""Walakugusa'",(ambayoMunguhakusema),"'Msijekufa.'"Unawezakuona,katikakujibumisrepresentationShetani,HawamisrepresentsamrizaMungunautoajiwaMungu.Lakinijambolileniyakuvutiakatikakifunguhikikamaukiangaliakatikamaelezo,neno"wewe"niwingi.AmbayeniShetaniakizungumzana?Naam,kamaukiangaliamchoro,nikawaidanyokanaHawa,lakinisiyo."Wewe"niwinginaAdamamesimamapalemudawote.Nakwakwelikatikamstariwa6,nialifanyawazi.Hakujakatikamjadalahuubaadaye.Mudawotemajaribuhuukinachoendelea,Adamniamesimamasikufunguakinywachake,sikuinuakidole,kuruhusuShetaniasijemkewe.Nimuhimusanakuonakwamba,nakwabahatimbayasanaamedievalmwanyahuokwaajiliyetu.

RebuttalC.Shetani

HivyoHawa,siAdamu,rebutsShetaninakishaunaShetanikuruditenakatikamstariwa4nayafuatayo,"LakiniNyokaakamwambiamwanamke,'Huwezihakikayakeatakufa.KwamaanaMunguanajuakwambaSikuyamtakayokulamatundayake,machoyenuyatafunguliwanawewekuwakamaMungu,mkijuamemanamabaya."`

Angalia,Shetanianakujanyumanauongomara3.NiajabukwambaYesuanamwita"babawauongo"kwasababukilakitukwambamtiririkonjeyakinywachakenikweli.Angaliaanafanyanini.Yeyeanasemauongo3.Awaliyayote,yeyewitoMungumwongo,hainayeye?Je,unawezakuonakwamba?"Huwezikufa.UongoyaMungukwako."2yayote,yeyeanahojitabiayaMungu.Imeankatikaparlanceyakisasa,yeyekusema,"Unajua,Munguanajaributukuwekawewechini.Mungunikujaribukuwalindakutokakutambuauwezowakokamili.Yeyeanajuakwambakamawewekulamatundayamtihuu,wewenikwendakuwakamaYeye,hivyoyeyehatakiwewekuwakamaYeye.YeyehatakiwewekutambuauwezowakokamilinaYeyekuwekawewechini."Angalia,ShetanikuhojitabiayaMungu.Nakisha3,kunauongokwakusema,"Unawezakuwamiungu."Shetanianasema,kwamaana,"Puuzakilakituumejifunza.KupuuzaMwanzo1na2katikakupuuzakwambaumekuwaaliiambiakwambawewenisehemuyaUumbanjinakwambahuwezikuwaMuumba.UnawezakuwaMuumba.Unawezakuwamungu.Kulatuyamtinawewekuwamiungu"uongomara3.;Shetaninikwelibabawauongo.

D.AdamnadhambiyaHawa

Nahivyokatikamstariwa6,AdamunaHawakutendadhambi."HivyoMwanamkealipoonayakuwaulemtiwafaakwachakula,nakwambawapendezamacho,"(wotewawilinikweli),"nakwambamtiwakutamanikakwamaarifa,basialitwaayamatundayakenakulanayeyepiaalitoawenginemumewewimpyambayealikuwapamojanaye,nayealikula."Angaliamaendeleo.AdamunaHawaaliaminiuongo,je,unawezakuonakwamba?Kuwamtiilikuwakutamanikakwabusara.Mioyoyaoalikuwakuwakupotoshwa,akilizaoalikuwakupotoshwa.WaowaliaminiuongokutokakwaShetani.Basininjeyakwambamoyowadhambi,ambapoanzishadhambizote,haki?Nikutokananamoyowadhambi,basi,kwambavitendodhambikujanawaokuchukuamtim1kwambawaliambiwawasileya,nawaokula.

TafadhalikumbukamakosayaAdamu.HiisimaranyingikujadiliwakatikaMwanzo3,lakinini1yakaulimbiukuukatikasura.Adamniyaawaliwimp;yeyeniwimpwamtu,nayeyeniwimpyamume.Je,unawezakufikiriamarangapiAdamimekuwanakuombamsamahambinguni?"AhhivyoweweniAdam!""Samahani,samahani,ndiyo..."Lakiniyeyeniwuss.Hakuwanakuinuakidole,hakuwanakufunguakinywachake.Naunajuajinsimbayaambaoni?Ambayehutoalawamakwadhambikuingiaduniani?Sasa,kamawewekusomaBenSira,m1waKalevitabu


