Upload
others
View
3
Download
0
Embed Size (px)
Citation preview
Keuzes & dilemma’s in het kinderdagverblijf
Handleiding Discussiespel
Auteurs: Martha Talma (MOVISIE) en Josette Hoex
(Nederlands Jeugdinstituut)
Met medewerking van: Sonja Liefhebber (MOVISIE) en
Mirjam Pierik Zwaal (Nederlands Jeugdinstituut)
Eindredactie: Tekstburo Gort en afdeling communicatie MOVISIE
Illustraties kaarten: Roger Klaassen
Vormgeving: ontwerpburo Suggestie & Illusie
Drukwerk: Libertas
Met dank aan: Bianca Jansen, Roos Hoos, Hakima Majaiti,
Melissa van Roosmalen en Dorette Jansen, Kanteel kinderopvang,
kindercentrum de Kleine Koning.
Bestellen: www.movisie.nl
© MOVISIE, maart 2011
Inhoud spel Keuzes & dilemma’s in het kinderdagverblijf:
32 themakaartjes (4 kaartjes x 8 thema’s)
4 blanco kaartjes
deze handleiding met informatie en tips
Het discussiespel Keuzes & dilemma’s in het kinderdagverblijf is tot
stand gekomen dankzij financiering van het ministerie van VWS.
Keuzes & dilemma’s in het kinderdagverblijf
Handleiding Discussiespel
Inhoud
1 Waaromditspel? 4
2 Afstemmenmetoudersencollega’s 7
3 Omgaanmetdilemma’s 9
4 Keuzevandekaartjes:waargaanzeover? 11
5 Aandeslagmethetkaartspel 15
6 Instructievoordegespreksleider 19
7 Watdoejemetdeuitkomsten? 22
8 Bronnen 24
* * * Handleiding Discussiespel Keuzes & dilemma’s in het kinderdagverblijf 4 Handleiding Discussiespel Keuzes & dilemma’s in het kinderdagverblijf * * *
In een kinderdagverblijf moet je voortdurend nadenken over het peda-
gogisch handelen. Wat doe ik in deze situatie? En is dit de enige of de
beste aanpak? Het Discussiespel Keuzes & dilemma ’s in het kinderdag-
verblijf helpt je om samen met je collega’s na te denken over je werk.
JewerkwordterbetervanNadenken en praten over je werk is nodig, maar vaak is er geen tijd.
Dit discussiespel helpt pedagogisch medewerkers en teams om stil te
staan bij hun werk. Je komt allemaal wel eens in een situatie waarin
je denkt: wat zal ik doen? Dit spel helpt om te reflecteren op je eigen
handelen. Nadenken over je eigen werk is belangrijk, daardoor ver-
beter je de kwaliteit. Anders gezegd: door reflectie kun je goede en
verantwoorde opvang bieden.
32kaartjesmetkeuzesendilemma’sDit spel bevat 32 kaartjes met daarop verschillende lastige situaties.
Natuurlijk zijn er veel meer situaties waarover je kunt discussiëren. Daar-
om zitten er lege kaartjes bij dit spel. Zo kan ieder team haar eigen discus-
siespel verder aanvullen. Want nadenken over het werk is nooit klaar.
Waarom dit spel?1Wiemaakthetnietmee:desituatieswaarinjeals
pedagogischmedewerkereenheelanderemeninghebtdan
deouder?Ofdesituatiewaarinjelievervooreenheelandere
oplossingzoukiezendanjecollega?
* * * Handleiding Discussiespel Keuzes & dilemma’s in het kinderdagverblijf 5Handleiding Discussiespel Keuzes & dilemma’s in het kinderdagverblijf * * *
Wat is goede kinderopvang?
In de Wet kinderopvang uit 2005 wordt goede en verantwoor-
de kinderopvang zo omschreven: ‘Verantwoorde kinderopvang
is kinderopvang die bijdraagt aan een goede en gezonde ont-
wikkeling van het kind in een veilige en gezonde omgeving.’
De wet geeft ook aan hoe je aan goede en verantwoorde
kinderopvang werkt: ‘Kinderopvang moet werken aan de vier
pedagogische basisdoelen van de opvoeding van kinderen:
* bieden van emotionele veiligheid;
* gelegenheid geven tot het ontwikkelen van persoonlijke
competentie;
* gelegenheid geven tot het ontwikkelen van sociale
competentie;
* overdragen van waarden, normen en omgangsregels van
onze samenleving.’
