Od 1900 r. dyscyplina olimpijska. Na całym rozgrywkach udział brało 265 milionów zawodniczek i zawodników, oraz 5 milionów sędziów należąFIFA[1]. W meczach piłkarskich uczestniczdrużyny. Celem gry jest umieszczenie piłki w bramce przeciwnika. Zwycięża drużyna, która w regulaminowym czasie gry (dwie połowy po 45 minut każda w rozgrywkach seniorów) zdobpiłkarskie odbywają się na prostokRozmiary boiska to 45 m do 90 m szerokolecz boisko nie może byćboisko powinno mieć 105 metrów długotą przyją ł Komitet Wykonawczy FIFA na podstawie przepisów opracowanych przez IFAB instytucjPiłkę Nożną.

Drużyna piłkarska składa sidopuszczony do meczu musi byrezerwowych (w finałach Mistrzostw Wśród graczy wyróżniamy bramkarza i graczy z pola: obropomocników i napastników. Podział graczy z pola na pozycje jest czysto umowny, w aktualnie stosowanych strategiach gry czpodczas meczu płynna wymiana mizawodnikiem, który może dotykazgodnie z Przepisami możkarnym. W przypadku rozmypoza własnym polem karnym, jego dru

Historia piłki nożnej

Od 1900 r. dyscyplina olimpijska. Na całym świecie w 2006 roku w rozgrywkach udział brało 265 milionów zawodniczek i zawodników, oraz 5

żących do 207 lokalnych związków zrzeszonych w FIFA[1]. W meczach piłkarskich uczestniczą dwie rywalizują

yny. Celem gry jest umieszczenie piłki w bramce przeciwnika. yna, która w regulaminowym czasie gry (dwie połowy po 45

da w rozgrywkach seniorów) zdobędzie więcej bramek. Mecze ą ę na prostokątnym, pokrytym murawą boisku.

Rozmiary boiska to 45 m do 90 m szerokości i długości od 90 m do 120 m, że być kwadratowe. Od 14 marca 2008 roku kać 105 metrów długości i 68 metrów szeroko

itet Wykonawczy FIFA na podstawie przepisów opracowanych przez IFAB instytucję odpowiedzialną za Przepisy Gry w

yna piłkarska składa się z 11 zawodników (aby zespół został dopuszczony do meczu musi być ich co najmniej 7) i zazwyczaj 7

erwowych (w finałach Mistrzostw Świata i Mistrzostw Europy żniamy bramkarza i graczy z pola: obrońców,

pomocników i napastników. Podział graczy z pola na pozycje jest czysto umowny, w aktualnie stosowanych strategiach gry często naspodczas meczu płynna wymiana między nimi. Bramkarz jest jedynym

że dotykać i łapać piłkę rękami w czasie gry, jednak zgodnie z Przepisami może to mieć miejsce jedynie we własnym polu karnym. W przypadku rozmyślnego zagrania piłki ręką przez bramkarza poza własnym polem karnym, jego drużyna zostaje ukarana rzutem

wiecie w 2006 roku w rozgrywkach udział brało 265 milionów zawodniczek i zawodników, oraz 5

zków zrzeszonych w lizujące ze sobą

yny. Celem gry jest umieszczenie piłki w bramce przeciwnika. yna, która w regulaminowym czasie gry (dwie połowy po 45

ęcej bramek. Mecze ą boisku.

ści od 90 m do 120 m, kwadratowe. Od 14 marca 2008 roku każde nowe

ci i 68 metrów szerokości. Decyzję itet Wykonawczy FIFA na podstawie przepisów

za Przepisy Gry w

z 11 zawodników (aby zespół został ich co najmniej 7) i zazwyczaj 7

wiata i Mistrzostw Europy - 12). ńców,

pomocników i napastników. Podział graczy z pola na pozycje jest czysto ęsto następuje

dzy nimi. Bramkarz jest jedynym kami w czasie gry, jednak

miejsce jedynie we własnym polu ą przez bramkarza

yna zostaje ukarana rzutem

wolnym bezpośrednim (zobacz Wykroczenia i kary), tak samo jak w przypadku pozostałych zawodników. Wbrew powszechnie panującej opinii, ukaranie bramkarza za rozmyślne zagranie piłki ręką w czasie gry poza własnym polem karnym karą indywidualną w postaci żółtej lub czerwonej kartki, może mieć miejsce jedynie w ściśle okreś lonych w Przepisach Gry sytuacjach. Bramkarzowi nie wolno zagrywać piłki ręką po podaniu jej do niego przez współpartnera z wrzutu oraz po podaniu od współpartnera nogą (a konkretnie jej częścią poniżej kolana), jednak jeś li intencją zawodnika z drużyny nie było podanie piłki do bramkarza a wynikło to z przypadku, w takiej sytuacji bramkarz może zagrywać ręką, nieważne, którą częścią ciała zagrał współpartner.

