Her Ses / Harf İçin Özel Uygulamalı

İLKOKUMA veYAZMA ÖĞRETİMİEL KİTABIDoç. Dr. Muhammet BAŞTUĞ • Gonca DEMİRTAŞ

2015 Türkçe Ders�Öğret�m Programı’na Göre Hazırlanmıştır

Doç. Dr. Muhammet BAŞTUĞGonca DEMİRTAŞ

Her Ses/Harf için Özel Uygulamalı İLKOKUMA VE YAZMA ÖĞRETİMİ EL KİTABI

ISBN: 978-605-318-554-3DOİ 10.14527/9786053185543

Kitap içeriğinin tüm sorumluluğu yazarlarına aittir.

© 2016, Pegem AkademiBu kitabın basım, yayım ve satış hakları

Pegem Akademi Yay. Eğt. Dan. Hizm. Tic. Ltd. Şti.’ye aittir.Anılan kuruluşun izni alınmadan kitabın tümü ya da bölümleri,kapak tasarımı; mekanik, elektronik, fotokopi, manyetik, kayıtya da başka yöntemlerle çoğaltılamaz, basılamaz, dağıtılamaz.

Bu kitap T.C. Kültür Bakanlığı bandrolü ile satılmaktadır.Okuyucularımızın bandrolü olmayan kitaplar hakkında

yayınevimize bilgi vermesini ve bandrolsüz yayınlarısatın almamasını diliyoruz.

1. Baskı: Ekim 2016, Ankara

Yayın-Proje: Elif Turanlıoğlu BultanDizgi-Grafik Tasarım: Didem Kestek

Kapak Görseli: http://tr.depositphotos.comİmaj ID: 17214723

Copyright: ababaka

Baskı: Salmat Basım Yayıncılık AmbalajSanayi Tic. Ltd. Şti.

Büyük Sanayi 1. Cadde 95/1İskitler/ANKARA

Tel: 0312-3411020

Yayıncı Sertifika No: 14749Matbaa Sertifika No: 26062

İletişim

Karanfil 2 Sokak No: 45 Kızılay / ANKARAYayınevi 0312 430 67 50 - 430 67 51

Yayınevi Belgeç: 0312 435 44 60Dağıtım: 0312 434 54 24 - 434 54 08

Dağıtım Belgeç: 0312 431 37 38Hazırlık Kursları: 0312 419 05 60

İnternet: www.pegem.netE-ileti: pegem@pegem.net

Şüphesiz okuma-yazma öğretmek de öğrenmek de zor bir iştir. Ancak her çocuk okuma-yazmayı öğrenir.

Sabredin ve fırsat verin.

M. Baştuğ

ÖNSÖZ

Bireylere etkili okuma-yazma becerisi kazandırmak, planlı ve sistematik bir süreci gerektirir. Bunun için okuma-yazma öğretimi yapacak sınıf öğretme-ni adayları ve sınıf öğretmenleri, ilkokuma ve yazma öğretim sürecini bilmeli ve bildiklerini etkili bir şekilde uygulayabilmelidir. Ancak sınıf öğretmeni adayları ve deneyimsiz öğretmenler ilkokuma-yazma öğretiminin özellikle uygulama basamaklarında zaman zaman sorun yaşamaktadır. Bu amaçla hazırlanan İlkoku-ma-Yazma Öğretimi El Kitabı, sınıf öğretmeni adayları ve sınıf öğretmenlerinin 2015 Türkçe Dersi (1-8. Sını�ar) Programına uygun olarak ilkokuma yazma öğretim sürecini öğrenmeleri ve adım adım uygulayabilmelerine yöneliktir. Bu amaçla her ses/harf için ilkokuma yazma öğretiminin aşamaları örneklerle uygu-lamalı olarak hazırlanmıştır.

