Embed Size (px)
DESCRIPTION
Historisch Nu is de krant van Museum Rotterdam, met nieuws over tentoonstellingen en activiteiten van het museum.
Citation preview
historisch nunummer 34 - 11de jaargang januari 2011 - historisch nu is een uitgave van museum rotterdam
Dat gevoel wordt in de aanloop naar het toernooi aangewak-kerd door de winkelstand die mascottes, toeters, hoofddeksels en dergelijke uitvent, en door de media die uitvoerig verslag uitbrengen van geheel oranje geverfde straten en nieuwe oranje spullen, zoals een een brulleeuw of een hoed in de vorm van een oranje kaas of klomp, kortom van de oranjegekte.
De overheid heeft vervolgens van deze rituele gekte gebruik gemaakt. Het is nu traditie dat eens in de twee jaar de open-bare ruimte oranje kleurt en de politie de bierconsumptie en feestvreugde in goede banen leidt. Om voetbal gaat het dan niet meer. De wedstrijd is aanleiding geworden voor een openbaar stadsritueel van geoorloofde uitzinnigheid waarin gevoelens van eenheid en onderlinge verbondenheid ontstaan. Wie met een oranje opblaaskroon op het hoofd te midden van
de juichende massa staat, is gelijk aan iedereen en hoort erbij. Een van de functies van rituelen is inderdaad de bevordering van het gevoel bij een gemeenschap te horen, van bijvoorbeeld leeftijdsgenoten of geloofsgenoten. Zo verbindt het ritueel van de groentijd aankomende studenten, en de eerste communie bevestigt voor zowel het kind als zijn familie dat het deel uitmaakt van de groep rooms-katholieke gelovigen. Een andere functie van een ritueel is die van de geruststelling. Een ritueel bevat altijd een handeling die volgens vaste gewoonte of regels verloopt, en daardoor weet men waar men aan toe is. Het ritueel biedt houvast. Van dit alles en nog meer geeft de tentoonstelling Rituelen een beeld. Lees verder op pagina 4-5.
ns
als het nationale team om de europese of wereldbeker voetbalt, volgen de liefhebbers de wedstrijden vaak via grote schermen op een plein, samen met een enorme massa oranje-fans. op dat plein staan ook mensen die niet speciaal van voetbal houden, maar het oranjegevoel willen beleven en delen.
rituelen
dYnamieK
We leven in dynamische tijden. De wereld verandert in rap tempo en ook Rotterdam is vergeleken met vijftig jaar geleden ingrijpend veran-derd. De samenstelling van de bevolking heeft blijvende wijzigingen ondergaan. In de stad wonen nu meer dan 170 verschillende nationaliteiten, alle met hun eigen achtergrond en cultuur. Als ons museum van betekenis wil zijn en blij-ven voor alle Rotterdammers, moet het mee veranderen.
In een moderne stad als Rotterdam lijkt de rol van een traditioneel Historisch Museum achterhaald. Al een aantal jaren richt ons museum zich daarom – met respect voor het verleden - ook op de actualiteit in de stad. Dat heeft geleid tot een serie exposities, activiteiten en evenementen waarin kennis van het verleden in relatie met het heden werd samengebracht,We zijn zo geleidelijk van een historisch museum geëvolu-eerd tot Museum Rotterdam, een eigentijds stadsmuseum dat de stad in al zijn aspecten bestudeert en presenteert.
Museum Rotterdam wil uitgroeien tot een netwerkmu-seum dat zowel het verleden koestert als het heden alle ruimte biedt. Het museum wil een brug slaan naar de verschillende community’s in de stad en laat het niet bij mooie voornemens. We zijn prominent aanwezig in de wijk en werken nauw samen met de bewoners om hun cultureel erfgoed in kaart te brengen en te verzamelen voor generaties na ons. Op die manier kunnen we de stadsgeschiedenis vast-leggen en straks reconstrueren zoals die zich nu voordoet .... constant in beweging.
hans Walgenbachdirecteur
Fotograaf joris den Blaauwen onderzocht de
lokale snackcultuur en dook in de wereld van de
rotterdamse snelle hap.
6KaPsaLon
de nederlandse overheid en tal van organisaties
maken ons bewust van het gevaar dat aan alle kanten
loert.
7Pas oP!
Lang werden rituelen gezien als opgelegde regels
die weinig keuzevrijheid lieten. maar het ritueel wint
weer aan populariteit.
ritueLen4/5
het dagelijks leven op rotterdam-Zuid staat op-nieuw in de schijnwerpers. dit maal wordt ingezoomd
op amateurfoto´s uit familiealbums.
2Zuid van
Binnenuit
in het rijk van Koning voetbal mag iedereen een kroon dragen.
vLiegveLd
voetBaL
2
zuid van binnenuit
Zuid van Binnenuit is een groot en gezamenlijk familiealbum van Rotterdam-Zuid. Voor het eerst laten honderden tentoonge-stelde foto’s van tientallen families en een cineacprogramma met 8mm-films het leven van alledag op Zuid zien, door de ogen van de bewoners. Alle foto’s in de tentoonstelling zijn gemaakt toen fotograferen nog duur was. Tot ver na de oorlog doen mensen wel een jaar met een fotorolletje, een eigen toestel is vaak een luxe. Velen komen aan hun foto’s van familie of laten zich aan huis of op straat fotograferen.
De familiealbums hebben weinig aandacht voor de woon- of werkomgeving, die is namelijk te zien door simpelweg naar buiten te stappen. Ook familiebezoek, verjaardagen of kerstavond komen alleen bij hoge uitzondering op de foto. De familiealbums verbeelden vooral bijzondere momenten zoals een communie, een huwelijk, een uitstapje, sportwedstrijden en de feestelijke intocht van Feyenoord.
Natuurlijk zijn er uitzonderingen: enkele amateurs met een passie voor fotografie maken bewust een beeldverhaal. Zo fotografeert Adrie van Noppen vanaf 1938 jarenlang de veranderende om-geving vanaf zijn balkon op de Strevelsweg. Onderwijzer Spruit
legt in de jaren dertig de nog landelijke Linker Maasoever vast. De tentoonstelling toont ook verrassende beelden uit de albums van Duitse soldaten over de strijd en hun legering in Rotterdam-Zuid.
In een Cineac bioscoop komen bovendien beelden van Zuid tot leven. Een verzameling 8 mm films van ongeveer zestig minuten zet het stadsdeel in beweging, vanaf de mobilisatie tot de aanleg van de eerste metro in Rotterdam-Zuid. Zo zien we Zuid voorbij-trekken in de films van verzetsman Koenig en de humoristische ‘speelfilms’ van Herman Messemaker waarin hij onder andere het slechte drinkwater in Rotterdam op de hak neemt.
