havayastiklari ve kemer gerdiricileri

MOTORLU ARAÇLAR TEKNOLOJİSİ ALANI

http://www.motorsitem.tr.gg

http://www.aracteknolojisi.tr.gg

http://www.motorsitem.tr.gg/

ARAÇ ELEKTRİK VE

ELEKTRONİK

İlave Güvenlik Sistemleri

EMNĠYET KEMERĠ HAYATA BAĞLAR



Güvenlik sistemleri ile ilgili 3 önemli kural

vardır:

İÇERİK

Genel bilgiler

Parça tanımları

Çalışma ilkeleri

Araç sistemleri

ABD sistemleri

Ġlave güvenlik sistemleri:◦ Araç içinde bulunan sürücü ve yolcuların bir kaza

sırasında (çarpışma, devrilme, yoldan çıkma) koltuklarında ayrılmasını engelleyen ve sürücü ve yolcular üzerindeki kaza etkisini en aza indiren sistemlerdir.

Aktif Koruma sistemleri: ◦ Kaza olmasını engellemeye yönelik donanımdan

meydana gelir. ABS, ESP, güçlü farlar, hidrolik direksiyon, askı donanımı, klima...

Pasif koruma sistemleri:◦ Kaza sonrasında kazanın etkilerini en aza indirmek

veya tamamen ortadan kaldırmak için kullanılan sistemlerdir. Emniyet kemerleri, hava yastıkları, kapı, tavan güçlendirme dolgu ve traversleri, koltuklar.....

Ġlave güvenlik sistemleri şunlardan oluşur:◦ Hava yastıkları Sürücü hava yastığı Yolcu hava yastığı Yan (koltuk) hava yastığı Yan hava perdeleri

◦ Emniyet kemerleri Kemer ön gerdiricileri Kemer kilitleme sistemleri Kemer kuvvet sınırlayıcıları

◦ Kaymayı önleyici koltuklar◦ Baş dayamaları

Genel Görünüş

1. Sürücü hava yastığı

2. Gösterge lambası

3. Kumanda modülü

4. Yolcu hava yastığı

5. Ateşlemeli kemer gerdiricileri

6. Yan çarpma algılayıcısı

7. Yan hava yastıkları

8. Kemer toplayıcısı

9. Üç noktalı emniyet kemeri

10.Yan hava perdeleri

11.Baş dayamaları

Kapsamlı koruma sadece geleneksel üç noktalı emniyet kemeri ile birleşim içinde sağlanabilir. Emniyet kemerleri, SRS‟nin tümleşik bir parçasıdır.

En iyi koruma sağlamak için;◦ Emniyet kemeri mutlaka takılmalı,

◦ Giysilerden dolayı meydana gelecek kemer boşluğu en aza indirilmeli,

◦ Baş dayaması dik konumda olmalı,

◦ Direksiyona hafifçe kıvrılmış kollarla uzanacak şekilde koltuk mümkün olduğu kadar geriye alınmalı,

◦ Hava yastığı kapağı ile hiç bir şekilde vücut teması olmamalıdır,

◦ Araç içinde boşta, bağlanmayan ağır bir eşya olmamalı,

◦ Arka koltukta oturan kişilerde kemer takmalıdır.

DĠKKAT !!!!Hava yastıkları, Hava perdeleri, Kemer gerdiriciler içerisinde patlayıcılar vardır.

Uygun olmayan kullanım ve depolama patlamalara ve yaralanmalara sebep olabilir.

İLAVE GÜVENLİK SİSTEMLERİGüvenlik önlemleri

Hava yastıkları ve kemer gerdiricileri çok küçük akımlarla (800ma) ateşlenirler.

Ġlave güvenlik sistemlerinde çalışırken elektrik tesisatı araç üzeride iken multimetreile ölçüm yapmayınız.

Hava yastıkları ile ilgili çalışma yapılırken akü kutup başı mutlaka sökülmelidir.

Kutup başı söküldükten sonra gereken bekleme süresi kadar beklemeden işlemlere başlamayınız.

