Heneral Luna

7/18/2019 Heneral Luna

http://slidepdf.com/reader/full/heneral-luna-56d7543c99d68 1/15

(SPOT.ph) “When forced to pick between truth and legend,

print the legend.” — John Ford Mas natutuwa ako na ang pinag-uusapan natin ngayon ay ganito—at hindi lang pinag-uusapan kundi pinupuri—pelikula, nawalang superstar, walang celebrity endorser, walangnakakasulasok sa pagka-obvious na product placement, at higitsa lahat, walang kinalaman sa mga kabit, sirena, aswang, pilitna pagpapatawa, pang-iinsulto sa tao base sa kanyang pisikal na



anyo o kapansanan (wag lang sanang pagtripan si Mabini!"Mabuti#t nagkataon na nagkaisa ang lahat sa opinyon atpanlasa" $r at least until the ne%t &tar 'inema, uh, masterpiececomes along"

uwede naman pala" &a mga producers at sa direktor ngpelikula, congratulations at hindi ninyo pinilit na magpakita ngsuperhero movie" )alang kilig moments (puwera lang kungkinikilig ka sa ulong sumasabog!, walang kinompromisong mgasitwasyon o mga pagkakataong mag-e%ploit ng eksena a la&eiko Films" uwede naman pala"

*igit sa lahat, mas nakakatuwang isipin na nagkaroon ngpanibagong interes sa history" *indi siguro singlaki ng audienceng +ldub, pero we have to start somewhere" &a totoo lang, ang kasaysayan ng Pilipinas aysumasambulat sa mga karakter at eksena na maskontrobersyal, mas shocking, mas mahalay, mas madugo,mas nakakabaliw. gayon naiisip ko na lang paano

nagagawang tanggalin ng mga guro ang pawis, libag at libog sapagtuturo ng history"Una siguro ay itigil na ang paghahanapng positibong inspirasyon sa nakaraan—maliban na langkung ang leksyon ay iwasang ulitin ang mga mali. &igurowag na ring ituring na mga perpektong superhero o mga santoang mga “bayani” natin" angalawa, wag ikahon angkasaysayan sa pag-memori.e ng mga petsa, pangalan, at lugar"

Pagkatapos manood ng pelikula at magpalakpakan, sanaang sumunod na hakbang ay ang magbasa ngkasaysayan. /namin naman ng pelikula sa simula paghahalo-halo ng “0act”and “1ction"” &a dulo naman ay may muling paalala na ang ilangbahagi ng pelikula ay kumuha ng inspirasyon mula sa aklat ni



2ivencio Jose, The Rise and Fall of Antonio Luna (3456!" 7agonatin husgahan ang mga bagay-bagay, dapat sabihing angaklat ni ose ay isang bersyon lang ng mga pangyayari.!ng kasaysayan ay binubuo ng maraming kuwento,

karamihan dito ay magkakasalungat. &ukatin naman natin ngayon ang ilang eksena sa pelikula gamitang ilang re0erences, pangunahin dito ang libro ni !l"redo #.Saulo na Emilio Aguinaldo !eneralissimo and "resident of theFirst "hilippine Republic (3489, hoeni% ublishing *ouse!"7ilang honorary 'avite:o, obvious naman ang tono ng chapterna “+ntonio ;una <eath by /nvitation"” &a chapter na ito rin ay

isa-isang tinitibag ni &aulo ang mga salaysay ni Jose"

$. S% !&U%'!O #! T!!&! !'& '!&*UTOS '! P!T!+%'S% U'! +. “!rabe, ganun pala si Aguinaldo#” Mukhang magkakaroon ngmga susunod na henerasyon na ganap na negatibo ang tingin sa

taong ito—parang anak sa labas ni ;uci0er ang unang pangulong republika" 7akit ka pa magpapaka-=arantino> &a totoo lang,dapat may gumawa ng gangster 1lm na base sa buhay ngunang presidente ng ilipinas na hindi si ?@ ?Aercito" Mala-Michael 'orleone na karakter si +guinaldo (panoorin niyo rinang El "residente ni Mark Meily para may paghahambing!" +t malamang, lalo pang titindi ang pagkamuhi pag nakita mo ito