In archieven en collecties blijven familiefoto’s nog steeds gro-tendeels buiten beeld. Maar deze intieme kijk op het leven van de bewoners van Rotterdam-Zuid werpt een ander licht op de geschiedenis van het stadsdeel. Zuid van binnenuit zoomt in op het alledaagse leven en breekt een lans voor het familiealbum als waardevol onderdeel van het collectieve geheugen van de stad.
rn
de geschiedenis van rotterdam-Zuid komt in de boeken vooral terug in verhalen van de sprong over de rivier, uitdijende havengebieden en grote industrie. maar op Zuid woont en werkt ook al bijna anderhalve eeuw een groot deel van de rotterdammers. Wat is hun verhaal en hoe hebben zij de voortdurende veranderingen in het bewogen stadsdeel beleefd? de tentoonstelling Ziet Zuid gaf vorig jaar al een blik op de geschiedenis van Zuid met foto’s en films van professionele en amateurfotografen. de grote belangstel-ling heeft samensteller joop de jong geïnspireerd verder te graven in het fotografisch geheugen van Zuid. de vervolgtentoonstelling Zuid van Binnenuit stapt door de voor-deuren van Zuid en richt zich vooral op amateurfotografie uit familiealbums.
op Zuid is water genoeg voor een verkwikkende duik, als je het niet erg vindt om het te delen met de scheepvaart. Waalhaven, 1925. Familiealbum van dam.
In 1927 brengt de familie
Snijder een bezoek aan een
feestelijk Vliegveld Waalhaven.
ongeWenstBeZoeK
13 jaar later poseren Duitse sol-
daten op hetzelfde vliegveld bij
een zwaar beschadigde Fokker
G1 van de LVA.
Voetbal was en is belangrijk op
Zuid. Ton Kroef bij voetbalclub
Spartaan ‘20 aan het Afrikaan-
derplein in 1939.
Biene, Karin en tante Maatje
van Noppen op hun balkon aan
de Strevelsweg in 1945. Op
de achtergrond zien we Zuid
groeien.
BaLKon
Een auto is in 1965 een kost-
baar bezit. Therese en Anton
Hoeven-Van Lent poseren in
de Rollostraat trots voor hun
wagen.
auto
Zuid van Binnenuit
Rotterdam-Zuid Familiealbum
1902-1978
Gemaal op Zuid, Pretorialaan
141, Rotterdam-Zuid
27 november 2010 t/m
5 februari 2011
Het Gemaal op Zuid is een
initiatief van TENT, CBK,
Kosmopolis Rotterdam en
Museum Rotterdam en wordt
ondersteund door het Pact op
Zuid en woningbouwvereniging
Vestia.
Openingstijden:
wo t/m za 11 - 17 uur
3historisch nu januari 2011 nr 34historisch nu januari 2011 nr 34
Middelpunt van de opstelling is een gedetailleerde maquette uit 1970. Historisch Delfshaven, dat wil zeggen Aelbrechtskolk en beide zijden van de Voorhaven, had toen net de status van beschermd stadsgezicht gekregen en in verband daarmee was er voor dat gebiedje een restauratieplan ontwikkeld. De maquette diende om geld te werven, onder meer in de Verenigde Staten, en toont het gewenste resultaat van de voorgenomen restauratie. De oversteek naar Amerika, in navolging van de Pilgrim Fathers die in 1620 uit Delfshaven naar de nieuwe wereld vertrokken, heeft de maquette overigens nooit gemaakt; evenmin is de restauratie van het stadsgezicht geheel naar plan uitgevoerd. Toch toont de maquette een voor iedereen herkenbaar beeld van schilderachtig Delfshaven en vormt zo het uitgangspunt voor de verdere opstelling.
Die gaat uit van een aantal opvallende gebouwen: het Piet Heinhuisje in de Piet Heinstraat, de Pelgrimsvaderkerk en het pand van Henkes aan de Voorhaven westzijde.Piet Hein is min of meer de ‘patroonheilige’ van Delfshaven. Hij zag in 1577 het levenslicht in Delfshaven op de plaats waar nu een negentiende-eeuwse reconstructie van zijn geboortehuis staat. Zijn naam werd en wordt, net als die van Erasmus in Rotterdam, voor van alles gebruikt. Een wasserij, een buurt- en clubhuis, een afdeling van de vrijwillige brandweer, een harmonie, een basisschool -zij allen tooiden zich met de naam Piet Hein. Aan deze stadsmarketing en aan de echte Piet Hein
wordt in de opstelling aandacht besteed. Ook de West Indische Compagnie, de werkgever van Piet Hein bij zijn verovering van de zilvervloot, komt aan de orde.
De kerk is het meest opmerkelijke gebouw aan de Voorhaven. Op de maquette is goed zichtbaar dat achter de achttiende-eeuwse gevel een laat middeleeuwse kerk ligt. Dat is de kerk die de Pelgrimvaders gezien hebben voordat zij na een nachtje Delfshaven scheep gingen om in Amerika een zelfstandige kolonie te stichten. De komst en het vertrek van deze streng gelovige Engelse protestanten is in een animatiefilm verbeeld. Het Henkespand uit 1824 staat voor de 31 jenever producerende bedrijven die Delfshaven ooit telde. Er zijn nog meer gebouwen die met het stoken van gedestilleerd te maken hebben: molen de Distilleerketel en het zakkendragershuisje van de sjouwers van Delfshaven die zorgden voor het laden en lossen van het graan dat de grondstof van jenever is. De opstelling toont flink wat producten en reclamemateriaal van Henkes.Bij de maquette tonen kaarten, prenten en foto’s de ontwikke-ling van Delfshaven niet alleen in een historische, maar ook in landschappelijke en stedenbouwkundige context. Doe- elemen-ten zorgen ervoor dat de opstelling niet alleen leerzaam, maar ook leuk is.
ns
zicht op delfshaven
voor oud stadsschoon moet je in amsterdam, Leiden of delft zijn, maar niet in rotterdam, krijgen buitenlandse toeristen altijd te horen. dat is niet helemaal waar. al meer dan zes eeuwen ligt stroomafwaarts aan de maas het havenstadje delfshaven dat sinds 1886 tot rotterdam behoort en waarvan de historische kern min of meer intact bleef. in de dub-belde Palmboom geeft de nieuwe opstelling Zicht op Delfshaven kijk op en inzicht in het ontstaan en de geschiedenis van historisch delfshaven.
Toen Rotterdam in 1886
Delfshaven annexeerde, maakte
beeldhouwer Leo P. Stracké
een sculptuur van de Rotter-
damse stadspatroon Erasmus
en Piet Hein, de zeeschrik van
Delfshaven. Het werk werd aan
de burgemeester van Rotterdam
aangeboden. Delfshaven had
geen eigen burgemeester meer
om wat dan ook aan te geven.
BroederLijK
Van de komst en het vertrek van
de Pelgrimvaders bestaan geen
authentieke voorwerpen meer.
Wel wordt in jubileumjaren spe-
ciale aandacht geschonken aan
het begin van de gedenkwaar-
dige tocht die in de Verenigde
Staten jaarlijks op de vierde
donderdag van november wordt
herdacht met Thanksgiving Day.
gedenK-Waardige
tocht
Jenever, de trots van Delfsha-
ven, werd op veel verschillende
manieren aangeprezen. Op
dit reclamebord van fabrikant
Henkes wordt Delfshaven nog
met een `t´ geschreven.
recLame
voorhaven en achterhaven waren rond 1900 nog volop in gebruik en vormden ook één geheel zoals deze glasdia toont. na de afsluiting van de toegang tot de maas werd historisch delfshaven een schilderachtig verstild, maar verwaarloosd gebied. na 1970 kwam daarin verandering.
De jeneverproductie in Delfs-
haven bracht allerlei andere
bedrijvigheid met zich mee.
Een belangrijk beroep was dat
van de kuiper. Hij produceerde
de vaten waarin de jenever werd
bewaard. Het vergulde kuipers-
knechtje diende als uithangbord
van een kuiperij.
In 1870 onthulde koning
Willem III een indrukwekkend
standbeeld van Piet Hein.