Tip:gebruikhetpedagogischkaderkindercentra0-4jaar
Het Pedagogisch kader kindercentra 0-4 jaar (2009) kan bij dit spel hel-
pen om meningen te onderbouwen en nieuwe ideeën in te brengen. Je
kunt het boek gebruiken als ‘opzoekboek’, bijvoorbeeld bij vragen als:
* Waarom is het belangrijk om te kiezen voor een bepaalde peda-
gogische aanpak? Kijk naar Hoofdstuk 5 Pedagogische doelen en
competenties van kinderen.
* Waarom kiezen voor de autonomie van een kind? Kijk naar Hoofd-
stuk 2 Veiligheid en welbevinden en Hoofdstuk 4 Samenwerken met
ouders.
* Waarom is buitenspelen belangrijk? Kijk naar Hoofdstuk 19 Natuur
en fysieke omgeving.
* * * Handleiding Discussiespel Keuzes & dilemma’s in het kinderdagverblijf 6 Handleiding Discussiespel Keuzes & dilemma’s in het kinderdagverblijf * * *
* Hoe leren en ontwikkelen peuters? Kijk naar Hoofdstuk 3 Ontwikke-
len en leren van jonge kinderen en in Hoofdstuk 12 t/m 22 naar de
paragraaf Belangrijke ontwikkeling van baby tot kleuter.
* Waarom is goede samenwerking met ouders zo belangrijk en hoe
doe je dat? Kijk naar Hoofdstuk 4 Samenwerken met ouders en in
Hoofdstuk 12 t/m 22 naar de paragraaf Samenwerken met ouders.
Zij/hijIn dit spel wordt veelal gesproken over de pedagogisch medewerker in
de vrouwelijke vorm. De meeste pedagogisch medewerkers in het kin-
derdagverblijf zijn vrouwen, maar natuurlijk kunnen het ook mannen
zijn. Waar zij staat kan daarom ook hij gelezen worden.
* * * Handleiding Discussiespel Keuzes & dilemma’s in het kinderdagverblijf 7Handleiding Discussiespel Keuzes & dilemma’s in het kinderdagverblijf * * *
SamenwerkenmetoudersWist je dit: kinderen hebben het beter naar hun zin op de opvang
als zij merken dat hun ouders vertrouwen hebben in de opvang. Als
ouders zich welkom en gerespecteerd voelen, verhoogt dit het wel-
bevinden van een kind. Dit is een belangrijke reden om te zorgen voor
een goed contact met alle ouders. Maar hoe doe je dat? Afstemmen
met ouders is niet altijd makkelijk. Ouders gaan thuis soms heel anders
met hun kind om dan jij op het kinderdagverblijf. Jij werkt bovendien
vanuit de vier pedagogische basisdoelen van het kinderdagverblijf en
daar wil je niet zomaar van afstappen. Maar je wilt wel samen door
één deur kunnen. De sleutel is: het welzijn van het kind centraal zet-
ten. Want dat is wat ouders en pedagogisch medewerkers verbindt: je
wilt allebei het beste voor het kind. Dat vraagt om een open houding
naar alle ouders, ook naar de ouders die niet hetzelfde over opvoe-
ding denken als jij. Je hoeft het niet eens te zijn met elkaar, maar er
moet wel wederzijds begrip en vertrouwen zijn.
Afstemmen met ouders en collega’s 2
Opeenkinderdagverblijfhebjetemakenmetkinderen,ouders
encollega’s.Jewiltallemaaleenopvangsituatiediegoed
engezondisvoordekinderen.Hoestemjejewerkafmet
collega’senouders?
* * * Handleiding Discussiespel Keuzes & dilemma’s in het kinderdagverblijf 8 Handleiding Discussiespel Keuzes & dilemma’s in het kinderdagverblijf * * *
Samenwerkenmetcollega’sNiet alleen ouders hebben eigen ideeën over opvoeden, ook collega’s
kunnen heel verschillend reageren op een situatie. Iedereen brengt
immers eigen normen en waarden mee in het kinderdagverblijf. Ook
hiervoor geldt: verschillen zijn niet erg. Maar verschillen mogen niet
leiden tot inconsequent handelen of tot onderling geruzie tijdens de
opvang. De spanning die dit geeft, heeft een negatief effect op het
gevoel van emotionele veiligheid bij kinderen. Daarmee komt het
allerbelangrijkste pedagogische basisdoel in gevaar. Kinderen die zich
niet veilig voelen, durven niet te gaan spelen en dingen te ontdekken.
