Hikmet Kıvılcımlı - Tarih, Devrim, Sosyalizm-4

8/7/2019 Hikmet Kvlcml - Tarih, Devrim, Sosyalizm-4

1/29

DRDNC KTAP

GENELSONULAR

BLM: VIII

TOPRAK VE BARBARLIK

Barbar Kurdu: Medeniyet Kelebei - Yukar Barbarlk, Kent'de ToprakMeselesi, Orijinal Medeniyet - Orta Barbarlk- Osmanl Rnesans, "MirToprak"lar - Dirlik Dzeni - Kesim Dzeni - ki Tarih, ki Gidi - OrtakTopraklarn alnmas - Toprak Gelirinin leimi; Dirlik Dzeninde ToprakGelirinin leimi; Kesim Dzeninde Toprak Gelirinin leimi - emalarnSonular.

BARBAR KURDU - MEDENYET KELEBE

Tamkaralar (Bezirgnlar) "zel para" edinip, toplum mlkiyetinde bulunankamusal topraklara el atmaya baladklar vakit, Antika Tarihin nl: "TOPRAKMESELES" balar. Ve bir yol ortaya kan toprak problemi, medeniyetler boyuncabir trl zmn bulmakszn, arada bir Barbar klcyla kesilse de, gene arabukarap sana dndrlen Gordiyos'un kr dm olur, srp gider.

Topran toplum hayatna karmas, medeniyetten bir basamak nce: YUKARIBARBARLIK konanda TARIM'n kefi ile balar, lm kalm meselesi olur. Tarihncesinin Yukar Barbarlk denilen son konandan bir nceki konak "OBANLIKDEVR" denilen ORTA BARBARLIK konadr. Orta barbarln gebe obanlar iinTopran TOPRAK olarak deil, ancak OTLAK olarak nemi vardr. Tarihte eidi okolup, en son Batda "ULUSLARIN G" (Muhareceret'i Akvam) ad verilenolaylarda, uluslarn o kadar abucak ve kolayca lkeden lkeye kap

kouabilmeleri ondandr.Tarm bir eyle kartrmamal. AAI BARBARLIK konanda hdayinabittoprak, verimi tkeninceye dein gel ge apalanr. Bunu, en ok kadnlar yapar. Okk bahe ekimleri "Tarm" adn alacak ZRAAT deildir. Bu ilkel ekimler, verimtkenir tkenmez braklp gidilir. Asl insan topraa perinleyen, topra ilkintopluma temel yapan, gittike insann stne karan TARIM (ZRAAT): Yeryzndeilk defa gney Irak'ta protosmerler (Smerlerden nceki uluslar) zaman balar.Tarmla toprak: lenim, sulanm, bakm muamelelerine urar; bir yol balad m, birdaha braklmamak zere, nesilden nesile gelien balca geim kayna olur.

Irak dnda: Toplum ancak DEMR kefederek balta ve sabanla tabiatte hazrbulunmayan tarlay aar; her yl tkenen toprak verimini yerine getirecek usulleriuygular; tabiat toplumun bir paras yapar. O zaman, insan emei ile yaratlan,geim kayna olarak tarm ebediletiren TOPRAK ister istemez KUTSALLAIR ve

lm gz alnarak SAVUNULUR. Topran kutsallatrlmasndan; toplumu temsileden Tapnak doar; savunulmasndan: zerine basacak kiiye lm getiren Snrdoar. airin: "Toprak, eer urunda len varsa, vatandr." dedii ey: VATANkurulur: KENT (cite) domutur.

KENT: Toprann mlkiyeti Tapnaa adanm, btn kiilerin ortak malolmu, yeleri eit hak ve grevlerle alan, hendekli, surlu kutsal snrlar ilesavunulan, btn Kurucu Yiitleri (Kahramanlar) ve Tanrlar; bitmez tkenmeztrenleri ve lenleri ile ili dl, en, disiplinli yayan bir ayr ve tm dnyadr.Kent (Site) ne ehirdir, ne komn veya ky, yahut Ortaa kasabasdr. inde


2/29

yaayan Kankardelerine Kentda (Citoyen: Vatanda) denir. Kent toprana zelizin ve trensiz bir yabancnn ayan deil, gzn atmas ldrlmesine yolaabilir.

Yeryznn ilk Kenti Gney Irak'ta dodu. Msr'n delta azndaki ilk Buto gibiKentleri dahi, Byblos adl Finike Kenti ile ilgili Medeniletirici Yiit Oziris Tanrgeleneinden yni ana Irak medeniyetinin tohumlarndan kmtr. Irak topranda

Tarmla gelien iblm ve bitml hasrdan arsa ve evli Kent sanatlar, bir yandankendi ar rnlerini artan ta ve maden, aa, v.s. ham madde ihtiyalaryla deitoku etmek zorunda kald. Bu zor, alveri grevini, "damgar"l gerektirdi. Kentin"yerli", yani "toprakl", "asil" insanlar yuvalarn pek brakamazlard. Finikeharflerinin yayld alarda yazlanlardan anlalaca zere, Kentin evresindeipten, kazktan kurtulma yabanc kiiler d alveri iin biilmi kaftandlar.

rnek: Atina-Roma-Mekke kentleridir. Bu kentlerin kutsal snrlar dndatreyen "AYAK TAKIMI", topraksz yabanclar, Kentin koltuu altnda damgarlk(bezirgnlk) grevini nce toplum adna, sonra kendi "zel kiilikleri" urunabaardka, "zel zenginlik" saladlar.Biriktirdikleri deerle, Tarm ve Sanayiiblmleri arttka farkllamalar artan Kent asillerine ("yerli", toprakllara:Roma'da Patriilere, Mekke'de Kureylere, Medine'de Ensra) bor para.verip ipotekettikleri topraklar ele geirir oldular. Vaktile yalnz "asil kiiler"e, Kente ilk

yerleenlere has olan kutsal topraklarn elden ele gemesi, sosyal farkllamaybsbtn yamanlatrp kesinletirdi. Toplum iinde o zamana dek grlmemiSOSYAL SINIFLARI yaratt: (Kle- Efendi-Bezirgn) snflar ve (Para-Yaz-Devlet)kurumlaryla MEDENYET (UYGARLIK) belirdi.

u birka iziyle anlalyork KENT: Tarih ncesindeki YUKARI BARBARLIKbceinin kendi bana rd bir kozadr. Kent kozas iinde Yukar Barbar kurdu,yava yava medeniyet kelebei olur. Bu kelebek, Irak'ta "Damgar" adyla, dticaret kanatlar geliince Kent kozasn delecektir. Kent kozasna insanlk BARBARgirecek, oradan MEDEN, UYGAR kacaktr.

YUKARI BARBARLIKKENTTE TOPRAK MESELES

ORJNAL MEDENYET

Kent iinde medeniyetle birlikte TOPRAK meselesi de balar. Btn AntikaTarih boyunca toprak meselesi her medeniyetin hem yapcs, hem ykcs olur.

Antika Tarihte bitmez tkenmez toprak meselesinin iki balca zm yolu"tekerrr" edip durmutur:

I. - KENTLER andaki toprak meselesinin zm;II. - MPARATORLUKLAR andaki toprak meselesinin zm.Kentler a, unu unutmayalm: Falan yldan filan yladek srdrmeye

altmz anlamda yekpare ve donmu, btn insanlk ve btn yeryz iin birkere olup, bir daha grlmemi tek tarih olay deildir. Yeryznn belirliblgelerinde, belirli uluslar iin, Kent alar vardr bu bir. kincisi: Kentler a,

Antika tarihin btn ORJNAL MEDENYETlerini iine aldndan be szcklezetlemesi dahi gtr. ncs: Kentler a, bugnk Trkiye'yi douranOsmanl mparatorluu ile, dolaysyle de bu gnk Trkiye gerekleriyle dorudandoruya ilgili deildir.

Ona ramen, Kentler a zerine iki szck etmeksizin, onun sonucu olanmparatorluklar an anlamak imknsz olacandan bu fasl ayoruz.

Kent kozasn bezirgn kelebek delince, kentin al veri ettii ynlerdemnasebetler genilemitir. Kent iinde d al verii tekiltlandrmakta Tapnak ileDamgar nasl ibirlii yaptlarsa, Kent uzaklarna doru alp yaylm da bu ikisosyal g: Tapnakla Bezirgn elbirliiyle baarrlar. TAPINAK:


3/29

Kutsal-Gksel-tanrsal gcyle, BEZRGN: Baya-Yersel-Kiisel gcyle atbabirlik yrrler.

Smerlerin Irak'tan kalkp, douda: Elam, Kuzeyde, Kalde Batda: Finike,Gneyde; Sind (Harappa) ve ilh. blgelerine tohumlar sap yayl, en eski ve ilkkentler anda toprak meselesinin zmlerine rnektir. Sonralar, Irak'tan sonraMsr Finike-Eti-Hint in orjinal medeniyetleri ayn mekanizma ile ayn yolu

tutacaklardr. O mekanizma ve yolu bize en iyi anlatan rnekler yazl biimleregirmemi deildir. Geleneklerin pek gzel ve aka yersel biimde anlattklar,ama Tarih yazarlarnn belirli sebeplerle gksel biimlere sokmaya altklar Ozirisefsanesi, Irak'tan Finike sahillerine km medeniletirici aknn ilk byk yiit(Kahraman-tanr) destandr. Ayn aknn en son ve en iyi bilindii iin en nl veparlak rneklerini ise, Antika Grek Kentleri zerinde okuruz.

Gidi aa yukar yledir: En eski, t ilk Smer Kentinde domu olanTapnak, gze grnmez, slmlkta "n-Cin tayfas" ad verilen hem kutsal hemillegal (gizlilik) yollarndan eriebildii en uzak yeryz bucaklarna uzanr; btnevre barbar lkeler ve uluslar iine doru, tanrsal rmcek alarn gerer. BuMANEV istil, gerekte Damgar-Bezirgnlarn al veri uruna atklar yollardan,MADD KERVAN izlerine basa basa ilerler. O zamanki bilinen cihann balca ticaretyollar ile barbar aknlar ynnde, gerek ekonomi, gerek politika ve sava

bakmlarndan en STRATEJK noktalar zerinde kendisine birer yavru-snakkurar. rnein, Herodot'un tatl tatl anlatt ilk Delf tapna bir al dibidir; veonun stnde "dilleri anlalmayan" (geldikleri medeniyet dilini konutuklar iinGreke konumayan), iki "siyah gvercin" (besbelli: Msr tapnaklarnn kzolan kzzenci misyonerleri) konar. Yzyllar boyu sonra GREK dnyasn allak bullak edecekolan "PYTHE" (tapnak khinesi kadn)nn oraklleri (kehanetleri) bu tapnaktanfkracak ve Pythie'nin bys, ancak deli dolu Makedonyal barbar skenderDelikanl yakasna yapp srkleyinceyedek, bin bir skandala ramen etkilerindengeri kalmayacaktr.

Irak veya onun uzand Msr-Finike-Eti vs. Kentlerinden beri kurulup gelen, vetabi yere, ulusa ve zamana gre eitli katklarla zengileen, btn antikaTREN-LEN-BYU-FAL-KEHANET- GELENEK-GRENEKleri en ustaca ve enbezirgnca kullanmay beceren TAPINAK ve ORAKL (kehanet) yuvalar, bilinendnyann drt bucanda eli, gz, kula olan santrallardr. Bu yuvalar bir yolkuruldular m, artk evrelerindeki btn barbar glerini manyetize etmeye; nceKENTLEMYE, sonra doan kentlerin aln yazlarn izmeye ve topunu birden, ghboua, gh bara iterek GTMEYE giriirler.

Yeni kurulan Kent iinde, kendi surlarn atlatacak i ekime ve atmalarbyd myd Kehanet (orakl)li Tapnak harekete geer. Birbirine girenlerinyapabilecekleri ii ve davran, tanrsal metotlarla insanlara duyurur. Kk topraadayanan tezatlarn zm ynnde tutulacak yol: Barl, ya da saval olur.

1. - BARIIL yolun klsik biimi basittir. Kent iinde eski Kankardeleri,birbirine dman iki ble ayrldlar m, Kentin i sava kan ve atei iinde yokolmamas iin Tapnak bir Orakl (kehanet) buyurultusu ile, - Modern ada: Avrupadin basksndan Amerika'ya; sosyal patlamalar nlemek iin, ngiltere'den

Avustralya'ya yaplan gler gibi - ge yarayl Dnyann henz Kentsiz duranblgeleri esrarlca iaret edilir.Dman blklerinden tanr buyruunu alan, hazrlanr. Anakentin btn

kurum ve kurallarn gsnde tayacak bir g toplumu tekiltlanr. Ana kentin ztoprandan da bir para almay unutmakszn bu g toplumu, ilk tanrlar vekendisi de tanrlalacak olan yeni kent kurucusu yiit'in (kahramann) babuluualtnda, kehanetin "anlam pek airin karnnda" buyrultusu ile gsterdii yollarader. Aranan yer, belirli iaret ve uur, tren metodlaryla bulununca, oracaRomls'n Roma kentini, Kusay'n Mekke kentini kurduklar gibi, gelinen ana kentintpks, yavrusu yepyeni bir kent kurulur.


4/29

Barl yoldan toprak probleminin kentler andaki zmne -modernanlamdan bambaka anlamla-KOLONLEME denir. Bize en yakn bulunan rneklerile (Hint ve in'de baka trl olmamak zere): Irak'n, Msr'n Finike'nin, Gresin veilh.. Umman denizini, Kzldeniz'i, Akdeniz'i Karadeniz'i saran inci gerdanlklar gibikentlerle demeleri, hep kent ann toprak meselesini MERKEZDEN MUHTE(santrifj) akan barl metodla zmlemesidir.

2. - SAVAIL yol. Tapnan ve bezirgnn srtnda yumurta kfesi yoktur.Yeni ulat ve kentletirdii BLGE ve ULUS'lar iinde, orjinal bir medeniyetbelirtisi tutundu mu, ilk klan ana medeniyete, anakente srtn kolayca dnverir.O zaman, daha taze kentler ile, daha anm kentler arasnda toprak ve ona balticaret probleminin zm savacl metodsuz yryemez. Medeniyetin yaylyn, sanki tersine evrilir: MUHTTEN MERKEZE (Santriped) aknlar balar.

Taze kentler, o zamanki evren ticaretinin en can alacak stratejik dmnoktalar zerine drt elle sarlm, ama eskimi, i ekime ve atmalarylaparalanm kentlerin tamah uyandran kutsal topraklarn ve zenginliklerini,krdm klla keserce, savala ele geirmek ister. Gene bezirgn ibreninyneldii yerlere, en bata tapnan tanr buyruu (Orakl-Kehanet) itii ile destanlardolusu aknlar balar.

