1

YZME HAVUZLARININ MEKANK TESSATI N PROJE HAZIRLAMA ESASLARI

YAZANLAR :

Sami Blkbaolu Selim Blkbaolu Mak. Y. Mhendisi Mak. Mhhendisi .T. stanbul Evansville - USA

Nisan 2005

YZME ve SS HAVUZU.JAKUZ,SAUNA,BUHAR ODASI VB. KONFOR SSTEMLERNN HERTR MALZEMESNN RETM,THALATI,HRACATI ve DAHL PAZARLAMASI

Havuz filtreleme. dezenfeksiyon, stma, soutma, su ve k oyunlar, nem kontrol cihaz ve aksesuarlar.havuz kimyasallar ve test aletleri, su ii aydnlatma armatrleri, hazr havuzlar otomatik sistemleri. MERKEZ-DEPO: Eyp Sultan Man Mminler Cad. No:63 34885

Samandra/Kartal/ISTANBUL Tel: (90) 216 561 38 81 Pbx-Fax: (90) 216 561 38 94-95

STANBUL UBE: Necatibey Cad. No:48 34425 Karaky Tel: (90) 212 245 80 15-16-17 Fax: (90) 212 245 80 18 EGE BLGESi UBE MD-lZMR: 1203/7 Sokak No:2/P Yeniehir Tel: (90) 232 457 47 68-457 49 39-459 27 64 Fax: (90) 232 457 49 97 ANTALYA BLGESi

(UBE) MD - Muratpaa Mah.569.Sokak.Hafz-Apt No:37/B-Merkez/ANTALYA Te!:(90)242 244 76 68 Fax:(90)242 244 76 68 www.santem.com e-mail: santem@santem.com

2

1. Ksm - indekiler Sayfa no:

Yzme Havuzu Mekanik Tesisatnn Yapmnda Proje Hazrlama Esaslar : 4

1. HAVUZ MEKANK TESSATI NER RAPORU : : 4 1.1 Yzme havuzlarnn Bulunduu Yere Gre Tantm : 4 1.2. Havuzlarn Cins ve Kullanma maksadna gre tm Su Hacminin Filtrelenmesi iin gereken Sirklasyon Sreleri: (n) saat : 5 1.3 Havuzun Istlmas veya Soutulmas : 9 1.4 Havuzun lleri ve Byklkleri : 13 1.5 Havuzda nefeslenmek iin Yzc Basama ina etmek : 13 1.6 Havuzun Tama Sistemi : 13 1.7 Pompa ve Filtre Odas ile Galeriler : 13 1.8 Havuzda Aksesuar stekleri: : 14 1.9 Havuzda Tercih Edilecek Kaplama ve Kenar : 14 1.10 Havuzda Can Emniyeti in Alnacak Tedbirler : 18 1.11 Su Alt Aydnlatma Lambalar : 20 1.12 Havuz Tesisatnn plan , kesit resimleri ve Ak emasnn Yaplmas : 20 1.13 Havuz iin gerekli olan su ve enerji hatlar : 23 1.14 Bu Blmde Raporun Sonulandrlarak Sunulmas : 23 1.15 neri Raporu ilgililer tarafndan incelenir,

deiiklik istekleri varsa belirtilir ve kesinleir. : 23 2. N PROJE, N HESAPLAR ve RAPORU : 23 2.1.1 Yzme Havuzunun Tesisat Hesaplar

Havuzun Alan, Ortalama Derinlii ve Hacminin Hesaplanmas : 23 2.1.2 Havuzun Tm Hacmindeki Suyun Her Periyotta Ka Saatte Sirkle Ettirileceinin Kabul (Turn Over) : 24 2.1.3 Havuzda Devrettirilen Suyun Toplam Debisi : 24 2.1.4 Sirklasyon Sisteminin Toplam Basn Kaybnn Hesaplanmas : 25 2.2 Pompalar, Filtreler ve likileri : 25 2.2.1 Pompalar ve Filtreler: : 25 2.2.2 Yzme Havuzlar in Seilen Filtreler : 26 2.2.4 KUVARS KUMLU FLTRELERDE SZME HIZLARI : 28 2.3 Denge Tanknn Hacim Hesab : 28 2.3.1 Denge Tanknn Hacim Hesabnda Dikkate Alnacak Etkenler : 28 2.3.2 Denge Tank Hacminin Seimi : 30 2.4 Borularda Su Ak Hzlar : 30 2.5 Havuzun Mimari ve Statii in Destek Projesi : 31 2.5.1 SU ALTI LAMBALARI : 31 2.5.2 Vakum Llesi (Nozul) : 33 2.5.3 Havuzun Dip Szgeci : 33 2.5.4 Havuz Beleme Lleleri (Nozullar) : 33 2.5.4.1 Havuz duvarna yerletirilen nozullar- Yandan besleme nozullar : 33 2.5.4.2 Dipten besleme nozulu : 35 2.5.4.3 Havuzlarn tama kanallar veya skimmerler : 37 2.5.4.4 Havuzda bulundurulacak eitli aksesuarn projede belirtilmesi : 40 2.6 Havuz Tesisatnn Projelendirilmesinde zel Kurallar : 40 2.6.1 Tesisat Mhendisi Tarafndan Yaplan Havuz Tesisat Projeleri : 40 2.6.2 Havuzun lleri : 40 2.6.2.2 Havuzun dey i boyutlar : 40 3 HAVUZ TESSATININ UYGULAMA PROJES ve HESAPLARI : 41 3.1 Havuzun Uygulama Plan : 41 3.2 Yaplacak Havuzun Gerekli Kesitlerinin izilmesi : 43 3.3 Pompa-Filtre Odasnn ve Galerilerin Plan : 43 3.4 Havuzdaki Tm Borular, Vana ve Cek Valfleri, Gstergeleri Anlatan

Ak Diyagram : 43 3.5 Yaplacak Olan Proje Paftalarnn Tantm : 45

3

MEKANK TESSAT MHENDSLNN NEML BR KONUSU

YZME HAVUZLARININ MEKANK TESSATI

AIK OLMPK YZME HAVUZU Sadi Glelik Spor tesisinin gndz ve gece grnm

YAZANLAR: Sami Blkbaolu A. Selim Blkbaolu

Makine Mhendisleri

4

Yzme Havuzu Mekanik Tesisatnn Yapmnda Proje Hazrlama Esaslar

1. HAVUZ TESSATI NER RAPORU ;

Mekanik tesisat mhendisi, kendisinden, yeni ina edilecek olan bir havuzun mekanik tesisat projesinin yaplmas istendiinde, yapaca ilk ey havuzun mimarndan ve/veya mal sahibinden, bu havuzun hangi amaca hizmet edeceini, ak m yoksa kapal havuz mu olacan; yzme havuzundan bir gn iinde en ok ka yzcnn faydalanacan renir . Mimardan alaca projeyi inceler, evre hakknda ileriye dnk bilgiler toplar. Bu bilgilerin altnda kendi gr ve deneyimlerini ortaya dkerek yakn gelecekte yapaca, havuzun mekanik tesisat projesi iin ilk neri Raporu nu hazrlar. Havuzun yapm tekniine uymayan isteklerle karlaan tesisat mhendisi, bu isteklere gre,kar zm yollar arar veya deiik, doru seenekler ne srer. Bu yeni nerileri, mimar ve mal sahibi inceleyerek gr bildirirler. Sonunda mutabk kalnan en doru , en uygun zm yollar ile projeye balarken mterek karar salanm olur. Unutulmamaldr ki, her tr havuz, insan saln tehdit etmeyecek ok iyi kalitede su bulundurmak ve can emniyeti bakmndan da hi tehlike oluturmayacak bir yapya sahip olmak zere ina edilmek zorundadr. Bu nedenle yzme havuzu projesi yaplrken mekanik tesisat mhendisine ok nemli grev dmektedir. 1.1 Yzme Havuzlarnn Bulunduu Yere Gre Tantm 1.1.1 Ak yzme havuzlar

Anadolu Kulb olimpik yzme havuzu Bykada - stanbul

5

1.1.2. Kapal yzme havuzlar ,

Darafaka Lisesi Kapal Havuzu

1.2. Havuzlarn Cins ve Kullanma maksadna gre tm Su Hacminin Filtrelenmesi iin gereken Sirklasyon Sreleri: (n) saat Havuzun kullanm amacna bal olarak, suda oluacak kirlilik ykn bertaraf etmek, suyu temiz ve berrak tutmak iin pe pee tekrarlanan filtrelemenin, tm havuz suyunun her bir turu iin filtreden geme (szlme) sresine sirklasyon periyodu (turn over) denir. Birimi saat olup (n ) ile ifade edilir. Aada bu sreler, havuzlarn kullanma amacna gre belirtilmitir. 1.2.1. Yksek teknik zellikli havuzlar: Aada sralanan havuz gruplar iin, havuzdaki tm su hacminin filtreleme devr-i daim sresi, (n= 4 saat) olacaktr.

1.2.1.1 Olimpik yzme havuzu : 50 metre uzunluunda eitli yarn yapld ve su oyunlarnn oynand yzme havuzudur. Ulusal ve uluslararas yarmalarn yapld bu havuzlarn lleri standart llerdir. 1.2.1.2 Be yldzl otel havuzlar: eitli ekil ve byklklerde yaplabilir.

1.2.1.3 Yar olimpik havuz : 25 metre uzunluunda eitli yzme almalarnn yapld ve ounlukla stlan yzme havuzlardr,

6

1.2.1.4 Toplum havuzu: Semt halk ve byk topluluklar iin yaplan havuzlar; byk semtlerde halkn ortak olarak kulland yzme havuzlardr. Bu tr havuzlarda da n=4 saat tercih edilir.

1.2.2 Byk hacimli ve yzc says limitli, iyi teknik zelliklere sahip genel kullanma amal yzme havuzlar : Tm su hacminin filtreleme devir sresi, n=5 saat olmaldr. Bunlar; - Tatil ky havuzu, - Site havuzu, - 3 ve 4 yldzl otel havuzu,

Dairelerde yaayanlarn, ortaklaa kullandklar apartman yzme havuzlardr .

1.2.3 Yzc says az olan, kaliteli olduu kabul edilebilir genel kullanm amal yzme havuzlar: Tm su hacminin filtreleme devir sresi, n=6 saat seilebilir. Tesisat maliyeti ve iletme masraflar olduka ekonomik olan ve 1.2.2 maddesinde belirtilen tipte, fakat daha az yzc yk olan, nispeten kk tesislerin genel kullanm amal kk yzme havuzlardr .

1.2.4 zel ev yzme havuzu: Filtreleme sresi, n=7 8 saat. 1.2.5 ocuk yzme havuzu: Filtreleme sresi, n=2 saat. 1.2.6 Tedavi amal scak masaj, terapi havuzu: Filtreleme sresi, n=1 saat 1.2. 7 Souk su bulunduran ok havuzu: Filtreleme sresi, n=1 saat 1.2.8 Ayak ykama havuzu: Filtreleme sresi, en ok n= 1 saat 1.2.9 Deiik amal havuz:

Filtreleme sresi n= 4 saat olan havuzlar: - Derin havuz, - S havuz,

- Atlama havuzu, - Dalga havuzu, - Atraksiyon havuzu, - Kaydrak havuzu, - Taban hareketli havuz. 1.2.10 Suni gller, meydan havuzlar ve eitli ss havuzlar: Filtreleme sresi, n= 810 saat 1.2.11 Yukarda anlatlan yzme veya baka amal havuzlarn dndaki su oyunlar, fskiye ve elalelerin

tesisat: Bunlarn evresindeki insan salnn korunmas iin suyun dezenfekte edilmesi, suyun berrak grnmesi iin de filtrelenmesi ve su ierisinde yosun olumasnn nlenmesi gerekir. Bunlarla birlikte en nemlisi insann havuz buharn solumas veya suya dokunmasyla mikrop ve kolibasili bulamasnn nlenmesinin salanmasdr.

Can emniyeti konularnda alnan ve alnmas gereken her trl tedbir , yaplan proje ve/veya raporda ifade edilmeli ve iaretlenmelidir. Durgun ve bilhassa scak su bulunduran havuzlarn hzl bir ekilde koli basili ve dier mikroplarn remesine sebep olaca ve bunlarn solunumla insanlara geerek zarar vereceki unutulmamaldr.

7

1.2.12 SPA (jakuzi): Filtreleme sresi, n = 1 saattir. SPA da bulunan ve kendi sistemi ile filitre edildiinden, sk sk deitirilmeyen suyuna birden fazla kii girebillir . SPA kvetinde , su ve hava karml darbe yaparak scak su pskrten lleleri (nozullar) vastas ile masaj yapan ve dinlenme salayan scak su havuzudur. SPAlar en ok 10 kiinin kullanabilecei kadar byklkte yaplr ve kii bana en az 400 litre su hacmi bulundurulur. SPA kendine ait mstakil jet pompa/pompalarnn yannda sirklasyon pompas, kum veya kartu filtresi, su stcs, hava kompresr bulunan komple bir sistemdir.

zmit- Maukiye ev havuzu

8

ekil 1. Bir ev havuzunun mekanik tesisatnn tipik rnei; plan, kesit ve ak emas.

- Odaya ini merdiveninin genilii ve kaplar, filtrelerin gemesine ilerisi de dnlerek imkan vermelidir.

