Hafta 6 Kaynak Planlamasi

HAFTA 6. KAYNAK YÖNETİMİ

YTU PROJE ZAMAN YONETIMI MEHMET SAIT CULFIK

1. İnşaat Projelerinde Kaynak Yönetimi

• Bu gune kadar projelerin planlamasında sadece aktiviteler arası ilişkileri ve CPM hesaplamalarını dikkate aldık ve kaynak ların iş planına etkisini tartışmadık, bu derste kaynakların iş programına etkileri tartışılacak.


1.1. İnşaat Projelerinde Kaynaklar

• Genel olarak inşaat projelerinde 3 ana kaynak kullanılır,

• Malzeme (Çimento, demir, mermer, çelik, vs)

• İnşaat Makinaları (Vinç, loder, grayder, silindir vs)

• İnsan gücü


1.2. İnşaat Projelerinde Kaynak Yönetimi

• Eğer bir işprogramında kaynaklar dikkate alınmaz ise, herbir aktivite en erken başlama tarihinde başlayacaktır ve Kritik olmayan aktiviteler de bolluklarını koruyacaklardır diye kabul edilir.

• Ancak proje yönetiminde kaynakların sınırsız ve herzaman sahada mecvut olduğu hiç bir zaman kabul edilemez ve bu kabul üzerine bir planlama yapılamaz. O nedenle projelerde sahada her zaman olamayan kaynaklar dikkate alınmalı ve iş programı ona göre yapılmalıdır ki planlama gerçek durumu yansıtabilsin.


Örnek 1 İnşaat Makinaları Planlaması

• Bir projede 200 ton luk mobil bir vinç kullanılacaktır. Planlamaya göre iki aktivite aynı zamanda başlıyor ve ikisi de kaynak olarak bu vinci kullanıyor. Bu durumda iki aktiviteyi aynı anda yapmak ve o nedenle de bir 200 ton luk vinç daha satın almak mantıklı mıdır ? Elbetteki hayır. Bu durumda plan revize edilmeli ya da bir aktivitenin bolluğundan yaralanılarak aktivite başlama tarihi ötelenmeli ve tek bir vinç ile işler yapılmalıdır.


Örnek 2 İnsan Kaynakları Planlaması

• İnsan Kaynakları Planlamasında iki konu dikkate alınmalıdır ;

1. Sahada işleri zamanında yapacak yeterli sayıda ve yetkinlikte iş gücü olmalıdır.

2. Belli yetkinlikteki insan gücüne ihyiyaç zamana göre çok değişkenlik göstermemelidir. Verimlilik belli bir sayıda işgücününü sahada kesinitisiz olduğu durumlarda yükselir, aksi durumlarda azalır. Ekiplere yeni katılan insanların verimliliği kesintisiz çalışan insanlara göre daha düşük olur.

YTU PROJE ZAMAN YONETIMI MEHMET

SAIT CULFIK

Örnek 3 Malzeme Planlaması

• Malzeme planlaması bir projede en önemli konulardan birisidir, genelde malzeme olmayan yerde imalat yapılamaz. O nedenle,

Tedarik planları iş programının mutlaka bir parçası olmalıdır.

Beton santrali gibi sahada malzeme üreten tesisler var ise, aktivite planlamasında bu tesislerin kaynak üretme kapasiteleri dikkate alınmalıdır.


2.KAYNAK AŞIMI VE KAYNAK DENGELEMESİ

• Kaynak Yönetiminde iki genel senaryo vardır,.

1. Senaryo (Sınırlı Kaynak ların Dengelenmesi)

Sınırlı kaynak durumu. Bu durumda plana göre bazı dönemlerde kaynak sınırı aşılabilir. Bu durumlar planın reel durumu yansıtmadığını ve planın revize edilmesi gerektiğini gösterir. Bu durumda iki çözüm vardır, ya kaynak aşımı olan durumlar için ek kaynak sağlanır, ya da bazı aktiviteler tekrar planlanarak bu durum ortadan kalıdırlmaya çalışılır. Bu durumda proje süresi aşılabilir, eğer kabul edilebilir bir aşımsa plan buna göre revize edilir.

Aşağıdaki örnekte kırmızı alanlar kaynak aşımlarını göstermektedir.


Örnek- Kaynak aşımı


• 2. Senaryo (Dalgalı Kaynakların Dengelenmesi)

Yapılan planlamaya göre özellikle vasıflı insan kaynakları ihtiyaçlarında büyük dalgalanmalar olabilir. Kaynak dengelemesi proje süresinin sabit olduğu durumlarda da yapılır.

Aşağıdaki örnekte dalgalı bir kaynak ihtiyaç planlaması görülmektedir.