Finike harflerinin bezirgn kolaylna henz tam eriemedii ada MTOLOJ

klna giren TRUVA sava; yaznn popler olduu ada TARH dolduranKARTACA sava bu tiptendir. En klsik byk ORJNAL medenilerin doum sanclarve kanlar bu yolda akm ve "tekerrr" etmitir. Medeniyetin ORJNAL oluu,YUKARI BARBARLIK konana ykselip, KENTLEM bulunan barbarlarn baardbir medenileme oluundandr. Smer, Msr, Kalde, Finike, Elam, Asur, Eti, Pers,Med, Grek, Roma Hind, in; slm ve ilh. medeniyetleri hep yukar barbarlkkonana eriip kentleebilmi ve kent iinde "koza" an tamamlam, sonrakendinden nceki toplumu savala yutarak kendi alarn amlardr. Orjinaliteleri:Kentten kma olmalaryla izah edilir: Her kent (Trkedeki "kendi" sznn tmanlamyla) "kendi" tanrsnn, yiidinin, tapnann, buyrultularnn, kural vekurullarnn, "kendi" len ve trenlerinin ZEL DAMGAsn, btn kaplad alanlaravurarak, oralarda "KEND" benzeri yeni bir dzen yaratr. Orta Barbarlkta kalm,kentten gelmemi br ulus orjinal medeniyet kuramamtr.

Bugnk Trkiye'nin "memleket gerekleri" kentler andaki toprakmeselesinin zm ile dorudan doruya deil, dolaysyle ilgili bulunduundan, bua zerinde daha ok durmayacaz. mparatorluklarn incelemiyeceiz.

ORTA BARBARLIK

Trkiye'nin toprak, ekonomi, politika gerekleri Osmanl mparatorluundangelir. Osmanl mparatorluunun toprak meseleleri, Antika Medeniyetlerin bykimparatorluklar andan sonraki ykl alarnda grlen zmlerdendir. Ortabarbarlk anda OBANLIK ile geinen GEBE barbarlarn, antikamedeniyetlerdeki toprak meselesini kknden zm yollar iki tipte grlr: 1.

TUFAN tipi altstlkler, 2. DRLTM (Rnesans) tipi zmler.TUFANLAR: Antika ve kmek zere olan medeniyetlerin altndan girip,stnden kan devrimlerdir.

1. - Herkesin bildii "Byk Tufan" ilk orjinal Smer medeniyetininkentlemeden ileri imparatorluklar kurup i tezatlaryla kmaza girdii ada patlakverdi; mitoloji ve geleneklerin o kadar gzel yersel slupla anlattklar, ama ikinciderece kutsal tarihlerin srarla gksel biime sokmaya altklar tufanlarn ilki,Nuh'un adna balanand. Greklerin Dkalyon adna baladklar kendi tufanlar da,tanrsal klktan kamad. Sonra ilk harfler kutsal tapnak kastnn hesaplarndankp, zel bezirgn defterinin kolay yazs biimine girince, insanlar, balarndan


5/29

geenleri az ok grebildikleri gibi kaleme almaya baladlar. O zaman tufan olay"KAOS", "KIYAMET", "MAHER", "YAYIK" karanlklarndan kurtuldu. "KATASTROF","BREAKDOWN" (ALAAI OLMA) gibi insan ykllar klna girdiyse de, bugnedek, amatrlerince "insanst" saylmaktan kurtarlamad. Tufanlarn da antikatarihte iki basama var:1. - Greklerin peine takldklan ifte boynuzlu SKENDER'ekadar olan tufanlarda byk ynlarn ounluu Orta Barbarlar olduklar halde, ba

ekenler skender gibi, Yukar Barbarlktan medeniyete gei kozas olan kentlerdenkmlardr. Bu tufanlar, kentler an bitirmi olan orjinal medeniyetlerin bykimparatorluklar ana geileri demektir. Agade'li Sargon Smer medeniyetinnde, Heredot'un anlatt Cyrus Bbil medeniyeti nnde, Hazreti Muhammed,Acem ve Roma medeniyeti nnde buna benzer "TUFAN"lar yaratmlardr.

2. - skender ve slm "Tufan"larndan sonraki "lik-tufan" adnverebileceimiz nisbeten ok daha aydnlkta, yazl tarih nnde gemi bulunantufanlar srf ORTA BARBARl gememi, OBANLIK ile geinen batanbaaGEBElerin baardklar tufanlardr. Yalnz onlara tufan denmiyor. rm Romaorijinal medeniyetinin zerine yeryznn btn gebe Orta Barbarlarn uratanATL'larn kendilerine Hristiyan kilisesi "TANRININ KIRBACI" adn verdi. rmslm orijinal medeniyetinin bana btn Orta Asya gebe Orta Barbarlarnullandran Cengizlere slm medresesi "FTNE ENGZ", timurlara "PR R" gibi

kafiyeli yerenekler yaktrd.ster "kyamet" gibi gksel, ister yersel olsun, btn "Tufan"larn ortak yn:

Kentler ann BARIIL ve SAVAIL metodlarla antika toprak meselelerizmlerinden snra, her trl hal aresinin tkendii bir akmazlar anda ortayakmalardr. ryen, her zme elverisiz, ta kesilmi, insanl ve tarihi durupgerilemeye zorlayan byk orijinal medeniyetleri bir vuruta krp atarlar.19'uncuyzylda Gobinau kontlarnn, 20'nci yzylda Mister Toynbee'lerin mthi esrarengiz"insanst" olay saydklar ey: Yollarn almas, buzlarn zlmesidir. Hele srfgebelerin rm medeniyet zerindeki etkileri iki merhale gsterir:

1. - GEBE MEDENYETLE KAYNAMAMItr: kkn medeniyetin hi birsosyal kurum ve inancn benimsemez; ne dinine, ne siyasetine, ne insannainanmaz. Onun iin, kkn medeniyeti acmak bilmeksizin t temellerinden ykar.Ayrntlar bir yana, o yaman Orta Barbar aknlar: Eski muazzam, orijinalmedeniyetin kurabildii lmez grnl yapsn, srail peygamberinin Bbilmparatorluu iin syledii gibi: "Ayaklar kilden dev" gibi devirip tuz buz ederler.Bu bir "kyamet" IGI'dr. nne gelen hereyi ezer. Gz kamatran eskimedeniyette btn merkeziyet ker.

2. - GEBE MEDENYETLE KAYNAMItir: Vurucu, ykc n ardndan, dahaistirarl gebe aknlar balar. Bunlar, eski medeniyetin orijinal deerlerinikendisinden ok benimserler. Onun sosyal kurul ve kurallarn yerden kaldrrlar.Onun dini ile dinlenirler: Cermenlerin hristiyan, Trklerin mslman olular gibi...Eski orijinal medeniyet alanlarnda, yeni yeni merkeziyetli imparatorluklar denerler.Bunu onlardan, eski km medeniyetin RUHU olan din tekiltlar ister. nkortalk, bn-i Haldun'un ve Osmanl tarihilerinin ortalama 100-150 yllk mrbitikleri, slmlkta, "Tavifl mlk", hristiyanlkta "feodalizm" adn alan irili,

ufakl derebeyliklerle dolmu, cihan bezirgnl yollar almken, bsbtntkanmtr.Burada Tapnak ile Bezirgnlk yeniden elele verir. Dkntler zerinde

derlenen eski medeniyet bir eit "DRL"e "RNESANS"a uram olur. rnek:"Roma imparatorluunun son gnlerinde Galya denilen bugnk Fransa

eyaletine: Vizigotlar, Burgondlar, Franklar ve Gllo-romenler yerletiler. Bunlariinde, Fransa kralln ilk kuran barbarlar, Franklardan, kilise ile en ok kur yapanSalyenlerdi; Salyenler toprak iinde ne yaptlar? Hereyden nce unu: BtnRomal maliknelerini veya byk iftliklerini, btn taksim edilmemi lkeleri, helebtn ormanlar halk mlkiyeti , millet mal, orta mal haline getirdiler. Ve


6/29

barbarlk, hristiyanln el altndan kkrtt egemen krallk haline gelinceye deinbu byle kald."(1)

Osmanl toprak dzeni de tpk byle balad.

OSMANLI RNESANSI "MR TOPRAK"LAR

Osmanl, iliklerine dek mslman olmutu. Mslmanln ilk gnlerine hastemiz insan demokrasisini ve Toprak-Mlkiyet-Sosyal adalet prensiplerini kendinebayrak etmiti.

Gelip yayladklar yer: Serhatt; orijinal slm medeniyetinin rnesansn yappartk ken Seluklularla, orijinal Roma medeniyetinin rnesansn yapp artkkmek zere olan Bizansllar tam o noktada, ne ileri, ne geri gidemeyipyrtnyorlard. nlerinde: slm-Hristiyan iki antika medeniyetin altn stnegetirtmi Toprak meselesi ile ona bal Sosyal adalet dm bulunuyordu.

Onlar, mslman oldular olal yeryzne "er'i erif'i yaymaktan baka hibirlk tanmayan ouz LBleri (slm valyeleri: Gaziler) ile, savata bartayanlarndan ayrlmyan Horasan erleri (slm havarileri) idiler. Kar karya gelipbirbirlerini ve kendi kendilerini yiyen (slm-Hristiyan) derebeyileri tutulur ey

deillerdi: Yalnz nefslerini, sefahatlerini dnen, dnya varna gz dikmi, tanrnnkullarna adad kutsal topraklar gaspederek, alan halk kleletirmi zalimlerdi.

Osmanl, klca sarlp ykt her Tekfur'un (Bizans derebeyinin) yerinegemeyi, toprak beyi olmay, tekfurlamak, gvurlamaktan daha iren bir alaklkve erefsizlik sayyordu. Yan balarnda eksik olmayan slm havarileri: "anveten"(zorla,ele gemi topraklar stne, ilk Islm "Hlafay'i Ridiyn" andakurulmu "MIR TOPRAK" dzeni prensiplerini yayma akyla dopdoluydular.(slavlarda "kef" edilen "MR" adl kamusal toprakta bu olabilir).

Mir toprak "Rakabesi" (yni: Mlkiyeti) kii olarak hi kimsenin deildi. Tpkilk kentin mbarek topraklar gibi tanrya adanm, "Beytl'mli mslimiyn"in(mslmanlar malevinin), btn mslmanlarn ortak mal idi. zerinde hermslman ehidinin kam, Kur'anda savunulan her dul ve yetimin gz ya ve hermslmann toplumsal mlkiyet hakk bulunan toprakta adam kayrmak, ahbaplarift ubuk sahibi etmek, dalkavuk beslemek "NEUZBLLAH!" kfrn en byolurdu.

Namk Kemal'in arklatrd "400 arslan" (yiit ilb)le ie balanm idi.Onlarnsa "bir lokma, bir hrka" geimleri dnda dnya malna baktklar yoktu.Onun iin, hemen btn ele geen topraklar MR TOPRAK oldu. statistik rakamlarile sayfa doldurmayalm. Osmanl lkesinin byk toprak geniliklerinde mirtopraklar, nice irtikplara, kitabna uydurmalara, "vakf" hrszlklarna ramen,imparatorluun son gnlerinedek ounlukta kald. Onun iin Osmanllk filen mirtopraklar zerine temelleri atlm bir RNESANS oldu, ve teki "Tavaiflmlk" gibibir yz yl iinde silinip gitmedi.

Mir topraklar stnde Osmanllk daha ilk gnden "Dirlik dzeni" ile dodu."Uzman" profesrlerimizin aa durduklar gibi, "Dirlik dzeni":

"Ne zaman, kim tarafndan yapld veya yayldnn aratrlmas beyhude."(B)Esrarengiz bir kr tesadf deildir. Osmanldan 9 yzyl nce t ilk

Mekke-Medine kentlerinde gelimi, ve slmlktan 50 yzyl ncedenberi her kenttetanrya adanm kutsal topraklar dzenidir. Ve bu dzen, tarihncesindenmedeniyete yeni giren her ilkel sosyalist toplum insanlarnca bir daha tekrar edilmien eski kurumdur.

Osmanllar, toprak zerinde kiisel "zel mlkiyet"i bilmeyen ,hokarlamayan gebe gelenekler ile, tarihte rnesans grevlerini yerine getirmekleyetiniyorlard. yle yapmasalar Osmanl olamazlar, cihan dengesinde kl kuyruk bir


7/29

ismi var cismi yok kk devletten teye geemezler, Tunalardan Ummanlarauzanm bir imparatorluu kuru szle hi kuramazlard.

DRLK DZEN

Dirlik dzeni nedir? drt szckle zetlemeye alalm. Dirlik dzenininRUHU gerekten demokratik sosyal adalettir. Ftih'in son ana kadar, Osmanlpadiah, halkn emrinde sorumluluk tad.

"Gedik Ahmet Paa vezirliinde.. i denlerden bir aya arkl Trk -Devletl Hnkr kangunuzdur? ikyetim var! - dey sul'i galiyzne ileDivan-Hmyuna girivermekte."(2)

idi. Cumhuriyet kurucu bir tarihimize bile "kaba sme" gibi gelen soru, ilkOsmanl adalet anlayn gsterir.

Dirlik dzenin Maddesi: Toprak meselesini alan halk yararna zmeklezetlenir. Dirlik dzeni toprak dzeninde snflar lfta deil, filen kaldrmtr. nkmiri topran mlkiyetine kimse sahip deildir. Toprak retiminde iki blk insanvardr:

1. - FT: Bir FT kzle srlebilecek kadar topra ileyen hr ekincidir.

ledii topran mlkiyetine: Mslmansa, btn mslmanlardan her biri kadarsahiptir. Ama, iledii yer kendisinin MALI, MLK deildir. ledii tarla sadeceTASARRUFundadr. Geri 1917 Sovyet Devrimi de toprak mlkiyetini kii elindenkaldrmtr. Ama topran millet mal oluu sosyalist bir tedbir saylamaz. Belki idealbir kapitalist adaletidir. Toprak gibi tabiat vergisi bir nesne zerinde, her kapitalistserbest rekabet kanunu ile eit kr salamak ister. Arsaya, topraa yatrlan deerarazi sahibine denen bir fuzul haratr. Toprak beyi denilen fuzul igalcimtegallibelerin hazr yiyiciliini azdran o zorbaca tekelin harac, sermaye edilip,daha yararl ilere yatrlabilir. Btn dnyann her memleketinde tarmn sanayidengeri ve ilkel kalmas, kr stnde ayrca bir de RAT denmesinden ileri gelir.