Her filtrenin dolu arl mimara ve/veya inaat mhendisine sunulmak zere raporda belirtilmelidir. 1.3 Havuzun Istlmas veya Soutulmas :

Havuz ister ak ister kapal olsun, havuzun stlmas gerekebilecei veya istenebilecei gibi, iklim artlar ok scak olan blgelerde de, havuz suyunu soutmak gerekebilir. Havuz eanjrlerinin kolay temizlenebilmesi iin, paslanmaz elik plakal tipte eanjr kullanmak en doru seim olacaktr. Bu plaklarn birbirinden ayrlarak temizlenmesi ve tekrar ayn ekilde montaj ok kolaydr.

1.3.1 Istlan kapal veya stlmas istenen ak yzme havuzlarnda s deitirici ( eanjr) seimine mesnet olacak s kayp miktarnn hesaplanmas 1.3.1.1 Istlan havuzun bulunduu ortam: - Kapal mekanlarda bulunan havuzlar (kapal havuzlar)

- Ak havada kurulmu havuzlar (ak havuzlar ) - Odaya ini merdiveninin genilii ve kaplar, filtrelerin gemesine ilerisi de dnlerek imkan

vermelidir.

9

- Her filtrenin dolu arl mimara ve/veya inaat mhendisine sunulmak zere raporda - belirtilmelidir. 1.3.1.2 Kapal mekanlarda bulunan havuzlarda olmas gereken su scaklklar: - Kapal yzme havuzlar : ... 26 28 C - ocuk havuzlar : 26 32 C - Therapi havuzlar : 35 37 C - Masaj havuzlar : . 32 38 C - Souk su ok havuzlar: sauna knda .. 14 - 16 C ** Kiilere zel havuzlarda istee bal olarak yukardaki deerler 1 2 C azaltlr veya oaltlabilir. ** Kapal havuzlarn tmnde, iindeki su dezenfekte edilmeden kesinlikle durgun halde bulundurulmamaldr. ** Havuz suyunu stmak iin kullanlacak plak eanjrler, yllk bakmlarda datlarak temizlenmelidir. Bu plaklar paslanmaz elik malzemeden olmaldr. ** Plak eanjorlerin kapasiteleri: Plaklara kalorifer kazan devresinden gelen, stc suyun

gidi/dn scakl 90/70, 80/65, hatta 60/50 C gibi muhtelif deerlerden biri olabilir. Sistem, bu scaklklardan hangisi ile alacak ise, transfer edecei s miktarn salayacak kapasitedeki plak eanjr , ona gre seilmelidir. Seilecek eanjrn kapasitesi tayin edilirken, stc akkann scaklklar, devredeki baka amala kullanmlar sebebiyle zaman zaman deiken olacaksa, eanjrn hesaplanmasnda en dk deer alnmaldr. Ayrca seilen eanjr havuz sirklasyon devresi tarafnda basn kaybn ok arttryorsa plaklarn says oaltlarak basn kayb azaltlmal ve eanjrn havuz tarafnda by-pass yaplarak filtrenin basncnn ok ykselmesine de imkan verilmemelidir .

** Havuzu ilk souk halinden stlaca scakla (rejim haline) getirmek iin gereken s yk birinci faz olarak dnlrse, bunu takip eden gnlerdeki s kayplarn karlamak da ikinci faz olarak kabul edilecektir.

** Kapal havuzlarda su scakl 27 C ve kapl mekann scakl da 30 C olmaldr. Havuzdaki su hi stlmamsa 10 C da olaca ve 27 C a stlana kadar gereken snn kalorifer devresinden karlanaca kabul edilebilir. Bu durum, birinci faz stma halinin tanmdr . rnek olarak, kapal yzme havuzunda, Istlacak olan suyun scaklk fark 2710 = 17 C olacaktr.

Tabiidir ki su 17 C stlrken havuzun souk taban ve duvarlarnn emecei s miktar ile Buharlaan suyun kaybedecei s miktar da hesaba katlmaldr. Bu nedenle hesapla bulunacak

olan s yknn byklne gre , havuz suyunun 27 C ye getililecei sre uzatlabilir . Bu sre beklenilebilecek zamana ve stan kazann bu maksada tahsis edecei stma

kapasitesine bal olarak ( 12 - 72 saat ) arasndan seilebilir. ** Ak havuzlarda durum farkldr. Suyun stlmas, ancak ilk ve sonbaharn lman iklimli gnlerinde su scaklnn hava scaklndan 5 C kadar souk olduu durumlarda suyun stlmas dnlebilir.

Serinleyen iklimde ak havuzun stlaca dnlyorsa : d hava scakl 1821 C deerlerine indiinde ve havuz suyunun scakl da bu deerden 4 ila 5 C daha souk olursa, su ile d ortam arasndaki 45 C scaklk farkn giderecek stma yaplabilir .

** Kapal veya ak havuzlar, yukarda tarif edilen birinci faz, rejim scaklna kavuturmak iin havuzun hacim byklne gre stma sresi 1 ila 3 tam gn olarak kabul edilebilir. Bu sre zarfnda saatteki s kayb da toplama ilave edilecektir. Bu kayplar : rzgar etkisinden, sathtaki buharlamadan, muhitin scaklk farkndan, bir miktar da havuzun souk eperlerinden kaynaklanacaktr.

10

1.3.2 Havuz Suyunun Istlmas:

Nakkatepe i merkezi kapal havuzu

1.3.2.1 Havuz stcs kapasitesinin hesaplanmas :

Q = V x ( t2 t1 ) / h + Sh x q ............... Kcal / h V = Havuzun toplam su hacmi(denge tankndaki yarm depo su hacmi de dahil olarak litre. h = Havuz suyunun ilk scaklk deerinden, stlaca son scakla gelinceye kadar geecek olan sre (rejime girme sresi) .......... (saat) Sh = Havuzun su alan......... (m) q = Havuzun su yzeyinden buharlama ile kaybolan s............. Kcal/m.saat Scaklk farklar ( t2 t1 ) = ................. C Ak yzme havuzlarnda 4 ila 5 C olmaldr. Kapal havuzlarda: 27 10 = 17 C alnr. Su yzeyinden s kayplar : Kapal yzme havuzlarnda: ..q = 104 Kcal / m.saat

Ak yzme havuzlarnda : Rzgara kar tam korunmu ise:q = 241 Kcal / m.saat, az korunmu ise :q = 375 Kcal / m.saat, korunmam ise: q = 645 Kcal / m.saat , deerleri alnr.

11

Kk ve Byk havuzlar iin ; Issan - Buderus firmasnn uygulad Yzme havuzu stma sistem emalar

12

Plak eanjrleri

stanbul Kemer County Ak Havuzu Genel Kullanm Amal

13

1.4 Havuzun lleri ve Byklkleri: - Mimarisinde belirtilmi olan havuzun kenar lleri, evre uzunluu ve su yzeyi alan (Sh) belirlenir. - Havuzun s ve derin blgelerinin tespit edilmesi vastas ile blge blge toplam su hacmi hesaplanr

(Vh). Bu deerler hesaplarda kullanlacaktr. - Tramplensiz havuzun kenarndan bir yzcnn balklama atlamas halinde, emniyetli su derinlii

snr min.110 santimetredir; daha az olamaz. Havuz kenarna tramplen konulacaksa, tramplenin uzunluuna ve yaylanmasna gre havuzun o blgesine mahsus su derinlii ayrca seilir.

- Atlama kulesi bulunan havuzlarda derinlikler, havuzun mimari projesinin plan ve kesitlerinde yer alacaktr. ( Bu tr zellikler Genlik ve Spor Genel Mdrlnden alnmaldr .

- Genel kullanma ak site ve otele ait gibi havuzlarda su derinliinin en ok 135 santimetre olmas halinde byk emniyet getirecektir..

1.5 Havuzda nefeslenmek iin Yzc Basama ina etmek:

Yzclerin can gvenlii iin havuzlarn uzun ve derin kenarlarnda, su derinlii 125 cmden fazla olmamak kaydyla duvarda basamak yaplmaldr. Bu basamaklar 810 cm. genilikte olmal ve betonarme inaat srasnda havuz perdesi o blgede geniletilerek basamakla birlikte dklmelidir.

1.6 Havuzun Tama Sistemi : 1.6.1 Denge tankl (rezerv tankl) sistem:

Havuz suyunu filtrelemek amac ile devrettiren pompa, debisinin bir ksmn veya tamamn denge tankndan emerek filtreden geirdikten sonra tekrar havuza basacak ve havuzu taracaktr. Taan su, havuzun en st kodundan bir zgaral kanalla tekrar denge tankna tabii olarak akacaktr veya havuzun tarlan suyu yandan savaklarla yine tabii akla denge tankna gnderilecektir. Her

iki halde de bir denge tankna yani havuzun yedek su deposuna (rezerv tanka) ihtiyac vardr. Denge tanknn hacim hesab da yaplarak mimara bildirilecektir.

1.6.2 Sath syrc (skimmer)l sistem:

Gerek sath syrcl gerekse stten tamal sistemlerin mukayesesi yaplarak, bu havuz iin, birinin dierine gre avantaj veya dezavantaj mal sahibine ve mimara anlatlmaldr.

1.7 Pompa ve filtre odasnn bykl:

Havuz iin gerekli olan filtreler, byk hacimleri ile odada ok yer kaplamaktadr. Filtreleri dzgnce ve yeterli aralklarla, tekniine uygun olarak yerletirince, oda boyutlarna rahata smaldr. Filtrelere ilaveten;

- Asl ve yedek pompalar; vana, boru ve kollektrleri; gerektiinde bozulan - filtrelerin odadan karlp tekrar ieriye alnabilecei genilikte ina edilecek - olan ini merdiveninin kaplayaca alan; yamur sular, atk veya dklen - sular iin yaplmas gereken Rogarn kaplayaca alan; - dezenfeksiyon sisteminin konaca blm; elektrik panosunun aslaca yerin bykl dikkate

alnmal ve lekli bir planda izlenmelidir. - Odann tavan ykseklii, kullanlacak filtrelerin tanmlar batan yaplmaldr. Cihaz ykseklikleri

fazla olmasa bile odann ykseklii en az 190 cm. yaplmaldr. - Odaya ini merdiveninin genilii ve kaplar, filtrelerin gemesine ilerisi de dnlerek imkan

vermelidir. - Her filtrenin dolu arl mimara ve/veya inaat mhendisine sunulmak zere raporda - belirtilmelidir.

14

Darafaka Olimpik Havuz pompa dairesi

1.7.1 Galeriler: Galeri 1 ve Galeri 2 Resimler Galeriler, havuzun byklne gre, yaplacak boru vb. tesisatn, ierisine rahata saca ve ayn

yerde insann da rahata dolaabilecei kadar byklkte, 75150 cm genilikte ve en az 180 cm. ykseklikte olmaldr.

Galeriler, mecbur kalnmadka 180 cm.den daha az ykseklikte yaplmamaldr. Galerilere, ok iyi tabii havalandrma salanmas arttr; buna imkan bulunamyorsa cebri

havalandrma yaplmaldr. 1.8 Havuzda Aksesuar stekleri:

Bu istekler taraflarca batan bilinmelidir. rnein, su aknt pompalar masaj amal pskrtcler, omuz dular, tramplen, kaydrak, belki ilave ss fskiyesi vb. istekler de dnlebilir.

1.9 Havuzda Tercih Edilecek Kaplama ve Kenar;

- Bordr Malzemesinin Cinsi ve Boyutlar Uygulama projesine gemeden nce, duvar kalnlklarna ve dier llere nemli etkiler yapabileceinden dolay bu seimler de batan yaplmaldr. Bu husus mimar ve mal sahibini ilgilendirmekle beraber, tesisat mhendisini de almasndaki seimlere karar verebilmesi bakmndan ilgilendiren bir konudur.

Betonarme duvar genilikleri, su yzeyinden 125 cm. aasna kadar, duvar svas ve kaplama dahil en ok 25 cm. kalnlkta yaplmaldr (inaat mhendisi bu konuya are bulmaldr). Bylece havuzun kenar bordrne ve beton geme paralarna kolay zm salanacaktr. Havuz kaplama malzemelerinde su emmeyen cinsler tercih edilmelidir. Kabul edilebilir su emme oran, malzeme arlnn % 0,3n gememelidir.

Prensip olarak kir tutmamas iin havuzun i kaplamas kaygan yzeyli olmamal, fakat gezinti blgeleri slandnda kayganlk yapmayacak trde malzemeden yaplmaldr.

15

STTEN GRN LEK 1/50

16

Havuz galerisinde tesisat borularnn ask dzeni

17

BASAMAK

18

1.10 Havuzda Can Emniyeti in Alnacak Tedbirler: - Elektrikle alan cihazlar iin topraklama tesisat, - Yakn evrede, havuzu da koruyan paratoner tesisi, - Havuz evresinin gezinme alannda, zeri slandnda kaymayan malzeme ile yaplmaldr, - Dip szgecinin emniyetli byklkte seilmesi iin szge deliklerinin tm kesit toplamndaki su

gei hz 0,30 metre/saniyeden yksek olmamaldr, - Ksacas, dip szgecinin delik toplam alan, emme borusunun kesit alanndan 34 kat byk olmaldr. - Vakum azlar, kullanlmad mddete pompa dairesindeki kesme vana/vanalar ile kapal

tutulmaldr. Buna ramen havuzun duvarndaki vakum azlarna kr tapa konmas gerei iletmecilere anlatlmak zere rapora geirilmelidir.

- Havuzlarn derin blgelerinde bilhassa uzun kenarlarnda yaplacak olan ayak basma seti de (basamak) can gvenlii iin bir tedbirdir.