Jos de Grave was de maker
van het meer dan manshoge
beeld dat ook nog eens op een
voetstuk van meer dan drie
meter werd geplaatst. Het gipsen
model van slechts 57 cm hoog
biedt de gelegenheid de zeeheld
van wat dichterbij te bekijken.
KuiPer
in hetKLein
Zicht oP deLFshaven
vanaf januari 2011 in
de Dubbelde Palmboom
vLiegveLd
voetBaL
2
zuid van binnenuit
Zuid van Binnenuit is een groot en gezamenlijk familiealbum van Rotterdam-Zuid. Voor het eerst laten honderden tentoonge-stelde foto’s van tientallen families en een cineacprogramma met 8mm-films het leven van alledag op Zuid zien, door de ogen van de bewoners. Alle foto’s in de tentoonstelling zijn gemaakt toen fotograferen nog duur was. Tot ver na de oorlog doen mensen wel een jaar met een fotorolletje, een eigen toestel is vaak een luxe. Velen komen aan hun foto’s van familie of laten zich aan huis of op straat fotograferen.
De familiealbums hebben weinig aandacht voor de woon- of werkomgeving, die is namelijk te zien door simpelweg naar buiten te stappen. Ook familiebezoek, verjaardagen of kerstavond komen alleen bij hoge uitzondering op de foto. De familiealbums verbeelden vooral bijzondere momenten zoals een communie, een huwelijk, een uitstapje, sportwedstrijden en de feestelijke intocht van Feyenoord.
Natuurlijk zijn er uitzonderingen: enkele amateurs met een passie voor fotografie maken bewust een beeldverhaal. Zo fotografeert Adrie van Noppen vanaf 1938 jarenlang de veranderende om-geving vanaf zijn balkon op de Strevelsweg. Onderwijzer Spruit
legt in de jaren dertig de nog landelijke Linker Maasoever vast. De tentoonstelling toont ook verrassende beelden uit de albums van Duitse soldaten over de strijd en hun legering in Rotterdam-Zuid.
In een Cineac bioscoop komen bovendien beelden van Zuid tot leven. Een verzameling 8 mm films van ongeveer zestig minuten zet het stadsdeel in beweging, vanaf de mobilisatie tot de aanleg van de eerste metro in Rotterdam-Zuid. Zo zien we Zuid voorbij-trekken in de films van verzetsman Koenig en de humoristische ‘speelfilms’ van Herman Messemaker waarin hij onder andere het slechte drinkwater in Rotterdam op de hak neemt.
In archieven en collecties blijven familiefoto’s nog steeds gro-tendeels buiten beeld. Maar deze intieme kijk op het leven van de bewoners van Rotterdam-Zuid werpt een ander licht op de geschiedenis van het stadsdeel. Zuid van binnenuit zoomt in op het alledaagse leven en breekt een lans voor het familiealbum als waardevol onderdeel van het collectieve geheugen van de stad.
rn
de geschiedenis van rotterdam-Zuid komt in de boeken vooral terug in verhalen van de sprong over de rivier, uitdijende havengebieden en grote industrie. maar op Zuid woont en werkt ook al bijna anderhalve eeuw een groot deel van de rotterdammers. Wat is hun verhaal en hoe hebben zij de voortdurende veranderingen in het bewogen stadsdeel beleefd? de tentoonstelling Ziet Zuid gaf vorig jaar al een blik op de geschiedenis van Zuid met foto’s en films van professionele en amateurfotografen. de grote belangstel-ling heeft samensteller joop de jong geïnspireerd verder te graven in het fotografisch geheugen van Zuid. de vervolgtentoonstelling Zuid van Binnenuit stapt door de voor-deuren van Zuid en richt zich vooral op amateurfotografie uit familiealbums.
op Zuid is water genoeg voor een verkwikkende duik, als je het niet erg vindt om het te delen met de scheepvaart. Waalhaven, 1925. Familiealbum van dam.
In 1927 brengt de familie
Snijder een bezoek aan een
feestelijk Vliegveld Waalhaven.
ongeWenstBeZoeK
13 jaar later poseren Duitse sol-
daten op hetzelfde vliegveld bij
een zwaar beschadigde Fokker
G1 van de LVA.
Voetbal was en is belangrijk op
Zuid. Ton Kroef bij voetbalclub
Spartaan ‘20 aan het Afrikaan-
derplein in 1939.
Biene, Karin en tante Maatje
van Noppen op hun balkon aan
de Strevelsweg in 1945. Op
de achtergrond zien we Zuid
groeien.
BaLKon
Een auto is in 1965 een kost-
baar bezit. Therese en Anton
Hoeven-Van Lent poseren in
de Rollostraat trots voor hun
wagen.
auto
Zuid van Binnenuit
Rotterdam-Zuid Familiealbum
1902-1978
Gemaal op Zuid, Pretorialaan
141, Rotterdam-Zuid
27 november 2010 t/m
5 februari 2011
Het Gemaal op Zuid is een
initiatief van TENT, CBK,
Kosmopolis Rotterdam en
Museum Rotterdam en wordt
ondersteund door het Pact op
Zuid en woningbouwvereniging
Vestia.
Openingstijden:
wo t/m za 11 - 17 uur
3historisch nu januari 2011 nr 34historisch nu januari 2011 nr 34
Middelpunt van de opstelling is een gedetailleerde maquette uit 1970. Historisch Delfshaven, dat wil zeggen Aelbrechtskolk en beide zijden van de Voorhaven, had toen net de status van beschermd stadsgezicht gekregen en in verband daarmee was er voor dat gebiedje een restauratieplan ontwikkeld. De maquette diende om geld te werven, onder meer in de Verenigde Staten, en toont het gewenste resultaat van de voorgenomen restauratie. De oversteek naar Amerika, in navolging van de Pilgrim Fathers die in 1620 uit Delfshaven naar de nieuwe wereld vertrokken, heeft de maquette overigens nooit gemaakt; evenmin is de restauratie van het stadsgezicht geheel naar plan uitgevoerd. Toch toont de maquette een voor iedereen herkenbaar beeld van schilderachtig Delfshaven en vormt zo het uitgangspunt voor de verdere opstelling.
Die gaat uit van een aantal opvallende gebouwen: het Piet Heinhuisje in de Piet Heinstraat, de Pelgrimsvaderkerk en het pand van Henkes aan de Voorhaven westzijde.Piet Hein is min of meer de ‘patroonheilige’ van Delfshaven. Hij zag in 1577 het levenslicht in Delfshaven op de plaats waar nu een negentiende-eeuwse reconstructie van zijn geboortehuis staat. Zijn naam werd en wordt, net als die van Erasmus in Rotterdam, voor van alles gebruikt. Een wasserij, een buurt- en clubhuis, een afdeling van de vrijwillige brandweer, een harmonie, een basisschool -zij allen tooiden zich met de naam Piet Hein. Aan deze stadsmarketing en aan de echte Piet Hein
wordt in de opstelling aandacht besteed. Ook de West Indische Compagnie, de werkgever van Piet Hein bij zijn verovering van de zilvervloot, komt aan de orde.