Typowa gra piłkarska polega na utrzymywaniu się w posiadaniu piłki tak, aby nie weszła ona w posiadanie przeciwnika, na podaniach piłki nogą lub głową (nie ręką) do partnera z zespołu a następnie kopnięciu jej do bramki przeciwnika. Kontakt fizyczny między graczami zasadniczo jest niedozwolony. Zawodnicy, którzy nie są w posiadaniu piłki, starają się przemieszczać po boisku, próbując znaleźć się w pozycjach ułatwiających wymianę piłki pomiędzy graczami swojego zespołu, a jednocześnie utrudniających grę przeciwnikowi.

Piłka nożna jest jedną z szybciej prowadzonych gier. Piłka jest poza grą po opuszczeniu przez nią całym obwodem boiska lub po przerwaniu gry gwizdkiem przez sędziego. Warto przy tym zauważyć, że inaczej niż np. w piłce ręcznej zegar nie jest zatrzymywany, a czas spotkania dalej płynie. Piłka jest wprowadzana do gry w sposób ściś le okreś lony w Przepisach Gry, który zależy od powodu, dla którego znalazła się poza grą. Korzenie futbolu nikną w zamierzchłej przeszłości. Ponad 2000 lat temu w kulturze chińskiej, japońskiej, greckiej czy rzymskiej istniały zabawy polegające na wkopywaniu lub wrzucaniu piłki do bramki. Później, w średniowieczu, na ulicach wielu miast i wiosek dochodziło do dzikich rozgrywek między dwiema drużynami o nieograniczonej ilości zawodników. Świński pęcherz albo wypchana zwierzęca skóra służyły jako piłka. Dopiero w XIX wieku rozgrywki piłkarskie zostały uporządkowane według okreś lonych reguł. W roku 1863 przedstawiciele jedenastu angielskich klubów piłkarskich spotkali się w FreemasonTayern w Londynie, aby utworzyć Związek Piłki Nożnej. Wcześniej setki szkół i klubów uprawiających futbol kierowały się swoimi własnymi zasadami. Niektóre drużyny dopuszczały podcinanie przeciwnika albo chwytanie piłki w ręce. Z tego chaosu Związek Piłki Nożnej wykreował jednolity zestaw reguł. W ciągu dekady do Związku dołączyły organizacje futbolowe z Walii, Szkocji i Irlandii. W roku 1882 te

cztery związki utworzyły Międzynarodową Radę Stowarzyszeń Piłki Nożnej (IFAB). Pod koniec XIX wieku piłka nożna rozprzestrzeniała się na całym świecie jak pożar lasu, przenoszona z miejsca na miejsce najpierw przez brytyjskich kupców i żeglarzy, a następnie przez podróżników z całej Europy. Z Austrii do Brazylii, z Węgier do Rosji w ciągu 20 lat na przełomie wieków dziesiątki krajów tworzyły drużyny, rozgrywki i związki piłkarskie. W roku 1904 Francja i sześć innych państw europejskich, zmęczonych nieudolnością IFAB, utworzyło Międzynarodowy Związek Piłki Nożnej (FIFA). Futbol stał się prawdziwie międzynarodowym sportem.

Współczesne początki Właśnie w Anglii w połowie XIX wieku zainaugurowano pierwsze rozgrywki. Tam też, w połowie wieku, po raz pierwszy spisano przepisy gry w piłkę nożną. Miały one na celu ujednolicenie zasad gry, której licznie oddawali się angielscy studenci i uczniowie prywatnych szkół. Pierwsze przepisy, w kształcie zbliżonym do współczesnej gry rugby, powstały w Trinity College podczas spotkania, w którym uczestniczyli także przedstawiciele szkół prywatnych (public school) Eton College, Harrow School, Rugby School, Winchester College i Shrewsbury School, ale zasad tych nie udało się szerzej rozpowszechnić. Co więcej, niektóre kluby, jak na przykład Sheffield F.C., próbowały wprowadzać własne zasady i zakładały własne związki piłkarskie.

Te sytuacje przyspieszyły powstanie The Football Association, Angielskiego Związku Piłki nożnej (zobacz: piłka nożna w Anglii), która w 1863 roku ostatecznie ustaliła jednolite przepisy, wówczas zbliżone jeszcze do rugby. Rozróżnienie tych dwóch dyscyplin nastąpiło wkrótce, po sporze o usunięcie dwóch zapisów dotyczących gry ręką i szarżowania. Obecnie zasady gry reguluje International Football Association Board (IFAB). W 1904 roku w Paryżu powstała Międzynarodowa Federacja Związków Piłkarskich.