Dirlik dzeni o bakmdan, sosyal bir grev karl olmakszn, tarmn geliimizararna irat yiyenleri kaldrm, yeni bir kalknma a am olur. Osmanl dirlikdzeni ilk lkc ilbler derebeyilemedike, mreffeh ifti yetitiren insancl birsistem olmutur. O sayede, dini ayr hristiyan halk, Osmanly kurtarc gibikarlamtr.

ifti mslmansa yalnz R der: Aslnda "onda bir" demek olan aynvergidir ve tektir. ifti hristiyansa, rden baka bir de ba vergisi denilen ilakayla dedii Hara verir.

2. - DRLK: Toprak dzeninin devlet adna gdcsdr. "Sahibl arz"(topran sahibi) diye de anlr. Gerekte topran deil mlkiyetine, tasarrufunadahi el sremez. Tasarruf: (Topraktan ileyip yararlanma): Kylnn, Mlkiyet:Btn mslmanlarn hakkdr. Bugn bir eyin sahibi: O eyin mlkiyetini elindetutan kii anlamna geliyor. Oysa, Arapa "sahip" szcnn Trkesi"koruyucu"dur (Sahabet: Korumak). Nitekim dirlik dzenindeki "sahibl arz"larnbalca grevleri: Topra, toprak zerinde adaleti ve toprakta alanlar her trl

hakszlktan korumaktr. Sahip szne bugn verilen anlam: O zamandan beriTrkiye'de yaplm toprak hrszlklarnn ok mnidar karlk soysuzlatrmasdr.lk dirliki: Aza kanaat eden, gz toprakta olmayan millet fedaisi bir halk

memuru "valye" lbtir. ratc toprak beyi saylamaz:1 ) Toprak mlkiyeti yoktur;2) Toprak zerinde tekelcilie kalkamaz; 3) Topran tasarrufuna el atamaz; 4)Toprak beyi gibi hazr yiyici de deildir. Sosyal grevlidir.

Sosyal grevi: Bar zamannda toprak retiminin "ehil" ellerde en verimliyoldan yrmesi, tarm ilerinin asayii, kyde sosyal adaletin salanmas gibikonular tutar. Sava zaman: iftiler tarm ileriyle rahata urarken dirliki, ilkanda atn, silhn kapp snr boyunda lme gider. Ve o zaman, bu gidiler hi


8/29

de krkylda bir olmaz.Dirlikinin btn hizmetlerine karlk ne ideal memur olduu geiminden

bellidir. Bugnk memurdan yalnz ar lkc ve cann sk sk atee atar olmas ileayrlmaz; ald maata, btn imparatorluk lsnde eittir. Ve yanndayetitirecei her cebel ka aka yllk alrsa, dirliki de ondan bir ake fazla almaz.

Sistem bu idi. yle kald m?

KESM DZEN

lk lkc, sapna kadar mslman gaziler andka, dirlik dzeni de yprand.Yldrm Beyazit, dirlik dzenin derebeylemesi yznden Timur'a yenildi. FatihMehmet, dirlik dzeninde rnesans yapabildii iin stanbul'u fethedip,imparatorluu cihangir etti. Kanun Sleyman zaman, dirlik dzeni yenidenderebeyleti. Mir toprak geliri devleti yaatamaz oldu. Bu itilme, devletiTefeci-Bezirgn sermayenin kucana drd. Engizisyondan Osmanl adaletinesnm yahudi Nsi'ler, madam Roksalna'lar, frenk beyleri: Saray iine diientrikalar sokup, "Dolap" adl bankalar kurarak, devleti borca soktular.Byktoprak beylikleri kopardlar.

Kesim dzeninin RUHU: Sosyal adaletin ald biimden bellidir. Padiah artkkafes arkasndan bile milletle karlaamad. Fatih zaman "bir aya arkl Trk'n""Padiah ierlettii Ahmet Paa'nn gzne arpnca, bundan byle padiahmznveryi kafesten (kafes arkasndan) dinlenmesi" icat edilmiti. Kanun dirlik dzeninikesim dzenine evirince, - gya padiahn ihtiyarl yznden, gerekte halknyzne kamad iin, gene bir Paa: "Rstem paa ilkasile divana kmak detiniterk" etti.

Kesim dzeninin madd yapsn Koca Sekbanba yle anlatr:"Her bir mukataann (kesimin) ari kymetleri ne mikdara bali olmu ise ol

mikdar mebl mal olmak zere beher sene taraf' miriye eda (deme) artiyle iratkaydolunur ve rfi rsumlar ve kanuni avidler malikne sahibine faiz terki"(3)

Bu deyime gre, devlet eskisi gibi rn alacak, yalnz baka toprak gelirlerini,"faiz olarak" kesimciye brakacak. Bu grnte tek aksyan yer: Kur'nn haramsayd "Rb"(Faiz)in, koyu mslman Osmanlca artk resmen tannmasdr. Fakat,iin iyzne inince, yaman bir ekonomi ihtilli nnde kalrz: Dirlik dzenitopranda yalnz iki zmre (ifti-Dirliki) yayordu; devlet hi aracsz, kendidirlikisile iftiye balyd. Kesim dzeninde o ba anszn kopar retmenle devletinarasna iki sr baka yabanc ve topran grevi ile ilgisi bulunmayan insan snfgirer: 1- KESMC (Mukataac), 2 - TEFEC-BEZRGN (Mltezim, sarraf veavaneleri)... Dirlik dzeninde toprak yalnz ifti ile dirlikiyi beslemekle yetinirken,kesim dzeninde ifti ile devlet (rn alr)ten baka, ekonomi kanunlarna greeit arslan pay isteyen, fakat pratikte arslan pay stnde kaplan, srtlan, tilkipaylarn da kopartarak retmeni bitkinletirecek olan iki yeni SOSYAL SINIFkalabal peydahlanr.

Kesim dzeninde toprak "hkmen" gene "mir mal" saylr. "steyene" denirse

de, elbet kayrlana "mlikne" olarak "tefviz" (tasarrufunu kiralama) ilemiyaplr.Tefvize karlk iki ey alnr:1 - "cret'i maccele" (erken kira) topran "bedel'i misline yakn" para;2 - "cret'i meccele" (ge kira) her yl denen para.Pratikte: Bu paralarn belirli ls insafa kalmtr. Tefvizin sresi: Koca

Sekbanban dokunduu gibi, eriata, kesimci devlete verdii paray geri alr almaz,toprakta devlet emrine gemelidir. Bu da, yaplan hesaplara gre be yl gemez.Oysa, "malikne"ler kesimciye "kayd hayatl', yni mr olduka mal edilmitir.Kesimci onu, ldkten sonra dahi dilediine devretmenin yolunu bulacaktr. Ayrca,hazine her tkezleyite resm kalpazanlk demek olan "ZYUF AKA" karr, yni


9/29

parann kymetli madenini alarak kalp para srer. O yzden, her eyrek yzyldaOsmanl paras yzde yz deersizleir. O zaman,kesimcinin devlete dedii parannad deimediinden, tefviz cretleri gerek deerinin ok altna der; devletkesimciler kazansn diye iflsa girer. Bylece kesimci, bedavaya "malikne" sahibiolur.

Bunca imtiyazlarna karlk kesimcinin hi bir sosyal grevi yoktur. Topran

ne asayii ile, ne devlet snrlarnn emniyeti ile kayglanmaz. Dirlikiden fark budur.Topraktan fuzul "RAD" adl haracn alr, yer. Topran tasarruf hakkn elegeirmitir ama, iletimi ile yorulmaz: Fiilen topraa el srmemekle iftiden ayrlr;ii tutup tarm iletmesi yapmamakla ziraatiden ayrlr. Topran iletmesile, bireit "zel girikin" olan nsermayeci urar: Ad MLTEZMdir. Kesimcinin devletededii cretleri, mltezim arar, bulur, kesimciye verir. Sonra avenesi "evba"takmn kyl retmenlerin bana musallat ederek, kesimciye verdiinin birkamislini kartr. Mltezim paray nereden bulur? SARRAFtan. Tabi sarrafta babashayrna para vermez: FAZ alr.

Bylece, ortada mltezim, sanda kesimci, solunda sarraf: Osmanl mirtopraklarndaki verimden pay isterler ve alrlar. Bu yeni dzen iinde alan: Geneayn FTdir. Eskiden iftinin yaratt rn, onda dokuz kendisi, onda bir devletalmak suretiyle ikiye paylalrd. Hi deilse, Osmanl lblerinin lkc alarnda

dirlik dzeni byle kurulmutu. Kesim dzeninde, ifti, devlet pay olan VERG(r, hara)den baka eyi daha demek zorundadr: kesimcinin RADn,mltezmin KARn, sarrafn FAZini! Yava yava bir eit toprak beyi durumunagiren "kesimciler" adl irad sosyal snfla, sermayeye kr ve faiz alan para beyiTefeci-Bezirgn (mltezim-sarraf) ikiz nsermaye sosyal snflar trer. Bu iki sosyalsnf, ok daha kark ayrntlar, ekleri, bkleri ile, Osmanl toplumunu hergn birazdaha Babil Kulesine evirecektir.

Kanun anda toprak retiminin %20'si beytlmale, %4' kesimci, mltezim,sarrafa derken, ifti %76 alyordu; 30 yl sonra beytlmal %3.3, devlet kastlar%4, kesim dzeninin snf ve zmreleri %34, kyl %50.6 nispetinde pay alrlar. Vebu gidi, gittike ktye kayarak Osmanl nesil ve miraslara doru uzanpgidecektir. (Osmanl Tarihinin Maddesi)

K TARH, K GD

Mir toprak ekonomisinin birka noktasna iaret ettiimiz iki geliim kona,antika medeniyetler tarihinin hem batp kmalarnn mekanizmasn, hem de boyunadeitii halde boyuna "TEKRRR" ediinin sebeplerini ve biimlerini gsterir.

Dirlik dzeni ekonomi politik bakmndan "tabi ekonomi" denilen retimyordam zerinde RN RADI biimidir. "Birleik tarmsal ve endstriyel ailealmann rn" mill gelir olur. Sosyal ve politik iblm yapm DEVLET-FT.mnasebeti ilkin, o zamanki yeryznn en adaletli TOPRAK MUNASEBETLERnitemsil eder. Fakat topran topluma ait ORTAK MLKYET biimini korumakta,insanlarn geleneklerinden baka hi bir meyyide yoktur. O yzden kutsal

topraklarn ortak mlkiyeti arabuk anr, btn sosyal mnasebetler derebeyileir.Devlet zmreleri, kendi yaama temellerini kurtarmak iin: LKC LBliktenTOPRAK BEYliine doru kayan snfla, yeni sosyal kuruluun getirdii refah veverimde gelimi TEFEC- BEZRGN snfn belirttii ynde, baka kar yolkalmadndan, o zamana gre en rasyonel grnen bir toprak devrimi yaparlar.Bu Kanuni'nin, adna katlan kanunlarla uygulad KESM DZEN olur.

Kesim dzeni tabi ekonomiyi paralamaya en elverili olan "PARA RADI"biimini getirir. Bu biim, antika tarihte bir ok medeniyetler tarafndan zamanzaman denenmi, sonra Roma'da grld gibi kanl gerilemelerle aksambulunur. Yekpare, ve hemen en son para irad biimine ancak Avrupa'da modern


10/29

sermayenin afanda ular. Onun iin, para iradnn iki biimi ile kar karyagelinir:

1. - BATI AVRUPA'DA para irad:"Biimi ile birlikte dorudan doruya retmenlerin ekonomik durumlarnda

byk farklar bagsterir. Hi deilse bu farklar mmkn olur. Ve bizzat dorudandoruya retmenlerin kendileri yabanc emei smrtecek aralar elde etme

imknn bulurlar."(4)

Batda ilk sermaye biriki temelleri byle atlm olur ve ondan modernkapitalizme yol kar.

II. - ANTKA MEDENYETLERDE para irad biimi, Osmanl kesim dzenindeolduu gibi derebeyileme ve Tefeci Bezirgn nsermayenin azgncadahhamelemesi yolunu tutar. Mbalgal nsermaye geliimi, antika parabeylerini - Ortaa Avrupasnda da grld gibi - toprak ve imtiyazlar paraylasatn alarak toprak beyliine evirir. Modern sermayenin en byk dman olannsermaye, antika medeniyetlerde kapitalizm geliimini imknszlatrr. Osmanltoprak mnasebetlerinin bu gnedek sren zellii buradan gelir. Trkiye'nin iindebulunduu sosyal ve politik bocalamalarn toprak ekonomisi bakmndan tarihselsebepleri, en sonunda bu noktada toplanr.

Gerek dirlik dzeninin, gerekse kesim dzeninin nnde sonunda

soysuzlamalar: Biri sebep, tekisi netice olarak grnen, gerekte ise her ikisi dekarlkl etki ve tepki yapan iki bitiik prose ile zetlenebilir.

1. - TOPRAKTA TOPLUM MLKYETNN eriyip kii mlkiyetine dnmesi;2. - TOPRAK MLL GELRNN gittike daha adaletsiz leime uramas.Bu iki gidi zerine de birka iaret yapmadan ZET etdmze son

vermiyelim.

ORTAK TOPRAKLARIN ALINMASI

"Koca Osmanl mparatorluunun byk "MR" topraklarna baknca grlengenel durum udur:

"iftiler iliyen kyllerdir. Dirlik dzeninde dirlikiler (sipahiler) iletendurumda olmakla birlikte, her iki zmre de SOSYAL SINIF saylamaz. ki taraf dailenen topran mlkiyetine sahip deildirler. ki taraf da, "Mir toprak"larandrmakta zmni anlamaya varamazlar m?.."

"Padiahndan, iftisinedek, herkesin ORTA MALI mir topraklar trtklaypandrmakta kiisel yararlk grd bir a ve dzendeyiz. Mir topraklar - bugnde kylmzn sk kulland deyimle, - "SAHPSZ"dir. Btn mslmanlarn ortakmallarn, ilk mslmanlktaki Mekke ve Medine halklar gibi kontrol edip gdentoplum gelenei silinmi gitmitir.