De kerk is het meest opmerkelijke gebouw aan de Voorhaven. Op de maquette is goed zichtbaar dat achter de achttiende-eeuwse gevel een laat middeleeuwse kerk ligt. Dat is de kerk die de Pelgrimvaders gezien hebben voordat zij na een nachtje Delfshaven scheep gingen om in Amerika een zelfstandige kolonie te stichten. De komst en het vertrek van deze streng gelovige Engelse protestanten is in een animatiefilm verbeeld. Het Henkespand uit 1824 staat voor de 31 jenever producerende bedrijven die Delfshaven ooit telde. Er zijn nog meer gebouwen die met het stoken van gedestilleerd te maken hebben: molen de Distilleerketel en het zakkendragershuisje van de sjouwers van Delfshaven die zorgden voor het laden en lossen van het graan dat de grondstof van jenever is. De opstelling toont flink wat producten en reclamemateriaal van Henkes.Bij de maquette tonen kaarten, prenten en foto’s de ontwikke-ling van Delfshaven niet alleen in een historische, maar ook in landschappelijke en stedenbouwkundige context. Doe- elemen-ten zorgen ervoor dat de opstelling niet alleen leerzaam, maar ook leuk is.
ns
zicht op delfshaven
voor oud stadsschoon moet je in amsterdam, Leiden of delft zijn, maar niet in rotterdam, krijgen buitenlandse toeristen altijd te horen. dat is niet helemaal waar. al meer dan zes eeuwen ligt stroomafwaarts aan de maas het havenstadje delfshaven dat sinds 1886 tot rotterdam behoort en waarvan de historische kern min of meer intact bleef. in de dub-belde Palmboom geeft de nieuwe opstelling Zicht op Delfshaven kijk op en inzicht in het ontstaan en de geschiedenis van historisch delfshaven.
Toen Rotterdam in 1886
Delfshaven annexeerde, maakte
beeldhouwer Leo P. Stracké
een sculptuur van de Rotter-
damse stadspatroon Erasmus
en Piet Hein, de zeeschrik van
Delfshaven. Het werk werd aan
de burgemeester van Rotterdam
aangeboden. Delfshaven had
geen eigen burgemeester meer
om wat dan ook aan te geven.
BroederLijK
Van de komst en het vertrek van
de Pelgrimvaders bestaan geen
authentieke voorwerpen meer.
Wel wordt in jubileumjaren spe-
ciale aandacht geschonken aan
het begin van de gedenkwaar-
dige tocht die in de Verenigde
Staten jaarlijks op de vierde
donderdag van november wordt
herdacht met Thanksgiving Day.
gedenK-Waardige
tocht
Jenever, de trots van Delfsha-
ven, werd op veel verschillende
manieren aangeprezen. Op
dit reclamebord van fabrikant
Henkes wordt Delfshaven nog
met een `t´ geschreven.
recLame
voorhaven en achterhaven waren rond 1900 nog volop in gebruik en vormden ook één geheel zoals deze glasdia toont. na de afsluiting van de toegang tot de maas werd historisch delfshaven een schilderachtig verstild, maar verwaarloosd gebied. na 1970 kwam daarin verandering.
De jeneverproductie in Delfs-
haven bracht allerlei andere
bedrijvigheid met zich mee.
Een belangrijk beroep was dat
van de kuiper. Hij produceerde
de vaten waarin de jenever werd
bewaard. Het vergulde kuipers-
knechtje diende als uithangbord
van een kuiperij.
In 1870 onthulde koning
Willem III een indrukwekkend
standbeeld van Piet Hein.
Jos de Grave was de maker
van het meer dan manshoge
beeld dat ook nog eens op een
voetstuk van meer dan drie
meter werd geplaatst. Het gipsen
model van slechts 57 cm hoog
biedt de gelegenheid de zeeheld
van wat dichterbij te bekijken.
KuiPer
in hetKLein
Zicht oP deLFshaven
vanaf januari 2011 in
de Dubbelde Palmboom
4
rituelen
de behoefte aan rituelen is onderhevig aan een golfbeweging. na de vermin-derde belangstelling voor rituelen in de jaren zestig, is er vanaf de jaren negentig sprake van een opleving van het ritueel. de hang naar spiritualiteit en de speur-tocht naar zingeving, hebben nieuwe, persoonlijk ingekleurde rituelen voort-gebracht. er zijn moderne stadsrituelen ontstaan en ook de komst van migranten heeft rotterdam verrijkt met nieuwe rituelen. de tentoonstelling Rituelen laat een waaier aan rituelen de revue passeren die een rotterdammer van geboorte tot dood kan meemaken.
Veel rituelen zijn bewaard gebleven, maar zijn in een ander jasje gestoken. Over de blijde verwachting werd vroeger nogal geheimzinnig gedaan. Daar sprak men niet of slechts in versluierende termen over. Tegenwoordig laten sommigen een echo maken en versturen het beeld per sms. Voor de ontkerke-lijking die vanaf 1965 optrad, werden er kinderen in prachtige doopjurken, vaak erfstukken, gedoopt. Nu vergapen we ons op tv aan de doop van de prinsesjes van Oranje. Een relatief nieuw initiatieritueel in Rotterdam is de besnijdenis van isla-mitische jongetjes, die daarvoor in prachtige pakjes gekleed gaan en na afloop overladen worden met cadeaus.
Veel rituelen krijg je als kind van huis uit mee en naarmate je belevingswereld groeit, komen er steeds meer bij. Betrekkelijk nieuw is de Valentijnsviering die via studentenfeesten aan populariteit heeft gewonnen en steeds meer als een feest van
ritueLenvanaf 15 februari 2011
niveau 3Schielandshuis
5&n.r.Onderlinge begroetingen gaan met rituelen gepaard. Vroeger lichtte men de hoed op of tikte de rand aan, afhankelijk van de passant .
Opzoomer Mee maakt van het besloten Suikerfeest een feest voor de hele straat, ongeacht leeftijd, religie en herkomst. (foto Jan van der Ploeg)
Een rammelaar was en is een mooi geschenk voor een baby. Het geluid van de belletjes van deze ram-melaar zou boze geesten verdrijven.
In een monstrans wordt de hostie, symbool van het Laatste Avondmaal, op een plechtige wijze getoond. Kinderen die hun heilige communie doen, ontvan-gen hun eerste hostie en maken vanaf dat moment deel uit van de geloofsge-meenschap.
historisch nu januari 2011 nr 34
de liefde wordt gezien. Nieuw zijn ook de rituelen rondom Halloween, een feest dat heel kleinschalig is aangepakt door buurtbewoners en scholen. Door allerlei tradities en feesten met hun specifieke rituelen, zoals de kerstboom versieren met kerst, de kaarsjes uitblazen op een verjaardag, de verkleedpar-tij bij Zomercarnaval en de lintjesregen op Prinsjesdag, krijgt het leven ritme en vorm.
De laatste rituelen in een mensenleven, die rond dood en rouw, waren vroeger sober. Het plakje cake bij de koffie is er nog steeds, maar de doodskist mag nu ook beschilderd en de tijd dat men zich geheel in het zwart hulde als teken van rouw, is vrijwel voorbij. En niet iedereen heeft voor rouwverwerking nog een kerkgebouw nodig. We bouwen onze altaren nu thuis en laten ons verdriet zien in stille tochten. Of we richten berm-monumenten op om het verlies van onze dierbaren te verwer-ken, maar ook als een memento mori voor anderen.