Hava yastıkları sökülmüş haldeyken patlama yönünü açık bırakınız.

İLAVE GÜVENLİK SİSTEMLERİParçalar

Hava yastığı kumanda modülü

Çarpma algılayıcıları

◦ Ön çarpma algılayıcısı

◦ Yan çarpma algılayıcısı

Koltuk konum algılayıcısı

Koltuk yolcu algılayıcısı

Koltuk yolcu anahtarı

Sarmal yay

Sürücü hava yastığı

Yolcu hava yastığı

Yan hava yastığı

Yan hava perdesi

Kemer gerdiricileri

Kemer kilit mekanizması

Kemer kuvvet sınırlayıcısı

Kemer toka anahtarı

Gösterge lambaları

Aktif baş dayaması

İLAVE GÜVENLİK SİSTEMLERİKumanda modülü

Aşağıdaki temel parçaları içerir:

– Acil güç beslemesi– Çarpma algılayıcısı– Güvenlik

algılayıcısı– ASIC (Uygulamaya

Özel Tümleşik Devre)– Mikroişlemci– Ton alternatörü

(ABD araçlarındakieski sistem)

– Teşhis (yazılım)


Ġlave güvenlik sisteminin tümünü denetler ve kumanda eder.

Kaza sırasında elektriği kesilse bile , gerilim beslemesini devam ettirebilir.

Algılayıcılardan gelen çarpma sinyallerini değerlendirir, kendi çarpma algılayıcısı ile karşılaştırır, belirlenen eşik değerini geçerse hava yastıklarına ve kemer gerdiricilerine gerilim uygulayarak (patlamayı) açılmayı sağlar.

Sistemi sürekli denetleyerek arıza durumunu kayıt eder, gösterge lambasını yakar.

Çarpma algılayıcılarından gelen çarpmalar ile ilgili verileri kayıt eder. Bu veriler bir hafızada saklanır ve sadece üretici firma tarafından okunabilir.


Modül değiştirilirken bazı araçlarda araca özgü değerler (hava yastığı sayısı) modüle girilmesi gerekir.

Bazı araçların hava yastık modülleri hava yastıklarının açıldığı bir kazadan sonra 5 defa kullanılabilir. ( Yeni Fiesta, Yeni Mondeo, Focus C-Max)

İLAVE GÜVENLİK SİSTEMLERİÖn çarpma Algılayıcıları

1. Ön çarpma algılayıcıları aracın ön tarafında radyatör ızgarası civarında bulunur.

2. Görevi önden gelen çarpma şiddetini modüle bildirmektir.

3. Ġki kademeli hava yastıkları için ön çarpma algılayıcısı gereklidir.

4. Modül içerisindeki algılayıcı ile çarpmanın şiddeti doğrulanır ve hava yastıkları modül tarafından açılır.

İLAVE GÜVENLİK SİSTEMLERİYan Çarpma Algılayıcısı (eski)

1. Ġki adet çarpma (biri çarpma diğeri güvenlik) algılayıcısından, bir mikroişlemci, ve bir iletişim ara biriminden oluşur

2. Mikroişlemci hava yastığının açılması gerektiğini iki algılayıcı vasıtası ile aldığı çarpma sinyaline göre karar verir.

3. Hava yastığı modülüne yan hava yastığının açılması için talimat gönderir.

4. Güç beslemesi ve teşhis işlemleri Hava yastığı modülü tarafından yapılır.

İLAVE GÜVENLİK SİSTEMLERİYan çarpma algılayıcısı (Yeni)

1. Yeni araçlardaki tasarımları ön çarpma algılayıcıları gibidir.

2. Çarpma bilgisini kendi içerisinde değerlendirmez, değerlendirme için kumanda modülüne gönderir.

3. Kumanda modülü yan hava yastıklarının açılması için yeterli bir çarpma ise yan hava yastıklarını açar.

İLAVE GÜVENLİK SİSTEMLERİKoltuk konum algılayıcısı

1. Hall ilkesine göre çalışır ve sürücü koltuğun konumunu belirlemek için kullanılır. Sürücü koltuğunun iç rayına monte edilmiştir.