apocryphal,niHawa.BenSiraalikuwamisogynous,yeyekuchukiwawanawakewotenakulaumiwayaokwakilakitu.LakiniPaulo,kutokakatikaBiblia,haisemikwambadhambiasilinaHawa.Je,unajuaWarumi5:12?"Kamaviledhambiiliingiaulimwengunikupitiamtum1nakifokupitiadhambinahivyokifokikaeneakwawatuwotekwasababuwotewamefanyadhambi."NakishamjadalaunaendeleakatikaWarumi5kuhusumadharayadhambiyaAdamu.Unawezakuona,tunaonahadithi,tunasikiaHawakuzungumza,lakiniAdamamesimamapale,sikufanyakituchochoteilikulindamkewakeaukulindandoayake.Nayeyukopale,yeyenisehemuyake,nayeye,Adamnikulaumiwakwamlangowadhambiulimwenguni.Naniyakuvutiaswalilakwanini?KwaniniAdamukubebaadhabu?Nakunakidogoyautatamashartiyajibulakwamba,nakamamimisitayarialisemakwamba,napendakusemaniwazi.Wakatikunautata,namikujaribuSikuyazotekukuambia.Wakatimimikuhubirinamimihawanasifamwenyewe,naaminimimininakuchukuakiwango,nafasihalisi.Kamanikifunguutata,mimiitabidihuwanakukuambia,okay?Nahiini1yamamboambayonivigumu,nahivyo,nikwendakuwanautata.NadhanijibukwaniniunaHawakufanyakuzungumzanahatimayeAdamukupatalawama,yanawezakupatikanakatikamimiTimothy2HiinikifunguchaambaohutoauongozikatikakanisanaPauloanasemakwambaniwanaumeambaonikwanauongozikatikakanisa,nakishasababuyake,mimiTimothy2:13,ni"kwaAdamualiumbwa1."NakileambachoPauloakisema,naamini,nikwambakamayeyeanaangaliaMwanzo1,2,na3,kuumbwakwaAdamu1naUumbanjiwaHawakamamwenzasawakatikathamani,lakinikamamtuambayealikuwapalekusaidiaAdamu,inaonyeshaukuuwakiumekatikandoanakishakatikamimiTimothy2,hivyo,ukuuwakiume(sinenozuri)uongozikatikakanisa.HiyonijibutukwambamimikufahamukwambainaelezakwaniniAdamupatikanajiwasamakilawamakwasababuyeye,kamamumewaHawa,kuzaawajibuwakulindamkewakenakulindandoayake.Nayeakakaapalemudawotenahakusemaneno.Nahivyo,kwamileleyote,niAdam,nasiHawa,ambayehutoajukumulakuingiakwadhambiulimwenguni.Je,hiyokuonekanakuwaajabukidogo?Linimarayamwishotulionaimarakiumetabiakatikatelevisheni?Duniahapendiujumbehuu.Lakininimaandiko,naamini.Yesuakakaahuko,hakuwanakufunguakinywachake,hakuwanakuinuakidole,nahivyo,dhambiiliingiakatikakupitiaAdamu.

III.Matokeo

NdipoMusahatuajuuyamadharayadhambi,kuanziasaamstariwa7.Namsingiwotewamatokeohayoni1mandharinanimuhimukwambasisikuonahii.MandhariambayoiliongozamatokeoyotenikuwaUumbanjinzuriMungunitenakufanyakazikamaMungualivyokusudia.SasaMunguhakuwakushangaa,Mungualijuahiialikuwaanaendakutokea,anakwendakufanyamashartikwaajiliyakekablayakupatanamwishowaMwanzo3LakinimadamuhimunikwambaMungualiumbaUumbanjinzuri.Ameziumbahivyobilamaumivunasasadhambihiyonanguvuyadhambiumeanzishwaulimwenguni,mambosikwendakufanyakazikamaMungualivyokusudiayao.Hiyondiyodhahirikatikamatokeohayayote.

A.Interpersonal

Matokeo1nikatiyakatikamstariwa7."NdipomachoyaAdamnaHawawalikuwawawilikufunguliwanawaoalijuakwambawalikuwauchinawaosewedmitinileavedpamojanaalifanyawenyeweloinsanda."Uchitenadaliliyaurafikikamili,mstariwamwishokatikaSuraya2.Uchisasaniisharayaaibu,nauhusianokatiyaAdamunaHawanimapyayakubomoka,nawaokufanyakitukamasillykamakupatamajaniyamtininakujaribukufichawenyewe.Tunajuapiakutokamstariwa2kwambawaonikwendakuanzamchezolawamaprettyhivikaribuni."Sikosalangu!"Lakinimahusianohayoyotebinafsinimapyayakubomoka.

