Upload
others
View
0
Download
0
Embed Size (px)
Citation preview
Foto’somslag:Voorzijde:BelegenOntzetvanHuissen1934
Achterzijde:Dodenherdenking2017,Foto:TjebbeKersten
COLOFON HUISSENSEGILDENKRONIEK DEREDACTIEISINHANDENVANDEARCHIEF,STUDIE,PR-COMMISSIE EINDREDACTIE: JANWANNET VORMGEVING: JANGIESEN FOTO’S DEHUISSENSEGILDEN REDACTIEADRES WIEKEN15 6852BRHUISSEN [email protected] SECRETARIAATGILDEN: HENRIHERMELING ZWEEPSLAG16 6852EDHUISSEN [email protected] MEERINFORMATIE: GildenHuissen.nl
REDACTIONEEL 04
GILDENNIEUWS HuissenseGildenkroniek30jaar 05 HuissenseGildengaanweerschietenopdevogelsendeklossen 06 … 07 BepdeGraafisBesteSchuAerSt.Joris 08 InvesFtuurNobeleOrdevandePapegayinDoornenburg 09 Agenda2017 10
ACTIVITEITEN BelokenPasen2017 11 LentecongresEuropeseGemeenschapHistorischeSchuAersgilden. 14
JEUGD HetAntoniusvendelklaarvoornieuweseizoen 15 SchoolbezoekDrieluik 16
HISTORIE JohannWassenberghendebeschrijvingvanhetBelegenOntzet 18 DedoodvaneenLaurenFuskoning 25 "FeesteninNederland”verhalenoverhetBelegenOntzetvanHuissen 28
INBEELD Dodenherdenking 30
DEHUISSENSEGILDENKRONIEK-MEI2017
Inhoudsopgave
Jaargang30,Nummer1,Mei2017
Huissense Gildenkroniek - Mei 2017 | �3
Vooru ligtalweerheteerstedeelvande30ste jaargangvandeHuissenseGildenkroniek.Al30
jaarlangkomtdeGuldenkroniekbijdeledenenvriendenvandeHuissenseGildenopdedeurmat
teliggen.
30 jaar is een hele Fjd, en dat heeZ enkel kunnen duren door de tomeloze inzet van de velevrijwilligers die aan de kroniek gewerkt hebben. Diegene die ik zekerwil noemen is de drijvendekrachtachterdeHuissenseGildenkroniekJanWannet.Hijiszekernu,endatishetenigewaarikoverkanspreken,dedrijvendekrachtachterditblad.
Ookinhaar30stejaargangzaldeGildenkroniekweer3keerverschijnen.IndezeediFeleesjeeentragisch verhaal over de dood van een LaurenFuskoning in de jaren ’30 van de vorige eeuw, eenverslagvanhetBelegenOntzetvanHuissenennatuurlijkhetlaatsteGildennieuws.
HetwasuwaarschijnlijkalopgevallendatopdekaZvandeGildenkronoekvoordeveranderinggeenactuelefotoprijkt.Tergelegenheidvanvande515everjaardagvanhetBelegenOntzetvanHuissenprijktereenarchieffotovandejaarlijksevieringopdevoorpagina.Defotokomtuit1934.1934komtdeekroniektrouwensnogeenaantalkeertersprake.
REDACTIONEEL
Jaargang30
Ookinhetnieuwejaarweeractueel JanGiesen
Huissense Gildenkroniek - Mei 2017 | �4
IndetweedehelKvandevijKigerjarenvandevorigeeeuwverscheendevoorlopervandehuidige
Gildenkroniek.HennyDerksen(+)schreefalsenigeredacteurveeloverdehistorievandegilden.
Helaasverscheenin1959diekroniekvoorhetlaatst.Welkwamernogeenextrauitgavein1971
tergelegenheidvandeopeningvanhetGildenkapel.
Tijdens de ledenvergadering van 11 november 1984 kwamPeterOtker (+)met het voorstel omdeGildenkroniekweernieuwleveninteblazen.SamenmetBertBouwmeister,WimHoppenreijs en ondergetekende zijn we ermee aan de slaggegaan. Na wat technische problemen overwonnen tehebben konden we aan de slag en de eerste uitgaveverscheenin1986.Daarbleefhetookbij.Detweedeuitgavevandatjaarwaseenspecialedruk,vanwegedefeestenrondhet 450 jaar bestaan van de Gilden. In 1987 verschenen erdrieuitgaven.Datiszogebleven,deGildenkroniekverschijntdriemaal per jaar, met historische achtergrond en actuelezaken. In de loop der jaren is de samenstelling van deredacFeraadvaakgewisseld.
Ondergetekendeiservanbeginafaanbijbetrokkengeweest.In de beginjaren ging het nog met een typemachine(computers waren zeldzaam) en werden er weinig foto’safgedrukt.Doordejarenheenzieje
de hele technische ontwikkeling. Maar ook de inhoudveranderde inde loopder jaren. Inhetbegin stondnogvaakhetjaarverslagvandesecretarisafgedrukt.
Laterook interviewsmetGildenbroeders, inderubriekWie iswie? Maarook“Edon”eenpseudoniemvaneenschrijverdiedearFkelen“voordeHemelpoort“schreef.RegelmaFgzijnergastschrijvers, zowel van historische kringen, federaFes ofandere instanFes die gilden gerelateerd zijn. Denk aan hetGelders Erfgoed. Ook daar is de kroniek in de archievenaanwezig. Alle gildenkronieken zijn in het gildenarchiefaanwezig,ookdeeersteuitgavenuitdejarenvijZig.