Ze worden angstig of onrustig en dat remt hun ontwikkeling.
* * * Handleiding Discussiespel Keuzes & dilemma’s in het kinderdagverblijf 9Handleiding Discussiespel Keuzes & dilemma’s in het kinderdagverblijf * * *
BeidepolenbenuttenOnderstaand model brengt in beeld hoe je de voordelen van beide polen
kunt benutten, waardoor je groeit. Blijf je teveel in één van de polen han-
gen, dan leidt dit tot stagnatie in het vinden van een oplossing.
Deze vragen helpen bij het bespreken van dilemma’s:
* Wat is het positieve effect van beide polen?
* Wat zijn nadelige effecten als je teveel nadruk op één van de polen
legt ten koste van de andere pool?
* Hoe kun je beide polen inzetten?
Omgaan met dilemma’s3
Bijdilemma’shebjemettweetegenpolentemaken:twee
tegengesteldewaarden.Datziejeterugonderdeillustratieop
dekaartjes.Misschienweetjenietwatdebesteaanpakis.Of
misschienverschiljevanmeningmetoudersofcollega’s.Wat
doejedan?
Dilemma management model of
polarity management model van
Polarity Management Associates
Wat is positief aan
zelfstandigheid kind?
Wat is negatief aan
zelfstandigheid kind?
Wat is positief aan
beschermende veiligheid?
Wat is negatief aan
beschermende veiligheid?
Groei
Stagnatie
* * * Handleiding Discussiespel Keuzes & dilemma’s in het kinderdagverblijf 10 Handleiding Discussiespel Keuzes & dilemma’s in het kinderdagverblijf * * *
Je kunt beide polen benutten door te pendelen tussen beide polen.
Dat pendelen volgt het patroon van een lemniscaat.
De pijltjes geven aan in welke richting je de beweging maakt.
Voorbeeld:Zelfstandigheidkind<>Beschermendeveiligheid
Zelfstandigheid kind Beschermende veiligheid
Wat zijn
positieve effecten
van deze pool?
• kind krijgt
zelfvertrouwen
• kind leert zelfstandig
problemen op
te lossen
• kind kan zich positi-
oneren ten opzichte
van andere kinderen
• kind voelt zich veilig en
vertrouwd
• kind durft te gaan
ontdekken en
verkennen
• kind wordt behoed
voor teleurstelling of
falen
Wat zijn
negatieve
effecten van
deze pool?
• kind raakt gefrus-
treerd of wordt
faalangstig
• kind voelt zich
onveilig en in de
steek gelaten
• kind bezeert of be-
schadigt zich
• kind wordt niet
gestimuleerd in
ontwikkeling
• kind leert eigen
grenzen niet kennen
• kind durft niet
zelfstandig problemen
op te lossen
Hoe kun je de
positieve effecten
van beide polen
inzetten?
• goed naar het kind kijken wat het kan
• kind aanmoedigen om nieuwe dingen te doen
• ingrijpen waar nodig
* * * Handleiding Discussiespel Keuzes & dilemma’s in het kinderdagverblijf 11Handleiding Discussiespel Keuzes & dilemma’s in het kinderdagverblijf * * *
Zelfstandigheidkind<>Beschermendeveiligheid
De pedagogisch medewerker stimuleert de kinderen om zoveel
mogelijk activiteiten zelfstandig uit te voeren. Dit houdt in dat ze de
kinderen ook blootstelt aan risico’s. Hierdoor krijgt het kind de kans
om te leren. De pedagogisch medewerker moet wel kunnen inschat-
ten wat een kind wel en niet kan, welk risico genomen kan worden en
welk risico te groot is voor het kind en voor anderen.
Belangindividu<>Groepsbelang
De pedagogisch medewerker zal zoveel mogelijk tegemoet willen
komen aan de wensen van een individueel kind. Maar er zitten altijd
meer kinderen in de groep. Zij moet haar tijd en energie verdelen. Het
kan voorkomen dat de wensen van een kind niet overeenkomen met
de wensen van andere kinderen. De pedagogisch medewerker zoekt
dan creatief naar mogelijkheden om aan ieders wensen te voldoen.
Lukt dat niet, dan legt zij duidelijk uit waarom iets niet kan.
