Upload
hope
View
166
Download
0
Embed Size (px)
DESCRIPTION
SEREBRAL PALSİ HAKKINDA BİLGİLENDİRME-FİZYOTERAPİST GÖZÜYLE III Prof. Dr. Mintaze KEREM GÜNEL (Danışman) Hacettepe Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Fakültesi, Fizyoterapi ve Rehabilitasyon Bölümü, Serebral Paralizi Ünitesi, Ankara. Hazırlayanlar Uz. Fzt . Özgün KAYA KARA - PowerPoint PPT Presentation
Citation preview
SEREBRAL PALSİ HAKKINDA BİLGİLENDİRME-FİZYOTERAPİST
GÖZÜYLE IIIProf. Dr. Mintaze KEREM GÜNEL
(Danışman)Hacettepe Üniversitesi,
Sağlık Bilimleri Fakültesi, Fizyoterapi ve Rehabilitasyon Bölümü, Serebral Paralizi Ünitesi,
Ankara.
HazırlayanlarUz. Fzt. Özgün KAYA KARA
Uz. Fzt. Duygu TÜRKERUz. Fzt. Cemil ÖZAL
Uz. Fzt. Duygu KORKEM GÜVEN Uz. Fzt. Ayşe NUMANOĞLU
ZİHİNSEL sorunlar
En ciddi sorunlardan biridir.
SP’li çocukların yaklaşık %30 - %50 oranında
rastlanır.
Çeşitli derecelerde öğrenme güçlükleri de ilave
edildiğinde bu oran %75’e yükselmektedir.
Kaslarında sertlik olan çocuklarda daha sık
rastlanmaktadır.
SP’li çocuklarda motor bozukluklar ile birlikte aşağıdaki duyu algı sorunları görülebilir:
Dokunmaya, sıcağa, soğuğa aşırı tepki gösterme ya
da bu duyuları hissetmeme,
Derin duyu hissi: kas, kiriş, bağlar ve eklemlerden
gelen bilgileri kullanarak vücut kısımlarının duruşu
hakkında bilgi veren duyuda yetersizlik nedeni ile
kendi konumunu tam algılayamama
Çocuğun kendi vücut bölümleri ve pozisyonu hakkında ne kadar bilgi
sahibi olduğu gelişimi açısından oldukça önemlidir.
SP’li çocuklarda bu duyularda etkilenim görülebilir.
GÖRME BOZUKLUKLARI%40’ında görme bozuklukları,%7’ sinde ciddi görme sorunları,
Sık karşılaşılan görme bozuklukları:Görme alanı eksikliği,Beyinden kaynaklanan körlükMiyopi,Şaşılık,Gözde titreme (nistagmus)
Görme kusurları düzeltilmediği takdirde çocuğun hem günlük yaşamındaki başarısı hem de eğitim programların başarısı aksar.
Göz ve görme sorunları için muhakkak göz hekimine başvurmalıdır.
Görmeyi geliştirme konusunda öneriler:
Çocuğun çevresini tanıması için, işitme, dokunma,
koku ve tat alma duyularını kullanmasını sağlayın.
Yüzünüzü çocuğa yaklaştırarak konuşun.
Ellerini orta hatta birleştirmesini kolaylaştırın,
oyunlar ve oyuncakları bu konumda kullanın.
Bulunduğu ortamın sade ve basit olmasına dikkat
edin. Çevrede fazla eşya veya cisim koymayın ki,
görsel karmaşa yaşamasın.
İŞİTME BOZUKLUKLARI
%25’inde işitme bozukluğu görülür,
İşittiğini tanımama ve bazı sesleri duymama sık karşılaşılan sorunlardandır.
İşitme kaybına erken dönemde tanı konması ve tedavisinin planlanması, çocuğun ileri dönemde karşılaşabileceği dil ve konuşma bozukluklarının önlenmesinde anahtar rol oynar.
İşitme kaybı olan bir çocukta yapılması gereken en önemli uygulamalardan bir tanesi, çocuğun işitme kaybına uygun işitme cihazının önerilmesidir.
KONUŞMA BOZUKLUKLARI:
Genellikle ağzın motor bozukluklarıyla birliktedir.
Olguların %25- %50 sinde görülür.
SP’li çocukların %20’i sözel iletişim
kuramayacak şekilde ciddi iletişim sorunları
yaşamaktadır.
SP’li çocukların hareket sınırlılığı olduğu için
çevredeki bireyler ile iletişime geçme
konusunda sıkıntı yaşadıklarında daha
karmaşık konuşma içeren dil becerileri
geliştiremeyebilirler.
Zihinsel engel ile ilişkili olarak iletişim ile
birlikte dil bozuklukları da görülür.