Bu kitapta sınıf öğretmeni adayları ve sınıf öğretmenleri için aşağıdaki konu başlıklarına yer verilmiştir:

• İlkokulprogramlarındailkokumayazmaöğretimi• Geçmişten günümüze ilkokuma yazma öğretiminde kullanılan başlıca

yöntem ve teknikler• SesTemelliCümleYöntemininaşamalarıveöğretimsüreci• 2015TürkçeDersi(1-8.Sınıflar)Programınauygunolarakherses/harfin

özel olarak nasıl öğretileceği bilgi ve uygulaması• Okumagüçlükleriningiderilmesiveakıcıokumanınkazandırılmasıiçin

örnek uygulamalar• Sınıföğretmenlerininilkokumayazmasürecindedikkatealmasıgereken

uyarı, pratik bilgi ve öneriler• İlkokumayazmaöğretimsürecindeölçmevedeğerlendirme,takipedile-

cek çizelgeler• İlkokuma yazma öğretim sürecinde materyal geliştirme örnekleri, ses/

harf öğretimi için etkinlik örnekler.

Hazırlanan bu kitabın sınıf öğretmenlerinin mesleki gelişimlerine özellikle de okuma-yazma öğretim becerilerine katkı sağlaması beklenmektedir.

Kitabın hazırlanması aşamasında görüş ve önerilerini bizimle paylaşan Doç. Dr. Hüseyin ANILAN’a teşekkür ederiz. Ayrıca okuma yazma öğretimine ilişkin bilgivedestekleriniesirgemeyendeğerlihocamızProf.Dr.HayatiAKYOL’ate-şekkürü bir borç biliriz.

Doç. Dr. Muhammet BAŞTUĞ Gonca DEMİRTAŞ

EKİM-2016

İÇİNDEKİLER

BÖLÜM I NEDEN OKUMA YAZMA ÖĞRETİMİ? ........................................................................ 1

OKUMAYAZMAÖĞRETİMSÜRECİNDEDİKKATEALINMASIGEREKENFAKTÖRLER ................................................................................................................... 2

Takvim Yaşı ................................................................................................................ 2“Kayıt zamanı ve kayıt yaşı” ..................................................................................... 2OkulOlgunluğu ........................................................................................................ 4Aile ve Sosyal Çevre .................................................................................................. 5ÖğrenmeOrtamıveSüreci ...................................................................................... 5

İLKOKUMAVEYAZMAÖĞRETİMYÖNTEMLERİ ............................................. 6BİREŞİMYÖNTEMLERİ .............................................................................................. 6

Harf Tekniği ............................................................................................................... 7Ses Tekniği ................................................................................................................. 8Hece Tekniği .............................................................................................................. 8SesTemelliCümleTekniği ....................................................................................... 9

ÇÖZÜMLEMEYEDAYALIYÖNTEMLER ................................................................ 9Hikâye Tekniği ........................................................................................................... 9CümleTekniği ......................................................................................................... 10Kelime Tekniği ......................................................................................................... 12

KARMAYÖNTEM ....................................................................................................... 12

BÖLÜM II ÖĞRETİM PROGRAMLARINDA İLKOKUMA YAZMA ÖĞRETİMİ ................. 13CumhuriyetÖncesiDönem ............................................................................................... 13CumhuriyetDönemi ........................................................................................................... 131924 İlkokul Programı ........................................................................................................ 141926 İlkokul Programı ........................................................................................................ 141936 İlkokul Programı ....................................................................................................... 141948 İlkokul Programı ........................................................................................................ 151968 İlkokul Programı ........................................................................................................ 161981 İlkokul Programı ........................................................................................................ 172005 İlköğretim Türkçe (1-5. Sını�ar) Programı ............................................................ 172015 Türkçe Dersi (1-8. Sını�ar) Öğretim Programı ...................................................... 18

BÖLÜM III SES TEMELLİ OKUMA-YAZMA ÖĞRETİMİ ............................................................ 19

1. İLKOKUMA-YAZMAYAHAZIRLIK .................................................................. 21 a)GenelHazırlık ..................................................................................................... 21 b)OkumayaHazırlık .............................................................................................. 21 c) Yazmaya Hazırlık ................................................................................................ 232. İLKOKUMA-YAZMAYABAŞLAMAVEİLERLEME ...................................... 27 a) Sesi Hissetme ve Tanıma ................................................................................... 27 b)Sesi/HarfiOkumaveYazma ............................................................................. 27 c)Hece,KelimeveCümleOluşturma .................................................................. 29 ç)MetinOluşturma ................................................................................................ 313. BAĞIMSIZOKUMAVEYAZMA ....................................................................... 31 Noktalama Öğretimi ............................................................................................... 32 Büyük Har�erin Öğretimi ..................................................................................... 32 RakamlarınÖğretimi ............................................................................................. 32