19

20

ekil 3. Hakem gzetleme koltuu- Paslanmaz elik 304 kalite % 8-18 krom nikel borudan maml.

1.11 Su Alt Aydnlatma Lambalar, - Havuzda istenen aydnlatma lambalar, havuzun su yzeyine yayacak ekilde zel olarak yaplm

kesme caml, genellikle 12 Volt300 Watt, (25 Amper) PAR 56 tipli ampullerle donatlm su altnda kullanlmaya mahsus lambalardr.

- Lambalar 4 metre ara ile karlkl olarak yatay ekseni su yzeyinden 65 cm. derinlikte olacak ekilde monte edilir.

- Transformatrler: 220/12 Volt-300 Watt.lk olup galeride lambalara olduka yakn mesafede kuru ve havadar bir duvara (galeri duvarna) aslacaktr.

- Su alt lambalar pompa dairesindeki tablodan kumanda edilerek, her biri mstakil anahtar ile istee bal olarak tek tek veya gruplar halinde yaklp sndrlebilecektir.

1.12 Havuz Tesisatnn Plan, Kesit Resimleri ile Ak emasnn Yaplmas,

Bu safhada yaplan almalara, yaplmas amalanan yzme veya dier havuzlar iin tasarlanan havuz tesisatn anlatan bir Ak emas ve baz nemli kesit resimleri de eklenmelidir.

21

22

23

Bir Baka Ak emas rnei :

1.13 Havuz iin gerekli olan su ve enerji hatlar:

- ebeke suyunun havuz makine dairesine getirilmesi, - Havuzun suyu stlacak veya soutulacaksa stc ve soutucu akkan borularnn da bulunduu

yerlerden filtre dairesine tanmas, - Havuzun elektrik gc ihtiyac hesaplanarak, bunun temin edilmesi, - Kanalizasyon ve yamur suyu gideri/giderleri tespit edilmelidir.

1.14 Bu Blmde Raporun Sonulandrlarak Sunulmas: Tesisat Mhendisi, mimar ve havuzun sahibi ile grerek ald isteklere, kendince yapt incelemeleri de katarak salad teknik zmleri bir sonu neri Raporu ile sunar.

1.15 neri Raporu ilgililer tarafndan incelenir, deiiklik istekleri varsa belirtilir ve kesinleir .

2. N PROJE, N HESAPLAR ve RAPORU ,

Kesinlemi neri raporuna, mimari projede havuzun kesinlemi ekil ve llerine, inaat

projesinin uyumuna dayanarak n Proje almas balar.

2. 1 Yzme Havuzunun Tesisat Hesaplar :

2.1.1 Havuzun Alan, Ortalama Derinlii ve Hacminin Hesaplanmas, - Havuzun alan Sh=havuzun geometrik ekline gre m olarak hesaplanr, - Havuzun derinlii Hh= s ve derin blgelerde derinlikler ayr ayr bulunur, havuzun taban sdan

derine srekli bir eimde deiiyorsa, derinliin ortalamas alnarak havuzun hacmi (Vh) hesaplanr, - Hesapla bulunan, havuzun su hacminin (Vh) tamam ile, denge tanknn (Vd), daima dolu olan %

50 hacmi toplanarak, filtreleme ve dezenfeksiyon hesabna esas alnacak olan ve havuz sirklasyon sistemine giren tm su hacmi bulunur.

24

2.1.2 Havuzun Tm Hacmindeki Suyun Her Periyotta Ka Saatte Sirkle Ettirileceinin Kabul

(Turn Over)

neri raporunun 1.2 sra numaral maddesinden 1.2.11 numaral dahil alt maddelerinde aklanan sreler bu safhada da tekrar gzden geirilecek ve kesin hesaplara esas alnacaktr.

2.1.3 Havuzda Devrettirilen Suyun Toplam Debisi:

25

Qt : Toplam debi (m3/saat), Vh : Havuzun toplam su hacmi (m3) N : Havuzun kullanma amacna gre (sirklasyon sresi: (n) saat/defa) Vd : Denge tanknn tm hacmi (m3) hesaba giren Vddir.

Toplam debi hesab forml : Qt = Vh + 0,5 Vd/n :........ ( m3 / saat ) Nmerik rnek : Toplam filtreleme debisinin hesaplanmas. Qt = 800 m3 (havuz) + 0,5 x 40 m3 (denge tankndan gelen)/6 saat (n) Qt = 820 / 6 = 136, 67 m3/h (yani yaklak 137 m3/saat) 2.1.4 Sirklasyon Sisteminin Toplam Basn Kaybnn Hesaplanmas: Aada rnek olarak takribi deerler verilmitir Hm : Pompann emme ekseninden havuzun su st seviyesine kadar llen manometrik ykseklik:......................... takriben 2.50 mss, Fbk : Kuvars kumlu filtreler iin kabul edilen basn kayb: takriben 5.00 mss, Bbk : Toplam boru kayb: ........................................................takriben 2.00 mss,

bk : toplam lokal kayplar: ...................................................... takriben 1.50 mss, Fbk : Filtre st basn kayb (kumun bir miktar kirlenmesi ile doacak olan ek kayp) ters ykama zamannn geldiini iaret eden deer: ........................................... takriben 2.00 mss,

+_________ Pompa nndeki toplam basn kayb ..................................... takriben 13,00 mss, Yukarda aklanan kayplar, Uygulama Projesi yaplrken kesin

olarak hesaplanacak ve/veya tahkik edilecektir. Ayrca, stc veya soutucu eanjr varsa devreye 3 ila 3,5 mss kayp, ek olarak gelecektir. .............................................................................................. 3.00 mss,

+_________ Eanjr dahil kayplar toplam .............................................takriben 16.00 mss, olacaktr. 2.2 Pompalar, Filtreler ve likileri 2.2.1 Pompalar ve Filtreler: Havuzlarda kullanlan pompalar, yaplar itibari ile byk debili ve dk basnl tek kademeli

santrifuj pompalardr. Pompann havuz suyundaki kimyasallarn etkisinden veya deniz suyu ile doldurulacak havuz ise, tuzlu suyun korozif etkisinden zarar grmemesi iin termoplastik gvdeli pompalar, n koruyucu sepetleri (halk dilinde kl tutucu) ile ilitirilmi olarak tercih edilirler. Bu pompalar genellikle en ok 20 mss basnca kadar basabildiklerinden havuzlar iin yeterlidirler. Bu nedenle, 20 mss basnca kadar devaml almaya dayankl plastik, takviyeli polyester veya emsali gvdeli filtrelerle emniyet ve uyum iinde alabilirler. Havuz pompalar, 2800 d/d civarnda hza sahip olmalarna ramen ok grlt karmazlar. Koruyucu n filtreleri de gvdelerine akupledir. Monofaze veya trifaze elektrik motorlar, neme kar korunmu kapal tip, bir veya fazl olabilir.

26

Genel olarak havuzlarda kullanlan pompalar, Qp = 80 m3/saat debi kapasitesine ve H = 20 mss basnca kadar gte pompalardan ihtiyaca gre seilebilir. Havuzun, pompa ve filtre dairesinden epey uzakta olmas ve/veya pompalarn su yzeyinden ok aa kotlarda bulunmas , sirklasyon sisteminin basn kayplarn fazlas ile ykselteceinden plastik pompalar yeterli olmayabilir. Bu takdirde metal gvdeliler seilir. Gvdesi, fan ve mili paslanmaz elik, bronz veya benzeri malzemeden imal edilmi korozyon etkisine dayankl pompalar kullanlr. Az sayda pompayla byk sirklasyon debisi salanmak isteniyorsa , metal pompalar tercih sebebi olabilir. Metal pompalar 1400 d/d hzl olarak seilmelidir.

Yksek basnl metal pompa kullanlrsa, filtre gvdeleri de bu basnca dayankl olmaldr. Ya paslanmaz elik gvdeli filtre seilir ya da yksek basnl polyester gvdeli filtreler tercih edilir. Bu seimin de projede ve raporunda dikkat ekecek ekilde belirtilmesi gerekir.

Genel kullanm amacna ynelik havuzlarda, asl pompalarn saysna ilaveten bir adet yedek pompa da konulmaldr.

2.2.2 Yzme Havuzlar in Seilen Filtreler: - Kuvars kumlu tek veya ok katmanl filtreleri, - Yzme havuzlarnda kuvars kumlu filtreler ok yaygn kullanlmaktadr, - Diatomit filtreler : 1 1,5 mikron byklndeki kir tanelerini tutabilen kaliteli filtrelerdir. Bu

filtrelerde su szme hz 20 m/saat alnr. Filtreleme alan, zeri diatom amuru ile svanan, yaprak eklindeki bezden yaplm panellerin alandr. Dolays ile fazla yer tutmaz.

- Kartu filtreler (SPA ve ok Havuzu gibi kk hacimli havuzlarda kullanlr).

27

28

2.2.4 KUVARS KUMLU FLTRELERDE SZME HIZLARI : - Olimpik, yar olimpik yzme havuzu filtreleri, - 5 yldzl otel ve byk semt yzme havuzlarnn filtreleri, - Tatil ky, siteler, 3 ve 4 yldzl otel yzme havuz filtreleri, - Apartman ortak yzme havuzlar filtreleri, - ocuk yzme havuzu filtreleri, - Scak masaj havuzu filtreleri, - Tedavi amal, terapi havuz filtreleri, - Souk su ok havuz filtreleri, - Ayak ykama havuzu filtreleri, - Meydan havuzu filtreleri.

Not 1: Trk standartlarnda tm havuzlarn filtrelerinde su szme hz ayn deerlerde kabul edilmitir.

Yukarda gruplandrlm tm havuzlarda kuvars kumlu filtreleme yapldnda, su gei hz: - Tatl su bulunduran havuz filtreleri iin, 30 m/ saat, - Tuzlu su bulunduran havuz filtreleri iin, 25 m/ saat. Not 2: Ayak ykama havuzlar ile meydan havuzlarnn filtreleri evreden gelen ok miktarda toz

ve amurla sk sk kirlenerek tkanrlar. Bu nedenle, bu tr havuzlarda filtrelerin kesitleri hesaplanrken su gei hz (10 m/saat ) kadar azaltlmaldr. Bylece filtre kesiti normal havuzlarnkine gre bytlm olur.

2.3 Denge Tanknn Hacim Hesab: 2.3.1 Denge Tanknn Hacim Hesabnda Dikkate Alnacak Etkenler:

Denge tanknn yars dolu iken, su ykseklii 60 cm.den az olmamaldr. Bylece pompa alrken hava emmeyecektir. Filtreleme aksamayacak ve filtrelenecek debi azalmayacaktr. Denge tanknn pompa emi noktasndan tama borusuna kadar faydal ykseklii en az 140 cm. olmaldr. Ak havuzlarda, rzgarn etkisi ile taan sular denge tankna smaldr. Keza ak ve kapal havuzlarda yzcler de, kii bana takriben 100er litre su tarrlar. Yzc younluu havuzda nemli bir faktrdr. Havuzun kapasite tayininde: - Gnn 8-18 saatlerinde her 1,5 mye bir yzc normal kapasite, - Ayn sre zarfnda her 2,5 mye bir yzc iyi kapasite, - Ayn sre boyunca her 3,5 mye bir yzc ok iyi kapasite, olarak kabul edilir. Bir yzcye isabet eden havuz alan bydke havuzun kirlenme oran azalacaktr. Olimpik havuzlarda ise yzc bana 5,4 m tahsis edilmelidir. 10 kulvarl havuzun genilii, 27 metre ve boyu 50 metre iken alan 1350 mdir. 1350 m/5,4 = 250 yzc/gndr. Bu say 10 kulvarda gn boyunca 25 defa yzme yar yaplabilir, demektir. Denge tanknda eksilen suyu tamamlayacak ebekeye bal otomatik, mekanik flotr vardr. ebekede su kesintileri ok sk ise D.tanknn hacmi biraz byk seilmelidir. Ak yzme havuzlarnda denge tanknn tama borusu, dorudan ehir kanalizasyonuna balanmaldr. Ak havuza yaan yamurlar denge tanknn tamas ile pompa-filtre dairesini sk sk tehdit edebilir. Kanalizasyon kodu kurtarmyorsa, pompa-filtre dairesinde denge tankna pencere almamal ve denge tank menhol gezinti sahasna kadar ykseltilmeli, pompa dairesi ile irtibat kesilmelidir.

29

30

2.3.2 Denge Tank Hacminin Seimi: Yzme havuzlarnda denge tanklarnn hacimleri aadaki tabloda grlen deerler baz alnarak, litre olarak bulunur. (Denge tanknn hacmi=havuzun su yzeyi alan x lt/m) olmaldr.

Havuzun yzey alan ........................ Ak havuz .........Kapal havuz 125 m havuz iin ............................... 65 lt/m .............. 60 lt/m 126 - 250 m havuzlar iin .................. 70 lt/m .............. 65 lt/m 251 - 500 m havuzlar iin .................. 75 lt/m .............. 70 lt/m 501 - 1000 m havuzlar iin ................. 85 lt/m .............. 80 lt/m 1001- 1500 m havuzlar iin ................. 90 lt/m .............. 85 lt/m 2.4 Borularda Su Ak Hzlar: Yzme havuzlarnda genellikle PVC sert borular kullanlr. Montaj iilii kolaydr. Destekler

aras esneme ve eilmeler dnlerek 10 at borular tercih edilir. Bu, uzun sreli dayankll olan bir malzemedir. Ekleme paralar bol ve eitlidir. Havuz suyunu stan eanjorn giri ve knda 2 3er metre paslanmaz elik boru kullanmakta yarar vardr. yle ki; havuzun su sirklasyonunun herhangi bir sebeple durduu ve buna karlk stc akkan devresinin almaya devam ettii varsaylabilir. Bu durumda eanjrdeki durgun su ar snmaya devam edebilir. Otomatik kesme vanas bulunsa da ksa bir sre zarfnda eanjrn giri ve kndaki PVC borular snarak yumuayacak ve formunu kaybedebilecektir.