Opditmoment zijnwedruk bezig omeen inhoudsopgave temaken van de afgelopen 30 jaar. Het is een schat aaninformaFegeworden.
GILDENIEUWS
HuissenseGildenkroniek30jaar
Kroniekviertfeest JanWannet
Huissense Gildenkroniek - Mei 2017 | �5
Huissense Gildenkroniek - Mei 2017 | �6
VERVOLG:
HuissenseGildenkroniek30jaar
HuissenseGildenkroniek2006t/m2011HuissenseGildenkroniekt/m2006
HuissenseGildenkroniek2016totheden.Voorheteerstisersprakevaneenwisselendeka`.Elkeediaestaatereenanderefotovooropenachterop
OpdederdezondagnaPasenkomendeGildenbroedersbijeenomtestemmenofzeditjaargaan
schietenopdevogelsendeklossen.Het iseenoudgebruikdatdegildenbroedersopdederde
zondag na Pasen bijeenkomen. Vroeger gebeurde dit in de stadsschool, tegenwoordig in hun
gildengebouw.Sinds1946 isernietnega]efgestemd.Voor1940gebeurdedatnogweleens.De
reden was de grote crises, zo staat in de gildeboeken. Als de stemming posi]ef is gaan de
tamboersdoorhetcentrumvanHuissen.Samenmetdestadsomroeperwordtdanmedegedeeld
daterweervoorkoningwordtgeschoten.Ditjaarop25juni.
Maarnietalleendoordetamboerswordthetrondverteld.Opdemolenweidestaatdegildenmast.Bij een posiFeve stemming gaat de gildevlag in de mast. Dan kan iedereen zien dat degildenbroeders weer gaan strijden voor de koningsFtel. Daar zal hij blijven hangen tot na hetkoningschieten.Opafrekeningsdag(tweewekennakoningschieten)wordtdevlagweeruitdemastgehaaldenaandenieuwekoningaangeboden.Dezezalhemdanook“nat”maken.
Gebruikelijk isdaterkoningwordtgeschotenopeenvogel.BijdeHuissensegildengebeurtdatopeenklos.DitkomtomdatHuissentot1815eenKleefseenclaveisgeweest.DoorerfopvolgingkwamKleefbijdeKeurvorstvonBrandenburg.Hijhadsoldatennodigdierechtvooruitkondenschietenenniet inde lucht.Devogelwerdeenklosen inde loopvandeFjdgingdeklosweeropeenpaal.Vogelschieteniserook,maardatisprijsschietenvooriedereen.Omvoorkoningteschietenmoetjelidzijnvanhetgildeenjezelfhiervooropgeven.Destemmingwas:
Voor: 24 Tegen: 4 Ongeldig: 1Dus gaan we dit jaar (gelukkig) weer schieten op de vogels en klossen en kunnen we ons weeropmakenvooreengeweldigezondagFjdensonsgildeweekend.
GILDENNIEUWS
HuissenseGildengaanweerschietenopvogelsendeklossen
Gildenbroedersstemmenoferwelofnietgeschotenzalwordenop25juni
Huissense Gildenkroniek - Mei 2017 | �7
Op zondag 30 april 2017 heeK Kruisboogvendel St. Joris haar jaarlijkse wedstrijd om de Beste
Schu`ervanSt.Jorisverschoten.Eennormalekruisboogwedstrijdgaatover20schoten,maardit
soortwedstrijdenwordenal]jdverschotenover50schoten.Dezewedstrijdduurt zonderpauze
ruim3uur.Ditvergtdatdeschu`er3uurlanggeconcentreerddientteblijven.
NegenschuAershebbenaandezewedstrijddeelgenomen.BepdeGraafwistdezewedstrijdvoorde tweedekeer tewinnen.Gezienhaarpuntenhetlaatstejaarwashetgeenverrassing dat ze dewedstrijd zouwinnen,maar jemoetdesondanks wel je gemiddelde schieten Fjdens zo’nwedstrijd.
Na25 schotenwerdduidelijkdatde strijd tussenBepdeGraaf en Tjebbe Kersten zou gaan. Na een pauze zeAenBep de Graaf echter een geweldige serie schoten neer,Tjebbe kon dit echter niet bewerkstelligen. Bovendienmoest hij nog 3 punten achterstand goedmaken na 25schoten.
BepdeGraafwistuiteindelijk491puntenteschieten.TjebbeKersteneindigdemet480punten2eenBenStegemanmet459punten3e.
GILDENNIEUWS
BepdegraafisBesteSchutterSt.Joris
Schutterverdedigttitelmetsucces
Huissense Gildenkroniek - Mei 2017 | �8
ADVERTENTIE
Elkjaarinnovemberwordtdeplech]geinves]tuurvandeNobeleOrdegehouden.Totvoorkort
was dat al]jd in het Rubenshuis te Antwerpen. Vorig jaar, 2016, werd de 42ste inves]tuur
gehouden in Gent België. Dit jaar zal de 42ste inves]tuur gehouden worden in Doornenburg,
gastheerisschu`erijGijsbrechtvanAemsteltotHonderdmorgen.
