History of CPSU(b). Short course. 2017. Turkishciml.250x.com/.../history_of_cpsu_b_short_course_2017_turkish.pdf · tinin ve ülkemizde sosyalist toplumun inşasının tarihidir

.

-1

Bütün ülkelerin Işçileri birleş iniz!

SOVYETLERBİRLİĞİ

KOMÜNİSTPARTİSİ

(BOLŞEVIK)TARİHİ

( K I S A D E R S )

★ ★ ★

Publicat ionof GeorgianSect ionof Comintern(SH)

www.joseph-stalin.net

Tbi i l i s i — 2017

http://www.joseph-stalin.net

.

0

5 C l a s s i c s o f M a r x i s m

MarxEngelsLeninStalinHoxha

PROLETARIANOFALLCOUNTRIES,UNITE!PROLETARIAN,UNITETHEALLCOUNTRIES!

★ ★ ★

SBKP(B)MKMARX-ENGELS-LENİN-STALİNENSTİTÜSÜ

STALINIST-HOXHAISTSCOMMUNISTINTERNATIONAL—COMINTERN(SH)

GEORGIANSECTIONOFCOMINTERN(SH)

©WORLD PROLETARIATFo r F r e e U s e a n d D i s t r i b u t i o n

.

BütünülkelerinIşçileribirleşiniz!

SOVYETLERBİRLİĞİ

KOMÜNİSTPARTİSİ

(BOLŞEVIK)TARİHİ

( K I S A D E R S )

★ ★ ★

PublicationofGeorgianSectionofComintern(SH)www.joseph-stalin.net

Tb i l i s i , 2 017

1

http://www.joseph-stalin.net

Foreword

FOREWORDIntheUniverse-inorganic,ininorganic,andalsoinsociety-every-

thingconstantlymovesanddevelopsaccordingtotheuniversallowofDia-lectics.Everythinginitismaterial,matteristheprimarysubstance.Theon-lytruescienceintheworldwhichisbasedontheuniversallawofdialecticsitwascreatedbythemostgreatscientistofalltimesKarlMarx.ThereforethisscienceiscalledMarxism.Historydisposedsothat,exceptKarlMarx,therewere4moremostgreatheadswhosoenrichedMarxismtheoretical-lyandpracticallythatwithoutthemtheMarxismcannotbeimagined.Fi-nally,themankindreceived5greatestheadsintheHistory,5ClassicsofMarxism—KarlMarx,FriedrichEngels,VladimirLenin,JosephStalin,EnverHoxha.RevolutionarryWorldPartyofWorldProletariat—Comint-ern(SH)—basedontheirdoctrines,andalso,proceedingfromtheirgreatdoctrinewe—sectionsofComintern(SH)—trytodoallourtheoreticalandpracticalsteps,includingthepublicationsofbooks.

In 2017 the world proletariat celebrates 100-year anniversary ofGreatOctoberSocialistRevolution.

InthisregardtheGeorgiansectionofComintern(SH)beginsthepubli-cationofthemostsignificantbooksonphilosophy,historyandfiction,chil-dren'sliteratureandvarioustextbooksonthemainlanguagesoftheworld.

All booksare completely restoredby adigitalmethod, and alsopro-cessedformoreconvenientusebythemodernreadersandscientists.Inoureditions,certainly,itispossibletousefunctionofsearchofthetextfreely.

Certainly,allofourpublicationsaretotallyfreeforuse,moreoverCo-mintern(SH)anditssectionswillonlywelcome,thefreedistributionofourpulicationsbyanymeans.

Thecopyrightofallourpublicationsbelongstotheworldproletariat.Wecallallprogressiverepresentativesoftheworldproletariattojoinus

fordevelopmentofthisextremelyusefulworkwithcombinedforces.

COMINTERN (STALINIST-HOXHAISTS) — www.ciml.250x.com

GEORGIAN SECTION OF COMINTERN (SH) — www.joseph-stalin.net

KobaKakhidze(Restorationandprocessingofthetext)

e-mail: [email protected]

2

Foreword

Almancaçevirininbubaskısı1944yılındayayınlananRusçabaskısıileyenidenkarşılaştırılmıştır.DahaonceyayınlananAlman-cabaskılardaLeninveStalin’denyapılanalıntılar,bukitapyeni-dençevrilirkenRusçametinilebirkezdahakarşılaştırılarakdu-zeltilmiştir.Kaynakça,1934’deMoskova’dabasılanLenin’in12ciltlikSeçmeEserler’inden1946-47’deyayınlanan2ciltlikbaskıise2CiltteSeçmeEserler,Lenin’denalıntılanmıştır.

YayıneviBuyapıtTurkçe’ye,“J.V.Stalin-Werke,Band15,1938”başlıgıaltında“Dietz-VerlagBerlin”tarafından1951’deyayınlananAlmancabaskısındançevrilmiştir.Çeviren:ISMAILYARKIN1.Basım:Aralık1990Dizgi:DTRAjans(5131793)Baskı::TeknografikMatbaacılıkA.Ş.Kapak:InterGrafikTasarımKapakBaskı:AnkaOfset

3

GİRİŞ

GİRİŞSovyetler Birligi Komunist Partisi (Bolşevik), geçen yuzyılın

80’liyıllarındaRusya’daortayaçıkan ilkkuçukMarksistçevrevegruplardan,bugundunyanınilksosyalistişçi-koyludevletiniyonetenbuyukBolşevikPartisinekadaruzunveşanlıbiryolkatetmiştir.

SBKP(B),devrimoncesiRusya’nınişçisınıfıhareketitemeliuze-rinde,işçisınıfıhareketiilebagkurmuşolanveonuniçinesosyalistbilinçtaşıyanMarksistçevrevegruplardandogupgelişti.SBKP(B)’ninyolgostericidaimaMarksizm-Leninizmindevrimciogretileriolmuş-tur.Onunonderleri,emperyalizm,emperyalistsavaşlarve-proleterdevrimleriçagının yeni koşullarında,Marx veEngelsin ogretilerinidahadageliştirdiler,yenibirduzeyeyukselttiler.

SBKP(B),işçisınıfıhareketiiçindekikuçuk-burjuvapartilere—Sosyal-Devrimcilere(vedahaoncedeonlarınoncullerine,Narod-niklere),Menşeviklere,Anarşistlereveherturdenburjuvamilliyet-çilerine—karşıve-PartiiçindeMenşevik,oportunistakımlara—Troçkistlere,Buharincilere,milliyetçisapmalarıntemsilcilerinevedigeranti-Leninistgruplara—karşıilkeselmucadeleiçindegeliştiveguçlendi.

SBKP(B),işçisınıfınıntumduşmanlarına,emekçilerintumduş-manlarınaçiftliksahiplerine,kapitalistlere,Kulaklara,zararlılara,ca-suslaravebiziçevreleyenkapitalistdunyanınbutunkiralıkadamları-nakarşıdevrimcimucadeleiçindesaglamlaştıveçelikleşti.

SBKP(B)’nin tarihi, uç devrimin: 1905 burjuva-demokratikdevriminin,1917Şubatburjuva-demokratikdevrimininve1917Ekimsosyalistdevriminintarihidir.

SBKP(B)’nin tarihi, Çarlıgın devrilişinin, çiftlik sahiplerivekapitalistleriniktidarınındevrilişinintarihidir;içsavaşsırasındakidışsilahlımudahaleninugradıgıbozgununtarihidir,SovyetDevle-tinin ve ulkemizde sosyalist toplumun inşasınıntarihidir.

4

GİRİŞ

SBKP(B)tarihininincelenmesi,bizi,ulkemizişçivekoyluleri-ninSosyalizmugrunamucadelelerinintecrubesiylezenginleştirir.

SBKP(B)tarihininincelenmesi.Partimizin,Marksizm-Leniniz-minbutunduşmanlarınakarşı,emekçilerinbutunduşmanlarınakarşımucadeletarihininincelenmesi,Bolşevizmdeustalaşmamızayardımcıolur, siyasiuyanıklıgıartırır.

BolşevikPartininkahramantarihininincelenmesi,bizitoplum-salgelişmeninvesiyasimucadeleninyasalarınınbilgisiyle,devri-miniticiguçlerininbilgisiylesilahlandırır.

SBKP(B)tarihininincelenmesi,LeninveStalin’inPartisininyu-cedavasınınnihaizaferine,Komunizminbutundunyadakizaferineguvenikuvvetlendirir.

Bukitap,SovyetlerBirligiKomunistPartisi(Bolşevik)’intari-hinikısacaanlatmaktadır.

5

Birinci bölüm. Rusya’da sosyal-demokrat IşçI partisi’nin yaratilmasi uğruna mücadele

B I R I N C I B Ö LÜM

RUSYA’DASOSYAL-DEMOKRATIŞÇIPARTISI’NINYARATILMASI

UĞRUNAMÜCADELE( 1883—1901 )

1.RUSYA’DASERFLİĞİNKALDIRILMASIVESANAYİKAPİTA-LİZMİNİNGELİŞMESİ.MODERN SANAYİ PROLETARYASININORTAYAÇIKIŞI.İŞÇİSINIFIHAREKETİNİNİLKADIMLARI.

ÇarlıkRusya’sıkapitalistgelişmeyolunadigerulkelerdendahasonragirdi.Geçenyuzyılın60’lıyıllarınakadarRusya’daçokazsa-yıdafabrikaveişletmebulunuyordu.Hakimolan,soyluçiftliksahip-lerininserfligedayalıekonomisiydi.Sertliksistemialtında,sanayidogruduzgungelişemezdi.Serflerinozgurolmayanemegi,tarımdaduşukbiremekuretkenligisonucunuveriyordu,iktisadigelişmesurecinintumu,sertliginkaldırılmasınıemrediyordu.KırımSava-şı’ndakiaskeriyenilgiylezayıflayanvekoylulerinçiftliksahiplerinekarşıayaklanmalarındankorkuyakapılanÇarlıkhukumeti,1861’deserfligikaldırmakzorundakaldı.

Amaserfliginkaldırılmasındansonradaçiftliksahipleri,koylu-leriezmeyedevametliler.Çiftliksahipleri,koylulerin“kurtuluşu”sı-rasında,dahaoncekoylulerinişledigitopraklarınbuyukbirkısmı-naelkoyarak,“kesipkopararak”,onlarısoydular.Topraklarınbukısmınakoylulerotrezki(kesinti)adınıverdi.Koyluler,“kurtuluşla-rı”içinçiftliksahiplerinekurtulmaparasıolarakaşagıyukarı ikimilyarrubleodemekzorundabırakıldılar.

Serfliginkaldırılmasındansonrakoyluler,çiftliksahiplerindenenagırşartlarlatoprakkiralamakzorundabırakıldılar.Çiftliksahibi,

6

Rusya’da sosyal-demokrat IşçI partisi’nin yaratilmasi uğruna mücadele

koylulerisıksık,kiraiçinbelirlibirparasalodemeninyanısıra,çift-liksahibinintopraklarınınbellibirkısmınıkendiaraçveatlarıylaparasız işlemeye zorluyordu. Buna otrabotki (çalışarak odeme,emek-rant)vebarşçina(angarya)adıveriliyordu.Ensıkda,koylu-lertoprakkirasınıçiftliksahibineaynıolarak,mahsulunyansısek-lindeodemekzorundabırakılıyordu.Bunaispolu(yarıcılık)adıve-riliyordu.

Boylecedurumserflikzamanındakininneredeyseaynısıolarakkaldı;tekfark,koylulerinartıkkişiselolarakozgurolmaları,bireş-yagibialınıpsatılamamalarıydı.

Çiftliksahipleriçeşitlizorbacayontemlerle(kira,paracezası),gerikalmışkoyluçiftliklerininkanınıemiyorlardı.Çiftliksahiplerininboyundurugualtında,koylulerinbuyukçogunluguçiftlikleriniiyileş-tiremiyordu.DevrimoncesiRusya’dasıksıkkotumahsulalınmasınavekıtlıklarayolaçantarımınaşırıgerikalmışlıgıbundandı.

Serflikekonomisininkalıntıları, ezicivergilerveçoguzamankoyluekonomisiningelirinibirhayliaşan,çiftliksahiplerineode-nenkurtulmaparası,koylukitlelerinimahvediyor,sefaletesuruklu-yor,birgeçimyolubulmakiçinkoyleriniterketmekzorundabırakı-yordu.Koylulerfabrikaveişletmeleregirdiler.Fabrikatorlerucuziş-gucueldeettiler.

Işçilerinvekoylulerintepesinde,çarı,kapitalistleriveçiftliksahipleriniemekçilerekarşı,somurulenlerekarşıkoruyanpolisşefi,bekçi,jandarma,karakolvekırpolislerindenkurulutumbirorduvardı.Dayakcezası1903’ekadarvarlıgınısurdurdu.Serflikkaldırılmışolmasınaragmen,enufakbirsuçişleyenyadavergi-sini odemeyenkoyluler dayakcezasınaçarptırılıyordu, Işçiler,polisveKazaklartarafından,ozelliklede,fabrikatorlerinbaskısı-naartıkdayanamayıpgrevegittiklerinde,birhaylihırpalanıyor-lardı.ÇarlıkRusya’sındaişçilerinvekoylulerinhiçbirsiyasihakkıyoktu.Çarlıkotokrasisihalkınenkotuduşmanıydı.

7


ÇarlıkRusya’sı birhalklarhapishanesiydi. ÇarlıkRusya’sınınçoksayıdakiRus-olmayanmilliyetleriherturlahaktantamamenyoksunduvedurmadanaklagelebilecekherturluhakaretveaşagı-lanmalara maruz bırakılıyorlardı. Çarlık Hukumeti, Rus nufusa,millibolgelerinyerlihalklarınıaşagıbirırkolarakgormeyiogret-meyeçalışıyor,buhalklararesmeninorodtsi(yabancıkokenliler)adınıveriyor,onlarakarşınefretiveaşagılamayıkışkırtıyordu.Çar-lıkhukumetikastenulusalduşmanlıgıkorukluyor,birhalkıdigeri-ninustunesaldırtıyor,Yahudipogromları,Kafkasya’daTatar-Erme-nikatliamlarıtezgahlıyordu.

Millibolgelerdehukumetdairelerinintumuyadaneredeysetu-mu,Rusmemurlarladoldurulmuştu.ResmimakamlarvemahkemeonundebutunişlerRusdilindeyurutuluyordu.Ulusaldillerdegazetevekitapyayınlamak,okullardaanadildeegitimyapmakyasaktı.Çar-lıkhukumeti,ulusalkulturunherturlukımıldanışınıbogmayaugra-şıyor,Rusolmayanmilliyetlerizorla“Ruslaştırma”politikasıgudu-yordu.Çarlık,Rusolmayanhalklarıncelladıveişkencecisiydi.

Serfliginkaldırılmasındansonra,Rusya’dasanayikapitalizminingelişmesi,bugelişmeyihalakostekleyenserfligin kalıntılarına rag-men,hızlailerledi.25yılda,1865’den1890’akadar,yalnızcabuyukfabrikalarda,işletmelerdevedemiryollarındaçalışanişçilerinsayısı706,000’denl.433.000’e,yaniikimislindendahafazlayayukseldi.

Rusya’dakikapitalistbuyuksanayi1890’lardadahadahızlıge-lişmeyebaşladı.Doksanlıyıllarınsonunadogru,buyukfabrikaveişletmelerdeki,madencilikvedemiryollarındakiişçilerinsayısı,sa-deceAvrupaRusya’sınınelliilinde2,207,000’e,Rusya’nıntumundeise2,792,000’eyukseldi.

Bu,sertlikdonemininfabrikaişçilerindenvekuçuksanayideveelzanaatlarındaçalışanişçilerden,gerekbuyukkapitalistişletmeler-debirarayatoplanmışolması,gereksemucadeleci,devrimciozellik-leriyle temelden ayrılan modernbirsanayiproletaryasıydı.

8


Doksanlıyıllardakisanayialanındakiatılım,esasolarak,yo-gundemiryoluyapımındanilerigeliyordu.Bironyılda,1890ile1900arasında,21,000verst’tenfazlayenidemiryoluhattıdoşen-mişti.Demiryolları,muazzammiktardametalgerektiriyordu(ray-lar,lokomotifler,vagonlariçin),gittikçeartanmiktardayakıt—ko-murvepetrol—gerektiriyordu,Bu,metalurjiveyakıtsanayileri-ningelişmesineyolaçtı.

Butunkapitalistulkelerdeoldugugibi,devrim-oncesiRusya’sın-dadasanayialanındakiatılınıyıllanile,işçisınıfınıagırbirşekildeetkileyen,yuzbinlerceişçiyiişsizligevesefaletemahkumedensa-nayikrizleri,sanayiinsekteyeugramasıbirbiriniizliyordu.

Rusya’dakapitalizmingelişmesiserfliginkaldırılmasındansonrabirhaylihızlansada,bunaragmenRusya,iktisadigelişmebakımın-dandigerkapitalistulkelerinçokçokgerisindekalıyordu.Nufusunbuyukçogunluguhalatarımlaugraşıyordu.“Rusya’daKapitalizminGelişmesi” adlı unlu eserinde Lenin,1897genelnufussayımıso-nuçlarındanonemliverileraktardı.Toplamnufusunaltıdabeşininta-rımlaugraştıgı,buyukvekuçuksanayide,ticarette,demiryollarında,suyollarında,inşaatlarda,keresteciliktevb.isenufusunancaksade-ceyaklaşıkaltıdabirininçalıştıgıgoruluyordu.

Butunbunlar,Rusya’nın[ozamanlar—Ç.N.]hala,ulkedekapi-talizmgelişmekteolmasınaragmen,birtarımulkesioldugunu,ikti-sadengerikarmış,kuçuk-burjuvabir ulkeoldugunu,yanikuçukmulkiyetedayalı, uretkenligiduşukbireyselkoylu ekonomisininhakimoldugubirulkeoldugunugosterir.

Kapitalizmyalnızcakentlerdedegil,kırdadagelişiyordu,Dev-rim-oncesiRusya’nınsayıcaenguçlusınıfıolankoylulukçozuluyor,ayrışıyordu.Koyde,halivaktieniyikoylulerarasındanbirKulakusttabakası,koyburjuvazisidogarken,oteyandan,birçokkoylumah-voluyor, kır yoksullarınadahil koylulerin, koy proleterlerinin ve

9


yan-proleterlerinsayısıgittikçeartıyordu.Ortakoylulerinsayısıiseyıldanyılaazalıyordu.

1903yılındaRusya’dayaklaşık10milyonkoyluçiftligivardı.“KırYoksullarına”adlıbroşurundeLenin,buçiftliklerdenenazuçbuçukmilyonununhiçatıolmayankoylulereaitoldugunuhesapla-mıştı.Buenyoksulkoyluler,topraklarınınancakkuçukbirkısmınıekiyor,gerikalanınıKulaklarakiralıyorvekendilerinebaşkageçimkaynaklanarıyorlardı.Durumlarıitibariylebukoylulerproletarya-ya enyakındı.Leninonlarakırproleterleriyadayarı-proleterleradınıveriyordu.

Oteyandan,(toplam10milyonçiftlikten)birbuçukmilyonunumeydanagetirenzengin,Kulakçiftlikleri,ekilentumkoylutoprakla-rının yarısını ele geçirmişlerdi. Bu koyluburjuvazi,yoksulveortakoyluluguezerek,tarımişçilerininvegundelikçilerinemegiylesemi-rerekzenginleşiyorvetarımkapitalistlerinedonuşuyordu.

Rusya’da işçi sınıfı daha geçen yuzyılın 70’li ve ozelliklede80’liyıllarındauyanmayavekapitalistlerekarşımucadeleyurutme-yebaşladı.ÇarlıkRusya’sındaişçilerindurumuolaganustukotuydu.80’liyıllardafabrikaveişletmelerdeişgunuasla121/2saattenaşa-gıdegildi;tekstilsanayiindeise14-15saatevarıyordu.Kadınveço-cukemegininsomurulmesiçokyaygındı.Çocuklardabuyuklerka-daruzunsureçalışıyor,amakadınlargibi,çokdahaazucretalıyor-lardı.Ucretlerolçusuzderecededuşuktu,işçilerinbuyukçogunluguayda7-8rublealıyordu.Metalişletmelerindevedokumhanelerdeenyuksekucretialanişçilerayda35rubledenfazlakazanmıyorlardı.Hiçbirişemniyetiyoktu,bununsonucundaişçilerarasındakitleselboyutlardasakatlanmalarveolumculişkazalarıoluyordu,işçilersi-gortalıdegildi;butunsaglıkhizmetleriancakparaylaidi.Konutlarındurumu feciydi, işçiler fabrikaya ait barakalarda, kuçucuk bir“oda”ya10-12kişitıkıştırılıyorlardı.Fabrikatorler,ucretlerihesap-larkenişçilerisıksıkaldatıyor,onları,alışverişlerinifahişfiyatlasatış

10


yapanfabrikayaaitdukkanlardanyapmayazorluyor,paracezalarıy-lasoyupsoganaçeviriyorlardı.

Işçiler,kendiaralarındaanlaşmayaveortaklaşa,dayanılmazdu-rumlarınıiyileştirmekamacıylafabrikayadaişletmesahibininonu-netaleplersurmeyebaşladılar.Işibırakıyorlar,yanigrevyapıyorlar-dı.70’live80’liyıllarınilkgrevleri,genellikle,olçusuzparacezalan,ucretlerinodenmesisırasındaişçilerinaldatılması,dolandırılması,veucrethadlerindeyapılanindirimleryuzundendi.

Ilk grevler sırasında, sabrı tukenen işçiler bazenmakinalarıparçalıyor, fabrikabinalarınınpencerelerinikırıyor, fabrikayaaitdukkanlarıveburolarıyıkıyorlardı.

Ileriişçiler,kapitalistlerekarşıbaşarılımucadeleiçinbiror-gutunzorunluoldugugoruşunukavradılar.Işçibirliklerikurul-mayabaşladı.

1875yılındaOdessa’da,“GuneyRusIşçiBirligi”kuruldu.Builkişçibirligivarlıgınısekiz-dokuzaysurdurduvesonraÇarlıkhuku-metitarafındandagıtıldı.

Petersburg’da1878yılında,başındaHalturinadlıbirmarangozileObnorskiadlıbirtesviyecininbulundugu“RusişçileriKuzeyBir-ligi”orgutlendi.Bubirliginprogramında,birligingorevlerininbatı-dakisosyal-Demokratişçipartilerininkiyleaynıoldugusoyleniyor-du. Birlik nihaı hedefolarakonune,sosyalistdevrimyapmayı—”sondereceadaletsizbirduzenolarakdevletinmevcutsiyasiveik-tisadiduzeninidevirme”yi—koyuyordu.Birliginorgutleyicilerin-denbiriolanObnorski,birsureyurtdışındayaşamışveMarksistsosyal-demokratpartilerinveMarks’ınyonettigiBirinciEnternas-yonal’infaaliyetleriniyakındanizlemişti.“RusişçileriKuzeyBirli-gi’ninprogramı,bunundamgasınıtaşıyordu.Bubirlikkendionunedolaysızgorevolarak,halkiçinsiyasi ozgurluguvesiyasihaklan(sozvebasınozgurlugu,toplantıhakkıvs.)kazanmayıkoydu.Aciltaleplere,işgunununkısaltılmasıdadahildi.

11


Birliginuyesayısıikiyuzubuldu,birokadardasempatizanıvardı.Birlik,işçigrevlerinekatılmayabaşladı,onlaraonderliketti.Çarlıkhukumetibuişçibirliginidedagıttı.

Amaişçisınıfıhareketigelişmeyedevametti,yeniyenibolgelerikapsadı.‘80’liyıllardaçoksayıdagrevoldu.Beşyıliçinde(l881’den1886’yakadar),greveçıkan80000işçiyikapsayan48’denfazlagrevoldu.

1895yılındaOrehovo-Zuyevo’dakiMorozovfabrikasındapat-lakverenbuyukgrevin,devrimcihareketintarihindeozelliklebu-yukbironemivardır.

Bufabrikadaaşagı-yukarı8,000işçiçalışıyordu.Çalışmaşart-lan gunbegun kotuleşiyordu: 1882-1884 arasında ucretlerbeşkezduşurulmuştu,sonyıldaiseucretlerbirdefadayuzde25indi-rilmişti.AyrıcafabrikatorMorozov,işçileriparacezalarıyladacen-dereyesokuyordu.Grevertesindemahkemeonundeortayaçıktıgıgibi, işçilerin kazandıgı her rublenin30ila50kopekiparacezasışeklindefabrikatoruncebineiniyordu,Işçilerbusoygunadahafazladayanamadılarve1885yılınınOcakayındagrevebaşladılar.Grevdahaoncedenorgutlenmişti.Eskiden“RusIşçileriKuzeyBirligi’ninbiruyesiolanvebellibirdevrimcitecrubesibulunanPyotrMoisse-yenkoadlıileribirişçitarafındanyonetiliyordu.GrevarifesindeMo-isseyenko,ozelliklesınıfbilinçlibaşkadokumacılarlabirlikte,fabri-katoresunmakuzerebirdizitalephazırladı,bunlarişçileringizlibirtoplantısındaonaylandı,işçilerherşeydenonce,haydutçaparaceza-larınınkaldırılmasınıtalepettiler.

Bugrevsilahzoruylabastırıldı.600’denfazlaişçitutuklandı,du-zinelerleişçimahkemeyeverildi.

Benzergrevler,1885yılında,Ivanovo-Voznessensk’tekifabri-kalardadaoldu.

Işçi sınıfı hareketinin buyumesinden korkuya kapılan Çarlıkhukumeti,ertesiyıl,paracezalanuzerinebiryasaçıkarmakzorun-

12


dakaldı.Buyasada,cezaparalarınınfabrikatorlerincebineinme-mesi,bilakisbizzat işçilerin ihtiyaçları içinharcanmasıgerektigisoyleniyordu.

Morozovgrevivedigergrevlerindeneyimlerdenişçiler,orgutlumucadeleyleçokşeyeldeedebilecekleriniogrendiler,Işçisınıfıha-reketininsaflarından,işçisınıfınınçıkarlarınıbıkmadan,usanma-dansavunanyeteneklionderlerveorgutleyicilerçıktı.

Aynı zamanda Rusya’da, buyuyen işçi sınıfı hareketi zeminiuzerinde veBatı Avrupa işçi sınıfı hareketinin etkisi altında, ilkMarksistorgutlerortayaçıkmayabaşladı.

2.RUSYA’DANARODİZMVEMARKSİZM.PLEHANOVVE“EME-ĞİNKURTULUŞU”GRUBU.PLEHANOV’UNNARODİZMEKARŞIMÜCADELESİ.RUSYA’DAMARKSİZMİNYAYILMASI

Marksistgruplarınortayaçıkışındanonce,Rusya’dadevrimciçalışmaMarksizmekarşıolanHalkçılar(Narodnikler)tarafındanyurutulmekteydi.

Ilk RusMarksist grubu 1883’te ortaya çıktı. Bu, G. V. Pleha-nov’unyurtdışında,devrimcifaaliyetleriyuzundenÇarlıkhukume-tinintakibatlarındansıyrılmakuzeregittigiCenevre’deorgutledigi“EmeginKurtuluşu”grubuydu.

OnceleriPlehanov’unkendisidebirNarodnik’ti.AmadışarıdaMarksizmiincelediktensonra,NarodizmdenkoptuveMarksizminondegelenbirpropagandistihalinegeldi.“EmeginKurtuluşu”gru-bu,Rusya’daMarksizmin

yayılmasıiçinçokçalıştı.MarxveEngels’ineserlerini—“Ko‐münistManifesto”,“ÜcretliEmekveSermaye”,“SosyalizminÜtopya‐danBilimeGelişmesi”vedigerlerini—Rusçayaçevirdiler,dışarıdabastırdılarveRusya’dagizlicedagıtmayabaşladılar.G.V.Plehanov,Zasuliç,Akselrodvebugrubundigeruyeleri,MarxveEngels’inog-

13


retileriniaçıklayan,bilimselsosyalizminfikirleriniortayakoyanbirdizieserdeyazdılar.

Proletaryanınbuyuk ogretmenleriMarxveEngels,—utopiksosyalistlerin tersine—sosyalizminhayalcilerin (utopyacıların)biricadıolmayıp,modernkapitalisttoplumungelişmesininzorun-lusonucuoldugunuilkaçıklayanlardı.Tıpkıfeodalduzenindevril-mişolmasıgibikapitalistduzenindedevrilecegini,kapitalizmin,proletaryanınşahsında,kendimezarkazıcılarınıyarattıgınıgoster-diler,insanlıgıkapitalizmden,somurudenancakproletaryanınsınıfmucadelesinin,ancakproletaryanınburjuvaziuzerindekizaferininkurtaracagınıgosterdiler.

MarxveEngels,proletaryaya,kendigucununbilincinevarmayı,kendisınıfçıkarlarınıbilmeyiveburjuvaziyekarşıkararlımucade-leiçinbirleşmeyiogrettiler.MarxveEngels,kapitalisttoplumunge-lişmeyasalarınıkeşfettilervekapitalisttoplumungelişmesininveonuniçindekisınıfmucadelesininkaçınılmazolarakkapitalizmindevrilmesine,proletaryanınzaferine,proletaryadiktatörlüğünego-turmekzorundaoldugunubilimselşekildekanıtladılar.

MarxveEngels, sermayeninegemenligindenkurtulmanınvekapitalistmulkiyetikamumulkiyetinedonuşturmeninbarışçılyol-danmumkunolmadıgını,işçisınıfınınbunuancakburjuvaziyekar-şıdevrimcişiddetuygulayarak,birproleterdevrimle,somuruculerindirenişinikırarakveyeni,sınıfsızKomunistbirtoplumyaratmakzorundaolankendisiyasiegemenligini,proletaryadiktatorlugunukurarakbaşarabileceginiogrettiler.

MarxveEngels,sanayiproletaryasınınkapitalisttoplumdaendevrimcivebunedenleenilerisınıfoldugunu,ancakproletaryagibibirsınıfın,kapitalizmdenhoşnutolmayantumguçlerikendietra-fındatoplayabileceginiveonlarıkapitalizmekarşıtaarruzageçirte-bileceginiogrettiler.Amaeskidunyayıyenipyeni,sınıfsıztoplumu

14


inşaetmekiçin,proletaryanın,MarxveEngelsinKomunistPartisiadınıverdigi,kendiişçisınıfıpartisinesahipolmasıgerekir.

IlkRusMarksistgrubuolanPlehanov’un“EmeginKurtuluşu”grubu,kendinibutunuyleMarx’ınveEngels’ingoruşlerininyayıl-masınaadadı.

“EmeginKurtuluşu”grubuMarksizminbayragınıyurtdışındakiRusbasınında,henuzRusya’dabirsosyal-demokrathareketyok-kenyukseltmişti.Budurumdaherşeydenoncebuhareketiçinteo-rikolarak,ideolojikolarakyoluaçmakgerekliydi.Marksizminvesosyal-demokrathareketinyayılmasıonundeosıradakienonemliideolojikengel,ozamanlarileriişçilervedevrimciduşunceliaydın-lararasındahakimolanNarodnikgoruşlerdi.

Rusya’dakapitalizmgeliştikçe, işçi sınıfıda orgutludevrimcimucadeleyurutebilecek,kuvvetliveileribirguçhalinegeldi.AmaNarodniklerişçisınıfınınonderrolunuanlamıyorlardı.RusNarod-nikleriyanlışbirşekilde,esasdevrimcigucunişçisınıfıdegil,koylu-leroldugunu,çarveçiftliksahiplerininiktidarınınyalnızcakoylu“isyanlarıyla”devrilebileceginiduşunuyorlardı.Narodniklerişçisı-nıfını tanımıyor ve koylulerin işçi sınıfıyla ittifakı olmaksızın veonunonderligiolmaksızınçarlıgıveçiftliksahipleriniyenemeye-ceginianlamıyorlardı.Işçisınıfının,toplumunendevrimciveenile-risınıfıoldugunukavramıyorlardı.

NarodniklerbaşlangıçtakoyluleriÇarlıkhukumetinekarşımu-cadeleye sarsmaya çalıştılar. Bu amaçla, genç devrimci aydınlarkoylukılıgınaburunerekkoye,ogunundeyişiyle“halka”gittiler.“Narodnik”terimideburadan,Narod’dan,yanihalk’tangelir.Amakoylulukonlarıizlemedi,çunkuonlarkoyluleridedogrudurustta-nımıyorveanlamıyorlardı.Narodniklerinbuyukçogunlugupolistarafındantutuklandı.BununuzerineNarodnikler,Çarlıkotokrasi-sinekarşımucadeleyitekbaşlarına,kendiguçleriyle,halkolmaksı-

15


zınyurutmeyekararverdiler,bukararisedahadaciddihatalarayolaçtı.

Narodnikleringizlibirligi“NarodnayaVolya”(HalkınIradesi),Çara bir bir suikast hazırladı, l Mart (yeni tarihle 13Mart)1881’debugizlibirligin uyeleri (“NarodnayaVolya”cılar),Çar II.Aleksander’ibirbombaylaoldurmeyibaşardılar.Amabundanhal-kınhiçbirçıkarıolmadı.Tektekinsanlarınoldurulmesi,neÇarlıkotokrasisinidevirebilir,nedeçiftlik sahipleri sınıfını yokedebilir-di. Oldurulen çarın yerinebirbaşkası,III.Aleksandergeçti,onunyonetimialtındaişçilerinvekoylulerindurumudahadakotuleşti.

Narodniklerinçarlıgakarşıseçtigi,tekteksuikastlerle,bireyselterorlemucadeleyoluyanlıştıvedevrimezararlıydı.Bireyselterorpolitikası,Narodniklerinyanlış,aktif“kahramanlar”ve“kahraman-lar”danolaganustuyigitliklerbekleyenpasif“suru”teorisinedaya-nıyordu.Buyanlışteori,tarihisadeceolaganustubireylerinyarattı-gını;kutlenin,halkın,sınıfın,Narodnikyazarlarınhorlayıcıdeyişle“suru”nunisebilinçliorgutlueylemyetenegindeolmadıgını,“kah-ramanlar”ıancakkorukoruneizleyebileceginiiddiaediyordu.BuyuzdenNarodnikler, koyluler arasında ve işçi sınıfı içinde dev-rimcikitleçalışmasınıbiryanabıraktılarvebireyselteroreyonel-diler.Zamanınenunludevrimcilerindenbirini,StepanHalturin’i,devrimci işçibirligi orgutlemeçalışmasınıbırakıp,kendinibutu-nuyleterorizmevermeyeiknaettiler.

Narodnikler,somuruculersınıfınıntektektemsilcilerinekarşı—devrimehiçbirfaydasıolmayan—suikastlarla,emekçilerindik-katini,birbutunolarakbusınıfakarşımucadeledençeldiler.Işçisı-nıfınınvekoylulugundevrimciinisiyatifvefaaliyetiningelişmesinikosteklediler.

Narodnikler,proletaryanındevrimdekendionderrolunukavra-masınıengelledilerveişçisınıfınınbagımsızpartisininyaratılması-nıgeribıraktırdılar.

16


NarodnikleringizliorgutuÇarlıkhukumetitarafındanparçalan-dıgıhalde,Narodnikgoruşlerdevrimciduşunceliaydınlararasındauzun sure varlıgını korudu. Geride kalan Narodnikler Rusya’daMarksizminyayılmasınainatçıbirşekildekarşıkoydular,işçisınıfı-nınorgutlenmesinibaltaladılar.

BunedenleRusya’daMarksizm,ancakNarodizmekarşımuca-deleiçindegelişebilirveguçkazanabilirdi.

“Emegin Kurtuluşu” grubu Narodniklerin yanlış goruşlerinekarşısavaşaçtı,Narodnikogretilerinvemucadeleyontemlerininiş-çisınıfıhareketinenekadarbuyukzararverdiginigosterdi.

NarodniklerihedefalanyazılarındaPlehanov,onlarınkendileri-neSosyalistadınıvermesineragmen,NarodnikleringoruşlerininBilimselSosyalizm ilehiçbirortakyanıolmadıgınıgosterdi.

NarodniklerinyanlışgoruşlerininilkMarksisteleştirisiniyapanPlehanovoldu.NarodnikgoruşlereisabetlidarbelerindirenPleha-nov,aynızamandaMarksistgoruşleriparlakbirşekildesavunmayıdabildi.

Narodniklerin,Plehanov’unezicidarbelerindirdigiyanlıştemelgoruşlerinelerdi?

Birincisi,NarodniklerRusya’dakapitalizmin“tesadufi”birgo-runguoldugunu,Rusya’dagelişmeyeceginivedolayısıylaproletar-yanındabuyuyupgelişmeyeceginiilerisuruyorlardı.

Ikincisi,Narodnikler işçisınıfınıdevrimde ondersınıfolarakgormuyorlardı.Proletaryaolmaksızınsosyalizmeulaşmayıhayalediyorlardı.Esasdevrimcigucun,aydınlarınonderligindekoyluler,ve Sosyalizmin ruşeym hali ve temeliolarakgorduklerikoytop-lulugu—Obşçina—oldugunuduşunuyorlardı.

Uçuncusu,Narodnikler insanlıktarihinintumseyrihakkındayanlışvezararlıgoruşleresahiptiler.Toplumuniktisadivesiyasigelişimininyasalarınınebiliyor,nedeanlıyorlardı.Bukonudabirhayligeriydiler.Onlaragoretarih,nesınıflarnedesınıfmucadelele-

17


ritarafındanyapılıyordu,bilakissadece,kutlenin,“suru”nun,hal-kın,sınıflarınkorukoruneizledigiolaganustubireyler“kahraman-lar”tarafındanyapılıyordu.

NarodnikleriteşhiretmemucadelesiiçindePlehanov,Rusya’daMarksistlerinkendileriniyetiştirmesineveegitmesineyarayanbirdiziMarksisteseryazdı.Plehanov’un“SosyalizmveSiyasiMücade‐le”,“GörüşAyrılıklarımız”,“MonistTarihGörüşününGelişmesiÜzeri‐ne”gibieserleriRusya’daMarksizminzaferiiçinyolutemizledi.

PlehanoveserlerindeMarksizmintemelsorunlarınınbiraçım-lamasınıyaptı.1895yılındayayınlanan“MonistTarihGörüsününGelişmesiÜzerine”eseriozelliklebuyukbironemesahipoldu.Le-nin,bukitapsayesinde“tumbirRusMarksistlerikuşagınınyetişti-gine”işaretetti.(Lenin,TumEserler,ciltXIV,s.347,Rusça.)

NarodniklerihedefalanyazılarındaPlehanov,sorunuNarodnik-lerinkoyduktangibi:Rusya’dakapitalizmgelişmelimi,gelişmemelimi? diye koymanın saçma oldugunu gosterdi. Plehanov, BuradasozkonusuolanınRusya’nınkapitalistgelişmeyolunaçoktangirdi‐ğiniveRusya’yıhiçbirgucunbuyoldandonduremeyeceginisoyledivebunuolgularlatanıtladı.

Devrimcilerin gorevi, Rusya’dakapitalizmin gelişmesinidur‐durmakdegildi,bununasılolsayapamazlardı.Devrimcileringore-vi,kapitalizmingelişmesiyleortayaçıkankuvvetlidevrimciguce,işçisınıfınadayanmak;onunsınıfbilinciniyukseltmek,onuorgut-lemekvekendiişçisınıfıpartisiniyaratmaktaonayardımetmekti.

Plehanov,Narodniklerinikincitemelyanlışınıda;proletaryanındevrimcimucadeledekionderrolunuyadsımalarınıdadarmadagınetti.NarodniklerRusya’daproletaryanınortayaçıkmasınıbirtur“tarihitalihsizlik”olarakgoruyorve“proleterlikulseri”ndensoze-diyorlardı.MarksistogretiyiveonunRusya’yatamuygulanabilirli-ginişiddetlesavunanPlehanov,koylulerinsayısalustunluguneveproletaryanıngoreceazlıgınaragmen,devrimcilerinasılumutlarını

18


tamdaproletaryaya,onungelişmesinebaglamalarıgerektiginika-nıtladı.

Niçintamdaproletaryaya?Çunkuproletarya,bugunkusayısalazlıgınaragmen,ekonomi-

ninen ileribiçimine,buyuk uretimebaglıolanvebundandolayıonundebuyukbirgelecekduranemekçisınıftı.

Çunku sınıfolarakproletarya,hergeçenyılbüyüyordu,siyasibakımdangelişiyordu,buyukuretimdekiçalışmaşartlarındandola-yıkolaycaorgutlenebiliyorduveproleterkonumundandolayıendevrimcisınıftı,çunkudevrimdezincirlerindenbaşkakaybedecekbirşeyiyoktu.

Koylulugundurumuisefarklıydı.Koyluluk(buradaherbirikendihesabınaçalışanbireyselkoy-

lulerkastedilmektedir.—Ed.),sayısalbuyukluguneragmen,eko-nomininengeribiçimine,kuçuk uretimebaglıvebundandolayıonunde buyuk bir gelecek durmayan ve duramayacak olan biremekçisınıftı.

Sınıfolarakkoyluluk,gelişmekbiryana,gittikçedahafazlabur-juvaziye(Kulaklar)vekıryoksullarına(proleterlerveyan-proleter-ler)ayrışıyordu.Ayrıca,dagınıklıgıyuzunden,onuorgutlemekpro-letaryadandahazordu,kuçukmulksahipleriolarakkonumlarındandolayıdevrimcihareketeproletaryakadarkolaykatılmıyorlardı.

Narodnikler,Rusya’dasosyalizminproletaryadiktatorluguvası-tasıyladegil,bilakissosyalizminruşeymhalivetemeliolarakgor-duklerikoytopluluguvasıtasıylageleceginiiddiaediyorlardı.Amakoytoplulugu,sosyalizminneruşeymhalinedetemeliydiveola-mazdıda;çunkukoytopluluguna,yoksulkoyluleri,tarımemekçile-riniveiktisadenzayıfortakoylulerisomurenKulaklar,“koyunkanemicileri”hakimdi.Ortaklaşatoprakmulkiyetininbiçimselvarlıgıvetopragındonemdonemkafasayısınagoreyenidenpaylaşılması,durumuhiçbirşekildedegiştirmiyordu.Topragı,koytoplulugunun

19


işhayvanına,araçvetohumasahipolanuyeleri,yanihalivaktiye-rindeortakoylulerveKulaklarkullanıyordu.Atsızkoyluler,yoksulkoylulervebirbutunolarakiktisadenzayıfolanlar,topragıKulakla-radevredipkendigeçimlerinitarımişçisiolarakkazanmakzorun-dakalıyorlardı.Koytoplulugu,aslında,Kulaklarınegemenkonumu-nuortbasetmekiçinrahatbirbiçimvekoylulerdenkollektifso-rumluluk ilkesine gore vergi toplamak için Çarlık hukumetininelindeucuzbiraraca.Çarlıgınkoytoplulugunadokunmamasıdaiş-tebuyuzdendi.Boylebirkoytoplulugunusosyalizminruşeymhaliyadatemeliolarakgormekgulunçolurdu.

Plehanov,Narodniklerinuçuncutemelyanlışınıda—toplumsalgelişmede,olaganustubireylerin,“kahramanlar”ınveonlarınfikir-lerinin tayin edici rolu ve kitlelerin, “suru’nun, halkın, sınıflarınonemsizrolu—darmadagınetti.Plehanov,Narodnikleriidealizmilesuçladıvedogrununidealizmdendegil,MarxveEngels’inmaterya‐lizmindenyanaoldugunukanıtladı.

Plehanov,Marksistmateryalizmbakışaçısınıgeliştirdivege-rekçelendirdi.Marksistmateryalizmeuygunolarak,toplumunge-lişmesinin,sontahlilde,olaganustubireylerinistekveduşunceleritarafındandegil,toplumunmaddivarlıkkoşullarınıngelişmesitara-fından,toplumunvarlıgıiçingerekliolanmaddiurunlerinuretimtarzındakidegişikliklertarafından,maddiurunlerinuretimialanın-dasınıflarınkarşılıklıilişkilerindekidegişikliklertarafından,sınıfla-rınmaddiurunlerinuretimivedagıtımındaoynadıklarırolvealdık-tanyerugrunagiriştiklerimucadelelertarafındanbelirlendiginika-nıtladı.Duşunceler,insanlarıntoplumsal-iktisadikonumunubelir-lemez,bilakis,insanlarıntoplumsal-iktisadikonumları,onlarındu-şuncelerinibelirler.Olaganustubireyler,duşuncelerive istekleritoplumuniktisadigelişimine,ilerisınıfınihtiyaçlarınakarşıtduşu-yorsa,birerhiçedonuşebilirler,vetersine,egerduşunceveistekle-ritoplumuniktisadigelişimininihtiyaçlarını,enilerisınıfınihtiyaç-

20


larınıdogrubirşekildedilegetiriyorsa,olaganustuinsanlargerçek-tenolaganustubireylerhalinegelebilir.

Narodniklerin, kutleninbir suru oldugu, tarihi yapanlarınvesuruyu halk haline getirenlerin kahramanlar oldugu iddialarınaMarksistlerşuyanıtıverdiler:tarihikahramanlardegil,kahraman-larıtarihyapar(yaratır),dolayısıylahalkıkahramanlardegil,kahra-manlarıhalkyaratırvetarihihalkilerigoturur.Kahramanlar,olaga-nustubireyler,ancaktoplumungelişmeşartlarınıvebuşartlarıda-haiyiyedonuşturmeyollarınıdogruolarakkavrayabildikleriolçudetoplumunyaşamında onemlibirroloynayabilirler.Kahramanlar,olaganustubireyler,toplumungelişmeşartlarınıdogruolarakkav-ramazvekendilerinintarihi“biçimlendirenler”olduklarıkuruntu-sunakapılıp,toplumuntarihiihtiyaçlarınakarşıçıkmayabaşlarlar-sa,gulunçbahtsızlarkonumunaduşebilirler.

Narodnikler,tamdabuturdenbahtsızlar,acınacakkahramanlarkategorisinegiriyorlardı.

NarodniklerekarşıPlehanov’unyazınsalçalışmaları,mucadele-si,Narodniklerindevrimciaydınlararasındakietkisinitemelliza-yıflattı.AncakNarodizminideolojikolarakparamparçaedilişihe-nuztamamlanmışolmaktanuzaktı.Bugorev-MarksizminduşmanıolarakNarodizmesondarbeyiindirmek-Lenin’eduştu.

“NarodnayaVolya”Partisininparçalanmasındankısasureson-ra,NarodniklerinçogunluguÇarlıkhukumetinekarşıdevrimcimu-cadeledenvazgeçti;Çarlıkhukumetiyleuzlaşma,anlaşmavaazet-meyebaşladı.Seksenlivedoksanlıyıllarda

Narodnikler,Kulakların çıkarlarının sozculeri haline geldiler.“EmeginKurtuluşu”grubu,Russosyal-demokratlarınınbir

programıiçinikitaslakhazırladı(ilki1884’te,ikincisi1887’de).BuRusya’daMarksistsosyal-demokratpartininyaratılmasıiçinon-çalışmadaablançokonemlibiradımdı.

21


Ama “Emegin Kurtuluşu” grubunun ciddi hataları da vardı.OnunilkprogramtaslagındahalaNarodnikgoruşlerinkalıntılarıvardı,bireyselterortaktigicaizgoruluyordu.AyrıcaPlehanov,pro-letaryanın,devriminseyriiçindekoyluleriberaberindegoturebile-ceginivegoturmekzorundaoldugunu,proletaryanın,ancakkoylu-lukleittifakhalindeÇarlıkuzerindezaferkazanabileceginihesabakatmıyordu.Plehanovdevamla,liberalburjuvaziyidevrimeistik-rarsızdaolsabirdesteksaglayabilecek bir guç olarak goruyordu,ama koylulugu isebazıyazılarındatamamendefterdensiliyordu.orneginşoylediyordu:

“Ulkemizde,muhalifyadadevrimcikombinasyonlarındayana-bilecekleri—burjuvaziveproletaryadanbaşka—hiçbirtoplumsalguçgormuyoruz.”(Plehanov,Eserler,ciltIII,s.119,Rusça.)

Buyanlışgoruşler,Plehanov’ungelecektekiMenşevikgoruşle-rinintohumlarıydı.

Gerek“EmeginKurtuluşu”grubu,gerekseodoneminMarksistçevrelerihenuzişçisınıfıhareketiylepratikbaglarkurmuşdegildi.Buhenuz,Rusya’daMarksizminteorisinin,Marksistduşuncelerin,sos-yal-demokrasininprogramatikilkelerininortayaçıkmavetutunmadonemiydi.1884ile1894arasındakionyıliçinde,sosyal-demokrasi,işçilerinkitlehareketiylehiçbagıolmayanyadapekazbagıolantektekkuçukgruplarveçevrelerhalindevardı.Henuzdogmamış,fakatanarahmindegelişençocuguandıransosyaldemokrasi,Lenin’inde-yişiyle,“birceniningelişmesürecinden”geçiyordu.

“EmeginKurtuluşu”grubunun,“sadeceteorikolaraksosyal-de-mokrasinin temelleriniattıgınıve işçisınıfıhareketinedogruilkadımıattıgını”belirttiLenin.

Rusya’daMarksizmiişçisınıfıhareketiylebirleştirmeveaynışekilde“EmeginKurtuluşu”grubununhatalarınıduzeltmegorevi-ninçozumuLenin’eduştu.

22


3.LENİN’İNDEVRİMCİFAALİYETİNİNBAŞLANGICI.PETERS-BURGİŞÇİSINIFININKURTULUŞUİÇİNMÜCADELEBİRLİĞİ.

BolşevizminkurucusuVladimirIlyiçLenin,1870yılındaSimbir-sk(şimdiUlyanovsk)kentindedogdu.1887yılındaLeninKazanUni-versitesi’negirdi,amadevrimciogrencihareketinekatıldıgındandola-yıkısasuresonratutuklandıveuniversitedenuzaklaştırıldı.Kazan’daLenin,Fedoseyev’inorgutlemişoldugubirMarksistçevreyekatıldı.Lenin’inSamara’yataşınmasındansonraonunetrafındaçabucakSa-mara’lıMarksistlerinilkçevresioluştu.Lenindahaogunlerdemu-kemmelMarksizmbilgisiyleherkesihayrettebırakıyordu.

1893yılınınsonundaLeninPetersburg’ataşındı.Dahailkko-nuşmalarıvekonferansları,Petersburg’dakiMarksistçevrelereka-tılanlaruzerindeguçlubirizlenimbıraktı.Marx’ıneserlerihakkın-daolaganustuderinbilgisi,MarksizmiogununRusya’sınıniktisadivesiyasikoşullarınauygulamayetenegi,işçilerindavasınınzaferi-neolanateşlivesarsılmazinancıveeşsizorgutlemekabiliyeti—tumbunlar,Lenin’i,PetersburgMarksistlerininherkesçekabuledi-lenonderidurumunagetirdi.

Lenin,çevrelerdekendilerinedersverdigiileriişçilerinderinsevgisinikazanmıştı.“Derslerimiz”, diyordu işçi Babuşkin anı-larında,Lenin’inişçiçevrelerindeverdigiderslerhakkında,“çokcanlı,ilginçbirkarakter taşıyordu,buderslerdenhepimiz çokmemnundukvehepogretmenimizinzekasınahayrandık.”

1895yılındaLenin,Petersburg’dakibutunMarksistişçiçevre-lerini(yirmitanekadarvardı)birorgutte,“IşçiSınıfınınKurtuluşuIçinMucadeleBirligi”ndebirleştirdi.Boyleceo,devrimciMarksistişçipartisininyaratılmasınınyolunuaçtı.

Lenin,“MucadeleBirligi”ninonune,işçisınıfınınkitlehareketiy-ledahasıkıbaglarkurmakveonasiyasibakımdanonderliketmekgorevinikoydu.PropagandaçevrelerindetoplananazsayıdakiileriişçiarasındaMarksizmpropagandasından,genişişçisınıfıkitleleri

23


arasındagununkonularıylailgilisiyasiajitasyonageçilmesinioner-di.Kitleajitasyonunabuyoneliş,Rusya’daişçisınıfıhareketininda-hasonrakigelişmesiaçısındanbuyukbironemesahipti.

Doksanlıyıllardasanayi,biratılımdonemigeçirdi,Işçisayısıarttı,Işçisınıfıhareketiguçlendi1895’ten1899’akadar,tamolma-yanverileregore,enazından221,000işçigrevyaptı.Işçisınıfıha-reketi(ilkeninsiyasiyaşantısındaonemlibirguçhalinegeldi.Na-rodniklerekarşımucadeledeMarksistlertarafındansavunulan,dev-rimcihareketteişçisınıfınınonderroluneilişkingoruşler,bizzatyaşamtarafındandogrulanıyordu.

Lenin’inonderligialtında“IşçiSınıfınınKurtuluşuiçinMucade-leBirligi”,işçileriniktisaditalepler—çalışmakoşullarınıniyileştiril-mesi,işgunununkısaltılması,ucretlerinyukseltilmesi—ugrunamucadelesini,Çarlıgakarşısiyasimucadeleylebirleştirdi.“Mucade-leBirligi”,işçilerisiyasibakımdanegitti.

Lenin’in onderligialtındaPetersburg“IşçiSınıfınınKurtuluşuIçinMucadeleBirligi”,Rusya’dailkkez,Sosyalizminişçisınıfıhareke‐tiylebirliğinipratigegeçirmeyebaşladı.Herhangibirfabrikadabirgrevpatlarpatlamaz,çevrelerekatılanlarsayesindefabrikalardakidurumhakkındadaimaetraflıbilgisahibiolan“MucadeleBirligi”,derhalbildirilervesosyalistçagrılaryayınlayarakreaksiyongosteri-yordu.Bubildirilerdefabrikasahiplerininişçilereyaptıgıbaskılarteşhirediliyor,işçilerinkendiçıkarlarıiçinnasılmucadeleetmesigerektigiaçıklanıyor,işçilerintalepleriyayınlanıyordu.Bildirilerde,kapitalizminçıbanlarıhakkında,işçilerinyoksullugu,12ila14saat-likdayanılmazişgunu,işçilerinbutunhaklardanyoksunoluşuhak-kındatumhakikatdilegetiriliyordu.Aynızamanda,uygunsiyasita-leplerdeonesuruluyordu.1894yılısonundaLenin,işçiBabuşkin’lebirliktebutiptenilkajitasyonbildirisinivegrevdebulunanPeters-burg’dakiSemyannikovişletmeleriişçilerinebirçagrıyıyazdı.1895sonbaharındaLenin,ThorntonFabrikasınıngrevcierkekvekadın

24


işçilerinehitabenbirbildiriyazdı.Bufabrika,buradanmilyonlarka-zananIngilizfabrikatorlerinelindeydi.Buradaişgunu14saatigeçi-yordu,dokumacılarınaylıkkazancıise7rubleyigeçmiyordu.Greviişçilerkazandı.Kısasureiçinde“MucadeleBirligi”tarafından,çeşitlifabrikalarınişçilerinehitabenbuturduzinelercebildiribastırıldı.Bubildirilerdenherbiri,işçilerincesaretinibuyukolçudeartırdı.Işçiler,sosyalistlerinkendilerineyardımettiginivekendilerinisavundugu-nugorduler.

“MucadeleBirligi”nin onderligialtında,1896yazındaPeters-burg’lu30,000tekstilişçisiningrevigerçekleştirildi.Baştalep,işgu-nununkısaltılmasıydı.Bugrevinşiddeti,Çarlıkhukumetini2(14)Haziran1897tarihli,işgununu11,5saatlesınırlayanyasayıçıkar-makzorundabıraktı.Buyasadanonce,işgunuherhangibirşekildesınırlandırılmamıştı.

Aralık 1895’te Lenin Çarlık hukumeti tarafından tutuklandı.Amaodevrimcimucadeleyihapishanededesurdurmekten gerikalmadı.“MucadeleBirligi”ne,ogutleriylevetalimatlarıyla,hapis-haneden broşur ve bildiriler gondererekyardımcıoldu.Orada,“GrevlerÜzerine”bir broşur ve çarlıgın hunharca despotizminiteşhir eden “ÇarlıkHükümetine” adlıbirbildiriyazdı.Yinehapis-hanedePartiprogramtaslagınıyazdı(gorunmezmurekkepolaraksutkullanıyorvebirtıpkitabınınsatırlarıarasınayazıyordu).

Petersburg“MucadeleBirligi”,Rusya’nındigerşehirvebolgele-rindekiişçiçevrelerininbenzeribirliklerdebirarayagelmesinibu-yuk olçude hızlandırdı. Doksanlı yılların ortasındaTrans-Kafkas-ya’daMarksistorgutlerortayaçıktı.1894’teMoskova’daMoskova“IşçiBirligi”kuruldu.DoksanlıyıllarınsonundaSibirya’da“SibiryaSosyal-DemokratBirligi”kuruldu.DoksanlıyıllardaIvanovo-Voznes-sensk,Yaroslavl,Kostroma’daMarksistgruplarortayaçıktıvesonra-danbirleşerek “Sosyal-Demokrat Parti Kuzey Birligi”ni kurdu-lar.1890’lannikinciyarısındaDonuzerindekiRostov’da,Yekateri-

25


noslav,Kiev,Nikolayev,Tula,Samara,Kazan,Orekhovo-Zuyevovedi-gerşehirlerdesosyal-demokratgruplarvebirliklerkuruldu.

Petersburg“IşçiSınıfınınKurtuluşuIçinMucadeleBirligi”ninonemi,Lenin’insozleriyle,işçisınıfıhareketinedayananbirdevrim‐cipartininilkkaydadegernüvesiolmasıydı.

Lenin,Rusya’daMarksistsosyal-demokratpartiyiyaratmadog-rultusundakidahasonrakiçalışmasında,Petersburg“MucadeleBir-ligi”nindevrimcideneyiminedayandı.

Leninveenyakınkavgaarkadaşlarınıntutuklanmasındanson-ra,Petersburg“MucadeleBirligi”ninonderligininbileşimionemliolçudedegişti.Kendilerinden“Gençler”diyesozeden,Leninvear-kadaşlarınaise“Ihtiyarlar”adınıverenyenikimseler ortaya çıktı.Bunlaryanlışbir siyasi çizgi izlemeyebaşladılar,Işçilerinsadece,işverenlerekarşıiktisadimucadeleyurutmeyeçagrılmalarıgerekti-gini,siyasimucadeleyegelince,bununliberalburjuvazininmesele-sioldugunu,siyasimucadeleninonderligininliberalburjuvaziyebı-rakılmasıgerektiginiilerisurduler.

Bukimselere“Ekonomistler”adıverildi.Rusya’dakiMarksistorgutlerinsaflarındaortayaçıkanilkuz-

laşmacı,oportunistgrupbunlardı.

4.LENİN’İNNARODİZMVE“LEGALMARKSİZM”EKARŞIMÜ-CADELESİ.LENİN’İNİŞÇİ-KÖYLÜİTTİFAKIDÜŞÜNCESİ.RUSYASOSYAL-DEMOKRATİŞÇİPARTİSİ’NİNBİRİNCİKONGRESİ.

PlehanovdahaseksenliyıllardaNarodnikgoruşlersistemineanadarbeyiindirmişolmasınaragmen,doksanlıyıllarınbaşlangı-cında Narodnik goruşler devrimci gençligin bir kesiminde hala,sempatitoplayabiliyordu.

Gençliginbellibirkesimi,hala,Rusya’nınkapitalistgelişmeyo-lundankaçınabilecegivedevrimdebaşroluişçisınıfınındegil,koy-

26


lulugunoynayacagıduşuncesindenvazgeçmiyordu.Narodniklerinardılları,MarksizminRusya’dayayılmasınaengelolmakiçinellerin-dengeleniyaptılar,Marksistlerekarşımucadelelerinde,onlar,herturluaraçlakuçukduşurmeyeçalıştılar.Marksizmindahadayaygın-laşmasınıvesosyal-demokratpartininyaratılmasınısaglamakiçinNarodizmiideolojikolaraktamamenezmekgerekiyordu.

BugoreviLeninyerinegetirdi.

“‘Halkındostları’Nedir(Kimlerdir)veSosyal‐DemokratlaraKar‐şıNasılMücadeleEderler?”(1894)kitabındaLenin,aslındahalkakarşıolansahte“halkındostları”olarakNarodnikleringerçekyuzu-nutamamenaçıgaçıkardı.

1890’larınNarodnikleriaslındaÇarlıkhukumetinekarşıherturludevrimcimucadeledençoktanvazgeçmişlerdi.LiberalNarodnikler,Çarlıkhukumetiyleuzlaşmayıvaazediyorlardı.Lenin,ogunlerinNa-rodniklerindensozederkenşoylediyordu:“Hukumeteyeterincena-zikvealçakgonullubirşekildeyalvarırlarsa,hukumetinherşeyiduzel-teceginisanıyorlar.”(Lenin,SeçmeEserler,ciltI,s.276.)

1890’larınNarodnikleri,yoksulkoylulerindurumuna,kırdakisınıfmucadelesine,yoksulkoylulerinKulaklartarafındansomu-rulmesinegozlerinikapadılarveKulakçiftlikleriningelişmesineovguleryagdırdılar.Meseleninozuitibariyle,Kulaklarınçıkarla-rınınsozcusuolarakortayaçıktılar.

AynızamandaNarodniklerdergilerindeMarksistlerekarşıbirkışkırtmakampanyasıyuruttuler.RusMarksistleriningoruşlerinikastençarpıtarakvetahrifederek,Marksistlerinkoyumahvasu-ruklemek,“herkoyluyu fabrikakazanındakaynatmak” istediginiilerisurduler.Lenin,buyalancıNarodnikeleştiriyiteşhirettiveme-seleninMarksistlerin“istekleri”meselesidegil,bilakisRusya’daka-pitalizmingelişmesiningerçekseyrioldugunu,buseyiriçindepro-leterlerinsayısınınkaçınılmazolarakarttıgınıgosterdi.Amaprole-taryakapitalistsisteminmezarkazıcısıolacaktı.

27


Lenin,kapitalistlerinveçiftliksahiplerininboyundurugunuyo-ketmek,çarlıgıdevirmekisteyenhalkıngerçekdostlarının,Narod-niklerdegil,Marksistleroldugunugosterdi.

‘“HalkınDostları’Nedir (Kimlerdir)” kitabında Lenin, çarlıgı,çiftliksahiplerini,burjuvaziyidevirmeninbaşaracıolarakişçilerinvekoylulerindevrimciittifakıduşuncesiniilkdefaortayaattı.

Lenin,budonemeaitbirdiziçalışmasında,Narodniklerinanagrubu—NarodnayaVolya’cılar—vedahasonraNarodniklerinha-lefleri—Sosyal-Devrimciler—tarafındankullanılansiyasimucade-leyontemlerini— ozeldebireysel teror taktigini—ayrıntılıbireleştiriyetabituttu.Lenin,kitlelerinmucadelesininyerinetektek“kahramanlar”mmucadelesinigeçirmeyeçalışanbutaktigidev-rimcihareketiçinzararlıgoruyordu.Bu,devrimcihalkhareketineinançsızlıkdemekti.

‘“HalkınDostları’Nedir(Kimlerdir)”kitabındaLenin,RusMark-sistlerininbaşgorevlerinianahatlarıylaçiziyordu.Lenin’egore,RusMarksistleriilkplanda,dagınıkMarksistçevrelerdenyekparebirsosyalistişçipartisiorgutlemeliydi.Lenindevamla,Rusyaişçisını-fının,koylulukleittifakiçindeÇarlıkotokrasisinidevirecegini,Rusproletaryasınınsonradaemekçivesomurulenkitlelerleittifakiçin-de,digerulkelerinproletaryasıylaomuzomuza,muzafferKomunistdevrimegidenaçıksiyasimucadeleninduzyolunututacagınıbelir-tiyordu.

BoyleceLenin,dahakırkyıldanfazlabirzamanonce,işçisınıfı-nınmucadeleyolunudogrubirşekildegosteriyor,işçisınıfınınro-lunutoplumunonderdevrimcigucuolarakvekoylulugunrolunuişçisınıfınınmuttefikiolaraktanımlıyordu.

LeninveyandaşlarınınNarodizmekarşımucadelesi,dahadok-sanlıyıllarda,Narodizmintamideolojikyenilgisineyolaçtı.

Lenin’in“legalMarksizm”ekarşımucadelesideçokbuyukone-mesahipti.Tarihtedaimarastlandıgıgibi,buyuktoplumsalhareket-

28


leregenelliklegeçici“yolarkadaşları”askıntıolurlar.“LegalMarksist‐ler”denilenlerdebuturden“yolarkadaşları”ydı.MarksizmRusya’dagenişolçudeyayılmayabaşlamıştı.Bununuzerineburjuvaaydınlan,Marksistkılıgaburunmeyekoyuldular.Yazılarınılegal,yaniÇarlıkhukumetininizniyleçıkangazetevedergilerdeyayınlatıyorlardı.Bunedenledebunlara “legal Marksistler”deniyordu.

Narodizmekarşıonlardakenditarzlarındamucadeleettiler.AmaonlarbumucadeledenveMarksizminbayragından,işçisınıfıhareketiniburjuvatoplumununçıkarlarına, burjuvazinin çıkarla-rınatabikılmakveuydurmakiçinyararlanmayaçalıştılar.Marx’ınogretisindeenonemliolanı,proleterdevrim,proletaryadiktatorlu-gu ogretisinibirkenarafırlattılar.LegalMarksistlerinenunlusu,PeterStruve,burjuvaziyigoklereçıkardıvekapitalizmekarşıdev-rimcimucadeleyerine,“kultursuzlugumuzukabuletmevekapita-lizminyanındaçıraklıgagirme”çagrısındabulundu.

NarodniklerekarşımucadeledeLenin,“legalMarksistler”denNarodniklerekarşıyararlanmakiçin-ornegin,Narodniklerekarşıyonelenbirmakalelerderlemesininortaklaşayayınlanması-“legalMarksistler”legeçicibiranlaşmayapmayıcaizsayıyordu.Amaay-nızamandaLenin,“legalMarksistler”iamansızcaeleştiriyor,onla-rınburjuva-liberalozunugozleronuneseriyordu.

Bu“yolarkadaşlarınınpekçogusonradanKadetoldular,Anaya-sal-DemokratikParti’nin(Rusburjuvazisininbaşpartisi)yandaşıoldular,içsavaşsırasındaiseiflaholmazBeyazMuhafızlarhalinegeldiler.

Petersburg,Moskova,Kievvs.deki“MucadeleBirlikleri’ninyanı-sıra,Rusya’nınbatıdakiulusalkenarbolgelerindedesosyal-demokratorgutlerortayaçıktı.DoksanlıyıllardaMarksistunsurlar,Polonyamil-liyetçipartisindenayrıldılarve“PolonyaveLitvanyaSosyal-Demokra-sisi”nikurdular.DoksanlıyıllarınsonundaLetonyasosyal-demokra-

29


sisininorgutleriortayaçıktı.Ekim1897’deRusya’nınbatıillerindeGenelYahudiSosyal-DemokratBirligi“Bund”kuruldu.

1898’de“MucadeleBirlikleri”ninbazıları—Petersburg,Mos-kova,KievveYekaterinoslav’dakiler—“Bund”labirlikte,sosyal-de-mokrat parti olarak birleşmek uzere ilk çabada bulundular. Buamaçla,Mart1898’deMinsk’teRusyaSosyal-DemokratIşçiParti-si’nin(RSDIP)I.Kongresiiçintoplandılar.

RSDIPI.Kongresi’ndetoputopudokuzkişihazırbulundu.Le-ninbusıradaSibirya’dasurgundebulunduguiçinkongredeyoktu.KongredeseçilenPartiMerkezKomitesikısasuresonratutuklan-dı.Kongreadınayayınlanan“Manifesto”pekçokbakımdantatminedicidegildi.Siyasiiktidarınproletaryatarafındanelegeçirilmesigorevigeçiştiriliyordu;proletaryanınhegemonyasındanhiç sozedilmiyor,Çarlıgaveburjuvaziyekarşımucadelesindeproletarya-nınmuttefiklerisorunundankaçınılıyordu.Kongre,kararlarındave“Manifesto”da,RusyaSosyal-DemokratIşçiPartisi’ninkurulu-şunuilanediyordu.

RSDIPI.Kongresi’ninonemi,buyukdevrimcipropagandistroloynayanburesmiedimdeyatmaktadır.

AmaI.Kongreyapılmışolmasınaragmen,Rusya’daMarksistSosyal-DemokratPartigerçektehenuzyaratılmamıştı.Kongre,tektekMarksistçevreveorgutleribirleştirmeyiveorgutselolarakbir-birinebaglamayıbaşaramamıştı.Yerel orgutlerin çalışmalarındahenuzmonolitikbirçizgiyoktu,birPartiProgramı,birPartiTuzu-guyoktu,birmerkezdenyonetimyoktu.

Bundandolayıvedahabirsurunedenyuzunden,yerelorgutler-dekiideolojikkafakarışıklıgıgittikçearttı,vebu“Ekonomizm”in,işçisınıfıhareketiiçindekibuoportunistakımınguçlenmesiiçinel-verişlikoşullaryarattı.

Bukafakarışıklıgınıaşmak,oportunistyalpalamalarasonver-mekveRusyaSosyal-DemokratIşçiPartisi’ninoluşumunuhazırla-

30


makiçin,Lenin’inveonunkurdugugazete“Iskra’nın(Kıvılcım)bir-kaçyılsurenyogunçabalarıgerekecekti.

5. LENİN’İN “EKONOMİZM”EKARŞI MÜCADELESİ. LENİN’İNGAZETESİ“ISKRA”NINÇIKIŞI.

Lenin,RSDIPI.Kongresinekatılmamıştı.Busıralardao,“Muca-deleBirligi”davasıdolayısıylauzunsuretutuklukaldıgıPetersburghapishanesindensonraÇarlıkhukumetitarafındangonderildigiSi-birya’nınŞuşenskoyekoyundesurgundebulunuyordu.

AmaLenin,devrimciçalışmayısurgundedesurdurdu.Narodiz-min ideolojik yıkılışını tamamlayan son derece onemlibilimseleseri“Rusya’daKapitalizminGelişmesi”niLeninsurgundetamamla-dı.“RusSosyal‐DemokratlarınınGörevleri”adlıunlubroşurudeora-dayazdı.

Dolaysızpratikdevrimciçalışmadanengellenmişolmasınarag-men,yinedeLenin,pratikçilerlebazıbaglanayaktatutmayıbaşardı:surgunyerindenonlarlayazıştı,sorularsordu,ogutlerverdi.Busıra-daonuozellikle“Ekonomistler”sorunumeşgulediyordu.Uzlaşmacı-lıgın,oportunizmintemelhucresinin“Ekonomim”oldugunu,işçisı-nıfıhareketiiçinde“Ekonomizm”inzaferinin,proletaryanındevrim-cihareketininmezaragomulmesi,Marksizminyenilgisi anlamınageleceginiLeninherkestendahaiyikavrıyordu.

VeLenin,ortayaçıkışlarınınilkgunundenitibaren,“ekonomist-lereşiddetlidarbelerindirmeyebaşladı.

“Ekonomistler”,işçilerinyalnızcaiktisadimucadeleyurutmesigerektiginiiddiaediyorlardı,siyasimucadeleyegelince,o,işçilerindestekleyecegiliberalburjuvaziye

bırakılmalıydı.Lenin,“Ekonomistler”inbuvaazını,Marksizminterkedilmesi,işçisınıfıiçinbagımsızbirsiyasipartiningerekliligi-

31


ninyadsınması,işçisınıfınıburjuvazininsiyasibiruzantısınado-nuşturmeçabasıolarakgoruyordu.

1899 yılında bir grup “Ekonomist” (daha sonra birer KadetolanProkopoviç,Kuskovavedigerleri)birmanifestoyayınladılar.DevrimciMarksizmekarşıçıktılarveproletaryanınbagımsızsiyasipartisininyaratılmasındanvazgeçmeyi,işçisınıfınınbagımsızsiya-sitaleplerindenvazgeçmeyi talep ettiler. “Ekonomistler”, siyasimucadeleninliberalburjuvaziyeduşenbirişoldugu,işçileregelin-ce,işverenlerekarşıiktisadimucadeleninonlariçintamamıylaye-terliolduguduşuncesindeydiler.

Leninbuoportunistbelgeyigorurgormez,civaryerleşimbi-rimlerindeki siyasi surgunlerden Marksistlerin bir konferansınıtopladı, ve başta Lenin olmak uzere 17 yoldaş,sertbirprotes-toyla“Ekonomistler’ingoruşlerinimahkumettiler.

Lenin tarafından kaleme alınanbuprotesto, tumRusya’dakiMarksistorgutlerarasındadagıtıldıveRusya’daMarksistduşunce-ninveMarksistpartiningelişmesindeçokonemlibirroloynadı.

Rus“Ekonomistler”i,yurtdışındakisosyal-demokratpartileriçin-dekiMarksizmduşmanlarıyla,Bernstein’cılardenilenlerle,yanioportu-nistBernstein’ınyandaşlarıylaaynıgoruşlerivaazediyorlardı.

Buyuzden,Lenin’in“Ekonomistlerekarşımucadelesi,aynıza-mandauluslararasıoportunizmekarşıdabirmucadeleydi.

“Ekonomizm’ekarşıveproletaryanınbagımsızsiyasipartisininyaratılmasıugrunabaşmucadeleyi,Lenintarafındanorgutlenenil-legalgazete“Iskra”yuruttu.

1900yılıbaşındaLeninve“MucadeleBirligi”nindigeruyeleri,SibiryasurgunundenRusya’yageridonduler.Lenin,tum-Rusyaça-pındabuyukbirillegalMarksistgazetekurmayıtasarlıyordu. Rus-ya’da varolan çok sayıdakikuçukMarksistçevreveorgutlerinhe-nuzbirbiriylebagıyoktu.Stalinyoldaşınsozleriyle,“amatorlugunveçevreciliginPartiyi tepeden tırnagayiyipbitirdigi, ideolojikkafa

32


karışıklıgının Partinin iç yaşantısının karakteristik bir ozelliginioluşturdugu”busırada,tum-Rusyaçapındaillegalbirgazeteninya-ratılmasıRusdevrimciMarksistlerininbaşgoreviydi.Ancakboylebirgazete,dagınıkMarksistorgutleribirbiriylebaglayabilirveger-çekbirpartininyaratılmasınıhazırlayabilirdi.

AmaboylebirgazeteyiÇarlıkRusya’sındaorgutlemekpolista-kibatıyuzundenimkansızdı.Çarınhafiyeleribir-ikiayiçindegaze-tenin izini bularak gazeteyi ortadankaldırabilirdi,buyuzdenLe-nin,gazeteyiyurtdışındayayınlamayakararverdi.Gazeteçokince,fakatdayanıklıbirkagıdabasılıyorvegizliceRusya’yasokuluyordu.“Iskra”nınbazısayılanRusya’da,Baku,KişinevveSibirya’dakigizlimatbaalardayenidenbasılıyordu.

1900sonbaharındaLenin,EmeginKurtuluşu”grubundanyol-daşlarla tum-Rusya çapında bir siyasi gazetenin yayınlanmasınıayarlamakuzereyurtdışınagitti.Lenin,surgundeyken,bumeseleyibutunayrıntılarınakadarduşunmuştu.SurgundendonerkenLenin,Ufa,Pskov,MoskovavePetersburg’dabukonuylailgilibirdizitop-lantıyaptı.Heryerdeyoldaşlarla,gizliyazışmalardakullanılacakşif-releri,yazılarıngonderilebilecegiadreslerivb.kararlaştırdıveon-larlailerdekimucadeleninplanınıtartıştı.

Çarlıkhukumeti,Lenin’inşahsındaen tehlikelibirduşmanlakarşıkarşıyaoldugunusezinlemişti.ÇarlıkOkhrana’sında(ÇarlıkGizlipolisi)birjandarmasubayıolanZubatov,hazırladıgıbirgizliraporda,“devrimdeşimdiUlyanov’dandahabuyukbirkimsebu-lunmadıgım”yazıyordu,buyuzdenLenin’inoldurtulmesiniamacauygunbuluyordu.

YurtdışınaulaştıktansonraLenin,“EmeginKurtuluşu”grubuy-la,yaniPlehanov,Akselrod,V.Zasuliç’le,“Iskra’nınortaklaşayayın-lanmasıkonusundaanlaşmayavardı.YayınplanıbaşındansonunakadarLenintarafındanhazırlanmıştı.

33


1900Aralık’ındayurtdışında“Iskra”(Kıvılcım)gazetesininilksayısıçıktı.Gazetebaşlıgınınaltındaşuparolabulunuyordu:“AteşKıvılcımdanÇıkacaktır”.Busozler,SibiryasurgunundekiDekabrist-lerin,kendilerinikutlayanşairPuşkin’eyazdıktancevaptanalın-mış.

Vegerçektende,Lenin’inçaktıgı“Kıvılcım”dan,feodal-çiftlikbeyi Çarlıkmonarşisiniveburjuvazininegemenliginitemelindenyıkanbuyukdevrimciyangınınaleviharladı.

KISA ÖZET

Rusya’daMarksistSosyal-DemokratIşçiPartisi,ilkplandaNa-rodizme, onun saçma, devrimdavasınazararlı goruşlerinekarşıyonelenmucadeleiçindeyaratıldı.

AncakNarodnikgoruşlerinideolojikolarakyıkılmasıyla,Rus-ya’daMarksistişçipartisininyaratılmasıiçinzemintemizlenebilir-di.Narodizmekarşıtayinedicidarbeyigeçenyuzyılınseksenliyıl-larındaPlehanovveonun“EmeginKurtuluşu”grubuindirdi.

Doksanlı yıllarda Lenin, Narodizmin ideolojik yenilgisini ta-mamladı,onasondarbeyivurdu.

1883’tekurulan“EmeginKurtuluşu”grubu,Rusya’daMarksiz-minyayılmasıiçinbuyukyararlılıktabulundu,sosyal-demokrasi-ninteoriktemelleriniveişçisınıfıhareketinedogruilkadımıattı.

Rusya’dakapitalizmingelişmesiylebirliktesanayiproletaryası-nınsayısıhızlaarttı.Seksenliyıllarınortasındaişçisınıfıorgutlumucadeleyolunu,orgutlugrevlerbiçimindekitleeylemleriyolunututtu.AmaMarksistçevrevegruplaryalnızcapropagandayaptılar,işçisınıfısaflarıiçindekitleajitasyonunageçişingerekliliginianla-

34


madılarvebuyuzdenişçisınıfıhareketiylepratiktebaglarıyoktu,onaonderliketmiyorlardı.

LenintarafındangerçekleştirilenPetersburg“IşçiSınıfınınKur-tuluşuIçinMucadeleBirligi”ninkuruluşu(1895)—bubirlikişçilerarasındakitleajitasyonuyuruttuvekitlegrevlerineonderliketti—, yeni bir aşamayı, işçiler arasında kitle ajitasyonuna geçişi veMarksizminişçisınıfıhareketiylebirleştirilmesiniişaretliyordu.Pe-tersburg“IşçiSınıfınınKurtuluşuIçinMucadeleBirligi”,Rusya’dadevrimciproleterpartininilknuvesiydi.Petersburg“MucadeleBir-ligi”ndensonrabutunbuyuksanayimerkezlerindevekenarbolge-lerdeMarksistorgutlerkuruldu.

1898yılında,Marksist sosyal-demokrat orgutleribirpartidebirleştirmedogrultusunda,başarısızdaolsailkçabadabulunuldu:RSDIP I. Kongresi yapıldı. Ama bu kongre henuzbirPartiyarat-madı:nebirPartiProgramı,nebirPartiTuzugu,nedebirmerkez-denyonetimvardı,tektekMarksistçevrevegruplararasındahe-menhemenhiçbirbagyoktu.

Dagınık Marksist orgutlerinbirbiriyle bagını kurmak veon-larıbirpartihalindebirleştirmekiçinLenin,devrimciMarksistlerinilktum-Rusyaçapındakigazetesi“Iskra”yıkurmaplanınıtasarladıvegerçekleştirdi.

Odonemdeişçisınıfınınbirsiyasipartisininyaratılmasınaenbaştakarşıçıkanlar“Ekonomistler”idi.Boylebirpartiningereklili-giniyadsıyorlardı.Tektekgruplarınbirbirindenkopuklugunuveamatorlugunuteşvikediyorlardı.Leninveonun orgutledigi“Iskra”gazetesi darbelerini tam da onlarakarşıyoneltti.

“lskra”nınilksayılarınınyayınlanışı(1900-1901)yenibirdone-me,dagınıkgrupve çevrelerdenbirRusyaSosyal-Demokrat IşçiPartisi’ningerçektenoluşturuldugudonemegeçişiifadeediyordu.

35

Ikinci bölüm. RUSYA SOSYAL-DEMOKRAT İŞÇİ PARTİSİNİN OLUŞTURULMASI. PARTİ İÇİNDE

I K I N C I B Ö LÜM

RUSYASOSYAL-DEMOKRATİŞÇİPARTİSİNİNOLUŞTURULMASI.PARTİİÇİNDEBOLŞEVİKVEMENŞEVİKGRUPLARININORTAYAÇIKIŞI.

( 1901-1904 )

1.1901-1904YILLARINDARUSYA’DADEVRİMCİHAREKETİNYÜKSELİŞİ

OndokuzuncuyuzyılınsonundaAvrupa’dabirsanayikrizipat-lakverdi.BukrizkısazamandaRusya’yıdasardı.Krizyıllarında(1900-1903)neredeyse3,000buyukvekuçuk işletmekapatıldı,100,000’denfazlaişçisokagaatıldı.Fabrikalardakalanişçilerinuc-retleribuyukolçudeindirildi.Işçilerininatçıiktisadigrevmucadele-lerindekapitalistlerdenkoparmışolduklarıonemsiztavizlerkapita-listlertarafındangerialındı.

Sanayikriziveişsizlik,işçisınıfıhareketininedurdurabildinedezayıflatabildi.Tamtersine, işçilerinmucadelesigittikçeartandevrimcibirkarakteraldı.işçileriktisadigrevlerdensiyasigrevlere,ensonundadagosteriyuruyuşlerinegeçtiler,demokratikozgurluk-leriçinsiyasitaleplerilerisurdulerve“KahrolsunÇarlıkOtokrasi-si!”şiarınıattılar.

1901’dePetersburg’daObuhovsavaşmalzemeleriişletmesindeyapılan 1 Mayısgrevi,işçilerleaskeribirliklerarasındakanlıbirçatışmaylasonuçlandı.Çarlıgınaskeriguçlerinekarşıişçilersadecetaşvedemirparçalarıylamukabeledebulunabildiler.Işçilerininatlıdirenişikırıldı.Vearkasındanvahşihesaplaşmageldi:800civarın-daişçitutuklandı,birçoguhapseatıldı,kurekcezasına(katorga)

36


çarptırıldı.Amakahraman “ObuhovSavunması”Rusya’da işçileruzerindederinbiretkibıraktıveonlararasındabirdayanışmami-tingleridalgasıyarattı.

Mart1902’deBatum’luişçilerin,BatumSosyal-DemokratKomi-tesitarafındanorgutlenenbuyukgrevlerivegosterilerioldu.Ba-tum’dakigosteri,Trans-Kafkasyaişçilerinivekoylukitlelerinihare-ketegeçirdi.

1902yılındaDonuzerindekiRostov’dadabuyukbirgrevpatlakverdi.Ilkgrevegidenlerdemiryoluişçilerioldu;çokgeçmedenbir-çokfabrikanınişçilerideonlarakatıldı.Grevbutunişçileriajiteetti,şehirdışındaduzenlenenmitinglerdeustustebirkaçgun30,000’ekadarvaranişçitoplandı.Bumitinglerdesosyal-demokratbildirileryukseksesleokunuyor,konuşmacılarişçilerehitabediyordu.PolisveKazaklar,binlerceişçininkatıldıgıbumitingleridagıtacakguçtedegildi.Birkaçişçipolistarafındanolduruldugunde,ertesigundu-zenlenencenazetoreninebuyukbirişçikitlesikatıldı.Çarlıkhuku-metibugreviancakcivarkentlerdenaskeribirliklergetirterekbas-tırılabildi.Rostovişçilerininmucadelesi,RSDIPDonKomitesitara-fındanyonetildi.

1903yılındapatlakverengrevlerinboyutlarıdahadabuyuktu.Oyılguneyde,Trans-Kafkasya’yı(Baku,Tiflis,Batum)veUkray-na’nınbuyukkentlerini(Odessa,Kiev,Yekaterinoslav)kapsayansi-yasikitlegrevlerimeydanageldi.Grevlergittikçedahainatçıvedahaorgutluhalegeldi.Işçisınıfınındahaoncekieylemlerindenfarklıolarak,işçilerinsiyasimucadelesiartıkhemenheryerdesosyal-de-mokratkomitelertarafındanyonetiliyordu.

Rusyaişçisınıfı,çarlıkrejiminekarşıdevrimcimucadelever-mekuzereayagakalkıyordu.

Işçisınıfıhareketikoylulugudeetkiledi.1902yılıilkbaharveyazında,Ukrayna’da(PoltavaveHarkovillerinde)veVolgabolge-sindebirkoyluhareketibaşladı.Koylulerçiftlikbinalarınıateşever-

37


diler,çiftliksahiplerinintopraklarınıişgalettilervekinduydukları,kırlıkbolgelerdekiyuksekçarlıkmemurlarını(zemskynaçalnikler)veçiftliksahiplerinioldurduler.Ayaklanankoyluleribastırmakuze-rebirliklergonderildi,koylulerinuzerineateşaçıldı,yuzlercesitu-tuklandı,onderlerveorgutleyicilerhapseatıldı,amakoylulerindev-rimcihareketigelişmeyedevametti.

Işçi ve koylulerin devrimci eylemleri Rusya’da devriminol-gunlaşmaktaveyakınlaşmaktaoldugunugosteriyordu.

Işçilerindevrimcimucadelesininetkisialtında,muhalifogrencihareketideyogunlaştı.Hukumet,ogrencigosterilerivegrevlerine,universitelerikapatarak,yuzlerceogrenciyihapseatarakreaksiyongosterdiveensonunda,dikkafalıogrencileriaskerealmaplanınıkumpasladı.Bunayanıtolarak,butun universitelerin ogrencileri1901-1902kışındabirogrencigenelgreviduzenlediler.Bugreve30,000civarındaogrencikatıldı.

Işçilerinvekoylulerindevrimcihareketiveozellikleogrencilerekarşıgirişilenmisillemeler,“Zemstvo”denilenkırsaltemsilcilikma-kamlarınıişgaledenliberalburjuvalarıveliberalçiftliksahiplerinidehareketegeçirdivekendievladanolanogrencilerekarşıçarlıkhukumetiningiriştigi“aşırdıklar”ı“protesto”içinsesleriniyukselt-meyeşevketti.

ZemstvoidareleriZemstvoliberallerineusolarakhizmetediyor-du.Kırnufusunuilgilendirensaltyerelişleri(yol,hastaneveokulya-pımıgibi)idareedenyerelidariorganlaraZemstvoidarelerideni-yordu.Liberalçiftliksahipleri,Zemstvoidarelerindeoldukçasaygınbirroloynuyorlardı.Liberalburjuvalarlayakınbaglarasahiplerdiveonlarlaneredeysekaynaşmışlardı,çunkuçiftliklerindebizzatkendi-leri,yarı-feodalişletmeyontemleriyerine,dahakarlıolankapitalistişletmeyontemlerinegeçmeyebaşlamışlardı.Buikiliberalgrupel-betteÇarlıkhukumetinidestekliyordu;amaçarlıgın“aşırılıkları”nakarşıydılar,çunkubu“aşırılıklar”ındevrimcihareketisadeceguç-

38


lendirilebilecegindenkorkuyorlardı.Çarlıgın“aşırılıkları”ndankor-kuyorlardı,amadevrimdendahadafazlakorkuyorlardı.“Aşırılık-lar”akarşıprotestodabulunurken,liberallerikiamaçguduyorlardı:birincisi,çarın“aklınıbaşınagetirmek”;ikincisi,çarlıktan“buyukmemnuniyetsizlik”duymamaskesi takınarakhalkınguveninika-zanmak, halkı ya da onun bir kesimini devrimden koparmak veboylecedevrimingucunuzayıflatmak.

ZemstvoliberallerininhareketiÇarlıgınvarlıgıiçinelbettehiç-birtehlikeifadeetmiyordu,amaoyinede,Çarlıgın“ebedi”daya-naklarınınpeksaglamolmadıgınadairbirişaretti.

Zemstvoliberallerininhareketi,1902yılındaRusya’daburjuva-zininileridekiesaspartisinin,KadetPartisininçekirdeginioluştu-racakolanburjuva“Ozvobojdeniye”(“Kurtuluş”)grubununkurul-masınayolaçtı.

Işçilerinvekoylulerinhareketininbutunulkedemuthişbirka-sırgagibiestiginigorenÇarlıkhukumeti,devrimcihareketedurde-mekiçinbutuntedbirlerebaşvurdu,işçileringrevvegosterilerinekarşıgittikçedahasıkaskeriguçkullanıldı;kurşunvekamçı,huku-metinişçivekoylueylemlerineverdigiherzamankikarşılıkhalinegeldi;hapishanelervesurgunyerleridoldutaştı.

Çarlıkhukumetibaskıtedbirleriniartırmanınyanısıra,aynıza-mandaişçileridevrimciharekettensaptırmakiçinzorbacaolma-yan,daha“esnek”tedbirleredebaşvurmayıdenedi.Jandarmavepolishimayesindesahteişçiorgutlerikurmayolundaçabalaragiri-şildi.Buorgutlere“polissosyalizmi”orgutleriyadaZubatovorgut-leriadıtakıldı(poliskontrolundekibuişçiorgutlerinikuranjandar-maalbayıZubatov’aatfen).ÇarlıkOkhrana’sı,ajanlarıvasıtasıyla,işçileri,iktisaditaleplerininyerinegetirilmesindeÇarlıkhukumeti-nin kendilerine yardımcı olacagına inandırmaya çalıştı. Zuba-tov’unajanları“Çarınkendisiişçilerdenyanayken,siyasetleugraş-maya,devrimyapmayanegerekvar?”diyeişçilerinaklınıçelmeye

39


çalışıyordu.ÇeşitlişehirlerdeZubatovorgutlerikuruldu.Gaponadlıbirpapaztarafındanda,1904yılında,buorgutlerornekalınarakveaynıamaçla“PetersburgRusFabrikaişçileriMeclisi”adındabiror-gutkuruldu.

AmaÇarlıkOkhrana’sınınişçisınıfıhareketinikontrolaltınaal-maçabasıbaşarısızlıgaugradı.Çarlıkhukumetinin,gittikçebuyu-yenişçisınıfıhareketiniboyletedbirlerleonlemesiimkansızdı,Işçisınıfınıngelişendevrimcihareketibutunbupoliskontrolundekiorgutleriyoluuzerindentemizledi.

2.LENİN’İNMARKSİSTPARTİİNŞASIPLANI.“EKONOMİSTLE-RİNOPORTÜNİZMİ.“ISKRA”NINLENİN’İNPLANIUĞRUNAMÜ-CADELESİ.LENİN’İN“NEYAPMALI?”ESERİ.MARKSİSTPARTİ-NİNİDEOLOJİKTEMELLERİ.

RusyaSosyal-DemokratIşçiPartisiI.Kongresi1898’detoplan-mışolmasınaveParti’ninkuruldugunuilanetmesineragmen,partihenuz yaratılmış degildi. Partinin Programı ve Tuzugu yoktu. I.Kongre’deseçilenPartiMerkezKomitesitutuklanmışveonuyenile-yecekkimseolmadıgıiçinartıkyenilenmemişti.Dahası,ideolojikkafakarışıklıgıvePartininorgutseldagınıklıgıI.Kongre’densonradahadaartmıştı.

1884-1894yıllarıarasındakidonem,Narodizmuzerindezaferve sosyal-demokrasi için ideolojik hazırlık donemi olduysa, ve1894-1898yılları,başarısızdaolsa,dagınıkMarksistorgutlerdenbirsosyal-demokratpartiyaratmadenemesidonemiolduysa,1898sonrasıdonem,Partiiçindekiideolojikveorgutselkarışıklıgındahadaarttıgıbirdonemoldu.MarksizminNarodizmuzerindekizaferiveişçisınıfınındevrimcieylemleri,Marksistlerinhaklıoldugunukanıtladıgından,devrimcigençliginMarksizmesempatisiniartırdı.Marksizmmodahalinegeldi.Bununsonucu,teoridezayıf,orgutsel

40


vesiyasibakımdantecrubesizolan,aydınçevrelerdenyıgınlagençdevrimcininMarksistorgutlereakınetmesioldu;bunlar,Marksizmhakkında,“legalMarksistler”inbutunbasımkaplayanoportunistcı-zıktırmalarındanedinilmiş,bulanıkveçokbuyukbolumuitibariyledogruolmayanbirduşunceyesahiplerdi.Bu,Marksistorgutlerinteorikvesiyasiseviyesininduşmesineyolaçtı,onlarıniçine“legalMarksist”oportunistegilimlertaşıdı,ideolojikkafakarışıklıgını,si-yasiyalpalamalarıveorgutseldagınıklıgıdahadaartırdı.

Gittikçegelişenişçisınıfıhareketivedevriminboylesineyakınolması,devrimcihareketeonderlikedebilecekbirleşikvemerkezi-leşmişbir işçisınıfıpartisininyaratılmasınıgerektiriyordu.AmayerelPartiorgutleri,yerelkomiteler,gruplarveçevreleroyleacıklıbirhaldeydiler,orgutseldagınıklıklarıveideolojikanlaşmazlıklarıoylebuyuktuki,boylebirpartininyaratılmasıinanılmazguçluklerlekarşılaştı.

Guçluksadece,Partiyi,orgutlerinsaflarındaneniyiguçleritek-rartekrarkoparıpalanveonlarısurgunegonderen,hapseatanvekurekcezasınaçarptıranÇarlıkhukumetininardı-arkasıkesilme-yenhunharcatakibatlarıalandainşaetmekzorundaolmaktadegil-di.Guçlukaynızamandayerel komitelerinveonlarınfonksiyoner-lerininonemlibirbolumunun,kendiyerelgunlukfaaliyetleridışın-dabaşkabirufkasahipolmakistememeleri, Partide orgutsel veideolojik birlik olmamasınınnekadarzararlıoldugunukavrama-maları,Partiiçindehukumsurendagınıklıgaveideolojikkarışıklıgaalışmalarıvebirleşikmerkezipartiolmadandayapabileceklerinisanmalarındayatıyordu.

Merkezi bir parti yaratmak için, yerel organların bu geriligi,ataletivedar-pratikçiligiaşılmakzorundaydı.

Amahepsibudegil.Partiiçinde,kendiyayınorganlarına—Rus-ya’da“RaboçayaMysl”(IşçilerinDuşuncesi),yurtdışındaise“Raboçe‐yeDyelo”(IşçilerinDavası)—sahipolan,Partidekiorgutseldagınıklı-

41


gıveideolojikkarışıklıgıteorikolarakhaklıgostermeyeçalışan,hattabudurumusıksıkovenhayligenişbirgrupvardı.Bugrup,işçisını-fınınbirleşikvemerkezileşmişbirsayısıpartisininyaratılmasıgore-viningereksizvezorlamaoldugugoruşunusavunuyordu.

Bunlar“Ekonomistler”veyandaşlarıydı.Proletaryanınbirbirleşiksiyasipartisiniyaratmakiçin,herşey-

denonce,“Ekonomistler’’imutlakayenilgiyeugratmakgerekiyordu.Lenin kendini bu goreve ve işçi sınıfı partisinin inşasınaverdi.Işçisınıfınınbirleşikpartisinininşasınaneylebaşlanacagısoru-

nundaduşuncelerbirhaylifarklıydı.Bazıları,Parti’nininşasınaII.Parti Kongresi’ni toplantıya çagırmakla başlamak gerektigini, II.PartiKongresi’ninyerelorgutleribirleştireceginiveParti’yiyarata-cagını duşunuyordu. Lenin bu goruşe karşıydı. Parti Kongresinitoplamadanonce,Parti’ninamaçlanvegorevleriniaçıklıgakavuş-turmak,nasılbirPartiinşaetmekistendiginibilmek,“Ekonomist-ler’learayaideolojiksınırçizgisikoymak,Parti’ninamaçlanvego-revlerikonusundaikifarklıgoruşun—“Ekonomistler”ingoruşuiledevrimci sosyal-demokratların goruşu — varoldugunu Parti’yeaçıkçavedurustçeanlatmak,tıpkı“Ekonomistler”inkendibasınla-rındakendigoruşleriniaçıklayanbirkampanyayagirişmesigibi,devrimci sosyal-Demokrasinin goruşleri lehinde geniş bir basınkampanyasınagirişmekveyerelorgutlerebuikiegilimarasındabilinçlibir seçimyapma imkanıvermekgerektigigoruşundeydi.PartiKongresiancakbuvazgeçilmezhazırlıkçalışmasındansonratoplantıyaçagrılabilirdi.

Lenindobradobraşoylediyordu:“Birleşmedenönce vebirleşebilmek için, ilköncearamıza

kesinvebelirginayrımçizgilerikoymamızgerekir.”(Lenin,“Ne

Yapmalı?”,Moskova1941,s.40.)

BunauygunolarakLenin,işçisınıfınınsiyasipartisinininşası-na,devrimcisosyal-demokrasiningoruşlerininpropagandaveaji-

42


tasyonunuyapacak,tum-Rusyaçapındamilitanbirsiyasigazeteninyayınlanmasıylabaşlanmasıgerektigini,boylebirgazeteninPartiinşasındaatılacakilkadımolmasıgerektiginiduşunuyordu.

Lenin,unlumakalesi“NeredenBaşlamalı?”da,dahasonraunlu“NeYapmalı?”eserindegeliştirdigi,Partiinşasınınsomutbirplanı-nıçizdi.

“Kanımızca”,diyorduLeninbumakalede,“faaliyetlerimizin

çıkışnoktası,istenilenÖrgütünyaratılmasıyolundaatılacakilk

pratikadım,sonolarak,onunsayesindebuörgütühiçsapmadan

geliştirebileceğimiz, derinleştirebileceğimiz ve genişletebi-

leceğimiz esas çizgi, tüm-Rusya çapında siyasi bir gazetenin

yayınlanmasıolmalıdır...Oolmadan,geneldesosyal-demokrat-

larınsürekliveenönemligörevi,venüfusunengenişkesim-

lerindesiyasete,sosyalizminmeselelerinekarşıilgiuyandığışu

anınözellikleacilbirgöreviolan,ilkelerebağlıveçokyönlüpro-

pagandaveajitasyonusistemlibirşekildesürdüremeyiz.”(Lenin,

SeçmeEserler,cilt2,s.20.)

Lenin,boylebirgazetenin,sadeceParti’yiideolojikplandakay-naştırmanınbiraracıolmayacagını,aynızamandayerel orgutleribirPartihalindeorgutselbakımdanbirleştirmenindearacıolacagınıduşunuyordu.Boylebirgazetenin,yerelorgutleritemsiledenmute-metvemuhabirlerininmeydanagetirdigiag, çevresindeParti’ninorgutselolarakinşaedilecegiiskeletolacaktı.“Çunku”,diyorLenin,“birgazeteyalnızcakollektifbirpropagandistvekollektifbirajita-tordegil,aynızamandakollektifbirorgutleyicidir.”

“Butemsilcilerağı”,diyorduLeninaynımakalede,“tamdabi-

zim ihtiyacını duyduğumuz örgütün iskeletini oluşturacaktır:

bütün ülkeyi kucaklayacak kadar büyük; sıkı ve ayrıntılı bir

işbölümünügerçekleştirecekkadargenişveçok-yanlı;hertürlü

şartaltında,her türlü “dönemeç”tevebeklenmedikdurumda

kendiçalışmasınışaşmaksızınsürdürecekkadarmetanetli;bir

43


yandan,bütüngüçlerinibirnoktayatoplamışolan,kendisinden

çokgüçlübirdüşmankarşısındaaçıksavaştankaçınmayı,ama

öteyandan,budüşmanıngafletindenyararlanarakonaenumul-

madıkzamandaveenumulmadıkyerdesaldırmayıbilecekka-

daresnekbirörgüt”(Aynıyerde,s.22/23.)

“Iskra“boylebirgazeteolmalıydı.

Vegerçektende“Iskra”,Parti’ninideolojikve orgutselolaraksaglamlaşmasınınyolunuhazırlayanbutur,tum-Rusyaçapındabirsiyasigazeteoldu.

BizzatParti’ninyapısınavebileşiminegelince,LeninParti’ninikikısımdanmeydanagelmesigerektiginiduşunuyordu:a)esas olarakprofesyoneldevrimcilerin,yaniPartiçalışmasıdışındahiçbirişleug-raşmayan, gerekli asgari teorik bilgiye, siyasi tecrubeye, orgutselpratigeveÇarlıkpolisinekarşımucadeleetme,kendinipolistengiz-lemesanatındaasgariseviyeyesahipolanPartiişçilerininmensupoldugu,surekliligisaglayandarbiryoneticiPartiişçilerikadrosuçev-resi,veb)genişbiryerelPartiorgutleriagıveyuzbinlerceemekçi-ninsempativedesteginesahipçoksayıdaPartiuyesi.

“İddiaediyorumki”,diyeyazıyorduLenin,“1) istikrarlıve

sürekliliği sağlayan bir önderler örgütü olmaksızın hiçbir

devrimci hareket yaşayamaz; 2) mücadeleye kendiliğinden

katılankitlenekadargenişse...böylebirörgütüngerekliliğioka-

daracildirvebuörgütokadarsıkıolmalıdır...3)böylebirörgüt,

esasolarak,devrimcifaaliyetleprofesyonelceuğraşankimsele-

rdenoluşmalıdır;4)böylebirörgüteüyeliği,örgüteancakpro-

fesyonel devrimci faaliyette bulunan, siyasi polise karşımü-

cadele sanatında profesyonelce eğitilmiş kimselerin katılabi-

leceğiderecedenekadarkısıtlarsak,otokratikbirdevlette,böyle

birörgütüortadankaldırmakdaokadarzorolur,ve5)harekete

katılmaveonuniçindeaktifolarakçalışmaimkanınasahipolan,

44


işçisınıfındanvetoplumundiğersınıflarındankimselerinsayısı

okadarfazlaolur.”(Lenin,“NeYapmalı?”,s.137.)

YaratılacakParti’ninkarakteri,Parti’ninişçisınıfıkarşısındakirolu,amaçlarıvegorevlerinegelince,Lenin,Parti’ninişçisınıfınınoncumufrezesiolması,proletaryanınsınıfmucadelesinibirleştirenvesevkveidareedenişçisınıfıhareketininyoneticigucuolmasıge-rektiginiduşunuyordu.Partininnihaihedefikapitalizmidevirmekvesosyalizmikurmaktı.Enyakınhedefiiseçarlıgındevrilmesivede-mokratikbirduzeninkurulmasıydı.Vekapitalizmindevrilmesi,onceÇarlıkdevrilmedenimkansızoldugunagore,Parti’ninandakibaşgo-reviişçisınıfını,tumhalkıçarlıgakarşımucadeleyesokmak,Çarlıgakarşıdevrimcibirhalkhareketigeliştirmekvesosyalizmegidenyol-dailkveciddibirengelolarakÇarlıgıalaşagıetmekti.

“Tarih”, diye yazıyordu Lenin, “bizi şimdi, herhangibir

başkaülkeninproletaryasınınönündekibütünacilgörevlerinen

devrimcisiolanbirgörevlekarşıkarşıyabırakmıştır.Bugörevin

gerçekleştirilmesi, yalnızca Avrupa gericiliğinin değil, bilakis

(şimdi diyebilirizki)Asya gericiliğininde en güçlükalesinin

yıkılması,Rusproletaryasınıuluslararasıdevrimciproletaryanın

öncüsüyapacaktır.”(Aynıyerde,s.45.)

Veşoyle;devamediyordu:

“Unutmamalıyızki,hükümetekarşıtektektalepleruğruna

mücadele,tektektavizlerinkoparılmasımücadelesi,düşmanla

küçükçatışmalardır,küçükilerikarakolçarpışmalarıdırvetay-

in edici çarpışma daha gelecektir.Önümüzde, bütün gücüyle,

üstümüzekurşunveşarapnelyağdıran,eniyisavaşçılarımızıar-

amızdankoparıpalandüşmanınkalesidurmaktadır.Bukaleyi

elegeçirmeliyiz,veeğeruyananproletaryanınbütüngüçleriile

Rusdevrimcilerininbütüngüçlerini,Rusya’dacanlıvedürüst

olanherşeyicezbedecekbirpartidebirleştirirsek,bukaleyiele

geçiririz.VeRusişçidevrimcisiPyotrAlekseyev’inşubüyükke-

45


hanetiancakozamangerçekleşecektir: İşçihalkınmilyonluk

kütlesiadalelikollarınıhavayakaldıracak,veaskersüngüsüyle

payandalanmışotokrasininboyunduruğuparamparçaolacak-

tır!”(Lenin,SeçmeEserler,cilt2,s.15.)

MutlakiyetçiÇarlıkRusya’sıkoşullarıaltındaişçisınıfınınpar-tisini yaratmak için Lenin’in planı buydu.

“Ekonomistler” Lenin’in planına saldırmakta gecikmediler.“Ekonomistler”,çarlıgakarşıgenelsiyasimucadeleninbutunsınıf-tanilgilendirenbirmesele,herşeydenonceburjuvazininbirmese-lesioldugunu,bundandolayı işçisınıfıiçinciddibirmeseleolma-dıgını,çunkuişçilerinesasmeselesininişverenlerekarşıdahayuk-sekucret,dahaiyiçalışmakoşullarıvb.eldeetmekiçiniktisadimu-cadeleoldugunuiddiaettiler.Buyuzden,sosyaldemokratlar,onleri-neivedigorevolarakçarlıgakarşısiyasimucadeleyi,Çarlıgıdevir-meyidegil,“işçilerinişverenlerevehukumetekarşıiktisadimuca-delesi”ni orgutlemeyi koymalıydılar, hukumete karşı iktisadimucadeledenkastedilenisefabrikayasalarınıniyileştirilmesiiçinmucadeleidi.“Ekonomistler”boylelikle“iktisadimucadeleninken-disinesiyasinitelikkazandırılabilecegini”iddiaediyorlardı.

“Ekonomistler”artıkişçisınıfıiçinsiyasibirpartininzorunlulu-gunaaçıktankarşıçıkmayacesaretedemiyorlardı.Amapartininişçisınıfıhareketininondergucuolmamasıgerektigi,işçisınıfınınken-diligindenhareketiniyonetmekşoyledursun,onahiçkarışmamasıgerektigi,bilakisbuhareketindumensuyundagitmesi,onuincelen-mesiveondanderslerçıkarmasıgerektigigoruşundeydiler.

“Ekonomistler”devamla,işçisınıfıhareketiiçindebilinçliunsu-runrolunun,sosyalistbilincin,sosyalistteorininorgutleyiciveyo-netici rolunun onemsiz yadahemen hemen onemsizoldugunu;sosyal-demokrasinin isçilerinbilincinisosyalistbilinç seviyesineyukseltmemesi,bilakistamtersine,kendisiniişçisınıfınınortakat-manlarının,hattadahadagerikesimlerininseviyesineuydurması

46


vebuseviyeyeindirmesigerektigini;Sosyal-Demokrasiningorevi-nin,işçisınıfıiçinesosyalistbilinçtakmakdegil,bilakisişçisınıfı-nınkendiligindenhareketibizzatkendiguçleriylesosyalistbilincevarıncayakadarbeklemekoldugunuonesuruyorlardı.

Lenin’inPartininyapılanışınailişkinorgutselplanınagelince,“Ekonomistler”buplanı neredeysekendiligindenhareketekarşıgirişilenbirşiddeteylemiolarakgoruyorlardı,

Lenin, “Iskra” sutunlarında ve ozellikle “Ne Yapmalı?”adlıunlu eserinde, “Ekonomistler’in bu oportunist felsefesinekarşışiddetlibirsaldırıyagiriştivebufelsefeyiyıktı.

1)Lenin,işçisınıfınıçarlıgakarşıgenelsiyasimucadeledensap-tırmanınveişçisınıfınıngorevlerini,işverenlerevehukumetedo-kunmaksızınişverenlerevehukumetekarşıiktisadimucadeleylesı-nırlamanın,işçileriebedikoleligemahkumetmekanlamınageldiginigosterdi.Işçilerinişverenlere vehukumetekarsıiktisadimucadele-si,işgucunukapitalistleredahaiyişartlarlasatmakiçinyapılantrade-unionistbirmucadeleydi,oysaişçiler,sadeceişguçlerinikapitalistle-redahaiyişartlarlasatmakiçindegil,kendileriniişguçlerinisatmakvesomurulmekzorundabırakankapitalistsistemiyıkmakiçindemucadeleetmek istiyorlardı.AmakapitalizminbekçikopegiolanÇarlık,işçisınıfıhareketininununedikildigisurece,isçilerkapitaliz-mekarşımucadeleyi,sosyalizmiçinmucadeleyigeliştiremiyorlardı.Buyuzden,partininveişçisınıfınınenacilgoreviÇarlıgıortadankal-dırmakvesosyalizmegidenyoluaçmaktı.

2)Lenin,işçisınıfıhareketindekendiligindencisurecigoklereçıkarmanın ve Parti’nin Onder rolunu yadsımanın, onun rolunuolayların bir kaydedicisi durumuna indirgemenin. “Khvositzm”i(kuyrukçuluk)ogutlemek,Parti’ninkendiligindensurecinbirkuy-ruguna donuşmesini; sadece kendiligindenci sureci izlemek vekendiniolaylarınakışınabırakmaktanbaşkabiryetenegiolmayan,hareketinpasifbirgucunedonuşmesinipropagandaetmekoldugu-

47


nugosterdi.Butunbunlarınsavunuculugunuyapmak,Parti’ninyı-kılmasıiçinçalışmak,yaniişçisınıfınıpartisizbırakmak,işçisınıfı-nısilahsızbırakmakdemekti.Amaişçisınıfını,tepedentırnagasi-lahlanmışÇarlıkvemodernanlamdaorgutlenmişveişçisınıfınakarşıkendimucadelesiniyurutecekbirpartiyesahipburjuvazigibiduşmanlarkarşısındasilahsızbırakmak,işçisınıfınaihanetetmekdemekti.

3)Lenin, işçi sınıfıhareketininkendiligindenligine tapmanınvebilincinoneminikuçumsemenin,sosyalistbilincin,sosyalistte-orininoneminikuçumsemenin,birincisi,bilinceışıgagelirgibige-lenişçilerehakaretetmekoldugunu;ikincisi,Parti’ningozundeteo-rinindegeriniduşurmek,yanibugunuanlamadavegelecegigorme-deParti’yeyardımcıolanaracındegeriniduşurmekoldugunu;veuçuncusu,tamamenvekesinolarakoportunizminbatagınasaplan-makoldugunugosterdi.

“Devrimciteoriolmadan”,diyorduLenin,“devrimcihareketol-

amaz...Önderlikrolünüancakenileriteorininkılavuzlukettiğibir

partiyerinegetirebilir.”(Lenin,“NeYapmalı?”,s.41ve42.)

4)Lenin,“Ekonomistler”in,sosyalistideolojininkendiligindenişçisınıfıhareketindendogabileceginiiddiaetmekleişçisınıfınıal-dattıgını,çunkuaslındasosyalistideolojininkendiligindenhareket-tendegil,bilimdendogdugunugosterdi.“Ekonomistler”işçisınıfıiçine sosyalistbilinç taşımanın gerekliligini yadsımakla, burjuvaideolojisineyoluaçıyor,buideolojininişçisınıfıiçinetaşınmasınıveonuniçindekoksalmasınıkolaylaştırıyor—dolayısıylaişçisınıfıhareketiilesosyalizminbirleştirilmesiduşuncesinimezaragomu-yor,boylelikleburjuvaziyeyardımediyorlardı.

“İşçihareketininkendiliğindenliğinehertürlütapma”,diyor-

duLenin,“bilinçliunsur’unvesosyal-demokrasininrolünüher

türlüküçümseme,aynızamanda—burolüküçümseyenleristese

48


deistemesede—burjuvaideolojisininişçilerüzerindekietkisini

güçlendirmeanlamınagelir”(Aynıyerde,s.55.)

Vedevamla:“Soruyalnızcaşuşekildedurabilir:burjuvaideolojisimi,So-

syalistideolojimi.İkisininortasıyoktur...Bunedenle,Sosyalist

ideolojiyihertürlüküçümseme,onahersırtçeviriş,aynızaman-

daburjuvaideolojisinigüçlendirmektir.”(Aynıyerde.s.56/57.)

5)“Ekonomistler”intumbuyanlışlarınıtoparlayanLenin,onla-rınişçisınıfınıkapitalizmdenkurtaracakbirsosyaldevrimpartisidegil, kapitalist egemenligin muhafaza edilmesini ongoren bir“sosyalreform”partisiistedikleri,dolayısıylaproletaryanıntemelçıkarlarınaihanetedenreformistlerolduklarısonucunavardı.

6) Lenin, son olarak. Rusya’da “Ekonomizm”in tesadufibirolayolmadıgınıgosterdi.“Ekonomistler”işçisınıfıuzerindekibur-juvaetkisininbirvasıtasıydılar;BatıAvrupasosyal-demokratpar-tilerindekirevizyonistlerin—oportunistBernstein’ıntakipçileri-nin—şahsındamuttefikleresahiptiler.BatıAvrupaSosyal-Demok-ratpartilerindeoportunistbirakımgittikçeguçkazanıyordu;buakım,Marx’ı“eleştirmeozgurlugubayragıaltında,Marksistogreti-ninbir“revizyonundangeçirilmesini—yaniMarx’ın ogretisiningozdengeçirilmesini— (“revizyonizm” terimiburadangelir)vedevrimden,sosyalizmdenveproletaryadiktatorlugundenvazgeçil-mesinitalepediyordu.Lenin,Rus“Ekonomistleri”nindeaynıdev-rimcimucadeleden,sosyalizmdenveproletaryadiktatorlugundenvazgeçmeçizgisiniizledikleriniortayakoydu.

Lenin’in“NeYapmalı?”eserindegeliştirdigitemelteorikoner-melerbunlardır.

Bukitabıngenişolçudeokunmasısonucunda,kitabınyayınlan-masından(kitapMart1902’deçıktı)biryılsonra.RusyaSosyal-De-mokratIşçiPartisi’ninII.Kongresisıralarında.“Ekonomizm”inide-olojik pozisyonlarından geriye sadece tatsız bir hatıra kalmış.

49


“Ekonomist”tanımlamasıPartiuyelerininbuyukbirçogunluguncahakaretsayılmayabaşlamıştı.

Bu, “Ekonomizm“in ideolojisinin tamolarak çokuşu, oportu-nizmideolojisininkuyrukçulukvekendiligindencilikideolojisininyıkılışıydı.

AmaLenin’in“NeYapmalı’!”eserininonemibukadarlakalmaz.“NeYapmalı’!”eserinintarihionemişuradayatarki,Leninbu

unlukitapta:1)Marksistduşuncetarihindeilkolarak,oportunizminherşey-

denonceişçisınıfıhareketininkendiligindenliginetapmayavesos-yalistbilincin işçi sınıfıhareketi içindeki oneminikuçumsemeyedayandıgını gostererek, oportunizmin ideolojik kaynaklarını te-mellerinekadaraçıgaçıkardı;

2)Teorinin,bilincinonemini,veişçisınıfınınkendiligindenha-reketinidevrimcileştiriciveonderguçolarakPartininoneminitumbuyukluguyleortayakoydu;

3)Marksistpartininişçisınıfıhareketiilesosyalizminbirleş-mesioldugunusoyleyentemelMarksistteziparlakbirşekildege-rekçelendirdi;

4)Marksistpartininideolojiktemelleriniparlakbirşekildeor-tayakoydu.

“NeYapmalı?”dageliştirilen,teoriktezler,dahasonra,BolşevikParti’ninideolojisinintemelinioluşturdu.

Boylebirteorizenginligiiledonanmışolan“Iskra”,Lenin’inPar-tiyiinşaplanıiçin,Parti’ninguçlerinitoparlamakiçin,II.PartiKong-resi’nitoplamakiçin,devrimcisosyal-demokrasiiçin,“Ekonomist-ler”e,herturdenoportunistlerekarşı, revizyonistlere karşı genişbir kampanya geliştirebilirdivegeliştirdide.

“Iskra“nınyaptıgıenonemliişlerdenbiri,Partiprogramıiçinbirtaslakhazırlamakoldu.Bilindigigibi,işçipartisininprogramı,işçisınıfınınmucadelesininhedefvegorevlerininkısavebilimsel

50


birşekildeformuleedilmişolarakortayakonulmasıdır.Programhemproletaryanındevrimcihareketininazamihedefini,hemdeazamihedefegidenyoldaPartininugrundamucadeleettigitaleplerisaptar.Buyuzden,programtaslagınınhazırlanmasıbirinciderece-deonemesahipti.

Programtaslagınınhazırlanmasısırasında“Iskra”yazıkuruluiçindeLeninile,Plehanovvedigeryazıkuruluuyeleriarasındaciddigoruşayrılıklarıortayaçıktı.BugoruşayrılıklarıvetartışmalarLe-nin ilePlehanovarasındaneredeyse tambirkopmayavaracaktı.Amaosıradahenuzbirkopmaolmadı.Lenin,proletaryadiktatorlu-guuzerinesondereceonemlimaddeninprogramtaslagınaalınma-sınıveişçisınıfınındevrimdeonderrolunetaslaktaaçıkçaişaretedilmesinikabulettirdi.

PartiprogramınıntumtarımbolumunudeLeninhazırladı.Le-nindahaozamandan,topragınmillileştirilmesindenyanaydı,amamucadeleninilkaşamasındaotrezki’lerin,yani“koylulerinkurtulu-şu” sırasında çiftlik sahiplerinin koylulerin

topraklarındankoparıpaldıgıtoprak“kesinti”lerininkoyluleregeriverilmesitalebiniilerisurmeyigereklibuluyordu.Plehanov,topragınmillileştirilmesitalebinekarşıçıktı.

Lenin’in Plehanov’la Parti Programı uzerine tartışmaları,birolçude,BolşeviklerleMenşeviklerarasındakidahasonrakigoruşay-rılıklarıiçintayinedicioldu.

3.RUSYASOSYAL-DEMOKRATİŞÇİPARTİSİİKİNCİKONGRESİ.PROGRAMVETÜZÜĞÜNKABULÜVEYEKPAREBİRPARTİNİNYARATILMASI.KONGREDEKİAYRILIKLARVE PARTİ İÇİNDEİKİEĞİLİMİNORTAYAÇIKIŞI:BOLŞEVİKVEMENŞEVİK.

Boylece,Lenin’inilkelerininzaferive“Iskra”nınLenin’inorgut-selplanılehindekibaşarılımucadelesi,birPartiyaratmakyada—

51


ogunlerindeyişiyle—gerçekbirpartiyaratmakiçingereklibutuntemelşartlarıgerçekleştirdi.“Iskra”egilimi,Rusya’dakisosyal-de-mokratorgutleriçindezaferkazandı.II.PartiKongresiartıktop-lantıyaçagrılabilirdi.

RSDIPII.PartiKongresi17Temmuz1903’te(yenitakvimle30Temmuz)açıldı.PartiKongresiyurtdışındagizliolaraktoplandı.OturumlarilkonceBruksel’deyapıldı,amaBelçikapolisi,delegeler-den ulkeyi terketmelerini istedi. Bunun uzerine, Parti KongresiLondra’yaaktarıldı.

PartiKongresine26orgututemsilen43delegegeldi.Herkomite-ninKongreyeikidelegegondermehakkıvardı,amabazılarısadecebirdelegegondermişti.Boylece43delege51oyasahipoluyordu.

PartiKongresininesasamacı,“Iskra”tarafındanilerisurulenveişlenenilkeselveorgutseltemelleruzerindegerçekbir partininyaratılması” idi. (Lenin, Seçme Eserler, cilt 2, s.413.)

PartiKongresi’ninbileşimihomojendegildi.Yeminli “Ekono-mistler”,aldıklarıyenilgidendolayı,Kongredetemsiledilmiyorlardı.Amagoruşleriniozamandanbuyanaoyleustacagizlemişlerdiki,PartiKongresinebazıdelegelersokmayıbaşardılar.Ayrıca,“Bund”delegeleri, “Ekonomistler”densadece laftaayrılıyor,gerçekte ise“Ekonomistler”idestekliyorlardı.

PartiKongresindeboyleceyalnızca“Iskra”yandaşlarıdegil,“Is‐kra”“karşıtlarıdahazırbulunuyordu.“Iskra”yandaşlarınınsayısı33’tu,yaniçogunlukonlardaydı.Amakendini“Iskra”cısayanlarınhepsigerçek“Iskra”cı,Leninistdegildi.Delegelerçeşitligruplarabolunduler.Leninyandaşlarınınyadakararlı“Iskra”cıların24oyuvardı,9“Iskra”cıMartov’udestekliyordu.Bunlarkararsız“Iskra”cı-lardı.Delegelerinbirkısmıise“Iskra”ilehasımlarıarasındayalpalı-yordu; bu delegelerin Kongrede 10 oyu vardı. Bunlar Merkez’ioluşturuyordu. “Iskra”nın açık hasımlarının ise 8 oyu vardı (3

52


“Ekonomist”,5Bund’cu).“Iskra”cılarınsaflarındakibirbolunme,ustunlugun“Iskra”duşmanlarınageçmesineyetecekti.

Kongredekidurumunnekadarkarmaşıkolduguburadango-rulebilir.Lenin,“Iskra”nınzaferinisaglamaalmakiçinçokbuyukçabaharcadı.

GundemdebulunanenonemlimaddePartiProgramınınkabuledilmesimeselesiydi.Programıntartışılmasısırasında,PartiKong-resininoportunistkesimininitirazettigibaşlıcanokta, proletaryadiktatorlugu sorunuydu. Oportunistler, dahabirdizibaşkaProg-ramsorunundadaPartiKongresinindevrimcikesimiylehemfikirdegillerdi.Amaonlaresasmucadeleyiproletaryadiktatorlugume-selesiuzerindeyogunlaştırmayakararverdiler;bumucadelede,ya-bancısosyal-demokratpartilerinprogramındaproletaryadiktator-luguyleilgilihiçbirmaddebulunmadıgınavebuyuzdenRusyaSos-yal-Demokrasisininprogramınadabumaddeninalınmasınagerekolmadıgınadayandılar.

Oportunistler,aynızamanda,PartiProgramınakoylusorununailişkintaleplerinalınmasınadakarşıçıktılar.Bukişilerdevrimiste-miyorlardı,bunedenle,işçisınıfınınmuttefikikarşısında,koylulukkarşısındayabanılveduşmancabirtavıraldılar.