- Havuzun emme borularnda pompa ile emilen su hz: 1 - 1,25 m/sn, - Havuzun basma borularnda pompa ile baslan su hz: 1,8 2.6 m/sn, - Tabii akl, taban az eimli kanallarda akan su hz:0,6 m/sn, - Tabii akl, yatay borularda akan su hz: .0,7 m/sn, - Tabii akl, dey borularda akan su hz: .0.8 m/sn.

Havuzlarda kullanlan borularn aplar aadaki yollarla kolayca tespit edilebilmektedir. Aadaki forml sert PVC borular iin sadeletirilerek kolay kullanlr hale getirilmi havuzlarda son derece doru sonu veren bir formldr. D : Sert PVC veya emsali plastik borunun i ap (mm) Q : Borudan geen su debisi (m/saat ) v : borunun emme, basma veya kullanlaca dier maksada gre kabul edilen su hzdr (m/saniye) 18,8 : Aslnda uzun olan formln bilinen ve havuzlarda deimeyen parametrelerinin sadeletirilmesinden elde edilmi olan bir kat saydr. Forml : Di = 18.8. ( Q / v )1/2 kullanlacak PVC borunun i apn verir.

Dd = ap hesaplanan borunun, emniyetle kullanlaca alma basncna dayankl olabilecek et kalnl da eklenerek, bulunacak olan boru ap borunun d (anma) apdr.

31

Boru ap, borudaki su debisi ve su hz ile boruda meydana gelen basn kaybn bir biri ile balantl olarak gsteren diyagramdan faydalanarak , basn kaybnn kontrol edilmesi gerekir. Kayplar yksek bulunuyorsa boru ap bytlr.

Yatay borular tayan destek ve konsollarn birbiri aras mesafe aada, boru apna bal olarak gsterilmitir. Bundan maksat borularn sehim yapmamasdr. Konsol yerine kelepe de kullanlabilir.

50 - 63 mm apl boru iin mesnet aral : en ok 130 cm. olmaldr. 75 - 90 mm 170 110 125 mm 210 150 200 mm 250

Gerek destek veya konsol gerekse kelepelerle balanan borularn scak veya soukta uzayp ksalmasna engel olunmadan alnacak tedbir ile borunun genlemesine msaade edilmelidir. i kauuk kuakl kelepeler tercih edilmelidir.

2.5 Havuzun Mimari ve Statii in Destek Projesi : Betonarme projesi yaplrken ilgililerin bavuraca ve zerinde gr alverii yaplarak kesin

sonulara ulalan havuzun plan, kesitler ve detaylar. Havuz Betonarmesinde Uygulanacak Tesisat Alt Yap lleri:

na edilecek havuzun mimari projesi esas alnarak, tesisat iin gerekli noktalar iaretlenir. Statiker de bu gerekleri batan bilir. yle ki; havuzun betonarme anan, pompa ve filtre dairesini, tesisat galerilerini, pompa dairesine ini merdivenini, tabii havalandrma boluklarn gsteren mimari plan ve kesitleri alr ve inceler, elindeki plan ve kesitlere gereken ilemleri ilave eder. Zemine ar yk getiren filtre arlklar da gsterilmelidir.

2.5.1 SU ALTI LAMBALARI

32

33

Havuz dikdrtgen ise, uzun kenarlarna karlkl olarak su alt lamba yuvalarn iaretler. Havuz dairesel, elips, oval veya ekilsiz kavisli ise, lambalarn her blgeyi eit aydnlataca yer ve aralklarla lamba gvdelerinin monte edilecei yuvalar belirlenir. Bu yuvann ekseni, su tama kodundan 65 cm. aada ve yuvann boyutlar, 30 x 30, derinlii 10 cm. olacaktr. Keza, sualt lamba aralklar 350-450 cm. uygulanabilir; standart olarak 400 cm. olmaldr. Lamba plastik gvdelerinin montaj srasnda kablonun geirilecei plastik hortumun hazr olmas iin, betonarme yuvann st iki kesinden birine 20 mm. i apl plastik hortumun yerletirilecei unutulmamaldr. Bu hortum lamba tasndaki kablo k kovanna sk skya balanacaktr. Gerek hortumla beton arasndan ve gerekse hortum ierisinden su szntsna imkan verilmemelidir.

2.5.2 Vakum Llesi (Nozul) :

Havuzun su tama seviyesinden 35-40 cm. aasna konulan nozul says ve boru aplar aada gsterilmitir. Havuzlar bydke kullanlacak vakum sprgeleri de farkl olacaktr.

Havuzun : Uzunluu Genilii nozul ap ve says nozuldan pompaya boru ap

13 m x 6 mye kadar 2 - 1 adet 2 - ap : 50 mm. 18 m x 8 mye kadar 2 - 2 2 - 50 22 m x 10 mye kadar 2 - 3 (en az) 2 65 25 m x 12,5 mye kadar 2 - 4 2 65 50 m x 25mye kadar 2 - 8 2 65

25x12,5 metreye kadar havuzlarda, nozuldan pompaya borular mstakil olarak; 25 metreden daha uzun ve geni olan havuzlarda nozullar ikier ikier birbirine balanarak nozul saysnn yars kadar tek boru ile tanr. Vakum boru aplar yukardaki tabloda gsterilenin ayndr.

34

2.5.3 Havuzun Dip Szgeci:

Havuz alrken pompa ile emilen veya boaltlrken borudaki su hz takriben 1 m/saniyedir. Dip szgelerindeki emme hz 0,3 m/saniyeyi gememelidir. Bu nedenle szgelerin delik kesitleri toplam boru apnn en az 3 kat olmaldr. Bu, daha ziyade can emniyetini tehdit eden ar vakum gcn krmak iin arttr. Yksek teknik zelliklere sahip havuzlarda dip szgeteki emi hz v = 0,25 m/ sn.den fazla olmamaldr.

Havuz su ile dolu olduu mddete dip szgecinin delikli kapa gvdesine sk skya bal olmal ve kesinlikle kolay almamaldr. 2.5.4 Havuz Beleme Lleleri (Nozullar)

Dezenfekte edilmi ve filtrelenmi suyu tekrar havuza basan sistemin, havuzda homojen dalmn salayacak besleme nozullar iki tiptir. Bu nozullarn gerekli saylar hesaplanr ve havuzdaki yerleri plan ve kesitlerde gsterilir.

2.5.4.1 Havuz duvarna yerletirilen nozullar- Yandan besleme nozullar: - Normal derinlikteki havuzlarn duvarlarnda, su tama seviyesinden 100 cm. aada eit aralklarla

projelendirilir. - Dikdrtgen havuzlarda sadece uzun kenarlara konur. - Bu nozullar 2 (50 mm) vida dili olup tam kre pskrtcs her yne dndrlebilir. Pskrtc

krenin delik ap debi ve pskrtme mesafesine gre diyagramndan seilir. Delik aplar standart olarak 9 mm, 13 mm, 16 mm, 25 mm. olur. Betonarme havuz duvarlarna montajlar iin zel 2 beton geme plastik paralar vardr. Yandan beslenen ve stten tarlan havuzlarda dip szgecinden de emi salanmaldr. Bu nedenle, pompa basma debisinin standart olarak % 30u dip szgecinden alnrken, % 70i denge tankndan emilir. Tama kanal hacminin yetersiz kalaca byk sirklasyon hallerindeyse, stten tama miktarn azaltp oaltabilmek iin, % 50si dip szgecinden ve % 50si de denge tankndan salanacak ekilde hesaplanarak, tama kanal hacminin yetersiz kalmamas iin stten tama miktar azaltlabilir veya oaltlabilir...

35

36

2.5.4.2 Dipten besleme nozulu :

37

Bu sistem tamamen stten tamaya yneliktir. Yani, pompann bast tm filtrelenmi su, havuz tabanndan dipten besleme nozullar ile havuza verilir. Bu debinin % 100 yandan savak veya stten tama kanal vastas ile denge tankna gnderilir. Havuz dibinden de emilmesi halinde, su sirklasyonunda ksa devre oluur. Dipten besleme lleleri (nozullar) suyu ters koni eklinde datr. Bunlarn balantlar, byk havuzlar iin 2 dtan dili, kk havuzlar iinse 1 iten dili olmaldr. Havuzun ve borularn su kaa testlerinin yaplabilmesi iin dipten besleme nozullarnn i yapsnda vida ile alp kapanan bir klape bulunmaldr. Bu testlerde klape kapatlnca su karmamaldr ki testler salkl yaplsn. Ayrca havuzda homojen bir temizlik salamak iin bu klapelerle blge blge, besleme suyunun miktar da ayarlanr. Havuzun taban plannda bu takriben 10 cm. apndaki dairesel plastik nozullar gzel bir grnm salayacak ekilde datlmaldr. Boru balants dtan 2, iten 1 dir.

38

2.5.4.3 Havuzlarn tama kanallar veya skimmerler :

Ak sirklasyon sistemli, stten tamal, denge tankl havuzlarda ya yandan savak yaplarak veya zerine zgara konulan tama kanal ina edilerek havuz suyunun devir-daimi salanr. Bu ercihe gre, yaplacak havuzun betonarmesine esas olacak ekilde savann veya stteki tama kanalnn lleri tespit edilir. Kapal sirklasyon sisteminde kullanlan sath syrc (skimmer) cihaz veya cihazlarnn da says belirlenir ve yine havuzun betonarmeye esas plan ve kesitinde, skimmer konulacak yerler ile montaj yuvalarnn lleri gsterilir. Skimmerlerden sirklasyon debisinin % 70i emileceine gre, kullanlmas dnlen skimmerlerin says, su emme borusunun apndan yola klarak hesaplanr. Skimmerlerin de emi hz 1.oo m/saniye alnmaldr. Her skimmer kendine ait ayr boru ile pompa emi kollektrne balanr Her skimmerin boru uzunluu farkl olacandan basn kayplar incelenmelidir. Skimmerli havuzlarda otomatik su yenileme tesisat ilave edilmelidir . Havuzun, normal yzc kapasitesini ifade eden hesaplanm gnlk yzc says ile 30 litre/yzcnn arpm, havuzun gnlk olarak tazelenecek su miktarn belirleyecektir. Bu miktar taze su, havuza gn iinde bir veya birka defada verilerek havuzun tarlmas salanr. Skimmerlerin (sath syrclarn) ierisinde, havuz tatnda grev yapacak tama gideri borusu vardr.

39

ekil 4. Havuzlarda skimmerli tama detay

40

41

2.5.4.4 Havuzda bulundurulacak eitli aksesuarn projede belirtilmesi: (rnek olarak)

- Mimar ve /veya mal sahibi tarafndan havuzlarnda aknt meydana getirsin diye isteyecekleri jet

stream (jet su aknts) cihaz, havuzun uzun ekseni istikametinde, ksa kenarn ortasna monte edilmelidir. Pompas galeride ve pnmatik alteri ise pompa dairesinde olmaldr.

- Havuz dibinden yukarya doru su ierisinde ktle halinde fkran su fskiyelerinin vcut masaj iin yaplmas,

- ocuk kaydra, - Tramplen (gerekli derinlii salayan blgelerde, mhendisinin zerine eilmesi gereken husustur), - Olimpik havuzlarda, zellik gerektiren, uluslararas otoritelerce ve Spor Bakanlnca eitli

msabakalar iin istenilen kulvar izgileri, kulvar ayrclar, havuz kenarndaki ikaz yazlar, iaret flamalar, hakem koltuu, yarma srelerini dokunmatik olarak belirten, yarlarn baarlarn otomatik olarak sralayan elektronik sistemin tesisat mhendisine ynlendirilen hizmetleri, atlama talarnn yerletirilmesi v.b., tm aksesuarn ll yerletirilmesidir.

2.6 Havuz Tesisatnn Projelendirilmesinde zel Kurallar: 2.6.1 Tesisat Mhendisi Tarafndan Yaplan Havuz Tesisat Projeleri:

neri raporunda aklamalar ve neriler, 1/100 veya 1/200 lekli havuz plan ve 1/10, 1/20, 1/50, 1/100 lekli havuz kesitleri ve detay izimleri ile anlatlacaktr. n Projeler ve uygulama projelerinin bykl, havuzun kaplad alana gre seilir. Plan ve kesitleri tercihli olarak 1/50 veya 1/100 lekli izilebilir.

Detaylar 1/1, 1/10, 1/20, 1 /50 olarak en anlalr olarak izilir.

2.6.2. Havuzun lleri Mimarisinde grlen havuzun bitmi inaat haline ulaaca son ller olmaldr. Taban ve duvarlarda, yatay ve dey dzeltme har veya sva kalnl, su izolasyonu, kaplama kalnlklar iin braklacak toplam kalnlk mimar ve/veya inaat tarafndan hesap edilecektir. Bu konunun, hatrlatma notu proje paftalarna yazlmaldr.