B.zilizopokatiyaMungunaUumbaji

Lakinisiyotumahusianokati,nijinsiganiMungunaUumbanjiyanahusiananakilamya1.Mahusianohayopiacrumbling,kuanziasaamstariwa8"NaowaliposikiasautiyaBwanaMungu,akitembeabustaniniwakatiwajuakupunga.NamtunamkewewakajifichakutokauwepowaBwanaMungukatikatiyamitiyabustani.LakiniBwanaMunguakamwitamtunakumwambia,'Ukowapi?'Akasema,'Oh,nikasikiasautiyaYoukatikabustaninikaogopa


kwasababunilikuwauchinanikajificha.'Nayeakasema,"Ninanialiyekuambiayakuwauuchi?Je,matundayamtiwaniliyowaamuruninyisikula?"Kuona,mahusianonicrumbling,wanaposikiaMungunaaibuamewatengayaonawalitakakufichakutokakwaMungu.Imean,dhambikweliinatufanyakufanyamamboyakijinga,siyohivyo?Imean,hiini1yawalehadithikwelisillykatikahisia,waowanajuaMunguninani.WanajuaYeyealifanyanao.WanajuaYeyealifanyakilakitu.Waowanawezakuwanaufahamukwambaalifanyanebulasnagalaxiestofauti,lakiniwanajuahiiniMungualiyeMuumbawavituvyote.Hivyowanafanyanini?WaokujaribukujifichakwaMuumbawaulimwengukwakupatachininyumayamti.Hiyoniprettykijinga,nadhani.Karibukamakijingakamamamboambayodhambianatoamimikufanyanaanatoawewekufanya.Kamavilemajaniyamtiniwalikuwakufichaaibuyaokutokakwamtumwingine,hivyopiamafichonikatikabustanialikuwakufichaaibuyaokutokakwaMungunawotewalikuwasawaufanisi.Dhambimatokeoyakenikutengwa,siyohivyo?Imean,hapaniShetaninauongo,"Kamakulamatundayamtihuu,kamawewekutendadhambihii,utakuwamungu."Nahatahivyowakatiwaodhambi,kinyumekabisahutokea,nabadalayakuwanamiungu,waowanajikutawametengwa.Situwametengwambalinawenyewe,lakiniwametengwambalinaMuumbawao.

C.Lawamamichezo

Kishalawamakuanza,siyohivyo?Mstariwa12na13,"Hapomtuakasema,'Naam,mwanamkeambayealitoaWewekuwapamojanami.Yeye,yeyealinipatundalamtinaminikalahilo!'BwanaMunguakamwambiamwanamke,'Hiinininikwambaumefanya?'Mwanamkeakasema,"Sawa,Nyokaalinidanganyanikala."`Sasainakujamchezolawama.AdamukuwalaumuHawa,"Nikosalake!Nikosalake!"Naam,sikweli.AmbayehanaAdamkwakwelilawama?"Mwanamkewewealinipa."Mnaona,Ayubusim1tuambayeanapatakatikashidapamojamistarihaya.Adamameketihapa,hivyokusema,akizungumziakidolechakekatikaMungu.Labdaalikuwa,mimisijui.LakiniyeyeakizungumziakidolechakekatikaMungunakusema,"Nimakosayako!Sikosawangu!Wewealifanyahivyo,nayeyealifanyahivyo!"Mimikuzungumzakamahiikwasababumiminatakakuelewajinsiyakijingahuunikamawaokuchezamchezohuulawama.Imean,hiinimuathirikamawazojuuyasteroids,sihivyo?Nawikiyotenimekuwaakisema,"Wimp!Tukuchukuakamamtu,Adamu.Tukusimamapalenakusema,`Mimimessedup.Niniadhabunajinsiganinawezakurekebisha?'Tukuchukuahiyo.""Nimakosayako,Mungu.NikosaYAKE."Je,unawezakufikiriajinsiHawawaliona?Imean,hapanindoakamili.Hakunamaumivu,hakunamvutano,kilakitunikazikamaMungualivyokusudia.Waodhambi,wanatambua,"Loo,jamaniwema,nimefanyanini?"Waonikufanyamajaniyamtini,waonimafichoninyumaminaziauchochote,sijui.Nakishakufanyamambomabaya,mumewaHawakaribukamilimbeleyaMunguanasema,"Nikosalake."FikiriajinsiHawawaliona.Ningependakuwatickedoff,pia,wanawake.Ningependakuwanawazimu.

Naam,Hawahujapamojanaanasema,"Naam,siwezikumlaumuMungu,mimisikwendakupatayelledsaakwanjiahiyo.Nanidhahirikuwalaumumkewangusikwendakufanyakazi,hivyohebukuchukuambinumbalimbali."Nilikuwamkadanganywa!Siyokosalangu!Miminilikuwamkadanganywa!'"Nabilashaka,mchezolawamakamwekazinaMungu.Wewenamiminiwajibukwadhambizetudaima.Kipindi,mwishowamajadiliano,sawa?