Öneriler:Konuşma sırasında kullanılan kasların
kuvvetlendirilmesi için bazı egzersizler önerilebilir (kelime tekrarlama, gülümseme, ağız açıp-kapama, dil hareketleri, vb).
Resim kartları kullanılarak bireyin kelime haznesinin arttırılmasına yardımcı olunabilir.
Sözel iletişim kurulamayan ağır vakalarda
işaret dili, iletişim tahtaları (resim, kelime, harf
içeren) ve/veya bilgisayar yardımı ile çocuğun
iletişim kurması sağlanabilir.
Çalışma kitapları ile nesne isimleri, okuma
çalışması, yazı yazma ve dinleme becerileri
geliştirilebilir.
Uygun koşullarda bilgisayar programları da
kullanılabilir.
Ağızla ilgili (oral) MOTOR sorunlar
SP’li çocukların %90 ‘ında görülür.SP tipine göre farklı derece ve şekillerde
etkilenebilir. Ağzını tam kapatamama, dilini ileri geri
hareket ettirememe, yetersiz dil hareketi, yutma işlevinde koordinasyon bozukluğu, konuşma ve beslenme güçlükleri görülebilir.
Ağız bölgesinde motor yetersizliği görülen çocukların %10’unda salya akması görülür.
Bu durum sosyal uyumu olumsuz yönde etkiler.
Bu çocukların terapisinde pozisyonlama, aile eğitimi ve destekleyici bilgilendirme önemlidir.
Çok ileri ve ağır vakalarda mideden besleme (gastrostomi) ve reflü tedavisi ile çocuk ve ailenin yasam kalitesini arttırmak amaçlanmalıdır.
Yutma ve salya sorunu olan SP’li çocuklar mutlaka yutma bozuklukları ile ilgilenen bir
uzman tarafından değerlendirilmelidir.
DİŞ sorunları:SP’li bireylerde sıklıkla görülen ;
1. Diş çürükleri,
2. Diş eti hastalıkları,
3. Diş yapısında bozukluklar,
4. Kontrolsüz salya akısı ve dudak kapanış yetersizliği,
5. Diş gıcırdatma,
6. Çene eklemi sorunları,
7. Diş sürme sorunları olarak sayılabilir.
Ağız ve diş bakımı:
Dişler Forlu bir diş macunu ile her gün fırçalanmalı. Normal fırça kullanamayan çocuklara fırçalama işlemini elektrikli diş fırçası kolaylaştırabilir.
Eğer fırçalanma mümkün değilse gazlı bez veya parmak şeklinde fırçalarla temizlik yapmak mümkün olabilir.
Fırçalama işlemini kolaylaştırmak için:
Kavrama yeteneği az olan çocuklarda fırçanın sapı tenis topu, plastik el yastıkları gibi malzemelerle kalınlaştırılabilir,
Fırça çocuğun eline geniş yüzeyli elastik bir bantla tutturabilir,
Çocuğunuz ağzını açmakta zorlanıyorsa tahta bir çubuğun etrafına bez sarılarak çocuğun bunu ısırması sağlanıp dişler bu şekilde fırçalanabilir.
Diş fırçalaması için en uygun yer çocuğunuzun kendini rahat hissettiği ve sizin fırçalama işlemini en iyi yapabileceğiniz yerdir.
Fırçalama hangi pozisyonda yapılırsa yapılsın önemli olan çocuğun kafasının iyi bir şekilde
desteklendiğinden emin olunmasıdır.
EPİLEPSİ (SARA) NÖBETİ
SP’li olguların yaklaşık %35 inde görülür,
Kontrol altına alınamayan epileptik nöbetler özellikle çocuğun zihinsel alanda gelişimini olumsuz etkiler.
Epilepsi (Sara) Nöbetinin Belirtileri
Yoğun ve genel kas kasılmaları görülebilir, 10-20
saniye kadar nefesi kesilebilir,
Vücudunda ve yüzde morarma gözlenebilir,
Kısa ve genel kas kasılması, sesli nefes alma, aşırı
tükürük salgılaması, altına kaçırma görülebilir,
Çocuk dilini ısırabilir, başını yere çarpıp
yaralayabilir, aşırı kontrolsüz hareketler gözlenir,
Sonrasında çocuk uyanır, şaşkındır, nerede
olduğundan habersiz, uykulu olabilir.
Bazı çocuklarda, epilepsi nöbeti aşağıdaki hafif
belirtilerle görülebilir;
Bir noktaya doğru dalgın bakış ve kişinin
hayal alemine dalmış gibi görünmesi,
İstemsiz mimik ve hareketler, dudak ısırma
gibi hareketler,
Anlamsız konuşma ve tekrarlayan hareketler,
Dikkati dağıtacak derecede bellek yitimi
Nöbet anında yapılması ve yapılmaması gerekenlere ilişkin bazı basit kurallar
Nöbete engel olamazsınız. Nöbetin kendi sürecini tamamlamasını
bekleyin. Tehlike olmadıkça onu taşımaya çalışmayın.