Ook de stad pakt allerlei feesten en initiatieven met kenmer-kende rituelen op om gezamenlijk te vieren of herdenken. Het Suikerfeest bijvoorbeeld dat een typisch familiefeest is, duikt op in de openbare ruimte als een feest van integratie.De expositie laat zien hoe groot de verscheidenheid aan rituelen is: universele en persoonlijke. Religieuze en wereld-lijke. Nieuwe en eeuwenoude. Rituelen kleuren ons leven in no-nonsense stad Rotterdam van geboorte tot dood.
ingrid de jagercurator rituelen
v.L.Versierd potje voor het bewaren van cere-monieel poeder. Het Hindoestaanse huwelijks-ritueel verloopt volgens een vast patroon. Na de ceremonie brengt de brui-degom gekleurd poeder aan op de haarscheiding van zijn echtgenote om de huwelijkse voor iedereen zichtbaar te maken.
Haarlokken en melktandjes zijn dierbare herinneringen aan de kindertijd. De fami-lie Rijckevorsel bewaarde vanaf 1854 de tandjes van een van hun kinderen.
De herdenking van het bombardement van 14 mei 1940 is mede dankzij de wandeling langs de brandgrens uitgegroeid tot een indrukwekkend stadsritueel.
4
rituelen
de behoefte aan rituelen is onderhevig aan een golfbeweging. na de vermin-derde belangstelling voor rituelen in de jaren zestig, is er vanaf de jaren negentig sprake van een opleving van het ritueel. de hang naar spiritualiteit en de speur-tocht naar zingeving, hebben nieuwe, persoonlijk ingekleurde rituelen voort-gebracht. er zijn moderne stadsrituelen ontstaan en ook de komst van migranten heeft rotterdam verrijkt met nieuwe rituelen. de tentoonstelling Rituelen laat een waaier aan rituelen de revue passeren die een rotterdammer van geboorte tot dood kan meemaken.
Veel rituelen zijn bewaard gebleven, maar zijn in een ander jasje gestoken. Over de blijde verwachting werd vroeger nogal geheimzinnig gedaan. Daar sprak men niet of slechts in versluierende termen over. Tegenwoordig laten sommigen een echo maken en versturen het beeld per sms. Voor de ontkerke-lijking die vanaf 1965 optrad, werden er kinderen in prachtige doopjurken, vaak erfstukken, gedoopt. Nu vergapen we ons op tv aan de doop van de prinsesjes van Oranje. Een relatief nieuw initiatieritueel in Rotterdam is de besnijdenis van isla-mitische jongetjes, die daarvoor in prachtige pakjes gekleed gaan en na afloop overladen worden met cadeaus.
Veel rituelen krijg je als kind van huis uit mee en naarmate je belevingswereld groeit, komen er steeds meer bij. Betrekkelijk nieuw is de Valentijnsviering die via studentenfeesten aan populariteit heeft gewonnen en steeds meer als een feest van
ritueLenvanaf 15 februari 2011
niveau 3Schielandshuis
5&n.r.Onderlinge begroetingen gaan met rituelen gepaard. Vroeger lichtte men de hoed op of tikte de rand aan, afhankelijk van de passant .
Opzoomer Mee maakt van het besloten Suikerfeest een feest voor de hele straat, ongeacht leeftijd, religie en herkomst. (foto Jan van der Ploeg)
Een rammelaar was en is een mooi geschenk voor een baby. Het geluid van de belletjes van deze ram-melaar zou boze geesten verdrijven.
In een monstrans wordt de hostie, symbool van het Laatste Avondmaal, op een plechtige wijze getoond. Kinderen die hun heilige communie doen, ontvan-gen hun eerste hostie en maken vanaf dat moment deel uit van de geloofsge-meenschap.
historisch nu januari 2011 nr 34
de liefde wordt gezien. Nieuw zijn ook de rituelen rondom Halloween, een feest dat heel kleinschalig is aangepakt door buurtbewoners en scholen. Door allerlei tradities en feesten met hun specifieke rituelen, zoals de kerstboom versieren met kerst, de kaarsjes uitblazen op een verjaardag, de verkleedpar-tij bij Zomercarnaval en de lintjesregen op Prinsjesdag, krijgt het leven ritme en vorm.
De laatste rituelen in een mensenleven, die rond dood en rouw, waren vroeger sober. Het plakje cake bij de koffie is er nog steeds, maar de doodskist mag nu ook beschilderd en de tijd dat men zich geheel in het zwart hulde als teken van rouw, is vrijwel voorbij. En niet iedereen heeft voor rouwverwerking nog een kerkgebouw nodig. We bouwen onze altaren nu thuis en laten ons verdriet zien in stille tochten. Of we richten berm-monumenten op om het verlies van onze dierbaren te verwer-ken, maar ook als een memento mori voor anderen.
Ook de stad pakt allerlei feesten en initiatieven met kenmer-kende rituelen op om gezamenlijk te vieren of herdenken. Het Suikerfeest bijvoorbeeld dat een typisch familiefeest is, duikt op in de openbare ruimte als een feest van integratie.De expositie laat zien hoe groot de verscheidenheid aan rituelen is: universele en persoonlijke. Religieuze en wereld-lijke. Nieuwe en eeuwenoude. Rituelen kleuren ons leven in no-nonsense stad Rotterdam van geboorte tot dood.
ingrid de jagercurator rituelen
v.L.Versierd potje voor het bewaren van cere-monieel poeder. Het Hindoestaanse huwelijks-ritueel verloopt volgens een vast patroon. Na de ceremonie brengt de brui-degom gekleurd poeder aan op de haarscheiding van zijn echtgenote om de huwelijkse voor iedereen zichtbaar te maken.
Haarlokken en melktandjes zijn dierbare herinneringen aan de kindertijd. De fami-lie Rijckevorsel bewaarde vanaf 1854 de tandjes van een van hun kinderen.
De herdenking van het bombardement van 14 mei 1940 is mede dankzij de wandeling langs de brandgrens uitgegroeid tot een indrukwekkend stadsritueel.
het multiculturele karakter van wereldstad rotterdam vinden we terug in het straat-voedsel. ooit was de nasischijf een van de meest exotische snacks die je in een rot-terdamse snackbar kon bestellen. anno 2011 is de traditionele snackcultuur van patat, kroketten en loempia´s verrijkt met pom, roti, shaorma, falafel, dim sum, döner kebab, wraps en tientallen andere exotische hapjes uit alle werelddelen.
straat-voedsel
In deze bruisende metropool waar inwoners van meer dan 170 verschillende nationaliteiten naast elkaar leven, weerspiegelen de culinaire mogelijkheden de culturele lappendeken die Rot-terdam, net als zoveel moderne steden, is geworden. De wereld en daarmee de wereldgeschiedenis is dichterbij gekomen en hapt soms heerlijk weg. In het midden van de jaren ´80 van de vorige eeuw werd de Vietnamese loempia razend populair. De kleinere variant van de Indonesische loempia werd destijds aan de man gebracht door (boot)vluchtelingen die in de nasleep van de Viet-namoorlog het communistisch regime in het herenigde Vietnam waren ontvlucht om elders een nieuw bestaan op te bouwen.
De kraampjes met Vietnamese loempia´s zijn inmiddels een ver-trouwd beeld in het centrum. Alsof ze er altijd al zijn geweest. Dat is niet het geval. Daarnaast lijkt het alsof er in de stad steeds meer eetgelegenheden bij komen. En dat is waarschijnlijk wèl het geval. Voor Museum Rotterdam was dat vermoeden aanlei-ding om fotograaf Joris den Blaauwen (1973) in te schakelen. Hij kreeg de opdracht vast te leggen hoe, waar en wat Rotter-dammers eten als ze niet thuis of in een chic restaurant eten en welke gevolgen dit heeft voor het straatbeeld.