Bund’cularvePolonyalıSosyal-Demokratlar,uluslarınkendikaderinitayinhakkınakarşıçıktılar.Lenindaima,işçisınıfınınulusalbaskıyakarşımucadeleetmekleyukumluoldugunuogret-mişti.ButalebinProgramakonulmasınakarşıçıkmak,proleterenternasyonalizmindenvazgeçmeyionermekveulusalbaskıyasuçortagıolmaklabirdi.

Leninbutunbuitirazlaraezicibirdarbeindirdi.PartiKongresi,“Iskra“nınonerdigiprogramıkabuletti.Buprogramikikısımdanmeydanageliyordu:azamiprogramve

asgariprogram.Azamiprogramda,işçisınıfıpartisininesasgorevin-densozediliyordu: sosyalistdevrimden,kapitalistleriniktidarının

53


devrilmesinden,proletaryadiktatorlugununkurulmasındansozedi-liyordu.Asgariprogramdaise,Parti’ninenyakın;kapitalistsisteminyıkılmasından,proletaryadiktatorlugununkurulmasındanonceyeri-negetirilmesigerekengorevlerindensozediliyordu:Çarlıkotokrasi-sinindevrilmesi,demokratikcumhuriyetinkurulması,işçileriçinse-kizsaatlikişgununungetirilmesi,kırdabutunserflikkalıntılarınıntasfiyeedilmesi,çiftliksahiplerininelkoydugutoprakkesintilerinin(otrezki)koyluleregeriverilmesindensozediliyordu.

SonradanBolşevikler,otrezki’leringeriverilmesitalebininyeri-ne,çiftliksahiplerinintumtopraklarınaelkonulmasıtalebinigeçir-diler.

II.PartiKongresi tarafındankabuledilenprogram, işçi sınıfıpartisinindevrimcibirprogramıydı.

Buprogram,proleterdevriminzaferindensonraPartimizinye-nibirprogramkabulettigiVIII.PartiKongresinekadaryururluktekaldı.

II.PartiKongresi,programıkabulettiktensonra,PartiTuzuktaslagınıtartışmayageçti.PartiKongresi,programıkabulettiktenvePartininideolojikbirliginintemeliniattıktansonra,amatorlugeveçevrecilige,orgutseldagınıklıgavePartiiçindesıkıbirdisiplininolmamasınabirsonvermekiçinbirPartiTuzugudekabuletmekzorundaydı.

Programın kabul edilmesi nispeten puruzsuz olmuştu, amaPartiTuzugusorunundaPartiKongresindeşiddetlitartışmalarçık-tı.Enşiddetligoruşayrıldıgı,Tuzugunbirinciparagrafının,Partiuyeligine ilişkin paragrafın formulasyonu uzerine çıktı. Partiyekimuyeolabilirdi,Partininbileşiminasılolmalıydı,Partiorgutselbakımdanneolmalıydı—orgutlubirbutunmu,yoksaşekilsizbirşeymi—,iştetuzugunbirinciparagrafınailişkinolarakortayaçı-kansorunlarbunlardı.Ikiformulasyonbirbiriylemucadeleediyor-du:Plehanovvekararlı“Iskra”cılartarafındandesteklenenLenin’in

54


formulasyonu;veAkselrod,Zasuliç,kararsız“Iskra”cılar,TroçkivePartiKongresininaçıkoportunistkesiminintumutarafındandes-teklenenMartov’unformulasyonu.

Lenin’in formulasyonu, Parti Programını kabul eden, PartiyimaddiyondendestekleyenveonunorgutlerindenbirinemensupolanherkesinPartiuyesiolabileceginisoyluyordu.Martov’unfor-mulasyonuise,PartiProgramınınkabuledilmesininvemaddides-teginParti uyeligi içinmutlakagereklioldugunukabulederken,Partiorgutlerindenbirinekatılmayışartolarakgormuyor,birPartiuyesininmutlakaPartiorgutlerindenbirineuyeolmasıgerekmedi-gigoruşunusavunuyordu.

Lenin,Parti’yi,uyelerikendikendiniPartilisayamayacakolan,bilakisancakPartiorgutlerindenbiritarafındanPartiyealınabile-cekvedolayısıylaPartidisiplinineboyunegecekolanörgütlübirmufrezeolarakgoruyordu.MartoviseParti’yi,uyelerikendikendi-niPartilisayabilecek,vebirPartiorgutuneuyeolmadıklarıiçinPar-tidisiplinineboyunegmekzorundaolmayanorgutselbakımdanşe‐kilsizbirşeyolarakgoruyordu.

BoyleceMartov’unformulu,Lenin’informulundenfarklıolarak,Parti’ninkapılarınıkararsız,proleterolmayanunsurlaraardınaka-daraçacaktı.Burjuva-demokratikdevriminarifesinde,burjuvaay-dınlarıarasındadevrimegeçicibirsuresempatiduyankimselervardı.BunlarzamanzamanParti’yekuçukhizmetlerdebilebuluna-bilirdi.Amabukimselerbirorgutekatılmaz, Parti disiplinine uy-maz,Parti’ninverecegigorevleriyerinegetirmezvebugorevlerinberaberindegetirdigitehlikelerigozealmazdı.VeMartovvedigerMenşeviklerinonerisinegore,bunlarpartiuyesiolarakgorulmeli,bunlaraPartimeselelerinietkilemehakveimkanıverilmeliydi.Hat-taonlar,grevleresosyalistolmayanlar,Anarşistler,Sosyal-Devrim-cilerdekatılmasınaragmen,hergrevciyekendinipartiuyesi“say-ma”hakkınıntanınmasınıbileonerdiler.

55


Boylece, Lenin ve Leninistlerin Parti Kongresinde ugrunamucadeleettiklerihomojenvemilitanbirpartiyerine,orgutu-nunsınırlarıberrakçatanımlanmışbirPartiyerine,Martovcula-rınheterojen,gevşek,şekilsizvesırfbuheterojenniteligiyuzun-denhiçbirzamansıkıdisiplinli,militanolamayacakbirpartiis-tedikleriortayaçıktı.

Kararsız“Iskra”cılarınsaglam“Iskra”cılardanayrılarakmerkez-cilerleittifakyapmaları,açıkoportunistlerindebunlarakatılmaları,bunoktadaustunluguMartov’averdi.PartiKongresi22’yekarşı28oy çokluguyla (ve1 çekimser)Tuzugunbirinci paragrafınıMar-tov’cuformulasyonunukabuletti.Tuzugunbirinciparagrafıkonu-sunda “Iskra”cıların bolunmesinden sonra. Parti Kongresindekimucadeledahadakeskinleşti.PartiKongresi,gundeminsonmadde-sinegeliyordu,Partininyoneticikurullarınınseçimi:PartiMerkezOrganı (“Iskra“) yazı kurulunun veMerkez Komitesi’nin seçimi.AmakongreseçimleregeçmedenoncepartiKongresindekiguçlerdengesinidegiştirenbazıolaylarmeydanageldi.

PartiTuzuguilebaglantılıolarakPartiKongresi,Bundsorunu-nuelealmakzorundakaldı.Bund,Partiiçindeozelbiryeresahipol-makistedi.Rusya’dakiYahudiişçilerinbiriciktemsilcisiolarakta-nınmayıtalepetti.Bund’unbutalebinikabuletmek,Partiorgutle-rindekiişçilerimilliyetlerinegorebolmekveişçilerinortakbolgeselsınıf orgutlerini reddetmek anlamına gelirdi. Parti Kongresi,Bund’un onerdigi, ulusal çizgiler uzerinde orgutlenme sisteminikabuletmedi.BununuzerineBund’cularPartiKongresi’niterketti-ler.Ayrıcaiki“Ekonomist”de,PartiKongresionlarınYurtdışıLiga-sı’nıParti’ninyurtdışındakitemsilcisiolaraktanımayıreddedince,Kongre’yiterketti.

YedioportunistinPartiKongresi’niterketmesiyle,guçlerdenge-siLeninistlerlehinedondu.

56


Lenin,dahabaşındanitibaren,butundikkatiniParti’ninmerke-zikurullarınınbileşimiuzerindeyogunlaştırmıştı.MerkezKomite-si’nekararlıvetutarlıdevrimcilerinseçilmesinigerekligoruyordu.Martov’cularise,istikrarsız,oportunistunsurlarınMerkezKomite-si’nehakimolmasınısaglamayaçalışıyordu.PartiKongresi’ninço-gunlugubumeseledeLenin’idestekledi.SeçilenMerkezKomitesiLenin’inyandaşlarındanoluşuyordu.

Lenin’inonerisiuzerine,“Iskra”yazıkurulunaLenin,PlehanovveMartovseçildi.Martov,PartiKongresi’nde,“Iskra”yazıkuruluna,çogunlugukendiyandaşıolan“Iskra”nıneskialtıuyesininseçilme-sinitalepetti.PartiKongresibutalebioyçogunluguylareddetti.Le-nin’inonerdigiuçluseçildi.BununuzerineMartov,merkezorganınyazıkurulunakatılmayacagınıaçıkladı.

BoylecePartiKongresi,Parti’ninmerkezikurullarıkonusundaverdigioylarla,MartovyandaşlarınınyenilgisiniveLeninyandaşla-rınınzaferinipekiştirdi.

Buandanitibaren,PartiKongresindekiseçimlerdeoylarınço-gunlugunu(Rusça:Bolşinstvo)alanLenin’inyandaşlarınaBolşe-vikler,veoylarınazınlıgını(Rusça:Menşinstvo)alanLenin’inha-sımlarınadaMenşevikleradıverildi.

II. Parti Kongresi çalışmalarının sonuçlarını toparlayarak,şusonuçlarçıkarılabilir:

1)Parti Kongresi, Marksizmin“Ekonomizm”uzerindeki,açıkoportunizmuzerindekizaferinipekiştirdi.

2) Parti Kongresi, Program ve Tuzugu kabul etti, SosyalDemokratParti’yiyarattıveboyleceyekparebirParti’niniskele-tinikurmuşoldu.

3) PartiKongresi, orgutsel sorunlardaParti’yiBolşeviklerveMenşeviklerdiyeikikesimebolenciddigoruşayrılıklarınınvarlıgı-nıortayaçıkardı;bunlardanBolşeviklerdevrimcisosyal-demokra-

57


sinin orgutsel ilkelerini savunuyorlar, Menşevikler ise, orgutselgevşekliginveoportunizminbatagınasaplanıyordu.

4)PartiKongresi,dahaoncePartitarafındanyenilgiyeugratılaneskioportunistlerin,“Ekonomistler”inyerini,yenioportunistlerin,Menşeviklerinalmaktaoldugunugosterdi.

5)PartiKongresi,orgutlenmesorunlarındagorevinilayıkıylayerinegetiremedi,yalpaladıvehattazamanzamanustunluguMen-şeviklerekaptırdı;sonunadogrudurumuduzelttiysede,Menşevik-lerinorgutmeselelerindekioportunizminiteşhiretmeyi,onlarıPar-tiiçindetecritetmeyi,evethattaParti’ninonuneboylebirgorevkoymayıbilebaşaramadı.

Busonhusus,PartiKongresi’ndensonraBolşeviklerleMenşe-viklerarasındakimucadelenin,yatışmakbiryana,bilakistamtersi-nedahadakeskinleşmesininbaşnedenlerindenbirioldu.

4.MENŞEVİKLİDERLERİNBÖLÜCÜFAALİYETLERİVEII.PAR-Tİ KONGRESİNDEN SONRA PARTİ İÇİNDE MÜCADELENİNKESKİNLEŞMESİ.MENŞEVİKLERİN OPORTÜNİZMİ.LENİN’İN“BİR,ADIM İLERİ, İKİADIMGERİ”ADLIKİTABI.MARKSİSTPARTİNİNÖRGÜTSELTEMELLERİ.

II.PartiKongresi’ndensonra,Partiiçimucadeledahaşiddetlendi.MenşeviklerII.PartiKongresi’ninkararlarınıboşaçıkarmakvePar-tininmerkezikurullarınıelegeçirmekiçinbuyukçabaharcadılar.Kendi temsilcilerinin,yazıkurulundançogunluga sahipolacakveMerkezKomitesi’ndeBolşeviklerleeşitolacakşekilde,“Iskra”yazıkurulunaveMerkezKomitesi’nealınmasınıtalepettiler.Bu,II.PartiKongresi’nin dolaysız kararlarına aykırı oldugundan, BolşeviklerMenşeviklerintalebinigeriçevirdiler.Bununuzerin.

Menşevikler,Partidengizlitutarak,Martov,TroçkiveAkselrodonderligindekendiPartialeyhtarıfraksiyoncuorgutlerinikurdular

58


veMartov’unyazdıgıgibi,“Leninizmekarşıayaklanmayagiriştiler”.Partiyekarşıseçtiklerimucadeleyontemleri,“tumPartiçalışmasınıdezorganizeetmek,davayazararvermek, adımbaşı sabotaj” idi(Lenin’insozleri).Menşevikler,RusSosyal-Demokratları“yurtdışıLigası”ndamevzilendilerveondadokuzuRusya’dakiçalışmadankopukgoçmenaydınlardanmeydanagelenbu“Liga”dan,Parti’ye,LeninveLeninistlereateşaçtılar.

Menşevikler,Plehanov’danbuyukyardımgorduler.Plehanov,II.Parti Kongresi’nde Lenin’den yana çıktı. Ama II. Parti Kongre-si’ndensonra,Menşevikler’inkendisinibolunmetehdidiyleyıldır-malarınaimkanverdi.Hernepahasınaolursaolsun,Menşeviklerle“barışmaya”kararverdi.Plehanov’uMenşeviklere itenşey,dahaoncekioportunisthatalarınıneziciyukuydu.Menşevikoportunist-lerleuzlaşmasavunucusu,kendisidebirMenşevikolduçıktı.Pleha-nov,“Iskra”nınPartiKongresitarafındangeriçevrilenbutuneskiMenşevikyazıkuruluuyelerinin,“Iskra”yazıkurulunaalınmasınıtalepetti. Lenin elbettebununlahemfikir olamazdı, veParti’ninMerkezKomitesi’ndemevzilenmekveoportunistlerleoradanmu-cadeleetmekiçin“Iskra”yazıkurulundanistifaetti.Plehanov,PartiKongresi’niniradesiniçigneyerek,kendibaşınaeskiMenşevikyazıkuruluuyelerini“Iskra”yazıkurulunakoopteetti.Oandanitibaren,52.sayıdanbaşlayarak,Menşevikler“Iskra“yıkendiorganlarınado-nuşturdulerve“Iskra”uzerindenkendioportunistgoruşlerinipro-pagandaetmeyebaşladılar.

OzamandanberiParti’deLenin’ciBolşevik“Iskra”daneski“Iskra”,Menşevikoportunist“Iskra”daniseyeni“Iskra”olaraksozedilir.

“Iskra”,Menşeviklerinelinegeçmesiylebirlikte.Lenin’ekarşı,Bolşeviklerekarşımucadeleorganı,Menşevikoportunizmin,her-şeydenonceorgutsorunlarıalanında,propaganda organı halinegeldi.Menşevikler, “Ekonomistler”veBund’cularlabirleşerek,“Is‐kra”sutunlarında–kendideyişleriyle-Leninizmekarşıbirkampan-

59


yaaçtılar.Plehanovuzlaşmacılıkpozisyonundadahafazladirete-meyecekti,birsuresonraodakampanyayakatıldı.Eşyanıntabiatıgeregi,buboyleolmakzorundaydı:Oportunistlerekarşıuzlaşmacı-lıktaısraredenherkes,oportunizminbatagınasaplanmayamah-kumdur.Yeni“Iskra“nınsutunlarından,şekerkulahındandokulur-cesine, Partinin orgutlu bir butun olmaması gerektigi; bagımsızgrupvebireylerin,partiorganlarınınkararlarınaitaatetmeyukum-luluguolmaksızın,Partisaflarınakabuledilmesigerektigi;heraydı-nın,herpartisempatizanının,“hergrevcininve“hergostericininkendisini parti uyesi ilan etmesine izin verilmesi gerektigi; tumPartikararlarınauymatalebinin“biçimsel-burokratik”birtavırol-dugu;azınlıgınçogunlugatabiolmasıtalebinin,partiuyelerininira-desinin“mekanikolarakbastırılması”oldugu;tumPartiuyelerinin—hemonderlerinhemdesıradanuyelerin—aynışekildepartidi-siplininetabiolmasıtalebinin,Partiiçinde“sertlik”kurmakanlamı-nageldigi;“bizim”Partidemerkeziyetçiligedegil,bireylerevePartiorgutlerinePartikararlarınauymamahakkıverenanarşist“ozerk-lige”ihtiyacımızolduguiddiaediliyordu.

Bu,orgutselbaşıboşluk,PartiilkesininvePartidisiplinininaltı-nınoyulması,aydınbireyciligininyuceltilmesiveanarşistdisiplinduşmanlıgınınmazurgosterilmesiiçinarsızcabirpropagandaydı.

MenşeviklerPartiyiaçıkçaII.PartiKongresi’ninvardıgıyer-den,eskiorgutseldagınıklıgaçevreciligeveamatorlugegeriçe-kiyorlardı.Menşeviklerekesinbirredcevabıvermekgerekiyor-du.Onlarabucevabı,Mayıs1904’teyayınlananunlu“BirAdımİleri,İkiAdımGeri”kitabında,Leninverdi.

Lenin’inbukitaptaaçımladıgıvedahasonraBolşevikParti’ninorgutselremellerihalinegelentemelorgutseltezlerşunlardır:

1)MarksistParti,işçisınıfınınbirparçası,birmufrezesidir.Amaişçi sınıfınınbirçokmufrezesi vardır, dolayısıyla işçi sınıfınınhermufrezesineişçisınıfınınpartisidenemez.Parti,işçi sınıfının diger

60


mufrezelerinden,herşeydenonce,sıradanbirmufrezedegil,işçisı-nıfınınoncumufrezesi,bilinçlimufrezesi, Marksistmufrezesi ol-masıyla, toplumsal yaşamınbilgisiyle,toplumsalyaşamıngelişmeyasalarınınbilgisiyle,sınıfmucadelesiyasalarınınbilgisiyledonatıl-mışolmasıvebundandolayıişçisınıfınaonderliketme,onunmuca-delesiniyonetmeyetenegindeolmasıylaayrılır.Dolayısıyla,nasılpar-çayıbutunlekarıştırmamakgerekirse,Parti’yideişçisınıfıilekarış-tırmamakgerekir,hergrevcininkendinipartiuyesiilanedebilmesitalebindebulunmamakgerekir,çunkupartiilesınıfıbirbirinekarış-tıran,Partininbilinçseviyesini“hergrevci”ninbilinçseviyesinein-dirmişolur,işçisınıfınınbilinçlioncumufrezesiolarakPartiyitasfi-yeeder.Partiningorevi,kendiseviyesini “her grevci”nin seviyesi-neindirmekdegil, bilakisişçikitlelerini,“hergrevci”yi,Parti’ninse-viyesineyukseltmektir.

“Bizsınıfınpartisiyiz”,diyeyazıyorduLenin,“vebuyuzden,he-menhementumsınıf(savaşsırasında,içsavaşdoneminde,kesin-likletumsınıf)Partimizinyonetimialtındahareketetmelidir,Parti-mizinçevresindesaflarınımumkunoldugukadarsıklaştırmalıdır;amakapitalizminegemenligialtında,tumsınıfınyadahemenhe-mentumsınıfın, oncumufrezesinin,yanikendisosyaldemokratpartisininbilinçlilikveeylemduzeyineçıkabileceginiduşunmekManilovizmve ‘kuyrukçuluk’olur.Kapitalizmaltında (daha ilkelolan,vegelişmemişkatmanlarınbilincinedahakolayulaşabildikle-ri)sendikaorgutununbile,işçisınıfınıntumunuyadahemenhe-mentumunukucaklayamayacagından,aklıbaşındahiçbirsosyal-demokratkuşkuduymamıştır,oncumufrezeile,onadogruçekilenkitlelerarasındakifarkıunutmak,oncunungittikçedahagenişkitle-leribuileriduzeyeyukseltmegoreviniunutmak,yalnızcakendinialdatmak,gozlerinigorevlerimizinmuazzambuyuklugunekapa-makvebugorevlerinkapsamınıdaraltmakolur.”(Lenin,TumEser-ler,ciltVI,s.205/206,Rusça.)

61


2)Parti,işçisınıfınınsadeceoncumufrezesi,bilinçlimufrezesidegil,tumuyeleriiçinbaglayıcıolandisipliniyleişçisınıfınınaynızamandadaorgutlumufrezesidir.BuyuzdenPartiuyeleriParti’ninorgutlerindenbirininmutlakauyesiolmakzorundadır.EgerParti,sınıfınorgutlubirmufrezesi,birorgutlenmesistemidegilde,kendikendileriniPartiuyesiilaneden, amaPartinin orgutlerinden hiç-birine uye olmayan,buyuzdendeorgutluolmayan,dolayısıylaPartikararlarınauymayukumluluguolmayaninsanlarınbasitbirtoplamıolsaydı,Parti’ninhiçbirzamanyekparebiriradesiolmaz,hiçbirzamanuyelerinineylembirliginigerçekleştiremezvebun-dandolayıda,işçisınıfınınmucadelesiniyonetmekimkanınasahipolmazdı.Partiancak,tumuyeleri,iradebirligi,eylembirligivedi-siplinbirligiilebirbirinekaynaklanmışolanyekparebirortakmuf-rezedeorgutlenmişse,işçisınıfınınpratikmucadelesineonderlikedebilirveonubirhedefeyoneltebilir.

Menşeviklertarafındangetirilen,budurumdabirçokaydının—meselaprofesorlerin,universiteveliseogrencilerininvb.—bunlaryaParti disiplini kendilerine agır geldigi için, yadaama,Pleha-nov’unII.PartiKongresi’ndesoyledigigibi,

“herhangibirorgutekatılmayıalçaltıcıbirşey”olarakgordukle-riiçin,hiçbirPartiorgutunekatılmakistemeyecekleriitirazı-Men-şeviklerinbuitirazıgeritepti,çunkuParti’nin,Partidisiplinikendi-lerineagırgelen,Partiorgutunekatılmaktankorkanuyelereihtiyacıyoktur.IşçilerdisiplinveorguttenkorkmazlarvePartiuyesiolmayakararvermişlerse,orgutesevesevekatılırlar.DisiplinveOrguttenkorkanlar, bireyci zihniyetli aydınlardır, ve bunlar gerçekten dePartidışındakalacaklardır.Amaboyleolmasıçokiyidir,çunkupartiboylece,ozellikleşimdi,burjuva-demokratikdevriminyukselmeyebaşladıgıbirdonemdebirhayliartanistikrarsızunsurlarınakının-dankorunmuşolur.

62


“Parti,örgütlerintoplamı(amayalnızcaaritmetikbirtoplamı

değil, bileşik bir toplamı) olmalıdır dediğim zaman”, diye

yazıyorduLenin,“...sınıfınöncüsüolarakParti’ninmümkünold-

uğuncaörgütlübirşeyolması,saflarınasadeceenazındanasgari

birörgütlülüğümümkünkılanunsurlarıalmasıgerektiğiyolun-

dakidileğimi, talebimiaçıkvekesinbir şekildedilegetiriyo-

rum...”(Lenin,TümEserlerciltVI,s.203,Rusça.)

Vedevamla:“Lafta,Martov’un formülü, genişproleterkitlelerin çıkar-

larınısavunmaktadır,gerçekteisebuformül,proleterdisiplin-

denveörgüttenkorkanburjuvaaydınlarınınçıkarlarınahizmet

edecektir.Modernkapitalisttoplumunayrıbirtabakasıolarak

aydınların ayırt edici özelliğinin bireycilikleri ve disiplin ve

örgütyeteneksizlikleriolduğunuhiçkimseinkaretmeyekalkış-

mayacaktır.”(Aynıyerde,s.212.)

Vesonolarak:“Proletarya,örgütvedisiplindenkorkmaz...Proletarya,bir

örgütekatılmakistemeyenprofesörveöğrencibeyleri,sırfbir

örgütündenetimialtındaçalışıyorlardiyepartiüyesiolaraktanı-

makiçinkılınıbilekıpırdatmayacaktır...Partimizde,örgütvedi-

siplinruhuylakendikendinieğitmeeksiğiolanlar,proletarya

değil,birtakımaydınlardır.”(Lenin,SeçmeEserler,cilt2,s.442.)

3)Partisadeceorgutlubirmufrezedegil,aynızamandaişçisı-nıfınınbutunorgutbiçimleriiçinde,digerleriniyönetmekmisyonu-nasahip“enüstörgütbiçimi”dir.Enustorgutbiçimiolan,sınıfıneniyiinsanlarındanoluşan,ileribirteori,sınıfmucadelesiyasalarınınbilgisivedevrimcihareketintecrubesiylesilahlanmışolanParti,işçisınıfınıntumdigerorgutleriniyonetmekiçinherturluimkanasa-hiptirveyonetmekleyukumludur.Menşeviklerin,Partininyoneticirolunukuçumsemeveaşagılamaçabaları,Partitarafındanyoneti-lentumdigerproleterorgutlerindezayıflamasına,dolayısıylaprole-

63


taryayızayıflatmayavesilahsızlandırmayagoturur,çunku“iktidarugrunamucadelede,proletaryanınorgutlenbaşkahiçbirsilahıyok-tur”.(Aynıyerde,s.469.)

4)Parti,işçisınıfınınoncusununişçisınıfınınmilyonlukkitlele‐riylebağınıncisimleşmesidir.Partinekadariyibironcuolursaol-sun,nekadar iyi orgutlenirse orgutlensin,Partisizkitlelerlebagkurmaksızın, bu bagları artırmaksızın, pekiştirmeksizin yaşaya-mazvegelişemez.Kendinikendikabuguiçinehapseden,kendinikitlelerdentecritedenvekendisınıfıylabaglarınıyitirenyadahattagevşetenbirparti,kitleleringuvenvedesteginikaybetmeyevedo-layısıylakaçınılmazolarakçokmeyemahkumdur.

Parti,gucu-kuvvetiyerindebiryaşamsurdurmekvegelişmekiçin,kitlelerlebaglarıartırmalıvekendisınıfınınmilyonlukkitlele-rininguveninikazanmalıdır.

“Sosyal-demokratbirpartiolmakiçin”,diyorduLenin,“tam

dasınıfındesteğinikazanmakzorundayız.”(Lenin”TümEserler,

ciltVI,s.208,Rusça.)

5)Parti,dogruişlemesivekitlelere sistemlibirşekildeonderliketmesiiçin,merkeziyetçiliktemelindeorgutlenmeli,birtektuzuge,herkese—aynıpartidisiplininevebirtekyoneticiorganasahipol-malıdır.Buorgan,PartiKongresi,kongrelerarasındakizamanlardadaPartiMerkezKomitesi’dir.Partideazınlıkçogunluga,tektekor-gutlermerkeze,altorgutlerust orgutlere tabi olmak zorundadır.Bu onkoşullar olmadan,işçisınıfınınpartisigerçekbirpartiola-maz,işçisınıfınıyonetmegorevleriniyerinegetiremez.

Elbettekibudonemdepartiorgutleri,ÇarlıkotokrasisirejimialtındaPartinin illegalolmasındandolayı, tabandanseçim ilkesiuzerindeinşaedilmişolamazdı;Parti,sıkıbirgizlilikkarakterineburunmekzorundaydı.AmaLenin,Partimizinyaşantısındakibugeçiciozelligin,çarlıgınyıkılmasınındahailkgunlerindeortadankalkacagını,Parti’ninaçıktanortayaçıkanvelegalbirPartihaline

64


geleceginivepartiorgutlerinindemokratikseçimtemeliuzerinde,demokratikmerkeziyetçiliktemeliuzerindeinşaedileceginiduşu-nuyordu.

“Eskiden,”diyeyazıyorduLenin,“Partimizşeklenorgutlenmişbirbutundegildi,sadeceayrıayrıgruplarınbirtoplamıidi;vebun-dandolayıdabugruplararasındaideolojiketkilemeilişkilerindenbaşkabirilişkibulunamazdı. Şimdi ise orgutlu bir Parti halinegeldik;vebudabirgucunyaratılması,fikirlerinotoritesiningucunotoritesinedonuşmesi,altPartikademelerininustpartikademele-rinetabiolmasıdemektir.”(Lenin,TumEserler,ciltVI,s.291,Rus-ça.)

Lenin,Menşevikleri,Parti’ninotoritesinevedisiplinineitaatet-meyen orgutselnihilizmvearistokratikanarşizmilesuçluyorveşoyleyazıyordu:

“Buaristokratikanarşizm,özellikleRusnihilistineözgüdür.

Partiörgütüonakorkunçbir ‘fabrika’gibigörünür;parçanın

bütüne, azınlığın çoğunluğa boyun eğmesi bir ‘kölelik’tir...

merkezinyönetimialtındaişbölümüonda,insanların‘çarkave

dişliye’dönüşmesinekarşıtraji-komikbirçığlıkatmayaneden

olur(budönüşmeninenzalimörneğiolarak,redaktörlerinbirer

yazara dönüştürülmesi görülür); Partinin örgüt tüzüğünden

sözedilmesi,yüzünüaşağılayıcıbirşekildeburuşturmasınave

küçümseyicibirtavırla.işlerintüzükolmadandapekalayürüye-

bileceğinibelirtmesine...nedenolur.”(Lenin,SeçmeEserler,cilt

2,s.445.)

6)Parti,saflarınınbirliğinikorumakistiyorsa,ozamanprati-ginde,tumPartiuyeleriiçin,gerekonderlergereksıradanuyeleriçinaynışekildebaglayıcıolanyekparebirproleterdisiplinkurma-lıdır.BunedenlePartiiçinde,disiplinkendileriiçinbaglayıcıolma-yan“seçkinler”vedisiplineuymakzorundaolan“seçkinolmayan-

65


lar”diyebirbolunmeolmamalıdır.Buonkoşulolmadan,Parti’ninbutunluguvepartisaflarınınbirligisaglanamaz.

“MartovveşürekasındaPartiKongresitarafındanatanan

yazıkurulunakarşıaklayatkınsavlarınhiçolmayışını,eniyi

şekilde,bizzatkendileritarafındanyaratılanşuşiaraydınlat-

maktadır:‘Bizserfdeğiliz!’...Kendinikitleörgütününvekitle

disiplininin üstünde duran ‘seçkin azınlığa’ sayan burjuva

aydınınınzihniyetibusözlerdeolağanüstübirçarpıcılıklaöne

çıkmaktadır...Aydınbireyciliğine ...herproleterörgütvedi-

siplin,serflikgibigeliyor.”(Lenin,TümEserler,ciltVI,s.282,

Rusça.)

Vedevamla:“Bizdegerçekbirpartioluştuğuölçüde,sınıfbilinçliişçi,pro-

leterordununbirneferininzihniyetiile,anarşistlaflarlagösteriş

yapanburjuvaaydınınınzihniyetiniayırtetmeyiöğrenmelidir,

bir Parti üyesinin yükümlülüklerinin sadece sıradan üyeler

tarafındandeğil,‘tepedekiler’tarafındandayerinegetirilmesini

talepetmeyiöğrenmelidir.”(Lenin,SeçmeEserler,cilt2,s.448.)

Goruş ayrılıklarının tahlilinin sonuçlarını toparlayan veMenşeviklerin tavrını “orgut sorunlarında oportunizm” olarakkarakterize eden Lenin, proletaryanın kurtuluş mucadelesindesilah olarak Parti örgütünün onemini kuçumsemenin,Menşevizmin baş gunahlarından biri oldugunu duşunuyordu.Menşevikler,proletaryanınPartiörgütünün,devriminzaferi içinciddibironemtaşımadıgıgoruşundeydiler.MenşeviklerintersineLenin, proletaryanın ideolojik birliginin zafer için tek başınayeterliolmadıgınıduşunuyordu—zaferkazanmakiçin,ideolojikbirligi proletaryanın “örgütününmaddi birligi” ile “pekiştirmek”gerekti.Lenin,proletaryanınancakbukoşuldayenilmezbirguçhalinegelebileceginiduşunuyordu.

“İktidaruğrunamücadelede”,diyeyazıyorduLenin,“Prole-

taryanınörgüttenbaşkahiçbirsilahıyoktur.Burjuvadünyasın-

dakianarşikrekabetinegemenliğialtındabölünen,sermayeiçin

66


zorla çalıştırılarak ezilen, durmadan yoksullaşmanın,

vahşileşmeninveyozlaşmanın‘derinliklerine’itilenproletarya,

ancak, Marksizmin ilkeleri temeli üzerinde onun ideolojik

birliği,ezilenmilyonları işçi sınıfınınordusunadönüştürecek

olanbirörgütünmaddibirliğiylesağlamlaştırıldığızaman,yenil-

mez bir güç olabilir ve mutlaka olacaktır da. Bu ordunun

karşısında,neRusçarlığınınçürükiktidarı,nedeuluslararası

sermayenin gittikçe çürüyen iktidarı durabilecektir.” (Lenin,

SeçmeEserler,cilt2,s.469/470.)

Leninkitabını,bukahincesozlerlebitirir.

Lenin’in,unlueseri“BirAdımIleri,ikiAdımGeri”degeliştirdiğitemel örgütsel tezler bunlardı.

Bu kitabın onemi, herşeyden once, Parti ilkesini çevreciligekarşı,Partiyibozguncuunsurlarakarşıbaşarıylasavunmasında;orgutsorunlarındaMenşevikoportunizmiezmesindeveBolşevikParti’ninorguttemelleriniyaratmasındayatmaktadır.

Amabukitabınonemibukadarlakalmaz.Bukitabıntarihione-mi,Lenin’inbukitapta,Marksizmtarihindeilkolarak,proletarya-nınyoneticiorgutu,veproletaryadiktatorluguugrunamucadeleninoolmaksızınzaferkazanamayacagı,proletaryanınelindekibaşsi-laholarakpartiogretisiniortayakoymasındayatar.

Lenin’in“BirAdımİleri,İkiAdımGeri”eserininPartiişçileriara-sındayayılması,yerelorgutlerinçogunlugununLenin’inetrafındantoparlanmasınayolaçtı.

Ama orgutlerin Bolşevikler etrafından toplanması arttıkça,Menşevikonderlerindavranışıdagittikçekotuleşti.

1904yazındaMenşevikler,Plehanov’unyardımıylavemanevi-yatıbozulmuşikiBolşevigin,KrassinveNoskov’unihanetiyle,Mer-kezKomitesi’ndeçogunluguelegeçirdiler.Menşeviklerinbirbolun-meiçinçalıştıklarıbesbelliydi.“lskra”nınveMerkezKomitesi’ninkaybedilmesi,Bolşeviklerizordurumdabıraktı.KendiBolşevikga-

67


zeteleriniorgutlemeleribirzorunlulukhalinegeldi.YenibirMerkezKomitesikurmakveMenşeviklerlehesaplaşmakiçinyenibirpartiKongresi,III.PartiKongresiniorgutlemekgerekti.

VeBolşevikler,Lenin’inonderliginde,bunlarıyapmayakoyuldu-lar.

BolşeviklerIII.PartiKongresi’nintoplanmasıiçinbirkampan-yaaçtılar.Agustos1904’teIsviçre’deLenin’inonderligialtında,22Bolşeviginkatıldıgıbirkonferansyapıldı.Konferans,“Partiye”baş-lıklı, III. Parti Kongresi’nin toplanması ugruna mucadelelerindeBolşeviklerinprogramıhalinegelenbirçagrıkabuletti.

BolşevikkomitelerinuçBolgeKonferansında(Guney,KafkasveKuzey),III.PartiKongresinintoplanmasıiçinpratikhazırlıkçalış-malarınabaşlayanbirÇogunlukKomiteleriBurosuseçildi.

4Ocak1905’teBolşevikgazetesi“Vperyod”un(Ileri)ilksayı-sıçıktı.

BoylecePartiiçinde,herbirikendimerkezlerine,kendibasınorganlarına sahipolan ikiayrı fraksiyon,Bolşevik fraksiyonuveMenşevikfraksiyonuortayaçıktı.

KISA ÖZET

1901-1904 doneminde devrimci işçi hareketinin gelişmesite-meliuzerinde,Rusya’dakiMarksistsosyal-demokratorgutlerbuyuduveguçlendi.“Ekonomistler”ekarşıverilenilkelerugrunainatçımuca-delede,Lenin’in“Iskra”sınındevrimciçizgisizaferkazandı,ideolojikkarışıklıkve“amatorluk”aşıldı.“Iskra”dagınıksosyal-demokratçev-revegruplararasındabagkurduveII.PartiKongresi’nintoplanmasıiçinyoluhazırladı.1903’tetoplananII.PartiKongresi’nde,RusyaSos-

68


yal-DemokratIşçiPartisioluşturuldu,PartiProgramıvetuzugukabul

edildivepartininyoneticimerkeziorganlarıkuruldu.

II.PartiKongresi’nde,RSDIPiçinde“lskra”yonetimininkesin

zaferiiçinverilenmucadeleiçindeikigruportayaçıktı:Bolşevik

grubuveMenşevikgrubu.

II.PartiKongresi’ndensonraBolşeviklerveMenşeviklerara-

sındakienonemligoruşayrılıkları,orgutsorunlarıetrafındatopla-

nıyordu.

Menşevikler“Ekonomistler”eyakınlaştılarvepartiiçindeonla-

rınyerinialdılar.Menşeviklerinoportunizmikendiniilkonceorgut

sorunlarıalanındagosterdi.Menşevikler,Lenin’citiptemilitandev-

rimcibirParti’yekarşıydılar.Gevşek,orgutsuz,kuyrukçubirparti

istiyorlardı. Parti içinde bir bolunme çizgisi izliyorlardı. Pleha-

nov’unyardımıyla“lskra”yıveMerkezKomitesi’nielegeçirdilerve

bumerkezlerdenkendibolucuamaçlarıiçinyararlandılar.

MenşeviklerdengelenbolunmetehlikesinigorenBolşevikler,

boluculeridizginlemekuzeretedbiraldılar,III.PartiKongresi’nin

toplanmasıdogrultusundayerelorgutleriseferberettilervekendi

gazeteleriVperyod’u(Ileri)çıkardılar.

Boylece,ilkRusdevrimininarifesinde,halihazırdapatlakver-

mişbulunanRus-Japonsavaşıdoneminde,BolşeviklerveMenşe-

viklerikiayrısiyasigrupolarakortayaçıktılar.

69

Üçüncü bölüm. Rus-japon savaşI ve birinci rus devrimi döneminde menşevikler ve bolşevikler

Ü Ç Ü N C Ü B Ö LÜM

RUS-JAPONSAVAŞIVEBIRINCIRUSDEVRIMIDÖNEMINDEMENŞEVIKLER

VEBOLŞEVIKLER(1904 -1907 )

1.RUS-JAPONSAVAŞI. RUSYA’DADEVRİMCİHAREKETİNDA-HA DA YÜKSELMESİ. PETERSBURG’DAGREVLER. 9 OCAK1905’TEKIŞLIKSARAYÖNÜNDEİŞÇİGÖSTERİSİ.GÖSTERİCİ-LEREATEŞAÇILMASI.DEVRİMİNPATLAKVERMESİ.

OndokuzuncuyuzyılınsonundaemperyalistdevletlerPasifik’tehakimiyetkurmaveÇin’inpaylaşılmasıugrundayogunbirmuca-deleyegiriştiler.BumucadeleyeÇarlıkRusya’sıdakatıldı.1900’deÇarlık birlikleri Japon,Alman,IngilizveFransızbirlikleriilebera-berÇinhalkınınyabancıemperyalistlerekarşıgiriştigiayaklanma-yıeşigorulmedikbirzalimliklebastırdılar.Çarlıkhukumetidahaonce Çin’i, Port Arthur kalesiyle birlikte Liaotung yarımadasınıRusya’yateslimemecburetmişti.Rusya,Çintopraklarındademir-yoluinşaetmehakkınıeldeetti.KuzeyMançurya’daDoguÇinDe-miryoluinşaedilmiş;onukorumakuzereoradaRusbirliklerius-lenmişlerdi.KuzeyMançurya,ÇarlıkRusya’sıtarafındanaskeriola-rakişgaledildi.Çarlık,Kore’yesıçramayahazırlanıyordu.Rusbur-juvazisiMançurya’dabir“SarıRusya”kurmanınplanlarınıyapmak-taydı.

UzakDogu’dakifetihlerindeÇarlık,hızlaemperyalistbirulkeyedonuşmuşolanveyineAsyakıtasında,ilkplandaÇin’inzararınatoprakilhakınaçabagosterenbaşkabiryagmacı ile, Japonya ileçatıştı.Rusya gibi, Japonyada,KoreveMançurya’yıelegeçirmek

70


istiyordu.Japonyadahaosıralar,Sakhalin’iveRusUzakDogusu’nuelegeçirmeyitasarlamaktaydı.ÇarlıgınUzakDogu’daartangucun-denkorkanIngiltere,gizlidengizliyeJaponya’nıntarafınıtutuyordu.Rus-Japonsavaşıyaklaşıyordu.Çarlıkhukumetibusavaşa,yenipa-zarlararayanbuyukburjuvazi,veçiftliksahiplerininengericitaba-kalarıtarafındanitildi.

Çarlıkhukumetininsavaş ilanetmesinibeklemeden,Japonyasavaşıbaşlattı.Japonya’nınRusya’daiyibircasuslukservisivardıve duşmanın mucadeleye hazırlıksız oldugunu biliyordu. 1904Ocak’ındaJaponya,savaşilanetmeden,ansızınRusya’nınelindekiPortArthurKalesi’nesaldırdıvelimandabulunanRusdonanması-naagırkayıplarverdirdi.

Rus-JaponSavaşıboylebaşladı.Çarlıkhukumeti,savaşınkendipolitikdurumunuguçlendirme-

yevedevrimionlemeyeyarayacagınıhesaplıyordu.Amahesaplarıyanlışçıktı.

Savaş,Çarlıkrejiminidahadasarstı.Silahlanmasıveegitimikotu,yeteneksizvesatılmışgenerallerin

komutasındakiRusordusu,yenilgidenyenilgiyesuruklendi.Kapitalistler,devletmemurlarıvegenerallersavaştanzenginleşti-

ler.Vurgunculukayyukaçıktı.Birliklerinikmalikotuydu.Cephaneek-silince,sankialayedermişçesine,orduyavagonlardolusu ikonalargonderiliyordu.Askerleracıacı,“Japonlarbizegulleziyafetiçekiyor,bizonlaraikona”diyordu.Ozeltrenleryaralılarıtaşıyacakyerde,Çar-lıkgenerallerininyagmaettiklerimallarınaklediyordu.

Japonlar,PortArthur’ukuşattılarvesonraelegeçirdiler.ÇarlıkordusubirdiziyenilgiyeugradıktansonraensonundaMukdenya-kınlarındaJaponlartarafındanhezimeteugratıldı.

300,000 kişilik Çarlık ordusu bu savaşta olu,yaralı ve esirolarak,120,000’eyakıninsankaybetti.Bunu,PortArthur’dakiku-şatmayıyarmakuzereBaltık’tangonderilenÇarlıkdonanmasının

71


ÇuşimaBogazı’ndatoptanyenilgisiveimhasıizledi.Çuşima’dakiyenilgitambirfelaketti:Çarıngonderdigiyirmigemininonuçuba-tırılmışyadatahripedilmiş,dordu iseduşmanınelinegeçmişti.ÇarlıkRusya’sısavaşıkesinliklekaybetmişti.

ÇarlıkhukumetiJaponyaileyuzkızartıcıbirbarışyapmakzo-rundakaldı.Japonya,Kore’yielegeçiripRusya’danPortArthur’uveSakhalinadasınınyarısınıaldı.

Halk,savaşıistememiş,bununulkeiçinnekadarzararlıolacagınıanlamıştı.ÇarlıkRusya’sınıngeriligini,halk,agırbirşekildeodedi.

Bolşevikler veMenşevikler,busavaşakarşıfarklıtavırtakındı-lar.

TroçkidahilMenşevikler,anavatansavunuculugupozisyonuna,yaniÇarın,çiftliksahiplerininvekapitalistlerin“Anavatanı”nısa-vunmapozisyonunabattılar.

LeninveBolşeviklerise,tamtersine,buyagmacısavaşta,Çarlı-gınzayıflamasınavedevriminguçlenmesineyolaçacagıiçin,Çarlıkhukumetininyenilgisininfaydalıolacagıgoruşundeydiler.

Çarlıkordularınınyenilgileri,genişhalkkitleleriningozundeÇarlıgınçurumuşlugunuortayaçıkardı.Çarlıkrejiminekarşınef-retlerigundenguneşiddetlendi.PortArthur’unduşuşu,otokrasi-ninçokuşununbaşlangıcıdır,diyeyazıyorduLenin.

Çar,devrimibogmakiçinsavaştanmedetummuştu.Tamter-sinieldeetti.Rus-Japonsavaşı,devrimingelişinihızlandırdı.

ÇarlıkRusya’sındakapitalistboyunduruk,Çarlıkboyunduru-guyladahadaagırlaşıyordu.Işçilersadecekapitalistsomuruden,in-sanlık-dışıçalışmarejimindendegil,tumhalklabirlikte,herturluhaktanyoksunbulunmaktandaçekinmekteydiler.Bunedenlesınıfbilinçliişçiler,kentvekırıntumdemokratikunsurlarınınÇarlıgakarşıdevrimcihareketineonderliketmeyeçalışıyorlardı.Koyluluktopraksızlıktanboguluyor,çoksayıdakiserflikkalıntısındançeki-yordu;çiftliksahiplerininveKulaklarınborçkolesidurumundabu-

72


luyordu.ÇarlıkRusya’sındayaşayanuluslar,çiftebirboyunduruk,hemkendi,hemdeRusçiftliksahiplerininvekapitalistlerininbo-yundurugu altında inliyorlardı. 1900-1903 yıllarındaki iktisadikriz,emekçiyıgınlarıniçindebulunduguguçlukleriagırlaştırmıştı,savaşbunudahadaşiddetlendirdi.Savaştakiyenilgiler,kitlelerinÇarlıgakarşınefretinibirkatdahaartırdı.Halkınsabrıtukeniyor-du.

Goruldugugibidevrimiçinyeterindenfazlasebepvardı.Aralık1904’teBaku’deişçiler,Baku’dekiBolşevikKomitesinin

onderligialtındabuyukveiyiorgutlenmişbirgrevyaptılar.Bugrevişçilerinzaferiyle,işçilerlepetrolsanayicileriarasındabirtoplusoz-leşmenin,Rusyaişçisınıfıhareketitarihindekiilktoplusozleşme-ninimzalanmasıylasonuçlandı.

Bakugrevi,Trans-Kafkasya’daveRusya’nınbirdizibolgesindedevrimcikabarışınbaşlangıcıoldu.

“Bakugrevi,butunRusya’daşanlıOcak-Şubathareketlerineişa-retoldu.”(Stalin.)

Bugrev,buyukdevrimcifırtınayımujdeleyenbirgokgurleyişi-nebenziyordu.

Devrim fırtınası, Petersburg’da 9 Ocak (yeni takvimle 22Ocak)1905olaylarıilepatlakverdi.

3(16)Ocak1905’tePetersburg’dakifabrikalarınenbuyugun-de,Putilov(şimdiKirov)işletmelerindebirgrevbaşladı.Greve,dortişçininiştençıkarılmasısebepoldu.PutilovişletmelerindekigrevhızlabuyuduvePetersburg’dakidigerişletmevefabrikalardabunakatıldılar.Grev,genelgrevhalinialdı.Harekettehditedicişekildebuyudu.Çarlıkhukumeti,hareketibaşlangıcındaezmeyekararver-di.

Daha1904’te,Putilovgrevindenoncepolis,birajan-provoka-torun,papazGapon’unyardımıyla,işçilerarasında“RusFabrikaIş-çileriBirligi”diyebirorgutkurmuştu.Buorgutun Petersburg’un

73


butun ilçelerinde şubeleri vardı. Grevbaşladıgında,papazGaponkendiderneginintoplantılarındahaincebirplanonerdi:9Ocak’tabutunişçilertoplanıpkilisebayraklarıveÇar’ınportrelerinitaşıya-rakKışlıkSaray’ayuruyeceklervesıkıntılarınıdilegetirenbirdi-lekçeyiÇarasunacaklardı.Çarelbethalkınonuneçıkar,onudinlervetalepleriniyerinegetirirdi.Gapon,işçileruzerineateşaçılmasınavesilehazırlamakveişçisınıfıhareketinikanabulamakiçinÇarlıkOkhrana’sınayardımetmeyi ustlendi.Fakatbupolis tertibi, geriteptiveÇarlıkhukumetininbaşındapatladı.

Dilekçe,işçitoplantılarındatartışıldı,uzerindeduzeltmelervedegişiklikleryapıldı.Butoplantılarda,kendileriniaçıkçaBolşevikdiyeadlandırmadan,Bolşeviklerdekonuştular.Onlarınetkisialtın-da,dilekçeyebasınozgurlugu,sozozgurlugu,işçilerindernekkur-maozgurlugu,Rusya’dasiyasirejimidegiştirmekuzerebirKurucuMeclis’in toplantıya çagrılması, yasalar onunde eşitlik, kilisenindevlettenayrılması,savaşınsonaerdirilmesi,8saatlik işgunuvetopragınkoyluleredevriyolundataleplereklendi.

ButoplantılardakonuşanBolşevikler,işçilere,ozgurlugunÇar’adilekçevermekledegil,silaheldekazanılmakzorundaoldugunuan-lattılar. Bolşevikler işçileri, uzerlerine ateş açılacagı konusundauyardılar.FakatKışlıkSaray’ayuruyuşuengelleyemediler.IşçilerinonemlibirbolumuhalaÇar’ınkendilerineyardımedecegineinanı-yordu.Hareket,kitlelerimuazzambirguçlekavramıştı.

Petersburg’luişçilerindilekçesindeşoyledeniyordu:

“Biz,Petersburgkentiişçileri,karılarımız,çocuklarımızveça-

resiz ihtiyaranalarımız-babalarımızladoğrulukvehimayebul-

makiçinsana,Hükümdarımızageldik.Bizsefalettenkınlıyoruz,

eziliyoruz,dayanılmazbirçalışma altındayız, hor görülüyoruz

vebizikimse insanyerinekoymuyor...Sabırlaherşeyekatlandık,

amasefalet,haksızlıkvecehaletbatağınagittikçedahafazlaitiliy-

oruz; despotizm ve zorbalık altında boğuluyoruz... Sabrımız

74


tükendi. Bu dayanılmaz acıları çekmeye devam etmektense

ölmeyiyeğtuttuğumuzokorkunçangeldi,çattı...”

9Ocak1905sabahıerkendenişçiler,Çar’ınosıradakaldıgıKış-lıkSaray’ayuruduler.Aileleriyle,karıları,çocuklarıveyaşlılarıylabirliktegelmişlerdi.Çarınresimlerinivekilisebayraklarınıtaşıyor,ilahilersoyluyorlardı.Silahsızdılar.Caddelerde140,000’denfazlain-santoplanmıştı.

II.Nikolaonlarıduşmancakarşıladı.Silahsızişçilerinuzerineateşaçmaemriverdi.Çarınaskerleritarafındanogun1,000’denfazlaişçiolduruldu,2000’denfazlasıyaralandı.Petersburgsokakla-rıişçilerinkanıylakızılaboyandı.

Bolşevikler,işçilerlebirlikteyuruduler.Birçoguoldurulduveyatutuklandı.Hemenoracıkta,işçikanınaboyanmışsokaklardaBol-şevikler,işçilere,buigrençcinayetinvebalininkiminsırtındaoldu-gunu ve ona karşı nasılmucadele etmekgerektiginianlattılar.

9Ocak, “KanlıPazar”diyeanılır oldu.Ogun işçilerkanlıbirders aldılar. O gun, mermilerle kalbura çevrilen, onlarınÇaraolaninançlarıydı.Haklarınıancakmucadeleylekazanabileceklerinianladılar.Işçimahallelerindedahaoakşambarikatlarkuruluverdi.Işçilerşoylediyorlardı:“Çarbizeneettiyse,şimdibizdenonubula-cak!”

Çarınkanlıcinayetininkorkunçhaberiheryanayayıldı.Tumişçisınıfı,tumulkeofkevenefretiçindegaleyanagelmişti.Çarınca-nicehareketiniprotestoetmekiçinişçileringrevyapmadıgıvesi-yasitalepleronesurmedigitekşehirkalmadı.Işçilerşimdi“Kahrol-sunOtokrasi!”şiarıylasokagadokuluyorlardı.Ocak’tagrevcilerinsayısı440,000gibimuazzambirrakamaulaştı.Birayiçinde,sononyılıntoplamındandahafazlaişçigrevegitti.Işçisınıfıhareketi,eşigorulmedikbirduzeyeulaştı.

Rusya’dadevrimbaşlamıştı.

75


2. İŞÇİLERİNSİYASİGREVLERİVEGÖSTERİLERİ.KÖYLÜLERARASINDADEVRİMCİHAREKETİN GELİŞMESİ.“POTEMKİN”ZIRHLISINDAAYAKLANMA.

9Ocak’tansonraişçilerindevrimcimucadelesidahadaşiddetlen-divesiyasibirkarakterkazandı.Işçileriktisadigrevlerdenvedaya-nışmagrevlerinden,siyasigrevlere,gosterilere,yeryeriseÇarlıkbir-liklerinekarşısilahlıdirenişegeçmeyebaşladılar.ÇoksayıdaişçininyogunhaldebulunduguPetersburg,Moskova,Varşova,RigaveBakugibibuyukkentlerdekigrevlerozellikleiyiorgutlenmişveinatçıbirkaraktertaşıyordu.Savaşanproletaryanınenonsaflarındametaliş-çileriyuruyordu.Işçilerinoncukesimi,grevleriile,dahaazsınıfbi-linçlikesimlerihareketegeçiriyorvetumişçisınıfınımucadeleyeso-kuyordu.Sosyal-demokrasininetkisihızlaartıyordu.

1Mayısgosterileribirçokkenttepolisveaskerleçatışmaylaso-nuçlandı.Varşova’dagosteriyeateşaçıldıveyuzlerceinsanoldurul-duveyayaralandı.IşçilerVarşova’dakikandokumune,PolonyaSos-yal-Demokrasisininçagrısıuzerine,genelbirprotestogreviilece-vapverdiler.TumMayısayıboyuncagrevvegosterilerinardıkesil-medi.MayısgrevlerineRusya’da200,000’dençokişçikatıldı.Ba-ku,LodzveIvanovo-Voznessenskişçilerigenelgrevegittiler.Grev-cilervegostericilerleÇarlıkaskerleriarasındagittikçedahasıkça-tışmalaroluyordu.Odessa,Varşova,RigaLodzvedigerşehirlerdeboyleçatışmalaroldu.

Lodzkentindeki,Polonya’nınbuyuksanayimerkezindekimu-cadeleozellikleşiddetlibirkaraktereburundu.Lodz’luişçilerkentsokaklarında duzinelerce barikat kurdular ve Çarlıkbirliklerinekarşıuçgun(22-24Haziran1905)sokaksavaşıverdiler.Buradasilahlıeylem,genelgrevlebirleşti.Lenin,buçarpışmalarıRusya’daişçilerinilksilahlıeylemiolarakgoruyordu.

Yazgrevleriiçinde,Ivanovo-Voznessenskişçilerininkiozelbiryertutar.Bugrev,1905Mayıs’ınınsonundanAgustos’ununbaşına

76


kadar,neredeyseikibuçukaysurdu.Bugreve,aralarındabirçogukadınolmakuzereaşagıyukarı70,000işçikatıldı.Grev,BolşevikKuzeyKomitesitarafındanyonetiliyordu.Neredeysehergun,şeh-rindışında,TalkaIrmagı’nınkıyısındabinlerceişçitoplanıyordu.Butoplantılardakendisıkıntılarınıtartışıyorlardı.Işçitoplantıların-daBolşeviklerkonuşuyordu.GreviezmekiçinÇarlıkmakamlarıas-kerlere,işçileridagıtmayıveuzerlerineateşaçmayıemrettiler.Duzi-nelerceişçioldu,birkaçyuzişçiyaralandı.Şehirdeolaganustuhalilanedildi.Amaişçilerbaşegmedilerveişlerinedonmediler.Ken-dileriveaileleriaçkaldılarama,teslimolmadılar.Onlarısonundaiş-başıyapmayamecbureden,ancak,aşırıbitkinlikoldu.Grevişçileriçelikleştirdi.Işçisınıfınıncesaret,sebat,metanetvedayanışmasınamukemmelbirornekoldu.Grev,Ivanovo-Voznessenskişçileriiçingerçekbirsiyasiegitimokuluoldu.

GrevsırasındaIvanovo-Voznessenskişçileri,Rusya’daaslındailkişçitemsilcileriSovyetlerindenbiriolanbirMutemetlerSovyetimeydanagetirdiler.

Işçilerinsiyasigrevleritumulkeyiayagakaldırdı.Kentinar-dındankırdaayaklanmayabaşladı.Ilkbahardakoyluisyanlarıoldu.Koylulerbuyukyıgınlarhalindeçiftliksahiplerininuzerineyuru-duler,onlarınçiftliklerini,şekerrafinerileriniveşarapimalatha-nelerinibastılar,konaklarınıvemalikaneleriniateşeverdiler.Birdiziyerdekoylulertopragızorlaelegeçirdiler,ormanlarıtoptankesmeyekoyuldularveçiftliksahiplerininarazilerininhalkadev-redilmesinitalepettiler.Çiftliksahiplerinintahılvedigerurunde-polarınaelkoyup,açlaradagıttılar.Çiftliksahipleripanikhalindeşehirlerekaçtılar. Çarlıkhukumeti koylu isyanlarını ezmek içinuzerlerineaskerleriveKazaklarıgonderdi.Askerlerkoylulereateşaçtılar,“elebaşıları”tutukladılarvekamçılayıpişkenceettiler.Amakoylulermucadeleyidurdurmadılar.

77


Koylu hareketi Rusya’nın merkezinde, Volga bolgesindeveTrans-Kafkasya’da,ozellikleGurcistan’dagittikçedahafazlayayıldı.

Sosyal-demokratlarkıragitgidedahafazlagirdiler.PartiMerkezKomitesikoylulerebirçagrıyayınladı:“Koyluler,sozumuzsize!”.Tver,Saratov,Poltava,Çernigov,Yekaterinoslav,TiflisvebirçokilinSosyal-DemokratKomiteleri,koylulereçagrıdabulundular.Sosyal-demokratlarkoylerdetoplantılarduzenliyor,koylulerarasındaçev-relerorgutluyorvekoylukomitelerikuruyorlardı.1905yazında,birçokyerdetarımişçilerininsosyal-demokratlartarafındanorgut-lenmişgrevlerioldu.

Fakatbu,koylumucadelesinindahabaşlangıcıydı.Koyluhare-ketisadece85kazayı(uyezd),yadaÇarlıkRusya’sınınAvrupake-simindekitoplamkazasayısınınkabacayedidebirinisarmıştı.

IşçivekoyluhareketiveRus-JaponsavaşındaRusbirliklerininaldıgıbirdiziyenilgi,orduuzerindeetkisinigosterdi.Çarlıgınbukalesi,sallanmayabaşladı.

Haziran1905’teKaradenizDonanmasınamensup“Potemkin”zırhlısındabirayaklanmapatlakverdi.Osıradazırhlı,işçilerinbirgenelgrevininyaşanmaktaolduguOdessayakınlarındademirlemiş-ti.IsyancıbahriyelilerennefretettiklerisubaylarlahesaplaştılarvekruvazoruOdessa’yagetirdiler.“Potemkin”zırhlısıdevrimtarafınageçti.

Lenin,buayaklanmayamuazzamonemverdi.Bolşeviklerinbuhareketeonderliketmesi,onuişçilerin,koylulerinveyerelgarni-zonlarınhareketiylebirleştirmesigerektiginiduşunuyordu.

Çar,“Potemkin”uzerinesavaşgemilerigonderdi;amabugemi-lerdekibahriyelilerisyancıyoldaşlarınınuzerineateşaçmayıred-dettiler.DevriminKızılbayragıbirkaçgun“Potemkin”zırhlısınındiregindedalgalandı.Amaosıralar,1905’teBolşevikParti,dahasonra1917’deoldugugibi,hareketiyonetentekpartidegildi.“Po‐temkin”deçoksayıdaMenşevik,Sosyal-DevrimciveAnarşistvardı.

78


Bundandolayı,tektuksosyal-demokratlarisyanakatılmışolmasınaragmen,ayaklanmadogruveyeterincetecrubelibir onderliktenyoksundu.Tayinedicianlardabahriyelilerinbirkısmıbocaladı.Ka-radenizDonanmasınındigergemileri,ayaklanmacıkruvazoreka-tılmadılar.Komuruveerzakıazalınca,devrimcizırhlı,Romanyakı-yılarınadogrurotatutmakveoradaRomanyamakamlarınateslimolmakzorundakaldı.

“Potemkin”zırhlısındakibahriyelilerinayaklanmasıyenilgiylesonbuldu.DahasonraÇarlıkhukumetininelineduşenbahriyelilermahkemeyeverildi.Kimisiidamedildi,kimisisurgunevekurekce-zasınamahkumoldu.Amasaltayaklanmaolgusubileolaganustubuyukbir onemesahipti.“Potemkin”zırhlısındakiayaklanma,or-duvedonanmadakiilkdevrimcikitleeylemiydi,Çarlıksilahlıkuv-vetlerininbuyucekbirbirligininilkkezdevrimdenyanageçişiydi.Buayaklanma,ordununvedonanmanınguçleriniişçisınıfıvehalk-labirleştirmesiduşuncesini,işçilervekoyluler,ozellikledebizzataskerlervebahriyelileriçindahaanlaşılırkıldıveonlarınyurekleri-neyerleşti.

Işçilerin siyasi kitle grevleri ve gosterilere geçişi, koyluha-reketininbuyumesi,halkınpolisveaskeribirliklerlesilahlıçatış-maları,sonolarak,KaradenizDonanması’ndakiayaklanma—bu-tunbunlar,halkınsilahlıayaklanmasıiçinşartlarınolgunlaştıgınıgosteriyordu.Bu,liberalburjuvaziyieylemegeçirdi.Kendisidev-rimdenkorkanveaynızamandaÇarıdevrimhayaletiylekorkutanliberalburjuvazi,devrimekarşıçarlaanlaşmakistiyorduvehalkı“yatıştırmak”, devriminguçleriniparçalamakveboylece“devri-minkorkunçlukları”nınonunualmakuzere“halktanyana”kuçukreformlaristedi.“Kellemizdenolacagımıza,topragımızınbirazın-danolalım”,diyorlardıliberalçiftliksahipleri.Liberalburjuvazi,Çarla iktidarıpaylaşmayahazırlanıyordu.“Proletaryasavaşıyor,burjuvazi ise sinsice iktidara yuruyor”, diye yazıyordu Lenin o

79


gunlerde,işçisınıfınıntaktigiileliberalburjuvazinintaktigindenbahsederken.

Çarlıkhukumetiişçilerivekoylulerigaddarcaezmeyedevamet-ti.Fakatsaltbaskıtedbirleriyledevrimlebaşedebilmeninimkansızoldugunudagormuyordegildi.Bunedenle,baskıtedbirlerininyanı-sıra,manevralaryapmapolitikasınabaşvurdu.Biryandan,ajan-provokatorlerininyardımıyla,Rusyahalklarınıbirbirineduşurdu,Yahudikatliamlarıduzenledi,ErmenilerleTatarlarıbirbirinekırdır-dı.Oteyandanda“ZemskiSobor”yadaDevletDumasıbiçimindebir“temsilkuruluşu”toplamayıvaadettiveBakanBulygin’e,boylebirDumaiçinbirprojehazırlamasıtalimatınıverdi.AmabuDu-ma’nınhiçbiryasamagucuolmamasınışartkoştu.Butunbuted-birler,devriminguçlerinibolmekvehalkınılımlıkesimlerinidev-rimdenkoparmakamacıylaalınmıştı.

Bolşevikler,BulyginDuması’naboykotilanettilerveonlerinebuhalktemsilikarikaturunuboşaçıkarmahedefinikoydular.

Menşeviklerise,tamtersine,Duma’yıboykotetmemeyikarar-laştırdılar,veonakatılmayıgerekligorduler.

3.BOLŞEVİKLERLEMENŞEVİKLERARASINDATAKTİKGÖRÜŞAYRILIKLARI.III.PARTİKONGRESİ.LENİN’İN“DEMOKRATİKDEVRİMDE SOSYAL-DEMOKRASİNİN İKİ TAKTİĞİ” KİTABI.MARKSİSTPARTİNİNTAKTİKTEMELLERİ.

Devrim,toplumunbutunsınıflarınıhareketegeçirdi.Devriminulkeninsiyasihayatındameydanagetirdigidegişiklik,onlarıeskialışılmışyerlerindençıkardıveyenidurumauygunolarakyenidengruplaşmayamecburbıraktı.Hersınıf,herparti,kendi taktigini,kendi davranış çizgisini, diger sınıflara karşı tavrını, hukumetekarşıtutumunusaptamayaçalıştı. HattaÇarlıkhukumetibile, bir“temsilkuruluşu”nu,BulyginDuması’nıtoplamakvaadindedego-

80


ruldugugibi,kendisiniyenivealışılmadıktaktiklerplanlamakzo-rundagoruyordu.

Sosyal-DemokratPartide,kendi taktiginisaptamakzorun-daydı. Bunu, devrimin kabaran dalgası dikte ediyordu. Bunu,proletaryanınonuneçıkan,gecikmeyetahammuluolmayanpra-tiksorunlardikteediyordu:silahlıayaklanmanınorgutlenmesi,Çarlıkhukumetinindevrilmesisorunu,birgeçicidevrimcihuku-metkurulması,sosyal-demokratlarınbuhukumetekatılmasıso-runu,koyluluge, liberalburjuvaziyekarşıtavırsorunuvb.Sos-yal-demokrasinin,heryerdeaynıvedikkatleduşunulmuşMark-sisttaktiginisaptamakgerekiyordu.

Oysa,MenşeviklerinoportunizmivebolucufaaliyetlerisonucuRusyaSosyal-Demokrasisiosıradaikifraksiyonaayrılmıştı.Bolun-mehenuztamsayılmazdı,vebuikifraksiyonşeklenhenuzikiayrıpartidegildi,fakatgerçekte,herbirikendiyoneticimerkezine,ken-dibasınınasahipikiayrıpartiyiçokandırıyorlardı.

Menşeviklerin,Partiçogunluguilearalarındaörgütselsorunlar‐davarolaneskigoruşayrılıklarınayenigoruşayrılıkları,taktikso-runlardakigoruşayrılıklarınıkalması,bolunmeyidahadaderinleş-tirdi.

Yekparebirpartininolmayışı,yekparebirpartitaktigininolma-masıylasonuçlanıyordu.

Budurumdançıkışyolu,egerderhalyenibirkongre,ortaktaktigisaptayacakveazınlıgıkongrekararlarınıdurustçeuygulamak,kong-re çogunlugunun kararlarınauymakla yukumlendirecek III. PartiKongresi toplantıya çagrılırsabulunabilirdi.BolşeviklerinMenşe-viklereonerdikleriçıkışyoludabuydu.FakatMenşevikler,III.PartiKongresi’ninlafınıbileduymakistemiyorlardı.Partiyi,Partininonay-ladıgıvebutunPartiuyelerinibaglayantaktiklerdendahafazlayok-sunbırakmayıcinayetsayanBolşevikler,III.PartiKongresi’nitopla-mainisiyatifinikendiellerinealmayakararverdiler.

81


PartiKongresi’ne,BolşevikolsunMenşevikolsunbutunPartiorgutleridavetedildi.AmaMenşevikler,III.PartiKongresi’nekatıl-mayıreddettilervekendikongrelerini toplamayakararverdiler.Kongrelerindekidelegesayısıazoldugundan,onukonferansdiyeadlandırdılar;amaaslındabu,kararlarıbutunMenşevikleriçinbag-layıcıolarakgorulen,MenşeviklerinbirPartiKongresiydi.

RusyaSosyal-DemokratIşçiPartisi’ninIII.PartiKongresiNisan1905’teLondra’da toplandı.Kongreye,20BolşevikKomiteden24delegekatıldı.Partininbutunbuyucekorgutleritemsilediliyordu.

Kongre,Menşevikleri,“Partidenkopmuşbirkesim”olarakmah-kumettivegundemdekiişe,Partitaktigininsaptanmasınageçti.

PartiKongresi’yleaynısırada,Cenevre’de,Menşeviklerinkon-feransı toplandı.“Ikikongre—ikiparti”,diyekarakterizeettidu-rumuLenin.

GerekPartiKongresigereksekonferans,aslındaaynıtaktikso-runlarıtartıştı,fakatbusorunlardaalınankararlarbirbirinetabantabanazıttı.PartiKongresindevekonferanstaalınanikifarklıka-rarlardizisi,III.PartiKongresiileMenşevikKonferansarasındaki,BolşeviklerleMenşeviklerarasındakitaktikayrılıgınıtumderinli-giyleortayaçıkardı.

Iştebugoruşayrılıklarıntemelnoktaları:

III.PartiKongresi’nintaktikçizgisi.Kongre,cereyanetmekteolan devrimin burjuva-demokratik karakterine ragmen, onunmevcutdurumdakapitalizminçerçevesiiçindemumkunolanınotesinegeçemeyecegigerçegineragmen,onuntamzaferineenbaştaproletaryanınilgiduydugu,çunkubudevriminzaferinin,proletaryaya,kendini orgutlemek, siyasibakımdanbelinidog-rultmak,emekçikitleleresiyasionderliketmedetecrubevebece-ri kazanmakveburjuvadevrimden sosyalist devrime geçmekolanagıverecegigoruşundeydi.

82


Proletaryanınburjuva-demokratikdevrimintamzaferinihedefalantaktigi,ancakkoylulugundesteginialabilirdi;çunku,koyluluk,devrimintamzaferiolmadançiftliksahiplerininhesabınıgoremezveonlarıntopraklarınıeldeedemezdi.Koyluluk,bunedenleprole-taryanındogalmuttefikiydi.

Liberalburjuvazibudevrimintamzaferineilgiduymuyordu,çunkuenkorktuguşeyolan işçi vekoylulerekarşıbirkırbaçola-rakÇarlıkrejiminemuhtaçtı.Bunedenle,Çarlıgınyetkilerinibirazsınırlayarak Çarlık rejimini muhafazaya gayret gosterecekti. Buyuzdenliberalburjuvazi,meşrutibirmonarşiesasıuzerindeçarlaanlaşmayavararakmeseleyikapatmayateşebbusedecekti.

Devrim,ancakproletaryabaşınageçerse;devriminonderiola-rakproletarya,koylulukleittifakıguvencealtınaalmayıbilirse;libe-ral burjuvazi tecrit edilirse; Sosyal-DemokratPartiÇarlıga karşıhalkayaklanmasınınorgutlenmesindeaktifrol

alırsa;muzafferayaklanmasonucu,karşı-devriminkokunuku-rulmayavetumhalktarafındantaşınanbirKurucuMeclistoplama-yayeteneklibirgeçicidevrimcihukumetkurulacakolursa;Sosyal-Demokrasi, elverişli koşulların olması halinde,devrimi sonunakadargoturmekiçingeçicidevrimcihukumetekatılmayıreddet-mezsebaşarıyaulaşacaktı.

MenşevikKonferansıntaktikçizgisi.Mademkidevrimbirburju-vadevrimiydi,onderiancakliberalburjuvaziolabilirdi.Proletarya,koyluleredegil liberalburjuvaziyeyakınlaşmayaçalışmalıydı.Enonemlisi,devrimcibir tavırla liberalburjuvaziyi urkutmemekveonundevrimdençarketmesinevesileyaratmamaktı,çunkuodev-rimdençarkederse,devrimzayıflardı.

Ayaklanmanınzafereulaşmasımumkundu;amazaferdenson-raSosyal-Demokrasi,liberalburjuvaziyiurkutmemekiçinmeydanıterketmeliydi.Ayaklanmasonucubir geçicidevrimcihukumetinkurulmasımumkundu,amabuhukumetkarakteriitibariylesosya-

83


listolmayacagındanve,asılonemlisidebuydu,Sosyal-Demokrasi-ninhukumetebulmasıvedevrimcitavrıliberalburjuvaziyiurku-tupboylecedevrimimayınlayabileceginden,Sosyal-Demokrasihiç-birşekildeonakatılmamalıydı.

Devriminperspektifleri açısından, “ZemskiSobor”veyabirDev-letDumasıturundenherhangibirtemsilkuruluşununtoplantıyaçag-rılmasıdahaiyiolurdu;bukuruluş,birKurucuMeclis’edonuşmesiiçin,yadaonubirKurucuMeclis’itoplantıyaçagırmayamecburkıl-makiçindışardanişçisınıfınınbaskısınamaruzbırakılabilirdi.

Proletaryanınkendiozel,safproleterçıkarlarıvardıvebuçı-karlarıgozetmeliydi,genelbirsiyasidevrimolanvebuyuzdenyal-nızproletaryayıdegil,butunsınıflarıilgilendirenburjuvadevrimi-ninonderiolmayaçalışmamalıydı.

RusyaSosyal-DemokratIşçiPartisi’ninikifraksiyonununtak-tigikısacaboyleydi.

Tarihi kitabı “Demokratik Devrimde Sosyal‐Demokrasinin İkiTaktiği”ndeLenin,MenşeviktaktiginklasikbireleştirisiniveBolşe-viktaktiginparlakbirgerekçelendirmesiniyaptı.BuçalışmaTem-muz1905’te,yaniIII.PartiKongresi’ndenikiaysonraçıktı.Kitabınbaşlıgınagoreyargıyavarılacakolsa,Lenin’inbukitaptasadecebur-juva-demokratikdevrimdonemineilişkintaktiksorunlarıelealdıgıvesadeceRusMenşevikleriyleugraştıgısanılabilir.Gerçekteo,Men-şeviklerintaktiginieleştirirken,aynızamandauluslararasıoportu-nizmin taktigini de teşhir ediyordu; burjuva devrimi donemindeMarksistlerin taktigini gerekçelendirirken ve burjuva devrimi ilesosyalistdevrimarasındakiayrımıortayaçıkarırken,aynızamanda,burjuvadevrimindensosyalistdevrimegeçişdonemindekiMarksisttaktigintemellerinideformuleediyordu.

IşteLenin’in,“DemokratikDevrimdeSosyal‐Demokrasinin ikiTaktiği”kitabındaaçımladıgıtemeltaktiktezlerşunlardır:

84


1)Lenin’intumkitabınıniçineişlemişolantemeltaktikoner-me,proletaryanınRusya’dakiburjuva-demokratikdevriminönderi,burjuva-demokratikdevriminyöneticisiolabilecegiveolmasıge-rektigiduşuncesidir.

Lenin,budevriminburjuvakarakterinikabulediyordu,çunkuvurguladıgıgibi,o“saltdemokratikbirdevriminçerçevesidışınadolaysızçıkamaz.”Amao,bununusttabakalarınbirdevrimiolma-yıp,birhalkdevrimioldugu,tumhalkı,tumişçisınıfını,tumkoylu-luguhareketegeçirecekbirdevrimoldugugoruşundeydi.Buyuz-den,Menşeviklerinburjuvadevriminproletaryaiçintaşıdıgıonemikuçumseme,proletaryanınondaoynadıgırolukuçultmeveprole-taryayıondanuzaktutmaçabalarınıLenin,proletaryanınçıkarları-naihanetolarakgoruyordu.

“Marksizm”,diyorduLenin,“proletere,burjuvadevriminden

uzakdurmayı,onakayıtsızkalmayı,devrimdeönderliğiburju-

vaziyebırakmayıdeğil,bilakistamtersine,devrimeenenerjik

bir şekilde katılmayı, tutarlı bir proleter demokrasisi için,

devrimisonunakadargötürmekiçinenkararlışekildesavaş-

mayıöğretir.”(Lenin,“DemokratikDevrimdeSosyal-Demokrasi-

ninİkiTaktiği”,Moskova1940,s.43.)

“Unutmamalıyızki”,diyeyazıyorduLenindevamla,“sosyal-

izmi yakınlaştırmak için, şu anda tam politik özgürlükten,

demokratik cumhuriyettenbaşkabir araçyoktur veolamaz.”

(Aynıyerde,s.102.)

Lenin,devriminsonucuolarak ikiolanaköngörüyordu:a)

Ya,Çarlıküzerindetayinedicibirzaferle,Çarlığındevrilmesive

demokratikcumhuriyetinkurulmasıylasonuçlanacaktı;

b)Yadaeğergüçleryetmezse,çarınhalkınzararınaburju-

vaziyleuzlaşmasıyla,birtürgüdükanayasayla,büyükolasılıkla

böylebiranayasanınkarikatürüylesonuçlanabilirdi.

85


Proletarya,devrimineniyisonucuna,yaniÇarlıküzerinde

tayin edici zafere ilgiduymaktaydı. Fakatböylebirsonuç,an-

cak proletarya, devrimin önderi, yöneticisi haline gelmeyi

başardığıtaktirdemümkündü.

“Devriminsonucu”,diyorduLenin,“işçisınıfının,burjuvazi-

ninbiryamağı,otokrasiyekarşısaldırıgücübakımındangüçlü,

fakatpolitikbakımdaniktidarsızbiryamağı rolünümüoynay-

acağına, yoksa halk devriminin

önderi rolünü mü oynayacağına bağlıdır.” (Aynı yerde,

s. 11.)

Lenin,proletaryanınburjuvazininbiryamagıolmakaderindenkurtulmakveburjuva-demokratikdevriminonderihalinegelmekiçintumimkanlarasahipoldugugoruşundeydi.Lenin’egorebuim-kanlarşunlardı:Birincisi,“konumuitibariyleenilerivebiriciktu-tarlı-devrimcisınıfolanproletarya,tamdabunedenle,Rusya’dakigenel-demokratikdevrimcihareketteonderlikrolunuoynamamis-yonunasahiptir.”(Aynıyerde,s.64.)

Ikincisi,proletaryanın,kendisine“birleşikvebagımsızbirpoli-tik guç” halinde birleşme imkanı veren, burjuvaziden bagımsızkendisiyasipartisivardır.(Aynıyerde,s.65.)

Uçuncusu,devrimintayinedicizaferineproletarya,burjuvazi-dendahaçokilgiduymaktadır,bunedenle,“bellibiranlamdaburju-vadevrimiburjuvazidençokproletaryaiçindahaavantajlıolacak-tır.”(aynıyerde,s.42.)

“Burjuvazi için”,diye yazıyorduLenin, “proletaryayakarşı

geçmişinbazıkalıntılarına,örneğinmonarşiye,daimiorduyavb.

dayanmak avantajlıdır. Burjuva devrimin geçmişin tüm

kalıntılarınıpekokadarkararlıca silipsüpürmemesi,bilakis

bazılarınıbırakması, yanibudevrimin tam tutarlı olmaması,

sonunakadargitmemesi,kararlıveamansızolmaması,burju-

vaziiçinavantajlıdır...Burjuva-demokratikdoğrultudakizorunlu

86


dönüşümlerindahayavaş,dahatedrici,dahatemkinli,dahaaz

kararlıvedevrim yoluyladeğilde reform yoluyla yapılması,...

budeğişikliklerinsadehalkın,yaniköylülerinveözellikleişçile-

rinbağımsızdevrimcieylemini,inisiyatifiniveenerjisinimüm-

künolduğuncaazgeliştirmesi,burjuvaziiçinavantajlıdır.Çünkü

aksitaktirde,Fransızlarındediğigibi,‘tüfeğibiromuzdandiğer-

ineaktarıvermek’,yaniburjuvadevrimininellerinevereceğisi-

lahları,devrimingetireceğiözgürlüğü,serfliktentemizlenento-

praktanfışkıracakdemokratikkurumlarıburjuvaziyeyöneltm-

eleri,işçileriçindahakolayolacaktır.Tersine,burjuva-demokra-

tikdoğrultudaki zorunludönüşümlerin reform yoluyla değil,

devrimyoluylaolmasıişçisınıfıiçindahaavantajlıdır,çünküre-

formyolu,oyalama,erteleme,ulusalorganizmanınkokuşmuş

parçalarınınacılıbirşekildeyavaşyavaşçözülmesiyoludur.Bun-

larınkokuşmasındanherkestenönceveherkestençokacıçek-

en,proletaryaveköylülüktür.Devrimciyol,proletaryaiçinenaz

acılıolan,derhaloperasyonyoludur;çürüyenkısımlarıdolaysız

atmayolu,monarşiyeveonaeşlikedeniğrenç,menfur,çürükve

çürümüşlüğüylehavayıkokutankurumlaraenaztavizvermeve

enazmerhametetmeyoludur.”(Lenin,DemokratikDevrimde

Sosyal-DemokrasininİkiTaktiği,s.42/43.)

“Tamdabuyuzden”,diyedevamediyorLenin,“proletarya,cum-huriyetiçinenonsaflardamucadeleetmektedirveburjuvazininih-timalkiçarketmemesiiçinmumkunolduguncaozengostermekyo-lundakiahmakçavedegersizogutlerinefretlegeriçevirmektedir.”(Aynı yerde, s.89.)

Proletaryanındevrimeonderlikimkanınıngerçekhalinegelme-si,proletaryanınburjuvadevrimininfiilionderi,yoneticisihalinegelmesiiçin,Lenin’egore,enazındanikişartgerekliydi.

Birincisi,proletaryanın,Çarlıkuzerindetayinedicibirzafereil-gi duyanveproletaryanınonderliginikabuletmeyeyatkınolanbir

87


muttefike sahip olması gerekliydi. Bunu zaten onderlik fikrininkendisigereklikılıyordu,çunkuyonetilecekkimseyoksa,yoneticiyoneticiolmaktançıkar,onderlikedilecekkimseyoksa,onderon-derolmaktançıkar.BoylebirmuttefikolarakLenin,koylulugugoru-yordu.

Ikincisi,devriminonderligiiçinproletaryailemucadeleetmekteolanvebizzatkendisidevriminbiricikonderiolmayaugraşansını-fın, onderlik konumundan atılması ve tecrit edilmesi gerekliydi.Bunudayine,devriminikionderibulunmasıihtimalinidıştalayan,onderlikfikrininkendisigereklikılıyordu.BoylebirsınıfolarakLe-nin,liberalburjuvaziyigoruyordu.

“Demokrasiiçintutarlıbirsavaşçı,ancakproletaryaolabilir”,

diyordu Lenin. “Proletaryanın muzaffer bir demokratizm

savaşçısıolmasıise,ancakköylükitlelerininonundevrimcimü-

cadelesinekatılmasıkoşuluylamümkündür.”(Aynıyerde,s. 52.)

Vedevamla:

“Köylülük,çoksayıdayarı-proleterunsurunyanındaküçük-

burjuvaunsurlarıdakapsar.Buhususdaonu istikrarsızkılar,

böyleceproletaryatamanlamıylabirsınıfpartisiiçindebirleşmek

zorundakalır.Ama, köylülüğün istikrarsızlığı,burjuvazinin is-

tikrarsızlığındantemeldenfarklıdır,çünküşuandaköylülük,özel

mülkiyetinmutlakmuhafazasındançok.özelmülkiyetinbaşlıca

biçimlerindenolanbüyüktoprakmülkiyetineelkonmasınailgi

duymaktadır.Sosyalistolmaksızın,küçük-burjuvaolmaktançık-

maksızın,köylülük,demokratikdevrimincandanveenradikal

yandaşıolabilir.Köylülük,onuaydınlatmaktaolandevrimciolay-

larınseyri,burjuvazininihanetiyleveproletaryanınyenilgisiyle

zamansızca kesintiye uğramazsa, kaçınılmaz olarak devrimin

böyle bir yandaşı haline gelecektir. Bu şart altında köylülük,

kaçınılmazolarakdevriminvecumhuriyetindayanağıolacaktır,

çünküancaktamzafereulaşmışbirdevrimköylülüğetarımre-

88


formlarıalanındaherşeyiverebilir,köylülerindiledikleri,rüyasını

gördükleri, gerçektenmuhtaç bulundukları herşeyi verebilir.”

(Aynıyerde,s.89/90.)

Bolşeviklerinboylebirtaktiginin“burjuvasınıflarıdevrimdava-sındançarketmeyesevkedecegiveboylecedevriminkapsamınıda-raltacagını”iddiaedenMenşeviklerinitirazlarınıtahliledenLenin,buitirazları“devrimeihanettaktigi”,“proletaryayı,burjuvasınıfla-rınınzavallı biruzantısınadonuşturme taktigi”diyekarakterizeediyorveşoyleyazıyordu:

“MuzafferRusdevrimindeköylülüğünrolünügerçektenan-

layan bir kişinin, burjuvazi ondan çark ederse devrimin

kapsamının daralacağından sözedebilmesi mümkün değildir.

ÇünküaslındaRusdevrimi,ancakburjuvaziondançarkedinceve

köylülüğünanakütlesiproletaryanınyanındaaktifdevrimciler

olarak ortaya çıkınca, gerçek kapsamına, burjuva-demokratik

devrimçağındamümkünengenişdevrimcikapsamaulaşacaktır.

Demokratikdevrimimiz, tutarlıolaraksonunakadargötürüle-

bilmesiiçin,burjuvazininkaçınılmaztutarsızlığınıetkisizleştirme

yeteneğindeki, yani onu kesinlikle ‘devrimden çarketmeye

sevketme yeteneğindeki güçlere dayanmalıdır.” (Lenin,

“DemokratikDevrimdeSosyal-DemokrasininİkiTaktiği”,s.91.)

Lenin’in“DemokratikDevrimdeSosyal-DemokrasininIkiTak-tigi”kitabındageliştirmişoldugu,burjuva-demokratikdevrimdeproletaryanınonderligineilişkintemeltaktikonerme,burjuvadev-rimindeproletaryanınhegemonyasına(onderrolune)ilişkintaktikonermebudur.

Bu,burjuva-demokratikdevrimintaktiksorunlarındaMarksistpartiiçinyenibiranlayıştı;şimdiyekadarMarksizmincephaneli-gindevarolantaktikanlayışlardantemellifarklıydı.Ozamanakadardurumşoyleydi:Burjuvadevrimlerinde,orneginBatı’da,onderro-luoynayanburjuvaziydi,proletaryaisteristemezonunyamagıro-

89


lunuoynamıştı,koylulukiseburjuvazininyedeginioluşturuyordu.Marksistlerboylebirkombinezonuazçokkaçınılmazsayıyorlardı.amaburadahemen,proletaryanınkendidolaysızsınıftaleplerinimumkunolduguncasavunmasıvekendiozsiyasipartisinesahipolmasıkaydınıduşuyorlardı.Şimdi,yenitarihişartlaraltındaLe-nin’inanlayışınagoredurumoyledegişiyorduki,proletaryaburju-vadevriminin ondergucuhalinegeliyor,burjuvazidevrimin on-derligindenuzaklaştırılıyorvekoylulukproletaryanınbiryedeginedonuşuyordu.

Plehanov’undaproletaryanınhegemonyasından“yanaoldugu”iddiası,biryanlışanlamayadayanır.Plehanov,proletaryanınhege-monyasıfikriylecilveleşmiş,onulaftakabuletmeyemuhalifdegildi—burasıdogru.Fakatgerçekte,bufikrinozunekarşıçıkıyordu.Pro-letaryanınhegemonyası,proletaryanınkoylulukleittifakıpolitikasıy-lave liberalburjuvazinintecridipolitikasıyla,burjuvadevrimindeproletaryanınoncurolunuifadeeder;oysaPlehanov,bilindigigibi,liberalburjuvaziyitecritpolitikasınakarşı,liberalburjuvaziilean‐laşmapolitikasındanyanaveproletaryanınkoylulukleittifakısiyase-tinekarşıidi.AslındaPlehanov’untakındıgıtaktiktavır,proletarya-nınhegemonyasınıyadsıyanMenşeviktavırdı.

2)ÇarlıgıdevirmeninvedemokratikcumhuriyetikazanmanınenonemliaracıolarakLeninhalkınmuzaffersilahlıayaklanmasınıgoruyordu.Menşeviklerin tersineLenin,“genel-demokratikdev-rimcihareketin,dahaşimdidensilahlıayaklanmayızorunlukıldığı”,“proletaryanın ayaklanma için orgutlenmesinin” daha şimdidenPartininozsel,aslivezorunlugorevlerindenbiriolarakgundemdedurdugu,“proletaryanınsilahlandırılmasıveayaklanmayadogru-dandogruyaonderlikimkanınınsaglanmasıiçinenenerjiktedbir-lerinalınmasının”zorunluoldugugoruşundeydi(aynıyerde,s.65).KitleleriayaklanmayagoturmekveonutumhalkınbirayaklanmasıyapmakiçinLenin,kitlelerindevrimciinisiyatifleriniserbestbıra-

90


kacak,onlarıayaklanmaiçinorgutleyecekveÇarlıgıniktidarmeka-nizmasınıbozacakşiarlar,çagrılaryayınlamayıgereklisayıyordu.Buturşiarlarolarak,o,III.PartiKongresi’nintaktikkararlarınıgo-ruyordu. “DemokratikDevrimdeSosyal‐Demokrasinin İkiTaktiği”kitabıda,butaktikkararlarınsavunulmasınahasredilmişti.

Buturşiarlarolarakoşunlarıgoruyordu:a)“ayaklanmanınbaşındaveseyriiçindebuyukonemesahip

olabileceksiyasikitlegrevleri”ninuygulanması(Lenin,“Demokra-tik Devrimde Sosyal-Demokrasinin Iki Taktigi”, s.65);

b)“8saatlikişgunununveişçisınıfınıngundemdedurandigertaleplerininderhal,devrimciyoldangerçekleştirilmesi”ninorgutlen-mesi(aynıyerde,s.28);

c)çiftliksahiplerinintopraklarınaelkonulmasıdahil,“butundemokratikdonuşumleri”—devrimciyoldan—“uygulamakiçinderhaldevrimcikoylukomitelerininorgutlenmesi”(aynıyerde,s.81);

d)işçilerinsilahlandırılması.Buradaikinoktaozellikleilginçtir:Birincisi,kentlerde8saatlikişgunununvekırdademokratikdo-

nuşumlerindevrimciyoldangerçekleştirilmesi,yaniresmimakam-lara,yasalaraaldırmadan,resmimakamlarıveyasalarıyoksayıp,mevcutyasalarıparçalayarak,kendikeyfinegore,oldu-bittileryara-tarak,yenibirduzenkurartarzdagerçekleştirilmesi.Bu,uygulama-sı,Çarlıgıniktidarmekanizmasınıfelceugratan,kitlelerineylemlili-giniveyaratıcıinisiyatifiniserbestbırakanyenibirtaktikyontem-di.Butaktiktemelinde,kentlerdedevrimcigrevkomiteleri,kırdadadevrimcikoylukomiteleriortayaçıktı,kibunlardanilkisonralarıIş-çiTemsilcileriSovyetleri’ne,ikincisiiseKoyluTemsilcileriSovyetle-ri’nedonuştu. Ikincisi, sonradandevrimin seyri içindekitlelerindevrimcimobilizasyonundabuyukroloynayacakolansiyasikitlegrevleri,siyasigenelgrevlerinuygulanması.Bu,proletaryanınelin-

91


deyeniveçokonemlibirsilah,odonemedeginMarksistpartilerinpratigindebilinmeyenvesonradanbirmuktesephakhalinegelenbirsilahtı.

Lenin,muzafferbirhalkayaklanmasınınardından,Çarlıkhu-kumetininyerinibirgeçicidevrimcihukumetinalmasıgerektigigoruşundeydi.Geçicidevrimcihukumetingorevleri,devriminka-zanımlarınısaglamlaştırmak,karşı-devrimindirenişiniezmekveRusyaSosyal-DemokratIşçiPartisi’ninasgariprogramınıgerçek-leştirmekolacaktı.Lenin,bugorevlergerçekleştirilmeksizinÇarlıkuzerindetayinedicibirzaferinimkansızoldugunuduşunuyordu.AmabugorevlerigerçekleştirmekveÇarlıkuzerindetayinedicibirzaferkazanmakiçin,geçicidevrimcihukumet,alışılagelmişbirhu-kumetdegil,muzaffersınıfların,işçilerinvekoylulerindiktatorlu-gununbirhukumeti;proletaryavekoylulugundevrimcidiktatorlu-guolmakzorundaydı.Marx’ınunlutezine:“Birdevrimdensonrahergeçicidevletorgutu,birdiktatorlugu,hemdeenerjikbirdikta-torlugugerektirir”tezineişaretleLenin,geçicidevrimcihukume-tin,egerçarlıkuzerindetayinedicizaferiguvencelemekistiyorsa,proletaryavekoylulugundiktatorlugundenbaşkabirşeyolamaya-cagısonucunavardı.

“Çarlık üzerinde devrimin tayin edici bir zaferi”, diye

yazıyorduLenin,“proletaryaveköylülüğündevrimci-demokratik

diktatörlüğüdür...Veböylebirzafertamdabirdiktatörlükola-

caktır,yanikaçınılmazolarakaskerizora,kütleninsilahlandırıl-

masına, ayaklanmaya dayanmak zorunda olacaktır, ‘yasal’,

‘barışçıl’yoldankurulmuşşuyadabukurumadeğil.Buancakbir

diktatörlükolabilir,çünküproletaryaveköylülükiçinacilvekes-

inkesvazgeçilmezolandeğişiklikleringerçekleştirilmesi,çiftlik

sahiplerinin, büyük burjuvazinin ve Çarlığın çılgın direnişine

sebepolacaktır.Diktatörlükolmadanbudirenişikırmak,karşı-

devrimcigirişimleridefetmekimkansızdır.Amabuelbetteso-

92


syalist değil, demokratik bir diktatörlük olacaktır. (Devrimci

gelişmenin bir dizi ara aşamalarından geçmeksizin) kapital-

izmintemellerinedokunacakdurumdaolmayacaktır.Eniyihal-

de o, toprakmülkiyetinin köylülük lehine yeniden köklü bir

şekildedağıtımınıyapacak,cumhuriyetinkurulmasıdahil,tutar-

lıve tamdemokratizmigerçekleştirecek,yalnızcakırındeğil,

fabrikayaşamındandatümAsyaiözelliklerivekölelikilişkilerini

kazıyacak, işçilerin durumunu ciddi biçimde iyileştirmenin,

yaşam düzeylerini yükseltmenin temellerini atacak ve son

olarak -amabu sonunculukönembakımındandeğil-devrim

ateşiniAvrupa’yataşıyacakdurumdaolacaktır.Böylebirzafer,

bizimburjuvadevrimimiziaslasosyalistbirdevrimkılmayacak-

tır;demokratikdevrim,burjuvatoplumsal-ekonomikilişkiler

çerçevesinin dolaysız dışına çıkmayacaktır; ama yine de

Rusya’nınvetümdünyanıngelecektekigelişmesiiçinböylebir

zaferinönemimuazzamolacaktır.Rusya’dabaşlanmışbulunan

devrimin tayin edici zaferi kadar hiçbir şey, dünya prole-

taryasınındevrimcienerjisinibudenliartırmayacak,onuntam

zaferine götüren yolu bu denli kısaltmayacaktır.” (Lenin,

DemokratikDevrimdeSosyal-Demokrasinin İkiTaktiği,s.48/

49.)

Sosyal-demokrasiningeçicidevrimcihukumetkarşısındakitu-tumunaveonakatılmalarınıncaizolupolmadıgınagelince,Lenin,III.PartiKongresi’ninbukonudakikararınıtumkapsamıylasavu-nuyordu.Bukararşoylediyordu:

“Güçlerdengesineveöncedentambelirlenemeyecekdiğer

etkenlerebağlıolarakPartimiztemsilcilerinin,hertürlükarşı-

devrimci girişmelere karşı amansız mücadele etmek ve işçi

sınıfınınbağımsızçıkarlarınısavunmakamacıylageçicidevrim-

cihükümetekatılmasıcaizdir;böylebirkatılımiçinvazgeçilmez

önşart,Partinintemsilcileriüzerindekisıkıkontrolüvetamso-

93


syalistdevrimihedefleyenvebuölçüdetümburjuvapartilerine

uzlaşmaz bir şekilde düşman olan Sosyal-Demokrasinin

bağımsızlığının sımsıkı korunmasıdır; Sosyal- Demokrasinin

geçicidevrimcihükümetekatılmasınınmümkünolupolmaya-

cağındanbağımsız olarak,proletaryanın en genişkatmanları

içinde,Sosyal-Demokrasiönderliğindekisilahlıproletaryanın,

devrimcikazanımlarısavunmak,sağlamlaştırmakvegenişlet-

mekamacıylageçicihükümetesüreklibaskıyapmazorunluluğu

düşüncesinin propagandası yapılmalıdır.” (Aynı yerde, s.16.)

Menşeviklerin,geçicihukumetinyinedebirburjuvahukumetiolacagısosyal-demokratlarınboylebirhukumetekatılmasının,birFransız burjuva hukumetine katılmakla Fransız sosyalisti Mille-rand’ınişledigiaynıhataişlenmekistenmiyorsa,caizolmayacagışeklindekiitirazlarınıLenin,Menşeviklerin burada iki farklı şeyibirbirine karıştırdıklarına ve sorunaMarksistçe yaklaşmayete-neksizliklerinigosterdiklerineişaretederekçuruttu:Fransa’dasoz-konusuolan,sosyalistlerin,ulkededevrimcibirdurumolmadığıbirdonemde,—vebu,sosyalistleriboylebirhukumetekatılmamaklayukumlendiriyordu— gerici bir burjuva hukumetine katılmasısozkonusuydu;Rusya’dasozkonusuolanise,sosyalistlerin,devri-mindoludizgingelişmekteoldugubirsırada,devriminzaferiiçinsa-vaşanbirdevrimciburjuvahukumetinekatılmasıydı.Bu,sosyal-de-mokratların,karşı-devrime “tabandan”,dışarıdandegil,aynıza-manda“tepeden”,hukumetiniçindendedarbeindirmeleriamacıylahukumetekatılmalarınıcaizvehattauygunşartlaraltındazorun‐lukılanbirdurumdu.

3)Burjuvadevriminzaferivedemokratikcumhuriyetinkaza-nılmasıugrunamucadeledeLenin,hiçdedemokratikaşamadaça-kılıpkalmayıvedevrimcihareketinkapsamınıburjuva-demokratikgorevlerinyerinegetirilmesiyle sınırlamayı asla duşunmuyordu.Tamtersi:Lenin,demokratikgorevlerinyerinegetirilmesininhe-

94


menardından,proletaryavedigersomurulenkitlelerin,bukezsos‐yalistdevrimugrunamucadelesininbaşlamasıgerektigigoruşun-deydi.Leninbunubiliyorveburjuva-demokratikdevriminsosya-list devrimegeçmeyebaşlaması için herşeyi yapmayı sosyal-de-mokrasininvazifesisayıyordu.Proletaryavekoylulugundiktatorlu-gu,Lenin’egore,Çarlıkuzerindezaferkazanıldıgınoktadadevrimisonaerdirmekiçindegil,fakatdevrimhalinimumkunolduguncauzatmak, karşı-devrimin son kalıntılarını da yok etmek, devrimateşiniAvrupa’yasıçratmakve—devrimbuaradaproletaryayakendinisiyasiolarakegitmekvebuyukbirorduhalindeorgutle-mekfırsatıverdiktensonra—sosyalistdevrimedogrudangeçişebaşlamakiçinzorunluydu.

BurjuvadevrimininkapsamıveMarksistpartininonaverecegikaraktersorununuincelerken,Leninşoyleyazıyordu:

“Proletarya,otokrasinindirenişinişiddetyoluylakırmakve

burjuvazininyalpalayantavrınıetkisizhalegetirmekiçin,köylü

yığınlarıyla ittifakkurarakdemokratikdevrimisonunakadar

götürmelidir.Proletarya,burjuvazinindirenişinişiddetyoluyla

kırmakveköylülüğünveküçük-burjuvazininyalpalayantavrını

etkisizhalegetirmekiçin,nüfusunyarı-proleterunsurlarıylait-

tifakkuraraksosyalistdevrimibaşarmalıdır.YeniIskra’cılarına

(yani Menşeviklerin — Red.), devrimin coşkulu ilerleyişi

konusundabütünsavlarındavekararlığındaodenlidarbiçimde

sundukları proletaryanın görevleri işte bunlardır.” (Lenin,

DemokratikDevrimdeSosyal-DemokrasininİkiTaktiği,s.92)

Dahaileride:

“Bütün halkın ve özellikle köylülüğün başında — tam

özgürlükiçin,tutarlıdemokratikdevrimiçin,cumhuriyetiçin!

Bütünemekçilerinvesömürülenlerinbaşında—sosyalizmiçin!

Devrimciproletaryanın siyasetipratikte buolmalıdır,devrim

sırasındahertaktikmeseleninçözümünüveişçisınıfıpartisinin

95


herpratikadımınıbelirlemesiveonuniçineişlemesigereken

sınıfşiarıbuolmalıdır.”(Aynıyerde,s.104.)

HiçbirbelirsizlikkalmamasıiçinLenin,“İkiTaktik”kitabınınçı-kışındanikiaysonra,“Sosyal-DemokratlarınKoyluHareketiKarşı-sındakiTavrı”makalesindeşuaçıklamayıyapıyordu:

“Demokratikdevrimdenderhalvegücümüzölçüsünde,sınıf

bilinçli ve örgütlü proletaryanın gücü ölçüsünde, sosyalist

devrimegeçişebaşlayacağız.Bizkesintisizdevrimdenyanayız.

Yarıyoldadurmayacağız:’(Lenin,SeçmeEserler,cilt3;s.138.)

Bu,burjuvadevrimi ile sosyalistdevrimarasındakikarşılıklıilişki sorunundayeni bir tavırdı, burjuva devriminsonunadog-ru,sosyalistdevrimedogrudangeçişiçinguçleriproletaryaetrafın-da toplama konusunda yeni bir teoriydi— burjuva-demokratikdevrimdensosyalistdevrimegeçişteorisiydi.

Bu yeni anlayışı geliştirirken Lenin, birincisi, geçen yuzyılınkırklıyıllarınınsonunda“MerkezKomitesi’ninKomunistlerBirli-gi’neçagrısı”nda,Marx’ınortayaattıgıunlukesintisizdevrimtezi-ne, ve ikincisi,Marx’ınEngels’e1856’dayazdıgımektupta: “ThewholethinginGermany(Almanya’dabutunmesele),tobacktheProletarianrevolutionbysomesecondeditionofthePeasants’war(proleterdevrimini,KoyluSavaşı’nınbirturikincibaskısıylades-tekleme)ihtimalinebaglıdır”diyeifadeettigi,devrimcikoyluhare-ketiniproleterdevrimlebirleştirmezorunlulugunailişkinunludu-şuncesinedayanıyordu.Nevarki,Marx’ınbudahiyaneduşunceleri,Marx ve Engels’in daha sonraki eserlerinde geliştirilmemişti,II.Enternasyonalinteorisyenleriisebunlarıhasıraltıetmekveunut-turmakiçinherşeyiyapmışlardı.Marx’ınbuunutulmuştezlerinigunışıgınaçıkarmakveonlarıtumkapsamıylarestoreetmekgore-vi,Lenin’eduştu.AmaMarx’ınbutezlerinirestoreederkenLenin,bunlarısalttekrarlamaklakalmadıkalamazdıda—,bunlarıdahadageliştirip,yenibirunsuru,sosyalistdevriminvazgeçilmezbirşartı

96


olarak,proleterdevrimin zaferininönşartıolarakproletaryanın,kentvekırınyarı-proleterunsurlarıyla ittifakıesasınıekleyerek,hepsiniahenklibirsosyalistdevrimteorisiiçindeyenidenbiçim-lendirdi.

Buanlayış,burjuvadevrimindensonra,yoksulkoylulerdahil,koylukitlelerininzorunluolarakdevrimdenyuzçevirecekleri,bu-nunsonucuolarakburjuvadevriminienazındanelli,yuzyılsurenuzunbiraranın,uzunbir“sukunet”donemininizleyecegivebusı-rada,yenibirdevrimin,sosyalistdevriminsırasıgelinceyekadarproletaryanın“barışçılbirşekilde”somurulecegiveburjuvazinin“yasalolarak”kendinizenginleştirecegindenyolaçıkanBatıAvru-pasosyal-demokratpartilerinintaktiktutumlarınıyıktı.

Bu,tamburjuvaziyekarşıtecritolmuşproletaryatarafındande-gil,halkınyarı-proleterunsurlarında,“emekçivesomurulenmilyon-lar”damüttefikleresahipolanhegemonolarakproletaryatarafındangerçekleştirilenyenibirsosyalistdevrimteorisiydi.Buteoriyegore,burjuvadevrimdeproletaryanınhegemonyası—proletaryakoylu-lukleittifakhalindedir—,sosyalistdevrimdeproletaryanınhege-monyasına—proletaryaşimdidigeremekçivesomurulenkitlelerleittifakhalindedir—geçecekti,proletaryavekoylulugundemokratikdiktatorlugu,proletaryanınsosyalistdiktatorlugununzemininiha-zırlayacaktı.

Buteori,BatıAvrupalı,sosyal-demokratlararasındayaygınolan,kentvekırınyarı-proleterkitlelerinindevrimcipotansiyeliniyadsı-yanveulkemizde,muhalifyadadevrimcikombinasyonlarındayana-bilecekleri—burjuvaziveproletaryadanbaşka-hiçbirtoplumsalguçgormuyoruz”(BatıAvrupasosyal-demokratlarıiçintipikolanPlehanov’unsozleri)goruşundenyolaçıkanteoriyiyıktı.

BatıAvrupasosyal-demokratları,proletaryanınsosyalistdev-rimde tümburjuvaziyekarşı,bütünproleter-olmayansınıfveta-bakalarakarşıtekbaşınavemuttefiksizolarakduracagınıilerisu-

97


ruyorlardı.Onlar,sermayeninyalnızcaproleterleridegil,aynıza-mandakapitalizmtarafındanezilen,vetoplumunkapitalistboyun-duruktankurtarılmasımucadelesindeproletaryanınmuttefikleriolabilecekolankentvekırınmilyonlukyarı-proletertabakalarınıdasomurduguolgusunuhesabakalmakistemiyorlardı.BatıAvrupalısosyal-demokratlar bu yuzden, Avrupa’da sosyalist devrim içinşartlarınhenuzolgunlaşmadıgı,buşartlarınancak,toplumuneko-nomikbakımdandahadagelişmesiyleproletaryaulusunçogunlugu,toplumunçogunluguhalinegeldigindeolgunlaşmışsayılabilecegigoruşundeydiler.

BatıAvrupasosyal-demokratlarınınbuçurukveanti-proleteranlayıştan,Lenin‘insosyalistdevrimteorisitarafındantamamenbozgunaugratıldı.

Lenin’inteorisi,sosyalizmintekbaşınaalınmışbirulkedezafe-riimkanınailişkindolaysızsonucuhenuziçermiyordu.Fakatenin-de sonunda boyle bir sonuç çıkarmak için gereklitemelunsur-larınhepsini,yadahemenhemenhepsiniiçermekteydi.

Bilindigigibi,Leninbusonucaonyılsonra,1915’teulaştı.

“DemokratikDevrimdeSosyal‐DemokrasininikiTaktiği”adlıtarihikitabındaLenin’ingeliştirmişoldugutemeltaktiktezlerbunlardır.

Lenin’inbueserinintarihionemi,herşeydenonce,Menşevikle-rinkuçuk-burjuvataktikanlayışınıideolojikolarakdarmadagınet-mesi,Rusyaişçisınıfınıburjuva-demokratikdevrimidahadageliş-tirmekiçinveÇarlıgakarşıyenibiratılımiçinsilahlandırmasıveRussosyal-demokratlarınaburjuva-demokratikdevrimdensosya-listdevrimegeçişzorunlulugukonusundaberrakbirperspektifka-zandırmasındayatar.

FakatLenin’ineserininonemibununlabitmez.Onunpahabi-çilmezonemi,Marksizmiyenibirdevrimteorisiilezenginleştirme-sindeveulkemizproletaryasının1917yılındakapitalizmuzerinde

98


zaferkazanmasınısaglayanBolşevikPartisi’nindevrimcitaktiginintemeliniatmasındadır.

4.DEVRİMİNDAHADAYÜKSELMESİ.EKİM1905’TEKİTÜM-RUSYASİYASİGREVİ. ÇARLIĞINGERİADIMATMASI.ÇARINMANİFESTOSU.İŞÇİTEMSİLCİLERİ SOVYETLERİNİNORTAYAÇIKIŞI.

1905gozundedevrimciharekettumulkeyisardıvemuazzambirguçkazandı.

19Eylul’de(2Ekim)Moskova’dabirbasımişçilerigrevibaşla-dı.Grev,Petersburgvebirdizişehresıçradı.Basımişçileriningre-vi,Moskova’da,digersanayikollarındakiişçilertarafındandades-teklendivesiyasibirgenelgrevedonuştu.EkimbaşındaMoskova-KazanDemiryolundagrevbaşladı.Ertesigun,Moskovakavşagın-dakibutundemiryollarındagrevpatlakverdi.Kısazamandaulke-ninbutundemiryollarınıgrevsardı.Postavetelgrafhizmetleridur-du.Rusya’nınçeşitlişehirlerindeişçilerbinlercekişilikmitingleryaptılarveişbırakmakararıaldılar.Grevfabrikadanfabrikaya,şe-hirdenşehire,bolgedenbolgeyeyayıldı.Grevciişçilere,kuçukme-murlar,ogrencilerveaydınlar—avukatlar,muhendislervedoktor-lar—katıldı.

Ekimsiyasigrevi,enucrabolgelerdahilhemenhementumul-keyi,engeritabakalardahilhemenhemenbutunişçilerikucakla-yanbirtum-Rusyagrevihalinegeldi.Siyasigenelgreve,—aynışe-kildegrevekatılanbuyuksayıdademiryoluişçisini,posta-telgrafmemurlarınıvedigerlerinihesabakatmazsak—sırfsanayiişçile-rindenbirmilyonkişikatıldı.Ulkedebutunhayatdurdu.Hukume-tiniktidarıfelceugradı.

Halkkitlelerininotokrasiyekarşımucadelesininbaşındaişçisı-nıfıduruyordu.

99


Bolşeviklerinsiyasikitlegrevişiarımeyvesinivermişti.

ProleterhareketinguçvekudretiniortayakoyanEkimgenelgrevi,olesiyekorkmuşbulunançarı,17Ekim1905Manifestosu’nuyayınlamayazorladı.BuManifesto,halka,“yurttaşlıkozgurlukleri-ninsarsılmaztemellerini:gerçekkişidokunulmazlıgını,vicdanvesoz ozgurlugunu, toplantıve orgutlenme ozgurlugunu”vaatedi-yordu.BirYasamaDuması’nıtoplantıyaçagırmayıveseçimhakkı-nıbutunsınıflarıkapsayacakşekildegenişletmeyivaatediyordu.

Boylece,Bulygin’inistişariDuma’sı,devrimdalgasıylasupuru-lupatıldı.BulyginDuması’nıboykotetmeBolşeviktaktigininhaklıoldugumeydanaçıktı.

Bunaragmen,17EkimManifestosuhalkakarşıbiryutturma-caydı,Çarınsafdilleriuyutmak,kendikuvvetlerinitoparlamakuze-re vakit kazanmakve toplayınca da devrimedarbe indirmekiçingiriştigibirmanevra,bir tur soluklanmamolasıydı.Laftaoz-gurluk vaat edenÇarlıkhukumeti, gerçektedişedokunurhiçbirşeyvermiyordu.Ogunekadarişçilervekoylulerhukumettenkuruvaatdışındahiçbirşeyalmamışlardı.Beklenengenişsiyasiafyeri-ne,21Ekim’desiyasimahkumlarınyalnızcaonemsizbirbolumuiçinafçıktı.Aynızamandahukumet,halkguçlerinibolmekamacıy-la,binlercekişininoldugubirdizikanlıYahudikatliamlarıtertiple-di;vedevrimlekanlıbirşekildehesaplaşmakiçin,“RusHalkBirli-gi”,“BaşmelekMihailBirligi”gibipolisdenetimialtındakihaydutorgutlerinikurdu.Içlerindegericiçiftliksahiplerinin,tuccarların,papazlarınvelumpenproletaryadangelenyarı-caniunsurlarınbu-yukroloynadıklarıbuorgutlere,halktarafından“KaraYuzler”adıverildi.PolisindestegiileKara Yuzler, ileri, işçileri, devrimci ay-dınlarıveogrencilerialenenhırpaladılarvekatlettiler,toplantıyer-leriniateşeverdilervehalktoplantılarınaateşaçtılar.ÇarınMani-festosununsonuçlarışimdilikbunlardı.

100


O sıralar çarın manifestosu hakkında halk arasında yaygınolanbirturkudeşoyledeniyordu:

“Çarınodupatladı,birManifestoyayınladı:Olulereozgurluk,yaşayanlaraysa—hapis!”

Bolşevikler,kitlelere,17EkimManifestosununbirtuzakoldugu-nuaçıkladılar.HukumetinManifestonunyayınlanmasındansonrakidavranışınıprovokasyonolaraknitelediler.Bolşevikler,işçilerisilah-lanmaya,silahlıayaklanmaiçinhazırlıkyapmayaçagırdılar.

Işçiler,herzamankindendahaenerjikbirşekildesavaşmufrezele-rikurmayabaşladılar.Siyasigenelgrevlekazanılan17Ekim’dekiilkzaferin,onlardanÇarlıgındevrilmesiiçinçabalarınıartırmalarını,mu-cadeleyisurdurmelerinigerektirdiginigoruyorlardı.

Lenin,17EkimManifestosunubellibirgeçiciguçlerdengesi-ninifadesisayıyordu:ManifestoyuÇardansokupalanproletaryavekoyluluk,Çarlıgıdevirmekiçinhenüzyeterincegüçlüdeğildi,—Çar‐lıkise,artıkbundanböylesadeceeskiyontemlerleyonetmeyemuk-tedirdegildivekagıtuzerindebir“yurttaşlıkozgurlukleri”ve“yasa-ma”Dumasıvaatetmeyemecburkalmıştı.

Ekimsiyasigrevininfırtınalıgunlerinde,Çarlıgakarşımucade-leninateşiiçindeişçisınıfıkitlelerinindevrimciyaratıcıgucu,yeni,guçlubirsilahyarattı—IşçiTemsilcileriSovyetleri.

ButunişletmevefabrikalarındelegelerininbirtoplantısıolanIş-çiTemsilcileriSovyetleri,işçisınıfının,dunyadaogunekadargorul-memişbir siyasi kitle orgutu idi. Ilkolarak1905’teortayaçıkanSovyetler, proletarya tarafından Bolşevik Partisi onderliginde1917’dekurulanSovyetiktidarınınkendinealdıgıörnektir.Sovyet-ler,halkınyaratıcıgucununyenidevrimcibirbiçimiydi.Bunlar,yal-

101


nızcahalkındevrimcikesimleritarafındankuruldularveÇarlıgınbutun yasa ve kurallarını yıktılar. Çarlıga karşımucadele etmekuzereayaklananhalkınbagımsızeylemininbirifadesiydiler.

Bolşevikler,Sovyetleridevrimciiktidarınruşeymhaliolarakgo-ruyorlardı.Sovyetleringucununveoneminin,tamamenayaklan-manıngucunevebaşarısınabaglıolduguduşuncesindeydiler.

Menşeviklerise,Sovyetlerinedevrimciiktidarınruşeymhali,nedeayaklanmaorganısaydılar.Onlar,Sovyetleri,demokratikleşti-rilmişbelediyeozyonetimleriturundenyerelozyonetimorganlarıolarakgoruyorlardı.

13(26)Ekim1905’tePetersburg’dabutunişletmevefabrika-lardaIşçiTemsilcileriSovyetiiçinseçimleroldu.OgeceSovyet’inilkoturumuyapıldı.Petersburg’unardındanhemenMoskova’dadabirIşçiTemsilcileriSovyetiorgutlendi.

Petersburg Işçi Temsilcileri Sovyeti’nin, Rusya’nın en onemlisanayivedevrimmerkezinin,Çarlıkimparatorlugununbaşkenti-ninSovyetiolarak,1905devrimindetayinedicibirroloynamasıgerekirdi.NevarkiSovyet,kotuMenşevikonderligiyuzundengo-revleriniyerinegetirmedi.Bilindigigibi,osıralarLeninhenuzPe-tersburg’dadegildi,halayurtdışındabulunuyordu.MenşeviklerLe-nin’in yoklugundan yararlanıp Petersburg Sovyetine girdiler veonunonderliginielegeçirdiler.Buşartlaraltında,MenşevikKrusta-lev,Troçki,ParvusvedigerlerininPetersburgSovyetininayaklan-masiyasetinekarşıçıkmasınısaglamalarındaşaşılacakbiryanyok-tur.AskerleriSovyeteyakınlaştıracakveonlarıortakmucadeleiçineçekecekyerdebunlar,askerlerinPetersburg’danuzaklaştırılmasınıtalepettiler.Işçilerisilahlandıracakveayaklanmayahazırlayacakyerde,Sovyetsadeceyerindesayıyorveayaklanmahazırlıklarınakarşıçıkıyordu.

MoskovaIşçiTemsilcileriSovyet’inindevrimdeoynadıgırol isebambaşkadır.MoskovaSovyeti,dahavarlıgınınilkgunundenitibaren

102


tutarlıdevrimcibirsiyasetizledi.MoskovaSovyeti’ndeonderlikBolşe-viklerinelindeydi.BolşeviklersayesindeMoskova’da,IşçiTemsilcileriSovyeti’ninyanısırabirdeAskerTemsilcileriSovyetiortayaçıktı.Mos-kovaSovyeti,silahlıayaklanmanınorganıhalinegeldi.

Ekim-Aralık1905doneminde,birdizibuyukşehirdevehementumişçimerkezlerindeIşçiTemsilcileriSovyetlerikuruldu. AskerveBahriyelitemsilcileriSovyetleriorgutlemeveonlarıIşçiTemsil-cileriSovyetleriilebirleştirmedenemeleriyapıldı.Bazıyerlerde,IşçiveKoyluTemsilcileriSovyetlerikuruldu.

Sovyetlerinetkisimuazzamdı.Çoguzamankendiligindenortayaçıkmalarına,kesinbirbiçimdenyoksunolmalarınavebileşimlerininbelirsizligineragmen,iktidarorganıgibihareketediyorlardı.Yasalyetkileriolmaksızın,basınozgurlugunugerçekleştirdiler,8saatlikiş-gununuyururlugekoydular,halkıÇarlıkhukumetinevergiodeme-meyeçagırdılar.Bazıdurumlarda,Çarlıkhukumetininparalarınaelkoyarakdevriminihtiyaçlarıiçinkullandılar.

5.ARALIKSİLAHLIAYAKLANMASI.AYAKLANMANINYENİLGİ-Sİ. DEVRİMİN GERİ ÇEKİLİŞİ. BİRİNCİ DEVLET DUMASI.IV.(BİRLİK)PARTİKONGRESİ.

EkimveKasım1905boyuncakitlelerindevrimcimucadelesimuazzambirguçlegelişmeyedevametti.Işçigrevlerisurdu.

Koylulerinçiftliksahiplerinekarşımucadelesi,1905guzundegenişboyutlaraulaştı.Tum ulkedekoyluhareketi,kazalarınuçtebirindenfazlasınısardı.Saratov,Tambov,Çernigov,Tiflis,Kutaisvedigerbazıiller,gerçekkoyluayaklanmalarınasahneoldu.Yinedekoylukitlelerininatılımıhenuzyeterlidegildi.Koyluhareketiorgut-luluktenveonderliktenyoksundu.

Birdizikentte—Tiflis,Vladivostok,Taşkent.Semerkant.Kur-sk,Suhum,Varşova,Kiev,Riga—askerlerarasındakikıpırdanma-

103


lar da arttı. Kronstadt’ta ve Sivastopol’daki Karadeniz Filosu’namensupbahriyelilerarasındaayaklanmalarbaşgosterdi (Kasım1905).Amabuayaklanmalarbirbirindenkopukoldugundan,Çarlıktarafındanbastırıldı.

Orduvedonanmanıntektekbirliklerindekiayaklanmalara,ço-gunluklasubaylarıngaddardavranışları,kotuyemekler(“fasulyeis-yanı”)vb.vesileoluyordu.AyaklananbahriyeliveaskerlerinbuyukkutlesihenuzÇarlıkhukumetinidevirme,silahlımucadeleyiener-jikbirbiçimdesurdurmegereginiberrakbirbiçimdekavramamış-tı.Halahaddindenfazlabarışçıveiyiniyetliydiler;sıksık,ayaklan-manınbaşlangıcındatutukladıklarısubaylarısalıvermekhatasınaduşuyor,ustlerininverdiklerisozlerevedoktukleridillerekanıyor-lardı.

Devrim,silahlıayaklanmanıneşiginevardı.BolşeviklerkitleleriÇaraveçiftliksahiplerinekarşısilahlıayaklanmayaçagırıyor,onla-rabununkaçınılmazlıgınıanlatıyorlardı.Bolşeviklerdurdurakbil-medensilahlıayaklanmayıhazırladılar.Askerlervebahriyelilerara-sındadevrimciçalışmayurutuluyor,ordudaParti’ninaskeriorgut-lerikuruluyordu.Birdizişehirdeişçilerdensavaşmufrezelerikuru-luyordu;savaşmufrezelerininuyelerisilahkullanmayıogreniyordu.YurtdışındasilahalınmasıvebunlarıngizliceRusya’yasokulmasıorgutlendi.Silahnakliyatınınorgutlenmesindeondegelenpartiiş-çileriyeraldılar.

Kasım1905’teLeninRusya’yadondu.Çarınjandarmavecasus-larınıntuzaklarındangizlenerek,silahlıayaklanmahazırlıklarındadog-rudanrolaldı.Bolşevik“NovayaJizn”(YeniYaşam)gazetesindekima-kaleleri,Parti’yegunlukçalışmasındayolgosteriyordu.

BudonemdeStalinyoldaşTrans-Kafkasya’damuazzambirdev-rimciçalışmayuruttu.Stalinyoldaş,Menşevikleri,devrimvesilahlıayaklanmaduşmanlarıolarakteşhirettiveşiddetleeleştirdi.Işçilerikararlıbirbiçimdeotokrasiyekarşıtayinedicimucadeleyehazırla-

104


dı.ÇarınManifestosununilanedildigigun,Tiflis’tekibirmitingdeStalinyoldaşişçilereşoylediyordu:

“Gerçekten kazanmak için neye ihtiyacımız var? Üç şeye:

Birincisi:silah,ikincisi:silah,üçüncüsü:silahveyinesilah!”