From Basaysayan, the &tory o0 the Filipino eople =he Japanese

$ccupation b$ Ricardo T. %ose &Asia "ublishing 'ompan$, ())*+ &o sa mapanghusgang mundo ng social media, ang instant nahirit ay “'$;;+7$@+=$@C” =otoo na noong panahon ng*apon, si !guinaldo ang isa sa maraming -ilipino naiprinesenta ang sarili na pamunuan ang puppetgoernment (kasama dito si 7enigno +Duino, &r", lolo ni Bris at-oyE si Jose " ;aurel ang pinili ng mga *apon!"

7ukod pa diyan, hanggang ngayon, tingin ng kasaysayan namay bahid ng dugo ni 7oni0acio ang mga kamay ni +guinaldo" &aact o0 7iak-na-7ato noong 3845, binenta niya rin daw ang@ebolusyon laban sa mga Bastila sa halagang 8, pesos(Balahati raw nito ay kanyaC!"



34GH namatay si +guinaldo" /sipin niyo na lang inabutan niyaang 7eatles" &abi ng isang historyador, isang malaking pagkakamali ni

+guinaldo ay ang mabuhay nang matagal" +t higit sa lahat, aponiya si Joseph ?milio “=raIc is ot Fatal” +baya" Pahiwatig sa pelikula na si !guinaldo talaga ang nag*utos ng pagpatay kay una. Pero mariin itong itinanggi ni!guinaldo noong buhay pa siya (ibang usapan ang samagkapatid na #oni"acio).

&a isang panayam sa historyador na si =eodoro+goncillo, depensa ni !guinaldo/ 0ung gusto niya rawipapatay si una, ang dali*dali namang mag*utos sa isangkawal na bumaril sa gitna ng digmaan at sisihin ang mga0ano. asa kumbento rin sa 'abanatuan ang pamilya+guinaldo—bakit naman daw siya mag-uutos ng katayan dito>(<apat ring banggitin na nagkasigawan si 2ivencio Jose at si

=eodoro +goncillo sa isang con0erence dati"!

+rgumento ng aklat ni &aulo “+0ter ;una hadinsulted !guinaldo, the man whom all 1aite2osidoli3ed, uttering derogatory words in the course o0 his verbaltussle with 7uencamino, what could he e%pect 0rom theresidential uards> 4any o" these guards had been with!guinaldo since the day he became tenienteabanderado o" 0awit, een be"ore una was arrested

and banished to Spain, and "ought the enemy—theSpaniards in the beginning and later the !mericans—continuously and most o" the time without pay.” +no nga ba raw ang sabi ng imbestigasyon> “=he result o0 theoIcial investigation showed thatthe una killing was not5premeditated5 as alleged by +leAandrino, nor the result o0 a



trap laid by the autonomists, as claimed by Jose, but a simplearmed clash between una and the 0awit men who,acting on primitie instincts, "ought back to repel the"ormer6s aggression. %t was an un"ortunate case o"

indiscipline on the part o" 0awit soldiers.”

3

6

e%t

&a totoo lang, wala ni isang record na nakakita ng notoryus natelegramang nagpapunta kay ;una sa 'abanatuan" 'ag*denydin si !guinaldo na nagpadala siya ng telegrama. eromalaking bagay ang mga dokumentong ipinautos na kunin ni7uencamino mula sa bangkay ni ;una" +no nga kaya angnilalaman ng mga papel na yun>