2.1.SINIRLI KAYNAK DENGELEMESİ

• Kaynakların sınırlı olduğu durumlarda planı yeni duruma göre revize etmek için aşağıdaki yöntemler kullanılır:

Seri metod

Paralel metod


• Sınırlı Kaynak dengelemesi yöntemi baz olarak CPM i kullanır.

• Kaynak limitleri belirlenir. Limitli Kaynak sayısında bir sınır yoktur, ancak manuel çözümlerde ikiden fazla kaynak dengelemesinin yapılması oldukça zordur. Bu amaçla bilgisayar programlarının kullanılması daha doğru ve kolay çözümdür.

• Bu çözümde proje süresinin uzayabileceği kabul edilir.

• Eğer proje süresi çok uzuyor ise, yönetim kararları devreye girer, gerekirse ek kaynak tedariği yapılır.


SAIT CULFIK

Örnek CPM Network


• Yukardaki örnek CPM diagramını kaynak sınırlarını dikkate almadan çözdüğümüzde aşağıdaki tablo elde edilir;


CPM çözümü ve aktivitelere kaynak atanması

ACTIVITY RESOURCES DUR ES LS TF 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16

A 2M 1H 1 1 1 0 2M1H

2M1H

B 2M 1H 4 2 2 0 2M1H 2M1H 2M1H 2M1H

2M1H 2M1H 2M1H 2M1H

C 2M 1H 2 2 8 6 2M1H 2M1H

2M1H 2M1H

D 1M 0H 1 6 7 1 1M

1M

E 3M 0H 4 6 6 0 3M 3M 3M 3M

3M 3M 3M 3M

F 3M 0H 3 4 11 7 3M 3M 3M

3M 3M 3M

G 1M 2H 4 4 10 6 1M2H 1M2H 1M2H 1M2H

1M2H 1M2H 1M2H 1M2H

H 1M 1H 2 4 12 8 1M1H 1M1H

1M1H 1M1H

J 2M 2H 2 7 8 1 2M2H 2M2H

2M2H 2M2H

K 2M 1H 6 10 10 0 2M1H 2M1H 2M1H 2M1H 2M1H 2M1H

2M1H 2M1H 2M1H 2M1H 2M1H 2M1H

L 3M 2H 2 8 14 6 3M2H 3M2H

3M2H 3M2H

M 2M 1H 1 16 16 0 2M1H

2M1H

DAY 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16

M DAILY EARLY 2 4 4 7 7 8 3 5 3 2 2 2 2 2 2 2

M DAILY LATE 2 2 2 2 2 3 1 4 4 3 6 7 7 5 5 2

MAX LIMIT, M 5 5 5 5 5 5 5 5 5 5 5 5 5 5 5 5

H DAILY EARLY 1 2 2 4 4 2 4 4 2 1 1 1 1 1 1 1

H DAILY LATE 1 1 1 1 1 0 0 3 3 3 3 4 4 3 3 1

MAX LIMIT, H 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2


• Aktivitelere kaynak atadığımızda ve limitleri check ettiğimizde bazı dönemlerde kaynak sınırlarının aşıldığını görürüz.


M (Mason) Kaynağının limit kontrolünün yapılması

0

1

2

3

4

5

6

7

8

9

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16

M DAILY EARLY

M DAILY LATE

MAX LIMIT, M


H (Helper) Kaynağının limit kontrolünün yapılması

0

0.5

1

1.5

2

2.5

3

3.5

4

4.5

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16

H DAILY EARLY

H DAILY LATE

MAX LIMIT, H


• Kaynak limitlerinin aşıldığı net olarak görülür, bu durumda önümüzde iki çözüm mevcuttur;

1. Kaynak limitlerinin aşıldığı dönemlerde ek kaynak sağlamak, bu pek ekonomik olmayabilir.

2. Kaynak dengelemesi yapılabilir. Gerekirse proje süresi uzatılabilir.


Series Method ile Sınırlı Kaynak Dengelemesi

• Bu metodda aktiviteler kaynak sınırının aşılmadığı durumlarda öncül aktiviteleri tamamlandığında hemen başlatılırlar.

• Bir aktivite başlatılırsa kesintiye uğratılmaz.

• Eğer iki veya daha çok sayıda aktivite aynı zamanda yapıldığında kaynak sınırı aşılıyorsa bazı öncelik verme kriterleri dikkate alınır. Bu kriterlerden ilkine göre, öncelik geç başlama tarihi en erken olana verilir.

• Öncelik kriterleri özetle şunlardır,


Sınırlı Kaynakların Dengelenmesinde Öncelik Verme Kriterleri

• Aktiviteler öncül aktiviteleri tamamlanınca hemen başlatılırlar

• Kaynak limiti aşılıyor ise , aktivitelerden geç başlaması en erken olana öncelik verilir.

• Eğer geç başlama tarihleri aynı ise, bolluğu daha az olana öncelik verilir.