"Osmanl imparatorluunun gerek sanayii, gerek ziraati kk retimdir. Ozamanki teknik ve bilim, geni mir topraklar byk iletme usullerile deil, kkretmen tarlacklar ile ekip bimeye elverilidir. Memleketi gden unsurlar, bezirgndman deillerdi. Tersine, kendileri, gebe toplumlarn tarihsel eginliglerile, -

Cengiz ve Timur aknlarnn balca zenberei olan - bezirgnlk geleneineuyuyorlard. Orta Asya'dan getirdikleri ilkel sosyalizm ruhlar, Arabistan lnesinmi tanr buyruu mslman prensiplerine tpatp uygunca katarak, - necehayalci sosyalisti imrendirecek - bir kk ekonomi adaleti kurmulard. Fakat, biryol oturuk yaamaya balayp gebe ruhunu yitirdike, st-insan olmann zehirleyici rahatna kavutuka, ilk "ipi ile kuan"dan baka var bulunmayanlkc ibler (idealist - valyeler), eski medeniyetin kkn "efendi"lerinden kalmalks ihtiyalara altlar. Eski eit insan anlayl gaziler durumundan imtiyazl kasthaline getiler. Kk retimin danklndan, aczinden yararlanmay allahkorkusundan baka hibir ey engellemiyordu. Vurgun ve fiil sorumsuzluk, zamanla


11/29

derebeyileen zorbalar sultana olduu kadar tanrya kar da oyun oynamayagtrd. eriatn sosyal buyrultular kitabna uydurulup, rafa kaldrld. lk Dirlikdzeni bylece, sosyalizme deil derebeylie tekerlendi, gitti."(5)

Kesim dzeni "sadre ifa" vereceine, "betterin betterini" getirdi. Dirlikdzeninin derebeyi: Toprakta ireti, devlet emrinde bir kastt. Onu padiah fermanykabilirdi. Kesim dzeninin (Mukataac-Mltezim- Sarraf) z iki sosyal snf

olarak devletin temeli olan topraa ve gelirine el koymu, yerli kkl "eraf-yan"gibi sklmesi g mtegallibeler haline geldiler. Mtegallibeliin kk: Millet malnalmakta toplanyordu. Onlarn btn Osmanl topluluuna, iftisindenpadiahnadek herkese attklar iar: "Devlet mal deniz, yemiyen domuz!" parolasoldu.

Bu parola herkes gibi, belki en ok, iftinin de kulana ho geldi. nkOsmanl toplumu btn ile, hele iftilerle kesimciler bsbtn ayn sath mildenkayyorlard. Kesimciler, mir toprak zerinde "TEFVZ" yoliyle tasarruf hakknalnca, ifti ile benzer duruma girdiler. Kesim toprann tasarrufu:

"zerine yaplacak bina, veya dikilecek aalar ve balar yapann mlk olmakartile bedel'i misline yakn muaccele denilen bir bedel ile yahut senelikmecceledenilen cret."

karl ediniliyordu. Bina ve aacn mlk olmas ifti iin de aynen yle idi.

Geri aralarnda dalar ve uurumlar kadar fark vard; KEMMYET bakmndanFT bir ift kzn hakedebildii kadarck yeri (75 il 150 dnm topra) elindetutuyordu. "Berriyet am"lya gre, kesim "malikneler"i 10 bin reayay (iftiyi)iine alabiliyordu. Demek kesimci: 750 bin ile 1.5 milyon dnm mir topraakonmutu. Keyfiyete fark daha az keskin deildi: ifti iliyendir; kesimciiletendir. Ve kesimcinin havale ettii mltezimin penesi altnda alacak olan,gene ifti olacaktr. Topran toplum mlkiyetinden kaymas, malikne sahipleriniderebeyiletirecek, iftinin bana iler aacaktr.

Ona ramen,-bugnk "Demirkrat" oyununu andran bir igd ile - iki tarafsu ortaklnda birleirler. Btn mslmanlarn toprak zerindeki OrtakMlkiyetini kendi kii mlkiyetleri altna armak iin, oybirlii ederler.

Aka TASARRUF (ileyip yararlanma) hakk, nasl oldu da, daha dorusuhangi kaygan satp stnde itile itile "K MLKYET" deilse bile ona yakn bir hakdurumuna sokuldu?

Bu uzun arma prosesi, daha "Kanun" denilen Sleyman I.'nin Budin'i elegeirir geirmez, Budin defterine Ebussuut eliyle yazdrd buyrultu ile balamsaylabilir. Fernanda iki zt, birbirini rtecek hkm bir araya gelmi bulunur:

1.- "Mir Toprak" Kimsenin ahs mlk olamaz. ifti bile fiilen ileyeceitopran ancak tasarrufuna sahiptir;

2.- ''Menkule"ler, yani toprak zerindeki btn bayndrlklar (Osmanl iin evde "tanabilir" saylyor): Evler, balar, baheler vs. onlar emei ile yapan iftinin"ahsi mlkiyet"ine girer."(6)

alann emei bayndrlk iinde kullanmasn tevik iin konulduu besbelliolan bu kural, altranlar iin de otomatike yrrle girer.

"Kyl, btn mrnce iledii topraa kendinden ok eyler katmaktadr.

Bunu bakalarnn keyfine brakacaksa, topra gbrelemee bile okakalkmayabilir.(7) Onun iin "Kara saban ve kuru kzle kk tarla retimisosyalleemez." yleyse ne yapmal? Kylnn yalnkat "tasarruf hakkn gittikebiraz daha geniletmek icabeder."(7)

Kk retim yordam ile toplum mlkiyeti arasndaki: "Ekonomik tezatakar", o zaman henz sosyal rol bulunan kan balar grevlendirilir. Tasarrufunmlkiyete yaklamas u basamaklardan geer:

1: "EHL"den "BYK OUL"a: iftiden boalan ift topran, vaktiledirliki: Yalnz "ehil" olana, iftlii en beceriklice ekip evirene "TAPU" (BatOrtaandaki "VASSALITE") ile devrederdi. iftinin oulu "ehil" deilse babasnn


12/29

yerine geemezdi. Miri toprak dzeninde ilk atlak, "ehil" art kaldrlarak topran"Byk Oul"a tapulanmas ile balad.

"Yakn Douda Osmanlln oynad rol, Bat Avrupa'da tekrarlayanKarolenjiyen Fransas gibi, Osmanllkta da "Le Droit d'ainesse" (byk oul hakk)konuldu." Bu ilk adm byk gle, ilk zamanlar hi uramad. nk "kkoullar aabeyi babaah sayyorlard. Ama, bu sr git yryemezdi."(8)

2. - BYK OULDAN "'KK OULLARA ": Fransa'da, "sonradan doanoullara" "apanage" (trkesi "ekmeklik": lnceyedein geimine yaryacak gelir),yahut "donnation" (ba) verilmek suretiyle (byk oul ncelii) lmlatrld."(9)

Osmanllkta Ebussuut'un fetvalar, daha "Kanun" adl Sleyman andatasarruf hakkn teki "oullara" geirtir.

3. - "OULLARINDAN KIZLARA":1378 (G: 775 yl: "Babadan intikalin erkekevlda meccanen, kz evlda "tapuy'u misli" ile "i'ta" (verilmek") (tf: "AraziKanunname'i Hmyunu") usul ikar. "Demek, Osmanl devletinin birinci yzylsonlarnda, erkek evldn bedava toprak tasarrufundan faydalanmas haktannmtr."

4. - ANADAN OUL'a:1567 (G: 975) ylna kadar, anadan erkek evlda tasarrufintikali "Tapu'yi misliyle" olurdu. Bu a "Ukaly'i yehuddan (yahudi aklllarndan)Yusuf Nsi'nin Osmanl sarayn "DOLAP" (banka) iine sokmaya balad adr."(10)

5. - "BYK OUL" Kayd Kalkar:16'nc yzyl balarndan beri byk oul'untoprak tasarrufunda ncelii kayd bsbtn kalkar. Hatt (ATIF'a gre) erkek evltyoksa, iftlik kz evlda "Tapu'yi misli" ile geer."(11)

Bu birbirine gemi tarihli basamak basamak gelimelerde:"Artk ifti karnca olur, toplum mlkiyeti zahire anbar.. Hakkn alnterinden,

gcn ekonomi ve tarih ynnden alan "Mtesarrf" yava yava "mlik" (mlkiyetsahibi) durumuna girer.(12)

"Dokunulmaz tm mslmanlar malnn kutsalln ve btnln korumaklagrevli devletllar neden susar ve gz yumar".

Sonra oldu bittiyi kitaba uydururlar? nk onlar da kesimci (MUKATAACI)grevile sessiz halk ve allah nnde bu yolu amakta hakl grnmeyi baka trlsalayamazlar. Milyonluk topraklar, kutsal toplum ve kamu mlkiyetinden kendizel kii mlkiyetine aktarmak iin; kk retmen kylnn alnterile ilediitarlay benimseme igdsn hakl karr gibi davranp, "efkr umumiye"yihrszlklarna destek yaparlar.

Daha batan, kesin dzeni ile saladklar kamu topraklarna "Tasarruf" szdururken "Malikne" diye (mlk sahibi deilse de onun gibi bir eyin yeri) anlamnagelen yar arap, yar acemce bir kaypak ad takmalar niyetlerini gstermeyeyeterdi.Bugn hepimiz biliyoruz: "Birinin "maliknesi" denildi mi, kimse o yerinaslnda mslmanlarn ORTAK MALI olduunu dnemez bile; malikne, sahibininbal gibi "mlk"dr, sanlr. Avrupa'dan tercme kanunlarmz bu oldu bittiyitanmakta gecikmeyeceklerdir.

O ok basamakl sosyal-ekonomik heyelnda, artk mlkiyet hakkyla,tasarruf hakk birbirine karmtr. Kimse iinden kamaz. Yalnz, mslmanln lfortalkta dolarken, bu "eriata aykr" durumu kapkulu hocalarmz kitabna

uydurmulardr. Bildiimiz gibi MLKYET altnda (kiinin zel mlk) olan bir ey,sahibi isterse: 1. "CAR" edilir (kiraya verilir); 2. "MRAS" braklr (len mlksahibinin mal kendi zel dlne kalr); 3. "REHN" edilir (dn alnan bir parayakarlk gsterilir); 4. "HBE" edilir (mlk sahibi maln dilediine bedavabalayabilir); 5. "BEY"' edilir (satlr), zel kii kendi mlk olmayan bir eyi bube trl tasarruftan hi birisine sokamaz. Kutsal ERAT'e gre (tanrnnbuyruunca) mir mallar (kamu mlkiyetinde olan topraklar) padiah dahi olsa hikimse, kii olarak zel dileiyle o be trl tasarrufa uratamaz. Karakapl yleyazar.

Ama ilitiimiz basamakl toprak hrszlnn kitaba uyduruluu ylesine alr


13/29


14/29

TOPRAK SERMAYES'nin: Tarm gelirinden ald pay da ikiye blnr:e) Faiz: Topra iletmek zere yatrm yapacak sermayeci (kapitalist) muhta

olduu paray bakalarndan kiralar. Toprak kiralarken nasl irad demeyi gzealrsa, tpk yle, dn para alrken de para sahibine faiz demeye mecbur kalr.

f) Kr: Sermayeci, topra, alacak ielini, yatrlacak paray bir arayagetirmekle gsterdii girikinlii, babas hayrna yapmaz: O da, kendisine

CRET-RAT-FAZ dnda bir pay bekler, ki ona KR denir.Toprak ekonomisinde bugn insanolunun iletmeyle elde ettii gelir buanlattmz 6 trl blme ayrlarak paylalr. Biz bu paylar, adalet zere ayrlm,yni her sosyal snf ve zmreye eite letirilmi sayarsak yle bir ema ilekarlarz: (Bu hesapta toprak retiminin, kyl geimi dndaki masraftarbulunmaz; art-deerle, retmenin geimi birliktir).

"Burada, srf ematik bir fikir vermek iin, toprak gelirinin blmlerini alt eitparaya ayrdk. Gerekte bu denli "adilne" eit blnm olamaz. Ama, idealkapitalizmde bu ema olduka hakikate yakn orantlar verebilir."(14)

Sonra, buradaki ema modern toplumdaki toprak gelirinin yalnz sosyalsnflar arasnda yaplan ideal leimini gsterir. Medeniyet ayla birlikte, sosyalsnflarn stne, her gelirden pay alan bir de DEVLET kmtr. Devlete de ayr birpay gerekir.

Bu altl gelir blm zerine gerek devletin gerek sosyal snf ve zmrelerinaldklar gelir paylarn belirtmek ve uygulamak iin aadaki iaretleri kullanacaz:

DRLK DZENNDE TOPRAK GELRNN LEM

MODERN KAPTALZMDE TOPRAK GELRNN LEM

DRLK DZENNDE TOPRAK GELRNN LEM


15/29

KESM DZENNDE TOPRAK GELRNN LEM

OSMANLILIKTAN IKAMADIIMIZIN EMASI

OSMANLILIKTA OLAYIN ANLAMI BUGNK GNDE

EKONOM 1 - ltizam(Toplum ilerini devlet parasiyle zel

kiilere yaptrmak)hle

2 - Tefviz(Devlet imtiyazlarn kiilere

balamak)Tahsis

3 - Mrbaha(Mallar pahalatarak zel kii

zenginliini arttrmak)Vurgun

4 - Tefecilik

(sarraf saltanat)

(Faiz ve komisyon ykselterek zel

kiileri iratlatrmak)

Faizcilik(Banka

saltanat)

5 - "Miri mal deniz" (Devlet gelirini israf) "Devletiyiz"

MALYE 1 - Kapkulu oalr(Devletten geinenlerin nfus ve milli

gelirden ok artmas)Memur oalr

2 - Zuyuf aka (Parann deeririn resmen alnmas) Enflasyon

3 - Rvet (i denden kanunsuz faydalanmak) Rvet

4 - rtikap(Kamu malndan kanunsuz

faydalanmak)irtikap


16/29

5 - Suistimal(Devlet yetkisinden kanunsuzca

faydalanmak)Grevini ktye

kullanmak

DARE 1 - eriate aykr fetva (Kanun diye kanun tepelendi)Anayasaya aykr

kanun

2 - Krtasiyecilik (leri savsaklama) Brokrasi

3 - ltimas (Adamn bul) Kayrma

4 - Suba falakas:stibdat

(Sk kii ynetimi)Karakol daya:

Dikta

5 - Tabiyyet (vasalite) (Kiiye, zora tapma)Geri kalm lke

kompleksleri

SYASET 1 - Kerametli eyh (Taplan ulu) Yanlmaz nder

2 - Dalkavuk mrit (ahsiyet yerine kulluk) Alk mensup

3 - Tarikat gayreti (Hak deil karclk) Partizanlk

4 - mmeti Muhammede:eriat isterk!

(Prensip yerine demogoji)Kuru kalabala:

Halkyz!