2. Koltuk ileri konumdaysa sürücü hava yastığının sadece ilk kademesi ateşlenir.

3. Metal bir çubuk sürücü koltuğunun rayına yerleştirilmiştir. Metal çubuk algılayıcı içinde hareket ettikçe koltuğun konumu ile ilgili hava yastığı modüle bilgi gönderilir.

İLAVE GÜVENLİK SİSTEMLERİKoltuk Yolcu Algılayıcısı

1. Yolcu koltuğunda birinin olup olmadığını algılar. Kumanda modülüne koltuk Boş/Dolu bilgisi gönderir.

2. Kumanda modülü koltuk boş bilgisini alırsa yolcu hava yastığını devre dışı bırakır.

3. Yolcu oturmadığı halde koltuğa bırakılacak paket gibi nesneler koltuğu dolu gösterebilir. Bunun sonucu hava yastığı devre dışı bırakılmaz.

4. Koltuğun dolu olup, kemerin takılıp takılmamasına göre hava yastığının kademeleri ateşlenir.

İLAVE GÜVENLİK SİSTEMLERİKoltuk Yolcu Anahtarı

Koltukta oturan olup olmadığını algılamak için kullanılır.

İLAVE GÜVENLİK SİSTEMLERİSarmal yay

1. Direksiyonda bulunur, sürücü hava yastığı ile kumanda modülü arasındaki elektriksel bağlantıyı sağlar.

2. Durağan bir hareketli parçadan oluşur, irtibat sarmal iletken şerit tarafından sağlanır.

3. Söküp takarken özel

işlem gerektirir.

İLAVE GÜVENLİK SİSTEMLERİSürücü ve yolcu Hava Yastıkları

1. Kap

2. Gaz üreteci

3. Hava yastığı

4. Plastik kapak

Hava yastıkları özel olarak örme işlemi

ile dokunmuştur, çok sağlamdır.

Açıldıktan sonra küçülmesini (inmesini)

sağlayan önceden açılmış delikleri

vardır.

Eskimeye karşı dirençlidir, sürtünmesi

çok küçüktür.

Sürücü hava yastıkları yaklaşık 50 litre

Yolcu hava yastıkları yaklaşık 100

litredir

İLAVE GÜVENLİK SİSTEMLERİGaz Üreteçleri

Hava yastığı gaz üreteci

Nitrojen

Filtre

Ateşleyici


Hava yastığı tipine bağlı olarak 500 – 1200 gr arasında patlayıcı madde (sodyum azid – nitroseluloz) kullanılır.

Ateşleyici olarak kullanılan kara barut kızdırmalı tel köprüden (Ampul teli gibi) 800 ma akım geçirilerek ateşlenir. Kızdırmalı telin direnci Sürücü hava yastığında 2-4 Ohm, yolcu hava yastığında 2 Ohm‟dur. (Direncini ölçmeyin)

Kara barut ateşlenince etrafındaki patlayıcı maddeyi ateşler. Bu bir patlama değil kontrollü yanmadır.

Yanma sonucunda meydana gelen sıcak gaz (600 – 8000C) bir gaz dönüştürücüden ve filtreden geçerek saflaştırılmış Nitrojene dönüştürülür ve soğutulur.

Bu gaz hava yastığının içine dolarak onu şişirir. Hava yastığı önündeki plastiğin zayıflatılmış yerlerini

yırtarak açılır. Basınç yaklaşık 120 bar gazın sıcaklığı ise 800C dır. Ortaya çıkan ses yaklaşık 130 dB dir.

İLAVE GÜVENLİK SİSTEMLERİ


Güvenlik:◦ Gaz üreteçleri “hatalı çalışma güvenlik”

sistemine sahiptir.◦ Hava yastığının açılması sırsında

belirlenen en fazla basınç sınırı açıldığında, yanma odası, tabanında belirlenmiş bölgelerden açılarak basıncın fazlası dışarı verilir.