&ino ang nag-utos> Maraming naging personal na kaaway ni;una" Sandamakmak ang mga posibleng mastermind namay motibo" *indi lang sila Felipe 7uencamino at edroaterno, hindi lang si =omas Mascardo at edro Janolino" 0ung meron mang kailangang sisihin sa pagkamatay ni!ntonio una, wala nang iba siguro kundi si !ntonio una

rin mismo. &inulat ni ick JoaDuin sa A uestion of -eroes, 7%"character is destiny then !ntonio una was his owniolent "ate.8 ero ayon sa interview ng historian na si +ntonio +bad sakanyang interbyu kay edro Janolino (played by Betchup?usebio! nagpanic lang daw siya kaya niya lang nataga siuna" +kala niya ay sasaktan siya" ero hanep din sa panic—

http://www.spot.ph/this-is-a-crazy-planets/63784/bakit-nakaupo-mabini-heneral-luna?page=2







hindi bababa sa 9: ang sugat ng heneral (kasi nga namanay pinagtulungan siya ng mga taga-Bawit!" &iya nga pala, baka sakaling pag-initan niyo si Betchup kapag

nakasalubong ninyo, heto ang hitsura ng totoong edro Janolinoalyas edrong Bastila"

/i Antonio Abad habang kinakapana$am si "edro %anolino ukolsa pagkamata$ ni -eneral Antonio Luna. 0ula ka$ 1r. 2ic

Torres. &From 3iao'hua.net +

$. &!'OO' #! T!!&! 0!*;<'+O S% !'TO'%O U'!

+" 7The &reatest general o" the Philippinereolution8 sabi ng historian na si regorio Kaide" 7The bestgeneral eer produced by the war against the!mericans,8 sabi naman ng kapwa heneral na si Jose+leAandrino (na nakasama rin ni @i.al sa 7elgium!" ero maypambasag naman si =eodoro +goncillo Si !ntonio una raway 7the hero who neer won a battle.8 aano nga ba naman

http://xiaochua.net/tag/luna/

http://xiaochua.net/tag/luna/



siya magiging “greatest” or “best” kung wala nga naman siyangipinanalo kahit isa> Fi0teen years old siya nang grumadweyt sa +teneo with honors"

&a edad na 34 sa kanyang second year sa L&= ay nanalo ngpremyo ang kanyang scienti1c paper" &a edad na 63 siya aynag-aral sa 7arcelona ng pharmacy" *abang nagsusulat parasa La /olidaridad sa alyas na “=aga-/log,” contributor din siya saiba#t-ibang scienti1c Aournals" 'hemist sa municipal laboratory ng Maynila si +ntonio ;unanung pumutok ang @ebolusyon nung 384G" aya ni @i.al,

itinakwil ni ;una ang @ebolusyon ng 384G at nag-chuchu panoon sa mga sangkot sa Batipunan" +ng resulta maramingnakulong at binitay (at damay din daw kahit mismong si @i.al!"ero ang kuwento ni +leAandrino, nagawa lang daw yun ni ;unadahil tinorture siya ng mga Bastila at sinabihan kunwari naikinanta na rin siya ng mga kababayan niya" ?h pikon nga" ero dahil mataas ang estado sa lipunan ay ipina-deport—

kasama ang utol na si Juan—sa &pain at doon ikinulong" eropagkatapos ay nagbasa nang nagbasa tungkol sa militaryscience sa maraming library sa ?uropa" /n short, sel0-taughtmilitary man si ;una" )ala pa naman kasing M+ noon" 7ukod sa pagiging siyentipiko, 0encer, sharpshooter, at

Aournalist, si *eneral +ntonio ;una ay ang premyadong gitaristanoong panahon niya" =alang henyo sa digmaan na walang

sining sa katawan. Si 4ao >edong at si ;o 1hi 4inh aymga mahuhusay na makata. May isang eksena sa pelikulanagpapakita ng dunong sa musika ng direktor habang tumugtogng gitara si ;una, at nakaharap sa bilog na bilog na buwan(“;una” nga eh—get it>!, kasabay ng kaskas at bagsak ngkuwerdas ay ang tila pagsabog ng kanyon sa kanyangimahinasyon"



