Upload
mathilda-koster
View
214
Download
0
Embed Size (px)
Citation preview
Het dorp van de 21e eeuw
Frans Thissen
Afdeling Geografie, Planologie en Internationale Ontwikkelingsstudies
UNIVERSITEIT VAN AMSTERDAM
UNIVERSITEIT VAN AMSTERDAM
Nisse, een dorp in verandering
Het dorp van de 21ste eeuw
1955 1979
2012
Het dorp van de 21ste eeuw UNIVERSITEIT VAN AMSTERDAM
Verandering en Onzekerheid
Geert Mak (1996): “hoe langer ik in het dorp verbleef, des te meer besefte ik dat het eigenlijk allemaal nog moest beginnen. Alleen: niemand wist wát moest beginnen, en waarheen het ging”
Het dorp van de 21ste eeuw UNIVERSITEIT VAN AMSTERDAM
Opzet
• Begrippen: leefbaarheid, sociale vitaliteit, sociale infrastructuur
• Territoriale binding en schaalveranderingen• Van autonome dorpen naar woondorpen
– Ontwikkeling van dorpen in de Westhoek– Sociale cohesie in Vlaamse Ardennen– De betekenis van grenzen in de Westhoek
• Het dorp van de toekomst
UNIVERSITEIT VAN AMSTERDAM
Leefbaarheid en Sociale Vitaliteit
Het dorp van de 21ste eeuw
Bewoners OmgevingLeefbaarheid: oordeel van bewoners over hun omgeving (wordt de omgeving door bewoners als passend ervaren)
Sociale vitaliteit: inspanningen en initiatieven van bewoners gericht op hun omgeving
Traditionele sociale vitaliteit: meedoen en/of trekker zijn
Vernieuwende sociale vitaliteit: Openstaan voor en een bijdrage leveren aan verandering
Het dorp van de 21ste eeuw UNIVERSITEIT VAN AMSTERDAM
Sociale infrastructuur van dorpen Voorzieningen
Verenigingen
Activiteiten
Het dorp van de 21ste eeuw UNIVERSITEIT VAN AMSTERDAM
De veranderende relatie met de omgeving
Territoriale binding:• Economische binding
(werk)• Functionele binding
(voorzieningen)• Sociale binding (familie
en vrienden)
• Culturele binding (identiteit)
• Politieke binding (zeggenschap)
Schaalveranderingen:• Schaalvergroting
– Lokaal ‘verlies’ van werk en voorzieningen
– Toename van ruimtelijke keuzevrijheid door automobiliteit
– Lokale winst in dorpen (recreatie, zorg)
• Schaalverkleining– Toenemend belang van woning(en) en
recreatie
• Van Dorpsbinding naar Lokaal bewustzijn
Het dorp van de 21ste eeuw UNIVERSITEIT VAN AMSTERDAM
Autochtone of autonome dorp
• Je bent er geboren of opgegroeid, je komt ‘van het dorp’ (leefpaden)
• Je werkt er en je doet er je boodschappen: je woont ‘op het dorp’ (dagpaden)
• Traditioneel referentiekader: machtig beeld
Woondorp
• Je bent er gaan wonen om de mooie woning en aangename woonomgeving
• Voor je sociale contacten en voorzieningen ben je niet afhankelijk van het dorp
• Opkomend referentiekader
Dorpen (en hun bewoners) in verandering
UNIVERSITEIT VAN AMSTERDAM
Leefbaarheid in het autonome dorp
Het dorp van de 21ste eeuw
UNIVERSITEIT VAN AMSTERDAM
Leefbaarheid in het woondorp
Het dorp van de 21ste eeuw10
Het dorp van de 21ste eeuw UNIVERSITEIT VAN AMSTERDAM
Visie autonome dorp: verlies
• Ontwikkeling inwonertal:• Absolute afname (44)• Relatieve afname (20)• Relatieve toename (28)
• Ontwikkeling aantal voorzieningen:
• Afname (42)• Gelijk gebleven (13)• Toename (4)
Het dorp van de 21ste eeuw UNIVERSITEIT VAN AMSTERDAM
Visie woondorp: verandering
• Woonkwaliteit:• Stagnerend (32)• Dynamisch (27)
• Gemeenschapsinitia-tieven:
• Afgenomen (1)• Gelijk gebleven (38)• Toename (20)
UNIVERSITEIT VAN AMSTERDAM
Sociale cohesie in de Vlaamse Ardennen
Het dorp van de 21ste eeuw
Oordeel over sociale cohesie in de buurt / dorp
negatiefpositief
UNIVERSITEIT VAN AMSTERDAM
Sociale cohesie in de Vlaamse Ardennen
Het dorp van de 21ste eeuw
Aandeel arbeiders
Inkomen Zonder job
Oriëntatie
Bewoners Ronse, geboren en getogen in de streek
Modaal Modaal Laag Lokale familie en voorzieningen in centra elders (gescheiden naar taal)
Dorpsbewoners geboren en getogen in de streek
Modaal Hoog Laag Zeer lokaal, regionale identiteit
Bewoners buiten de streek geboren (niet 4)
Laag Hoog Laag Regionale oriëntatie, sterke politieke invloed
Bewoners afkomstig uit niet-westerse landen
Hoog Laag Hoog Lokale familie en lokale voorzieningen
Het dorp van de 21ste eeuw UNIVERSITEIT VAN AMSTERDAM
Grensdorpen Westhoek• Stagnatie in kleine kernen en oude
centra langs de taal- en staatsgrens:– Combinatie van lokaal functieverlies en
gebrekkige woonkwaliteit– Streekbewoners met een traditionele
dorpsbinding
• Positief oordeel is vooral gebaseerd op de woonfunctie:– De woning komt eerst: regionale
woningmarkt– Woonomgeving: dorpse rust, veiligheid,
kwaliteit woonomgeving (natuur, landschap)
Het dorp van de 21ste eeuw UNIVERSITEIT VAN AMSTERDAM
Grensdorpen WesthoekGrenzen zijn voor veel
bewoners sociaal en cultureel een belangrijke scheidslijn
Twee “Grensmilieus”:1. Traditionele grensmilieu2. Moderne grensmilieu
– Kosmopolitisch: regionale stedelijke oriëntatie (met open grenzen)
– Lokaal bewust: oriëntatie op het dorp als woonmilieu
Grensgebied met poort naar Frankrijk
Platteland met open grenzen
Het dorp van de 21ste eeuw UNIVERSITEIT VAN AMSTERDAM
Dorp van de 21e eeuw
• Ruimte: Ruime regionale handelingsruimte in combinatie met lokale oriëntatie op ‘dorps’ woonmilieu (‘Stadt und Land, Hand in Hand’)
• Tijd/Ruimte: – Levensfase – Deeltijdwonen
• Emotionele binding: van dorpsbinding naar lokaal bewustzijn
• Verbrede wonen: Wonen – Zorg – Welzijn
UNIVERSITEIT VAN AMSTERDAM
Dorp van de 21e eeuw1. Kwaliteit van de woonfunctie
(woning en directe woonomgeving)
2. Ontmoetingsplekken die zich kenmerken door ‘openheid’ naar alle bewoners
3. Sociaal kapitaal: bewoners met grote sociale netwerken die kunnen binden maar ook bruggen kunnen en willen bouwen
4. Actieve oriëntatie van bewoners op de veranderende identiteit van hun dorp: “vertellen van verhalen”
Het dorp van de 21ste eeuw
Het dorp van de 21e eeuw
Frans Thissen
Afdeling Geografie, Planologie en Internationale Ontwikkelingsstudies
UNIVERSITEIT VAN AMSTERDAM