5 - Katliam (kna yerine yldrma zoru) "Tedip" (Bayar)

KLTR 1 - Medrese kafas (Yaratclk yerine karakapl) Skolastik

2 - Taassup (Dnce zrtl - Fikir yasa) ovinizm3 - Divan Osmanlcas (Halk dman kast dili) Ar dil uydurmacas

4 - Emir Kulluu (Fikre deil mevkie nem) Prensipsiz itaat

5 - Kitap ve Dnryakma

(Toleransszlk)Tekilat, kitaplk

v.s. basma

EMALARIN SONULARI

"1: Tarihte kk retmen kyl iin en ideal a: Devletle iftinin (amabugn Trkiye'de byk arazi sahiplerine sahtece verilen adla szde iftinin deil:Osmanl dirlik dzeninde bir ift kzle geimini salayan kk retmen iftinin)

babaa kaldklar normal (TARH NCESNDEN MEDENYETE) gei adr. Oradadevlet, faraza ilk kanun kesimcilikte olduundan iki misli ve btn tekialardakinden (derebeyileen dirlikilik ve kesimcilik gibi demokratik ilerikapitalizmde olduundan) 4 misli fazla pay ald halde, retmen ifti bahtiyardr:nk o da, kanuni kesimci dzende olduundan 2 misli, kapitalizmde olduundan 3misli, derebeyilemi dirlik dzeninde olduundan gene 3 misli, derebeyilemikesim dzeninde olduundansa, tam 8 misli daha yksek oranda pay alr.

"Demek, Bat Avrupa'da, daha dorusu ngiltere'de toprakbentliin kalkpta hriftilerin kurulduklar 15'inci yzylda olduu gibi, Osmanl dirlik dzeninin de ilklkc balang anda, yaama, dorudan doruya retmen kyl-ifti iingerekten bir "ALTIN A"dr. Kylnn GELENEK ve ESK ZAMANLARA HASREToluu bundandr."(15)

Boyuna dokundurulduu gibi "geri kafal", "nettiini bilmez akn" oluundan

deildir."2: Fakat ilk lkc dirlik dzeni, ister istemez abuk geen bir ara adr.

ngilere'nin 15'inci yzyl tarmnda, derebeyi smrmesi yerine kapitalist ve ortaLord smrmesine gei konu idi. Osmanllkta, derebeyileip gm antika birmedeniyetin yerine baka bir antika medeniyete gei (bir Rnesans, slm dirilii)konu oldu. Avrupa'da bamsz kk retmen ifti iletmesi bir "SOSYAL DEVRM"geidi, Osmanllkta bir "TARHSEL DEVRM" geidi oldu. Dirlikdzeni, ister istemez,kendinden sonraki geliim basamaklarna, eylerin akyla gidip soysuzlat.ngiltere'de byk derebeyi art arazi sahipleri, toprak beyleri bile "Modern LORD"


17/29

biiminde kapitalistleip, sermayeci aa oldular; Osmanllkta, tersine para beyileenTefeci-Bezirgnlar, "ERAF", "YAN"laarak "TOPRAK BEYL"ne soysuzlatlar.

Bununla birlikte, dirlik dzeni, hatt derebeyiletii zaman bile, kylye geribir kapitalizmde veya derebeyilemi kesim dzeninde olduundan 2 misli yksekgeim drdnden, kyl hl kendisine bir "SAHP" zlemektedir. Buradakisahip, kle sahibi "EFEND" deil, Osmanlnn lkc ilb (valye-gazi) kanaatkr ve

fedakr, sosyal adaleti "SAHB'L ARZ"lardr.(16)

"3: Kesim dzeni hi deilse, ilk normal "kanuni" konanda retmen kylyeyar yarya yaatan geimden stn bir pay, devlete de ondan ncekinin 2 misli birgelir salyor grnmektedir. Bu grn sayesinde devlet o reformu baar ilesonulandrabildi. Derebeyilemi dirlik dzeninde: "MEHD" aramak yolu ilegerekte derebeyilie kar ayaklanma eginlii gsteren kyl, "CELAL"lere letedilmek isteniyordu. Devlet, Anadolu kylsne ilk kanuni kesim yararlklarngsterip, Anadolu i isyanlarn iinden fethetmi saylabilir.

"Kesim dzeni, eski dirliki derebeyilemesine ta kartacak smr ile oyaman soysuzlamaya, yanlamaya balaynca "ZLMLER"e kar halkn azndan"DEVLET BABA" sznn dmemesi bu mekanizma ile domutur. Padiahlarn,saray grevinde ve kapkulluunda boaz tokluuna yetimi vezirleri milyonlukhazine ve safahatlerde yzer grnce "Bre zlim ol mel'un!" deyip kelle uurmalar

ve sk sk "Msadere"lere girimeleri o bakmdan halka, hele kylce sosyaladaletin bir tecellisi saylm ve "DEVLET BABA"ya gveni arttrmtr."(17)

"4: Kesimci dzeninin karakteristii ilk KANUN kesimcilik ile sonDEREBEYLEM kesimcilik dzenine ait iki emada aka belirir. Kesimcilikbalarken devlete, ondan nceki (derebeyilemi dirlik dzenindekinin) iki mislikadar gelir, hem de pein parayla salanr. Devlet kastlar(LMYE-SEYFYE-KALEMYE-MLKYE) menmundur. Kylye, yle byle birsrndren de olsa geim braklr. Kyl, eskidenberi alt durumunda birdeiiklik olmadn grerek, st tabakalarda kann gvdeyi gtrmesine aldrmaz,taraf tutmaz. "KYL LKAYTLIGI" denilen ey budur. Geri kalan toprak gelirininyardan aa dmeyecek blmn stnleecek KESMCLK SINIFLARI:Mukataac beylerle, Tefeci-Bezirgn sermaye sahipleri kendi aralarnda byk birhakkaniyetle, serbest rekabete yakn arz ve talep kanunu ile leirler. an"KANUN"lii budur.

"Lkin, retimin kontrolunu bir yol ele geirip stn sosyal snflar durumunagiren sermaye sahipleri, arabuk, alttan, stten, vurgunlar ile, zyf aka(enflasyon) ve kalpazanlk sayesinde uzun vde ile ellerine geirdikleri byktopraklardaki kanunlamay hem devletin, hem halkn ve kk retmen kylnnzararna ilerletirler. Kyl o zamanadek grlmedik yaman darla dp,"YERLERN ESR" dedikleri hale geldi. Kendisini yaatmaya deil, srndrmeyeyetmeyen geimin altna indi. Kesimci ile sermayeci arasndaki ilk "ADALETLKANUN" gelir leimi bile zedelendi."

"Kylnn ses etmeye HAKKI yni GC yoktur. Ya en stteki kesimci beylerneden susarlar? nk onlar da su orta olarak yaplan hrszlktan "KILI"larn,paylarn alrlar. Aada Tefeci-Bezirgn sermayeye kaptrdklarn, yukardaki devlet

payndan kendi hesaplarna geirirler. Devletse, kesimci bey ve efendilerin elindebulunduundan ses karmaz. "(18)

"5: Kesim dzeninin arabuk soysuzlamas, dirlik dzeninin en soysuzderebeyileme an bile aratmakta gecikmedi, Halkmzn bin yllk denemelerle"GELEN GDEN ARATIR" sz, 60-70 yzyldanberi srp gelen bu olu"TEKERRR"lerinden kmadr. Ne yaplabilirdi?

"Kesimcilik kylnn kleden aa geim yollarn kesmitir. Devletin paynyar yardan aalara doru budamtr. Ama, artk devlet eski ilk lkc ilblerin,mslman valye gazilerin DRLK DEVLET olmaktan km, KESMCILERDEVLET olmutur. Koltuu altnda yetitirdii sosyal snflarn, her gn biraz daha


18/29

byk arslan pay almalarn salayacak iktidar durumuna girmitir."(19)

Artk ii yoksa, imparatorluun her bozgunu zerine kan alyan,hristiyanlktan dnme (belki "KOO" iken "KO" olmu) namuslu "KO BEY"leryle haykrsnlar: "Elhamdlillhi tel, Sedetl Padiahm hazretlerinin ol makulemal ve menle ihtiyac yoktur ki mansplar verilmek lzm gele. Cmle lemSedetl Padiahmzn kulu ve muti fermanberidir. Herbiri istihkak zere, yolu ile

riyet olunur. Byle olcak, lyk ve sez deildir ki memleket sahibi ve ibdullahhfz (tanr kullarnn koruyucusu) slm halifesi zerre kadar yararlanm olmaya da,mansplar pulluk pulluk satlp, bir alay hin hazineler ve defineler derliyeler vememleketi harap ve yebap ideler."(20)

Yahut padiah allahla korkutsunlar: "Zlimler senden sorulur, vekilindendeil!" (Keza, s. 48). "Ceza gnnde cmlesi sedetl padiahmdan sorulur. Oltakdirde, bunlarn dzeni ile kaytlanmak farz ve vacip mesbesinde olmutur. Biralay deersiz zevk ve sefda olupta, sedetl padiahmz sorumlu olmak ne revdr"(21)

"At alan skdar gemitir." Halkla padiah arasna nce kafes, sonra dumanve kan perdesi inmitir. Kesim dzeninin yaratt "sosyal snf"lar, haddinibilmeyecek "DEVLETLU"yu, padiahta olsa Selim III gibi boar, hatt gen Osmangibi, rznadek el attrp lsn bile lekelerler.

- Blm VIII in: Referanslar -

1- Tez, s. 76; 2- A.. "Tarih'i Devlet'i Osmaniye"; 3- "Hlsatl-kelmFi redd'l avm"; 4- Fasl XLII; 5- s.75-6; 6- s. 76; 7- s. 78; 8- s. 74; 9 -Hist. Gnrale des Peuples, c.I, s.185;10- s. 80;11- Keza;12 - Keza;13 s.240;14- s. 249;15- s. 250;16- s. 250; 17- s. 250;18- s. 251;19- s. 251; 20-Koibey Lyihas, s. 74; 21- Keza, s. 75.

BLM: IXTCARET VE BARBARLIK

Bezirganln retime Baskn k - Barbarlarn Medeniyetestnlkleri - Tipik Bir Barbar Akn - Barbarlk ve Bezirganlk - BezirganYollarnn Al - Bezirgnl Barbarn Tekilatlandrmas - BarbarnAmad Yerle Kyas - Medenilerden Barbarla vg.

BEZRGNLIIN RETME BASKIN IKII

Antika medeniyetler tarihinde bezirgnln, ticaretin bundan nce pekkeskince belirlendirdiimiz kadar byk rol oynadn ne srmek, ekonomitemelinin en kesin faktr olan retici glerin ve dolaysile RETM'in yerinedaha ikinci derecede gelmesi gereken DEIM faktrn, yni ticareti geirmekle,

acaba tarihsel maddeciliin sosyal ekonomi katlarnda kurduu hiyerariyi, rasyonelbasamaklan bozmu olmuyor muyuz? Baka deyimle, ticareti ve ticaret yollarntarihin (antika tarihin) ibresi ve "pusulas" durumuna getirmekle bir doktrin yanl,yahut doktrin dzeltmesi yapmaya kalkm olmuyor muyuz? Daha dorusu,bezirgn Molire'in "Zoraki Hekim"i gibi - antika tarihin zoraki nderi yaparkentarihsel maddecilii, - pek ikinci derece bir faktr deerlendirmede olsa bile, -yanlm saymyor muyuz?

Bu biraz fazlaca medrese kokan mantk, hereyden nce tarihcil maddeciliiniliklerinedek realist diyalektik anlayn skolastia evirmek olurdu. nce tarihsel


19/29

maddeciliin kurucular kadar yanlm olmaktan korkmayan, hele yanldklar zamanbunu dnyann en temiz itenlii ile herkesten nce kendileri, kendilerine taklarakaka itiraf etmeyi seven ikinci bir dncler ekibi gstermek gtr. Onlarca tekdeer: Gerek olayndr. Eer olaylar bir forml dorulamyorsa, yani bir formlgerek olaylara uymuyorsa: Deitirilmesi gereken ey olaylar deil formldr.Formln gc ve yetkisi - u veya bu kitapta yazl, u veya bu otoritece sylenmi

olmasnda deil-gerek olaylarla uygun dmesindedir. Mutlak hakikat: Domatizmedayanmaz.Antika medeniyette ticarete ve bezirgna o yaman nemi verirken, son

durumada retici glerin medeniyetler iin istinaf, temyizi olmayan idam karargibi uygulandn belirtmi ve konuyu "Toprak ve Medeniyet" bahsinde genieamak zere imdilik okuru bir nokta zerine teksif etmeye almtk. Bunu doktrindisiplini adna deil, gerek olaylar adna yapmtk. Yerinde grdk.

Onun dnda, klsik tarihsel maddecilik, antik tarihte ticaretin ve bezirgnnoynad muazzam rol, unun bunun uyarsna hacet brakmakszn vaktindegrm ve iyice izah ederek en edeb gzellikte aklamtr da... Yalnz buaklamay, kendi amaz konusu iinde ilemitir. Onun antika tarih olaylarn altsteden tarihsel devrim bakmndan incelenimine vakit bulamamtr. Fakat antikatarihin btn kr dmlerini zecek elemanlar vermitir. Bu elemanlar

noktada didaktikletirebiliriz:1-Bezirgn snf domadan nce, sosyal snflarn biimlenii: Srf ve dolaysz

olarak retimden kaynak ald. Bezirgn snfnn kendisi de geni iblmneuram retmenler arasndaki dei toku ban kurma zaruretinden dodu. Amabir kere doar domaz i tersine dnd.

2 - Medeniyetle birlikte retimin genel gdm de, retmenlerin kendileri debezirgnn emrine girdi. Bezirgn iki retmenin arasna alak gnll bir arac gibisokuldu. Hemen, her iki retmeni ve dnyadaki btn retimin kayman smrensnf oldu. Ve tarihin en kahredici diyalektii bezirgn snfta tecelli etti.

3 - "Yapt iyilik rktt kurbaaya demeyen" bezirgn, retimbakmndan yeryznn en parazit snf iken; retim iin dahi toplumun en yararlsnf durumuna girdi. Yapt hi bir ey yaratmayan en aalk smrclkt!Yd muazzam zenginlik lsnde en yce n ve erefle, bizzat. retime her gnbiraz daha egemen oldu. Modern ekonomi krizlerinedek...