Keuze van de kaartjes: waar gaan ze over?4
Inhetdiscussiespelstaanachtthema’scentraal.Zezijn
gebaseerdophetboek Groepsleidster kinderopvangwaarin
lastigekeuzesendilemma’sstaanbeschreven.Webeschrijven
hiernadegewensteaanpakbijdedilemma’s.
Thema1
Thema2
* * * Handleiding Discussiespel Keuzes & dilemma’s in het kinderdagverblijf 12 Handleiding Discussiespel Keuzes & dilemma’s in het kinderdagverblijf * * *
Wensenouders<>Mogelijkhedenorganisatie
Het komt voor dat ouders wensen hebben waar de pedagogisch
medewerker niet aan kan voldoen vanwege de regels van de
organisatie, de groepsgrootte of de financiële mogelijkheden.
Omdat ouders betalen voor de opvang, kunnen ze eisen stellen. De
pedagogisch medewerker leeft zich in de situatie van de ouders in. Zij
legt duidelijk uit wat wel en wat niet kan in de organisatie en waarom
dat zo is.
Normenenwaardenouders<>Eigennormenenwaarden
De omgangsvormen, waarden en normen van ouders kunnen afwij-
ken van die van de pedagogisch medewerker. Dit kan gaan over de
omgang met kinderen of over de manier waarop met de pedagogisch
medewerker wordt omgegaan. De pedagogisch medewerker geeft
helder en overtuigend argumenten voor haar manier van werken,
maar staat ook open voor de argumenten van de ouders. Zij spreekt
ouders op een respectvolle manier aan op hun gedrag, als dat volgens
haar indruist tegen algemeen aanvaarde normen. Ze geeft aan wat de
gevolgen van het gedrag zijn voor haar of de kinderen.
Normenenwaardencollega’s<>Eigennormenenwaarden
De omgangsvormen, waarden en normen van collega’s kunnen van
elkaar afwijken. Dit kan gaan over de omgang met kinderen of over
de manier waarop wordt samengewerkt. De pedagogisch medewer-
ker geeft helder en overtuigend argumenten voor haar manier van
Thema3
Thema4
Thema5
* * * Handleiding Discussiespel Keuzes & dilemma’s in het kinderdagverblijf 13Handleiding Discussiespel Keuzes & dilemma’s in het kinderdagverblijf * * *
werken, maar staat ook open voor de argumenten van collega’s. Zij
spreekt collega’s op een rustige, respectvolle manier aan op hun ge-
drag, als dat volgens haar indruist tegen algemeen aanvaarde normen.
Ze geeft aan wat de gevolgen van het gedrag zijn voor haar of de
kinderen.
Beeldouders<>Eigenbeeld
Het komt voor dat de ouders een ander beeld hebben van de ontwik-
keling en het gedrag van hun kind dan de pedagogisch medewerker.
De pedagogisch medewerker bouwt een relatie op met de ouders
waarin zij naar elkaars observaties luisteren, elkaar advies geven en
gezamenlijk tot een beeld komen van de ontwikkeling en het gedrag
van het kind. In ernstige gevallen kan er een situatie ontstaan die
samen met de leidinggevende, pedagoog en ouders besproken wordt
en ertoe leidt dat er bijvoorbeeld contact is over het kind met het
zorgadviesteam. Het kan er ook toe leiden dat er een vertrouwensarts
wordt ingeschakeld.
Dewaarheidzeggen<>Zwijgen
Er gaat altijd wel eens iets mis tijdens de opvang. Een kind valt hard,
plast onverwacht in de broek of wordt gebeten door een ander kind.
De pedagogisch medewerker vindt het vaak moeilijk om aan ouders
te vertellen wat er gebeurd is, vooral als het voorkomen had kunnen
worden. Toch is het belangrijk dat zij het open en eerlijk vertelt en
aangeeft hoe ze met het incident is omgegaan. Anderzijds hebben
Thema6
Thema7
* * * Handleiding Discussiespel Keuzes & dilemma’s in het kinderdagverblijf 14 Handleiding Discussiespel Keuzes & dilemma’s in het kinderdagverblijf * * *
kinderen ook recht op een zekere mate van privacy. Soms zijn dingen
aan het begin van de dag gebeurd en is het niet zinvol of wenselijk
dat het kind daar uren later nogmaals aan wordt herinnerd. Of het
gaat om een incident dat eigenlijk al direct in de betreffende situatie
is afgehandeld. Het is goed om af te wegen welke negatieve gebeur-
tenissen van een kind je wel of niet aan ouders vertelt.