Aralık1905’teFinlandiya’nınTammerforskentindeBolşevikle-rinKonferansıtoplandı.BolşeviklerveMenşevikler,biçimselola-rak aynı Sosyal-Demokrat Parti’ye mensup olmalarına ragmen,gerçektekendiayrıyonetimmerkezlerinesahipikiayrıpartioluş-turuyorlardı.BuKonferanstaLeninveStalinilkkezşahsenkarşı-laştılar.Ozamanakadaryazışmaveyoldaşlararacılıgıylabagsur-durmuşlerdi.

TammerforsKonferansıkararlarındanozellikleşuikisioneçı-karılmalıdır:birincisi,fiilenikipartiyebolunmuşolanParti’ninbir-ligininyenidentesisiuzerine,vedigeri,VitteDumasıdiyebilinenBirinciDuma’nınboykotedilmesiuzerine.

OsıradaMoskova’dasilahlıayaklanmabaşlamışolduguiçin,Le-nin’intavsiyesiuzerineKonferans,çalışmalarınıhızlabitirdivede-legelerayaklanmayaşahsenkatılmakuzereyerelorgutlerinegeridonduler.

AmaÇarlıkhukumetideuyumuyordu.Odatayinedicimucade-leyehazırlanıyordu.JaponyailebarışanlaşmasıyaparakÇarlıkhu-kumetiguçdurumunuhafiflettiveişçivekoylulerinuzerinesaldırı-yageçti.Koyluayaklanmalarınınsarmışoldugubirçok ildesıkıyo-netim ilanetti, “esiralmakyok”,“mermiyiesirgemeyin”gibihun-harcaemirlerverdi,devrimcihareketinyoneticilerinitutuklamaveIşçiTemsilcileriSovyetlerinidagıtmafermanısaldı.

BukoşullaraltındaMoskovaBolşevikleriveonlarınyonettigige-nişişçikitleleriylebaglarıolanMoskovaIşçiTemsilcileriSovyeti,silah-lıayaklanmahazırlıgınıacilengerçekleştirmekararıaldı.5(18)Ara-lık’taMoskovaKomitesi,mucadeleninseyriiçindeonuayaklanmayadonuşturmekuzere,Sovyet’ebirsiyasigenelgrevilanetmesiçagrı-

105


sındabulunmakararıverdi.Bukarar,işçilerinkitletoplantılarındadesteklendi.MoskovaSovyeti,işçisınıfınıniradesinihesabakattıveoybirligiyle,siyasigenelgrevibaşlatmayakararverdi.

Moskovaproletaryası, ayaklanmaya başladıgında, yarısındanfazlasıBolşevikolan,binkadarsavaşçıdanoluşanbirsavaşorgu-tunesahipti.Bunaekolarak,Moskovafabrikalarınınbirçogundadasavaşmufrezelerivardı.Ayaklanmacılarıntoplamgucuikibinsa-vaşçıkadardı.Işçiler,garnizonutarafsızlaştırmayıvebirkesiminikendisaflarınakazanmayıumuyorlardı.

Moskova’dasiyasigrev7(20)Aralık’tabaşladı.Amagrevibu-tunulkeyeyaymaçabalarıbaşarısızlıgaugradı;grevPetersburg’dayeterincedestekbulmadı,budurum,ayaklanmanınbaşarışansınıdaha başından azalttı. Nikolayevskaya (şimdi Ekim) Demiryolu,Çarlıkhukumetininelindekaldı.Buhattatrafikkesilmemişti,busa-yedehukumet,ayaklanmayıbastırmakiçinPetersburg’danMosko-va’yaMuhafızAlaylarıgondermeyibaşardı.

Moskova’dakigarnizonisekararsızdı.Işçilerayaklanmaya,bi-razdagarnizondandestekalmayıumarakbaşlamışlardı.Amadev-rimcilerfırsatıkaçırdılarvehukumet,garnizondakihuzursuzlugunustesindengeldi.

9(22)Aralık’taMoskova’dailkbarikatlargoruldu.Çokgeçme-den,şehrinsokaklarıbarikatlarladoldu.Çarlıkhukumetitopçubir-liklerinihareketegeçirdi.Ayaklanmacılarıngucunuçokçokaşanbirkuvvettopladı.Dokuzgunboyuncabirkaçbinsilahlıişçikahraman-cadovuştu.ÇarlıkhukumetiayaklanmayıancakPetersburg,TverveBatıBolgesindenalaylargetirerekbastırabildi.Ayaklanmanınonder-leri,mucadeleninarifesindekısmentutuklandı,kısmendetecritedil-di.BolşeviklerinMoskovaKomitesitutuklandı.Silahlıeylem,birbi-rindenkopuktekteksemtlerinayaklanmasıbiçiminialdı.Yoneticimerkezdenmahrumkalansemtler,şehrinbutununukapsayanor-takbirhareketplanınınbulunmayışıyuzunden,kendileriniesasola-

106


raksavunmahareketleriylesınırladılar.Lenin’indahasonravurgula-dıgıgibi,Moskovaayaklanmasınınzayıflıgınınasılkaynagıveyenil-gisininnedenlerindenbiribuydu.

Ayaklanma,Moskova’nınKraznayaPreznyasemtindeozellikleinatçıveacımasızbirkaraktertaşıyordu.Burasıayaklanmanınesaskalesivemerkeziydi.Bolşeviklerinyonetimindekieniyisavaşmuf-rezeleriburadayogunlaşmıştı.AmaKraznayaPreznyaateşvekılıç-la bastırıldı, kana bulandıvetopçuateşininçıkardıgıyangınlarınalevliışıgındacayırcayıryandı.Moskovaayaklanmasıezilmişti.

AyaklanmasadeceMoskovailesınırlıkalmadı.Başkabirdizişehirveilçedededevrimciayaklanmalarçıktı.Krasnoyarsk,Moto-viliha(Perm),Novorossisk,Sormovo,SivastopolveKronstadtşe-hirlerindedesilahlıayaklanmalaroldu.

Rusya’nınezilenhalklarıdasilahlımucadeleiçinayagakalktılar.Gurcistan’ın neredeyse tamamını ayaklanma sardı. Ukrayna’nınDonHavzasında:Gorlovka,AleksandrovskveLugansk(ŞimdiVo-roşilovgrad)şehirlerindebuyukbirayaklanmaoldu.Letonya’dakimucadeleşiddetlibirkaraktertaşıyordu.Finlandiya’daişçilerkendiKızılMuhafızlarınıkurarakayaklandılar.

Ama butun bu ayaklanmalar, tıpkı Moskova ayaklanmasıgibi,otokrasitarafındaninsanlıkdışıbirhunharlıklabastırıldı.MenşeviklerveBolşevikler,Aralıksilahlıayaklanmasınıfarklıdegerlendirdiler.

Silahlıayaklanmadansonra,MenşevikPlehanov,Partiyi“Silahasarılınmamalıydı”diyesuçladı.Menşevikler,ayaklanmanıngerek-sizvezararlıbirşeyoldugunu,devrimdeonsuzyapılabilecegini,si-lahlıayaklanmailedegil,barışçılmucadeleyontemleriylebaşarıka-zanılabileceginikanıtlamayaçalıştılar.

Bolşeviklerboylebirdegerlendirmeyiihanetolarakdamgaladı-lar.Bolşevikler,Moskovasilahlıayaklanmasınındeneyiminin,işçisınıfınınbaşarılıbirsilahlımucadeleverebileceginisadecedogrula-mışoldugugoruşundeydiler.

107


Plehanov’un “Silaha sarılınmamalıydı” suçlamasına Lenin şuyanıtıveriyordu:

“Tam tersine, silaha daha kararlı, daha enerjik ve daha

saldırgan bir şekilde sarılınmalıydı; kitlelere salt barışçı bir

grevleyetinmeninimkansızolduğu,korkusuzveamansızbirsi-

lahlımücadeleninzorunluluğukavratılmalıydı.”(Lenin,Seçme

Eserler,cilt3,s.3401

1905Aralıkayaklanması,devrimindoruguydu.Aralık’taÇarlıkotokrasisiayaklanmayıyenilgiyeugrattı.Aralıkayaklanmasınınye-nilgisindensonra,devriminadımadımgeriçekilmesinedogrubirdonuşbaşladı.Devrimdalgası,yeriniyavaşyavaşgeriçekilmeyebı-raktı.

Çarlıkhukumeti,devrimenihaidarbeyiindirmekiçinbuyenil-gidenyararlanmaktaeliniçabuktuttu.Çarlıkcellatlarıvezindancıbaşlarıkanlıişlerinebaşladılar.Polonya,Letonya,Estonya,Kafkas-yaveSibirya’dacezalandırmaseferleridortbiryanısardı.

Amadevrimhenuzezilmişdegildi.Işçilervedevrimcikoylulerdovuşedevamederekyavaşyavaşgeriçekildiler.Yeniişçikesimlerimucadeleye katıldı. 1906’da birmilyonun ustunde, 1907’de ise740,000işçigrevlerekatıldı.Koyluhareketi1906’nınilkyarısındaÇarlıkRusya’sınınkazalarınınyarısını,ikinciyarısındabeştebirinisardı.Ordudavedonanmadahuzursuzluksurdu.

Çarlıkhukumeti,devrimekarşımucadelesindetekbaşınaşid-detonlemleriyleyetinmedi.Şiddetonlemleriyleeldeettigiilkbaşa-rılardansonra,yeni,“yasakoyucu”birDumatoplayarakdevrimeyenibirdarbeindirmeyekararverdi.BoylebirDuma’yıtoplayarakkoyluleridevrimdenkoparmayıveboylecedevrimesonvermeyiumuyordu.Aralık1905’teÇarlıkhukumeti,Bolşevikboykotusonu-cusilinipsupuruleneski“istişari”BulyginDuması’ndanfarklıola-rak,yeni,“yasakoyucu”birDuma’nıntoplanmasınailişkinbiryasaçıkardı.Çarlıgınseçimkanunukuşkusuzanti-demokratikti.Genel

108


seçimhakkıyoktu.Nufusunyarısındançogunun-orneginkadınla-rınveikimilyonuaşkınişçinin-oyhakkıtamamengaspedilmişti.Seçimlereşitdegildi.Seçmenler—ozamanlardendigi uzere—dortkuryeyeayrılmıştı:Topraksahiplerikuryesi(çiftliksahipleri),şehirkuryesi (burjuvazi),koylukuryesive işçikuryesi.Seçimlerdogrudandegil,çokdereceliidi.Fiilen,seçimingizliligidiyebirşeyyoktu.Seçimyasası,biravuççiftliksahibivekapitaliste,Duma’da,milyonlarcaişçivekoyluuzerindeezicibirustunluksaglıyordu.

Çar,Duma’dankitleleridevrimdensaptırmakiçinyararlanmakistiyordu.Osıralardakoylulerinonemlibirbolumu,Dumaaracılı-gıylatoprakeldeedebileceklerineinanıyordu.Kadetler,MenşeviklerveSosyal-Devrimciler,ayaklanmaolmadan,devrimolmadan,halkınihtiyaçduyduguduzenineldeedilebilecegionesurerekişçilerivekoylulerialdatıyorlardı.Buhalkaldatmacasınakarşımucadeleiçin-deBolşevikler,TammerforsKonferansı’nda alınankarara uygunolarak,BirinciDevletDuması’nıboykottaktiginiilanettilerveuygu-ladılar.

Işçiler, Çarlıga karşımucadeleyi surdururken, aynı zamandaPartiguçlerininbirligini,proletaryapartisininbirleşmesinitalepet-tiler.TammerforsKonferansı’nınbirlikkonusundakiunlukararıylasilahlanmışolanBolşevikler,işçilerinbutalebinidestekledilerveMenşeviklere,birbirlikkongresitoplanmasınıonerdiler.Işçikitle-lerininbaskısıaltındaMenşevikler,bubirleşmeyeboyunegmekzo-rundakaldılar.

Leninbirleşmedenyanaydı,amadevrimmeselelerikonusundavarolangoruşayrılıklarınıhasıraltıetmeyecekbirbirleşmedenya-na.BolşeviklerleMenşeviklerarasındaciddigoruş ayrılıkları ol-madıgını ispatlamaya çalışanuzlaştırıcılar(Bogdanov,Krassinvedigerleri),Parti’yebuyukzararverdiler.Uzlaştırıcılarakarşımuca-deleiçindeLenin,Bolşeviklerinhangipozisyonlarısavundugunuvebirleşmeninhangitemeluzerindegerçekleştigini işçilerinaçıkça

109


gormesiiçin,Bolşeviklerinkongreyekendiplatformlarıylagelme-sini talepetti.BolşeviklerboylebirplatformhazırladılarvePartiuyelerinintartışmasınasundular.

Nisan1906’daStockholm’de(Isveç),RSDIPIV.PartiKongresi—BirlikKongresi—toplandı.PartiKongresine,Partinin57yerelorgutunutemsilen,oyhakkınasahip111delegekatıldı.PartiKong-resindeayrıca,ulusalSosyal-Demokratpartilerintemsilcilerihazırbulundu:Bund’danuç,PolonyaSosyal-DemokratPartisi’ndenuçveLetonyaSosyal-Demokratorgutundenuçtemsilci.

AralıkayaklanmasısırasındavesonrasındaBolşevikorgutlerinezilmişolmasındandolayı,yerelorgutlerinhepsidelegegondere-memişti.AyrıcaMenşevikler,1905’in“ozgurlukgunleri”nde,dev-rimciMarksizmlehiçbirortakyanıolmayançoksayıdakuçuk-bur-juvaaydınınısaflarınaalmışlardı.TiflisMenşeviklerinin(Tiflis’tepekazsanayiişçisivardı)kongreye,proleterorgutlerininenbuyu-guolanPetersburgorgutukadardelegegonderdigineişaretetmekyeterlidir.Sonuçoyleolduki,MenşeviklerStockholmKongresinde,sadeceonemsizbirfarkladaolsa,çogunlugusagladılar.

PartiKongresininbubileşimi,birdizisorunda,alınankararla-rınMenşevikkarakterinibelirledi.

Bukongredesadecebiçimselbirbirliksaglandı.Ozunde,Bolşe-viklerveMenşeviklerkendigoruşlerinivebagımsızorgutleriniko-rudular.

IV.PartiKongresi’ndetartışılanenonemlisorunlar,tarımsoru-nu,gunceldurumunveproletaryanınsınıfgorevlerinindegerlendi-rilmesi,DevletDuması’nakarşıtavırveorgutselsorunlardı.

Menşeviklerbukongredeçogunluktaolmalarınaragmen,işçile-rikendilerindenitelememekiçin,TuzugunPartiuyeligineilişkinbirinciparagrafını,Lenin’informuleettigibiçimiylekabuletmekzorundakaldılar.TarımsorunundaLenin,topragınmillileştirilmesi‐nisavundu.Lenin,topragınmillileştirilmesiniancakdevriminzafe-

110


riyle,ancakÇarlıgındevrilmesindensonramumkungoruyordu.Budurumdatopragınmillileştirilmesi,kıryoksullarıylaittifakhalinde-kiproletaryanınsosyalistdevrimegeçişinikolaylaştıracaktı.Topra-gınmillileştirilmesi,çiftliksahiplerininbutuntopraklarınınkoylulerlehinetazminatsızmulksuzleştirilmesini(elkonmasını=Konfiskati-on)gerektiriyordu.Bolşeviktarımprogramı,koyluleriÇaraveçift-liksahiplerinekarşıdevrimeçagırıyordu.

Menşeviklerfarklıbirpozisyondaduruyorlardı.Onlar,belediye‐leştirmeprogramınısavunuyorlardı.Buprogramagore,çiftliksa-hiplerinintopraklarıkoylutopluluklarınıntasarrufunaverilmiyor,hattakoylutopluluklarınınkullanımınabilebırakılmıyor,bilakisbe-lediyelerin(yaniyerelozyonetimlerin,Zemstvoların)tasarrufunaveriliyordu.Koylulerbutoprakları—herbirigucuyettigioranda—kiralayacaktı.

Menşevikbelediyeleştirmeprogramıuzlaşıcıydıvebunedenledevrimezararlıydı.O,koyluleridevrimcimucadeleyeseferberede-mezdi,buyuktoprakmulkiyetinitamamenyoketmehesabıuzeri-nekuruludegildi.Menşevikprogram,devrimiyarıyoldadurdur-makhesabıuzerinekuruluydu.Menşevikler,koyluleridevrimiçinseferberetmekistemiyorlardı.

PartiKongresioyçogunluguylaMenşevikprogramıkabuletti.

Menşevikleranti-proleter,oportunist ozlerini, ozelliklegunceldurumundegerlendirilmesiuzerineveDevletDumasıuzerinekara-rıntartışılmasısırasındaaçıgavurdular.MenşevikMartinov,devrim-deproletaryanınhegemonyasınaaçıkçakarşıçıktı.Menşeviklereya-nıtverenStalinyoldaş,sorunutumkesinligiyleortayakoydu:

“Yaproletaryanınhegemonyası,yadademokratikburjuvaz-

inin hegemonyası — Parti içinde sorun böyledir, görüş

ayrılıklarımızburadadır.”

DevletDuması’nagelince,Menşevikler,kararlarında,Duma’yıdevriminsorunlarınıçozmenin,halkıÇarlıktankurtarmanıneniyi

111


aracıolarakovduler.BolşevikleriseDuma’yı,Çarlıgıniktidarsızbiruzantısı,onunçıbanlarınıorten,işinegelmedigianÇarlıgınfırlatıpatacagıbirortuolarakgoruyorlardı.IV.PartiKongresi’ndeseçilenMerkezKomitesi’ne,uçBolşevikvealtıMenşevikgirdi.MerkezYa-yınOrganınınyazıkurulunayalnızMenşeviklerseçildi.

Parti-içimucadeleninsurupgidecegiaçıktı.

IV.PartiKongresi’ndensonraBolşeviklerveMenşeviklerara-sındakimucadeleyenidenalevlendi.Biçimselolarakbirleşmişyerelorgutlerde,PartiKongresiuzerinesıksıkikiraportorraporsunu-yordu:biriBolşevik,biriMenşevik.Ikiçizginintartışılması,orgut-lerinuyelerininçogunlugunun,çogudurumdaBolşeviklerdenyanaçıkmasıylasonuçlandı.

Yaşam,Bolşeviklerinhaklıoldugunugittikçedahaaçıkkanıtla-dı;IV.PartiKongresi’ndeseçilenMenşevikMerkezKomitesi,opor-tunizminivekitlelerindevrimcimucadelesiniyonetmektekesinye-teneksizliginigittikçeartanbiçimdeaçıgavurdu.1906yazındaveguzunde,kitlelerindevrimcimucadelesiyenidencanlandı.Kronsta-dtveSveaborg’dabahriyeliayaklanmalarıoldu,koylulugunçiftliksahiplerinekarşımucadelesialevlendi.MenşevikMerkezKomitesiise,kitlelerinuymadıgı,oportunistşiarlarattı.

6. BİRİNCİDEVLET DUMASI’NINDAĞITILMASI.İKİNCİDEV-LETDUMASI’NINTOPLANTIYAÇAĞRILMASI.V.PARTİKONG-RESİ.İKİNCİDEVLETDUMASI’NINDAĞITILMASI.BİRİNCİRUSDEVRİMİNİNYENİLGİNİNNEDENLERİ.

BirinciDevletDuması’nınyeterinceuysalolmadıgıgorulunce,Çarlıkhukumeti1906yazındaonudagıttı.Hukumet,halkakarşışiddet onlemlerini daha da artırdı, cezalandırma seferlerininpogrom faaliyetlerini ulkenin her yanına genişletti ve kısa sureiçindeIkinciDevletDuması’nıtoplantıyaçagırmakararınıbildirdi.

112


Çarlıkhukumetibesbelligittikçekustahlaşıyordu.Devriminyavaş-lamaklaoldugunugorduguiçin,artıkondankorkmuyordu.

Bolşevikler,IkinciDuma’yakatılmayadaonuboykotetmeso-rununuçozmekzorundaydılar.BoykotderkenBolşevikler,genel-likleaktifboykotukastediyorlardı,seçimlerdeoyvermektenkaçın-makgibipasifbirtutumudegil.Bolşevikleraktifboykotu,Çarınhal-kıdevrimciyoldanÇarcı“anayasa”yolunasaptırmaçabalarınakar-şıhalkıuyarmakiçindevrimcibiraraç,boylebirçabayıboşaçıkar-manınveÇarlıgakarşıyenibirhalksaldırısınıorgutlemeninaracıolarakgoruyorlardı.

BulyginDuması’nı boykot deneyimi, boykotun, “olayların tamanlamıylahakverdigibiricikdogru taktikoldugunu”gostermişti.(Lenin,SeçmeEserler,cilt3,s.386.)Buboykotbaşarılıolmuştu,çun-kuyalnızcahalkıÇarcı-meşrutiyoluntehlikesinekarşıuyarmaklakalmamış,bilakisaynızamandaDuma’yı,dahagunışıgınıgormeknasipolmadan,dagıtmıştı.Başarılıolmuştu,çunkudevrimingeriçe-kilmesisırasındadegil,kabarandalgasısırasındayurutulmuşvebudalgadandestekalmıştı,çunkuDumaancak,devrimdalgasınınkaba‐rışıkoşullarındadagıtılabilirdi.VitteDuması’nı,yaniBirinciDuma’yıboykot,Aralıkayaklanmasınınyenilgiyeugramasındansonra,Çarınzafereulaştıgı,yanidevrimingerilemeyebaşladıgıyolundaeldeinan-dırıcıkanıtlaroldugubirsıradayurutuldu.

“Ama”,diyeyazıyorduLenin,“elbettekibuzaferi[Çarınzaf-

erini—Red.]tayinedicigörmekiçinosıradahiçbir sebep yok-

tu. Aralık1905 ayaklanması, devamını,birbirindenkopukve

kısmibirdiziaskeriayaklanmalardave1906yazındakigrevle-

rdebuldu.VitteDuması’nıboykotşiarı,buayaklanmalarıyoğun-

laştırmakvegenelleştirmek içinatılanbirmücadele şiarıydı.”

(Lenin,Tümeserler,ciltXII,s.20,Rusça.)

VitteDumasıboykotu,buDuma’nınotoritesinibirhaylisars-masınavenufusunbirkısmınınDuma’yaolaninancınızayıflatma-

113


sınaragmen,Duma’nıntoplanmasınıengelleyemedi;çunkudahasonraanlaşıldıgıuzereo,devrimingeriledigi,geriçekildigisıralar-dagerçekleştirilmişti.Bunedenle1906yılındaI.Duma’nınboykotedilmesibaşarısızlıklasonuçlandı.Lenin,“‘Sol’Komunizm—BirÇocuklukHastalıgı”adlıunlubroşurundebubaglantıdaşunlarıya-zar:

“1905’te Bolşeviklerin ‘parlamento’yu boykotu, devrimci

proletaryayı, olağanüstü değerli bir siyasi tecrübeyle zengin-

leştirdi,legalveillegal,parlamenterveparlamento-dışımücadele

biçimlerinibirleştirirkenparlamentermücadelebiçimlerinden

sarfı-nazaretmeyibilmeninbazenyararlı,veevethattazorunlu

olduğunugösterdi...Bolşeviklerin1906yılında‘Duma’yıboyko-

tuise,küçükvekolaycagiderilirbirhataolmasınarağmen,yine

de bir hataydı... Tek tek kişiler için geçerli olan,— gerekli

değişikliklerle—politikavepartiler içindegeçerlidir. Akıllı

olan,hiç hata yapmayan değildir.Böyleinsanlaryokturveol-

amazda.Akıllıolan,çokciddihatalaryapmayanvebunlarıko-

laylıklaveçabucakdüzeltmeyibilendir.”(Lenin,“‘Sol’Komünizm

-BirÇocuklukHastalığı”,Moskova1940,s.19.)

II.DevletDuması’nagelince,Lenin,degişendurumvedevrimingerilemesikarşısında,Bolşeviklerin“DevletDuması’nıboykotso-rununugozdengeçirmelerigerektigi”goruşundeydi(Lenin,SeçmeEserler,cilt3,s.385).

“Tarih”,diyeyazıyorduLenin,”Duma’nıntoplanmasının,Du-

ma içinde veDuma çevresinde yararlıbirajitasyongeliştirme

olanağı sunduğunu; Duma içinde Kadetlere karşı, devrimci

köylülüğe yakınlaşma taktiğinin mümkün olduğunu göster-

miştir.”(Aynıyerde,s.389.)

Tumbunlardan,yalnız,devrimdalgasıyukselirkenkararlılıkla,onsaflardasaldırmayıdegil,aynızamanda,devrimdalgalarınınyuk-selişigeçtiginde,dogrugeriçekilmeninnasılgerçekleştirilecegini,

114


ensonuncuolarakgeriçekilmeyi,durumdegiştigindetaktikdegiş-tirmeyi;duzensizbiçimdedegil,orgutlubirşekilde,sukunetle,pa-niklemeksizingeriçekilmeyi,kadrolarıduşmanateşindenkurtar-makiçinenkuçukimkandanyararlanmayı,guçlerinitoparlamayı,saflarınıyenidenduzenlemeyiveduşmanuzerineyenidensaldır-mayahazırlanmayıdabilmekgerektigiçıkıyordu.

Bolşevikler,II.Dumaseçimlerinekatılmayıkararlaştırdılar.AmaBolşeviklerDuma’ya,MenşeviklergibiKadetlerlebirblokha-

lindeorganik“yasakoyucu”çalışmayapmakiçindegil,ondandevri-minçıkarlarıiçinbirkursuolarakyararlanmakamacıylagittiler.

MenşevikMerkezKomitesi,tamtersine,Kadetlerleseçimanlaş-malarıyapma,KadetleriDuma’dadesteklemeçagrısıyaptılar,çun-kuonungozundeDuma,Çarlıgagemvurma,yetenegindekiyasakoyucubirorgandı.

Parti orgutlerinin çogunlugu, Menşevik Merkez Komitesininpolitikasınakarşıçıktı.

Bolşevikler,yenibirpartiKongresi’nintoplantıyaçagrılmasınıtalepettiler.

1907Mayıs’ındaLondra’daV.PartiKongresitoplandı.BuPartiKongresisırasındaRSDIP’nin(ulusalsosyal-demokrat orgutlerlebirlikte)150000’eyakınuyesivardı.Kongredetoplam336delegehazır bulundu. Bunlardan 105’i Bolşevik,97’siMenşevikti.Gerikalandelegeler, oncekiPartiKongresi’ninRSDIP’ne aldıgı ulusalsosyal-demokratorgutleri—PolonyalıveLetonyalıSosyal-Demok-ratlarıveBund’u—temsilediyordu.

Troçkikongredekendiorta-yolcugrubunu,yaniyarı-Menşevikayrıbirgrupkurmayıdenedi;fakatonuizleyençıkmadı.

Bolşevikler,PolonyaveLetonyalılarıkendiyanlarınaçektikleriiçin,PartiKongresi’ndesaglambirçogunlugasahiptiler.

PartiKongresi’ndeelealınanenonemlimucadelesorunların-danbiri,burjuvapartilerinekarşıtavırsorunuidi.DahaII.Parti

115


Kongresi’nde,busorunetrafındaBolşeviklerleMenşeviklerarasın-dabirmucadeleyurutulmuştu.PartiKongresi,proleterolmayanbu-tunpartilerin—KaraYuzler,Oktobristler,KadetlerveSosyal-Dev-rimciler—Bolşevikbirdegerlendirmesiniyaptıvebupartilerkar-şısındaizlenecekBolşeviktaktigiformuleetti.

PartiKongresi,BolşeviklerinpolitikasınıonayladıvehemKaraYuzlerPartilerine,—”RusHalkBirligi”,monarşistler,BirleşikSoylu-larKuruluhemde“17EkimBirligi”ne(Oktobristler),TicaretveSa-nayiPartisi’neve“BarışçılYenilenme”Partisi’nekarşıamansızbirmucadeleyurutmekararıaldı.Butunbupartiler,açıktankarşı-dev-rimciydiler. Liberal burjuvaziye, Kadet Partisine gelince, PartiKongresionauzlaşmazbirteşhirmucadelesiyurutulmesinitalepetti. Parti Kongresi, Kadet Partisinin sahte, ikiyuzlu “demokra-tizm”initeşhiretmeveliberalburjuvazitarafındangirişilen,kendi-nikoyluhareketininbaşınageçirmeteşebbuslerinekarşımucadeleetmetalimatınıverdi.

NarodnikyadaTrudovikdenilenpartileregelince(HalkçıSos-yalistler,TrudoviklerGrubu,Sosyal-Devrimciler),Kongre,bunlarınkendilerinisosyalistolarakmaskelemeçabalarınınteşhiredilmesi-nitavsiyeetti.PartiKongresiaynızamanda,ÇarlıgaveKadetburju-vaziyekarşıortakveeşzamanlıbirsaldırıiçinbupartilerle—osı-ralardabunlardemokratikpartilerolduklarıvekoyveşehirkuçuk-burjuvazisininçıkarlarınıdilegetirdikleriolçude—tektekanlaş-malaryapmanıncaizoldugunuilanetti.

DahaPartiKongresi’ndenonceMenşevikler,sozumonabir“IşçiKongresi”toplanmasıonerisiylegelmişlerdi.Menşeviklerinplanı,hemSosyal-Demokratların,hemSosyal-DevrimcilerinveAnarşist-lerinkatılacagıbirkongretoplamakyolundaydı.Bu“Işçi”Kongresi,birtur“partisizlerpartisi”,yadaprogramıolmayanbirtur“geniş”kuçuk-burjuvaişçipartisikuracaktı.Lenin,Menşeviklerinbusonderecezararlı,Sosyal-DemokratIşçiPartisi’nitasfiyeetmeveişçi

116


sınıfınınoncumufrezesinikuçuk-burjuvakitlesiiçindeeritmegiri-şiminiteşhiretti.Menşevik“IşçiKongresi”şiarı,PartiKongresita-rafındanşiddetlemahkumedildi.

PartiKongresi’ninçalışmalarıiçindesendikalarsorunuozelbiryertuttu.Menşeviklerişçisendikalarının“tarafsızlıgı”nısavundu-lar,yaniPartininsendikalardaonderbirroloynamasınakarşıçıktı-lar.KongreMenşeviklerinonergesinireddettivesendikalaruzerineBolşeviklerinsundugukararıbenimsedi.Bukararda,Partininsen-dikalarınideolojikvepolitikonderliginielegeçirmesigerektigibe-lirtiliyordu.

V. Parti Kongresi, işçi sınıfı hareketi içinde Bolşevikleriçinbuyukbirzaferiifadeediyordu.AmaBolşevikler,bununbaşlarınıdondurmesineizinvermediler,bubaşarıdansonrayangelipyat-madılar.Lenin’inonlaraogrettigibudegildi.Bolşevikler,Menşevik-lerlemucadelenindahaonlerindedurdugunubiliyorlardı.

Stalinyoldaş,1907yılındaçıkan“BirDelegeninNotları”ma-kalesinde,PartiKongresininsonuçlarınışoyledegerlendirdi:

“TümRusya’nınileriişçilerinindevrimciSosyal-Demokrasi

bayrağı altında tek bir Tüm-Rusya partisinde gerçekten

birleşmesi—LondraKongresininanlamıbudur,buonungenel

karakteridir.”

Stalinyoldaşbumakalesinde,PartiKongresininbileşimiuzerineverilerortayakoydu.Ortayaçıktıki,Bolşevikdelegeleresasolarakbuyuksanayibolgelerinden(Petersburg,Moskova,Urallar,Ivano-vo-Voznessensk ve digerleri) Parti Kongresine gonderilmişlerdi.MenşeviklerisePartiKongresine,kuçuk uretiminhakimoldugu,zanaatkar işçilerin,yarı-proleterlerinagırbastıgıyerlerden,aynışekilde,bazısafkırlıkbolgelerdengeliyorlardı.

“Aşikar ki”, diyordu Stalin yoldaş, Parti Kongresinin

sonuçlarını toparlayarak, “Bolşeviklerin taktiği büyük sanayi

proleterlerinin taktiğidir, sınıf çelişkilerinin özellikle açık ve

117


sınıfmücadelesininözelliklekeskinolduğubölgelerintaktiğidir.

Bolşevizm—hakikiproleterlerintaktiğidir.Öteyandan,Menşe-

viklerintaktiğinindahaziyadezanaatkârlarınveköylüyarı-pro-

leterlerintaktiğiolduğu,sınıfçelişkilerinintamaçıkolmadığıve

sınıfmücadelesininsuyüzüneçıkmadığıbölgelerintaktiğiold-

uğudaaynıölçüdeaşikardır.Menşevizm—proletaryanınyarı-

burjuvaunsurlarının taktiğidir.Rakamlar bunu göstermekte-

dir.”(RSDİPV.PartiKongresiTutanağı,s.XIveXII,1935Rusça.)

ÇarI.Duma’yıdagıttıgında,II.Duma’nındahauysalolacagınainanıyordu.AmabubeklentileriniII.Dumadaboşaçıkardı.BununuzerineÇar,buDuma’yıdadagıtıp,dahasınırlıbiroyhakkıile,dahauysalolacagınıumdugubirIII.Dumatoplamayakararverdi.

BeşinciPartiKongresi’ndenkısasuresonraÇarlıkhukumeti,3(16) Haziran darbesi denilen darbeyi gerçekleştirdi. 3 Haziran1907’deÇar,II.DevletDuması’nıdagıttı.II.DevletDuması’nınsos-yal-demokrat fraksiyonunun

65vekilitutuklandıveSibirya’yasuruldu.Yenibirseçimyasasıçıkarıldı.Işçilerinvekoylulerinhaklarıdahadakısıldı.Çarlıkhuku-metitaarruzunusurduruyordu.

ÇarlıgınbakanıStolypin,işçivekoylulerekarşıkanlıcellatlıkfa-aliyetiniilerletti.Cezalandırmaseferlerindebinlercedevrimciişçivekoylukurşunadizildiyadaasıldı.Çarlıgınzindanlarındadevrimcile-remaddivemaneviişkenceleruygulandı.Işçisınıfıorgutleri,ozel-likleBolşeviklerozelliklehunharcatakipediliyordu.Çarlıgınhafi-yeleri, Finlandiya’da illegal yaşayan Lenin’i arıyorlardı. Aralık1907’deLenin buyuk tehlikeleri goze alarak yeniden yurtdışınaçıkmayı,goçmenligegitmeyibaşardı.

Stolypingericiligininkaranlıkdonemibaşladı.

IlkRusDevrimiboylecebiryenilgiyleonuçlandı.

Buyenilgiyeyolaçannedenlerşunlardı:

118


1)Devrimde,halaişçilerlekoylulerinÇarlıgakarşısaglambirit-tifakıyoktu.Koyluler,çiftliksahiplerinekarşımucadeleiçinayaklan-mışlardıveişçisınıfıylaçiftliksahiplerinekarşıbirittifakagirmiş-lerdi.FakatÇarıdevirmedençiftliksahiplerinidevirmeninimkan-sızoldugunu,Çarınçiftliksahipleriyleelbirligiyaptıgınıhenuzanla-mamışlardı;koylulerinonemlibirbolumuhalaçarainanıyor,Çar-lıgınDevletDuması’na umutbaglıyordu.Bunedenlepekçokkoy-lu,Çarlıgıdevirmekamacıylaişçilerleittifakkurmakistemiyordu.Koylulergerçekdevrimcilerden—Bolşeviklerden—çok,uzlaşıcıSosyal-DevrimciPartiye inanıyorlardı.Bundandolayıkoylulerinçiftliksahiplerinekarşımucadelesiyeterinceorgutlenmişdegildi.Leninşoylediyordu:

“...köylüler çokdağınık, çokörgütsüz ve çok az saldırgan

davrandılar, devrimin yenilgisinin temel nedenlerinden biri

budur.”(Lenin,SeçmeEserler,cilt3,s.16.)

2)Koylulerinbuyukbirkısmında,Çarlıgıdevirmekiçinişçilerekatılmaisteginineksikolması,kendiniçogunluklauniformagiymişkoyluçocuklarındanoluşanordunundavranışlarındadagosterdi.Çarlıkordusununtektekbazıbirliklerindehuzursuzlukveayak-lanma başgosterdi, fakat askerlerin çogunlugu işçi grevlerini veayaklanmalarınıbastırmaktahalaÇarayardımediyordu.

3)Işçilerdeyeterinceoybirligiyledavranmıyorlardı.Işçisınıfı-nın ileri kolları, 1905 yılında kahramancabir devrimcimucade-leyigeliştirdiler.Dahagerikalmışkesimler—enazsanayileşmişil-lerinişçilerivekırlıkalanlardayaşayanişçiler—eylemedahayavaşkatıldılar. Onların devrimci mucadeleye katılmaları ozellikle1906’daguçlendi,amabusıradaişçisınıfınınoncumufrezesibu-yukolçudezayıflatılmıştı.

4)Işçisınıfı,devriminondergucu,anagucuydu,fakatişçisınıfıpartisininsaflarındagereklibirlikvedayanışmayoktu.RSDIP—iş-çisınıfınınpartisi—ikigrubabolunmuştu:BolşeviklerveMenşe-

119


vikler.Bolşeviklertutarlıbirdevrimciçizgiuyguluyorve işçileri,Çarlıgıdevirmeyeçagırıyorlardı.Menşevikleriseuzlaşıcıtaktikle-riyledevrimikostekliyor,işçilerinonemlibirbolumununkafasınıkarıştırıyor,işçisınıfınıboluyorlardı.Buyuzden,işçilerdevrimdedaimatekadammışçasınadavranmadılar,vesaflarındahalabirlikolmayanişçisınıfı,devrimingerçekonderihalinegelemedi.

5)1905devriminibastırmadaÇarlıkotokrasisineBatıAvrupa-lıemperyalistleryardımettiler.Yabancıkapitalistler,Rusya’dayatır-dıklarısermayelerininveeldeettikleribuyukkarlarınınbaşınabir-şeygelmesindenkorkuyakapılmışlardı.Ustelik,Rusdevrimininza-fere ulaşması halinde diger ulkelerin işçilerinin de devrim içinayaklanacagındankorkuyorlardı.BunedenleBatıAvrupaemperya-listleri,cellatÇarınyardımınakoştular.Fransızbankacıları,devrimibastırmakiçinÇarabuyukbirkrediaçtılar.AlmanKayzeri,RusÇa-rınamudahaleyoluylayardımdabulunmakuzerebinlercekişilikbirorduyuhazırbekletiyordu.

6)1905Eylul’unde Japonya ileyapılanbarışÇar için onemliyardımoldu.Savaştaalınanyenilgivedevrimintehditedicigeliş-mesi,Çarıbiranoncebarışanlaşmasıimzalamayazorladı.SavaştaalınanyenilgiÇarlıgızayıflatmıştı.Barışanlaşması,Çarındurumu-nusaglamlaştırdı.

KISA ÖZET

BirinciRusDevrimi,ulkemizingelişmesindetumbirtarihiaşa-mayıoluşturur.Butarihiaşamaikidonemdenoluşur.Devrimdalga-sınınkabarmaktaoldugu,Ekim’dekisiyasigenelgrevden,Aralık’takisilahlıayaklanmayayukseldigi,buaradaMançuryasavaşalanlarındayenilgiyeugratılmışolanÇarınzayıflıgındanyararlanarakBulygin

120


Duması’nısilipsupurduguveÇardantavizustunetavizkopardıgıbi-rincidonem;veJaponyailebarışyaptıktansonrakendinitoparlayanÇarın,liberalburjuvazinindevrimkorkusundanyararlandıgı,koylu-lerinkararsızlıgındanyararlandıgı,onlarınonuneVitteDumasıdiyebirlokmaattıgıveişçisınıfınavedevrimekarşıtaarruzageçtigiikin-ci donem.Devrimin uç kısa yılı içinde (1905-1907), işçi sınıfı vekoyluluk,barışiçindegeçenotuzyıllıkolagangelişmedeedinemeye-cekleriderecedezengindeneyimlerledolubirsiyasiegitimdengeçti-ler.Devriminbirkaçyılı,onlarcayıllıkbarışçıgelişmeninaçıgaçıka-ramayacagıbirçokşeyiaydınlattı.

Devrim, Çarlıgın halkın yeminli duşmanı oldugunu, Çarlıgınkamburununancakmezardaduzelebileceginiaçıkçagosterdi.

Devrim,liberalburjuvazininhalkiledegil,Çarilebirittifakpe-şindekoştugunu,onunkarşı-devrimcibirguçoldugunuveonunlaanlaşmanınhalkaihanetleaynışeyoldugunugosterdi.

Devrim,burjuva-demokratikdevriminonderininancakişçisı-nıfıolabileceginiyalnızcaonun,liberalKadetburjuvaziyikenarait-me,koyluluguonunetkisindenkurtarma,çiftliksahiplerininkoku-nukazıma.devrimisonunakadargoturmevesosyalizminyolunuaçmayetenegindeoldugunugosterdi.

Sonolarakdevrim,emekçikoylulerin,yalpalamalarınaragmen,işçisınıfıilebirittifakagirebilecekbiricikciddiguçoldugunugos-terdi.

Devrim sırasındaRSDIP içindebirbirine taban tabana zıtikiçizgininmucadelesisuruyordu:BolşeviklerinçizgisiveMenşevik-lerinçizgisi.

Bolşevikler,devrimingeliştirilmesi,Çarlıgınsilahlıayaklanmailedevrilmesi,işçisınıfınınhegemonyası,Kadetburjuvazinintecritedilmesi,koylulukleittifak,işçilerinvekoylulerintemsilcilerindenbirgeçicidevrimcihukumetkurma,devrimimuzaffersonakadargoturmerotasınıtutmuşlardı.Menşeviklerise,tamtersine,devri-

121


minonunualmarotasınıtutmuşlardı.Çarlıgıayaklanmayladevirmeyerinereformdangeçirip“iyileştirmeyi”,proletaryanınhegemon-yasıyerineliberalburjuvazininhegemonyasını,koylulukleittifakyerineKadetburjuvaziile ittifakı,geçici devrimcihukumetyerineulkenin “devrimci guçleri”nin merkezi olarak Devlet Duması’nıoneriyorlardı.

BoyleceMenşevikleruzlaşmacılıgınbatagınagomulduler,işçisı-nıfı uzerindeki burjuva etkisinin aracı ve burjuvazinin işçi sınıfıiçerisindekigerçekajanlarıhalinegeldiler.

Bolşevikler, Partiiçindekiveulkedekibiricik devrimci-Mark-sistguçolduklarınıkanıtladılar.

Bukadarciddigoruşayrılıklarındansonra,RSDIP’nin,Bolşe-viklerinPartisiveMenşeviklerinPartisiolmakuzerefiilenikiparti-yeayrılmasıanlaşılırdır.IV.PartiKongresi,partiiçindekifiiliduru-muhiçbirşekildedegiştirmedi.Partininbiçimselbirliginisadecekoruduvebirazcıkpekiştirdi.V.PartiKongresi,Parti’ningerçektenbirleştirilmesidogrultusundaileriyedogrubiradımattı,bubirleş-meBolşevizminbayragıaltındaoldu.

Devrimci hareketin sonuçlarını toparlayan V. Parti Kongresi,MenşeviklerinçizgisiniuzlaşıcıbirçizgiolarakmahkumettiveBol-şeviklerinçizgisinidevrimci-Marksistçizgiolarakonayladı.Boyle-ce,BirinciRusDevrimininntumseyrinindogrulamışolduguşeyibirkezdahadogruladı.

Devrim,Bolşeviklerin,durumgerektirdigindesaldırmayıbil-diklerini,onsaflardasaldırmayıvetumhalkıtaarruzakaldırmayıogrendiklerinigosterdi.Amadevrimayrıca,Bolşeviklerin,durumelverişsizbirniteligeburundugunde,devrimgerilemeyebaşladı-gındaduzgunbirşekildegeriçekilmeyidebildiklerini;Bolşevikle-rin, panik ve karışıklıgayervermeksizin,kadrolarınıkoruyarak,guçlerinitoplayarakdogrubirşekildegeriçekilmeyiveyeniduru-

122


mauygunolaraksaflarınıyenidenduzenlediktensonraduşmanakarşıyenidensaldırıyageçmeyiogrendiklerinigosterdi.

Dogrusaldırmakbilinmezse,duşmanyenilemez.Yenilgiyeugranıldıgında,panigevekarışıklıgakapılmaksızın,

geriçekilmeyidogruuygulamayıbilmeksizin,hezimeteugramak-tankaçınılamaz.

123

Dördüncü bölüm. Stolypin gericiliğI döneminde menşevikler ve bolşevikler bolşeviklerin bağimsiz bir

D Ö R D Ü N C Ü B Ö LÜM

STOLYPINGERICILIĞIDÖNEMINDEMENŞEVIKLERVEBOLŞEVIKLERBOLŞEVIKLERINBAĞIMSIZBIRMARKSISTPARTIKURMASI

( 1908 -1912 )

1. STOLYPİNGERİCİLİĞİ.AYDINLARINMUHALİF KESİMLE-RİNDEÇÖZÜLME.YOZLAŞMAEĞİLİMLERİ.PARTİLİAYDINLA-RINBİR KISMININMARKSİZMDÜŞMANLARININ KAMPINAGEÇİŞİVEMARKSİZMİNTEORİSİNİREVİZEETMEGİRİŞİMLE-Rİ.LENİN’İN “MATERYALİZMVEAMPİRİOKRİTİSİZM”KİTA-BINDA REVİZYONİSTLERLE HESAPLAŞMASIVE MARKSİSTPARTİNİNTEORİKTEMELLERİNİSAVUNMASI.

II.DevletDuması3(16)Haziran1907’deÇarlıkhukumetitara-fındandagıtıldı.Tarihtebuolay3HaziranHukumetdarbesidiyeanılır.ÇarlıkhukumetiIII.DevletDuması’naseçimleriçinyenibiryasaçıkardıveboylece,yeniyasalarınancakDuma’nınonayıylaçı-karılmasınışartkoşan17Ekim1905manifestosunukendisiçig-nemiş oldu. II. Duma’daki Sosyal-Demokrat fraksiyonun uyelerimahkemeyeverildiler;işçisınıfınıntemsilcileri,kurekcezasınavesurgunemahkumedildiler.

Yeniseçimyasası,Duma’daçiftliksahiplerinin,ticaretvesanayiburjuvazisinintemsilcisisayısınıoldukçaartıracakbiçimdetasar-lanmıştı.Aynızamanda,zatenazolanişçivekoylutemsilcisayısıeskisinegorebirkaçkatazaldı.

III.Duma,bileşimiitibariylebirKaraYuzlerveKadetlerDuma-sı’ydı.Toplam442temsilciden171’iSagcı(KaraYuzler),113’uOk-

124


tobristveaynısoydangruplarınuyeleri,101’iKadetveonlaraya-kın grupların uyeleri, 13’u Trudovikve18’iSosyal-Demokrattı.

Sagcılar,(Duma’nınsagtarafındakisıralarıişgalettikleriiçinon-laraboyledeniyordu)işçilerinvekoylulerinenkotuduşmanlarının—koyluhareketininbastırılmasındakoylulerikitledayagınaçekenveonlarıkurşunlatanaşırıgericiçiftliksahiplerinin,feodaltoprakagalarının—temsilcileriydi,Yahudikatliamlarının,gosteriyapanişçilerekarşısaldırıların,devrimsırasındatoplantıyapılanyerlerinyakılmasınınorgutleyicileriydi.Sagcılar,emekçihalkıneninsafsızbiçimdeezilmesinden,ÇarınsınırsıziktidarındanyanaveÇarın17(30)Ekim1905tarihliManifestosunakarşıydılar.

OktobristParti,digeradıyla“17EkimBirligi”,Duma’daSagcılaraçokyakındı.Oktobristler,buyuksanayisermayesininveçiftliklerinikapitalistbiçimdeişletenbuyukçiftliksahiplerininçıkarlarınıtemsilediyorlardı.(1905Devrimininbaşında,KadetPartisimensubuçoksayıdabuyukçiftliksahibi,Oktobristlerinsafınageçti.)OktobristleriSagcılardanayırantekşey ,17EkimManifestosunu,sadecesozdekalmakuzere,kabuletmeleriydi.Oktobristler,Çarlıkhukumetininhemiçhemdedışpolitikasınıtamamendestekliyorlardı.

Kadetler(yada“Anayasal-Demokratik”Parti),III.Duma’da,I.veII.Duma’dakindendahaazsandalyeyesahipti.Bu,çiftliksahipleri-ninoylarınınbirkısmınınKadetlerdenOktobristleregeçmişolma-sıylaaçıklanır.III.Duma’daTrudovikleradıylabilinensayısalolarakzayıfbirkuçukburjuvademokratlarıgrubutemsilediliyordu.Tru-dovikler,Duma’daKadetlerleişçidemokrasisi(Bolşevikler)arasın-dayalpalıyorlardı.LeninTrudoviklerin,Duma’daçokzayıfolmaları-naragmen,kitleleri,koylukitlelerinitemsilettiklerineişaretetti.TrudoviklerinKadetlerleişçidemokrasisiarasındayalpalaması,ku-çukmulksahiplerininsınıfsaldurumlarınınkaçınılmazsonucuydu.Lenin,Bolşeviktemsilcilerin,işçidemokrasisininonune“zayıfku-çuk-burjuvademokratlarayardımetmek,onlarıliberallerinetki-

125


sindenkoparmak,demokratikkampıyalnızSagcılarakarşıdegil,karşı-devrimciKadetlerekarşıdabirleştirmek”gorevinikoydu(Le-nin,TumEserler,ciltXV,s.623.)

Gerek1905Devrimisırasındagereksedeozellikledevriminye-nilgisindensonra,Kadetleringittikçeartanolçudekarşı-devrimcibirguçoldugugoruldu.“Demokratik”maskelerindengittikçesıyrı-larak,gerçekmonarşistler,Çarlıgınsavunucularıolarakdavrandılar.1909yılındaKadetkampındanbirgrupunluyazar,“Vekhi”(İşaretTaşları)adınıtaşıyanbirderlemeyayınladı;buradaKadetler,burju-vaziadınaÇarlıga,devrimiezdigiiçinşukranlarınısundular.Çarlı-gınkamçıvedaragacıhukumetionundedalkavuklaşanveyaltakla-nanKadetler,bukitaptaaçıktanaçıga,“sungulerivezindanlarıylahalkınofkesindenbizi(liberalburjuvaziyi)tekbaşınakoruyanbuhukumetikutsamalıyız”dediler.

II.DevletDumasıdagıtılıpDuma’dakiSosyal-Demokratfraksi-yonunişibitirildiktensonraÇarlıkhukumeti,canlabaştaproletar-yanınsiyasiveiktisadiorgutleriniyıkmayagirişti.Zindanlar,kalelervesurgunyerleri,devrimcilerletıkabasadoluydu.Devrimcilerha-pishanelerdevahşicedovuluyor,eziyetveişkencegoruyorlardı.Ka-raYuzlerterorugemiazıyaalmıştı.ÇarlıgınbakanıStolypin,ulkeyidaragaçlarıyladoldurdu.Binlercedevrimciidamedildi.Osıralarke-mende“StolypinKravatı”deniyordu.

IşçilerinvekoylulerindevrimcihareketiniezerkenÇarlıkhuku-metitekbaşınaşiddetonlemleriyle,cezalandırmaseferleriyle,kur-şunadizmelerle,hapisvekurekcezalarıylayetinemezdi.Çarlıkhu-kumeti,koylulugun“Çarbabacıgımız”asafinancınıngittikçekay-boldugunutelaşlagoruyordu.Buyuzdenbuyukbirmanevrayabaş-vurduveçoksayıdakikoyburjuvazisi—Kulaklar—sınıfıiçindekırdakendinesaglambirdestekyaratmaplanımkotardı.

9(22)Kasım1906’daStolypin,koylulerinkoytopluluklarındanayrılıpmunferitçiftlikler(Çutor)kurmasınaimkanverenyenibir

126


toprakkanunuçıkardı.Stolypin’intoprakkanunu,topragınortak-laşakullanımısisteminiyıktı.Koyluler,kendipaylarınıozelmulkolarakellerinealmaya,koytoplulugundanayrılmayadavetedildiler.Artık,eskidensatmahaklarıolmadıgıpaylarını satabileceklerdi.Koytoplulugu,koytoplulugundanayrılankoyluyebutunbirparçatoprak(Çutor,yanimunferitçiftlik,otrup,yanimunferitarazi)gos-termekleyukumlendirildi.

Zenginkoyluler,Kulaklar,boyleceiktisadenzayıfkoylulerintop-ragınıyokpahasınakapatmakimkanınasahipoldular.Buyasanınçıkarılmasından sonraki birkaç yıl içinde,

iktisadenzayıfbirmilyonun uzerindekoylu, topragını tama-menkaybettiveyıkımaugradı.Iktisadenzayıfkoylulerintopraktansurulmesiyle,Kulaklaraaitmunferitçiftliklerinvemunferitarazile-rinsayısıgittikçearttı.Bunlarbazen,buyukkapsamlıucretlitarımemegi—yanaşma—kullananmuntazamçiftliklerdi.Hukumet,koyluleri,koytoplulugununeniyitopraklarımmunferitçiftliksa-hiplerine,Kulaklaraayırmayazorluyordu.

Koylulerin “kurtuluşu” sırasında, çiftlik sahipleri, koylulerintopraklarını yagmalamışlardı; şimdi deKulaklar eniyiparsellerialarakveyoksulkoylulerinpaylarınıyokpahasınakapatarak,koytoplulugununtopraklarınıyagmalamayabaşladılar.

Çarlıkhukumeti,toprakalmalarıvemunferitçiftliklerinidonat-malarıiçinKulaklarabuyukmiktardakrediaçtı.Stolypin,Kulaklarıkuçukçiftliksahipleri,Çarlıkotokrasisininsadıksavunucularıyap-makistiyordu.Sadece1906-1915arasındakidokuzyılda,ikimilyo-nuaşkınkoyluailesi,koytopluluklarındanayrıldı.

Stolypinrejimi,aztopraklıveyoksulkoylulerindurumunuda-hadakotuleştirdi.Koylulugunfarklılaşmasıdahadaderinleşti.Koy-lulerinmunferitKulakçiftçilerleçatışmasıbaşladı.

127


Aynızamandakoyluluk,Çarlıkhukumetiveçiftliksahipleri-Ka-detDevletDumasıvaroldukça,çiftliksahiplerinintopraklarınaaslasahipolamayacaklarınıkavramayabaşladılar.

ÇoksayıdaKulakçiftligikuruldugusıralarda(1907-1909),koy-lu hareketi başlangıçta biraz tavsadı, fakat çok geçmeden,

1910-1911’devedahasonra,koytopluluguuyeleriilemunferitçiftçilerarasındakiçatışmalartemelinde,çiftliksahiplerinevemun-feritKulakçiftçilerekarşıkoyluhareketiguçlendi.

Devrimdensonrasanayidede onemlidegişiklikleroldu.Sanayi-dekiyogunlaşma,yaniişletmelerinbuyumesivesanayiingittikçeguç-lenenkapitalistgruplarınelindetoplanmasıdahadahızlandı.Daha1905Devrimindenoncekapitalistler,ulkedemetafiyatlarınıartırmakveeldeedilenaşınkarları,ihracatıdestekleyipdışpazarlaraucuzmalyollayarakbupazarlarıelegeçirmekamacıylaihracatıteşvikfonunaaktarmakiçinbirliklerkurmayabaşlamışlardı.Bukapitalistbirliklere(tekellere),trostlervesendikalardeniyordu.Devrimdensonrakapita-listtrostlerinvesendikalarınsayısıdahadaarttı.Buyukbankalarınsa-yısıdaarttıvesanayidekirolleridahadaonemkazandı.Rusya’yaya-bancısermayeakışıguçlendi.

BoyleceRusya’dakapitalizm,gittikçetekelci,emperyalistbirka-pitalizmhalinegeldi.

Birkaçyıllıkbirdurgunluktansonrasanayiyenidencanlanma-yabaşladı:Komur,maden,petrol,tekstilveşekeruretimiarttı.Tahılihracatıbuyukboyutlaraulaştı.

Rusyaosıralardasanayialanındabellibirilerlemekaydettiy-sede,BatıAvrupailekarşılaştırıldıgındaeskisigibihalageriveyabancıkapitalistlerebaglıbirulkeolmadurumunukoruyordu.Rusyahenuzmakinelervetakımtezgahlarıuretmiyordu—bun-laryurtdışındangetiriliyordu.Otomobilyadakimyasanayiiyok-tu;sunigubreuretimideyoktu. Rusya, silah sanayiinde de di-ger kapitalist ulkelerdengerikalmıştı.

128


UlkeningerikalmışlıgınınbirgostergesiolarakRusya’dakima-dentuketimininduşukseviyesineişaretleLenin,şoylediyordu:

“KöylülerinkurtuluşundansonrakiyarımyüzyıldaRusya’da

demirtüketimibeşkatınaçıkmıştır;amaRusyahalainanılmaz

veeşigörülmedikderecedegeri,sefaletiçinde ve yarı-barbar

birülkedir;modernüretimaletleriyleokadarkötüdonatılmıştır

ki,elindeİngiltere’ninüretimdonatımınınenfazladörttebiri,

Almanya’nın beşte biri ve Amerika’nın onda biri bulunmak-

tadır.”(Lenin,TümEserler,ciltXVI,s.543,Rusça.)

Rusya’nıniktisadivesiyasigeriliginindolaysızsonuçlarındanbiri,hemRuskapitalizmininhemdebizzatÇarlıgınBatıAvrupakapitalizminebagımlılıgıydı.

Budurumifadesini,sanayiinkomur,petrol,elektrosanayiivemetalurjigibienonemlidallarınınyabancısermayeninelindebu-lunmasında,veÇarlıkRusyası’nınhemenhemenbutunmakineleri,tumsanayidonatımınıyurtdışındanithaletmekzorundaolmasın-dabuluyordu.

Budurumifadesini,koleleştiricidışborçlardabuluyordu.BuborçlarınfaiziniodemekiçinÇarlık,heryılhalktanyuzmilyonrub-lesızdırıyordu.

Budurumifadesini,Rusya’nın“muttefikleri”yleimzaladıgıveÇarlıkhukumetinisavaşhalindeemperyalistcephelerde“muttefik-leri” desteklemek ve Ingiliz-Fransız kapitalistlerinin muazzamkarlarınıkorumak içinmilyonlarcaRusaskeriyollamaklayukum-lukılangizlianlaşmalardabuluyordu.

Stolypin gericiligi yılları için, jandarmanın ve polisin, ÇarlıkajanlarınınveKaraYuzlerçetelerininişçisınıfınavahşicesaldırılarıozelliklekarakteristikti.Amaişçilerişiddetonlemlerinemaruzbıra-kan,yalnızcaÇarınbeslemeleridegildi.Bubakımdanfabrikatorlervebacabaronlarınınhiçonlardanaşagıkalıryanıyoktu,bunlarsa-nayidurgunluguveartanişsizlikyıllarındaişçisınıfınakarşısaldı-

129


rılarınıozellikleguçlendirdiler.Fabrikasahipleri,işçilerikitlehalin-deiştenartıyor(lokavt),grevlereaktifkatılansınıfbilinçliişçilerinkaralistelerinitutuyorlardı.Birkimsebirkez“karaliste“yeyada“karakitap”agirdimi, bulundugu sanayidalındaki fabrikatorlerbirligineuyeolanhiçbirişyerindeişealınmazdı.Ucrethadleridaha1908’deyuzde10-15duşuruldu.Işgunuheryerde10yada12saateçıkarıldı.Soyguncuparacezalarısistemiyenidendalbudaksaldı.

1905Devrimininyenilgisi,devrimin“yolarkadaşları”arasındaçozulmeveyozlaşmayayolaçtı.Çozulmeveyozlaşmaegilimleri,ay-dınlariçindeozellikleguçlendi.Devrimdalgasınınfırtınalıkabarışısırasındaburjuvaçevrelerindengelipdevrimsaflarınakatılan“yolarkadaşları”,gericilikgunlerindePartiyiterkettiler.Bunlarınbirke-simidevriminaçıkdanışmanlarınınkampınageçti,birbaşkakesi-mi,işçisınıfınınayaktakalabilmişolanlegalderneklerindemevzile-nip,proletaryayıdevrimyolundansaptırmak,proletaryanındev-rimcipartisinigozdenduşurmekgayretinegiriştiler.Devrimiterke-denyolarkadaşları,kendilerinigericiligeuydurmaya,çarlıklaba-rışmayagayretettiler.

Çarlıkhukumeti,devriminyenilgisindenyararlanarak,devri-minenkorkakveçıkarcıyolarkadaşlarınıajan-provokatorkaydet-ti.Buaşagılıkdonekler,çarlıkOkhrana’sınınişçi-vePartiorgutleri-negonderdigibuprovokatorler,buralardahafiyelikhizmetiyaptı-larvedevrimcilerieleverdiler.Karşı-devriminsaldırısı,ideolojikcephededebaşladı.SahneyeMarksizmi“eleştiren”,onun“işinibiti-ren”,devrimekaraçalanveonualayaalan,ihanetiyucelten,“kişiyetapına”maskesialtındacinseltaşkınlıklarıgogeçıkaranbirsurumodayazarçıktı.

Felsefealanında,Marksizmi“eleştirme”,revizyondangeçirmeçabalarıarttı;sahtebilimselteorilerinortusualtında,herturludi-niakımlarortayaçıktı.

Marksizmi“eleştirmek”modaoldu.

130


Butunbubaylar,turlurenklerineragmen,birortakhedefgü-düyorlardı: kitleleri devrimden saptırmak.

Yozlaşmaegilimleriveinançsızlık,Partiliaydınların,kendileriniMarksist sayan fakathiçbirzaman saglamMarksistolamayanbirkesiminide sardı. Bunlar arasında, (1905’teBolşeviklerden yanaolan)Bogdanov,Bazarov,Lunaçarskiile,(Menşevik)YuşkeviçveVa-lentinovgibiyazarlardavardı.BunlareleştirileriniaynızamandaMarksizminfelsefi-teoriktemellerine,yanidiyalektikmateryalizmekarşı,veonunbilimsel-tarihseltemellerine,yanitarihimateryaliz-mekarşıyonelttiler.Bueleştiri,alışılageleneleştirilerdenşufarklaay-rılıyorduki,açıkçavedurustçedegil,fakatgizliveikiyuzlubirbiçim-de,Marksizminenonemlipozisyonlarını“savunma”maskesialtındayurutuluyordu.BizozundeMarksistiz,diyorlardıbunlar,amaMark-sizmi“iyileştirmek”,onubazıtemeltezlerininyukundenkurtarmakistiyoruz.AmagerçekteonlarMarksizmeduşmandılar,çunkuMark-sizmeduşmanlıklarınıriyakarcainkardangelmelerineveikiyuzlucekendilerineMarksistpozuvermelerineragmen,Marksizminteoriktemelleriniyıkmayaçabalıyorlardı.Buikiyuzlueleştirinintehlikesi,sadepartiuyelerinialdatmahesabıuzerinekurulmuşolmasındaveonlarıyanıltabilecegindeyatıyordu.VeMarksizminteoriktemelleri-niyıkmayayonelikbueleştirinekadarikiyuzluyurutulurse,partiiçinokadartehlikelihalegeliyordu,çunkuPartiyevedevrimekarşıaçtıgıgenelseferberligindegericilikleo olçudesıkıkaynaşıyordu.Marksizmesırtçevirenaydınlarınbirbolumu,yenibirdinkurulma-sınıvaazetmeyebaşlayacakkadarilerigitti (“Tanrıarayıcılar”ve“Tanrıyapıcılar”).

Marksistlerinonunde,Marksizminteorisisorunlarındayozlaş-mış bu aydınlara hak ettikleri cevabı verme, bunların yuzundekimaskeyiyırtıponlarıbirguzelteşhiretmeveboyleceMarksistPar-tininteoriktemellerinisavunmaertelenemezgoreviduruyordu.

131


Kendilerini“Marksizminunluteorisyenleri”sayanPlehanovveMenşevikdostlarınınbugoreviustlenmeleribeklenebilirdi.Amaon-lar,tefrika-eleştiriturundenonemsizbirkaçmakaleylemeseleyige-çiştirmeyiveardındanmeydanıterketmeyitercihettiler.

SozuedilengoreviLenin,1909’daçıkanunlukitabı“Materya-lizmveAmpiriokritisizm”deyerinegetirdi.

“Altıaydankısabirzamaniçinde,esasolarak,hattanered-

eyseyalnızcadiyalektikmateryalizmesaldırılardanoluşandört

kitap çıktı. Bunların içinde en önde, Bazarov, Bogdanov, Lu-

naçarski,Berman,Hellfond,YuşkeviçveSuvorov’unyazıların-

danderlenen‘MarksistFelsefeÜzerine(?-“karşı”denseydidaha

doğru olurdu) Denemeler’i (Petersburg 1908) gelir; sonra

Yuşkeviç’in ‘Materyalizm ve EleştirelGerçekçilik’i;Berman’ın

‘ÇağdaşBilgiTeorisiIşığındaDiyalektik’i,Valentinov’un‘Mark-

sizminFelsefiYapısı’...Siyasigörüşlerindekeskinayrılıklarol-

masınakarşın,bütünbukişiler,diyalektikmateryalizmeduy-

duklarıkindebirleşmişlerdir,veyinedefelsefedeMarksistold-

uklarınıönesürmektedirler!Engels’indiyalektiği‘mistik’tir,diy-

or Berman. Bazarov, sanki kendiliğinden anlaşılır birşeymiş

gibi,Engels’ingörüşleri ‘eskimiştir’diyegelişigüzelatıyor -ve

materyalizm, ‘çağdaşbilgi teorisi’ni, ‘modern felsefe’yi (yada

‘modernpozitivizm’i),yani ‘20.yüzyılındoğabilimlerifelsefe-

si’ni böbürlenerek kendilerine tanık gösteren bu gözüpek

savaşçılarımız tarafından böylece çürütülmüş oluyor.” (Lenin,

“MateryalizmveAmpiriokritisizm”,Moskova1935,s.1.)

Arkadaşlarını— felsefede revizyonistleri— haklı çıkarmakkaygısıyla:“Belkiyanılıyoruz,amaarıyoruz”,diyenLunarçaski’yecevabında,Leninşoyleyazıyordu:

“Kendipayıma,bende,felsefede‘arayanlar’danbiriyim.Da-

haaçıkçası:bunotlarda,Marksizmkılığıaltında,bize,bilmem

hangitutarsız,karmakarışık,gericişeyisunankişilerinnerede

132


yollarını şaşırdıklarını araştırmayı kendime görev edindim.”

(Aynıyerde,s.3.)

AmaaslındaLenin’inkitabıbumutevazigorevinsınırlarınıçokaştı.ÇunkugerçekteLenin’inbukitabı,yalnızcaBogdanov,Yuşke-viç,BazarovveValentinovile,yazılarındaMarksistmateryalizmekarşıincevecilalıbiridealizmsunmayaçabalayan,onlarınfelsefeogretmenleriAvenariusveMach’ıneleştirisindenibaretdegildir.Lenin’inkitabıaynızamanda,Marksizminteoriktemellerinin-di-yalektikvetarihimateryalizmin-birsavunusuvebilimin,ozellikledogabilimlerinintumbirtarihidonemboyunca,Engels’inolumun-denLenin’in“MateryalizmveAmpiriokritisizm”ininçıkışınakadargeçendonemboyuncakeşfettigionemlibirozselherşeyinmater-yalistbirgenellemesidir.

Bu kitapta Rus ampiriokritiklerini ve onların yabancı ogret-menleriniesaslıbirşekildeeleştirdiktensonraLenin,felsefi-teorikrevizyonizmekarşışusonuçlaravarır:

1)“GittikçedahaincelenbirMarksizmkalpazanlıgı,anti-ma-teryalistogretileringittikçedahabuyukbirincelikleMarksistola-raktanıtılmaları-iştepolitikekonomideoldugugibi taktik sorun-lardavebirbutunolarak felsefedemodernrevizyonizmikarakte-rizeedenşeybudur:’(Aynıyerde,s.345.)

2)“MachveAvenarius’un,okulu,idealizmedogruyolalmakta-dır.”(Aynıyerde,s.375.)

3)“BizimMachçılarımız,derinlemesineidealizmebatmışlardır.”(Aynıyerde,s.363.)

4)“Ampiriokritisizminbilgi-teorikskolastiginingerisinde,felse-fedeki taraflarınmucadelesinin,son tahlilde,modemtoplum’dakiduşmansınıflarınegilimveideolojileriniyansıtanbirmucadeleoldu-gunusaptamadanedemeyecegiz.”(Ayınyerde,s.376.)

5)“Ampiriokritisizminnesnel,sınıfsalrolu,tamamıyla,geneldemateryalizme,veozeldedetarihselmateryalizmekarşıyuruttukle-

133


ri savaşta fideistlere hizmet etmekten ibarettir.” (Aynı yerde, s.576.)

6)“Felsefiidealizm...papazcılıgagidenbiryoldur.”(Ayınyerde,s.84.)

Lenin’in kitabının Partimizin tarihindeki muazzam oneminitakdiredebilmekveStolypingericiligidonemininherrenktenvesoydanrevizyonistlerinevesoysuzlarınakarşıhangiteorikzengin-ligikorudugunuanlamakiçin,kısacadaolsa,diyalektikvetarihimateryalizmintemellerinikavramakgerekir.

Diyalektikmateryalizmvetarihimateryalizm,Komunizminteo-riktemelini,MarksistPartininteoriktemellerinioluşturduguiçin,bubirokadardahagereklidir,butemelleribilmekvedolayısıylaken-dinemaletmekisePartimizinheraktifsavaşçısınınvazifesidir.

Ohalde:1)Diyalektikmateryalizmnedir?2)Tarihimateryalizmnedir?

2—DİYALEKTİKVETARİHİMATERYALİZMÜZERİNE

Diyalektikmateryalizm,Marksist-Leninistpartinindunyagoru-şudur. Bu dunya goruşune diyalektik materyalizm denir, çunkudogrugorungulerineyaklaşımı,dogagorunguleriniincelemeyon-temi,bugorunguleribilmeyontemidiyalektiktir,vedogagorungu-leriniyorumlayışı,onlarıkavrayışı,teorisiisemateryalisttir.

Tarihimateryalizm, diyalektikmateryalizmin onermelerinin,toplumsalyaşamınincelenmesinegenişletilmesi,diyalektikmater-yalizmin onermelerinin toplumyaşamınıngorungulerine, toplu-munvetoplumtarihininincelenmesineuygulanmasıdır.

Diyalektikyontemlerinikarakterizeederken,MarxveEngelsgenellikleHegel’den,diyalektigintemelozellikleriniformuleedenfilozofolaraksozederler.Amabu,MarxveEngels’indiyalektiginin

134


Hegeldiyalektigiileozdeşolduguanlamınagelmez.GerçekteMarxveEngels,Hegeldiyalektigindensadeceonun“rasyonelçekirde-gi”nialdılar,AmaHegel’inidealistkabugunubirkenaraattılarvemodernbilimselbirbiçimvererekdiyalektigidahadageliştirdiler.

“Benimdiyalektikyöntemim”,diyorMarx,“temeliitibariyle

Hegel’inkindenyalnızfarklıdeğil,onatabantabanazıttır.Hegel

için, ‘ide’adıaltındahattabağımsızbirözneyedönüştürdüğü

düşünme süreci, gerçek olanın yaratıcısıdır ve gerçek olan,

‘ide’nin yalnızca dış görünümünü oluşturur. Bende ise, tam

tersine,düşünselolan,insanzihnitarafındanyansıtılanveter-

cümeedilenmaddiyattanbaşkabirşeydeğildir.”(KarlMarx,“Ka-

pital”inbirincicildininikincibaskısınasonsöz.)

Materyalizmlerinikarakterizeederken,MarxveEngelsgenel-likle Feuerbach’tan,materyalizmeyenidentamhakkınıverenfilo-zofdiyesozederler.Amabu,MarxveEngels’inmateryalizminin,Feuerbach’ınmateryalizmiileozdeşolduguanlamınagelmez.Ger-çekte Marx ve Engels, Feuerbach’ın materyalizminden sadeceonun“temelçekirdegini”aldılar,onubilimsel-felsefibirmaterya-lizmteorisihalinegeliştirdilerveonunidealistvedini-ahlakiyuk-leriniattılar.BilindigigibiFeuerbach,aslındabirmateryalistolma-sınaragmen,materyalizmadınakarşıçıkıyordu.Engelsbirçokkez,“materyalist ‘temel’ine ragmen, Feuerbach’ın geleneksel idealistzincirlerebaglıkaldıgını”ve“Feuerbach’ıngerçekidealizminin,dinfelsefesi ve ahlak konusundaki goruşlerine geldigimizde hemengunışıgınaçıktıgını”belirtmiştir.(FriedrichEngels,“LudwigFeuer-bachveKlasikAlmanFelsefesininSonu”,Moskova1939,s.24ve36.)

Diyalektik,Yunancadakonuşmak,tartışmakanlamınagelen“di-alego”sozcugundengelir.Eskiçagdadiyalektik,hasmınargumanın-dakiçelişmeleriortayaçıkarıp,buçelişmeleriaşarakdogruyaulaş-masanatıydı.Eskiçagda,duşuncedekiçelişmelerinortayaçıkarıl-

135


masınınvekarşıtfikirlerinçatışmasının,dogruyubulmanıneniyiyoluoldugunuduşunenfilozoflarvardı.Sonradandogagorunguleri-negenişletilenbudiyalektikduşunmetarzı,dogagorungulerinisu-reklihareketvedegişiklikiçinde,doganıngelişmesinide,içindekiçelişmeleringelişmesininsonucu,dogadakikarşıtguçlerinbirbirle-rinikarşılıklıetkilemesininsonucuolarakgoren,dogayıbilmenindiyalektikyontemihalinialdı.

Diyalektik,ozundemetafizigintamkarşıtıdır.1—Marksistdiyalektikyöntemşutemelozelliklerlekarakte-

rizeedilir:

a)Metafizigintersinediyalektik,dogayı,birbirindenkopuk,bir-birindentecritedilmişvebirbirindenbagımsızşeylerin,gorungu-lerintesadufibiryıgınolarakdegil,fakatbirbirineorganikolarakbaglıbirbirinebagımlıvebirbirinikoşullandıranşeylerin,gorun-gulerinbirbirinebaglıyekparebutunuolarakgorur.

Bundanoturudiyalektikyontem,dogadaherhangibirgorungu-nuntekbaşına,onuçevreleyengorungulerinbagıntısıdışındaalın-dıgı taktirdekavranamayacagındanhareketeder,çunkudoganınherhangibiralanındaherhangibirgorungu,onuçevreleyengorun-gulerlebaglantısıdışındaelealınıponlardankoparıldıgıtakdirde,bizeanlamsızgelebilir,vetersine,kendiniçevreleyengorungulerlekopmazbagıntıiçinde,kendiniçevreleyengorungulertarafındankoşullandırılmışlıgıiçindegoruldugutaktirdehergorunguanlaşıla-bilirveaçıklanabilir.

b)Metafizigintersinediyalektik,dolaylı,sukunvehareketsizlikdurumuolarak,durgunlukvedegişmezlikdurumuolarakdegil,heranherhangibirşeyinortayaçıkıpgeliştigiveherhangibirşeyinço-zulduguvesonupgittigisureklihareketvedegişme,surekliyeni-lenmevegelişmedurumuolarakgorur.

Buyuzdendiyalektikyontem,gorungulereyalnızkarşılıklıba-gıntılarıvekoşullandırılmışlıklarıbakışaçısındandegil,aynıza-

136


mandahareketleri,degişmeleri,gelişmeleri,oluşlarıveyokoluşlarıbakışaçısındandabakmayıtalepeder.

Diyalektikyontemiçinonemliolan,herşeydenonce.,bellibirandakalıcıgibigorunen,fakataslındasonupgitmeyebaşlamışolandegildir,bilakisbellibirandakalıcıgibigorunmesede,oluşanvegelişendir,çunkudiyalektikyontemsadeceoluşanvegelişeniye-nilmezsayar.

“Tümdoğa”,derEngels,“enküçüğündenenbüyüğüne,bir

kumtaneciğindengüneşe,temelcanlıhücrelerdeninsanakadar,

süreklibiroluşveyokoluş,süreklibirakış,durmayanbirhare-

ketvedeğişmeiçindedir.”(FriedrichEngels,“DoğanınDiyalek-

tiği”,Moskova1935,s.491.)

Buyuzdendiyalektik,diyorEngels,“şeyleriveonlarınalgılananimgeleriniozolarakbagıntılarıiçinde,zincirlenmeleri,hareketleri,oluşveyokoluşları içindeelealır.” (FriedrichEngels, “BayEugenDuhringBilimiAltustEdiyor[Anti-Duhring]”,Moskova1939,s.8.)

c)Metafizigintersinediyalektik,gelişmesurecini,niceldegişik-liklerinniteldegişikliklereyolaçmadıgıbasitbirbuyumesureciolarakdegil,bilakisonemsizvefarkedilemeyenniceldegişiklikler-denaçıkvekokludegişikliklere,niteldegişiklikleregeçenbirgeliş-me;niteldegişikliklerintedriciolarakdegil,hızlaveaniden,birdu-rumdandigerinesıçrayışbiçiminialarakgerçekleştigibirgelişme;tesadufidegil,fakatfarkedilmezvetedriciniceldegişikliklerbiriki-minindogalsonucuolarakgorur.

Bu nedenle diyalektik yontem, gelişme surecini, daireselbirhareket,dahaonceolanınbasitbirtekrarıolarakdegil,fakatilerle-yenveyukselenbirhareket,eskibirniteldurumdanyenibirniteldurumageçiş,basittenkarmaşıga,alçaktanyuksegedogrubirge-lişmeolarakkabuleder:

“Doğa”,derEngels, “diyalektiğin sınanmasıdır; vemodern

doğabiliminin,busınamaiçinsonderecezenginvehergünar-

137


tanmalzemesağladığınıveböylecedoğasürecinin,sontahlilde,

metafizikdeğildiyalektikolduğunu,süreklitekrarlananbirdai-

renin sonsuz monotonluğu içinde hareket etmeyip bilakis

gerçekbir tarihi yaşadığını ispatladığını söylememiz gerekir.

Buradaherşeydenönce,bugünkütümorganikdoğanın,bitkile-

rinvehayvanlarınveböylelikle insanında,milyonlarcayıldır

süregelenbirgelişmesürecininürünüolduğunu ispatlayarak,

metafizikdoğagörüşünemuazzambirdarbeindirenDarwin’i

anmakgerekir.”(FriedrichEngels,“BayEugenDühringBilimiAl-

tüstEdiyor[Anti-Dühring]”,s.8.)

Diyalektikgelişmeyiniceldegişikliklerdenniteldegişikliklerebir geçiş olarak karakterize eden Engels şoyleder:

“Fizikte...herdeğişiklik,niceliğinniteliğebirdönüşümü,bir

cisminkendiiçindevarolanveyao,cismedıştaniletilenherhan-

gi biçimdeki bir hareket miktarının nicel değişiminin so-

nucudur. ‘Örneğin,suyunsıcaklığınınbaşlangıçtasıvılıkduru-

munahiçbiretkisiyoktur;fakatsıvısuyunsıcaklığıartaryada

azalırsa,birangelirkibukohezyondurumudeğişir ve subir-

incide buhar, ikincide buz halini alır.’... Elektrik lambasının

içindekiplatintelinışıkvermesiiçinasgarigüçtebirakımger-

eklidir;hermetalinbirergimeısısıvardır;hersıvınınbellibir

basınçta,bellibirkaynamavedonmanoktasıvardır—elimizde-

kiaraçlargereklisıcaklığısağladığısürece—;sonolarak,her

gazınuygunbasınçvesoğutmaile,sıvıdurumunagetirilebileceği

birnoktavardır...Fiziğinsabitleridenilenşeyler(birdurumun

birbaşkadurumadönüştüğünoktalar—Red.),çoğukez,nicel

(değişikliğin)hareketartmasıyadaeksilmesinin,bellibircis-

mindurumundanitelbirdeğişiklikdoğurduğu,yaniniceliğinni-

teliğedönüştüğüdüğümnoktalarınaverilen isimlerdenbaşka

birşeydeğildir.”(FriedrichEngels,“DoğanınDiyalektiği”,s.502/

503.)

138


Engelskimyayageçerekşoyledevameder:“Kimya,nicelbileşimdeğişikliklerininsonucucisimlerdeki

niteldeğişikliklerinbilimidiyeadlandırılabilir.BuHegel’inde

bildiğibirşeydi...Oksijenialalım:Eğermoleküldeherzamanki

ikiatomyerineüçatomvarsa,kokuvereaksiyonbakımından

basit oksijenden kesinkes farklı bir cismi, ozonu eldeederiz.

Ya oksijenin nitrojen ya da kükürtle değişik oranlarda

birleşmesineveherbirinden,diğercisimlerdennitelbakımdan

farklıbaşkacisimlereldeedilmesinenediyeceğiz!”(Aynıyerde,

s.b503.)

Sonolarak,Hegel’iolancagucuylekınayanfakatonun,algılaya-mayandunyadanalgılayabilendunyayı,inorganikmaddedunyasın-danorganikyaşamdunyasınageçişinyenibiraşamayasıçramaol-duguyolundakiunlutezinigizliceaşırmış olan Dühring’i eleştirenEngels şöyle diyor:

“Bu, tamamen,Hegel’ciölçü ilişkilerinindüğüm çizgisi ile

aynışeydir.Buçizgiüstündekibellibirtakımdüğümnoktaların-

da,basitbirnicelartışyadaazalma,nitelbirsıçramayayolaçar.

Mesela,suyunısıtılmasıyadasoğutulmasıdurumunda,normal

basınçaltındadüğümnoktalarıolankaynamavedonmanokta-

ları,yenibirkümelenmedurumunasıçramanıngerçekleştiği,

dolayısıylaniceliğinniteliğedönüştüğünoktalardır.”(Friedrich

Engels,“BayEugenDühringBilimiAltüstEdiyor[Anti-Dühring]”,

s.31.)

d)Metafizigintersinediyalektik,dogadakiherşeyinvebutungorungulerin ozundeki iççelişmelerdenyolaçıkar,çunku butunbunların olumlu ve olumsuz yanları, bir geçmişivebirgelecegi,olupgitmekteolanvegelişmekteolanyanlarıvardır.Diyalektik,bukarşıtlıklarınmucadelesinin,eskiveyeniarasındakimucadelenin,sonupgidenleyeniortayaçıkan, olupgidenlegelişenarasındakimucadelenin,gelişmesurecininiçmuhtevasını,niceldegişiklikle-

139


rinniteldegişiklikleredonuşmesininiçmuhtevasınıoluşturdugu-nuilerisurer.

Bunedenle,diyalektikyontem,alçaktanyuksegedogrugelişmesurecinin,gorungulerinahenkliolarakbirbiriniizlemesibiçimindedegil,şeylerinvegorunguleriniççelişmelerininaçıgaçıkması,buçelişmeleredayanankarşıteğilimlerin “mücadelesi” biçimindeolduğunu kabul eder.

“Asıl anlamıyla diyalektik”, diyor Lenin, “bizzat şeylerin

özündekiçelişmelerin incelenmesidir.”(Lenin,FelsefiMirasın-

dan,Viyana-Berlin1932,s.188.)

Vedahasonra:

“Gelişme,zıtların‘mücadelesi’dir.”(Lenin,SeçmeEserler,cilt

II,s.81.)

Marksistdiyalektikyontemintemelozelliklerikısacabunlardır.

Diyalektikyonteminonermelerinintoplumsalyaşamın,toplumtarihininincelenmesinegenişletilmesininnemuazzamonemesa-hipoldugunu,buonermelerintoplumtarihineveproletaryapartisi-ninpratikçalışmalarınauygulanmasınınnemuazzamonemesahipoldugukavramakzordegildir.

Egerdunyadatecritedilmişgorunguyoksa,butungorungulerbirbirinebaglıvebirbirinikoşullandırıyorsa,ohaldetarihtekihertoplumsalsisteminvehertoplumsalhareketin,tarihçilerinsıksıkyaptıgıgibi“ebediadalet”yadabaşkabironyargıaçısındandegil,bi-lakisbusistemiyadatoplumsalhareketiortayaçıkaranveonunlabaglıolanşartlaraçısındandegerlendirilmesigerektigiaçıktır.

Koleligedayalıtoplumsistemi,modemkoşullaraltındabiran-lamsızlık,dogayaaykırıbirbudalalıkolurdu.Fakatçozulenilkelko-munal sistem şartlarında, kolelik sistemi, ilkel komunal sistemegore ileriye dogru bir adımı temsil ettigi için gayetanlaşılırvedogalbirgorungudur.

140


Rusya’daÇarlıgınveburjuvatoplumununvarlıgıkoşullanaltın-da,diyelimki1905yılındaburjuva-demokratikcumhuriyettalebi,gayetanlaşılır,dogruvedevrimcibirtalepti,çunkuosıralarbirbur-juvacumhuriyetileriyedogrubiradımanlamınageliyordu.FakatSSCB’ndekişimdikikoşullaraltındabirburjuva-demokratikcum-huriyettalebi,anlamsızvekarşı-devrimcibirtalepolur,çunkuSov-yetcumhuriyetinekıyaslabirburjuvacumhuriyetigeriyedogrubiradımolurdu.Herşeyşartlara,zamanaveyerebaglıdır.

Toplumsalgorungulerboyletarihselbiryaklaşımlaelealınmaz-sa, tarihbilimininvarlıgıvegelişmesininimkansızolduguaçıktır,çunkutarihbiliminibirrastlantılarkarmaşasınavebirsaçmasapanyanlışlaryıgınınadonuşmektenkoruyacaktekyaklaşımbudur.

Ayrıca,dunya sureklihareket vegelişmehalindeyse, eskininsonupgitmesiveyenininbuyumesibirgelişmeyasasıysa,ozaman“degişmez”hiçbirtoplumsalsistem,ozelmulkiyetvesomurununhiçbir “ebedi ilkesi”, koylunun çiftliksahibine, işçininkapitalisteboyunegmesineilişkinhiçbir“ebedifikir”olamaz.

Oyleyse,tıpkıbirzamanlarfeodalsisteminyerinekapitalistsis-temingeçmesigibi,aynışekildekapitalistsisteminyerinedesosya-listsistemgeçirilebilir.

Oyleyse,yonumuzuşuandaustungucutemsiletselerdeartıkgelişmeyentoplumsaltabakalaradegil,şuandaustungucutemsiletmeselerdegelişenvebirgelecegiolantabakalaraçevirmeliyiz.

Geçenyuzyılınseksenliyıllarında,MarksistlerinNarodniklerekarşımucadelesidonemindeRusya’daproletarya,nufusunmuaz-zam çogunlugunu oluşturan bireysel koyluluge kıyasla, nufusunonemsizbirazınlıgınımeydanagetiriyordu.Fakatproletarya,sınıfolarakgelişiyor,sınıfolarakkoylulukseçozuluyordu.Vetamdapro-letaryasınıfolarakgeliştigiiçin,Marksistleryonleriniproletaryayaçevirdiler.Veyanılmadılarda,çunkubilindigigibiproletaryaza-manla,onemsizbirguçtenbirinciderecedeonemtaşıyantarihive

141


siyasibirguçhalinegeldi.Ohaldepolitikadayanılmamakiçin,geri-yedegilileriyedonukolmakgerekir.

Ayrıca,egeryavaşniceldegişikliklerinhızlıveaniniteldegişik-liklere donuşmesi bir gelişme yasasıysa, ezilen sınıfların yaptıgıdevrimleringayetdogalvekaçınılmazbirgorunguolduguaçıktır.

Oyleysekapitalizmdensosyalizmegeçişveişçisınıfınınkapita-listboyunduruktankurtulması,yavaşdegişiklikler,reformlaryoluy-ladegil,ancakveyalnız,kapitalistsisteminniteldegişikligiyoluyla,devrimyoluylagerçekleştirilebilir.

Ohaldepolitikadayanılmamakiçin,reformcudegildevrimciol-makgerekir.

Ayrıca,egergelişme,iççelişmelerinaçıgavurulması,karşıtguç-lerinbuçelişmelerintemeliuzerinde,buçelişmeleriaşmakuzereça-lışmalarıyoluylailerliyorsa,ozamanproletaryanınsınıfmucadelesi-ningayetdogalvekaçınılmazbirgorunguolduguaçıktır.

Oyleysekapitalistsisteminçelişkileriniortmemeli,bilakisorta-yaçıkarmalıveçozupayırmalıyız;sınıfmucadelesininonunual-mamalı,bilakisonusonunakadargoturmeliyiz.

Ohaldepolitikadayanılmamakiçin,proletaryanınveburjuvazi-ninçıkarbirligireformistpolitikası,“kapitalizminsosyalizmege-lişmesi”uzlaşıcıpolitikasıdegil, uzlaşmazbirproletersınıfpoliti-kasıizlemekgerekir.

Işte toplumsal yaşama, toplum tarihine uygulanması içindealındıgındaMarksistdiyalektikyontembudur.

Marksistfelsefimateryalizmegelince,oozundefelsefiidealiz-metabantabanazıttır.

2—Marksistfelsefimateryalizmşutemelozelliklerlekarak-terizeedilir:

a)Dunyayı“mutlakfikrin”,“evrenselruh“un,“bilinç”incisim-leşmesiolarakkavrayanidealizmintersine,Marx’ınfelsefimater-yalizmi,dunyanınnitelik itibariylemaddioldugu;dunyadakiçok

142


çeşitligorungulerin,harekethalindekimaddeninfarklıbiçimleriol-dugu;diyalektikyonteminortayakoydugugibi,gorungulerinkarşı-lıklıbirbirinebaglılıkvekarşılıklıkoşullandırılmışlıgının,harekethalindekimaddeningelişmeyasalarıoldugu;dunyanın,maddeningelişmeyasalarınagoregeliştiginivebir“evrenselruh”aihtiyacıolmadıgındanyolaçıkar.

“Ne var ki materyalist doğa görüşü, doğanın yabancı el

değmemişhaliyle,olduğugibibasitolarakkavranmasındanbaş-

ka birşey değildir...” (Friedrich Engels, “Ludwig Feuerbach ve

KlasikAlmanFelsefesininSonu”,Ek,s.60.)

“Dünya,bütünüyle,herhangibirtanrıyadainsantarafından

yaratılmadı, fakatvardı,vardırvedaimayaşayan,düzenlibir

biçimdegelişenveölenbiralevolarakkalacaktır”diyeneskifilo-

zofHeraklit’inmateryalistgörüşleriyleilgiliolarakLeninşöyle

diyor:“Diyalektikmateryalizminilkelerininçokiyibirifadesi.”

(Lenin,“FelsefiMirasından”,s.276.)

b)Gerçektesadecebilincimizinvaroldugunu;maddidunyanın,varlıgın,doganınsadecebilincimizde,duyumlarımızda,duşuncele-rimizdevealgılarımızdavaroldugunuilerisurenidealizmintersine,Marksistfelsefimateryalizm,maddenin,doganın,varlıgınbilincindışındaveondanbagımsızolarakvarolannesnelbirgerçeklikol-dugu;maddeninbirincil,asıloldugunu,çunkuduyumların,duşun-celerin,bilincinkaynagıoldugu,bilinciniseikincil,turevseloldugu,çunkuonunmaddeninbiryansıması,varlıgınbiryansımasıoldu-gu;duşuncenin,gelişmesindeyuksekbirmukemmellikderecesineerişenmaddenin,yanibeyninbirurunuoldugu,beyniniseduşun-meorganıoldugu, bunedenle,duşunceninmaddeden,buyukbirhatayaduşmedenayrılamayacağından hareket eder.

“Tüm felsefenin en üst sorunu”, der Engels, “düşüncenin

varlıkla,zihnindoğaylailişkisisorunudur...”“Busorununşöyle

ya da böyle yanıtlanmasına göre, filozoflar iki büyük kampa

143


ayrıldı.Zihnindoğakarşısındakiasliyetiniilerisürenler...ideal-

izmkampınıoluşturdular.Doğayıasligörendiğerleri,materyal-

izmin çeşitli okullarına sayılırlar. (Friedrich Engels, “Ludwig

FeuerbachveKlasikAlmanFelsefesininSonu”,s.16/17.)

Devamla:

“Ait olduğumuzmaddi, duyularla algılanabilir dünya, tek

gerçekliktir... Bilincimiz ve düşüncemiz, ne kadar duyu üstü

görünürse görünsün, maddi, vücuda ait bir organın, beynin

ürünüdür...Madde zihnin ürünün değil, bilakis bizzat zihin,

maddenin en üst ürünüdür.” (Aynı yerde s. 20.)

MaddeveduşuncesorununadeginenMarxşoylediyor:

“Düşünce,düşünenbirmaddedenayrılamaz.O[madde—

ÇN]bütündeğişikliklerinöznesidir.”(Marx-Engels,TümEserler,

BirinciBölüm,cilt3,s.305.)

MarksistfelsefimateryalizmikarakterizeederkenLeninşöylediyordu:

“Materyalizm,bilinçten,duyumdan,...deneyimdenbağımsız,

nesnel gerçek varlığı (maddeyi) kabul eder. Bilinç ... ancak

varlığınbiryansısıdır,olsaolsayaklaşıkolarakdoğru(onauy-

gunolan,ideal-kesin)birresimdir.”(Lenin,“MateryalizmveAm-

piriokritisizm”,s.340.)

Veyine:

—“Madde,duyuorganlarımızıetkileyerekduyumyaratan

şeydir;maddebizeduyumlaverilennesnelgerçekliktir...Madde,

doğa,varlık,fizikiolan,birincildir;zihin,bilinç,duyum,ruhise

ikincildir.”(Aynıyerde,s.140ve141.)

—“Dünyaresmi,maddeninnasılhareketettiğinive ‘mad-

denin’nasıl‘düşündüğünü’gösterenbirresimdir.”(Aynıyerde,s.

371.)

—“Beyin,düşünmeorganıdır.”(Aynıyerde,s.147.)

144


c)Dunyayıvedunyayasalarınıbilmeimkanınıyadsıyan,bilgi-mizinsaglamlıgınainanmayan,nesneldogatanımayanvedunya-nınbilimtarafındanaslabilinemeyecek“kendindenşeyler”ledoluoldugusavunanidealizmintersine,Marksistfelsefimateryalizm,dunyanınvedunyayasalarınıntamamenbilinebiliroldugundan;doga yasaları hakkında deneyimle, pratikle sınanmış bilgimizin,nesneldogrudegerindesaglambirbilgioldugundan;dunyadabili-nemeyecekhiçbirşeyolmadıgından,sadeceşimdilikbilinmeyen,fakatbiliminvepratiginguçlerinceortayaçıkarılıpbilinebilecekşeyleroldugundanhareketeder.

Engels,dunyanınbilinemezliginivebilinmesi imkansız“ken-dindenşeyler”invarlıgınıilerisurenKant’ınvedigeridealistlerintezinieleştirirvebilgimizinsaglamlıgınailişkinunlumateryalistte-zisavunurkenşoylediyor:

“Buve tümdiğer felsefihayallerinençarpıcıçürütülmesi

pratiktir,yanideneydirvesanayidir.Eğerbizdoğadakibirsüreci

kendimizyaparak,kendişartlarındangidiponuoluşturarakve

üstelik kendi amaçlarımıza hizmet ettirerek o süreci ka-

vrayışımızındoğruluğunuispatlayabilirsek,Kant’ınneidüğübe-

lirsiz,‘kendindenşey’kavramıortadankalkar.Bitkivehayvan-

larıngövdelerindeüretilenkimyasalmaddeler,organikkimya

bumaddeleribirbiriardınayapanakadarbutür‘kendindenşey’

olarak kaldılar; fakat kimyanın gelişmesiyle bu maddeler

‘kendinden şey’ olmaktan çıkıp bizim için şey haline geldi.

Örneğin,boyakökündeneldeedilenalizarin(kökboya)içinartık

tarladaboyaköküyetiştirilmiyor,bilakiskömürkatranındançok

daha ucuz ve kolay şekilde çıkarılıyor. Kopernik’in güneş

sistemi,üçyüzyılsüreylebirhipotezolarakkaldı;doğruolma-

maihtimaliyüzdebir,bindebir,onbindebirdi,fakatyinedebir

hipotezdi.Fakatbusisteminortayakoyduğuverileredayanan

Leverrier,sadecebilinmeyenbirgezegeninvarolmasıgerektiği-

145


nikeşfetmeklekalmayıp,bilakisbugezegeninuzaydaişgaletme-

sigerekenyeridehesapladığında,vedahasonradaGalileibu

gezegenigerçektenbulduğunda,Aunda,Kopernik’insistemiis-

patlanmışoldu.”(FriedrichEngels,“LudwigFeuerbachveKlasik

AlmanFelsefesininSonu”,s.18.)

Bogdanov,Bazarov,Yuşkeviç’iveMach’ındigertakipçilerinifi-deizmle(imanıbilimetercihedengericibirteori)suçlayanvedogayasalarıhakkındakibilimselbilgimizinsaglambilgiolduguvebilimyasalarınınnesneldogruolduguşeklindekiunlumateryalisttezisavunanLeninşoylediyor:

“Çağdaşfideizm,bilimikesinliklereddetmez;sadecebilimin

‘abartılıiddialarını’,yaninesneldoğruolmaiddiasınıreddeder.

Eğer(materyalistlerindüşündüğügibi)nesneldoğruvarsa,eğer

sadecetekbaşına—dışdünyayıinsan‘tecrübesi’ndeyansıtan—

doğabilimibizenesneldoğruyuverebiliyorsa,bütünfideistteo-

riler tümüyle çürütülmüşolur.” (Lenin, “Materyalizmi veAm-

piriokritisizm”,s.117.)

Marksistfelsefimateryalizminkarakteristikozelliklerikısacabunlardır.

Felsefi materyalizmin onermelerinin toplumsal yaşamın vetoplum tarihinin incelenmesine genişletilmesinin ne muazzamonemesahipoldugu,buonermelerintoplumuntarihineveprole-tarya partisinin pratik çalışmalarına uygulanmasının ne kadaronemlioldugukolaycaanlaşılır.

Egerdogagorungulerininbagıntısıvekarşılıklıkoşullandırılmışlı-gıdoganıngelişmeyasasıysa,bundantoplumsalyaşamdakigorungu-lerinbagıntısınınvekarşılıklıkoşullandırılmışlıgınındatesadufibir-şeydegil,bilakistoplumungelişmeyasasıoldugusonucuçıkar.

Oyleysetoplumsalyaşamvetoplumuntarihibir“tesadufler”yı-gınıolmaktançıkar;çunkutoplumtarihi,toplumunyasayauygun

146


gelişmesihalinegelirvetoplumtarihininincelenmesibirbilimedonuşur.

Oyleyseproletaryapartisininpratikfaaliyeti,“ustunkişiler”iniyiniyetine,“akım”gerektirdiklerine,“evrenselahlakdegerleri”nedegil,toplumungelişmesininyasalarına,buyasalarınincelenmesi-nedayanmalıdır.

Ayrıca,dunyabilinebilirsevedoganıngelişmeyasalarıhakkın-dakibilgimiz,nesneldogrudegerindesaglambilgiyse,toplumsalyaşamvetoplumungelişmesidebilinebilirşeylerdirvetoplumungelişmeyasalarınailişkinbilimselsonuçlar,nesneldogrudegerin-desaglamverilerdir.

Oyleysetoplumsalyaşamıngorungulerininbutunkarmaşıklıgı-naragmen,toplumtarihininbilimi,orneginbiyoloji kadar kesinbirbilim, toplumun gelişmeyasalarındanpratikteyararlanabile-cekbirbilimolabilir.

Oyleyseproletaryapartisi,pratikfaaliyetindekendinetesadufisaikleridegil,toplumungelişmeyasalarının,buyasalardançıkarıla-cakpratiksonuçlarıkılavuzedinmelidir.

Oyleysesosyalizm,insanlıkiçindahaiyibirgelecekhayalinden,bilimedonuşur.

Oyleysebilimilepratikfaaliyetin,teoriilepratiginbagı,bunla-rınbirligi,proletaryapartisininyolgostericiyıldızıolmalıdır.

Ayrıca,egerdoga,varlık,maddidunyabirincil,bilinç,duşunceikincilveturevselise;egermaddidunyainsanlarınbilincindenba-gımsızolarakvarolannesnelgerçekligitemsilediyorsavebilinçbu nesnel gerçekligin yansımasıysa, toplumunmaddi yaşamı vevarlıgıdabirincildir,aslıdir;maneviyaşamıiseikincildir,turevsel-dir;toplumunmaddiyaşamıinsaniradesindenbagımsızolarakvarolannesnelbirgerçekliktir,toplumunmaneviyaşamıisebunesnelgerçekliginbiryansıması,varlıgınbiryansımasıdır.

147


Oyleysetoplumunmaneviyaşamınınşekillenmesininkaynagı,toplumsalduşuncelerin,toplumsalteorilerin,siyasigoruşlerin,si-yasikurumlarınkokeni,fikirlerin,teorilerin,goruşlerin,siyasiku-rumlarınkendisindedegil,bufikirlerin,teorilerin,goruşlerinvb.yansımasıoldugutoplumunmaddiyaşamkoşullarında,toplumsalvarlıktaaranmalıdır.

Oyleysetoplumtarihininfarklıdonemlerindefarklıtoplumsalfikirler,teoriler,goruşler,siyasikurumlargoruluyorsa;koleligeda-yalıtoplumduzenindebelirlibazıtoplumsalfikirler,teoriler,goruş-lervesiyasikurumlararastlıyor,feodalizmdebaşkalarını,kapita-lizmdededahabaşkalarınıgoruyorsak,bu,fikirlerin,teorilerin,go-ruşlerinvesiyasikurumların“dogası”veya“ozellikleri”iledegil,toplumsalgelişmeninfarklıdonemlerindetoplumunmaddiyaşamkoşullarınınfarklıolmasıileaçıklanır.Birtoplumunvarlıgı,toplu-munmaddiyaşamkoşullarınasılsa,toplumdakifikirler,teoriler,si-yasi goruş ve kurumlardaoyleolur.

BubagıntıdaMarxşoylediyor:“İnsanların varlığını belirleyen şey bilinçleri değil, tam

tersine, onların bilincini belirleyen, toplumsal varlıklarıdır.”

(KarlMarx,SeçmeYazılar, cilt I,Moskova-Leningrad1934, s.

359.)

Ohaldepolitikadahatayapmamak,boşhayalciligekapılmamakiçinproletaryapartisi,faaliyetindesoyut“insanaklınınilkeleri”ndedegil,toplumsalgelişmenintayinedicigucuolaraktoplumunmad-diyaşamınınsomutkoşullarından;“buyukadamlar”ıniyiniyetin-dendegil,toplumunmaddiyaşamınıngelişmesiningerçekihtiyaç-larındanyolaçıkmalıdır.

Narodnikler,AnarşistlerveSosyal-Devrimcilerdahilutopyacıla-rınbaşarısızlıgı, başka şeylerin yanısıra, toplumungelişmesindetoplumunmaddiyaşamkoşullarınınoynadıgıbirincilrolukabulet-memelerive—idealizmebatarak—pratikfaaliyetlerinitoplumun

148


maddiyaşamınıngelişmesininihtiyaçlarıtemeliuzerinedegil,buih-tiyaçlardanbagımsızolarakvebuihtiyaçlarakarşıtolaraktoplumungerçekyaşamındankopuk“idealplanlar”ve“herşeyikapsayanpro-jeler”temeliuzerineinşaetmeleriyleaçıklanır.

Marksizm-Leninizmingucuvehayatiyeti,pratikfaaliyetindetop-lumunmaddi yaşamınıngelişmesininihtiyaçlarınadayanmasında,hiçbirzamantoplumungerçekyaşamındankopmamasındayatar.

NevarkiMarx’ınsozlerinden,toplumsalfikirlerin,teorilerin,siyasigoruşvekurumlarıntoplumyaşamındahiçonemiolmadıgı,bunlarıntoplumsalvarlık,toplumunmaddiyaşamkoşullarınınge-lişmesiuzerindeetkidebulunmadıgısonucu çıkmaz. Burada il-kin, toplumsal fikirlerin, teorilerin,goruşlerinvesiyasikurumla-rınkökeninden,ortayaçıkışlarından;toplumunmaneviyaşamının,maddiyaşamkoşullarınınbiryansısıoldugundansozettik.Toplum-salfikirlerin,teorilerin,goruşlerinvesiyasikurumlarınönemine,tarihtekirollerinegelince,tarihimateryalizm,bunlarıntoplumya-şamındaki, toplumtarihindeki agırlıklı rolunu onemini inkaret-mekşoyledursun,bilakistamtersineoneçıkarır.

Farklıtoplumsalfikirlerveteorilervardır.Gununudoldurmuştoplumunsonupgidenguçlerininçıkarlarınahizmetedeneskifi-kirlerve teoriler vardır.Bunların rolu, toplumungelişmesineveilerlemesineayakbagıolmaktır.Birde,toplumunilericiguçlerininçıkarlarınahizmetedenyeni,ilericifikirlerveteorilervardır.Bunla-rınonemi,toplumungelişmesini,ilerlemesinikolaylaştırmalarındayatar; ve toplumun maddi yaşamının gelişmesinin ihtiyaçlarınıdogrudilegetirdikleriorandabufikirlerinonemiartar.

Yenitoplumsalfikirlerveteoriler,ancaktoplumunmaddiyaşa-mınıngelişmesi,onunonuneyenigorevlerkoydugundaortayaçı-kar.Amabunlarortayaçıktıktansonra,toplumunmaddiyaşamınıngelişmesiningetirdigi gorevlerinçozumunukolaylaştıran, toplu-munilerlemesinikolaylaştıransondereceonemlibirguçhalinege-

149


lirler.Yenifikirlerin,yeniteorilerin,yenisiyasigoruşlerinveyenisiyasikurumlarınmuazzamorgutleyici,hareketegeçiriciveyeni-denbiçimlendiricirolutamdaburadakendinigosterir.Yenitop-lumsalfikirlerveteorileraslındatamda,bunlartoplumiçingereklioldugu,bufikirlerinorgutleyici,hareketegeçiriciveyenidenbiçim-lendiricietkisiolmadantoplumunmaddiyaşamınıgeliştirmeninolgunlaşmışgorevleriniçozmekimkansızolduguiçinortayaçıkar-lar.Toplumunmaddiyaşamınıngelişmesininkoyduguyenigorev-lertemelindeortayaçıkanyenitoplumsalfikirveteoriler,kendile-rineyolaçarakkitlelerinmalıolurlar,onlarıhareketegeçirip,top-lumun can çekişen guçlerine karşıorgutlerler veboylece toplu-munmaddi yaşamının gelişmesiniengelleyenbuguçlerindevril-mesinikolaylaştırırlar.

Boylece,toplumunmaddiyaşamının,toplumsalvarlıgıngeliş-mesininolgunlaşmışgorevleritemelindeortayaçıkantoplumsalfi-kirler,teorilervesiyasikurumlar,bizzatkendileri,toplumunmaddiyaşamınıngelişmesininolgunlaşmışgorevlerininçozumunusonu-nakadargoturmekvetoplumundahadagelişmesinimumkunkıl-mak için gerekli koşulları yaratarak, toplumsal varlık uzerinde,toplumunmaddiyaşamıuzerindeetkidebulunurlar.

BubagıntıdaMarxşoylediyor:

“Teorikitleleribirkezsardımı,maddibirgüçhalinegelir.”

(Marx-Engels,TümEserler,BirinciBölüm, cilt I,ilkyarıcilt,s.

614.)

Ohaldetoplumunmaddiyaşamkoşullarınıetkileyebilmekvebukoşullarıngelişmesini,ilerlemesinihızlandırabilmekiçin,prole-taryapartisi,toplumunmaddiyaşamınıngelişmesininihtiyaçlarınıdogruolarakifadeedenvebundandolayıgenişhalkkitlelerinihare-ketegeçirebilecek,seferberedebilecek,onlarıgericiguçleriezmeyevetoplumunileriguçlerininyolunuaçmayahazırbuyukbirprole-

150


taryapartisiordusuhalindeorgutleyebilecekbirtoplumsalteoriye,toplumsalfikredayanmalıdır.

“Ekonomistler”inveMenşeviklerinbaşarısızlıgı,digerşeylerinyanısıra,ileriteorivefikirlerinhareketegeçirici,orgutleyiciveye-nidenbiçimlendiricirolunukabuletmemeleri,ve—kabamaterya-lizmeduşerek—buetkenlerinrolunuhemenhemensıfıra“indir-gemeleri;dolayısıylaPartiyipasiflige,bitkiselhayatamahkumet-meleriileaçıklanır.

Marksizm-Leninizmingucuvehayatiyeti,toplumunmaddiya-şamınıngelişmesininihtiyaçlarınıdogruolarakifadeedenileribirteoriyedayanmasında,teoriyelayıkolduguonemivermesindeveonunhareketegeçirici, orgutleyici veyenidenbiçimlendirici gu-cundensonunakadaryararlanmayıgorevbilmesindeyatar.

Toplumsalvarlıklatoplumsalbilinçarasındaki,toplumunmad-diyaşamınıngelişmeşartlarıylamaneviyaşamınıngelişmeşartlarıarasındakiilişkisorununutarihimateryalizmboyleçozer.

3—TarihiMateryalizm.Şimdigeriyeşusoruyuaydınlatmakkalıyor:Sontahlildetoplu-

mungorunuşunu,fikirlerini,goruşlerinivesiyasikurumlarınıvb.belirleyen“toplumunmaddiyaşamkoşulları”,tarihimateryalizmaçısındannedemektir?

Gerçektende—nedirbu“toplumunmaddiyaşamkoşulları”,onlarınkarakteristikozelliklerinelerdir.

Hiçkuşkusuz“toplumunmaddiyaşamkoşulları”kavramı,her-şeydenonce,toplumuçevreleyendogayı,cografiçevreyiiçinealır;cografiçevre,toplumunmaddiyaşamınınvazgeçilmezvedegişmezkoşullarındanbiridirveelbettetoplumungelişmesinietkiler.Toplu-mungelişmesindecografiçevreninrolunedir?Cografiçevre,toplu-mungorunuşunu, insanlarıntoplumsalduzenininkarakterini,birduzendenbaşkasınageçişibelirleyenbaşfaktordegilmidir?

151


Tarihimateryalizmbusoruyuolumsuzyanıtlar.

Cografiçevre,tartışmasıztoplumungelişmesinindaimivezo-runlukoşullarındanbiridirveelbettetoplumungelişmesiuzerindeetkisinigosterir—toplumungelişmeseyrinihızlandırırveyaya-vaşlatır.Fakatonunetkisitayinedicidegildir,çunkutoplumunde-gişmesivegelişmesi,cografiçevrenindegişmevegelişmesiylekı-yaslanamayacakbirhızdaolmaktadır.SadeceuçbinyıllıkbirsureiçindeAvrupa’dabirbiriardınauçayrıtoplumsalsistemgelipgeç-miştir:ilkelkomunalsistem,koleciligedayalıtoplumsistemivefeo-dalsistem,veAvrupa’nındogusunda,SSCB’ndeisehattadorttop-lumsalsistemgelipgeçmiştir.Oysabusurede,Avrupa’dakicografişartlaryahiçdegişmemiştir,yadacografyaonlarıgozonunealmaya-cakkadarkuçukdegişikliklerolmuştur.Buanlaşılırdırda.Cografiçevredeazbirazonemlidegişikliklerolmasıiçinmilyonlarcayılge-rekir,oysainsanlarıntoplumsistemlerindeçok onemli birdegişik-likiçin bile birkaç yuzveyabirkaçbinyılyeter.

Amabundanşusonuççıkarki,cografiçevre,toplumungeliş-mesininbaşnedeni,tayinedicinedeniolamaz,çunkuonbinlerceyılboyuncaneredeysehiçdegişmedenkalanbirşey,birkaçyuzyıldakokludegişikliklereugrayanbirşeyingelişmesininbaşnedeniola-maz.

Ayrıca,hiçkuşkusuz,nufusartışıveşu,yadabuderecedenu-fusyogunluguda“toplumunmaddiyaşamkoşulları”kavramıiçi-negirer,çunkuinsanlar,toplumunmaddiyaşamkoşullarınınzo-runlubirunsurudur,vebelliasgarisayıdainsanolmadan,toplu-munmaddiyaşamıolamaz.Insanlarıntoplumsistemininkarak-terinibelirleyenbaşfaktor.nufusartışıdegilmidir?

Tarihimateryalizmbusoruyudaolumsuzyanıtlar.

Elbettenufusartışıtoplumungelişmesinietkiler,gelişmeyiko-laylaştırırveyayavaşlatır,amanufusartışı,toplumungelişmesininbaşfaktoruolamaz,toplumungelişmesineetkisitayinediciolamaz,

152


çunkutekbaşınanufusartışı,bellibirtoplumsistemininyerineni-çintamdaşuşekildebiryenisistemingeçtiginiveherhangibirbaş-kasınıngeçmedigini, ilkelkomunal toplumunyerineniçin tamdakoleciligin,koleciliginyerinefeodalduzeninvefeodalduzeninyerineburjuvaduzeniningeçtiginiaçıklamakiçinanahtarvermez.

Egernufusartışı,toplumsalgelişmenintayinedicigucuolsay-dı,dahafazlanufusyogunlugu,zorunluolarak,bunauygunolanda-hayuksekbirtoplumduzenitipininortayaçıkmasınasebepolur-du, Ama gerçekte durum bu degildir. Çin’deki nufus yogunlugu,ABD’dekinindortkatıdır,amaABD,toplumsalgelişmedeÇin’dendahayuksekbiraşamadadır,çunkuÇin’dehalayarı-feodalbirdu-zenhukumsurmesinekarşılık,ABDçoktankapitalistgelişmeninenustaşamasınavarmıştır.Belçika’danufusyogunluguABD’ninki-nin19katı,SSCB’ninkinin26katıdır,amaABDtoplumsalgelişme-deBelçika’danileridedir,SSCB’ndeniseBelçikatumbirtarihido-nemboyugerikalmıştır,çunkuBelçika’dakapitalistduzenhukumsurmesinekarşılıkSSCBkapitalizmiyıkmışvesosyalisttoplumdu-zeninikurmuştur.

Amabundanşusonuççıkarki,nufusartışı,toplumungelişme-sindetoplumduzenininkarakterini,toplumungorunumunutayinedenbaşfaktordegildirveolamaz.

a)Ohalde,toplumunmaddiyaşamkoşullansistemiiçinde,toplu-mungorunumunu,toplumsalduzenininkarakterini,toplumunbirsistemdendigerinegelişmesinitayinedenbaşfaktornedir?

Tarihimateryalizmegorebufaktor,insanınvarlıgıiçingerekligeçimkaynaklarınısağlamatarzı,toplumunyaşayıpgelişebilmesiiçinzorunluolanmaddideğerlerin—yiyecek,giyecek,ayakkabı,konut,yakacak,uretimaletlerivb.—üretimtarzıdır.

Yaşamakiçin,yiyecek,giyecek,ayakkabı,barınak,yakacakvb.gereklidir;bumaddidegerleresahipolmakiçinbunlarıuretmekgerekir;vebunlarıuretmekiçindeinsanların,onlarınyardımıyla

153


yiyecek,giyecek,ayakkabı,barınak,yakacakvb.gibişeylerurettik-leri uretimaletlerinesahipolmasıgerekir; insanlarınbualetleriuretebilmelerivekullanabilmelerigerekir.

Onlarınyardımıylamaddidegerlerinuretildigiüretimaletleri,buuretimaletleriniişletenvebellibirüretimtecrübesiileişbeceri‐sisayesindemaddidegerleruretiminigerçekleştireninsanlar—tumbuunsurlar,hepbirliktetoplumunüreticigüçlerinimeydanagetirirler.Fakatureticiguçler,uretimin,uretimtarzınınsadecebiryanını;insanınmaddidegerlerinuretimiiçinyararlandıgınesnelervedogaguçleriileolanilişkisiniifadeedenyanınıoluşturur.Ureti-min,uretimtarzınındigeryanını,insanlarınuretimsureciiçindekikarşılıklı ilişkileri, insanlarınüretim ilişkilerioluşturur. Insanlardogaylamucadeleederlervemaddidegerleruretmekiçindogadan,birbirindentecritolmuş,birbirindenkopuktekilvarlıklarolarakdegil,birlikte,gruplarhalinde,toplumhalindeyararlanırlar.Bun-dan dolayı uretim,herzamanveherşartaltındatoplumsalbiruretimdir.Maddidegerlerinuretimsurecindeinsanlar,uretimiçin-debirbirleriileşuyadabukarşılıklıilişki,şuyadabuuretimiliş-kisiiçinegirerler.Builişkiler,somurudenozgurinsanlararasındaişbirligivekarşılıklıyardımlaşmailişkileriolabilir;hakimiyetveboyunegmeilişkileriolabilir;veyanihayetbiruretimilişkisibiçi-mindendigerinegeçişilişkileriolabilir.Fakaturetimilişkilerihan-gikarakterdeolursaolsun,—daimavebutuntoplumduzenlerinde—builişkiler,uretimin,toplumunureticiguçlerikadarzorunlubirunsurdur.

“Üretimde”,derMarx,“insanlarsadecedoğaüzerindedeğil,

birbirleriüzerindedeetkidebulunurlar.Ancakbellibirtarzda

işbirliği yaparak ve faaliyetlerini karşılıklımübadele ederek

üretimdebulunurlar.Üretmekiçin,birbirleriylebelirliilişkilerve

bağıntılariçinegirerlervedoğayıetkilemeleri,yaniüretim,an-

154


cakbutoplumsalilişkilervebağıntılariçindegerçekleşir.”(Karl

Marx,SeçmeYazılar,ciltI,s.261)

Dolayısıylauretim,uretimtarzı,hemtoplumunureticiguçlerini,hemdeinsanlarınuretimilişkilerinikapsar,obunların,maddide-gerlerinuretimsureciiçindekibirliginincisimleşmesidir.

b)Uretiminbirinciözelliği,hiçbirzamanbirnoktadauzunsurekalmaması,bilakishepdegişmevegelişmehalindeolmasıdır,veayrıca,uretimtarzındakidegişmeler,kaçınılmazolarakbutuntop-lumsalsistemde,toplumsalfikirlerde,siyasigoruşlerde,vesiyasikurumlardadadegişikliklerigetirir;butuntoplumsalvesiyasiduze-ninaltustolmasınayolaçar.Insanlarfarklıgelişmeaşamalarındafarklıuretimtarzlarındanyararlanırlar,veyadahakabacasoylersek,farklıbiryaşamtarzısurdururler.Ilkelkomunaltoplumdabirure-timvardır,koleciliktebirbaşkauretimtarzıvardır,feodalizmdededahabaşkabiruretimtarzıvardırvs.vb.Vebunauygunolarak,in-sanlarıntoplumsalsistemi,maneviyaşamı,goruşlerivesiyasiku-rumlarıdafarklıdır.

Birtoplumunuretimtarzınasılsa,toplumunkendisi,fikirleriveteorileri,siyasigoruşvekurumlarıdaesasitibariyleoyledir.

Veyadahakabacasoylersek: insanınyaşamtarzınasılsa,du-şunmetarzıdaoyledir.

Budemektirki,toplumungelişmetarihi,herşeydenonce,ureti-mingelişmesinintarihidir;yuzyıllarınseyriiçindebirbiriniizleyenuretimtarzlarının tarihidir, ureticiguçlerinve insanların uretimilişkileriningelişimtarihidir.

Oyleysetoplumsalgelişmetarihi,aynızamandamaddidegerleriuretenlerintarihidir,uretimsureçlerininbaşfaktoruolanvetoplu-munvarlıgıiçingereklimaddidegerlerinuretiminisaglayanemek-çikitlelerintarihidir.

Oyleysetarihbilimi,egergerçekbirbilimolacaksa,toplumungelişimtarihiniartıkkralvegenerallerinhareketlerine,devletlerin

155


“fatih”lerininve“hukumdar”larınındavranışlarınaindirgememeli,bilakisherşeydenonce,maddidegerleriuretenlerin,emekçikitle-lerintarihiyle,halklarıntarihiyleilgilenmelidir.Oyleysetoplumtari-hininyasalarımincelemedeipucu,insanlarınzihinlerinde,toplu-mungoruşlerindevefikirlerindedegil,herverilitarihidonemdetoplumunuyguladıgıuretimtarzında,toplumuniktisadiyaşamındaaranmalıdır.

Oyleysetarihbilimininenbirincigorevi,uretimyasalarını,ure-ticiguçlerleuretimilişkileriningelişimyasalarınıvetoplumunikti-sadigelişimyasalarınıincelemekvemeydanaçıkarmaktır.

Oyleyseproletaryapartisi,egergerçekbirpartiolacaksa,her-şeydenonceuretimingelişmeyasalarının,toplumuniktisadigeliş-meyasalarınınbilgisinikazanmalıdır.

O halde politikadahataya duşmemek için proletaryapartisi,hemprogramınıhazırlarkenhemdepratikfaaliyetlerinde,herşey-denonceuretimingelişmeyasalarından,toplumuniktisadigelişmeyasalarındanhareketetmelidir.

c)Uretiminikinciozelligi,uretimdekidegişmelerinveuretimingelişmesinin,herzaman,ureticiguçlerin;bunlariçindedeenbaştauretimaletlerinindegişmesivegelişmesiilebaşlamasıdır.Demekoluyorki,ureticiguçler,uretiminendevingenveendevrimciogesi-dirler.Ilkoncetoplumunureticiguçleridegişikliklereugrarvegeli-şir;sonrabudegişikliklerebaglıvebunlarlauyumiçinde,insanlararasındaki uretim ilişkileri, insanlarınekonomik ilişkileridegişir.Bununlabirlikte,budemekdegildirki,uretimilişkileriureticiguçle-ringelişmesiuzerindeetkiliolmaz,veureticiguçler,uretimilişkile-rinebaglıdegildir.Ureticiguçleringelişmesinebaglıolanuretimiliş-kilerininkendileride,ureticiguçleringelişmesiuzerindeetkiyapar-lar,bugelişmeyihızlandırıryadayavaşlatırlar.Ayrıca,şunudabe-lirtmekonemlidirki,uretimilişkileri,uzunsure,ureticiguçlerdekibuyumeningerisindekalamaz,veuzunzamanbubuyumeileçeliş-

156


medurumundabulunamazlar,çunkuancakuretimilişkileri,ureticiguçlerinniteliginevedurumunauygunduştuguveonlarınozgurge-lişmesineelverişlibirortamyarattıgızaman,ureticiguçleralabildi-ginegelişebilirler.Buyuzden,uretimilişkileriureticiguçleringeliş-mesinegorenekadargecikmişolurlarsaolsunlar,eryadageç,so-nundaureticiguçleringelişmeduzeyine,ureticiguçlerinniteligineuygunbirdurumagelmekzorundadırlar-vegerçekteyaptıklarıdabudur.Tersidurumdaureticiguçlerileuretimilişkilerininuretimsistemiiçindekibirligitemelindensarsılır,tehlikeyeduşer,uretimintumundebirkopmameydanagelir,biruretimbunalımıolur,ureticiguçlertahribeugrar.