Bu nokta Engels'in canl slbunda yle aklanyor du:"O zamanadek, snflarn teekklne gidim noktalar sunmu bulunan btn

elemanlar mnhasran retime balydlar. Bu elemanlar, retime katlanlar:Gdcler ve i yapanlar, yahut daha byk ve daha kk lde retmenler diyeikiye ayrmt. Burada, ilk defa olarak, hi bir surette retime katlmayan bir snfortaya kt. retimin genel idaresini ele geirdi ve retmenleri ekonomi bakmndankullatrd. ki retmen (mstahsil) arasnda pek lzumlu arac kesilen bir snf, heriki retmeni de smryordu. retmenleri deiim zahmetinden, zarar ziyanndankurtarmak bahanesiyle, rnlerini uzak pazarlarda srmlendirmek bahanesiyle, vebylece nfusun en yararl snf haline gelmek bahanesiyle, cidden parazit (hazryiyici) bir sosyal snf biimlendi. Pek clz kalan sosyal hizmetlerinin karlnda,

gerek yerli, gerek yabanc retimin kayman ekerek, arabuk muazzamzenginlikler edindi ve o nispette byk bir sosyal nfuz ve tesir kazand. Gene srf oyzden, medeniyet a sresince, her gn daha yeni ereflere, her gn daha byklde retime hkim olmaya arld. Ta ki en sonunda kendisi de, kendi zelrnn: Cihan ticaret krizlerini dnyaya getirdi."(1)

retimi bylesine kskvrak eline geirmi bir snf, onun gidiinde nelere kadirolmaz? Modern retimle dolaysz ilgili sanayici kapitalizm ana ve kapitalistsnfnn iktidar eline geiriinedek, o parazit snf retimi de, toplumu da, dolaysylekendi kendisini de kast kavurdu. Ancak, tarih grevi bitmi bezirgn snfn diktasile, onu en hayvanca ve enzlimce krkrne destekleyen derebeylik iktidarlar


20/29

17'nci yzyl ngiliz, 18'inci yzyl Fransz sosyal devrimleri tarafndan alaaedilene kadar (hatt edildikten sonra bile, geri lkelerde hl) bezirgn snf insantoplumunu maher yerine evirdi durdu: Antika tarihin tarihsel devrimler aoluunun balca sebeplerinden biri oldu.

Klsik tarihsel maddeciliin yzyl nce gsterdii bu olay, yzyl sonraarkeolojinin yeraltnda gml "br dnya"lar a karmas zerine yepyeni

madd belgelerle yeniden ispat edilmi duruma girdi. Konusunun uzman bay HenriLimet, insan umutsuzlua drecek kadar uzun sren antika tarih karanlndanele gemi arkeolojik belgeleri bir sraya koyup dzenlemenin gln anlatr;Hammurabi ile Asur krallar arasnda geen zamann bile Charlmagne ile 14'ncLois arasnda geen zaman kadar uzun olduunu hatrlattktan sonra yle der:

"Konuyu mekn ve zaman iinde belirlendirmek (determine etmek) esast...Bununla birlikte, sarih belgelenme (dokmantasyon) seyrektir: Teknik ilerleyiylesine yava oldu ki,19'uncu yzyladek metalrjide (mdeni sanayide) az tekmlkaydedildi. Onun iin, ok defa baka baka alarn ve medeniyetlerin metinleri veolaylaryle kyaslamalara bavurmak mecburiyetinde deilse bile, temaylndekalnd."(2)

19'uncu yzyl, byk sanayi ile dorudan doruya retime bal serbestrekabeti kapitalizmin, hi deilse ileri bat lkelerinde, o zaman iin, retimle

dolaysz mnasebeti bulunmayan bezirgnlktan iyice kurtulduu adr. O zamanakadar, modern ada harikal TEKNK retici glerin iskeleti saylan metalrjiyerinde saymtr! Hangi sebeple? Modern uzmanlk orasn aratrmyor. Tarih,metalrji geliimindeki yavalk ile bezirgn snfn retime kaytsz, artsz egemenoluunun ayn a olduunu yazyor. ki olayn birbirinden habersizce paralelgitmediklerini, tersine, birbirleri zerine en keskin etki-tepki yaptklarn anlamakiin keramet sahibi olmaya hacet var mdr?

Bugn mcerret mantkla dnlse, insanlk iin bezirgn hegemonyasnn nemuazzam zarar ziyana ve israfa patlad sylenebilir. Ne are ki tarih, mantk veuurla deil, kendi gereklii iinde yrd. Bundan sonralar iin o muazzamisraftan ibret dersi karlabilir: Be alt bin yl yerinde sayarca arpa boyu ilerleyi,elbet 20'nci yzyln insan gidii olmamaldr. Darvinizmce: Hayvan nev'i kedi-kpekbasamandan maymuna tekml etmitir. imdi, bilim yle syler diye maymundaninsan yetitirir gibi, sosyalizm seviyesine ulam bir cihanda kimi geri lkelerinbezirgn fideliinden kapitalist retmesi imknsz, hatt gln bulunabilir. Bugnkteknik ve uur seviyemizle alt bin yl nce yola klmad iin tarihe akl verilemez.

Antika tarihin gerekliinde ticaretin ve bezirgnln oynad byk rol, enyakn ve iyi bilinen tarihsel devrimleri iinde daha aka grlr.

BARBARLARIN MEDENYETE STNLKLER

Barbarlarn yalnz barbar olular, medeniyetlere stn gelmeleri iin yeterlisebep tekil edemez. Tarihte her zaman, herhangi bir yerde, herhangi bir barbaryn tarihsel bir rol oynayamaz. Ancak dnyann belirli yerlerinde, ve tarihin bilinen

alarnda gene ancak belirli barbar ynlar anszn belirli korkun aknlarnagirimilerdir. Tek szle hi bir barbar akn kendi bana ve gayrimuayyeniyetsizlikiinde gemez. Tersine her barbar aknnn muayyen artlar ve muayyen sebeplerivardr. Tarihin her alannda olduu gibi barbar aknlarnda da tam bir determinizm(muayyeniyet) hkm srer.

Barbarln stn gelii, Medeniyetin zemedii problemleri zebilmesindenileri gelir. Barbarn zd balca drt problem, Tarihncesinde insanln yaadilkel sosyalizm prensiplerinden gelir.

1 - Medeniyet fertler arasnda ekonomik ve sosyal eitsizlik demektir.Zenginlii ve iktidar elinde tutan azlk, kendi arasnda hiyerari ve teki insanlar


21/29

arasnda korku yaratt iin, yalan bir zaruret haline gelir. Btn fertleri eit olanBarbar Toplumda kimse kimseden korkmad iin, herkes birbirine doruyu syler.Korkuyu ve yalan bilmeyen insanlarn yetitii Barbarlktaki yksek insan karakteri,medeniyetle rtc alaklklara gmlm insann inmeli durumuna karlk stnirade ve hareket kabiliyeti yaratr. Barbarlk, medeniyette bulunmayan temiz, taze,kuvvetli insan malzemesini salam olur. Bu, Barbarn Gelenek-Grenek retici

glerindeki stnlktr.2 - Medeniyette retimin ahs mlkiyeti altnda, plnsz yaplmas, herkesinkaderini, ne ve kim olduu bilinmiyen pazar ve bezirgn mnasebetlerine balar.Onun iin, herkes birbirini maddi, manevi rakip ve dman sayar. Bu genelemniyetsizlik iinde sosyal snflara paralanm olmak, insanlar zt kutuplara bld.Medeniyette ise, zordan baka hi bir ey insanlarn kollektif aksiyonunusalayamaz. Bu "zorla gzellik" medeniyeti en kritik nda kollektif aksiyon isteyentoplum gcnden anszn mahrum edebilir. Barbarlkta retim de, tketim de, hattyzlerce kiilik evlerde barnm da topluca olur. Sosyal snf ayrlklarnnbulunmay, Toplum iindeki btn insanlarn ieride, darda tek bir vcut imi gibidnp davranmalarn salar. Bu, barbarn kollektif aksiyon reticiglerindeki stnldr.

3 - Antika medeniyetin hemen btn retim temeli topraa dayanr. Toprak

mlkiyetinin aznlk elinde temerkz, o zamanki retici glerin seviyesi yzndenhem topran verimini, drr, hem geni retmen ynlarn geim artlarndayanlmaz derecede gletirir. Her deeri alnr, satlr hale getiren bezirgnmnasebetlerin tefecilik smrs, toprak mnasebetlerini bsbtn iindenklmaz kr dm yapar. Barbar insan, yukar barbarlk konandaki Kent insanise: Kendi ileyebilecei topraktan fazlasna gz dikmez. Ele geen topraklarn oukamu mlkiyeti olur. Aa barbarlk konandaki gebelerde ise, topran aileretimi iin benimsenmesi bile yoktur. Zaptedilen hemen btn topraklarn mlkiyetiorta mal saylr. Her iki halde de, ken medeniyet altnda topraklar alnm kkretmen halk ynlarna toprak, parasz, yeniden ve adaletlice datlr. Bu, barbarncorafya retici glerinden toprak meselesinde stnldr.

4 - Bilhassa Antika medeniyetlerin Ekonomik iki nemli mekanizmas: Sanayive bayndrlk faaliyetler ile, ticaret ve hele d ticaret faaliyetleridir. Medeniyettefeci-bezirgn ekonomisinin kanlmaz sonucu olarak derebeiletike bu ikifaaliyette, toprak ekonomisi gibi kmaza girer.

a) Medeniyet ilk gndenberi en hayati ham maddelerini (Irak'ta olduu gibitan bile) dardan getirtmek zorundadr. Bu yzden, sonralar, madenler,bulunduklar barbar lkelerinde ilenip kle halinde ithal edilmiye baland.Barbarlar, hele yukar barbarlk seviyesine gelmilerse, kendi topraklarndabulunan ham maddeleri medeniyet hesabna ileyeceklerine, kendi hesaplarnaileyerek kendi topraklarndaki yeni corafya retici glerini de toplumakazandrabilirler. O yzden, greceiz, her yukar barbar akn tarihte rol oynad m,bu roln az ok kendine has bir yeni teknik ve retici g getirerek oynayabildi.

b) Medeniyet d ticaret mnasebetlerini, Irak'ta "Damgar" ad verilen tiptence kamu memuruna, sonra zel bezirgnlara kaldrtt kervan veya gemi seferler

ile yaptryordu. Barbarlar, medeniyetin kaldrd pahal kervanlar ve gemi seferleriyannda, kendilerinin her zaman yaptklar glerle gelip giderken, tabi ekildebezirgn grevini daha elverili artlar altnda benimsediler. ok defa, medeniyetkervanlarnn veya gemiciliklerinin kolay kolay ulaamadklar lke ve semtlere, ensapa ve tehlikeli yollardan ticareti barbarlar gtrdler. Medeniyetin refahalarnda daha elverili ticaret araclna alan ve bu yolda az ok kolay bir geimyolu da edinmi bulunan barbarlar, medeniyetin derebeiletike her trl ekonomikmnasebet gibi ticarete de engel olduu k sralarnda, medeniyet ekonomisininbalca zenberei olan bezirgn mnasebetlerinin en sadk mmessillerikesildiler ve yle davrandlar. (Cengiz de, Timur da, slm medeniyetine saldrrken,


22/29

meden beylerin Mool bezirgnlarna kardklar glkleri harp sebebi olarak nesrdler.)

Bu drt bal faktrler gz nnde tutulursa, Medeniyetle Barbarlk greinin imekanizmasnda hangi ekonomik temel sebeplerin rol oynad anlalr. BtnTarihsel barbarlar (Tarihte rol oynam barbarlar) bu bakmdan gene medeniyetyetitirmesi saylrlar. Geldikleri yerler daima, sonra zerine akn edecekleri

medeniyetin ok eski zamanlardan beri ap ilettii tarlalara benzer. Oralardan ilkinmedeniyet ham madde kaynaklar ileterek eya ve (korku yalan bilmez gelenek-grenekte, kollektif aksiyonu yksek) taze insan gc ithal etmitir. Byle uzunyzyllar boyu, medeniyet, barbarl ileride yapaca akna kendi eliyle hazrlamtr.

Smerler zerine ilk aknlar yapan barbarlar: Elmlar, Zaroslular, Semitler,Kassitlar hep, Irak'n Dou, Kuzey, Bat (Lbnan) yanlarn evrelemi d, kymetlita ve madenler kereste v.s. ham maddelerin ilenip getirildikleri dalarn vesemtlerin insanlardrlar. Gilgame destan medeniyetin barbarl bu bakmdanileyiiyle doludur.

Engidu, ele geirilen tipik gl, karakterli barbardr: "Onu dalaryetitirmitir... Memlekette en kuvvetli odur. Senden hi ayrlmayacaktr." (Tablet I)Humbaba, dalar bekleyen barbardr: "Ejderha yapl Humbaba ormanda oturuyor.Onu ldrp... kendimize katran aalar devirelim" (Tablet II) "Humbaba, onun

bgrts Tufandr." (T. II) (Bu da Tufann barbarlardan geliini gsterir). amagkten seslendi: "Durmayn, ilerleyin!" Humbaba bard: "Kimdir o dalarmnocuklar olan aalarmn rzna geen?" (Tablet III)

Barbarln ekonomi temeli zerinde oynad rol, en son olduu iin en iyibilinen Tarihsel Devrimlerden Mool aknlarna bakmakla pek ak grebiliriz. Cengizynlarnn Tarihe girileri yle anlatlr:

TPK BR BARBAR AKINI

"Tatarlar, steplerin geni geitleri zerinde ilerliyorlard. Onlar kimsenintanmad dnyann bir ucundan geliyorlard. Denize doru sel gibi akyorlard. Vegrndkleri yerde dnyann kapld dehet tarife smazd." "teki uluslar birliktesrkleyerek ilerliyorlar. En byk souklarda bile drt nal koan ve yorulmakbilmeyen svarilerini hibir set durduramyor. Onlar, inenebilecek her eyiyiyorlar, kendilerine kar gelenleri ldryorlar."(3)

Bu yryen muazzam kollektif aksiyon gcn Bat hristiyanl renmekistiyor.1245 yl Papa nnocent IV tarafndan, Lyon Konsili karar ile, Tatarlarafransisken keii (dervii) Pln Carpin gnderiliyor. Tarih: Cengiz Han'n Sihia'larnKinlerle (inle) mttefik olan Tangut kralln devirmesinden (1227) iki yl nceyedyor. Orta barbar atein iinde aksiyon halinde inceleniyor. Carpin(4) Cengiz'inKidane'lar mparatorunu bakenti iinde kuatt gnleri anlatyor:

"Kuatm o kadar uzun srd ki, savalarn yiyecekleri ktlat. Ve Cengiz Hantaynlarn yalnz on kiide bir kiiye verilmesi buyrultusunu kartt.(5)

Hangi orduda bir kii yerken dokuzu a durup dvr? Ancak her kiinin

kendisini tekilerden en ufak ayrtl bir varlk saymad Tarihncesi Toplumunkanda sosyalist insanlarnn ordusu byle bir denemeye katlanabilir."Kuatlan ehirde oturanlar kendilerini makinelerle, oklarn yardmyla yiite

savundular. Talar kalmaynca, taarruz edenlere gm atmaya, erimi gmboaltmaya baladlar. nk ehir birok zenginliklerle doluydu Neticesiz uzunsavamalardan sonra, ehiri zorla almak umutlar kesilince, kuatm yapanlardardan surlara kar muharebe ederlerken, Tatarlar kentin ortasnadek bir yeraltgalerisi kazdlar. (6)

Yni: Barbarn kollektif aksiyonu ezilmemi zeks ile teebbs kabiliyeti,medeniyetin teknik stnlne kar, suru yer altndan evirecek yeni bir sava


23/29

teknii yaratmakta gecikmedi.Byle insanlarn ordusunda: Tekilt, Disiplin, Sava Metodu, medeni ordularn

son gnlerde muazzamlatka her kafadan bir ses kan Bbil kulesine dnmordularnkinden kat kat stndr:

Tekilt: "Cengiz Han her 10 sava grubun bana bir adam koyuyor(bildiimiz onba) bu manga adamlarnn on tanesine bir yzba kumanda ediyor.