İLAVE GÜVENLİK SİSTEMLERİİki kademeli sürücü hava yastığı

Ardışık olarak ateşlenen iki gaz üreteci vardır.

Ġki üreteçte aynı hava yastığına gaz gönderir.

I. Kademe hava yastığının %70‟lik kısmını II. Kademe %30‟luk kısmını şişirir.

Maksadı hava yastığının etkinliğinin artırılmasıdır.

I. Kademenin ateşlenme süresi 10-50 ms‟dir.

Ġki kademe arasındaki fasıla bazı araçlarda sabittir, bazılarında ise belirli değişkenlere göre kumanda modülü tarafından (10–100 ms) belirlenir.

II. kademenin ateşlenmesinin gerekli olmadığı durumlarda bile II. kademe I. kademeden 100 ms sonra güvenlik maksadıyla ateşlenir.

İLAVE GÜVENLİK SİSTEMLERİKarma yolcu hava yastığı

1. Ateşleme birimi

2. Gaz dönüştürücüsü

3. Gaz boşluğu

4. Hava yastığı kapağı

5. Hava yastığı

6. Katı patlayıcı

7. Yanma odası

8. Gaz kartuşu

İLAVE GÜVENLİK SİSTEMLERİ Karma yolcu hava yastığı

Bu tür Karma hava yastıklarında sadece patlayıcı maddelerin yanmasından meydana gelen gaz değil, aynı zamanda ikinci bir gaz kaynağı da kullanılır.

Ateşleme birimi patlamayla gaz kartuşunun kapağını açarak yaklaşık 300 bar basınçla sıkıştırılmış (%98 argon, %2 helyum) gazın hava yastığını şişirmesini sağlar.

Ateşleme biriminin çalışması diğer hava yastıklarında olduğu gibidir.

Sıkıştırılmış gazla hava yastıklarının şişirilmesi yan hava yastıklarında ve yan hava perdelerinde de kullanılır

İLAVE GÜVENLİK SİSTEMLERİ Karma yolcu hava yastığı

İLAVE GÜVENLİK SİSTEMLERİYan hava yastıkları

Yan hava yastıkları sürücü/yolcuları yandan gelen bir darbede döşeme/gövde parçalarına karşı korur.

Omuz göğüs bölgesini koruyanlar daha küçük, baş- omuz bölgelerini koruyanlar daha büyüktür.

Koltukların yan taraflarına koltuk döşemesinin altına takılmışlardır. Bu yüzden koltuk üzerine başka kılıf takılmamalıdır.

Koltuk döşemesinde “AIR BAG” etiketi vardır.

5-20 ms „de açılırlar. Hava yastığının şişmesini sağlayan

sıkıştırılmış gazdır. Hava yastığı şiştikten sonra gaz

hava yastığı dokumasından dışarı kaçar, bu arada 100 ms şişik kalır.

İLAVE GÜVENLİK SİSTEMLERİYan hava perdeleri

1. Yan hava perdesi

2. Tespit kayışları

3. Ateşleme birimi

4. Ateşleme birimi bağlantı soketi

İLAVE GÜVENLİK SİSTEMLERİYan hava perdeleri

A-C veya A-D direkleri arasına yerleştirilir. Yan hava yastıkları ile eş zamanlı olarak

çalışırlar. Çalışması yan hava yastıkları ile aynıdır. Genleşen gaz bir borudan geçerek, bölümlere

ayrılmış hava odacıklarını şişirir. Yan darbe durumunda hem ön hem de

arkadaki yolcu/sürücü ile yan camlar arasında koruyucu perde meydana getirirler.