IndevolgendeuitgavezalermeerinformaFezijnhierover,enuiteraardookopdewebsitevandeorde:Nobeleordepapegay.com
GILDENNIEUWS
InvestituurNobeleOrdevandePapegayinDoornenburg
Subtitel
Huissense Gildenkroniek - Mei 2017 | �9
Naast de Huissense ac]viteiten zijn er ook concoursen en gebeurtenissen van de Brabantse en
Limburgsefedera]es.Al]jdleukomookdiedageneenstebezoeken,enmeerteontdekkenvan
hetgildeenschu`erswezeninNederland.Ookophetinternetisveeltevindenoverdegildenen
schu`erijen.
AgendaHuissenseGilden
11 Juni KringdagRijkvanNijmegendeBetuwe BeekUbbergen18 Juni HuissenseUmdracht24 Juni BelegenontzetvanHuissen25 Juni HuissensKoningschieten09 Juli AfrekeningsdagfuncFesBelegenontzetvanHuissen01Augustus HuissensedagmetverkoopHuissensekalender06Augustus SintLaurenFusdag27Augustus Kerkwijding03September FederaFevegildenenschuAersdagOLVgilde Varsselder-Veldhunten21September Vleiskeuren22Oktober NajaarsvergaderingHuissenseGilden25November InvesFtuurNobeleOrdePapegay Doornenburg09December Huissenbijkaarslicht
AgendaGeldersefedera]eSintHubertus
28 Mei KringdagAchterhoek Gendringen11 Juni KringdagRijkvanNijmegendeBetuwe BeekUbbergen24,25Juni LandjuweelGelderland Oud-Dijk14 Oktober Bielemantreffen Pannerden29 Oktober Marketensterstreffen Duiven
AgendaNoord-BrabantseFedera]evanSchu`ersgildenenlimburg
21Mei VrijGildefeestSint-Joris Oirschot Juni Pausmis DenHaag11 Juni KringdagPeelland Sint-JorisSomeren2 Juli OudLimburgsschuAersfeestOLS9 Juli KringdagBaronieenMarkiezaat Sint-AmbrosiusTeteringen3 September LandjuweelGrootGaesbeekergilde Soest
Internet
SchuAerijStartkabel SchuAerij.startkabel.netHuissenseGilden GildenHuissen.nlGeldersefederaFeschuAersgildenSintHubertus SchuAersnet.nlNoordBrabantsefederaFevanschuAersgilden SchuAersgilden.nlHuub! Huubkroniek.nl
GILDENNIEUWS
Agenda2017
Nieuwjaar,nieuweactiviteiten
Huissense Gildenkroniek - Mei 2017 | �10
Zoals elk jaar vieren we Beloken Pasen, onze eerste verplichte optrekdag in het jaar. Tijdens
BelokenPasenherdenkenwijdeoprich]ngin1536vanhetSintGangulphusgilde.Tevenshuldigen
wijopdezedagonzejubilarissen.
Zoals elke verplichteoptrekdag vande gilden, begintdezedagmet eeneucharisFeviering inonzestadskerk. Hiervoor verzamelen wij, bij ons “gildenhuis” aan de Kardinaal de Jongstraat. Op hetfluitsignaalvanonzeGeneraalslaandetamboersaf,waarnawemetduidelijkhoorbaretromrichFngHuissengaan.
NademiskomenweterugbijhetRijnstedegebouwalwaarervancommandantwordtgewisseld.Detamboersenvendeliersmakenzichdirectgereedvoordevendelhulde.DezevendelhuldeisspeciaalbedoeldvooronzebeidejubilarissenJanWannetenHenkLippmann.
Nadevendelhuldegaanwemetzijnallenaarbinnenengenietensamenvanhetbuffetmetkoffieenbroodjekroket.
Tijdens de laatste LaurenFusvergadering is Nick nijenhuis gestemd tot volwaardig lid en kreeg tehorendathiereenspeldjebijhoorde.BerryheeZtoentekennengegevendathijnooiteenspeldjeheeZgekregen.BeidenieuwelaurenFanenhebbenvandaaghet lidmaatschapsspeldjeinontvangstmogennemen.
ACTIVITEITEN
BelokenPasen2017
2Jubilarisseneneennieuwlid
Huissense Gildenkroniek - Mei 2017 | �11
ArchieffotovanJanWannet
Na al het lekkers begint het ceremoniële deel, namelijk het huldigen van de jubilarissen en onzevoorziAerbegintmetHenkLippmann.Henkisal25jaarlidenalmeerderemalenkoningbinnenhetGangulphusgilde geweest. In 2008 schiet hij voor de derde keer achter elkaar koning en wordtdaarmee keizer voor het leven. De Gangulphus koning Albert Jansen heeZ de eer om Henk zijnjubileumspeldoptemogenstekenendoetditdanookmetverve.
JanWannet is vandaag40 jaar lidenwordtdoor SjoerdWannet, JanZweersenTomLeurs inhetzonnetjegezetmetleuke,mooieenontroerendewoorden.NietalleendoorhetfeitdatJanal40jaarlidis,maarzekerookdoorzijninzetenvelefuncFesbinnenenbuitenonzegildenwordteroverJanveelgezegd.MetveeltrotswordthetspeldjedoordekoningvanhetLaurenFusgildeopgespeld.