Den Blaauwen zwierf maanden met zijn camera door de stad. Hij bezocht snackbars, markten, hamburgerketens, sportkan-tines, buurtcafetaria, eetstalletjes, braderieën, talloze feesten
en festivals. Zijn onderzoek naar de Rotterdamse wereld van de snelle hap voerde hem naar alle uithoeken van de stad. Rotterdam zou Rotterdam niet zijn indien het alleen maar snacks importeert. Sinds kort is een Rotterdamse uitvinding bezig aan een opmars door de rest van Nederland: de Kapsalon.
Deze caloriebom is naar verluidt een aantal jaren geleden ontstaan in Delfshaven waar een eigenaar van een kapsalon in de daarnaast gelegen shaormazaak een luchschotel liet berei-den met zijn favoriete ingrediënten: vlees, patat, kaas, sauzen en salade. De zegetocht van de Kapsalon gaat gepaard met waarschuwingen van lokale GGD´s en het Voedingscentrum in Den Haag. Met ruim 1800 calorieën valt de Kapsalon niet meer in de categorie tussendoortje; dat aantal staat bijna gelijk aan hetgeen een volwassen man per dag nodig heeft.
Het resultaat van Den Blaauwens speurtocht is vanaf 18 de-cember in Galerie Dubbelde Palmboom te zien. Hij verrast ons met een caleidoscopisch beeld van een stad waar inwoners on-danks al hun culturele verschillen één ding gemeen hebben: de liefde voor voedsel dat snel, gemakkelijk en relatief goedkoop is. Tolerantie, begrip en wederzijds respect gaan door de maag.
hK
Jonge verkoper met een dien-
blad vol simits, ronde Turkse
broodjes besprenkeld met
sesamzaad.
BIO Joris den Blaauwen studeerde
af aan de Koninklijke Acade-
mie voor Beeldende Kunsten
in Den Haag. Hij werkt
autonoom en in opdracht.
Voor enkele fotoprojecten
reisde hij uitgebreid door
Zuid-Afrika. Zijn werk
was o.a te zien bij Cokkie
Snoei en op het Fotofestival
Naarden.
simit
Meisje op kermis van Mul-
lerpier met suikerspin, niet echt
een snack maar wel een zoet
tussendoortje.
suiKersPin
Een Aziatische kok neemt even
de tijd voor de fotograaf.
KoK
omgeving
marKt
De markante bebouwing van
architectuurstad Rotterdam
torent hoog uit boven de
nietige snackkraam.
Een klassieker onder snack-
liefhebbers: een broodje haring
eten op de markt.
troost
Hoe koud, nat en donker het
ook mag zijn, voedsel biedt
troost.
6
de loempiakraam op de Korte hoogstraat: een lichtend baken in donkere dagen.
KAPSALONRotterdamse snackcultuur
door Joris den Blaauwen
Galerie Dubbelde Palmboom
18 dec 2010 t/m 30 apr 2011
toegang gratis
Zojuist is bij de lift een affiche opgehangen dat zorgt voor rumoer. een collega slaat in schrik de hand voor de mond en grijpt naar haar beurs. andere medewerkers worden eveneens onrustig. er ontstaat zelfs een opstootje. maar al gauw blijkt het loos alarm en komen de gemoederen tot rust. het affiche waarschuwt namelijk niet voor zakken-rollers. de duistere rat met een poot geklemd om een gulden symboliseert een ander gevaar: ongedierte dat een gevaar voor de volksgezondheid vormt, de gemeenschap veel geld kost en dat moet worden bestreden.
Het affiche maakt deel uit van Pas op!, een tentoonstelling met een hoog gehalte aan mogelijk gevaar. Het kwaad loert van alle kanten. Althans, als we de overheid en ideële instanties mogen geloven die de affiches in omloop brengen. De meeste betreffen drankmisbruik, onveilige seks en roken.
De vraag is: trekt de mens zich er iets van aan? Neem nou drankmisbruik. Al meer dan honderd jaar waarschuwen affi-ches voor het gevaar van alcohol. Eerst gebeurt dit op verha-lende manier, zoals bij Het kind van den tapper uit circa 1890. We moeten goed kijken hoe een en ander in elkaar steekt, want aan de alcoholist in kwestie is niet te zien dat hij te veel drinkt. In tegendeel, hij ziet er patent uit. Het is zijn gezin dat er treurig bijloopt. Eigentijdse affiches over alcoholisme confronteren veel meer. We zien bijvoorbeeld een meisje dat bij het nuchter worden constateert dat ze in bed ligt met een jongen ‘met een rotkop’. En vervolgens een persoonlijke vraag op ons afvuurt: ‘Ben jij sterker dan drank?’
De overheid heeft lange tijd zelf campagne gevoerd tegen drankmisbruik. Maar het affiche met het meisje is niet van de overheid afkomstig. Dat is in omloop gebracht door een instituut voor gezondheid. Vanaf 1998 laat de overheid de strijd
tegen drankmisbruik over aan derden. Een evaluatie van een langdurige campagne maakte duidelijk dat effecten moeilijk te meten zijn. Sindsdien richt de overheid zich meer en meer op wetgeving. Maar via Postbus 51 wijst ze nog wel degelijk op ander gevaar.
De vraag of het allemaal helpt is niet eenvoudig te beantwoor-den. Problemen met alcohol zijn de wereld nog niet uit. Denk bijvoorbeeld aan jongeren en het zogenaamde comazuipen. Een ander geval is roken. Steeds meer mensen stoppen met roken, maar is dat te wijten aan de vele campagnes die er zijn geweest? Dat zou mooi zijn. Al was het maar omdat het geld nuttig is besteed. Andere oorzaken spelen vermoedelijk eveneens een rol. De roker moet de beslotenheid van kantoor of restaurant verlaten om een trekje te kunnen nemen. Misschien voelt hij zich daardoor een beetje ongemakkelijk, misschien ook wel een beetje een loser. Maar afgezien daarvan speelt iets mee dat wellicht nog veel zwaarder weegt: de roker wordt naar buiten verbannen en buiten is het koud.
Lina van der Woldeconservator
pas op!
7
De levensgevaarlijke combinatie alcohol en snelverkeer wordt op dit affiche krachtig uitgebeeld. (ontwerp Rien Hubregtsen, ca 1950)
In de tweede helft van de 19e
eeuw ontwrichtte overmatig
alcoholgebruik menig gezin.
De vrouw verwijt haar man
dat dankzij zijn kroegbezoek
de dochter van de kroegbaas er
chic bijloopt. (ontwerp Johan
Walter, ca 1890)
vader drinKniet meer
Louis Raemaekers ontwiep
in 1910 een affiche dat moe-
ders aanspoort hun kinderen
vroegtijdig te laten onderzoe-
ken op tuberculose. Honderd
jaar geleden was dat een vaak
fataal aflopende, nauwelijks te
behandelen ziekte.
goed Zomoeder!
In 1946 waarschuwde het
Ministerie van Onderwijs
scholieren voor de gevaren van
niet-ontplofte granaten, mijnen
en ander oorlogstuig.
ontPLoFFings-gevaar
verKeers-veiLigheid
Stichting Volksgezondheid En Roken gooide in 1997 deze affiche tegen het roken in de strijd. De roker wordt afgebeeld als Pinhead, een getormenteerd personage uit de Hellraiser horror-films.