IV.Laana

Kishahujalaana.Natafadhalikumbuka,sisiwitohuulaana3,lakiniAdamunaHawanikamwekulaaniwa.Nyokanikulaaniwa,ardhiimelaaniwa.LakiniMungusikulaaniAdamunaHawa.Atahukumuyao,lakiniyeyesikulaaniyao,hayonimuhimu.Natena,kamawewekwendakwanjiayalaanahizinahukumu,mandharikwambaanatoanjiazotenikwambanianjemayaMungukatikakuumbasasanikwendakuwaakageukakichwachini.Mamboambayowalikuwailiyoundwakufanyakazivizuribilamaumivusasawanakwendakuhusishamaumivu.Namaumivunikwelikiinichalaananahukumu.Utaonanenokujakupitiamistari.NakishakwambathwartingyaUumbanjiwaMunguatakujaukombozi,utaonahiyo.


A.nyoka

YeyehuanzananyokanaShetanikatikamstariwa14,"BwanaMunguakamwambianyoka,Kwasababuumeyafanyahayo,wamelaaniwaniwewejuumifugowotenajuuwanyamawotewamwituni.JuuyatumboyakoutakwendanamavumbiyatakuwakulaSikuyazotezamaishayako.Naminitawekauadui(chuki)bainayakonamwanamkenakatiyauzaowakonauzaowake.Yeyeutakupondakichwanaweweutampondakisigino."KamaMungulaananyokakatikahukumu,namimisikwelihudumakuhusunyokakwambasehemukubwa,hivyosisinikwelisikwendakutumiamudahuko,lakinikamayeyelaananyoka,YeyelaanaShetani.Piawakatihuohuosanainaahidiyaukombozi.Je,unawezakuonakwamba?KwambaMungusituMunguyahukumu,lakinikatikamara11sana,YeyepianiMunguwaukombozi.Hilakatikakuelewafunguhilinikuelewaasiliyaneno"kizazi"."Offspring"ninominoyapamojanakwahiyo,unawezarejeanikamawingi,kamakatikakundilawatoto,lakinipiaunawezarejeanikatikauya1,kamakatikakizaziya1,waukoomya1.Nanikwelikunamambomawilikinachoendelea.AwaliyayotekunaunabiiwamigogoroSikuyazijazo,nisihuko,kwambawatotowashetani,katikamanenoyaYesu,"waleambaowanaShetanikamababayao",kwamanenomengine,kilaunredeemed.Shetanihakuwanawatotonamapepokidogo.LakiniwatotowaShetanininaniniunredeemedwalewote,unregeneratekatikaduniahii,naowatakuwakatikamgogoronawalewakwetuambaoniwatotowaHawa,walewakwetuambaonikukombolewa.Kunaunabiihuuwavitainayoendeleakatiyakukombolewanaunredeemed,"waleambaowanaShetanikamababa,nawaleambaowanaMungukamaBabayao",tenakwakutumialughayaYesukatikaInjiliyaYohana.Lakinineno"kizazi"nipiauya1,nakamau1huuniunabiiwaukombozi.Huuniunabiikwambakutakuwanawatotoya1,waukoom1HawaambayeSikuya1kupondakichwachaShetani.Nabilashaka,kwambaukooniYesu.NikwelikitendohichokamaunawezakuonakatikaESV,"Yeyeutakupondakichwanaweweutampondakisigino",lakinikwasababunibruisingkichwaambayonijerahahufa,dhidiyabruisingkisiginoambayonihakihatari.HiyonikwaniniImeandikwaswichivitenzikaribunanimazungumzojuu,"Wewemgomokisiginochake,lakiniYeyekupondakichwayako."Kwahiyowakatilaanasanayanyokanakatikaunabiiwamgogorounaoendeleakatiyakukombolewanaunredeemed,regeneratenaunregenerate,piakunaahadiyamatumainiuliofanyikanje.AhadiyamatumainikwambaSikuya1mgogorohuukatiyamemanamabaya,mgogorohuukatiyaYesunaShetaniSikuya1ku3liwa,naitakuwaku3liwakwanjiayamtuwaYesuKristo.