JanenHenkwarenvandaagnietdeenigedieinhetzonnetjezijngezet.BertBouwmeisterenWimvandeJagtwerdennamelijkonderscheidenmetdezilverenmedaillevanverdienstevanKringRijkvanNijmegenendeBetuwe.
BertvoorzijnlangestaatvanverdienstenalssecretarisenbestuurslidvandegildenenWimvoorzijntomelozeinzetachterdeschermenvandegildenwaarbijhijdemotorisbijvelegildenacFviteiten.
Naafloopkrijgtiedereendekansomallejubilarissenpersoonlijktefeliciteren.
Huissense Gildenkroniek - Mei 2017 | �12
VERVOLG:
BelokenPasen2017
ArchieffotovanHenkLippmann
Huissense Gildenkroniek - Mei 2017 | �13
AlskersverseriddervandeEuropeseordevertrokikvoorhetlentecongresnaarRoermond.Leudal
was dit jaar gastheer voor het Lentecongres van de Europese Gemeenschap van Historische
Schu`ersgilden(EGS).Opvrijdag21enzaterdag22april2017werdenzo’n500Europeseschu`ers
inNeerverwacht.HetcongresstaatinhettekenvanhetEuropeesSchu`ersTreffendatin2018in
Leudalgehoudenwordt.
Op vrijdag 21 april ontving het gemeentebestuur van Leudal Prins Charles Louis de Merode, devoorziAer van het EGS-bestuur en de koninklijke en keizerlijke hoogheid, aartshertog Karl vonHabsburg,dieBeschermheervanhetEGSis.DehuidigeEuropeseschuAerskoning,JosephLohningeren de Europees schuAersprins, Dirk Nicolajzcak zijn eveneens aanwezig. Ook geven zo’n 500afgevaardigdenvandiverseschuAersfederaFesuitverschillendeEuropeselandenactedeprésence.
HetLentecongresstarAeopvrijdag21aprilom15.00uurinsportzaalDeKwiebusmeteenontvangstdoorhetgemeentebestuurvanLeudal.Aansluitend ginghet gezelschapondermuzikale begeleiding vandiverse schuAerijenuit Leudal inoptocht naar de R.K. St.MarFnuskerkwaar om17.00 uur eenHeilige InvesFtuursmis plaatsvond.TijdensdezeplechFgemiswordenenkelevoorgedragenschuAerstotriddergeslagenenopgenomenindeEuropeseOrdevandeHeiligeSebasFanus.AansluitendwerdereenvendeldemonstraFegegevenengingmenondermuzikalebegeleiding inoptocht terugnaargemeenschapshuisdeHaammaeker.DaarwasdegraFs toegankelijkeEuropeseSchuAersfeestavond.
Opzaterdag22aprilwerdereentweetalvergadersessiesgehouden indeOranjerie teRoermond.Verschillendezakenwerdenerbesproken,ookwerddeRomereisnogeenkeertoegelicht.Erwerdbekendgemaaktwaarde volgendeEuropese schuAerstreffen zullenplaatsvinden. Zoalsbekend in2018inLeudal.In2021Deinzeen2024 inMondsee,Oostenrijk Eengezamenlijke lunch sloothet lentecongresaf.Hetnajaarscongresisop18en19augustusinMönchengladbach.
ACTIVITEITEN
LentecongresEuropeseGemeenschapHis.Schuttersgilden.
LentecongresinRoermond JanWannet
Huissense Gildenkroniek - Mei 2017 | �14
Ophetpleinhetfeliciterenvandenieuweridders.
HetSintAntoniusvendel isdehetnieuwstevendelbinnendegilden.Dezeisspeciaalbedoeldvoorjeugdleden tot 18 jaar. Vorig jaar werd dit vendel officieel in het gildeboek ingeschreven. En deeerstenieuweledenhebbenzichalaangemeld,waaronderookeenmeisje.NaeeuwenishetgildenuooktoegankelijkvoormeidenOpdinsdagavondoefenendetamboersenvendeliersinhetRijnstedegebouw.Mochtjeeensmeerwillenwetenofzelfmeteenechtgildevlagvendelenoftamboeren,komgerusteenskijken.
JEUGD
SintAntoniusvendelisklaarvoornieuweseizoen
Jeugdledenzijnelkeweekvolopaanhetoefenen
Huissense Gildenkroniek - Mei 2017 | �15
DeTamboersluisterenaandachagnaarinstructeurWilliamSaat
Ninaisgoedbezigmethetoefenen
Opdinsdag17enwoensdag18januariwarendegildenopbezoekbijbasisschoolhetDrieluik.Tweedagenwerdaandekinderenverteldoverhetoudegilde,maarookhetgildetegenwoordig.Naeendagvan“theorie”werdhetgeenwatgeleerdwasinprakFjkgebracht.
Populair was natuurlijk het vendelen. Ondanks de restanten sneeuw verliep het vendelenvoorspoedig.Ook het gildenzilvermaakte indruk en sommigenmaakte hun eigen “koningsschild”.Zelfsdejufwaszoenthousiastdatzeeengildenkostuumaantrok.
Hetwaseengeslaagdedag,zowelvoordekinderenalsvoordegildebroeders.
JEUGD
SchoolbezoekDrieluik
TweedagenvanHuissensehistorieopbasisschool
Huissense Gildenkroniek - Mei 2017 | �16
Zelfsdejufhadeengildenkostuumaan.