On yzbaya bir st kumanda ediyor. En sonra on ste bir ef kumanda ediyor.Btn ordunun banda kapiten bulunuyor, ama onlar daima bir tek kapitene itaatediyorlar."(7)

Disiplin: "Savata, onluk gruptan biri, ikisi, kaarsa ldrlyorlar. Btnon kiiler kaar da yznc kalrsa: Gene hepsi ldrlyor. Ksaca, mterekmutabakat karar ile ricat edilmezse, kaanlar boazlanlyorlar. Savalardan biri,ikisi, cesaretle kavgaya atlnca, mangada geri kalanlar atlanlarn ardndangitmezlerse, ldrlyorlar. Birisi esir edilir de yoldalar onu kurtarmayagitmezlerse, hepsi ldrlyorlar." "Dman kesin olarak yenilmedike ganimet elegeirmeye balayanlarn da ldrlmeleri gerekir. Tatarlarda insanlar byleacmakszn ldrrler."(8)

Teknik: "Irmaklarn hatt en byklerini yle geiyorlar: stler (binbalardemek) yuvarlak ve dz bir byk deriyi alyorlar. likler ap kaytan geirerek bir

eit yuvarlak uval yapyorlar. ine elbiselerle baka nesneler dolduruluyor. Eerlerve sert nesneler ortasna yerletiriliyor. nsanlar da orta yerine oturuyorlar. Bylecekuruluveren gemi atn kuyruuna balanyor, ve hayvan yzmek zere rmaasrlyor. Zrt savalarn salam birer deri torbalar iyice dikilmi bulunur. Hersava yle bir torba bulundurmaya mecburdur. Neleri varsa, o tulumun iinedoldururlar, azn kapatp balarlar. Atn kuyruuna asarak rma geerler."(9)

Silh: Her savada "2 veya 3 yay, veya hi deilse iyi bir yay ile ok dolu byk okdanlk, bir balta ve makineleri ekmek zere bir ip bulunur."(10)

"Sanyorum Tatarlarn kendileri ancak pek az silh, bilhassa okdanlk, yay,deriden zrh gmlei istihsal ederler. Tatarlara Persten (randan) zrh ve demirmifer gnderildiini grdm."(11)

Sava metodu: "Tatarlar iinde, bizim tarafmzdan ldrlmeyeceklerinibilseler silhlarn efendilerine kar seve seve evirecek ok esirler vardr." (Carpin:64) "Dmana kar eitli uluslardan aldklar esirlerden yaplm ktalar yollarlar.Bu ktalarn yanna belki birka Tatar katarlar. Sonra, en iyi savalardan tekiledilmi ktalar gnderip hi grnmeden dman sandan, solundan sardrrlar.Bylece, enber iine aldklar dmana kar her cephede birden savarlar. Bazanpek kalabalk bile deillerdir. Ama, hasm taraf, evrildiini hissederek byk birorduyla dvtn sanr."(12) "Eminiz ki tatarlar baka daha kurnazca harp hileleriicad edecekler ve daha iyi ve faydal eyler yapacaklardr."(13)

Byle az ama z bir barbar ordunun, milyonluk medeniyet ordularn it dalamkeiye evirdikleri grld zaman alr m? Barbarn, medeniyetten ald silhlamedeniyeti yendii anlalyor.

BARBARLIK VE BEZRGNLIK

Bu kyasya "ldrm Endstrisi" geliigzel yerde, maksatsz ilemez. Bukeskin silhla gene aka ve dorudan doruya medeniyetin yaratt, sonradankrlettii ticaret mnasebetleri ve yollar alacaktr:

"Bir ka yl sonra renildi ki, btn lkeleri bir tek imparatorluk iindebirletirmi bulunan Tatarlar, Pasifk Okyanosundan Krmadek kervanlarngemesine yol veriyorlar ve bezirgnlara ktlk yapmyorlar."(14)

Ktlk yapmak ne kelime? Her Tarihsel barbar, bezirgnlar uruna, hattmuhakkak bezirgnlarn izdikleri pln zerinden savamtr. Cengiz'in geleneini,


24/29

bezirgn yollar bir daha tkannca aynen bir daha yrten Timurlenk Fransz kralaltnc Carlos'a Farsa u mektubu yazd:

"Babu Temir Krkn, mrn uzatsn,"Buradaki dostunun yzbin selmn ve iyi dileini Fransa kral kabul buyursun,

bunu dnya kadar ok iyi dilekle isterim. Dualar bildirildikten sonra ycekumandann oyuna urasn belirtilir ki fri (frer) Fransiskos adl din reticisi bu yana

geldi. Ve kral mektuplarn getirdi ve siz ulu komutann iyi adn ve bykln veann anlatt. ok sevindik. u dahi bildirilir ki, kalabalk ordu ile varp, ykceliktalihinin yver getmesile, bizim ve sizin dmanlarmz kahr ve zebun ettik. Ondansonra: Sultan ehrinin murahhas fri Civan' katnza yolladk. Her ne olduysa sizeanlatp syler. imdi siz ulu kumandan Hmyun mektuplarnz gnderip biziselmet ve salnzdan haberdar edesiniz ki, gnlmz rahat olsun. Ve u dahilzmdr ki: Sizin bezirgnlarnz bizim yanmza gnderilip nasl biz onlar izzetli veikraml tutarsak, bizim bezirgnlarmz dahi ol tarafa giderler ve onlar da siz izzet veikramla ho tutasnz. zerlerine kimsenin zor ve arl gelmesin. nk dnyabezirgnlarla bayndr olur. Baka ne diyelim, nice yllar devlet ve egemenliktekalasnz. Vesselm Yazld tarih hicri sekizyzbe yl muharrem l mkerremsonu."(15)

Mektubun te ikisi selm-kelm, te biri i olarak yalnz bezirgnlar iin

yazlr.

BEZRGN YOLLARININ AILII

Mool aknnn hangi ekonomi faktrlerine bal olduu grld. CengizHandan be on yl sonra, Tatarlar "Pasifk Okyanusundan Krmadek" uzanm bykbezirgn yollarn atlar. Venedik bezirgn Marko Polo'nun anlarndan ilgili pasajlaryle sralanabilir: (Krm'dan yola klnca):

"Yava yava ilerleniyor. Ve birok atolarn nnden geiliyordu. Seyyahlarkrktan fazla ato grdler. Her atoda baka bir dil baka bir lehe iitiliyordu.nk bu atolar Cenovallara, Venediklilere, Greklere ve bazan, vaktiyle Rusyasteplerini igal eden ve Cermence konuan Goth'lara aitti."(16) "Polo'lar zamanKuman'larn (Polovetz'ler) yerine Tatarlar gemiti ve atolar her eit matahlarsatan ve alan ok dilli bezirgnlar barndryordu."(17)

Step insan byk gezegen komuna evlerinde yayorlard:"Stepte ak keeyle rtl, tekerlekli adrlarda yayorlard. Baz adrlar otuz

ayak geniliinde byktler. Bunlar hi bozulmadan tanyordu. Ve arabatekerleklerinin aras yirmi aya geiyordu. Byle bir araba stne oturtulmubulunan ev, her iki yanda arabadan be ayak daha geni oluyordu. kier ikierkoulmu yirmi kz arabay ekiyordu. Yanbanda develer koulmu ve sandklaryklenmi arabalar geliyordu."(18)

Bu yayanlarn henz Anahanlk geleneklerini brakmadklar, mezarlarndanbelliydi:

"Arabalar, zerlerinde yzleri douya evrik, gbekleri nnde bir kupa

bulunan "tatan kadnlar" duran mezarlarn nnden geiyorlard.

(19)

Bezirgnlar bu konuksever ilkel Toplum kucanda rahattlar:Venedikliler, Tatarbeylerinin nezdinde konaklamay, bir tercman aracl

sayesinde onlarla kle, yn ve balmumu fyatlarn sylemeyi seviyorlard.Bezirgnlara "Kmz", mayalanm ksrak st sunuluyordu. Bir efendi kmz ierken,her yudumu ektike bir hizmeti: "Ha!" diye baryordu. Kmzlar srarlasunuluyordu. Ve davetlinin kmz tatmasn kolaylatrmak iin kulaklar ekiliyordu:Tatarlarn dediine gre, kulaklar ekilince insann boaz geniletilmi oluyordu."(20)

Mool, bu "Ha babam!" havas iinde bezirgn arlyordu. Snrlar, bezirgnlengellemiyordu. Kentler, en emniyetli drt yol az pazar yerleriydi. Buna rnek,


25/29

Volga kysnda Hanlk bakenti saylan ak evleriyle Bulgar ehriydi:"ehirde o zamanlar ancak 500 evle birka cami vard. Oturanlar bilhassa kn

kalyorlard. Yazn davarlaryla ayrlklarda srtmeyi tercih ediyorlard. Gz gelirgelmez, kentin evresinde adrlar dikiliyor, kent muazzam bir canllk kazanyordu.Evler ta ve kerestedendi. Keresteler civata ve tamponlar yardmyla tututurulmukalaslardan yaplyd. ehrin ortasnda yuvarlak bir kule dikiliyor, tepesine iinden 72

basamakl bir merdivenle klyordu."Polo kardeler, geldiklerinin ertesi gn, hkmdara en iyi mallarn sunmayagittiler.

"Hakan (Barka) Bizans erguvani kumayla rtl bir tahtta oturuyordu.Sanda vasal hanlar bulunuyordu. Bezirgnlar soluna geirildiler. nlerine zeltekayak masalar zerinde etle hidromel (bal ikisi) karld. Mcevherlerden ve mal,matahlardan konuuldu. Barka Venediklilere byk bir kabul gsterdi. Getirdikleribtn eyleri ald ve mallarn bedellerini bol bol dedi."(21)

"Kuzeyli Ruslara Kaman'n geceleri o denli ksa gelmiyordu. Ama, Araplar ogeceleri "beyaz ve nefs" buluyorlard. Arap bezirgnlar ticaret yapmak iin Bulgar'ageliyorlard. Ayrca, o tabiat mucizesini temaa etmek ve sabahlaradek pespenbekalan gkyzn hayran hayran seyretmek iin de geliyorlard."

"Hamamda erkeklerle kadnlar birlikte banyo yapyorlard.

"Cinayet iliyenler, elleriyle ayaklarndan drt diree balanyor, vcutlarboyunlarndan kalalarndan bir baltayla yarlyordu.

"Ticaret pek canlyd. Kymetli talarla deierek pek ok mal, hele bal,balmumu, balk tutkal ve hatt ucuz bulunursa kara tilki postlar bile elde ediliyordu.

"Polo kardelerin yol arkadalar Moskova'ya gitti. Bu yeni kurulmu bir ehirdi.Tatarlarca tln edilmi aa Don'daki Kiyef ehrinin ticaretini ele geiriyordu veTuna'da Cenovallarla i mna'sebetlerinde bulunuyordu. talyanlarn Moskova'daelileri vard. Romenler, Moskovallara an dkme sanatn retiyorlard. Kremlininyannda, bir Sudak bezirgnlar mahallesi vard. Orada ticaret ok kr getiriyordu.yle sanlyordu ki Venedikli Duge orada Tucev ailesinin kurucusu oldu. Bu aile19'uncu yzylda Ruslara mehur bir air yetitirdi."(22) "Moskova'ya gitmek krl iti.Ama, o kadar uzak ve yle souktu ki, Rusya'dan iyi kalitede deri, balmumu vekleler ihra ediliyordu."(23) "Bu, Tatarlarn btn Rus topraklarnda, hattaNovgorod'da bile vergi almak zere nfus yazm yaptklar yld."(24)

Orta Asya bezirgn yollar engelsiz ilerliyordu:Demirkap: (Derbent Hazer deniz ile Kafkas arasndaki geit)"Cenovallar gemilerini rmak yoluyla bu denizin kylarnadek srkleyip, orada

gemicilik ve ipek ticareti yapyorlard."(24)

Buhara: "Kent ortasndaki tepenin stnde bir mstahkem ato ykseliyordu.Acemler, Hintliler kara setreli yahudiler, inliler byk pazarda iten krlyorlard."(25)

Semerkand: "Yol boyunca seyyahlara mahsus menzillere rastlanyordu. Sutedariki iin tam bir gn at srtnda yol almak gerekiyordu... Drt bir yanda yedekatlar bulunuyordu. Hakann ulaklar, yorgunluktan bitkin bineklerinin eerlerinikaldrp, taze beygirlerin zerine koyuyorlard. Bir koca bezirgn, bir eli, bir prens,yorgun dm atn srerken iyi birat zerinde birisine rastlad m, svariyi indiriyor

ve onun bineini teklifsizce zaptediyordu. Kimse sesini karmaya cesaretedemiyordu.Hami: "l gei o kadar uzun srmt ki, bezirgnlar yolun ka gn

srdn kestiremediler. En sonunda Hami'ye geldiler. Dou in'de Budist birkltr merkezi olan bu ehir, in'i bat ile balyan nemli bir transit yeri idi."(26)

BEZRGNLII BARBARIN TEKLTLANDIRMASI

"Btn lkede posta ve menziller tekiltlandrlmt. Kubily hanlnn her


26/29

noktasndan pek abuk haber almak istiyordu. Bir bezirgn veya bir ulan salambir atla gnde alaca yolu, iki beygir ldrerek iki gnde almasn tercih ederim."