Kwaliteitvanwerk<>Kwantiteitvanwerk
De pedagogisch medewerker moet prioriteiten stellen in alle werk-
zaamheden die op haar afkomen, zowel gepland als ongepland. Het is
belangrijk om tijd vrij te blijven maken om de kinderen te observeren,
te begeleiden en hen te stimuleren om zo veel mogelijk zelf te doen.
Ook al kost dat meer tijd. De pedagogisch medewerker houdt zicht
op de verschillende processen in de groep en weegt op basis van de
beschikbare informatie af wat prioriteit moet hebben. Zij is in staat
snel te schakelen tussen de verschillende werkzaamheden. Maar naast
pedagogische taken moet ook worden voldaan aan huishoudelijke en
administratieve verplichtingen.
Thema8
* * * Handleiding Discussiespel Keuzes & dilemma’s in het kinderdagverblijf 15Handleiding Discussiespel Keuzes & dilemma’s in het kinderdagverblijf * * *
Werkinstructie
* Maak aan het begin of einde van iedere teambespreking 5 tot 10
minuten vrij voor het discussiespel. Maak hiervan een vast agenda-
punt. In 5 tot 10 minuten kan één kaartje worden besproken.
* De voorzitter van het teamoverleg leidt de discussie.
* Zorg dat er minstens twee minuten tijd is voor degene die het
kaartje heeft gepakt om een antwoord te formuleren. Eerst moet
dat antwoord helder zijn, daarna mag de rest reageren. Strakke
regie op de discussie leidt tot een beter resultaat.
* Wil je de regie houden en tegelijk oefenen met luisteren, samen-
vatten en doorvragen? Vraag iemand anders dan de persoon die
het kaartje gepakt heeft om door te vragen en samen te vatten.
De anderen luisteren en mogen kort reageren als alle vragen zijn
beantwoord.
Aan de slag met het kaartspel5
Ditspelbevat32kaartjes,verdeeldoverachtthema’s.
Perthemazijnervierkaartjesdiealsvertrekpuntvoor
discussiekunnenwordengebruikt.Elkthemabestaatuit
tweestellingenentweecasussen.Uiteraardzijnermeeren
anderesituatiesdenkbaar.Gebruikdaaromvooralookje
fantasieencreativiteitopdeblancokaartjes(donkerblauw)
eninanderewerkvormen.
* * * Handleiding Discussiespel Keuzes & dilemma’s in het kinderdagverblijf 16 Handleiding Discussiespel Keuzes & dilemma’s in het kinderdagverblijf * * *
* Om de discussie te structureren, kun je antwoorden op een flap
noteren. Onderstaande vragen refereren naar het model op
pagina 9 in deze handleiding en helpen je om de antwoorden te
structureren:
- Wat is het positieve effect van beide polen?
- Wat zijn nadelige effecten als je teveel nadruk op één van de
polen legt (ten koste van de andere pool)?
- Hoe kun je de positieve effecten van beide polen benutten?
Pool A Pool B
Wat is het positieve effect als de oplossing
helemaal op deze pool ligt?
... ...
Wat is het nadelige effect als de oplossing
helemaal op deze pool ligt?
... ...
Hoe kun je de positieve effecten van beide
polen benutten?
...
Zevenmogelijkewerkvormen
1. Leg alle kaartjes omgekeerd op een stapel. Laat een van de pedago-
gisch medewerkers ‘blind’ een kaartje van de stapel pakken.
2. Leg alle kaarten open op tafel. Laat de pedagogisch medewerkers
een kaartje naar voorkeur kiezen.
* * * Handleiding Discussiespel Keuzes & dilemma’s in het kinderdagverblijf 17Handleiding Discussiespel Keuzes & dilemma’s in het kinderdagverblijf * * *
3. Kies vooraf één thema en leg deze kaartjes op tafel. Laat een
kaartje kiezen, al dan niet ‘blind’.
4. Wijs een team aan dat één kaartje mag kiezen. Zij moeten de discus-
sie hierover voor de volgende bijeenkomst voorbereiden. Bij de
voorbereiding maken zij gebruik van het pedagogisch beleids-/werk-
plan (wat is daarover afgesproken?) en eventueel van het Pedago-
gisch kader kindercentra 0-4 jaar.
