Upload
thijs-meijer
View
213
Download
0
Embed Size (px)
Citation preview
Heymans en Parapsychologisch onderzoek
Dick J. Bierman
Heymans leerstoel voor Bijzondere Ervaringen
vanwege de Nederlandse SPR
Universiteit voor Humanistiek
William James
Gerard Heymans
1842-1910 1857-1930
Kwalitatief/Veldonderzoek
Kwantitatief/Lab onderzoek
Psychical Research
ASPR 1885 SPR 1917
PsycholoogFilosoof
Heymans, bij de oprichting van de SPR:
... Wij willen niet interessante voorstellingen a la Rubini arrangeren, niet de behoefte aan hoogere of lagere emoties, aan troostrijke uitzichten of nerveuze rillingen bevredigen, - maar wij willen de betrokken verschijnselen bestuderen, wetenschappelijk en onbevooroordeeld onderzoeken.....
Rubini, telepath!
De pilot-experimenten (1919-1921)
1919: A.S. van Dam (23 jr) meldt zich Kan wat Rubini kan maar dan zonder aanraking
1919-1920: Kwalitatieve studies door medewerkers Weinberg/van Loon bijvoorbeeld: Kleur raden (‘zender’ -> ‘ontvanger’)
1921: Publikatie resultaten Van Loon, JASPR, 4-23; 34-49:
• “Our experiments undeniably demonstrate that extra-sensorial transmission of the contents of consciousness is possible.”
Maar Heymans is niet overtuigd……. Doel (welke kleur) niet toevallig gekozen Sensorische lekken!!!!!!! Niet van Dam’s speciale ‘begaafdheid’
Speciaal voor van Dam:Het laboratorium aangepast!
Experimenteel ‘kabinet’
Gordijn
Hand van Damop ‘schaakbord’
Kijkgat in plafond
Twee condities:
Zender beneden
Zender boven
Zend-doel: een veld op ‘schaakbord’
Hand ‘van Dam’
Gat in plafond metdubbel glas.
‘Schaakbord’
A B C D E F G H1
2
3
4
56
Hoe wordt het doelveld zo gekozen dat een kwantitatieve evaluatie mogelijk is?
Pak kaarten met A tot en met H• Schudden en onderste is doel kolom
• Bijvoorbeeld E
Pak kaarten met 1 tot en met 6• Schudden en onderste is doel rij
• Bijvoorbeeld 6
• Theoretische Kans voor elk veld is 1/48
A B C ED G HF123456
Procedure voor 1 poging
1. Kies een toevallig veld
2. ‘Zender’ neemt dat veld in gedachten
3. Probeert van Dam’s hand naar dat veld te
leiden (a la Rubini!!!)
4. Als van Dam 2 * tikt: Noteer het bereikte veld
5. Vergelijk bereikte veld met doelveld
(achteraf)
Hoe worden sensorische lekken en experimentator-bedrog voorkomen?
‘van Dam’ wordt geblindoekt
Zit in een afgesloten kabinet In ‘veraf’ conditie zit de ‘zender’ achter dubbel glas.
Altijd min. 2 experimentatoren waarvan 1 de ‘zender’ en 1 ‘observator’ voorkomt experimentator bedrog.
Onderzoeksvragen
Slaagt van Dam erin doelveld te ‘bereiken’ vaker dan je volgens toeval mag verwachten?
Is de afstand tussen de ‘zender’ en van Dam belangrijk? Veraf Dichtbij
Is de fysiologische toestand belangrijk? Huidweerstand Toedienen alcohol en broom
Maakt het uit wie de ‘zender’ is? Brugmans, Heymans, Weinberg
Resultaten
• Zie Schouten & Kelly (1978) EJP, 2, 247-290• 24 zittingen, 587 trials
Onderzoeksvraag 1:
Kan ‘van Dam’ het doelveld beter aanwijzen dan je volgens kans (1/48= 2.08%) mag verwachten?
Aantal exacte hits: 118 van de 587 = 20.1%
p < 0.000000000000000000000000000001
Resultaten
Onderzoeksvraag 2:
Is de afstand tussen ‘van Dam’ en ‘zender’ belangrijk?
Afstandseffect?
0 5 10 15 20 25
Zenderveraf
Zenderdichtbij
Scoringspercentage
kans
Het maakt statistisch niets uit
ResultatenOnderzoeksvraag 3:Is de fysiologische toestand van ‘van Dam’ belangrijk?
Helaas niet kwantitatief geanalyseerd maar volgens Brugmans in de ‘Meededelingen der Studievereeniging voor Psychical research’, 7, 1923, 65-124:
De “Passieve Toestand” van een telepaath door psychogalvanisch phenomeen gecontroleerd.
…den passieven toestand van de telepaath leidt tot betere prestaties….
Resultaten
Vraag 4:Doet het er toe wie de ‘zender’ is?Experimentatoreffect?
0 5 10 15 20 25 30
Brugmans
Heymans
Weinberg
Scoringspercentage
KANS
Het maakt statistisch niets uit
Het einde van het onderzoek
Was Heymans teleurgesteld?
Decline-effect: van Dam’s prestaties naar nul?
De laatste 5 zittingen in Mei-Juni 1922:
Scoringspercentage was nog 8.4% (2.08% kans)
Met een p-waarde van 0.002
Maar Fisher had de 5% religie nog niet verkondigd (~1950).
1921 1922
Punten van kritiek (1)
• Randomisatie doelveld niet geslaagd• Schudden was onvoldoende
• Teveel A, B, G, 2, 3 en 5.
• Maar geen relatie tussen rijen en kollommen • Response bias van ‘van Dam’
• Teveel, D, E, 3, 4 en 5
Gecorrigeerde kans op succes geeft echter dezelfde resultaten!
A B C ED G HF123456
A B C ED G HF123456
Punten van kritiek (2)
Sensorische cues:
Geluids-cues niet uitgesloten
Ademhaling of schuivelen (Kluger Hans)
Maar geen verschil in ‘veraf’ en ‘dichtbij’ conditie.
Bovendien (post hoc analyse) grootste succes in de ‘snelle trials’
Conclusies
• Toepassen van kwantitatieve methodes.• Gebruik psychofysiologie voor bewustzijnstoestand meting.• Systematisch manipuleren van condities (proces-onderzoek)• Het rekening houden met idiosyncratische aspecten van het individu N=1 (bijv. informeel een opwarmtrial a la Rubini).
De Parapsychologische experimenten van Heymans waren hun tijd ver, ver vooruit!
Dank u wel voor uw aandacht.
QuickTime™ and aYUV420 codec decompressor
are needed to see this picture.
Onderzoek in Amerika 15 jaar later.