Kapitalistulkelerde—uretimaraçlarınınkapitalistozelmulki-yetinin,uretimsurecinintoplumsalniteligiile,veureticiguçlerinni-teligiileaçıkçauyumsuzlukhalindebulundugubuulkelerde—eko-nomikbunalımlar,uretimilişkileriileureticiguçlerinniteligiarasın-dakiuyumsuzlugunbirornegi,uretimilişkileriileureticiguçlerara-sındakiçatışmanınbirornegidirler.Ureticiguçlerintahribinevaranekonomik bunalımlar, bu uyuşmazlıgın sonucudurlar; ayrıca, buuyuşmazlıgınkendiside,halenmevcuturetimilişkileriniyıkacak,veureticiguçlerinniteligineuygunyeniilişkileriyaratacakolantop-lumsaldevriminekonomiktemelidir.

Bunakarşılık,uretimaraçlarınıntoplumsalmulkiyetiileuretimsurecinintoplumsalniteliginintambiruyuşmahalindeoldugu,buyuzdenneekonomikbunalımlar,neureticiguçlerintahribigibibirdurumunbulunmadıgıSSCB’ndekisosyalistekonomi,uretimiliş-kileriileureticiguçlerinniteligiarasındakitamuyumunbirornegi-dir.

Dolayısıyla,ureticiguçler,uretimin,yalnızcaendevingenveendevrimciogesiolmaklakalmazlar.Aynızamanda,uretimingelişme-sinibelirleyenogedir.Ureticiguçlernasılsa,uretim ilişkileri deonagoreolmalıdır.Nasıl ureticiguçlerindurumu,insanlarınken-

157


dileriiçingereklimaddidegerlerihangiuretimaletleriileurettikle-rinigosterirse, uretimilişkilerinindurumudaüretimaraçlarının(toprak,ormanlar,sular,yeraltızenginlikleri,hammaddeler,uretimaletleri,işletmebinaları,taşımaveulaşımveiletişimaraçlarının)ki-minelindebulundugunu,onlarakiminsahipoldugunu,uretimaraç-larınınkiminemrindebulundugunu, tumtoplumunemrindemi,yoksabunlarıbaşkabireyleri,gruplarıyadasınıflarısomurmekiçinkullanantektekbireylerin,gruplarınyadasınıflarınemrindemioldugunugosterir.

Işteureticiguçlerineneskizamanlardangunumuzekadarkige-lişmesininşematikbirtablosu;kabataştanyapılmaaletlerdenyayveokageçiş,sonraavcılıktanhayvanlarınevcilleştirilmesineveil-kelhayvanyetiştiriciliginegeçiş;taştanyapılmaaletlerdenmadenialetlere(demirbaltavedemiruçlukarasabana)geçiş,dahasonrabitkilerin yetiştirilmesine, tarıma geçiş;malzemelerin işlenmesiiçinmadenialetlerdeyenigeliştirmeler,demircikorugununveçom-lekçiliginortayaçıkması,bunauygunzanaatlarıngelişmesi,zana-atlarıntarımdanayrılması,bagımsızzanaatlarıngelişmesivesonramanufakturun gelişmesi; zanaatçı uretimaletlerindenmakineyegeçiş, zanaatçı vemanufakturcu uretiminmakineleşmiş sanayiedonuşmesi;makineler sistemine geçiş vemodemmakineleşmişbuyuk sanayiin ortaya çıkışı; insanlık tarihi boyunca toplumunureticiguçleriningelişmesininçokeksik,amagenelbirtablosudurbu.Vekendiligindenanlaşılırki;uretimaletleriningelişmesiveyet-kinleşmesiuretimleilişigiolaninsanlarınişidir,yoksainsanlardanbagımsızolarakolmamıştır.Ohalde,uretimaletleridegişirvegeli-şirken,aynızamandainsanlarda—ureticiguçlerinenonemliogesidedegişirvegelişir;onlarınuretimdeneyimi,işalışkanlıkları,ure-timaraçlarınıkullanmayetenekleridedegişmişvegelişmiştir.

158


Iştetarihboyuncatoplumunureticiguçlerindekibudegişmele-revebugelişmeyeuygunolarakinsanlararasındakiuretimilişkile-ride,onlarınekonomikilişkileridedegişmişvegelişmiştir.

Tarih,beştemeluretimilişkisitipitanır:ilkelkomun,kolelik,fe-odalizm,kapitalizmvesosyalizmin uretim ilişkileri. Ilkel komunduzeninde,uretimaraçlarınıntoplumsalmulkiyeti,uretimilişkile-rinintemelinioluşturur.Buda,ozolarak,budonemdekiureticiguç-lerinniteligineuygunduşer,onunkarşılıgıdır.Taşaletler,kezadahasonraortayaçıkanyayveoklardainsanlara,dogaguçlerineveavhayvanlarınakarşıtekbaşlarınasavaşmakolanagınıvermiyordu.Insanlar,açlıktanolmekyadayırtıcıhayvanlaravekomşukabilele-reyemolmakistemedikleritaktirde,ormandanmeyvetoplamakiçin,balıkavlamakiçin,herhangibirbarınakyapmakiçinortaklaşaçalışmakzorunda idiler.Ortaklaşaçalışma, uretimaraçlarınınveaynışekildeurunlerinortakmulkiyetineyolaçıyordu.Buduzende,aynızamanda,avhayvanlarınakarşısavunmasilahıolarakbirkaçuretim aletinin bireyselmulkiyeti dışında, henuz, ozelmulkiyetkavramıyoktu.Buduzende,nesomuru,nedesınıflarvardır.

Koleligedayalıtoplumduzeninde,kolesahibininuretimaraçlarıuzerindekiveayrışekildeçalışanlar—yanibirsuruhayvanıgibisatınalabildigi,satabildigiveoldurebildigikoleler—uzerindekimulkiyeti,uretimilişkilerinintemelinioluşturur.Buuretimilişkile-ri,ozunde,odonemdekiureticiguçlerin durumuna uygun duşer.Insanlar, taş aletler yerine,şimdiartıkmadenialetlerdenyararla-nabilmektedirler;ilkelveyoksulbiravlanmadanibaretolan,hay-vanyetiştirmeyivetarımıbilmeyenbirekonomiyerine,hayvanye-tiştiriciliginin,tarımın,zanaatların,uretiminçeşitlidallarıarasında-kiişbolumununortayaçıktıgıgorulur;bireylervegruplararasındaurunleridegiş- tokuşetmeolanagının,zenginliginbirkaçkişininelindebirikmesi,uretimaraçlarınınbirazınlıgınelindegerçektenbirikmesiolanagının,çogunlugunazınlıgaboyunegmesiveinsan-

159


larınçogunlugununkolehalinegelmesiolanagınınbelirdigigoru-lur.Buradaartıktoplumuntumuyelerinin,uretimsurecindeortak-laşaveozgurceçalışmasıyoktur;buradaegemenolan,aylakefen-dilertarafındansomurulenkolelerinzorlaçalıştırılmasıdır.Onuniçin,artıkuretimaraçlarınında,urunlerinde,ortakmulkiyetiyok-tur.Ortakmulkiyetinyeriniozelmulkiyetalmıştır.Buradakolesa-hibi,ilkvemutlakmulksahibiolarakortayaçıkmaktadır.

Zenginlerveyoksullar,somurenlervesomurulenler,tumhakla-rasahipolanlarvehiçbirhakkıolmayanlar,bunlararasındakiçetinbirsınıfmucadelesi:iştekoleligedayalıtoplumduzeninintablosubudur.

Feodalduzende,uretimilişkilerinintemelinioluşturan,feodalbeyinuretimaraçlarıuzerindekimulkiyeti,veureticiuzerindeki—yanifeodalbeyinartıkolduremedigi,ama[tasarrufundabulundur-dugutopragıylabirlikte]satınalabildigivesatabildigiserfuzerin-deki—sınırlımulkiyetidir.Feodalmulkiyetilekoylununvezanaat-çının uretimaraçları uzerindekivekişiselemegi uzerinekurulukendiozelekonomisiuzerindekibireyselmulkiyetibiraradabulu-nur.Buuretimilişkileri,esasolarak,ureticiguçlerinbudonemdekidurumunauygunduşer.Dokmeciliginvedemirişlemeciligininda-hagelişmesi,sabanvedokumatezgahıkullanımınınyaygınlaşması,tarımın,bahçıvanlıgın,bagcılıgın,zeytinyagıeldeedimininsurekligelişmesi;zanaatatolyeleri,yanındamanufakturlerindeortayaçık-ması:işteureticiguçlerindurumununayırdediciçizgileribunlardır.

Yeniureticiguçler,emekçinin,uretimdebellibirgirişkenligiol-masını,işineilgiduymasını,yapıtınabirbegenikatmasınıgerekti-riyor.Buyuzdenfeodalbey,işineilgiduymayanvekesinolarakgi-rişkenliktenyoksunkoledenvazgeçerek, kendi ozel işletmesineve kendi uretim aletlerinesahipolan,ektigitoprakvekaldırdıgımahsuluzerindenfeodaleayniolarakodemekteyukumluoldugu

160


vergiyiodemekiçin,zorunluolarak,işebirmiktarilgiduyanserfleişgormeyiyegtutuyor.

Burada, ozelmulkiyetevriminisurdurur.Somuruhemenhe-menkolelikduzenindekikadarkatıdır;bellibelirsizyumuşamıştır.Somurenlerlesomurulenlerarasındakisınıfmucadelesi,feodaldu-zenintemelçizgisidir.

Kapitalisttoplumduzenindeuretimaraçlarınınkapitalistmul-kiyeti,uretimilişkilerinintemelinioluşturur:ureticiler,ucretliişçi-ler mulk degildirartık; kapitalist, ureticileri, yaniucretli işçilerineoldurebilir,nedesatabilirçunkuonlarherturlukişiselbagım-lılıklardankurtulmuşlardır;amauretim,araçlarındanyoksundurlarveaçtıktanolmemekiçinişguçlerinikapitalistesatmakvesomuru-nunboyundurugunakatlanmakzorundadırlar.Uretimaraçlarınınkapitalistmulkiyetiyanında, ilkzamanlardageniş olçudeyaygınolan,toprakkoleligindenkurtulmuşkoyluvezanaatçıların,uretimaraçlarıuzerindeki,kişiselemegedayananozelmulkiyetidevardır.Zanaatçıatolyelerivemanufakturler,yerlerini,makinelerledonatıl-mışbuyukfabrikaveişletmelerebırakmıştır.Koylerinilkelaletleriileişlenmekteolansenyorarazileri,yerlerini,tarımbiliminedaya-narakişletilenvetarımsalmakinelerledonatılmışguçlukapitalistiş-letmelerebırakmıştır.

Yeniureticiguçler,emekçilerden,bilisizvekorkutulmuşserfler-dendahakulturluvedahakavrayışlıolmalarınıister;onlarmakine-yikavrayabilecekveonugerektigigibikullanabilecekyetenekleol-malıdır.Onuniçinkapitalistler,feodalbaglarındankurtulmuş,maki-neleriuygunbirbiçimdekullanabilecekkadarkulturluucretliişçi-lerleişgormeyiyegtutarlar.

Ama,ureticiguçleriçokbuyukolçulerdegeliştirmişolmasıyu-zunden,kapitalizm,kendisinindeçozemeyecegiçelişkileregomul-muştur.Kapitalizmgitgidedahabuyukmiktarlardametaureterek,vebumetalarınfiyatınıduşurerek,rekabetiagırlaştırır,kuçukve

161


ortaozelmulksahibiyıgınınıyıkımaugratır,onlarıproleterduru-munaduşurur,satınalmaguçleriniazaltır;bununsonucuolarak,uretilmişmetalarınsurumuolanaksızlaşır.Kapitalizm,uretimige-nişleterek,vekocamanfabrikaveişletmelerdemilyonlarcaişçiyibi-rarayatoplayarak,uretimsurecinetoplumsalbirnitelikkazandırırvebununladakendikuyusunukendisikazar:çunkuuretimintop-lumsalniteligi,uretimaraçlarınıntoplumsalmulkiyetinigerektirir;oysa uretimaraçlarımulkiyeti, ozel, kapitalist, uretim surecinintoplumsalniteligiylebagdaşmazbirmulkiyetolarakkalır.

Iştedonemdonempatlakverenaşırıuretimbunalımlarısıra-sındakendinigosterenşey,ureticiguçlerinniteligiileuretimilişki-leriarasındakibuuzlaştırılamazzıtlıklardır;kapitalistler,geneken-dilerininsorumluoldukları,yıgınlarınyıkımaugramasıyuzunden,metanınkarşılıgınıodeyebilecekalıcıbulamayınca,zahireyiyak-mak,uretilmişmetalarıyoketmek,uretimidurdurmak,ureticiguç-leritahripetmekzorundakalırlarvebiryandamilyonlarcainsan,metaeksikligiyuzundendegil,tersinefazlametauretildigiiçiniş-sizlikveaçlıktanacıçeker.

Budemektirki,kapitalisturetimilişkileri,artıktoplumunureti-ciguçlerineuygunduşmuyorlar,veonlarlaçozulmezzıtlıklariçinegirmişbulunuyorlar.

Budemektirki,kapitalizm,uretimaraçlarınınbugunkukapita-listmulkiyetiyerinesosyalistmulkiyetikoyacakbirdevrimegebe-dir.

Budemektirki,somurenlerilesomurulenlerarasındaenkes-kinbirsınıfmucadelesi,kapitalistduzenintemelozelligidir.

BuguniçinyalnızSSCB’ndegerçekleşmişbulunansosyalisttop-lumduzeninde,uretimilişkilerinintemelinioluşturan,uretimaraç-larınıntoplumsalmulkiyetidir.Buradaartıknesomuren,nedeso-murulen vardır.Urunler, verilenemege goreve “Çalışmayanye-mez”ilkesigozonundetutularakuleştirilir.Uretimsureciiçindein-

162


sanlararasındakiilişkiler,somurudenkurtulmuşçalışanlarınkar-deşçebirligivesosyalistyardımlaşmailişkileridir.Uretimilişkileri,ureticiguçlerindurumunatamamıylauygundur,çunkuuretimsu-recinintoplumsalniteligi,ouretimaraçlarınıntoplumsalmulkiye-ti iledesteklenmiştir.

SSCB’nde,sosyalistmulkiyetin,donemdonemgelenaşırıure-timbunalımlarındanveonabaglıherturlusaçmalıklardanhabersizolmasınısaglayandabuuygunluktur.

Buyuzdendirki,burada,ureticiguçlerhızlıbirtempoylageli-şirler,çunkuureticiguçlereuygunolanuretimilişkileri,bugelişme-yialabildigineozgurkılarlar.

Insanlıktarihiboyuncainsanlarınuretimilişkileriningelişme-sinintablosubudur.

Uretimilişkilerindekigelişmenin,toplumunureticiguçlerininveoncelikleuretimaletleriningelişmesinebagımlılıgıboyledirvebu bagımlılık sonucu, uretici guçlerdeki degişme ve gelişmeler,enindesonundauretimilişkilerindededegişikliklerevegelişmelereyolaçar.

“İş aletlerinin1)kullanımı ve yapımı”, der Marx, “rüşeym

halindebazıhayvantürlerindevarolmasınarağmen,özelliklein-

sanınişsürecinikarakterizeederveFranklinbundandolayıin-

sanı...aletyapanhayvanolaraktanımlar.Kemikfosilleri,nesli

tükenmişhayvantürlerinintespitedilmesiiçinnekadarönemli-

yse,günügeçmişişaletlerininkalıntılarıda,toplumunartıkyok

olmuşiktisadibiçimleriniortayaçıkarmakiçinokadarönem-

lidir.İktisadiçağlarıayırteden,neyapıldığıdeğil,nasılyapıldığı

veyapılışlarındahangialetlerinkullanıldığıdır.İşaletleri,sadece

insanemeğininulaştığıgelişmeseviyesininbirölçütüdeğil,aynı

1) “Işaletleri”ndenMarx,esasolarak uretimaletlerinianlar.—Red.

163


zamanda hangi toplumsal koşullar içinde çalışıldığının da

göstergesidir.” (KarlMarx, “Kapital” ciltI,Moskova-Leningrad

1932,s.187/88.)

Veyine:—“Sosyalilişkiler,üreticigüçleresıkısıkıyabağlıdır.İnsan-

laryeniüreticigüçlereldeettikçe,üretimtarzınıdadeğiştirirler;

veüretimtarzını,geçimlerinikazanmatarımıdeğiştirmekle,tüm

toplumsalilişkilerinidedeğiştirirler.Eltezgahı,feodalağalıbir

toplumu,buhartezgahıisesanayikapitalistibulunanbirtoplu-

muverir.”(KarlMarx,“FelsefeninSefaleti”,Moskova1939,s.71.)

— “Üreticigüçlerinbüyümesi, toplumsal ilişkilerinyıkıl-

ması, fikirlerin oluşumu sürekli hareketinin ta ortasında

yaşıyoruz; hareketsiz olan sadece, hareket soyutlamasıdır.”

(Aynıyerde,s.93.)

“KomunistPartisiManifestosu”ndaformuleedildigihaliyle ta-rihi materyalizmikarakterizeederken Engelsşoyleder:

“İktisadiüretimveondanzorunluolarakçıkan,her tarihi

çağıntoplumsalyapısı,buçağınsiyasivedüşünseltarihininte-

meliniteşkileder;dolayısıyla(topraküzerindekiilkelkomünal

mülkiyetinçözülmesindenbuyana)tümtarih,sınıfmücadeleler-

inin, toplumsal evrimin değişik aşamalarındaki sömürenle

sömürülen,ezenleezilensınıflararasındakimücadelelerintari-

hidir;amabumücadeleşimdiöylebiraşamayaerişmiştirki,ez-

ilenvesömürülensınıf(proletarya),aynızamandatümtoplumu

sömürü, baskı ve sınıf mücadelesinden ebediyen kurtarma-

dıkça, kendini ezen ve sömüren sınıftan (burjuvazi) kurtara-

maz...”(Engels,“Manifesto”nun1883Almancabaskısınaönsöz.)

d)Uretiminüçüncüözelliği,yeniureticiguçlerinveonlarateka-buledenuretimilişkilerinin,eskitoplumduzenindenkopuk birşekilde, eski duzenin yok olmasından sonra degil,eskiduzeninbagrında;insanlarınkasıtlıvebilinçlifaaliyetisonucuolarakdegil,

164


kendiliginden,bilinçsizceve insan iradesinden bagımsız olarakortaya çıkmasıdır. Kendiligindenveinsaniradesindenbagımsızoluşununikinedenivardır:

Birincisi,insanlarınşuyadabuuretimtarzınıseçmedeozgurolmamalarıdır,çunkuyaşamagirenheryenikuşak,kendindenon-cekikuşaklarınemegisonucuyaratılmışolanureticiguçleriveure-timilişkilerinihazırbulur,bunedenle,maddidegeruretebilmekiçin,ilkbaşta,uretimalanındahazırbulduguherşeyidevralmakvekendinibuureticiguçlereveuretimilişkilerineuydurmakzorundakalır.

Ikincisi,insanlarşuyadabuuretimaletini,ureticiguçlerinşuyadabuunsurunuiyileştirirken,buiyileştirmelerinhangitoplumsalsonuçlarayolaçacagınınbilincindedegillerdir,bunuanlamazlarvedurupduşunmezler,sadeceguçlukçıkarlarını, işihafifletmeyivekendisiiçindolaysız,elletutulurbirtakımyararlarsaglamayıduşu-nurler.

Ilkelkomunaltoplumunbazıuyeleriyavaşyavaşveelyorda-mıylataşaletkullanımındandemiraletkullanımınageçtikleriza-man,elbettekibuyeniliginhangitoplumsalsonuçlarayolaçacagınıbilmiyorlardıvebunudurupduşunmemişlerdi;madenialetlerege-çişinuretimdebirdevrimanlamınageldigini,sonundakoleliksiste-mineyolaçacagınıanlamamışlardı,bununbilincindedegillerdi—sadeceişihafifletmekveenyakın,elletutuluryararsaglamakisti-yorlardı,bilinçlifaaliyetleri,gunlukkişiselçıkarlarındarçerçeve-siylesınırlıydı.

FeodalsistemdonemindeAvrupa’nıngençburjuvazisi,kuçukloncaatolyelerininyanındabuyukmanufakturişletmelerideinşaetmeyebaşlayıp,boylelikletoplumunureticiguçleriniilerlettiginde,elbettebuyeniliginhangitoplumsalsonuçlarayolaçacagınıbilmi-yorduvebunlarıdurupduşunmemişti:bu“kuçuk”yeniligintop-lumsalguçlerinyenidengruplaşmasınayolaçacagının,bununda

165


hemlutuflarınaokadardegerverdiklerikrallarıniktidarınakarşı,hemdeondegelentemsilcilerinin,saflarınagirmeyeokadarhevesettigisoylulugakarşıbirdevrimlesonbulacagınınbilincindedegil-di,bunuanlamıyordu—osadece,metauretimininmaliyetiniduşu-rerek,AsyaveyenikeşfedilmişAmerikapazarlarınamumkunoldu-gunca çokmal surmek vemumkun oldugunca çok kar etmekti:onunbilinçlifaaliyetibugunlukpratigindarçerçevesiylekısıtlıydı.

Ruskapitalistleri,yabancıkapitalistlerleeleleRusya’yagenişçaptamodernmekanizebuyuksanayiigetirirken,-Çarlıgıdokun-madanbırakmışlarvekoyluleriçiftliksahiplerininyagmasınates-limetmişlerdi—ureticiguçlerinbuonemligelişmesininhangitop‐lumsalsonuçlarayolaçagınıbilmiyorlardıvebunlarıdurupduşun-memişlerdi:toplumunureticiguçlerindekibubuyukartışıntop-lumsalguçlerinyenidengruplaşmasınayolaçacagını,buyenigrup-laşmanın, proletaryayakoylulugu kendimucadelesinin saflarınakatmavemuzaffersosyalistdevrimiyapmaimkanıverecegininbi-lincindedegillerdivebunuanlamıyorlardı—onlarsadece,sanayiuretiminisonnoktasınakadargenişletmek,deviçpazarıelegeçir-mek,tekelciler halinegelmekvemilliekonomidenmumkunoldu-guncaçokkarsızdırmakistiyorlardı;bilinçlifaaliyetleri,darpratikguncelçıkarlarınotesinegeçmiyordu.

BunauygunolarakMarxşoyleder:“Yaşamlarının toplumsal üretiminde (yani insanların

yaşamasıiçingereklimaddideğerlerinüretiminde—Red.)in-

sanlar,aralarındabelirli,zorunlu,kendiiradelerindenbağımsız

ilişkilere, onlarınmaddiüretici güçlerinin belirlibir gelişme

aşamasınatekabüleden,üretimilişkilerinegirerler.”(KarlMarx,

SeçmeYazılar,ciltI,s.359)

Fakatbu, uretimilişkilerindekidegişikliklerinveeski uretimilişkilerindenyenilerinegeçişinpuruzsuz,çatışmasız,karışıklıklarolmadanolacagıanlamınagelmez.Tamtersine,boylebirgeçiş,ge-

166


nellikle,eskiuretimilişkilerinindevrimcitarzdayıkılmasıveyeniuretimilişkilerininkurulupsaglamlaştırılmasıyoluylaolur.Bellibirnoktayakadarureticiguçleringelişmesiveuretimilişkilerialanın-dakidegişiklikler,kendiligindenbirsureçolarak,insaniradesindenbagımsızilerler. Fakatbu sadecebellibir anakadar, yeniortayaçıkmışvegelişmekteolanureticiguçleringerekliolgunlugaulaş-tıgıana kadar boyledir. Yeni uretici guçler olgunlaştıktan sonra,eskiuretimilişkilerivebuilişkilerintaşıyıcıları,hakimsınıflar,an-cakyenisınıflarınbilinçlifaaliyetiyle,busınıflarınşiddeteylemleriy-le,devrimleortadankaldırılabilecekolan“aşılamaz”engelhalinege-lirler.Burada,eskiuretimilişkilerinişiddetyoluylayıkmamisyonu-nasahipyenitoplumsalfikirlerin,yenipolitikkurumların,yenisi-yasiiktidarınmuazzamrolügayetberrak ortayaçıkmaktadır.Yeniureticiguçlerle eskiuretimilişkilerininçatışmasıtemeliuzerinde,toplumunyeniiktisadiihtiyaçlarıtemeliuzerindeyenitoplumsalfi-kirlerortayaçıkar,buyenifikirler,kitleleriorgutlerveseferbereder,kitleleryenibirsiyasiorduiçindebirbirleriylekaynaşır,yenibirdevrimciiktidaryaratırvebuiktidarı,uretimilişkilerialanındaeskiduzeniyoketmekveyeniduzenikurupsaglamlaştırmakiçinkulla-nırlar. Gelişiminkendiligindensureci,yerini, insanlarınbilinçlifa-aliyetinebırakır,barışçılgelişme,yerini,şiddetlialtustoluşa,evrim,devrimebırakır.

Proletarya,derMarx,“burjuvaziyekarşımücadeleiçindezo-

runluolaraksınıfolarakbirleşir”,“devrimyoluylakendinihakim

sınıfkılar”ve“hakimsınıfolarak”şiddetyoluyla“eskiüretimil-

işkilerini kaldırır.” (“Komünist PartisiManifestosu”,Moskova

1945,s.38.)

Veyine:

— “Proletarya, siyasi egemenliğini, burjuvazinin elinden

adımadımtümsermayeyialmak,bütünüretimaletlerinidevle-

tin elinde, yanihakim sınıfolarakörgütlenmişproletaryanın

167


elindemerkezileştirmekveüreticigüçlerienhızlışekildeartır-

makiçinkullanacaktır.”(Aynıyerde,s.37.)

—“Şiddet,yenibir toplumagebehereski toplumunebe-

sidir.”(KarlMarx,“Kapital”,ciltI,s.791.)

IşteMarx’ın1859’da,unlukitabı“PolitikEkonomininEleştirisi-neKatkı”nıntarihi“Onsoz”undeverdigi,tarihimateryalizminozu-nundahiyaneformulasyonu:

“Yaşamlarınıntoplumsalüretimindeinsanlar,aralarındabe-

lirli, zorunlu,kendi iradelerindenbağımsız ilişkilere,onların

maddiüreticigüçlerininbelirlibirgelişmeaşamasınatekabül

edenüretim ilişkilerinegirerler.Buüretim ilişkilerinin tümü,

toplumun ekonomik yapısını,birhukuki ve siyasiüstyapının

üzerindeyükseldiği,vebelirlitoplumsalbilinçbiçimlerininona

tekabülettiğisomuttemeli teşkileder.Maddiyaşamınüretim

tarzı,toplumsal,siyasivebirbütünolarakzihinselyaşamsüreci-

ni koşullandırır. İnsanların varlığını belirleyen şey bilinçleri

değil, tam tersine, onların bilincini belirleyen, toplumsal

varlıklarıdır.Gelişmelerininbelirlibiraşamasında, toplumun

maddiüreticigüçleri,ozamanakadar içindehareketettikleri

mevcutüretim ilişkileriyleyadabunlarınhukuki ifadesinden

başkabirşeyolmayanmülkiyetilişkileriyleçelişkiyedüşerler.

Builişkiler,üreticigüçleringelişmebiçimleriolmaktançıkıp,on-

larınzincirinedönüşürler.Ozamanbirsosyaldevrimçağıbaşlar.

Ekonomiktemelindeğişmesiylebirliktekoskocaüstyapıyavaş

veyahızlıbirşekildealtüstolur.Bugibialtüstoluşlarınincelen-

mesinde,daima,ekonomiküretimkoşullarındakimaddi,doğal

bilimkesinliğiylesaptanabiliraltüstoluşla,hukuki,siyasi,dini,

sanatsalyadafelsefibiçimleri,kısaca,insanlarınbuçatışmanın

bilincinevardıklarıvekesinsonuçalıncayakadarkavgasınıver-

dikleriideolojikbiçimleriayırtetmekgerekir.Nasılki,birkimse

hakkında,kendisiiçintaşıdığıfikredayanılarakbirhükümver-

168


ilemezse, böyle bir altüst oluş çağı hakkındada, onun kendi

bilinciyle hüküm verilemez, tam tersine, bu bilinç, maddi

yaşamınçelişkileriyle,toplumsalüreticigüçlerileüretimilişkile-

riarasındakimevcutçatışmaylaaçıklanmakgerekir.Birtoplum-

sal formasyon, kendisinin onlar için yeterince geniş olduğu

bütünüreticigüçlergelişmedenaslabatmaz,veyenivedahayük-

seküretimilişkileri,bunlarınmaddivarlıkkoşullarıbizzateski

toplumunbağrındayumurtasındançıkmadan[olgunlaşmadan—

ÇN],asla[eskilerinin—ÇN]yerinegeçmezler.Onuniçindirki,

insanlıkkendiönüne,ancakçözebileceğigörevlerikoyar,çünkü

yakındanbakıldığındaherzamangörülecektirki,görevinkendi-

si,ancakçözümününmaddikoşullarınınmevcutolduğuyadaen

azından oluşma sürecinde olduğu yerde ortaya çıkar.” (Karl

Marx,SeçmeYazılar,ciltI,s.359/60.)

Iştetoplumyaşamına,toplumtarihineuygulanışıiçindealındı-gındaMarksistmateryalizmbudur.

Işte diyalektik materyalizmin ve tarihi materyalizmin temelozellikleribunlardır.

Buradan,revizyonistlerinveyozlaşmışlarınsaldırılarınakarşıLenin’inPartiiçinnekadardegerlibirteorikhazineyikoruduguveLenin’in “MateryalizmveAmpiriokritisizm”kitabının çıkmasını,Partimizingelişmesi içinnekadar onemliolduguanlaşılabilir.

3.STOLYPİNGERİCİLİĞİDÖNEMİNDEBOLŞEVİKLERVEMEN-ŞEVİKLER.BOLŞEVİKLERİNTASFİYECİLEREVEOTZOVİSTLE-REKARŞIMÜCADELESİ.

Gericilik yıllarında parti orgutlerinde çalışmak, daha oncekidevrimingelişmesi donemindeoldugundan çok dahaguçtu.partiuyelerininsayısıiyiceseyrekleşti.Çoksayıdakuçuk-burjuvayolar-

169


kadaşı,ozellikleaydınlar,Çarlıkhukumetinintakibatınaugramak-tankorktuklarındanPartisaflarındanayrıldılar.

Lenin,devrimcipartilerinboyleanlardabilgilerinimukemmel-leştirmelerigerektiginibelirtti.Devriminkabarışıdoneminde,nasılsaldırılacagınıogrenmişlerdi,gericilikdonemindede,nasıldogrubirşekildegeriçekilineceginiogrenmeliydiler;nasılyeraltınageçe-ceklerini,illegalpartiyinasılkoruyacakveguçlendireceklerini,legalolanaklardan,ençeşitlilegalorgutlerden,ozelliklekitleorgutlerin-den,kitlelerlebagıguçlendirmekiçinnasılyararlanacaklarınıog-renmeliydiler.

Menşevikler,devriminyenidenkabarmaolanagınainanmadık-larından,panikiçindegeriçekildiler;partiprogramınındevrimcitaleplerinivePartinindevrimcişiarlarınıalçakçainkarettiler,prole-taryanınillegaldevrimcipartisinitasfiyeetmek,yoketmekistediler.Buyuzden,butipMenşeviklereoandanitibaren“Tasfiyeci”dendi.

Menşeviklerden farklı olarak Bolşevikler, gelecek birkaçyıliçindeyenibirdevrimcikabarışolacagınavePartininkitleleribuyenigelişmeyehazırlamaklayukumluoldugunakesinemindiler.Devrimintemelgorevleriçozulmemişti.Koylulerinelinetopraksa-hiplerinintopraklarıgeçmemişti,işçilersekizsaatlikişgununueldeetmemişler,halkınnefretettigi,vehattahalkın1905’tekoparmışoldugukuçuksiyasiozgurluklerideyenidenyoketmişolanÇarlıkotokrasisidevrilmemişti.Boylece,1905yılındadevrimidogurmuşolannedenlerhalayururlukteydi.BunedenleBolşeviklerdevrimcihareketinyenidenyukselecegineemindiler;bunahazırlanıyor,işçisınıfınınguçlerinibiriktiriyorlardı.

Bolşevikler,devriminyenidenkabarışınınkaçınılmazolduguyolundakiinançlarınıayrıca,1905Devrimininişçisınıfına,hakları-nıdevrimcikitlemucadelesiyoluylaelegeçirmeyiogretmişolmasıolgusundandaalıyorlardı.Gericilikyıllarında,sermayenintaarruzyıllarında,işçiler1905yılınınbudersleriniunutamazlardı.Lenin,

170


işçilerdengelen,fabrikasahipleritarafındannasıltekrarbaskıaltı-naalındıklarını,nasılkuçukduşurulduklerinibelirterekşoylehay-kırdıklarımektuplarındanpasajlaraktarıyordu:“Bekleyin,yenibir1905dahagelecek!”

Bolşeviklerinesassiyasihedefi,1905yılındakiyleaynıkaldı—Çarlıgıdevirmek,burjuva-demokratikdevrimisonunakadargotur-mekvesosyalistdevrimegeçmek.Bolşeviklerbuhedefibiranbileunutmadılarvekitlelerinonundetemeldevrimcişiarlarıizahetme-yedevamettiler:demokratikcumhuriyet,çiftliksahiplerinintop-raklarınaelkonulması,sekizsaatlikişgunu.

AmaPartinintaktiği,1905devrimininyukselişdonemindekiy-le aynı kalamazdı. Ornegin, yakın bir gelecektekitlelerbirsiyasigenelgreveveyasilahlıayaklanmayaçagrılamazdı.çunkudevrimcihareketgeriliyordu,işçisınıfıçokyorgunbirdurumdaydıvegericisınıflaroldukçaguçleniyordu.Parti,yenidurumuhesabakatmakzorundaydı.Saldırıtaktigininyerine;savunmataktigi,guçtoplama,kadrolarıyeraltınakaydırmaveillegalPartiçalışmasıtaktigi,ille-galçalışmayılegalişçiorgutlerindekiçalışmaylabirleştirmetaktigigeçirilmeliydi.

VeBolşeviklerbugoreviyerinegetirmeyibildiler.“Devrimden uzun yıllar önce çalışmayı bildik. Bize boşu

boşunakayagibisağlamdemezler.Sosyal-demokratlar,ilksi-

lahlı saldırının yenilgisinde cesaretini yitirmeyecek, kendini

kaybetmeyecek vemaceraya sürüklenmeyecek birproletarya

partisi inşaetmişbulunuyorlar”,diyeyazıyorduLenin.(Lenin,

TümEserler,ciltXII,s.126,Rusça.)

BolşeviklerillegalPartiorgutleriniyaşatmakveguçlendirmekiçinmucadeleettiler.FakataynızamandaBolşevikler,kitlelerlebag-larısurdurmekvekorumak,boylecePartiyiguçlendirmekiçin,tumlegalolanaklardan,herturlulegalaçıktanyararlanmayıgereklisay-dılar.

171


“Bu, Partimizin Çarlığa karşı açık devrimcimücadeleden,

dolaylımücadeleyöntemlerine,hertürlüvebütünlegalolanak-

lardan— sigorta sandıklarından Duma kürsüsüne kadar—

yararlanmayadöndüğüdönemdi.Bu,1905Devrimindeyenilgiye

uğramamızdansonrageriçekilmedönemiydi.Budönüş,güçler-

imizitoparladıktansonraÇarlığakarşıaçıkdevrimcimücadel-

eyeyenidenbaşlamaküzereyenimücadeleyöntemleriniben-

imsememizi gerektiriyordu.” (Stalin, XV. Parti Kongresi

StenografikTutanağı,Moskova1935,s.366/67,Rusça.)

Ayaktakalabilenlegalorgutler,illegalPartiorgutleriiçinadetabirperdevekitlelerlebagkurmaaracıoldular.KitlelerlebagıayaktatutmakiçinBolşevikler,sendikalardanvedigerlegaltoplumsalor-gutlerdenyararlandılar:saglıksigortasıkasaları,işçituketimkoo-peratifleri,kulupler,egitimdernekleri,halkevleri,BolşeviklerDevletDuması kursusunden, Çarlık hukumetinin politikasını teşhir et-mek,Kadetleriteşhiretmek,koyluleriproletaryanınmucadelesinekazanmakiçinyararlandılar.IllegalPartiorgutununkorunmasıvetumdigersiyasiçalışmabiçimlerininbuorgutaracılıgıylayonetil-mesi,Partiye,dogruPartiçizgisininuygulanması,devrimdalgası-nınyenidenyukselişiiçinguçlerinhazırlanmasıimkanımsagladı.

Bolşevikler, devrimci çizgilerini, iki cephelimucadele içinde,Partiiçindeoportunizminikiturunekarşımucadeleiçindegerçek-leştirdiler:PartininaçıkduşmanlarıolanTasfiyecilerekarşı,vePar-tiningizliduşmanlarına,Otzovistlerdenilenlerekarşı.

BaştaLenin,Bolşevikler,tasfiyeciliginortayaçıktıgıgundeniti-baren,buoportunistakımakarşışiddetlibirmucadeleyuruttuler.Lenintekrartekrar,Tasfiyeciligin,liberalburjuvazininPartiiçinde-kibiracentasıoldugunaişaretetti.

Aralık1908’deParis’te,RusyaSosyal-DemokratIşçiPartisiV.(Tum-Rusya)Konferansıtoplandı.Lenin’inçagrısıuzerinebukon-ferans, Tasfiyeciligi, yani Parti aydınlarının belli bir kesiminin

172


(Menşevikler),“RSDIP’ninmevcutorgutunutasfiyeetmeveonunyerine,hernepahasınaolursaolsunlegalitesınırlarıiçinde,bule-galite Partininprogramından, taktiklerindenvegeleneklerindenvazgeçmekpahasınadasatınalınacakolsa,neidugubelirsizlegalbirdernekgeçirme”çabalarınımahkumetti.(SBKP[B]Kararları,BolumI,s.l28,Rusça.)

Konferans,tumPartiorgutlerinitasfiyeciçabalarakarşıkararlımucadeleyeçagırdı.

FakatMenşeviklerKonferansınbukararınauymadılarveTasfi-yecilikyorungesine,devrimeihaneteKadetlerleişbirliginegittikçedahaçokkaydılar.Menşevikler,proletaryapartisinindevrimciprog-ramından;demokratikcumhuriyet,sekizsaatlikişgunu,çiftliksa-hiplerinintopraklarınaelkonulmasışiarındangitgideaçıkçavazge-çiyorlardı.Menşevikler,Partiprogramınıvetaktiginiredpahasına,Çarlıkhukumetinden,açık,legal,sozdebir“işçipartisininvarlıgıiçinizinalmakistiyorlardı.Stolypinrejimiylebarışmaya,kendileri-nionauydurmayahazırladılar.BuyuzdenTasfiyecilere,aynıza-manda“StolypinIşçiPartisi”dedenir.

Devriminaçıkduşmanlarına—başındaDan,AkselrodvePot-ressovbulunanveMartov,TroçkivedigerMenşeviklerdenyardımgorenTasfiyecilere—karşımucadeleyleaynızamanda,Bolşevikler,gizliTasfiyecilere,oportunizmlerini“sol”lafazanlıklamaskeleyenOtzovistlerekarşıdauzlaşmazbirmucadeleverdiler.Otzovistlerdi-ye,işçitemsilcilerininDevletDuması’ndangeriçagrılmasınıvebirbutunolaraklegalorgutlerdekiçalışmalarınhepsinindurdurulma-sınıtalepedenbirtakımeskiBolşevikleredeniyordu.

1908’deBolşeviklerinbirkısmı,DevletDuması’ndakisosyal-demokrattemsilcileringeriçagrılmasını(Rusça:Otziv)talepetti.“Otzovist”adıburadangelir.Otzovistler,Lenin’eveLenin’inçizgisi-nekarşımucadelebaşlatankendiayrıgruplarınıkurdular(Bogda-nov,Lunaçarski,Aleksinski,Pokrovski,Bubnovvd.).Sendikalarda

173


vedigerlegalorgutlerdeçalışmayıkesinliklereddediyorlardı.Boylehareketetmekleişçidavasınabuyukzararverdiler.Otzovistler,Par-tiyiişçisınıfındankoparmaya,partisizkitlelerlebaglarındanmah-rumbırakmayaçalıştılar;kendileriniillegalbirorgutiçinehapset-mekistiyorlardı,amaaynızamandabuorgutelegalkılıfkullanmafırsatıtanımadıklarından,onuyakalanmatehlikesinemaruzbıra-kıyorlardı.Otzovistler,BolşeviklerinDevletDuması’ndaveDumakursusundenkoyluluguetkileyebileceklerini,ÇarlıkhukumetininvesahtekarlıklakoylulugukazanmayaçalışanKadetlerinpolitikası-nıteşhiredebileceklerinianlamıyorlardı.Otzovistler,devriminyenibiratılımıiçinguçtoplanmasınıkostekliyorlardı.BuyuzdenOtzo-vistler,“terstentasfiyeci”idiler—legalorgutlerdenyararlanmaola-nagınıyoketmeyeçalışıyorlardıvegerçektendegenişPartisizkitle-lereproletaryanınonderliketmesindenvazgeçmişlerdi,devrimciçalışmadanvazgeçmişlerdi.

1909yılındaOtzovistlerindavranışınıtartışmakuzeretoplantı-yaçagrılanBolşevikgazete“Proletari”nin(Proleter)genişletilmişyazıkurulukonferansı,Otzovistlerimahkumetti.Bolşevikler,Otzo-vistlerlehiçbirortakyanlarınınolmadıgınıaçıkladılar,veonlarıBol-şevikorguttenattılar.

Tasfiyecilerde,Otzovistlerde,proletaryanınvePartisininkuçukburjuvayolarkadaşlarındanbaşkabirşeydegillerdi.Proletaryaiçinzorbiranda,TasfiyecilerleOtzovistlergerçekyuzlerinibutunaçıklı-gıylaortayakoydular.

4.BOLŞEVİKLERİNTROÇKİZMEKARŞIMÜCADELESİ.PARTİDÜŞMANIAĞUSTOSBLOKU.

Bolşeviklerikicephedebirden—TasfiyecilereveOtzovistlerekarşı—proletaryapartisininsaglamçizgisinisavunmakiçinuzlaş-mazbirmucadeleverirken,Troçki,MenşeviklerinsaflarındakiTas-

174


fiyecileridestekledi.Lenin’inona“YudasTroçki”(hainTroçki)de-mesibuyıllararastlar.Troçki,Viyana’dabiryazarlargrubukura-rak,guya“fraksiyonlarustu”,amaaslındaMenşevikbirgazeteya-yınlamayabaşladı.LeninosıradaTroçkihakkındaşoyleyazıyordu:“Troçkienalçakbirkariyeristvehizipçigibidavranıyor...Partidensozedipduruyoramatumdigerhizipçilerdendahakotuhareketediyor.”

Dahasonra1912’deTroçki,AgustosBloku’nun,yaniLenin’e,BolşevikPartisi’nekarşıtumAnti-Bolşevikgruplarınveakımlarınblokununorgutleyicisioldu.GerekTasfiyecilergerekseOtzovistler,buBolşevizmduşmanıbloktabirleştiler,boyleceyakınakrabalıkla-rınıgostermişoldular.TroçkiveTroçkistler,butuntemelsorunlardatasfiyecipozisyonlaraldılar.AmaTroçkikenditasfiyeciliginisant-rizmle[ortayolculuk]yaniuzlaşıcılıklamaskeledi:BolşeviklerinveMenşeviklerindışındadurdugunuvesozumonaonlarıuzlaştırma-yaçalıştıgınıiddiaetti.BununlailgiliolarakLenin,Troçki’ninaçıkTasfiyecilerdendahaaşagılıkvetehlikelioldugunusoyluyordu.çun-ku, gerçekteMenşevikTasfiyecileri tamamendestekledigihalde,kendisinin“fraksiyonlarındışında”durdugunusoyleyerekişçilereyalansoyluyordu.Troçkizm,santrizminyayılmasındabaşıçekenodakoldu.

“Santrizm”,diyeyazıyorStalinyoldaş,“siyasibirkavramdır.

İdeolojisi,kendiniuydurmaideolojisidir,ortakbirpartiiçinde,

proleter çıkarları küçük-burjuvazinin çıkarlarına tabi kılma

ideolojisidir.BuideolojiLeninizmeyabancıdırveiğrençtir.”(Sta-

lin,LeninizminSorunları,İkinciCilt,1934,s.77.)

BudonemdeKamenev,ZinovyevveRikov,Lenin’ekarşısıksıkTroçki’yeyardımettikleriiçin,onungizliajanıydılar.Zinovyev,Ka-menev,RikovveTroçki’nindigergizli,muttefiklerininyardımıyla.Lenin’inistememesineragmen,Ocak1910’dabirMerkezKomitesiPlenumutoplantıyaçagrıldı.BusıralarMerkezKomitesi’ninbileşi-

175


mi,birdiziBolşevigintutuklanmasıyuzundendegişmiştivesalla-nanunsurlar,anti-Leninistkararlargeçirtmekiçinfırsatyakaladı-lar.BoylecebuPlenumda,Bolşevikgazete “Proletari”nin çıkışınıdurdurmaveTroçki’ninViyana’dayayınladıgıgazetesi“Pravda”yamalidesteksaglamakararıverildi.Troçki’ningazetesininyazıku-rulunakatılanKamenev,Zinovyev’lebirlikte,gazeteyiMerkezKo-mitesininorganınadonuşturmeyeçalıştı.

MerkezKomitesininOcakPlenumu,TasfiyeciligiveOtzovizmimahkumetmekararınıancakLenin’inısrarıuzerinealdı;amabu-radadaZinovyevveKamenev,Troçki’nin,Tasfiyecileriadlıadıncaçagırmamaonergesindeısrarladirettiler.

DurumLenin’inoncedengorduguvebunakarşıuyarıdabulun-dugubiçimdesonuçlandı:yalnızcaBolşevikler,MKPlenumununka-rarına uyarak kendiorganları “Proletari”nin çıkışını durdurdular,Menşeviklerisefraksiyoncu,tasfiyecigazeteleri“GolosSotsial-De-mokrata”yı(Sosyal-DemokratınSesi)yayınlamayadevamettiler.

Lenin’itamamıyladestekleyenStalinyoldaş,“Sotsial‐Demokrat”No.11’deozelbirmakaleyayınladı.BumakaledeTroçkizminsuçortaklarınındavranışımahkumediliyorveKamenev,ZinovyevveRikov’unhaincedavranışlarıylaBolşevikfraksiyoniçindeyarattık-larıanormaldurumabirsonvermezorunlulugundansozediliyor-du.Makaledeonerilenguncelgorevler,dahasonraPragPartiKonfe-ransındagerçekleştirildi:birgenelPartiKonferansınıntoplanması,legalbirPartigazetesininyayınlanmasıveRusya’dapratikonder-liklegorevliillegalbirPartiMerkezininkurulması.Stalinyoldaşınmakalesi,Lenin’ibutunuyledestekleyenBakuKomitesininkararla-rınadayanıyordu.

Troçki’nin,—TasfiyecilerdenveTroçkistlerdenOtzovistlereve“Tanrıyapıcılar”akadar—saltPartiduşmanıunsurlarladoluolanParti duşmanıAgustos Bloku’na karşı-agırlıkolmakuzere,illegalproletaryaPartisinikorumaveguçlendirmeyandaşlarınınbirParti

176


Blokukuruldu.Bubloku,Lenin’inonderligindeBolşevikler,veParti-denyanaolanvebaşlarındaPlehanovbulunanazsayıdaMenşevik-leroluşturuyordu.BirdizisorundaMenşeviktavırlarınısurdurenPlehanov ve onun Parti yanlısı Menşevikler grubu, kendileriniAgustosBlokundanveTasfiyecilerdenkesinlikleayırdılarveBolşe-viklerlebiranlaşmaaradılar.Lenin,Plehanov’unteklifinikabulede-rekonunlapartialeyhtarıunsurlarakarşıgeçicibirblokkurdu;boylebirblokunpartiiçinyararlı,Tasfiyecileriçinisezararlıolaca-gınıduşunuyordu.Stalinyoldaş,bubloku tamamıyladestekledi.Kendisibusıradasurgundebulunuyordu.SurgundenLenin’eyaz-dıgımektuptaşoylediyorduStalinyoldaş:

“Görüşümegöreblok(Lenin-Plehanov)çizgisitekdoğruçiz-

gidir:1.Buçizgi,veyalnızcabuçizgi,Rusya’dagerçektenParti

yanlısı tümunsurlarınbirliğini talep eden çalışmanın gerçek

çıkarlarınauygundur;2.buçizgi,veyalnızcabuçizgi,Menşevik

işçileriletasfiyecilerarasındabiruçurumyaratarak,Tasfiyecile-

ridağıtarakveonlaraölümcülbirdarbevurarak,legalörgütlerin

Tasfiyecilerin boyunduruğundan kurtarılması sürecini hı-

zlandırmaktadır.”(“LeninveStalin”,ciltI,s.529/30,Rusça.)

Illegalçalışmayılegalçalışmaylaustacabirleştirmelerisayesin-deBolşevikler,açıkçalışanişçiorgutlerindeciddibirguçolmayıba-şardılar.Bu,odonemdeyapılandortlegalkongrede—bunlarhalkuniversitelerikongresi,kadınlarkongresi,fabrikahekimlerikong-resiveyeşilaycılarkongresiydi—Bolşeviklerinişçigruplarıuze-rindesahipolduklarıbuyuknufuzdananlaşılıyordu.Bolşeviklerinbulegalkongrelerdekikonuşmalarıbuyuksiyasionemesahiptiveyurt çapında geniş yankı uyandırdı. Ornegin halk universitelerikongresinde,Bolşevikişçidelegasyonu,herturluegitselfaaliyetiboganÇarlıkpolitikasınıteşhirettiveÇarlıkbertarafedilmedikçeulkedegerçekbirkulturelgelişmekaydedilemeyeceginikanıtladı.Fabrikahekimlerikongresindekiişçidelegasyonu,işçileriniçinde

177


yaşamakveçalışmakzorundakaldıklarıkorkunçsıhhikoşullarıan-lattı veÇarlık rejimidevrilmedikçe fabrikalarda sıhhikoşullarındogrudurustorgutlenemeyecegisonucunavardı.

Bolşeviklerzamanla,ayaktakalmayıbaşarmış(“eşitlilegalor-gutlerdenTasfiyecilerisurupçıkardılar.Plehanov’unPartiyanlısıgrubuylakurulankendineozgubirleşikcephetaktigi,Bolşevikle-rinbirdiziMenşevikişçiorgutunukendisaflarınakazanmalarınımumkunkıldı.(Viborgsemtinde,Yekaterinoslav’davb.).

BuzordonemdeBolşevikler,legalçalışmayıillegalçalışmaylanasılbirleştirmekgerektigininimtisalorneginiverdiler.

5.1912PRAGPARTİKONFERANSI.BOLŞEVİKLERİNBAĞIM-SIZBİRMARKSİSTPARTİKURMASI.

TasfiyecilerveOtzovistlerlemucadeleveTroçkistlerlemucadele,Bolşeviklerinonune,butunBolşevikleribirPartihalindebirleştir-meveonlardanbagımsızbirBolşevikPartikurmaacilzorunlulu-gunukoydu.Bu,yalnızişçisınıfınıbolenpartiiçindekioportunistakımlarasonvermekiçindegil,aynızamandaişçisınıfınınguçleri-nitoplamaveişçisınıfınıdevriminyenidenyukselişiiçinhazırlamaişinitamamlamakbakımındandamutlakagerekliydi.

Amabugorevi yerinegetirmek için, herşeyden once,Partiyioportunistlerden,Menşeviklerdentemizlemekgerekiyordu.

Şimdi artık hiçbir Bolşevik, Bolşeviklerin Menşeviklerlebirpartiiçindekalmayadevametmesininduşunulemeyecekhalegel-mişoldugundankuşkuduymuyordu.StolypingericiligidonemindeMenşeviklerinhaincetutumları,proletaryapartisinitasfiyeedipye-ni,reformistbirpartikurmaçabaları,onlardankopmayıkaçınıl-mazkılıyordu.MenşeviklerleaynıpartidekaldıklarısureceBolşe-vikler,şuyadabuşekildeMenşeviklerindavranışlarınınahlakiso-rumlulugunuustlenmişoluyorlardı.AmakendileriPartiyeveişçisı-

178


nıfınaihanetetmekistemediklerimuddetçe,Bolşevikler,Menşevik-lerin açık ihanetlerinin ahlaki sorumlulugunu ustlenemezlerdi.Menşeviklerlebirpartiçerçevesiiçindebirlik,buşekilde,işçisınıfı-naveonunPartisineihanetkarakterineburunmeyebaşlıyordu.BunedenleMenşeviklerlefiilikopmayısonunakadargoturmek,res-menorgutselkopuşakadargoturmekveMenşevikleriPartidenat-makgerekiyordu.

Yekparebirprograma,yekparebirtaktige,yekparebirsınıfor-gutunesahipproletaryanındevrimcipartisinirestoreetmekancakbuyollamumkunolabilirdi.

Menşeviklerinyıktıgıgerçek(sadecebiçimseldegil)partibir-liginirestoreetmekancakbuyollamumkunolabilirdi.

Bugorevi,BolşeviklerinhazırlıgınagiriştikleriVI.GenelPartiKonferansıyerinegetirecekti.

Amabugorev,meseleninsadecebiryanıydı.Menşeviklerinres-menayrılmakveBolşeviklerolarakayrıbirpartikurmakelbetteçokonemlibirsiyasigorevdi.AmaBolşeviklerinonunde,dahadaonemlibirbaşkagorevduruyordu.

GorevsadeceMenşeviklerdenayrılmakveayrıbirpartikurmakdegil,bilakisherşeydenonce,Menşeviklerdenayrılarakyenibirpartiyaratmak,Batınınalışılagelmişsosyal-demokratpartilerindenfarklı,oportunistunsurlardanozgur,iktidarugrunamucadeledeproletarya-yaonderlikedebilecekyenitiptebirpartiyaratmaktı.

Bolşeviklere karşı mucadelede, nuans farkı olmaksızın, Ak-selrodveMartinov’dan,MartovveTroçki’yekadarbutunMenşevik-ler,hepBatıAvrupasosyal-demokratlarınıncephaneligindenodunçalınmışsilahlarıkullandılar.Rusya’datıpkı—sozgelimi—AlmanyadaFransızsosyal-demokratpartisi gibi bir parti olmasınıistiyor-lardı.Bolşeviklerekarşımucadeleetmelerininnedeni,tamdaonlar-dayeni,alışılmadık,Batısosyal-demokrasisindenfarklıbirşeysez-dikleriiçindi.Peki,osıralarBatı’nınsosyal-demokratpartilerineyi

179


temsilediyorlardı?Bupartiler,Marksistveoportunistunsurların,devrimindostlarıveduşmanlarının,partiilkesinidestekleyenlerleonakarşıolanlarınbirkarışımı,birçorbasıydı—vegiderekbirin-cilerikincilerleideolojikolarakuzlaşıyorlar,giderekbirincilerikinci-lerefiilenboyunegerhalegeliyorlardı.Oportunistlerle,devrimhain-leriyleuzlaşma—neugruna?,diyesorduBolşevikler;BatıAvrupasosyal-demokratlarına.“Partidebarış”,“birlik”ugruna—diyeya-nıtladılaronlarBolşevikleri.Kiminlebirlik,oportunistlerlemi?Evet,diyeyanıtladılar,oportunistlerle.Boylepartilerindevrimcipartilerolamayacaklarıapaçıkortadaydı.

Bolşevikler,Engels’inolumundensonraBatıAvrupasosyal-de-mokratpartilerinin,sosyaldevrimpartilerinden,”sosyalreform”partilerineyozlaşmayabaşladıgını,vebupartilerinherbirinin,or-gutolarak,onderbirguçolmaktançıkıpkendiparlamentogrubu-nunbiruzantısıhalinegeldiginigormezdengelemezlerdi.

Bolşevikler,boylebirpartininproletaryayahiçbiryararıdokun-mayacagını,boylebirpartininişçisınıfınıdevrimegoturemeyece-ginibilmezdengelemezlerdi.

Bolşevikler,proletaryanınboylebirpartiyedegil,başka,yeni,gerçektenMarksistbirpartiye,oportunistlerkarşısındauzlaşmazveburjuvazikarşısındadevrimci,sımsıkıkenetlenmişvemonolitikbirpartiye,birsosyaldevrimpartisine,birproletaryadiktatorlugupartisineihtiyacıoldugunubilmezdengelemezlerdi.

Bolşeviklerinistedigiiştetamdaboylebirparti,yenibirpartiy-di.VeBolşeviklerboylebirpartiinşaetmekiçinçalıştılar.“Ekono-mistler”le,Menşeviklerle,Troçkistlerle,

Otzovistlerleveampiriokritiklerevaranakadaridealistlerinherturuylemucadelenintumtarihi,tamdaboylebirpartinininşasıtari-hiydi.Bolşevikler,gerçektendevrimcibirMarksistpartiyesahipol-makisteyenherkeseornekolacakyenibirparti,birBolşevikpartiyaratmakistiyorlardı.Bolşevikler,taeski“Iskra”zamanındanberi

180


boylebirpartinininşasıiçinçalışmışlardı.Inatla,yılmadançalışmış-lardıbuugurda,herşeyeragmen.Buhazırlıkçalışmasındaenonem-livetayinedicirolu,Lenin’in“NeYapmalı?”,“İkiTaktik”vb.eserlerioynadı.Lenin’in “NeYapmalı?”kitabı,boylebirpartinin ideolojikhazırlıgıoldu.Lenin’in“BirAdımİleri,ikiAdımGeri”kitabı,boylebirpartininorgutselhazırlıgıoldu.Lenin’in“DemokratikDevrimdeSos‐yal‐DemokrasininİkiTaktiği”kitabı,boylebirpartininsiyasihazırlıgıoldu.VesonolarakLenin’in“MateryalizmveAmpiriokritisizm”kita-bı,boylebirpartininteorikhazırlıgıoldu.

Tarihtebugunekadarasla,birpartikurmakiçinkendiniBol-şevikgrupgibimukemmelşekildehazırlamışbirteksiyasigrupolmadıgırahatlıklasoylenebilir.

Bukoşullaraltında,Bolşeviklerinbirpartikurmasıtamamenolgunlaşmışvehazırbirmeseleydi.

VI. PartiKonferansı’nıngorevi,Menşevikleri ihraç etmeveyeniPartiyi,BolşevikPartiyikurmaedimiylebumeseleyitaçlan-dırmaktı.

VI.Tum-RusyaPartiKonferansı,ocak1912’dePrag’dayapıldı.BuKonferansta20’denfazlaPartiorgututemsiledildi.BuyuzdenKonferans,dogrusu,birpartiKongresininoneminesahipti.

Konferansın,Partininyıkılmışolanmerkeziaygıtınınyenilendi-ginivebirMerkezKomitesininkuruldugunuaçıklayanbildirisinde,gericilikdoneminin,RusyaSosyal-Demokrasisininkelimeninasılanlamıylabelirlibirorgutolarakbiçimlendigindenbuyanageçirdi-gienzordonemolduguanlatılıyordu.Herturlutakibata,dıştange-lensertdarbelere,Partiiçindeoportunistlerinihanetveyalpalama-larınaragmen,proletaryapartisi,bayragınıveorgutunukorumuş-tu.

“Rus Sosyal-Demokrasisinin sadece bayrağı, programı ve

devrimcigeleneklerideğil,baskılarınengellediğivezayıflattığı,

181


amabirtürlütamamenyıkamadığıörgütüdeyaşamayadevam

etti”,diyorduKonferansbildirisi.

Konferans,Rusya’daişçisınıfhareketininyenibiryukselişininilkişaretlerinivepartiçalışmasınıncanlandıgınısaptadı.

YerelorgutlerdengelenraporlartemelindeKonferans,“heryer-desosyaldemokratişçilerarasındaillegalsosyal-demokratikyerelorgutlerivegruplarıguçlendirmekamacıylaenerjikbirçalışmanınyurutuldugunu”tespitetti.

Konferans, geri çekilme donemindeki Bolşevik taktigin enonemlikuralının—illegalçalışmayı,çeşitlilegalişçiderneklerivesendikalarıiçindekilegalçalışmaylabirleştirme—yerelorgutlerceheryerdekabuledildiginisaptadı.

Prag Konferansı, Bolşevik bir PartiMerkezKomitesi seçti.BuMerkezKomitesineLenin,Stalin,Orkonikidze,Sverdlov,Spandaryanvedigerleriseçildi.StalinveSverdlovyoldaşlar,osıradasurgundeol-duklarıiçin,gıyaplarındaMerkezKomitesineseçildiler.MerkezKomi-tesineseçilenyedekuyelerarasındaKalininyoldaşdavardı.

Stalinyoldaşınbaşkanlıgında,Rusya’dakidevrimciçalışma-nınpratikyonetimiiçinbirmerkez(MerkezKomitesiRusyaBu-rosu)kuruldu.MerkezKomitesiRusyaBurosu’na,Stalinyoldaşındışında, Y. Sverdlov, S. Spandaryan, S. Orkonikidze,M. Kalininyoldaşlarmensuptu.

PragKonferansı,Bolşeviklerinoportunizmekarşıtummucade-lesininbirbilançosunuçıkardıveMenşevikleriPartidenuzaklaştırakararıaldı.

PragKonferansı,MenşeviklerinPartiden ihracındansonra,ba-gımsızvarlıksurdurenbirPartiolarakBolşevikPartiyiteşekkuletti.

Bolşevikler,Menşeviklerinideolojikveorgutselbozgununuso-nunakadargoturuponlarıPartidenuzaklaştırarak,Partinin,RS-DIP’nin emektar bayragını korudular.BunedenleBolşevik Parti1918’e kadar,—parantez içinde “Bolşevik” ekiyle—kendisine

182


RusyaSosyal-DemokratIşçiPartisiadınıvermeyedevametti.PragKonferansı’nınsonuçlarıuzerineLenin,1912başlarındaGorki’yeşunlarıyazıyordu:

“Tasfiyeciayaktakımınarağmen,sonundaPartiyiveonun

MerkezKomitesiniyenidenkurmayıbaşardık.Umarımsizde

bunabizimkadarsevinirsiniz:.”(Lenin,TümEserler,ciltXXX,s.

19,Rusça.)

Prag Konferansı’nın onemini degerlendirirken, Stalin yoldaşşoylediyordu:

“BuKonferans,Partimizintarihindeenbüyükönemesahip-

ti, çünküBolşeviklerveMenşeviklerarasınabirayrım çizgisi

çektiveülkedekibütünBolşevikörgütleriyekpareBolşevikPar-

ti içindebirleştirdi.”(SBKP(8)XV.PartiKongresiStenografik

Tutanağı,s.361-362,Rusça.)

MenşeviklerinatılmasıveBolşeviklerinbagımsızbirpartiha-lindeteşekkulundensonra,BolşevikPartisidahadaperçinlendiveguçlendi.Parti,saflarınıoportünistunsurlardanarındırarakgüçle‐nir—bu,II.Enternasyonal’insosyal-demokratpartilerindente-mellifarklıyenitiptebirpartiolarakBolşevikPartininşiarlarındanbiridir.II.Enternasyonalpartileri,kendilerine lafta Marksist de-dikleri halde, gerçekteMarksizmduşmanlarına,yeminlioportu-nistleresaflarındamusamahaettilerveonlaraII.Enternasyonal’iyozlaştırıpyıkmaolanagıverdiler.Bolşevikler iseoportunistlerekarşıuzlaşmazbirmucadeleverdiler,proletaryapartisinioportu-nizminpisligindenarındırdılarveyeni tiptebirpartiyi,Leninistpartiyi,dahasonraproletaryadiktatorlugunumucadeleylekazana-cakolanpartiyiyaratmayıbaşardılar.

Eger oportunistler proletarya partisinin saflarında kalsaydı,Bolşevik Parti duz yola çıkıp proletaryaya onderlik edemez,ik-tidarı ele geçirip proletarya diktatorlugunu orgutleyemez, içsa-vaştanzaferleçıkıpsosyalizmiinşaedemezdi.

183


PragKonferansı,kararlarında,Partininguncelsiyasibaşşiarla-rıolarakbirasgariprogramortayakoydu:demokratikcumhuriyet,8saatlikişgunu,çiftliksahiplerinintumtopraklarınaelkonulması.

Bolşevikler,IV.DevletDumasıiçinseçimkampanyalarını,iştebudevrimcişiarlaraltındayuruttuler.

Işçisınıfıkitlelerinindevrimcihareketinin1912-1914yılların-dakiyeniyukselişibuşiarlaraltındacereyanetti.

KISA ÖZET

1908-1912yılları,devrimciçalışmaiçinolaganustuguçbirdo-nemdi.Devriminyenilgisindensonra,devrimcihareketingeriledigivekitlelerinyoruldugukoşullarda,Bolşeviklertaktiklerinidegiştir-diler,Çarlıgakarşıdogrudanmucadeleden,dolaylımucadeleyon-temlerinegeçtiler.Stolypingericiligininagırkoşullarından,Bolşe-vikler,kitlelerlebagıkorumakiçin(sigortasandıklarıvesendikalar-dan,Dumakursusunekadar)enkuçuklegalolanaktanbileyarar-landılar.Bolşevikler,devrimcihareketinyenibiryukselişiiçin,yo-rulmakbilmeksizinguçtopladılar.

Devriminyenilgisiningetirdigi,muhalifakımlarınçozulmesi,devrimdensoguma,Partiyiterkedenaydınların(Bogdanov,Baza-rovvedigerleri) Partininteoriktemellerinirevizeetmeçabaları-nınartmasıgibizorşartlardaBolşevikler,partiiçindePartibayragı-nıdurmeyen,PartiprogramınasadıkkalanveMarksistteori“eleş-tirmen”lerininsaldırılarınıgeripuskurten(Lenin’in“MateryalizmveAmpirio‐Kritisizm”i)biricikguçoldular.Marksist-Leninistideolo-jiksaglamlık,devriminperspektiflerinikavramışolmak,Lenin’inçevresindetoplananBolşeviklerin onderçekirdeginin,Partiyiveonundevrimciilkelerinikorumasınayardımetti.“Bizimkayagibi

184


saglamoldugumuzuboşunasoylemezler”,diyorduLenin,Bolşevik-leriçin.

BudonemdeMenşeviklerdevrimegittikçesırtçevirdiler.Tasfiye-cilerhalinegeldiler,proletaryanınillegal,devrimcipartisinintasfiye-sini,feshedilmesinitalepettiler,gittikçedahaaçıkbiçimdePartiprog-ramındanvePartinindevrimcigorevveşiarlarındanvazgeçtiler,veişçilerin“StolypinişçiPartisi”adınıtaktıklarıkendireformistpartile-riniorgutlemeyeçalıştılar.TroçkiTasfiyecileridestekledivebunuya-parkenyuzunusahtekarca“Partininbirligi”şiarıylamaskeledi—as-lındabu,Tasfiyecilerlebirlikanlamınageliyordu.

Oteyandan,Çarlıgakarşımucadeledeyeniyollara,dolaylımu-cadeleyontemlerinebaşvurmazorunlulugunuanlamayanbazıBol-şevikler,legalolanaklardanyararlanmayıbırakmayıve

DevletDuması’ndakiişçitemsilcileriningeriçagrılmasınıtalepettiler.Otzovistler,Partiyikitlelerdenkopmayasurukluyorvedevri-minyenibiryukselişiiçinguçtoplamayıkostekliyorlardı.”Sol”la-fazanlıgınardınagizlenenOtzovistlerde,tıpkıTasfiyecilergibi,as-lındadevrimcimucadeledenvazgeçtiler.

TasfiyecilerveOtzovistler,Lenin’ekarşıortakbirblokta,Troç-kitarafındanorgutlenenAgustosBloku’ndabirleştiler.

TasfiyecilereveOtzovistlerekarşımucadeleiçinde,AgustosBlo-ku’nakarşımucadeleiçindeBolşeviklerustunluguelegeçirdilerveillegalproletaryapartisinibaşarıylasavundular.

Budoneminenonemliolayı,RSDIPPragKonferansıydı(Ocak1912). Bu Konferansta, Menşevikler Partiden kovulduveBolşe-viklerleMenşeviklerinaynıpartiiçindekibiçimselbirligineebedi-yensonverildi.Bolşevikler,siyasibirgrupolmaktançıkıp,kendile-rinibagımsızRusyaSosyal-DemokratIşçiPartisi(Bolşevik)olarakteşekkul ettiler.PragKonferansı,yeni tipte bir partinin Leniniz-minpartisinin,BolşevikPartinintemeliniattı.

185


PragKonferansıtarafındangerçekleştirilen,proletaryapartisisaf-larınınoportunistlerden,Menşeviklerdenarındırılması,Partininvedevrimindahasonrakigelişmesiiçinbuyuk,tayinedicionemesahipoldu.EgerBolşevikler,işçidavasıhainlerini,MenşevikuzlaşmacılarıPartidençıkarmasalardı,proletaryapartisi1917’dekitleleriproletaryadiktatorlugununkazanılmasımucadelesinegoturemezdi.

186

Beşinci bölüm. Birinci emperyalist savaştan önce IşçI sinifi hareketinin yeniden yükselişI döneminde

B E Ş I N C I B Ö LÜM

BIRINCIEMPERYALISTSAVAŞTANÖNCEIŞÇISINIFIHAREKETININYENIDENYÜKSELIŞIDÖNEMINDE

BOLŞEVIKPARTISI( 1912— 1914 )

1.1912-1914DÖNEMİNDEDEVRİMCİHAREKETİNYÜKSELİŞİ

Stolypingericiligininzaferikısaomurluoldu.Halkaidamseh-pasıvekamçıdanbaşkabirşeyvermekistemeyenbirhukumet,is-tikrarlıolamazdı.Baskıtedbirlerineokadaralışıldıki,bunlarartıkhalktakorkuyaratmıyordu.Devriminyenilgisininilkyıllarındaişçi-lereegemenolanyorgunlukgeçmeyebaşladı.Işçilertekrarmuca-deleyebaşladılar.Bolşeviklerin,yenibirdevrimciyukselişinkaçı-nılmazolduguongorusudogruçıktı.Daha1911’de,grevcilerinsa-yısı 100,000’i geçti, bundan onceki yıllarda ise bu sayı toplam50,000-60,000’iaşmamıştı.Ocak1912’detoplananPragPartiKon-feransıbile,işçisınıfıhareketindebaşlayancanlanmayıtespitet-mişti.Amadevrimcihareketingerçekyukselişi1912yılınınNisanveMayısaylarında,Lenakıyılarındaişçilereateşaçılmasıilebagın-tılıolaraksiyasikitlegrevlerininalevlenmesiylebaşladı.

4(17)Nisan1912’deSibirya’dakiLenaaltınmadenlerindebirgrev sırasında, bir Çarlık jandarma subayının emri uzerine,500’denfazlaişçioldurulduyadayaralandı.Barışçılbirşekildeida-reylegoruşmeyegitmekteolansilahsızLenamadencilerininuzerineateşaçılması,butunulkeyigaleyanagetirdi.Çarlıkotokrasisininbuyenikanlıeylemi,madencileriniktisadigrevinikırmakveboylece

187


LenaaltınmadenlerininsahibiIngilizkapitalistlerinimemnunet-mekiçinişlendi.IngilizkapitalistleriveonlarınRushempaları,Lenaaltınmadenlerindenmuazzamkarlar—yılda7milyonrubledenfazlaeldeediyorlardı,hemdeişçileriarsızcasomurerek.Işçilereçokdu-şukucretoduyorveyenilemezhaldeki,bozulmuşyiyeceklerveriyor-lardı.BueziyetlereveşirretlikleredahafazladayanamayanLenama-denlerinin6,000işçisigrevebaşlamıştı.

Lenaboyundakikatliamıproletarya,Petersburg,Moskovavedigersanayimerkezlerindevebolgelerindekitlegrevleri,gosterilervemitinglerleyanıtladı.

“Okadarsarsıldıkveşaşırdıkki, oandaduygularımızı ifadeedecekkelimebulamadık.Gosterecegimizhertepki,yuregimizdentaşanofkeninsolukbiryansımasındanbaşkabirşeydegildir.Bizenegozyaşları,nedeprotestolardegil,bilakissadeceorgutlukitlemucadelesiyardımedebilir”,diyeyazıyordubirgrupfabrikanıniş-çileri,karartasarılarında.

DevletDuması’ndakisosyal-demokratfraksiyontarafındanLe-nakatliamıkonusundaverilengensoruonergesiniyanıtlarkenÇa-rınbakanıMakarov’unkustahça,“Boylegelmiş,boylegider!”deme-si,işçilerinofkelinefretinidahadaşiddetlendirdi.Lenaişçilerininkanlabastırılmasınakarşısiyasiprotestogrevlerinekatılanlarınsa-yısı300,000’eulaştı.

Lenaolayları,Stolypinrejimitarafındanyaratılmışolan“huzur”havasınıbıçakgibiyardı.

Stalinyoldaşbukonuda1912’dePetersburgBolşevikgazetesi“Zvezda”da(Yıldız)şoyleyazıyordu:

“Lena’da atılan kurşunlar suskunluğun buzlarını kırdıve

halk hareketinin akıntısı harekete geçti. Harekete geçti!..

Bugünkürejimdenekadarkötülükveuğursuzlukvarsahepsi,

çokçileçekmişRusya’nınhastalanmasınanedenolanherşey—

bütünbunlarbirtekolguda,Lenaolaylarındatoplandı.Lena’da

188


atılankurşunlarıngrevlervegösterileriçinbirişaretolmasının

nedenitamdabudur.”

TasfiyecilerveTroçkistlerdevrimiboşunaolmuşilanetmişler-di.Lenaolayları,devrimciguçlerinyaşadıgını,işçisınıfındamuaz-zam miktarda devrimci enerji birikmiş oldugunu gosterdi.1912’deki1Mayısgrevlerine400,000civarındaişçikatıldı.Belginsiyasikaraktertaşıyanbugrevler,Bolşeviklerindemokratikcum-huriyet,sekizsaatlikişgunuveçiftliksahiplerinintumtoprakları-naelkonulmasıdevrimcişiarlarıaltındayurudu.Butemelşiarlar,sadeceişçilerindegil,koylulerin ve askerlerin genişkitlelerini deotokrasiyekarşıdevrimcitaarruzdabirleştirmehesabıuzerineku-rulmuştu.

“TümRusya proletaryasının katıldığı şanlı 1Mayıs grevi,

onunla bağıntılı sokak gösterileri, devrimci bildiriler ve işçi

topluluklarınayapılandevrimcikonuşmalar,Rusya’nınyenibir

devrimciyükselişaşamasınagirdiğiniaçıkçagöstermiştir”diye

yazıyorduLenin,“DevrimciYükseliş”başlıklımakalesinde.(Le-

nin,TümEserler,ciltXV,s.677.)

IşçilerindevrimcitavrındanhuzursuzolanTasfiyeciler,“grevhumması”akıntısıdiyenitelediklerigrevmucadelesinekarşıçıktı-lar.TasfiyecilerveonlarınmuttefikiTroçki,proletaryanındevrimcimucadelesiyerinebir“dilekçekampanyası”geçirmekistediler.Iş-çileri,birkagıtparçasındanbaşkabirşeyolmayanbirdilekçeimza-lamayaçagırdılar.DahasonraDuma’yaverilecekolanbudilekçede(dernekleşmeozgurlugunukısıtlayıcıtedbirlerinkaldırılması,grevhakkıvb.)“haklar”isteniyordu.Bolşeviklertarafındanilerisurulendevrimcişiarlaretrafındayuzbinlerceişçinintoplandıgıbudonem-de,Tasfiyecilerancak1300imzatoplayabildiler.

Işçisınıfı,Bolşevikleringosterdigiyoluizledi.

Budonemdeulkeninekonomikdurumuşutabloyusunuyordu:

189


Sanayidekidurgunlukdaha1910yılındayerinibircanlanmayaterketmiş, sanayiin tayin edici kollarında uretim genişlemişti.1910’da186milyonpudolanpikdemiruretimi,1912’de256mil-yonve1913’te283milyonpudaçıkmıştı.Taşkomuruuretimi1910yılında1,522milyonpudiken,1913’te2,214milyonpudubuldu.

Kapitalistsanayiinbuyumesi,proletaryanınhızlaartmasınıbe-raberinde getirdi. Sanayideki gelişmenin ayırt edici bir ozelligi,uretiminbuyukveenbuyukişletmelerdedahadayogunlaşmasıydı.1901yılında500vedahafazlaişçininçalıştıgıbuyuk işletmelerdetumişçilerin%46.7’si çalışırken,1910yılındabutipişletmelerdeçalışanişçioranı%54olmuştu;yaniişçilerinyarısındanfazlasıbu-yukişletmelerdeçalışmaktaydı.Bu,sanayideeşigorulmedikbiryo-gunlaşmaydı.OdonemdeABDgibisanayibakımındançokgelişmişbirulkedebileişçilerinancakuçtebiribuyukişletmelerdeçalışıyor-du.

Proletaryanıngelişmesivebuyukişletmelerdeyogunlaşması,BolşevikPartigibibirdevrimcipartininvarlıgışartlarında,Rusyaişçisınıfınıulkeninsiyasihayatındaenbuyukguçkılıyordu.Fabri-kalardaişçilerinbarbarcasomurulmebiçimleriveÇarınkuçukme-murlarınındayanılmazpolisrejimibutunonemligrevleresiyasibirkarakterveriyordu.Amaiktisadivesiyasimucadeleniniçiçegeç-mesikitlegrevlerineozellikledevrimcibirguçveriyordu.

DevrimciişçisınıfıhareketininenonundekahramanPeters-burgproletaryasıyuruyor,Petersburg’uBaltıkilleri,MoskovaveMoskovaili,VolgabolgesiveguneyRusyaizliyordu.1913’tehare-ketBatıbolgesini,Polonya’yıveKafkasya’yısardı.Birbutunola-rak1912’dekigrevlere,resmirakamlaragore725,000dahagenişistatistikleregore1,000,000’danfazlaişçikatıldı.1913’tekigrevle-reresmirakamlaragore861,000,dahagenişistatistikleregoreise1,272,000işçikatıldı.1914’unilkyarısındaisegrevlerekatılaniş-çisayısıyaklaşıkolarak1,5milyonubulmuştu.

190


Boyleceulke,1912-1914yıllarınındevrimciyukselişivegrevhareketininyayılmasıyla,1905Devrimininbaşındakigibibirduru-muneşiginegeldi.

Proletaryanındevrimci kitle grevleri tümhalk için onemliydi.Bunlarotokrasiyekarşıyonelikti.Grevler,emekçinufusunbuyukço-gunlugundasempatibuldu.Fabrikatorlervebacabaronlarıiseişçile-relokavtilanederekgrevleriçinmisillemedebulundular.1913yılın-daMoskova ilindekapitalistler50,000 tekstil işçisini sokaga attı.Martl914’tePetersburg’dabirgunde70,000işçininişinesonveril-di.Digerfabrikalarınvesanayikollarınınişçileri,grevyapanvelo-kavtaugrayanarkadaşlarına,genişkitlelerikapsayanbagışlartopla-yarak,bazendedayanışmagrevleriyleyardımettiler.

Işçisınıfıhareketininhamlesivekitlegrevleri,koylukitlelerinideuyandırdıvemucadeleniniçineçekti.Koylulerçiftliksahiplerinekarşıyenidenmucadeleyeatıldılar,çiftliksahiplerininmalikaneleri-nivemunferitkulakçiftlikleriniyerlebirettiler.1910-1914yıllarıarasında13,000’denfazlakoylueylemioldu.

Orduvedonanmadadadevrimcieylemlerbaşladı.1912yılında,Turkistan’dakibirlikleriçindesilahlıbireylemoldu.BaltıkDonan-masındaveSivastopol’dadaayaklanmalarolgunlaştı.

BolşevikPartionderligindekidevrimcigrevhareketivegosteri-ler,işçisınıfınınkısmitaleplerve“reformlar”içindegil,halkınÇar-lıktankurtuluşuiçinmucadeleettiginigosteriyordu.Ulkeyenibirdevrimedogruilerliyordu.

1912yazındaLenin,Rusya’yadahayakınolmakamacıyla,Pa-ris’tenGaliçya’ya(eskidenAvusturya’nınparçası) taşındı.Buradaonun başkanlıgında, Merkez Komitesi uyeleri ve sorumlu Partifonksiyonerlerininkatıldıgıikikonferansoldu:biri1912’ninsonun-daKrakov’da,digerleride1913sonbaharındaKrakovyakınlarında-kiPoroniobeldesinde.Bukonferanslarda,işçisınıfıhareketininenonemlisorunlarıuzerinekararlaralındı:devrimcihareketinyukse-

191


lişiuzerine,grevlervePartiningorevleriuzerine,illegalorgutleringuçlendirilmesiuzerine,sosyal-demokratDumafraksiyonuuzeri-ne,partibasınıuzerine,işçisigortasıkampanyasıuzerine.

2.BOLŞEVİKGAZETESİ“PRAVDA“.IV.DEVLETDUMASI’NDAKİBOLŞEVİKFRAKSİYON.

BolşevikPartininelinde,orgutuguçlendirmevekitleleruzerin-de nufuz kazanmanın guçlu bir aracı, Petersburg’da yayınlanangunlukBolşevikgazete“Pravda”(Gerçek)idi.Bugazete,Lenin’intalimatıuyarıncaStalin,OlminskivePoletayev’in inisiyatifiyle ku-rulmuştu.Proleterkitlegazetesi“Pravda”,devrimcihareketinyeni-denyukselişiyleaynızamandayayınhayatınagirdi.22Nisan(ye-ni takvime gore 5Mayıs)1912’deilksayısıçıktı.Bu,işçileriçingerçekbirbayramgunuydu.“Pravda”nınçıkışışerefine,5Mayıs’ınişçibasınıbayramıolmasıkararlaştırıldı.

“Pravda”danonceBolşevikler,ileriişçileriçin“Zvezda”adlıhaf-talık bir gazete çıkarıyorlardı. Lena olayları sırasında “Zvezda”onemlibirroloynadı.OndaLeninveStalin’in,işçisınıfınımucade-leyeseferberedenbirdizisertsiyasimakalesiyayınlanmıştı.Amadevrimcihareketinyukselişikarşısındahaftalıkbirgazete,Bolşe-vikParti içinartıkyetersizgeliyordu.Engenişişçikatmanlarınamahsusgunlukbirsiyasikitlegazetesineihtiyaçvardı.Ve“Pravda”boylebirgazeteoldu.

Budonemde“Pravda”olaganustuonemlibirroloynadı.GenişişçisınıfıkitleleriniBolşevizmekazandı.Durmakbilmezpolistaki-batı,paracezaları,sansurunhoşunagitmeyenyazıvemektuplaryayınlamaktandolayısayılarıntoplatılmasıvb.yuzunden“Pravda”ancakonbinlerceileriişçininaktifdestegiileçıkabiliyordu.“Prav‐da”buyukparacezalarınıancakişçilerinaralarındatopladıklarıco-mertçebagışlarsayesindeodeyebiliyordu.Sıksık,“Pravda”nıntop-

192


latılansayılarınınbuyukkısmıyinedeokuyucularınelinegeçiyor-du,çunkuaktifişçilerdahageceleyinmatbaayagelerekgazetebal-yalarınıkaçırıyorlardı.

Çarlıkhukumeti2,5yıliçinde“Pravda”yıtamsekizkezkapattı;amaherdefasındaişçilerindestegiylegazeteyeniamabenzerbiradla yeniden çıkarıldı. Ornegin “Za Pravdu” (Pravda Için), “PutPravdi”(Pravda’nınYolu),“TrudovayaPravda”(EmekPravda’sı).

“Pravda”nın ortalama tirajı 40 000 iken,Menşevikleringun-lukgazetesi“Luç”un(Işın)tirajı15-16,000’igeçmiyordu.

Işçiler“Pravda”yıkendiişçigazeteleriolarakgoruyor;onason-suz guven duyuyor ve onun soylediklerine kulak kesiliyorlardı.“Pravda”nınhernushasıeldeneledolaşıp,duzinelerceokuyucuta-rafından okunuyor, onların sınıf bilincini biçimlendiriyor, onlarıegitiporgutluyor,mucadeleyeçagırıyordu.

“Pravda”nelerhakkındayazıyordu?“Pravda”nınhersayısında,işçilerinnasılyaşadıgını,onlarınka-

pitalistlertarafından,onlarınemrindekifabrikayoneticileriveusta-başılar tarafından nasıl amansızca somuruldugunu, çeşitli baskıyontemleriylenasılezildiginivenasılaşagılandıgınıanlatançoksa-yıdaişçimektubuyayınlanıyordu.Bunlarkapitalistşartlarısertveisabetlibirşekildesuçluyordu.“Pravda”sıksık,işsizveaçişçilerin,birdahaişbulamamaumutsuzluguiçindeintiharasuruklenişininhaberleriniveriyordu.

“Pravda”,çeşitlifabrikalardavesanayikollarındaçalışanişçile-rinsıkıntılarınıvetaleplerini,işçilerinkenditalepleriiçinnasılmu-cadeleettikleriniyazıyordu.Neredeysehersayıda,çeşitlifabrikalar-dakigrevleruzerineyazıyordu.Buyuk,uzunsuren grevler oldu-gunda, gazete, diger fabrikaların ve sanayikollarınınişçilerinigrevcilereparatoplayarakdestekolmakuzereorgutluyordu.Bazengrevfonlarıiçinonbinlercerubletoplanıyordu—bu,işçilerinçogu-nungunde70-80kopektenfazlaalmadıgıogunleriçinmuazzam

193


birmiktardı.Bu,işçileriproleterdayanışmaruhuylavetumişçilerinçıkarlarınınbiroldugubilinciyleegitiyordu.

Işçilerhersiyasiolaya,zafereveyayenilgiye,“Pravda”yamek-tup,selam,protestovb.yollayaraktepkigosteriyorlardı.“Pravda”,makalelerinde,işçisınıfhareketiningorevlerinitutarlıBolşevikbirbakışaçısındanaydınlatıyordu.Legalbirgazete,dogrudanÇarlıgıdevirmeçagrısındabulunamazdı.Imayoluylaçalışmakgerekiyor-du,sınıfbilinçliişçilerisebunlarıçokiyianlıyorvekitlelereanlatı-yorlardı.Ornegin“Pravda”da,“1905yılınıneksiksizvekısıtlanma-mıştaleplerindensozedildiginde,işçiler,Bolşeviklerindevrimcişi-arlarının; Çarlıgındevrilmesi,demokratikcumhuriyet, çiftliksa-hiplerinintopraklarına el konulması ve sekiz saatlikişgunu şi-arlarınınsozkonusuedildiginianlıyorlardı.

IV.Dumaseçimlerininarifesinde“Pravda”ileriişçileriorgutledi.Liberal burjuvaziyle anlaşma yanlılarının, “Stolypin Işçi Partisi”yandaşlarının,Menşeviklerinhainkonumlarınıteşhiretti.“Pravda”,işçileri,“1905yılınıneksiksizvekısıtlanmamıştalepleri”ninyan-daşlarına,yaniBolşeviklereoyvermeyeçagırdı.Seçimlerçokdere-celiydi.Ilkonceişçitoplantılarındatemsilcilerseçiliyor,sonratem-silcilerikinciseçmenleri seçiyor ve ancak bu ikinci seçmenlerDuma’dakiişçitemsilcilerininseçiminigerçekleştiriyordu.Seçimgunu“Pravda”birBolşevik.ikinciseçmenlerlistesiyayınladıveiş-çilerebulisteyeoyvermelerinitavsiyeetti.Listeyidahaonceyayın-lamamakgerekiyordu,çunkuaksitaktirdeongorulenadaylartutuk-lanmatehlikesinemaruzbırakılmışolacaktı.

“Pravda”,proletaryanın eylemlerini orgutlemeye yardımetti.1914baharındaPetersburg’dakibuyuklokavtsırasındakitlegreviilan etmek amaca uygun olmadıgından, “Pravda”işçilere,başkamucadelebiçimlerinebaşvurmaları,fabrikalardakitletoplantılarınave sokak gosterilerine başvurmaları çagrısındabulundu.Bunlarhakkındagazeteaçıkçayazamıyordu.Fakatsınıfbilinçliişçiler,Le-

194


nin’in“IşçiSınıfıHareketininBiçimleriUzerine;”gibimutevazibirbaşlıgıolanmakalesiniokuduklarında,çagrıyıanladılar.Bumakale-de,şuandagrevinyerineişçisınıfhareketinindahaileribiçimlerinigeçirmekgerektigisoyleniyordu,kibu,toplantılarvegosterilerdu-zenlemekiçinbirçagrıdemekti.

Bolşeviklerin illegal devrimci faaliyetleri ile, işçi kitlelerinin“Pravda”vasıtasıylalegalajitasyonveorgutlenmesininbirleştiril-mesibuşekildegerçekleştiriliyordu.

“Pravda”,sadeceişçiyaşamıuzerine,grevlervegosterileruzeri-neyazmıyordu.“Pravda”koyluyaşamını,koylulugunçektigiaçlıgı,çiftliksahipleri,feodalbeylertarafındansomurulmesinidesistema-tikolarakaydınlatıyor,Stolypin“reformu”sonucundakoylulerineniyitopraklarınınnasılmunferitçiftliksahibiKulaklartarafındanta-lanedildiginigosteriyordu.“Pravda”,sınıfbilinçliişçilere,koydenekadarpatlayıcımaddebirikmişoldugunugosteriyordu.Proletarya-ya,

1905Devriminingorevlerininçozulmedigini,yenibirdevriminyaklaşmaktaoldugunuogretiyordu.Proletaryanınbuikincidevrim-dehalkıngerçekonderiveyolgostericisiolarakortayaçıkmasıge-rektigini,budevrimdedevrimcikoylulukgibiguçlubirmuttefikesahipolacagınıogretiyordu.

Menşevikler,proletaryanındevrim fikrindenvazgeçmesi içinbutunguçleriyleyukleniyorlardı.Işçilerinaklınaşunusokmayaça-lıştılar:Halkı,koylulerinaçlıgını,aşırıgericiçiftliksahiplerinin,fe-odalbeylerinegemenliginiduşunmeyibırakın,sadece“dernekkur-maozgurlugu”ugrunamucadeleedin,bukonudaÇarlıkhukumeti-ne“dilekçe”sunun.Bolşeviklerişçilere,budevrimdenvazgeçme,koylulukleittifaktanvazgeçmeMenşevikvaazınınburjuvaziyararı-naedilmekteoldugunu, işçilerin,koylulerimuttefikolarakkenditaraflarınakazandıklarındaÇarlıgımutlakayeneceklerini,Menşe-

195


viklerturundenkotuçobanlarıdevrimduşmanlarıolarakbirkena-raitmekgerektiginiaçıkladılar.

“KoyluYaşamı”başlıklıbolumde“Pravda”neleruzerineyazı-yordu?

Ornekolarak1913yılınaaitbazımektuplarıalalım:

Samara’dan “TarımMeseleleri”başlıklıbirmektup,BulgumakazasınınNovohasbulatkoyunde,komundenayrılanozeltopraklıkoylulerekomuntopragındantahsisedilecekkısımlarıişaretlerne-yegelenkadastromemurunakarşıdirenmeklesuçlanan45koylu-denonemlibirkısmınınagırhapiscezalarınaçarptırıldıgınıbildiri-yordu.

Pskovilindengelenkısabirmektupşunlarıbildiriyordu:“Zaval-yeistasyonuyakınlarındakiPsitsakoyukoylulerikırjandarmasınakarşısilahlıdirenişegeçti.Yaralananlaroldu.Çatışmanedeni,tarımsorunundaanlaşmazlıklar.Psitsa’yapolis guçleri yıgıldı; vali yar-dımcısı ile savcı da koye dogruyolaçıktı.”

Ufailindengelenbirmektupta,koylulerinhissesineduşentop-raklarındurmadansatıldıgı,kıtlıgınvekoykomunlerindençekil-meyeizinverenyasanın,koylulerintopraktansurulmesisureciniguçlendirdigibildiriliyordu.Borisovkakoyunualalım.Burada27hane,toplam543desiyatinekilebilirtopragasahip.Kıtlıksırasındabeşçiftçitarafından31desiyatintoprak,desiyatini25ila33rublearasındadegişenfiyatlarlatemellisatıldı,oysaarazinindegeribu-nun3veya4katı.Aynıkoydenyedibaşkaişletme,toplam177de-siyatini,altıyılsureyleyıllık%12faizleipotekettirerekdesiyatinbaşına18-20rublealdı.Halkınyoksulluguvefaizinfahişligigozo-nundetutulursa,177desiyatininyarısınıntefecininelinegeçecegikesinliklesoylenebilir,çunkuboylemuazzambirmeblagıborçlula-rınyarısıbilealtıyıldaodeyemez.

“Pravda”dayayınlanan “Rusya’daBuyukToprakMulkiyetiveKuçukKoyluToprakMulkiyeti”makalesindeLenin,işçilerevekoy-

196


lulerekanemicitoprakagalarınınelindenekadarbuyukarazileroldugunuçarpıcıbirşekildegosterdi.Sadece30,000buyuktopraksahibi,yaklaşık70milyondesiyatintopragasahipti.10milyonkoy-luhanesideaynımiktarda topragasahipti.Herbuyuk topraksa-hibineortalama2,300desiyatin,Kulaklardadahilbeherkoyluha-nesineiseOrtalama7desiyatinduşuyordu;Ustelikiktisadibakım-danzayıf5milyonkoyluailesine,yanitumkoylulugunyansına,ha-nebaşınaancak1ila2desiyatintoprakduşuyordu.Burakamlardaaçıkça gosteriyordu ki, koylulerin yoksullugununvesıksıkgoru-lenkıtlıgınkokleri,çiftliksahiplerininbuyuktoprakmulkiyetinde,koylulerinancak işçi sınıfı onderligindebirdevrimlekurtulabile-cekleriserflikkalıntılarındayatmaktadır.

Koyle bag içinde olan işçiler aracılıgıyla “Pravda” kıragirdiveilerikoyluleridevrimcimucadeleyeuyandırdı.

“Pravda”nınkuruldugudonemdeillegalsosyal-demokratorgut-lertamamenBolşeviklerinelindeydi.Legalorgutbiçimleriise—Dumafraksiyonu,basın,sigortasandıkları,sendikalar—henuztu-muyleMenşeviklerdenkoparılmamıştı.Tasfiyecileriişçisınıfınınle-galorgutlerindenatmakiçinBolşeviklerinkararlıbirmucadelever-mesigerekiyordu.“Pravda”sayesindebumucadelezaferletaçlandı.

“Pravda”,Partiilkesiugrunamucadelenin,işçisınıfınındevrim-cikitlepartisininyenidentesisiugrunamucadelenintaodaknokta-sındaydı.“Pravda“,legalorgutleriBolşevikPartininillegalusleriet-rafındabirleştirmeyeçalışıyorveişçisınıfıhareketinibelirlibirhe-defe,devrimiçinhazırlıgayoneltiyordu.

“Pravda”nınçoksayıdaişçimuhabirivardı.Sadecebiryıliçin-de,11,000’inustundeişçimektubuyayınladı.Amaişçilerlebagkur-masısadecemektupyoluylaolmuyordu.Fabrikalardangelençoksa-yıdaişçi,hergunyazıişleriburosunaugruyordu.Partinin orgutselçalışmasının onemli bir, bolumu “Pravda”yazıişleriburosundayogunlaşmıştı.BuradayerelPartihucrelerinintemsilcileriyletop-

197


lantılaryapılıyor,fabrikaveişletmelerdekiPartiçalışmasıuzerinebilgilerburayaakıyor,PetersburgKomitesi’ninvePartiMerkezKo-mitesi’ninPartitalimatlarıburadaniletiliyordu.

Işçi sınıfınındevrimcikitlepartisiniyeniden tesisetmekiçinTasfiyecilere karşı iki buçuk yıl suren inatlımucadeleden sonra1914yazındaBolşevikler,Rusya’nınsiyasibakımdanaktifişçileri-ninbeştedordununBolşevikPartiyi,“Pravda”taktiginiizlemesinisagladılar.Ornegin,1914yılındaişçigazeteleriiçinparatoplayantoplam7,000işçigrubundan

5,600’unun Bolşevik basın, ve sadece 1,400’unun Menşevikbasıniçinparatoplamasıbunugosteriyordu.Bunakarşılık,Menşe-viklerinliberalburjuvaziveburjuvaaydınlararasındabirçok“zen-gindostları”vardıvebudostlarMenşevikgazetesinindevamettiri-lebilmesiiçingereklimiktarınyarısındanfazlasınıveriyorlardı.

OzamanlarBolşeviklere“Pravdacılar”denirdi.Devrimciprole-taryanıntumbirkuşagı,dahasonraEkimSosyalistDevriminiya-pacakolankuşak,“Pravda”tarafındanyetiştirildi.“Pravda”nınar-dında,onbinlerce,yuzbinlerceişçiduruyordu.Devrimcihareketinyukselişiyıllarında(1912-1914),Bolşevikkitlepartisininsaglamtemelleriatıldı,bunuemperyalistsavaşsırasındaçarlıgınhiçbirta-kibatıyıkamayacaktı.

“1912 yılının ‘Pravda’sı—Bolşevizmin1917 yılındakizaf-

erinintemeltaşınınkonmasıydı.”(Stalin.)

Partinin tum-Rusyaçapındakibirdiger legalorganı, IV.Dev-let Duması’ndaki Bolşevik fraksiyondu.

1912’dehukumet,IV.Dumaiçinseçimyapılacagınıilanetti.Parti-mizseçimlerekatılmayabuyukonemverdi.Sosyal-DemokratDumaFraksiyonu ve “Pravda”,Bolşevik Partininkitleleriçindekidevrimciçalışmasınıntum-Rusyaçapındakienönemli legal üsleriydi.

BolşevikParti,Dumaseçimlerindebagımsızbirşekilde,kendişi-arlarıylaortayaçıktıveayınzamandahemhukumetehemdeliberal

198


burjuvaziye (Kadetlere) ciddi darbeler indirdi. Bolşevikler seçimkampanyasını,demokratikcumhuriyet,sekizsaatlikişgunuveçiftliksahiplerinintopraklarınaelkonulmasışiarlarıaltındayuruttuler.

IV. Duma için seçimler 1912 sonbaharında yapıldı. Peters-burg’daki seçimlerin gidişinden memnun kalmayan hukumet,Ekimbaşındabirdizibuyukişletmedekiişçilerinseçimhakkınate-cavuzekalktı.Bunacevapolarak—PartimizinPetersburgKomite-si,Stalinyoldaşınonerisiuzerine,buyukişletmelerinişçilerinibirgunlukgreveçagırdı.Guçdurumaduşenhukumetgerilemekzo-rundakaldı,veişçilertoplantılarda,guvendikleriadaylarıseçmeim-kanınıeldeettiler.Işçilerinmuazzamçogunlugu,Stalinyoldaştara-fındanhazırlanan,delegelerevetemsilciyeverdigi“seçmengore-vi”ni (Nakaz) onayladı. “Petersburg’lu Işçilerin Işçi TemsilcisineVerdikleriGorev”,1905yılınınçozulmemişgorevlerinedikkatçe-kiyordu:

“Biz”,diyorduVekalet,“Rusya’nınbelki1905hareketindenda-

ha, derin olacak kitle hareketlerinin arifesinde bulunduğunu

düşünüyoruz...Buhareketinöncüsavaşçısı, 1905 yılında olduğu

gibi, Rus toplumunun enilerisınıfıRusproletaryasıolacaktır.

Onunmüttefiki iseancak,Rusya’nın feodalbağlardankurtarıl-

masındayaşamsalçıkarıolan,çokçileçekmişköylülükolabilir.”

“Seçmengorevi”,halkıngelecektekieylemlerininikicephelibirmucadelebiçiminialacagınıaçıklıyordu—hemÇarlıkhukumetinekarşıhemdeÇarlıklauzlaşmaarayanliberalburjuvaziyekarşı.Le-nin,işçileridevrimcimucadeleyeçagıranbu“seçmengorevi”nebu-yukonemverdi.Veişçiler,kararlarıylabuçagrıyacevapverdiler.

Bolşeviklerseçimlerdezaferkazandılar;Petersburgişçilerita-rafındanBadayevyoldaşDuma’yaseçildi.

Dumaseçimlerindeişçiler,halkındigerkesimlerindenayrıolarakoykullandılar(IşçiKuryesi).IşçiKuryesi’nindokuztemsilcisindenaltısıBolşevikPartiuyesiydi:Badayev,Petrovski,Muranov,Samoy-

199


lov,ŞagovveMalinovski(sonradan,busonuncununajan-provoka-torolduguortayaçıktı.)Bolşeviktemsilciler,işçisınıfınınenazbeştedordununyaşadıgıenbuyuksanayimerkezlerindenseçilmişti.Bazıtasfiyecileriseişçilertarafından,yaniIşçiKuryesiiçindenseçilme-mişti.BunedenleDuma’daaltıBolşevikekarşılıkyediTasfiyecivar-dı.OnceleriBolşeviklerveTasfiyecilerDuma’daortakbirsosyalde-mokratfraksiyonkurdular.Bolşeviklerindevrimciçalışmalarınaen-gelolanTasfiyecilerekarşıinatlımucadeledensonraBolşeviktem-silciler,BolşevikPartiMerkezKomitesi’nintalimatı uzerineEkim1913’tebirleşiksosyaldemokratfraksiyondanayrıldılarvebagımsızbirBolşevikfraksiyonkurdular.

Bolşevik temsilciler, Duma’da otokrasi sistemini teşhir edendevrimcikonuşmalaryaptılar.Işçilerekarşışiddeteylemleri,işçile-rinkapitalistlertarafındaninsanlıkdışıbirbiçimdesomurulmesihakkındahukumetegensoruonergeleriverdiler.

TarımsorununudaDuma’dadilegetirdiler:konuşmalarındakoyluleriçiftliksahiplerine,feodalbeylerekarşımucadeleyeçagır-dılar,veçiftliksahiplerinintopraklarınaelkonularakbunlarınkoy-luleredevredilmesinekarşıçıkanKadetPartisiniteşhirettiler.

Bolşevikler,DevletDuması’nda,sekizsaatlikişgununongorenbiryasaonerisigetirdiler;buoneriKaraYuzlerDumasıtarafındanelbettekabuledilmedi,ancakajitasyonbakımındançokdegerlioldu.

Bolşevik Duma fraksiyonu, PartiMerkez Komitesi’yle ve Le-nin’lesımsıkıbaglarasahiptiveLenin’dentalimatalıyordu.Peters-burg’dakaldıgısurecededolaysızolarakStalinyoldaştarafındanyo-netildi.

Bolşeviktemsilciler,sadeceDumaiçindekiçalışmaylayetinme-diler.Dumadışındadabuyukbirfaaliyetgeliştirdiler.Fabrikalarıveişletmelerigezdiler,ulkeninişçimerkezlerinidolaşarakdevrimcikonuşmalaryaptılar,partininkararlarınıizahettiklerigizlitoplantı-

200


larduzenledilerveyenipartiorgutlerikurdular:Temsilciler,legalça-lışmayıillegal,yeraltıçalışmasıylaustacabirleştirdiler.

3.LEGALÖRGÜTLERDEBOLŞEVİKLERİNZAFERİ.DEVRİMCİHAREKETİNDAHA DA YÜKSELİŞİ. EMPERYALİST SAVAŞINARİFESİ.

BudonemdeBolşevikPartisi,butunbiçimvetezahurleriilepro-letersınıfmucadelesiniyonetmeninmukemmelorneklerinisundu.Illegalorgutlerinşaetti.Illegalbroşurleryayınladı.Kitleleriçindegizlidevrimciçalışmayaptı.Aynızamandaişçisınıfınınçeşitlilegalorgut-lerinigittikçedahaçokkendietkisialtınaaldı.Parti,sendikaları,hal-kevlerini,geceuniversitelerini,kuluplerivesigortasandıklarınıfet-hetmeyeçalıştı.BulegalorgutleruzunzamandanberiTasfiyecileresıgınaklıkyapıyordu.Bolşevikler,legalkuruluşlarıPartimizinusnok-talarınadonuşturmekiçinenerjikbirmucadeleverdiler.Illegalçalış-mayılegalçalışmaylaustacabirleştirenBolşevikler,ikibaşkenttekisendikaorgutlerindeçogunlugukazandılar.PetersburgMetalIşçileriSendikası’nın1913yılındayapılanYonetimKuruluseçimindekaza-nılanzaferozellikleparlaktı:toplantıyakatılan3,000metalişçisin-denancak150’siTasfiyecilereoyverdi.

Aynışey,IV.DevletDuması’ndakisosyal-demokratfraksiyongi-bi buyuk oneme sahipbir legal orgut içinde soylenmelidir.Du-ma’daMenşeviklerinyedi,Bolşeviklerinsealtıtemsilcisiolmasınaragmen,esasolarakproleter-olmayanbolgelerdenseçilenMenşe-vikyediligrup,işçisınıfınınancakbeştebirinitemsilediyordu,ul-kenintayinedicisanayimerkezlerinden(Petesburg,Moskova,Iva-novo-Voznessensk,Kostroma,Yekaterinoslav,Harkov)seçilenBol-şevikaltılıgrupiseulkeişçisınıfınınbeştedördündenfazlasınıtem-silediyordu.Işçilerkenditemsilcileriolarakyediligrubudegil,altılıgrubu(Badayev,Petrovskivedigerleri)goruyorlardı.

201


Bolşevikler,legalorgutlerifethetmeyibaşardılar,çunkuÇarlıkhukumetininhunharcazulmuneveTasfiyecilerleTroçkistlerinfe-satçılıgınaragmen;illegalPartiyiveonunsaflarındakidemirdisip-liniayaktatutmayıbildiler,işçisınıfınınçıkarlarınıiçtenliklesavun-dular,kitlelerlesıkıbaglarkurdularveişçisınıfıhareketininduş-manlarınakarşıuzlaşmazbirmucadeleverdiler.

BoyleceBolşeviklerlegalorgutlerdetum çizgiboyuncazaferinzafereilerlediler,Menşevikleriseyenilgidenyenilgiyekoştular.Ge-rekDumakursusundenyurutulenajitasyonalanında,gerekişçiba-sınıvedigerlegalorgutleralanındaMenşeviklergeriplanaitildiler.DevrimcihareketinkavramışolduguişçisınıfıkesinlikleBolşevik-leretrafındatoplandıveMenşevikleribirkenaraitti.

TumbunlarınotesindeMenşevikler,ulusalsorunalanındadaif-lasettiler.Rusya’nınkenarbolgelerindekidevrimcihareket,ulusalsorundaberrakbirprogramgerektiriyordu.OysaMenşeviklerin,Bund’unhiçkimseyitatminetmeyen“kulturelozerkligi“ndenbaş-kabirprogramıyoktu.UlusalsorundasadeceBolşevikler—Stalinyoldaşın“MarksizmveMilliMesele”makalesindeveLenin’in“Ulus-larınKendiKaderiniTayinhakkı”ile“MilliMeseleUzerineEleştirelNotlar”makalelerindeortayakonulan-Marksistbirprogramasa-hipti.

MenşeviklerinbuyenilgilerindensonraAgustosBloku’nuntumeklentiyerlerindençatırdamayabaşlamasışaşırtıcıdegildir.AgustosBlokubirbirinebenzemezunsurlardanoluştugu için, Bolşeviklerinşiddetlisaldırılarınadayanamadıveçozulmeyebaşladı.BolşevizmlemucadeleetmekamacıylakurulanAgustosBloku,Bolşeviklerindar-belerialtındakısazamandaparçalandı.Ilkonce“Vperyod”cular(Bog-danov,Lunaçarskivedigerleri)bloktanayrıldı,ardındanLetonyalılar,vebununuzerinedigerleridedagıldı.

202


BolşeviklerlemucadeledeyenilgiyeugrayanTasfiyeciler,yardımiçinII.Enternasyonal’ebaşvurdular.II.Enternasyonalyardımları-nayetişti.BolşeviklerleTasfiyecileri“barıştırma”,

“Partiiçindebarışı”saglamabahanesiyleII.Enternasyonal,Bol-şeviklerdenTasfiyecilerinuzlaşmacıpolitikasınıeleştirmeyibırak-malarını talep etti. Ancak Bolşevikler uzlaşmaya yanaşmadılar:oportunistII.Enternasyonal’inkararlarınauymayıreddettilervehiçbirtavizvermediler.

Bolşeviklerin legal orgutlerdeki zaferi bir tesaduf degildiveolamazdıda.Bununbirtesadufolmamasınınnedeni,sadece,Bolşe-viklerin dogru bir Marksist teoriye, berrak bir programavesa-vaştaçelikleşmişvedirençkazanmışdevrimcibirproletaryaparti-sinesahipolmalarıdegil,aynızamanda

Bolşeviklerinzaferininyukselendevrimcidalgayıdayansıt-masıydı.

Işçilerindevrimcihareketigittikçedahaçokgelişti.yenişehir-lerivebolgelerisardı.1914’unbaşlamasıylabirlikteişçigrevleri,dinmekbiryana,bilakistamtersineyenibirhızkazandı.Grevlergittikçedahainatlıbirkaraktereburundulervegittikçedahaçokişçiyikapsadılar.9(22)Ocak’ta250,000işçigrev yaptı, bunlar-dan 140,000’i Petersburg’dandı. 1Mayıs’tayarımmilyonunus-tunde işçi grev yaptı, bunlardan 250,000’den fazlası Peters-burg’dandı.Işçilergrevlerdeolaganustumetanetgosterdiler.Pe-tersburg’daObuhovişletmelerindekigrevikiaydanfazlasurdu,Lessnerişletmesindekiiseuçaykadar.Petersburg’dakibirdiziiş-letmedeişçilerintoptanzehirlenmesi,115,000işçiningrevineveertesindegosterilerenedenoldu.Hareketyayılmayadevametti.1914yılının ilkyarısında (Temmuzbaşıdadahilolmak uzere)toplam1,425,000işçigrevyaptı.

MayıstaBaku’depetrolişçileriningenelgrevibaşladı,vetumRusproletaryasınındikkatiniustundetopladı.Grevorgutlubirşe-

203


kildeyuruyordu.20Haziran’da(3Temmuz)Baku’de20.000işçi-

ninkatıldıgıbirgosterioldu.Polis,Bakuişçilerinekarşıvahşiceted-

birleraldı.Moskova’daBakuişçileriyledayanışmabelirtisiolanbir

protestogrevipatlakverdivedigerbolgeleresıçradı.

3(16)Temmuz’daPetersburg’dakiPutilovIşletmelerindeBaku

greviyleilgilibirmitingyapıldı.Polisişçilereateşaçtı.Petersburg

proletaryasınıbirhiddetdalgasısardı.PetersburgParti Komite-

si’nin çagrısı uzerine 4 (17) Temmuz’da 90,000işçi protesto

grevine başladı, 7 (20) Temmuz’da 130, 000, 8(21)Temmuz’da

150,000,11(24)Temmuz’da200,000kişigrevdeydi.

Huzursuzlukbutunfabrikalarayayıldı,heryerdemitinglerve

gosterileryapılıyordu.Işokadarilerigittiki,barikatkurmaçabala-

rınagirişildi.BakuveLodz’dadabarikatlarkuruldu.Birdiziyerde

polisişçilereateşaçtı.Hareketibastırmakuzerehukumet“olaga-

nustutedbirler”aldı,başkentsankiordukampınadonuşturuldu,

“Pravda”kapatıldı.

Fakatbusıradasahnede,enternasyonalkarakterliyenibirfak-

torortayaçıktı.Bu,olaylarınakışınıdegiştirecekolanemperyalist

savaştı.TamdevrimciTemmuzolaylarısırasında,FransaCumhur-

başkanıPoincare,başlamakuzereolansavaşkonusunda Çar ile

goruşmek uzere Petersburg’a geldi. BirkaçgunsonraAlmanya

Rusya’yasavaşaçtı.ÇarlıkhukumetiBolşevikorgutleriparampar-

çaetmekveişçisınıfıhareketiniezmekiçinsavaştanyararlandı.

Çarlıkhukumetinindevrimdenkurtulmak için sıgındıgı dunya

savaşı, devriminilerlemesinisekteyeugrattı.

204


KISA ÖZET

Devrimin yeniden yukselişi yıllarında (1912-1914) Bolşevik

Partisi işçisınıfıhareketininbaşınıçektive işçisınıfınıBolşevik

şiarlar altında yeni bir devrime dogru goturdu. Parti, illegal

çalışmayla legal çalışmayı ustaca birleştirdi. Tasfiyecilerin ve

dostları Troçkistler ve Otzovistlerin direnişini kırdı, legal

hareketin tumbiçimlerindeustalaştı ve legal orgutleridevrimci

çalışmanınussuhalinegetirdi.

Işçisınıfıduşmanlarınaveonlarınişçisınıfıhareketiiçindeki

ajanlarına karşı mucadele içinde Parti, kendi saflarını

saglamlaştırdı ve işçi sınıfıyla baglarını genişletti. Duma’yı

devrimci ajitasyon için bir kursu olarak yaygın bir şekilde

kullanarak ve mukemmel bir proleter kitle gazetesi olan

“Pravda”yıkurarakParti,“Pravdacılar”denilenyenibirdevrimci

işçi kuşagı yetiştirdi. Emperyalist savaş suresince bu işçi kitlesi

enternasyonalizm bayragına ve proleter devrime sadık kaldı.

daha sonra, 1917 Ekim Devrimi gunlerinde Bolşevik Partinin

esasınıoluşturandabukitleoldu.

Emperyalist savaşın arifesinde Parti, işçi sınıfının devrimci

eylemleriniyonetti.Bunlar,emperyalistsavaştarafındansekteye

ugratılan, fakat uç yıl sonra, Çarlıgı devirmek uzere yeniden

başlatılacakolanoncumufrezeçarpışmalarıydı.BolşevikPartisi,

çetinemperyalistsavaşdonemineproleterenternasyonalizminin

bayragınıaçarakgirdi.

205

Altinci bölüm. Emperyalist savaş döneminde bolşevik partisi. Rusya’da ikinci devrim.

A LT I N C I B Ö LÜM

EMPERYALIST SAVAŞ DÖNEMINDE BOLŞEVIK PARTISI. RUSYA’DA

IKINCI DEVRIM.( 1914— Mart 1917 )

1.EMPERYALİSTSAVAŞINPATLAKVERMESİVENEDENLERİ

14 (27) Temmuz 1914’te Çarlık hukumeti genel seferberlikilanetti.19Temmuz’da(1Agustos)Rusya’yaAlmanyatarafındansavaşilanedildi.

Rusyasavaşagirdi.

SavaşınbaşlamasındançokonceLeninveBolşevikler,savaşınkaçınılmazlıgınıongormuşlerdi.UluslararasıSosyalistKongrelerdeLenin,birsavaşhalindesosyalistlerintavrınındevrimciçizgisinisaptamayayonelikonergeleriyleoneçıkmıştı.

Lenin,savaşlarınkapitalizminkaçınılmazyolarkadaşlarıoldu-gunaişaretetti.Yabancıtopraklarınyagmalanması,somurgelerinişgalvetalanedilmesi,yenipazarlarınzaptı,dahaonceleridesıksık,kapitalistdevletlertarafındangirişilenfetihsavaşlarınınnedeniolmuştu.Kapitalistulkeleriçinsavaş,işçisınıfınınsomurulmesika-dardogalveyasayauygunbirdurumdur.

19.yuzyılınsonuve20.yuzyılınbaşındakapitalizm,gelişmesi-ninenustvesonaşamasına,emperyalizmeulaşınca,savaşlarozel-liklekaçınılmazhalegeldi.Emperyalizmaşamasındaguçlukapita-listbirlikler(tekeller)vebankalar,kapitalistdevletlerinyaşamındatayinedicifaktorhalinegeldiler.Finans-kapital,kapitalistdevletler-deevinefendisioldu.Finans-kapitalyenipazarlar,yenisomurgeler,

206


yenisermayeihraçalanlarıveyenihammaddekaynaklarıtalepedi-yordu.

Oysadaha19.yuzyılınsonundayeryuzununtumtopraklarıka-pitalistdevletlerarasındapaylaşılmıştı.Nekiemperyalizmçagındakapitalizmingelişmesisondereceeşitsizvesıçramalıolur:onceleribirincisırayıtutanbazıulkelerinsanayiinispetenyavaşgelişir,es-kidengeriolanbaşkaulkelerbuyuksıçramalarlaonlarayetişipon-larıgeçer.Emperyalistdevletlerinekonomikveaskeriguçdengesidegişiyordu.Dunyayıyenidenpaylaşmaçabasıortayaçıktı.Dunya-nınyenidenpaylaşımıugrunamucadeleemperyalistsavaşıkaçınıl-mazkıldı.1914savaşıdunyayıvenufuzalanlarınıyenidenpaylaş-maugrunabirsavaştı.Butunemperyalistdevletleruzunsuredenberibunahazırlanıyordu.Busavaştanbutunulkelerinemperyalist-lerisorumluydular.

Amabusavaşaozellikle,biryandaAlmanyaileAvusturya,oteyandaFransaileIngiltereveonlarabagımlıolanRusyahazırlandı-lar.1907’deIngiltere,FransaveRusyaarasındabirUçluItilaf,An-tantkuruldu.Almanya,Avusturya-MacaristanveItalyaisebaşkabiremperyalistittifakkurdular.Fakat1914savaşınınpatlakvermesiy-leItalyabuittifaktanayrıldıvedahasonraAntant’akatıldı.Bulgaris-tanileTurkiye,AlmanyaveAvusturya-Macaristan’ıdestekliyordu.

EmperyalistsavaşhazırlıgıylaAlmanya,IngiltereveFransa’dansomurgealma,Rusya’dandaUkrayna’yı,Polonya’yıveBaltıkIllerinikoparmahedefiniguduyordu.BagdatdemiryolununinşasıylaAl-manya,Ingiltere’ninYakınDogu’dakihakimiyetinitehditediyordu.AlmanlarındenizdekisilahlanmasınınartışıdaIngilizlerikorkutu-yordu.

ÇarlıkRusyasıTurkiye’ninpaylaşılmasıiçinugraşıyor.Karade-niz’iAkdeniz’ebaglayanBogazlarıveIstanbul’uelegeçirmeyiduş-luyordu.Çarlıkhukumetininplanlarıarasında,Avusturya-Macaris-tan’ınbirbolumuolanGaliçya’yıilhaketmekdevardı.Ingiltere,sa-

207


vaştanyararlanarak,mallarısavaştanoncekiyıllardaIngilizmalla-rınıdunyapazarlarındansurmeyebaşlayantehlikelirakibiAlman-ya’yıyenmekistiyordu.BundanbaşkaIngiltere,MezopotamyaveFilistin’iTurkiye’ninelindenkapmakveMısır’dayerinisaglamlaş-tırmakistiyordu.

Fransızkapitalistleri,komurbakımındanzenginSaarhavzasıile demir bakımından zengin Alsas-Loren’i Almanya’nın elindenkapmakistiyordu.Alsas-Loren’iAlmanya1870/71savaşındaFran-sa’dankapmıştı.

Ikikapitalistdevletlergrubuarasındavarolansonderecebuyukçelişkiler,boyleceemperyalistsavaşayolaçtı.

Dunyanınyenidenpaylaşımıugrunabuyırtıcısavaş,butunem-peryalistulkelerinçıkarınadokunuyordu,buyuzdendahasonraJa-ponya,ABDvedigerbazıulkelerdebuyagmacısavaşıniçineçekil-di.

Savaş,birdunyasavaşıhalinegeldi.

Emperyalist savaş hazırlıgı burjuvazi tarafından halktan sonderecegizlitutuldu.Savaşbaşladıgında,butunemperyalisthuku-metler,komşularınasaldırmadıklarını,bilakiskendilerininsaldırıyaugradıgınıispatlamayaçalıştılar.Burjuvazi,savaşıngerçekhedefle-rini,emperyalist,ilhakçıkarakterinigizleyerekhalkıaldattı.Butunemperyalist hukumetler, savaşın kendi ulkelerini savunmak içinverildiginiiddiaettiler.

II.Enternasyonaloportunistleri,burjuvazininhalkıaldatması-nayardımcıoldular.II.Enternasyonalsosyal-demokratları,sosya-lizmdavasına,proletaryanınuluslararasıdayanışmadavasınaenal-çakçaihanetettiler.Savaşakarşıçıkmakbiryana,bilakistamtersi-ne,anavatansavunmasıbayragıaltındasaldırganulkelerinişçivekoylulerinibirbirlerinekarşıkışkırtmasındaburjuvaziyeyardımcıoldular.

208


Rusya’nınemperyalistsavaşaAntant’ınsafında,FransaveIn-giltere’ninsafındagirmesibirtesadufdegildi.Gozonundetutmakgerekirki,1914’ten onceRusya’nınen onemli sanayikolları ya-bancısermayenin,esasolarakdaFransız,IngilizveBelçikaserma-yesinin,yaniAntantulkelerininelindeydi.Rusya’nınenonemlime-talişletmeleriFransızkapitalistlerininelindeydi.Birbutunolarakmetalurji sanayiininneredeysedortte uçu (yuzde72’si)yabancısermayeyebagımlıydı.Taşkomurusanayiinde,DonetzHavzasında,aynıtablo.Petroluretimininaşagı-yukarıyarısı,Ingiliz-Fransızser-mayesininelindebulunuyordu.Russanayiininkarlarının onemlibirkısmı,yabancıbankalara,ozellikleIngilizveFransızbankaları-naakıyordu.ButunbuşartlarveçarınFransaveIngiltere’denaldıgımilyarlıkborçlar,ÇarlıgıIngilizveFransızemperyalizminezincirlebagladı,Rusya’yıbuulkelerinharaçguzarına,biryarı-somurgesinedonuşturdu.

Rusburjuvazisi,savaşagirerken,boylecedurumunuduzeltece-gini,yenipazarlareldeedecegini,savaşihalelerivesavaştedarikle-riylezenginleşeceginiveaynızamandasavaşhalindenyararlanarakdevrimcihareketiezeceginiduşunuyordu.