İLAVE GÜVENLİK SİSTEMLERİDiz hava yastıkları

Çarpışma anında dalma etkisi

Kemerin altından pedallar bölgesine kayma

İLAVE GÜVENLİK SİSTEMLERİKemer kilit mekanizmaları

Düzlemsel hareket kilidi (hareket algılayıcısı)

◦ Araç hareket halinde tam sağa veya sola döndürülürken (aracın düzlemselliği bozulduğunda) kemerlerin hareketinin durdurulduğu görülebilir


Düzlemsel hareket kilidi (hareket algılayıcısı)

◦ Araç hareket halinde tam sağa veya sola döndürülürken (aracın düzlemselliği bozulduğunda) kemerlerin hareketinin durdurulduğu görülebilir


Ani çekme kilitlemesi:

◦ Dönen parçaların eylemsizliğinden faydalanılır

◦ Kemerin aniden çekilmesi ile kilitleme görülebilir.

İLAVE GÜVENLİK SİSTEMLERİKemer Gerdiricileri

Bir kaza sırasında koltukta oturan kişinin koltuğa daha sıkı tutunmasını sağlamak için emniyet kemerinin yaklaşık 10 cm gerilmesi için (veya geri sarılması) kullanılan sistemlere kemer (ön) gerdiricisi denir.

Genel olarak iki sistem vardır:◦ Mekanik kemer gerdiricileri◦ Ateşlemeli kemer gerdiricileri Kemer tokasında olanlar Kemer makarasında olanlar

İLAVE GÜVENLİK SİSTEMLERİAteşlemeli Kemer Gerdiricileri

1. Kemer tokası

2. Piston (kilitleme koniği)

3. Muhafaza (namlu)

4. Gaz üreteci

5. Ateşleme birimi

6. Kılavuz makarası

7. Gergi kablosu

İLAVE GÜVENLİK SİSTEMLERİAteşlemeli Kemer Gerdiricileri

Ön gergi evresi Kilitlenme evresi

Toplam süre 15 ms

İLAVE GÜVENLİK SİSTEMLERİKemer Gerdiricileri

İLAVE GÜVENLİK SİSTEMLERİKemer kuvvet sınırlayıcısı

Kemerin gerdirilmesi sırasında kemerin baskısı ile göğüs bölgesine oluşabilecek yaralanmaları en aza indirmek için kullanılır.

Kemer gerilme kuvveti belirlenmiş olan kuvvet sınırını geçtiğinde kemerin takılı olduğu mil burulmak suretiyle kemeri bir miktar gevşetir.

Uygulanan kuvvete bağlı olarak 6 tur burulabilir.

Kemer gerdiricilerinin açıldığı bir kazadan sonra değiştirilmelidir.

İLAVE GÜVENLİK SİSTEMLERİEmniyet kemeri toka anahtarı

Kemerde bir toka takılı olup olmadığı bilgisini kumanda modülüne veya kemer uyarı lambasına gönderir.

Modül kemer takılı değilse hava yastıkları açılma eşiğini değiştirir.

İLAVE GÜVENLİK SİSTEMLERİAktif Baş dayamaları

Tamamen mekanik olarak çalışırlar.

Araca arkadan çarpma sonucunda koltuktaki kişinin arakaya doğru hareketi ile baş dayaması bir miktar ileri hareket ederek başa destek olur.

Daha sonra yerine getiren yay vasıtası baş dayaması eski haline gelir.

2001 Mondeolarda kullanılmaktadır.

İLAVE GÜVENLİK SİSTEMLERİHava yastığı gösterge lambası

Gösterge lambası gösterge tablosunda yer alır. Sistemlerin çalışmaya hazır olup olmadığını veya sistemde bir arıza olup olmadığını belirtir.

Kontak açıldığında sistemin testi bitinceye kadar yanık kalır. Arıza yoksa söner.

Bir arıza durumunda yanık kalır veya yanma sönme aralıkları ile arıza kodu verir. (C-Max hariç)

İLAVE GÜVENLİK SİSTEMLERİHava yastıklarının çalışması

Ön hava yastıkları ve kemer gerdiricileri aşağıdaki şartlarda çalışırlar:◦ 30 km/saatten daha yüksek bir hızda bozulmayan sert

bir cisme çarpılırsa,◦ Bu çarpma ile aracın yavaşlama ivmesi 2g

(1g=9,81m/sn2) den fazla olura,◦ Çarpışma aracın gidiş istikameti ile 300 açı içindeyse

Hava yastıklarının açılması için gerekli olan çarpma sinyaline tetikleme eşiği denir.