2.6.2.2 Havuzun dey i boyutlar : Havuzun su tama kodu : A=0.00 mm, (sfr kodu) olarak gsterilmeli ve bu (A) deeri baz olarak alnmaldr.

rnek olarak, havuz plannda yazlacak olan deerler; - Havuzun su derinlii = A1.35 m., - Su alt lamba yatay ekseni kodu = A- 0.65 m., - Su alt basama kodu = A-1.25 m., - Havuz besleme nozullarnn (lleleri) yatay eksen kodu = A-1.00 m., - Vakum nozulunun kodu = A - 0.35 m. - Havuzun su seviyesinden yukar kotlar (+) olarak gsterilir.

42

3. HAVUZ TESSATININ UYGULAMA PROJES VE HESAPLARI :

Tesisat mhendisince yaplan ve ilgililere sunulan havuz tesisat n projesi ve raporu almas, mal sahibine olduu kadar, plan, kesit ve detaylarla mimara, betonarme projesine yardmc olacak tesisat ile ilgili bilgiler iin inaat mhendisine, havuzda yaplacak elektrik tesisat iin de elektrik mhendisine hitap eden bir almadr. Bu bilgi ve projedeki istekler tm ile incelenerek, bu konu ile ilgili meslek sahiplerinden ortak gr ve onay alnr. Yaplan bu alma ilgililer tarafndan onaylandktan sonra uygulama proje ve hesap almalarna geilir.

3.1 Havuzun Uygulama Plan: Bir Havuza stten bak.

Olimpik Yzme Havuzu

43

Yar Olimpik Yzme Havuzu

Kk havuzlar 1/ 50, byk havuzlar 1/100, ok byk alanl havuzlar mecbur kalnrsa 1/200 lekte izilecektir. Bu plan, mimarisi kesinlemi bir havuzun tesisat paftas olacak ve havuzun iinde tm cihazlar gsterilecektir. Havuzun dip szgecinin hesab kontrol edilecek ve boyutlar zerine yazlacaktr. Dip szgecinin havuzdaki yeri planda gsterilecektir. Havuzun besleme llelerinin (nozullar) birbirine olan mesafeleri ile su yzeyinden ka milimetre aaya yerletirilecei, beton geme paras ve nozul ap iaretlenecektir. En nemlisi, besleme nozulunun oynak kresel balnn hesaplanan delik ap da yazlacaktr. Bu nozullarn beton geme paralar ile beraber detay verilecektir. Vakum nozul/nozullar, ka adet hesap edilmise, planda montaj yerleri gsterilecek ve keza beton geme paras ile nozulun ap yazlacaktr. Su alt lambalar, havuzun duvarna gmlecek, su alt lambalarnn aralklar ve montaj kotlar yazlacak, ayrca lamba ampullerinin dk voltajl deeri ile Watt olarak gc yazlacaktr. Lamba ile trafosunun montaj detaylar da izilecektir . Havuzun kenar bordr, mal sahibi ve/veya mimarn isteine gre seilmi olmaldr. Tama sistemlerinden (stten tamal, yandan savakl veya skimmerli - yzey syrcl) hangisi ise, detay ona gre verilecektir. Havuzun tama sistemi, zgaral ise zgarann genilii, tek veya ift geme olaca yazlr ve zgara ile birlikte alt kanal da detaylandrlr. Havuz skimmerli ise, betonarme zerindeki montaj yeri belirlenecek. Montaj yuvas iin de detay verilecektir. Bunlarla beraber, havuzun paslanmaz elik kollu merdivenlerinin havuz evresindeki yeri gsterilmeli, ka basamakl, ne tipte olaca yazlmaldr. zel havuzda istee bal olarak betonarme merdiven de yaplabilir . Aksesuarlardan hangi cihaz isteniyorsa, zelliine gre emniyet tedbiri alnr ve projede yeri gsterilir. Su aknt pompas (jet stream) en yaygn kullanlandr. Masaj nozullar, su kaydra, fiskiye, elale de istenebilir. Bunlarn arasndan seilenlerin montaj yerleri, montaj kotlar planda yerini almal ve gerekli detay resimleri izilmelidir.

44

3.2 Yaplacak Havuzun Gerekli Kesitlerinin izilmesi:

Havuzun boyuna ve enine kesitleri izilir ve bu kesitlerde cihazlar da gsterilir. Kesitlerden biri de pompa-filtre dairesini iine alr ve bu kesitte sirklasyon borularn akar kotlar, denge tank varsa atk su hatt gideri, kanalizasyona giden hattn akar kodu gsterilir.

3.3 Pompa-Filtre Odasnn ve Galerilerin Plan: Bu planda, filtre/filtrelerin yerletirilmesi, ara boluklar, duvardan olan aklklar, pompa/pompalar, kaideler, kollektrler, denge tank ve bunlarn arasnda boru donanm izilecektir. Kanalizasyona direkt gider, yoksa yaplacak olan rogar ve gideri,

havuz kimyasallar tank ve dozaj pompalar izilir ve gerekli detaylar, kesitler izilecektir.

3.4 Havuzdaki Tm Borular, Vana ve Cek Valfleri, Gstergeleri Anlatan Ak Diyagram izilecektir .

Tm borular, vanalar vs. gsterilir ve hepsinin zerine lleri yazlr. Bunlar yazlmadan nce hesaplarn tahkiki gerekir.

3.5 Yaplm olan Proje Paftalarnn Tantm: Tm paftalarn sa st kenarna, lek, yapld gnn tarihi yazlr. Sa altta ise,

- Yaplacak havuzun ad, - Firmann/mal sahibinin ad, - Mimarn ad, - Projenin safhas, - Paftann neye ait olduu, pafta numaras, - Projeyi yapann ve onaylayann ad, imza yerleri, - Teslim tarihi, yazlr.

45

ekil 5. Bir ev havuzu: Yzme havuzu, SPA, su aknt pompas (jet stream ) bir arada

Grafik 1. Rahat bir kullanm iin havuzun su alan ile etrafnda kalacak gezinti alannn orann gsteren diyagram ile havuz yapmnda her faaliyet safhasnn tutarn genel maliyetinin yzdesi olarak veren cetvel

46

Kaynaklar : - Alman DIN normu Yzme havuzlar ve banyo sularnn hazrlanmas1997, say 19643 1, 2, 3. - Trk Standard-TS 11899/Nisan 2000, Yzme Havuzlar Suyun Hazrlanmas, Teknik Yapm, Bakm

ve letilmesi, Genel kurallar. - ISISAN Istma ve Klima Sanayii A.. - Gabrielsen, M.A., SPATA:

Swimming Pools A Guide to Their Planning Design and Operation, ABD - Sami Blkbaolu ve A.Selim Blkbaolunun uzun yllar yaptklar proje almalar ve

uygulamalarla , ok eit ve ok saydaki yzme havuzu, ss havuzlar, SPAnn (jakuzi ) ve buna benzer pek ok uygulamalarndan elde ettikleri deneyimler

47

HAVUZ SUYUNA KMYASAL MADDE UYGULAMASI , Kaynak: Tintometer Lovibond GmbH 2. Ksm - indekiler : Sayfa 1. TOPAKLAMA ( FLOKULASYON ) : 48 2. FLTRENN TERS YIKANMASI : 49 3. SU DEZENFEKSYONU : 49 4. KLOR GAZI : 50 5. SODYUM HPOKLORT : (Sv klor) : 50 6. KALSYUM HPOKLORT : 52 7. KLORNE ISOCYANURATE (stabilize klor) : 52 8. D-CHLOR: SUPERCHLORINE : 52 9. TR-KLOR : CHLORTAB : 53 10. BROM : 53 11. OZON : 54 12. AKTF OKSJEN : 54 13. BGUANDE : 55 14. BAKIR VE GM YONZASYON (ELEKTROFZK) : 55 15. ULTRA VIOLE: (UV) : 55 16. ANT ALGEA - YOSUN ENGELLEYC MALZEMELER: : 56 17. PH KONTROL : 56 18. ALKALLK ( Alkalinity ) : 57 19. KALSYUM SERTL : 57 20. SPA MASAJ HAVUZLARI : 57 21. DOZLAMA DEERLER : 58 22. SULARIN TEST CHAZLARI VE LME METODLARI : 59 23. ELEKTRO KMYASAL METOD : 60 24. DPD TESTNN YAPILMA EKL : 61 25. KALSYUM SERTL : 62 26. OZONE : 63 27. INDIGO TRISULPHATE kullanlarak OZON lm : 63 28. SULFAT : 64 29. SYANURK AST ( CYANURC ACD ) : 64

YZME ve SS HAVUZU.JAKUZ,SAUNA,BUHAR ODASI VB. KONFOR SSTEMLERNN HERTR MALZEMESNN RETM,THALATI,HRACATI ve DAHL PAZARLAMASI

Havuz filtreleme. dezenfeksiyon, stma, soutma, su ve k oyunlar, nem kontrol cihaz ve aksesuarlar.havuz kimyasallar ve test aletleri, su ii aydnlatma armatrleri, hazr havuzlar otomatik sistemleri. MERKEZ-DEPO: Eyp Sultan Man Mminler Cad. No:63 34885

Samandra/Kartal/ISTANBUL Tel: (90) 216 561 38 81 Pbx-Fax: (90) 216 561 38 94-95

STANBUL UBE: Necatibey Cad. No:48 34425 Karaky Tel: (90) 212 245 80 15-16-17 Fax: (90) 212 245 80 18 EGE BLGESi UBE MD-lZMR: 1203/7 Sokak No:2/P Yeniehir Tel: (90) 232 457 47 68-457 49 39-459 27 64 Fax: (90) 232 457 49 97 ANTALYA BLGESi

(UBE) MD - Muratpaa Mah.569.Sokak.Hafz-Apt No:37/B-Merkez/ANTALYA Te!:(90)242 244 76 68 Fax:(90)242 244 76 68 www.santem.com e-mail: santem@santem.com

48

1. TOPAKLAMA ( FLOKULASYON ) Kum filtrelerinde; kum taneciklerinin iriliine, kum yatann kalnlna, filtreden geirilen su hznn yksekliine ve kir tane boyutunun kklne bal olarak kirli suyun temizlenme derecesi deiir, bu duruma bal olarak kirli suyun bir ksm kum yatandan syrlp tekrar havuza dnebilir. Bu gibi hallerde havuz suyu devaml olarak bulutlu veya dumanl gibi grnr. Bu ok kk kir tanelerinin filtre kumu tarafndan tutulabilmesi iin are, bunlar daha iri topaklar haline getirecek ekilde birletirerek kum yatanda tutulabilecek lde iriletirmektir . Bu ileme ksaca topaklama ( flokulasyon ) denir. Bu problem daha ok ak havuzlarda ve d etkenlerden dolay ska grlecektir. D etkenlerden kasit, yamurun ve rzgarn getirdii toz ve amurdur. Yzme havuzunun suyuna, yosun paracklar, rzgar esintisinin getirdii tozlar, sporlar, bcekler ve hatta yzclerin ayaklar ile tanan toprak ve beraberindeki dier maddeler karacaktr . te bu kk kir tanelerini birbirine balayp iri taneler (topaklar) haline getirmek iin havuz suyuna gerekli olan topaklayc zellikte kimyasal madde konur . Bylece sudaki kirler filitre tarafndan tutulur ve su berraklar. Aada ; Havuz bakmnda ok kullanlan topaklayac kimyasl maddeler sralanmtr : ALUM ..(aluminyum sulfat) PAC ..(polyaluminium chloride veya aluminium hydroxychloride) PASS..(polyaluminium sulpho silikat) SODYUM ALUMINATE DEMIR III CHLORIDE HEXAHYDRATE DEMRIII SULPHATE Bu maddelerin tm su ierisinde ayn ekilde davranrlar. Hepsi suyun iinde jelatin gibi dalrlar. Aluminyum esasl topaklayc bileikler Ph deeri 6,5 - 7,2 arasnda olan sularda ideal kullanml bileiklerdir. Demir tuzlar ise 6,5 -7,5 pH deerli sularda iyi netice verirler . Ancak demir tuzlar havuzun iersinde pas lekesi oluturacak kalntlar brakabilir. O yzden demir bileenlerinin topaklayc olarak kullanm byk oranda deildir. En fazla kullanlan topaklayclar ( flokulantlar ) poly tipi PAC ve PASS gibi elektronlardr . Havuz suyunda bulunan kir partiklleri negatif elektrik ykldrler . Poly elektrodlar ise (Katyoniktir) pozitif ykldrler. Aksi adl kutuplarn birbirini ekme prensibi ile, topaklayclar kir tanelerini kendilerine ekerek fiziki byme salarlar ve filtrenin kum yatanda tutulurlar. Katyonik poly tip electronlarda ilave olarak baka avantajlar vardr. Tavsiye edilen miktarda topaklama malzemesi kullanlmas halinde; Yosun ve bakterilerin filitreden geemeyecei kesindir. rnek olarak Cryptosporidium ve Guardia, insana bulaan bakterilerdir . Bunlar dahi filitrede topaklama yolu ile tutma imkan vardr. Topaklam kir tanelerinin pompadan geerken fan kanatlarnda tekrar paralanmas ihtimali yoktur.