Maganda ang meta0ora o metaphor na ginamit ng ational +rtistna si ick JoaDuin sa kanyang sanaysay kay ;una" 7ilangmahusay na chemist, ang hangad niya ay hubog, porma, at

synthesis o yung pagsasanib ng iba#t ibang sangkap atelemento" Malas lang niya ang kemikal na sinubukan niyanghawakan ay maligalig at sumabog sa mismong mga kamay niya" May mga tumawag kay ;una na baliw" ero may kasabihan dinnga There is a thin line between genius andmadness. ikon at mainitin daw ang ulo ng *eneral at angkanyang kapatid" Bung ganito nga naman ang mga sundalo mo

—sino ba naman ang hindi masisira ang ulo> Maraming napabilib nang i-recruit ni ;una para sa revolutionaryarmy ang mga beteranong opisyal na nagsilbi sa ilalim ng mgaBastila, kasama na ang mga nasa preso" ung mga panahongyun, sabi ni ick JoaDuin, ay wala pa tayong pambansang hukbokundi mga pinagtagpi-tagping mga grupo na kung ngayon aytipong private armed group sa iba-ibang rehiyon" &i ;una ang

nag-ambisyong pag-isahin ang mga ito, isa sa mga unanghakbang ay magkaroon ng iisang uniporme para sa lahat"

$. 0UP! '&! #! T!!&! S% U'! +" Puwedeng sabihin na masyadong naro*romantici3e angpagiging strikto ni una. O sa mga panahon ngayon kasi

na parang walang in control ay hinahanap natin angisang maglalatag ng pangkalahatang disiplina. Pero sadami nang mga binadtrip niya, hindi namankatakatakang may maghiganti sa kanya. ero heto ang ilan sa mga mga kuwento



Maghagupit ka ba naman ng mga pamilya para pababain mulasa tren—sa harap mismo ng presidente" &inampal ni ;una si Felipe 7uencamino, &ecretary o0 Foreign

+airs, na NN anyos na noong 3844" &i ;una ay 99 lang" Lnangnilabag raw ni ;una ang kaugaliang inoy tungkol sa paggalangsa mga nakakatanda—at mas mabigat pa ito dahil ginawa rin saharap ng angulo ng ilipinas" /sipin mong si +ntonio =rillanes o+lan eter 'ayetano na sinampal si +lberto del @osario sa harapni -oy (kung tutuusin, kung meron mang dapat sampalin sakabinete ay si Joseph +baya para sa kapalpakan ng M@=!"

<agdag pa May pinabaril siyang 'hinese sa 7ocaue, 7ulacan nawalang paglilitis" May pinapatay daw siyang Frenchman nanagngangalang “<on Marrais"” &abi ni Mabini ay nag-utos daw si;una sinumang hindi sumunod sa kanyang utos ay babarilin nawalang trial-trial" Marami rin siyang pinahuli at tinaggalan ngarmas" ;arsh raw talaga ang mga methods ng heneral.

$. TOTOO '&! #!'& '!&P%P%ST! S% 4!S1!?O !T U4!* !10SO' '& TS%0S S% !'O%'O 'OO'& ;U4%;%'&% S%U'! '& ?<%'-O?1<4<'TS +" &a eksenang pagsuway ng hukbong Bawit ni 'apt" edro

Janolino a"k"a" edrong Bastila May instructions daw na sapresidente lang mismo susundin—at sabi ni &aulo ayposibleng nagmula raw ito sa telegramang pineke ng mga

espiyang bayaran ng !merikano. +ng mga sundalo ni Janolino ay naka puwesto na sa area malapit sa bakbakan(totoong giyera, sa =uliahan, sa may 7alintawak, hindi bakbakansa kama gaya ng pinakita sa pelikula!" +ng resulta,dinisarmahan ni ;una ang mga taga-Bawit" Siyempre, malakiraw ang posibilidad na napahiya ang mga ito, na maramisa kanila ay beterano na (isang isyu din kasi na ang mga



beterano ng unang phase ng ?ebolusyon ng @ABC ay ibaang turing sa mga biglang sumulpot lang mula kung saan—isa na rito si una).