B.Hawa

Hivyohiyoninyoka.KishaMunguakageukanaHawakatikamstariwa16naanasema,"Akamwambiamwanamke,'Hakikakuzidishamaumivuyakokwakupatawatoto,kwauchunguutazaawatoto.Natamaayakoitakuwakwamumeo,nayeatakutawala."`KusudilaMungu,Mwanzo2,nikwambaHawaitakuwamsaidizikwaAdam,sawa?NiyaleambayoBibliainasema.Nabado,kwasababuyadhambi,kwasababuyahukumuyaMungujuuyaEva,kunamambomawiliambayonikwendanamabadiliko.NiayaubunifuwaMungunikuwa,kwamaana,pingwa.NaWa1nikwambaHawabadoatafanyayakekaziyakipekeekikewakuzaawatoto,Sikuya1kuzaamtoto.Lakinihiyokuzaliwasasakuwakatikamaumivu.Umeonanimarangapineno"maumivu"linajitokeza?Hiyonikiinichalaananahukumu,maumivuambayosasanikwendakuingiaUumbanji.Yeyebadokuwanawatoto,lakininikwendakuwachungu.Lakinisikwambamahalipekeeambapokunakwendakuwamaumivu.Nusuya2yahukumunikwambakutakuwanamaumivukatikauhusianokwambayeyeanakwaAdamu.Hiiniutatakiasifulani,lakininapendakukuambiaambapomiministarehekwenyehili.Nakalainasemakwamba"tamaayakoitakuwakwaaudhidiyajuuaumumewako."Mwanamkem1aitwayeSusanKamilialiandikamakalakuhusumiaka20iliyopitaambayombalikamanawezakukuambiaimechukuliwakamanafasikiwangochajuuyaninilaanajuuyaEvani.SusananasemakuwahukumujuuyaEvanikwambatamaaHawanikuwazaidiyamumewe,kunyakuanafasiyakeyauongozikatikandoanakatikafamilia.Nitafsiriborakuwamimimilelekusomajuuyamstarihuunanivizurimkononaimekuwanivizurikupokea.LakinihukumujuuyaEvanininikutumikakuwakikamilifumaumivubure,uhusianowakenamumewakesasanikwendakuwaflip-flopped,nayeyenikwendakuwanahamuyakutawalamumewe.NakishaMusaalimalizamanenoyaMungunainasema,"LakiniAdamatakutawala."HiiniCompacttheolojiahivyotunakuwainterpretive,lakiniamainamaanakwambaHawahawatafanikiwaaumaanayakeni


kwambajinsiAdamnahivyowatuwote,kutekelezauongozikatikafamilia,piainaendakubadilika.Baadhiyatafsiribadalayakusema"utawalajuuya"na"kutawala".HiyotamaayakeitakuwakunyakuanafasiyamumewenauhusianoAdamunayakepianikwendakuwanakuharibiwanakwambayeyekujaribukutawalakwake.Kifunguutata,tafsiriborakuwanawezakupata.

MimialiulizaRobynkamamiminawezakutumiahiikamakielelezonayeyekwahuzuniakasema,"Ndiyo."Lakiniaminiausio,kilamara1kwawakatiRobynnamiminabaadhiyakutoelewana.Nikwambaokaykwambamchungajiwakokuhubiriinakutoelewananamkewake?Nzuri.Natunafanyakazikwanjiahiyonasisikupatauhakikawakuombaradhi.Kilamara1kwawakatiRobyn,nagrinjuuyausowake,watasema,"Ah,laananiimarapamojanamileo."Namiinawezakuwaalizaliwawakatiwausiku,lakinisiusikuwajana,namimikamwekusema,"Naam,hiyonihaki!"Kwakawaidamiminadhanikusema,namimininapolekamamimisi,asali,"Naam,mimisikufanyasehemuyanguama.Mimisikuwaainayamumehatamiminiwe."HiinihukumujuuyaEvakwambailipitishwachinikwasababuhiyonisehemuyakileMwanzo3niwotekuhusu,sihivyo?Hiinimafundishoyadhambiyaasili:kwambahukumujuuyaAdamunaHawailiyopitaninimaanayakuwabinadamukuwakamakwambahawakuwanamwelekeowadhambi,lakiniwewenamiminikuzaliwakwamwelekeowadhambi.Wewenamiminikuzaliwakwakuvutahiikufanyanininivibaya.HiinininiWarumi5niyotejuu.KusomamchanahuuikiwaNingependa.Wewenamiminimzaliwawachiniyanguvuyadhambinasisihatimayedhambi.AsiliyetuyakibinadamulimeharibikakwasababuyaAdamunaHawakutendadhambi.NakwambanijinsidhambiyaHawawanawakenawanaumelabdailiyopita.