ÇarlıkRusya’sısavaşahazırlıksızgirdi.Russanayiidigerkapi-talistulkelerdençokgerikalmıştı.Sanayi,çogunlukla,kohnemaki-nelerledonatılmışeskifabrikaveişletmelerdenoluşuyordu.Yarı-fe-odal toprakmulkiyetivekoylulugunsefilleşmiş,mahvolmuşanakutlesiyletarım,uzunsurelibirsavaşiçinsaglambirekonomikte-melolamazdı.

Çaresasolarakçiftliksahiplerine,feodalbeyleredayanıyordu.Buyukkapitalistlerittifakhalindeolanaşırıgericibuyuktopraksa-hipleri,ulkedeveDevletDuması’ndaistediklerigibiatkoşturuyor-lardı.Çarlıkhukumetininiçvedışpolitikasınıtamamendestekli-yorlardı.Rusemperyalistburjuvazisi,umutlarını,kendinebiryan-danyenipazarlarveyenitopraklarsaglayacak,oteyandanişçive

209


koylulerindevrimcihareketiniezecekdurumdakidemirdenyum-rukolarakgorduguÇarlıkotokrasisinebaglamıştı.Liberalburjuva-zininpartisi—Kadetler—gerçimuhalifliktasladıysada,Çarlıkhu-kumetinindışpolitikasınıkayıtsız-şartsızdestekledi.

Sosyalizmbayragınıparavanaolarakkullanankuçuk-burjuvapartileri,Sosyal-DevrimcilerveMenşevikler,savaşınilkgunundenitibaren,savaşınemperyalist,yagmacıkarakterinigizleyerekhalkıaldatmaktaburjuvaziyeyardımettiler.Burjuva“anavatan”ı“Prusya-lıbarbarlar”akarşıkoruma,savunmazorunlulugunuvaazettiler,“içbarış”politikasınıdestekledilerveboylece,tıpkıAlmanSosyal-DemokratlarınınAlmanKayzer hukumetinin “Rus barbarları”nakarşısavaşyurutmesineyardımetmesigibi,RusÇarhukumetininsavaşyurutmesineyardımettiler.

SadeceBolşevikParti,devrimcienternasyonalizminyucebay-ragınasadıkkaldıvesımsıkı,Çarlıkotokrasisine,çiftliksahiplerinevekapitalistlere,emperyalistsavaşakarşıkararlımucadeleMark-sisttutumunusurdurdu.BolşevikParti,savaşınhemenilkgunun-denitibaren,savaşınanavatansavunmasıiçindegil,yabancıtop-raklarınelegeçirilmesiveyabancıhalklarıntalanedilmesiamacıylaçiftliksahiplerininvekapitalistlerinçıkartandogrultusundabaşla-tıldıgını,işçilerinbusavaşakarşıkararlıbirsavaşyurutmelerige-rektiginisavundu.

Işçisınıfı,BolşevikPartisinidestekledi.

Ancak,savaşınbaşındaaydınlarıvekoylulugunKulakkatmanla-rınısaranburjuva-yurtseversarhoşluk,işçilerinbellibirkesiminideetkilemişti.Fakatbunlaresasolarak,kotuunlu“RusHalkBirli-gi”ninuyeleriydi,birkısmıdaSosyal-Devrimci-Menşevikzihniyetliişçilerdi.Bunlar,elbetteaslaişçisınıfınınduygularınıdilegetirmi-yorlardıvegetiremezlerdide.SavaşınilkgunlerindeÇarlıkhuku-metitarafındantertiplenen,burjuvazininsavaştaraftangosterileri-nekatılanlardaiştebuunsurlardı.

210


2. II.ENTERNASYONALPARTİLERİNİNKENDİEMPERYALİSTHÜKÜMETLERİNİNSAFINA GEÇİŞİ. II. ENTERNASYONAL’İNTEKTEKSOSYAL-ŞOVENPARTİLEREDAĞILMASI.

II.Enternasyonal’inoportunizmiveonderlerininkaypaklıgıko-nusundaLenintekrartekraruyarılardabulunmuştu.II.Enternasyo-nalonderlerininsadecelaftasavaşakarşıolduklarını,savaşpatlakvermesihalindetutumlarınıdegiştiripemperyalistburjuvazininta-rafınageçebileceklerini,savaşyandaşıolabileceklerinisureklivurgu-lamıştı.Savaşındahailkgunleri,Lenin’inongorusunudogruladı.

II.Enternasyonal’in1910’dakiKopenhagKongresi’nde,parla-mentodasosyalistlerinsavaşkredilerialeyhindeoyvermesigerek-tigikararıalındı.II.Enternasyonal’in1912

BalkanSavaşısırasındakiBaselKongresi,butunulkelerinişçi-lerininkapitalistlerinkarınıartırmakiçinbirbirlerinivurmayıbircinayetolarakgordukleriniaçıkladı.Laftakarartasarılarındadu-rumboyleydi.

Amaemperyalistsavaşfırtınasıpatladıgında,bukararlarıpra-tigegeçirmezamanıgeldiginde,II.Enternasyonalliderlerininpro-letaryadavasınındoneklerivehainlerioldugu,burjuvazininuşaklarıolduguanlaşıldı,onlarsavaşyandaşıoldular.

4Agustos1914’teAlmansosyal-demokrasisiparlamentodasa-vaşkredilerilehinde,emperyalistsavaşındesteklenmesilehindeoykullandı.Fransa,Ingiltere,Belçikavediger ulkelerin sosyalistleri-nin buyuk çogunlugu da aynı şeyiyaptılar.

II.Enternasyonalyokoldu.Fiilen,birbirinekarşısavaşyurutentekteksosyal-şovenpartileredagıldı.

Sosyalistpartilerinliderleri,proletaryayaihanetederek,sosyal-şovenizmveemperyalistburjuvaziyisavunmapozisyonunageçti-ler.Işçisınıfınıaldatmaktavemilliyetçilikagusuylazehirlemekteemperyalisthukumetlereyardımcıoldular.Busosyal-hainler,ana-vatansavunmasıbayragıaltında,AlmanişçileriniFransızişçilerine,

211


IngilizveFransızişçileriniiseAlmanişçilerinekarşıkışkırtmayabaşladılar.II.Enternasyonal’insadeceçokkuçukbirazınlıgıenter-nasyonalizmpozisyonundakaldıveakımakarşıçıktı,gerçiyeterin-cekendindeneminvekesinbirşekildedegilama,yinedeakımakarşıçıktı.

SadeceBolşevikParti,derhalveyalpalamaksızın,emperyalistsavaşa karşı kararlı mucadele bayragını kaldırdı.

1914sonbaharındakalemealdıgısavaşkonusundakitezlerdeLenin,II.Enternasyonal’inçokuşununbirtesadufolmadıgınaişa-retetti.II.Enternasyonal,devrimciproletaryanıneniyitemsilcileri-ninuzunzamandanberionlarakarşıuyarıdabulunduguoportu-nistlertarafındanyıkılmıştı.

II.Enternasyonalpartilerineoportunizm,dahasavaştanoncebulaşmıştı.Oportunistleraçıkçadevrimcimucadeledenvazgeçmeyivaazediyorlardı,“kapitalizmdensosyalizmebarışiçindegeçiş”te-orilerinivaazediyorlardı.II.Enternasyonal,oportunizmekarşısa-vaşmakistemedi,onunlabarışiçindeyaşamakistediveonaguç-lenmefırsatıverdi.Oportunizmekarşıuzlaşmacıbirpolitikaizle-yenII.Enternasyonal,bizzatkendisioportunistleşti.

Emperyalistburjuvazi,somurgelerdenvegerikalmışulkelerinsomurusundeneldeettigikarlarvasıtasıyla,kalifiyeişçilerinustta-bakasına, işçi aristokrasisi denilenlere, daha yuksek ucretler vebaşkakırıntılaryoluylasistematikolarakruşvetveriyordu.Buişçikesiminden az sendika ve kooperatif onderi, encumenveparla-mento uyesi,gazetecivesosyal-demokratpartimemuruçıkma-mıştı.Savaşçıktıgında,mevkilerinikaybetmektenkorkanbuinsan-lar,devrimeduşmankesilip, kendi burjuvazilerinin ve emperya-listhukumetlerininenhararetlisavunucularıoldular.Oportunistlersosyal-şovenoldular.

RusMenşevikleriveSosyal-Devrimcileridedahil,sosyal-şoven-ler,içteişçilerinburjuvaziylesınıfbarışı’nı,dıştaisedigeruluslara

212


karşısavaşıvaazediyorlardı.Kendiulkelerininburjuvazisininsa-vaştasuçsuzoldugunuilanederek,gerçeksavaşsuçlularıkonusun-dakitlelerialdatıyorlardı.Birçoksosyal-şoven,kendi ulkelerininemperyalisthukumetlerindebakanoldu.

Ustuortulusosyal-şovenler,Santristler[Merkezciler,Ortayolcu-lar]denilenlerdeproletaryanındavasıiçindahaaztehlikelidegildi.Santristler—Kautsky,Troçki,Martovvedigerleri—,yeminlisos-yal-şovenlerihaklıgosteripsavunuyorveboylece onlarlabirlikteproletaryayaihanet ediyorlar,buihanetleriniise“solcu”,işçisınıfı-nıaldatmakhesabıuzerinekurulusavaşaleyhtarılafazanlıklagizli-yorlardı.AslındaSantristlersavaşıdestekliyorlardı,çunkuSantrist-lerin,savaşkredilerialeyhindeoyvermemevesavaşkredileriuze-rineoylamadaçekimserkalmaonerisi,savaşıdesteklemekdemek-ti.Tıpkısosyal-şovenlergibiSantristlerde,kendiemperyalisthuku-metlerininsavaşyurutmesineengelolmamakiçin,savaşsırasındasınıf mucadelesinden vazgeçilmesini talep ediyorlardı. SantristTroçki,savaşavesosyalizmeilişkinbutunonemlimeselelerdeLe-nin’eveBolşevikPartisinekarşıidi.

Lenindahasavaşınilkgunundenitibaren,yenibirEnternasyonal,III. Enternasyonalyaratılması içinguç toplamayabaşladı.BolşevikPartisiMerkezKomitesi,dahaKasım1914tarihli,savaşakarşımani-festosunda,yuzkızartıcıbirşekildeiflasetmişolanII.EnternasyonalyerineIII.Enternasyonal’ikurmayıkendinegorevediniyordu.

Şubat1915’teLondra’dayapılanAntantulkelerisosyalistleri-nin konferansında, Lenin’in talimatı uzerine konuşan Litvinov,sosyalistlerin(Vandervelde,Sembat,Guesde)BelçikaveFransaburjuvahukumetlerindenistifaetmesiniveemperyalistlerletumilişkiveişbirligininkesilmesinitalepetti.Butunsosyalistlerden,kendiemperyalisthukumetlerinekarşıkararlımucadelevesavaşkredilerinimahkumetmelerinitalepetti.AmaLitvinov’unkonuş-masıbukonferanstahiçyankıbulmadı.

213


Eylul1915başlarındaZimmerwald’deenternasyonalistlerinilk

konferansıtoplandı.Leninbukonferansı,savaşaleyhtarıbirenter-

nasyonalhareketin“ilkadımı”olarakniteledi.BukonferanstaLe-

nintarafından,ZimmerwaldSoluoluşturuldu.AmabuZimmerwald

SoluiçindesadeceLenin’inonderligindekiBolşevikPartisi,savaşa

karşı biricik dogru ve sonuna kadar tutarlı tavrı takındı. Zim-

merwaldSolu,Lenin’inmakalelerinindeyayınlandıgı“Vorbote”adlı

Almancabirdergiçıkardı.

1916’da Enternasyonalistler Isviçre’nin Kiental koyunde bir

konferans toplamayı başardılar. Bu, II. Zimmerwald Konferansı

olarak bilinir. Bu sırada artık hemen her ulkedeenternasyona-

listgruplardogmuş,enternasyonalistunsurlarınsosyal-şovenler-

denayrışmasıdahabelirginleşmişti.Amaesasonemlisi,budonem-

deartıkbizzatkitlelerin,savaşınveonunsebepoldugufelaketinet-

kisiylesolakaymalarıolmuştu.KientalManifestosu,Konferansta

birbirleriyleçatışandegişikgruplarınaralarındabiranlaşmateme-

lindehazırlandı.ZimmerwaldManifestosunakıyaslaileriyedogru

biradımidi.

AmaKientalKonferansıda,Bolşeviklerinpolitikasınınyolgos-

tericitemelilkelerini;emperyalistsavaşıniçsavaşadonuşturulme-

si,kendiemperyalisthukumetininsavaştayenilgisiveIII.Enter-

nasyonal’inorgutlenmesigibiilkelerikabuletmedi.Bunaragmen

KientalKonferansı,dahasonraIII.KomunistEnternasyonal’ioluş-

turacakolanenternasyonalistunsurlarıortayaçıkarmasıbakımın-

danfaydalıoldu.

Lenin,solsosyal-demokratlararasındaRosaLuxemburgveKarl

Liebknecht gibi tutarsız enternasyonalistlerinhatalarını eleştirdi,

amaaynızamandadogrutavıralmalarındaonlarayardımcıoldu.

214


3.BOLŞEVİKPARTİNİNSAVAŞ,BARIŞVEDEVRİMSORUNLA-RINDAKİTEORİVETAKTİĞİ

Bolşevikler,solsosyal-demokratlarınçogunlugugibisadeceba-rışozlemiyleiçgeçiren,barışpropagandasıylayetinenpasifistlerdegildi.Bolşevikler,savaşyanlısıemperyalistburjuvazininiktidarı-nıdevirinceyekadarbarışugrunaaktifdevrimcimucadeleyanlısıy-dılar.Bolşevikler,barışdavasıylaproleterdevriminzaferidavasınıbirbirinebagladılar;savaşasonvermeninveadilbirbarışa,ilhak-sızveodentisizbirbarışavarmanıneneminaracını,emperyalistburjuvazininiktidarınındevrilmesindegorduler.

MenşeviklerinveSosyal-Devrimcilerindevrimeelvedademe,savaşsırasında“içbarış”ariayetetmehainşiarınınkarşısınaBol-şevikler,“Emperyalistsavaşıiçsavaşadonuşturme”şiarınıçıkardı-lar.Buşiar,askeruniformasıgiymişsilahlıişçilervekoylulerdeda-hiltumemekçilerin,egersavaşısonaerdirmekveadilbirbarışaulaşmakistiyorlarsa,silahlarıkendiburjuvazilerinekarşıçeviriponlarıniktidarınıyıkmalarıgerektigianlamınageliyordu.

MenşeviklerinveSosyal-Devrimcilerinburjuvaanavatanısavun-masiyasetininkarşısınaBolşevikler,“emperyalistsavaştakendihu-kumetininyenilgisi”siyasetiniçıkardılar.Busiyaset,savaşkredilerialeyhineoykullanmak,ordudaillegaldevrimciorgutlerkurmak,cep-hedekiaskerlerinkardeşleşmesinidesteklemekveişçilerinvekoylu-lerinsavaşaleyhtarıdevrimcieylemleriniorgutlemekvebutunbuey-lemlerikendiemperyalisthukumetinekarşıayaklanmayadonuştur-mekzorundaolunduguanlamınageliyordu.

Bolşevikler,emperyalistsavaştaÇarlıkhukumetininaskeriyenil-gisininhalkiçinenehven-işeroldugugoruşundeydiler,çunkubuye-nilgi,halkınÇarlıkuzerindekizaferiniveişçisınıfınınkapitalistkole-liktenveemperyalistsavaşlardankurtulmamucadelesininbaşarısınıkolaylaştıracaktı.BuradaLenin,kendiemperyalisthukumetininye-nilgisiiçinçalışmasiyasetinin,sadeceRusdevrimcileritarafındande-

215


gil,butunsavaşanulkelerinişçisınıfınındevrimcipartileritarafındanuygulanmasıgerektigigoruşunusavundu.

Bolşeviklerherturlusavaşakarşıdegillerdi.Onlarsadecefetihsavaşlarına, emperyalist savaşakarşıydılar.Bolşevikleregore ikitursavaşvardı:

a)Haklısavaşlar, fetihsavaşıdegilkurtuluşsavaşları;hedefi,halkıdışsaldırıyaveboyundurukaltınaalmaçabalarınakarşısa-vunmak,veyakapitalistkoleliktenkurtarmak,veya,sonolarak,so-murgelerivebagımlıulkeleriemperyalistlerinboyundurugundankurtarmakolansavaşlar;veb)Haksızsavaşlar,fetihsavaşları;hede-fiyabancıulkelerifethedipyabancıuluslarıkoleleştirmekolansa-vaşlar.

Bolşeviklerindestekledigi,birinciturdensavaşlardı.Ikincitursavaşlaragelince,Bolşeviklerbusavaşlarakarşıdevrimevekendiemperyalisthukumetinidevirmeyekadarvarankararlıbirmuca-delevermekgerektigigoruşundeydiler.

Lenin’insavaşsırasındakiteorikçalışmalarıtumdunyaişçisı-nıfıiçinbuyukonemesahiptir.1916yılınınbaharındaLenin,“Em-peryalizm—KapitalizminEnUstAşaması”eseriniyazdı.Bukitap-taLenin,emperyalizminkapitalizminenustaşamasıoldugunu;buaşamadakapitalizmin,“ilerici”kapitalizmdenasalakkapitalizme,çuruyenkapitalizmedonuştugunu;emperyalizmincançekişenka-pitalizmoldugunugosterdi.Bu,kapitalizminkendiliginden,prole-taryanındevrimiolmadansonupgidecegi,iliginekadarçurumuşolankapitalizminkendiligindençokecegidemekdegildi.Lenindai-ma,işçisınıfınındevrimiolmadankapitalizmiyıkmanınimkansızoldugunuogretti.BununiçindirkiLenin,emperyalizmicançekişenkapitalizmolaraktanımlarken,bukitaptaaynızamanda“emperya-lizmin,proletaryanınsosyaldevrimininarifesioldugunu”kanıtlı-yordu.Lenin,kapitalistboyundurugunemperyalizmçagındagittik-çedahaagırlaştıgını,emperyalizmkoşullarıaltındaproletaryanın

216


kapitalizmintemellerinekarşıisyanınınbuyudugunu,kapitalistul-kelerdedevrimcibirpatlamanınunsurlarınınbiriktiginigosterdi.

Lenin, emperyalizm çagında somurge vebagımlı ulkelerdekidevrimcikrizingittikçeşiddetlendigini,emperyalizmebaşkaldıranguçlerin,emperyalizmekarşıkurtuluşsavaşıunsurlarınınarttıgınıgosterdi.

Lenin,emperyalizmşartlarıaltındakapitalizmineşitsizgeliş-mesininveçelişmelerininozelliklekeskinleştigini;metasurumuvesermayeihracıiçinpazarlarugrunamucadelenin,somurgelerug-runa,hammaddekaynaklarıugrunamucadelenin—dunyanınye-nidenpaylaşımıugrunaperiyodikemperyalistsavaşlarıkaçınılmazkıldıgınıgosterdi.

Lenin,tamdakapitalizminbueşitsizgelişmesisonucuişinem-peryalistsavaşlaravardıgını,busavaşlarınemperyalizminguçleri-nizayıflattıgınıveemperyalistcepheyienzayıfnoktasındanyar-mayımumkunkıldıgınıgosterdi.

TumbunlartemelindeLeninşusonucavardı:emperyalistcep-heninproletaryatarafındanbiryadabirkaçyerdeyarılmasıtama-menmumkundur;sosyalizminzaferiilkbaştabirkaçulkedeyadahatta tekbaşınaalınanbir ulkedebilemumkundur;sosyalizmintumulkelerdeeşzamanlızaferi,kapitalizminbuulkelerdekieşitsizgelişmesindendolayı—imkansızdır;sosyalizmoncebirveyabir-kaçulkedezafereulaşacak,digerulkelerisebirsuredahaburjuvaulkelerolarakkalacaktır.

IşteLenin’in,budahicesonuca,emperyalistsavaşdonemindeyazılmışikifarklımakaledeverdigiformulasyon:

1)“İktisadivesiyasigelişmenineşitsizliği,kapitalizminmut-

lak bir yasasıdır. Bundan şu sonuç çıkarki,sosyalizminzaferi

ilkbaştabirkaçkapitalistülkedeveyahattatekbaşınaalınmışbir

ülkedebilemümkündür.Buülkeninmuzafferproletaryası,kapi-

talistlerimülksüzleştirdiktenvekendisosyalistüretiminiörgü-

217


tlediktensonra,diğerkapitalistdünyanınkarşısınadikilecekve

diğerülkelerinezilensınıflarınıkendisafınaçekecektir...”(“Avru-

pa Birleşik Devletleri Şiarı Üzerine” makalesinden, Ağustos

1915.) (Lenin,SeçmeEserler, cilt5.s.134.)

2)“Kapitalizmingelişmesiçeşitliülkelerdesondereceeşitsiz

olur.Metaüretimisistemialtındabaşkatürlüdeolamaz.Buradan

şukaçınılmazsonuççıkar:sosyalizmbütünülkelerdeeşzamanlı

zafereulaşamaz.Oilkbaştabiryadabirkaçülkedezafereulaşa-

cak,diğerülkelerisebirmüddetdahaburjuvaveyaburjuva-önce-

sikalacaklardır.Bu,yalnızsürtüşmelerdoğurmaklakalmayıp,

diğerülkelerinburjuvazilerininsosyalistdevletinmuzafferprole-

taryasını doğrudan alaşağı etmeye kalkışmaları sonucunu da

verecektir.Budurumlardabizimgirişeceğimizbirsavaşhaklıve

meşruolurdu.Bu, sosyalizmuğruna bir savaş,diğerhalkların

burjuvaziden kurtuluşu uğruna bir savaş olurdu.” (“Proleter

DevriminAskeriProgram”ımakalesinden,sonbahar1916) (Le-

nin,TümEserlericiltXIX,s.325,Rusça.)

Buyeni,butunluklubirsosyalistdevrimteorisiydi;sosyalizmintektekulkelerdezaferiimkanınailişkin,onunzaferikoşullarına,zaferperspektiflerine ilişkinbir teori; temellerini Lenin’in daha1905yılında“DemokratikDevrimdeSosyal-DemokrasininIkiTak-tigi”broşurundeortayakoydugubirteoriydi.

Buteori,emperyalizm-oncesikapitalizmdonemindeMarksist-lerarasındageçerliolananlayıştantemelliayrılıyordu.Marksistlerosıralar,sosyalizminherhangibir tek ulkedezaferinin imkansızoldugu,sosyalizminzaferininbutunuygarulkelerdeeşzamanlıger-çekleşecegianlayışındaydılar.Lenin.“Emperyalizm—KapitalizminEnUstAşaması”adlıunlukitabındaortayakoyduguemperyalistkapitalizmeilişkinmevcutverilertemelinde,buanlayışıeskimişolarakbirkenaraattı,onutersineçevirdivesosyalizminbutunul-kelerdeeşzamanlızaferiniimkansızgoren,tekbaşınaelealınanbir

218


kapitalistulkedesosyalizminzaferininisemumkunoldugunuka-buledenyenibirteorikanlayışortayaattı.

Lenin’insosyalistdevrimteorisininpahabiçilmezonemi,sade-ce,Marksizmiyenibirteoriilezenginleştirmesindevegeliştirmesin-dedegildir.Buteorininonemi,tektekulkelerinproletaryasınadev-rimci bir perspektif vermesinde, kendi ulusal burjuvazisine karşısaldırıinisiyatifiniserbestbırakmasında,onlarasavaşhalindenboylebirsaldırıorgutlemekiçinyararlanmayıogretmesindeveproleterdevriminzaferineinançlarınıpekiştirmesindedeyatar.

Bolşeviklerinsavaş,barışvedevrimsorunlarındakiteorikvetaktikyaklaşımıboyleydi.

Bolşevikler,Rusya’dakipratikçalışmalarınıbuyaklaşımteme-lindeyuruttuler.

KorkunçpolistakibatınaragmenDuma’dakiBolşeviktemsilci-ler—Badayev,Petrovski,Muranov,SamoilovveŞagov—,savaşınbaşındabirdiziorgutleriziyaretedipBolşeviklerinsavaşkonusun-davedevrimkonusundatavırlarıuzerinekonferanslarverdiler.Ka-sım1914’teDevletDuması’ndakiBolşevikfraksiyon,savaşkonu-sundatavrıtartışmakuzerebirkonferansduzenledi.Uçuncugun,buKonferansakatılanlarınhepsitutuklandı.Mahkeme,tumuyelerikamuhaklarındanmahrumiyeteveSibirya’yasurgunemahkumet-ti.ÇarlıkhukumetiDevletDuması’nınBolşevik uyelerini“vatanaihanet”lesuçladı.

Dumauyelerininmahkemeonundesergilediklerifaaliyetlerinintablosu,Partimizinitibarınıartırdı.BolşeviktemsilcilerÇarlıkmah-kemesionundeyigitçedavrandılarveÇarlıkmahkemesini,Çarlıgınfetihpolitikasınınteşhiredildigibirkursuyeçevirdiler.

AynıdavadansuçlananKamenevfarklıdavrandı.Korkaklıgın-dan,dahailktehlikeyigorurgormezBolşevikPartininsiyasetindenvazgeçti. Kamenev mahkemede, Bolşeviklerle savaş sorununda

219


hemfikirolmadıgınısoyledivebunuispatlamakiçintanıkolarakMenşevikYordanski’ninçagrılmasınıistedi.

Bolşevikler,savaşikmaliyleugraşanSavaşSanayiiKomitelerineveMenşeviklerinişçileriemperyalistburjuvazininetkisinetabikıl-maçabalarınakarşıbuyukçalışmayaptılar.Herkesi,emperyalistsavaşıntumhalkınsavaşıoldugunainandırmak,burjuvaziiçinha-yatibironemtaşıyordu.Savaşsırasındaburjuvazi,tum-Rusyaça-pındakiorgutu“ZemstvoveKasabalarBirligi”nikurarak,devletiş-leriuzerindebuyuknufuzeldeetti.Burjuvazinin,işçileridekendionderligivenufuzualtındatoplamayaihtiyacıvardı.Burjuvazibu-nuniçinbiryolbuldu—SavaşSanayiiKomitelerinde“IşçiGrupla-rı”kurmak.Menşeviklerburjuvazininbufikrinedortellesarıldılar.SavaşSanayiiKomitelerinde,işçikitleleriarasındacephane,top,tu-fekvefişekuretenfabrikalardavedigersilahişletmelerindeverim-liligiartırmazorunluluguiçinajitasyonyurutecekişçitemsilcileri-nin bulunması, burjuvazinin işine geliyordu. Burjuvazinin şiarı:“Herşeysavaşiçin,herkessavaşiçin”idi.Aslındabuşiarşuanlamageliyordu:“Savaşihalelerindenveyabancıulkelerinyagmasındanalabildigincezenginleş”.Burjuvazininbuyalancıyurtseverliktertip-lerindeMenşevikleraktifbirroloynadılar.Işçilerarasındayurut-tukleriyogunkampanyaile,işçileriSavaşSanayiiKomitelerinin“Iş-çiGrupları”seçimlerinekatılmayaçagırarak,kapitalistlereyardımettiler.Bolşeviklerbutertibinkarşısındaydılar.OnlarSavaşSanayiiKomitelerininboykotedilmesinisavunuyorlardıvebuboykotuba-şarıylayuruttuler.FakatunluMenşevikGvozdevveajan-provoka-torAbrosimov’unonculukettigibazıişçigruplarıbunaragmenSa-vaşSanayiiKomitelerininfaaliyetlerinekatıldılar.Amaişçitemsilci-leri Eylul 1915’te Savaş SanayiiKomitelerinin “Işçi Grupları”nınsonseçiminiyapmakiçintoplandıklarında,delegelerinçogunlugu-nunbukomitelerekatılmayakarşıolduguanlaşıldı.Işçitemsilcileri-ninçogunlugu,SavaşSanayiiKomitelerinekatılmayakarşısertbir

220


kararaldıveişçilerinonlerinebarışiçin,Çarlıgındevrilmesiiçinmucadeleyikoyduklarınıilanetti.

Bolşevikler,orduvedonanmadadabuyukbirçalışmageliştirdi-ler.Askervebahriyelilere,savaşıneşigorulmemişvahşetlerindenvehalkınçektigiacılardankimlerinsorumluoldugunuaçıkladılar,devrimin,halk için, emperyalist keşmekeştenkurtuluşunbiricikyoluoldugunuanlattılar.Bolşeviklerordudavedonanmada,cephedevecephegerisindehucrelerkurdular,savaşakarşıçagrıdabulunanbildirilerdagıttılar.

Kronstadt’taBolşevikler,PartininPetrogradKomitesiileyakınbaglarıbulunan“KronstadtAskeriOrgutuMerkeziKollektifi“nikur-dular.PetrogradPartiKomitesinezdinde,garnizoniçindekiçalışmaiçinbiraskeriorgutkuruldu.Agustos1916’daPetrogradOkhrana’sışefişoylebirraporveriyordu:“KronstadtKollektifi’ndeişlerçokciddivegizlibirşekildeyurutuluyorveuyelersondereceagzısıkıveihti-yatlıkişiler.BuKollektifinkaradadatemsilcilerivar.”

Parti,cephede,duşmanındunyaburjuvazisiolduguvesavaşınancakkendiburjuvazisineveonunhukumetinekarşıçevrilmesiylesonaerdirilebileceginivurgulayarak,savaşanordularınaskerleri-ninkardeşleşmesiyolundaajitasyonyapıyordu.Ordubirliklerininsaldırıyageçmeyireddetmesiolaylarıgungeçtikçeartıyordu.

Bugibiolaylardaha19l5’tegorulmeyebaşladı,1916’daisedahadaarttı.Bolşevikler,BaltıkillerindekiKuzeyCephesiordularındaozelliklegenişfaaliyetlergeliştirmişlerdi.KuzeyCephesiBaşkomu-tanıGeneralRusski,1917başında,Bolşeviklerinbucephedegeliş-tirmişoldugumuazzamdevrimcifaaliyetleruzerineGenelKararga-haraporveriyordu.

Savaş,dunyahalklarının vedunya işçi sınıfınınhayatına çokonemlidegişikliklergetirdi.Devletlerin,halklarınvesosyalisthare-ketingelecegitehlikedeydi.Buyuzdensavaş,kendinesosyalistdi-yenbutundigerveakımlariçinbirmihenktaşı,birsınavoldu.Bu

221


partilerveakımlar,sosyalizmdavasına,enternasyonalizmdavasınasadıkmıkalacaklar,yoksabayraklarınıkendimilliburjuvazilerininayaklarıdibine sererek, işçi sınıfına ihanetimi seçeceklerdi?Bumeselebuydu.

Savaş,II.Enternasyonalpartilerininbusınavıveremediklerini,işçisınıfınaihanetedip,bayraklarınıkendiulkelerininemperyalistburjuvazisineteslimettiklerinigosteriyordu.

Kendiiçlerindeoportunizmibesleyipbuyutenveoportunistlerevemilliyetçileretavizvermepratigiyleegitilenbupartiler,zatenbaş-katurludavranamazlardı.

Savaş,BolşevikPartininsınavıalnınınakıylaverenveSosya-lizmdavasına,proleterenternasyonalizmidavasınasonunakadarsadıkkalantekPartioldugunugosterdi.

Buanlaşılırdırda:ancakyenitiptebirparti,ancakoportunizmekarşıuzlaşmazmucadeleruhuylaegitilmişbirparti,ancakoportu-nizmdenvemilliyetçiliktenozgurbirpartibubuyuksınavıverip,işçisınıfıdavasına,SosyalizmveEnternasyonalizmdavasınasadıkkalabilirdi.

Bolşevikpartitamdaboylebirpartiydi.

4.CEPHEDEÇARLIKORDULARININYENİLGİSİ.İKTİSADİBO-ZUKLUK.ÇARLIĞINKRİZİ

Savaşuçyıldırdevamediyordu.Milyonlarcainsan,savaştaoldu-rulmuş,yadasavaştaaldıklarıyaralardanveyasavaşınbulaşıcıhas-talıklarındantelefolmuşlardı.Burjuvaziveçiftliksahiplerisavaştanbuyuk servetler elde ediyordu.Ama işçilervekoylulerhergeçengunananbirsefaletvesıkıntıiçineduşuyordu.Savaş,Rusya’nınik-tisadi yaşamını yıkıyordu.14milyonkadarguçlu-kuvvetli adamekonomidenkoparılarakaskerealınmıştı.Fabrikalarveişletmelerkapatılıyordu.Işgucueksikliginden,ekilialanlarazalmıştı.Halkve

222


cephedekiaskerleraç,çıplakveyalınayaktılar.Savaşulkeninbutunkaynaklarınıyiyipbitiriyordu.

Çarlıkordusuyenilgiardınayenilgi alıyordu.Alman topçusuÇarlık birliklerini gulle yagmuruna tutarken, Çarlık ordusu top,mermivehattatufektenbileyoksundu:Bazenuçaskerebirtufekduşuyordu.Savaşdevamederken,Almancasuslarıilebaglantıiçin-deolduguanlaşılanÇarlıgınSavaşBakanıSuhomlinov’unihanetiortayaçıkarıldı.Suhomlinov,Almancasuslukorgutunun,cepheyecephaneikmalindekarışıklıkyaratılmasıvecephenintopsuz,tu-feksizbırakılmasıyolundakitalimatlarınıyerinegetiriyordu.Çarlı-gınbazıbakanvegeneralleribizzat,AlmanlarlabaglarıolançariçeilebirliktegizlidengizliyeAlmanordusunaaskerisırlarıifşaederekAlmanlarınbaşarısınayardımcıoluyorlardı.Çarlıkordusununboz-gunaugrayarakgeriçekilmekzorundakalmasındaşaşılacakbirşeyyoktu.1916’daAlmanlarPolonya’yıveBaltıkillerininbirkısmınıiş-galetmeyibaşarmışlardı.

Butunbunlar,işçiler,koyluler,askerlerveaydınlararasındaÇar-lıkhukumetinekarşınefretveofkeyeyolaçıyor,cephedevecephegerisinde, kenar bolgelerdevemerkezdekitlelerin savaşakarşı,Çarlıgakarşıdevrimcihareketiniguçlendiriyorveyogunlaştırıyor-du.Hoşnutsuzluk,Rusemperyalistburjuvazisinidesarmayabaşla-dı.Çarınsarayında,besbelliAlmanyaileayrıbirbarışimzalanması-nadumentutanRasputinayarındaşarlatanlarınistediklerigibiatkoşturması,onufenahaldeofkelendiriyordu.Hergeçengun,Çarlıkhukumetininsavaşıbaşarıylayurutmeyetenegindeolmadıgınada-hafazlakanioldu.Burjuvazi,ÇarlıgınkendipostunukurtarmakiçinAlmanlarlaayrıbirbarışyapmayakararverebilecegindenkorku-yordu.BunedenleRusburjuvazisi,ÇarII.Nikola’yıdeviriponunye-rineburjuvaziylebaglarıbulunankardeşiMihailRomanov’ugeçir-mekamacıylabirsaraydarbesitezgahlamayakararverdi.Burjuva-zibuşekildebir taşlaikikuşvurmakistiyordu:birincisi,kendisiik-

223


tidaragelipemperyalistsavaşındevamınısaglamak;ikinciside,git-tikçeyukselenbuyukbirhalkdevrimininpatlayışını,kuçukbirsa-raydarbesiyleonlemek.

BukonudaRusburjuvazisi,artıkÇarınsavaşıdevamettiremeyece-ginianlayanIngilizveFransızhukumetlerinintamdesteginesahipti.FransızlarlaIngilizler,ÇarınAlmanlarlaayrıbirbarışyaparaksavaşıso-naerdirecegindenkorkuyorlardı.EgerÇarlıkhukumetiayrıbirbarışimzalayacakolursa, Ingilizve Fransız hukumetleriyalnızca duşmankuvvetlerinikendicepheleriustuneçekmeklekalmayıp,bilakisaynıza-mandaFransa’nınemrineonbinlerceseçkinRusaskeriverenbirsavaşmuttefikinidekaybetmişolacaklardı.Bundandolayı,Rusburjuvazisininbirsaraydarbesitezgahlarınagirişimlerinidesteklediler.

BoyleceÇartecritedildi.Cephedeyenilgilerinsonugelmezken,iktisadibozuklukdagittikçe

keskinleşti.1917yılınınOcakveŞubatlıgunlerindeyiyecek, ham-maddeve yakıt ikmalindeki bozuklugunboyutuveşiddetisonrad-deye varmıştı. Petrograd veMoskova’yayiyecek ikmali neredeysedurmuştu.Fabrikalarbirbiriardınakapanıyorvebuişsizligiartırı-yordu.Durumuenkotuolanlarişçilerdi.Gittikçedahagenişhalkkitle-leri,budayanılmazdurumdan kurtulmak için bir tek çıkış yolu ol-duguna kanaatgetiriyordu—çarlıkotokrasisinidevirmek.

Çarlıkbesbellikiolumkriziiçindekıvranıyordu.Burjuvazi,bukrizibirsaraydarbesiyleçozmeyiduşunuyordu.Amahalkbunukendiyoluylaçozdu.

5. ŞUBATDEVRİMİ.ÇARLIĞINDEVRİLMESİ. İŞÇİ VEASKERTEMSİLCİLERİSOVYETLERİNİNKURULMASI.GEÇİCİHÜKÜ-METİNKURULMASI.İKİLİİKTİDAR.

1917yılı,9(22)Ocak’tabirgrevlebaşladı.GrevsırasındaPet-rograd,Moskova,BakuveNijni-Novgorod’dagosterileroldu.Mos-

224


kova’daişçilerinuçtebiri,9Ocakgrevinekatıldı.TverskoyBulva-rı’ndaikibinkişilikbirgosteriatlıpolislertarafındandagıtıldı.Pet-rograd’daVibrogŞosesi’ndekigosteriyeaskerlerdekatıldı.

“Genelgrevfikri”,diyeyazıyorduPetrogradpolisi,raporunda,“gungundenyeniyandaşkazanarak1905yılındakikadarpopulerhalegeliyor.”

MenşeviklerveSosyal-Devrimciler,patlakverenbudevrimcihareketiliberalburjuvazitarafındanarzulanançerçeveniniçinesı-kıştırmayaçalışıyorlardı.Menşevikler,DevletDuması’nınaçılışgu-nunde,14Şubat’ta,işçilerinDevletDuması’nayurumesinionerdi-ler.Ama işçi sınıfıkitleleriBolşevikleri izleyerek,Duma’yadegil,gosteriyuruyuşunegittiler.

18Şubat(3Mart)1917’dePetrograd’daPutilovişçileriningrevibaşladı.22Şubat’ta(7Mart)buyukfabrikalarınçogununişçilerigrevegitmişbulunuyordu.UluslararasıKadınlarGunu’nde,23Şu-bat’ta(8Mart)kadınişçiler,BolşeviklerinPetrogradKomitesininçagrısına uyarak, açlıga, savaşa ve Çarlıga karşı gosteri yapmakuzeresokaklaradokulduler.Kadınişçileringosterisi,erkekişçilerintumPetrograd’dauyguladıklarıgenelbirgreveylemiyledesteklen-di.Siyasigrev,Çarlıksisteminekarşıbirgenelsiyasigosteriyedo-nuşmeyebaşladı.

24Şubat’ta(9Mart)gosteridahaguçlubirşekildeyinelendi.Şimdiden200,000işçigrevdeydi.

25Şubat’ta(10Mart)devrimcihareket,tumproleterPetrog-rad’ısardı.Tekteksemtlerdekisiyasigrevlerbirleşerek,tumPet-rograd’ınsiyasigenelgrevinedonuştu.Heryerdegosterilervepo-lisleçatışmalaroluyordu.“KahrolsunÇar!”,“KahrolsunSavaş!”,“Ek-mekIstiyoruz!”şiarlarınıtaşıyankızılflamalar,işçikitlelerininuze-rindedalgalanıyordu.

26Şubat(11Mart)sabahısiyasigrevvegosteriler,ayaklanmadenemelerinegeçmeyebaşladı.Işçiler,polisvejandarmayısilahsız-

225


landırarakkendilerinisilahlandırıyorlardı.Nevarki,polislesilahlıçatışma,ZnamenskayaAlanındakigostericilerarasındabirkango-luylesonaerdi.

PetrogradAskeriBolgeKomutanıGeneralHabalov,işçilerin28Şubat’a(13Mart)kadarişbaşıyapmalarını,aksitakdirdecepheyegonderilecekleriniaçıkladı.25Şubat’ta(10

Mart)Çar,GeneralHabalov’aşuemriverdi:“Başkenttemeydanagelenkarışıklıklarayarındanteziyoksonvermeniziemrediyorum.”

Amadevrime“sonvermek”nemumkundu!26Şubat’ta(11Mart)PavlovskiAlayıIhtiyatKıtası4.Bolugu,iş-

çileredegil,işçilerleçatışmaktaolanatlıpolisbirliklerineateşaçtı.Askeribirliklerugrunaçokenerjikveinatlıbirmucadele,ozelliklekadınişçilertarafındanbirmucadelegeliştirildi:Askerleredogru-dandogruyahitapediyor,onlarlakardeşçebaglarkuruyorvekah-rolası Çarlık otokrasisini devirmek uzere halka yardımetmeleriiçinonlaraçagrıdabulunuyorlardı.OdonemdeBolşevikPartininpratikçalışmasınınyonetimi,PartimizinbaşındaMolotovyoldaşınoldugu Petrograd’daki Merkez Komitesi Burosu’nun elindeydi.MerkezKomitesiBurosu26Şubat’ta(11Mart)birmanifestoya-yınlayarak,ÇarlıgakarşısilahlımucadeleninsurdurulmesivebirGeçiciDevrimciHukumet’inkurulmasıçagrısındabulundu.

27Şubat’ta(12Mart)Petrograd’dakibirliklerişçilereateşaç-mayıreddettiler,veayaklananhalkınsafınageçmeyebaşladılar.27Şubatsabahında,ayaklananaskerlerinsayısısadece10,000kadar-dı,amaakşam60,000’igeçmiştibile.

Ayaklananişçilerveaskerler,Çarlıkbakanlarınıvegenerallerinitutuklamaya,hapistekidevrimcilerikurtarmayakoyuldular.Serbestkalansiyasimahpuslar,devrimcimucadeleyekatıldılar.

Sokaklardahala,evlerinçatıkatlarınamevzilenmişmakinelitufek-lipolisvejandarmalarlaçatışmalarsuruyordu.Amabirliklerinhızlaiş-çilerinsafınageçmesi,Çarlıkotokrasisininkaderinitayinetti.

226


Petrograd’dadevriminzafereulaştıgıhaberidigerşehirlerevecepheyeyayılınca,işçilerveaskerlerheryerdeÇarlıkburokratları-nımakamlarındanatmayabaşladılar.

Şubatburjuva-demokratikdevrimizafereulaşmıştı.Devrimzafereulaştı,çunkuişçisınıfıbudevriminoncusavaş-

çısıydıveaskeruniformasıiçindekimilyonlarcakoylunun—”ba-rış,ekmekveozgurluk”ugruna—hareketiniyonetiyordu.

Devriminbaşarısınıbelirleyen,proletaryanınhegemonyasıydı.“Devrimproletaryanıneseriydi,proletaryakahramancamü-

cadeleetti,kendikanınıakıttı,yoksulveemekçihalkınengeniş

kitlelerini beraberinde sürükledi...” , diye yazıyordu Lenin,

devriminilkgünlerinde.(Lenin,TümEserler,CiltXX,s.23/1.4,

Rusça.)

1905birincidevrimi,1917ikincidevrimininhızlazaferkazan-masınınyolunuhazırlamıştı.

“1905’ten 1907’ye kadarki üç yıl olmaksızın, Rus prole-

taryasınınmuazzamsınıfmücadelelerininveenbüyükdevrimci

enerjisininbuüçyılıolmaksızın,bukadarhızlı,ilkaşamasının

birkaçgüniçindetamamlanmasıanlamındabukadarhızlıbir

ikincidevrimmümkünolmazdı”,diyorduLenin. (Lenin,Seçme

Eserler,cilt6,s.3/4)

Sovyetler,devrimindahailkgunlerindeortayaçıktı.Muzafferdevrim,IşçiveAskerTemsilcileriSovyetlerinindestelinedayanı-yordu.Ayaklananişçiveaskerler,IşçiveAskerTemsilcileriSovyet-lerinikurdular.1905Devrimi,Sovyetlerinsilahlıayaklanmaor-ganları,veaynızamandayeni,devrimcibiriktidarınnuvesioldu-gunugostermişti.Sovyetlerfikri,işçikitlelerininbilincindeyaşı-yordu,vebufikriÇarlıgındevrilmesininhemenertesigunuger-çekleştirdiler.Şufarklaki,1905’teyalnızİşçiTemsilcileriSovyet-lerikurulmuştu,Şubat1917’deiseBolşeviklerininisiyatifiyleİşçiveAskerTemsilcileriSovyetleriortayaçıktı.

227


Bolşeviklersokaktakitlelerindolaysızmucadelesiniyonetirken,uzlaşıcı partiler, Menşevikler ve Sosyal- Devrimciler, çogunluguoluşturduklarıSovyetlerdekitemsilcisandalyelerinielegeçiriyorlar-dı.BolşevikPartionderlerininçogununtutukluyadasurgundeol-ması(Leninyurtdışında,StalinveSverdlovSibiryasurgunundey-di),bunakarşılıkMenşeviklerinveSosyal-DevrimcilerinPetrogradsokaklarındarahatrahatdolaşabilmeleri,bunukısmenkolaylaştırı-yordu.Boylece,PetrogradSovyetiveonunYurutmeKomitesininbaşında,uzlaşıcıpartilerin—MenşeviklerinveSosyal-Devrimcile-rin-temsilcilerininbulundugubirdurumortayaçıktı. Moskova vediger bir dizi şehirde de durum aynıydı.SadeceIvanovo-Voz-nessensk,Kraznoyarskvebirkaçbaşkaşehirde,Sovyetlerdekiço-gunluktabaştanitibarenBolşeviklerdeoldu.

Silahlıhalk—işçilerveaskerler—kenditemsilcilerinigonder-digiSovyeti,halkiktidarınınbirorganıolarakgoruyordu.IşçiveAs-kerTemsilcileriSovyetinin,devrimcihalkınbutuntalepleriniyerinegetireceginiveherşeydenoncebarışyapılacagınıduşunuyorvebu-nainanıyordu.

Amabukorukoruneguven,işçilereveaskerlerekotubiroyunoy-nadı.Sosyal-DevrimcilerleMenşevikler,savaşısonaerdirmevebarışıkazanmayı akıllarınınkoşesindenbilegeçirmiyorlardı.Devrimden,savaşısurdurmekiçinyararlanmayıtasarlıyorlardı.Devrimevehalkındevrimcitaleplerinegelince,Sosyal-DevrimcilerleMenşevikler,devri-minzatensonaermişoldugunuveşimdiyapılacakişin,bunumuhur-ledikten sonra burjuvaziyle yanyana, “normal” biranayasaduzeniiçindevarolmayageçmekoldugunuduşunuyorlardı.

BuyuzdenPetrogradSovyetininSosyal-DevrimciveMenşe-vikyonetimi,savaşınsonaerdirilmesisorununu,barışsorunu-nu ortbas etmek ve iktidarıburjuvaziye teslim etmekiçinel-lerindengeleniyapıyorlardı.

228


27Şubat(12Mart)1917’de,IV.DevletDuması’nınliberaluye-leri,Sosyal-DevrimciveMenşevikonderlerlekulisarkasındayap-tıklarıbiranlaşmauyarınca,başındaçiftliksahibivemonarşistDu-maBaşkanıRodzyanko’nunbulundugubir

Devlet Duması Geçici Komitesi kurdular. Ama bundan birkaçgunsonraDevletDumasıGeçiciKomitesiile,IşçiveAskerTemsilci-leriSovyetiYurutmeKomitesi’ninSosyal-DevrimciveMenşevikon-derleri,Bolşeviklerdengizliolarak,Rusya’dayenibirhukumetkurul-masıuzerindeanlaştılar-bu,başında,ŞubatdevrimindenonceÇarII.Nikola’nınkendihukumetineBaşbakanyapmayıduşunduguPrensLvov’undurdugubirburjuvaGeçiciHukumetiolacaktı.GeçiciHuku-met’teKadetlerinbaşıMilyukov,OktobristlerinbaşıGuçkov,kapita-list sınıfındiger unlu temsilcilerivardı,“demokrasi”nintemsilcisiolarakiseSosyal-DevrimciKerenskyalınmıştı.

Boylece,SovyetYurutmeKomitesininSosyal-DevrimciveMen-şevikonderleriiktidarıburjuvaziyeteslimetmişoldular;IşçiveAs-kerTemsilcileriSovyeti isebunuogrendigizaman,Bolşeviklerinprotestolarına ragmen, Sosyal-Devrimci veMenşevik onderlerindavranışlarınıçogunlukkararıylaonayladı.

BoyleceLenin’indedigigibi,Rusya’da“burjuvazininveburju-valaşmışçiftliksahiplerinin”temsilcilerindenmeydanagelenyenibirdevletiktidarıkuruldu.

Amaburjuvahukumetininyanısırabiriktidardahavardı-IşçiveAskerTemsilcileriSovyeti.Sovyettekiaskertemsilcilerininçogu,savaşiçinseferberedilmişkoylulerdi.Işçive Asker TemsilcileriSovyeti, işçilerinve koylulerinÇarlıkrejiminekarşıittifakınınor-ganı;veaynızamandaonlarınkendiiktidarınınorganı,işçisınıfıvekoylulugundiktatorlugununorganıydı.

Boyleceortaya,ikiiktidarın,ikidiktatorlugun:GeçiciHukumetta-rafından temsil edilen burjuvazinindiktatorlugu ile, Işçi ve Asker

229


TemsilcileriSovyetitarafındantemsiledilenproletaryanınvekoylule-rindiktatorlugunungaripbirbiçimdeiçiçegeçmesisonucuçıktı.

Birikiliiktidardogdu.Sovyetlerde çogunlugun ilk başlardaMenşevikler ve Sosyal-

Devrimcilerdeolmasınasılaçıklanabilir?Muzafferişçilerinvekoylulerin,iktidarıgönüllüolarakburjuva-

zinintemsilcilerineteslimetmelerinasılaçıklanabilir?Leninbunu,siyasitecrubesiolmayanmilyonlarcainsanınuya-

nıpsiyasifaaliyeteatılmasıylaaçıklanmıştır.Bunlarınçogukuçukmulksahipleri,koyluler,dahadunkoyluolanişçilerdi;proletaryaileburjuvaziarasındaortayerdekalmışinsanlardı.Rusyaosıralarda,buyukAvrupaulkeleriiçindeenkuçuk-burjuvaulkeydi.Vebuul-kede,“devkuçuk-burjuvadalgasıherşeyinuzerindengeçmişvesı-nıfbilinçliproletaryayayalnızsayıcaustunluguyledegilideolojikolarakdabaskınçıkmıştır;yaniçokgenişişçiçevrelerinekuçuk-burjuvasiyasigoruşleribulaştırmış ve yaymıştır.” (Lenin‐Stalin,1917 Yılı, Moskova1939,s.40.)

MenşevikveSosyal-Devrimcikuçuk-burjuvapartileri onefır-latandabutabiiafetgucundekikuçuk-burjuvadalgasıydı.

Lenin,birbaşkanedenin,savaşsırasındaproletaryanınbileşi-mindemeydanagelendegişikliktevedevriminbaşındaproletarya-nınyetersizbilinçveorgutlulukseviyesindeyattıgınaişaretetti.Savaşsırasında,bizzatproletaryanınbileşimindebuyukdegişiklik-lerolmuştu.Daimiişçilerinyuzdekırkıaskerealınmıştı.Savaşyılla-rındaişletmelere,proleterpsikolojisineyabancı,veaskerealınmak-tankaçmakiçinişegirençoksayıdakuçukmulksahibi,zanaatkarvedukkansahiplerigelmişti.

Kuçuk-burjuvasiyasetçilerini—MenşevikleriveSosyal-Devrim-cileri—besleyenzemindeiştebukuçuk-burjuvaişçikatmanlarıydı.

Butabiiafetgucundekikuçuk-burjuvagirdabınasuruklenmişvedevriminilkbaşarılarındansarhoşolmuşsiyasibakımdantecru-

230


besizgenişhalkkitlelerinin,devriminilkaylarındauzlaşıcıpartile-rinbuyusunekapılmalarıveburjuvaiktidarınınSovyetlerinçalış-masınaengelolmayacagısafinancıyladevletiktidarınıburjuvaziyeteslimetmeyerazıolmalarınınnedenibuydu.

BolşevikPartininonundekigorev,kitleleriçindesabırlıbiraydınlatmaçalışmasıyla,GeçiciHukumet’inemperyalistkarak-terinigozleronunesermek,MenşeviklerleSosyal-Devrimcilerinihanetini teşhiretmekveGeçiciHukumet’inyerinebirSovyethukumetigeçirilmedikçebarışınsaglanmasınınmumkunolma-dıgınıgostermekti.

VeBolşevikPartibugorevedortellesarıldı.Legalyayınor-ganlarınıyenidenyayınlamayabaşladı.ŞubatDevrimindenbeşgun sonra “Pravda” gazetesi Petrograd’da,bundanbirkaç gunsonraise“Sotsial-Demokrat”Moskova’dayayınlanmayabaşladı.Parti, liberal burjuvaziye, Menşeviklerle Sosyal-Devrimcilereolanguveniniyitirmeyebaşlayankitlelerinbaşınageçiyordu.As-kerlere,koyluleresabırla,işçisınıfıylabirliktehareketetmezo-runlulugunuanlatıyordu.Onlara,devrimdahailerigoturulmedigiveburjuvaGeçiciHukumetyerinebirSovyethukumetikurulma-dıgısurecekoylulerinbarışada,topragadakavuşamayacagınıanlatıyordu.

KISA ÖZET

Emperyalistsavaş,kapitalistulkeleringelişmesinineşitsizligin-den,tayinedicidevletlerarasındakidengeninbozulmasından,em-peryalistlerindunyayısavaşyoluylayenidenpaylaşmaveyenibirguçlerdengesiyaratmazorunlulugundandogdu.

231


EgerII.Enternasyonalpartileriişçisınıfıdavasınaihanetetme-seydi,II.Enternasyonalkongrelerininsavaşakarşıaldıgıkararlanihlaletmeselerdi,aktifdavranmayaveişçisınıfınıkendiemperya-listhukumetlerine, savaşkundakçılarınakarşıayagakaldırmayacesaretetselerdi,savaşboylesineyıkıcıolmaz,banabelkibuboyut-larabileulaşmazdı.

BolşevikParti,Sosyalizm veenternasyonalizm davasınasa-dıkkalanvekendiulkesininemperyalisthukumetinekarşıiçsa-vaşı orgutleyenbiricikproleterpartioldu.II.Enternasyonal’intum diger partileri, yonetici zirveleri aracılıgıyla burjuvaziyebaglıolduklarından,emperyalizmeteslimoldular,emperyalistle-rinsafınageçtiler.

Kapitalizmingenelkrizininbirifadesiolansavaş,bukrizidahadaagırlaştırdıvedunyakapitalizminizayıflattı.Rusya’işçileriveBolşevikParti,dunyadakapitalizminzayıflıgındanbaşarıylailkya-rarlananlaroldular,emperyalistcepheyiyardılar,ÇarıdevirdilerveIşçiveAskerTemsilcileriSovyetlerinikurdular.

DevriminilkbaşarılarındansarhoşolanveMenşeviklerleSos-yal-Devrimcilerinbundanboyleherşeyinyolundagideceginedairsozlerinekanankuçuk-burjuvazininbuyukbirkısmı,askerlervebuaradaişçiler,GeçiciHukumetteguvenerekonudesteklediler.

BolşevikPartininonunde,ilkbaşarılardansarhoşolanişçiveaskerkitlelerine,devrimintamzaferinekadardahaçokyolkate-dilmekgerektigini,iktidarburjuvaGeçiciHukumet’inelindebu-lunduguveSovyetlerdeuzlaşıcılar—MenşeviklerveSosyal-Dev-rimciler—egemenoldugusurece,halkınbarışada,topragada,ekmegedekavuşamayacagını; tamzafer için ileriye dogru biradımdahaatıp,iktidarıSovyetleredevretmekgerektiginianlat-makgoreviduruyordu.

232

Yedinci bölüm. Sosyalist devrimini hazirlama ve gerçekleştirme döneminde bolşevik parti

Y E D I N C I B Ö LÜM

SOSYALISTDEVRIMINIHAZIRLAMAVEGERÇEKLEŞTIRMEDÖNEMINDE

BOLŞEVIKPARTI(N i s an 1917 -1918 )

1.ŞUBATDEVRİMİNDENSONRAÜLKEDEDURUM.PARTİ,YE-RALTINDANÇIKARAKAÇIK SİYASİ ÇALIŞMAYAGEÇER. LE-NİN’İNPETROGRAD’AVARIŞI.LENİN’İNNİSANTEZLERİ.PAR-TİNİNSOSYALİSTDEVRİMEGEÇMESİYASETİ.

OlaylarıngidişiveGeçiciHukumet’intutumu,Bolşevikçizginindogrulugunugunbegunonaylıyordu.GeçiciHukumet’inhalktanya-nadegil,halkakarşıoldugu,barıştanyanadegil,savaştanyanaoldu-gu,halkanebarış,netoprak,neekmekvermekistemedigivevere-meyecegigitgidedahabiraçıklıklaortayaçıktı.Bolşeviklerinaydın-latmafaaliyeti,elverişlibirzeminbulmuştu.

IşçilerleaskerlerÇarlıkhukumetinideviripmonarşinintemel-leriniyokederken,GeçiciHukumetkesinliklemonarşiyimuhafazaetmekistiyordu.Hukumet,2Mart1917’degizliceGuçkovveŞul-gin’i Çara elçi gonderdi. Burjuvazi, iktidarı Nikolai Romanov’unkardeşiMihail’edevretmekistiyordu.AmaGuçkov,demiryoluişçi-lerininbirtoplantısındakonuşmasını“YaşasınImparatorMihail”sozleriylebitirince,işçilerGuçkov’underhaltutuklanmasınıveus-tununaranmasınıistediler.Ofkeyle,“Albirini.vurotekine”diyeba-gırdılar.

Işçilerinmonarşininrestorasyonunaizinvermeyecekleriaçıktı.Devrimiyaparkenkanlarınıdokenişçilerlekoyluler,savaşason

verilmesinibekler,ekmekvetoprakisterveekonomikkaosakarşı

233


kesintedbirleralınmasınıtalepederken,GeçiciHukumethalkınbuhayatitaleplerinekulaktıkıyordu.Kapitalistlerleçiftliksahiplerininenondegelentemsilcilerindenkurulubuhukumet,koylulerintop-raklarınkendilerinedevredilmesitalepleriniyerinegetirmeyiak-lındanbilegeçirmiyordu.Emekçihalkaekmekverecekdurumdadadegildi,çunkubunuyapabilmekiçinbuyuktahıltuccarlarınınçı-karlarınadokunmak,çiftliksahiplerinden,Kulaklardantahılalabil-mekiçinherturluyolabaşvurmakzorundakalacaktı;oysahuku-metboylebirşeyyapmayayanaşmıyordu,çunkubizzatkendisi,busınıflarınçıkarlarınasıkısıkıyabaglıydı.Halkabarışdaveremezdi.IngilizveFransızemperyalistlerinebagımlıolanGeçiciHukumet’insavaşısonaerdirmeyehiçniyetiyoktu;o,tamtersine,devrimden,IstanbulveBogazları,ilhaketme,Galiçya’yıilhaketmeemperyalistemellerinigerçekleştirmekamacıylaRusya’yıemperyalistsavaşadahadaaktifbirşekildekatmakiçinyararlanmayaçalışıyordu.

Halkın,GeçiciHukumet’inpolitikasınabesledigisafçaguveninkısazamandasonbulacagıaçıktı.

Şubatdevrimindensonraortayaçıkanikiliiktidarınartıkfazlauzunsurmeyecegiaçıgaçıkıyordu,çunkuolaylarıngidişi,iktidarınbirtekyerdetoplanmasınıgerektiriyordu:yaGeçiciHukumet’te,yadaSovyetlerinelinde.

Nevarki,MenşeviklerleSosyal-Devrimcilerinuzlaşıcıpolitikalarıhalkkitlelerindeşimdilik haladestekbuluyordu.Çoksayıdaişçivedahadaçoksayıdaaskerlekoylu,hala“KurucuMeclis’inyakındage-lipherşeyieniyişekildehalledecegine”inanıyorvesavaşınfetihiçindegilde,zorunlulukgeregidevletikorumakiçinyurutuldugunusanı-yordu.Lenin,buinsanlara,iyiniyetleyanılan“anavatansavunucula-rı”diyordu.Buinsanlar,Sosyal-DevrimcilerleMenşeviklerinvaatlerveyatıştırıcısozlerpolitikasınışimdilikhaladogrubirpolitikaola-rakgoruyorlardı.Amavaatlerinveyatıştırıcısozlerinfazlauzunsu-remeyecegiaçıktı,çunkuolaylarıngidişiveGeçiciHukumet’intam,

234


Sosyal-DevrimcilerleMenşeviklerinuzlaşıcıpolitikasının,safçagu-venduyaninsanlarıoyalamavealdatmapolitikasıoldugugunbegunaçıgaçıkarıyorvegosteriyordu.

GeçiciHukumet,devrimcikitlehareketinekarşıgizlidengizliyemucadeleetme,kulisarkalarındadevrimekarşıkomplolarkışkırt-masiyasetiyleyetinmiyorduherzaman.Zamanzaman,demokratikozgurluklerekarşıaçıktansaldırıyageçme,ozellikleaskerlerara-sında”disipliniyenidentesisetme”ve“duzenisaglama”,yanidevri-miburjuvaziningereksindigiçerçeveiçinesıkıştırmaçabalarındabulunuyordu.Amabuyondenekadarçokçabasarfettiysedebunubaşaramadı,vehalk,demokratikozgurlukleri,soz,basın,orgutlen-me,toplantıvegosteriozgurlugunufiilenkullandı.Işçilerleaskerler,ulkeninsiyasihayatındaaktifolarakyeralmak,yenidurumuakıllı-cakavramakvebundansonraneyapılacagınakararvermekiçin,yenikazanmışolduklarıdemokratikhaklardansonunakadaryarar-lanmaçabasıiçindeydiler.

ŞubatDevrimindensonraBolşevikPartinin,Çarlıkdonemininsondereceguçkoşullarıaltındaillegalçalışmışolanorgutleri,yeral-tındançıkarakaçıkbirsiyasiveorgutselçalışmageliştirmeyebaşla-dılar.OsıradaBolşevikorgutlerinuyesayısı40,000-45,000’igeçmi-yordu.Amabunlarınherbiri,mucadeleiçindeçelikleşmişkadroydu.PartiKomiteleridemokratikmerkeziyetçiliktemelindereorganizeedildi.EnalttanenustetumPartiorganlarınınseçilebilirligiilkesige-tirildi.

Partinin legaliteyegeçişi, Parti içindeki goruş ayrılıklarınısuyuzuneçıkardı.KamenevveMoskovaorgutununbazıuyeleri, or-neginRykov,BubnovveNogin,GeçiciHukumet’ive“anavatansa-vunucuları”nınpolitikasınışartlıdesteklemeyarı-Menşeviktavrınıtakınıyorlardı.SurgundenyenidonmuşolanStalin;Molotovvedi-gerleri,Partiçogunluguylabirlikte,GeçiciHukumet’eguvensizlikpolitikasınısavunuyor,“anavatansavunması”politikasınakarşıçı-

235


kıyorvebarışiçinaktifbirmucadele,emperyalistsavaşakarşımu-cadeleçagrısıyapıyorlardı.Partiişçilerininbirkısmıyalpaladı.Buda,uzunyıllarhapisteyatmaktanyadasurgundekalmaktangelensiyasigerililiklerininbirbelirtisiydi.

Partininonderinin,Lenin’inyokluguhissediliyordu.

3 (16) Nisan 1917’de Lenin, uzun yıllar suren surgundenRusya’yageridondu.

Lenin’indonuşu,partivedevrimiçinçokonemliydi.

DahaIsviçre’deyken,Lenin,devriminilkhaberlerinialıralmaz,PartiyeveRusyaişçisınıfınayazdıgı“UzaktanMektuplar”daşoylediyordu:

“İşçiler!Çarlığakarşıiçsavaşta,proleterkahramanlık,halk

kahramanlığıharikalarıyarattınız.Devriminikinciaşamasında-

kizaferinizihazırlamakiçin,proletaryanınvetümhalkınörgü-

tlenmeharikalarınıyaratmakzorundasınız.”(Lenin-Stalin,1917

Yılı,s.9.)

Lenin,3NisangecesiPetrograd’avardı.OnukarşılamakuzereFinlandiyaGarı’ndaveistasyonalanındabinlerceişçi,askervebah-riyelitoplanmıştı.

Lenintrendeninerkengosterdiklericoşkunluk,sozlerleanlatı-lacakgibidegildi.Onderleriniomuzlarınaalarakistasyonunbuyukbeklemesalonunagoturduler.OradaMenşeviklerdenÇaydzeveSkobelev,PetrogradSovyetiadına“Hoşgeldiniz”nutuklarıatmayabaşlayarak,Leninilearalarında“ortakbirdil”bulunmasınadair“umutlarınıdile”getirdiler.AmaLenin,onlarıdurupdinlemedibi-le;yanlarındangeçip,dışarıdakiişçiveaskerkitlelerineyoneldi,zırhlıbiraracınustuneçıkarak,kitlelerisosyalistdevriminzaferiugrunamucadeleye çagırdıgı unlu konuşmasını yaptı. “YaşasınSosyalist Devrimi!” sozleriyle bitirdi Lenin, uzun yıllar surensurgundensonrayaptıgıbuilkkonuşmayı.

236


Rusya’yadonerdonmezLenin,kendiniolancagucuyledevrimciçalışmayaverdi.DondugununertesigunuLenin,BolşeviklerinbirtoplantısındasavaşvedevrimkonusundabirraporsunduvesonraBolşeviklerinyanındaMenşeviklerindekatıldıgıbirtoplantıdaburaporuntezleriniyineledi.

Bunlar,Lenin’inPartiyeveproletaryaya,burjuva-DemokratikdevrimdensosyalistdevrimegeçişberrakdevrimciçizgisiniverenunluNisanTezleriidi.

Lenin’intezleri,devrimaçısından,Partinindahasonrakiçalış-malarıaçısındanbuyukonemtaşıyordu.Devrim,ulkeninhayatındamuazzambirdegişiklikdemekti,veÇarlıgındevrilmesiniizleyenyenimucadelekoşullarıiçinde,yeniyoldaguvenvecesaretleilerle-yebilmekiçinPartininyenibiryonelimeihtiyacıvardı.Partiyebuyonelimiveren,Lenin’intezlerioldu.

Lenin’inNisanTezleri,Partininburjuva-demokratikdevrimdensosyalistdevrime,devriminbirinciaşamasındanikinci,sosyalistdevrimaşamasınageçiş,içinmucadelesinindahiyaneplanınıçizdi.Partininbuzamanakadarkitumtarihi,onububuyukgorevehazır-lamıştı.Daha1905yılındaLenin,“DemokratikDevrimdeSosyal‐De‐mokrasininİkiTaktiği”broşurunde,proletaryanınÇarlıgındevril-mesindensonrasosyalistdevrimigerçekleştirmeyegeçeceginiyaz-mıştı.Tezlerdekiyenilik,sosyalistdevrimegeçişinnasılbaşlatılaca-gınadairteorikolarakgerekçelendirilmişsomutbirplansunma-sıydı.

Iktisadialandakigeçişonlemlerişunlardı:Çiftliksahiplerinintopraklarınaelkoyularakulkedetumtopraklarınmillileştirilmesi,butunbankalarınbirulusalbankahalindebirleştirilmesi,ulusalbankauzerinde IşçiTemsilcileriSovyetidenetiminingetirilmesi,toplumsaluretimveurunlerindagıtımıuzerindedenetimkurulma-sı.SiyasialandaLenin,parlamentercumhuriyettenSovyetcumhu-riyetinegeçişioneriyordu.Bu,Marksizminteorisivepratigialanın-

237


daileriyedogruatılmışonemlibiradımdı.OzamanakadarMark-sistteorisyenler,parlamentercumhuriyeti,sosyalizmegeçişineniyisiyasibiçimisaymışlardı.ŞimdiyseLenin,kapitalizmdensosya-lizmegeçişdonemindetoplumunenamacauygunsiyasiorgutbiçi-miolarakparlamentercumhuriyetyerineSovyetcumhuriyetiningeçirilmesinioneriyordu.

“Rusya’daşimdikidurumunözgünlüğü”,deniyorduTezlerde,

“proletaryanın yetersiz gelişmiş sınıf bilinci ve yetersiz

örgütlülüğüsonucuiktidarınburjuvazininelineteslimedildiği

devriminbirinciaşamasından,iktidarımutlakaproletaryanınve

köylülüğünenyoksultabakasınınelineverecekolanikinciaşa-

mayageçişteyatmaktadır.”(Lenin-Stalin,1917Yılı,s.14.)

Devamla:“Parlamenter cumhuriyet değil — İşçi Temsilcileri

Sovyetlerindenbunageridönmek,geriyedoğrubiradımatmak

olurdu—,bilakistümülkede,enalttanenüstebirİşçi-,Tarım

İşçisi-veKöylüTemsilcileriSovyetleriCumhuriyeti.”(Aynıyerde,

s.15.)

Savaş,diyorduLenin,yenihukumetin,GeçiciHukumet’inyone-timialtındadayagmacı,emperyalistbirsavaşolmayadevamedi-yor.Partiningorevi,bukonudakitleleriaydınlatmakveonlara,bur-juvazidevrilmedikçe,savaşazorbabirbarışladegilgerçektende-mokratikbirbarışlasonvermeimkanıolmadıgınıgostermekti.

Geçici Hükümet’e ilişkin olarak Lenin’in ortaya attığı sloganiseşoyleydi:“GeçiciHukumet’ehiçbirdestekyok!”

Lenintezlerindeayrıca,PartimizinSovyetlerdeşimdilikazınlık-taoldugu,orada,burjuvazininetkisiniproletaryaiçinetaşıyanMen-şevikSosyal—Devrimciblokununegemenoldugunuişaretediyor-du.BunedenlePartiningorevi

“İşçiTemsilcileri Sovyetlerinin, devrimci hükümetin biricik

olasıbiçimiolduğukonusundakitleleriaydınlatmaktır,buyüzden

238


görevimiz, bu hükümet burjuvazinin etkisine boyun eğdiği

sürece,onuntaktiğininhatalarınısabırlı,sistemlivekararlıbir

şekilde,özelliklekitlelerinpratikihtiyaçlarınauygunbirşekilde

aydınlatmakolabilir.Azınlıktaolduğumuzsüreceeleştirivehata-

larıaçığaçıkarmaçalışmasıyaparız,aynızamandadatümdevlet

iktidarınınİşçiTemsilcileriSovyetlerinegeçmesizorunluluğunu

propagandaederiz.“(Aynıyerde,s.14/15.)

Bundan,Lenin’inosıradaSovyetleringuveninesahipbulunanGeçici Hukumet’e karşı bir ayaklanma çagrısı yapmadıgı, onundevrilmesinitalepetmedigi,bilakisaydınlatmavetaraftartoplamaçalışmasıylaSovyetlerdeçogunlugukazanmak,Sovyetleraracılıgıy-lahukumetinbileşiminivesiyasetinidegiştirmekhedefiniguttuguanlamıçıkıyordu.

Bu, devrimin barışçıl bir şekilde gelişmesini ongoren birçizgiydi.

Lenin,ayrıca,Partinin“kirliçamaşırları”çıkarmasını-Sosyal-DemokratPartiadındanvazgeçmesinitalepediyordu.Sosyal-De-mokratdiyekendilerineII.EnternasyonalpartileriyleRusMenşe-vikleridiyorlardı.Buad,oportunistler,sosyalizmeihanetedenlerta-rafındanlekelenmişvekirletilmişti.Lenin,BolşevikPartiye,MarxveEngels’in kendi partilerini adlandırdıkları gibi,Komünist Partisidenmesinionerdi.Buadbilimselolarakdogruydu,çunkuBolşevikPartininnihaihedefikomunizmigerçekleştirmekti.Insanlıkkapi-talizmdendogrudandogruyayalnızcasosyalizme,yaniuretimaraç-larıuzerindeortakmulkiyeteveurunlerinherkeseyaptıgıişegoredagıtılmasınageçebilir.OysaLenin,Partimizindahaileriyebaktıgı-nı soyluyordu. Sosyalizmdenkaçınılmaz olarak yavaşyavaş,bay-ragında:“Herkestenyeteneginegore,herkeseihtiyacınagore”ya-zılıolanKomunizmegeçilecekti.

239


SonolarakLenin,tezlerinde,oportunizmden,sosyal-şovenizm-den ozgur yeni bir Enternasyonal’in, III., Komunist Enternasyo-nal’inkurulmasınıtalepediyordu.

Lenin’in Tezleri burjuvazinin,Menşeviklerin ve Sosyal-Dev-rimcilerinçılgınferyatlarınayolaçtı.

Menşevikler,işçilereşuuyarıylabaşlayanbirbildiriyayınladılar:“Devrimtehlikede”.Menşevikleregoretehlike,Bolşeviklerin,ikti-darınIşçiveAskerTemsilcileriSovyetlerinegeçmesitalebiniilerisurmelerindeyatıyordu.

Plehanov,“Yedinstvo”(Birlik)adlıgazetesinde,Lenin’inkonuş-masını“hummalısayıklama” olarak niteledigi bir yazıyayınladı.MenşevikÇaydze’ninşusozlerineatıftabulundu:“Devrimindışın-dasadeceLeninkalacak,biziseyolumuzadevamedecegiz.”

14Nisan’daBolşeviklerinPetersburgŞehirKonferansıyapıldı.Konferans,Lenin’intezlerinionayladıveonlarıçalışmalarınatemelaldı.

Kısa sure soma Partinin yerel orgutleri de Lenin’in tezlerinionayladı.

Kamenev,RykovvePyatakovtipindebirkaçkişidışında,tümPartiLenin’intezleriniçokderinbirmemnuniyetlekarşıladı.

2.GEÇİCİHÜKÜMETKRİZİNİNBAŞLANGICI.BOLŞEVİKPARTİ-NİNNİSANKONFERANSI.

Bolşeviklerdevrimidahadailerletmehazırlıklarıiçindeyken,GeçiciHukumethalk duşmanı eserini surdurdu.GeçiciHuku-met’inDışişleriBakanıMilyukov,18Nisan’daMuttefiklere,“tumhalkıntayinedicizaferekadarDunyaSavaşınısurdurmekistedi-gini,veGeçiciHukumet’in,muttefiklerimizkarşısındaustlendi-gimizyukumluluklerimizitumkapsamıylayerinegetirmekama-cındaoldugunu”bildirdi.

240


GeçiciHukumetboylelikle,Çarlıkanlaşmalarınasadakatyeminiettiveemperyalistler“muzafferson”aulaşıncayakadarhalkınka-nımdokmeyedevametmektençekinmeyeceginesozverdi.

19Nisan’daişçilerleaskerlerbubildiriden(“MilyukovNotası”)haberdaroldular.20Nisan’daBolşevikPartiMerkezKomitesi,kitle-leri, GeçiciHukumet’in emperyalist politikasını protesto etmeyeçagırdı.20ve21Nisan(3ve4Mayıs)

1917’desayısıenaz100,000’ibulanbir işçiveaskerkitlesi,“MilyukovNotası”karşısındagaleyanagelerekbirgosteriyuruyuşuyaptı.Taşıdıklarıpankartlardaşuşiarlaryeralıyordu:“Gizlianlaş-malaryayınlansın!”,“KahrolsunSavaş!”,“TumIktidarSovyetlere!”Şehrinvaroşlarındanyuruyuşegeçenişçilerleaskerler,GeçiciHu-kumet’inbulunduguşehrinmerkezineyoneldiler.NevskiBulvarıuzerindevedahabaşkayerlerde,tektekburjuvagruplarıylaçatış-malaroldu.

GeneralKornilovgibiarsızmıarsızbirtakımkarşı-devrimciler,gostericilereateşaçılmasınıtalepedip,hattabudogrultudaemirlerbileverdiler.

Amabuemirlerialanbirlikler,emirleriyerinegetirmeyireddet-tiler.

GosterisırasındaPetersburgPartiKomitesiuyelerindenkuçukbirgrup (Bagdatyevvedigerleri),GeçiciHukumet’inderhaldev-rilmesiŞiarınıattılar.BolşevikPartiMerkezKomitesi,PartininSov-yetlerdeçogunlugukendisafınakazanmasınıengelledigiveParti-ninbenimsemişoldugudevriminbarışçılgelişmeçizgisineaykırıoldugu için bu şiarı zamansız ve yanlış bir şiar saydıgından, bu“sol”maceracılarındavranışlarınışiddetlemahkumetti.

20-21Nisanolayları,GeçiciHukumetbuhranınınbaşlangıcınısimgeliyordu.

Bu,MenşeviklerinveSosyal-Devrimcilerinuzlaşıcıpolitikasın-dailkciddiayrılıktı.

241


2Mayıs 19l7’deMilyokov ve Guçkov, kitlelerin baskısıaltın-daGeçiciHukumet’tenayrılmakzorundakaldılar.

IlkGeçiciKoalisyonHukumetikuruldu.Buhukumete,burjuva-zinintemsilcilerininyanısıra,Menşevikler(Skobelev,Tsereteli)veSosyal-Devrimciler(Çernov,Kerenskivedigerleri)degirdiler.

Boylelikle,1905’teSosyal-DemokratPartitemsilcilerinindev‐rimci bir Geçici Hukumete katılmasının caizligini olumsuzlayanMenşevikler,şimdikenditemsilcilerininkarşı-devrimcibirGeçiciHukumetekatılmasınıcaizsayıyorlardı.

Bu,MenşeviklerinveSosyal-Devrimcilerin,karşı‐devrimcibur-juvazininkampınageçişioluyordu.

24Nisan1917’deBolşeviklerinVII.(Nisan)Konferansıaçıldı.Partinin kuruluşundan beri ilk kez açık bir BolşevikKonferansıtoplanıyordu.Partitarihindebukonferans,birPartiKongresikadaronemliyertutar.

Tum-RusyaNisanKonferansı,Partininakılalmazbirhızlabu-yudugunugosteriyordu.Konferansta,kararoyunasahip133delegeile,istişarioyasahip18delegehazırbulundu.Bunlar,80,000or-gutluPartiuyesinitemsilediyorlardı.

Konferans,savaşınvedevriminbutuntemelsorunlarında:gun-celdurum,savaş,GeçiciHukumet,Sovyetler,tarımsorunu,ulusalsorunvb.Partiçizgisinitartıştıvetespitetti.

Lenin,raporunda,dahaonceNisanTezleri’ndeifadeetmişoldu-guonermeleriaçımladı.Partiningorevi,“iktidarıburjuvazininelineveren”devriminbirinciaşamasından,“...iktidarıproletaryailekoy-lulugunenyoksultabakasınınelineverecekolanikinciaşamaya”geçişigerçekleştirmekti(Lenin).Partisosyalistdevrimihazırlamayolunu tutmalıydı. PartininacilgoreviniLeninşuşiardaozetliyor-du:“TumIktidarSovyetlere!”.

“TumIktidarSovyetlere!”şiarı,ikiliiktidara,yaniiktidarınGeçi-ciHukumetileSovyetlerarasındabolunmesinebirsonvermekge-

242


rektigi,tümiktidarınSovyetleredevredilmesininveçiftliksahipleriilekapitalistlerintemsilcilerininiktidarorganlarındansurulmesininzorunluolduguanlamınageliyordu.

Konferans,Partininenonemligorevlerindenbirinin,“GeçiciHu-kumet’in, karakteri itibariyle, çiftlik sahiplerinin ve burjuvazininegemenligininbirorganı”oldugugerçegikonusundakitlelerinyo-rulmakbilmeksizinaydınlatılması,vebununyanısıra,halkıyalanva-atlerlekandırarakemperyalistsavaşınvekarşı-devrimindarbeleri-nemaruzbırakanSosyal-DevrimcilerleMenşeviklerinuzlaşıcıpoli-tikasınıntumzararlılıgınınteşhiredilmesioldugunutespitetti.

KonferanstaKamenevveRykov,Lenin’ekarşıçıktılar.Menşe-viklerin soylediklerini tekrarlayarak, Rusya’nın sosyalist devrimiçinolgunlaşmamışoldugunu,Rusya’daancakbirburjuvacumhuri-yetininmumkunoldugunuonesurduler.Partiyeveişçisınıfına,Ge-çiciHukumet’i“denetlemek”leyetinmeyitavsiyeettiler.Aslındaon-lar,tıpkıMenşeviklergibi,kapitalizminmuhafazası,burjuvazininiktidarınınmuhafazasındanyanaydılar.

Zinovyev deKonferansta Lenin’e karşı çıktı; sorun,BolşevikPartiZimmerwaldittifakıiçindekalsınmıyoksaondanayrılarakye-nibirEnternasyonalmikursunsorunuydu.Savaşyıllarındagorul-dugugibi,buittifakbarışiçinpropaganda yaptıgı halde, burjuvaanavatan savunucularındanda hiçbir zaman kopmamıştı. Buyuzden Lenin, bu ittifaktanderhalçıkılmasıveyenibirbirligin,KomunistEnternasyonal’inkurulmasındaısraretti.Zinovyev,Zim-merwaldcilerlebirliktekalmaonergesiverdi.Lenin,Zinovyev’inbuçıkışınışiddetlemahkumettiveonuntaktigini“aşırıoportunistvezararlı”birtaktikolarakniteledi.

NisanKonferansıtarımsorununuvemillisorunudatartıştı.

Lenin’in tarım sorunu uzerine verdigi rapora ilişkin olarakKonferans,çiftliksahiplerinintopraklarınaelkonulmasıvekoylukomitelerinin tasarrufuna devredilmesi uzerine, ve ulkede tum

243


topraklarınmillileştirilmesiuzerinekararaldı.KoylulugutoprakugrunamucadeleyeçagıranBolşevikler,BolşevikPartinintekdev-rimciparti,çiftliksahiplerinidevirmektekoylulerefiilenyardımcıolantekpartioldugunuonlaratanıtladılar.

Stalinyoldaşınmillimeseleuzerineraporubuyukonemtaşı-yordu.LeninveStalin,dahadevrimdenonce,emperyalistsavaşınarifesinde,BolşevikPartininulusalsorundakipolitikasınıntemel-leriniaçımlamışlardı.LeninveStalin,proletaryapartisinin,ezilenhalklarınemperyalizmekarşıyonelenulusalkurtuluşhareketinidesteklemesi gerektigini ortaya koydular. Bubagıntıda BolşevikParti,ulusların,ayrılıpbagımsızdevletlerkurmakdahilkendikade-rinitayinhakkınısavunuyordu.Konferanstabugoruşu,MerkezKo-mitesiraportoruStalinyoldaşsavundu.

DahasavaşsırasındaBuharin’lebirliktemillimeselekonusun-daulusalşovenbirtavıralmışolanPyatakov,LeninveStalin’ekarşıçıktı.PyatakovveBuharin,uluslarınkendikaderinitayinhakkınakarşıydılar.

Partininulusalsorundakikararlıvetutarlıtavrı,Partinin,ulus-larıntamhakeşitligiveherturluulusalbaskıveulusalhakeşitsiz-ligininortadankaldırılmasıugrunamucadelesi,Partiyeezilenulus-larınsempativedesteginikazandırdı. IşteNisan Konferansındamilli mesele konusunda kabuledilenkararınmetni:

“Otokrasidenvemonarşidenmirasalınanulusalbaskıpoli-

tikası,çiftliksahipleri,kapitalistlerveküçük-burjuvazitarafın-

dankendisınıfayrıcalıklarınıkorumakveçeşitlimilliyetlerden

işçileribölmekiçinayaktatutulmaktadır.Zayıfhalklarıboyundu-

rukaltınaalmaçabalarınıartıranmodernemperyalizm,ulusal

baskıyışiddetlendirenyenibirfaktördür.

Kapitalisttoplumdaulusalbaskınınortadankaldırılmasına

erişilebilir olduğuölçüde,bu ancak tümulusların vedillerin

244


tamhakeşitliğinisağlayantutarlı-demokratikcumhuriyetçibir

devletdüzenivedevletidaresiilemümkünolur.

Rusya’nınbirparçasınıoluşturantümuluslaraözgürceayrıl-

mavebağımsızbirdevletkurmahakkıtanınmalıdır.Buhakkın

yadsınmasıveonunpratikuygulanabilirliğinigarantileyenön-

lemlerinalınmasınınihmaledilmesi,fetihveilhakpolitikasını

desteklemekle eşanlamlıdır. Yalnızca proletarya tarafından

uluslarınayrılmahakkınıntanıması,çeşitliuluslarınişçilerinin

tamdayanışmasınıgüvenaltınaalabilirveuluslarıngerçekten

demokratikyakınlaşmasınıteşvikeder...

Uluslarınözgürceayrılmahakkısorunu,şuyadabuulusun

şuyadabuzamandaayrılmasınınamacauygunluğusorunuyla

karıştırılmamalıdır.Buikincisorun,proletaryapartisitarafın-

dan tek tekherdurumda tamamenbağımsızbir şekilde, tüm

toplumsalgelişmeninveproletaryanınsosyalizmuğrunasınıf

mücadelesininçıkarlarıbakışaçısıylaçözülmekzorundadır.

Parti,genişbirbölgeselözerklik,yukarıdandenetiminkalk-

masını,zorunluresmidilinkaldırılmasını,özyönetimbölgeleri-

ninveözerkbölgelerinsınırlarının,yerelnüfustarafından biz-

zat saptanacakiktisadi ve toplumsalkoşullara,nüfusunulusal

bileşiminevs.göresaptanmasınıtalepeder.Proletaryapartisi,

eğitiminvb.devletinelindenalınıpbirtakımmillimeclislerin

ellerine teslimedildiği, ‘ulusal-kültürelözerklik’denilenşeyi

kesinlikle reddeder.Ulusal-kültürel özerklik, aynı yörede

yaşayan, hatta aynı işletmede çalışan işçileri farklı ‘ulusal

kültür’lerinegöresuniolarakböler:birbaşkadeyişle,işçilerin

tektekuluslarınburjuvakültürüylebağlarınıgüçlendirir,oysa

sosyal-demokrasiningörevi,dünyaproletaryasınınuluslararası

kültürünügüçlendirmektir.

245


Parti,herhangibirulusuntattığıbütünayrıcalıklarıveulusal

azınlıklarınhaklarınınçiğnenmesinihükümsüzkılantemelbir

yasanınAnayasayakonulmasınıtalepeder.

İşçisınıfınınçıkarları,Rusya’nınbütünmilliyetlerdenişçile-

rininyekpareproleterörgütlerdebirleşmesinigerektirir:siyasi,

sendikal, kooperatiflerin eğitim kurumları vb. Ancak değişik

milliyetlerden işçilerin böyle ortak örgütleri, proletaryanın

uluslararasısermayeyeveburjuvamilliyetçiliğinekarşıbaşarılı

birmücadelevermesinimümkünkılacaktır.”(Lenin-Stalin,1917

Yılı,s.122/23.)

BoyleceNisanKonferansı,Kamenev,Zinovyev,Pyatakov,Buha-rin,Rykovveonlarınazsayıdataraftarlarınınoportunist,anti-Leni-nisttavrınıteşhiretti.

Konferans,butunonemlimeselelerdeberrakbirtavırtakınarakvesosyalistdevriminzaferinegidenbiryolbenimseyerek,Lenin’ioybirligiyledestekledi.

3.BOLŞEVİKPARTİNİNBAŞKENTTEKİBAŞARILARI.GEÇİCİHÜKÜMETORDULARININCEPHEDEKİBAŞARISIZSALDIRISI.İŞÇİVEASKERLERİNTEMMUZGÖSTERİSİNİNBASTIRILMASI.

Parti,NisanKonferansınınkararlarıtemeliuzerinde,kitlelerikazanmak,onlarısavaşiçinegitmekve orgutlemekuzeremuaz-zambirçalışmageliştirdi.BudonemdePartiçizgisi,Bolşeviksiya-setinisabırlaanlatarakveMenşeviklerleSosyal-Devrimcilerinuzla-şıcıpolitikalarınıteşhirederekbupartilerikitlelerdentecritetmekveSovyetlerdeçogunlugukazanmaktı.

SovyetlerdekiçalışmanındışındaBolşevikler,işçisendikalarındavefabrikakomitelerindedemuazzambirfaaliyetgeliştirdiler.

OzellikledeordudaBolşeviklerbuyukbirçalışmayaptılar.Heryerdeaskeriorgutlerkurmayagirişildi.Cephedevecephegerisin-

246


deBolşevikler,askerlerivebahriyelileriorgutlemekiçinyorulmakbilmeksizinçalıştılar.AskerleridevrimcileştirmedecephedekiBol-şevikgazetesi“OkopnayaPravda”(SiperGerçegi)ozellikleonemlibirroloynadı.

Bolşeviklerinbupropagandaveajitasyonçalışmasısayesindeiş-çiler,devrimindahailkaylarındapekçokşehirdeSovyetler,ozelliklekazaSovyetleriiçinyeniseçimleryaparakMenşevikleriveSosyal-DevrimcileriatıpyerlerineBolşevikPartiyandaşlarımseçtiler.

Bolşeviklerinçalışmalarımukemmelsonuçlarverdi, ozellikledePetrograd’da.

30 Mayıs-3 Haziran 1917’de Petersburg Fabrika KomiteleriKonferansıyapıldı.BukonferanstakidelegelerindortteuçuartıkBolşevikleridestekliyordu.Petrogradproletaryasınınhemenhepsi,“TumIktidarSovyetlere!”Bolşevikşiarınıdestekliyordu.

3(16)Haziran1917’de I.Tum-RusyaSovyet Kongresitoplan-dı.BolşeviklerSovyetlerdehalaazınlıktaydı;Menşeviklerin,Sosyal-Devrimcilerinvedigerlerinin700-800delegesinekarşılıkkongre-deBolşeviklerin100’unazustundedelegelerivardı.

I.SovyetKongresindeBolşevikler,burjuvaziyleuzlaşmanınçokkotusonuçlardoguracagınıısrarlavurguladılarvesavaşınemper-yalistkarakteriniteşhirettiler.Lenin,kongredebirkonuşmayapa-rak,Bolşevikçizginindogrulugunukanıtladı ve sadece Sovyet ik-tidarınınemekçilereekmekvekoyluleretoprakverebilecegini,ba-rışısaglayabileceginiveulkeyiiktisadikargaşadankurtarabilecegi-nisoyledi.

BusıralarPetersburg’unişçisemtlerinde,birgosteriorgutle-mekvetalepleriSovyetKongresinesunmakiçinbirkitlekam-panyasıyuruyordu.IşçilerinkendibaşınagerçekleştirecegibirgosterininonunualmakarzusuvekitlelerindevrimcihislerindenkendiamaçlarıdogrultusundayararlanmakumuduylaPetrogradSovyeti Yurutme Komitesi,

247


18Haziran(1Temmuz)tarihindePetrograd’dabirgosteriter-tiplemekararıaldı.MenşeviklerveSosyal-Devrimciler,gosterininanti-Bolşevik şiarlar altında geçeceginihesaplıyorlardı.BolşevikPartibugosteriiçinenerjikhazırlıklaryaptı.Stalinyoldaşosıralar“Pravda”daşoyleyazıyordu:“...Gorevimiz,Petrograd’da18Hazi-ran’dayapılacakgosterininbizimdevrimcişiarlarımızaltındageç-mesinisaglamaktır.”

Devrim şehitlerinin mezarları başında yapılan 18 Haziran1917gosterisi,BolşevikPartininguçleriiçinesaslıbirprovaoldu.KitleleringuçlenendevrimciruhunuveBolşevikPartiyeartangu-veniniortayakoydu.MenşeviklerinveSosyal-Devrimcilerinattıkla-rı,GeçiciHukumet’eguvenduymavesavaşısurdurmeçagrısındabulunanşiarlar,Bolşevikşiarlardenizindeboguldu.400,000goste-rici,“KahrolsunSavaş!”,“KahrolsunOnKapitalistBakan!”,“TumIk-tidarSovyetlere!”şiarlarıyazılıbayraklarlayurudu.

Bugosteri,MenşeviklerveSosyal-Devrimcileriçintambirfi-yasko,GeçiciHukumetiçinulkeninbaşkentindebirfiyaskoidi.

AmaI.SovyetKongresinindesteginialmışolanGeçiciHukumetemperyalist politikayı surdurmeye karar verdi. Tamda18Hazi-rangunuGeçiciHukumet,IngilizveFransızemperyalistlerininar-zularını yerine getirerek, cephedeki askerleri taarruza kaldırdı.Burjuvazibutaarruzudevrimesonvermenintekçaresiolarakgo-ruyordu.Taarruzunbaşarılıolmasıhalindeburjuvazi,tumiktidarıkendielinealıp,SovyetlerisafdışıetmeyiveBolşevikleriezebilme-yiumuyordu.Başarısızlıkhalindeise,orduyuiçtençokerttikleriile-risurulerekbutunsuçBolşeviklereyuklenebilirdi.

Taarruzunbaşarısızlıgaugrayacagınakuşkuyoktu.Nitekimba-şarısızlıgaugradıda.Askerlerbitkindi;taarruzungayesinianlamı-yordu,kendilerineyabancıolansubaylarınaguvenmiyorlardı;cep-hanekıttı-tumbunlar,cephedekitaarruzunçokuşunutayinetti.

248


Cephedekitaarruzvesonradataarruzunçokuşuhaberibaş-kentiayaklandırdı.Işçiveaskerlerinofkesisınırtanımıyordu.Geçi-ciHukumet’inbarışpolitikasıilanederkenhalkıaldattıgıveemper-yalistsavaşıdevamettirmekistedigiaçıgaçıktı.SovyetlerinTum-RusyaMerkezYurutmeKomitesivePetersburgSovyeti’nin,GeçiciHukumet’incaniyanedavranışlarına karşı koymak istemedigi yada koyamadıgı veonunkuyrugundangittigiaçıgaçıktı.

Petersburg işçi ve askerlerinin devrimci ofkesi taştı. 3 (16)Temmuz’daPetrograd’ınViborgilçesindekendiligindengosterileroldu.Bunlartumgundevametti.Ayrıayrıgosterilerbirleşerek,ikti-darınSovyetleregeçmesinitalepedendevbirgenelsilahlıgosteriyedonuştu.BolşevikPartioandasilahlıbirhareketekarşıydı,çunkudevrimcikrizinhenuzolgunlaşmadıgıgoruşundeydi;orduvetaşra,başkenttekiayaklanmayıdesteklemeyehenuzhazırdegildi;tecritedilmiş ve zamansızbirayaklanma,karşı-devrimin,devriminon-cusunuezmesinikolaylaştırabilirdi.Fakatkitlelerigosteriyapmak-tanalıkoymakiyideniyiyeimkansızbirhalegelince.Parti,goste-riyebarışçılveorgutlubirkarakterkazandırmakamacıylakatılmakararıaldı.Bolşevikpartibunubaşardı,veyuzbinlercekadınveer-kek,PetrogradSovyetiveSovyetlerinTum-RusyaMerkezYurutmeKomitesi binasına yuruyerek, Sovyetlerin iktidarı devralmasını,emperyalistburjuvazidenkopmasınıveaktifbirbarışpolitikasıiz-lemesinitalepettiler.

Gosterininbarışçılkarakterineragmen,gostericilerinkarşısı-nagericibirlikler,subayveaskeriokulogrencilerininkıtalarıçıka-rıldı.Petrogradsokaklarındaişçiveaskerlerinkanıolukolukaktı.Işçilerikıymakiçincephedenordununengeri,enkarşı-devrimcibirlikleriçagrıldı.

MenşeviklerveSosyal-Devrimciler,burjuvaziyleveBeyazMu-hafızgenerallerlebirolupişçilerinveaskerleringosterisinibastır-dıktansonra,BolşevikPartininuzerineçullandılar.“Pravda”nınre-

249


daksiyonburosutahripedildi.“Pravda”,“SoldatskayaPravda”(As-kerPravda’sı)vedigerbirdiziBolşevikgazetekapatıldı.Voynovadlıbirişçi,salt“ListokPravdi”(PravdaBulteni)sattıgıiçinaskeriokulogrencileritarafındansokaktakatledildi.KızılMuhafızlarsi-lahsızlandırılmayabaşlandı.Petrogradgarnizonunundevrimcibir-likleribaşkenttenuzaklaştırılıpcepheyenakledildi.Cephegerisin-devecephedetutuklamalaroldu.7Temmuz’daLenin’itutuklamaemriçıktı.BolşevikPartininbirdizionemlifonksiyoneritutuklan-dı.Bolşevikyayınlarınbasıldıgı“Trud”Basımevitahripedildi.Pet-rogradCezaMahkemesiSavcısı,LeninvedigerbazıBolşeviklerin“vatanaihanet”levesilahlıayaklanmaorgutlemeklesuçlandıgınıaçıkladı.Lenin’ekarşıiddianame,GeneralDenikin’inkarargahın-dauydurulmuştuvecasuslarlaajan-provokatorlerintanıklıgınada-yanıyordu.

TsereteliveSkobelev,KerenskiveÇernovgibiMenşevikveSos-yal-DevrimcilerinonemlitemsilcilerininmensupolduguGeçiciKo-alisyonHukumeti,boyleceaçıkemperyalizmvekarşı-devrimbata-gına saplandı. Barış politikası yerine savaşı surdurme politikasıguttu.Halkındemokratikhaklarınıkoruyacagınabuhaklarıyoket-me,işçiveaskerlerisilahzoruylabastırmapolitikasıguttu.

Burjuvazinintemsilcilerinin—GuçkovveMilyukov’un—yap-mayacesaretedemedigişeyi,“sosyalistler”—Kerenski,Tsereteli,ÇernovveSkobelev—yaptı.

Ikiliiktidarsonbuldu.

Burjuvazininlehinesonbuldu,çunkutumiktidarGeçiciHuku-met’in eline geçti, ve Sosyal-Devrimci veMenşevik onderleriyleSovyetler,GeçiciHukumet’inbiruzantısınadonuştuler.

Devriminbarışçıldonemisonaermişti,çunkuşimdigundemdesunguvardı.

DegişendurumkarşısındaBolşevikParti,taktiginidegiştirmeyekararverdi.Yeraltınageçti,onderiLeniniçineminbirsaklanmayeri

250


hazırladıveburjuvazininiktidarınısilahzoruyladeviripSovyetikti-darınıkurmakamacıylaayaklanmaiçinhazırlanmayabaşladı.

4.BOLŞEVİKPARTİNİNSİLAHLIAYAKLANMAYAHAZIRLAN-MAYOLUNUBENİMSEMESİ.VI.PARTİKONGRESİ.

BolşevikPartininVI.partiKongresiPetrograd’da,burjuvavekuçukburjuvabasındaçılgınbirBolşevikavıkampanyasınınkızış-tıgıbirsıradatoplandı.Kongre,V.(Londra)PartiKongresindenon,BolşeviklerinPragKonferansındandabeşyılsonratoplandı.Gizliyapılankongre,

26Temmuz’dan3Agustos1917’yekadarsurdu.Basındasade-cePartiKongresinintoplandıgınadairbilgiverildi,amatoplantıye-riaçıklanmadı.IlkoturumlarViborgilçesinde,dahasonrakilerdeNarvaKapısıyakınında,şimdiyerindeKulturSarayı’nınbulunduguokuldayapıldı.Burjuvabasınıdelegelerintutuklanmasınıtalepetti.HafiyelerPartiKongresinintoplandıgıyeribulabilmekiçinbutunşehrinaltınıustunegetirdiler,fakatboşuna.

Boylece,ÇarlıgındevrilmesindenbeşaysonraBolşeviklergizliolaraktoplanmakzorundakalıyorlardı,proletaryapartisininonderiLeninisebusıradaRazlivIstasyonuyakınındakibirbarakadasak-lanmakzorundakalmıştı.

GeçiciHukumet’inhafiyeleritarafındanheryerdearandıgıiçinLeninkongreyekatılamadı;kongreninçalışmalarını,yakınçalışmaarkadaşlarıveogrencileriStalin,Sverdlov,MolotovveOrkonikidzearacılıgıylagizlendigiyerdenyonetti.

Kongredekararoyunasahip157delegeveistişarioyasahip128 delege hazır bulundu. O sırada Partinin uye sayısı240,000kadardı.3Temmuz’akadar,yaniişçigosterisibastırılmadanonce,Bolşeviklerhalalegalolarakçalışırken,Partinin29’uRusça,12’sidedigerdillerdeolmakuzere41yayınorganıvardı.

251


TemmuzgunlerisırasındaBolşeviklereveişçisınıfınayapılanbaskılar,Partininnufuzunuazaltmakşoyledursun,dahadaçogalttı.Yerelorgutlerdengelendelegeler,işçiveaskerlerin,MenşevikveSosyal-Devrimcilerinasılkitlelerhalindeterkettikleriniveonlarınasıl“sosyal-zindancılar”diyeadlandırdıklarınıgosterenpekçokolaydansozediyorlardı.MenşevikveSosyal-Devrimcipartiuyesiiş-çiveaskerler,uyelikkartlarınıofkevetiksintiiçindeyırtıyorlar,Bol-şevikPartiyealınmakiçinbaşvuruyorlardı.

Kongredetartışılanbaşlıcakonular,MerkezKomitesininsiyasiraporuve siyasidurumdu.Her ikimeseledede raporuStalinyol-daşverdi.Stalinyoldaş,burjuvazininbutunbastırmaçabalarınarag-men devrimin nasılbuyudugunu ve geliştiginibuyukbiraçıklıklagosterdi.Devrimin,uretimveurunlerindagıtımıuzerindeişçidene-timiningerçekleştirilmesi,topraklarınkoylulereverilmesiveiktida-rınburjuvazininelindenalınıpişçisınıfıveyoksulkoylulugedevre-dilmesisorunlarınıgundemekoyduguna işaretetti.Devrimin,birsosyalistdevrimkarakterineburundugunusoyledi.

Temmuzgunlerindensonraulkedesiyasidurumkoktendegiş-mişti.Ikiliiktidarsonaermişti.Sosyal-DevrimcilerinveMenşevikle-rinyonetimindekiSovyetler,tumiktidarıdevralmayıreddetmiş,vebuyuzdentumiktidarıkaybetmişlerdi.IktidarburjuvaGeçiciHuku-mettinelindetoplanmıştıvebuhukumet,devrimisilahsızlandırma,devriminorgutleriniezme,BolşevikPartiyiyoketmeçabalarınade-vamediyordu.Devriminbarışçılbirgelişmesiiçinherturluimkanortadankalkmıştı.Stalinyoldaşınsoyledigigibitekyolkalmıştı—iktidarışiddetyoluyla,GeçiciHukumet’idevirerekelegeçirmek.Ik-tidarışiddetyoluylaamaancakyoksulkoylulukleittifakkuranpro-letaryaelegeçirebilirdi.

HalaMenşeviklerinveSosyal-Devrimcilerinyonetimindebulu-nanSovyetler,burjuvazininkampınakaymışlardıvebuşartlaral-tındaancakGeçiciHukumet’inyardakçısırolunuoynayabilirlerdi.

252


Stalinyoldaş,Temmuzgunlerindensonra“TumIktidarSovyetlere!”şiarınıngerialınmasıgerektigini soyledi.Ancak,buşiarıngeçiciolarakgerialınması,aslaSovyetiktidarıugrunamucadeledenvaz-geçilmesianlamınagelmiyordu.Sozkonusuolan,genelolarakdev-rimcimucadeleninorganlarıolanSovyetlerdegil,yalnızcavarolanSovyetler,MenşeviklerleSosyal-DevrimcilerinyonetimindekiSov-yetlerdi.

“Devrimin barışçıl dönemi sona ermiştir”, diyordu Stalin

yoldaş,“barışçılolmayanbirdönem,çatışmalarvepatlamalar

dönemibaşlamıştır.”(Lenin-Stalin,1917Yılı,s.308.)

Parti,silahlıayaklanmayadogrugidiyordu.Kongrede,burjuvazininetkisiniyansıtanbazıkimseler,sosya-

listdevrimyolununbenimsenmesinekarşıçıktılar.TroçkistPreobrajenski,iktidarınelegeçirilmesineilişkinkarar-

da,ancakBatıdabirproleterdevrimioldugutakdirdeulkeninsos-yalistyolayoneltilebilecegininbelirtilmesinionerdi.

StalinyoldaşbuTroçkistoneriyekarşıçıktıveşoylededi:“SosyalizmyolunuaçacakülkeninRusyaolmasıihtimaliyok

sayılamaz...SadeceAvrupa’nınbizeyolgösterebileceğiniiddia

edeneskimişfikirleriatmalıyız.BirdogmatikMarksizmvardır,

bir de yaratıcı Marksizm. Ben ikincisinden yanayım.” (Aynı

yerde,s.314ve315.)

TroçkistbirtutumtakınanBuharin,koylulerin“anavatansavu-nucuları“nıdesteklemeegilimindeoldugunu,burjuvaziyleaynıblokiçindeoldugunu,veişçisınıfınıizlemeyeceginiiddiaetti.

Buharin’ekarşıçıkanStalinyoldaş,farklıkoyluleroldugunugos-terdi:biryandan,emperyalistburjuvaziyidestekleyenzenginkoylu-ler,veoteyandanişçisınıfıylaittifakisteyenvedevriminzaferiugrunamucadeledeonundesteklemeyehazıryoksulkoylulukvardı.

Kongre, Preobrajenski ve Buharin’in degişiklik onergelerinireddettiveStalinyoldaşınsundugukarartasarısınıonayladı.

253


Kongre, Bolşeviklerin iktisadi platformunu da tartıştı veonayladı.Bununananoktalarışunlardı:çiftliksahiplerinintoprak-larınaelkonulmasıveulkedebutuntopraklarınmillileştirilmesi,bankalarınmillileştirilmesi,buyuksanayiinmillileştirilmesiveure-timvedagıtımuzerindeişçidenetimi.Kongre,uretimuzerindeişçidenetimiugrunamucadeleninoneminivurguladı.Bu,dahasonrabuyuksanayiişletmelerininmillileştirilmesinegeçişteonemliroloynayacaktı.

VI.PartiKongresibutunkararlarında,sosyalistdevriminzaferi-ninonkoşuluolarakLenin’inproletaryaileyoksulkoylulugunittifa-kıonermesiniozelliklevurguladı.

Kongre,sendikalarıntarafsızlıgıMenşevikteorisinimahkumet-ti.Rusyaişçisınıfınınonundekitarihigorevlerin,ancakişçisendika-larınınBolşevikPartininsiyasionderliginitanıyanmilitansınıfor-gutleriolarakkalmalarıylayerinegetirilebilecegineişaretetti.

Kongre, o sıralar sık sık kendiliginden ortaya çıkan “GençlikBirlikleriuzerine” de bir karar aldı. Daha sonrakiçabalarıylaPartibugençorgutleriPartininyedekgucuolaraksaglamaalmayıbaşardı.

Kongre,Lenin’inmahkemeonuneçıkıpçıkmamasısorununudatartıştı.Kamenev,Rykov,Troçkivedigerleri,dahaPartiKongre-sindenonce,Lenin’inkarşı-devrimcilerinmahkemesi onuneçık-masıgerektiginisavunuyorlardı.

Stalinyoldaş,Lenin’inmahkemeonuneçıkmasınaşiddetlekarşıçıktı.AynışekildeVI.Kongredebunakarşıçıktı,çunkubununbirdu-ruşmadegil,birlinçmahkemesiolacagıgoruşundeydi.Kongre,burju-vazininbirtekşeyihedeflediginden—entehlikeliduşmanıolarakLe-nin’i fiziken ortadan kaldırmak istediginden kuşku duymuyordu.Kongre,burjuvazinindevrimciproletaryanınonderlerineyaptıgıpoliszulmunuprotestoettiveLenin’ebirselammesajıyolladı.

254


VI.PartiKongresi,yenibirPartiTuzugukabuletti:PartiTuzu-gunde,tumPartiorgutlerinindemokratikmerkeziyetçiliktemelindeinşaedilmekzorundaoldugunaişaretediliyordu.

Buşuanlamageliyordu:

1) Partininbaştanaşagıyabutunyoneticiorganlarınınseçimyoluylaişbaşınagelmesi;

2) PartiorganlarınınkendiPartiorgutlerineperiyodikolarakhesapvermesi;

3) SıkıPartidisipliniveazınlıgınçogunlugatabiolması;

4) Ust organların butun kararlarının alt organlar ve butunPartiuyeleriiçinmutlakbaglayıcılıgı.

PartiTuzugunde, yeni uyelerin Partiye kabulu, ikiPartiuye-sinintavsiyesiveyerelorgutungeneluyetoplantısınınonayıuzeri-neyerelpartiorgutleritarafındanyapılırdeniyordu.

VI.Kongre,“AraGrup”(“Mejrayontsy”)veonderleriTroçki’yiPartiyekabul etti. Bu, 1913’ten beri Petrograd’davarolan,Troç-kistMenşeviklerlePartidenayrılmışbirkısımeskiBolşeviklerdenmeydanagelenkuçukbirgruptu.

Savaş sırasında ”AraGrup”, santrist bir orguttu. Bolşeviklerekarşımucadeleetmişti,fakatbirçoknoktadaMenşeviklerledehem-fikirolmamıştı,boylecesantrist,yalpalayanbirarakonumalmıştı.VI.partiKongresisırasında

”AraGrup”,Bolşeviklerlebutunnoktalardaaynıgoruşteoldugu-nubelirttivePartiyekabulunuistedi.PartiKongresi,bunlarınza-manlagerçekBolşeviklerolacagıumuduyla,isteklerinikabuletti.Bu“AraGrup”unbazıuyeleri,orneginVolodarski,Uritskivediger-leri, gerçektendesonradanBolşevikoldular.Troçkiveonunbiravuçyakınarkadaşınagelince,sonradanortayaçıktıgıgibi,bunlarPartiye,Parti içinçalışmak uzere,degil, fakatPartiyi içerdenço-kertmekveyıkmakamacıylakatılmışlardı.

255


VI.PartiKongresininbutunkararları,proletaryayıveyoksulkoylu-lugu silahlı ayaklanmayahazırlamak amacını guduyordu. VI. PartiKongresiPartiyisilahlıayaklanmaya,sosyalistdevrimeyoneltti.

Kongre,işçileri,askerlerivekoyluleriburjuvaziyletayinediciçarpışmalariçinguçlerinihazırtutmayaçagıranbirpartiManifes-tosuyayınladı.Manifestoşusozlerlesonbuluyordu:“Oyleyseyenisavaşlarahazırlanın,silaharkadaşları!Azimle,cesaretlevesukunet-le,provokasyonakapılmaksızınguç toplayınve savaşkollarınızıkurun!Proleterlerveaskerler,partibayragıaltındatoplanın!Koyunezilenleri,bayragıaltındatoplanın!”

5. GENERAL KORNİLOV’UN DEVRİME KARŞI KOMPLOSU.KOMPLONUN BASTIRILMASI. PETERSBURG VE MOSKOVASOVYETLERİBOLŞEVİKLEREGEÇİYOR.

Burjuvazitumiktidarıgasbettiktensonra,guçtenduşmuşSov-yetleriyıkmakveaçıkkarşı-devrimcibirdiktatorlukkurmakiçinhazırlıklaryapmayabaşladı.MilyonerRyabuşinskikustahça,çıkaryolun“açlıgınkuruelinin,halkınsefaletinin,halkınsahtedostları-nın—demokratikSovyetlerinveKomitelerin—“bogazınasarıl-ması”oldugunubelirtti.Cephedeharpdivanlarıaskerlerdenhun-harca intikamalıyor, toplu olumcezaları dagıtıyordu.3Agustos1917’deBaşkomutanGeneralKornilov,cephegerisindede olumcezasınınuygulanmasınıtalepetti.

12 Agustos’ta Moskova’daki Buyuk Tiyatro’da, Geçici Huku-met’inburjuvazininveçiftliksahiplerininguçleriniseferberetmekiçintopladıgıDevletŞurasıçalışmayabaşladı.Şurayaesasolarakçiftlik sahiplerinin, burjuvazinin, generallerin, subayların veKa-zaklarıntemsilcilerikatıldı.ŞuradaSovyetlerMenşeviklerveSosyal-Devrimcilercetemsilediliyordu.

256


DevletŞurasınınaçıldıgıgunBolşeviklerMoskova’da,birpro-testoişaretiolarak,birgenelgrevorgutlediler;bugreveişçilerinçogunlugukatıldı.Aynızamandabirdizibaşkaşehirdedegrevleroldu.Sosyal-DevrimciKerenski,Şuradaatıptutarak,çiftliksahiple-rinintopraklarınınkoylulerce izinsizolarak işgaliçabaları dahilbutun devrimci hareket teşebbuslerini “demirlevekanla”bastır-matehdidisavurdu.

Karşı-devrimciGeneralKornilov,açıktanaçıga“butunKomiteveSovyetlerinkaldırılmasını”talepetti.

Bankacılar,tuccarlarvefabrikatorlerGenelKarargaha,Korni-lov’akoştular,parayardımıvedestekvaadettiler.

“Muttefikler”in,yaniIngiltereveFransa’nıntemsilcilerideGe-neralKornilov’açıkarakdevrimekarşıharekatıngeciktirilmemesi-nitalepettiler.

General Kornilov’un devrime karşı komplosunda dananınkuyrugukopacaktı.

Kornilov hazırlıklarını açıkça yapıyordu. Dikkati başka yereçekmek için, komplocular, Bolşeviklerin Petrograd’da 27Agus-tos’ta,devriminilkaltıayınınsonundabirayaklanmahazırladıklarısoylentisiniçıkardılar.KerenskibaşkanlıgındakiGeçiciHukumet,Bolşeviklereşiddetlesaldırdıveproletaryapartisinekarşıteroruyogunlaştırdı.BuaradaGeneralKornilov,Petrograduzerinehare-ketegeçirmek,Sovyetleriortadankaldırmakvebiraskeridiktator-lukkurmakiçinaskeryıgıyordu.

Kornilov,karşı-devrimcieyleminiKerenski’yleoncedenkarar-laştırmıştı.FakatKornilov’uneylemibaşlarbaşlamazKerenskibir-denbirecephedegiştirdivekendinimuttefikindenayırdı.Kerenski,dahaşimdidenKorniloveylemiylearasınasınırçekmezse,Korni-lov’akarşıayaklanıponuezecekolanyıgınların,kendiburjuvahu-kumetinidesupurupalmasındankorkuyordu.

257


25Agustos’taKornilov,“anavatanıkurtarmak” istedigini ilanederek,GeneralKrimovkomutasındaki3.SuvariKolordusunuPet-rograd uzerine surdu. Kornilov isyanı karşısında Bolşevik PartiMerkezKomitesi,işçiveaskerleri,karşı-devrimeaktifsilahlıdire-nişegeçmeyeçagırdı.Işçilerhızlasilahlanmayabaşladılarvedireni-şehazırlandılar.BugunlerdeKızılMuhafızkıtalarımuazzambirge-lişme gosterdi. Işçi sendikaları, uyelerini seferber etti. Petrog-rad’dakidevrimciaskeribirliklerdesavaşahazırhalegetirildi.Pet-rogradçevresindesiperlerkazıldı,dikenlitelengelleridikildiveşehregelendemiryollarısokuldu.ŞehrikorumakiçinKronstadt’tanbinlerce silahlı bahriyeli geldi.Petrograd uzerine yurumekteolan“VahşiTumen”edelegeleryollandı.Delegeler“VahşiTumen”imeydanagetirenKafkasyalıdaglılaraKorniloveylemininamacınıanlatınca,tumenPetrograduzerineilerlemeyireddetti.Kornilov’undigerbirliklerinedeajitatorleryollandı.Neredetehlikevarsa,oradaKornilov’lasavaşmakiçinDevrimKomitelerivekarargahlarkurul-du.

Bugunlerde,Kerenskidedahil,dehşetiçindekalanSosyal-Dev-rimciveMenşevikliderler,korunmakiçinBolşevikleresıgındılar,çunkubaşkentteKornilov’ubozgunaugratabilecekbirtekgerçekguçoldugunainanıyorlardı:Bolşevikler.

Ama yıgınları Kornilov isyanını ezmek için harekete geçirenBolşevikler, Kerenski hukumetine karşımucadeledendevazgeç-mediler.Kerenskihukumetini,MenşevikleriveSosyal-Devrimcilerikitlelereteşhirettiler;onlarınbutunpolitikalarınıngerçekteKorni-lov’unkarşı-devrimcikomplosunayardımetmekteoldugunugos-terdiler.

ButedbirlerinsonucuKornilovisyanıbastırıldı.GeneralKrimovintiharetti.KornilovveyardakçılarıDenikinveLukomskitutuklandılar(amakısazamansonraKerenskitarafındanserbestbırakıldılar).

258


Kornilovisyanınınbozgunaugratılmasıbirandadevrimilekar-şı-devrimarasındakiguçlerdengesiniortayakoydu.GenerallerdenveKadetPartisinden,burjuvazininaglarınatakılıpkalanMenşevik-lereveSosyal-Devrimcilerevarıncayakadarbutunkarşı-devrimkampınınolumemahkumoldugunugosterdi.Savaşındayanılmazyukunusuruncemedebırakmapolitikasınıveuzayansavaşınse-bepolduguiktisadikargaşanın,MenşeviklerinveSosyal-Devrimci-lerinyıgınlaruzerindekietkisinitamamenyıkmışolduguaçıgaçık-tı.

Kornilovisyanınınyenilgisiayrıca,BolşevikPartinindevrimintayin edici gucu haline geldigini ve karşı-devriminherbirteşeb-busunu boşa çıkarabilecegini gosterdi. Partimiz henuz hukumetpartisidegildi,fakatKornilovgunlerindegerçektenhukumetedenbirguçmuşgibidavrandı,çunkutalimatlarıişçilerveaskerlertara-fındanduraksamadanyerinegetiriliyordu.

Sonolarak,Kornilovisyanınınbastırılması,gorunuşteoluSov-yetleringerçekteçokbuyukbirdevrimcidirenişgucubarındırdı-gınıgosterdi.KornilovbirliklerininyolunukesenonlarıngucunukıranlarınSovyetlerveSovyetlerinDevrimKomitelerioldugunahiçşupheyoktu.

Korniloveyleminekarşımucadele,bitkiselhayatyaşayanIşçiveAskerTemsilcileriSovyetlerinecanlılıkgetirdi,onlarıuzlaşmapolitikasınınetkisindenkurtardı,devrimcimucadeleninaçıkyolu-nagetirdiveBolşevikPartiyeyoneltti.

Bolşeviklerin Sovyetlerdeki etkisi her zamankinden dahadaguçlendi.

Bolşeviklerinetkisikırdadahızlaartmayabaşladı.

Kornilovisyanıgenişkoylukitlelerine,çiftliksahiplerivegene-rallerBolşevikleriveSovyetleriezmeyibaşardıgıtakdirdesıranınkoylulugegeleceginigosterdi.OnuniçinyoksulkoylulugungenişkitleleriBolşeviklerinetrafındadahasıkıtoplanmayabaşladı.Yalpa-

259


lamalarıNisan-Agustos1917donemindedevrimingelişmesiniya-vaşlatmış olan orta koylulere gelince,Kornilov’unbozgunundansonraonlardakesinolarakBolşeviklereyonelmeyeyoksulkoylu-luklebirleşmeyebaşladılar.GenişkoylukitleleriancakBolşevikPar-tininonlarısavaştankurtarabilecegini,ancakbupartininçiftliksa-hiplerinidevirebileceginivetopraklarıkoylulerevermeyehazırol-dugunugittikçedahafazlaanladılar.EylulveEkim1917’dekoylu-lerin toprak işgali olaylarındaçokbuyukbirartışgoruldu.Çiftliktopraklarını izinsizolarak surmekgenel bir karaktere burundu.Devrimiçinayaklanmışolankoylulerişimdiartıkneguzelsozler,nedecezalandırmaseferleridurdurabilirdi.

Devrimdalgasıyukseliyordu.

BunuSovyetlerincanlanmasıveyenilenmesi,Bolşevikleşmesidonemiizledi.Temsilcileriniyenidenseçenfabrikalar,atolyelerveaskeribirlikler,MenşevikveSosyal-DevrimcilerinyerineBolşevikParti temsilcileriniSovyetlereyolladılar.Kornilovuzerindezaferinertesigunu,31Agustos’taPetrogradSovyeti,Bolşeviklerinpoliti-kasındanyanaoldugunuilanetti.PetrogradSovyetininÇaydzebaş-kanlıgındaki eski Menşevik-Sosyal-Devrimci Prezidyumu istifaederekBolşeviklere yeraçtı.5Eylul’deMoskovaIşçiTemsilcileriSovyetiBolşevikleregeçti.MoskovaSovyetininSosyal-DevrimciMenşevikPrezidyumudaistifaederekBolşeviklereyolaçtı.

Bu,başarılıbirayaklanmaiçinzorunlubellibaşlıonkoşullarınşimdidenolgunlaşmışoldugunaişaretti.

“TumIktidarSovyetlere!”şiarıtekrargundemegeldi.

Fakatbuartıkeski, iktidarınMenşevik-Sosyal-DevrimciSov-yetleredevrişiarıdegildi.Şimdibuartık,ulkedetumiktidarınBol-şevikleronderligindekiSovyetleredevredilmesiamacıylaSovyetle-riGeçiciHukumet’ekarşıayaklanmayaçagıranbirşiardı.

Uzlaşıcıpartilerdeçozulmebaşladı.

260


DevrimciKoylulerinbaskısıylaSosyal-DevrimciPartidebirsolka-natoluştu;“Sol”Sosyal-Devrimcilerolarakbilinenbugrup,burjuvaziy-leuzlaşmapolitikasınahoşnutsuzlugunudilegetirmeyebaşladı.