49

ayet topaklama maddesi , doru Ph aralndaki suya ve tarif edilen doru oranlarda ve bilhassa dozaj pompas vastas ile kesintisiz olarak verilirse; suyun berraklamasnda son derece iyi sonu alnacaktr. 2. FLTRENN TERS YIKAMA YOLUYLA,ERSNDE BRKM OLAN KRLERN ATILMASI, KUM TABAKASININ TEKRAR TEMZ HALE GETRLMES : Her eit filitrede, filitreleme ilemi yaplrken zamanla iindeki kirlilik yk oalr ve kum yatann temizlenmesi gerekir. Bu ileme Ters Ykama ilemi diyoruz. Bu ilemin yaplmasnn gerektiine, filitrenin iindeki kum tabakasnn st ve alt seviyesinde okunan basn deerlerindeki farknn bymesinden anlyoruz. Ters ykama : havuz suyunun filitreden ters ynde hareket ettirilmesiyle yaplmaktadr. Ters ykama ilemi Kum filitresinin iindeki kumu yumuataca gibi kumun arasndaki materyalleri de hareket ettirecektir. Sivri ulu kum tanecikleri birbirleri ile arpp tm filitredeki birikmi pislikleri iterek rogara ataya yarayacaktr. Bu trl ters ykama ancak, zeolite (volkan eteklerinden karlan kum) ve dolometic dediimiz kum bulunduran filitrelerde yaplabilinir. Szen maddenin (kumun) kayb sz konusu deildir. Diatomid pudras kullanlan filitrelerin ters ykanmas ekonomik nedenlerle ok seyrek aralklarla yaplmaktadr . nk; ters ykama yaplmas halinde; filtredeki yass kee kartularn zerine svanm olan Diatomit tabakas tamamen atlacaktr. Her ters ykamadan sonra yeniden diatomid maddesi ilave edilmek zorundadr. Kartu filitrelerde de ters ykama yaplamaz ancak filitre basnl hortum suyu ile ykanmal ve 100 mg/lt solusyonlu klor ile temizlenip tekrar yerine taklmaldr. 3. SU DEZENFEKSYONU: Yzme havuz suyunun Dezenfeksiyonu uygulanrken aadaki hususlarn kesinlikle salanaca bilinmelidir. Havuz suyu potensiyel zararl bakterilerden korunmaldr . Havuz suyunda yosun olumas engellenmeli, Havuz suyu hibir ekilde havuza girenleri yzcleri rahatsz etmemeli ve zehirlememeli. Havuz suyunun aza alnmas halinde sevimsiz kt ve tatsz bir su nitelii tamamaldr. Ayn zamanda temiz grnml olmal ve kt kokmamaldr.Dier bir dille , havuzda yzen bir kii suyun salk asndan emin olduunu bilmeli ve memnun olmaldr.. Dezenfeksiyonun ilk grevi mikro organizmalarn blnmesini, virus ,bakteri,yosun,mantar,kf olumasn engellemektir. Yzme havuzunda, yukarda saylanlarn iinde en fazla etkileyen ve dndren hususlar bakteri ve yosun oluumlardr. Milyonlarca bakteri insan sal iin zararszdr. Fakat yzme havuzu suyu bakterilerin insandan dier insana gemesi iin en uygun bir ortamdr. Yzme havuz bakclarnn dezenfeksiyon malzemelerini iyi kalite ve yeterli miktarda kullanmalar halinde havuz suyu gvenilir temizlie kavuacak , suda olumu veya oluacak bakteriler yok edilecektir. Yosun, akarsu , nehir , gl gibi tm tabii sularda oluur ve yaar. Bu tip sularda her trl yosun rengini grmek mmkndr.

50

Yzme havuzlarnda olumu veya olumakta olan yosunlar, havuz suyunun bulank ve bulutlu grnmesine neden olan balca sebeplerden biridir. Ayn zamanda havuz evresinin kaygan olmasna sebep olaca iin de tehlike arzetmektedir. Dezenfeksiyon sisteminin dzenli uygulanmas halinde yosunun remesi bir miktar kontrol altna alnabilecektir. Yosun remesine kar ilaveten, yosunla mcadele kimyasallarndan Anti Algea veya Algeaknockout rnleri kullanlr. Bu gibi yosunla mcadele kimyasallar kullanldnda havuzun taban ve duvarlarnn yznde ince bir perde oluur ve yosunun havuz duvarlarna tutunup burada bymesi engellenir. Dezenfeksiyon olarak iyi kontrol altnda tutulan tm havuzlarda viral enfeksiyonlarn yaylmas engellenmi veya minimuma indirilmi olacaktr. Burun, geniz ve solunum yollarnda meydana gelen enfeksiyonlar daha ziyade genel kullanm amal kalabalk havuzlarda olumaktadr. lgintir ki, bu tip enfeksiyonlarn kayna suyun kendisinde aranlmasna ramen daha ok, hava yolu ile tanan virsler ile alnan enfeksiyonlardr. ki nemli organizma CRYPTOSPORIDIUM ve GIARDIA dr . Bunlar her trl dezenfeksiyona kar direnlidirler. Bu organizmalar mikroskop altndaki inceleme sonularnda daha ok hayvanlarda bulunduu saptanmtr. Bu tip organizmalar daha nce de belirtildii gibi kalabalk ve genel kulllanma amal, iyi dezenfeksiyon yaplmayan havuzlarda rastlanmaktadr. Bu microscopik protozoalar her ne kadar, her trl dezenfeksiyona kar diren gsterseler bile yzme havuzunun iyi filitre edilmesi halinde, havuz suyundan elemine edilmesi mmkn olmaktadr. Yzme havuzunda yzen kiilerden gelen bakaca her trl kirlilik de sz konusudur. Bunlardan en nemlisi vcut terlemesinden kaynaklanan nitrojen ve idrar karmndan oluan Ammoniadr. Bu tip istenmeyen potansiyel kimyasallar havuz suyundan ya kimyasal metodlarla, yada su karmna uygulanan taze su yzdesi deitirilerek giderilir. Daha ileride bu konularda zm anlatlacaktr. 4. KLOR GAZI: Svlatrlm klor gaz; en saf formda olan klor dezenfeksiyonu iin kullanlr. eriinde %100 Klor vardr. Klor gaz havuz suyu ile temasa geer gemez serbest klor ve hydrochlorik asit oluumu balayacaktr. Bu proses; suyun pH deerini drp yksek asitik olmasn salar . Bu nedenle Klor gaz kullanlrken srekli olarak, otomatik cihazlarla suyun pH deeri llp, havuz suyuna alkali formundaki, Sodyum karbonat veya sodyum hidroxit gibi kimyasal maddeler ilave edilerek, suyun pH deerini ykseltip dengelemek lazmdr. Bu suretle suyun pH deeri istenilen tam normal seviyeye getirilecektir. Klor gaz kullanm sert su karekterinde su bulunduran yzme havuzlar iin idealdir. Tabii sert sular; klor gaz ile asitik karaktere dnmek zorunda olan suyun Ph n netralize etmeye alr. Klor gaz iyi iletmecilerin nezaretinde ok dikkatli kullanlmas gereken bir maddedir. HBR EKLDE zel ev havuzlarnda kullanlmamaldr. 5. SODYUM HPOKLORT : (Sv klor) Yzme havuzlarnda kullanlan ve dezenfeksiyon iin en fazla popler olan bir kimyasal maddedir. Soluk Sarmtrak sv grnmndedir ve Evlerdeki amar suyu kokusunun aynsdr. Genel olarak piyasalarda satlan tipi; yzde oran %10 ila %15 klor bulunduran sv karmlardr.

51

Sodyum hipoklorit , klor gaznn sodyum hidroksit zmesinden geerken oluur. Bu oluum ok kontrol edilen prosesler sonucu elde edilir. Sodyum hidroksit; proses evriminde fazla kalmak suretiyle klorun gne nlarna dayankl olmasn, bir baka deyile stabilize olmasn salar. Bu solusyon ok yksek Ph deerinde olur . Bu deer 12 Ph deeridir. Sodyum-hipoklorit gnee ak olmayan mahallerde ve s bakmndan serin olan yerlerde saklanmaldr. Bu ekilde klorun bekletildii yerde % olarak aktivitesinin daha yava azalmasna, kaybolmasna neden olacaktr. Fakat pH deeri her zaman yksek kalacaktr. Bu yzden yaz aylarnda bekletilen Sodyumhipoklorit svs; koyu renkli bidonlarda ve serin yerlerde saklanmal ve bidon kapann, klor gaznn genlemesine engel olacak biimde, gaz atan tipte olmasna dikkat edilmelidir. Dikkat : sodyum-hipokloritle ilgili gvenlik notlar : 1. Sv klorun (SodyumHipokloritin) baka bir asit ile hi bir zaman kartrlmamas lazmdr. Aksi takdirde aniden klor gaz oluacaktr . Bu da son derece tehlikeli ve yancdr. 2. Her zaman Kimyasal maddeyi suya atnz. Suyu hibir zaman kimyasal maddenin iine dkmeyiniz. Aniden parlayan ok tehlikeli reaksiyonlar ortaya kar. 3. Yksel alkali karakterde olan bir suyun Ph dengelemesini salamak iin asit gerekir . Asit havuz suyuna atlr. Hydroklorik asit (muriatik asit) kullanmnda ilk nce bir plastik bidonda sulandrlp sonra havuz yzeyine atlmaldr. Sodium hydrojen sulphate (kuru asit) suyun Ph deerini drmek iin kullanlan ve en tercih edilen kimyasaldr. Bunun Ticari ad PH DOWN ( pH drc ) dr . Havuz suyunu klorlamann dier bir yolu da suda bulunan tuzdan elektroliz vastas ile klor temin etmektir. Eer havuz suyuna sodyumklorr ( bilinen tuz ) 3000-4000 mg/lt civarnda konulur ve havuz suyu elektroliz cihazlarndan geirilirse ( en salkls titanyum plakl elektrotlardr) havuz suyunda sodyum hipoklorit oluacak ve dezenfeksiyon salanacaktr. Deniz suyunun yapsnda tuz bulunduundan , havuzda deniz suyu varsa yine ayn metodla su, elektroliz cihazlarndan geirilir ve ayn ekilde sodyum hipoklorit oluur . Bu sistem byk havuzlarda maliyet nedeni ile enteresan deildir ama kk havuzlarda bilhassa ev havuzlar iin idealdir. Ev havuzlarnda flokulasyon , pH ve serbest klor deerleri tutturulabildii srece bu sistem iyi bir zm olur. Bu sistemin kimyasal oluumu u ekildedir: SODYUMHIPOKLORIT + SU = HYPOKLORUS AST (Serbest klor) + sodyumhidroksit NaOCl + H2 0 = HOCl + NAOH Bu Hipoklorus asitin etkisi suyun Ph deerine bal olarak oransal ekilde artar veya azalr. Increasing pH ( ykselen pH ) HOCl ---- H + OCl Decreasing pH ( azalan pH ) Hipoklorus asit === Hidrojen iyonu + Hipoklorit iyonu Hocl (serbest klor) un etkisi Ph deeri dnce kuvvetleir . Ph % HOCl % OCl 5,0 100 0 6,0 96 4 7,0 75 25 7,2 66 34

52

7,5 49 51 7,8 33 67 8,0 23 77

Klorda aktif dezenfektan ksm HOCl dir. OCL ise hibir ekilde dezenfeksiyon gcne sahip deildir. Serbest klorun en aktif olduu zaman 5.0 pH seviyesidir . Ne yazkki suyun ok asitik durumundan dolay yzme havuzunda yzen kiilerin rahatnn bozulaca ve hatta zararl olaca iin pH y bu deerde tutmak mmkn deildir. En tatmin edici artlar pH 7.2-7.5 arasdr . Bu emada grld zere HOCl nin % 50 aktif olduu anlalr. HOCl tm renkli colormatik lmlerde serbest klor lm olarak geer. Toplam hipoklorus asit HOCl ve hypochlorite iyon OCl dir. 6. KALSYUM HPOKLORT: HIPOKLOR G Kalsiyum hipoklorit (calhypo) kalc sodyum hipoklorit zmdr. Genellikle, granl ve tablet form olarak bulunur. Yine genellikle arlk olarak % 65 klor ihtiva eder. Bu da sodyum hipokloritten daha fazladr. Calhypo genel olarak havuza elle serpilerek verilmektedir , fakat suda ge erimesinden tr sv veya svlatrlm halde dozlanarak verilmesi ve automatik kontrollu olmas faydaldr. Tabletler ile dozlama sisteminde klorinatr adl ara kullanlr . Klorinatrn haznesine yerletirilen tabletlerin etrafndan havuzun devir eden suyu geerken tabletleri yava yava eritir ve bnyesine alr. Bylece havuzun dezenfeksiyonu salanr. Genel kullanm amal veya byke hacimli olan havuzlarda skimmer varsa, bazen klor tabletleri skimmerlerin iindeki sepete, gereken miktarda konularak tabletlerin erimeye brakld grlmektedir. Bu ekilde dozlama iki sebeple sakncaldr. Birinci sebep: suda eriyen klor geni bir su ktlesine (Havuzun su hacmi ierisine) yaylp , seyrelmeden ; nce kum filtresinden geeceinden filitrenin iindeki kirleri eritip havuza kamasna ve havuzun kirlenmesine sebep olabilecektir. kinci sebep : bilmeden skimmerin ierisine elini sokan yzcler ( bilhassa ocuklar ) yine bilmeden ellerini yzlerine ve gzlerine srebilirler. Oradaki nisbeten youn klor insana zarar verebilir. Genellikle prensip : Dezenfeksiyon maddeleri; filtre ile havuz arasndaki bir blgeden verilmelidir. Havuzun iine dorudan verilecekse ; havuz su alannn eitli blgelerine ksm ksm bltrlerek ve ok alaktan serpilir veya dklr. Devaml kullanlan calhypo; yumuak sulu blgelerde, yumuak su ile dolu yzme havuzlarnda kullanldnda suyun kalsiyum deerini ykseltecektir. Bilhassa betonarme havuzlarda yumuak sular seramik aralarnda ki derzleri sker ve seramikleri bile kaldrabilir. Bu yzden suda kalsiyum deerinin bir miktar artmas bu tip havuzda oluabilecek arzalar en aza indirir . Buna mukabil ar kirelenmeye de msaade edilmemelidir, zira bu kez seramik yzeyler kirele kaplanp matlaabilir. Fakat sert sularda cal-hypo kullanlmas halinde derzlerin aras almaz, fakat buna mukabil havuz kenarlarnda beyaz kalsiyum kalntlar birikmeye balar. Dengeli su ok nemlidir. Bunun iin ileride tekrar su ierisinde bulunmas uygun olan parametreler anlatlacaktr. Cal-Hypo alkalidir. pH s 11 ve 12 arasndadr . Devaml olark pH y kontrol edip dengelemek gerekir. Ayn ekilde toplam znmemi kat partikller de oalacaktr fakat sodyum hipokloit kullanld kadar deil. 7. KLORNE ISOCYANURATE (stabilize klor) Klor ve Syanurik asit bileimlerinden oluur. Dnyada en fazla kullanlan klor tipidir . Syanurik asit stabilizatr grevi yapar. Tamamiyle insana zararszdr.Ak havuzlarda klorun gne nlarna kar dayankln arttrr ve klor bakiyesi dier klorlu maddelere oranla suda daha fazla sre ile etkisini srdrr . ki bileimi mevcuttur. Di-chlor diye anlan : Sodyumdichlorisocyanurate . Tri klor diye anlan : trichloroisocyanurik asit . 8. D-CHLOR: SUPERCHLORINE Granl halde olan klordur . Muhteviyatnda %55-60 orannda klor vardr. Yksek oranda suda erime zellii bulunduundan havuza dorudan atlmasnda bu yzden hi bir problem ve saknca yoktur. En nemli zellii Ph s ntrdr. Yani hibir zaman Havuzun Ph s bu tip klor kullanlmas nedeni ile ykselmeyecek, ksacas deimeyecektir.