ADVERTENTIE
Huissense Gildenkroniek - Mei 2017 | �17
VERVOLG:
SchoolbezoekDrieluik
Hetvendelenbuiten.Metveelenthousiasmedoordekinderen.Erzatenwel“natuurtalenten”bij.
Op 22 oktober 1474 trad JohannWassenberch toe tot de Johannieter orde in Duisburg en werdkapelaanvandeMariakerkaldaar.Tussen1474en1517hieldhijeenkroniekbijwaarinhijallerleiwetenswaardighedenomtrentDuisburgnoteerde.MaardaarnaasthaddezegeestelijkeookoogvoorgebeurtenissendieindehertogdommenKleef-Mark,Geluk-BergenGelreplaatsvonden.Daarnaastbesteedde hij ook aandacht aan zaken die in zijn Fjd het Heilige Roomse Rijk, ja zelfs Europaberoerden. Het is dan ook niet verwonderlijk, datWassenbergh ook de gebeurtenissen rond hetBeleg en Ontzet van Huissen in 1502 uitgebreid in zijn kroniek noteerde. Hoewel er al vaak isverwezennaardezekroniek, is er inMededelingen nognooit aandachtaanbesteed.DoormiddelvanditarFkelwordtdaarinveranderinggebracht.Aan de linkerzijde staat de originele tekst met rechts de vertaling. Bij de vertalingen is gebruikgemaakt van demoderne Duitse vertaling, die door de bewerker van de kroniek is gemaakt. DenummersbovendepassageszijndoorschrijverdezesaangebrachtomdaarbijdetoelichFngnaartekunnenverwijzen.TensloAewordtdetekstvanWassenberchvergelekenmetdetekstvanhet liedBelegvanHuussen.
HISTORIE
JohannWassenberghendebeschrijvingvanhetBelegen
OntzetvanHuissen
JanZweers
Huissense Gildenkroniek - Mei 2017 | �18
AnnodominiMCCCCCendeIIIndenjairwartgemackteynbestantdoerden
doerluchagenalrekyrstelikenconinckLoduwichvanFranckricktusschendenedelenwaelgebarenhartochJohanvanCleueende
greuevanderMarckendehartochKarellvanGelre,willickbestantKarelvanGelreheitgebraickenopXXV.dachyndenMeymyt
naemenopsentVrbanusdach,dowasopdesheiligenSacramentzavont.DessondachdairbevorenhaddehielathentoNymmegentoArnhem,toZuytphynetc.roepenvanallenkyrcken,nymantensouldeschedigendieCleueschenvytgeynenhoicken,dathe
verreytlichgebrakenheh
“OpsentVrbanusdachhehheHalderenende
Myllingengebrant,Wairomdatyngot
Seluerheitgeschant.ItemopdenXXVIIIdach
YndenMeyHehhesickvurHussengelacht,
Darumbynallongeluckhehbracht.
InhetjaarOnzesHeren1502In dit jaarwerddankzij de bemiddeling doorde aller christelijkste koning Lodewijk vanFrankrijk een bestand gesloten tussen deedelewelgeboren hertog Johan van Kleef engraafvanderMarkenhertogKarelvanGelre.Dit bestand werd door Karel van Gelregebroken op 25 mei, te weten op St.Urbanusdag, de dag voor Sacramentsdag.Nog op de zondag daarvoor (22mei jz) hadKarel in alle kerken in Nijmegen, Arnhem,Zutphen etc. laten alondigen, dat niemandde Kleefsen enige schademocht berokkenen.Tochhee`hijditwoordverraderlijkgebroken.
“Op St. Urbanusdag hee` hij Millingen enHaldern in brand gestoken. Daarvoor hee`Godhembestra`.
Toen op de 28e mei hee` hij het beleggeslagenvoorHuissenendathee`hemgrootongelukgebracht.
1
2
Huissense Gildenkroniek - Mei 2017 | �19
VERVOLG:
Titelvanhetartikel
OpJohannesenPaulusdag(26junijz)ishij’smorgensvroegnaarWestervoortgevarenmet1500geworvenmanvoetvolk.Daar
gingendeKleefsentegenvechten.
DeKleefsenbehieldendeovermachtDeGeldersenkozenhethazenpad
500voetknechtenwerdengevangengenomen.DerestvandeGelderse
manschappentrokkenhunschoenenenbroekenuitenwildennaarArnhem
ontkomen.
AldeandereGeldersendievoorHuissengelegerdlagensloegenhaasagopdevlucht.JullieGeldersenzijngrootsinpochen.Jullie
zijnaljulliekanonnen,wijn,bierenproviandvoorHuissenvergeten.
VierzwarekanonnenblevenachterGehetenVerneborch,Pluckroisken,Breekt
murenenPlump.Nogvierzwarekanonnen,elflichtere
kanonnen,kanonnenmetlangelopenenmuskemenwerdendoordeKleefsenajdens
eenstormaanvalbuitgemaakt.
DievanWeselvoirdenDatgelrescheveynkenmytyn,
DievanEmerickDeshartogenvanGelresynpert.
EnysderbonterkoeDairwailgelongen,Dengelreschenvarr
Brachtsyyngroetverdreyt.