BÖLÜM IV HARF HARF İLKOKUMA YAZMA ÖĞRETİMİ UYGULAMALARI .................... 351.GRUPHARFLERVEÖĞRETİMUYGULAMALARI .............................................. 36

“e-E” SESİNİN/HARFİNİNÖĞRETİMİ ............................................................. 36 “l-L” SESİNİN/HARFİNİNÖĞRETİMİ ............................................................. 43 “a-A” SESİNİN/HARFİNİNÖĞRETİMİ ............................................................. 51 “n-N” SESİNİN/HARFİNİNÖĞRETİMİ ............................................................. 58

2.GRUPHARFLERVEÖĞRETİMUYGULAMALARI ............................................. 66 “i-İ”SESİNİN/HARFİNİNÖĞRETİMİ ............................................................. 66 “t-T” SESİNİN/HARFİNİNÖĞRETİMİ ............................................................. 74 “o-O” SESİNİN/HARFİNİNÖĞRETİMİ ............................................................. 82 “b-B” SESİNİN/HARFİNİNÖĞRETİMİ ............................................................. 90 “u-U” SESİNİN/HARFİNİNÖĞRETİMİ ............................................................. 98

3.GRUPHARFLERVEÖĞRETİMUYGULAMALARI ............................................106 “k-K” SESİNİN/HARFİNİNÖĞRETİMİ ...........................................................106 “ı-I”SESİNİN/HARFİNİNÖĞRETİMİ ...........................................................115 “r-R” SESİNİN/HARFİNİNÖĞRETİMİ ...........................................................124 “ö-Ö” SESİNİN/HARFİNİNÖĞRETİMİ ...........................................................134 “s-S” SESİNİN/HARFİNİNÖĞRETİMİ ...........................................................143 “ü-Ü” SESİNİN/HARFİNİNÖĞRETİMİ ...........................................................153

viii O Y Ö

4.GRUPHARFLERVEÖĞRETİMUYGULAMALARI ...........................................162 “m-M” SESİNİN/HARFİNİNÖĞRETİMİ ...........................................................162 “d-D” SESİNİN/HARFİNİNÖĞRETİMİ ...........................................................173 “ş-Ş”SESİNİN/HARFİNİNÖĞRETİMİ ...........................................................184 “y-Y” SESİNİN/HARFİNİNÖĞRETİMİ ...........................................................195 “c-C” SESİNİN/HARFİNİNÖĞRETİMİ ...........................................................205 “z-Z” SESİNİN/HARFİNİNÖĞRETİMİ ...........................................................216

5.GRUPHARFLERVEÖĞRETİMUYGULAMALARI ...........................................227 “ç-Ç” SESİNİN/HARFİNİNÖĞRETİMİ ...........................................................227 “g-G” SESİNİN/HARFİNİNÖĞRETİMİ ...........................................................238 “p-P” SESİNİN/HARFİNİNÖĞRETİMİ ...........................................................249 “h-H” SESİNİN/HARFİNİNÖĞRETİMİ ...........................................................260

6.GRUPHARFLERVEÖĞRETİMUYGULAMALARI ...........................................272 “f-F” SESİNİN/HARFİNİNÖĞRETİMİ ...........................................................272 “v-V” SESİNİN/HARFİNİNÖĞRETİMİ ...........................................................283 “ğ-Ğ”SESİNİN/HARFİNİNÖĞRETİMİ ...........................................................293 “j-J” SESİNİN/HARFİNİNÖĞRETİMİ ...........................................................303

BÖLÜM V AKICI OKUMANIN KAZANDIRILMASI .................................................................313

AkıcıOkuma ................................................................................................................313AkıcıOkumaNedenÖnemlidir? ..............................................................................314