Tetikleme eşiği yapılan çarpışma testlerinden sonra hassas olarak belirlenmiştir.

Kemer gerdiricilerinin ateşleme eşiği hava yastıkları ile aynı anda veya daha önce olabilir.

Algılayıcılar tarafından gönderilen sinyaller (gerilim) modül içerisinde belirlenen sinyalle aynı ise modül hava yastıklarını ve kemer gerdiricilerine gerilim (doğru veya alternatif gerilim) göndererek ateşlemeyi gerçekleştirir.

İLAVE GÜVENLİK SİSTEMLERİÇalışması

Göreceli şartlar ( gözlemlenen ama değişebilen)◦ 30 km ile çarpılan cisim eğilmeyen, yumuşamayan sert bir cisim olmalı.

◦ Karşı karşıya çarpışma sırasında iki aracın yavaşlama (fren )hızları önemli

◦ Hareket eden bir araca arkadan çarpmak hava yastıklarını açmayabilir.


1. Sürücü

2. Milisaniye olarak zaman

3. Ön yolcu

4. Kazanın başlangıcı

5. Ateşleme

6. Hava yastığının şişmesi

7. Yastığa çarpma

8. Kazanın sonu


Kazanın olup bitmesi 150milisaniye

1000 milisaniye =1saniye

Hava yastığı kazanın oluşmasından 28 ms sonra açılmaya başlar

Yan hava yastıkları 30 ms de şişmiş olur

Yolcunun veya sürücünün ağırlığının tamamen hava yastığına yaslanması 85. ms de olur

100. ms de hava yastığı söner.





İLAVE GÜVENLİK SİSTEMLERİ2001 Mondeo SRS ateşleme mantığı

2001 Mondeo’da 6/2003 tarihine kadar Sürücü hava yastığının sürücü kemerinin takılı olması veya olmamasına göre ve sürücünün koltuk konumuna göre farklı ateşlenme eşikleri vardır. Buna rağmen yolcu hava yastığı her zaman “kemer takılı değil” eşiğinde ateşlenir.

6/2003 tarihinden sonra Sürücü ve Yolcu hava yastıkları “kemer takılı değil” eşiğinde ateşlenir. Bu model Mondeo‟da sürücü koltuğu konum algılayıcısı yoktur. Bu sebepten sürücü hava yastığının ateşlenme eşiği koltuğun konumundan etkilenmez.

İLAVE GÜVENLİK SİSTEMLERİ2001 Mondeo SRS ateşleme mantığı

GÜVENLİK ARACI ATEŞLENME DURUMU ATEŞLENMEME DURUMU

Sürücü kemer gerdiricisi Gerdirici ateşlenme eşiğin aşılması

Sürücü emniyet kemeri

takılmamışsa

Ön hava yastıklarının veya sürücü tarafı

yan hava yastıklarının ateşlenme eşiğinin

aşılması

Sürücü hava yastığı

Ön hava yastıkları ateşlenme eşiğinin

aşılması

Sürücü yan hava yastığı

Sürücü yan hava yastığı ateşlenme

eşiğinin aşılması

Sürücü tarafı hava perdesi

Sürücü yan hava yastığı ateşlenme


Ön yolcu kemer gerdiricisi Gerdirici ateşlenme eşiğin aşılması

Yolcu emniyet kemeri

takılmamışsa

Ön hava yastıklarının veya yolcu tarafı yan

hava yastıklarının ateşlenme eşiğinin

aşılması Yolcu koltuğu boşsa

Ön yolcu hava yastığı

Ön hava yastıkları ateşlenme eşiğinin

aşılması Yolcu koltuğu boşsa

Ön yolcu yan hava yastığı

Ön yolcu yan hava yastığı ateşlenme

eşiğinin aşılması Yolcu koltuğu boşsa

Ön yolcu tarafı hava perdesi

Ön yolcu yan hava yastığı ateşlenme


Documents

havayastiklari ve kemer gerdiricileri