5. Geef een pedagogisch medewerker of team de opdracht om voor
de volgende bijeenkomst een blanco kaartje zelf in te vullen (al dan
niet op een thema naar keuze). Voeg dit kaartje op de volgende
bijeenkomst toe aan het kaartjespakket zodat er uit steeds meer
kaartjes kan worden gekozen.
6. Het locatiehoofd of teambegeleider voegt kaartjes toe over situa-
ties die hij/zij graag in het team wil bespreken. De kaartjes kun-
nen eenmalig worden besproken of worden toegevoegd aan het
kaartjespakket.
7. Zoek de kaarten waarop een stelling staat en speel een stellingenspel:
* Vraag de deelnemers om te gaan staan.
* Lees de stelling voor.
* Vraag hen aan de ene kant te gaan staan als ze ermee eens zijn en
aan de andere kant van de ruimte als ze het er oneens mee zijn.
* Vraag beide groepen naar hun argumenten (laat hen eventueel
eerst onderling argumenten uitwisselen).
* Geef vervolgens iedereen de gelegenheid om definitief voor een
plek in de ruimte te kiezen. Dat kan dus ook in het midden zijn!
* * * Handleiding Discussiespel Keuzes & dilemma’s in het kinderdagverblijf 18 Handleiding Discussiespel Keuzes & dilemma’s in het kinderdagverblijf * * *
Tips
* Gebruik de werkvormen (bijvoorbeeld 3, 5 en 6 ) ook in discussies
met ouders en in de oudercommissie. Het helpt voor meningsvor-
ming maar ook als check om te zien of ouders het handelen van
pedagogisch medewerkers begrijpen en waarderen.
* Vraag aan de oudercommissie om kaartjes toe te voegen voor de
bespreking in het teamoverleg en vice versa. De kaartjes kunnen als
communicatievorm dienen om kennis te nemen van elkaars ideeën.
* Maak van nieuwe kaartjes een versie die zo goed mogelijk lijkt op
de kaartjes uit het kaartjespakket. Hoe beter de kaartjes eruit zien,
hoe prettiger het is om ermee te werken.
* * * Handleiding Discussiespel Keuzes & dilemma’s in het kinderdagverblijf 19Handleiding Discussiespel Keuzes & dilemma’s in het kinderdagverblijf * * *
Bezig zijn met nadenken over (en dus ook vernieuwen van) het werk
is een proces van het hele team. Een belangrijke voorwaarde is dat dit
in een open werksfeer gebeurt. In zo’n klimaat stellen de pedagogisch
medewerkers zichzelf en elkaar vragen als: ‘Waarom doe jij dat eigen-
lijk zo?’, ‘Hoe zou ik deze situatie kunnen aanpakken?’, ‘Wil je eens
meekijken hoe ik met dit kind omga of hoe een bepaalde situatie bij
mij in de groep verloopt?’ Zo geven ze elkaar gevraagd en ongevraagd
feedback zonder dat zij dat ervaren als kritiek.
ViertipsvooreengoedespelbegeleidingEr zijn vier belangrijke houdingsaspecten in het ondersteunen en
stimuleren van groepsleiding. Door vanuit deze houding te werken,
fungeer je als rolmodel voor pedagogisch medewerkers.
Instructie voor de gespreksleider6
Degespreksleiderheefteenbelangrijkerol.Alsgespreksleider
bepaaljedekwaliteitenhetresultaatvaneendiscussie.
Maarhierbijspeeltookdesfeerinhetteammee.Eenopen
werksfeer,waarinhetgewoonisommetelkaartepraten
overalledaagsegebeurtenissenenervaringenomdaarvan
teleren,isbelangrijk.Zorgalsgespreksleidervooreengoed
teamklimaatwaarinmedewerkersnaarzichzelfennaar
anderendurventekijken.
* * * Handleiding Discussiespel Keuzes & dilemma’s in het kinderdagverblijf 20 Handleiding Discussiespel Keuzes & dilemma’s in het kinderdagverblijf * * *
Emotioneleondersteuning
Mensen praten pas open met elkaar over hun eigen houding en
gedrag als er wederzijds vertrouwen bestaat. Het is daarom belangrijk
dat er een veilige sfeer is tussen de groepsleiding en leidinggevende
en onderling in de teams.
Tips:
* Zorg voor een positieve benadering: sluit aan bij wat al goed gaat
en bevestig de pedagogisch medewerkers daarin.