Menşeviklerarasındada,“Enternasyonalistler”diyeadlandırı-lanveBolşevikleremeyledenbir“Sollar”grubuortayaçıktı.Anar-şistleregelince,onlarınnufuzuitibarıylazatenonemsizolangrubukesinolarakçozulupgrupçuklaradagıldı.Bunlarınbirkısmıadisuçlulara,hırsızlaraveprovokatorlere,yani toplumuntortusunakarıştılar.Birkısmı,“ilkesel”mulksuzleştiricilerolupkoylulerivekasabalılarısoymayagiriştiler,işçikuluplerininlokallerinivepara-larını soydular.Digerleri ise açıkçakarşı-devrimcilerin kampınageçtiler,burjuvaziyeadicehizmetederekkendirahatlarınabaktılar.Bunlarınhepsiherturludevletiktidarına,ozellikleişçilerinvekoy-lulerindevrimciiktidarınakarşıydılar,çunkudevrimciiktidarınhal-kısoymalarınavekamumulkleriniyagmalamalarınaizinvermeye-ceginibiliyorlardı.

Kornilovdarbesininezilmesindensonra,MenşeviklerveSosyal-Devrimciler,devriminkabarandalgasınızayıflatmakiçinbirteşebbusdahayaptılar.Buamaçla12Eylul1917’deSosyalistpartilerin,uzlaşıcıSovyetlerin,sendikaların,Zemstvo’ların,ticaretvesanayiçevrelerininveaskeribirliklerintemsilcilerininkatıldıgıbirTum-RusyaDemokra-tikKonferansıtopladılar.Konferans,OnParlamentoolarakbilinenbirGeçiciCumhuriyetŞurasıkurdu.Uzlaşıcılar,OnParlamento’nunyar-dımıyladevrimidurdurup, ulkeyiSovyetdevrimiyolundanburjuva-anayasalgelişmeyoluna,burjuvaparlamentarizmiyolunasaptırabil-meyiumuyorlardı.Ancakbu,siyasimuflislerin,devrimçarkınıgeridondurmeyolundakiumutsuzbirçabasıydı.Fiyaskoylasonuçlanmasıkaçınılmazdı,nitekim oyleoldu.Işçiler“Predparlament”e(OnParla-mento’ya)“predbannik”(onhamam)diyerekuzlaşıcılarınparlamen-terçabalarıylaalayediyorlardı.

261


BolşevikPartiMerkezKomitesi,OnParlamento’yuboykotet-meyekararverdi.Nevarki,KamenevveTeodoroviçgibikişilerinbulunduguOnParlamento’nunBolşevikfraksiyonu,OnParlamen-to’yuterketmekistemedi.FakatPartiMerkezKomitesionlarıbunamecburetti.PartiyiayaklanmahazırlıklarındansaptırmayaÇalışanKamenevveZinovyev,OnParlamento’yakatılmakistegindediretti-ler.Tum-RusyaDemokratikKonferansınınBolşevikfraksiyonununbirtoplantısındakonuşanStalinyoldaş,OnParlamento’yakatılma-yaşiddetlekarşıçıktı.OnParlamento’yubir“Kornilovucubesi”diyeadlandırdı.

LeninveStalin,OnParlamento’yaçokkısabirsureiçindeolsakatılmanınonemlibirhataolacagıkanısındaydılar,çunkuboylebirkatılım,kitlelerde,OnParlamentoemekçihalkiçinsankigerçektenbirşeyleryapabilecekmişgibisahtehayalleruyandırabilirdi.

Bolşevikleraynızamanda,çogunluktaolacaklarınıumduklarıII.Sovyet Kongresinin toplanması için yogun hazırlık yapıyorlardı.Tum-RusyaMerkezYurutmeKomitesi’ndekiMenşeviklerinveSos-yal-Devrimcilerin tum oyunlarına ragmen, Bolşevik Sovyetlerinbaskısı altında, II. Tum-Rusya Sovyet Kongresi, 1917 Ekim’ininikinciyarısıiçintoplantıyaçagrıldı.

6. PETERSBURG’DAEKİMAYAKLANMASIVE GEÇİCİ HÜKÜ-MET’İNTUTUKLANMASI.II. SOVYETKONGRESİVE SOVYETHÜKÜMETİNİNKURULMASI.II.SOVYETKONGRESİNİNBARIŞVE TOPRAK KONUSUNDAKİKARARNAMELERİ. SOSYALİSTDEVRİMİNZAFERİ.SOSYALİSTDEVRİMİNZAFEREULAŞMA-SININNEDENLERİ.

Bolşevikler,ayaklanmaiçinyolunhazırlıklaragiriştiler.Lenin,herikibaşkenttede-MoskovavePetrograd-IşçiveAskerTemsilci-leriSovyetlerindeçogunluksaglamışolanBolşeviklerin,devlet ik-

262


tidarınıkendiellerinealabileceklerinivealmalarıgerektiginisoy-ledi.KatedilenyolugozdengeçirenLenin,“Halkınçogunlugununbizdenyana”oldugunuvurguladı.MerkezKomitesineveBolşevikorgutlereyazıvemektuplarında Lenin, ayaklanmanınbaşarısınısaglamakiçinordubirliklerinin,donanmanınveKızılMuhafızlarınneşekildekullanılması,Petrograd’dakihangikilitnoktalarınelege-çirilmesigerektiginivs.gosterensomutbirayaklanmaplanıçıkar-dı.

7 Ekim’de Lenin Finlandiya’dan gizlice Petrograd’a geldi.10Ekim1917’deyapılanPartiMerkezKomitesinintarihitoplantısın-dabirkaçguniçindesilahlıayaklanmanınbaşlatılmasıkararıalındı.Lenintarafındanhazırlanan,PartiMerkezKomitesinintarihikara-rındaşoyledeniliyordu:

“MerkezKomitesi,gerekRusdevrimininuluslararasıduru-

munun(sosyalistdünyadevrimininbütünAvrupa’dageliştiğinin

kesinbir ifadesiolanAlmandonanmasındakiayaklanma; em-

peryalistlerinsavurdukları,Rusya’dakidevrimiboğazlamatehdi-

di), gerek askeridurumunun (Rusburjuvazisi ileKerenski ve

şürekasınınPetrograd’ıAlmanlarateslimetmekiçinverdiklerine

şüpheolmayankarar)veproletaryapartisininSovyetlerdeçoğun-

luğuelegeçirmişolmasının,—tümbunların,köylüayaklanmasıy-

lavehalkınPartimizeolangüvenininartmasıolgusuyla(Mosko-

va’dakiseçimler)bağıntıiçinde,vesonolarak,ikincibirKornilov

darbesinin apaçık hazırlanması (birliklerin Petrograd’dan

çekilmesi,PetrogradcivarınaKazaklarınyığılması,Minsk’inKa-

zaklartarafındankuşatılmasıvb.)—bütünbunların,silahlıayak-

lanmayıgündemegetirdiğinitespiteder.

Bu yüzden Merkez Komitesi, silahlı bir ayaklanmanın

kaçınılmazolduğunuvetamamenolgunlaştığınısaptarvebütün

Parti örgütlerini buna göre hareket etmeye ve bütün pratik

meseleleri(KuzeyBölgesiSovyetleriKongresi,birliklerinPetro-

263


grad’dançekilmesi,taraftarlarımızınMoskovaveMinsk’tekiey-

lemlerivb.)bubakışaçısıyla tartışmayavekararabağlamaya

çağırır.”(Lenin,SeçmeEserler,cilt6;s.307.)

MerkezKomitesininikiuyesi,KamenevileZinovyev,butarihikararınaleyhindesozaldılarveoykullandılar.Menşeviklergibion-lardabirburjuvaparlamentercumhuriyetinhayalinikuruyorveiş-çisınıfınınbirsosyalistdevrimigerçekleştirecekgucesahipolma-dıgını,iktidarıdevralmakiçinhenuzolgunlaşmadıgınıonesurerekonaiftiralaryagdırıyorlardı.

ButoplantıdaTroçkidogrudankararaleyhindeoykullanmadıy-sada,ayaklanmanınbaşarıyaulaşmaşansınıhiçeindirecekveça-balarıboşaçıkaracakbirdegişiklikonerdi.Ayaklanmayı,II.SovyetKongresitoplanmadanoncebaşlatmamayıonerdi—bu,ayaklan-mayıgeciktirmek,tarihiniaçıklamakveGeçiciHukumet’iayaklan-madanhaberdaretmekanlamınagelenbironeriydi.

BolşevikPartiMerkezKomitesi,ayaklanmayıyerindeorgutle-mekuzereDonetzHavzasına,Urallara,Helsingfors’a,Kronstadt’a,Guney-BatıCephesinevedigeryerleretemsilcileryolladı.Voroşilov,Molotov,Cerjinski,Orkonikidze,Kirov,Kaganoviç,Kuybişev,Frun-ze,Yaroslavskiyoldaşlarvedigerleri,ayaklanmayıtaşradayonet-mekuzerePartitarafındanozelolarakgorevlendirildiler.JdanovyoldaşUrallardaŞadrinsk’tekisilahlıkuvvetleriçindeçalışmayu-ruttu.MerkezKomitesitemsilcileri,taşradakiBolşevikorgutlerinyoneticilerineayaklanmaplanınıetraflıcaanlattılarveorgutleriPet-rograd’dakiayaklanmayıdesteklemekuzereteyakkuzdurumunagetirdiler.

PartiMerkezKomitesinintalimatıuzerinePetrogradSovyetin-deDevrimciAskeriKomitekuruldu,buKomite,ayaklanmanınlegalkarargahıhalinegeldi.Buaradakarşı-devrimcilerdetumhızlaguçbiriktiriyordu.Ordudakisubaylar,“SubaylarBirligi”adıylabilinenkarşı-devrimcibirorgutkurdular.Karşı-devrimciler,hucumtabur-

264


larıteşkiletmekuzereheryerdekarargahlarkuruyorlardı.Ekimsonundakarşı-devriminemrinde43hucumtaburubulunmaktaydı.OzelSt.GeorgeHacıŞovalyeleritaburlarıkuruldu.

Kerenski Hukumeti, hukumetin Petrograd’dan Moskova’yanakledilmesisorununuortayaattı.Bundanda,şehirdekiayaklan-mayıonlemekamacıylaPetrograd’ıAlmanlarateslimetmeyehazır-landıgıanlaşılıyordu.Petrogradişçiveaskerlerininprotestoları,Ge-çiciHukumet’iPetrograd’dakalmayamecburetti.

16Ekim’dePartiMerkezKomitesininbirgenişletilmişoturumuyapıldı.Butoplantıda,ayaklanmayıyonetmekuzere,başındaStalinyoldaşınbulundugubirPartiMerkeziseçildi.BuPartiMerkezi,Pet-rogradSovyetiDevrimciAskeriKomitesininyoneticiçekirdegiydivepratiktetumayaklanmayıoyonetti.

MerkezKomitesioturumundateslimiyetçiZinovyevileKame-nevayaklanmayıyenidenkarşıçıktılar.Redyanıtıalıncada,basın-daaçıktanayaklanmayavePartiyekarşıtavıralacakkadarilerigit-tiler.18Ekim’deMenşevikgazetesi“NovayaJizn”de(YeniYaşam),KamenevveZinovyev’in,Bolşeviklerinbirayaklanmaiçinhazırlıkyaptıgı,kendilerininisebunubirmaceraolarakgorduklerişeklin-debiraçıklamasıçıktı.BoyleceKamenevveZinovyev,MerkezKo-mitesininayaklanmayailişkinkararınıduşmanaifşaettilervebir-kaçgune kadargirişilecekbir ayaklanmanınplanlandıgını açıgavurdular.Buihanetti.Leninbubagıntıdaşunlarıyazdı:“KamenevveZinovyevsilahlıayaklanmakonusundaPartiMerkezKomitesi-ninaldıgıkararıRodzyankoveKerenski’yeifşaetmişlerdir.”LeninMerkezKomitesi’nde,ZinovyevveKamenev’iPartidenihraçetmesorununuortayaattı.

Hainlerceuyarılmışolandevrimduşmanlarıderhalayaklanma-yıonlemekvedevriminyoneticikadrosunu,BolşevikPartiyiyoket-mekiçintedbirleraldılar.GeçiciHukumet’induzenledigibirgizlioturumda,Bolşeviklerekarşımucadeleetmekiçinalınacaktedbir-

265


lerkararlaştırıldı.19Ekim’deGeçiciHukumetPetrograd’acephe-denalelacelebirlikçagırdı.Sokaklardadevriyelerkolgeziyordu.Karşı-devrim,ozellikleMoskova’dabuyukguçtoplamayıbaşardı.GeçiciHukumetşuplanıhazırlamıştı:II.SovyetKongresininaçılı-şındanbirgunonceSmolny’ye—BolşevikMerkezKomitesikarar-gahına—saldırarakburasıişgaledilecekveBolşevikyoneticimer-kezyokedilecekti.BuamaçlaPetrograd’a,Hukumet’insadakatineinandıgıbirlikleryıgıldı.

Nevarki,GeçiciHukumet’ingunlerivehattasaatleriartıksayı-lıydı. Artık hiçbir guç, sosyalist devrimin muzaffer yuruyuşunudurduramazdı.

21Ekim’deBolşevikler,butundevrimciordubirliklerineDev-rimciAskeriKomitekomiserlerigonderdiler.Ayaklanmadanoncekigunlerde,ordubirliklerinde,işletmelerdevefabrikalardaeylemiçinenerjikhazırlıklaryapıldı.Savaşgemilerine—”Aurora”kruvazoruve“ZaryaSvobodi”(OzgurlukŞafagı)—dekesintalimatverildi.

PetrogradSovyetininbirtoplantısındabirboburlenmekkrizinetutulanTroçki,ayaklanmatarihini,Bolşeviklerinsilahlıayaklanma-yıbaşlatmayıkararlaştırdıklarıgunuduşmanaifşaetti.PartiMer-kezKomitesi,KerenskiHukumetininayaklanmayıbaşarısızkılma-sınameydanvermemekiçin,ayaklanmayıtespitedilentarihtenon-ceII.SovyetKongresininaçılışındanbirgunoncebaşlatmavesur-durmekararıaldı.

Kerenski,24Ekim(6Kasım)sabahınınerkensaatlerinde,Bol-şevikPartimerkezorganı“RaboçiPut”un(IşçiYolu)kapatılması,gazeteninyazıişlerimerkezineveBolşeviklerinmatbaasınazırhlıaraçlarıngonderilmesi içinemirverereksaldırısınıbaşlattı.Amadahasaatsabahın10’uolmadan,StalinyoldaşıntalimatıuzerineKı-zılMuhafızlarladevrimciaskerlerzırhlıaraçlarıpuskurttuler,mat-baayıve“RaboçiPut”unyazıişlerimerkezinitakviyelibirkordonal-tınaaldılar.Saat11’e doğru “Raboçi Put”, Geçici Hükümet’in

266


devrilmesi çağrısıyla çıktı. Aynı sırada, Partinin ayaklanmaMerkezinin talimatı üzerinde, devrimci askerlerden ve KızılMuhafızlardan oluşan müfrezeler derhal Smolny’ye gönderildi.

Ayaklanmabaşlamıştı.

24EkimgecesiLeninSmolny’yegelerekayaklanmanınyoneti-minibizzatustlendi.TumgeceboyuncadevrimciordubirlikleriveKızılMuhafızmufrezeleridurmadanSmolny’yeakınetti.Bolşevik-leronları,GeçiciHukumet’inmevzilendigiKışlıkSarayıkuşatmakuzereşehrinmerkezineyolladılar.

25Ekim’de(7Kasım)KızılMuhafızlarvedevrimcibirliklergar-ları,postaneyi,telgrafhaneyi,BakanlıklarıveDevletBankası’nıiş-galettiler.

OnParlamentodagıtıldı.

PetrogradSovyetininveBolşevikMerkezKomitesininkararga-hıolanSmolny,butunsavaşemirlerininoradançıktıgıdevriminka-rargahıhalinegeldi.

Petrogradişçileribugunlerde,BolşevikPartininonderligialtın-daiyibiregitimdengeçmişolduklarınıgosterdiler.Bolşeviklerinça-lışmalarısayesindeayaklanmayahazırlanmışolandevrimciordubirlikleri,savaşemirleriniharfiyenyerinegetirdilerveKızılMuha-fızlarlaomuzomuzaçarpıştılar.Donanmadaordudangerikalmadı.Kronstadt,BolşevikPartininbirkalesiydiveoradaGeçiciHuku-met’in otoritesi çoktandır tanınmıyordu. “Aurora” kruvazoru 25Ekim’de,KışlıkSarayayoneliktoplarınıngurlemesiyleyenibirça-gın,BuyukSosyalistDevrimçagınınbaşladıgınımujdeledi.

25Ekim’de(7Kasım)Bolşeviklerin,“RusyaYurttaşlarınaçagrı-sıyayınlandı.Buçagrıda,burjuvaGeçiciHukumet’indevrildigivedevletiktidarınınSovyetlerinelinegeçtigibildiriliyordu.

GeçiciHukumet,askeriokulogrencilerininvehucumtaburları-nınkoruduguKışlıkSarayasıgınmıştı.25Ekim’I26’yabaglayange-

267


cedevrimciişçiler,askerlervebahriyelilerKışlıkSarayıhucumlaelegeçirdilerveGeçiciHukumet’itutukladılar.

SilahlıayaklanmaPetrograd’dabaşarıyaulaşmıştı.

II.Tum-RusyaSovyetKongresi,25Ekim(7Kasım)1917’deak-şamsaat10.45’te,Petrograd’dakimuzafferayaklanmanıntamis-timilerledigivebaşkentteiktidarınfiilenPetrogradSovyetininelinegeçtigibirsırada,Smolny’deaçıldı.

Bolşeviklerkongredeeziciçogunluksagladılar.ArtıkdevirlerininkapanmışoldugunugorenMenşevikler,Bund’cularve sag Sosyal-Devrimciler,çalışmalarahiçbirşekildekatılmayacaklarınıbildirerekkongreyiterkettiler.SovyetKongresindeokunanbirdemeçlerinde,EkimDevriminibir“askerikomplo”olarakadlandırıyorlardı.KongreMenşevikleriveSosyal-Devrimcilerimahkumettiveonlarınayrılma-sınauzulmekbiryana,hainlerinçekilmesisayesindekongregerçek-tendevrimcibirişçiveaskertemsilcilerikongresihalinegeldigiiçinbunumemnunluklakarşıladıgınıvurguladı.

Kongreadına,tumiktidarınSovyetleregeçtigiilanedildi.

II.SovyetKongresininçagrısındaşoyledeniyordu:

“Işçi,askervekoylulerinbuyukçogunlugununiradesine,işçile-rin ve garnizonun Petrograd’da gerçekleştirilmiş olan muzafferayaklanmasınadayananKongre,iktidarıkendielinealır.”

26Ekim(8Kasım)1917gecesiII.SovyetKongresiBarışÜzeri‐neKararname’yikabuletti.Kongre,savaşyurutenulkelere, barışgoruşmelerinin yapılabilmesi için derhal en azuçaysurelibirateşkes imzalanmasıçagrısındabulundu.Kongre,butunsavaşanulkelerinhukumetlerinevehalklarınaçagrıylaaynızamanda,“in-sanlıgınenileriuçulusununvebusavaştayeralanenbuyukdevlet-lerin:Ingiltere,FransaveAlmanya’nınsınıfbilinçliişçilerine”deçagrıdabulunuyordu.Buişçileri“barışdavasınıveaynızamandaemekçivesomurulenkitlelerinherturlukolelikvesomurudenkur-

268


tuluşudavasınıbaşarıylasonunakadargoturmeye”yardımetmeyeçagırıyordu.

AynıgeceII.SovyetKongresi,“çiftliksahiplerinintoprakmul-kiyetininhiçbirtazminatodenmeksizinderhalkaldırıldıgını”bildi-renToprakÜzerineKararname’yikabuletti.Butoprakkararname-si,242yerelkoyluseçmengorevindenderlenmişbirkoyluseçmengorevinikendinetemelalıyordu.Buseçmengoreviuyarınca,top-raktaozelmulkiyetilelebetkaldırılacakveyerinetopraktakamuveyadevletmulkiyetigetirilecekti.Çiftliksahiplerine,tacavema-nastırlaraaittopraklar,bedavakullanmalarıiçintumemekçileredevredilecekti.

Bukararnameyle koyluluk, EkimSosyalistDevriminden,dahaonceçiftliksahiplerine,burjuvaziye,çarınhanedanına,manastırlaravekiliseyeait150milyondesiyatindenfazlayenitoprakeldeetti.

Bundanbaşkakoyluler,çiftliksahiplerineyılda500milyonaltınrubleyevarankiraodemektendekurtuldular.

Butunyeraltı zenginlikleri (petrol,komur, cevherlervb.),or-manlarvesularhalkınmulkiyetinegeçti.

Nihayet,II.Tum-RusyaSovyetKongresinde,ilkSovyetHuku-meti,HalkKomiserleriKonseyikuruldu.HalkKomiserleriKonseyiyalnızcaBolşeviklerdenmeydanageliyordu.IlkHalkKomiserleriKonseyi’ninBaşkanlıgınaLeninseçildi.

Boylece,tarihiII.SovyetKongresininçalışmalarısonaerdi.Kongredelegeleri,SovyetlerinPetrograd’dakizaferininmuştu-

sunuyaymakveSovyetiktidarınınbutunulkeyeyayılmasınısagla-makiçingeldikleriyerleregeridonduler.IktidarulkeninheryerindehemenSovyetlerinelinegeçmedi.Petrograd’daSovyetHukumetikurulduguhalde,Moskova’dadahabirkaçguninatlıveşiddetliso-kakçarpışmalarıoldu.iktidarınMoskovaSovyetininelinegeçmesi-nionlemekiçinkarşı-devrimciMenşevikveSosyal-Devrimciparti-ler,BeyazMuhafızlarlaveaskeriokulogrencileriylebirlikteişçilere

269


veaskerlerekarşısilahlımucadeleyegiriştiler.Asileribozgunaug-ratmakveMoskova’daSovyetiktidarınıkurmakbirkaçgunaldı.

BizzatPetrograd’ıniçindevecivarındakibazıilçelerdekarşı-devrimciler,dahadevriminzaferindensonrakiilkgunlerde,Sovyetiktidarını devirme teşebbuslerine giriştiler. 10 Kasım 1917’de,ayaklanmasırasındaPetrograd’danKuzeyCephesibolgesinekaçanKerenski,birkaçKazakbirliginibirarayagetirdiveonlarıGeneralKraznov’un komutasında Petrograd uzerine yuruttu. 11 Kasım1917’de Petrograd’da, başında Sosyal-Devrimcilerin bulundugu“DevrimiveAnavatanıKurtarmaKomitesi”adlıkarşı-devrimcior-guttarafındanaskeriokulogrencilerininisyanıorgutlendi.Fakatisyancılarkolaylıklabastırıldı.Birguniçinde,11Kasımakşamınakadar, askeri okul ogrencilerinin isyanı bahriyelilerveKızılMu-hafızlartarafındantasfiyeedildi,ve13Kasım’daGeneralKraznov,Pulkovatepeleriyakınındabozgunaugratıldı.Lenin,Ekimayaklan-masıgunlerindeoldugugibi,buanti-Sovyetisyanınbastırılmasınıbizzatyonetti.Lenin’inegilmezkararlılıgıvezafereolansogukkan-lıguvenikitlelericoşturduvekaynaştırdı.Duşmanezilmişti.Kraz-novesiralındıveSovyetiktidarınakarşımucadeleyidurduracagınadair“şerefsozu”verdi.Bu“şerefsozu”uzerineserbestbırakıldı.FakatKraznov,sonradangorulecegiuzere,generalsozuneihanetetti.Kerenskiise,kadınkılıgında“bilinmeyenbiryonde”kaçmayıbaşardı.

Mohilev’debulunanOrduGenelKarargahında,BaşkomutanGe-neralDuhonindeisyanakalkıştı.SovyethukumetionaAlmanOrduKomutanlıgı ile derhal ateşkes goruşmelerine başlama direktifiverdiginde,Hukumetindirektifineuymayıreddetti.BununuzerineSovyetHukumetininemriylegorevindenalındı.Karşı-devrimciGe-nelKarargahdagıtıldıveDuhonin,onakarşıayaklananaskerlerta-rafındanolduruldu.

270


Partiiçinde adıçıkmışbazıoportunistlerde (Kamenev,Zi-novyev,Rykov,Şlyapnikovvebaşkaları)Sovyetiktidarınakarşıbirçıkışyaptılar.EkimDevrimitarafındanhenuzdevrilmişolanMenşeviklerinveSosyal-Devrimcilerindedahilolacagıbir“tum-SosyalistHukumet”kurulmasınıtalepettiler.15Kasım1917’deBolşevikPartiMerkezKomitesi,bukarşı-devrimcipartilerlean-laşmayıreddedenveKamenevveZinovyev’idevrimingrevkırı-cıları ilan eden bir karar kabuletti.17Kasım’da,Partininpoli-tikasıylahemfikirolmayanKamenev,Zinovyev,RykovveMilyu-tin,MerkezKomitesindenistifaettikleriniaçıkladılar.Aynıgun,17 Kasım’da,Nogin, kendi adına ve HalkKomiserleriKonseyiuyeleri olan Rykov, V. Milyutin, Teodoroviç, A. Şlyapnikov,D.Ryazanov,YurenevveLarinadına,PartiMerkezKomitesininpo-litikasıylahemfikirolmadıklarıvesozkonusukişilerinHalkKo-miserleri Konseyi’nden istifa ettigi açıklamasını yaptı. Bu biravuçkorkagınfirarı,EkimDevrimininduşmanlarıarasındabirbayramhavasıyarattı.Tumburjuvaziveonunuşakları,agızlarıkulaklarında,BolşevizminçokuşunuilanettilerveBolşevikPar-tininsonununyakınoldugunadairkehanetlerdebulundular.AmabubiravuçkaçakyuzundenPartibiranbile sarsılmadı.PartiMerkezKomitesibunlarıdevrimkaçaklarıveburjuvazininsuçortaklarıolarakdamgaladıveişinebaktı.

“Sol”Sosyal-Devrimcilerise,Bolşeviklerehiçkuşkusuzsempatiduyankoylukitleleriuzerindekinufuzlarınısurdurmekistegiyle,Bolşeviklerlearayıbozmamayaveşimdilikonlarlabirleşikcepheyisurdurmeyekararverdiler.Kasım1917’deyapılankoyluSovyetleriKongresi,EkimSosyalistDevrimininbutunkazanımlarınıbenim-sediveSovyetHukumetininkararnamelerinionayladı.“Sol”Sos-yal-Devrimcilerlebiranlaşmayavarıldıvebirkaç“sol”Sosyal-Dev-rimci(Kolegayev,Spiridonova,ProşyanveSteinberg)Halkkomi-serleriKonseyi’nedahiledildi.FakatbuanlaşmaancakBrest-Litov-

271


skbarışınınimzalanmasınaveYoksulKoyluKomitelerininkurul-masınakadarsurdu.Koylulerarasındaderinbirbolunmeninortayaçıktıgıbusıralarda,Kulaklarınçıkarlarınıgittikçedahaçoktemsileden“Sol”Sosyal-Devrimciler,Bolşeviklerekarşıbirisyankışkırt-tılarveSovyetHukumetitarafındanbozgunaugratıldılar.

Ekim1917’denOcak-Şubat1918’ekadarkikısazamandilimin-deSovyetdevrimitumulkeyeyayıldı.Sovyetiktidarıdevulkenintopraklarıuzerineoylebuyukbirhızlayayıldıki,LeninbunuSov-yetiktidarının“zaferyuruyuşu”olarakadlandırdı.

BuyukEkimSosyalistDevrimizafereulaşmıştı.

Rusya’da Sosyalist Devrimin bu nispeten kolay zaferininbirdizinedeniarasındanşubellibaşlınedenleroneçıkarılmalıdır:

1) Ekim Devrimi, Rus burjuvazisi gibi gorece zayıf, kotubirşekildeorgutlenmişvesiyasibakımdanoldukçatecrubesizbirduş-manlakarşıkarşıyaydı.IktisadibakımdanhalazayıfvetamamenhukumetihalelerinebagımlıolanRusburjuvazisi,durumdanbirçı-kışyolubulabilmekiçinzorunluolannesiyasibagımsızlıganedeyeterliinisiyatifesahipti.Ornegin,neFransızburjuvazisininsahipoldugubuyukçaplısiyasitertipvesiyasihilekarlıkalanındakiengintecrubeye,nedeIngilizburjuvazisininsahipoldugugenişkapsamlıkurnazcauzlaşmalaryapmageleneginesahipti.DahadunÇarlaan-laşmayolunagitmiş,fakatŞubatDevrimiyleÇardevrilipkendisiik-tidaragelince,esastamenfurÇarınpolitikasınısurdurmektendahaiyibirşeyakıledememişti.Savaşulkeningucunuaşmışvehalkileorduyutambirbitkinligeduşurmuşolduguhalde,RusburjuvazisitıpkıÇargibi“zaferekadarsavaş”tanyanaydı.Koyluluktopraksız-lıktan ve çiftlik sahiplerinin boyundurugu altındamahvolurken,burjuvazitıpkıÇargibibuyuktoprakmulkiyetiniozundeoldugugibibırakmayakararlıydı.Işçisınıfıkarşısındapolitikayagelince,Rusburjuvazisi, işçi sınıfınaolannefretindeÇarıbilegeçiyordu,çunku fabrika sahiplerinin boyundurugunu yalnız korumak ve

272


guçlendirmekdegil,aynızamandakitlesellokavtlarlakatlanılmazhalegetirmeyeçabalıyordu.

Halkın,Çarınpolitikasıylaburjuvazininpolitikasıarasındahiç-birozselfarkgormemesiveÇaraolannefretinibudefaburjuvazi-ninGeçiciHukumet’ineyoneltmesindeşaşılacakbirşeyyoktu.

Uzlaşıcıpartiler,Sosyal-DevrimcilerveMenşevikler,halkuze-rindebellibiretkiyesahipolduklarısurece,burjuvazibunlarıbirsiperolarakkullanabilirveiktidarınıkoruyabilirdi.FakatMen-şeviklerveSosyal-Devrimcilerkendileriniemperyalistburjuva-zininajanlarıolarakteşhirediphalkuzerindekietkileriniboyle-cekaybettiktensonra,burjuvaziveonunGeçiciHukumet’idaya-naksızkalmıştı.

2) EkimDevrimininbaşında,Rusyaişçisınıfıgibidevrimcibirsınıf,mucadeleiçindeçelikleşmiş,kısazamaniçindeikidevrimge-çirmişveuçuncudevriminbaşlamasınakadarbarış,toprak,ozgur-lukvesosyalizmugrunamucadeledehalkaonderliginikabulettir-mişbirsınıfbulunuyordu.EgerEkimDevrimininRusyaişçisınıfıgibibironderi,halkınguveninikazanmışbironderiolmasaydı,birişçi-koyluittifakıdaolmazdı,vebuittifakolmadanEkimDevrimizafereulaşamazdı.

3) Rusyaişçisınıfınındevrimde,koylunufusunmuazzamço-gunlugunukapsayanyoksulkoylulukgibiciddiyealınmasıgere-kenbirmuttefiki vardı.Hiçkuşkusuzbirkaçonyıllık “normal”gelişme tecrubesiyle karşılaştırılabilecek olan sekizaydevri-mintecrubesi,koylulugunemekçikitleleriuzerindeizbırakma-dangeçipgitmemişti.Buzamaniçinde,Rusya’dakibutunpartileripratiktesınamak;neKadetlerin,nedeSosyal-DevrimcilerinveMenşeviklerinçiftliksahipleriyleciddibirşekildebozuşmayave-yakoyluleriçinkendikanlarınıakıtmayaniyetliolmadıklarına;Rusya’daçiftliksahipleriylehiçbirbagıolmayıp,bilakis,koylule-rinihtiyaçlarınıtatminetmekiçinçiftliksahipleriniyereçalmaya

273


hazırsadecebirtekpartinin,BolşevikPartininbulundugunaka-naatgetirmekimkanınasahipoldular.Bu,proletaryanınyoksulkoylulukleittifakınıngerçektemelinioluşturdu.Uzunsureboca-layıp,ancakEkimayaklanmasınınarifesindeyoksulkoylulugekatılarakyuzunutumyuregiyledevrimeçevirenortakoylulerintavrınıbelirleyende işçisınıfınınyoksulkoylulukle ittifakınınvarlıgıoldu.

Tanıtlamayagerekyokki,buittifakolmadanEkim

Devrimizafereulaşamazdı.

4)Işçisınıfınınbaşında,Bolşevikpartigibisiyasimucadeleler-dedenenmişvesınanmışbirpartibulunuyordu.AncakBolşevikPartigibibirparti,tayinedicitaarruzdahalkaonderlikedecekka-darcesurvehedefegidenyoldatumveherturluengeletakılmaya-cakkadartemkinlibirparti–ancakboylebirparti,barışugrunage-nel-demokratikhareket,çiftliksahiplerinintopraklarınıelegeçir-mekugrunakoylu-demokratikhareketi,ezilenhalklarınulusalhakeşitligiugrunaulusalkurtuluşhareketiveproletaryanınburjuvazi-yidevirmek,proletaryadiktatorlugunukurmakugrunasosyalisthareketigibibukadarfarklıdevrimcihareketleribirortakdevrim-ciakımdabudenliustacakaynaştırabilirdi.

Hiçkuşkusuz,bufarklıturdendevrimciakımlarınbirguçludevrim selinde birleştirilmesi, Rusya’da kapitalizmin kaderinitayin etti.

5)EkimDevrimi,emperyalistsavaşınhalatamistimilerledigi,ilerigelenburjuvadevletlerinikiduşmankampabolundugu,birbir-leriylesavaşmaktanvebirbirlerinizayıflatmaktan,“Rusya’nınişle-ri”neetkilibirşekildekarışmakveaktifolarakdevrimekarşıçık-makimkanınasahipolamadıklarıbirsıradabaşladı.

Bu,hiçkuşkusuz,EkimDevrimininzaferinikolaylaştırdı.

274


7.BOLŞEVİKPARTİNİNSOVYETİKTİDARINISAĞLAMLAŞTIR-MAMÜCADELESİ.BREST-LİTOVSKBARIŞI.VII.PARTİKONG-RESİ

Sovyetiktidarınısaglamlaştırmakiçineskiburjuvadevletaygıtıparçalanmalı,yıkılmalıveonunyerineyeniSovyetdevletaygıtıya-ratılmalıydı.Bundanbaşka,toplumunzumrelerebolunmesininka-lıntılarınıveulusalbaskırejiminiyoketmek,kiliseninayrıcalıkları-nıortadankaldırmak,karşı-devrimcibasınıvelegalveillegalherturlukarşı-devrimci,orgututasfiyeetmek,burjuvaKurucuMeclis’idagıtmakgerekiyordu.Sonolarak,topragımillileştirdiktensonra,tumbuyuksanayiidemillileştirmekveardındanSovyetiktidarınınsaglamlaştırılmasınıherşeydenfazlabaltalayansavaşhalindençık-mak,savaşısonaerdirmekgerekiyordu.

Butun bu tedbirler, 1917 sonundan 1918 ortasına kadarkibirkaçayiçindeyururlugekondu.

Sosyal-DevrimcilerveMenşeviklertarafındantezgahlananeskiBakanlıkmemurlarınınsabotajlarıkırıldıvetasfiyeedildi.Bakan-lıklarkaldırıldıveyerineSovyetyonetimorganlarıvegerekliHalkKomiserliklerikuruldu.UlkesanayiiniyonetmekiçinMilliEkono-miYuksekKonseyikuruldu.Karşı-devrimlevesabotajlamucadeleetmekiçin,başındaFeliksCerjinski’ninbulunduguTum-RusyaOla-ganustuKomisyonu(Çeka)kuruldu.KızılOrduveDonanmanınku-rulmasıhakkındabirkararnameçıkarıldı.SeçimleriesasitibariyleEkimDevriminden onceyapılanve II. SovyetKongresininbarış,toprakveiktidarınSovyetleregeçmesiuzerinekararnamelerinita-nımayıreddedenKurucuMeclislagvedildi.

Feodalizminkalıntılarına,zumrelersisteminevetoplumsalhaya-tınheralanındahukukieşitsizligesonvermekiçin,zumrelerikaldı-ran,milliyeteyadadinedayalıkısıtlamalarıkaldıran,kiliseyidevlettenveokulukilisedenayıran,kadınlarınhakeşitliginiveRusya’dakibu-tunmilliyetlerinhakeşitliginitanıyankararnamelerçıkarıldı.

275


SovyetHukumetinin“RusyaHalklarınınHaklarBildirisi”diyebilinenozelbirkararnamesi,Rusyahalklarınınozgurcegelişmevetamhakeşitligininyasaoldugusaptandı.

BurjuvazininiktisadigucunuzayıflatmakveyeniSovyetiktisa-dını orgutlemek için, oncelikleyeniSovyetsanayiini orgutlemekiçin,bankalar,demiryolları,dışticaret,ticaretfilosuvebutunkolla-rıylatumbuyuksanayimillileştirildi:komur,maden,petrol,kimyasanayii,makineyapımı,tekstil,şekersanayiivb.

Ulkemizi,malibakımdanyabancıkapitalistlerdenbagımsızkıl-makveonlarınsomurusundenkurtarmakiçin,ÇarveGeçiciHuku-mettarafındanimzalanmışdışborçlarfeshedildi.Ulkemizhalkları,fetihsavaşınınsurdurulmesiiçinalınmışolanveulkemiziyabancısermayeyebaglayanborçlarıodemeyireddetti.

Buvebenzeritedbirler,burjuvazinin,çiftliksahiplerinin,gericidevletmemurlarınınvekarşı-devrimcipartileringucunutemelindenbudadıveulkedeSovyetiktidarınıbuyukolçudesaglamlaştırdı.

FakatRusya,AlmanyaveAvusturyailesavaşhalindeoldugusu-rece,Sovyetiktidarınındurumutamsaglamsayılamazdı.Sovyetik-tidarınıkesinsaglamlaştırmakiçin,savaşasonvermekgerekiyor-du.BuyuzdenParti,dahaEkimDevrimininzaferininilkgunlerin-denitibaren,barışugrunamucadeleyigeliştirdi.

SovyetHukumeti,“savaşyurutentumhalklaraveonlarınhuku-metlerine,derhaladil,demokratikbirbarışınsaglanmasıiçingoruş-melerebaşlamaları”çagrısındabulundu.Fakat“Muttefikler”,Ingilte-reveFransa,SovyetHukumetininbuteklifinireddettiler.Buredya-nıtıkarşısındaSovyetHukumeti,SovyetlerinarzusunauygunolarakAlmanyaveAvusturyailegoruşmelerebaşlamakararıaldı.

Goruşmeler3Aralık’taBrest-Litovsk’tabaşladı.5Aralık’tabirateşkesimzalandı.

Goruşmelerulkeniniktisadiçokuntuiçindeoldugu,genelsavaşyorgunlugununhakimoldugu,birliklerimizinsiperleriterkettigive

276


cephenindagılmaktaoldugubirsıradayapıldı.GoruşmelersırasındaAlmanemperyalistlerinineskiÇarlıkimparatorlugununbuyukbo-lumlerinielegeçirmekvePolonya’yı,Ukrayna’yıveBaltıkulkeleriniAlmanya’yabagımlıulkeleredonuşturmekistedigiaçıgaçıktı.

Buşartlaraltındasavaşısurdurmek,dahayeni dogmuşolanSovyetCumhuriyetininvarlıgınıtehlikeyeatmakolurdu.Işçisınıfıvekoyluluk,Sovyetiktidarınıguçlendirmekveulkeyiduşmansaldı-rısınakarşıkoruyabilecekyenibirorduyu,KızılOrduyuyaratmakiçinzamankazanmakamacıyla,agırbarışşartlarınıkabuletmekvezamanınentehlikeliyagmacısıolanAlmanemperyalizmionundegeriçekilmekzorunluluguilekarşıkarşıyaydı.

MenşeviklerveSosyal-Devrimcilerden,enkatıksızBeyazMu-hafızlarakadarbutunkarşı-devrimciler,barışanlaşmasıimzalan-masınakarşıçılgıncabirkampanyayuruttuler.Politikalarıaçıktı:Barışgoruşmeleriniakimkılmak,birAlmantaarruzunuprovokeetmekveboylecehalazayıfolanSovyetiktidarınıveişçilerinvekoylulerinkazanımlarınıtehlikeyesokmakistiyorlardı.

Buugursuztertiplerindemuttefikleri,TroçkiveonunsuçortagıBuharin’di.Buharin,RadekvePyatakovilebirlikte,Partiyeduşmanolanfakatkendini“SolKomunistler”adıaltındagizleyenbirgrubuyonetiyordu.Troçki ve “SolKomunistler”grubu,Parti içindeLe-nin’ekarşışiddetlibirmucadeleyegirişereksavaşınsurdurulmesi-nitalepettiler.BukişilerbesbelliAlmanemperyalistlerineveulkeiçindekikarşı-devrimcilerehizmetediyorlardı,çunkuhenuzbirorduyasahipolmayangençSovyetCumhuriyetiniAlmanemperya-lizminindarbelerinemaruzbırakmayaçalışıyorlardı.

Bu,aslında“sol”gevezelikleustacamaskelenmişbirprovokas-yonpolitikasıydı.

10Şubat1918’deBrest-Litovsk’takibarışgoruşmelerikesildi.LeninveStalin,PartiMerkezKomitesiadına,barışınimzalanmasıiçinısrarettiklerihalde,Brest-Litovsk’takiSovyetdelegasyonunun

277


başındabulunanTroçki,BolşevikPartininkesindirektiflerinihain-ceçignedi.SovyetCumhuriyetinin,Almanya’nınteklifettigişartlar-labarışanlaşmasıimzalamayıreddettiginiaçıkladı,veaynızaman-daAlmanlara,SovyetCumhuriyetininsavaşamayacagınıveorduyuterhisetmeyedevamedeceginibildirdi.

Bucanavarcabirişti.Almanemperyalistleri,Sovyetulkesininçı-karlarınaihanetedenbirindenbundandahafazlasınıisteyemezlerdi.

AlmanHukumetiateşkesibozduvetaarruzageçti.Eskiordu-muzunkalıntılarıAlmanbirliklerininbastırışınadayanamadılarvedagılmayabaşladılar.AlmanlarhızlailerleyerekçokbuyukalanlarıişgalettilervePetrograd’ıtehditettiler.Almanemperyalizmi,Sov-yetiktidarınıyıkmakveulkemizikendisomurgesihalinegetirmekamacıylaSovyetulkesiniistilaetti.Eski,dagılmaktaolançarlıkor-dusu,Almanemperyalizmininsilahlıguruhunakarşıduramadıveonundarbelerialtındasurekligeriledi.

FakatAlmanemperyalistlerininsilahlımudahalesi,ulkedemu-azzambirdevrimcikabarışanedenoldu.PartiveSovyetHukumeti-nin“Sosyalistanavatantehlikede!”çagrısınaişçisınıfı, Kızıl Ordualaylarıteşkilinihızlandırarakcevapverdi.Yeniordunun,devrim-cihalkordusunungençbirlikleri,dişinekadarsilahlanmışAlmanyagmacılarınınsaldırısınıkahramancageripuskurttuler.Narva’davePskov’daAlmanistilacılarıkesinbirdirenişlekarşılaştılar.Pet-rograd uzerine ilerleyişleri durduruldu.Almanemperyalizmininkuvvetleriningeripuskurtuldugugunolan23Şubat,gençKızılOr-dunundogumgunuoldu.

18Şubat1918’dePartiMerkezKomitesi,Lenin’in,AlmanHu-kumetinederhalbirbarışimzalanmasınıteklifedenbirtelgrafçe-kilmesionerisinikabuletti.FakatAlmanlar,kendilerinedahaelve-rişlibarışşartlarısaglamakiçintaarruzadevamettilerveAlmanHukumetiancak22Şubat’tabarışanlaşmasıimzalamayahazırol-dugunubelirtti.Barışşartlarışimdi,ilkindençokdahaagırdı.

278


Lenin,StalinveSverdlov,barışimzalanmasındanyanabirkararalınması içinMerkezKomitesinde,Troçki,BuharinvedigerTroç-kistlerekarşıkararlıbirmucadelevermekzorundakaldılar.Lenin,BuharinveTroçki’nin“aslındaAlmanemperyalistlerineaçıkçayar‐dımedipAlmanya’dakidevriminbuyumevegelişmesineengeloldu‐ğunu”bildirdi.(Lenin,TumEserler,ciltXXII,s.307,Rusça.)

23Şubat’taMerkezKomitesi,AlmanKomutanlıgınınşartlarınıkabuletmeyevebarışanlaşmasıimzalamayakararverdi.TroçkiveBuharin’inihaneti,

SovyetCumhuriyetinepahalıyamaloldu.PolonyadışındaLeton-yaveEstonyadaAlmanya’nınelinegeçti;Ukrayna,SovyetCumhu-riyetindenkoparıldıveAlmandevletininbirvasalinedonuşturuldu.SovyetCumhuriyetiAlmanlaratazminatodemekzorundakaldı.

Buarada“SolKomunistler”Lenin’ekarşımucadelelerinisurdu-ruyorlarveihanetbatagınagittikçedahaderinbatıyorlardı.

Yonetimigeçiciolarak“SolKomunistler”in(Buharin,Ossinski, Yakovleva, Stukov ve Mantsev) eline geçmiş olan

Parti Moskova Bolge Burosu, Partiyi bolmeye yonelik bir karar,MerkezKomitesineguvensizlikkararıaldı.

Buro,“Partiiçindebirbolunmeninpekyakınbirgelecektene-redeysekaçınılmazolacagını”duşundugunubildirdi. “SolKomu-nistler”,kararlarındaanti-Sovyetbirtutumtakınacakkadarilerigit-tiler.“Uluslararasıdevriminçıkarlarıdogrultusunda,şimdisadecebiçimselbirhalegelmişolanSovyetiktidarınınolasıyokoluşunarı-zagostermeyiamacauygunbuluyoruz”diyorlardı.

Leninbukararı“garipvecanavarca”diyedamgaladı.OzamanlarTroçki’ninve“SolKomunistler”inbuPartiduşmanı

tavrınıngerçeknedenihenuzpartitarafındaniyikavranmamıştı.Fakatkısasureoncegorulenanti-Sovyet“SagcılarveTroçkistlerBloku”davası(1938başı),Buharinveonunbaşınıçektigi“SolKo-munistler”grubununosıralardaTroçkive“Sol”Sosyal-Devrimci-

279


lerlebirlikteSovyetHukumetinekarşıgizlibirkomplohazırladıgınıaçıgaçıkardı.Buharin,Troçkivesuçortakları,şimdiortayaçıktıgıgibi,onlerineBrest-Litovskbarışınıyıkma,V.1.Lenin’i,J.V.Stalin’iveY.M.Sverdlov’ututuklayıpoldurmeveBuharinciler,Troçkistlerve“Sol”Sosyal-Devrimcilerdenmeydanagelenyenibirhukumetkurmahedefinikoymuşlardı.

Bugizlikarşı-devrimcikomplonuntezgahlanmasıylaaynısıra-da,“SolKomunistler”grubuTroçki’nindestegiileBolşevikPartiyekarşıaçıkbirsaldırıyagirişti.Onubolmeyevesaflarınıdagıtmayaçalıştı.FakatbuciddidonemeçteParti,Lenin,StalinveSverdlov’unetrafındatoplandıvebutundigersorunlardaoldugugibibarışsoru-nundadaMerkezKomitesinidestekledi.

“SolKomunistler”grububoylecetecritedildiveyenilgiyeug-ratıldı.

Barış sorunu uzerine nihai karar almak uzere VII. PartiKongresi toplantıya çagrıldı. VII. Parti Kongresi 6Mart 1918’deaçıldı.Bu,PartimiziktidarıelegeçirdiktensonrayapılanilkPartiKongresiydi.Kongreye145,000Partiuyesinitemsilen,46’sıkararoyunave

58’isadeceistişarioyasahip104delegekatıldı.AslındaPartininozamankiuyesayısı270,000’denazdegildi.Kongreninacilolaraktoplanmasıyuzundenorgutlerinbirçogunundelegegonderecekza-mana,veAlmanişgalialtındakiorgutlerindelegegondermeimka-nınasahipolmamaları,bufarkayolaçtı.

Brest-LitovskbarışıuzerineraporundaLeninbuPartiKong-resindeşunlarısoyledi:“...IçindebirSolmuhalefetinmeydanagel-mesindendolayıPartimizinşusıradageçirmekteolduguvahimkriz,RusDevrimininbaşındangeçenenonemlikrizlerdenbiri-dir.”(Lenin,SeçmeEserler,cilt7,s.297.)

Brest-LitovskBarışıkonusundaLenintarafındanonerilenkarartasarısı,12’yekarşı30oylabenimsendi.Dortkişiçekimserkaldı.

280


Lenin,bukararınkabulununertesigununde“UgursuzBirBa-rış”makalesindeşunlarıyazıyordu:“Barışşartlarıdayanılmayacakkadaragır.Bunaragmentarihhaklıçıkaracaktır...Orgutlenmek,or-gutlenmekveyineorgutlenmekiçinçalışmayabaşlayalım.Butunguçluklereragmengelecekbizimdir.”(Lenin,TumEserlerciltXXII,s.288,Rusça.)

Parti Kongresinin kararında, emperyalist devletlerin SovyetCumhuriyetinekarşıaskerieylemleriningelecektedekaçınılmazolduguvebuyuzdenPartiKongresinin,kendidisiplininiveişçile-rinvekoylulerindisiplininikuvvetlendirmekiçin;kitlelerisosyalistulkeyifedakarcasavunmayahazırlamak,KızılOrduyuorgutlemekvetumnufusugenelaskeriegitimdengeçirmekiçinenenerjikvekararlıtedbirlerialmayıPartininbaşgorevisaydıgıvurgulanıyor-du.

PartiKongresi,Lenin’inBrest-LitovskBarışısorunundakiçiz-gisinindogrulugunuonaylayarak,TroçkiveBuharin’intutumunumahkumettiveyenilgiyeugratılmışolan“SolKomunistler”inbolu-cufaaliyetlerinibizzatkongrededesurdurmeçabalarınıkınadı.

Brest-LitovskBarışınınimzalanmasıPartiye,Sovyetiktidarınısaglamlaştırmakveulkeniniktisadihayatınıduzenesokmakiçinzamankazandırdı.

Barış anlaşmasının imzalanması, emperyalist kamp içindekiçatışmalardan(AvusturyaveAlmanya’nınAntant’akarşısuregidensavaşından)yararlanarakduşmanguçlerinidagıtmayı,Sovyetikti-sadi sistemini orgutlemeyivebirKızılOrduyaratmayımumkunkıldı.

Barışanlaşmasınınimzalanması,proletaryaya,koylulugumut-tefikolaraktutmaveiçsavaşdonemindeBeyazMuhafızgeneralleriyenilgiyeugratmakiçinguçbiriktirmeimkanıverdi.

EkimDevrimidonemindeLeninBolşevikPartiye,gerekliko-şullarvaroldugundakorkusuzcavekararlılıklasaldırmayıogret-

281


mişti.Brest-LitovskBarışıdonemindeLeninPartiye,duşmanıngu-cununbizimgucumuzubesbelliaştıgıbiranda,duşmanakarşıtumenerjiyleyenidensaldırıyageçmeyehazırlanmakuzereduzenlibirşekildegeriçekilmeyiogretti.

Tarih,Lenin’inçizgisinindogrulugunutamolarakkanıtlamıştır.

VII.PartiKongresindePartininadınınvePartiProgramınınde-giştirilmesikararlaştırıldı.PartininadıbundanboyleRusyaKomu-nistPartisi(Bolşevik)—R.K.P.(B)—oldu:Lenin,buadPartininhe-define,yaniKomunizmingerçekleştirilmesinetamolarakuyduguiçin,PartimizeKomunistPartisiadıverilmesinionerdi.

Yeni Parti Programını kaleme almak uzere, Lenin, Stalinvedigerlerininmensupolduguozelbirkomisyonseçildi,Lenintara-fındanhazırlanmışolantaslak,programatemelolarakalındı.Boyle-ceVII.PartiKongresi,muazzamtarihionemesahipbirgorevba-şardı:Partisaflarıiçindegizlenmişolanduşmanı,“SolKomunist-ler”iveTroçkistleriyenilgiyeugrattı;ulkeyiemperyalistsavaştançıkarmayıbaşardı; barışvenefes almazamanı sagladı;KızılOr-du’yuorgutlemekiçinPartiyezamankazandırdı;vePartiye,ulusalekonomiyesosyalistduzengetirmegoreviniverdi.

8.SOSYALİZMİNİNŞASININİLKADIMLARIÜZERİNELENİN’İNPLANI.YOKSULKÖYLÜ KOMİTELERİVE KULAKLARINDİZ-GİNLENMESİ.“SOL”SOSYAL-DEVRİMCİLERİNİSYANIVEİSYA-NINBASTIRILMASI.V.SOVYETKONGRESİVER.S.F.S.C.ANAYA-SASININKABULÜ.

Barışanlaşmasıimzalayıp,boylecebirsoluklanmamolasıkaza-nan Sovyet Hukumeti, sosyalist inşa çalışmalarına girişti. Lenin1917Kasım’ıile1918Şubat’ıarasındakidonemi,“sermayeyekarşıKızılMuhafızhucumu”donemidiyeadlandırdı.1918yılınınilkya-rısıiçinde,SovyetHukumeti,burjuvazininiktisadigucunukırmayı;

282


ulusalekonomininkumandamevkilerini(fabrikaları,işletmeleri,bankaları, demiryollarını, dış ticareti, ticaret filosunu vb.) kendielinde toplamayı;burjuvadevlet iktidarıaygıtınıparçalamayıvekarşı-devriminSovyetiktidarınıilkdevirmedenemelerinimuzaf-ferbirşekildeezmeyibaşardı.

Amatumbunlarhiçbirşekildeyeterlidegildi.Ilerlemekiçin,es-kiduzeniyıkmaktanyenisiniinşaetmeyegeçilmeliydi.Bunedenle,1918 baharında, yeni sosyalist inşa aşamasına— ”mulksuzleş-tiricilerinmulksuzleştirilmesi”nden,kazanılanzaferlerinorgutselbakımdanpekiştirilmesine,Sovyetiktisadınıninşasınageçişbaşla-dı.Lenin,soluklanmamolasından,sosyalistiktisadisisteminteme-liniatmayabaşlamakiçinengenişolçudeyararlanmayızorunlugo-ruyordu.Bolşeviklerin,uretimiyenibirtarzdaorgutlemeyiveyo-netmeyi ogrenmeleri gerekiyordu. Lenin, Bolşevik PartininRus-ya’yıiknaettiginiyazıyordu;BolşevikPartiRusya’yızenginlerdenkurtarıphalkavermişti,şimdideBolşeviklerinRusya’yıyonetmeyiogrenmelerigerekiyor,diyeyazıyordu.

Leninbuaşamadabaşgorevin,ulkeekonomisininurettigiher-şeyinhesabınıtutmakvetumurunlerindagıtımınıdenetlemekol-dugugoruşundeydi.Ulkeninekonomiksistemindekuçuk-burjuvaunsurlaragırbasıyordu.Şehirvekırdakimilyonlarcakuçukmulksahibi,kapitalizminbeslenmealanıydı.Bukuçukmulksahiplerineişdisiplininedekamudisiplinitanıyorlardı;nedevletmuhasebesi-nenededenetimineboyunegiyorlardı.Buzordonemdeozellikletehlikeliolan,kuçuk-burjuvaspekulasyonvevurgunculukdalgası,kuçukmulksahiplerininvetuccarlarınhalkınsıkıntısındançıkarsaglamasıydı.

Parti,uretimdegevşeklige,sanayideçalışmadisiplinininyoklu-gunakarşıçetinbirmucadelebaşlattı.Kitleleryeniçalışmataleplerineancakyavaşyavaşalışıyorlardı.Bundandolayı,çalışmadisipliniug-runamucadele,budonemdegiderekmerkezigorevhalinegeldi.

283


Lenin,sanayidesosyalistyarışmayıgeliştirme,parçabaşınauc-retsistemini başlatma,eşitçiligekarşımucadeleetme,devlettenmumkunoldugukadarfazlakoparmakisteyenlerekarşı,aylaklaravevurguncularakarşıegitimveiknayontemlerininyanısıracebiryontemleridekullanmagerekliligineişaretetti.Yenidisiplinini-işdisiplininin, yoldaşça ilişkiler disiplininin, Sovyet disiplininin-emekçimilyonlarıngunluk,pratikçalışmalarıiçindeevrimlenecekbirşeyoldugu,“buişintumbirtarihiçagıalacagı”goruşundeydi.(Lenin,SeçmeEserler,cilt7,s.403/404.)

Sosyalistinşanıntumbusorunları,yenisosyalisturetimilişki-lerininyaratılmasısorunu,Lenintarafından,unlueseri“SovyetHu-kumetininEnYakınGorevleri”ndeelealındı.

Sosyal-DevrimcilerveMenşeviklerleortakhareketeden“SolKomunistler”,busorunlardadaLenin’ekarşımucadeleettiler.Buha-rin,Ossinskivedigerleri,işdisiplinine,işletmelerdetekkişiyoneti-mine,sanayideburjuvauzmanlarınınçalıştırılmasınaverantabili-te ilkesinin uygulanmasına karşı çıktılar. Bu politikanın burjuvaşartlarınageridonuşoldugunuiddiaederekLenin’ekaraçaldılar.Aynızamanda“SolKomunistler”,Rusya’dasosyalistinşanınvesos-yalizminzaferinin imkansızolduguyolundakiTroçkistgoruşleripropagandaettiler.

“SolKomunistler”in“sol”gevezelikleri,disiplinekarşıçıkanvedevletiniktisadihayatıduzenlemesine,muhasebevekontroleduş-manolanKulakları,aylaklarıvevurguncularısavunmalarınıkamuf-leetmeyeyarıyordu.

Yeni Sovyet sanayiinin orgutlenme sorunlarını çozen Parti,bundansonra,busıradayoksulkoylulerileKulaklararasındaşiddet-limucadeleleresahneolankırınsorunlarınaelattı.Kulaklarguçlen-mekteveçiftliksahiplerininelindenalınmışolantopraklaraelkoy-maktaydılar.Yoksulkoylulerinyardımaihtiyacıvardı.Kulaklar,pro-leterdevletiktidarınakarşımucadelelerinde,onasabitfiyatlarlata-

284


hılsatmayıreddediyorlardı.SovyetdevletiniaçbırakarakonuSos-yalist tedbirleri uygulamadan kaldırmaya zorlamak istiyorlardı.Partionunekarşı-devrimciKulaklarıezmegorevinikoydu.YoksulkoyluleriorgutlemekveurunfazlasınısaklamaktaolanKulaklarakarşımucadeleninbaşarısınısaglamakamacıyla,kırlıkalanlarasa-nayiişçilerindenkuruluboluklergondermekampanyasıbaşlatıldı.

“İşçiyoldaşlar!”,diyeyazıyorduLenin,“devriminkritikbirdu-

rumdaolduğunuunutmayın.Unutmayınki,devrimiyalnızsizkur-

tarabilirsiniz,başkasıdeğil.Seçilmiş,siyasibakımdan ileri,so-

syalizmdavasınasadık,rüşveteveyağmayaitibaretmeyenveKu-

laklara,vurgunculara,çapulculara,rüşvetçilerevedüzenbozucu-

larakarşıdemirbirgüçyaratabilecekyetenekleonbinlerceişçiye

ihtiyacımızvar.”(Lenin,TümEserler,ciltXXIII,s.32.)

“Ekmekiçinmucadele,sosyalizmiçinmucadeledir”dediLenin,vekıraişçigondermekampanyasıbuşiaraltındayurudu.Yayınla-nanbirdizikararnameyle,beslenmesektorunde bir diktatorlukkurulduvesabitfiyatlarlatahılalımıiçinHalkIaşeKomiserligior-ganlarınaolaganustuyetkilertanındı.

11Haziran1918kararnamesiyleYoksulKöylüKomitelerikurul-du.BukomitelerKulaklarakarşımucadelede,musadereedilmiştopraklarınyenidendagıtımındavetarımanaçlarınındagıtımında,Kulaklardanyiyecekfazlalarınıntoplanmasında,işçisınıfımerkezle-rineveKızılOrduyagıdamaddeleritedarikindeonemlibirroloyna-dılar.50milyonhektarKulakarazisi,yoksulveortakoylulerinelinegeçti.Kulaklarınuretimaraçlarınınonemlibirkısmınayoksulkoy-lulukyararınaelkoyuldu.

YoksulKoyluKomitelerininkurulması,sosyalistdevriminkırdakigelişimindedahaileribiraşamaidi.Bukomitelerproletaryadiktator-lugununkoydekiussuydu.KızılOrduyakoylulerdenaskersaglanmasıda,buyukolçudeYoksulKoyluKomitelerisayesindebaşarıldı.

285


KoyeproleterleringonderilmesiveYoksulKoyluKomitelerininorgutlenmesi,kırdaSovyetiktidarınısaglamlaştırdıveortakoylule-rinSovyetiktidarısafınakazanılmasındaçokbuyuksiyasiroloyna-dı.

1918yılı sonunda, gorevlerini yerine getirdiklerinde,YoksulKoyluKomiteleri,KoyluSovyetleriylebirleştirildiveboylecevarlık-larısonbuldu.4Temmuz1918’deV.SovyetKongresiaçıldı.Kong-rede “Sol” Sosyal-Devrimciler Kulakları savunarak Lenin’e karşışiddetlibirsaldırıyageçtiler.Kulaklarakarşımucadelenindurdurul-masınıveyiyecektedarikiiçinkoylereişçiboluklerigondermektenvazgeçilmesinitalepettiler.”Sol”Sosyal-Devrimciler,kendiçizgile-rininkongreçogunlugununsertdirenişiylekarşılaştıgınıgorunce,Moskova’dabirisyanbaşlattılarveTryohsvyatitelskiSokagınıişgalederekburadanKremlin’itopatuttular.Buçılgıncamacera,Bolşe-viklertarafındanbirkaçsaatiçindebastırıldı.“Sol”Sosyal-Devrim-cilerulkeninbirdiziyerindeisyanteşebbusundebulundular,fakatbuisyanlarheryerdehızlaezildi.

ŞimdiAnti-Sovyet“SagcılarveTroçkistlerBloku”nakarşıdava-datespitedildigigibi,“Sol”Sosyal-DevrimcilerinisyanıBuharinveTroçki’ninbilgisiverızasıylabaşlatılmıştıveBuharincilerin,Troç-kistlerinve“Sol”Sosyal-DevrimcilerinSovyetiktidarınakarşıgiriş-tikleritemelkarşı-devrimcikomplonunbirparçasıydı.

Yinebusırada,dahasonraTroçki’ninajanıolacakBlumkinadlıbir“Sol”Sosyal-Devrimci,AlmanElçiliginegirdiveAlmanyailebirsavaşıprovokeetmekamacıyla,Moskova’dakiAlmanElçisiMirba-ch’ıkatletti.FakatSovyetHukumetisavaşınonunegeçmeyivekar-şı-devrimcilerinprovokasyonunuboşaçıkarmayıbaşardı.

V.SovyetKongresi,ilkSovyetAnayasasını,RusyaSosyalistFe-deratifSovyetCumhuriyetiAnayasasınıkabuletti.

286


KISA ÖZET

1917ŞubatileEkimiarasındakisekizaydaBolşevikPartisondereceguçbirgoreviyerinegetirdi:işçisınıfınınçogunlugunuveSovyetlerdeçogunlugukazandıvemilyonlarcakoyluyu sosyalistdevrimdenyanaçekti.Bukitlelerikuçuk-burjuvapartilerin(Sos-yal-Devrimcilerin,MenşeviklerinveAnarşistlerin)etkisindenkur-tardı,bupartilerinemekçilerinçıkarlarınakarşıyonelensiyasetiniadımadımteşhiretti.BolşevikParti,cephedevecephegerisindemuazzam bir siyasi çalışma geliştirerek kitleleri Ekim SosyalistDevriminehazırladı.

Partininbudonemdekitarihindetayinedicionemdekiolaylar,Lenin’inyurtdışındakisurgundendonuşu,Lenin’inNisanTezleri,PartininNisanKonferansıveVI.PartiKongresiidi.Partininkarar-ları,işçisınıfınabirguçkaynagıolduveonazaferinancıaşıladı;iş-çilerbukararlarda,devriminenonemlisorunlarınayanıtbuldular.NisanKonferansı,Partiyiburjuva-Demokratikdevrimdensosya-listdevrimegeçişmucadelesineyoneltti.VI.PartiKongresi,PartiyiburjuvaziyeveGeçiciHukumet’ekarşısilahlıbirayaklanmayayo-neltti.

Uzlaşıcı Sosyal-DevrimciveMenşevikpartiler,Anarşistlervekomunistolmayandigerpartiler,gelişmedevirlerinitamamladılar:Bunlarınhepsi,dahaEkimDevrimindenonceburjuvapartileriha-linegeldilervekapitalistsisteminkorunmasıvebutunluguiçinmu-cadeleettiler.BolşevikParti,kitlelerinburjuvaziyidevirmeveSov-yetiktidarınıkurmamucadelesiniyonetentekpartiydi.

AynızamandaBolşevikler,Partiiçindekiteslimiyetçilerin(Zinov-yev, Kamenev,Rykov, Buharin, Troçki ve Pyatakov)Partiyisosya-listdevrimyolundansaptırmaçabalarınıyenilgiyeugrattılar.

BolşevikPartininonderligialtındaişçisınıfı.yoksulkoylulerleittifakhalinde,askerlerinvebahriyelilerindesteginialarakburjuva-

287


zininiktidarınıdevirdi,Sovyetiktidarınıkurdu,yeni tiptebirdev-let, sosyalist Sovyet devletini kurdu, çiftliksahiplerinintoprakmulkiyetiniortadankaldırdı, topragıkullanmaları içinkoyluleredevretti,ulkedebutuntopraklarımillileştirdi,kapitalistlerimulk-suzleştirdi,Rusya’nınsavaştançekilmesinibaşardıvebarışısagla-dı,çokgerekliolanbirsoluklanmamolasıeldeettiveboylecesosya-listinşayıgeliştirmekiçinonkoşullarıyarattı.

Ekim Sosyalist Devrimi kapitalizmi ezdi, burjuvaziyi uretimaraçlarındanyoksunbıraktıvefabrikaları,işletmeleri,topragı,de-miryollarınıvebankalarıtumhalkınmulkiyetine,toplumsalmulki-yetedonuşturdu.

Proletaryadiktatorlugunukurduvekoskocabirdevletinyoneti-miniişçisınıfınınelineteslimederekonuhakimsınıfkıldı.

BoyleceEkimSosyalistDevrimiinsanlıktarihindeyenibirça-ga,proleterdevrimleriçagınıaçtı.

288

Sekizinci bölüm. Yabanci askeri müdahale ve Iç savaş döneminde bolşevik parti

S E K I Z I N C I B Ö LÜM

YABANCIASKERIMÜDAHALEVEIÇSAVAŞDÖNEMINDEBOLŞEVIKPARTI

( 1918 - 1920 )

1.YABANCIASKERİMÜDAHALENİNBAŞLANGICI.İÇSAVAŞIN

İLKDÖNEMİ.

SavaşınBatıdabutunşiddetiyledevamettigibirzamanda,Brest-LitovskBarışınınyapılmasıveSovyetiktidarınınaldıgıbirdizidev-rimci,iktisaditedbirsonucuSovyetiktidarınınsaglamlaşması,Ba-tılıemperyalistler,ozellikleAntantulkeleriemperyalistleriarasındaderinbirpanikyarattı.

Antantemperyalistleri,AlmanyaileRusyaarasındabarışyapıl-masının,Almanya’nınaskeridurumunukolaylaştırabilecegindenvebunaparalelolarakAntantordularınındurumunuguçleştirebilece-gindenkorktular.Dahası,RusyaileAlmanyaarasındakibarışın,bu-tunulkelerdekivebutuncephelerdekibarışarzusunukorukleyece-gindenvesavaşıngayeleriniboşaçıkaracagından,emperyalistlerinamaçlarınısuyaduşurecegindenkorktular.Sonolarakda,koskocabir ulkenin topraklan uzerindebirSovyet iktidarınınvarolması-nınveonun,ulkedeburjuvazininiktidarınındevrilmesindensonrakazandıgıbaşarıların,Batınınişçileriveaskerleriiçinbulaşıcıbirornekolabilecegindenkorktular;uzayansavaştanderinmemnuni-yetsizlikduyan işçilerin ve askerlerin,Rusların ornegini izleyip,sungulerinikendiefendilerine,kendileriniezenlereçevirebilecek-lerindenkorktular.BundandolayıAntanthukumetleri,SovyetHu-kumetinidevirmekveulkedeburjuvaduzeniniyenidenkuracak,

289


AlmanlarlabarışanlaşmasınıiptaledecekveAlmanyaveAvustur-ya’yakarşıyenidenaskericepheaçacakbirburjuvaiktidarıkur-makamacıyla,Rusya’yasilahlımudahaledebulunmayakararverdi-ler.

Antant emperyalistleri Sovyet Hukumetinin çuruk oldugunainandıklarından ve duşmanlarının biraz çabasıyla onun kısa za-mandaduşmesininkaçınılmazoldugundanşupheetmediklerinden,bumeşumteşebbusekolaycasarıldılar.

Sovyetiktidarınınbaşarılarıvesaglamlaşması,devriksınıflar,ya-niçiftliksahiplerivekapitalistlerarasında;yenikpartilerin,yaniKa-detlerin,Menşeviklerin,Sosyal-devrimcilerin,AnarşistlerinveherturdenburjuvamilliyetçilerininsaflarındaveBeyazMuhafızgeneral-ler,Kazaksubaylarıvb.arasındadahadabuyukpanikyarattı.

EkimDevrimininzaferinin ilkgunlerinden itibarenbutunbuduşman unsurlar,Rusya’da bir Sovyet iktidarına yerolmadıgını,bunun yıkılmayamahkum oldugunu, birkaç haftayadabirveyaikiveyaenfazlauçayiçindedevrileceginiavazlarıçıktıgıkadarhay-kırmayakoyuldular.FakatSovyet iktidarı, duşmanlarının butunbeddualarınaragmenvarolmayaveguçkazanmayadevamettikçe,onunRusyaiçindekiduşmanları,onunzannettiklerindençokdahaguçluoldugunuveonudevirmeninbutunkarşı-devrimguçleriaçı-sındanbuyukçabalarıveşiddetlibirmucadeleyigerektireceginika-buletmeyemecburkaldılar.Buyuzden,genişolçudekarşı-devrim-ciayaklanmafaaliyetlerinegirişmeye,karşı-devrimguçlerinisefer-beretmeye,askerikadrolartoplamayaveozellikleKazakveKulakbolgelerindeisyanlarorgutlemeyekararverdiler.

Boylecedaha1918’inilkyarısında,Sovyetiktidarınıdevirmeyehazırikibelirginguçbiçimlendi:yabancıAntantemperyalistleriveiçerdekikarşı-devrimciler.

Buguçlerdenhiçbiri,tekbaşınaSovyetiktidarınıdevirmeçaba-sınagirişebilmek içingerekli on şartlara sahipdegildi.Rusya’da

290


karşı-devrim,Sovyetiktidarınakarşıbirayaklanmabaşlatmayaye-terli,esasolarakkazaklarınustsınıflarındanveKulaklardanderlen-mişbelirlibiraskerikadroyaveinsangucunesahipti.Fakatnepa-rası,nedesilahıvardı.Yabancıemperyalistleriniseparasıvesilahıvardı,fakatmudahaleamacıiçinyeterlisayıdabirlik“ayıramıyor-lardı”.Yalnızca,bubirliklereAlmanyaveAvusturyailesavaştamuh-taçolduklarıiçindegil,fakataynızamandabunlarSovyetiktidarınakarşıbirsavaştatamguvenilirolmayabileceklerindenoturubunuyapamıyorlardı.

Sovyet iktidarınakarşımucadelenin şartları, iç vedıştakibuikianti-Sovyetgucunbirleşmesinizorunlukılıyordu.Vebubirleş-me1918’inilkyarısındagerçekleştirildi.

Sovyetiktidarınakarşı,onuniçduşmanlarınınkarşı-devrimciayaklanmalarıyladesteklenenyabancıaskerimudahale,işteboylebaşladı.

BoyleceRusya’dasoluklanmamolasısonaerdiveiçsavaşbaşla-dı,yaniRusyauluslarınınişçivekoylulerinin,Sovyetiktidarınındışveiçduşmanlarınakarşısavaşıbaşladı.

Ingiltere,Fransa,JaponyaveAmerika’nınemperyalistleri,as-kerimudahaleye,bumudahaleRusya’yakarşıbirsavaş,hemdeenkotuturdenbirsavaşolmasınaragmen,savaşilanetmeksizinbaş-ladılar.Bu“uygar”çapulculargizlicevesinsiceRusyakıyılarınayak-laştılarveRusyatopraklarınaaskerçıkardılar.

IngiltereveFransa,KuzeyRusya’yaaskerçıkardılar,Arhangel-skveMurmansk’ıişgalettiler,oradakiBeyazMuhafızayaklanması-nıdesteklediler,SovyetiktidarınıdevirdilervebirBeyazMuhafız“KuzeyRusyaHukumeti”kurdular.

JaponlarVladivostok’aaskerçıkardılar,kıyıbolgesiniilhakettiler,SovyetleridagıttılarvedahasonraburjuvaduzeninirestoreedecekolanBeyaz.Muhafızasilerinidesteklediler.KuzeyKafkasya’daGeneralKornilov,GeneralAlekseyevveGeneralDenikin,IngilizveFransızların

291


destegiileBeyazMuhafız“GonulluOrdusu”nukurdular,Kazakustsı-nıflarınıayaklandırdılarveSovyetlerekarşıseferaçtılar.

DonboyundaGeneralKraznovveGeneralMamontov,Almanemperyalistleriningizlidestegi ile (Almanlar,Almanya ileRusyaarasındakibarışanlaşmasıyuzundenonlarıaçıkçadesteklemektençekiniyorlardı),DonKazaklarınıayaklandırdılar,Donbolgesiniiş-galettilerveSovyetlerekarşıseferaçtılar.

OrtaVolgabolgesindeveSibirya’da,IngilizveFransızlarınentri-kalarısonucuÇekoslovakKolordusununayaklanmasıtezgahlandı.SavaşesirlerindenmeydanagelenbukolorduSibiryaveUzakDo-gu uzerinden yurtlarına donmekiçinSovyetHukumetindenizinalmıştı.Fakatbunlaryolda,Sosyal-DevrimcilerveIngilizlerleFran-sızlartarafındanSovyetiktidarınakarşıbirisyaniçinkullanıldılar.Kolordununisyanı,VolgabolgesindekiveSibirya’dakiKulaklarileSosyal-DevrimcilerinetkisialtındakiVotkinskveIjevsk’tekiişlet-melerinişçilerininisyanıiçinbirişaretoldu.VolgabolgesindebirSamaraBeyazMuhafız-Sosyal-Devrimcihukumeti,Omsk’tadabirSibiryaBeyazMuhafızhukumetikuruldu.

Almanya,buIngiliz-Fransız-Japon-Amerikanblokumudahale-sinderolalmadı;alamazdıda,çunkubutundigersebeplerbiryana,bu blokla savaş halinde idi. Fakat buna ve

RusyaileAlmanyaarasındaimzalananbarışanlaşmasınarag-men,hiçbirBolşevik,KayzerWilhelmhukumetininde,SovyetRus-ya’nınIngiliz-Fransız-Japon-Amerikanistilacılarıkadarkudurganbirduşmanıoldugundanşupheetmiyordu.VegerçektendeAlmanemperyalistleri,SovyetRusya’yıtecritetmek,zayıflatmakveyoket-mekiçinellerindengeleniyaptılar.UkraynaRada’sıileyaptıklarıbir“anlaşma” uyarıncaUkrayna’yı SovyetRusya’dankopardılar,Ra-da’nınistegiuzerine birliklerini Ukrayna’ya soktular ve SovyetRusyaileherturbagıntısurdurmeyiyasaklayarak,Ukraynahalkınıinsafsızcasaymayaveezmeyebaşladılar.Trans-Kafkasya’yıSovyet

292


Rusya’dankopardılar;GurcuveAzerimilliyetçilerininistegiuzeri-neburayaAlmanveTurkbirliklerigonderdilerveBakuileTiflis’teistediklerigibiatkoşturmayabaşladılar.DonboyundaSovyetikti-darınakarşıbirisyançıkartmışolanGeneralKraznov’a,açıkçaol-mamaklabirlikte,bolmiktardasilahveerzaksagladılar.

BoyleceSovyetRusya,enonemliyiyecek,hammaddeveyakıtkaynaklarındanyoksunkaldı.

OdonemdeSovyetRusya’daşartlaragırdı.Ekmekkıttı.Etkıttı.Işçiler açlıktan kıvranıyordu.Moskova ve Petrograd işçilerine ikigundebir60gramekmekveriliyordu.Hiçekmekdagıtılmadıgıgun-lerdeoluyordu.Hammaddeveyakıtyoklugundan,fabrikalardur-muştuveyadurmakuzereydi.Fakatişçi sınıfı inancını yitirmedi.Bolşevik Parti inancını yitirmedi.Odonemininanılmazguçluklerivebunlarakarşıcanınıdişinetakarakverilenmucadele,işçisınıfınınbagrındataşıdıgıenerjininnekadartukenmezveBolşevikPartininotoritegucununnekadarmuazzamoldugunugosterdi.

Parti,ulkeyiaskerikampilanettiveiktisadi,kulturelvesiyasiyaşamınısavaşduzeninegoreayarladı.SovyetHukumeti“Sos-yalistanavatantehlikede!”dedivebutunhalkıonusavunmayaçagırdı.Lenin,“Herşeycepheiçin!”şiarınıattıveyuzbinlerceiş-çivekoylugonulluolarakKızılOrdu’yakatılarakcepheyehare-ketetti.PartininveKomunistGençlikBirligi’nintumuyelerininaşagı-yukarıyarısıcepheyegitti.Parti,halkı,yabancımudahalebirliklerinin istilasınakarşı,devrim tarafındanalaşagıedilmişsomurucusınıfların isyanlarınakarşıanavatansavaşınasefer-beretti.LenintarafındanorgutlenenIşçi-KoyluSavunmaKonse-yi,cepheyetakviye,yiyecek,giyecekvesilahikmaliniyonetiyor-du.Gonulluluksistemininyerinezorunluaskerlikhizmetininko-nulması, KızılOrdu’ya yuzbinlerce yeni asker kattı ve kısaza-mandagucunubirmilyonunustuneçıkarttı.

293


UlkemizzordurumdabulunmasınavegençKızılOrdu’nunhe-nuzsaglamlaşmamışolmasınaragmen,alınansavunmatedbirlerikısazamandailkmeyveleriniverdi.GeneralKraznov,zaptınıgarantigorduguÇariçin’denpuskurtulduveDon’unoteyakasınaatıldı.Ge-neralDenikin’inharekatı-KuzeyKafkasya’dakikuçukbiralandası-nırlandırıldı.GeneralKornilovKızılOrdu’yakarşısavaşırkenoldu-ruldu.ÇekoslovaklarveBeyazMuhafız-Sosyal-DevrimciçeteleriKa-zan,SimbirskveSamara’danatıldılarveUrallarasurulduler.Yaros-lavl’daBeyazMuhafızSavinkovtarafındanyonetilenveMoskova’dakiIngilizmisyonununbaşıLockharttarafındanorgutlenenisyanbastı-rıldıveLockharttutuklandı.UritskiyoldaşıveVolodarskiyoldaşıoldu-renveLenin’ekarşıcanicebirsuikastteşebbusundebulunanSos-yal-Devrimciler,BolşeviklerekarşıuyguladıklarıBeyazteroremisil-lemeolarakbir Kızıl terore maruz bırakıldılar ve Merkezi Rus-ya’nın azbirazonemlitumnoktalarındayokedildiler.

GençKızılOrdu,savaşiçindeolgunlaştıveçelikleşti.

KomunistKomiserlerinçalışmasıKızılOrdununsaglamlaştırıl-masıvesiyasiegitimiiledisiplininvesavaşmagucununartırılma-sındatayinedicibirroloynadı.

FakatBolşevikPartisibunların,KızılOrdu’nuntayinedicibaşa-rılarıdegil,yalnızcailkbaşarılarıoldugunubiliyordu.Yeniveçokdahaciddisavaşlarınolacagınıveulkenin,kaybettigiyiyecek,ham-maddeveyakıtbolgelerini,ancakduşmanlauzunveinatçıbirmu-cadeledensonragerialabileceginibiliyordu.BuyuzdenBolşevikleruzunsurelibirsavaşiçinyogunhazırlıklaragiriştilervebutunul-keyicepheninhizmetinekoymayakararverdiler.

SovyetHukumeti,SavaşKomünizm’”niyururlugekoydu.Ordu-yuvetarımsalnufusudonatacakmallarıtoplamakiçin,buyuksana-yiinyanısıraortavekuçuksanayiidedenetimaltınaaldı. Tahıl ti-caretinedevlet tekelikoydu, ozel tahıl ticaretiniyasakladıvetes-limatyukumlulugunugetirdi.Bunagore,ordununveişçilerinbes-

294


lenmesiiçintahıldepolayabilmekamacıyla,koylulerinelindekibu-tunuretimfazlasıkaydediliyorvebunlardevlettarafındansabitfi-yatlasatınalınıyordu.Sonolarakbutunsınıflaragenelçalışmahiz-meti yukumlulugu getirildi. Burjuvaziye fiziki çalışmayı zorunlukılarakveboyleceişçilerincepheiçindahabuyukonemtaşıyandi-gergorevlere ayrılmasını saglayarak, Parti, “Çalışmayana ekmekdeyok”ilkesinipratikteuygulamayakoyuyordu.

UlkesavunmasınınolaganustuzorkoşullarıncazorunlukılınanvegeçicikarakterdekibutunbutedbirlersistemineSavaşKomu-nizmideniyordu.

Ulke,Sovyetiktidarınıniçvedışduşmanlarınakarşıuzunvezahmetlibiriçsavaşahazırlanıyordu.1918sonunakadarordunungucununuçkatınaçıkarılmasıvebuordunundonatımınınsaglan-masıgerekiyordu.

OgunlerdeLeninşoylededi:

“Baharakadarbirmilyonkişilikordumuzolmasınakararver-miştik;şimdi uçmilyonlukbirorduyaihtiyacımızvar.Bunueldeedebiliriz.Veeldeedecegiz.”

2.ALMANYA’NINASKERİYENİLGİSİ.ALMANYA’DADEVRİM.III.ENTERNASYONAL’İNKURULMASI.VIII.PARTİKONGRESİ.

Sovyetulkesiyabancımudahaleyekarşıyenimucadelelereha-zırlanırken,Batıda,savaşanulkelerincephegerisindevesavaşcep-helerindetayinediciolaylarmeydanageliyordu.AlmanyaveAvus-turya,savaşınpençesindeveyiyecekbunalımıiçindeboguluyordu.Ingiltere,FransaveBirleşikDevletlersurekliolarakyeniyeniye-dekleridevreyesokarken,AlmanyaveAvusturyasoncılızstoklarınıtuketiyordu.Durumoyleydiki,aşırıbitkinduşmuşbulunanAlman-yaveAvusturya,yenilginineşigindeydiler.

295


BuaradaAlmanyaveAvusturyahalkları,felaketlivesonugel-mezsavaşakarşı,kendilerinibitkinlikveaçlıgasuruklenmişolanemperyalisthukumetlerinekarşıofkeyledoluptaşıyorlardı.EkimDevriminin yanısıra, gerek daha Brest- Litovsk Barışından oncecephedeSovyetaskerlerininAvusturyaveAlmanaskerleriilekar-deşleşmesinin,gerekdahasonraSovyetRusyailesavaşıngerçek-tensonbulmasınınveonunlabarışyapılmasınındamuazzambirdevrimcietkisioldu.Halkınkendiemperyalisthukumetinidevire-cekbumenfursavaşasonverdigiRusyaorneginin,AvusturyaveAlmanişçileriiçinsomutbirdersolmamasımumkundegildi.DoguCephesindemevzilenmişolupBrest-LitovskBarışındansonraBatıCephesinenakledilenAlmanaskerlerinin,Sovyetaskerleriylekar-deşleşmelerininveSovyetaskerlerininkendilerinisavaştannasılkurtardıklarınınhikayeleriyleocephedekiAlmanordusununmora-liniçokertememelerimumkundegildi.Avusturyaordusundaaynısebeplerdençozulmedahadaoncebaşlamıştı.

ButunbunlarAlmanaskerleriarasındakibarışarzusunudahadaartırdı;eskisavaşguçlerinikaybettilerveAntantordularınınşid-detlisaldırılarıkarşısındagerilemeyebaşladılar.Kasım1918’deAl-manya’dabirdevrimpatlakverdiveWilhelmilehukumetidevrildi.

Almanyayenilgiyikabuletmekvebarışistemekzorundakaldı.

BoylelikleAlmanyabirçırpıda,birincisınıfbirdevlettenikincisınıfbirdevletdurumunaduştu.

Bugelişmenin,Sovyetdevletinindurumuaçısındanbazıolum-suzyanlarıvardı,çunkuSovyetiktidarınakarşımudahaleyiorgutle-mişbulunanAntantulkeleriniAvrupaveAsya’dahakimguçhalinegetiriyorveonlaraSovyetulkesinedahaaktifolarakmudahaleetme,onuablukayaalmaveSovyetiktidarınınboynundakikemendidahadadaraltmaimkanınıveriyordu.Nitekim,dahasonragorecegimizgibi,tamdabuoldu.Oteyandanbudurumun,olumsuzyanıagırba-san,SovyetRusya’nındurumunutemeldeiyileştirenolumluyanları

296


davardı.BirkereSovyetHukumeti,artıkgaddarBrest-LitovskBarı-şını feshetme, tazminat odemeyi doldurma ve Estonya, Letonya,Byelo-Rusya,Litvanya,UkraynaveKafkasya’nınAlmanemperyaliz-mininboyundurugundankurtulması içinaçıkbirsiyasiveaskerimucadelebaşlatmaimkanıeldeediyordu.Ikinciolarak—veesasmeseledebuydu—,Avrupa’nınortasında,Almanya’daCumhuriyet-çibirrejiminvarlıgıveIşçiveAskerTemsilcileriKonseylerininorta-yaçıkması,Avrupaulkelerinimutlakadevrimcileştirecektiveger-çektendevrimcileştirdide;bununiseRusya’daSovyetiktidarınındurumunu guçlendirmemesimumkun degildi. Ne var ki Alman-ya’dakidevrimsosyalistdegil,birburjuvadevrimiydi,veKonseylerburjuvaparlamentosununitaatkarbiraracıydı,çunkuKonseylerdeagırlık,RusMenşevikleriturundenuzlaştırıcılarolanSosyal-Demok-ratlardaydı.BuaslındaAlmandevrimininzayıflıgınıdaaçıklar.Onungerçektenekadarzayıfoldugu,ornegin,AlmanBeyazMuhafızları-nınRosaLuxemburgveKarlLiebknecht gibi seçkindevrimcilerihiçbircezagormeksizinkatletmelerinegozyummasındagorulmek-tedir.Amayinedebubirdevrimdi;Wilhelmdevrilmişti.işçilerzin-cirlerinikırmışlardı,vetekbaşınabubile,Batı’dadevrimizincirle-rindenboşandıracakvebutunAvrupaulkelerindedevriminkabar-masınayolaçacaktı.

Avrupa’dadevrimdalgasıyukselmeyebaşladı.Avusturya’dadev-rimci hareket gelişti.Macaristan’da Sovyet Cumhuriyeti ilan edildi.YukselendevrimdalgasıylaKomunistPartileriortayaçıktılar.

KomunistPartilerinbirleşmesiiçin,III.Enternasyonal’in,Ko-munist Enternasyonal’in kurulması için gerçek bir temel ortayaçıktı.Lenin’inonderligindeBolşevikleringirişimiyle1919MartındaMoskova’dayapılançeşitliulkelerinKomunistPartilerininI.Kong-resi,KomunistEnternasyonal’ikurdu.Ablukaveemperyalistbas-kılar,birçokdelegeninMoskova’yaulaşmasınıengellediysede,Av-

297


rupaveAmerika’nınenonemliulkeleribuI.Kongre’detemsiledil-diler.KongreninçalışmalarıLenin’inonderligialtındayurudu.

Burjuvademokrasisiveproletaryadiktatorluguuzerinerapo-rundaLenin,emekçileriçingerçekdemokrasiolarakSovyetiktida-rınınoneminigosterdi.Kongre,uluslararasıproletaryayı,tumdun-yadaproletaryadiktatorluguveSovyetlerinzaferiugrunakararlımucadeleyeçagıranbirManifestokararlaştırdı.

Kongre,KominternYurutmeKomitesi’ni(KEYK),III.,KomunistEnternasyonal’inIcraOrganınıkurdu.

Boylece,yenitiptebiruluslararasıdevrimciproleterorgutku-rulmuşoldu—KomunistEnternasyonal,Marksist-LeninistEnter-nasyonal.

Çelişikunsurlarınçatıştıgıbirdurumda—biryanda,Antantul-kelerininSovyetiktidarınakarşıgericiblokudahaguçlenirken,oteyandaAvrupa’da,ozellikleyenilmişulkelerdeyukselendevrimdal-gası,Sovyetulkesinindurumunubuyukolçudekolaylaştırıyordu—Mart1919’daPartimizinVIII.PartiKongresitoplandı.

Kongreye, 313,766Parti uyesini temsilen karar oyuna sahip301delegeile,istişarioyasahip102delegekatıldı.

PartiKongresiniaçışkonuşmasındaLenin,BolşevikPartininenyetenekliorgutleyicilerindenbiriolanveKongrearifesindeolenY.M.Sverdlov’unanısınasaygıileandı.

PartiKongresiyeniPartiProgramınıkabuletti.Programda,ka-pitalizminveonunenustaşamasıolanemperyalizminbirkarakte-rizasyonuyapılır.Ikidevletsistemi,burjuva-demokratiksistemleSovyetsistemikarşılaştırılır.SosyalizmugrunamucadeledeParti-nin somut gorevleri ayrıntılı bir biçimde belirtilir: burjuvazininmulksuzleştirilmesinitamamlamak;ulkeniniktisadihayatınıyek-paresosyalistplanagoreyonetmek;sendikalarıulusalekonomininorgutlenmesineçekmek;sosyalistişdisiplini;iktisadialanda,Sov-yetorganlarınındenetimialtındaburjuvauzmanlardanyararlan-

298


mak;ortakoyluyavaşyavaşveplanlıolaraksosyalistinşaçalışma-sınaçekmek.

PartiKongresi,Lenin’inbuprograma,kapitalizminenustaşa-masıolarakemperyalizminbirtanımınınyanısıra,II.PartiKongre-sindekabuledileneskiprogramdayeralansanayikapitalizmiveku-çukmetauretimitarifelerinindedahiledilmesiyolundakionerisinikabuletti.Lenin,programdaiktisadisistemimizinkarmaşıklıgınındikkatealınmasınıveortakoylulerintemsilettigikuçukmetaureti-midedahilolmakuzereulkedefarklıiktisadibiçimlerinvaroldugunaişaret edilmesini gerekli goruyordu.Bu yuzdenLenin, programıntartışılmasısırasında,kapitalizme,kuçukmetauretimine,ortakoyluekonomisineilişkinmaddelerinprogramdançıkarılmasını onerenBuharin’in anti-Bolşevik goruşlerini şiddetlemahkum etti. Buha-rin’ingoruşleri,SovyetulkesiniinşaçalışmasındaortakoylulugunrolununMenşevik-Troçkistyadsınmasıanlamınageliyordu.BundanbaşkaBuharin,koylulerinkuçukmetauretimininKulakunsurlarıdo-gurupbesledigigerçeginindeustunuortuyordu.

Lenin,BuharinvePyatakov’unulusalsorundakianti-Bolşevikgoruşlerinideçuruttu.Bunlaruluslarınkendikaderinitayinhakkıuzerine maddenin programa alınmasına karşı çıktılar; proleterdevriminzaferine,çeşitlimilliyetlerdenproleterlerinbirligineguyaketvuracagıbahanesiyleuluslarınhakeşitligişiarınakarşıçıktılar.Lenin,BuharinvePyatakov’unbusonderecezararlı,emperyalistveşovengoruşleriniyıktı.

VIII.PartiKongresininçalışmalarında,ortakoylulugekarşıtavırsorunuonemlibiryertuttu.UnluToprakkararnamesininetkisinigostermesisonucundakoygittikçeortakoylubirkaraktereburu-nuyordu.Ortakoylulerşimdikoylunufusunçogunlugunuoluşturu-yordu.Burjuvaziileproletaryaarasındabocalayanortakoylulugunruhhalivedavranışları,içsavaşınvesosyalistinşanınkaderibakı-mındanbuyukonemesahipti.Içsavaşınsonucu,pekçokbakımdan,

299


ortakoylulugunbocalamalarısonundahangitaraftakararkılacagı-na,hangisınıfınonundesteginikazanmayıbileceginebaglıydı—proletaryamı,burjuvazimi.1918yazındaÇekoslovakların,BeyazMuhafızların, Kulakların, Sosyal-Devrimcilerin ve MenşeviklerinVolgabolgesindeSovyetiktidarınıdevirebilmeleri,ortakoylulugunonemlibirkesimitarafındandesteklendikleriiçinmumkunolmuş-tu.AynışeyKulaklarınMerkeziRusya’daçıkardıgıisyanlariçindedogruydu.Fakat

1918sonbaharındanitibarenortakoylukitlesininruhhalindeSovyetiktidarılehinebirdegişiklikolmayabaşladı.Koyluluk,Be-yazlarınzaferinin,beraberindeçiftliksahiplerininiktidarınınres-torasyonunugetirdigini;koylulerintopraklarınınellerindenalın-masını,koylulerinsoyulmasını,kırbaçlanmasınıveişkenceyetabitutulmasınıgetirdiginigordu.KulaklarıezenYoksulKoyluKomite-lerininfaaliyetleridekoyluluguntavrındakidegişikligekatkıdabu-lundu.Bunauygunolarak,1918KasımındaLeninşuşiarıattı:

“Kulaklarakarşımücadeledenbiranbilevazgeçmedenve

aynı zamanda yalnızca yoksul köylülere sağlam bir biçimde

güvenerek,ortaköylüylebiranlaşmayavarmayıöğrenin.”(Le-

nin,TümEserler,ciltXXIII,s.376.)

Elbetteortakoylulukbocalamaktanheptenvazgeçmedi,fakatSovyetHukumetinedahayakınlaştıveonudahasaglambirbiçim-dedesteklemeyebaşladı.VIII.PartiKongresindeortayakonulanortakoylulugeilişkinpolitikabunupekçokbakımdankolaylaştır-dı.VIII.PartiKongresi,Partininortakoylulereilişkinpolitikasındabirdonumnoktasıoldu.Lenin’inraporuvePartiKongresininka-rarları,busorundayeniPartiçizgisinitespitetti.Partiorgutleri-ninvebutunKomunistlerin,ortakoyluluguKulaklardankesinlikleayırtedipayırmasını,ortakoylugunsıkıntılarıylayakındanilgile-niponuişçisınıfınıntarafınakazanmasınıtalepetti.Ortakoylule-ringeriliginekarşıaslacebironlemleriyle,şiddetuygulamalarıyla

300


degil,iknayontemleriylemucadeleedilmeliydi.BunedenlePartiKongresi,kırdasosyalisttedbirlerin(komunlerinvetarımsalar-tellerinkurulması)hiçcebiruygulamasıolmaksızıngerçekleştiril-mesitalimatınıverdi.Ortakoylulerinhayatiçıkarlarınıetkileyenherdurumda,onunlapratikbiranlaşmayavarılmalı,sosyalistdo-nuşumlerigerçekleştirmeyontemlerininseçimindetavizlerveril-mesibilinmeliydi.PartiKongresi,ittifaktaonderlikroluproletar-yadaolmakuzere,ortakoyluluklebirsaglamittifakpolitikasıiz-lenmesinitalepetti.

LenintarafındanVIII.PartiKongresindeilanedilenyeniortakoylupolitikası,proletaryadan,onunyoksulkoylulugedayanması-nı,ortakoyluluklesaglamittifakısurdurmesiniveKulaklarakarşımucadeleetmesinitalepediyordu.VIII.PartiKongresinekadarPar-ti,genelde,ortakoylulugutarafsızlaştırmapolitikasıgutmuştu.Bu,Partinin,ortakoyluyuKulagınsafına,birbutunolarakburjuvazininsafınageçmemeyeiknaetmeyeçalıştıgıanlamınagelir.Amaartıkbuyeterlidegildi.VIII.PartiKongresi,ortakoyluluguntarafsızlaştı-rılmasıpolitikasından,BeyazMuhafızkarşı-devrimineveyabancımudahalesinekarşımucadele etmeve sosyalizmibaşarıyla inşaamacıyla,onunlasaglamittifakpolitikasınageçti.

PartiKongresinin,koylulugunbuyukkutlesikarşısında,ortakoylulerkarşısındabenimsedigi çizgi,dışmudahaleyeveonunBeyazMuhafızuşaklarınakarşıiçsavaşınbaşarıylasonuçlanma-sındatayinedicibirroloynadı.1919sonbaharında,Sovyetiktida-rıileDenikinarasındabirseçimyapmaksozkonusuoldugunda,koylulerSovyetleridesteklediler,veproletaryadiktatorlugu entehlikeliduşmanınıyenebildi.

KızılOrdunun inşası sorunları,PartiKongresinin çalışmalarıiçindeozelbiryertuttu.PartiKongresindeortaya

”AskeriMuhalefet”adıverilenşeyçıktı.Bu“AskeriMuhalefet”,ar-tıkdagılmışolan“SolKomunistler”grubununeskiuyelerininbuyuk

301


birkısmınıkapsıyordu.Fakatbunlardanbaşka,şimdiyekadarhiçbirmuhalefetekatılmamışolan,fakatTroçki’ninorduişleriniyonetişin-denmemnunolmayanbirkısımPartiişçileridebunadahildi.Ordu-dangelendelegelerinçogunluguTroçki’yeaçıkçaduşmandı;onlar,Troçki’nin,bazılarıiçsavaştabizeaçıktanihanetetmekteolaneskiÇarlıkordusundankalmaaskeriuzmanlaratapmasındanveordudakieskiBolşevikkadrolarakarşıkustahveduşmancatavrındanhoşlan-mıyorlardı.PartiKongresinde,Troçki’nin,kendilerindenhoşlanma-dıgı,cephedeaskerifonksiyonerolarakbulunanbirdizisorumluKo-munistikurşunadizdirmeyekalkıştıgınadair“pratik”orneklersu-nuldu.Bu,dogrudandogruyaduşmanahizmetetmekti.BuyoldaşlarınhayatınıkurtarmakiçinMerkezKomitesininmudahalesiveaskerle-rinprotestosugerekmişti.

Ama“AskeriMuhalefet”,PartininaskerisiyasetininTroçkitara-fındançarpıtılmasınakarşımucadeleiçinde,askeriinşanınbirdizisorunundayanlışgoruşler savunuyordu.LeninveStalin, “AskeriMuhalefet”e,gerillacılıgınkalıntılarınınsavunduklarıveduzenlibirKızılOrdukurulmasına,eskiordununaskeriuzmanlarındanyarar-lanılmasınavehiçbirordununonsuzgerçekbirorduolamayacagıdemirdisiplinekarşıkoyduklarıiçin,şiddetlekarşıçıktılar.“AskeriMuhalefet”ekarşıçıkanStalinyoldaş,ensıkıdisiplinruhunasahipduzenlibirorduyaratılmasınatalepetti.

“Yasıkıdisiplinli,—esasolarakköylülerdenoluşan–gerçek

birişçi-köylüordusuyaratırızveCumhuriyetisavunuruz,yada

yokoluruz”,dediStalinyoldaş.

“AskeriMuhalefet”inbirçokonerisinireddedenPartiKongresi,aynızamandamerkeziaskerikurumlarınçalışmalarınıiyileştiril-mesiniveordudaKomunistlerinrolununguçlendirilmesinitalepederekTroçki’yebirdarbeindirdi.

302


PartiKongresindeatananAskeriKomisyonunçalışmalarısonu-cundaaskerisorundaKongreninoybirligiylekararalmasımumkunoldu.

PartiKongresininaskerisorunailişkinkararları,KızılOrdununguçlendirilmesineveonunPartiyedahadayakınlaştırılmasınago-turdu.

PartiKongresindeayrıcaPartiveSovyetinşasısorunları,Parti-ninSovyetlerinçalışmasındakionderrolutartışıldı.Busorunuzeri-netartışmadaPartiKongresi,PartininSovyetlerinçalışmasındakionder rolunuyadsıyanoportunistSapronov-Ossinskigrubunungoruşlerinireddetti.

SonolarakpartiKongresi,Partiyebuyukolçudeyeniuyeakınınıdikkatealarak,Partininsosyalbileşimininiyileştirilmesineilişkinbirkararaldıveuyekaydınınyenilenmesinikararlaştırdı.

Bu,partisaflarındakiilktemizligibaşlattı.

3.MÜDAHALENİNGELİŞMESİ,SOVYETÜLKESİNİNABLUKA-YAALINMASI.KOLÇAK’IN HAREKATIVE YENİLGİSİ. DENİ-KİN’İNHAREKATIVEYENİLGİSİ.ÜÇAYLIKBİRARA.IX.PAR-TİKONGRESİ.

Antant devletleri, Almanya ve Avusturya’yı yendikten sonra,Sovyetulkesinekarşıbuyukaskerikuvvetlersalmayakararverdi-ler.Almanya’nınyenilgisindenveAlmanbirliklerininUkraynaveKafkasya’yıboşaltmasındansonra,Almanlarınyerini,donanmaları-nıKaradeniz’egonderenveOdessaileTrans-Kafkasya’yaaskerçı-kartanIngilizlerveFransızlaraldı.Antantmudahalecileriningad-darlıgıişgaledilmişbolgelerdeoylehayvaniboyutlaraulaştıki,işçivekoyluleritopluhaldekurşunadizmektençekinmediler.Enso-nunda,Turkistan’ınişgalindensonraMudahalecilerkustahlıktaokadarilerigittilerkiaralarındaŞaumyan,Fioletov,Caparidze,Mali-

303


gin,Azizbekov,Koraganovyoldaşlarındabulundugu26ondegelenBaku’luBolşevikiHazarotesinekaçırdılarveSosyal-Devrimcilerinyardımıylaalçakçakurşunadizdiler.

MudahalecilerkısasuresonraRusya’yaablukailanettiler.Butundenizyollarıvedışdunyailedigerhaberleşmehatlarıkesildi.

BoyleceSovyetulkesihemenheryandançemberealındı.An-tantosıradaesasumudunu,Sibirya’daOmsk’takikuklasıAmiralKolçak’abaglamıştı.Kolçak,“Rusya’nınYuceHukumdarı”ilanedildiveulkedekibutunkarşı-devrimcikuvvetleronunkomutasıaltınagirdiler.

BoyleceDoguCephesiesascephehalinegeldi.

BuyukbirordutoplayanKolçak,1919ilkbaharındaneredeyseVolga’yakadaryaklaştı.Bolşevikkuvvetlerinineniyilerionunuze-rinegonderildi;KomunistGençlikBirligiuyeleriveişçilerseferberedildiler.Nisan1919’daKızılOrduKolçak’ıagırbiryenilgiyeugrattı.KısasuresonraKolçakordusutumcepheboyuncageriçekilmeyebaşladı.

KızılOrdu’nunDoguCephesindekisaldırıoperasyonlarıtamis-tim ilerlerken, Troçki şuphelibir plan onerdi: IlerleyişiUrallaraulaşmadandurdurmak,Kolçakordusunukovalamayıbırakmakvebirlikleri Dogu Cephesinden Guney Cephesine nakletmek. PartiMerkezKomitesi,UrallarınveSibirya’nınKolçak’ınelindebırakıl-mamasıgerektigini,çunkuonunorada,Japonların ve Ingilizlerinyardımıyla yaralarını sarabileceginivetekrarayaklarıuzerinedi-kilebileceginigayetiyikavradıgından,buplanıreddettiveilerleme-yedevamedilmesidirektifiniverdi.BudirektiflehemfikirolmayanTroçkiistifaetti.MerkezKomitesibuistifayıreddettiveaynıza-manda,onaderhalDoguCephesindekioperasyonlarınyonetiminekatılmaktankaçınmasınıemretti.KızılOrduKolçak’akarşı

taarruzunudahadabuyukbirenerjiylesurdurdu;onubirçokyenilgiyedahaugrattıveUrallarıveSibirya’yıBeyazlardantemizle-

304


di,bundaKızılOrdu,Beyazlarıcephegerisindeortayaçıkanguçlubirpartizanhareketitarafındandesteklendi.

1919yazındaemperyalistler,Kuzey-Batıdaki(Baltıkulkelerin-dekivePetrograddolaylarındaki)karşı-devrimcileriyonetenGene-ralYudeniç’e,Petrograd’asaldırarakKızılOrdunundikkatiniDoguCephesindenkaydırmagoreviniverdiler.Petrogradyakınındakiikikaleningarnizonları,eskisubaylarınkarşı-devrimcikışkırtmaları-nınetkisiyle,Sovyetiktidarınakarşıisyanetti.AynızamandaCep-he Karargahındakarşı-devrimcibirkomploortayaçıkarıldı.Duş-manPetrograd’ıtehditediyordu.FakatSovyetHukumetitarafın-danalınantedbirlerleasikalelerişçilerinvebahriyelilerindestegisayesindeBeyazlardantemizlendi,Yudeniç’inbirlikleriyenilgiyeugratıldıveYudeniçEstonyasınırınınotesineatıldı.

Yudeniç’inPetrogradonlerindekiyenilgisi,Kolçak’akarşımu-cadeleyikolaylaştırdı.1919sonundaKolçak’ınordusu tamamenbozgunaugratıldı.Kolçak’ınkendisiesiralındıveIrkutsk’taDev-rimKomitesi’ninkararıuyarıncakurşunadizildi.

BoyleceKolçak’ınişibitirildi.

OsıralarSibiryalılarKolçakhakkındaşuşarkıyısoyluyorlardı:

UniformasıIngiliz,

Fransa’danapoletleri,T

utunuJapon—

Sibiryahukumdarı

Uniformaparamparça,

Apoletlertoz-duman,

Tutundeoyle,

Bittiişihukumdarın.

305


Kolçak’ın,kendinebeslenenumutlarıboşaçıkardıgınıgorenmudahaleciler,SovyetCumhuriyetinekarşısaldırıplanlarınıde-giştirdiler.

Odessa’ya çıkartılmış olan birliklerin geri çekilmesi gerekti,çunkuSovyetCumhuriyeti’ninordularıylatemasagelenmudahale-cilerinaskerlerinedevrimciruhbulaşmışveemperyalistefendile-rinekarşıisyanabaşlamışlardı.Ornegin,Odessa’daFransızbahri-yelileriAndreMartyonderligindeayaklandı.Bundandolayı,Kol-çak’ınyenilmesindensonraAntantdevletleridikkatlerini,Korni-lov’unhempasıve“GonulluOrdusu”nunorgutleyicisiGeneralDe-nikinuzerindetopladılar.OsıradaDenikinguneyde,Kubanbolge-sindeSovyetiktidarınakarşıoperasyonhalindeydi.Antantdevletle-ri,onunordusunabolmiktardasilah,cephanevedigermalzemeteminettilerveonuSovyetiktidarınakarşıkuzeyesurduler.

BukezGuneyCephesiesascephehalinegeldi.

Denikin,Sovyetiktidarınakarşıesasharekatına,1919yazındabaşladı.TroçkiGuneyCephesindekiçalışmayıdezorganizeetmiştivebirliklerimizyenilgiustuneyenilgialıyordu.Ekim,ortasınakadarBeyazlarUkrayna’nıntamamınıelegeçirdiler,Orel’izaptettilerveordumuzunfişek,tufekvemakinelitufekikmaliniyapanTulaonle-rinekadargeldiler.Moskova’yayaklaştılar.SovyetCumhuriyetinindurumusonderecevahimbirhalegeldi.partitehlikeçanınıçaldıvehalkı direnmeye çagırdı. Lenin, “Herkes Denikin’e karşı savaşiçin!”şiarınıattı.Bolşeviklerdenilhamalanişçilervekoyluler,duş-manıezmekiçinbutunguçlerinitopladılar.

Denikin’i bozguna ugratma kampanyasını orgutlemek uzereMerkezKomitesi,Stalin,Voroşilov,OrkonikidzeveBudyonniyol-daşlarıGuneyCephesinegonderdi.Troçki,KızılOrdununguneyde-ki operasyonlarının yonetiminden uzaklaştırıldı. Stalin yoldaşıncepheyevarmasındanonce,GuneyCephesiKomutanlıgı,Troçki’ylebirlikte,Denikin’eesasdarbeyiÇariçin’denhareketleDonstepleri

306


uzerindenNovorossisk yonunde vurmayı ongoren bir plan ha-zırlamıştı;bubolgedeKızılOrdu,yolsuzarazideilerlemekveosıra-dabuyukolçudeBeyazMuhafızlarınetkisialtındabulunanKazakla-rınyaşadıgıbolgelerdengeçmekzorundakalacaktı.StalinyoldaşbuplanıagırbirşekildeeleştirdiveMerkezKomitesine,Denikin’iboz-gunaugratmakiçinkendiplanınısundu.BuplanagoreesasdarbeHarkov-DonetzHavzası-Rostovuzerindenvuracaktı.Buplan,bir-liklerimizinhalkınaçıkdesteginesahipolduguişçivekoylubolgele-rindengeçerek,Denikin’ekarşıhızlailerlemesinisaglayacaktı.Ay-rıcabubolgedevarolanyogundemiryoluşebekesi,ordularımızınbutunihtiyaçlarınınduzenlibirşekildeikmalinisaglayacaktı.Sonolarakbuplan,DonetzHavzasınıkurtarmaveulkemizeyakıtsagla-maolanagıverecekti.

PartiMerkezKomitesi,Stalinyoldaşınplanınıkabuletti.1919Ekimininikinciyarısında,Denikin,şiddetlibirdireniştensonra,OrelveVoronejcivarındakitayinediciçarpışmalardaKızılOrdutarafın-danyenilgiyeugratıldı.Denikinhızlageriçekilmeyebaşladıvekuv-vetlerimiztarafındankovalanarakguneyekaçtı.1920başındabutunUkraynaveKuzeyKafkasya,Beyazlardantemizlenmişti.

GuneyCephesindekitayinediciçarpışmalarsırasındaemper-yalistler,kuvvetlerimiziguneydenbaşkatarafakaydırmakveboyle-ceDenikinordusunundurumunuiyileştirmekiçinYudeniç’inko-lordusunutekrarPetrograd’asaldırttılar.BeyazlarPetrograd’ınka-pılarınakadaryaklaştı.KahramanPetrogradproletaryası,devriminbirincişehrinikanıylavecanıylasavundu.

Komunistler,herzamanoldugugibienonsaftaydılar.ŞiddetliçarpışmalardansonraBeyazlaryenilgiyeugratıldıveyinesınırları-mızınotesine,Estonya’yasurulduler.

BoyleceDenikin’indeişibitirildi.

KolçakveDenikin’inyenilgilerinikısabirsoluklanmadonemiizledi.

307


Emperyalistler,BeyazMuhafızordularınınezildigini,mudahale-ninbaşarısızlıgaugradıgınıveSovyetiktidarınıntumulkededuru-munusaglamlaştırdıgını,BatıAvrupa’daiseişçilerinSovyetCum-huriyetineyapılanaskerimudahaleyekarşıofkelerininarttıgınıgo-runce,Sovyetdevletinekarşıtutumlarınıdegiştirmeyebaşladılar.Ocak1920’deIngiltere,FransaveItalya,SovyetRusya’yakarşıab-lukayıkaldırmayakararverdiler.

Bununlamudahale duvarında sonderece onemli bir gedikaçıldı.

Elbettekibu,Sovyetulkesininmudahalesininveiçsavaşınişi-nibitirdigianlamınagelmiyordu.EmperyalistPolonyatarafındanbirsaldırıtehlikesihalamevcuttu.MudahalecilerhenuzUzakDo-gu’dan,Kafkasya’danveKırım’dankesinolarak atılmamışlardı.FakatSovyet Rusyageçiciolarak birsoluklanmamolasıeldeet-mişveiktisadiinşayadahafazlakuvvetayırabilmişti.Partiekono-miksorunlarlaugraşmaimkanıbulmuştu.Içsavaşsırasındafabri-kaveişletmelerinkapanmasıyuzunden,birçokkalifiyeişçisana-yidenayrılmıştı.Partişimdionları,kendimesleklerindeçalışmakuzeresanayiedondurecektedbirleraldı.BirkaçbinKomunist,va-himbirdurumdaolandemiryollarınınyenideninşasındagorev-lendirildi.Buyapılmadıkçasanayiinbaşlıcakollarınınrestorasyo-nuçalışmasıciddiolarakyurutulemezdi.Yiyecekikmalininorgut-lenmesigenişletildiveiyileştirildi.Rusya’nınelektriklendirilmesiiçinbirplanhazırlanmayabaşlandı.BeşmilyonkadarKızılOrduaskerihalasilahaltındaydıvesavaştehlikesiyuzundenşimdilikterhisedilemiyordu.Buyuzden,KızılOrdununbirkısmı,iktisadiinşaalanındakullanılmakuzereEmekOrduları’nadonuşturuldu.Işçi-KoyluSavunmaKonseyi,EmekveSavunmaKonseyi’ne(STO)donuşturuldu.OnudesteklemekuzereDevletPlanlamaKomisyonu(Gosplan)kuruldu.

308


1920Mart’ınınsonundaIX.PartiKongresi toplandıgındadu-rumbuydu.

PartiKongresinde,611,978Partiuyesinitemsilen,kararoyunasahip554delegehazırbulundu.Istişarioyasahipdelegelerinsayısı162idi.

PartiKongresi,ulkeninulaşımvesanayialanlarındakiacilgo-revlerinitespitettivesendikalarıniktisadiinşayakatılmazorunlu-lugunaozellikledikkatçekti.

PartiKongresi,ilkplandademiryolları,yakıtsanayiivedemir-çeliksanayininkalkındırılmasını ongorenyekpare iktisadiplanaozelbironemverdi.Buplanınozu,Lenin’in“gelecekonyadayirmiyıliçinbuyukbirprogram”diyevurguladıgı,tumulusalekonomi-ninelektrifikasyonuprojesiydi.Bu,Rusya’nınElektrifikasyonuiçinDevletKomisyonu’nun(GOELRO),bugunçoktanaşılmışolanunluplanınıntemelinioluşturdu.

PartiKongresi,sanayidekidirektorlerintekkişiyonetiminevekişiselsorumluluktaşımasınakarşıçıkanvesanayiinyonetimindesınırsızbir“grupyonetimi”nivesorumsuzlugusavunanpartiduş-manı“DemokratikMerkeziyetçilik”grubunungoruşlerinireddetti.BupartiduşmanıgruptabaşroluSapronov,Ossinski,veV.Smirnovoynuyordu.Bunlar,partiKongresindeRykovveTomskitarafındandesteklendiler.

4.POLONYASOYLULARININSOVYETRUSYA’YASALDIRISI.GE-NERALVRANGEL’İNHAREKATI.POLONYAPLANININBAŞARI-SIZLIĞI.VRANGEL’İNBOZGUNU.MÜDAHALENİNSONU.

Kolçak ve Denikin’in hezimete ugratılmasına ragmen, SovyetCumhuriyeti’nin,KuzeyBolgesi,Turkistan,Sibirya.DonBolgesi,Uk-raynavedigeryerleriBeyazlardanvemudahalecilerdenkurtarıptop-raklarınısurekligenişletmesineragmen,AntantRusya’yakarşıablu-

309


kayıkaldırmakzorundakalmasınaragmen,AntantdevletleriSovyetiktidarınınzaptedilemezolduguvegalipgeldigiduşuncesinihalika-bullenmekistemiyorlardı.Buyuzden,SovyetRusya’yakarşıbirmu-dahaleteşebbusundedahabulunmayakararverdiler.Bukezmuda-halecilerbiryandankarşı-devrimcibirburjuvamilliyetçisi,PolonyadevletininfiilenbaşıolanPilsudski’den,vedigeryandandaKırım’daDenikinordusununkalıntılarınıbiraraya getirmiş olanve oradanDonetzHavzasınıveUkrayna’yıtehditedenGeneralVrangel’denya-rarlanmayakararverdiler.

Lenin’inifadeettigigibi,soylularPolonya’sıveVrangel,uluslarara-sıemperyalizminSovyetRusya’yıbogmayakalkışanikikoluydu.

Polonyalılarınplanı,Dinyeper’inbatısındakiSovyetUkrayna’yıveSovyetByelo-Rusya’yıilhaketmek,bubolgelerdePolonyalısoylu-larıniktidarınırestoreetmek,Polonyadevletininsınırlarını“deniz-dendenize”,Danzig’denOdessa’yauzanacakbiçimindegenişletmekvekendilerineyapılanyardımınkarşılıgıolarak,Vrangel’inKızılOr-duyuezmesineveSovyetRusya’daçiftliksahiplerininvekapitalistle-riniktidarınırestoreetmesineyardımetmekti.

BuplanAntantdevletleritarafındanonaylandı.SovyetHukumetinin,barışıkorumakvesavaşıonlemekama-

cıylaPolonyailegoruşmelerbaşlatmagirişimleritamamensonuç-suzkaldı.Pilsudskibarışlafınıbileduymakistemiyordu.Savaşyap-makistiyordu.KolçakveDenikin’ekarşıçarpışmalardayorgunduş-muşKızılOrdunun,Polonyakuvvetlerininsaldırısınadayanamaya-cagınıhesaplıyordu.

Kısasoluklanmamolasısonbulmuştu.Nisan1920’dePolonyabirlikleriSovyetUkrayna’nıntoprakla-

rınagirdilerveKiev’iişgalettiler.AynısıradaVrangeltaarruzageçtiveDonetzHavzasınıtehditetti.

PolonyabirliklerininsaldırısınayanıtolarakKızılOrdu,tumcepheboyuncakarşıtaarruzageçti.Kiev’ikurtardıktanvePolon-

310


yasoylularınıUkraynaveByelo-Rusya’dansurupattıktansonraGuneyCephesindenKızılbirliklertaarruzlarınınmomentiyleGa-liçya’daLvovkapılarınadayanırken,BatıCephesindekikıtalarVar-şova’yayaklaştılar.Polonyasoylularınınordularıkesinyenilgiyleyuzyuzeydiler.

Fakat,Troçki’ninveonunKızılOrduGenel

Karargahındakiyandaşlarınınşuphelihareketleribaşarıyısuyaduşurdu.TroçkiveTuhaçevski’ninhatalarıyuzunden,Kızılbirlikle-rinBatıCephesindeki,Varşovauzerinetaarruzlarıtamamenduzen-sizbirbiçimdegelişti:Birliklereelegeçirdiklerimevzileritahkimet-meimkanıverilmedi;ihtiyatvecephaneçokgeridekalırken,oncumufrezelerçokilerisuruldu.Sonuçolarak,oncumufrezelercepha-nesizveihtiyatsızkaldı,cepheuçsuz-bucaksızyayıldıvebuyuzdencepheninyarılmasıkolaylaştı.Tumbunlardanoturu,kuçukbirPo-lonyakuvvetiBatıCephemizibirnoktadayardıgında,birliklerimizincephaneikmalhattıkesildivegeriçekilmeyezorlandılar.Lvovkapı-larınadayananvePolonyalılarısıkıştıranGuneyCephesibirliklerinegelince,DevrimciSavaşKonseyi’ninkotuunlu“şefi”Troçki,bubir-liklerinLvov’uzaptetmesiniyasakladı.

GuneyCephesindekitemelguçolanSuvariOrdusunu,guyaBatıcephesineyardımetmekuzeretakuzey-doguyanakletme emriniverdi, oysaBatıCephesine en iyi ve aslındatekmumkunyardımyolununLvov’uzaptetmekoldugunugormekguçdegildi.FakatSu-variOrdusununGuneyCephesindençekilmesi,Lvov’danayrılması,aslında,GuneyCephesindekikuvvetlerimizindegeriçekilmesian-lamınageliyordu.BoyleceTroçkitarafındanverilenbubozguncuemirleGuneyCephesindekibirliklerimizanlaşılmazveaslahake-dilmemişbirbiçimde,Polonyasoylularınısevindiren,geriçekilme-yezorlandı.

Bu,aslındadogrudanbiryardımdı—amabizimBatıCephemi-zedegil,PolonyasoylularınaveAntant’abiryardım.

311


BirkaçgunsonraPolonyabirliklerinintaarruzudurduruldu,vebirliklerimizPolonyalılarakarşıyenibirkarşı-taarruzunha-zırlıklarınabaşladılar.FakatsavaşısurdurecekgucukalmayanvebirKızılkarşı-taarruzihtimalindentelaşakapılanPolonya,Din-yeper’inbatısındakiUkraynatopraklarıveByelo-Rusyauzerin-dekihakiddialarındanvazgeçtiveRusyailebarışyapmayıtercihetti.20Ekim1920’daRiga’daPolonyailebarışanlaşmasıimza-landı.Buanlaşmayagore,Polonya,Galiçya’yıByelo-Rusya’nınbirkısmınıalıkoyuyordu.

Polonya ile barış anlaşmasından sonra Sovyet Cumhuriyeti,Vrangel’inişinibitirmeyekararverdi.VrangelIngilizlerveFransız-lardansonmodelsilahlar,zırhlıaraçlar,tanklar,uçaklarvecephanealmıştı.EsasolaraksubaylardanoluşanvurucuBeyazMuhafızalay-larınasahipti.FakatVrangel,Kuban’aveDonBolgesineçıkardıgıbirlikleridesteklemekuzereazçokonemlisayıdakoyluyuveKazagıhareketegeçirmeyibaşaramadı.FakatVrangelbunaragmen,Do-netzHavzasınınkapılarınadayanmakkomurbolgemizitehditetti.OsıradaKızılOrduçokyorgunoldugundan,SovyetHukumetinindurumudahadazorlaşmıştı.KızılOrduerleri,Vrangel’inbirlikleri-ne karşıtaarruzageçerveaynızamandaVrangel’eyardımedenMahno’nunanarşistçeteleriniezerkeneşigorulmedikguçşartlaraltındailerlemekzorundakaldılar.FakatteknikmalzemeustunluguVrangel’deolmasınaragmen,KızılOrdutankasahipolmamasınaragmen,KızılOrduVrangel’iKırımyarımadasına surduveoradasıkıştırdı. Kasım 1920’de Kızıl Kuvvetler Perekop mustahkemmevkiinizaptettiler,Kırım’ageldiler,Vrangel’inkuvvetleriniezdilerveyarımadayıBeyazMuhafızlardanvemudahalecilerdenkurtardı-lar.Kırım,Sovyettopragıoldu.