Bathang-isip din malamang ang eksenang pagpiga ni ;una saetits ni Janolino" Bay =omas Mascardo naman (siya yung dinalhan ng kabaong!,mas intriguing ang dahilan posibleng babaeng taga-ampangaraw ang tunay na ugat ng kanilang hidwaan" uwaping dawitong si Mascardo at ang description ni &aulo sa dating schoolteacher ay “a young, energetic brigadier general” na may

“charming personality that made him irresistible to the youngladies"” 7ukod pa diyan, mahigit 6N na engkwentro na angpinanalo niya laban sa mga Bastila at lagi pang sugatan" Samantalang ang tawag kay una ng mga kapwa Pinoysa <spanya ay 7cafre.8 *indi siguro dahil sa bigote niya perodahil sa ugali niya"

=rivia abroad, muntik nang magduwelo si ose ?i3al at!ntonio una dahil sa isang tsikas nanagngangalang 'ellie #oustead. 7uti na lang at hindinatuloy" Bung hindi ay walang ;uneta ngayon"

$. TOTOO '&! #!'& '!&P!'O S% U'! '& 0U<T!!#!' 0!+ !&U%'!O +" 4ay nabanggit raw si una na mahina at indecisie si!guinaldo—na totoo naman at ilang beses na itongnapatunayan. &uggestion ni ;una bago pa ganap na pumutokang Fil-+m )ar bakbakan na natin ang mga +merikano habangkonti pa lang sila" ayo rin ni ;una na magtayo ng de0ense linemula Balookan to ovaliches at humukay ng mga trenches"

http://www.spot.ph/peopleparties/58058/the-women-of-jose-rizal?page=2

http://www.spot.ph/peopleparties/58058/the-women-of-jose-rizal?page=2



)alang nangyari" inakita sa pelikula na plano niyang magtayong baluarte sa hilagang ;u.on at gumamit estratehiyangguerilla" +nyare> ganga" 0ung nakinig lang daw sila kayuna noon pa lang, ay hindi na kinailangan pang

kumaripas si !guinaldo at sila &regorio el Pilar sa1ordillera na parang mga daga. 0ung nakinig lang sila !guinaldo sa payo noon ni una nasagupain ang mga puwersang !merikano habang puwedepang talunin, malamang ibang iba ang tadhana natinngayon. )hat i0> &a ibang usapan, what i0 +guinaldo capturedManila on that 0ate0ul period na puwedeng-puwedeng na sanang

sakupin ng mga inoy ang /ntramuros noong June-July 3848>)hat i0 ;una was not murdered> uro Owhat-i0 what-i0"O /ka ngang mga historyador There are no ifs in history. There is noD%6 in team. #ut there is an D%6 in !guinaldo and 1aite.

$. 4&! T?!+O? '&! #! T!!&! S! #!+!' S%'! P<?OP!T<?'O !T -<%P< #U<'1!4%'O

Tinawag si #uencamino ng isang historyador na 7perhapsthe Philippines6 "oremost student actiitist.8 ung siya ay69 years old na law student pinangunahan niya ang isangkilusan na ilipat sa gobyerno ang pamamahala ng Lnibersidadde &anto =omas mula sa mga 0rayle" 'lerk lang si Mabini noon saisang opisina sa Maynila, ginagalang na abogado na si7uencamino" oong 3468, nanumpa siya sa ngalan ng <iyos at

kanyang mga magulang na wala siyang kinalaman sa pagpataykay ;una at nakiusap pa kay +guinaldo na maglabas ngstatement na si 7uencamino ay inosente" ero hanggangnamatay na lang si +guinaldo noong 34GH ay hindi ito nangyari" /bang usapan si aterno" =inawag dati ni +mbeth $campo siedro aterno na numero unong balimbing" =odo-puri sa mga



Bastila, kumita pa sa act o0 7iak-na-7ato (nagdemand pa nagawing duke ng Maynila plus pension!, at nung dumating angmga Bano, biglang nagbago rin ang allegiance"