C.Adam

Kishasisihojayatatizohalisi,natatizohalisiniAdam.Matokeohakunakosakuhusuhilo,matatizoyakwelikatikaMwanzo3nisinyoka,siyoHawa,tatizohalisiniAdam.Hiyonikwaninikunaaya3miongonimwamambomenginejuuyahukumuAdamswa,kuanziasaamstariwa17,"NakwaAdamAlisema,'sababuweweumeisikilizasautiyamkewakoukalamatundayamtiwaniliyowaamuruninyi,'Weweasilekatikahilo',ardhiimelaaniwa."YeyehanakulaaniAdamu,laanayaardhi."Kwasababuyawewenakatikamaumivu,mtakulamazaoyakeSikuyazotezamaishayako.Miibanachokitatoakwaajiliyenu,nanyikulamimeayashamba.Kwajasholausowakoutakulachakula,hatautakapoirudiaardhi.Kwanjeyaambayokatikahiyoulitwaliwa;kwamaanaumavumbinamavumbiniwewewatarudi."Mnaona,kusudilaMungulilikuwakwambaAdamalikuwaanaendakufanyakazichini.Nanidhahiriardhiilikuwakwendakushirikianapamojanaye.Ilikuwanikwendakuzaafadhilazakebilajuhudinyingi,bilamaumivu.Lakinilaanajuuyaardhisasainamaanakwambaardhisikwendakushirikiana,nanikwendakuwekanjemiibanakunyoshamichongoma,chakulainedible,ambayonikwendakufanyakaziyaAdamukaziyamaumivu.Nikwendakufanyahivyotaabu.NanidhahirikusudilaMunguhaikuwahivyotu,lakiniilikuwakwambaAdamunaHawawangewezakuishimilele.Sasakwakuwasiwazialisema,lakininadhaniinamuungatunakujanahitimishokwamba.HiyonininiinafanyalaanakatikaMwanzo2hivyonguvu."KatikaSikuyautakapokulamatundayake,utakuwakufa."Hakusema,"Wewewatakufamapema."Akasema,"Die."NakwambanijinsiMungualiumbavitukuwa,Adamkufanyakazichininaingekuwakushirikiana,nakishakuishimilelekatikauwepokamilimaumivuyabureyaMungu.Nabadokwasababuyadhambinalaanajuuyaardhi,hiinihukumujuuyaAdamu.Mambomawili:Adambadokufanyakaziyakesasa,lakiniitafanyikakwamaumivu.Wakatiwatotowenuwadogokuuliza,"MamanaBaba,kwaninikunamiiba?"NiextrapolatesnjeyaswalimimidaimaaliulizakupandajuukatikaMi4sota,"Kwaninikunambu?"Najibunikwasababubabawetuwa1dhambinaMungualiilaaniardhikwasababuyadhambinahojahakikatikahadithiyaukombozi.Lakinihiyonikatikakipindichawanandoamistari.

Nakishahukumuya2na,yaani,hatimayeAdamuatarudiardhiambayokatikahiyoiliundwa.HiyonihukumuyakenaHawahisakatikakwamba,pia.Adamtualikufakiroho.UhusianowakenaMungukamaMuumbacrumbled.NamchakatoalikuwakuwekakatikamwendonaSikuya1,hatimayeatakufakimwili.


V.TunajifunzaNini

HiyonihadithiyaMwanzo3TunajifunzaninikuhusudhambinatunajifunzaninikuhususisiwenyewekutokananaMwanzo3?Gazillionmambo;hapanimbili.

A.KiinichaDhambiKuhojiMungu

Nambaya1:KiinichadhambikuhojiMungu.KiinichadhambikuhojitabiayaMungu,nikuhojiwemawake,nikuhojihekimayake,nanikuhojiupendowakekwaUumbanjivyake.Kuona,wakatimiminawewedhambi,tunasemakwambaMungunikosa.Wakatimiminawewedhambitunasemakwambahatunaimanitabiayake.Wakatimiminawewedhambi,tunasemakwambaMunguhajuibora,kuwayeyeamewekamambohayambeleyetunaakasema,"Hiinijambojema.Hiininininiborakwaajiliyenu."Nasisikuangalianinakusema,"Mungu,WewesijuininiWewenikuzungumzajuu."Munguanasema,"Kilakilichosafinanzurinaheshima",Wafilipi4,"yatafakarinihayo."Nasisikusema,"Mungu,WewesijuininiWewenikuzungumzajuu.Namimininakwendakusomakitabuchochotenakuangaliamovieyoyotenataka.Mimisikwendakukaajuuyakilenisafinanzuri."Munguanasema,"Semaukwelinaitakuwaaliyopewanawewe,vyombovyahabarichini,bombazaidi."Nasisikusema,"Hakunanjia!Hiyonifedhayangu!Wewenikatikahakunamahalipakuniambianinichakufanyanamaliyangu."Munguanasema,"KumbukaSikuyaSabatonauitakase",kwambakunakitumaalumnatofautikuhusuJuma2kamasisikukusanyakwaibada.SabatoniJuma2kwaWakristo.Natunasema,"UsiniambieninichakufanyaSikuyaJuma2.Nakamamimikuamuakwendakanisani,vizuri,tunapaswakuwanafurahanakwamba."Je,unawezakuonamigogoroambayokinaendelea?Mimioverstatingnikwabaadhi,labdasikwawengine,mimisijui.Lakiniwakatitukifanyadhambi,ninisisinikufanyanikuangaliakileambachoMunguamesemaninzuri,nahaki,nahaki,natakatifunasisinikusema,"Najuabora,namimininakwendakufanyanininatakakufanyanaHuwezikufanyamimikuacha."Naam,Yeyeanaweza.Mwanzo3nisihistoriayakale,ninini?Mwanzo3nimatukioyasasanadhambihaujabadilika.NisawatusasakamailivyokuwakatikaMwanzoSuraya3.Shetanibadonikutuambiauongohuokwambatunawezakuwamiungu,tunawezakufanyamaamuziyetuwenyewe,kwambasisiniwakuuwahatimayetunamabwanawanafsizetu.Hakunakituniiliyopita,hakunakituiliyopita.