* Stel je doelen niet te hoog.
* Zorg voor veiligheid tijdens de discussie door af te spreken dat
iedereen naar elkaar luistert, elkaar in hun waarde laat en geen
oordeel over anderen uitspreekt.
* Neem emoties van medewerkers serieus, laat merken dat je hen begrijpt.
Respectvoordeautonomie
Ieder mens heeft er behoefte aan om gewaardeerd te worden zoals hij
of zij is. Pas dan zijn mensen bereid om te leren. Tijdens de discussie is
het belangrijk dat de pedagogisch medewerkers elkaar respecteren in
wie ze zijn, met hun eigen karakter, uiterlijk, culturele achtergrond,
ervaring en deskundigheid. Uitgangspunt is dat iedereen zijn werk
goed doet, wel valt er altijd meer te leren. Leren van elkaar is een
belangrijk principe als je als team je werk verder wilt ontwikkelen.
Tips:
* Heb oog en respect voor de verschillen tussen medewerkers en sti-
muleer dat zij dat ook ten opzichte van elkaar hebben.
* Waardeer elke medewerker in zijn eigenheid en stimuleer dat me-
dewerkers dat ook onderling doen.
* Geef ruimte voor eigen ideeën en initiatieven.
* * * Handleiding Discussiespel Keuzes & dilemma’s in het kinderdagverblijf 21Handleiding Discussiespel Keuzes & dilemma’s in het kinderdagverblijf * * *
* Vraag medewerkers om actief mee te denken, laat zien dat je hun
inbreng nodig hebt.
* Creëer in het team een sfeer van respect door uit te stralen dat ieder
er mag zijn zoals hij of zij is.
Structuur
Medewerkers willen graag grip hebben op een situatie. Als een team
zijn werkwijze verder wil ontwikkelen, is het belangrijk dat teamleden
weten wat er van hen verwacht wordt en wat zij zelf kunnen verwach-
ten. Daarvoor is het nodig om structuur aan te brengen.
Tips:
* Leg uit wat het doel van de discussie is en wat de omgangsvormen
tijdens de discussie zijn.
* Geef aan wat er met de resultaten van de discussie gebeurt.
Informatieenuitleg
Informatie en uitleg heb je nodig om te kunnen leren. Daarnaast vor-
men de eigen ervaringen van de groepsleiding een belangrijke bron
van informatie. Zo kun je het inzicht in het eigen handelen vergroten.
Tips:
* Geef woorden aan de dilemma’s en keuzes van de pedagogisch
medewerker en verbindt die met de visie en uitgangspunten in het
pedagogisch beleid van de organisatie en met teksten uit het
Pedagogisch kader kindercentra 0-4 jaar.
* Benoem concrete consequenties die de discussie kan hebben, zowel
voor het bijstellen van het pedagogisch beleid (aanpassen regels
en afspraken) als voor het bijstellen van het pedagogisch handelen
(aanpassen van een bepaalde aanpak op de groep).
* * * Handleiding Discussiespel Keuzes & dilemma’s in het kinderdagverblijf 22 Handleiding Discussiespel Keuzes & dilemma’s in het kinderdagverblijf * * *
LastigesituatiesbesprekenHet discussiespel kan worden gebruikt om tijdens het teamoverleg
lastige situaties te bespreken. De pedagogisch medewerkers krijgen
de kans om hun hart te luchten en om te horen hoe andere collega’s
er tegenaan kijken. Waarschijnlijk brengt de discussie hen tot nieuwe
inzichten en hopelijk vergroot het hun bereidheid om tijdens keuze-
momenten de zaak van twee kanten te bekijken. Het effect van de
kaartjesdiscussie zit vooral in een verandering van werkhouding.
PedagogischbeleidbijstellenHet discussiespel kan ook worden gebruikt om het pedagogisch beleid
bij te stellen. Maak van iedere discussie een verslag op grond van de
volgende vragen:
* Wat waren de argumenten tijdens het gesprek en wat was de
conclusie?
* Wat staat er nu over het dilemma in het pedagogisch beleidsplan en
klopt dit met de uitkomst van de discussie?
* Wat staat hierover in het Pedagogisch kader kindercentra 0-4 jaar
en voegt dit nieuwe elementen toe aan het discussieresultaat en het
pedagogisch beleidsplan?