OpJohannesenPaulusdag(26junijz)ishij’smorgens vroeg naar Westervoort gevarenmet 1500 geworven man voetvolk. DaargingendeKleefsentegenvechten.
DeKleefsenbehieldendeovermachtDeGeldersenkozenhethazenpad500 voetknechten werden gevangengenomen. De rest van de Geldersemanschappen trokken hun schoenen enbroeken uit en wilden naar Arnhemontkomen.
Al de andere Geldersen die voor Huissengelegerd lagen sloegenhaasagopde vlucht.Jullie Geldersen zijn groots in pochen. Julliezijnal julliekanonnen,wijn,bierenproviandvoorHuissenvergeten.
VierzwarekanonnenblevenachterGeheten Verneborch, Pluckroisken, BreektmurenenPlump.Nog vier zware kanonnen, elf lichterekanonnen, kanonnen met lange lopen enmuskemen werden door de Kleefsen ajdenseenstormaanvalbuitgemaakt.
Die van Wezel veroverden het Geldersevaandel.DievanEmmerikhetpaardvandehertogvanGelre.
HetisdeBonteKoegoedgeluktomdeGeldersesaerveelverdriettedoen.
3
4
5
6
7
8
Huissense Gildenkroniek - Mei 2017 | �20
VERVOLG:
Titelvanhetartikel
IIIslangensyntmedeToWeselgespronghen,
DesenkondendieGelreschenGekerennyet
HartochKarlmytuwenedelenneueVanCeuequaymtzdytomachen,
GaffvValkenburchEndeSneytwintdesenrait?
HamemendedieElborchHebdybynnenhusengeschaten,
Alvopsait,dieisquait.
GymochtwailwiederNaCampenloippen,
Dairsijtgywaelbekant,EndemeysterGerijtvanVeuw
Meyrbussenaffkoippen,EndesemenymZuytphinvureynpant.”
DrielichtekanonnenwerdennaarWezelgebrachtzonderdatdeGeldersendattegenkondenhouden.
Hertog Karel hebben uw slechte adviseursValkenburch en Sneytwint u overgehaald omuwKleefseneefzoslechttebehandelen?Je hebt je eigen stedenHamemen ElburgopHuissenafgeschotenAlleswaarjeaanbegint,mislukt.
UkuntnuweernaarKampengaan lopen. Indiestadbentugoedbekend.Daarkuntubijmeester Gerijt van Veuw nieuwe kanonnenkopen en hem in ruil daarvoor de stadZutphenverpanden.”
9
10
11
Toelich]ng
Bij het schrijven van dit gedeelte van zijn kroniek heeZ Johann Wassenberch zich sterk lateninspirerendoorhet liedHetbelegvanHuussendatoverdegebeurtenissen in1502werdgemaaktdooreenanoniemeauteur.Hetlaatstgenoemdeliedwerdin1948voorheteerstgepubliceerddoorB.van’tHooZ.Hijdenkt,datdetekstinHuissenzelfkanzijngemaaktdooreenvandeooggetuigen
Fragmentvaneenkaartuit1573vanChrisaaansGrooten,inhetbezitvanKBBteBrussel
Huissense Gildenkroniek - Mei 2017 | �21
VERVOLG:
Titelvanhetartikel
Strofe1
Karel vanGelrewas vanaf 1492, het jaarwaarin hij door de Staten vanGelrewas aangesteld tothertogtotaanzijndoodin1538gewikkeldineenstrijdmetdeHabsburgers.DeBourgondischehertogKareldeStoutehadin1473GelreingenomenmetsteunvanhertogJohanII (1481-1521) van Kleef. Na de dood van Karel de Stoute in 1477 probeerden Maximilian vanOostenrijk,diegetrouwdwasmetMariavanBourgondië;dedochtervanKareldeStoute,GelretebehoudenvoorhunzoonFilipsdeSchone.DeStatenvanGelrekozen,zoalsgezegdin1492KarelvanEgmond–eenafstammelingvandevroegereGeldersevorsten-totnieuwehertogenditbetekendedeaanvangvaneenperiodevanstrijdtussenKarelvanGelreendeHabsburgersdiezoudurentotaandedoodvanKarelvanGelrein1538.GelrekreegindezestrijdsteunvandeFransekoningen,diezich fel verzeAen tegen de almaar groeiende macht van de Habsburgers terwijl Maximilian vanOostenrijkaanvankelijkkonrekenenopdesteunvandeJohann IIvanKleef. In1494namFilipsdeSchone (1478-1506) de regering over van zijn vader en in 1497 kwam het tot verbijstering vanMaximiliantoteenovereenkomsttussenFilipsenhertogKarel.DevijandschaptussenGelreenKleefbleef echter bestaan. In 1501 werd dankzij de bemiddeling van de Franse koning Lodewijk XII(1498-1515)eenverdraggeslotentussenJohanIIenKarelvanGelre.Ditverdragliepafinapril1502.Niemand had echter verwacht, dat het opnieuw tot vijandelijkheden tussen Gelre en Kleef zoukomen.Aandieveronderstellingdroeghetfeitbij,datKarelvanGelreop22mei1502,driedagenvoordathijzijnaanvalbegon,nogindekerkenvanArnhemenNijmegenhadlatenavondigen,datmendebeziwngenvandeKleefsengeenschademochtberokkenen.