B.MunguWaoNiJajinamkombozi

KiinichadhambikuhojiMungu,Lakini,ujumbewa2waMwanzo3,nahuwezikuondokaMwanzo3bilahii,nikwambaMunguniwahakimunamkombozi.KwambaMungunitusihakimuwadhambi,lakiniYeyepiamkomboziwadhambinahukumuyakenaukomboziwakekuanzahivisasa.Angaliamstariwa21,"BwanaMungualifanyakwaAdamunamkewemavaziyangozi,akawavika."Angalia,AdamunaHawawalijaribukukabiliananadhambizaopekeyaonakitukamasillykamamajaniyamtini.NaMunguanasema,"Hakunaweweniwenyedhambi,umefanyadhambi,namiminamimikuwanakuhukumuwewekwadhambiyako,lakinimimipiamkomboziwako."Wapingozikujakutoka?Wametokawanyamawaliokufa.Hiipenginenitaasisiyamfumomzimawakafara.Nasisisiyoaliiambiamaelezoyoyote,lakiniunawezakufikirianiniilikuwakama.AdamunaHawagotpamojanawanyamafaini.Adamalikuwam1aitwayeyao,hapakuwanamvutano,kulikuwahakunamigogoro.Baadhiyawatuhatakusemakuwawanyamahakuwezakuzungumzakwawakatihuu.LakiniAdaminaonekananjenaanaonaMungukuchukua1yawanyamakwambayeyealikuwanawajibuwa,kuwaalikuwanajinalake,naMunguSLAUGHTERSwanyama.BaadayakusemahayoripsngozimbaliyawanyamanaYeyeWrapskuzungukaUumbanjivyakenaAnasema,"Dhambiniyakutisha.Dhambiinahitajikifo.MimiSikuyazotekuhukumudhambi.Kunadaimaitakuwamatokeoyadhambi.Lakinimimisinatuhakimu,miminimkombozi,namimi,siwewenamajaniyakomitini,namikutoaukombozikwadhambiyako.UkombozikwaajiliyadhambinitukwakifochanakishamimilitamalizikawewekatikaukomboziwangunautaishimapumzikoyaSikuyayakoamefungwakatikangoziyawanyamawaliokufa,amefungwakatikangoziyautoajiwaMungukwadhambizako."Angaliahiyonikitukingine,sihivyo?Mungunihakimu,lakiniYeyepiamkombozi.Nakishaunaendelea,hivyotafadhalikusomamapumzikoyaSuraya3wakatiwakwendanyumbanikwasababuMungumatekeyaonjeyabustani.Kwamaananyingine,ilikuwani