Pinhead
PAS OP !affiches met een
waarschuwing
t/m 20 feb 2011
niveau -2
Atlas Van Stolk
historisch nu januari 2011 nr 34historisch nu januari 2011 nr 34
het multiculturele karakter van wereldstad rotterdam vinden we terug in het straat-voedsel. ooit was de nasischijf een van de meest exotische snacks die je in een rot-terdamse snackbar kon bestellen. anno 2011 is de traditionele snackcultuur van patat, kroketten en loempia´s verrijkt met pom, roti, shaorma, falafel, dim sum, döner kebab, wraps en tientallen andere exotische hapjes uit alle werelddelen.
straat-voedsel
In deze bruisende metropool waar inwoners van meer dan 170 verschillende nationaliteiten naast elkaar leven, weerspiegelen de culinaire mogelijkheden de culturele lappendeken die Rot-terdam, net als zoveel moderne steden, is geworden. De wereld en daarmee de wereldgeschiedenis is dichterbij gekomen en hapt soms heerlijk weg. In het midden van de jaren ´80 van de vorige eeuw werd de Vietnamese loempia razend populair. De kleinere variant van de Indonesische loempia werd destijds aan de man gebracht door (boot)vluchtelingen die in de nasleep van de Viet-namoorlog het communistisch regime in het herenigde Vietnam waren ontvlucht om elders een nieuw bestaan op te bouwen.
De kraampjes met Vietnamese loempia´s zijn inmiddels een ver-trouwd beeld in het centrum. Alsof ze er altijd al zijn geweest. Dat is niet het geval. Daarnaast lijkt het alsof er in de stad steeds meer eetgelegenheden bij komen. En dat is waarschijnlijk wèl het geval. Voor Museum Rotterdam was dat vermoeden aanlei-ding om fotograaf Joris den Blaauwen (1973) in te schakelen. Hij kreeg de opdracht vast te leggen hoe, waar en wat Rotter-dammers eten als ze niet thuis of in een chic restaurant eten en welke gevolgen dit heeft voor het straatbeeld.
Den Blaauwen zwierf maanden met zijn camera door de stad. Hij bezocht snackbars, markten, hamburgerketens, sportkan-tines, buurtcafetaria, eetstalletjes, braderieën, talloze feesten
en festivals. Zijn onderzoek naar de Rotterdamse wereld van de snelle hap voerde hem naar alle uithoeken van de stad. Rotterdam zou Rotterdam niet zijn indien het alleen maar snacks importeert. Sinds kort is een Rotterdamse uitvinding bezig aan een opmars door de rest van Nederland: de Kapsalon.
Deze caloriebom is naar verluidt een aantal jaren geleden ontstaan in Delfshaven waar een eigenaar van een kapsalon in de daarnaast gelegen shaormazaak een luchschotel liet berei-den met zijn favoriete ingrediënten: vlees, patat, kaas, sauzen en salade. De zegetocht van de Kapsalon gaat gepaard met waarschuwingen van lokale GGD´s en het Voedingscentrum in Den Haag. Met ruim 1800 calorieën valt de Kapsalon niet meer in de categorie tussendoortje; dat aantal staat bijna gelijk aan hetgeen een volwassen man per dag nodig heeft.
Het resultaat van Den Blaauwens speurtocht is vanaf 18 de-cember in Galerie Dubbelde Palmboom te zien. Hij verrast ons met een caleidoscopisch beeld van een stad waar inwoners on-danks al hun culturele verschillen één ding gemeen hebben: de liefde voor voedsel dat snel, gemakkelijk en relatief goedkoop is. Tolerantie, begrip en wederzijds respect gaan door de maag.
hK
Jonge verkoper met een dien-
blad vol simits, ronde Turkse
broodjes besprenkeld met
sesamzaad.
BIO Joris den Blaauwen studeerde
af aan de Koninklijke Acade-
mie voor Beeldende Kunsten
in Den Haag. Hij werkt
autonoom en in opdracht.
Voor enkele fotoprojecten
reisde hij uitgebreid door
Zuid-Afrika. Zijn werk
was o.a te zien bij Cokkie
Snoei en op het Fotofestival
Naarden.
simit
Meisje op kermis van Mul-
lerpier met suikerspin, niet echt
een snack maar wel een zoet
tussendoortje.
suiKersPin
Een Aziatische kok neemt even
de tijd voor de fotograaf.
KoK
omgeving
marKt
De markante bebouwing van
architectuurstad Rotterdam
torent hoog uit boven de
nietige snackkraam.
Een klassieker onder snack-
liefhebbers: een broodje haring
eten op de markt.
troost
Hoe koud, nat en donker het
ook mag zijn, voedsel biedt
troost.
6
de loempiakraam op de Korte hoogstraat: een lichtend baken in donkere dagen.
KAPSALONRotterdamse snackcultuur
door Joris den Blaauwen
Galerie Dubbelde Palmboom
18 dec 2010 t/m 30 apr 2011
toegang gratis
Zojuist is bij de lift een affiche opgehangen dat zorgt voor rumoer. een collega slaat in schrik de hand voor de mond en grijpt naar haar beurs. andere medewerkers worden eveneens onrustig. er ontstaat zelfs een opstootje. maar al gauw blijkt het loos alarm en komen de gemoederen tot rust. het affiche waarschuwt namelijk niet voor zakken-rollers. de duistere rat met een poot geklemd om een gulden symboliseert een ander gevaar: ongedierte dat een gevaar voor de volksgezondheid vormt, de gemeenschap veel geld kost en dat moet worden bestreden.
Het affiche maakt deel uit van Pas op!, een tentoonstelling met een hoog gehalte aan mogelijk gevaar. Het kwaad loert van alle kanten. Althans, als we de overheid en ideële instanties mogen geloven die de affiches in omloop brengen. De meeste betreffen drankmisbruik, onveilige seks en roken.
De vraag is: trekt de mens zich er iets van aan? Neem nou drankmisbruik. Al meer dan honderd jaar waarschuwen affi-ches voor het gevaar van alcohol. Eerst gebeurt dit op verha-lende manier, zoals bij Het kind van den tapper uit circa 1890. We moeten goed kijken hoe een en ander in elkaar steekt, want aan de alcoholist in kwestie is niet te zien dat hij te veel drinkt. In tegendeel, hij ziet er patent uit. Het is zijn gezin dat er treurig bijloopt. Eigentijdse affiches over alcoholisme confronteren veel meer. We zien bijvoorbeeld een meisje dat bij het nuchter worden constateert dat ze in bed ligt met een jongen ‘met een rotkop’. En vervolgens een persoonlijke vraag op ons afvuurt: ‘Ben jij sterker dan drank?’
De overheid heeft lange tijd zelf campagne gevoerd tegen drankmisbruik. Maar het affiche met het meisje is niet van de overheid afkomstig. Dat is in omloop gebracht door een instituut voor gezondheid. Vanaf 1998 laat de overheid de strijd
tegen drankmisbruik over aan derden. Een evaluatie van een langdurige campagne maakte duidelijk dat effecten moeilijk te meten zijn. Sindsdien richt de overheid zich meer en meer op wetgeving. Maar via Postbus 51 wijst ze nog wel degelijk op ander gevaar.