• Bolluklarda aynı ise, kaynak ihtiyacı daha çok olana öncelik verilir.

• Kaynak ihtiyaçları da eşit ise, aktivite sırasına göre öncelik verilir.

• Seri yönteme göre bir aktivite başlamış ise kesintiye uğratılmaz. Verimliliğin düşmemesi için bu kabul doğru bir kabuldür.


SAIT CULFIK

Paralel Metod:

• Paralel metod da seri metodun aynısıdır, tek fark paralel metod bir aktivite başladıktan sonra kesintiye uğrayıp tekrar başlayabilmesine imkan verir.


Yukardaki Örnek CPM Diagramın Seri Metodu ile Çözümü

• Kaynak Limitleri: 5M (masons) 2H (helpers).

• Kaynak limitleri hiç bir şartda aşılmamalıdır.

• Öncelikle ilk aktivite olan A aktivitesi başlar.

• A aktivitesi tamalandıktan sonra B ve C aktiviteleri başlayabilir. Kaynak durumunu kontrol ettiğimizde bir sorun olmadığı görülür, o nedenle B ve C aktiviteleri erken başlama tarihlerinde başlatılırlar.

• A,B ve C aktivitelerinden sonra 2 ve 3. günde başlayabilecek aktivite yoktur, o nedenle 4 ve 5. günlere bakalım.


Yukardaki Örnek CPM Diagramın Seri Metodu ile Çözümü

• A,B ve C aktivitelerinden sonra 2 ve 3. günde başlayabilecek aktivite yoktur, o nedenle 4 ve 5. günlere bakalım.

• C tamalandıktan sonra F,G ve H başlayabilir görünüyor.

• Bunlar içinden öncelik en erken geç başlama tarihi olan G aktivitesinindir, ancak G aktivitesi 4. gün başlar ise kaynak limiti aşılacaktır, o nedenle sonraki önceliğe sahip olan F aktivitesi var, 4. gün F aktivitesi başlar.

• H aktivitesi de 4 ve 5. gün başlayamaz, kaynak limiti aşıldığı için.

• Yukarda ifade edildiği şekilde, seri metodun öncelik kuralları dikkate alındığında, aktivitelerin başlama ve bitiş tarihleri aşağıdaki gibi olacaktır,



• Aynı problemin seri ve paralel metodu ile çözümü


3.2 Dalgalı Kaynakların Dengelenmesi

• Kaynakların sınırlı olmadığı ancak proje süresince çok dalgalı bir ihtiyaç planı oluşan durumlarda Dalgalı Kaynaklara Dengeleme yapılır.

• Bu yöntem genellikle insan kaynaklarının planlanmasında kullanılır. Amaç dengeli ve homojen bir kaynak planlaması yapmak ve böylece kısa süreli personel alım ve çıkarımını engellemektir.

• Genel öğrenme eğrisi prensibi de insan kaynaklarının dalgalı olmasının verimliliği negatif etkilediğini göstermektedir,


Learning Curve-Öğrenme Eğrisi



Kısa süreli personel alım ve çıkarımı neden istenilmez?

1. Yeni işe alınan insanlar oriyantasyon ve bazen de eğitime ihtiyaç duyarlar.

2. Yeni işe alınan insanların verimi başlangıçta düşüktür.

3. Yeni iş alımlar bir çok yasal işlemler ve dökümantasyon işleri getirirler.

4. İşten çıkarmalar mevcut kalan çalışanlar için negatif motvasyon unsurudur.

5. Vs

Yukarda bahsi geçen tüm unsurlar zaman ve para kaybına neden olurlar. O nedenle proje süresince homojen kaynak dengelemeleri yapılmalıdır. Aksi takdirde oluşacak bazı verimlilik kaybı örnekleri aşağıdaki gibidir,


SAIT CULFIK

Özellikle insan kaynakları doğru planlanmadığı zamanlarda alınan acil önlemler insan sayısını artırmak ve fazla mesai uygulamak olmaktadır. Ancak bu önlemler genelde verimliliği düşürürler. Bazı verimlilik kaybı örnekleri aşağıdaki gibidir,


Fazla Mesainin İşçilik Verimliliğine Etkisi


İşçi Yoğunluğunun Verimliliğe Etkisi


Dalgalı Kaynak Dengelemesindeki Prensipler

• Proje süresi değişmeyecek şekilde kaynak dengelenmesi yapılmalıdır.

• Genel olarak dalgalı kaynak dengelenmesinde minimum-moment algorithm metodu kullanılır. Temel olarak bu yöntem kaynakları olabildiğince dengelerken aktivitelerin Free Float (serbest bolluk) larından yaralanır. Aktiviteler kendi free float ları içerisinde ötelenerek dengeli bir kaynak planlaması elde edilmeye çalışılır.