AKICIOKUMAYIGELİŞTİRMEYOLLARI ................................................................315TekrarlıOkuma ...........................................................................................................316EkoOkuma(YankılıOkuma) ....................................................................................317OkuyucuTiyatrosu .....................................................................................................318Kelime Kutusu Tekniği ...............................................................................................320Paragrafın Önceden Dinlenmesi Tekniği.................................................................322Eşli(İkili)Okuma........................................................................................................324KoroOkuma ................................................................................................................325Nörolojik Etkileme Yöntemi ......................................................................................326YapılandırılmışAkıcıOkumaYöntemi ....................................................................328Akıcılık-AmaçlıOkuma(Fluency-OrientedReadingInstruction)......................330AkıcılığıGeliştirmeDersi ..........................................................................................331ÇocukMerkezliOkumaMüdahalesi ........................................................................333

AKICIOKUMAYIGELİŞTİRMEKİÇİNÖĞRETMENLERE PRATİKÖNERİVEUYARILAR ....................................................................................335

indeki er ix

BÖLÜM VI SINIF ÖĞRETMENLERİ İÇİN BAZI ÖNEMLİ NOKTALAR ve UYARILAR ....337

BirinciSınıfÖğretmeniOlmak .................................................................................337Birinci Sınıf Öğretmenliği Baskısı ............................................................................338Okuma-YazmaÖğretmedeAceleciDavranmak .....................................................339Okuma-YazmayıSevdirmek ......................................................................................339OkulaBaşlamadanOkumaYazmayıÖğrenmek .....................................................340Öğrencilere Türkçeyi Etkili Kullanmayı Öğretmek ................................................341BirDersSaatiNasılGeçmeli? ....................................................................................342Diğer Dersler İhmal Edilmemelidir ..........................................................................344Öğrenciyi Anlamak .....................................................................................................344SınıftaOturmaYerleriNasılOlmalı? ........................................................................344Birinci Sını�a Devamsız Öğrenciler .........................................................................344Sınıf Duvarları ve Panoları .........................................................................................345Bitişik Eğik Yazı Sorunları ve Çözümler ..................................................................345Ev Ödevleri/Ev Çalışması ...........................................................................................346

BÖLÜM VII İLKOKUMA VE YAZMA ÖĞRETİMİNDE ÖLÇME-DEĞERLENDİRME .........349

BÖLÜM VIII İLKOKUMA YAZMA ÖĞRETİMİNDE KULLANILABİLECEK ÖRNEK ETKİNLİKLER .................................................................................................................361HAYVANATBAHÇESİ ....................................................................................................362TRENOYUNU ..................................................................................................................363YİYECEKSEPETİ .............................................................................................................364HECEAĞACI ....................................................................................................................365BALPETEĞİM ..................................................................................................................366SÖZCÜKMERDİVENİ ...................................................................................................367SÖZCÜKAVI ....................................................................................................................368KELİMEÇUBUKLARI ....................................................................................................369HARFLİYAP-BOZ ............................................................................................................370KELİMEKUTUSU............................................................................................................371KELİMETÜRETME .........................................................................................................372KİM?NEREDE?NEYAPIYOR? .....................................................................................373

KAYNAKÇA ......................................................................................................................375

Her geçen gün bilgideki hızlı artış ve dönüşüm, eğitimin birey açısından önemini daha da artırmaktadır. Birey çok sayıda bilgiyi okumak, onu yazmak ve kullanmak durumundadır. Diğer taraftan okuma ve yazma bireyin hem okul içinde hem de okul dışı faaliyetlerde, günlük yaşamında en sık kullandığı becerilerdendir.

Okuma ve yazma sadece Türkçe dersleri için değil Matematik, Sosyal Bilgiler, Fen Bilimleri gibi diğer derslerin de temelini oluşturur. Çünkü her türlü ders içe-riği okunmayı ve yazmayı gerektirir. Birey okuma yoluyla yazılı ve görsel metin-lerdeki yeni bilgileri öğrenir, zihninde yeniden anlamlandırır. Aynı şekilde yazma bir taraftan duygu ve düşüncelerin yazılı olarak ifade edilmesine yardımcı olurken diğer taraftan yazma yoluyla yeni bilgiler öğrenilmektedir. Bu anlamda okuma ve yazmanın bireyin öğrenme sürecinde kullandığı temel becerilerden olduğunu söylemek yanlış olmaz. Bütün bu süreçler işlevsel bir okuryazarlığı; işlevsel bir okuryazarlığın kazanılması ise başlangıç düzeyinden itibaren nitelikli bir okuma yazma öğretimini gerektirmektedir.