HertogKarelvanGelre HertogJohanIIvanKleef
Huissense Gildenkroniek - Mei 2017 | �22
VERVOLG:
Titelvanhetartikel
Strofe4De vergelijking die Wassenberch maakt met hazen komt ookvoor in het lied. Daarin staat: Die Cleifschen halden dieaverhant, Die Gelderschen quamen in dat hasenpant. Deschrijvervanhetliedmerktezelfsop,dathetgoedwasomdeleeuweninhetGeldersewapentevervangendoortweehazen!Dezepassage heeZWassenberchnietovergenomen.WaaromdeGeldersen schoenen en broeken uiArokken terwijlmen opdevluchtsloegisnietduidelijk.Hetzouhooguitkunnenzijnomzwemmend over de IJssel te kunnen ontkomen. Volgens detoelichFngbijhetliedwordtmeteenhaseeensoortlangekousbedoeld.Hetlijktaannemelijker,datheteenverbasteringisvanhetDuitsewoordHosen(broek).Strofe7Deze strofe komt niet voor in het lied. Het geeZaan,dathertogKareleenzeersmadelijkenederlaagleedalshijzelfszijnvaandelenpaardverloor.DeveroveringvanhetpaardvandeGeldersehertogdoorEmmerikwordtookinanderebronnengenoemd.DitarFkelverschijnteveneensinMededelingenvandeHistorischeKringHuessen.
Geraadpleegdeliteratuur.- Wilhelm Janssen, De geschiedenis van Gelre tot het Tractaat van Venlo in 1543. In: JohannesSFnner en Karl-Heinz Tekath, Gelre – Geldern – Gelderland. Geschiedenis en cultuur van hethertogdomGelre.Geldern,2001,blz.12-25.- Arend Mihm, Die Chronik des Johann Wassenberch.Aufzeichnungen eines Duisburgers Geistlichen überlokalen und weltweite Ereignisse vor 500 Jahren.Duisburg,1981,blz.7-9;32-34.-B.van ’tHooZ,Honderd jaarGelderschegeschiedenisinhistorieliederen.Arnhem,1948,blz.67-78.- Lied over het ontzet van Huissen in 1502. In:Med.H.K.H. jrg. 27 (2002), blz. 52-55 (de tekst vanbovenstaandlied).- E. Smit,De slag bij Angeroyen. In :Med.H.K.H. jrg. 31977/1978blz.8-13.(met dank aan dr. E.J.Th.A.M.A. Smit voor het kriFschdoorlezenvanditarFkel)
MaximilianvanOostenrijk
LodewijkXII
huessensche poortoptiek
Uw zicht- en hoorspecialist
Langestraat 64, Huissen(026) 325 19 74
Uw veelzijdige vakman
voor al uw klussen:
Tegelwerk
De Klussenier Theo PeekBeukenstraat 7 6851 HH HuissenTel. 026-325 00 51 Mob. 06 - 42 10 08 [email protected] www.klussenier.nl
Uw veelzijdige vakman voor al uw klussen:
Theo Peek Beukenstraat 7 6851 HH Huissen Tel. 026 - 325 00 51, Mob. 06 - 42 10 08 81 [email protected], www.klussenier.nl
Tegelwerk - Onderhoud - Timmerwerk Metselwerk - Badkamers - Renovatie
ADVERTENTIE
Huissense Gildenkroniek - Mei 2017 | �24
In 1936 werd het St. Lauren]usgilde opgeschrikt door heKig nieuws. De koning van het St.
Lauren]usgilde Victor Helmich was op 29 juni 1936 om 20.45 op 23-jarige leeKijd overleden.
Helmichhadzichnogmaarnettotkoninggeschotentoenhijeenauto/motor-ongelukkreeg.Zijn
doodheeKtoeneengeweldigeimpactgehadbijhetgilde.Victorisookmetbijzonderegildeneer
begraven, en bijgezet op het oude kerkhof in een familiegraf. Victor Helmichwas de zoon van
burgemeesterHelmich.
Dit tragische verhaal van Victor Helmich komt nu weer aan het licht dankzij Hans Hoen. Hijoverhandigde de gilden laatst enkele krantenknipsels en foto’s die hij op zijn beurt weer hadgekregenvanmevr.L.P.M.Helder-Helmich,familievanVictorHelmich.Dezefoto’senkrantenknipselswaren nog niet in het archief aanwezig. Tijdens de Tweede-wereldoorlog is er een deel van hetgildenarchief verloren gegaan. Doormiddel van deze krantenknipsels en foto’s wordt ons mooiearchiefweerwatcompleterenwordthetweereenbetereweerspiegelingvandegildenhunlangeenbewogenhistorie.Lauren]usdag1936
Éen van de krantenknipsels uit het archief van Mevrouw Helder-Helmich verhaald over het St.LaurenFusgildedatzijnpatroonstagviertin1936.Hetiseenuitgebreidverslag.DetoespraakvandekoningM.Hendrikswerdafgedrukt.DaarinmemoreerdehijdatburgemeesterHelmichhier18jarengeledenzijnzilverenambtsjubileummochtvierenalsburgemeestervanHuissen.HijhoopteookdatburgemeesterHelmichookzijngoudenjubileumhiermochtvieren,maarGodhadandersbeschikt.ook zijn zoon (Victor Helmich) die als broeder bij het gilde was werd op droevige wijze van onsweggerukt.