De vraag of het allemaal helpt is niet eenvoudig te beantwoor-den. Problemen met alcohol zijn de wereld nog niet uit. Denk bijvoorbeeld aan jongeren en het zogenaamde comazuipen. Een ander geval is roken. Steeds meer mensen stoppen met roken, maar is dat te wijten aan de vele campagnes die er zijn geweest? Dat zou mooi zijn. Al was het maar omdat het geld nuttig is besteed. Andere oorzaken spelen vermoedelijk eveneens een rol. De roker moet de beslotenheid van kantoor of restaurant verlaten om een trekje te kunnen nemen. Misschien voelt hij zich daardoor een beetje ongemakkelijk, misschien ook wel een beetje een loser. Maar afgezien daarvan speelt iets mee dat wellicht nog veel zwaarder weegt: de roker wordt naar buiten verbannen en buiten is het koud.
Lina van der Woldeconservator
pas op!
7
De levensgevaarlijke combinatie alcohol en snelverkeer wordt op dit affiche krachtig uitgebeeld. (ontwerp Rien Hubregtsen, ca 1950)
In de tweede helft van de 19e
eeuw ontwrichtte overmatig
alcoholgebruik menig gezin.
De vrouw verwijt haar man
dat dankzij zijn kroegbezoek
de dochter van de kroegbaas er
chic bijloopt. (ontwerp Johan
Walter, ca 1890)
vader drinKniet meer
Louis Raemaekers ontwiep
in 1910 een affiche dat moe-
ders aanspoort hun kinderen
vroegtijdig te laten onderzoe-
ken op tuberculose. Honderd
jaar geleden was dat een vaak
fataal aflopende, nauwelijks te
behandelen ziekte.
goed Zomoeder!
In 1946 waarschuwde het
Ministerie van Onderwijs
scholieren voor de gevaren van
niet-ontplofte granaten, mijnen
en ander oorlogstuig.
ontPLoFFings-gevaar
verKeers-veiLigheid
Stichting Volksgezondheid En Roken gooide in 1997 deze affiche tegen het roken in de strijd. De roker wordt afgebeeld als Pinhead, een getormenteerd personage uit de Hellraiser horror-films.
Pinhead
PAS OP !affiches met een
waarschuwing
t/m 20 feb 2011
niveau -2
Atlas Van Stolk
historisch nu januari 2011 nr 34historisch nu januari 2011 nr 34
8
naams-verandering
Het Schielandshuis was ingrijpend verbouwd en in vergelijking met het Museum van Oudheden kwam de nadruk te liggen op de stijlkamers uit de 17de, 18de en 19de eeuw. Rotterdam stond niet bekend als een kunstzinnige stad en de gedeeltelijke accentverlegging naar voorwerpen van kunst- en kunstnijver-heid was begrijpelijk. Het Schielandshuis bood na de restauratie tot 17de-eeuws stadspaleis vanaf de heropening in 1986 een nieuwe generatie Rotterdammers de gelegenheid te genieten van de rijke collecties die jarenlang opgeslagen hadden gelegen in museumdepots. Achteraf bezien zou het niet zo vreemd zijn geweest als toen de naam Stadsmuseum Rotterdam was geko-zen in plaats van handhaving van de oude naam. In het paleis van Rotterdam stond niet alleen de Rotterdamse kunst centraal, maar was er eveneens veel aandacht voor de geschiedenis van de stad en de materiële cultuur van het dagelijks leven. Het Historisch Museum Rotterdam heeft zich de afgelopen tien jaar verder ontwikkeld tot een echt stadsmuseum, dat een breed pu-bliek laat delen in de nieuwe kennis en materiële cultuur die in de loop der jaren werden verzameld en gepresenteerd in zowel Schielandshuis als Dubbelde Palmboom.
De naam Historisch Museum Rotterdam bestaat al ruim 50 jaar en gezien de accenten die het museum nu legt, is een nieu-we naam een logische stap. Rotterdam is sinds de jaren vijftig ingrijpend veranderd. Niet alleen in een moderne skylinestad, maar ook in een stad die vele gezichten, etniciteiten en natio-naliteiten telt. Een eigentijds stadsmuseum kan de veranderde sociaal-culturele samenstelling van de bevolking niet negeren. Een nieuw publiek moet ook in staat worden gesteld kennis te nemen van het erfgoed van de stad. Dat doen we door de stad van nu en de bewoners nog centraler te stellen dan voorheen. De nieuwe naam Museum Rotterdam drukt precies uit wat het museum beoogt. Zonder de interesses van ons vaste publiek te negeren, zal het als netwerkmuseum er alles aan doen om met bewoners de actuele stad te ontdekken en zo een eigentijdse invulling en betekenis te geven aan het waardevolle erfgoed dat al ruim honderd jaar wordt verzameld en gepresenteerd.
Paul van de Laardirecteur collecties en Wetenschappelijk
onderzoek
coLoFonhistorisch nu
is een uitgave van museum rotterdam.Korte Hoogstraat 313011 GK Rotterdam
telefoon 010 217 67 67fax 010 433 44 99
redactieHenk van der Kroon
Rob NoordhoekNora Schadee
vormgeving75B
ProductiebegeleidingRon Breugelmans
drukDrukkerij Graféno bv
voor alle foto’s geldt:
bron museum rotterdam,
tenzij anders vermeld
niets uit deze uitgave mag worden
verveelvoudigd en/of openbaar
gemaakt door middel van druk, foto-
kopie, microfilm of op welke andere
wijze dan ook, zonder voorafgaande
toestemming van de redactie
het historisch museum rotterdam gaat met zijn tijd mee en verandert zijn naam in museum rotterdam. voor rotterdammers die de geschiedenis van het museum ken-nen, zal de naamswijziging geen grote verrassing zijn. de voorgeschiedenis gaat terug op de stedelijke antiquiteitenkamer die in 1876 op de bel-etage in het schielandshuis werd ingericht. Begin twintigste eeuw voldeed dat niet langer, omdat een verzame-ling antiquiteiten geen goed beeld gaf van het rijke stadsverleden. in 1905 werd daarom een belangrijke stap voorwaarts gezet door de oprichting van het museum van oudheden der stad rotterdam. na de tweede Wereldoorlog werden de bakens opnieuw verzet. in 1953 presenteerde het instituut zich voor het eerst aan het publiek onder de naam historisch museum der stad rotterdam, later ingekort tot historisch museum rotterdam.
schieLandshuis
agenda
stad van rotterdammers
vernieuwd
vaste opstelling
rotterdamse school
t/m 10 jan 2011
mes & vork
t/m 15 mei 2011
Pas op!
t/m 20 feb 2011
rituelen
vanaf 15 februari 2011
Wajang Foxtrot
12 maart t/m 3 juli 2011
evenementen
elke eerste zondag van de
maand gratis rondleiding
om 15.00 uur
duBBeLdePaLmBoom
agenda
Zicht op delfshaven
vanaf januari 2011
opa´s iPod
t/m mei 2011
hoezo waardeloos?
vaste opstelling
Kapsalon
t/m 30 april 2011
openingstijden voor
beide musea:
di t/m zon 11.00 - 17.00 uur
www.museumrotterdam.nl
MUSEUMNACHTDe tiende editie van de
Rotterdamse Museumnacht
wordt extra feestelijk. Het
Schielandshuis pakt in het
jubileumjaar weer uit met
een programma dat alle zin-
tuigen prikkelt. Verrassend,
multidiciplinair, barstensvol
entertainment en educatief
bovendien.
Zaterdag 5 maart 2011
historisch nu januari 2011 nr 34