Okuma yazma eğitimi, bireyin eğitiminin temeli ve en kritik dönemlerinden biridir. Bireylerin birinci sınıfta aldıkları okuma yazma eğitiminin kalitesi ve et-kililiği öğrencilerin gelecekteki başarılarını etkilemektedir (Herbers ve diğerleri, 2012). Cunningham ve Stanovich’e (1997) göre öğrencilerin birinci sınıftaki oku-ma başarısı ve okumaya geçme durumu, onların yıllar sonraki okuma başarıları-nı önemli derecede etkilemektedir. Diğer taraftan yaşamın ilk yıllarında gelişen okuryazarlık becerisinin okul başarısıyla, duygusal ve sosyal iyi olmayla yüksek derecede ilişkili olduğu vurgulanmaktadır (Strickland ve Riley-Ayers, 2006). Bu araştırmalar, bireylere planlı eğitimin ilk yıllarında kazandırılmaya çalışılan oku-ma yazma becerisinin önemini desteklemektedir. Kuşkusuz ki öğretim program-ları açısından da bu becerinin kazandırılması ayrı bir önem taşımaktadır. Çünkü bireylerin programdaki pek çok bilgi ve beceriyi kazanması da onların nitelikli bir okuma yazma becerisi kazanmasına bağlıdır. Bütün derslerde okuma ve yazma becerisini kullanmaya ihtiyaç vardır.

1. BÖLÜM

Neden Okuma Yazma Öğretimi?

Sonuç olarak geçmişte olduğu gibi günümüzde de nitelikli okuma yazma becerisi kazanmanın önemi tartışılmazdır. Ancak nitelikli bir okuma ve yazma öğretimi rastgele değil; planlı ve bilinçli bir süreci gerektirir. Bunun için ilkokuma yazma öğretimi ile ilgili tüm değişkenlerin bilinmesi ve buna göre sürecin işletil-mesi gerekir.

OKUMA YAZMA ÖĞRETİM SÜRECİNDE DİKKATE ALINMASI GEREKEN FAKTÖRLER

Okuma ve yazma öğretim sürecinin niteliğini etkileyen pek çok değişken var-dır. Bunların bazıları öğrenci ile ilgili (takvim yaşı, okul olgunluğu, zeka vb.) bazı-ları öğrencinin içinde yaşadığı aile, sosyal çevre vb. ile ilgili bazıları ise öğretim sü-reci (yöntem, öğrenme ortamları, materyal, öğretmen vb.) ile ilgili olabilmektedir.

Takvim YaşıOkula başlama yaşı ile ilgili dünyada farklı uygulamalar bulunmaktadır.

Dünya bankası 2014 yılı verilerine göre okula başlama yaşı 26 ülkede 5; 147 ülkede 6 ve 35 ülkede 7’dir. Gelişmiş ülkelere bakıldığında Birleşik Krallık ve Avusturalya’da okula başlama yaşı 5; Almanya, Belçika, İtalya, Fransa, Hollanda, İsrail, Japonya ve Çin 6; İsviçre, İsveç ve Finlandiya’da 7’dir. Bu verilere göre dün-ya genelinde ülkeler çocukları, çoğunlukla 6 yaşında okula başlatmaktadır. Ül-kemizde okula başlama yaşı ile ilgili alt sınır olmasına rağmen bu süre oldukça esnek bırakılmıştır. Öğrenci, 5 yaşını doldurduktan sonra veli isteğine göre okula başlayabilmektedir. Bununla ilgili ayrıntılı kurallar ve uygulamalar Milli Eğitim Bakanlığı tarafından yönetmelikle belirlenmiştir.