VerderinhetarFkelwerddefeestdagbeschrevenenuitzonderlijkookallefuncFesvandeofficierenmet naam en toenaam werden genoemd. Ook werd medegedeeld dat 31 augustus de reis naarOegstgeest waar de gilden met een deputaFe de koninginnefeesten zullen opluisteren. In dieperiodewerdkoninginnedaggevierdop31augustus,deverjaardagvanKoninginWilhelmina.
Gildenfeesten1934
ÉenvandeanderearFkelengingoverHuissense folklore:BelegenOntzetenhetKoningsschietenvan1934.OpmerkelijkisdekopbovenhetarFkel: 'Leroiestmort,viveleroi!'(Dekoningisdood,leve de koning). "Wie Huissen van de vrolijke kant wil zienmoet de schuAersfeestenmaar eensmeemaken. Niet ten onrechte heeZ het grijze stadje de reputaFe goed te kunnen feesten.”, is telezeninhetarFkel.VerdermeldhetdatVictorHelmichzichtotkoninggeschotenheeZvanhetSt.LaurenFusgildeendatA.JansenkoningvanhetGangulphusgildeisgeworden.
Ookdetweededagwordtuitvoerigbeschreven.Huissenhoudt“blauwemaandag”Daarmeewordthet Beleg en Ontzet van Huissen bedoeld.. De Wildeman speelt hier ook al een rol, hier wordtbeschrevendat hij eendemonwas, die doorde gildewerd vastgebondenen trots aande gehelebevolkingwerdgetoond.Hetvuurvechtenwordtnogdezelfdewijzegehoudenalstegenwoordig.
HISTORIE
DedoodvaneenLaurentiuskoning
VictorHelmich(1913-1936),burgemeesterszoonengildekoning.
Huissense Gildenkroniek - Mei 2017 | �25
Specialedankaanmevr.L.Helder-Helmichdiedezekrantenenfoto’sgeschonkenheeZaandegilden.HetarFkelismedeaangevuldmetinformaFeuit“HerinneringenaanhetvooroorlogseHuessen"vanLouisFrequinuit1983
Huissense Gildenkroniek - Mei 2017 | �26
VERVOLG:
DedoodvaneenLaurentiuskoning
BegrafenisstoetVictorHelmich
Gildenkoningenmetvendeliers.Zijwarendeenigebijdegildendiegeüniformeerdwaren.
Huissense Gildenkroniek - Mei 2017 | �27
VERVOLG:
DedoodvaneenLaurentiuskoning
Inhetboek“FeesteninNederland”komenweweereenverhaaltegenoverhetBelegenOntzet
vanHuissen.Deinhoudvanhetboekgaatvoornamelijkoverallerleifolkloris]schefeesten,zoals
Pasen,oogskeesten,ringrijden,vogelschieten,watgeassocieerdwordtmetgildenenschu`erijen,
en historische feesten. Bij dit laatste wordt vermeld dat er in Nederland weinig jaarlijks
terugkerendehistorischefeestenzijn.AlleenhetLeidensontzet,(3oktober)deinnemingvanDen
Briel(1april)enhetGroningsontzet(28augustus)wordengenoemd.
DeschrijverheeZwaarschijnlijknietverdergezocht,erzijnnogtalvanjaarlijks terugkerendehistorische feesten.NeemhetBelegenOntzetvan Huissen. Als sinds mensenheugenis wordt dit op verschillendemanieren herdacht. Opmerkelijk is wel dat het Beleg en Ontzetwelwordtomschrevenmettalvanfoto’s.Deomschrijvingisalsvolgt:“InhetGelderseplaatsjeHuissenvierendebeideschuAersgildenelkjaar hun gildefeest op eenbijzonderemanier. Zij doendat door eenspiegelgevecht op te voeren, dat zijn oorsprong vindt in eenhistorischegebeurtenis:hetafslaanvandeaanvaldiehertogKarelvanGelrein1502opHuissendeed.”Ookopmerkelijkisdatertweefoto’sbijstaanvanvoor1940.Boek:FeesteninNederland,doorTondeJoode.HetboekwerduitgegeventergelegenheidvanhetvijZigjarigbestaan
vandeNederlandseMiddenstandsbanknv,1977
HISTORIE
"FeesteninNederland”verhalenoverhetBelegenOntzet
Jaarlijksfeestoverhethoofdgezien JanWannet
Huissense Gildenkroniek - Mei 2017 | �28
Hetvuurgevechtenomstreeks1934
Huissense Gildenkroniek - Mei 2017 | �29
VERVOLG:
"FeesteninNederland”verhalenoverhetBelegenOntzet
Dewildeman,WimPauwelsen,opachtergrondlinksToonHendriks,rechtsJohanTimmermans,Bielemanisnietbekend.
INBEELD
Dodenherdenking
Eenmomentvanstilte
Huissense Gildenkroniek - Mei 2017 | �30
DEVOLGENDEGILDENKRONIEKVERSCHIJNTOMSTREEKSSEPTEMBER2017 METONDERMEER -UITSLAGVANHETKONINGSCHIETEN -UITGEBREIDVERSLAGBELEGENONTZET2017
HEEFTUTIPS,OP/AANMERKINGEN,VERHALENOFFOTO’S? [email protected]
©GildenvanSt.GangulphusenSt.LaurenausbinnendestadhuissenAllerechtenvoorbehouden