Wat doe je met de uitkomsten?7
Hetdiscussiespelhelptomdekwaliteitvanjewerkte
verbeteren.Hieronderleesjehoejeoptimaalgebruikkunt
makenvandeuitkomstenvanhetspel.
* * * Handleiding Discussiespel Keuzes & dilemma’s in het kinderdagverblijf 23Handleiding Discussiespel Keuzes & dilemma’s in het kinderdagverblijf * * *
OrganisatiekrijgtfeedbackDoor de discussie op deze manier vast te leggen, krijgt de organisatie
feedback op bestaand beleid en input voor nieuw beleid. Verandering
en verbetering over de besproken zaken kunnen rekenen op veel
draagvlak, aangezien de pedagogisch medewerkers zelf de argumen-
ten en afwegingen hebben verwoord. Dit maakt de kans veel groter
dat de kwaliteitsverbetering effect heeft en afspraken over het peda-
gogisch handelen consequent worden doorgevoerd.
TeamblijftingesprekEen pedagogisch beleidsplan is nooit af. Het is voortdurend in bewe-
ging: het beleid wordt uitgevoerd, maar krijgt ook steeds nieuwe in-
put vanuit de praktijk. Met het Discussiespel Keuzes & dilemma’s in het
kinderdagverblijf blijft een team in gesprek over beleid en handelen.
Het vergroot de kennis over wat er in het eigen beleidsplan staat, aan-
gevuld met informatie uit het Pedagogisch kader kindercentra 0-4 jaar.
Het geeft een kans aan medewerkers (en ouders) om op een serieuze
maar gemakkelijke manier hun stem te laten horen. Dat is belangrijk:
kwaliteit wordt immers op en door de werkvloer bepaald!
* * * Handleiding Discussiespel Keuzes & dilemma’s in het kinderdagverblijf 24
Websites
* www.boink.info
* www.movisie.nl
* www.nji.nl
* www.pedagogenplatform.nl
* www.polaritymanagement.com
* www.stichtingbkk.nl
Literatuur
* Haterd, J. & G. Lammersen (2006). Groepsleidster kinderopvang.
Utrecht: NIZW Beroepsontwikkeling. ISBN 10: 90-5957-347-1,
13: 978-90-5957-347-5
* Arlie Hochchild Russell, Arlie (2003). The commercialization of
intimate life; notes from home and work. Hoex, J. & S. Kwok
(4e herziene druk 2009)
* Pedagogische kwaliteit op orde. Utrecht / Alkmaar: Nederlands
Jeugdinstituut / Buro Extern. ISBN 978 90 8830 101 8
* Riksen-Walraven, M. (2000). Tijd voor kwaliteit in de kinderopvang.
Amsterdam: Vossiuspers AUP. ISBN 90 5629 131 9
* Singer, E. & L. Kleerekoper (2009). Pedagogisch kader kindercentra
0-4 jaar. Maarssen: Elsevier gezondheidszorg. ISBN 978 90 352 3055 2
* Wet kinderopvang; Beleidsregels kwaliteit kinderopvang en peuter-
speelzalen (2005). Paragraaf 2. Kwaliteit kinderopvang, artikel 2, lid 2a
Bronnen8
MOVISIE is hét landelijke kennisinstituut en adviesbureau
voor maatschappelijke ontwikkeling. We bieden toepasbare
kennis, adviezen en oplossingen bij de aanpak van sociale
vraagstukken op het terrein van welzijn, participatie, zorg
en sociale veiligheid. In ons werk staan vijf actuele thema’s
centraal: huiselijk & seksueel geweld, kwetsbare groepen,
leefbaarheid, mantelzorg en vrijwillige inzet. Onze ambitie
is daadwerkelijk te investeren in een krachtige samenleving
waarin burgers zoveel mogelijk zelfredzaam kunnen zijn.
Keuzes en dilemma’s
Wat doe je als je het niet eens bent met de opvattingen
van de ouders van een kind? En spreek je collega’s aan
als je het niet eens bent met hun werkwijze? Op je werk
in de kinderopvang kun je veel verschillende dilemma’s
tegenkomen. Hoe ga je daarmee om? Maak met dit
spel de keuzes en dilemma’s in je werk onderwerp
van gesprek. Door te reflecteren op je eigen handelen
verbeter je de kwaliteit van je werk.
Postbus 19129 * 3501 DC Utrecht * T 030 789 20 00 * www.movisie.nl