53

Suda Di-chlor zld zaman hipoklorus asit oluacaktr. Serbest Klor ve cyanurik asit beraberlii su iinde farkl ve nemli zellikler sergilerler . Serbest klorun suda uzun sreli kalmas gibi fayda salar . Cyanurik asitin sudaki deeri zaman ierisinde ve bu maddenin kullanm sklna bal olarak ykselecektir. Bu da klor kilitlenmesi tabir edilen bir zellik ortaya kacaktr. Bununla ilgili ileride ayr bir aklama olacaktr. 9. TR-KLOR : CHLORTAB Bu maddede % 90 klor vardr . Genellikle piyasada byk tabletler eklinde satlmaktadr . Genellikle klorinatr , skimmer sepetleri ve su zerinde yzen amandral file tipi aralarla kullanlr. Bu tip klor son derece yava erir. PH deeri ok dktr ( yaklak pHs 3 ) . ayet tek bana bu tip klor kullanlrsa havuz suyunun pH s deceinden suyun pH sn sk sk kontrol etmek ve den pH deerini ykseltmek gerekecektir. Di-klor gibi hipoklorus asit (serbest klor) ve cyanurik asit ihtiva eder . Bunda da ayn zellik sergilenecek ve suda kullanmna gre cyanurik asit fazlalamas olacaktr . Genel kural u olmaldr. Serbest klor bakiyesi her zaman devaml kullanlan hipokloritlerden fazla olmaldr. nk diklor ve triklor kullanmnda cyanurik asit younluunun ykselmesi neticesinde bakteri ldrme kabiliyeti o derecede azalacaktr. Bunu alttaki emada izlemek mmkndr.

cyanurik asit minimum serbest klor mg/lt 25 1,5 50 2,0 100 2,5 200 3,0

Buradaki emada anlatlan udur: Di klor veya Triklor kullanmnda cyanurik asit deerleri de ayn zamanda llp ,cyanurik deeri artka serbest klor deeri de arttrlmaldr. 10. BROM : Klora ok benzeyen ve her zaman klorla karlatrlan bir dier dezenfektan da Bromdur. Brom yzme havuzlarnda dezenfeksiyon yn ve kullanm bakmndan sper derecede etkin ve yzen kiiye rahat yzme ortam salar. Klor ile dezenfeksiyonu yaplan havuzlarda, baz yzclerin klora kar hassas olan gzleri rahatsz olabilir. Bazen de bu tr havuzlarda istenmeyen sevimsiz klor kokular oluabilir . ayet Klorlu havuzda iyi bir kontrol ve bakm yaplmyorsa bu durum; suda ykselmi olan bal chlor ve chloraminelerden dolay olacaktr. Yeterince Serbest klor bulunan yzme havuz sularnda bu tip kt klor kokusu ile karlamak imkanszdr. Brom dezanfektan maddesi kullanlan yzme havuzlarnda bal brom olumasna ramen sz kokusu kt kokular meydana gelmez . Kloraminelere gre daha etkili bir dezenfektan olup serbest brom, serbest klora e gtedir. Tablet ve toz formunda daha yaygn kullanlmaktadr. Element Brom sv halde olup, kullanm yaygn deildir. Koyu krmz, vikozitesi yava olan bir svdr. Olduka korresif ve ar kokusu vardr. Saklanmas son derece zor ve tehlikeli rndr. Bu yzden sv brom element yzme havuzlarnda hi kullanlmaz . En emniyetli alternatif ve dnyaca kullanm populer olan organik birleik , ieriinde brom ve klor moleklleri ieren bileimdir. Bu da 1 bromo- 3 chloro 5.5 dimethylhydantoin (BCDMH). Bu genellikle tablet formunda olup % 61 brom ve % 27 orannda klor ierir. BCDMH suda znr. Serbest brom suda erime sonucu oluur. (hypobromous asit) ve serbet klor (hypochlorous asit) aadaki sra ile greve hazrlanr. yle ki : Havuzda ilk dezenfektan ilemine balayan BCDMH (Hypobromus asit) dir . Hemen Bakteri ve Organik maddelerin oksidasyonuna balayacaktr. Bunu yaparken Bromu harcayacak suda sadece brom iyonunun kalmasn salayacaktr .

54

Daha sonra Hypochlorus asit devreye girerek harcanm olan bromu tekrar hypobromus asit olarak geriye getirir ve bu oluum kapal devre olarak srer gider . Sonu olarak BCDMH daki aktif dezenfektan her zaman hypobromus asittir. BCDMH hi bir ekilde zel saklama artlar gerektirmez . Yalnz saklarken serin ve kuru yerlerde saklanlmasnda yarar vardr. BCDMH kullanmn en nemli olumsuz hali , 50 yan zerindeki ok az saydaki yzclerde grlmtr. Bu kiiler yzme havuzunu kullandktan 12 saat sonra kant ile karlamlardr. Oysa ki bu tr kantlar ouk ve genlerde hi raslanmamtr . 11. OZON : Ozon en hzl dezenfektan ve en gl okside edici ajandr.Yksek etkinlikte bir gaz olup bakteriler veya dier kirlerle temasa geip tepkimeye (reaksiyona) girer. Ozone hibir ekilde kalc bir gaz deildir. Tekrar oksijene geri dner. Bu yzden Ozon gaz havuzun hemen yan bandaki bir yerde retilir ve havuz suyuna temas ettirilir. En etkili ticari retim methodu (corona discharge) adndaki metoddur. yonize edilmi alandan kurutulmu hava geirilerek elde edilir . Ozon toksik ( zehirleyen ) bir gazdr. Reaksiyona girmeyen ksmlar yzme havuzundan muhakkak tekrar geri alnmaldr. Bunun iin yzme havuzunun devrettirilen suyu bir zel filitreden geirilerek iindeki ozon gaznn fazlas deiyonize (iyonizasyon ncesine geri dnmesi) edilerek geri alnmaktadr. Bu filitrede genel olarak aktif karbonludur . Ozon , suda bulunan bakterileri rnein Eterya koli (E.koli) yi klordan 100 kat daha hzl ldrme gcne sahiptir. Cryptosporidium ( bakteri tr) yksek miktarda klor dozuna dayankldr. Fakat 3 mg/lt ozone ile bir dakika iinde yok edilir. Ozon son derece gl oksitleyicidir. Her trl yzme havuzunda klordan oluabilecek kokular ve insanlardan gelen organik kirliliklerden ; monochloramin ,dichloramin ve nitrojentrikloritlerin hepsini nler. drar ve ter birleiklerini krar , ayrtrr ve kloraminlerin olumasn engeller. Ozon ayn zamanda son derece kuvvetli topaklaycdr ( flokulanttr ) . Ozon kullanmanz halinde uygun sonular ve doru deerler salanr . Havuz suyu iin ideal temizliktir. Genel kullanm amal olan havuzlarda, ozon dn suyundan karlmal ve klor filitre giri suyuna ilave edilmelidir. Filitreye gelene kadar oluabilecek kirliliklerden korunmak iin . Ozonlu havuzlarda bulunmas gereken Klor deeri, sadece klor kullanlan baka havuzlardaki klor deerinin ok altnda yeterli olacaktr. Ev havuzlarnda ozon, genel kullanm amal havuzlara gre ok daha az dozda kullanlabilir. Kalabalk yzc kullanmndan sonra havuzda normal olarak bakr bazl yosun engelleyici ile azck klor kullanmak temizlik bakmndan havuz iin son derece iyi bir emniyet tedbiri olacaktr. Ozon kullanlan havuzlarda emniyette olmak iin, normal olarak klor veya brom da kullanlr. Ozonlu havuzda kullanlan klor veya brom miktar , sadece, bu maddelerden biri ile alan havuzlarda kullanlan miktarn % 50 si kadar brom ve klor kullanlsa bile havuzda kalabilecek mikroorganizma ve Bakterilerin tamamiyle yok edebilecei muhakkaktr. 12. AKTF OKSJEN : Klor ve brom birleimlerinden oluan ve son zamanlarda popler olmaya balayan bir metotdur. Aktif oksijenin ana maddesi potasyum monopersulfattr. Ayrca potasyumperoxymonosulfat da denebilir veya ksa ve basite monopersulfat birleimi denmektedir. Potasyum monopersulfat organik kirlilikleri, dier klor birleimlerinin verdii rahatszlklarn hibirini vermeden okside eder. Bu madde beyaz renkli ve granl grnmnde olup ok rahat akkandr . Suda ok hzl erir. Fakat asitik yapdadr pH deerini devaml ayarlamak gerekir. Baz ev havuzlarnda tek bana kullanlr ama yannda ayn zamanda dezenfeksiyona da yardmc olacak yosunla mcadele maddelerinden, antialgea veya algeknockoutun bulunmas gerekir . Genel kullanm amacna ynelik ak havzularda klor dezenfeksiyonuna alternatif olarak kullanlr. Buda daha ziyade ok klorlama yaplaca zaman uygulanr . Bu tip genel kullanml ak havuzlarda ok dozlama yapldnda bal klor seviyesinde azalma yapacana , ykseltebilir. Aktif oksijen Organik kloraminleri ok dozlama yaparak deil; potassiummonopersulfat oksidasyonu sayesinde yok etme gcne sahiptir.