Başını ve kollarını ritmik olarak bir yerlere vuruyorsa battaniye, ceket vb. malzemelerle destekleyerek kendisini yaralaması engelleyin.
Çocuğun yumruk şeklindeki ellerini zorla açmaya çalışmayın.
Ağzına kaşık ya da parmağınızı sokmaya çalışmayın
Çocuğu yere yatırın, yaralanmalara karşı koruyun. Yakınında ona zarar verebilecek, yaralanmaya neden olabilecek nesneleri ortadan kaldırın.
Çocuğu yan döndürüp tükürüğünün dışarı akması ve daha rahat nefes alıp vermesi için başını hafif yana eğin.
SOLUNUM sorunları:Solunum kaslarında kontrolün yetersizliği
sebebiyle solunum sıkıntısı oluşabilir. Yutma sorunu olan çocuklarda akciğerlere
yemek atığı kaçması nedeniyle zatürrie gelişebilir.
Tekrarlı solunum yolu enfeksiyonları çocukluk dönemi boyunca genel durumu olumsuz yönde etkileyebilir.
Beraberinde omurga eğriliği (skolyoz) varsa solunum işlevlerini daha bozabilir.
BOŞALTIM SİSTEMİ sorunları:
SP’li çocukların sağlıklı yaşıtları ile karşılaştırıldığında mesane ve barsak kontrolünü daha ileri yaşlarda kazandıkları, idrar yolu enfeksiyonlarının ve kazbızlığın daha sık görüldüğü bildirilmektedir.
Mide-barsak sorunları
Spastisite nedeniyle artan karın içi basıncı, sırt üstü poziyonda uzun süre kalma gibi nedenlerle mideden yemek borusuna
geri kaçış (gastroösefajial reflü) görülebilir.
Yetersiz sıvı ve lifli gıda alımı, kontrolsüz kasılmalar ve hareket azlığı nedeniyle kabızlık sık karşılaşılan sorunlardır.
AĞRI
SP’li çocuk ve yetişkinlerde sıklıkla
karşılaşılan bir sorundur
Çoğunlukla spastisite, kas-iskelet sistemi
sorunları, uygun olmayan duruş
biçimlerinden kaynaklanan ağrılar görülür.
DAVRANIŞ sorunları
Sağlık sorunu olmayan çocuklarla
karşılaştırıldığında SP’li çocuklarda davranış
sorunları 5 kat daha fazladır.
Dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu
oldukça yaygındır.
Diğer özel davranış sorunlari; bağımlılık,
inatçılık ve genel hiperaktivitedir.
Children with Cerebral Palsy: A Parent's Guide , Elaine Geralis -Editor, 1998, 2nd Edition.
Children With Cerebral Palsy: A Manual for Therapists, Parents and Community Workers,
Author-Archie Hinchcliffe, 2007.
Gunel MK. (2005). Prematüre bebekte erken fizyoterapi. Katkı Pediatri Dergisi 5:485-91.
Kerem Gunel M. (2009) The view on pediatric rehabilitation with the title of cerebral palsy from
the perspective of a physiotherapist, Acta Ortopaedica Et Traumatologia Turcica, 43(2):173-
181.
Kerem Günel, M. (2010). Pediatrik Fizyoterapi ve Rehabilitasyon uygulamalarında
nörogelişimsel tedavi Yaklaşımı, Türkiye Klinikleri Fiziksel Tıp ve Rehabilitasyon Özel, 3 (3); 1-8.
Kerem M, Akı E, Livanelioğlu A, Aysun S. (2001) Normal zamanında doğan ve premature
serebral paralizili çocuklarda ev egzersizi programının motor gelişim üzerine etkileri:
Retrospektif bir çalışma. Fizyoterapi Rehabilitasyon, 12(3):94-98.
Livanelioglu A, Kerem Günel M. (2009). Serebral Palsi’de Fizyoterapi. Ankara: Yeni Özbek
Matbaası; 109-114.
Aydın R.Serebral Palsi Aile Eğitim Rehberi. İstanbul Üniversitesi Fiziksel Tıp ve Rehabilitasyon
Anabilim Dalı.
KAYNAKLAR
Hacettepe Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Fakültesi, Fizyoterapi ve Rehabilitasyon
Bölümü, Serebral Paralizi Ünitesi
Tel: 0 312 305 25 25/175
İrtibat: [email protected]
Kaynak merkez