Yol boyunca dikilmi direkler mesafeyi gsteriyordu. Hann ulaklar gnde enaz10 konak (40 kilometre kadar) yol almaya mecburdular. Ama, ulaklar ok kez gnde15 il 20 konak yol gidiyorlard. Atlar bir kye yakn geberirse etini orada oturanlarasatyorlard. Yolda geberirse; yorgunluktan den hayvanlar brakp gidiyorlard."(27)

"detti, ulaklar bir ehre, bir kasabaya, bir kye vardlar myd, emir kard.Kendileri ve adamlar iin ok et ve meyva binekleri saysnn misline yetecekkadar yulaf getirilecekti. Ulaklar korumak, bagajlarna ve beygirlerine bakmak zerenbetiler dikilirdi. Bir nesne veya bir hayvan eksildi mi, mal sahibinin zarar ziyannmahalli yetkililer tazmin ediyorlard. Eer ulaklarn vardklar yer ahalisikendilerinden istenen eyi hemen getirmezse, gnn veya gecenin hangi saatindeolursa olsun sopalar ve krbalarla iitilmedik tarzda dvlyorlard. Yahut o yerinkocabalar getirtiliyordu, ve ulaklar bunlar kamlarla, sopalarla acmakszndvdryorlard.

Hakann bakenti hatt saray bir bezirgnlar enternasyonal idi:Kubily'n Saray: "Suriyeli nesturiler, Moallar, inliler, Ermeniler saray,

evresinde toplayorlard. Byk hann durana yolu den kimse, silahlnbetilere cevap vermek iin en az drtdil bilmeye mecburdu."(28)

Kendi ortaana gml barbar Mool Batya metelik vermiyordu. HakanMangu, 9'uncu Louis'ye Rubruquis eliyle gnderdii mektupta yle yazyordu:

"Ezel tanr gcyle gndoudan gnbatyadek tekmil dnya bar ve enlikiinde birleti miydi, ne yapmak istediimiz anlalacaktr."

Kubilyn pasport yerine altn tabletle eli olarak gnderdii Polo kardeler,Papadan:

"Bizim hristiyan dinimizde retim yapm, yedi sanat bilen ve putperestlerleve konuacaklar baka kiilerle iyice tartmay ve sa kanununun en iyi kanunolduunu ispat etmeyi becerecek yz kadar adam" istiyeceklerdi.(29)

"Semerkend'taki rasathane bilginleri, oradan yldzl g inceliyorlar vegnein tutulmalarn haber veriyorlard. Bylesine birbilime kar, o t Iraklardakisefil Avrupa ne ederdi?

"Filistin daha ilginti. Orasn bezirgn yollar ap geiyordu. Oradahristiyanlarla Araplar arasnda savamalara ahit olunabilirdi. Ve birka yz hristiyanangaje edilebilirdi: nk, mesel harp yapmak ve srlar ykmak gzel sanat bazalanlarda epey geri kalm bulunan inlilerin eline her i braklamyacandan, busipari bsbtn daha kanlmaz oluyordu." "Kuds'te, efendimizin lhdi zerindeyanan lmbadan getirtmek zere adam grevlendiriliyordu."(30)

BARBARIN AMADII YERLE KIYAS

Cengiz akn zerinden yarm yzyl gememiti. Barbar "Tufan"n gibigetii her yer ylesine bezirgn cennetine dnmt. Her ey ticaret iindi. Cengiznn uramad yerlerde ise, ayn gnler, durum yleydi:

"(Marko Polo heyeti) Tatarlar lkesinin snrn anca Ermenistan krall iinegirdiler. Orada daha az abuk yol almak zorunda kaldlar. Drt bir evresinde Frankbaronlarnn, Templier'lerin (Malta tarikatllarn), Tton valyelerinin atolargrlyordu.

"Hallar, Anadolu'nun gney kylarn, pek mehur Ayas veya Layas gibilimanlar ele geirmilerdi."(31)

"Arabistan'dan gelen kervanlar Ermenistan' batan baa ayorlard. OradaBat Avrupa matahlar bulunuyordu. Ermenistan kei kl, kereste, demir, kuru zmve btn Lbnan'da byk n olan atlar ihra ediyordu. Her yerde, vergi demedenmuaf olan Cenoval elilere ve mmessillere rastlanyordu. Cenevizlilerin uzun


27/29

bezirgn yollar boyunca bezirgn acenteleri vard. Venediklilere kayrlan imtiyazlar okadar nemli deildi.

"Polo kardeler, Ermenistan'da Kubily Hann ulaklar nvann kullanyorlard,ama, atlar iin para demeye mecbur kalyorlard.

"Ayas'tan Suriye ye getiler. Buraya Araplar Assham ("Sol ky ") adnvermilerdi.

"Filistin o zaman mreffehti. Kuds'e yakn gl baheleri, portakallar, zeytinyalar, muzlar, bademleri, erikleri ve afyon iin hahalar mehurdu.Yabanclar ora pazarlarna kouyorlard. Otel ve banyo fiyatlar ok yksekti. Ama,mahsuller ucuzdu. Kuds'te su, kt olduu iin, sarnlarda muhafaza olunuyordu.Hallar pek kudretli deillerdi. Yalnz atolara hakkyle sahip kabiliyorlard. Hiteellerinde tutmadkleri bir lkede yollarn emniyetini gzetmeye ve vergi tahsiletmeye glkle muvaffak oluyorlard.

"Geni in kylerinden sonra Polo kardeler tatan kaldrml Kuds' pekfukara ve boucu buldular. Ama, mkemmel zmlerini takdir ettiler."(32)

in bakayd:"Elilikler ve misyonlar denizden, karadan geliyorlard. Bezirgnlar da yle...

Mool hkimiyeti ticaret iin parlak bir a oldu: Moollar itibr deer tedavlnve daryla mbadeleyi gelitirdiler. "

"Kubily'n saltanat anl ve huzurlu oldu. in iin, hakan geni toleransl birrejim kabul etti, ayn zamanda hem aydnlar, hem taoistleri hem budistleri himayeetti, ve inlilere silah tamay yasak ederek mahall harplerin nne gemeyealt."(33)

MEDENLERDEN BARBARLIA VG

Orta barbarla kkn medeniyeti gzleriyle grm olanlardan dinlemekhereyden daha ilgintir. Cihan Ticaretinin kuzey yolunu aan Cengiz atas Atill iinkoyu hristiyan Chateaubriand yle der:

"Bakenti bir kamp yahut keresteden yaplm bycek bir ald.Boyunduruklad krallar barakasnn kapsnda srayla nbet tutuyorlard. Sofrasntahta tabaklar ve kaba yemeklerle donatp altn ve gm vazolar arkadalarnabrakyordu. te orada bu Tatar, arkalksz bir tahta iskemleye oturup, Roma'nn veBizans'n elilerini kabul ediyordu. ki yannda eliler deil, mehul barbarlaroturuyordu... Sava tiryakisiydi ama, toplantda ateliliini dizginlemeyi bilerekbilgeleirdi. Yalvaranlara yrei yufka, inanlln kabul ettii kimsenin yardmnakomaya hazrd. Ksa boyu, geni gs,daha da geni ba, kck gzleri,seyrek sakal, aarm salar, bask burnu, gne yan rengi asln iln ediyordu...Bu adam Romallarn ngenlikleri mnasebet ile bu hn, diyordu ki:"mparatorlarn generalleri uaktrlar, Atilnn generalleri imparatordurlar!"(34)

Ona karlk:"Tebaalarn iflsa srkleyen ihtiamlarla elendirmeye dkn"(35)

Arcadius'n olu Theodos II:

"Tasavvur edilebilecek her alakl, her irtikb egemen klan"

(36)

Adamlar iinde naslsa namuslu Maximin'i seip Atil'y kandrmaya yolluyor.Delegeler arasnda o an en ilgin eserini yazan Grek tarihisi Priscus grdklerinianlatyor:

(Atil, biraz da tahtal kye benzeyen bakentine girerken, kadnlarkouyorlar): "Balar stnde bu sradan kar sraya uzanm beyaz bezlertutuyorlar. Altlarndan yedierli gen kz saflar yryerek vg arklar sylyorlar."

Bu manzarayla o gece uykusu kaan Maximin, sabah erkenden Priscus'hediyelerle yolluyor. Priscus anlatyor:

"Saray dairesi bir ift duvar iinde birok evler"den ibaret. "it kapal idi.


28/29

nnde hibir hizmeti grnmyordu."(37)

(Dnyay sarsan adamn bir nbetisi bile yok! Neden sonra ba tral biradam grnyor. Rumca: "Kahire, sizi selmlar!" diyor. (Priscus armtr.Rumlar hep taranmam sal, partal elbiseli olurmu. Bu adam giyinik, nasl Rumolur? Soruyor):

" - Hnler arasnda barbar hayat ekmeye hangi lkeden geldin? " Adam

cevap veriyor: " - Bu soruyu neden atnz?" " - nk ok iyi Rumcakonuuyorsunuz da..."O zaman tral, giyinik adam glerek balyor anlatmaya:" - yi bildin. Ben Grekim. Mesie'nin Viminacum'undanm. Bir ticaret evinin

kurucusuyum. Zengince bir kzla evlendim. Mutlu yayordum: Sava mutluluumuuurdu." (Esir olmu. Zengin esirler prenslere ve eflere dyormu. Adam,dt efendisiyle savaa girmi. Romallara kar yiite savam.) "Yeterceganimet edinince barbar efendime gtrdm. Skitlerin kanunu gereince,hrriyetimi istedim. O zamandanberi hr oldum. Barbar bir kadnla evlendim.ocuklarm oldu. Onegese'in (Atil'nn Rum bavekilinin sofra yoldaym. Veneresinden baklrsa baklsn"simdiki hayat artlarm, gemiteki artlarma tercihedilir." (Biraz derlenip toplanr) "Oh! Evet, sava ii bir yol bitti miydi, Hnlerdekaygsz bir hayat srlr. Herkesin bahtna ne derse, insan onu rahat rahat

kullanr: Kimse kendisini dvmez. Hi bir ey insann huzurunu karmaz. Sava bizibesliyor. Roma hkmeti, idaresinde yayanlar ifls ettiriyor. Roma, tebaasnnkurtulu umudunu bakalarnn himmetine brakmal. nk, zlimce bir kanun,tebaann kendisini savunmak zere silh tamasn yasak ediyor. Kanununkendilerine silh tattklar ise, ne kadar yiit olursalar olsunlar, kt savayorlar.Kimine bilgisizlik, kimine eflerinin tabanszl engel oluyor. Bununla birlikte,Romallarda bar zaman baa gelen felketlere baklrsa, onlarn yannda savanktlkleri hi kalr. nk bar zaman Romallarn hepsinde bir lkstr, birdayanlmaz hara belsdr balar, buram buram alr. Baka trls de olmazd ya!Roma'da kanun herkes iin bir deil. Bir zengin yahut iktidar sahibi kanunu inerse,yapm olduu hakszlktan tr en ufak bir ceza grmeksizin o hakszlktanyararlanr. Ama bir fukara, kanun formalitelerini bilmeyen bir insan yle bireyyapmaya grsn; Oh! Ceza hemen ensesine biner..Meerki dvas bitinceye kadaranas alamaktan, yahut sonu gelmez bir dva ile iflsa uramaktan dp lsn de,kurtulsun. nsann hakl olduu bir dvda, kanunlarn emrettii eyi ayrca paradiyerek elde edebilmesi, bence dayanlr bel deildir. Roma'da hangi tecavzeurarsanz urayn, ne mahkeme kapsna yaklaabilirsiniz, ne de hkime veavanesine yal kazan salyacak bir paray pein pein teslim etmedike herhangibir hkm bekliyebilirsiniz."(38)

Esir dt barbarlardan hr kalnca ayrlamayan meden Rumun ken birmedeniyet zerine dndkleri bunlardr. Ona kar Grek tarihisinin medeniyetisavunmas da yle oluyor:

"Kanunu koruyanlar kamu emniyetini korumu olurlar." "Silh kullanmaktaidmanllar" var. "Kanun koyucularmz baka bir snf daha: Topra eken kolonlarsnf ihdas ettiler. Askerlik sayesinde yayan bu snfn kendisini koruyanlar

beslemesinden daha hakl ne olabilir?" "Hkimlerle avukatlarn dvac tarafndan veaskerin kyl tarafndan maan kartmasnda ne hakszlk vardr? Svari atn,oban srlarn, avc kpeklerini ne kadar iyi bakarsa o kadar krl kar. Ktdvaclar var da, atklar dva yznden ifls ediyorlarsa, beter olsunlar... lerinuzamasna gelince, eh, hkmn bekleten bir hakim ceffelkalem hkm veren kthkimden bin kere iyidir. Kanunlar ak aktr. Herkes onlar bilir veya bilebilir.mparatorun kendisi bile kanunlara itaat eder. Byklerin cezasz kalmalarithamnz, geri kimi dorudur, ama, btn milletlerde bu byledir. Hem fukara dabazen delil yetersizliinden dolay cezadan yakasn kurtarmyor mu?"(39)

Derken, Onegse grnr. Kendisini hediyelerle satn almaya gelecek olan


29/29

Maximin'in adrna kendisi gider. Ve orada yle barr:"Pek ok yanlyorsunuz. Atil'nn yannda klelik, mparator Romasnda saadet

ve servetten daha tatl gelir bana."(40)

- Blm IX' un Referaslar -

1- F. Eng: L'orig de la Fam. ete, s. 216-217; 2 - H.L: Le trav. du Mt.ete. s. 20,1960 Paris; 3- Victor Chklo'ski Le Voy. de Morco Polo. s. 56-59; 4- Libellum Historious; S- V. Eh: 60; 6 - Keza; 7 - Keza. 61; 6 - Keza, 62-63; 9- Keza;10 - Keza;11- Keza 64.75;12 -13 -14 Keza, s. 64;15 - Tc Cevd: C. B,s. 320-329;16 - V. Ch, 65;17-18-19-20-21-22-23-24.25-26.27-26-29-30-31-32 Keza;, 67 - 90; 33 Maxim Petit: Hist. Grrales, Larausse ed. T.I. s. 377; 34 - Ch: tudes Hist.29; 35 - Amde Thirry: Hist. Atilla. peti. s. 60; 36 - Keza; 37 - Keza, 92;38 - Keza, 97; 39 - Keza, 96, 99; 40 - Keza. s. 100.

www.solplatform.org
http://www.solplatform.org/http://www.solplatform.org/

Documents

Hikmet Kıvılcımlı - Tarih, Devrim, Sosyalizm-4