Zadeklarowała ona zaakceptowanie zasad ustalonych przez IFAB, ale już w 1913 roku udało jej się umieścić w niej własnych przedstawicieli.

Do tej pory uważano, że przed XIX wiekiem wszelkie przypadki rozgrywania meczów polegały na bieganiu kilkudziesięciu osób za jedną piłką na boiskach długich na 3 kilometry, co z obecnie znaną formuła piłki nożnej nie miało nic wspólnego. Odnalezione niedawno dokumenty wskazują, że brytyjscy monarchowie gościli mniej chaotyczną formę gry na swych dziedzińcach już pod koniec XV wieku.

Rodzaje rozgrywek Piłka nożna jest od wielu lat najpopularniejszą dyscypliną sportową w wielu krajach i ma najbardziej rozbudowane rozgrywki w skali świata. Zasadniczo zawody odbywają się w dwóch systemach: ligowym (tzw. każdy z każdym) oraz pucharowym. Ten pierwszy polega na rozegraniu przez każdą parę zespołów określonej w regulaminie liczby meczów (najczęściej 2) w sezonie i wyłonieniu zwycięzcy (za wygraną przyznaje się przeważnie 3 punkty (kiedyś 2), za remis rywale dostają po 1 punkcie, zaś za porażkę 0 punktów. Zwycięża zespół, który uzyska najwięcej punktów, a w dalszej kolejności decydują mecze bezpośrednie, następnie bilans bramek, a na końcu liczba strzelonych bramek. W systemie pucharowym rozgrywa się mecze tylko między rozlosowanymi w pary zespołami, przy czym do dalszej rundy przechodzi (awansuje) zespół, który okaże się lepszy w bezpośredniej rywalizacji. Istnieją również systemy mieszane. Na przykład podczas Mistrzostw Świata I faza turnieju rozgrywana jest w grupach, w każdej z nich systemem ligowym („każdy z każdym”), natomiast począwszy od II fazy (od 1/8 finału aż do finału) drużyny grają między sobą systemem pucharowym.

1888-1900 Pierwsza liga piłkarska

W lipcu 1885 w futbolu angielskim wprowadzono zawodowstwo, a Wiliam McGregor, jeden z członków zarządu klubu Aston Villa, zaczął namawiać działaczy największych klubów, by utworzyć zawodową ligę piłkarską. 17 czerwca 1888 roku w hotelu Royal w Manchesterze spotkali się przedstawiciele 12 klubów: Accrington, Bluckburn Rovers, Bolton Wanderers, Burnley, Derby County, Everton, Notts County, Preston North End, Stoke City, West Bromwich Albion, Wolverhampton Wanderers iwłaśnie Aston Villa. To właśnie one utworzyły najstarszą ligę piłkarską na świecie, a McGregorowi powierzono funkcję jej prezesa. Wiliam sprzeciwiał nazwaniu jej ligą angielską, gdyż miał nadzieję, że wkrótce przyłączą się do niej kluby szkockie. Pomylił się, lecz wymyślona przez niego liga ruszyła już we wrześniu 1888, i to za poparciem The FA. Dniem rozgrywek ligowych (przez 84 lata!) była wyłącznie sobota. Faworytami pierwszego sezonu ligowego byli zdobywcy Pucharu Anglii z 1888 (West Browmich) oraz z 1887 (Aston Villa), w składzie których grały dwie ówczas największe gwiazdy na Wyspach: Billy Basset, najlepszy wtedy skrzydłowy w Królestwie, oraz Archie Hunter, legendarny napastnik Aston Villa rodem ze Szkocji. Preston North End (1889) Tymczasem pierwszą ligową bramkę strzelił Jack Gordon z Preston North End, a jego zespół przez wszystkie 22 mecze sezonu nie znalazł pogromcy. Najjaśniejszym punktem drużyny był center napadu JohnnyGoodall (ur. 1863), 14-krotny reprezentant Anglii, jej kapitan w latach 1891-95, uważany do dziś za pierwszą wielką gwiazdę The Football League. W tym pionierskim sezonie 1888/89 zdobył z klubem Mistrzostwo Anglii, ponadto Puchar Anglii, a sam z 21 bramkami został królem strzelców! W kolejnym sezonie Preston udaje się obronić tytuł, ale Goodall żegna się z zespołem i przechodzi do Derby County, gdzie zostaje jego kapitanem. W 1892 roku Mistrzostwo Anglii wywalczył Sunderland FC. Ligę wygrywał jeszcze dwukrotnie (1893 oraz 1895) stając się najbardziej wówczas utytułowanym klubem Anglii. W bramce tej historycznej drużyny stał legendarny szkocki goalkeaperNedDoig, który rozgrywając w ekstraklasie 465 meczy i czterokrotnie tryumfując w The Football League, stał się