kitendochahukumu.Lakinikwamaananyingine,ilikuwanitendolaukombozikwasababukamaAdamunaHawaalikuwanakukaanawaliokulayamtiwauzima,nahilinijambolavigumukuelewa,Munguanasemawaoangeishimilele,lakinisinzurikwamiminawewekuishimilelekatikadhambizetu.Hiyonijambombayaambayoinawezakutokea,kwakulazimishwakuishimileleamefungwakatikangozizaukomboziwetu,kuishikatikadhambizetu,kamwekuwanauwezowahojazaidiyake.NahivyoMunguanasema,"Acha.Nakamamimikuhukumiwawewe,Adam,kwadhambizako,nawamesemakwambamtakufa,kwambapianiukomboziwenukwambaSikuya1maishahayayadhambiitafanyikanawewewatakuwawamekwenda.Naukomboziwangulitamalizikayenyewekaribunawewekwanjiaambayohuweziuwezekanowakufikiria.TunajuakwambaukombozihatimayezinazotolewakatikamaishayaYesuKristojuuyamsalaba.WakatiWanafunziwakaondoka,alirudinahabarizaushindiwaYesu,Yesualisema,"NilimwonaShetani,akiangukakutokambinguni."Yesuilikuwakatikamchakatowakusagwakichwachanyoka.Lakiniwakatimsalabaunawotewawilihukumunaukombozi,je?Kwasababuyamsalabaunaadhabuyadhambi,kuwanikubwanakwambainahitajikifo,hatimayekifochaMungu.Kwaniniunafikirimsalabanihivyomaarufukatikaalamayetu?Kwasababuyamsalabanimaarufukatikahistoriayote.Nimahalipahukumuyadhambinamaraya2huosana,nisehemuyaukomboziambapoMungumwanaekuuawailiwewenamimi,kamasisikukubalidhambizetu,kamatunaaminikwambamautiyamsalabainalipaadhabukwaajiliyadhambizetu,sisikutoajuumajaniyamtini.Nadunianikujaribukufunikayenyewekatikamajaniyamtini,sihivyo?Dunianikujaribukutunzadhambizakenahaiwezikufanyahivyo.Nikamasillykamapichayamajaniyamtinimbeleyawatuuchi.LakiniMunguhutoasadakanasadakayamwishoilikuwanisaamsalaba.NaamawalewakwetuambaokukubalidhambizetukuaminikwambakifochakemsalabanikulipwabeikwaajiliyadhambizetunatunaahidiyeyekamaMwokoziwetunaBwanawetu.Sisiniwaleambaonikukombolewa,ambaowatakuwaupandeHawa,siupandenyoka.NaSikuya1sisikupatakwendanyumbani.LabdaSikuya1sisikuishikatikaamanikamilifukwaMungu,sisikuishikwaamanikamilinamtumwingine,sisikuishikatikaamanikamilifukwawanandoazetunawatotowetu,nawenzakeyetu,nawakubwawetu,nawaajiriwetu.LabdaSikuya1!Kwawalewakwetuambaokuelewamsalabatunapatakwendanyumbanikwaambakohakunamaumivu,ambapohakunamvutano,ambapohakunadhambi.NatutaonaMunguusokwausonasisikuwakamaYeye.Je,niajabukwambakilio1yakanisaalikuwa"Maranatha!KujakwaBwanaYesu!"

Hebutuombe:Baba,sisikukirikwambaingawamioyoyetuwamekuwailiyopita,ingawanguvuyadhambiimevunjwakatikamaishayetu,sisikamaAdamunaHawa,mapambanonahii.TunafahamukwambaMwanzo3nikwelileoasubuhi,nikwelimchanahuunakwambaShetanihaujabadilikauongowake.NaAdamunaHawakuhisinaudhaifuniyetuwenyewe.Lakini,Baba,sisipiakuelewakwambakwanjiayamsalaba,Wewekuhukumiwadhambi,Wewekuhukumiwakilamtukatikachumbahiki,nakwanjiahiyo,WeweamefungwaMwanawakokaribunasi.Nasisikuvaakwakekamavazi,vazilakafara,vazilamalipoyadhambi,lakinivazilamatumaini.Kwasababutunajuazaidikivulichashakayakileuongombelekwaajiliyetumbinguni,wakatiwaamaninapainlesskuwepokatikamilelenawewe.Ah,BwanaYesu,naombakujaharaka.Amina.


4.Themafuriko

Hebutuombe:Baba,sisikukaakatikanzuristarehevitiyetunabadosisinialiwakumbushakwambaduniayanjeinawezakuwagizanambaya.Niinawezakuwagizanambayatuhakichiniyamitaanikamawatuambaowanaishikaribunasisinikuzimu-bentnainaongozwa1kwa1kwaajiliyauharibifu.NainawezakuwanagizanambayakatikamaeneoyaduniaambapowatuhawaruhusiwikukusanyanabadoBaba,katikamaeneohayogizaWewekuonyeshaMwenyewekamaMungu.NahatakwanguvuzoteajabuyaserikaliyaChina,Badoinayotolewamilioni60-70yawatuwakokwaYourself.Hizininambakubwa,Baba,najinsikatikatiyadhambiWewekuwakomboawatuwako,BabailisisikuondokahapamoyonachangamotoyakuonaYouwotekamajajiwadhambinakamamkomboziwawatuwema.KatikajinalaYesu,Amina.

I.Utangulizi

Naam,sisikushotohadithikatikaMwanzo3naAdamunaHawaanaanzakuhisimadharayadhambiyaonamatokeoyaulajiwaonakufukuzwakwaokutokakwenyebustani.Nakishakatikasuraya4kupitiasehemuyakatikatiyaSuraya6katikakitabuchaMwanzo,kitabucha1katikaBiblia,sisikuanzakuonakwambadhambinamatokeoyakekuendeleakukua.KatikaSuraya4,Cainunauanduguyake,Habili.Nakatikatuvizazinane,tunakutanaLameki,ambayebragskwambayeyealioawanawakewawili,hivyo

Documents

Hadithi Hamsini Na Mbili Za Matukio Makuu Katika Bibiliath101.biblicaltraining.org/52_Stories_of_the_Bible_Kiswahili.pdf · nilitaka kufanya ilikuwa ni ' Hadithi hamsini na mbili