Minimum-moment algorithm kabulleri;

1. Bir aktivite başladı ise kesintiye uğratılmaz.

2. Aktivite süresi boyunca kaynak kullanımı sabittir.

3. Network mantığı, aktiviteler arası ilişkiler ve aktivite süreleri değiştirilmez. Ancak eğer sabit proje süresince dengeli bir kaynak planlaması yapılamıyor ise yeniden planlama yapılabilir.

4. Bu yöntem kritik aktivitelere müdahele etmez, ancak normal aktivitelerin serbest bolluklarınından yararlanır.


Örnek-Dalgalı Kaynak Dengelemsi problemi-Primavera ile yapılacak


Dengeleme Öncesi Kaynak Dağılımı


Dengeleme Sonrası Durum


• Örnek: Aşağıdaki CPM diagramını Primavera da modelleyiniz. Kaynak sınırlarını check ediniz. Eğer kaynak sınırları aşılıyor ise Primavera da sınırları aşmayacak şekilde kaynak dengelemesi yapınız (proje süresi uzayabilir, kaynak sınırları kesinlikle aşılamaz)


PRIMAVERA ILE KAYNAK PLANLAMASI


Kaynakların Tanımlanması

• Aktivitelere kaynak atayabilmek için öncelikle eğer bir kaynak mevcut değilse sistemde oluşturulması gerekir.

• Mevcut kaynakları görmek ya da teni bir kaynak oluşturmak için öncelikle ‘Enterprise, Resources’ menüsünden ya da anasayfadan Resources butonu ile kaynakaların olduğu ekrana girilir.

Ekranın üst kısmında mevcu kaynaklar, alt tarafında da ilgili kaynaklar ile ilgili detaylar görülebilir. Yeni bir kaynak oluşturmak için ekranın sağ üst köşesindeki ‘Add’ butonuna basılır.

Add butonuna basınca ‘New Resource Wizard’ çıkar ve yeni kaynakoluşturmamız konusunda bizi yönlendirir, adım adım yeni bir kaynak oluşturulur. İlk adımda Resouce ID ve Resource Name tanımlanır.

Örnek olarak ‘Carpenter 1’ isimli ve ‘Carp 1’ ID li bir ‘labor’ kaynak oluşturalım.

İkinci aşamada ‘Resource Type, Kaynak Türü’ tanımlanır. P6 da üç farklı kaynak türü tanımlanır, Labor, Nonlabor, Material. Bizim örneğimizde kaynak türümüz ‘labor’.

Sonraki aşamada kaynağa ait ‘Price/Unit’ , ‘ Default Unit/Time’ ve Max Unit/Time’ girilir.

Ekranın alt kısmında kaynakların detaylı bilgileri mevcuttur ve bu veriler istendiğinde revize edilebilir.

Kaynakların aktivitelerin süre hesaplarında etkili olmasını istemiyor isek, Kaynakların ‘Details’ tabının altında ‘Auto Complete Actuals’ seçilmemiş olmalıdır.

Aktivitelere Kaynak Atama

• Aktivitelere kaynak atamak için aktivitenin üzerinde iken, detaylarda ‘Resources’ sheet açılmalı ve alt soldaki Add Resource butonuna tıklanarak yeni bir kaynak atanmalı.

Aşağıda aktiviteye atanmış kaynak görünmektedir. Atanan kaynak ‘labor’. Aşağıda kaynak birimi olarak ,adam/gün , day/day, olarak alınmıştır. Bunu hours/day yapmak için User Preferences den Unıts Format ı hours yapmak gerekir.

User Preferences, Unıts Format

Atanan Kaynakların İzlenmesi

• Projelere atanan kaynakarın izlenmsi için aşağıdaki ekran opsiyonlar mevcuttur, ve bunlar kısa yol menulerde mevcuttur,

• Activity Usage Spreadsheet

• Activity Usage Profile

• Resource Usage Spreadsheet

• Resource Usage Profile

Activity Usage Spreadsheet

Activity Usage Profile

Resource Usage Spreadsheet

Resource Usage Profile

Kaynak Limiti Tanımlanması, kanyank limitleri Resouces

ekranında ilgli kaynağın detaylarında yapılır

Bir kaynağın planda limitinin aşılıp aşılmadığı Resource Usage Profile dan görülür.

Leveling, Kaynak Dengelemesi, Leveling işlemi ‘Tools, Level Resources’ menüsünden yapılır, ayrıca kısa yol menülerde de mevcuttur. Leveling sayfası açılınca kullanıcıya aşağıdaki tercihleri sunar, tercihler yapıldıktan sonra leveling yapılır. Eski duruma (leveling öncesi) dönmek için tekrar ‘schedule’ yapılır.

Odev Uygulama, daha once olusturdugumuz aktivitelere asgidaki kaynaklari atayalim

Uygulama

Documents

Hafta 6 Kaynak Planlamasi