Okula kayıt zamanı ve kayıt yaşı, 26 Temmuz 2014 tarih ve 29072 sayılı Resmi Gazete ile yayınlanan Milli Eğitim Bakanlığının Okul Öncesi Eğitim ve ilköğretim Kurumları Yönetmeliği ile belirlenmiştir. Buna göre:

“Kayıt zamanı ve kayıt yaşı”MADDE 11 – (1) (Değişik: RG-25/6/2015-29397) Okul öncesi eğitim ve il-köğretim kurumlarında yeni kayıtlar, temmuz ayının ilk iş gününde başlar. Kayıt işlemi, 25/4/2006 tarihli ve 5490 sayılı Nüfus Hizmetleri Kanunu hü-kümlerince oluşturulan ulusal adres veri tabanındaki yerleşim yeri adres bil-gileri esas alınarak, e-Okul sistemi üzerinden yapılır. Kayıt işlemleri sırasında veliden herhangi bir belge talep edilmez.

(6) İlkokula kayıt:

a) İlkokulların birinci sınıfına, kayıtların yapıldığı yılın eylül ayı sonu iti-barıyla 66 ayını dolduran çocukların kaydı yapılır. Gelişim yönünden il-kokula hazır olduğu anlaşılan 60-66 ay arası çocuklardan, velisinin yazılı isteği bulunanlar da ilkokul birinci sınıfa kaydedilir.

2 O Y Ö

b) Okul müdürlükleri, yaşça kayıt hakkını elde eden çocuklardan 66, 67 ve 68 aylık olanları velisinin vereceği dilekçe; 69, 70 ve 71 aylık olanları ise ilkokula başlamaya hazır olmadıklarını belgeleyen sağlık raporu ile okul öncesi eğitime yönlendirebilir veya kayıtlarını bir yıl erteleyebilir.

c) Nüfusa gerçek yaşından büyük veya küçük yazılmış olanların yaşlarının düzeltilmesi okul yönetimince velilerinden istenir. Bu öğrencilerden velisi üç ay içinde girişimde bulunmadığı veya bu işleri yapmadığı takdirde ge-reği yapılmak üzere il/ilçe millî eğitim müdürlüğüne bildirilir.

ç) Mecburi ilköğretim çağında olup herhangi bir sebeple okula kaydı yapıl-mamış okuma yazma bilmeyen çocukların kayıtları birinci sınıfa yapılır."

Bu yönetmelik çerçevesinde 2016-2017 Eğitim-Öğretim yılı için okula kayıt yaşına ilişkin tablo aşağıda verilmiştir.

2016-2017 EĞİTİM ÖĞRETİM YILI İÇİN 1. SINIFA KAYIT İÇİN AY VE YAŞ DAĞILIMI

Öğrencinin Doğduğu Ay

Öğrencinin Doğum Yılı

30 EYLÜL İTİBARİYLE KAÇ AYLIK OLACAĞI KAYIT YAPTIRMA DURUMU

AĞUSTOS 2010 73 Aylık ve Üzeri KAYIT YAPTIRMAK ZORUNLUDUR. HİÇBİR

ŞEKİLDE ERTELEME OLMAZ.EYLÜL 2010 72

EKİM 2010 71 KAYIT YAPTIRMAK ZORUNLUDUR. ERTELEME

ANCAK DOKTOR RAPORUYLA MÜMKÜNDÜR.

KASIM 2010 70

ARALIK 2010 69

OCAK 2011 68 KAYIT YAPTIRMAK ZORUNLUDUR. VELİ

DİLEKÇESİYLE ERTELEME MÜMKÜNDÜR.

ŞUBAT 2011 67

MART 2011 66

NİSAN 2011 65

KAYIT YAPTIRMAK ZORUNLU DEĞİL. VELİ DİLEKÇESİ

İLE ÖĞRENCİ KAYDI YAPTIRILABİLİR

MAYIS 2011 64

HAZİRAN 2011 63

TEMMUZ 2011 62

AĞUSTOS 2011 61

EYLÜL 2011 60

EKİM 2011 59 HİÇBİR ŞARTLA BİRİNCİ SINIFA KAYIT YAPTIRILAMAZ

Okula başlamada bakanlık tarafından belirlenmiş bir yaş aralıkları olmasına rağmen, sadece yaşa bağlı olarak çocuğu okula almak yeterli değildir. Okula kayıt için, çocuğun okula hazır olmasına, diğer bir deyişle okul olgunluğuna da bakıl-malıdır.