Polonya’nın buyuk guç planlarının başarısızlıga ugramasıveVrangel’inyenilgisiyle,mudahaledonemisonbuldu.

312


1920’nin sonuna dogru Trans-Kafkasya’nın Azerbaycan’daburjuvamilliyetçiMusavvatçıların,Gurcistan’da,Menşevikmilliyet-çilerinveErmenistan’daTaşnaklarınboyundurugundankurtarıldı.Sovyet iktidarı, Azerbaycan, Ermenistan ve Gurcistan’da zafereulaştı.

Buhenuzmudahalenintamamensonbulmasıanlamınagelmi-yordu.UzakDogu’dakiJaponmudahalesi1922’yekadarsurdu.Ay-rıca,yenimudahaletertiplemeteşebbusleriyapıldı(1921’dedogu-daAtamanSemyonovveBaronUngern,Karelya’daFinBeyazMu-hafızları).FakatSovyetulkesininbaşduşmanları,esasmudahalekuvvetleri,1920sonundayıkılmışlardı.

YabancımudahalecilerinveRusBeyazMuhafızlarınınSovyetle-rekarşısavaşı,Sovyetlerinzaferiylesonbuldu.

SovyetCumhuriyetidevletbagımsızlıgınıveozgurlugunukoru-du.

Bu,yabancıaskerimudahaleninveiçsavaşınsonuoldu.

Bu,Sovyetiktidarınıntarihizaferioldu.

5.SOVYETCUMHURİYETİ,İNGİLİZ-FRANSIZ- JAPONPOLON-YAMÜDAHALESİİLERUSYA’DABURJUVAZİVEÇİFTLİKSAHİP-LERİNİN BEYAZ MUHAFIZ KARŞI-DEVRİMİNİN BİRLEŞİKKUVVETLERİNİNASILVENİÇİNYENDİ?

MudahaledonemininondegelenAvrupaveAmerikagazetevedergilerini inceleyecekolursak,Sovyetiktidarınınkazanılabi-lecegineinananbirtekseçkinaskeryadasivilyazarveyaaskeriuzmanbulunmadıgınıkolaylıklagorebiliriz.Tamtersine,butunulkelerinvemilletlerinbutunseçkinyazarları,askeriuzmanlarıvedevrimtarihçileri,butunbilgingeçinenler,Sovyetiktidarınıngunlerininsayılıveyenilgisininkaçınılmazoldugunuilanetmek-teittifakhalindeydiler.

313


Bunlar, mudahalenin zaferine olan kesin inançlarını, SovyetRusya’nınhenuzorgutlubirordusuolmamasınaveKızılOrduyuateşaltındayaratmakzorundaolmasınakarşılık,mudahalecilerinveBeyazMuhafızlarınelindeazçokhazırbirordubulunmasınada-yandırıyorlardı.

Ayrıca bunlar, kesin inançlarım, askeri kadroların buyuk ço-gunlugununkarşı-devrimkampınageçmesinedeniyleKızılOrdu-nundeneyimlikadrolarasahipolmamasınakarşılık,mudahalecile-rinveBeyazMuhafızlarınboylekadrolarasahipolmasınadayandı-rıyorlardı.

Bundandaote,kesininançlarını,Rusya’nınsavaşsanayiininge-riligiyuzundenKızılOrdununsilahvecephanesıkıntısıçekmesi,eldebulunanlarınkotukalitedeolması,ayrıcaRusyaablukaileheryandan sımsıkısarıldıgından, dışardanmalzemesaglayamamasıolgusunadayandırıyorlardı.

MudahalecilerinveBeyazMuhafızlarınordusuisebolmiktardabirincisınıfsilah,cephanevemalzemeiledonatılmıştıvedonatıl-mayadevamedecekti.Sonolarakda,kesininançlarını,mudahaleci-lerinveBeyazMuhafızlarınordusununRusya’nınenzenginyiye-cekuretenbolgeleriniişgalaltındatutmasınakarşılık,KızılOrdu-nunboylebolgeleresahipolmamasıveyiyeceksıkıntısıçekmesigerçeginedayandırıyorlardı.

VeKızılOrdununbutunbuelverişsizşartlarınveyetersizlikle-rinsıkıntısınıçektigidebirgerçekti.

Bubakımdan—amayalnızbubakımdan—mudahalecibaylartamamenhaklıydılar.

Ohalde, Kızıl Ordunun boylesine ciddi eksiklikleri olmasınaragmen,boyleeksiklikleriolmayanmudahalecilerinveBeyazMu-hafızlarınordusunuyenmesinasılaçıklanır?

1—KızılOrdugalipgeldi,çunkuKızılOrdununugrundaçarpış-tıgıSovyetHukumetininpolitikasıdogrubirpolitikaydı,halkınçı-

314


karlarına cevap verenbir politikaydı; çunku halkbupolitikanındogrubirpolitikaoldugunu,kendipolitikasıoldugunuanlamışvekavramıştıveonusonunakadardestekliyordu.

Bolşevikler,yanlışbirpolitika,halktarafındandesteklenmeyenbirpolitikaugrunadovuşenbirordunungalipgelemeyeceginibili-yorlardı.MudahalecilerinveBeyazMuhafızlarınordusuboylebirorduydu.Herşeyivardı;tecrubelikomutanlarıvebirincisınıfsilah-ları,cephanesi,giyimeşyasıveerzakı.Tekşeyieksikti:Rusyahalk-larınındestegivesempatisi;ziraRusyahalklarımudahalecilerinveBeyazMuhafız“hukumdarlar”ınhalkduşmanıpolitikasınıdestek-lemekistemiyorduvedestekleyemezdi.Vebununiçinmudahaleci-lerinveBeyazMuhafızlarınordusuyenilgiyeugradı.

2—KızılOrdugalipgeldi,çunkuhalkınasonunakadarbaglıvesadıktı,bunedenledehalkonukendiordusuolaraksevdivedes-tekledi.Kızıl Orduhalkın evladıdırvekendihalkına,bir evladınanasınabaglıoldugugibisadıkkaldıgısurece,halkınındesteginikazanacakvegalipgelmesikaçınılmaz olacaktır. Kendi halkınakarşı gelen bir ordu amamutlakayenilecektir.

3—KızılOrdugalipgeldi,çunkuSovyetiktidarıbutuncephegerisini,butunulkeyi,cepheninihtiyaçlarınınhizmetinesokmayıbaşardı.Cepheyihertarzdadestekleyecekguçlubircephegerisiol-mazsa,birorduyenilmeyemahkumdur.Bolşeviklerbunubiliyor-lardıvetamdabunedenleulkeyi,cepheyesilah,cephane,giyecek,erzakvetakviyesaglayanbiraskerikampaçevirdiler.

4—KızılOrdugalipgeldi,çunku:a)KızılOrduaskerlerisavaşınhedeflerinivegorevlerinianlamışlardıvebunlarındogrulugununbi-lincindeydiler;b)savaşınhedefvegorevlerinindogrulugununbilin-cinde olmaları, disiplin ve savaşma yeteneklerini guçlendirdi; c)bundandolayıKızılOrdusavaşboyuncaduşmanakarşıheryerdeemsalsizbirfedakarlıkveeşsizbirkitlekahramanlıgıgosterdi.

315


5—Kızıl Ordu galip geldi, çunku onun cephe gerisindekivecephedekiyoneticiçekirdegi,dayanışmavedisipliniçindebirleş-miş,devrimciruhusaglam,ortakdavaiçinherfedakarlıgıustlen-meyehazır,milyonlarıorgutlemeveonlarıençapraşıkdurumlardadogruolarakyonetmeyetenegieşsizolanBolşevikPartiydi.

“AncakParti’ninuyanıklığıvesıkıdisiplinisayesinde”,diyor-

duLenin,“ancakParti’ninotoritesininbütünhükümetdaireve

kurumlarınıbirleştirmesi,MerkezKomitesi’ninattığışiarınon-

larca,yüzlerce,binlercevenihayetmilyonlarcainsantarafından

tekadammışçasınaizlenmesi, emsalsiz fedakarlıkların yapıl-

masısayesindedirkibumucizegerçekleşebildi.Ancakbunlar

sayesindedirki,Antantemperyalistlerininvebütündünyaem-

peryalistlerinin iki,üç,hattadörtkez tekrarlananseferlerine

rağmenzafereulaşmamızmümkünoldu.”(Lenin,SeçmeEserler,

cilt8,S.84.)

6—KızılOrdugalipgeldiçunku:a)SaflarındanFrunze,Voroşi-lov,Budyonnivedahabaşkabirçoklarıgibiyenitipteaskerionder-leryetiştirmeyibildi;b)saflarındaKotovski,Çapayev,LazoŞçors,Parhomenkovedahabirçoklarıgibiyeteneklihalkkahramanlarıçarpıştı;c)KızılOrdununsiyasiegitimiLenin,Stalin,Molotov,Kali-nin, Sverdlov,Kaganoviç,Orkonikidze,Kirov,Kuybişev,Mikoyan,Jdanov, Andereyev, Petrovski, Yaroslayski, Cerjinski, Sçadenko,Mehlis, Kruşçov, Şvemik, Şkiryatov ve digerleri gibi kimselerinelindeydi;d)KızılOrdu,çalışmalarıylasaflarıpekiştiren,askerlerindisiplinruhunuvesavaşcesaretinigeliştiren,biryandanbazıko-mutanlarınhaincefaaliyetlerinienerjikbiçimde,hızlaveyılmaksı-zınbastırırken,digeryandanSovyetiktidarınabagımlılıklarınıka-nıtlamışveKızılOrdubirliklerinisıkıbirşekildeyonetebilenPartiliveyaPartisizkomutanlarınotoriteveunlerinicesaretlevekararlı-lıkladestekleyen,ustunorgutleyicilerveajitatorlerolarakçalışanaskerikomiserleresahipti.

316


“Askerikomiserlerolmasaydı,KızılOrdumuzolmazdı”,diy-

orduLenin.

7—KızılOrdugalipgeldi,çunkuBeyazOrdularıngerisinde,

Kolçak,Denikin,Kraznov,Vrangel’incephegerisinde, işçilerive

koylulerimudahalecilereveBeyazMuhafızlarakarşıayaklandıran,

Sovyetiktidarıduşmanlarınıncephegerisiniguvenliksizkılanve

boyleceKızılOrdununilerleyişinikolaylaştıranPartilivePartisiz

seçkinBolşeviklergizliolarakçalışıyorlardı.BeyazMuhafızların

vemudahalecilerincephegerisiniguvenliksizkılanUkrayna,Si-

birya,UzakDogu,Urallar,Byelo-RusyaveVolgabolgesipartizanla-

rının,KızılOrduyaeşsiz hizmetlerde bulundugunuherkesbil-

mektedir.

8—KızılOrdugalipgeldi,çunkuSovyetCumhuriyeti,Beyaz

Muhafızkarşı-devriminevedışmudahaleyekarşımucadelesinde

yalnızdegildi;çunkuSovyetiktidarınınmucadelesi ve başarıları,

butundunyaproleterlerininsempativedesteginesahipti.Emper-

yalistlerSovyetCumhuriyetinimudahaleveablukailebogmayaça-

balarken,emperyalistulkelerinişçileriSovyetlerinyanındayeral-

dılarveonayardımettiler.OnlarınSovyetCumhuriyetineduşman

ulkelerinkapitalistlerinekarşımucadelesi,emperyalistlerisonunda

mudahaledenvazgeçmeyezorladı.Ingiltere,Fransavemudahaleye

katılandigerdevletlerinişçilerigrevlerorgutlediler,mudahalecilere

veBeyazMuhafız generallerine gonderilen savaşmalzemelerini

yuklemeyireddettilerve“Rusya’danEliniziÇekin!”şiarıaltındaEy-

lemKomitelerikurdular.

“Uluslararasıburjuvazibizeelinikaldırırkaldırmaz,bueli

kendi işçileritutuyor”,diyorduLenin.(Lenin,TümEserler,cilt

XXV,s.405,Rusça.)

317


KISA ÖZET

EkimDevrimitarafındanalaşagıedilençiftliksahiplerivekapita-listlerBeyazMuhafızgenerallerlebirolupkendiyurtlarınınçıkarları-nakarşıAntantulkelerininhukumetleriylebirleşerek,SovyetulkesiuzerineortakbiraskerisaldırıyapmakveSovyetiktidarınıdevirmekuzereanlaştılar.Butemelde,Rusya’nınkenarbolgelerindeAntantas-kerimudahalesiveBeyazMuhafızisyanlarıtertiplendi,boyleceRus-ya’nınyiyecekvehammaddekaynaklarıylabaglarıkesildi.

Almanya’nınaskeriyenilgisiveAvrupa’dakiikiemperyalistkoalis-yonarasındakisavaşınsonbulması,Antant’ınguçlenmesinevemuda-haleninyozlaşmasınaveSovyetRusyaiçinyeniguçlukleryarattı.

Oteyandan,Almanya’dakidevrimvedigerAvrupaulkelerindebaşlayandevrimcihareket,SovyetiktidarıiçinelverişliuluslararasışartlaryarattıveSovyetCumhuriyetinindurumunukolaylaştırdı.

BolşevikParti,işçivekoyluleriyabancıistilacılaraveburjuvaveçiftliksahibiBeyazMuhafızlarakarşıanavatansavaşıiçinhareke-tegeçirdi.SovyetCumhuriyetiveonunKızılOrdusu,Antantkukla-larını—Kolçak’ı, Yudeniç’i,Denikin’i, Kraznov’u veVrangel’i—birbiri ardısıra yendi, Antant’ın diger bir kuklasını, Pilsudski’yi,UkraynaveByelo-Rusya’dansurupattıveboylecedış mudahaleguçleriniyenip, onlarıSovyetulkesinindışınasurdu.

Boyleceuluslararasısermayeninsosyalizmulkesineilksilahlısaldırısıtambirfiyaskoylasonbuldu.

Devrim tarafından ezilmiş olan partiler, Sosyal-Devrimciler,Menşevikler,Anarşistlervemilliyetçiler,mudahaledonemindeBe-yazMuhafızgeneralleriniveistilacılarıdesteklediler;SovyetCum-huriyetinekarşı,karşıdevrimcikomplolartezgahladılarveSovyetiktidarınıntemsilcilerinekarşıterorebaşvurdular.EkimDevrimin-denonceişçisınıfıiçindebellibiretkiyesahipolanbupartiler,içsa-

318


vaşsırasındakitleleringozundetamamenkarşı-devrimcilerolarakaçıgaçıktılar.

Içsavaşvemudahaledonemi,SovyetRusya’dabupartilerinsi-yasiçokuşuneveKomunistPartisininkesinzaferinetanıkoldu.

319

Dokuzuncu bölüm. Barişçil ekonomik restorasyon çalişmasina geçIş döneminde bolşevik partisi

D O KU Z U N C U B Ö LÜM

BARIŞÇILEKONOMIKRESTORASYONÇALIŞMASINAGEÇIŞDÖNEMINDE

BOLŞEVIKPARTISI( 1921 - 1925 )

1.DIŞMÜDAHALENİNVEİÇSAVAŞINTASFİYESİNDENSONRASOVYET CUMHURİYETİ. RESTORASYONDÖNEMİNİN GÜÇ-LÜKLERİ.

SovyetCumhuriyeti,savaşasonverdiktensonra,barışçıliktisa-di inşaçalışmasınagirişti.Savaşınaçtıgıyaralarısarmakgereki-yordu.Ulkeninyıkılaniktisadihayatınırestoreetmek,sanayii,de-miryollarınıvetarımıduzenesokmakgerekiyordu.

Nevarki,barışçıl inşayageçişolaganustuguçşartlaraltındagerçekleştirilmekzorundakalındı.Içsavaştazaferkolayeldeedil-memişti.Ulke,dortyılsurenemperyalistsavaşveuçyılsurendışmudahaleyekarşısavaşlaharabeyedonmuştu.

1920yılındatoplamtarımuretimi,savaşoncesiuretiminancakyarısıkadardı.Vebusavaşoncesiseviye,çarlıkRusya’sınınzavallıkırınınseviyesiydi.Dahadakotusu,1920’debirçokildeiyiurunel-deedilemedi.Tarımçokkotubirdurumdaydı.

Tamamenbozulansanayiindurumudahadakotuydu.Buyuksanayiuretimi1920yılında,savaşoncesiuretiminyedidebirininbirazuzerindeydi.Fabrikaveişletmelerinçoguçalışmazdurum-daydı;madenlervekomurocaklarıyıkılmışvesubaskınınaugra-mıştı. En içler açısı olan, demir ve çelik sanayiinin durumuydu.1921yılınıntumundetoplampikdemir uretimisadece116,300ton,yanisavaşoncesiuretiminaşagıyukarıyuzde3’ukadardı.Ya-

320


kıt kıtlıgı vardı. Ulaşım tamamenbozulmuştu.Ulkeninmetalvetekstilstoklarıhemenhementukenmişti.Ekmek,yag,et,ayakkabı,giyecek,kibrit,tuz,gazyagıvesabungibitemelihtiyaçmaddelerin-demuthişbirkıtlıkvardı.

Savaşsurdugumuddetçe,halktumbuyoklukvekıtlıgadayanı-yor,hattabutunbunlarınfarkındabileolmuyordu.Amasavaşsonaerdiktensonrahalkbirdenbuyoklukvekıtlıgınkatlanılmazlıgınıhissettivederhalgiderilmesiniistemeyebaşladı.

Koyluler arasında hoşnutsuzluk başgosterdi. Içsavaşın ateşiiçinde,işçisınıfıilekoylulukarasındabiraskeri,siyasiittifakortayaçıkmışvesaglamlaşmıştı.Buittifakbelirlibirtemeledayanıyordu:KoyluSovyetiktidarındantoprakveçiftliksahiplerineveKulaklarakarşıkorunmaeldeediyordu,işçileriseteslimyukumlulugusaye-sindekoyluluktenbesinmaddelerieldeediyordu.Amabutemelşimdiartıkyeterlidegildi.

Sovyetdevleti,teslimyukumlulugusayesindekoylulerintumurunfazlasınıulkesavunmasınınihtiyaçlarıiçintoplamakzorundakalmıştı.Teslimyukumluluguolmasaydı,SavaşKomunizmisiyasetiolmasaydı,içsavaştazafereldeetmekimkansızolurdu.SavaşKo-munizmisiyaseti,savaştarafından,dışmudahaletarafındandayatıl-mıştı.Savaşyapıldıgısurece,koylulerteslimyukumlulugunukabul-lenmişvemalyetersizliginealdırmamışlardı;amasavaşsonaerdi-giveçiftliksahipleriningeridonmesitehlikesiortadankalktıgıza-man,koyluler,butunurunfazlalarınınellerindenalınması,teslimyukumlulugusistemindenyakınmayaveyeterlimiktardamalta-lepetmeyebaşladılar.

TumSavaşKomunizmisistemi,Lenin’inbelirttigigibi,koylule-rinçıkarlarıylaçatışmayabaşlamıştı.

Hoşnutsuzlukhavasıişçisınıfınıdaetkiledi.Proletarya,içsava-şınanayukunu taşımış,BeyazMuhafızlarınveyabancıordularakarşı,iktisadibozuklugunvekıtlıgınfelaketlerinekarşıkahraman-

321


cavefedakarcasavaşmıştı.Eniyi,ensınıfbilinçli,enfedakarveendisiplinliişçilersosyalistcoşkuylaesinlenmişlerdi.Amabuyukikti-sadibozukluk,işçisınıfıuzerindedeetkisinigostermişti.Işlerdu-rumdaolanbirkaçfabrikaveişletmebilesurekliçalışamıyordu.Iş-çilergeçimlerinisaglamakiçingelipgeçiciişlerleugraşmakçakmakyapmakveyiyecekiçinkoylerdekuçukmubadeleleregirişmekzo-rundakalıyorlardı(“çantaticareti”).Proletaryadiktatorlugununsı-nıftemelizayıflamayabaşlıyordu;işçisınıfıparçalanıyor,birkısmıkoyleregidiyor,işçiolmaktançıkıyor,deklasehalegeliyordu.Açlıkveyorgunlukyuzunden,işçilerinbirkısmındahoşnutsuzlukbelirti-lerigorulmeyebaşlıyordu.

Parti,ulkeniniktisadihayatınıetkileyenbutunproblemlereiliş-kinyenibirsiyaset,yenidurumauygunbirçizgisaptamasorunuy-lakarşıkarşıyaydı.

Parti, iktisadi inşaproblemlerine ilişkinboylebir siyasiçizgisaptamaçalışmasınagirişti.

Ama sınıf duşmanları uyumuyordu. Guç iktisadi durumdan,koylulerin hoşnutsuzlugundan yararlanmaya çalışıyordu. Sibir-ya’da,Ukrayna’daveTambovilinde(Antonovisyanı),BeyazMuha-fızlarınveSosyal-DevrimcilerintertipledigiKulakisyanlarıbaşgos-terdi.Herturdenkarşı-devrimciunsurların—Menşevikler,Sosyal-Devrimciler,Anarşistler,BeyazMuhafızlar,burjuvamilliyetçileri—faaliyeticanlandı.Duşman,Sovyetiktidarınakarşıyenimucadeletaktikleribenimsedi.Sovyetleridesteklemekılıgınaburunerek,es-kiiflasetmiş“KahrolsunSovyetler!”şiarınıbirkenarabırakıpyenibir şiar kullanmaya başladı: “Komunistlerin olmadıgı Sovyetleriçin!”

Sınıf duşmanının yeni taktiginin çarpıcı bir ornegi, Kronsta-dt’takikarşı-devrimciayaklanmaydı.Buayaklanma1921Martında,X.PartiKongresindenbirhaftaoncebaşladı.Ayaklanmanınbaşın-da,Sosyal-Devrimcilerle,Menşeviklerleveyabancıdevletlerintem-

322


silcileriyleişbirligihalindeolanBeyazMuhafızlarbulunuyordu.Ka-pitalistlerinveçiftliksahiplerininiktidarınıvemulkiyetinirestoreetmeçabalarınıasilerilkbaştabir“Sovyet”yaftasıardınasaklama-yaçalıştılar.“KomunistlerinolmadıgıSovyetler!”şiarınıattılar.Kar-şı-devrimciler,sozumonaSovyetikşiarlarlakuçuk-burjuvakitlele-rinhoşnutsuzlugundanyararlanarakSovyetiktidarınıdevirmeyeçalıştılar.

Kronstadt ayaklanmasının patlak vermesini kolaylaştıran ikinedenvardı:savaşgemilerininmurettebatınınbileşimininkotuleş-mesiveKronstadt’takiBolşevikorgutunguçsuzlugu.EkimDevri-minekatılaneskibahriyelilerinneredeysetumu,cephede,KızılOr-dusaflarındakahramancaçarpışmaktaydı.Bunlarınyerinedonan-mayayeni,devrimiçindeçelikleşmemişikmalerlerigelmişti.Bun-lar,koylulerinteslimyukumlulugunekarşıhoşnutsuzlugunudilegetiren tamamen bilinçsiz bir koylu kitlesiydiler. O donemdekiKronstadtBolşevikorgutise,cepheyegidenleryuzundenbirhaylizayıflamıştı.Butunbunlar,Sosyal-Devrimcilerin,MenşeviklerinveBeyazMuhafızlarınKronstadt’asızıpkentielegeçirmelerinimum-kunkıldı.

Asilerçokonemlibirkaleyi,filoyuveçokmiktardasilahvecep-haneyi ele geçirdiler.Uluslararası karşı-devrimbir zaferkazandı.Amaduşmanvaktindenevvelsevindi.AyaklanmaSovyetbirlikleritarafındançabucakbastırıldı.Parti,Kronstadtasilerininustuneenseçkinevlatlarını,VoroşilovyoldaşınonderligindeX.PartiKongresidelegelerinigonderdi.KızılOrduerleriincebirbuztabakasıuzerindeKronstadt’ayuruduler; buz tabakası birçok yerde kırıldı ve bir-çokKızılOrdueribogularakoldu.Kronstadt’ınguçzaptedilirkalele-rinincephedentaarruzlaalınmasıgerekiyordu.Zaferikazanantarafdevrime baglılık, yigitlik ve Sovyet iktidarı ugruna olmeye hazırolanlardı. Kronstadt kalesi,Kızıl birliklerin cepheden taarruzuylaalındı.Kronstadtayaklanmasıtasfiyeedildi.

323


2—PARTİDE SENDİKALARÜZERİNETARTIŞMA.X.PARTİKONGRESİ.MUHALEFETİNYENİLGİSİ.YENİEKONOMİKPOLİ-TİKA’YA(NEP)GEÇİŞ

PartiMerkezKomitesi,onunLeninistçogunlugu,savaşsonaer-diktenveulkebarışçıliktisadiinşayageçtiktensonra,savaşınveablukanınurunuolankatıSavaşKomunizmirejiminisurdurmekiçinbirnedenkalmadıgıkonusundaaçıktı.

MerkezKomitesi,artıkteslimyukumlulugusistemineihtiyaçkalmadıgını,busistemyerinekoylulereurunfazlasınınbuyukkıs-mınıistediklerigibikullanmaimkanıvermekiçinbiraynivergisis-teminingeçirilmesigerektiginigoruyordu.MerkezKomitesi,boylebir tedbirini tarımı canlandırma, sanayiin gelişmesi için gerekliolantahıluretiminivesanayibitkileriuretiminiartırma,metadola-şımınıcanlandırma,şehirlereyiyecekikmaliniduzenlemeveişçi-koyluittifakıiçinyenibirtemel,iktisadibirtemelyaratmaimkanısaglayacagınıgoruyordu.

MerkezKomitesi,birinciveenonemligorevinsanayiicanlan-dırmakoldugukonusundadaaçıktı;amaMerkezKomitesi,işçisı-nıfıveonunsendikalarınıişiniçineçekmeksizinsanayiincanlandı-rılamayacagını,işçisınıfınınisebuişiniçine,iktisadibozuklugun,halkiçin,tıpkıdışmudahaleveablukakadartehlikelibirduşmanoldugunaiknaedildigindeçekilebilecegini;Partivesendikalarınişçisınıfıileilişkilerde,cephedegerçektengereklioldugugibiaskeriemirlerdegil,iknaaraçlarıveyontemleriuyguladıgındabugoreviyerinegetirebilecekdurumdaolacagınıduşunuyordu.

AmabutunPartiuyeleriMerkezKomitesigibiduşunmuyordu.Muhalifgrupçuklar—Troçkistler,“IşçiMuhalefeti”,“SolKomunist-ler”,“DemokratikMerkeziyetçiler”vb.—tambirşaşkınlıkiçindebulunuyorvebarışçıliktisadiinşayageçişeilişkinguçluklerkarşı-sındayalpalıyorlardı.PartiiçindeeskiMenşevik,eskiSosyal-Dev-rimci,eskiBund’cu,eskiBorotbistkveRusya’nınkenarbolgelerin-

324


dengelenherturluyarı-milliyetçiazdegildi.Bunlarınbuyukçogun-lugu, şuya dabumuhalefet grubunamensuptu.Bunlar gerçekMarksistolmadıklarından,iktisadigelişmeyasalarınıbilmedikle-rindenveLeninistbirPartiegitimindengeçmediklerinden,muhalifgrupçukların şaşkınlıgını ve yalpalamalarını şiddetlendirmektenbaşka birşey yapmadılar. Bazıları bu Savaş Komunizmi rejiminigevşetmeyegerekolmadıgını,tamtersine,“vidalarındahadasıkış-tırılması” gerektigini duşunuyordu. Bazılarıysa Parti ve devletinekonomininrestorasyonunakarışmaması,buişintamamensendi-kalarabırakılmasıgerektigikanısındaydı.

Partidekibazıgruplararasındaboylebirkargaşaortamında,Parti-yibirtartışmaaçmayazorlamakisteyenanlaşmazlıkçıkartmaktanhoşlanankişilerin,şuyadabumuhalif“onder”lerinçıkacagıaçıktı.

Nitekimoyledeoldu.

Tartışma,sendikalarosıradapartipolitikasınınbaşsorunuol-mamasınaragmen,sendikalarınrolusorunundabaşladı.

Lenin’ekarşı,MerkezKomitesininLeninistçogunlugunakarşıtartışmayıvemucadeleyibaşlatan,Troçkioldu.Durumudahadaagırlaştırmakamacıylao,1920KasımınınbaşlarındatoplananV.Tum-RusyaSendikalarKonferansıKomunistfraksiyonununoturu-munda,“vidalarısıkıştırma”ve“sendikalarısarsma”gibisakıncalıbirşiarlaortayaçıktı.Troçki,sendikalarınbiranonce “devletleşti-rilmesi”talebiniyukseltti.Işçisınıfıylailişkilerdeiknayonteminekarşıydı; sendikalara askeri yontemin getirilmesinden yanaydı.Troçki,sendikalardademokrasininyaygınlaştırılmasınavesendikaorganlarınınseçimlegelmesiilkesinekarşıydı.

Troçkistler,işçisınıfıorgutlerininfaaliyetininonsuzduşunule-meyecegiiknayontemininyerine,çıplakcebiryontemini,kuman-daetmeyonteminioneriyorlardı.Sendikalarınyonetiminegeldikle-riheryerdeTroçkistlerbupolitikalarıyla,sendikalarıniçineçatış-ma,bolunmeveçozulmeyitaşıdılar.Troçkistlerpolitikalarıyla,Par-

325


tisizişçikitlesiniPartiyekarşıkışkırtmaya,işçisınıfınıbolmeyeça-lıştılar.

SendikalaruzerinePartitartışmasıaslında,sendikasorununuçokçokaşanbiranlamasahipti.SonralarıRusyaKomunistPartisi(Bolşevik)MerkezKomitesiPlenumunun(17Ocak1925tarihli)kararındabelirtildigiuzere,çatışmakonusuaslında,“SavaşKomu-nizminekarşıçıkankoylulugekarşıtavır,Partisizişçikitlesinekar-şıtavır,genelolarak,içsavaşınsonaermekuzereoldugubirdonem-dePartininkitlelereyaklaşımınınneolacagıydı.”(“SBKP[B]Karar-ları”,BolumI,s.651,Rusça.)

Troçki’ninpeşindendigerPartiduşmanıgruplarsahneyeçıktı:“IşçiMuhalefeti”(Şlyapnikov,Medvedyev,Kollontaivedigerleri),“Demokratik Merkeziyetçiler” (Sapronov, Drobnis,Boguslavski,Ossinski,V.Smirnovvedigerleri),“SolKomunistler”(Buharin,Pre-obrajenski).

“IşçiMuhalefeti”,tumulusalekonominiyonetimininbir“Tum-RusyaUreticileriKongresi”neverilmesinionerenbirşiarattı.Bun-larPartininrolunusıfıraindirgemekistiyorveiktisadiinşadapro-letaryadiktatorlugununoneminiinkarediyordu.“IşçiMuhalefeti”,sendikalarlaSovyetdevletiniveKomunist Partisini karşı karşıyakoyuyordu. Işçi sınıfının enustorgutlenmebiçiminin,Partidegilsendikalaroldugunuiddiaediyordu.“IşçiMuhalefeti”aslındaanar-ko-sendikalist,partiduşmanıbirgruptu.

“DemokratikMerkeziyetçilik.”grubu(DeMeciler),hiziplervegruplaşmalariçintamozgurluk:talepediyorlardı.TıpkıTroçkist-lergibi,“DemokratikMerkeziyetçiler”dePartininSovyetlerdekivesendikalardakionderrolunuortadankaldırmayaçalışıyorlar-dı.Lenin,“DemokratikMerkeziyetçiler”den“gurultucuçıgırtkan-lar”hizibiolaraksozediyor,platformlarınıniseSosyal-Devrimci-Menşevikbirplatformoldugunusoyluyordu.

326


Troçki, Lenin’e ve Partiye karşı mucadelesinde Buharin’dendestek buldu. Buharin, Preobrajenski, Serebryakov ve Sokolni-kov’labirliktebir“tampongrup”kurdu.Bugrup,butunhizipçilerinenkotusuolanTroçkistlerisavunuyorveonlarınonundebirkalkanvazifesigoruyordu.Lenin,Buharin’indavranışını,“ideolojiksefilli-ginzirvesi”olarakadlandırdı.KısasuresonraBuharin’cilerLenin’ekarşıaçıkçaTroçkistlerlebirleştiler.

LeninveLeninistler,anadarbelerini,Partiduşmanıgruplaşma-larınanagucuolarakTroçkistleruzerindeyogunlaştırdılar.Sendi-kalarıaskeriorgutlerlekarıştırdıklarındandolayıTroçkistlerimah-kumettiler,veaskeriorgutlerinyontemlerininsendikalariçinetaşı-namayacagınıonlarakanıtladılar.Muhalifgruplarınplatformlarınabirkarşı-agırlıkolarakLeninveLeninistler,kendiplatformlarınıortayakoydular.Buplatformdasendikalarbiryonetimokulu,bir“Management”okulu,birkomunizmokuluoldugunaişaretedili-yordu.Sendikalartumçalışmalarınıiknayontemiuzerineinşaet-meliydi.Sendikalarancakbukoşullabutunişçileriiktisadibozuk-lugakarşımucadeleiçinhareketegeçirecek,onlarısosyalistinşaişiiçineçekecekdurumdaolacaklardı.

MuhalifgruplaşmalarlamucadeleiçindePartiorgutleriLenin’inetrafındatoplandılar.Mucadele,Moskova’daozelliklekeskinbirka-raktereburundu.Muhalefet,esasguçleriniburadatoplamışveonu-ne başkent orgutunu ele geçirmehedefini koymuştu. Ne var ki,MoskovaBolşevikleri,hizipçilerinbutertiplerinikararlılıklageriçevirdi.UkraynaPartiorgutlerindedeşiddetlibirmucadelepatlakverdi.OsıralarUkraynaKomunistPartisi(Bolşevik)MerkezKomi-tesiSekreteriolanMolotovyoldaşınonderligindekiUkraynalıBol-şevikler,TroçkistleriveŞlyapnikov’cularıyenilgiyeugrattılar.Uk-raynaKomunistPartisi,Lenin’inPartisininsadıkbirdestegiola-rakkaldı.Baku’demuhalefetibozgunaugratanise,Orkonikidzeyol-

327


daştı.OrtaAsya’daPartiduşmanıgruplaşmalarakarşımucadeleye,L.Kaganoviçyoldaşonderlikediyordu.

Partinin butun onemli yerel orgutleri, Lenin’in platformunuonayladı.

8Mart1921’deX.PartiKongresiaçıldı.Kongrede,732,521Par-ti uyesini temsilen,kararoyunasahip694delegehazırbulundu.Istişarioyasahipdelegesayısı296idi.

PartiKongresi,sendikalaruzerinetartışmanınsonuçlarınıto-parladıveLenin’inplatformunuezicibirçogunluklaonayladı.

KongreyiaçışkonuşmasındaLenin,butartışmanınizinverile-meyecekbirluksoldugunusoyledi.DuşmanlarınPartiiçimucadeleveKomunistPartisisaflarındabirbolunmeuzerinespekulasyonyaptıklarınaişaretetti.

HizipçigruplarınvarlıgınınBolşevikPartisiveproletaryadikta-torluguiçinnekadarbuyukbirtehlikeoluşturdugunukavrayanX.PartiKongresi,Partininbirliğisorununaozelbirdikkatgosterdi.BusorunailişkinraporuLeninsundu.PartiKongresi,butunmuha-lifgruplaşmalarımahkumettivebunların“aslındaproleterdevri-minsınıfduşmanlarınayardımettigini”vurguladı.

PartiKongresi,butunhizipçigruplarınderhaldagıtılmasıdi-rektifiniverdivebutunpartiorgutlerine,hiçbirhizipçidavranışaizinverilmemesinesımsıkıuymagoreviverdi, PartiKongresi ka-rarının yerine getirilmemesi ise kayıtsız-şartsız vederhal Parti-den ihracı gerektiriyordu. Parti Kongresi, merkezKomitesine,MerkezKomitesiuyeleritarafındandisiplinihlalihalindeyadahi-zipçiligiyenidencanlandırmasıveyahoşgormesihalinde,onlara,MerkezKomitesindenvePartidenihraçdadahilbutundisiplince-zalarınıuygulamayetkisiverdi.

Butunbukararlar,LenintarafındanhazırlananvePartiKongre-sitarafındanonaylanan“PartininBirligiUzerine”ozelbirkarardabirarayagetirildi.BukarardaPartiKongresi,butunPartiUyelerinin

328


dikkatini,birdizinedenleulkeninkuçuk-burjuvanufusuiçindekiyalpalamanınarttıgı X.PartiKongresidonemigibibir zamanda,partisaflarınınbirlikvedayanışmasının,proletaryanınoncusununiradebirligininozelliklegerekliolduguçekti.

“Oysa”,deniyordukararda,“dahasendikalarüzerinegenel

Parti tartışmasındanöncebile,Parti içinde fraksiyonculuğun,

yanikendiplatformunasahipvebellibirdereceyekadarkendi

içinekapanmaya vekendi grupdisiplinini yaratmaya çalışan

grupların ortaya çıkmasının bazı işaretlerine rastlanıyordu.

Bütünsınıfbilinçliişçiler,hertürlühizipçiliğinkötülüğünüveiz-

inverilemezliğiniaçıkçakavramalıdır, çünküpratiktehizipçi-

lik kaçınılmaz olarak ekip çalışmasını zayıflatır ve hükümet

partisine çengel atan Parti düşmanlarının, (Parti içindeki)

ihtilâfıderinleştirmek veondankarşı-devrimin amaçları için

yararlanmak üzere yeniden güçlü çabalara girişmelerine yol

açar.”

PartiKongresikarardadevamlaşunlarısoyluyordu:

“Tutarlıkomünistçizgidenhertürsapmadanproletaryanın

düşmanlarınınyararlanması,kendinienaçık şekilde,burjuva

karşı-devriminvedünyanınbütünülkelerindekiBeyazMuhafı-

zların,sırfRusya’dakiproletaryadiktatörlüğünüyıkmakuğruna

birSovyetdüzenişiarınıbilekabuletmeyehazırolduklarınıilan

ettikleri, Sosyal-devrimcilerin ve genel olarak bütün burjuva

karşı- devrimin,Kronstadt’ta,Rusya’daki SovyetHükümetine

karşıbirayaklanmaiçingüyabirSovyetiktidarıadınaayaklan-

ma şiarınıbaşvurduğuKronstadtayaklanmasıörneğindegös-

termiştir.Böylesiolgular,BeyazMuhafızların,sırfRusya’dapro-

leterdevriminkalesinizayıflatmakvedevirmekamacıyla,kolay-

caKomünistkılığına,hattaKomünistlerden“dahasol”kimseler

kılığınabürünebileceğinitamamenkanıtlamaktadır.Kronstadt

ayaklanmasıarifesindePetrograd’dadağıtılanMenşevikbildiril-

329


eride,aynışekilde,Menşeviklerinbiryandanayaklanmayakarşı

olduklarınıveSovyetiktidarını-nekigüyaküçükdüzeltmeleri

olanbirSovyetiktidarını-desteklediklerinisöylerken,aslında

Kronstadt asilerini, Sosyal-Devrimcileri ve BeyazMuhafızları

fiilenkışkırtmakvedesteklemek içinRusyaKomünistPartisi

içindekianlaşmazlıklardannasılyararlandıklarınıgöstermiştir.

“

Karar,Partininpropagandaçalışmasında,proletaryadiktatorlu-gununbaşarısınıntemelşartıolanPartibirligiveproletaryanınon-cusununiradebirligibakımındanhizipçiliginzararlarınıvetehli-kesinibutunayrıntılarıylaaçıklamasıgerektigineişaretetti.

Oteyandan,deniyorduPartiKongresikararında,Parti,propa-gandaçalışmasındaSovyetiktidarınınduşmanlarınınensontaktikyontemlerininozelliginideaçıklamalıdır.

“Bu düşmanlar”, deniyordu kararda, “açık BeyazMuhafız

bayrağıaltındabirkarşı-devriminumutsuzluğunukavradıktan

sonra,şimditümçabalarınıRusyaKomünistPartisiiçindekian-

laşmazlıklardan yararlanarak ve iktidarı, Sovyet iktidarını

görünüşteenyakındanonaylayansiyasigruplaşmalara teslim

ederekkarşı-devrimişuyadabuşekildegeliştirmeyeharcamak-

tadırlar.”“SBKP(B)Kararları”,BölümI,s.373/74,Rusça.)

Karar devamla, Partinin, propagandasında “karşı-devrimin,devrimcidiktatorluguzayıflatmakveyıkmakveboylecekarşı-dev-rimin,kapitalistlerinveçiftliksahiplerinintamzaferinegidenyoluaçmak için, en devrimci Partiyeen yakın durankuçuk-burjuvagruplaşmalarınıdesteklemişoldugugeçmişdevrimlerindeneyimle-rinideyorumlamasıgerektigini”belirtiyordu.

“PartininBirligiUzerine”kararayakındanbaglıbirbaşkakararda yine Lenin tarafından hazırlanan vePartiKongresi tarafındanonaylanan“PartimizdekiSendikalistveAnarşistSapma”uzerineka-rardı.BukarardaX.PartiKongresi“IşçiMuhalefeti”nimahkumedi-

330


yordu.PartiKongresi,anarko-sendikalistsapmanınfikirlerininpro-pagandasınınKomunistPartisiuyeligiylebagdaşmadıgınıaçıklıyorvePartiyibusapmayakarşıkararlımucadeleyeçagırıyordu.

X.PartiKongresi,teslimyukumlulugusistemindenaynivergiyegeçişe ilişkin,YeniEkonomikPolitika’ya(NEP)geçişe ilişkinsondereceonemlibirkararaldı.

SavaşKomunizmindenNEP’ebudonuşte,Lenin’inpolitikası-nınakıllılıgıveilerigoruşlulugutumbuyukluguyleortayaçıktı.

PartiKongresikararında,teslimyukumluluguyerineayniver-giningeçirilmesindensozediliyordu.Besinmaddelerindekiaynivergi,teslimyukumlulugutemelindekivergidendahaazdı.Vergitutarıheryılilkbaharekimindenonceaçıklanacaktı.Vergiodemesuresikesinolaraktespitediliyordu.

Vergitutarıçıktıktansonrageriyekalanbutunurunkoylununozgurtasarrufunabırakılıyor,buurunfazlasıylaozgurticaretyap-masıgarantileniyordu.Lenin,raporunda,ticaretozgurlugununilkbaştaulkedekapitalizminbelliolçudecanlanmasınayolaçacagınısoyledi.Ozelticaretiserbestbırakmakveozelmuteşebbislerinku-çukişletmeleraçmasınaizin vermek gerekecekti. Amabunda en-dişe edilecek birşeyyoktu.Lenin,bellibirticaretozgurlugununkoyluleriçiniktisadibirdurtuolacagını,onlarınemekuretkenliginiyukselteceginivetarımınhızlakalkınmasınayolaçacagını;bute-meluzerindedevletsanayiinrestoreedilipozelsermayeninyerin-den edilecegini, guç topladıktan ve kaynak biriktirdikten sonraguçlubirsanayi-sosyalizminiktisaditemeli-yaratılabilecegiveon-dansonranihaitaarruzageçipulkedekapitalizminkalıntılarınınortadankaldırılabileceginiduşunuyordu.

SavaşKomunizmi,şehirvekırdakikapitalistunsurlarınkalesinibaskınla,cephedensaldırıylaelegeçirmeteşebbusuydu.Parti,butaarruzdageregindenfazlailerigitmişveussuylebaglarınınkopma-sıtehlikesiylekarşıkarşıyakalmıştı.ŞimdiLenin,birazgerigitme-

331


yi,birsureiçinkendicephegerisiiçinedogrugeriçekilmeyi,kuv-vettopladıktansonrayenidensaldırıyageçmekuzerekaleyecep-hedensaldırıdan,dahayavaşolankaleninkuşatılmasınageçmeyioneriyordu.

Troçkistlervedigermuhalifler,NEP’inricattanbaşkabirşeyol‐madığınıiddiaediyorlardı.Buyorumkendiamaçlarınauygundu,çunkuonlarınçizgisikapitalizmirestoreetmeçizgisiydi.Bu,NEPinson derece zararlı, anti-Leninist bir yorumuydu. Gerçekten de,NEP’inyururlugekonmasındantoputopubiryılsonraLenin,XI.Parti Kongresinde, geri çekilmenin sona erdiğini açıklayıp, “Özelsermayeyekarşıtaarruzahazırlanın”şiarınıattı.(Lenin,TumEser-ler,ciltXXVII,s.213,Rusça.)

KotuMarksistlerveBolşevikpolitikasınınsorunlarındatambirkaracahilolanmuhalifler,neNEP’inozununedeNEP’inbaşlangı-cında girişilen geri çekilmenin karakterini anlayamıyorlardı.NEP’in ozu uzerinedahayukarıdasozedilmişti.Geriçekilmeninkarakterine gelince, geri çekilmeden geri çekilmeye fark vardır.Partilerinyadaorduların,biryenilgiyeugradıgıiçingeriçekilmesigerekenzamanlarolabilir.Boyledurumlarda,orduyadaparti,kendivarlıgınıvekadrolarınıyenisavaşlariçinkorumakamacıylageriçekilir.NEP’inyururlugekondugusıradaLenin’inonerdigigeriçe-kilme,boylebirgeriçekilmedegildi,çunkuParti,yenilgiyeveboz-gunaugramakşoyledursun,bilakistamtersinebizzatkendisi,iç-savaşsırasındamudahalecileriveBeyazMuhafızlarıbozgunaug-ratmıştı.Nevarki,muzafferbirpartiyadaordunun,gerisindeye-terinceguçlubiruskurmadantaarruzundaçokilerigittigizamanlardaolur.Bu,ciddibirtehlikeyaratır.Boyledurumlarda,ussuylebagı-nıkoparmamakiçin,tecrubelibirpartiyadaordu,butunihtiyaçla-rınısaglamakvesonradahakararlıvebaşarıdaneminbirşekildesaldırıyageçmekuzerebirazgeriçekilmeyi,ussunedahafazlayak-laşmayıveussuyledahasaglambaglarkurmayıgereklibulur.Le-

332


nin’inYeniEkonomikPolitikailegerçekleştirdigigeriçekilme,buturdengeçicibirgeriçekilmeydi.NEP’inyururlugekonmasınıge-rektirennedenlerhakkındaKomunistEnternasyonalIV.Kongresi-nesundugurapordaLeninaçıkça,“Iktisaditaarruzumuzdaçokilerigittik,ardımızdayeterinceguçlu bir us bırakmadık” diyordu; buyuzden, geçici olarakemincephegerisinegeriçekilmekzorunluolmuştu.

Muhalefetintalihsizligi,NEPalandakigeriçekilişinbuozelligi-ni,bilgisizligiyuzundenneozamannedeomrununsongunlerinekadarkavramamışolmasıydı.

X. Parti Kongresinin Yeni Ekonomik Politika uzerine kararı,sosyalizmininşasıiçinişçisınıfıilekoylulugunsosyalizmininşasıiçinsaglamiktisadiittifakınıguvenceledi.

PartiKongresininaldıgıbirbaşkakarar,millimeseleuzerinekarardabutemelgorevehizmetediyordu.Ulusalsorunailişkinra-poruStalinyoldaşverdi.UlusalboyunduruguortadankaldırdıkdediStalinyoldaş,amabuyeterlidegildir.Gorev,geçmişinkotumirasını,eskidenezilenhalklarıniktisadi,siyasi,kulturelgeriliginiortadankaldırmaktı.Bubakımdan Merkezi Rusya’ya yetişebilmeleri içinbu halklarayardımetmekgerekiyordu.

StalinyoldaşdevamlaulusalsorundaPartiduşmanıikisapmayadegindi:Buyukguçşovenizmi(Buyuk-Rusşovenizmi)veyerelmil-liyetçilik.PartiKongresi,buikisapmayıdaKomunizmeveproleterenternasyonalizminezararlıvetehlikeliolarakmahkumetti.AmaburadaPartiKongresi,anadarbeyi,baştehlikeolarakbuyukguçzihniyetine,yanimilliyetlerkarşısındaBuyukRusşovenlerininÇar-lıkyonetimialtındaRusolmayanhalklarakarşıtakındıgıturdenbirtavrınartıklarına,kalıntılarınayoneltti.

333


3.NEP’İN İLK SONUÇLARI.XI.PARTİKONGRESİ. SOVYETSOSYALİSTCUMHURİYETLERBİRLİĞİ’NİNKURULUŞU.LE-NİN’İNHASTALIĞI.LENİN’İNKOOPERATİFPLANI.XII.PAR-TİKONGRESİ.

YeniEkonomikPolitika’nınuygulanması,Partiiçindekifırdon-duunsurlarındirenişiylekarşılaştı.Direnişikitaraftangelmektey-di.Birtarafta,NEP’inEkimDevrimininkazanımlarındanvazgeçme,kapitalizmegeridonuşveSovyetiktidarınınsonuoldugunu“kanıt-lamaya”çalışan“sol”çıgırtkanlar,Lominadze,Şatskinvedigerlerigibisiyasiucubelerfaaliyetgosteriyordu.Siyasibilgisizliklerindenveiktisadi gelişme yasaları konusundaki cahilliklerindendolayıbukişilerPartininpolitikasınıanlamıyor,panikliyorvedortbirya-naumutsuzluk,hayalkırıklıgıyayıyorlardı.Digertarafta,Troçki,Radek,Zinovyev,Sokolnikov,Kamenev,Şlyapnikov,Buharin,Rykovvedigerleriayarındakiaçıktanteslimiyetçilerfaaliyetgosteriyordu.Bunlarulkemizdesosyalistgelişmeninmumkunoldugunainanmı-yor,kapitalizmin“herşeyekadirgucu”netapıyorlardı:Sovyetulke-sindekapitalizminpozisyonlarınısaglamlaştırmaçabasıiçinde,ge-rekyerli,gerekseyabancıozelsermayeyegenişayrıcalıklarveril-mesini,Sovyetiktidarınıniktisadialandakibirçokkumandatepesi-nin—imtiyazlar temelindeyada ozel sermayenindekatılacagıkarmaanonimşirketlertemelinde—ozelsermayeyedevredilme-sinitalepediyorlardı.

HerikigrupdaMarksizme,Leninizmeyabancıydı.

OdlekleriveteslimiyetçilerişiddetlekınayanParti,herikigru-bu da teşhir ve tecrit etti.

Partipolitikasınakarşıboylebirdirenişinvarlıgı,Partininistik-rarsızunsurlardantemizlenmesizorunlulugunubirkezdahagozleronuneserdi.BubagıntıdaMerkezKomitesi,1921yılındabirPartitemizliginiorgutleyerekPartininsaglamlaşmasıdogrultusundabu-yukbirişbaşardı.Temizlik,Partisizlerindekatıldıgı,açıktoplantı-

334


lardayapıldı.Lenin,Partinin“...duzenbazlardan,burokratlaşmışlar-dan,durustolmayanlardan,istikrarsızkomunistlerdenvedışgoru-nuşlerinidegiştiren,amakalbenMenşevikkalanMenşeviklerden”temelli temizlenmesini ogutledi. (Lenin, Seçme Eserler, cilt 9,s.271.)

Butemizliksonunda,toplamyaklaşık170,000kişiyadatumPartiuyelerininaşagı-yukarıyuzde25’iPartidenihraçedildi.

Temizlik,Partiyibuyukolçudesaglamlaştırdı,sosyalbileşiminiiyileştirdi,kitlelerinPartiyeguveninipekiştirdivepartininotorite-siniartırdı.Partiçokdahakaynaşmışveçokdahadisiplinlibirha-legeldi.

YeniEkonomik,Politika’nındogrulugudahailkyılındakanıtlan-dı.YeniEkonomikPolitika’yageçiş,işçilerinvekoylulerinyenibirtemeluzerindeittifakınıonemliolçudesaglamlaştırdı.Proletaryadiktatorlugununiktidarıvegucudahadaarttı.Kulakeşkıyalıgıne-redeysetamamentasfiyeedildi.Teslimyukumlulugukaldırıldıktansonra,ortakoylulerKulakçetelerinekarşımucadeledeSovyetHu-kumetineyardımettiler.SovyetHukumetiiktisadialandakibutunkumandatepelerinielindetuttu:alırsanayi,ulaşımaraçları,banka-lar,toprak,içticaret,dışticaret.Parti,iktisadicephedeiyileşmeyo-nundekesinbirdonuşsagladı.Tarımhemengelişmeyebaşladı.Sa-nayivedemiryollarıilkbaşarılarınıeldeettiler.Iktisadialanda,halaçokyavaş,amaeminadımlarlailerleyenbircanlanmagoruldu.Iş-çilervekoylulerPartinindogruyoldaoldugunuhissettilervegordu-ler.

1922 Martında XI. Parti Kongresi toplandı. Bu kongrede,532,000Partiuyesinitemsilenkararoyunasahip522delegehazırbulundu.Busayıbironcekikongredekindenazdı.Istişarioyasahipdelegesayısı 165idi.Uyesayısındakiazalmanınaçıklaması,başla-mışolanPartisaflarınıntemizligiydi.

335


KongredeParti,YeniEkonomikPolitika’nınilkyılınınsonuçla-rını toparladı. Bu sonuçlar Lenin’e Parti Kongresindeşuaçıkla-mayıyapmaizniverdi:

“Biryıldırgeriçekilmekteyiz.ŞimdiPartiadınabunabirdur

demeliyiz.Geriçekilmedenumulangayeeldeedilmiştir.Budö-

nem artık sona ermek üzeredir ya da sona ermiştir. Şimdi

önümüzebaşkabirgayekoyuyoruz:güçlerimiziyenidengrup-

landırmak.”(Lenin,SeçmeEserler,cilt9,s.336.)

Lenin,YeniEkonomikPolitika’nınkapitalizmilesosyalizmara-sındaçılgıncabirmucadele,birolum-kalımmucadelesianlamınageldigini soyledi. “Kim— kimi?”, sorun buydu. Zafer kazanmakiçin,işçisınıfıilekoylulukarasındaki,sosyalistsanayiilekoylutarı-mıarasındakibagı,kentlekoyarasındakimetadegişimiçokyonlugeliştirilereksaglamlaştırılmalıydı.Buamaçlayoneticilikveticaretyapabilmesanatınınogrenilmesigerekiyordu.

Budonemdeticaret,Partininonundedurangorevlerzincirininanahalkasıydı.Bugoreviçozmeden,kentlekoyarasındakimetade-gişiminigeliştirmek,işçilerinvekoyluleriniktisadiittifakınıguçlen-dirmek, tarımı kalkındırmakve sanayii içindebulundugubozukdurumdançıkarmakimkansızdı.

Sovyetticaretiosıradahalabirhayligeriydi.Ticaretaygıtıçokyetersizdi;Komunistlerhenuz ticaret sanatını ogrenmemişlerdi;duşmanın, yani Nepçilerin içyuzunu anlamamış, ona karşı nasılmucadeleedecekleriniogrenmemişlerdi.Ozeltuccarlar,Nepçiler,Sovyetticaretiningelişmemişligindenyararlanarak, tekstil urun-lerininvegenişolçudetalepedilendigermallarınticaretinielege-çirmişlerdi.Devletvekooperatifticaretininorgutlenmesimuazzamonemkazandı.

XI.PartiKongresindensonra.iktisadialandakiçalışmaçokdahabuyukbirçabaylasurduruldu.Sonhasadınkotusonuçlarınınetki-leribaşarıylagiderildi.Koylutarımınınrestorasyonuhızlıilerleme-

336


lerkaydetti.Demiryollarıdahaiyiçalışmayabaşladı.Yenidençalış-mayabaşlayanfabrikaveişletmelerinsayısıgittikçearttı.

Ekim 1922’de, Sovyet Cumhuriyeti buyuk bir zaferi kutladı:MudahalecilerinelindekalansonSovyettopragıolanVladivostok,KızılOrduveUzakDogulupartizanlartarafındanJaponmudahaleci-lerindenkurtarıldı.

Sovyetulkesinintumtopraklarınınmudahalecilerdentemizlen-mişolduguvesosyalizmininşasıveulkesavunmasınıngorevleri-nin,Sovyetulkesihalklarınınbirliginindahadapekiştirilmesinige-rektirdigibudurumda,Sovyetcumhuriyetleriniyekparebirdevletbirligiiçindebirleştirmesorunugundemegeldi.Sosyalizmiinşaça-lışmasıiçin,butunhalkguçlerinibirleştirmekgerekiyordu.Guçlubir ulke savunması orgutlemekgerekiyordu.Ulkemizdekibutunmilliyetlerinçok-yonlugelişmesinisaglamaalmakgerekiyordu.Buamaçla,butunSovyetulkesihalklarınınbirbirinedahadayakınlaş-tırılmasızorunluydu.

Aralık1922’deI.Tum-BirlikSovyetkongresiyapıldı.BuKong-rede,LeninveStalin’inonerisiuzerine,Sovyethalklarınıngonullubirdevletbirligi,yaniSovyetSosyalistCumhuriyetlerBirligi(SSCB)kuruldu.SSCB,ilkbaştaRusyaSosyalistFederatifSovyetCumhuri-yeti(RSFSC),Trans-KafkasyaSosyalistFederatifSovyetCumhuri-yeti(TSPSC)UkraynaSosyalistSovyetCumhuriyeti(USSC)veBye-lo-RusyaSosyalistSovyetCumhuriyeti’nden(BSSC)oluşuyordu.KısasuresonraortaAsya’dauçbagımsızBirlikSovyetCumhuriyeti—Ozbek,TurkmenveTacikCumhuriyetlerioluşturuldu.Şimdibu-tunbucumhuriyetlergonullulukveeşitlik temelindebirSovyetdevletleribirliginde,SSCB’debirleşiyorvebutuncumhuriyetlerinSovyetlerBirligi’ndenserbestçeayrılabilmehaklarıkorunuyordu.

SosyalistSovyetCumhuriyetleriBirligi’ninkurulması,SovyetiktidarınınsaglamlaştırılmasıveBolşevikPartininmillimesele

337


konusundakiLenin-Stalin’cipolitikasınınbuyukbirzaferkazan-masıdemekti.

Kasım1922’deLenin,MoskovaSovyetiplenumundayaptıgıko-nuşmada,Sovyetiktidarınınbeşyıllıkvarlıgınıgozdengeçirdive“NEPRusyası’nınSosyalistRusyaolacagına”dairkesininancınıbe-lirtti.Bu,Lenin’inulkeyeyaptıgısonkonuşmasıydı.Aynıyılınson-baharındaParti buyukbir talihsizligeugradı:Lenin agır şekildehastalandı.TumPartivebutunemekçiler,Lenin’inhastalıgınısankikendihastalıklarıymışgibiyaşadılar.HerkessevgiliLenin’inhayatıuzerinetitredi.Leninisehastalıgısırasındabileçalışmalarındange-rikalmadı.Hastalıgıbirhayliilerledigibirzamandabile,birdiziçokonemlimakaleyazdı.Lenin,busonmakalelerinde,yapılançalışma-yıgozdengeçirdivekoylulerinsosyalistinşadavasınakazanılmasıyoluylaulkemizdesosyalizmininşaedilmesiplanınıtasarladı.Buplanda Lenin,sosyalizmiinşaortakçalışmasınakoylulugunçekil-mesineilişkin kooperatif planını geliştirdi.

Geneldekooperatiflerde,ozeldedetarımkooperatiflerindeLe-nin,milyonlarcakoylu için,kuçukbireyseltarımdanbuyukçaplıkooperatifseluretimbirliklerine—kollektifçiftliklere—geçişinerişilebilirvekavranabiliryolunugoruyordu.Lenin,ulkemizdeta-rımıngelişmesinin,koylulerinkooperatifleryoluylasosyalistinşayaçekilmesi,tarımakollektivizmilkelerinin,oncesurumalanında,da-hasonradatarımsalurunlerinuretimialanındayavaşyavaşsokul-masıyolunuizlemesigerektigineişaretetti.Lenin,proletaryadikta-torlugualanında,işçisınıfınınkoylulukleittifakıtemeliuzerinde,proletaryanınkoylulukkarşısındakionderrolununguvenceyealın-ması şartlarında,sosyalistbirsanayiinvarlıgı şartlarında,dogrudurustorgutlenmiş,milyonlarcakoyluyukapsayanbiruretimkoo-peratifleri sisteminin, ulkemizde onun yardımıyla tam sosyalisttoplumunkurulabilecegiaraçoldugunusoyluyordu.

338


1923Nisanında,XII.PartiKongresiyapıldı.BuKongre,Bolşe-vikleriniktidarıelegeçirmesindensonraLenin’inkatılamadıgıilk.kongreydi.Kongrede386,000Partiuyesinitemsilenkararoyunasahip408delegehazırbulundu.Busayıbironcekikongredekindendahaazdı.Burada,onemliorandaPartiuyesininPartidenihracınayolaçanPartisaflarınınsuregidentemizlenmesininetkilerigorulu-yordu.Istişarioyasahipdelegelerinsayısı417idi.

XII.PartiKongresi,kararlarında,Lenin’insonmakalevemek-tuplarındayaptıgıtavsiyelerikendinekılavuzedindi.

PartiKongresi,YeniEkonomikPolitika’yısosyalistpozisyonlar-dangeriçekilme,bupozisyonlarıkapitalizmeteslim etme olarakanlayanları, ulkeninkapitalistkoleligegeri

donmesinionerenlerişiddetlekınadı.PartiKongresindebutur-denoneriler,Troçki’ninyandaşlarıRadekveKrassintarafındange-tirilmişti.Bukişiler,kendimiziyabancıkapitalistlerinmerhametineteslimetmemizi,Sovyetdevletiaçısındanhayationemtaşıyansana-yikollarınıonlarakapitulasyonlavermemizionerdiler.Çarlıkhuku-metininEkimDevrimitarafındanfeshedilenborçlarınıodememiziteklifettiler.Parti,buteslimiyetçionerileriihanetolarakdamgaladı.Imtiyaz tanımapolitikasındanyararlanmaktan vazgeçmedi, amaancakSovyetdevletininyararınaoldugusanayikollarındaveyineSovyetdevletininyararınaolduguolçude.

BuharinveSokolnikov,dahaKongredenonce,dışticarettekeli-nintasfiyeedilmesinionermişlerdi.Bu oneride,YeniEkonomikPolitika’nın,Sovyetiktidarınınpozisyonlarınınkapitalizmeteslimedilmesianlamınageldigiduşuncesininsonucuydu.Lenin,Buha-rin’i,vurguncuların,NepçilerinveKulaklarınsavunucusuolarakni-teledi.XII.PartiKongresi,dışticarettekelinindokunulmazlıgınain-dirilendarbelereşiddetlekarşıkoydu.

PartiKongresiaynızamandaTroçki’ninçokkotusonuçlarayolaçabilecekbirkoylupolitikasınıPartiyekabulettirmeteşebbuslerini

339


geripuskurttu ve ulkedekuçuk koylutarımınınhakimiyetiningor-mezliktengelinemeyecekbirhususoldugunubelirtti.PartiKongresi,agırsanayidahilolmakuzeresanayiingelişmesinin,koylukitleleri-ninçıkarlarınaaykırışekildedegil,bilakisonlarlasımsıkıbagiçinde,tumemekçinufusunçıkarlarıdogrultusundayurumesigerektiginiaçıkladı.Bukararlar,sanayiikoyluekonomisinisomurmeyoluylain-şaetmeyionerenveaslındaproletaryailekoylulugunittifakıpolitika-sınıkabuletmeyenTroçki’yebircevaptı.

Troçkiaynızamanda,PutilovIşletmeleri,BryanskIşletmelerivedigerlerigibiulkesavunmasıbakımındanonemtaşıyanbuyukiş-letmelerin,guyakargetirmedigigerekçesiylekapatılmalarınoner-di.PartiKongresi,Troçki’ninonerilerinişiddetlereddetti.

XII.PartiKongresi,Lenin’inyazılıolarakgonderdigioneriuze-rine,PartiMerkezKontrolKomisyonuileIşçi-KoyluMufettişliginibirleştirdi.Bubirleşikorgana,Partimizinbirliginikoruma,PartivedevletdisiplininiguçlendirmeveSovyetdevletaygıtınıherbakım-danmukemmelleştirmeonemligorevleriverildi.

PartiKongresi,ulusalsorunabuyukdikkatgosterdi.Bukonudaraportor,Stalinyoldaştı.Stalinyoldaş,ulusalsorundakipolitikamızınuluslararasıoneminivurguladı.BatıdakiveDogudakiezilenhalklar,SovyetlerBirligi’nde,millimeseleninçozuluşuvemillibaskınıntasfi-yeedilişininimtisalorneginigoruyorlardı.Stalinyoldaş,SovyetlerBirligihalklarıarasındakiiktisadivekultureleşitsizligitasfiyeetmekiçinenerjik tedbirleralınmasıgerektigine işaretetti.Partiyi,millimeseledeki sapmalara: Buyuk-Rus şovenizmine ve yerel burjuvamilliyetçiliginekarşıkararlıbirmucadeleyeçagırdı.

Milliyetçisapmalarıntaşıyıcılarıveonlarınulusalazınlıklarkarşı-sındakibuyukguçpolitikası,kongredeteşhiredildi.Osıralar.Milli-yetçisapmanınGurcutemsilcileri,Mdivanivedigerleri,Partiyekarşıçıkıyorlardı.Bukişiler,Trans-KafkasyaFederasyonu’nunkurulması-na,Trans-Kafkasyahalklarıarasındakidostlugungeliştirilmesine

340


karşıydılar. Bu sapmaların taşıyıcıları, Gurcistan’da yaşayan digermilliyetlerekarşıtamanlamıylabuyukguçşovenistlerigibidavranı-yorlardı.Gurcuolmayanherkesi,ozellikleErmenileriTiflis’tenkitlehalindesurduler;GurcuolmayanlarlaevlenenGurcukadınlarınGur-cistanvatandaşlıgınıkaybedeceginedairbiryasaçıkardılar.MilliyetçisapmanınGürcü temsilcileri, Troçki, Radek, Buharin, Skripnik veRakovski tarafından destekleniyordu.

Parti Kongresinden kısa süre sonra, ulusal sorun üzerine ulusalcumhuriyetlerden fonksiyonerlerin katıldığı özel bir konferans toplan-dı. Bu konferansta, bir grup Tatar burjuva milliyetçisi — Sultan Gali-yev ve diğerleri — ve bir grup Özbek milliyetçi sapmacısı — Feyzul-lah Hocayev ve diğerleri teşhir edildi.XII. Parti Kongresi, Yeni Eko-nomik Politika’nın iki yılının sonuçlarını gözden geçirdi. Bunlar, çokümit verici sonuçlardı ve nihai zafere olan güveni artıyorlardı.

“Partimiz sağlamlığını ve birliğini korumuştur, en büyük dö-nemeçlerden birinde sınavı başarıyla vermiştir ve zaferle ilerle-mektedir”, dedi Stalin yoldaş Parti Kongresinde.

4.EKONOMİKRESTORASYONDAKARŞILAŞILANGÜÇLÜKLE-REKARŞIMÜCADELE.TROÇKİSTLERLENİNİNHASTALIĞIN-DANYARARLANARAKFAALİYETLERİNİARTIRIYORLAR.YENİPARTİ TARTIŞMASI. TROÇKİSTLERİNYENİLGİSİ. LENİN’İNÖLÜMÜ.LENİNSEFERBERLİĞİ.XIII.PARTİKONGRESİ.

Ulusalekonomiyirestoreetmemucadelesinindahailkyılların-daonemlibaşarılareldeedildi.1924yılıbaşlangıcındabutunalan-lardabirilerlemegozlemleniyordu.Ekilialanlar

1921’denbuyanabirhayliartmıştıvekoylutarımıdurmadangelişiyordu.Sosyalistsanayibuyuyupgenişlemekteydi. Işçisınıfısayıcabirhayliartmıştı.Ucretlerartmıştı.Işçilervekoyluleriçinha-yat,1920ve1921yıllarınaoranlakolaylaşmışveduzelmişti.

341


Nevarki,henuzaşılmamışolaniktisadibozuklugunetkilerihalahissediliyordu.Sanayihalasavaşoncesiseviyeninaltındaydıvesana-yidekibuyume,ulkenintalebinikarşılamaktançokuzaktı.1923so-nunadogruaşagıyukarıbirmilyonişsizvardı;çunkuulusalekono-mininyavaşbuyumesi,henuz işsizligi emmeimkanısunmuyordu.Ticaretingelişmesiduraklamadaydı,buNepçilerinveticaretorgutle-rimizdekiNepçiunsurlarınulkeyezorladayattıgımamulmaddefiyat-larınınaşırıyuksekolmasınınbirsonucuydu.BundandolayıSovyetrublesişiddetledalgalanmayavedegeriduşmeyebaşladı.

Tumbunlar,işçivekoylulerindurumununduzelmesiniengelli-yordu.1923sonbaharında,Sovyetiktidarıtarafındangudulenfiyatpolitikasınınsanayiveticaretorgutlerimiztarafındanihlaledilmesiyuzunden,iktisadiguçluklerbirazdahaagırlaştı.Mamulmaddelerinfiyatlarıylatarımurunlerininfiyatlarıarasındabuyukbiruçurumvar-dı.Tahılfiyatlarıduşuktu,bunakarşılıkmamulmaddelerinfiyatlarıhaddindenfazlayuksekti.Sanayiinyonetimmasraflarıçokyuksek-ti, vebu,mallarıpahalandırıyordu.Koylulugunsattıgıtahılkarşılıgıeldeettigiparanındegerihızladuşuyordu.OsıralarYuksekEkonomiKonseyi’ndebulunanTroçkistPyatakov’un,sozumonasanayiigeliş-tirmek amacıyla, butun idarecilere,mamulmaddelerin satışındanmumkunolanenyuksekkarıeldeetmelerivefiyatlarıazamiyeyuk-seltmeleriyolundacaniyanetalimatlarvermesi,işleridahadakotuleş-tirdi.AslındabuNepçişiarancaksanayiintemelinindaralmasınavesanayiinaltınıoymayayolaçabilirdi.Bukoşullaraltındamamulmad-desatınalmak,koyluleriçinavantajsızdı,vekoylulerbuturmaddelerisatınalmayıbıraktılar.Bununsonucunda,sanayiinzarargordugubirsatışkrizidogdu.Ucretlerinodenmesindeguçluklerortayaçıktı.Budaişçilerarasındahoşnutsuzlukyarattı.Bazıfabrikalardakiengeriiş-çilerişyerleriniterkettiler.

PartiMerkezKomitesi,butunbuguçlukleriveeksiklikleriber-tarafetmeninyollarınıgosterdi.Satışkriziniaşmakiçintedbirler

342


alındı.Kitletuketimmallarınınfiyatlarındaindirimyapıldı.Birparareformuyapılmasınavesaglam,istikrarlıbirparabirimine,çerno‐vets’egeçilmesikararlaştırıldı.Ucretlerinduzenlibirşekildeoden-mesisaglandı.TicaretinSovyetvekooperatiforganlarıvasıtasıylageliştirilmesiveozeltuccarvevurguncularınticarettedevredençı-karılmasıiçintedbirlersaptandı.

Herkesinkollarısıvayıpişekoyulmasıgerekiyordu.Partiyesadıkherkesboyleduşunuyorveboyledavranıyordu.AmaTroçkistlerboy-ledavranmadılar.Agırhastalıgıyuzundençalışmalarakatılamazdu-rumdaolanLenin’inyoklugundanyararlanarak,PartiyevePartion-derliginekarşıyenibirsaldırıbaşlattılar. Partiyi parçalamak veParti onderligini yoketmekiçinuygunzamanıngelmişolduguzan-nınakapıldılar.Partiyekarşımucadelelerinde,mumkunolanherşeyibirsilaholarakkullandılar:gerek1923sonbaharındadevriminAl-manyaveBulgaristan’dakiyenilgisi,gerekulkeiçindekiiktisadiguç-lukler,gereksedeLenin’inhastalıgı,Troçki,BolşevikPartiyekarşısaldırısını,Partininonderininhastayatagınabaglandıgıbirsırada,Sovyetdevletinintamdabuguçanındabaşlattı.Partiiçindekibutunanti-LeninistunsurlarıetrafındatopladıvePartiye,partionderliginevePartipolitikasınakarşıyonelen,muhalifbirplatformçızıktırdı.

Platforma46Muhalifin Açıklaması adı verildi. Leninist Partiyekarşı mücadelede tüm muhalif gruplaşmalar — Troçkistler, De-mokratik Merkeziyetçiler, “Sol Komünistler”in ve “İşçi Muhale-feti”nin kalıntıları — birleştiler. Açıklamalarında, ciddi bir iktisa-di kriz doğacağı ve Sovyet iktidarının yıkılacağı kehanetinde bu-lundular ve bu durumdan tek çıkış yolu olarak hiziplere ve grup-laşmalara özgürlük talep ettiler.

Bu,X.PartiKongresininLenin’inonerisiuzerineyasakladıgıhi-ziplerinrestoreedilmesiugrunamucadeleydi.

343


Troçkistler,tarımınveyasanayiingeliştirilmesi,metadolaşımı-nıngeliştirilmesiyadaemekçilerindurumununiyileştirilmesiiçinbirteksomutoneridebulunmadılar.Bu,onlarıilgilendirmiyordubi-le.Onlarıilgilendirentekşey,Lenin’inyoklugundanyararlanarakPartiiçindekihiziplerirestoreetmekvePartiyitemellerindensilke-lemek,MerkezKomitesinisarsmaktı.

46’larPlatformununhemenardından,Troçki’nin,Partikadrola-rınaçamuratanvePartiyebirdiziyeni,iftiraniteligindekisuçlama-lardabulunanbirmektubudevreyesokuldu.BumektuptaTroçki,PartinindahaonceondandefalarcadinledigieskiMenşevikterane-leriyineliyordu.

Troçkistler,herşeydenoncePartiaygıtınaçullanıyorlardı.Parti-ninguçlubiraygıtasahipolmadanyaşayamayacagınıveçalışama-yacagını biliyorlardı. Muhalefet, bu aygıtı sarsmaya ve yıkmaya,PartiuyeleriniPartiaygıtınavegençligieskiPartikadrolarınakarşıçıkarmayaçalıştı.Troçki’ninmektubu, ogrencigençlige,PartininTroçkizme karşı verdigi mucadelenin geçmişini bilmeyen gençPartiuyelerineyaranmayaçalışıyordu.OgrencigençligikazanmakiçinTroçki,onlardan“Partinineneminbarometresi”olaraksoze-derekveaynısoluktaeskiLeninistkuşagınyozlaştıgınıiddiaede-rekonlarıpohpohluyordu.II.Enternasyonal’inyozlaşmışonderleri-ni anıştırarak, eskiBolşevikkuşagın daaynıyoldaoldugunuig-rençbirşekildeimaediyordu.Troçki,Partininyozlaşmasıhakkın-dakibuyaygarasıyla,aslındakendiyozlaşmasınıvePartiduşmanıtertipleriniortbasetmeyeçalışıyordu.

Muhaliflerinikibelgeside,yanigerek46’larPlatformugerekTroçki’nin mektubu, Troçkistler tarafından reyonlara, hucreleregonderilipPartiuyelerinintartışmasınasunuldu.

Partiyibirtartışmaaçmayameydanokudular.

344


BoyleceTroçkistler,tıpkıX.PartiKongresindenoncesendikalartartışmasısırasındaoldugugibi,PartiyişimdidegenelbirPartitar-tışmasıaçmayazorladılar.

Parti,ulkeniniktisadihayatınailişkinçokdahaonemlimesele-lerlemeşgulbulunmasınaragmen,bumeydanokumayıkabullendivetartışmaaçtı.

Tartışma tum Partiyi sardı.Mucadele son derece sert birbi-çimeburundu.Moskova’dakimucadeleozelliklesertbirbiçimaldı.Troçkistleringozuherşeydenoncebaşkentorgutunuelegeçirmek-teydi.AmatartışmanınTroçkistlerehiçbiryararıolmadı.Onlarasa-deceyuzkarasıveaşagılamagetirdi.TroçkistlergerekMoskova’da,gerekseSovyetlerBirligi’ninheryerindehezimeteugratıldılar.Sa-deceuniversitevedevletdairelerindekihucrelerinkuçuk birkıs-mı, Troçkistler lehindeoykullandı.

Ocak1924’teXII.PartiKonferansıtoplandı.Konferans,Stalinyol-daşın,tartışmanınsonuçlarınıtoparlayanraporunudinledi.Troçkistmuhalefetimahkumetti+vePartininburadaMarksizm’denbirküçük‐burjuvasapmasıilekarşıkarşıyaoldugunuaçıkladı.Konferansınka-rarlarıdahasonraXIII.PartiKongresiveKominternV.Kongresitara-fındanonaylandı.Uluslararasıkomunistproletarya,TroçkizmekarşımucadelesindeBolşevikPartiyidestekledi.

Ne var ki Troçkistler yıkıcı faaliyetlerini durdurmadılar.1924sonbaharındaTroçki,“EkimDersleri”makalesiniyayınladı.BumakaledeLeninizm’inyerineTroçkizm’igeçirmeyekalkıştı.Bumakalebaştansona,PartimizeveonunonderiLenin’ekarşıaçıkçaiftiradanbaşkabirşeydegildi.KomunizminveSovyetiktidarınınbutunduşmanlarıbu iftiranameye sarıldılar.Bolşevizminkahra-manlıklarladolutarihinebuiftirayıPartiofkeylekarşıladı,Stalinyoldaş,Troçki’ninLeninizminyerineTroçkizm’igeçirmeçabasınıredvemahkumetti.Konuşmalarında.“ideolojikakımolarakTroç-kizm’imezaragommenin,Partiningorevioldugunu”belirtti.

345


TroçkizminideolojikolarakyenilmesindeveLeninizm’insavu-nulmasında,Stalinyoldaşın1924yılındayayınlananteorikeseri“Leninizm’in Temelleri Uzerine” onemli bir rol oynadı.Buyazı,Leninizm’inustacabiraçıklamasıveguçlubirteorikgerekçelendi-rilmesidir.Bueser,ozamanoldugugibibugunde,butundunyadakiBolşevikleriMarksist-Leninistteorininkeskinsilahıylasilahlandır-maktadır.

TroçkizmekarşımucadelelerdeStalinyoldaş,PartiyiMerkezKo-mitesietrafındabirleştirdiveulkemizdesosyalizminzaferiugrunamucadeleyisurdurmekuzereseferberetti.Stalinyoldaş,sosyalizmedogrumuzafferbirşekildeilerlemeninsaglanmasıiçin,Troçkizminideolojikbakımındanmutlakaezilmesigerektiginikanıtladı.

Troçkizmekarşımucadeleninbudonemininsonuçlarınıtopar-larkenStalinyoldaşşoylediyordu:

“Troçkizmyenilgiyeuğratılmadıkça,NEPşartlarıaltındazaf-

ere ulaşmak, bugünün Rusya’sını sosyalist bir Rusya’ya

dönüştürmekimkansızdır.“

Nevarki,PartininLeninistpolitikasınınbaşarıları,Partininveişçi sınıfının uzerine çoken buyuk bir felaketle golgelendi.21Ocak1924’teMoskovayakınlarındakiGorki’de,onderimizveog-retmenimiz,BolşevikPartininyaratıcısıLeninoldu.Butundunyadaişçisınıfı,Lenin’inolumunuenacıbirkayıpolarakkarşıladı.Le-nin’incenazetorenininyapıldıgıgun,uluslararasıproletaryabeşdakikaişbıraktı.Demiryolları,işletmeler,fabrikalartamamendur-du.Lenintopragaverilirken,butundunyanınemekçileri,babalarıveogretmenleri,eniyidostlarıvesavunucularıiçinduyduklarıbu-yukuzuntuiçindeonasaygılarınısundular.

Lenin’inolumunu,SovyetlerBirligiişçisınıfı,LeninistPartiet-rafındadahadasaglambirşekildebirleşerekyanıtladı.Oyaslıgun-lerde,hersınıfbilinçliişçi,Lenin’invasiyetininuygulayıcısı olanKomunistPartisi karşısındaki tavrınıanımsadı.PartiMerkezKo-

346


mitesinePartisizişçilerden,Partiyealınmalarınıricaedenbinlerceveonbinlerceaçıklamageldi.MerkezKomitesi,ileriişçilerinbuha-reketinibenimsediveileriişçilerinkitlehalindePartisaflarınaalı-nacagınıaçıkladı,LeninSeferberligiilanetti.OnbinlerceişçiPartiyegirdi;bunlar,Partinindavası,Lenin’indavasıugrunacanlarınıver-meyehazırkimselerdi.Kısazamanda240,000’iaşkınişçiBolşevikPartisaflarınakatıldı. Işçisınıfınınen ileri,ensınıfbilinçliveendevrimci, en yigit ve endisiplinli kesimi Partiye girdi. BunaLe-nin Seferberliği adı verildi.

Lenin’inolumu,Partimizinişçisınıfıkitlelerinenekadaryakınol-dugunuveişçilerinLeninistPartiyinekadarsevdiklerinigosterdi.

Stalinyoldaş,Leniniçinyastutulangunlerde,SSCBII.SovyetKongresi’nde,Partiadınaşuandıiçti:

“Bizkomünistlerözel türden insanlarız.Bizözelbirmad-

dedenbiçimlendirilmişiz.Biz,büyükproleterstratejisyenin,Le-

ninyoldaşınordusunuoluşturanlarız.Buorduyamensupolmak-

tandahabüyükbironuryoktur.Leninyoldaşınkurucusuolduğu

veönderiolduğuPartininüyesiolmaktandahabüyükbiradyok-

tur...

Lenin yoldaşbizlerdenayrıldığında,bizePartiüyesiolma

yüceadınıyüksektetutmayıveonunarılığınıkorumayıvasiyet

etti. Sana yemin ederiz ki Lenin yoldaş, senin bu buyruğunu

onurlayerinegetireceğiz!...

Leninyoldaşbizlerdenayrıldığında,Partininbirliğinigözbe-

beğimizgibikorumamızıvasiyetetti.SanayeminederizkiLenin

yoldaş,bubuyruğunudaonurlayerinegetireceğiz!...

Lenin yoldaş bizlerden ayrıldığında, bize proletarya dik-

tatörlüğünükorumayıvepekiştirmeyivasiyetetti.Sanayemin

ederizkiLeninyoldaş,seninbubuyruğunudaonurlayerinege-

tirmekiçinhiçbirçabadansakınmayacağız!...

347


Leninyoldaşbizlerdenayrıldığında,bizebütüngücümüzle

işçiköylüittifakınıpekiştirmemizivasiyetetti.Sanayemineder-

izkiLeninyoldaş,seninbubuyruğunudaonurlayerinegetire-

ceğiz!...

Lenin yoldaş yorulmadan ülkemizin halkları arasındaki

gönüllüittifakıngerekliliğinden,onlarınCumhuriyetlerBirliği

çerçevesiiçindekardeşçeelelehareketetmelerindensözetti.Le-

ninyoldaşbizlerdenayrıldığında,bizeCumhuriyetlerBirliği’ni

pekiştirmeyivegenişletmeyivasiyetetti.Sanayeminederizki

Leninyoldaş,seninbubuyruğunudaonurlayerinegetireceğiz!...

Leninyoldaş,KızılOrdunungüçlendirilmesiveyetkinleştir-

ilmesinin, Partimizin en önemli görevlerinden biri olduğuna

tekrar tekrardikkat çekti...Ohalde,KızılOrdumuzu veKızıl

Donanmamızı güçlendirmek için hiçbir çabadan kaçınmaya-

cağımızayeminedelimyoldaşlar!...

Leninyoldaşbizlerdenayrıldığında,bizeKomünistEnter-

nasyonal’in ilkelerine bağlı kalmayı vasiyet etti. Sana yemin

ederiz kiLenin yoldaş, tüm dünya emekçilerininbirliğini,

Komünist Enternasyonal’i pekiştirmek ve geliştirmek için

canımızısakınmayacağız!”

Bu,BolşevikPartinin,anısıyuzyıllarboyuyaşayacakolanön-deri Lenin’e verdiği sözdü.

Mayıs1924’teXIII.PartiKongresiyapıldı.PartiKongresinde,735,881Partiuyesinitemsilen,kararoyunasahip748delegehazırbulundu.BironcekiPartiKongresinekıyaslaPartiuyelerininsayı-sındakiguçluartışınaçıklaması,LeninSeferberligisırasındayakla-şıkolarak250,000yeniuyeninPartiyekabuledilmişolmasıydı.Is-tişarioyasahipdelegelerinsayısı416idi.

PartiKongresi,Marksizm’denbirkuçuk-burjuvasapması,Leni-nizm’inbirrevizyonuolarakniteledigiTroçkistmuhalefetinplat-formunuoybirligiylemahkumettiveXIII.PartiKonferansının“Par-

348


ti InşasıUzerine”ve“TartışmanınSonuçlarıUzerine”kararlarınıonayladı.

Kentlekoyarasındakibagıguçlendirmegorevindenyolaçıka-rakPartiKongresi,sanayiin,ilkplandadahafifsanayiindahadage-nişletilmesitalimatınıverdi,amaaynızamandadademir-çeliksa-nayiininhızlageliştirilmesizorunlulugunuvurguladı.

Parti Kongresi, Iç Ticaret Halk Komiserliginin kurulmasınıonayladıveticaretkuruluşlarına,pazarıdenetimlerialtınaalmaveticaretalanındanozelsermayeyikoymagoreviverdi.

PartiKongresi,koylulereverilenucuzdevletkredisinigenişlet-mevetefecilerikoydenkoymayıgorevolaraksaptadı.

KırdaçalışmanınbaşgoreviniPartiKongresi,koylulerarasında-kikooperatifleşmehareketiniazamiolçudegeliştirmeşiarıylates-pitetti.

Son olarak Parti Kongresi, Lenin Seferberligi’nin muazzamonemineişaretettivePartinindikkatini,gençpartiuyelerini,ozel-likleLeninSeferberligisırasındaPartiyegirenleri,Leninizm’inte-mellerikonusundaegitmekiçindahafazlaçabaharcamazorunlulu-gunaçekti.

5.RESTORASYONDÖNEMİNİNSONUNADOĞRU SOVYETLERBİRLİĞİ.ÜLKEMİZDESOSYALİSTİNŞAVESOSYALİZMİNZAFE-Rİ SORUNU. ZİNOVYEV-KAMENEV’İN “YENİMUHALEFET”İ.XIV. PARTİ KONGRESİ. ÜLKENİN SOSYALİST SANAYİLEŞMEPOLİTİKASI.

DortyılıaşkınbitsuredirBolşevikpartiveişçisınıfı,YeniEko-nomikPolitikaçizgisindebuyukbirgayretleçalışmaktaydı.Ekono-mininrestorasyonudogrultusundakikahramancaçalışmatamam-lanmakuzereydi.SovyetlerBirligi’niniktisadivesiyasigucugittik-çeartıyordu.

349


Buaradauluslararasıdurumdabirdegişiklikolmuştu.Kapita-lizm,kitlelerinemperyalistsavaştansonrakiilkdevrimciatılımları-nadayanabilmişti.Almanya,.Italya,Bulgaristan,Polonyavebirdizidigerulkededevrimcihareketbastırılmıştı.Bundaburjuvaziye,uz-laşıcısosyal-demokratpartilerinonderleriyardımetmişti.Devrimdalgasındageçicibirgerilememeydanagelmişti.BatıAvrupa’daka-pitalizmgeçici,kısmibitistikrarakavuşmuş,onunpozisyonlarındakısmibirsaglamlaşmagorulmuştu.Amakapitalizministikraraka-vuşması,kapitalisttoplumuyiyipbitirentemelçelişmeleriortadankaldırmamıştı.Tamtersine:kapitalizminkısmiistikrarakavuşma-sı,işçilerlekapitalistler,emperyalizmilesomurgeuluslararasında-ki,veçeşitliulkelerinemperyalistgruplarıarasındakiçelişmeleridahadaşiddetlendirdi.Kapitalizministikrarakavuşması,kapitalistulkelerdekiçelişmelerdeyenibirpatlamayı,yenikrizlerihazırlıyor-du.

Kapitalizministikrarakavuşmasınaparalelolarak,SovyetlerBirli-gideistikrarakavuştu.Amabuikiistikrarakavuşma,birbirindente-meldenfarklıydı.Kapitalististikrar,kapitalizminyenibirkrizininha-bercisiydi.SovyetlerBirligi’ndekiistikrarisesosyalizmulkesininikti-sadivesiyasigucunundahadaartmasıanlamınageliyordu.

Devrimin Batı’daki yenilgisine ragmen Sovyetler Birligi’ninuluslararasıdurumu—dahayavaşbirtempoyladaolsa—gittikçesaglamlaşıyordu.

Sovyetler Birligi, 1922 yılında, Italya’nın Cenova kentindekiuluslararası iktisatkonferansınadavetedilmişti.Bukonferansta,kapitalistulkelerdekidevriminyenilgisindencesaretalanemperya-listhukumetler,SovyetCumhuriyetine,bukezdiplomatikyoldanyenibirbaskıyapmakistediler.Emperyalistler,SovyetCumhuriye-ti’ndenkustahçataleplerdebulundular.EkimDevrimitarafındanmillileştirilenfabrikaveişletmelerinyabancıkapitalistleregerive-rilmesiniveÇarlıkhukumetinintumborçlarınınodenmesinitalep

350


ettiler.Bukoşullaraltındaemperyalistdevletler,Sovyetdevletineba-zıonemsizkredilervermeyivaatettiler.

SovyetlerBirligibutaleplerireddetti.CenovaKonferansıhiçbirsonuçvermedi.IngiltereDışişleriBakanıLordCurzon’ın,yenibirmudahale

tehdiditaşıyan1923’tekiultimatomudalayıkolduguşekildegeriçevrildi.

SovyetHukumetiningucunu iskandilediponunsaglamlıgınakanaatgetirenkapitalistdevletler,ulkemizlebirbiriardınayenidendiplomatikilişkilerkurmayabaşladılar.1924 yılı içinde İngiltere,Fransa, Japonya ve İtalya ile diplomatik ilişkiler yeniden kurul-du.

SovyetlerBirligi’ninuzunbirsoluklanmamolası,birbarışdö-nemi elde etmeyi başardığı açıktı.

Ulkeiçindededurumdegişmişti.BolşevikPartionderligindekiişçilerinvekoylulerinfedakarcaçabaları,meyvesiniveriyordu.Ulu-salekonomidehızlıbirbuyumegozlemleniyordu.1924/1925maliyılındatarımsaluretim,savaşoncesiseviyeyeyaklaştı,savaşoncesiduzeyinyuzde87’sineulaştı.1925’teSSCB’ninbuyuksanayiureti-mi,savaşoncesiuretimindörtteüçüneulaştı.1924-1925 maliyı-lındaSovyetlerBirligi,yeniinşaatlara385milyonrubleyatırabili-yordu.Ulkeninelektrifikasyonuplanıbaşarıylailerliyordu.Sosyaliz-minulusalekonomidekikumandamevkilerisaglamlaşıyordu.Sana-yiveticaretalanlarındaozelsermayeyekarşımucadeledeonemlibaşarılarkazanılmıştı.

Iktisadi ilerleme, işçilerin ve koylulerin durumunun dahadaiyileşmesiniberaberindegetiriyordu.Işçisınıfıhızlabuyuyordu.Uc-retlerarttı.Emekuretkenligiyukseldi.Koylulerinmaddidurumubirhayliduzeldi.1924-1925yılındaişçi-koylu devleti, iktisadi bakım-dan zayıf koyluluge yardımiçinyaklaşık290milyonrubleayırabi-liyordu.Işçilerinvekoylulerindurumununiyileşmesinedeniylekitle-

351


lerinsiyasifaaliyetibuyukorandaarttı.Proletaryadiktatorlugusag-lamlaştı.BolşevikPartininotoritesivenufuzuarttı.

Ulusal ekonominin restorasyonu tamamlanmak uzereydi.Nevarki,Sovyetlerulkesiiçin,sosyalizmininşasıulkesiiçin,ekono-mininbasitbirrestorasyonu,savaşoncesiseviyeyesadeceulaşıl-masıyeterlidegildi.Savaşoncesiseviye,gerikalmışbirulkeninse-viyesiydi.Ilerleme,buseviyeninçokdahaotesinegeçmeliydi.Sov-yetdevletinineldeettigiuzunsoluklanmasuresi,bugelişmeimka-nınıguvenceallınaalıyordu.

Amaburadaamiranebirşekildeperspektiflersorunu,gelişme-mizin, inşamızınkarakterisorunu,SovyetlerBirligi’ndesosyaliz-minkaderisorunuonumuzeçıkıyordu.SovyetlerBirligi’ndeiktisa-di gelişmehangiyonde surdurulmeliydi, sosyalizmyonundemi,yoksabaşkabiryondemi?Sosyalistiktisadıkurmalımıydıkveku-rabilirmiydik,yoksanasibimiz,başka,kapitalistbiriktisatiçinze-minhazırlamakmıydı? Sovyetler Birligi’nde sosyalist bir iktisatkurmakgeneldemumkunmuydu,veegermumkunse,kapitalistul-kelerdekidevrimingecikmesihalindekapitalizministikrarakavuş-ması halinde onukurmakmumkunmuydu?Ulkede sosyalizminguçleriniherbakımdanguçlendirdigiveartırdıgıhalde,geçicibirsureaynızamandakapitalizminbellibirgelişmesinideberaberin-degetirenYeniEkonomikPolitikaçizgisiylesosyalistiktisadıkur-makmumkunmuydu?Sosyalistiktisatnasılinşaedilecekti,inşayaneredenbaşlanacaktı?

RestorasyondonemininsonunadogrubutunbusorunlarPartininkarşısınaartıkteoriksorunlarolarakdegil,bilakispratiginsorunları,gunbegunlukiktisadiinşaçalışmasınınsorunlarıolarakçıktı.

SanayivetarımıninşasındaçalışanPartifonksiyonerlerimizinyanısırabutun halkın da eseri ne yoneçevirecegini,sosyalizmyonunemi,kapitalizmyonunemiçevireceginibilmesiiçin,butunbusorularaaçıkveberrakcevaplarverilmesigerekiyordu.

352


Busorularaberrakcevapverilmedikçe,tumpratikinşaçalış-mamız,perspektifsizbirçalışma,korbirçalışmaolacak,boşunabirçalışmaolacaktı.

TumbusorularaPartiberrakvekesincevaplarverdi.

Evet,diyecevapverdiParti,ulkemizdesosyalistiktisatkurula-bilirvekurulmalıdır,çunkusosyalistiktisadı,tamsosyalist toplu-mu kurmak için gerekli herşeye sahibiz. Ekim1917’deişçisınıfıkapitalizmisiyasibakımdanyendi,kendisiyasidiktatorlugunukur-du.OzamandanbuyanaSovyetHukumeti,kapitalizminiktisadigu-cunukırmakvesosyalistiktisadınkurulması içingereklişartlarıyaratmakuzerebutuntedbirlerialdı.Butedbirlerşunlardı:Kapita-listlerinveçiftliksahiplerininmulksuzleştirilmesi;topragın,fabri-kaların, işletmelerin,demiryollarınınvebankalarınhalkınortakmulkiyetinegeçirilmesi;YeniEkonomikPolitika’nınuygulanması;sosyalistdevletsanayiininşası;Lenin’inkooperatif planının ger-çekleştirilmesi. Şimdibaş gorev, tumulkedeyeni,sosyalistbirik-tisadıninşasıyolundailerlemekveboylecekapitalizmeiktisadiba‐kımdandaoldurucudarbeyiindirmekti. Tum pratik çalışmamız,butuneylemlerimizbubaşgörevin yerine getirilmesinin ihtiyaç-larına tabi kılınmalıydı. İşçi sınıfı bunu yapabilirdi ve yapacaktı.Bu muhteşem görevin yerine getirilmesine ülkenin sanayileşti-rilmesiyle başlanmalıydı. Ülkenin sosyalist sanayileştirilmesi— bu, sosyalist iktisadın inşasını tam yol harekete geçirmek içinkavranması gereken esas halkaydı. Ne Batıda devrimin gecik-mesi ve ne de diğer ülkelerde kapitalizmin kısmi istikrarı, sosya-lizme doğru ilerleyişimizi durduramazdı. Yeni Ekonomik Politi-ka bu görevi ancak kolaylaştırabilirdi, çünkü o Parti tarafındantam da iktisadımızın sosyalist temelinin inşasını kolaylaştırmakiçin yürürlüğe konmuştu.

353


Ulkemizde sosyalist inşanın zaferine ilişkin soruya Partininverdigicevapbuydu.

AmaParti,tekulkedesosyalizminzaferiproblemininbununlabitmediginibiliyordu.SovyetlerBirligi’ndesosyalizminkuruluşu,insanlıktarihindeki,enbuyukdonumnoktası,SSCBişçisınıfıvekoylulerinindunyaçapındatarihionemesahipbirzaferiolacaktı.AmabuyinedeSSCB’ninbiriçişiydivesosyalizminzaferiproble-mininsadecebirkısmınıoluşturuyordu.Probleminoburkısmını,sorununuluslararasıyanıoluşturuyordu.Tekulkedesosyalizminzaferionermesinigerekçelendirirken,Stalinyoldaştekrartekrar,busorununikiyonunun,içyonununveuluslararasıyonununbir-birindenayırdedilmesigerektigineişaretetti.Sorununiçyonuba-kımından,yaniulkeiçindekisınıflarınkarşılıklıilişkileribakımın-dan,SovyetlerBirligi’ninişçisınıfıvekoylulugu,kendiburjuvazisi-niiktisadibakımdantamamenyenilgiyeugratılabilirvetamsosya-listtoplumukurabilirdi.Amasorununbirdeuluslararasıyonu,ya-nidışilişkileralanı;SovyetlerBirligiilekapitalistulkelerarasındaki,Sovyethalkıile,SovyetsistemindennefretedenveSovyetlerBirli-gi’neyenidensilahlımudahaledebulunmak,SSCB’ndekapitalizmirestoreetmeçabalarınayenidengirişmekiçinfırsatkollayanulus-lararasıburjuvaziarasındakiilişkileralanıvardı.VeSSCBşimdilikteksosyalizmulkesioldugu,amadigerulkelerhalakapitalistkaldı-gıiçin,SovyetlerBirligi’ninkapitalistkuşatmasısurmektevebudakapitalistmudahaletehlikesiniortayaçıkarmaktaydı.Bukapitalistkuşatmavaroldugusurece,kapitalistmudahaletehlikesininorta-dankalkmayacagıaçıktı.Sovyethalkıtekbaşına,kendigucuylebudıştehlikeyi,SSCB’nekapitalistmudahaletehlikesiniortadankaldı-rabilirmiydi?Hayır,kaldıramazdı,çunkukapitalistmudahaletehli-kesiniortadankaldırmakiçin,kapitalistkuşatmayıortadankaldır-makgerekirdi,vekapitalistkuşatmayıortadankaldırmakiseancakenazındanbirulkedemuzafferproleterdevriminbirsonucuola-

354


rakmumkundu.Bundançıkansonuçşuydu:Kapitalistiktisatsiste-mininortadankaldırılmasıvesosyalistiktisatsistemininkurulma-sında ifadesinibulanSSCB’ndesosyalizminzaferi,bunaragmen,yabancısilahlımudahaletehlikesi,kapitalizmirestoreetmeteşeb-busleritehlikesiortadankaldırmakiseancakenazındanbirkaçul-kedemuzafferproleterdevrimin bir sonucu olarak mumkundu.Bundan çıkan sonuçşuydu:KapitalistiktisatsistemininortadankaldırılmasıvesosyalistiktisatsistemininkurulmasındaifadesinibulanSSCB’nde sosyalizminzaferi,buna ragmen, yabancı silahlımudahaletehlikesi,kapitalizmirestoreetmeteşebbusleritehlikesiortadankalkmadıkça,sosyalizmulkesibutehlikeyekarşıbirga-rantiyehala sahipolmadıkça,nihai zaferolarakgorulemezdi.Ya-bancıkapitalistmudahaletehlikesiniortadankaldırmakiçin,kapi-talistkuşatmayıkaldırmakgerekiyordu.

ElbetteSovyethalkıveonunKızılOrdusu,Sovyetiktidarıdogrubirpolitikaizledigisurece,1918-1920’dekikapitalistmudahaleyinasılgeripuskurttuyse,yenibiryabancıkapitalistmudahaleyideoylegeripuskurtmeyibilecekti.Amabu,yenikapitalistmudahalelertehlikesininortadankalktıgıanlamınagelmiyordu.Ilkmudahaleninyenilgisi,yenibirmudahaletehlikesiniortadankaldırmıyordu,çun-kumudahaletehlikesininkaynagıolankapitalistkuşatmavarolma-yadevamediyordu.Yenibirmudahaleninyenilgiside,kapitalistku-şatmavarolmayadevamettikçe,mudahaletehlikesiniortadankal-dırmayacaktı.

Bundanşusonuççıkıyorduki,kapitalistulkelerdeproleterdev-riminzaferi,SSCBemekçileriiçincanalıcıbirsorundu.

Ulkemizdesosyalizminzaferisorunundapartinintakındıgıta-vırbuydu.

MerkezKomitesi,bu tavrınyaklaşanXIV.PartiKonferansındatartışılmasını,Partinintavrıolarak,butunPartiuyeleriiçinbağlayıcıbirPartiyasasıolarakonaylanmasınıvekabuledilmesiniistedi.

355


Partininbutavrı,muhalifleribiryıldırımgibiçarptı,çunkuher-şeyden once, Parti bu çizgiye somut-pratikbir karakterveriyor,onuulkeninsosyalistsanayileştirilmesipratikplanıylabirleştiriyorveonunbirPartiyasasıbiçimine,XIV.PartiKonferansınınbutunPartiuyeleriiçinbaglayıcıbirkararıbiçimineburundurulmesinita-lepediyordu.

TroçkistlerPartinintakındıgıtavrakarşıçıktılarveonunkarşı-sına,MarksizmlesadecealayetmekiçinMarksistbirteoridenebi-lecekolan,veSovyetlerBirligi’ndesosyalistinşanınzaferininmum-kunoldugunuyadsıyanMenşevik“sureklidevrimteorisi“niçıkar-dılar.

Buharin’cilerPartinintakındıgıtavradogrudankarşıçıkmayacesaret edemediler. Fakat buna ragmen onun karşısına sinsicekendiburjuvazisininbarışiçindesosyalizmegeçişi“teori”sini,“ye-ni”“Zenginleşin!”şiarıylatamamladıklarıbu“teori”cigiçıkarmayabaşladılar.Buharincileriniddiaları,sosyalizminzaferininburjuva-zinintasfiyeedilmesidegil,bilakisbeslenipzenginleştirilmesianla-mınageldigineçıkıyordu.

ZinovyevveKamenevgerçibirkez,SovyetlerBirligi’ndesosya-lizmin zaferinin, ulkenin teknik-ekonomikgeriligi yuzunden im-kansızolduguaçıklamasıylaortayaçıkmacuretinigosterdiler,fakatsonrahemenortalıktansıvışmakzorundakaldılar.

XIV.PartiKonferansı (Nisan1925),açıkvegizlimuhaliflerinbutunbuteslimiyetçi“teori“lerinimahkumetti,PartininSSCB’ndesosyalizminzaferiugrunaçalışmakdogrultusundakitavrınıonay-ladıvebunauygunbirkararaldı.

KoşeyesıkışanZinovyevveKamenev,bukararlehineoyver-meyitercihettiler.AmaParti,onlarınmucadeleyisadeceerteledigi-ni,XIV.PartiKongresinde“Partiylemuharebeetmeye”kararver-diklerinibiliyordu.Leningrad’dataraftartopluyorvesozde“YeniMuhalefet”ikuruyorlardı.

356


Aralık1925’teXIV.PartiKongresiaçıldı.

PartiKongresi,gerginbirPartiiçiortamdayapıldı.Partininku-ruluşundanberi,LeningradgibienbuyukPartimerkezlerindenbi-rinintumdelegasyonunun,MerkezKomitesinekarşıçıkmayako-yulmasıgorulmemişti.

PartiKongresinde,634,000Parti uyesinive445,000adayuyeyitemsilen,kararoyunasahip665delegeve istişarioyasahip641de-legehazırbulundu.BubironcekiPartiKongresindenbirazazdı.Bura-da,PartiduşmanıunsurlarınsızdıgıuniversitevedevletdairelerindekiPhucrelerindeyapılankısmitemizliginsonuçlarıetkilioluyordu.

MerkezKomitesininsiyasiraporunuStalinyoldaşsundu.Sov-yetlerBirligi’ninsiyasiveiktisadigucununbuyumesininberrakbirresminiçizdi.Gereksanayigereksetarım,Sovyetiktisatsistemininustunlugusayesinde,oldukçakısabirsurederestoreedilmiştivesavaşoncesiseviyeyeyaklaşmaktaydı.BubaşarılararagmenStalinyoldaş, bu başarılar ulkemizin halageribirulke,birtarımulkesiolarakkaldıgıgerçeginiortadankaldırmadıgından,bunlarlayetinil-memesinitalepetti.Toplamuretiminuçteikisinitarımsaglıyordu,sanayiisesadeceuçtebirini. Partinin onunde, dediStalin yoldaş,tumkapsamıyla,ulkemizikapitalistulkelerdeniktisadenbagımsızbirsanayiulkesinedonuşturmesorunuduruyor.Buyapılabilirve

yapılmalıdır.Partininmerkezigorevi,ulkeninsosyalistsanayi-leştirilmesi,sosyalizminzaferiugrunamucadeleolacaktı.

“Ülkemizbirtarımülkesinden,ihtiyaçduyduğumakineleri

kendiçabalarıylaüretebilecekdurumdaolanbirsanayiülkesine

dönüştürmek—genelçizgimizinözü,temelibudur”,dediStalin

yoldaş.

Ulkeninsanayileşmesi.ulkeniniktisadibagımsızlıgınıguvencealtınaalacak,savunmagucunuartıracakveSSCB’ndesosyalizminzaferiiçingereklionkoşullarıyaratacaktı.

357


Partinin genel çizgisine Zinovyevciler karşı çıktılar. Stalin’insosyalistsanayileştirmeplanınakarşıZinovyev’ciSokolnikov.osı-radaemperyalistcanavarlararasındarevaçtaolanbirburjuvapla-nınıçıkardı.Buplanagore,SSCBesasolarakhammaddevegıdamaddesiuretipbunlarıdışarıyaihraçeden,kendisininuretmedigiveuretmemesigerekenmakineleridışarıdanithaledenbirtarımulkesiolarakkalmalıydı.

1925’tekişartlardabu,SSCB’ninsanayiibakımdangelişmişya-bancıulkelertarafındaniktisadenkoleleştirilmesiiçin,kapitalistulke-lerinemperyalistcanavarlarıyararınaSSCB’ninsanayiiningeriliginiebedileştirmekiçinbirplandanbaşkabirşeydegildi.Buplanıkabulet-mek,ulkemizikapitalistdunyanınzavallıbirtarımuzantısınaçevir-mek,bizikuşatankapitalistdunyakarşısındaulkemizisavunmasızlı-gaveçaresizligemahkumetmekve,sonunda,SovyetlerBirligi’ndesosyalizmdavasınımezaragommekanlamınagelecekti.

PartiKongresi,Zinovyev’cileriniktisadi“plan”ını,SovyetlerBir-ligi’nikoleleştirmeplanıolarakmahkumetti. “YeniMuhalefet”e,devletsanayimizinguyasosyalistsanayiolmadıgıiddiası(Lenin’eragmen!),yadaortakoylununsosyalistinşadaişçisınıfınınguyamuttefikiolamayacagıiddiası(yineLenin’eragmen!)gibiçıkışlarındabiryardımıdokunmadı.

PartiKongresi,“YeniMuhalefet”inbuçıkışlarınıanti-Leninistolarakmahkumetti.

Stalinyoldaş,“YeniMuhalefet”inTroçkist-Menşevikozunuteşhiretti. ZinovyevveKamenev’in,Lenin’inamansızcamucadeleettigiPartiduşmanlarıylaaynıeskiteraneyiçagırdıklarınıgosterdi.

Zinovyevcilerin, sadece kötü bir şekilde maskelenmiş Troçkistleroldukları açıktı. Stalin yoldaş, Partinin en önemli görevinin, sosyaliz-min inşası çalışmasında işçi sınıfının orta köylülerle sağlam ittifakıolduğunu vurguladı. Köylü sorununda o sıralar Partide mevcut olan vebu ittifak için bir tehlike oluşturan iki sapmaya işaret etti. Birinci sap-

358


ma, Kulak tehlikesini olduğundan az görmek ve küçümsemek, ikincisiise Kulak önünde paniğe, korkuya kapılmak ve orta köylülerin rolünüküçümsemekti. Hangi sapmanın daha kötü olduğu sorusuna Stalinyoldaş şu yanıtı verdi: “Her ikisi de, gerek birinci gerekse ikincisapma, ‘birbirinden kötü’dür, ve eğer busapmalar etrafa yayılırsa,bunlar Partiyi dağıtabilir ve yokedebilir. Ne mutlu ki, Partimiz içindehem birinci hem de ikinci sapmayı bertaraf edebilecek güçler vardır.”

GerçektendeParti,hem”sol”,hemsagsapmayıparçalayıpber-tarafetti.

Iktisadi inşa uzerine tartışmanın sonuçlarını toparlayanXIV.PartiKongresi,muhaliflerinteslimiyetplanlarınıoybirligiyleredde-derekşuunlukararıaldı:

“İktisadiinşaalanındaPartiKongresi,ülkemizin,proletarya

diktatörlüğüülkesinin‘tamsosyalisttoplumunkuruluşuiçinge-

rekli herşeye’ sahip olduğundan (Lenin) hareket etmektedir.

PartiKongresi,SSCB’ndesosyalistinşanınzaferi içinmücadele-

nin, Partimizintemel göreviolduğugörüşündedir.”

XIV.PartiKongresi,yeniPartiTuzugunukabuletti.

XIV.PartiKongresindenbuyanaPartimizkendisine,SovyetlerBirligiKomunistPartisi(Bolşevik)-SBKP(B)demektedir.

PartiKongresindeyenilenZinovyevciler,Partiyeboyunegmedi-ler.XIV.PartiKongresininkararlarınakarşıbirmucadelebaşlattılar.PartiKongresindenhemensomaZinovyev,yoneticigrubuZinovyev,Zalutski,Bakayev,Yevdokimov,Kuklin,SafaroyvedigerikiyuzlulertarafındanPartininLeninistMerkezKomitesinekarşınefretruhuylaegitilmişolanGençKomunistlerBirligiLeningradIlKomitesininbirtoplantısınıyaptı.ButoplantıdaLeningradIlKomitesi,GençKomu-nistlerBirligiLeningradIlKomitesi,SovyetlerBirligiLeninistGençKomunistlerBirligi’nintarihindegorulmemişbirkararaldı:XIV.Par-tiKongresininkararlarınauymayıreddetti.

359


AmaLeningradGençKomunistlerBirligi’ninZinovyev’ciyone-ticigrubu,LeningradGençKomunistlerBirligikitlesininduşunce-lerinikesinlikleyansıtmıyordu.Buyuzdenkolaycayenilgiyeugratıl-dılar,vekısasuresonraLeningradkomunistgençlikorgutu,GençKomunistlerBirligi’ndelayıkolduguyeriniyenidenaldı.

XIV.PartiKongresininsonunadogru,Kongredelegelerindenbirgrup—Molotov,Kirov,Voroşilov,Kalinin,Andreyevvedigeryoldaş-lar-Leningrad’agonderildiler.LeningradPartiorgutuuyelerine,tem-silciliklerinisahtekarcayontemlerleeldeetmişolanLeningraddele-gasyonununPartiKongresindetakındıgıtutumununcaniyane,anti-Bolşevikkarakterinikavratmakgerekiyordu.PartiKongresiuzerineraporlarınsunuldugutoplantılarbirhaylifırtınalıgeçti.LeningradPartiorgutubirolaganustukonferansaçagrıldı.LeningradPartiuye-lerininezicikutlesi(yuzde97’denfazlası)XIV.PartiKongresininka-rarlarınıtamamenvebutunuyleonayladıvePartiduşmanıZinov-yev’ci“YeniMuhalefet”Imahkumetti.Zinovyev’cilerdahaozaman-lardanordusuzgenerallerebenziyorlardı.

LeningradBolşevikleri,Lenin-Stalin’inPartisininonsaflarındakaldılar.

XIV.PartiKongresininçalışmalarınınsonuçlarınıtoparlarkenStalinyoldaşşoyleyazıyordu:

“SBKPXIV.PartiKongresinintarihiönemi,YeniMuhalefet’in

hatalarını takökünekadar açığa çıkarmayıbilmesi,onun in-

ançsızlığınıvesulu gözlülüğü tamamenhakirgörüp,sosyalizm

uğrunamücadeleninyolunuaçık- seçik çizmesi,Partiye zafer

perspektifivermesiveböyleceproletaryayısosyalistinşanınzaf-

erine sarsılmaz inançla silahlandırmasındayatar.” (Stalin,Le-

ninizminSorunları,Moskova1945,s.168.)

360


KISA ÖZET

Barışçılekonomikrestorasyonçalışmasınageçişyılları,Bolşe-vikPartitarihindekienonemlidonemlerdenbirioldu.Parti,gerginbirdurumda,SavaşKomunizmipolitikasındanYeniEkonomikPo-litika’yaçokguçolangeçişigerçekleştirmeyibildi.Parti,yeniiktisa-di temel uzerinde işçi- koylu ittifakını kuvvetlendirdi. SosyalistSovyetCumhuriyetleriBirligikuruldu.

Yeni Ekonomik Politika yoluyla ulke ekonomisininrestorasyo-nundatayinedicibaşarılareldeedildi.SovyetlerBirligi,ulusalekono-minin gelişmesinde ekonomik restorasyon doneminden başarıylaçıktıveyenibirdoneme,ulkeninsanayileştirilmesidoneminegirdi.

Içsavaştanbarışçılsosyalistinşayageçiş,ozellikleilkbaşlarda,beraberindebuyukguçluklergetirdi.Bolşevizmduşmanları,SBKP(B)saflarındakiPartiduşmanıunsurlar,butunbudonemboyuncaLeninistPartiyekarşıçılgıncabirmucadeleverdiler.BuPartiduş-manıunsurlarınbaşındaTroçkiduruyordu.Bumucadeledeonunyardakçıları,Kamenev,Zinovyev,Buharin’di.Lenin’inolumundensonramuhalifler,BolşevikPartisaflarıiçinefesatsokmaya,Partiyibolmeye,onaSovyetlerBirligi’ndesosyalizminzaferineinançsızlıkbulaştırmayaniyetlendiler.AslındaTroçkistler,SovyetlerBirligi’ndeyeniburjuvazininbirsiyasiorgutunu,başkabirpartiyi—kapita-listrestorasyonunpartisini—kurmayaçalışıyorlardı.

Parti, Lenin’in bayragı altında, LeninistMerkezKomitesinin,StalinyoldaşınetrafındabirleştivehemTroçkistleri,hemdeonlarınLeningrad’dakiyenidostlarını—Zinovyev-Kamenev’inYeniMu-halefet’ini—bozgunaugrattı.

GuçlenenBolşevikParti,ulkeyitarihindeyenibiraşamaya,sos-yalistsanayileşmeaşamasınagetirdi.

361

Onuncu bölüm. Ülkenin sosyalist sanayileşmesi mücadelesinde bolşevik partisi

O N U N C U B Ö LÜM

ÜLKENINSOSYALISTSANAYILEŞMESIMÜCADELESINDEBOLŞEVIKPARTISI

( 1926 - 1929 )

1.SOSYALİSTSANAYİLEŞMEDÖNEMİNDEKİGÜÇLÜKLERVEONLARIAŞMAMÜCADELESİ.PARTİDÜŞMANITROÇKİSTLERVEZİNOVYEVİSTLERBLOKUNUNKURULUŞU.BLOKUNANTİ-SOVYETEYLEMLERİ.BLOKUNYENİLGİYEUĞRATILMASI.

XIV.PartiKongresindensonraParti,Sovyetiktidarınınulkeninsosyalist sanayileşmesine yonelik genel çizgisini gerçekleştirmekiçinenerjikbirmucadelebaşlattı.

Restorasyondonemindegorev,herşeydenoncetarımıcanlan-dırmak,tarımdanhammaddevegıdamaddelerieldeedipsanayiirestoreetmek,varolanişletmevefabrikalarıişlerhalegetirmekti.

SovyetHukumetibugorevlerioldukçakolaylıklabaşardı.Amarestorasyondoneminin uçbuyukkusuruvardı:Birincisi, budo-nemdeişletmevefabrikalareskiydiveeski,geribirteknikdonatı-masahipti;kısasuresonraişlemezdurumagelebilirlerdi.Şimdigo-rev,bunlarımoderntekniktemelindedonatmaktı.

Ikincisi,restorasyondonemindesanayiçokdarbirtemeledaya-nıyordu;ulkeiçinmutlakagerekliolanmakineyapımfabrikalarındanyoksundu.Bufabrikalardanyuzlercesikurulmalıydı,çunkuonlarol-madan,hiçbirulkegerçektensanayileşmişsayılamaz.Şimdigorev,bufabrikalarıkurmakvemodernteknikaraçlarladonatmaktı.

Uçuncusu,budonemdegeliştirilenveişlerhalegetirilensanayiagırlıklıolarakhafifsanayiidi.Amabirnoktadansonra,ulkenin,ancakgelişmişbiragırsanayiinkarşılayabilecegibaşkabirtakım

362


ihtiyaçlarınıbiryanabırakalım,bizzathafifsanayiindedahafazlagelişmesi,agırsanayiinzayıflıgıyuzundenengelleniyordu.Şimdigorev,agırlıkmerkeziniagırsanayiekaydırmaktı.

Butunbuyenigorevler,sosyalistsanayileşmepolitikasıylaço-zulecekti.

Çarlık Rusya’sında olmayan bir dizi yeni sanayi kolunuinşaetmek,makine,takımtezgahları,otomobil,kimyavedemir-çelikfabrikalarıkurmak,enerjisantralleriiçinmotorvemakineaksamıuretiminiorgutlemek,madenvekomurçıkarımınıartırmakgere-kiyordu,çunkuSovyetlerBirligi’ndesosyalizminzaferininçıkarlarıbunlarıgerektiriyordu.

Yenibirsavunmasanayiiyaratmak,yenitop,mermi,uçak,tankvemakinelitufekfabrikalarıkurmakgerekliydi,çunkukapitalistkuşatmakoşullarıaltındaSovyetlerBirligi’ninsavunmasınınçıkar-larıbunlarıgerektiriyordu.

Milyonlarca kuçuk, bireysel koylu çiftliklerinin buyuk- çaplıuretimyapankollektifçiftlikleredonuşmesinisaglamakiçintraktorfabrikalarıvemoderntarımmakineleriatolyelerikurmak,tarımıbuaraçlarladonatmakgerekiyordu,çunkukırdasosyalizminzaferi-ninçıkarlarıbunlarıgerektiriyordu.

Sanayileşmepolitikasıtumbunlarıgetirecekti,çunkuulkeninsosyalistsanayileşmesininanlamıbuydu.

Elbetteboylebuyukbirinşaçalışmasımilyarlarcarublelikyatı-rımlargerektirecekti.Dışborçlarabelbaglamaksozkonusuolamaz-dı,çunkukapitalistulkelerborçvermeyireddediyordu.Dışardanyardım gormeksizin, kendi kaynaklarımıza dayanarak çalışmakzorundaydık.Amaosıralaryoksulbirulkeydik.Başguçluklerdenbiribuydu.

Kapitalistulkeleragırsanayilerini,dışkaynaklardanakanpara-larlainşaediyorlardı:somurgeleriyagmaederek,yenikhalklardantazminatkopararak,başkaulkelerdenborçalarak,SovyetlerBirligi,

363


ilkeselolarak,sanayileşmeiçinkaynakbulmak uzeresomurgeleriya da yenik ulusları yagma etmekgibialçakçayollarabaşvura-mazdı. Dış borçlanmaya gelince, kapitalist ulkeler borç vermeyireddettiklerinden,buyoldaSSCB’nekapalıydı.Kaynak,ulkeiçindenbulunmakzorundaydı.

Ve Sovyetler Birligi’nde bu kaynak bulundu. Sovyetler Birli-gi’nde,herhangibirkapitalistulkedebulunamayacakturdenbiri-kimkaynaklarıortayaçıkarıldı.Sovyetdevleti,EkimSosyalistDev-rimininkapitalistlerinveçiftliksahiplerininelindenaldıgıbutunfabrikalarvearaziler,butunulaşımaraçları,bankalar,içvedıştica-retuzerindetasarrufediyordu.Devletfabrikaveişletmelerinin,ula-şımaraçlarının,ticaretinvebankalarınkazançları,şimdiartıkasa-lakkapitalistlersınıfınıncebinegitmiyor,bilakissanayiindahadageliştirilmesiiçinharcanıyordu.

Sovyetiktidarı,halkıheryılsaltfaizolarakyuzmilyonlarcaal-tın ruble odemek zorundabırakanÇarlıkborçlarını feshetmişti.Çiftliksahiplerinintoprakuzerindekimulkiyetiniortadankaldıra-rakSovyetiktidarıkoyluluguheryılçiftlik sahiplerine kira olarakaşagı yukarı 500milyon altınrubleodemektenkurtarmıştı.Tumbuyuktenkurtulankoyluluk,yeni,guçlubirsanayi inşaetmektedevleteyardımedebildi.Traktorvedigertarımmakinelerieldeet-mektekoylulerinhayatiçıkarıvardı.

Butunbugelirkaynakları,Sovyetdevletinintasarrufundabulu-nuyordu.Bukaynaklardanagırsanayiinkurulmasıiçinyuzmilyon-larcavemilyarlarcarubleeldeedilebilirdi.Gerekliolan,iktisadibiryaklaşım, mali fonların tam bir tutumluluk içindeharcanması,uretiminrasyonalizasyonu,uretimmaliyetininkısılması, üretkenolmayan harcamalara son verilmesi vb. idi.

Sovyetiktidarınıntuttuguyoldabuoldu.Tasarrufrejimisayesinde,yeniinşaatlariçinhergeçenyılgit-

tikçe daha buyuk kaynaklar biriktirildi. Dinyeper Hidroelektrik

364


Santralı,Turkistan-SibiryaDemiryolu,StalingradTraktorFabrika-sı,takımtezgahfabrikaları,AMO(ZIS)OtomobilFabrikasıgibidevtesislerininşaatınabaşlamakmumkunoldu.

1926/27’desanayiebirmilyarrublecivarındayatırılmışken,uçyılsonrabeşmilyarrublecivarındayatırmakmumkunoldu.

Sanayileşmehızlailerliyordu.