55

lave olarak klor kullanlmayan havuzlarda ok dozlama olarak kullanlr. rnein Brom kullanlan havuzlarda kullanlabilir. BCDMH ile birlikte kullanlarak havuz suyunda harcanm olan bromun tekrar hypobromus asit haline dnmesi iin kullanlr. ki dezenfeksiyon sisteminin paras olan ve ok kullanlan sodyum bromid , bromun parasdr. Potasyum monopersulfat oksidan olup veya bromid iyonunu aktif hale geirip Bromin yapar . Sonuta gl dezenfektan, hypobromus asit olur. Bu dezenfektan havuz kirlilii ile mcadele ederken harcanm olan bromin, monopersulphate ile okside olunca , tekrar geri dnecektir.Yeterli derecede okside edici madde bulunmas halinde bu malat devrederek devam edecektir . Potasyum monopersulfat kullanldnda yeterli ve verimli filitrasyon yaplmaldr. Bununla beraber dzenli ters ykama da yaplmaldr . Flokulasyon iin de gerekli kimyasallar kullanmaldr . rnein: Superfloc C veya superflok K , Fast flock gibi. Okside edici potasyum monopersulfat yerine hidrojenperoksit alternatif olarak kullanlabilir. Sv formdadr, ancak idaresi olduka zor kimyasaldr. Genelde ev havuzlarnda kullanlr . Otomatik dezenfeksiyon ile suya verilmesi tavsiye olunur. Burada kimyasal doru miktarda dozlamak ok nemlidir. Avantaj ; hidrojen peroksitin ayrcs su ve oksijen olduundan ,suda bulunan ( TDS : total dissolved solids) (Paralanmayan toplam kat paracklar)n sudaki miktarnda, bunu kullanmak yznden hi art olmaz. 13. BGUANDE Polyhexamethylene biguande (PHMB) klor iermeyen bakteri ldrcdr. Daha ziyade ev havuzlarnda kullanlr. Ozon kullanlan cihazlarla birlikte kullanlmamas nemle tavsiye edilir. Ayn ekilde spa larda ( scak masaj kuvetlerinde) de kullanlmamaldr. Hereye ramen yosun reme problemleri oluacaktr.Aylk bakmlarda; Havuz suyunda yosunu engellemek iin Hidrojenperoksit kullanlabilir. PHMB ve Klor kesinlikle kartrlmamaldr. Hatta suya PHMB konulmadan nce , iinde klor varsa yzme havuz suyundan arndrlmaldr. Kloru sudan arndrmak (almak ) iin Sodyum thiosulfat kullanmak yeterli olacaktr. PHMB katyoniktir. Yzme havuz suyunda (topaklayc ) flokulant olarak davranr . Bu yzden filtre ters ykamalar normalden fazla yapmak tavsiye olunur . 14. BAKIR VE GM YONZASYON (ELEKTROFZK) yanizasyon sistemi yolu ile yaplan ve dezenfeksiyon ve flokulasyon salayan bir sistemdir. yonizasyon yolu ile bakr ve gm elektrotlar suya iyon gnderir. Bu dezenfeksiyon sistemi ev havuzlar iin idealdir. Gm en iyi bilinen bakteri ldrcdr. Bakr ise topaklayc ve yosun engelemek iin idealdir. Trkiye ve Fransada Elektro-fizik olarak adlandrlan bu sistemde pompa ile filtre arasna bakr ve filterden sonra da gm plaklar tayan buatlar tesis edilir. Gm ve bakr elektrodlardan elde edilen iyonlar , buatlardan geen havuz sirklasyon suyuna ayarl llerde katlr . Bakr iyonizasyonu, su ierisindeki kirleri topaklayarak flokulasyon grevi yapar ayrca ok etkili, yosunla mcadele aracdr. Yosunun olumasn ve mantarlar nler. Gm iyonlar ise, byk potensiyel ile sudaki ok farkl eitte bakteri trlerini ve mikro organizmalar yok edebildii gibi yosuna kar da etkilidir . Filitrede toplanan topaklanm tm l mikro organizmalar ters ykama yolu ile filitreden dar atlrlar. Bu proseste mekanik olarak oksidasyon olmaz. O yzden az da olsa ana dezenfektanlardan bir ksm su iersinde bulunmaldr. Klor, brom vb. gibi. Yalnz Klor veya yalnz Brom kullanlan havuzlara tatbik edilen dozun yars Elektro-fizik sistemle alan havuza tatbik edilirse yeterli oksidasyon salanacaktr. Iyonizasyon olurken sudaki dier mineraller elektrodlar yiyebilir. Bu elektrodlar ypratacak minerallerin balcas inkodur. 15. ULTRA VIOLE: (UV) Son zamanlarda Ultra viole iinlar ( UV ) Yzme havuzlar dezenfeksiyonunda kullanlmaya balanmtr. UV nlar tm bakterileri ve dier mikro organizmalar ldren ve uzun zamandr ime sularnda ve endstriyel su artmda kullanlan bir dezenfeksiyon sistemidir.

56

Ultra-viole nlar elektrik aralar ile oluturulur . Genellikle cva buhar lambalar kullanlarak oluur. Bu elektirik arklar spektrum da gzle grnebilen ksa dalga boylar ile oluur. En ok etkili olan ksm 240 nm ve 280 nm arasndadr. Buna da germicidal dalga boyu denmektedir. UV uygulamasnda resmi ekilebilen oksidasyon hareketlerinde UV nin kloramin , re gibi dier organik bileiklerde krc aktif etkisi aka grlr. Su ss hi bir ekilde olumsuz etkilemez ak veya kapal havuzlarda bu krlma ayndr. Dezenfeksiyon ve kloramin azalmas ak ve kapal havuzda ayndr. UV dezenfeksiyon havuz filterelerinin iinde oluabilecek pseudonomos bakterilerini engeller. kinci emniyet olarak az miktarda da olsa suya, baka bir dezenfektan madde de konulmaldr. Bu madde klor olabilir . Bunun sudaki miktar 0.5 mg / lt serbest klordur. Fakat, anti algea veya Algeaknockout tipi yosun engelleyiciler kesinlikle kullanlmamaldr. UV, kullanacanz ana dezenfektan klor veya brom maddesinin az kullanlmasn ve az sarfiyatn salar. 16. ANT ALGEA - ALGEAKNOCKOUT YOSUN ENGELLEYC MALZEMELER: Yosunun olumamas ve bymemesi tm ak hatta kapal havuzlar iin ok nemli bir konudur. Yosun havuz ierisinde oluursa hem shhi ve hemde grnm bakmndan zararl olaca malumdur. Havuzun gezinti alannda olumas ve zemini kayganlatrmas ise, byk tehlike ortam yaratacaktr. Bu nedenle yosun oluumunun engellenmesi ve oluann da yok edilmesi arttr. Yosun; yzme havuzunun suyunu bulutlu grnme sokar , filterelerin szme verimini azaltr hatta tkayp kilitler. . Yosun olumasna en byk nedenler ; 1. Klor dezenfeksiyonlu yzme havuzunda suda serbest klorun ok azalmas , hatta bulunmamas ve bu ekilde uzun sre kalmasndan dolay yosun oluur. 2. Havuz suyunun pH deerinin 7.2 7.6 aral tesinde yksek olmasdr , Yosunu engelemek veya olumu olan yosunu yok edebilmek iin en ideal rn QAC veya Polymeric Copper ( Bakr ) bileikleridir. QAC veya Quaterny Ammonium Bileimleri 1 veya 4 mg/lt dk konsantrasyonlarda (younlukta ) son derece baarldr. Bunlar zemin yzeyinde de aktif rnlerdir. Fazla miktarda ( Yksek konsantrelerde ) atlmas halinde havuzlarda alkant ile fazlaca kpk oluacaktr. Baz QAC rnler yzme havuz suyunda Klor veya Brom dezenfektanlarn deerini drr. Bu yzden bu gibi maddelerin kullanmlmas srasnda havuzlarn Klor veya Brom deerlerini,azda olsa ykseltmek lazmdr. Polymeric bakr veya bakr iyonu bulunan birleiklerde ,bakr, yzen kiilere toksik etki edebilir . Bu nedenle ok dozlamadan sonra en az 12 saat hi kimse havuza sokulmamaldr. Fakat yosun olumasn engellemesi bakmndan kullanmak da gereklidir. Bu rnler kn havuzun suyunun sirklasyon sistemi altrlmasa da suyun temiz kalmasn ve yosunlamamasn temin eder. Uzun yllardan beri Bakr slfat maddesi yosun engellemek iin havuzlarda kullanlmamaktadr. nk son derece toksiktir, gzlere, cilde, salara ve trnaklara zarar verir , boyal salar ve sa diplerini yeile dntrr . Havuz etrafnda yeil lekeler oluturur. Ph deeri eer 7.4 zerinde ise bu yeillenmeler daha da fazla olur. 17. PH KONTROL Ph nn logaritmik deeri 0 ila 14 arasndadr. pH nn 7.0 deeri suyun ntr olduunu ifade eder. Havuz suyunun pH deeri 7.0 n zeinde ise su alkali karakterindedir . Suda asit bileiklerinden daha ok alkali bileikleri mevcuttur ve hakimdir .

pHnn 7.0 n altnda olmas halinde asit bileiklerinin suda daha fazla bulunmas demektir. Bu durumda alkali bileikleri daha azdr. Havuz sularnda en iyi durum suyun alkali olmasdr. Genel olarak Ph aral 7.2 7.8 ifade edilebilir. Ancak klorlu dezenfeksiyon sistemi olan havuzlarda 7.3 -7.5 deerleri idealdir. Elektro fizik sistemde ise, pH aral 7.2 7.4 olmaldr . Bu deerler, bahsedilen sistemler iin en ideal pH aralklardr. Dezenfeksiyonun en iyi ekilde aktif olmasn ve yzclerin rahat etmesini salar . ayet Ph deeri 8.0 veya daha byk ise dezenfeksiyonun etkinlii oluka dcektir. Suda bulutlanma grlecek ve bu ekilde devaml alrsa havuz duvarlarnda ilave tabaka oluaktr.

57

PHnn 7.6 deerinden yksek olmas ve yzcllerin suda uzunca sre kalmalar halinde trnaklar yumuayabilir, salar krlabilir ve suda ar bir koku oluur. Ph ok dk ise yzen kiilerin gzleri kzaracak ve yanma hissi duyacaklardr . Derilerinde rahatszlklar ortaya kacaktr . Eer havuz fittingsleri metal ise zerlerinde korozyon oluacaktr. Ph deerinin ok oynamamas iin suyun ALKAL deerinin 100 mg/lt seviyesinde tutulmasnda yarar vardr . Dengeli su; karbonat, bikarbonat ve hidroksitlerin zlmesi ile oluaktr. Bu da Ph deerinin olduunca deimemesini salayacak nemli bir noktadr.. 18. ALKALLK ( Alkalinity ) : Suyun alkalilii demek , suda ki tm alkali tuzlarnn llm olan toplam deeri demektir. Karbonatlar, biKarbonatlar ve hidroksitlerin birim su hacmindeki miktardr . Logaritmik lsnde olan Ph deeri ile kartrlmamaldr. Ph suyun asitik mi ? ntr m? Yoksa bazik mi ? olduunu gsterir. Alkaliliin yksek olmas , ayn zamanda suyun pHsnn ok fazla deimeye direnli olmas demektir. Bir yzme havuzundaki en uygun ve optimum alkali deeri 100 mg/lt olarak llenidir. Alkaliliin 200 mg/lt seviyelerine ykselmesi halinde sudaki Ph ayarlanmas zor olacak ve havuzun suyu bulanklaacaktr. Alkalilik deeri dk ise ; ykseltmek iin NaHCO3 SODYUM-B-KARBONAT kullanlmaldr. Alkalilii arttraca gibi pHy da etkileyecektir . Na2CO3 Sodyum karbonat ta kullanlabilir. O da alkalilii arttrmasyla birlikte pH y da ykseltecektir. Bu maksatla gelitirilmi pH- UP ok salkl ve etkin , iyi bir ykselticidir. Birim hacimdeki suda llecek olan , CaCO3 miktardr. Alkalilii drmek ve ayn zamanda yzclerin salna zarar vermemek iin asit karakterinde gelitirilmi iyi maddeler vardr. rnein pH- DOWN ( drc ), fakat dorudan asit kullanmak isteniyorsa bu asit ok deriik (konsantre) olmamaldr. Havuzun sirklasyon Pompas altrlmyor iken , asit konacaksa , havuzun en derin ksmna atlmaldr. Bylece hem suyun Ph snn ani dmesine sebebiyet vermeyecek, hem de alkalinitenin yanmasn salayacaktr. 19. KALSYUM SERTL : Suda llmesi gereken deer CaCO3 tr. Suyun iinde bulunan kalsiyum ve magnezyum tuzlar suyun yumuak veya sert olmasn salar. Havuz suyu iin yumuak su 50 mg/lt den az CaCO3 tuzundan oluur. Sert su ise 300 mg/lt den yksek yine CaCO3 tuzlarndan oluur. Yumuak su yzme havuzlarnda problem oluturur sebebi ise kalsiyuma aldr. Buda genel anlamda yzme havuzun iine seramik veya mozaik tr kaplamalar denmise ; bu kaplamalardaki derzlerin su tarafndan andrlmas kanlmazdr. Havuzun ok yumuak su ile doldurulmas ve daha sonra ters ykamalarda yumuak su ile eksiinin tamamlanmas, bu dngy devam ettirecektir. . Bu tip yumuak su bulunduran havuzun, filitrasyon sistemi altrlmaya balatlmadan nce suyundaki CaCO3 miktar en az 200 mg/lt ye kadar arttrlmaldr. Bu sertlii arttrmann tek yolu suya KALSYUM KLORD katmaktr. Kalsiyum klorid suda ok hzl znebilen bir malzemedir. Ayn zamanda sudaki klor iyonlarn da arttrr ve ( Toplam znemeyen kat partikllerini ) de bertaraf eder. Suyun yksek deerde yani 1000 mg/lt ye kadar kire sertliini dengeleyebilecei bilinir. Eer sert suyun kalsiyum deeri drlmek isteniliyorsa , en doru yol havuzdan nemli miktarda suyun boaltlmas ve yerine yeni yumuak su konmasdr . 20. SPA MASAJ HAVUZLARI :

Bir kiilik Spa havuzlar daha ok, stlan ve kk su hacmine sahip olanlardr.Su scaklklar (35C 39C) derece arasnda deiir. Yzmek yerine oturarak kullanlr .Genel olarak gvdeleri akrilik veya glendirilmi polyesterden yaplr. Fakat bunlarn betonarme gvdeli tipleri de mevcuttur. Bir kiilik Spa havuzlarn , ok kiilik Spa lara ( whirlpoolara ) gre fark kullanldktan sonra suyun hemen boaltlmasdr. Hibir filitrasyon sistemi mevcut deildir ve kimyasal dezenfeksiyon uygulamas da yaplmaz . Bir kiilik SPA havuzlar iin tavsiye edilen minimum su hacmi 370 lt.dir. Tabanna oturma halinde su derinlii 48 cm. yi gememelidir. Bir kiilik olacandan normal kvet byklndedir. ok kiilik Spalar ( whirlpool ) lar iin Filitrasyon :

58

Bu tr Spa lar iin en verimli filitre tipi yksek hzl kum filitresidir. Filitre kumunun tane bykl 0.4 - 0.55 mm arasnda olmaldr. Scak suya bulaan vuct yalar ve kosmetiklerin hepsi, suyu szen filitrede tutulur. Ancak zaman iersinde kum paracklar yala kaplanarak kirlenir , uzun sreli kullanm sonunda ters ykama yaplsa da ya kmayarak kumda birikir. Bu probleme kar spann filitre kumunun her yl deitirilmesi tavsiye edilerek , filtre kumu daima temiz tutulur . Evlerde kullan