piłkarzem numer jeden w historii Sunderlandu! Ale i w polu Sunderland miał graczy nietuzinkowych. Szkocki rozgrywający John Auld, kapitan mistrzów Anglii (1892, 1893), czy jego reprezentacyjny kolega z linii pomocy (half-back) Hughie Wilson - należeli do graczy przynajmniej utalentowanych. Ten drugi uznany za najwybitniejszego „cofniętego” XIX wieku to kapitan mistrzowskiej drużyny z 1895. Albo Jimmy Millar, niepozorny środkowy napastnik, który dla Sunderlandu zdobył 123 gole w 260 meczach, a po przejściu w 1896 do rodzimej ligi szkockiej wywalczył z Rangersami dwukrotnie tytuł Mistrza Szkocji. Czy niezwykły łowca goli Jonny Campbell - w sezonach tryumfu swego klubu za każdym razem przywdziewał koronę króla strzelców. Razem, w 215 meczach zdobył 150 goli! Aston Villa Birmingham (1894)

Schedę po Sunderlandzie w The Football League przejął klub z Birmingham, drugiego największego miasta w Anglii, mianowicie Aston Villa FC. Zespół ten na przełomie wieków osiągnął największe sukcesy w swej przebogatej historii - na pewno ustanowił jedną z najświetniejszych epok angielskiej ligi. W siedem sezonów (1894-1900) zdobył pięciokrotnie Mistrzostwo Anglii (1894, 1896, 1897, 1899, 1900) oraz dwukrotnie Puchar Anglii (1895, 1897), a napastnicy The Villans (Campbell, Wheldon, Garraty) na przemian z największą gwiazdą tamtych czasów, StevemBloomerem, wygrywali klasyfikację najlepszych strzelców. Najbardziej radosny był zdecydowanie rok 1897. Trzecie mistrzostwo Ligi było dogonieniem Sunderlandu w generalnej klasyfikacji najlepszych drużyn Anglii, trzeci Puchar Anglii było powtórzeniem osiągnięcia Preston z pierwszego sezonu, kiedy to klub ten zdobywał krajowy dublet. Także w tym pamiętnym roku piłkarze przenieśl i się na nowy stadion, który zresztą istnieje do dziś - The Villa Park.

Po dziś dzień ligowe osiągnięcia klubu z Birmingham przebijają tylko cztery kluby. Są to: Liverpool FC, Arsenal Londyn, Manchester United oraz Everton.

Europa Federacją zrzeszającą europejskie związki piłkarskie jest Unia Europejskich Związków Piłkarskich Piłki Nożnej (UEFA). Organizacja została założona w 1954 r. w Bazylei. Obecnie zrzesza 53 związki piłkarskie. UEFA jest organizatorem europejskich pucharów (Liga Mistrzów UEFA, Liga Europy UEFA, Superpuchar Europy UEFA) oraz organizuje Mistrzostwa Europy.

Klubowe rozgrywki międzynarodowe

Najważniejszym klubowym turniejem piłki nożnej w Europie jest Liga Mistrzów UEFA. Biorą w niej udział najlepsze drużyny Europy. Turniej jest organizowany przez UEFA i stanowi kontynuację Pucharu Klubowych Mistrzów Europy (utrzymując oficjalnie obie nazwy). Liga Europy UEFA to cykliczne rozgrywki piłkarskie, organizowane przez Europejską Federację Piłkarską jako kontynuacja Pucharu UEFA, w których biorą udział zespoły piłkarskie, zajmujące czołowe lokaty w narodowych rozgrywkach piłkarskich najwyższego szczebla, z wyłączeniem drużyn biorących udział w Lidze Mistrzów.

Rozgrywki reprezentacji narodowych

Najważniejszymi rozgrywkami reprezentacji narodowych Europy są Mistrzostwa Europy w piłce nożnej. Odbywają się co 4 lata i poprzedzone są eliminacjami toczącymi się w grupach. Pierwsze mistrzostwa odbyły się w roku 1960 i wtedy były nazywane Puchar Narodów Europejskich później przemianowane do obecnej nazwy. W 2007 roku do turnieju, który odbył się w roku 2008 po raz pierwszy zakwalifikowała się Reprezentacja Polski.

Kevin Prokopowicz kl. IIb