Neden Okuma Yazma Öğretimi? 3

Okul Olgunluğu

Okul olgunluğu öğrencinin bilişsel, duyuşsal ve psikomotor olarak okula ha-zır olmasıdır. Okul olgunluğu özellikle Türkiye gibi öğrencilerin 1. sınıfa başlama-sının takvim yaşına bağlı olduğu ülkelerde, okuma yazma süreci açısından önem-lidir. Çünkü öğrenciler 1. sınıfa nüfus kayıtları (MERNİS) üzerinden doğrudan kaydedilmekte ve okula hazır olma durumları takvim yaşı dışında göz önüne alın-mamaktadır. Bu durum yaş olarak yeterli ancak okul olgunluğu açısından yetersiz çocukların okula başlamasına; yaş olarak yetersiz ancak okul olgunluğu açısından yeterli çocukların okula başlamamasına neden olmaktadır. Diğer taraftan okul ol-gunluğu açısından farklı düzeylerde olan çocukların aynı sınıfta, aynı sürede ve aynı yollarla okuma-yazma öğrenmesi söz konusudur. Bu durum okuma yazma öğretim süreci açısından olumsuzluktur. Bazı çocuklar okul öncesi ve aile ortam-larında okuma-yazmayla ilgili pek çok etkinlik yaparken; bazı çocuklar kalemi ilk defa okulda eline almaktadır. Hatta bu öğrenciler defter ve kitaplarla, sınıf ve okul ortamıyla ilk defa tanışmaktadır.

Öğrenciler, birinci sınıfa başladığında gerekli okul olgunluğuna sahip olmalıdır. Çünkü geçmişten günümüze yapılan çok sayıda araştırma, öğrencilerin okula hazır gelmeleri ile onların okul başarısı arasındaki güçlü ilişkiyi kanıtlamış durumdadır (Cerda, Im, & Hughes, 2014; Claessens, Duncan, & Engel, 2009; Duncan & Magnuson, 2011; Hair ve diğerleri, 2006; Matthews, Ponitz, & Morrison, 2009; Oberle, Schonert-Reichl, Hertzman, & Zumbo, 2014). Okula başlamada sa-dece öğrencinin takvim yaşı dikkate alınmamalıdır. Ayrıca okula başlamış ancak okul olgunluğu yetersiz olan öğrencilerin yetersizlik alanları belirlenmeli ve bu öğrencilere gerekli ek destek verilmelidir.

Öğrencilerin okul olgunluğu, aşağıdaki boyutlar dikkate alınarak gözlenebi-lir:

Öz Bakım Becerileri: Kendi temizliğini yapabilme, kıyafetlerini giyip çıkara-bilme, tuvalet ihtiyacını giderebilme durumlarıdır. Birinci sınıfa başlayan öğren-cinin kendi başına dişini fırçalayabilmesi, düğmesini ilikleyebilmesi-açabilmesi, yemeğini yiyebilmesi ve eşyalarını düzenli kullanabilmesi beklenir.

Sosyal-Duygusal Gelişim: Bu boyut daha çok öğrencinin okulun sosyal orta-mındaki ilişkilerini yönetebilmesi ile ilgilidir. Birinci sınıfa başlayan öğrencinin arkadaşlık kurabilmesi, oyunu başlatabilmesi ve oyunun içinde yer alması, oyun kurallarına uyabilmesi, aşırı sevinme veya öfke durumunda duygularını kontrol edebilmesi beklenir.

Psikomotor Gelişim: Birinci sınıfa başlayan öğrencilerin kaba ve ince motor kas gelişimlerinin tamamlanması gerekir. Kaba motor gelişim olarak, öğrencilerin tek ayak üzerinde yürüyebilme, topu atma ve tutma yapabilme, çizgi üzerinde se-kebilme gibi becerilerinin yapılabilmesidir.

4 O Y Ö