$. S%'!#% #! T!!&! '& '!'!+ '% !&U%'!O '! S%OE! T?%'%! !'& 7'!&!!= P! #! +!'8 +" ahiwatig ng napaka-insensitibong hirit na ito ay alam ngnanay ni +guinaldo ang planong pagpatay kay ;una" Pero "airba ang bersyon na ito &rabe naman ang magiging tinginng mga susunod pang henerasyon sa pamilya !guinaldo

—parang 4anson "amily. &a bersiyon ni +goncillo, ang tanongng matandang babae ay “4akit ni$o pinata$ ang -eneral5 -indini$o ba si$a kilala5”

$. T<0! '&! 4U'!. SO S!!' #! T!!&! &!%'& !'&0U=<'TO'& S% !&U%'!O !'& 4!ST<?4%' S!P!&P!P!TU4#! 0!+ U'!

+" &i +guinaldo ang nag-appoint kay ;una na &ecretary o0 )ar namay ranggong lieutenant general" =utol dito si Mabini" aranglumalabas din na si ;una ang ikalawang pinakamakapangyarihansa gobyerno, sunod lang kay +guinaldo" /sa rin si Mabini nabumubulong kay +guinaldo na wag magtiwala kay ;una" “/0;una is not good 0or the army, the less he will be 0or the oIce,because he is a despot,” sabi dati ni Mabini" Lmangal din si

Mabini na hindi raw kumukonsulta si ;una sa gobyerno tungkolsa mga plano niya" +t dito rin malamang nag-ugat ang mgahaka-haka na nagbabalak si ;una na magtayo ng sarilinggobyerno" Marami pang hirit si Mabini versus the eneral, akalamo ay selosang misis ni +guinaldo"



Pero three years a"ter, mag*iiba ang tono ni 4abini sakanyang La Re6olucion Filipina na sinulat habang e%iled sauam (iba pa ang uam noon" uro malaria!" “Balabisangsabihin nanagtagumpay sana ang ?ebolusyon kung sa

halip na pinatay ni !guinaldo si una ay buongkakayahang sinuportahan na lamang niya ito...upangsirain si una, kinasangkapan ni !guinaldo ang mismongmga kawal na kinastigo ni una dahil sa paglabag sadisiplina. 0ung gayon, pinatay ni !guinaldo ang disiplina,winasak ang kanyang sariling sandatahan. #umagsakang ?ebolusyon sa pagbagsak ni una, ang matatag natagapagtaguyod nito, at kay +guinaldo nabubunton ang lahat ng

kasiraang puri sa pagbagsak"” &Translation 0ichael 0. 'oro7a+ &umama raw ang loob ni Mabini dahil nawala siya sa gobyernoni +guinaldo na pinaboran ang mga “autonomistang” sinaaterno et al" %n short, bitter lang si 4abini, at sabi ni

JoaDuin, “was using the dead una to Fog !guinaldo.8

$. SO !'O'& &USTO'& P!!#!S%' '%TO'&'!P!0!;!#!'& !?T%0UO'& %TO +" uwede sigurong sabihin na walang bida at walangkontrabida sa Heneral Luna. +t kadasalan, ganun din sakasaysayan ng Filipinas, depende kung sino angnagkukuwento. ahat, puwedeng bida, lahat dinpuwedeng kontrabida. /ka nga ng imortal na kasabihan

“*istory is written by the victors"” )arning din ni eorge&antayana 7Those who do not remember the past arecondemned to repeat it.8 Maganda rin na pinag-uusapannatin ang mga ganitong paksa, na hindi lang sa loob ngclassroom"



&a sariling atin naman !ng hindi marunong lumingon sapinanggalingan...mangmang.

$. #!0%T '&! #! T!!&!'& ;%'% TU4!T!+O S% 4!#%'%S! #UO'& P<%0U! +" Mabuti pa, manood na lang tayo ng +ldub"

Artwork b$ Warren Espe8o

Documents

Heneral Luna