SovyetlerBirligi’ninsosyalistiktisadınınguçlenmesindekapita-listulkeler,kapitalistsisteminvarlıgıiçinbirtehditgoruyorlardı.Buyuzdenemperyalisthukumetler,SovyetlerBirligiuzerindeyenibirbaskıyapmak,ulkedekafakarışıklıgıyaratmak,SovyetlerBirli-gi’ninsanayileşmesiniboşaçıkarmakyadaenazındanengellemekiçinherturlutedbirebaşvurdular.

Mayıs1927’de,hukumetetmekteolanIngilizMuhafazakarları(“Diehards”,keçiinatlılar)Ingiltere’dekiSovyetticarikuruluşuAr-cos’akarşıprovokasyonniteligindenbirbaskınduzenlediler.26Mayıs1927’deIngilizMuhafazakarHukumeti,SSCBilediplomatikveticariilişkilerinikestiginiilanetti.

7Haziran1927’deVarşova’daSovyetlerBirligiElçisiVoykoyyoldaş,PolonyauyrugunageçmişbirRusBeyazMuhafızıtarafın-dankatledildi.

Aynısıralarda,SovyetlerBirligitopraklarıuzerindeIngilizca-suslarıveyıkıcıajanlarıLeningrad’dakibirpartikulubunebombaattılar,bazılarıagırolmakuzere30kadarinsanyaralandı.

1927yazındaBerlin, Pekin, ŞanghayveTientsin’deki SovyetBuyukelçiliklerineveticarettemsilciliklerineneredeyseeşzamanlısaldırılaroldu.

Butunbunlar,SovyetHukumetininkarşısınaekguçluklerçıkar-dı.

AmaSovyetlerBirligibaskıyaboyunegmediveemperyalistler-leonlarınajanlarınınprovokasyonlarınıkolaycageripuskurttu.

365


TroçkistlerinvedigermuhaliflerinyıkıcıfaaliyetlerininParti-ninveSovyetdevletininkarşısınaçıkardıgıguçluklerdedahaazde-gildi.Stalinyoldaşosıralar,Sovyet iktidarınakarşı“Chamberla-in’denTroçki’yekadaruzananbirturbirleşikcephekurulmakta-dır”demeklehaklıydı.XIV.PartiKongresininkararlarınavemuha-lefetinsadakatbeyanınaragmen,muhaliflersilahlarıbırakmışde-gillerdi.Tamtersine,Partiyikundaklamavebolmeçabalarınıyo-gunlaştırdılar.

1926yazında,TroçkistlerveZinovyevcilerbirPartiduşmanıbloktabirleşip,butunyenikmuhalefetgruplarınınkalıntılarınıbubloketrafındatopladılarvePartiTuzugunuvehizipkurmayıyasak-layanPartikongrelerininkararlarınıkabacaihlalederekgizlianti-Leninistpartilerinintemelinikurdular.PartiMerkezKomitesi,kotuunluMenşevikAgustosBloku’nunbirkopyasıolanbuPartiduşma-nıblokdagıtılmadıkçabuişinonunyandaşlarıaçısındankotubirsonavarabilecegiuyarısındabulundu.Amablokyandaşlarıtertiple-rindenvazgeçmediler.

Oyılınsonbaharında,XV.PartiKonferansıarifesinde,

Moskova,LeningradvedigerkentlerdekifabrikaPartitoplantı-larındabirçıkışyapıp,Partiyeyenibirtartışmadayatmayakalkıştı-lar.Partiuyelerine,harcıalemTroçkist-Menşevikanti-Leninistplat-formunbirkopyasıolanplatformlarınısundular.Partiuyeleri,mu-halifleresertbirkarşılıkverdiler,hattabazıyerlerdetoplantılardanattılar.MerkezKomitesi,blokyandaşlarını,Partininonlarınyıkıcıfaaliyetlerinin artık daha fazla hoş goremeyecegi konusundaye-nidenuyardı.

Muhalifler,MerkezKomitesine,altındaTroçki,Zinovyev,Kame-nevveSokolnikov’unimzalarıbulunan,içindekendihizipçifaaliye-tinimahkumettigivebundanboylePartiyesadıkkalacagınasozverdigibiraçıklamasundu.Bunaragmenblokgerçektevarlıgınısurdurdu,veyandaşlarıillegalPartiduşmanıfaaliyetlerinidurdur-

366


madılar.Anti-Leninistpartilerinideripçatmayadevamettiler,illegalbirmatbaakurdular,yandaşlarındanuyeaidatıtoplamayabaşladılarveplatformlarınıyaygınlaştırdılar.

Troçkistlerin ve Zinovyevcilerin bu davranışı karşısında XV.PartiKonferansı(Kasım1926)veKomunistEnternasyonalYurut-meKomitesiGenişletilmişPlenumu(Aralık1926),TroçkistlerveZinovyevcilerblokusorununutartıştıvealdıklarıkararlardablokyandaşlarını,platformlarındadogrudanMenşevikpozisyonlaraduş-muşboluculerolarakdamgaladılar.

Amabudablokyandaşlarınınakıllarınıbaşlarınagetirmedi.1927’de,tamIngilizMuhafazakarlarınınSovyetlerBirligiilediplo-matikveticariilişkilerikestiklerisırada,Partiyekarşısaldırılarınıyenidenşiddetlendirdiler.“83’lerPlatformu”adıaltındayenibiran-ti-Leninistplatformkotardılar,buplatformuPartiuyeleriarasındayaydılarveMerkezKomitesindenyenibirgenelPartitartışmasıta-lepettiler.

Buplatform,butunmuhalifplatformlariçindeenyalancıveenikiyuzluolanıydı.

Lafta,yaniplatformlarında,TroçkistlerveZinovyevcilerPartikararlarına riayetedilmesinekarşıhiçbir itirazgetirmiyorlarvePartiyesadakattenyanaolduklarınıaçıklıyorlardı,gerçekteisePartikararlarınıenkabaşekildeihlalediyorvePartiveonunMerkezKo-mitesikarşısındaherturlusadakatlealayediyorlardı.Lafta,yaniplatformlarında,Partininbirliginekarşıhiçbiritiraz getirmiyorlarvebolunmeyekarşı çıkıyorlardı, gerçekteisePartininbirliginienkabaşekildeihlalediyor,bolunmeyedogrurotatutuyorvedahaşimdiden,anti-Sovyet,karşı-devrimci bir parti haline gelmekiçin butun ozelliklere sahipolankendiayrı,illegal-anti-Leninistpartilerinikurmuşbulunuyorlardı.

Lafta,yaniplatformlarında,sanayileşmepolitikasındanyanaol-duklarınıaçıklıyorvehattaMerkezKomitesini,sanayileşmeyiyete-

367


rincehızlıyurutmemeklesuçluyorlardı,gerçekteisePartininSov-yetlerBirligi’ndesosyalizminzaferineilişkinkararınakaraçalıyor,sosyalistsanayileşmepolitikasıylaalayediyor,birdiziişletmeninkapitulasyonlarşeklindeyabancılaraverilmesinitalepediyorvebu-tunumutlarını,SSCB’ndekibuyabancıkapitalistimtiyazlarabaglı-yorlardı.

Lafta,yaniplatformlarında,koyluişletmelerininkollektifleştiril-mesihareketindenyanaolduklarınıaçıklıyorvehattaMerkezKo-mitesini,kollektifleştirmeyiyeterincehızlıbirtempodayurutme-meklesuçluyorlardı,gerçekteisekoylulerisosyalistinşaçalışması-naçekmepolitikasıylaalayediyor,işçisınıfıilekoylulukarasında“çozumu imkansız çatışmalar”inkaçınılmazlıgıduşuncesinivaazediyor,umutlarınıkırdaki“kulturlukiracılar”a,yaniKulaklarabaglı-yorlardı.

Bu,muhalefetinbutunyalancıplatformlarıarasındaenyalancı-sıydı.

Partiyialdatınahedefiniguduyordu.

MerkezKomitesiderhalbirgeneltartışmaaçmayıreddettivemuhaliflere,birgeneltartışmanınancakPartiTuzuguuyarınca,ya-niPartiKongresindeikiayonceaçılabileceginibildirdi.

Ekim1927’de,yaniXV.PartiKongresinden ikiay once,PartiMerkezKomitesigenelPartitartışmasınıaçtı.Tartışmatoplantılarıbaşladı.TartışmanınsonuçlarıTroçkistlerveZinovyevcilerblokuiçinacınacaktandaoteoldu:724,000Partiuyesi,MerkezKomitesi-ninpolitikasılehinde;4,000yadayuzde1’dendahaazPartiuyesideTroçkistlerveZinovyevcilerblokulehindeoykullandı.Partiduş-manıblokhezimeteugratıldı.BoyleceParti,eziciçogunluguitiba-riyle,blokunplatformunuoybirligiylereddetti.

Yargısına, blok yandaşlarının bizzat başvurdugu Partininaçıkçaifadeedileniradesibuydu.

368


Amabudersdeblokyandaşlarınınaklınıbaşınagetirmedi.Par-

tininiradesineboyunegecekleriyerde,Partininiradesiniboşaçıkar-

mayakararverdiler.Dahatartışmasonaermeden,kendileriniyuzkı-

zartıcıbiryenilgininbeklediginigorerekPartiyeveSovyetHukume-

tinekarşıdahakeskinmucadelebiçimlerinebaşvurmayakararver-

diler.MoskovaveLeningrad’daaçıkbirprotestogosterisiyapmayı

kararlaştırdılar.Gosterigunuolarakseçtikleri7Kasım,heryılSov-

yetlerBirligiemekçilerininbutunulkededevrimcihalkyuruyuşleri

yaptıgıEkimDevrimininyıldonumuydu.YaniTroçkistlerveZinov-

yevciler,paralelbirgosteriyapmayahazırlanıyorlardı.Amabeklene-

cegigibi,blokyandaşlarısokagabiravuçuzantılarıdışındakimseyi

çıkarmadılar.Buuzantılarveonlarınelebaşılarıgenelgosterilerkar-

şısındaezildiler,sokaklardansupurulupatıldılar.

ŞimdiartıkTroçkistlerinveZinovyevcilerinanti-Sovyetbataga

batmışolduklarınahiçşuphekalmamıştı.GenelPartitartışmasısı-

rasındaMerkezKomitesinekarşı Partiyebaşvurmuşlardı; şimdi

ise,duzenlediklericılızgosteriyle,PartiyeveSovyetdevletinekarşı

duşman sınıflarabaşvurmayolunu tutmuşlardı.BolşevikPartiyi

kundaklamayıkendilerinehedefedindiklerinegore,işiisteriste-

mezSovyetdevletinikundaklamayakadarvardırmakzorundaydı-

lar,çunkuSovyetlerBirligi’ndeBolşevikPartiiledevletbirbirinden

ayrılmaz.BoyleceTroçkistlerveZinovyevcilerblokununelebaşıları,

kendileriniPartidışınaçıkarmışolurlar,çunkuanti-Sovyetbataga

saplanan kişilere Bolşevik Parti saflarında daha fazlatahammul

etmekimkansızdı.

14Kasım1927’de,MerkezKomitesiveMerkezKontrolKomis-

yonu’nunbirleşikoturumu,TroçkiileZinovyev’iPartidenihraçetti.

369


2.SOSYALİSTSANAYİLEŞMENİNBAŞARILARI.TARIMINGERİKALMASI. XV. PARTİKONGRESİ. TARIMDAKOLLEKTİFLEŞ-TİRMEPOLİTİKASI.TROÇKİSTLERVEZİNOVYEVCİLERBLO-KUNUNEZİLMESİ.SİYASİİKİYÜZLÜLÜK.

Daha1927yılısonunadogru,sosyalistsanayileşmepolitikası-nıntayinedicibaşarılarıgorulmeyebaşlıyordu.YeniEkonomikPo-litikakoşullarıaltındasanayileşme,kısasuredeonemlibirkalkın-ma hareketine sebebiyet vermişti. Sanayi vebirbutunolarakta-rım(kerestesanayiivebalıkçılıkdahil)gayrisafitoplamuretimiti-bariylesavaşoncesiseviyeyesadeceerişmeklekalmamış,hattaaş-mıştı.Sanayiinulusalekonomiiçindekipayıyuzde42’yeyukselmişvesavaşoncesiseviyeyeulaşmıştı.

Sosyalist sanayi sektoru, ozel sektor aleyhine hızla geliştive1924/25’teyuzde81’den,1926/27’deyuzde86’yayukseldi;ozel sektorunpayı iseaynıdonem içindeyuzde19’danyuzde14’eduştu.

Bu,SovyetlerBirligi’ndesanayileşmeningayetbelirginsos-yalistbirkaraktertaşıdıgı;SovyetlerBirligisanayiinin,sosyalisturetim sisteminin zaferine dogru ilerledigi; sanayi alanında“Kim-kimi?”sorusununşimdidensosyalizmlehinecevaplandıgıanlamınageliyordu.

Ticaretalanındanozeltuccarlarınçıkarılmasıdaaynıhızlage-lişti. Ozel tuccarın perakende ticaretteki payı 1924/25’te yuzde42’den,1926/27’deyuzde32’yeduştu;toptancıticaretinise sozu-nu bile etmiyoruz, ki orada ozeltuccarın payı aynıdonemiçindeyuzde9’danyuzde5’egerilemişti.

Buyukolçeklisosyalistsanayiingelişmesidahadahızlıbirtempoda oldu; restorasyon doneminden sonraki ilk yıl olan1927’de,oncekiyılaoranlauretimartışıyuzde18’evardı.Bu,enilerikapitalistulkelerinbuyukolçeklisanayiininbileerişemedi-gi,rekorbirartıştı.

370


Amatarım,ozellikledetahıluretimi,farklıbirtablosunuyordu.Gerçibirbutunolaraktarım,savaşoncesiseviyeyiaşmıştıamaenonemlidalının—hububattarımının—toplamuretimisavaşonce-siseviyeninancakyuzde91’iydi;mahsulunpazarlanabilirkısmı,yanikentlerinihtiyacınıkarşılamakuzeresatışasunulanmiktarisesavaşoncesiduzeyinyuzde37’sinebilevarmıyordu.Ustelikbutunbelirtiler,pazarlanabilir tahılmiktarınındahadaduşmesitehlike-sineişaretediyordu.

Bu,1918’debaşlayan,kırdapazariçinuretimyapanbuyukçift-liklerinkuçukçiftliklere,kuçukçiftliklerindecuceçiftliklereufalan-masısurecininhala,devamettigi;bukuçukvecucekoyluçiftlikleri-nin,pazariçinçokazmiktardatahılsaglayanyarı-dogalekonomiyedonuştugu;1927donemindekitahıltarımının,savaşoncesitahılta-rımınınbirazaltındatahıluretmesineragmen,yinedekentleresa-vaşoncesitahıltarımınınsatabildigitahılmiktarınınuçtebirindenbirazfazlatahılsatabildigianlamınageliyordu.

Hiçkuşkuyokki,tahıltarımınınbudurumudevamederse,Sov-yetlerBirligiordusuvekentlerikronikbiraçlıkdurumuylakarşıla-şacaktı.

Tahıl tarımındaki bu krizi, ister istemez, hayvancılıktaki birkrizizleyecekti.Budurumdankurtulmanıntekyolu,traktorveta-rımmakinalarıylaçalışacakvepazarlanabilirtahılfazlasındabirkaçmislibirartışayolaçacakolantarımdabuyukolçekliuretimegeç-mekti.Ulkeninonundeikiyolvardı:yakapitalistbuyukolçekliure-timegeçmek,kibu,koylukitlelerininmahvolması,işçisınıfıilekoy-luluk arasındaki ittifakın çokmesi,Kulakların guçlendirilmesi vesosyalizminkırdayenilmesianlamınagelecekti;yadakuçukkoyluçiftliklerinibuyuksosyalistçiftliklerde,kollektifçiftliklerdebirleştir-meyolunututmak,kibu,tahıluretimininhızlailerlemesivepazar-lanabilirtahılfazlasınınhızlaartmasıiçintraktorlerinvedigermo-dernmakinelerinkullanılmasınımumkunkılacaktı.

371


BolşevikPartininveSovyetdevletininancakikinciyolu,yanita-rımıkollektifçiftçilikyoluylageliştirmeyolunututabilecekolduguanlaşılırdır.

Bukonuda,Lenin’inkuçukkoylutarımındanbuyukolçekli,koo-peratifleşmiş, kollektif tarıma geçmenin gerekliligini belirten şuuyarıları,Partiyeyolgosteriyordu:

a) “Küçük çiftliklerle yoksulluktan kurtuluş yoktur”.(Le-

nin,SeçmeEserler,cilt8,s.204.)

b) “Özgürtopraklarüzerindeözgüryurttaşlarolarakolsada

eskisigibiküçükçiftliklerdebüzüşüpkalırsak,yinedekaçınıl-

mazyıkımlakarşılaşacağız.”(Lenin,TümEserler,ciltXX,s.417,

Rusça.)

c) “Köylütarımıeğerdahagelişebilirse,onunsağlambirte-

melde[birüstgelişmeaşamasına—ÇN.]geçmesinidesağlama-

mız gerekir, [bir üst gelişme aşamasına— ÇN] geçiş ama en

kârsızveengeri,küçükdağınıkköylüçiftliklerinin,tedricibir

birleşmesüreciilebüyükölçeklikollektifçiftliklerhalindeörgütle-

nmesindenibarettir.”(Lenin,TümEserler,ciltXXVI,s.371.)

d) “Ancakköylüleretoprağıtoplumsal,kollektif,ortaklaşa,

artelbiçiminde işlemeninüstünyanlarınıpratiktegöstermeyi

başarırsak,ancakköylülerekooperatifyadaarteltarımıyoluyla

yardım etmeyi başarırsak, ancak o zaman devlet iktidarını

elindebulunduranişçisınıfı,köylülere,haklıolduğunugerçek-

tentanıtlayabilirvemilyonlarcaköylüyüsağlambirşekildeve

gerçektenkendiyanınaçekebilir.”(Lenin,SeçmeEserler,cilt8,s.

207.)

XV.PartiKongresindenoncedurumbuydu.

XV.PartiKongresi,2Aralık1927’deaçıldı. PartiKongresinde887,233Partiuyesinive348,957adayuyeyitemsilen, karar oyunasahip 898 delege ve istişari oya sahip771 delege hazır bulundu.

372


Hesapvermeraporundasanayileşmeninbaşarılarınavesosya-listsanayiinhızlabuyumesinedeginenStalinyoldaş,Partininonu-neşugorevikoydu:

“Halk ekonomisinin bütün kollarında, hem kentte hem

köydesosyalistkumanda tepelerimizigenişletmekvesağlam-

laştırmakveulusalekonomidekikapitalistunsurlarıtasfiyeetm-

eyeyönelikbirrotaizlemek.”

Tarımilesanayiikarşılaştırılıp,—modernteknikaraçlarınkul-lanılmasınıengelleyentarımındagınıklıgındanilerigelen-tarımıngeriligine,ozellikledetahıltarımınıngeriligineişaretedenStalinyoldaş,tarımınbukotudurumununtumhalkekonomisiiçintehditedicibirdurumyarattıgınıvurguladı.

“Çıkışyolunerededir”diyesorduStalinyoldaş.“

Çıkışyolu”,diyeyanıtladıStalinyoldaş.“küçük,dağınıkköylü

çiftliklerinin, toprağın ortaklaşa işlenmesi esasına dayanan

geniş birleşik çiftliklere geçmesinde;modern, daha ileri bir

tekniktemelindetoprağınkollektifişlenmesinegeçişteyatmak-

tadır.Çıkışyolu,küçükvecüceköylüçiftliklerinitedricenama

yolundan şaşmaksızın, zorla değil, örnek göstererek ve ikna

yoluyla,toprağıtoplumsal,ortaklaşa,kollektifbirşekilde;tarım

makinelerivetraktörlerileyoğuntarımbilimselyöntemlerikul-

lanılarakişleyenbüyükölçekliçiftliklerhalindebirleştirmektir.

Başkabirçıkışyoluyoktur.”

XV.PartiKongresi,tarımdakollektifleştirmeyiçokyonlugeliştir-meuzerinebirkararaldı.Kongre,kollektifçiftliklerveSovyetçift-likleriagınınyaygınlaştırılmasıvesaglamlaştırılmasıiçinbirplanbenimsedivetarımdakollektifleştirmemucadelesindekullanılacakyontemlereilişkinaçıktalimatlartespitetti.

Kongreaynızamandaşudirektifiverdi:“Kulaklarakarşıtaarruzudahadageliştirmekvekırdakapi-

talizmin gelişmesini kısıtlayacak, köylü tarımını sosyalizm

373


yönüne doğrultacak bir dizi yeni tedbirler almak.” (“SBKP

[B]’ninKararları”,BölümII,s.260,Rusça.)

SonolarakKongre,halkekonomisindeplanilkesinisaglamlaş-tırmaktanyolaçıkarakvesosyalizmintumiktisadicepheboyuncakapitalistunsurlarakarşısistematiktaarruzunuorgutlemekama-cıyla,halkekonomisininBirinciBeşYıllıkPlan’ınıhazırlamayolun-dailgiliorganlaratalimatverdi.

Kongre, sosyalist inşa sorunlarının ele alınmasından sonra,TroçkistlerveZinovyevcilerblokununtasfiyesisorununutartışma-yageçti.

Kongre,“muhalefetinLeninizm’denideolojikolarakkoptugunu,Menşevikbirgrubayozlaştıgını,uluslararasıveyerliburjuvaziyeteslimiyetyolunututtugunu,objektifolarakproletaryadiktatorlugurejimine karşı karşı-devrimin bir aletine donuştugunu” saptadı.(Aynıyerde,s.232.)

Kongre,Partiilemuhalefetarasındakigoruşayrılıklarınınprog-ramatikgoruşayrılıklarınadonuştugunu,Troçkistmuhalefetinan-ti-Sovyetmucadeleyolunututtugunusaptadı.BunedenleXV.PartiKongresi, Troçkistmuhalefetemensupolmanınveonungoruşle-rinipropagandaetmeninBolşevikParti saflarında kalmayla bağ-daşmaz olduğunu açıkladı.

Kongre,MerkezKomitesiveMerkezKontrolKomisyonu’nunbir-leşikoturumununTroçkiveZinovyev’iPartidenihraçkararınıonayla-dıveTroçkistlerveZinovyevcilerblokununRadek,Preobrajenski,Ra-kovski,Pyatakov,Serebryakov,I.Smirnov,Kamenev,Sarkis,Safarov,Lifschitz,Mdivani,Smilgagibibutunaktifuyelerinivetum“Demokra-tik Merkeziyetçilik” grubunu (Sapronov, V. Smirnov, Boguslavski,Drobnisvedigerlerini)Partidenihraçetmeyekararverdi.

Ideolojikolarakhezimeteugratılanve orgutselolarakezilenTroçkistlerveZinovyevcilerblokununyandaşları,halkiçindekinu-fuzlarınınsonkırıntılarınıdayitirdiler.

374


Partidenihraçedilenanti-Leninistler,XV.PartiKongresindenbirsuresonra,Troçkizm’denkoptuklarınailişkinvetekrarPartiyealınmalarınıisteyenaçıklamalaryapmayabaşladılar.ElbettePartiosıralarhenuz,Troçki,Rakovski,Radek,Krestinski,Sokolnikovvedigerlerinin,uzunzamandanberihalkduşmanlarıyabancıcasus-lukservisleritarafındanangajeedilmişcasuslaroldugunu;Kame-nev,Zinovyev,Pyatakovvedigerlerinin,SovyetlerBirligi’ninkapi-talistulkelerdekiduşmanlarıylaSovyethalkınakarşı“işbirligi”yap-makuzerebaglarkurduklarınıbilemezdi.AmaParti, enkritik an-lardaLenin’eve Lenin’inPartisine tekrartekrarkarşıçıkmışolanbuinsanlardanherturlualçaklıgınbeklenebilecegikonusundayete-rincedeneyimsahibiolmuştu.BuyuzdenParti,ihraçedilenlerindi-lekçelerinekarşışuphecidavrandı.Dilekçesahiplerininiçtenlikleri-nibirilksınavdangeçirmekamacıyla,Partiyeyenidenalınmaşart-larıolarakşutalepleriilerisurdu:

a) Troçkizmi anti-Bolşevik ve anti-Sovyet bir ideoloji olarakaçıkçamahkumetmek;

b) Partipolitikasınıtekdogrupolitikaolaraktanımak;c)Partininveonunorganlarınınkararlarınakayıtsız-şartsızboyunegmek;

d) Partininbelirlibirsurezarfındadilekçesahipleriniinceleyip,busureninbitiminde,incelemeninsonuçlarınagore,ihraçedilen-lerdenherbirinitekrarPartiyealmasorununuayrıayrıelealacagıbirsınavdangeçirilmeyitaahhutetmek.

Parti,ihraçedilenlerinbunoktalarıalenenkabuletmesininherhalukardaPartininyararınaolacagınıduşundu,çunkubu,Troçkist-Zinovyevistsaflarınbirliginidagıtacak,onlarınmaneviyatınıkıra-cak,PartipolitikasınındogrulugunuvePartiningucunubirkezda-hagosterecekvePartiye,dilekçesahiplerisamimiiseler,eskiPartiişçileriniyenidensaflarınakazanmaimkanı;egersamimidegiller-se,onlarıhalkıngozundeartıkyanlışyolasapmışkimselerolarak

375


degil,ilkesizmevkiduşkunleri,işçisınıfınıaldatanlarveiflaholmazikiyuzlulerolarakteşhiretmeimkanıverecekti.

Ihraçedilenlerinçogu,PartitarafındanilerisurulenPartiye[ge-ri]alınmaşartlarınıkabulettilervebunubasındaaçıkladılar.

OnlaramerhametlidavranmakisteyenvetekrarPartininveişçisınıfınınneferleriolmaimkanındanyoksunkılmakistemeyenPar-ti,onlarıtekrarsaflarınaaldı.

Ancakzamanla,TroçkistlerveZinovyevcilerblokunun“başıçe-kenyıldızları”nınaçıklamalarının,birkaçistisnadışında,baştanso-nasahteveikiyuzluaçıklamalarolduguanlaşıldı.

Bubeyefendilerin,dahadilekçelerinivermedenonce,kendigo-ruşlerinihalkınonundesavunmayahazırbirsiyasiakımolmaktançıkıp,Partiveişçisınıfısaflarındakalabildikleri ve işçi sınıfına veonun Partisine sinsice zararvermefırsatınasahipolduklarısure-ce,kamuoyuonundekendigoruşlerininsonkalıntılarınıdaayaklaraltınaalmaya,Partininkendilerineyabancıolangoruşleriniovme-yevebukalemungibi her renge girmeyehazır ilkesiz birmevkiduşkunleriçetesiolduguanlaşıldı.

Troçkist-Zinovyevist“politikacılar”ınbirersiyasiduzenbaz,si-yasisahtekarolduguanlaşıldı.

Siyasisahtekarlar,genellikleyalan-dolanlaişebaşlarvekaranlıkfaaliyetlerini,halkı.işçisınıfınıveişçisınıfınınpartisinialdataraksurdururler.Amasiyasisahtekarlarsadecebirerhilekarolarakgo-rulemez.Siyasisahtekarlar,halkınguveniniçoktankaybetmiş,ol-duklarıiçin,aldatmayla,bukalemungibirenkdegiştirmeyle,hiley-le,hervasıtaylabirkezdahahalkınguveninieldeetmeyeçalışarak,siyasimevkileriniyenidenkazanmakpeşindekoşanahlaksızbirmevkiduşkunleriçetesidir.Siyasisahtekarlar,heryerde,hattacani-ler,toplumuntortusu,halkıncanduşmanlarıarasındabiledestekaramayahazırolanahlaksızbirmevkiduşkunleriçetesidir;yeter

376


ki,“uygun”birzamandayenidensiyasetsahnesindegorunebilsin-lerveonların“yoneticiler”iolarakhalkıntepesineçıkabilsinler.

Troçkist-Zinovyevist“politikacılar”ıniştetamdaboylesisiya-sisahtekarlarolduguanlaşıldı.

3.KULAKLARAKARŞITAARRUZ.PARTİALEYHTARIBUHA-RİN-RYKOVGRUBU. BİRİNCİ BEŞ YILLIK PLANIN KABULÜ.SOSYALİST YARIŞMA. KOLLEKTİFTARIMA YÖNELİK KİTLEHAREKETİNİNBAŞLAMASI.

Troçkist-ZinovyevistblokunuPartipolitikasına,sosyalizminin-şasınavekollektifleştirmeyekarşıajitasyonu,yineaynışekildeBu-harincilerin,kollektifçiftliklerinhiçbirişeyaramayacagı,kendilik-lerindensosyalizme“geçecekleri”içinKulaklaradokunmamakge-rektigi;burjuvazininzenginleşmesinin sosyalizm içinbir tehliketeşkiletmedigiajitasyonu—tumbuajitasyon,ulkedekikapitalistunsurlar,ozellikleKulaklararasındabuyukbiryankıbuldu.Kulaklar,basındaçıkandemeçlerden,artıkyalnızolmadıklarını,Troçki,Zi-novyev,Kamenev,Buharin,Rykovvedigerlerininkendilerini sa-vundugunuvehimayeettiginibiliyorlardı.Elbettebu,KulaklarınSovyetHukumetininpolitikasınakarşıdirenmeazminikuvvetlen-direcekti.Vegerçektende,Kulaklarındirenişihergeçengunşiddet-lendi.BuyukmiktardabiriktirdikleritahılfazlalarınıSovyetdevleti-nesatmayıkitlelerhalindereddettiler.Kollektifçiftçilerivedevletintahılsilolarınıkundaklamayabaşladılar.

Partipekiyibiliyorduki:Kulaklarındirenişikırılmadıgısure-ce,KulaklarkoyluleringozuonundeaçıkmucadeleylebozgunaugratılmadıgısureceişçisınıfıveKızılOrdugıdasıkıntısıçeke-cekvekoylulerarasındakikollektifleştirmehareketibirkitleha-reketikarakterineburunemeyecekti.

377


XV.PartiKongresinindirektifleriuyarıncaParti,Kulaklarakarşıkesin taarruzageçti.Butaarruz içindeParti, “saglambirşekildeyoksulkoylulugedayan,ortakoyluileittifakıkuvvetlendirveKulak-larakarşıkararlıbirmucadelebaşlat”şiarınıgerçekleştirdi.Kulak-larıntahılfazlalarınıdevletesabitfiyattansatmayıreddetmelerineyanıtolarakPartiveHukumet,Kulaklarakarşıbirdiziolaganustutedbiruyguladı,CezaKanunnamesinin107.Maddesiniuygulamayakoydu—bunagore,Kulaklarınvevurguncuların tahıl fazlasına,bunlarısabitfiyattandevletesatmayıreddettikleritakdirdemahke-meyoluylaelkoyulabiliyordu—,veyoksulkoylulerebirdiziayrı-calıklartanıdı;buayrıcalıklarsayesindeKulaklarınelkonulantahı-lınınyuzde25’iyoksulkoyluleredevredildi.

Olaganustutedbirleretkisinigosterdi:YoksulveortakoylulerKulaklarakarşıkararlımucadeleyekatıldılar,Kulaklartecritedildi,Kulaklarınvevurguncularındirenişikırıldı.1928yılısonlarındaSovyetdevleti,artıkyeterlitahılstoklarınasahipti,vekollektifçift-likhareketidahaeminadımlarlailerlemeye başladı.

Aynıyıl,DonetzHavzasındakiŞahtireyononda,burjuvauzman-lardanoluşanbuyukbirsabotajorgutuortayaçıkarıldı.Şahtisabo-torleri,madenineskisahipleriolanRusveyabancıkapitalistlerleveaynızamandayabancıbiraskericasuslukorgutuylesıkıilişkiiçin-debulunuyorlardı.Amaçları,sosyalistsanayiingelişmesiniengelle-mekveSovyetlerBirligi’ndekapitalizminrestorasyonunukolaylaş-tırmaktı. Sabotorler, komur uretimini duşurmek için madenlerikastenkotuyonetmişler,makinelerivehavalandırmacihazlarınıbozmuşlar,ocaklarda,fabrikalardaveenerjisantrallerindeçokmele-re,patlamalaraveyangınlarayolaçmışlardı.Işçilerinmaddiduru-mununiyileştirilmesinikastenkosteklemişlerveişemniyetineiliş-kinSovyetyasalarınıihlaletmişlerdi.

Sabotorlerdenhesapsoruldu.Mahkemekendilerinehaket-tikleri cezayı verdi.

378


PartiMerkezKomitesi,butunPartiorgutlerini,ŞahtiDavasındangereklisonuçlarıçıkarmayaçagırdı.Stalinyoldaş,Bolşevikidarecile-ringelecekteeskiburjuvauzmanlarçevresindekisabotorlertarafın-danaldatılmamalarıiçin,uretimteknigindekendilerininuzmanlaş-masıgerektigine,işçisınıfısaflarındangelenyeniteknikkadrolarye-tiştirilmesininhızlandırılmasıgerektigineişaretetti.

MerkezKomitesininkararıuyarınca,yuksekteknikokullardagenç uzmanların yetiştirilmesi iyileştirildi. Binlerce Parti uyesi,KomsomoluyesiveişçisınıfıdavasınasadıkPartisizlertahsilyap-mayaseferberedildi.

PartininKulaklarakarşıtaarruzageçmesindenonce,PartiTroç-kistlerveZinovyevcilerblokununtasfiyesiyleugraştıgısırada,Bu-harin-Rykovgrubupekortalıktagorunmuyor,Partiduşmanıguçle-rinyedekkuvvetiolarakbekliyor,Troçkistleriaçıktanaçıgadestek-lemeyekararvermiyor,hattabazenPartiylebirlikteTroçkistlerekarşıçıkıyordu.FakatPartiKulaklarakarşıtaarruzageçiponlarakarşı olaganustu tedbirler uygulamaya koyunca, Buharin-RykovgrubuyuzundekimaskeyiatıpPartipolitikasınaaçıkçakarşıçıktı.Buharin-RykovgrubununKulakruhuşahlanıp,bugrubunyandaş-larıKulaklarıartıkaçıktanaçıgasavunmayakoyuldular.Olaganustutedbirlerinkaldırılmasınıtalepedip,safdilleriaksitakdirdetarımın“gerilemeye”başlayacagıilekorkuttular,hattabusurecinbaşlamışoldugunuiddiaettiler.TarımsalorgutlenmenindahaustbiçimleriolankollektifçiftliklerinveSovyetçiftlikleriningelişmesinidegil,KulaktarımınıngerilemesinigorenBuharin-Rykovgrubu,Kulakta-rımınıngerilemesinitarımıngerilemesiolarakgosterdi.Kendileri-neteorikbirdayanaksaglamakiçin,gulunç“sınıfmucadelesininsonmesiteorisi”niuydurdularvebuteoriyedayanarak,sosyaliz-minkapitalistunsurlarakarşıeldeettigiherzaferlesınıfmucadele-siningittikçeyatışacagını,sınıfmucadelesininyakındatamamensoneceginivesınıfduşmanınınbutunmevzilerinidirenişsizterk

379


edecegini,bunedenleKulaklarakarşıbirtaarruzagirişmeyegerekolmadıgınıiddiaettiler.Boylecekendilerinin,KulaklarınsosyalizmebarışçılgeçişihurdaburjuvateorisinitazeledilerveLeninizmin,sı-nıf duşmanının direnişinin, sınıf duşmanının ayakları altındakitoprakkaydıkça,sosyalizmdahafazlabaşarılarkazandıkçagittikçedahakeskinbiçimlereburunecegivesınıfmucadelesinin,ancaksı-nıfduşmanınınyokedilmesindensonra“sonebilecegi”yolundakiunluteziniçignediler.

Buharin-Rykovgrubunun,TroçkistlerveZinovyevcilerblokun-dansadecebiçimitibariylefarklısagoportunistbirgrupoldugunuanlamakzordegildi.TroçkistlerveZinovyevciler,teslimiyetçinite-liklerini,“sureklidevrim”eilişkin”sol”devrimci şarlatanca lafa-zanlıkla maskelemek için belli olanaklara sahipti, oysa PartininKulaklara karşı taarruza geçmesi bağıntısında Partiye karşı tavıralan Buharin-Rykov grubu, teslimiyetçi çehresinin örtme imka-nına sahip değildi, veülkemizdeki gerici güçleri, özellikle Ku-lakları açıktan açığa, başka bir kılığa veya maskeye bürünmek-sizin savunmak zorunda kaldı.

Parti,Buharin-RykovgrubununPartiyekarşıortakmucadeleetmekuzereergeçTroçkistlerveZinovyevcilerblokununkalmala-rıylaelelevereceginianladı.

Buharin-Rykov grubu, politik çıkışlarının yanısıra, yandaştoplamakiçinorgutsel“çalışma”dayuruttu.Buharinvasıtasıyla,Slepkov,Maretski,Eichenwald,Goldenberggibiburjuvagençleri-ni;Tomskivasıtasıyla,Melniçanski,Dogadovvedigerlerigibisen-dikalarınburokratlaşmışzirvelerini;Rykovvasıtasıyla,A.Simir-nov,Eismont,V.SchmidtvedigerlerigibiSovyetaygıtındakide-moralizeolmuşyuksekfonksiyonerleribirarayagetirdiler.Grup,siyasibakımdandemoralizeolmuşveteslimiyetçiduygularınıgiz-lemeyenkimselereçokçekicigeldi.

380


BusıralardaBuharin-Rykovgrubu,MoskovaPartiorgutununozamankiyoneticilerinden(Uglanov,Kotov,Uhanov,Ryutin,Yagoda,Polonskivedigerleri)destekbuldu.Sagcılarınbirkesimikendileri-nigizlemeyedevamettiler,Partiçizgisineaçıktankarşıçıkmadılar.MoskovaPartibasınınınsutunlarındavePartitoplantılarında,Ku-laklaratavizlerverilmesigerektigi,Kulaklardanalınanagırvergile-rinamacauygunolmadıgı,sanayileşmeninhalkınbelinibuktuguveagırsanayinininşasınınzamansızolduguvaazedildi.Uglanov,DinyeperHidroelekriksantralinininşasınakarşıçıktıvemalikay-naklarınagırsanayidenhafifsanayieyoneltilmesiniistedi.Uglanovvedigersagteslimiyetçiler,Moskova’nınbirpamukluşehrioldugu-nuveoylekalacagını,Moskova’damakinetesislerikurmanınbirge-regiolmadıgınıiddiaettiler.

MoskovaPartiorgutu,Uglanovveyandaşlarınınmaskesiniindir-di,onlarasonbiruyarıdabulunduvePartiMerkezKomitesietrafın-dadahadasıkıbirleşti.Stalinyoldaş,SBKP(8)MoskovaKomitesi-nin1928plenumunda,ikicephelimucadelezorunlulugunuveateşinsagsapmauzerineyogunlaştırılmasıgerektiginibelirtti.Sagcıların,KulaklarınParti içindeki ajanları olduğunu söyledi.

“Partimizdesağsapmanınbirzaferi,kapitalizmingüçlerini

zincirlerindenboşandıracak,proletaryanındevrimcimevzilerini

zayıflatacak ve ülkemizde kapitalizmin restorasyonu şansını

artıracaktır”,dediStalinyoldaş.(LeninizminSorunları,s.223.)

1929yılıbaşlarında,sagteslimiyetçilergrubununtemsilcisiola-rakBuharin’in,KamenevaracılıgıylaTroçkistlerleilişkikurduguveonlarlaPartiyekarşıortakmucadeleiçinanlaşmakuzeregoruşme-leryaptıgıanlaşıldı.MerkezKomitesi,sagteslimiyetçilerinbucani-yanefaaliyetiniteşhirettivemeseleninBuharin,Rykov,Tomskivedigerleriaçısındankotubirsonalabilecegiuyarısınıyaptı.Amasagteslimiyetçilerdolapçevirmektenvazgeçmediler.MerkezKomitesitoplantısına, bir deklarasyon biçiminde, yeni bir Parti duşmanı

381


platformonesurduler.MerkezKomitesibuplatformumahkumetti.Onlarıbirkezdahauyardı,TroçkistlerveZinovyevcilerblokununbaşına gelenleri anımsattı. Buna ragmen Buharin-Rykov grubuPartiduşmanıfaaliyetinedevametti.Rykov,TomskiveBuharin,buyollaPartiyiyıldıracaklarınıumarakMerkezKomitesineistifalarınıverdiler.MerkezKomitesibusabotorceistifapolitikasınımahkumetti. Sonunda, Merkez Komitesi’nin Kasım 1929 plenumu, sagoportunistleringoruşlerininpropagandasınınPartiuyeligiylebag-daşmazoldugunuilanetti;teslimiyetçilerinelebaşısıveonderiola-rakBuharin’inMerkezKomitesiSiyasiBurosu’ndanihraçedilme-sinikararlaştırdıveRykov,Tomskivesagmuhalefetindigeruyele-rineagırihtarcezasıverdi.

Işlerinkotuyedondugunugorensagteslimiyetçilerinelebaşıları,kendihatalarınıvePartininsiyasiçizgisinindogrulugunukabulettik-leriaçıklamalaryayınladılar.Sagteslimiyetçiler,kadrolarınıyokedil-mektenkorumakiçin,geçiciolarakgeriçekilmekararıaldılar.

Boylece Partinin sag teslimiyetçilere karşımucadelesininbi-rinci aşaması sona erdi.

Parti içindeki yeni goruş ayrılıkları, SovyetlerBirligi’nindışduşmanlarınıngozundenkaçmadı.Partiiçindeki“yenianlaşmaz-lıklar”ınPartininzayıflamasınınbirbelirtisiolduguduşuncesiy-le,SovyetlerBirligi’nibirsavaşıniçinesokmakveulkeninhenuzpekiştirilmemişolan sanayileşmesini kosteklemek içinyeni birçabayagiriştiler.1929yazındaemperyalistler,Çin ileSovyetlerBirligi arasında bir çatışma çıkarttılar, (Sovyetler Birligi’ne aitolan)ÇinDoguDemiryolu’nuelegeçirmeleriiçinÇinlimilitaristle-riveUzakdogusınırlarımızasaldırmalarıiçinÇinliBeyazMuhafızbirliklerinitahrikettiler.AmaÇinlimilitaristlerinbusaldırısıçabu-caktasfiyeedildi;KızılOrdutarafındanyenilgiyeugratılanmilita-ristlergeriçekildiler,Mançuryamakamlarıylabirbarışanlaşmasıimzalanarakçatışmayasonverildi.

382


SovyetlerBirligi’ninbarışpolitikası,herşeyeragmen,dışduş-manlarıntertiplerinevePartiiçindeki“anlaşmazlıklar”aragmen,birkezdahazaferkazandı.

Bundanhemensonra,SovyetlerBirligiileIngilterearasında,In-gilizMuhafazakarlarıtarafındankesilmişolandiplomatikveticariilişkileryenidenkuruldu.

Parti,biryandaniçvedışduşmanlarınsaldırılarınıbaşarıylage-ripuskurturken,aynızamandaagırsanayiininşasınıgeliştirmek,sosyalistyarışmayıorgutlemek,Sovyetçiftliklerivekollektifçiftlik-lerkurmakvenihayethalkekonomisininBirinciBeşYıllıkPlanınınkabuledilmesivegerçekleştirilmesiiçingereklionkoşullarıyarat-makdogrultusundabuyukşeylerbaşarıyordu.

Nisan1929’daXVI.PartiKonferansıtoplandı.Konferansgunde-mininesasmaddesi,BirinciBeşYıllıkPlan’dı.Konferans,BeşYıllıkPlanın,sagteslimiyetçilerinsavundugu“minimal”varyantınıred-dettivebutunşartlardabaglayıcıolmakuzere“optimal”varyantınıkabuletti.

Partiboylece,sosyalizmininşasıiçinunluBirinciBeşYıllıkPla-nıkabuletmişoldu.

BeşYıllıkPlan’da,1928-1933donemindeulusalekonomiyeya-pılacaksermayeyatırımlarınınhacmi,64,6milyarrubleolaraksap-tanıyordu.Bumiktardan19,5milyarruble,elektrifikasyondadahilsanayie,10milyarrubleulaştırmayave23,2milyarrubledetarımayatırılacaktı.

Bu,SovyetlerBirligisanayiinivetarımınımodernteknikaraç-larladonatmayolundadevbirplandı.

“BeşYıllıkPlanıntemelgörevi”,diyorduStalinyoldaş,“ülke-

mizdesadecetümsanayiideğil,ulaştırmavetarımıdasosyalizm

temeliüzerindeyenidendonatabilecekvereorganizeedebilecek

birsanayiyaratmaktı.”

383


Bu plan,muazzam boyutlarınaragmen,Bolşevikler içinşaşır-tıcı ve başdondurucu birşey degildi. Onu sanayileşmeninvekol-lektifleşmenintumgelişmeseyrihazırlamıştı.Onuişçilerivekoylu-leridahaoncedensarmışolanveifadesinisosyalistyarışma’dabu-lanemekcoşkunluguhazırlamıştı.

XVI.PartiKonferansı,tumemekçilerisosyalistyarışmayıdahada geliştirmeye çağıran bir çağrı kararlaştırdı.

Sosyalistyarışma,performansa ilişkinve işekarşıyenitavrailişkinşayanıhayretorneklersundu.Işçilervekollektifçiftçiler,bir-çokfabrikada,kollektifçiftlikteveSovyetçiftliginde,dahayuksekhedefler koyankarşı‐planlarhazırladılar.Yigit çalışma ornekleriverdiler. Parti ve Hukumet tarafından hazırlanan sosyalist inşaplanlarınısadecegerçekleştirmeklekalmadılar;planhedefleriniaş-tılar. Işekarşıtavırdegişmişti. Iş,kapitalizmaltında oyleoldugumecburiyetveangaryadan,artık“bironurvehaysiyetmeselesine,biryigitlikvekahramanlıkmeselesine”donuştu.(Stalin.)

Tumulkedeyeni,muazzambirsanayiinşasıgerçekleşiyordu.DinyeperHidroelektriksantralinininşasıtamhızilerliyordu.Do-netzHavzasında,KramatorskveGorlovkaDemir-ÇelikIşletmeleri-nininşası,LuganskLokomotifFabrikasınıtensikçalışmalarıbaşla-mıştı.Yenimadenocaklarıveyuksekfırınlaraçılıyordu.Urallarda,UrallarMakineYapımFabrikası,BereznikiveSolikamsk’takimyakombinalarıkurulmaktaydı.Magnitogorskdemirveçelikişletmele-rinin inşasınabaşlanmıştı.MoskovaveGorki’debuyukotomobilfabrikalarınıninşasıtamhızlailerliyor;DonUzerindekiRostov’dadevtraktorfabrikaları,biçerdoverfabrikalarıvedevbirtarımaraç-larıfabrikasıinşaediliyordu.SovyetlerBirligi’ninikincikomurus-suolanKuznetskHavzasıgenişletiliyordu.Bozkırınortasında,Sta-lingrad’da onbir ay içindebuyuk bir traktor fabrikası yukseldi.DinyeperHidroelektrikSantraliveStalingrad Traktor Fabrikası-

384


nın inşasısırasında işçiler emekuretkenligindedunyarekorlarıkırdılar.

Tarih,boylesinedevolçudebirsınaiinşafaaliyetine,boylebiryeniinşaatşevkine, işçisınıfınınmilyonlukkitlelerininboylebiremekkahramanlıgınaşimdiyekadarhiçşahitolmamıştı.

Sosyalistyarışmatemelinde,işçisınıfınıhakikibiremekcoş-kunlugusardı.

Budefakoylulerişçileringerisindekalmadılar.Emekcoşkunlugu,kırdakollektifçiftlikleriniinşaedenkoylukitlelerinidesardı.Koylukitlelerikesinolarakkollektifçiftçiligeyonelmeyebaşladılar.Bunda,traktorlervedigermakinelerledonatılmışdevletçiftliklerininveMa-kine-TraktorIstasyonlarınınbuyukpayıvardı.Koylulerbuyukkala-balıklarhalindedevletçiftliklerineveMakine-TraktorIstasyonlarına,traktorvedigertarımaraçlarınınişleyişiniseyretmeyegeliyor,onla-rınişleyişinehayranlıkduyuyorvehemen“kollektifçiftligegirme”kararınavarıyorlardı.Herbirikendibaşınaişledigikuçuk.,cuceçift-liginde,bolunmuşvedagılmış,işeyararherhangibiralettenveçekigucundenyoksun,işlenmemişgeniştoprakparçalarınısurmeimka-nıolmayan,çiftlikleriniiyileştirmeumidinesahipolmayan,yoksul-lukaltındaezilen,tecritedilmişvekendihallerinebırakılmışolankoylulernihayetbirçıkaryolbuldular,dahaiyibiryaşamagidenyolubuldular;buyolu,kendikuçukçiftliklerinikooperatifişletmeler,kol-lektifçiftliklerhalindebirleştirmede;herbir“serttopragı”,işlenme-miştopragısurebilentraktorlerde;devlettarafındanaraç,para,insanve tavsiyelerşeklindesaglananyardımlarda;SovyetHukumetininKulaklarakarşıkısabirsureoncekazandıgı,milyonlarcakoyluyuse-vincegarkedenzafersayesindeKulakboyundurugundankurtulmafırsatındabuldular.

Butemeluzerinde,ozellikle1929’unsonlarınadogruguçlenenve sosyalist sanayimizdebile rastlanmamış bir buyume temposugosteren,kollektiftarımayonelikkitlehareketibaşladıvegelişti.

385


1928yılındakollektifçiftliklerinekimalanı1,390,000hektar,1929yılında4,262,000hektardı.1930’daisekollektifçiftlikler15milyonhektaralanıişlemeyiplanlıyordu.

“Kabul etmek gerekir ki”, diyordu Stalin yoldaş, “Büyük

Dönüşüm Yılı” (1929) adlımakalesinde, kollektif çiftliklerin

büyümetemposunailişkinolarak,“böylesinemüthişbirkalkın-

matemposu,geneldeolağanüstükalkınmahızıylaünsalanso-

syalizeedilmişbüyükölçeklisanayimizdebilegörülmemiştir.”

Bu,kollektifçiftlikhareketiningelişmesindebirdonumnokta-sıydı.

Bu,kollektiftarımayonelikkitlehareketininbaşlangıcıydı.

“Şimdikikollektifçiftlikhareketindeyeniolannedir?”,diye so-ruyordu Stalin yoldaş “Büyük Dönüşüm Yılı” makalesinde, veşöyle yanıt veriyordu:

“Şimdikikollektifçiftlikhareketindeyenivetayinediciolan,

köylülerineskidenolduğugibitektekgruplarhalindedeğil,koca

kocaköyler,nahiyeler,reyonlarvehattakazalarhalindekollektif

çiftliklerekatılıyorolmasıdır.Amabuneanlamagelir?Buşuanla-

ma gelir ki, orta köylü kollektif çiftliklere girmiştir. Ve bu da,

Sovyet iktidarının en önemli kazanımını oluşturan, tarımın

kalkınmasındakiköklüdönüşümüntemelidir.”

Bu,genelkollektifleştirmetemeliuzerinde,sınıfolarakKulakla-rıntasfiyeedilmesigorevininolgunlaşmaktaoldugu,yadahaliha-zırdaolgunlaşmışolduguanlamınageliyordu.

KISA ÖZET

Ulkenin sosyalist sanayileşmesi ugruna mucadelede Parti1926-1929yıllarındamuazzamiçvedışguçlukleriaştı.Partininve

386


işçisınıfınınçabaları,sosyalistsanayileşmepolitikasınınzaferiylesonuçlandı.

Sanayileşmeninenguçgorevlerindenbiri,agırsanayiininşa-sı içinkaynakbirikimigoreviesasolarakçozuldu.Tumulusalekonomiyiyenidendonatırdurumdaolacakbiragırsanayiinte-melleriatıldı.

SosyalistinşanınBirinciBeşYıllıkPlanıkabuledildi.Yenifabri-kaların,Sovyetçiftliklerininvekollektifçiftliklerinkurulmasımuaz-zamboyutlaraldı.

Sosyalizmedogrubuilerleyişe,ulkeiçindekisınıfmucadele-sininveParti-içimucadeleninkeskinleşmesieşliketti.Bumuca-deleninenonemlisonuçlarışunlardı:Kulaklarındirenişininbas-tırılması,Troçkist-Zinovyevistteslimiyetçilerblokununanti-Sov-yetbirblokolarakteşhiri,sagteslimiyetçilerinKulaklarınajanla-rıolarakteşhiri,TroçkistlerinPartidenkovulması,TroçkistlerinvesagoportunistleringoruşlerininSBKP(B)uyeligiylebagdaş-mazilanedilmesi.

BolşevikPartitarafındanideolojikyenilgiyeugratılanveişçisı-nıfıiçindekibutundesteginikaybedenTroçkistler,siyasibirakımolmaktançıkıp,ilkesiz,mevkiduşkunubirsiyasisahtekarlarbirli-gine,birsiyasihilekarlarçetesinedonuştuler.

Parti,agırsanayiintemeliniattıktansonra,işçisınıfınıvekoy-luluguSovyetlerBirligi’ndesosyalistdonuşumunBirinciBeşYıllıkPlanını gerçekleştirmeye seferber etti. Tum ulkedemilyonlarcaemekçininsosyalistyarışmasıgelişti,devbiremekcoşkunluguor-tayaçıktı,yenibirişdisiplinioluştu.

Budonem,sosyalizminsanayidemuazzambaşarılarını, ta-rımdailkciddibaşarılarını,ortakoylulerinkollektifçiftliklereyo-nelmesinivekollektiftarımayonelikkitlehareketininbaşlaması-nısinyalizeedenbuyukdonuşumyılıylasonbuldu.

387

Onbirinci bölüm. Tarimin kollektifleştirilmesi uğruna mücadelede bolşevik parti

O N B I R I N C I B Ö LÜM

TARIMINKOLLEKTIFLEŞTIRILMESIUĞRUNAMÜCADELEDE

BOLŞEVIKPARTI( 1930-1934 )

1.1930-1934YILLARINDAULUSLARARASIDURUM.KAPİTA-LİSTÜLKELERDE İKTİSADİ KRİZ.MANÇURYA’NINJAPONYATARAFINDANİLHAKEDİLMESİ.ALMANYA’DAFAŞİZMİNİKTİ-DARAGELMESİ.İKİSAVAŞMİHRAKI.

SovyetlerBirligiulkeninsosyalistsanayileşmesindebuyukba-şarılareldeedervesanayiinihızlageliştirirken,1929sonundakapi-talistulkelerdeeşigorulmemişyıkıcılıktabirdunyaiktisadikrizibaşgosterdivebunuizleyenuçyıliçindedurumgittikçekotuleşti.Sanayikrizitarımkriziyleiçiçegeçtivebu,kapitalistulkelerindu-rumunudahadakotuleştirdi.

Dunya iktisadi krizinin uç yılı içinde (1930-1933) SovyetlerBirligi’ndesanayiuretimiikimislindenfazlaartarve1933’te1929yılıseviyesineoranlayuzde201’ibulurken,BirleşikDevletlerinsa-nayiuretimi1933sonunda1929yılıseviyesininyuzde65’ine,In-giltere’ninkiyuzde86’sına,Almanya’nınkiyuzde66’sınaveFran-sa’nınkiyuzde77’sineduşmuştu.

Budurum,sosyalistiktisatsistemininkapitalistiktisatsistemi-neustunlugunubirkezdahagosterdi.Sosyalizmulkesinin,dunya-nıniktisadikrizlerdenozgurbiricikulkesioldugunugosterdi.

Dunyaiktisadikrizisonucunda,24milyonişsizaçlıga,yoksul-luga,sefaletemahkumoldu.Tarımkrizimilyonlarcaveonmilyon-larcakoyluyuıstırabasurukledi.Dunyaiktisadikrizi,emperyalist

388


devletlerarasındakiçelişmeleri,muzafferulkelerleyenilmişulkeler,emperyalistdevletlerlesomurgevebagımlıulkelerarasındaki,işçi-lerlekapitalistler,koylulerleçiftliksahipleriarasındakiçelişmeleridahadaşiddetlendirdi.

StalinyoldaşXVI.PartiKongresineFaaliyetRaporunda,burjuvazi-nin iktisadikrizdenbirçıkışyoluarayacagını—biryandan faşistdiktatorlukkurmak,yanikapitalizminengerici,enşoven,enemper-yalistunsurlarınındiktatorlugunukurmakyoluyla işçi sınıfını eze-rek, oteyandanda,savunmasızayıfolanulkelerinsırtındansomur-gelerinvenufuzalanlarınınyenidenpaylaşılmasıugrunasavaşızincir-lerindenboşandırarakbirçıkışyoluarayacagınaişaretetti.

Nitekimoyledeoldu.

1932’de Japonya’dan gelen savaş tehlikesi arttı. IktisadikrizyuzundenAvrupadevletlerininveABD’nintamameniçsorunlarlaugraştıgınıgorenJaponemperyalistleri,fırsattanyararlanaraksa-vunmasızayıfolanÇin’ebaskıyapmaya,Çin‘iboyundurukaltınaalıponatahakkumetmeyidenemeyekararverdiler.Çin’esavaşilanetmedenvekenditezgahladıkları“mahalliolaylar”ıhayasızcaistis-marederekJaponemperyalistleribirliklerinisinsiceMançurya’yasoktular.JaponaskerleritumMançurya’yıişgalederek,KuzeyÇin’iilhaketmekveSovyetlerBirligi’nesaldırmakiçinkendilerineuy-gunmevzilerhazırladılar.Japonya,eliniserbesttutmakiçinMillet-lerCemiyeti’ndençekildiveyogunşekildesilahlanmayabaşladı.

Bu,ABD, IngiltereveFransa’yıUzakDogu’dakidonanmalarınıguçlendirmeyeitti.JaponyabesbelliÇin’iboyundurukaltınaalmak,AvrupaveAmerika’nınemperyalistguçleriniÇin’denatmakistiyor-du.Buulkelerbuna,silahlanmalarınıartırarakcevapverdiler.

FakatJaponyaonunebaşkabirhedefdahakoymuştu—SovyetUzakDogusunuelegeçirmek.ElbetteSovyetlerBirligibutehlikeyigormezliktengelemezdiveUzakDoguBolgesininsavunmagucu-nuyogunbirşekildeguçlendirmeyebaşladı.

389


BoyleceUzakDogudafaşistleşmişJaponemperyalistlerinintez-gahlarıylailksavaşmihrakıortayaçıktı.

Iktisadi kriz kapitalizmin çelişmelerini sadece Uzak Dogudaşiddetlendirmedi,Avrupa’dadaşiddetlendirdi.Uzayıpgidensanayivetarımkrizi,muazzamişsizlikvemulksuzsınıflarıngittikçeartanyarınından guvensizligi, işçilerin ve koylulerin hoşnutsuzlugunukorukledi.Hoşnutsuzluk, işçisınıfınındevrimcinefretinedonuş-meyebaşladı.Hoşnutsuzluk,ozellikleAlmanya’da,savaşın,IngilizveFransızgaliplereodenensavaştazminatlarınınveiktisadikrizinulkeyiiktisadençokerttigi,işçilerinsadecekendiburjuvazisininde-gil,bilakisyabancı,IngilizveFransızburjuvazisinindeboyunduru-gualtındaezildigiAlmanya’daarttı.Faşistleriniktidarageçmesin-denoncekisonReichstagseçimlerindeAlmanyaKomunistPartisi-ninaltımilyonoyalmasıdabununaçıkispatıydı.Almanburjuvazi-si,Almanya’dameydandakalmışburjuva-demokratikozgurluklerinkendinekotubiroyunoynayabilecegini,işçisınıfınınbuozgurluk-lerdendevrimcihareketiyaygınlaştırmakiçinyararlanabileceginigordu.Bundandolayı,Almanya’daburjuvazininiktidarınımuhafazaedebilmekiçintekyololdugusonucunavardı—burjuvaozgurluk-leriyoketmek,parlamentoyu(Reichstag)tamamendevredışıbı-rakmak, işçi sınıfını sindirebilecek ve intikamcı duyguların ege-menligialtındakikuçuk-burjuvakitleleriçindekendinebirtemelbulabilecekteroristbirburjuva-milliyetçidiktatorlukkurmak.Veboylece, halkı yanıltmak için kendisine Nasyonal-Sosyalist Partiadını veren faşist partiyi iktidara çagırdı. Bunu yaparken, faşistpartinin,birincisi,emperyalistburjuvazininengerici,işçisınıfınaenduşmankesiminitemsilettigini,ikinciolarakda,milliyetçidu-şunceleresaplanmışkuçuk-burjuvazininmilyonlukkitlelerinipe-şindensurukleyebilecek en aşırı intikam partisi oldugunu bili-yordu.Bundaona,işçisınıfıhainleri,uzlaşmacıpolitikalarıylafaşiz-

390


minyolunuduzleyenAlmanSosyal-Demokrasisininliderleriyar-

dımcıoldular.

1933yılındaAlmanfaşistlerininiktidarageçmesindetayinedici

olanhususlarbunlardı.

Almanya’daki olayları tahlil ederken Stalin yoldaşXVII.Parti

KongresineFaaliyetRaporundaşunlarısoyledi:

“Almanya’dafaşizminzaferi,sadeceişçisınıfınınzayıflığının

birbelirtisivefaşizmeyolaçanSosyal-DemokratPartininişçi

sınıfınaihanetininsonucuolarakgörülmemelidir;bu,aynıza-

manda,burjuvazininzayıflığınınbirbelirtisi,burjuvazinin ik-

tidarınıeskiparlamentarizmveburjuvademokrasisiyöntem-

leriylesürdüremeyecekdurumdaolduğunun,dolayısıylaiçpoliti-

kada terörist yönetim yöntemlerine başvurmak zorunda

kaldığınınbelirtisidir.”(Stalin,LeninizminSorunları,s.450.)

Almanfaşistleriiçpolitikalarına,Reichstag’ıkundaklayarak,işçi

sınıfınıgaddarcaezecek,işçisınıfıorgutleriniyıkarakveburjuva-

demokratikozgurluklerikaldırarak;dışpolitikalarınada,Milletler

Cemiyeti’ndençekilerek,AvrupadevletlerininsınırlarınınAlmanya

lehinezorladegiştirilmesiiçinaçıkçasavaşhazırlıgıyaparakdam-

galarınıvurdular.

BoyleceAlmanfaşistlerinintezgahlarıylaAvrupa’nınortasında

ikincisavaşmihrakıortayaçıktı.

ElbettekiSovyetlerBirligi,buciddiolguyugormezliktengele-

mezdi.Batıdakiolaylarıngelişmesinidikkatleizlemeyeveulkenin

Batısınırındakisavunmagucunuguçlendirmeyebaşladı.

391


2. KULAK UNSURLARIKISITLAMA POLİTİKASINDAN,SINIFOLARAK KULAKLARI TASFİYE ETME POLİTİKASINAGEÇİŞ.KOLLEKTİFÇİFTLİKHAREKETİKONUSUNDAKİPARTİPOLİ-TİKASININÇARPITILMASINAKARŞIMÜCADELE.KAPİTALİSTUNSURLARA KARŞI TÜM CEPHE BOYUNCATAARRUZ.XVI.PARTİKONGRESİ.

1929ve1930yıllarındakoylulerinkitlelerhalindekollektifçift-liklerekatılması,PartiveHukumetinbundanoncekibutunçalışma-larınınsonucuydu.Serihaldetraktorvetarımmakineleriuretmeyebaşlayansosyalistsanayiingelişmesi;

1928ve1929yıllarındakitahılsatınalmakampanyasısırasın-daKulaklarakarşıkesinmucadele;koylulerikollektifçiftçiligealıştı-rantarımkooperatiflerininçogalması;ilkkollektifçiftliklerin veSovyet çiftliklerinin başarılı deneyimleri-tumbunlar,tamkollek-tifleşmeyegeçişin,kocakocakoylerin,reyonlarınvekazalarınkoy-lulerininkollektifçiftlikleregirmesininyolunuhazırladı.

Tamkollektifleşmeyegeçiş,koylulugunbuyukçogunlugununbasitçevebarışçılşekildekollektifçiftlikleregirmesibiçimindede-gil,koylulerinKulaklarakarşıkitlemucadelesibiçimindeoldu.Tamkollektifleşme,koyuncivarındakibutuntopraklarınkollektifçiftli-ginelinegeçmesidemekti: fakatbu topraklarınbuyukbirkısmıKulaklarınelindeoldugundan,koylulerKulaklarıbutopraklardankovdular,Kulakmulksuzleştirmeleriyaptılar,ellerindenhayvanları-nıvemakinelerinialdılarveSovyetiktidarından,Kulaklarıntutuk-lanmasınıvebaşkayereiskanedilmesiniistediler.

Bundandolayıtamkollektifleşme,Kulaklarıntasfiyeedilmeside-mekti.Buda,tamkollektifleşmetemelindekulaklarınsınıfolaraktasfiyeedilmesipolitikasıydı.

BusıralardaSovyetlerBirligi’ndeKulaklarıyoketmek,direnişle-rinikırmak,onlarısınıfolaraktasfiyeetmekveonunuretimiyerine

392


kollektifçiftliklerinvedevletçiftliklerininuretiminigeçirmekiçingereklimadditemelartıkmevcuttu.

1927’deKulaklarhala600milyonpuddanfazlatahıluretiyorlar-dı,bununaşagı yukarı130milyonpudkadarı satılıktı.Kollektifçiftliklervedevletçiftlikleriise1927’desadece35milyonpudtahılsatışaçıkarabilmişlerdi.1929yılında,BolşevikPartininSovyetçift-liklerinivekollektifçiftliklerigeliştirmekonusundakikararlıpoliti-kasısayesindevekıratraktorvetarımmakinelerisaglayansosya-listsanayiinbaşarılarısayesinde,kollektifçiftliklerveSovyetçift-liklerionemlibirguçhalinegeldi.1929yılındakollektifçiftliklerveSovyetçiftlikleri400milyonpudtahılyetiştirdiler,bunun130mil-yonpuddanfazlasısatılıktı.Bu,Kulakların1927’depazarladıgımik-tardanfazlaydı.Ve1930’da,kollektifçiftliklerinveSovyetçiftlikleri-ninpazariçin400milyonpudtahıl uretmeleri planlandı ve bumiktargerçektendeuretildi.Bumiktar,1927’deKulaklarınpazar-ladıgındançokdahafazlaydı.

Boylece,ulkeniniktisadihayatındasınıfguçlerindekidegişiklikveKulaklarıntahıluretimiyerine,kollektifçiftliklerinveSovyetçift-liklerinin uretimini geçirmek için gereklimaddi temelin varlıgı,BolşevikPartiye,Kulaklarıkısıtlamapolitikasındanyenibirpoliti-kaya,tamkollektifleşmetemelindeKulaklarısınıfolaraktasfiyeet‐mepolitikasınageçmeimkanıverdi.

Sovyetiktidarı1929yılınakadarKulaklarıkısıtlamapolitikasıizlemişti.Kulaklarayuksekvergilerkoymuş,tahıllarınıdevletesabitfiyatlasatmasınıtalepetmiş;toprakkiralamayasasıyla,Kulaklarınkullanabilecegi topragıbelirlibirmiktarlasınırlamış;bireyselkoy-luçiftliklerindeucretliemekkullanımınailişkinyasayla,Kulakçift-liklerininbuyuklugunusınırlamıştı.FakathenuzKulaklarıtasfiyeetmepolitikasıgutmuyordu,çunkutoprakkiralamaveucretliemekkonusundakiyasalar,Kulaklarınvarlıgınaizinveriyordu,veKulakmulksuzleştirmelerininyasaklanmasıbuyondebelirlibirgaranti

393


veriyordu.Bupolitika,Kulaklarınbuyumesinikostekliyor,bukısıt-lamalarınbaskısınadayanamayanbazıKulakkesimleriiştençekili-yorveyıkımaugruyordu.Fakatbupolitika,sınıfolarakKulaklarıniktisaditemelleriniyoketmiyor,Kulaklarıtasfiyeetmiyordu.Bu,Ku-laklarıtasfiyepolitikasıdegil,onlarıkısıtlamapolitikasıydı.Bupoli-tika,kollektifçiftliklerveSovyetçiftliklerizayıfolduguveKulaklarınyetiştirdigitahılıyetiştiremedigisurece,belirlibirzamanakadargerekliydi.

1929 yılının sonunda Sovyet iktidarı, kollektif çiftliklerinveSovyetçiftlikleriningelişmesinebaglıolarakanibirdegişiklikyaptıvebupolitikayıterketti.SınıfolarakKulaklarıtasfiyeetme,yoketmepolitikasınageçti.Toprakkiralamaveucretliemekuzerineyasalarıkaldırarak,Kulaklarıhemtopraktanhemdeucretliişçilerdenyok-sunbıraktı.Kulaklarımulksuzleştirmeyasagınıkaldırdı.KoylulerinKulaklarınhayvanlarını,makinelerinivedigerçiftlikmallarınıkol-lektifçiftlikleryararınaelkoymalarınaizinverdi.Kulaklarmulksuz-leştirildi.Mulksuzleştirmetıpkı1918yılındasanayialanındakika-pitalistlerinmulksuzleştirilmesigibioldu,şufarklaki,Kulaklarınuretimaraçlarıdevletedegil,kollektifçiftliklerdebirleşmişkoylule-rinelinegeçti.

Bu,olaganustuderinbirdevrimdi,toplumuneskibirniteldu-rumdanyenibirniteldurumasıçrayışı,sonuçlarıbakımındanEkim1917devrimiyleeşitbirdevrimdi.

Budevriminayırtediciozelligişudurkio,tepeden,devletiktida-rınıninisiyatifiilevetabanın,Kulakboyundurugunakarşıvekol-lektifçiftliklerdeozgurlukiçindeyaşamakiçinmucadeleedenmil-yonlukkoylukitlelerinindogrudandestegiyleyapılmıştır.

Bu devrimbir vuruşla sosyalist inşanın uç temelmeselesiniçözdü:

a) UlkemizdekisomurucusınıflarınenkalabalıgıolanKulaksı-nıfını,kapitalizminrestorasyonununanadayanagınıtasfiyeetti.

394


b) Ulkemizdeki enkalabalık emekçi sınıfıolankoylu sınıfını,kapitalizmidoguranbireyseltarımyolundan,toplumsallaştırılmış,kollektif,sosyalisttarımyolunasoktu.

c) Miliekonomininengenişveencanalıcı,amaaynızamandaengerialanıolantarımdaSovyetiktidarınasosyalistbirtemelsag-ladı.

Boylece,ulkedekapitalizminrestorasyonununsonkaynaklarıyokedildiveaynızamandasosyalistiktisadınkurulmasıiçinzo-runlu,yeni,tayinedicişartlaryaratıldı.

Stalinyoldaş1929yılındasınıfolarakKulaklarıtasfiyeetmepo-litikasınıgerekçelendirip,koylulerintamkollektifleşmeyeyonelikkitlehareketininsonuçlarınısaptarkenşoyleyazıyordu:

“ ‘Kutsalözelmülkiyetilkesi’,SovyetlerBirliği’ndekapital-

izminrestorasyonununrüyasınıgörentümülkelerinkapitalis-

tlerininbusonumuduyıkılmaktaveyokolmaktadır.Salttoprağı

kapitalizmiçingübrelememalzemesiolarakgördükleriköylüler,

çokövülen‘özelmülkiyet’bayrağınıkitlelerhalindeterkediyor,

kollektivizmyolunu,sosyalizmyolunututuyorlar.Kapitalizmin

restorasyonununsonumududayıkılıyor.”

SınıfolarakKulaklarıtasfiyeetmepolitikası,SBKPMerkezKo-mitesinin“KollektifleşmeHızıveKollektifÇiftliklerinGelişmesineYardımcıOlmak IçinDevletinAlacagıTedbirlerUzerine”5Ocak1930’daaldıgıtarihikarardaifadesinibuluyordu.Karar,SovyetlerBirligi’ninçeşitlibolgelerindekikoşullarınçeşitliliginioldugugibi,çeşitlibolgelerinkollektifleşmeyeeşitsizderecedehazıroldugunudatamamenhesabakatıyordu.

Farklıkollektifleşmehızlarıtespitedildi.SBKP(B)MerkezKo-mitesi,SovyetlerBirligibolgelerinikollektifleşmehızıbakımındanuçgrubaayırdı.

Ilkgruba,kollektifleştirmeyeenhazırlıklıvedahafazlatraktore,dahafazlaSovyetçiftliklerinevedahaoncekitahıltedarikkampan-

395


yalarısırasındaKulaklarakarşımucadelededahaçoktecrubeyesa-hipenonemlitahılbolgeleridahiledildi:KuzeyKafkasya(Kuban,Don,Terek),OrtaVolgaveAşagıVolgabolgeleri.TahılbolgelerininbugrubuiçinMerkezKomitesi,kollektifleştirmenin,1931ilkbaha-rındaesasitibariyletamamlanmasıdirektifiniverdi.

Tahılbolgelerininikincigrubu,Ukrayna,MerkeziKaraToprak-larBolgesi,Sibirya,Urallar,Kazakistanvedigerleri,kollektifleştir-meyi1932ilkbaharınakadaresasolaraktamamlayacaklardı.

Digerbolge,alanvecumhuriyetler (MoskovaBolgesi,Trans-Kafkasya,ortaAsyaCumhuriyetlerivb.)kollektifleştirmeyiBeşYıl-lıkPlanınsonuna,yani1933’ekadaruzatabileceklerdi.

PartiMerkezKomitesi,kollektifleştirmeninhızlandıgınıgozo-nundetutarak,traktor,biçerdover,traktorleçekilenmakinelervb.uretenfabrikalarıninşasınıdahadahızlandırmayıgerekligordu.AynızamandaMerkezKomitesi, “kollektifçiftlikhareketininbu-gunkuaşamasında,atınçekigucunu onemsememeegilimleriyle,atlarınduşuncesizceeldençıkartılmasıvesatılmasıegilimleriyleke-sinolarakmucadeleedilmesi”nitalepetti.

Kollektifçiftliklereverilenkrediler1929/30yılındaikikatına(500milyonrubleye)çıkarıldı.Kollektifçiftliklerintopraklarınınol-çulmesivesınırlarınınçizilmesinindevlethesabınayapılmasıtali-matıverildi.

Kararda,şuçokonemlitalimatdayeralıyordu:Bugunkuaşama-dakollektifçiftlikhareketininbaşbiçimi,sadeceesasuretimaraçla-rınınkollektifleştirildigitarımsalartelolacaktı.

Merkez Komitesi, Parti orgutlerine şu ciddi uyarıyı yaptı:“Kollektif çiftlikhareketini tepeden, ‘emirname’lerle zorlamakiçinhiçbirçabagosterilmemelidir;buçabalar,kollektifçiftlikle-rin orgutlenmesindegerçek sosyalist yarışmanın yerine sahtekollektifleştirmeningeçmesitehlikesinitaşır.”(“SBKP(B)Karar-ları”,Bolum2,s.662,Rusça.)

396


MerkezKomitesininbukararı,Partininkırdakiyenipolitikası-nınnasıluygulanacagınıaçıklıgakavuşturdu.

Kulaklarıntasfiyeedilmesivetamkollektifleşmepolitikasıte-melinde,guçlubirkollektifçiftlikhareketigelişti.Kocakocakoyle-rinvereyonlarınkoylulerikollektifçiftlikleregirip,Kulaklarısavu-rupattılarvekendileriniKulakboyundurugundankurtardılar.

Amabirsuresonrakollektifleşmeninmuazzambaşarılarıya-nındaPartiişçilerininpratikçalışmasındabazıyetersizlikler,kollek-tifçiftlikleringelişmesikonusundakiPartipolitikasınıçarpıtmava-kalarıgoruldu.MerkezKomitesinin,kollektifleştirmeninbaşarıla-rıylakendindengeçmeyekarşıuyarılarınaragmen,birçokPartiiş-çisi,yervezamankoşullarını,koylulerinkollektifçiftliklerekatılma-yanederecedehazırlıklıolduklarınıhesabakatmadankollektifleş-tirmehızınısuniolarakzorlamayabaşladı.

Kollektifçiftliklerininşasındagönüllülükilkesininihlaledildigigoruldu.Birdizireyondagonullulukyerine,karşıkoyanların“Kulakmulksuzleştirmesi”netabitutulacagı,seçimhakkındanyoksunbı-rakılacagıtehditleriylekollektifçiftliklerekatılmamecburiyetigeçi-rildi.

Birdizireyonda,hazırlıkçalışmasıyapmakvePartininkollek-tifleştirmekonusundakipolitikasınıntemelilkelerinsabırlaaçıkla-makyerine,burokratça tepeden inmeemirlerleguyakurulmuşkollektifçiftliklerhakkındaabartılmış,dogruolmayanrakamlarda-yatıldı;kollektifleştirmeyuzdesiyapayolarakşişirildi.

Kollektifçiftlikhareketininenonemlihalkasının,sadeceesasuretimaraçlarınıntoplumsallaştırıldıgıtarımsalartelolduguyolun-dakiMerkezKomitesidirektifineragmen,birdiziyerdearteliatla-yıpderhalkomunegeçmedogrultusundaburnudikinegidençaba-laroldu;konutlar,kendiihtiyacıiçinbeslenensagmalinekler,ku-çukbaşhayvanlar,kumeshayvanlarıvb.dekollektifleştirildi.

397


Bazıbolgelerinyoneticifonksiyonerleri,kollektifleştirmeninilkbaşarılarındansarhoşlugakapılarak,MerkezKomitesininkollektif-leştirmehızınavevadesineilişkinaçıkdirektifleriniihlalettiler.Şi-şirilmişrakamlarpeşindekoşanMoskovaBolgesi,fonksiyonerleri-ne,kollektifleştirmenin1930ilkbaharındatamamlanmasınısoyle-diler,halbukibununiçin(1932sonunakadar)enazındanuçyıllarıvardı.Trans-Kafkasya’daveOrtaAsya’dadahadakabaihlalolaylarıgoruldu.

Kulaklarveyardakçıları,buaşırılıklardanprovokatifamaçlariçinyararlanarak,tarımsalartelleryerinekomunlerkurulması,ko-nutların,kuçukbaşhayvanlarınvekumeshayvanlarınınderhalkol-lektifleştirilmesionerileriyleortayaçıktılar.Aynızamandakoylulere,hayvanlarının“nasılolsaellerindenalınacagı”dolmasınıyuttura-rak,kollektifçiftlikleregirmedenonceonlarıhayvanlarınıkesmeyekışkırtıyorlardı.Sınıfduşmanı,kollektifleştirmesurecindemahalliorgutlerinişledigiaşırılıklarveyanlışlarınkoyluleriofkelendirecegiveSovyetiktidarınakarşıisyanlarayolaçacagınıbekliyordu.

Partiorgutlerininişlediklerihatalarınvesınıfduşmanınınaçıkprovokasyonedimlerininsonucuolarak1930Şubatınınikinciya-rısında,kollektifleştirmeninkuşkugoturmezgenelbaşarılarınarag-men,birdizireyondakoylulerdeciddibirhoşnutsuzluguntehlikelibelirtilerigorulmeyebaşlandı.ŞuradaburadaKulaklarveajanları,koyluleridogrudananti-Sovyeteylemlerekışkırtmayıbilebaşardı-lar.

Partiçizgisininkollektifleştirmeyitehlikeyesokacakşekildeih-laledildiginedairbirdizialarmsinyalialanMerkezKomitesi,işitekraryolunakoymayavePartikadrolarınıişlenenhatalarımum-kunolduguncaçabukduzeltmeyolunagetirmeyebaşladı.2Mart1930’da,MerkezKomitesininkararıyla,Stalinyoldaşın“BaşarıdanBaşDonmesineTutulmak”makalesiyayınlandı.Bumakale,kollek-tifleştirmeninbaşarılarınakapılıpkabahatalaryapan,Partiçizgi-

398


sindensapan,koylulerikollektifçiftlikleryolunasokmakiçinonlaruzerindeidaritedbiruygulamayaçalışanherkesebirihtardı.Ma-kalede,kollektifçiftliklerinkuruluşundagonulluluk ilkesi ısrarlavurgulanıyorvekollektifleştirmeninhızveyontemlerininbelirlen-mesindeSovyetlerBirligi’ninfarklı bölgelerinde şartların çeşitlili-ğini gözönünde tutma zorunluluğuna işaret ediliyordu. Stalinyoldaş, kollektif çiftlik hareketinin en önemli halkasının, sadeceesas üretim araçlarının — her şeyden önce tahıl tarımında —toplumsallaştırıldığı, evlerin civarındaki toprakların, konutların,süt veren ineklerin bir kısmının, küçük çiftlik hayvanlarının, kü-mes hayvanlarının vb. ise toplumsallaştırılmadığı tarımsal artelolduğunu anımsatıyordu.

Stalinyoldaşınyazısı,siyasibakımdançokonemliydi.Parti or-gutlerinehatalarınıduzeltmelerindeyardımcıolduvePartipoli-tikasının ihlalinden, koyluleri Sovyet iktidarına karşıkışkırtmakiçinyararlanmayıumanSovyetiktidarınınduşmanlarınaagırbirdarbeindirdi.Genişkoyluyıgınları,BolşevikPartininçizgisinintektekyerlerdeişlenenbudalaca“sol”aşırılıklarlahiçbirortakyanıol-madıgınıgorduler.Buyazı,koylukitlelerinirahatlattı.

Stalinyoldaşınyazısıylabaşlatılan,aşırılıklarıvehatalarıduzelt-meçalışmasınısonunakadargoturmekiçin,SovyetlerBirligiKo-munistPartisi(Bolşevik)MerkezKomitesi,buhatalarabirdarbedahaindirmeyekararverdive15Mart1930’da,“KollektifÇiftlikHareketindePartiÇizgisininÇarpıtılmasınaKarşıMucadeleOnlem-leri”uzerinekararıyayınlandı.

Bukarar,işlenenhatalarınayrıntılıbirtahliliniyapıyordu;hata-lar,PartininLeninci-Stalinciçizgisindensapmanınbirsonucuydu,Partidirektifleriniaçıkçaihlaletmeninsonucuydu.

MerkezKomitesi,bu“sol”ihlallerindogrudansınıfduşmanınayaradıgınaişaretetti.

399


MerkezKomitesişutalimatıverdi:“Partiçizgisininçarpıtılması-nakarşıkararlıbirmucadelevermeyibilmeyenveyavermekiste-meyenfonksiyonerlermevkilerindenalınacakveyerlerinebaşkalarıgetirilecektir.”(“SBKP(B)Kararları”,Bolum2,s.663,Rusça.)

MerkezKomitesi,bazıbolgevealanlarındaki(MoskovaBolgesi,Kafkasya)Partiorgutlerininpolitikhatalaryapmışvehatalarınıdu-zeltmeyibeceremeyenyoneticilerinigeliştirdi.

3Nisan1930’da,Stalinyoldaşın“KollektifKoyluYoldaşlaraCevap”makalesiyayınlandı.Makalede,koylusorunundakihatala-rınkökenlerinevekollektiftarımhareketindekibaşhatalaraişa-retedildi:ortakoyluyeyanlışmuameleyapılması,kollektifçift-liklerinkurulmasındaLeninistgonullulukilkesininihlali,Sovyet-lerBirligi’ninfarklıbolgelerindekoşullarınçeşitliliginihesabakatmaLeninistilkesininihlali,arteliatlayıpderhalkomunegeç-me.

TumbuonlemlersayesindeParti,birdizireyondayerelPartifonksiyonerleritarafındanişlenenaşırılıklarıbertarafetti.

Başarı sarhoşluguna kapılıp parti çizgisinden hızla ayrılanonemlimiktardakiPartikadrosunuzamanındadogruyolagetirmekiçin,MerkezKomitesininçokbuyuksaglamlıkgostermesi,cereya‐nagöğüsgerebilmesigerekti.

Parti,kollektifçiftlikhareketindepartiçizgisininçarpıtılmasınasonvermeyibaşardı.Butemeluzerinde,kollektifçiftlikhareketi-ninbaşarılarıpekiştirildi.

Butemeluzerinde,kollektifçiftlikhareketindeyeniveguçlubirilerlemeiçinzeminhazırlandı.

PartininsınıfolarakKulaklarıtasfiyeetmepolitikasınageçişinekadar,kapitalistunsurlara karşıonlarıtasfiye etmegayesiyleagır-lıklıolarakkentte,sanayialanındaciddibirtaarruzyurutuldu.Ta-rım,kır,sanayii,kentingerisindekaldı.Bundandolayıtaarruz,sade-cemevziibirkaraktertaşıyordu,kapsamlı,genelkarakterlidegildi.

400


KırıngeriliginingittikçegeçmiştekaldıgıamaşimdikoylulugunKu-laklarıtasfiyeetmeugrunamucadelesitumaçıklıgıylaortayaçıkıp,PartiKulaklarıtasfiyeetmepolitikasınageçtiginde,kapitalistunsur-larakarşıtaarruzgenelbirkarakterkazandı,mevziitaarruz,tumcepheboyuncataarruzadonuştu.XVI.PartiKongresitoplandıgın-da,kapitalistunsurlarakarşıgeneltaarruztumcepheboyuncailer-liyordu.

XVI. Parti Kongresi, 26 Haziran 1930’da toplandı. Kongrede,1,260,874Partiuyesinive711,609adayuyeyitemsilen,kararoyunasahip1,268delegeve istişari oya sahip891delegehazırbulundu.

XVI.PartiKongresi,Partitarihine,“Sosyalizmintümcephebo‐yuncatamgelişmiştaarruzu;Kulaklarınsınıfolaraktasfiyeedilme-sivetamkollektifleştirmeningerçekleştirilmesikongresi”(Stalin)olarakgeçmiştir.

MerkezKomitesisiyasiraporundaStalinyoldaş,sosyalisttaar-ruzugeliştirmedeBolşevikPartininhangibuyukzaferlerkazandı-gınıgosterdi.

Sosyalistsanayileşmealanındasanayiintumulkeekonomisininbrut uretimindeki payı, tarımın payını aşmıştı.1929-30maliyı-lındasanayiintumulkeekonomisininbruturetimindekipayıyuzde53’tenazdegildi,tarımınpayıiseyuzde47civarındaydı.

1926/27’deXV.PartiKongresitoplandıgısıradatümsanayiinbruturetimisavaşoncesiduzeyintoplamsadeceyuzde102,5’iydi,XVI.PartiKongresisırasında,1929/30yılındaisesavaşoncesidu-zeyinyuzde180’ineulaşmıştı.

Agır sanayi—uretim araçlarının uretimi, makine yapımı—gittikçeguçlendi.

“... Ülkemizin bir tarım ülkesinden bir sanayi ülkesine

dönüşmesininarifesindeyiz”,dediStalinyoldaştümPartiKon-

gresininşiddetlialkışlarıarasında.

401


Stalinyoldaş,sanayiinyuksekgelişmehızını,sanayiingelişmedüzeyiilekarıştırmamakgerektiginideanlattı.Sosyalistsanayiingorulmemişgelişmehızınaragmen,gelişmedüzeyibakımındanile-rikapitalistulkelerdençokgeriydik.SovyetlerBirligi’ndeelektrik-lendirmedekimuazzambaşarılararagmen,elektrikenerjisikonu-sundadurumbuydu.Metaldededurumboyleydi.1929/30yılındaSovyetlerBirligi’nde5,5milyontonpikdemiruretilmesiplanlan-mıştı;1929’daAlmanya’nınpikdemiruretimiise13,4milyonton,Fransa’nınki10,45milyontondu.Teknikveekonomikalanlardakigeriligimizimumkunolduguncaçabukyenmek için, sanayimizingelişmehızınıdahadaartırmakvesosyalistsanayiingelişmehızınıduşurmeyeçalışanoportunistlerekarşıenkararlışekildemucadeleetmekgerekiyordu.

“Sanayimizin gelişme hızını yavaşlatma gerekliliğinden

sözedenler, sosyalizm düşmanlarıdır, sınıf düşmanlarımızın

ajanlarıdır”,diyorduStalinyoldaş.(LeninizminSorunları,Mosko-

va1938,s.512.)

BirinciBeşYıllıkPlanınınilkyılprogramıbaşarıylatamamla-nıpplanındaotesinegeçilince,kitlelerarasındaşuşiarortayaçık-tı:“Beşyıllıkplanıdortyıldatamamla!”Ondegelenbirdizisanayikolunda(petrol,yerkomuru(turba),genelmakineyapımı,tarımmakineleri,elektrik malzemesi),planlarınıuygulamadaoylesinebaşarılıydılarki,bualanlardaBeşYıllıkPlanikibuçukyadauçyıl-datamamlanabildi.Boylece“BeşYıllıkPlanıDortYıldaTamamla”şiarınıntamamengerçekleştirilebilirolduguispatlandıvebundanşupheedenlerinoportunizmiaçıgaçıkarıldı.

XVI.PartiKongresi,PartiMerkezKomitesini,“SosyalistinşadacanlıBolşeviktemponundevamınıveBeşYıllıkPlanındörtyıldata‐mamlanmasınısaglamakla”gorevlendirdi.

XVI.PartiKongresi toplandıgında,SovyetlerBirligi tarımınıngelişmesindeçokbuyukbirdegişiklikolmuştu.Genişkoylukitleleri

402


sosyalizmeyonelmişti.1Mayıs1930’da,tahılyetiştirenenonemli

bolgelerde kollektifleştirme, koylu hanelerinin yuzde 40-50’sini

kapsıyordu.(Oysa1928ilkbaharındabuoranyuzde2-3idi.)Kol-

lektifçiftliklerinekimalanı36milyonhektaraulaştı.

Boylece, Merkez Komitesinin 5 Ocak 1930 tarihli kararında

saptanangenişletilmişprogram(30milyonhektar)tamamlanmış,

hattaaşılmışoluyordu.Kollektifçiftliklerinbeşyıllıkgelişmeprog-

ramı,ikiyıliçinde,ongoruleninbirbuçukkatfazlasıylagerçekleş-

tirildi.

Kollektifçiftliklerinpazarladıgıurunmiktarı,uçyıldakırkmis-

lindenfazlaarttı.Daha1930’da,butunulkedepazarlanantahılınya-

rısındanfazlası,kollektifçiftliklerden—Sovyetçiftlikleribunadahil

degil—geliyordu.

Bu,buandanitibarentarımınkaderiniartıkbireyselkoyluçift-

liklerinindegil,kollektifçiftliklerinveSovyetçiftliklerinintayinede-

cegianlamınageliyordu.

Koylulerinkitlelerhalindekollektifçiftliklerekatılmalarınakadar,

Sovyetiktidarıesasolaraksosyalistsanayiedayanıyordu.Buandaiti-

barenise,tarımınhızlagenişleyensosyalistkesimine,yanikollektif

çiftliklereveSovyetçiftliklerinededayanmayabaşladı.

Kollektifkoyluluk,XVI.PartiKongresininkararlarındanbi-

rindedendigigibi,“Sovyetiktidarınıngerçekvesaglamdayana-

gı”halinegeldi.

403


3.ULUSALEKONOMİNİNBÜTÜNKOLLARINIYENİDENKUR-MAPOLİTİKASI.TEKNİĞİNÖNEMİ.KOLLEKTİFÇİFTLİKHA-REKETİNİNDAHADAYAYILMASI.MAKİNE-TRAKTÖR İSTAS-YONLARININSİYASİŞUBELERİ.BEŞYILLIKPLANINDÖRTYIL-DA TAMAMLANMASININ SONUÇLARI. SOSYALİZMİN TÜMCEPHEBOYUNCAZAFERİ.XVII.PARTİKONGRESİ.

Agırsanayiin,ozellikledemakineyapımsanayiininkurulma-sındanvesaglamlaştırılmasındanvebusanayiinhızlageliştiginingorulmesinden sonra, Partinin gorevi ulusal ekonominin butunkollarınımodernbirbiçimdeyenidenkurmaktı. Yakıt sanayiine,metalurjisanayiine,hafifsanayie,gıdasanayiine,kerestesanayii-ne, silah sanayiine, ulaştırmaagınave tarımamodern teknikvemodemmakinelersaglamakgerekliydi.Tarımurunlerinevema-mulmaddelereduyulantalepçokbuyukolçudearttıgından,ulusalekonomininbutunkollarındauretimikiyadauçmislineçıkarmakgerekiyordu.Fakatartantalepeskialetlerlekarşılanamayacagından,fabrikalara,Sovyetçiftliklerinevekollektifçiftliklereyeterlimiktar-damodernteçhizatsaglamakzorunluydu.

Milliekonomininbaşlıcakollarınıyenidenkurmadan,ulkeninveiktisadisisteminyenivegittikçeartantaleplerinitatminetmekimkansızdı.

Bu sanayikollarınıyenidenkurmadan,sosyalizmintumcepheboyuncataarruzunutamamlamakimkansızdı,çunkukentvekırdakikapitalistunsurlarla savaşmakveonlarıyenmek,sadeceemeginvemulkiyetinyenibirbiçimdeorgutlenmesinedegil,aynızamandaye-nibirteknige,kenditeknigimizinustunlugunedebaglıydı.

Sanayiiyenidenkurmadan,teknikveiktisadibakımdanilerika-pitalistulkelereyetişmekveonlarıgeçmekimkansızdı.çunkuSov-yetlerBirligi,sanayiingelişmehızıbakımındankapitalistulkelerigeribıraktıgıhalde,sanayiingelişmeduzeyiveuretilenmiktarba-kımındanbu ulkelerdençokgeriydi.Bu ulkelereyetişebilmemiz

404


için, uretiminbutundallarınınyeniteknikledonatılması,enmo-dernbirbiçimdeyenidenkurulmasıgerekiyordu.

Buyuzdenteknolojimeselesitayinedicionemkazandı.

Makineyapımsanayimizmodernteçhizaturetebilecekdurum-da olduğundan, başlıca engel modern makinelerin ve takım tez-gahlarının yetersizliği değil, idarecilerin tekniğe karşı yanlış tu-tumları, yeniden inşa döneminde tekniğin önemini azımsamala-rı, küçümsemeleriydi. İdarecilere göre, teknik sorunlar “uzman-ların” işiydi, ikincil önemdeydi, “burjuva uzmanlar”a bırakıla-cak ikincil bir meseleydi; Komünist idareciler üretimin teknikyanına karışmamalı, daha önemli şeylerle, yani üretimin “genel”yönetimiyle meşgul olmalıydılar.

BoyleceKomunistidarecilerkendilerini“genel”yonetimgore-vine,kagıtlarimzalamayaverirken,burjuva“uzmanlar”auretimdeistediklerigibiatoynatmaolanagıverildi.

Tanıtlamayagerekyokki,boylebirtutumla,“genel”yonetiminyozlaşarakidarecilikoyununa,kısırbirkagıtimzalamaya,boşyerekagıtlarlaugraşmayadonuşmesikaçınılmazdı.

EgerKomunistidarecilertekniksorunlarıhorgormetutumla-rındadiretselerdi,ilerikapitalistulkelerigeçmemizbiryana,buul-kelereyetişmemizinbileimkansızolacagıaçıktı.Bututum,ozelliklesanayiiyenideninşadonemindeulkemizigeriligemahkumedecekgelişmehızımızıyavaşlattık:Aslındateknikmeselelerkarşısındakibu tavır, Komunist idarecilerinbirkesiminin,uretimsorumlulu-gunu“uzmanlar”aterkederek“rahatetmek”amacıylasanayiinge-lişmehızınıyavaşlatmak,duşurmekyonundekigizliistekleriiçinbirortu,birmaskeidi.

Komunistidarecilerindikkatlerinitekniksorunlaraçevirmele-rini,teknigeegilmelerinisaglamakgerekiyordu;buidarecilere,Bol-şevik idarecilerin modern teknigi iyice ogrenmelerinin hayati

405


onem taşıdıgını,aksihaldeulkemizingeriligevedurgunlugamah-kumolmasıtehlikesinindogacagınıgostermekgerekiyordu.

Busorunçozulmedendahafazlailerlemekimkansızdı.

Şubat1931’dekiSanayiIdarecileriBirinciKonferansındaStalinyoldaşınyaptıgıkonuşma,buaçıdanbuyukonemtaşıyordu.

“Bazen, tempoyu biraz olsun yavaşlatmak, hareketi biraz

frenlemekmümkündeğilmidir?diyesoruluyor.Hayıryoldaşlar,

mümkün değildir.! Tempo yavaşlatılmamalıdır!.. Tempoyu

gevşetmekgerikalmakdemektir.Vegeridekalanlaryenilirler.

Amabizyenilmek istemiyoruz.Hayır,bizyenilmeyi reddediy-

oruz!

EskiRusya’nıntarihi,gerikalmanın,geriliğinsebepolduğu

eşigörülmemişyenilgilerintarihidir.Moğolhanlarınayenildi.

Türkbeylerineyenildi.İsveç’infeodalağalarınayenildi.Polonya-

Litvanyapan’larınayenildi.İngilizveFransızkapitalistlerineye-

nildi.Japonfeodalbeylerineyenildi.Herkeseyenildi—çünkü

geriydi...

İleriülkelerdenelliyadayüzyılgerideyiz.Bumesafeyion

yıldakapamalıyız.Yabunuyaparız,yadaunufakoluruz...

İlerikapitalistülkelerlearamızdakimesafeyienfazlaonyılda

kapamalıyız.Bunun için gereklibütün ‘nesnel’ imkanlara sa-

hibiz.Tekeksiğimiz,bu imkanlarıdeğerlendirmeyeteneğidir.

Budabizebağlıdır.Sadecebize!Buimkanlardanyararlanmayı

öğrenmeninzamanıgelmiştir.Üretimleilgilenmemegibiberbat

birpolitikayasonvermeninzamanıgelmiştir.Zamanauygunye-

nibirpolitikayı,herşeyleilgilenmepolitikasınıbenimsemenin

zamanı gelmiştir. Eğer bir fabrika idarecisiyseniz, fabrikanın

bütün işlerinekarışın,herşeyiyle ilgilenin,hiçbir şeyigözden

kaçırmayın, öğrenin, tekrar öğrenin.Bolşevikler tekniği iyice

öğrenmelidir. Bolşeviklerin kendilerinin birer uzman olma

zamanı gelmiştir. Sanayii yeniden kurma döneminde herşeyi

406


teknikbelirler.” (Stalin,LeninizminSorunları,Moskova945,s.

346-348.)

Stalinyoldaşınkonuşmasınıntarihionemişuradaydıkio,Ko-munistidarecilerinteknigihorgorentutumlarınasonverdi,tekniksorunlaraegilmelerinisagladı,Bolşeviklerinteknigiiyiceogrenmemucadelelerindeyenibirçıgıraçtı,boyleceekonomiyiyenideninşaçalışmalarınınilerlemesineyardımcıoldu.

Buandanitibaren,teknikbilgiburjuva“uzmanlar”ıntekelindeolmaktançıktıveBolşevikidarecileriçinhayationemiolanbirmese-lehalinegeldi;“uzman”kelimesiitibarzedeleyicibirsıfatolmaktançıktıveteknigiogrenenBolşevikleriçinşereflibirunvanoldu.

Buandanitibaren,teknigikullanmadaustalıkkazanmışvesa-nayiiyonetmeyeteneginesahipbinlerceKızıluzmanınortayaçık-masıkaçınılmazdıvegerçektendeboyleoldu.

YenibirSovyetteknikaydınlarzumresidogdu.Buaydınlarişçisınıfındanvekoylulerdengeliyorduveşimdisanayiinidaresindeanagucubunlaroluşturmaktadır.

Butunbunlarınekonomiyiyenidenkurmaçalışmasınıkolaylaş-tırmasıkaçınılmazdıvegerçektendekolaylaştırdı.

Yenideninşaçalışması,sanayiveulaştırmailesınırlıkalmadı.Ta-rımdadahadahızlailerledi.Buanlaşılırdırda:Tarım,ekonominindi-gerdallarındadahaazmakineleşmiştivebualandamodernmakineihtiyacıdigerlerindendahafazlaydı.Kollektifçiftliklerinsayısıaydanaya,haftadanhaftayaarttıgı,dolayısıylabinlercetraktorvedigerta-rımmakineleritalebidedevamlıarttıgıiçin,moderntarımmakinele-rininuretimininartırılmasıacilbirzorunluluktu.

1931yılı,kollektifçiftlikhareketinindahadailerlemesinetanıkoldu.Tahılyetiştirenenonemlibolgelerde,koyluçiftliklerininyuzde80’indenfazlasıkollektifçiftliklerdebirleşmişti.Bubolgelerdetamkollektifleştirmeesasolarakbaşarılmıştı.Ikinciderecedeonemlita-hılbolgelerindevesanayibitkileriyetiştirilenreyonlarda,koyluçift-

407


liklerininyuzde50’sindenfazlasıkollektifleştirilmişti.200,000kol-lektifçiftlikve4,000Sovyetçiftligi,toplamekimalanınınuçteikisi-niişliyordu,bireyselkoylulerisetopragınancakuçtebiriniişliyor-du.

Bu,kırdasosyalizminbuyukbirzaferiydi.

Fakatkollektifçiftlikhareketininilerlemesiilkbaştaderinleme-sinedegil,genişlemesineoldu:Kollektifçiftliklersayıcaartıyorvebutunbolgelereyayılıyordu;ancak,kollektifçiftliklerinçalışmasın-dayadaburadaçalışanlarınyeteneklerindebugelişmeyeuygunbirilerlemegorulmuyordu.Bunasebepdekollektifçiftliklerdekiyone-ticikadroveegitilmişpersonelartışının,buçiftliklerinsayısalartı-şınaayakuyduramamasıydı.Sonuçolarak,kollektifçiftliklerzayıfkalıyor,yenikollektifçiftliklerinçalışmasıherzamantatminediciolmuyordu.Buçiftlikleriçinvazgeçilmezolanokumuşkimselerin(muhasebecilerin,iktisatidarecilerinin,sekreterlerinvb.)yokluguvebuyukçaplıkollektif işletmeleri idaredekoylulerintecrubesizoluşudakollektifçiftlikleringelişmesiniengelliyordu.Kollektifçift-çiler,dununbireyselkoyluleriydi;kuçuktopraklarıişlemedetecru-belerivardı,fakatbuyuk,kollektifçiftlikleriidareetmedehiçtecru-beleriyoktu.

Butecrubebirgundeedinilemezdi.

Bundandolayıkollektif çiftlik çalışmalarının ilkaşamalarındaonemlikusurlargoruluyordu.Kollektifçiftliklerdeçalışmahalakotuorgutlenmişbirdurumdaydı;çalışmadisiplinigevşekti.Birçokkol-lektifçiftliktegelir,çalışılanişgunusayısınagoredegil,ailedebeslen-mesigerekenlerinsayısınagoredagıtılıyordu.Çoguzaman,gevşekçalışanlarınçokçalışandurustkollektifçiftçilerdendahabuyukpayaldıklarıgoruluyordu.Kollektifçiftliklerinyonetimindekibukusurlar,uyelerinçalışmaşevkinikırıyordu.Işinenyogunoldugusıradaçiftçi-lerinçalışmayagelmedigi,mahsulunbirkısmınınbiçilmesininkışkarlarınakaldıgı,ekinindikkatsizcebiçilerekçokmiktardatahılınzi-

408


yanedildigisıksıkgoruluyordu.Makineveatlariçin,genelolarakdabutunçalışmaiçinkişiselsorumlulugunyoklugu,kollektifçiftliklerizayıflatıyor,gelirleriniazaltıyordu.

EskiKulaklarınvedalkavuklarınınkollektifçiftlikleresızmayıba-şardıklarıveonemligorevlereldeettikleriyerlerdedurumozellikleko-tuydu.MulksuzleştirilmişKulaklarıntanınmadıklarıbolgeleregiderek,kasıtlıolarakçalışmalarıkundaklamakvezararvermekamacıylakol-lektifçiftlikleregirdiklerisıksıkgoruluyordu.PartiveSovyetfonksiyo-nerlerininuyanıkolmayışındanfaydalananKulakların,bazenkendibolgelerindekikollektifçiftliklerebilegirdiklerigoruluyordu.EskiKu-laklarınkollektifçiftliklerekolaycasızabilmesininsebebi,taktiklerinikoktendegiştirmişolmalarıydı.OnceleriKulaklar,kollektifçiftliklereaçıkçakarşıçıkıyor,aktivistlere,ondegelenkollektifçiftçilerezulmedi-yor,onlarıalçakçaolduruyor,evleriniveambarlarınıyakıyorlardı.Buyontemlerlekoylulerisindireceklerini,onlarıkollektifçiftliklerekatıl-maktan alıkoyacaklarını sanıyorlardı.Kollektif çiftliklerekarşı açıkmucadelenin başarılı olmadıgını gorunce, taktik degiştirdiler.Kısanamluluçiftelerinibiryanabıraktılar;birsinegibileincitmeyenma-sum,zararsızinsanlarroluneburunduler.SadıkSovyettaraftarlarıgibigorunmeyebaşladılar.Birkezkollektifçiftlikleregirdiktensonradagizlikundaklamafaaliyetiylebuyukzararlarverdiler.Kollektifçiftlikle-rinduzeniniiçerdenbozmaya,çalışmadisiplininikundaklamaya,ha-sathesaplarındaveyapılanişlerinkayıtlarındakarışıklıkyaratmayaçalıştılar.Kollektifçiftliklerinatlarınıoldurmekiçinatlarakasıtlıolaraksakagı,uyuzvedigerhastalıklarıaşılamak,ihmalkarlıkyoluylavebaş-kayontemlerleatlarısakatlamakdaaşagılıkplanlarınadahildivebun-dabaşarılıdaoluyorlardı.Traktorveçiftlikmakinelerinedezararve-riyorlardı.

Kulaklarkollektifçiftçilerialdatmayıvehiçbircezagormedenkundaklamafaaliyetlerinisurdurmeyibaşarıyorlardı,çunkukollek-tifçiftliklerhalazayıftıveçiftliklerdeçalışanlartecrubesizdi.

409


Kulaklarınsabotajfaaliyetlerinesonvermekvekollektifçiftlik-leringuçlendirilmesiçalışmasınıkolaylaştırmakiçin,kollektifçift-liklerepersonel,tavsiyeveonderlikkonularındaderhaletkiliyar-dımlardabulunmakgerekiyordu.

BolşevikPartibuyardımahazırdı.Ocak1933’tePartiMerkezKomitesi,kollektifçiftlikleremakine

vetraktorsaglayanistasyonlardasiyasişubelerkurulmasıkararınıaldı.17,000kadarPartiuyesi,busiyasişubelerdeçalışmakvekol-lektifçiftliklereyardımetmekiçinkırlıkalanlarayollandı.

Buyardımçoketkilioldu.Makina-TraktorIstasyonlarıSiyasiŞubeleri,ikiyıliçinde(1933

ve1934)aktifbirkollektifçiftçilerkitlesiyaratmak,kollektifçiftlik-lerinçalışmasındakikusurlarıduzeltmek,kollektifçiftliklerisaglam-laştırmakvebunları,duşmanKulaklardanveyıkıcılardantemizle-mekiçinçokşeyyaptılar.

SiyasiŞubelergorevlerinibaşarıylayerinegetirdiler.Kollektifçiftlikleriorgutsel-iktisadibakımdanguçlendirdiler,ustapersonelyetiştirdiler,idareyiduzelttilervekollektifçiftlikuyelerininpolitikbilinçduzeyiniyukselttiler.

Kollektif Çiftliklerin Oncu Işçileri Birinci Kongresi (Şubat1933)veStalinyoldaşınbukongredeyaptıgıkonuşma,kollektifçiftçilerikollektifçiftlikleriguçlendirmeçalışmasınateşviketmedeçoketkilioldu.

Kırlıkalanlardakieski,kollektifleştirmeoncesisistemle,yenikollektifçiftliksisteminikarşılaştıranStalinyoldaşşoylededi:

“Eskisistemdeköylülerdağınıkbirbiçimde,dedelerindenkal-

maeskiyöntemlerleçalışıyor,modasıgeçmişaletlerkullanıyor-

lardı;çiftliksahiplerivekapitalistler,Kulaklarvevurgunculariçin

çalışıyorlardı;yoksullukiçindeyaşayıpbaşkalarınızenginleştiriy-

orlardı.Yenikollektiftarımsistemindeiseköylülerbirbirlerine

yardımederek,traktörvetarımmakinelerigibimodernaletler

410


kullanarak,ortaklaşa,kendileriiçinvekendikollektifçiftlikleri

içinçalışıyorlar;kapitalistlerveçiftliksahipleri,Kulaklarvevur-

guncularolmadanyaşıyorlar;refahvekültürdüzeylerinigünden

güneyükseltmekamacıylaçalışıyorlar.”

Stalinyoldaşbukonuşmasında,kollektifçiftlikyolunuseçmeklekoylulerinnelerkazandıklarınıanlattı.BolşevikParti,milyonlarcayoksulkoyluye,kollektifçiftliklerekatılmalarıveKulaklarakolelik-tenkurtulmalarıiçinyardımetmişti.Milyonlarcayoksulkoylu,kol-lektifçiftliklerekatılarakveeniyitopraklardaeniyiuretimaletle-rinekavuşacakyoksulluktankurtulmuş,kollektifçiftçilerolarakor-takoylulerduzeyineulaşmış,maddibakımdanguvenligekavuş-muşlardı.

Bu,kollektifçiftlikleringelişmesindeilkadım,ilkbaşarıydı.Stalinyoldaş,bundansonrakiadımınkollektifçiftçilerin(hem

eskiyoksulkoylulerin,hemdeeskiortakoylulerin)duzeyinidahadayukseltmek,butunkollektifçiftçilerirefahakavuşturmakvebu-tunkollektifçiftlikleriBolşevikleştirmekolduğunu söyledi.

“Kollektifçiftçilerinrefahakavuşmasıiçinşimdibirtekşey

gereklidir,odakollektifçiftliklerdebilinçlibirbiçimdeçalışmak,

traktörlerlemakinelerdenvekoşumhayvanlarındanverimlibir

şekilde yararlanmak, toprağı verimli bir şekilde işlemek ve

kollektifçiftlikmallarınaiyibakmaktır.”

Stalinyoldaşınkonuşmasımilyonlarcakollektifçiftçiuzerindederinbiretkiyaptıvekollektifçiftlikleriçinpratikbireylemprog-ramıoldu.

1934yılınınsonundakollektifçiftliklersaglamveyenilmezbirguçhalinegelmişlerdi.SovyetlerBirligi’ndekibutunkoyluailelerinindort-teuçunu,butunekimalanınındayuzde90’ınıkapsıyorlardı.

1934yılındaSovyettarımında281,000traktorve32,000biçer-doverkullanılıyordu.Aynıyılınilkbaharhasadı,1933yılındakin-den15-20gun,1932yılındakinden30-40gundahaoncebitirilmiş,

411


devletetahılteslimetmeplanıise1932’dekinden üç ay daha önceyerine getirilmişti.

Boylece,Partininveişçi-koyludevletininbuyukyardımlarısa-yesinde kollektif çiftlikler iki yıl içinde sağlamlaşmıştı.

Kollektifçiftliksistemininbukesinzaferivebununlabirliktegelişentarımsayesinde,SovyetHukumeti,ekmekvebutundigerurunlerinvesikaylasatışınıkaldırdıvegıdamaddelerininserbestçesatışınaizinverdi.

Makine-TraktorIstasyonlarıSiyasiŞubeleriningeçiciamaçları-nıgerçekleştirmişolmalarındandolayı,MerkezKomitesibunlarıbulunduklarıyerinbolgeselPartiKomiteleriylebirleştirerekolaganPartiorganlarınadonuşturmeyekararverdi.Hemtarım,hemdesa-nayialanındakibutunbubaşarılar,BeşYıllıkPlanınbaşarılıbirşe-kildetamamlanmasıylamumkunoldu.

1933yılıbaşında,BirinciBeşYıllıkPlanınvaktindenonce,dortyıluçaydagerçekleştirildigiortayaçıkmıştı.

Bu,SovyetlerBirligi işçi sınıfıvekoylulugununyenibirçıgıraçandevzaferiydi.

PartiMerkezKomitesinin veMerkezKontrolKomisyonununOcak1933’tekiortakplenumunaraporundaStalinyoldaş,BirinciBeşYıllıkPlanınsonuçlarınıtoparladı.Rapor,BirinciBeşYıllıkPla-nıngerçekleştirildigidonemdePartininveSovyetHukumetininşuanasonuçlarıeldeettiginiortayakoyuyordu:

a) SovyetlerBirligibirtarımulkesiolmaktançıkmış,birsanayiulkesi olmuştu, çunku sanayi uretiminin ulkenin tum uretimineoranıyuzde70’eçıkmıştı.

b) Sosyalistiktisatsistemisanayialanındakapitalistunsurlarıtasfiyeetmiş,sanayidetekiktisadisistemhalinegelmişti.

c) Sosyalistiktisatsistemi,tarımalanındaKulaklarısınıfolaraktasfiyeetmişvetarımdahakimguçhalinegelmişti.

412


d) Kollektifçiftliksistemikırdayoksullugavekıtlıgasonver-miş,onmilyonlarcayoksulkoylumaddiguvenligekavuşmuştu.

e) Sanayidesosyalistsistemişsizligesonvermiş,bazıkollardasekizsaatlikişgununudevamettirmiş,işletmelerinbuyukçogunlu-gundayedisaatlikişgununu,saglıgazararlıişyerlerindedealtısa-atlikişgununugetirmişti.

f) Sosyalizminulusalekonomininbutunkollarındakizaferi,in-sanıninsantarafındansomurulmesinesonvermişti.

BirinciBeşYıllıkPlanınbaşarılarınıntoplamıveozuşuydu:Işçivekoylulersomurudentamamenkurtulmuş,SovyetlerBirligi’ninBUTUNemekçilerinemureffehvekulturlubirhayatyoluaçılmıştı.

Ocak1934’teXVII.PartiKongresitoplandı.Kongrede,1,874,488Partiuyesinive935,298adayuyeyitemsilen,kararoyunasahip1,225delegeveistişarioyasahip736delegehazırbulundu.

Kongre, Partinin son kongreden bu yana yaptıgı çalışmalarıgozdengeçirdi,Sosyalizmin,ekonomivekulturunbutundallarındaeldeettigitayinedicibaşarılaraişaretettivePartiningenelçizgisi-nintumçizgiboyuncazafereulaştıgınısaptadı.

XVII.PartiKongresi,tarihe“GaliplerKongresi”olarakgeçti.

MerkezKomitesininfaaliyetlerikonusundaraporsunanStalinyoldaş,rapordonemindeSovyetlerBirligi’ndemeydanagelentemeldegişiklikleriaçıkladı.

“BudönemdeSovyetlerBirliğiköklübir şekildedeğişmiş,

gerilikveOrtaçağkabuğunuüstündenatmıştır.SovyetlerBirliği

bir tarım ülkesi olmaktan çıkmış, bir sanayi ülkesi haline

gelmiştir.Birbireyselküçük-köylütarımıülkesiolmaktançık-

mış,büyükölçekli,kollektif,makineleşmiştarımülkesihaline

gelmiştir.Cahil,okuryazarlığıolmayanvekültürsüzbirülkeol-

maktançıkmış,bütünmilliyetlerinkendidillerindeeğitildiği,

geniş bir yüksek, orta ve ilk okullar ağının kapladığı okur-

413


yazarlığıolanvekültürlübirülkehalinegelmiştir-dahadoğrusu

gelmektedir.”(Stalin,LeninizminSorunları,s.459.)

Busıradasosyalistsanayiartık ulkesanayininyuzde99’unuteşkilediyordu.Sosyalisttarım,kollektifçiftliklerveSovyetçiftlik-leri,toplamekimalanınınyaklaşıkyuzde90’ınıkapsıyordu.Ticaretalanındakapitalistunsurlartamamendevredençıkarılmıştı.

YeniEkonomikPolitika’nınkabuledildigi sıradaLenin, ulke-mizdebeşsosyo-ekonomikformasyonununsurlarınınbulundugu-nusoylemişti.Bunlardanilki,buyukolçudebirdogalekonomibiçi-miolan,yaniticaretinhemenhemenhiçgirmedigiataerkilekono-miydi.Ikinciformasyon,koyluçiftliklerininçogunlugunun,yanita-rımurunlerisatankoyluçiftliklerininvezanaatkarlarıntemsilettigikuçukmetauretimiydi.NEP’inilkyıllarındabuformasyon,nufu-sunçogunlugunukapsıyordu.Uçuncuformasyon,NEP’inilkdone-mindecanlanmayabaşlayanozelkapitalizmdi.Dorduncusu,esasolarakimtiyazlarbiçimindegorulendevletkapitalizmiydi.Devletkapitalizmifazlagelişmişdegildi.Beşinciformasyonisesosyalizm-di.Buformasyona,halaguçsuzolansosyalistsanayi,NEP’inbaş-langıcındaiktisadibakımdanfazlaonemtaşımayanSovyetçiftlikle-rivekollektifçiftlikler,yineosıradaguçsuzolandevletvekoopera-tifticaretidahildi.

Lenin,butunbuformasyonlariçindesosyalistformasyonunus-tunluksaglamasıgerektiginisoylemişti.

YeniEkonomikPolitika,sosyalistekonomibiçimlerinintamza-ferinisaglamakamacıylatasarlanmıştı.

XVII.PartiKongresitoplandıgında,artıkbuamacaerişilmişti.“Birinci,üçüncüvedördüncü sosyo-ekonomik formasyon-

ların artık mevcut olmadıklarını söyleyebiliriz”, dedi Stalin

yoldaş;“ikincisosyo-ekonomikformasyonise,talibirduruma

düşürülmüştür. Beşinci sosyo-ekonomik formasyon, yani so-

syalist formasyon, bugün rakipsiz birhakimiyet kazanmıştır,

414


bütünulusalekonomiyekumandaedentekgüçhalinegelmiştir.”

(Stalin,LeninizminSorunları,s.461.)

Stalinyoldaşınraporunda,ideolojikvesiyasionderliksorunları-naonemlibiryerveriliyordu.Stalinyoldaş,Partiduşmanlarının,herçeşitoportunistlerinvemilliyetçisapmacılarıngerçiyenilmişoldu-gu,amabunlarınideolojilerininkalıntılarınıntektekPartiuyeleri-ninkafasındayaşamayadevamettigivesıksıksuyuzuneçıktıgıkonusundauyardı.Kapitalizminiktisadihayattaveozellikleinsan-ların zihinlerindeki kalıntıları, yenilgiye ugratılan anti-Leninistgruplarınideolojilerinincanlanmasıiçinelverişlibirtopraktı.In-sanlarınbilinci,içindeyaşadıklarıiktisadişartlaranazarandahaya-vaşdegişir.Bundandolayı,kapitalizmiktisadialandayokedilmesineragmen,burjuvaduşuncelerinkalıntılarıinsanlarınzihinlerindeya-şamayadevamediyorduveedecekti.Aynızamandaşudaakıldatu-tulmalıydı.Onakarşıdaimatetikteolmamızgerekençevremizdekikapitalistdunya,kapitalizminkalıntılarınıcanlandırmakvebesle-mekiçinçalışıyordu.

Stalinyoldaş,ulusalsorunda,insanlarınzihinlerindekikapita-lizmkalıntılarınınozellikledirendigiuzerindedurdu.BolşevikPar-ti,hemBuyuk-Rusşovenizmisapmasına,hemdeyerelmilliyetçiliksapmasına karşı, ikicephede savaşıyordu.Bazıcumhuriyetlerde(Ukrayna,Byelo-Rusyavb.)Partiorgutleriyerelmilliyetçiligekarşımucadeleyigevşetmişlervebununduşmankuvvetlerle,dışmuda-halekuvvetleriylebirleşipdevletiçinbirtehlikehalinialacakolçudegelişmesineizinvermişlerdi.UlusalsorundahangisapmanınesastehlikeoldugusorusunaStalinyoldaşşoylecevapverdi:

“Esas tehlike, ona karşımücadele etmeyi bıraktığımız ve

böyleliklebüyüyerekdevletiçinbirtehlikehalinegelmesineizin

verdiğimizsapmadır.”

Stalinyoldaş,Partiye,ideolojik-siyasiçalışmayıguçlendirme,duşmansınıflarınveLeninizmeduşmanakımlarınideolojileriile

415


ideolojikkalıntılarınısistemlibirşekildeteşhiretmeçagrısındabulundu.Stalinyoldaşraporundadevamla,sadecedogrukararlaralmanın,tedbirlerinbaşarısınısaglamayacagınıbelirtti.Başarısaglamakiçin,yoneticiorganlarınkararlarınıuygulamayetene-ginesahipinsanlarıdoğruyereyerleştirmek,vebukararlarınuy‐gulanmasınıdenetlemeyiörgütlemekti.Buorgutseltedbirleralın-mazsa,kararlarınkagıtuzerindekalması,pratikhayattankopukkalması tehlikesi vardı. Stalin yoldaş burada Lenin’in şu unluonermesinedayandı:Orgutselçalışmadaenonemlinokta,kişile‐rinseçimiveuygulamanındenetlenmesidir.Stalinyoldaşagorepratikçalışmamızdakienbuyukkusur,alınankararlarileorgut-lerinbukararlarıuygulamaveuygulamayıdenetlemeçalışmasıarasındakiuçurumdu.

XVII.PartiKongresi,PartiveHukumetkararlarınınuygulanma-sınıdahaiyidenetlemekamacıyla,SBKP(B)MerkezKomitesinebaglıbirPartiKontrolKomisyonuveSovyetlerBirligiHalkKomi-serleriKonseyi’nebaglıbirSovyetKontrolKomisyonukurdu.Bukomisyonlar,XII.PartiKongresitarafındankurulanvegorevlerinitamamlamış bulunanMerkezi Kontrol Komisyonu ile Işçi-KoyluMufettişligi’ninyerinialdılar.

StalinyoldaşbuyeniaşamadaPartininorgutselgorevlerinişoyletespitetti:

1) Orgutselçalışmamız,partininsiyasiçizgisininihtiyaçlarınauygunolmalıdır.

2) Orgutselonderlik,siyasionderlikduzeyineyukseltilmelidir.

3) Orgutselonderlik,Partininsiyasişiarlarınıvekararlarınıge-liştirmegorevinitamolarakyerinegetirecekguçteolmalıdır.

RaporununsonundaStalinyoldaş,Partiyeşuuyarıdabulun-du:Sosyalizm,haklıolarakovunebilecegimizbuyukbaşarılarka-zanmıştır,fakatbunlarınbaşımızıdondurmesine,

416


bizikibirlendirmesine,uyutmasınaizinvermemeliyiz.“Par-

tiyiuyuşukluğakaptırmamalı,aksineuyanıklığınıartırmalıyız;

ninniyle uyutmamalı, eyleme hazır tutmalıyız; silahsızlandır-

mamalı, tersine silahlandırmalıyız; terhis etmemeli, tersine

İkinciBeşYıllıkPlanıngerçekleştirilmesiiçindaimaseferberlik

halindetutmalıyız.”(LeninizminSorunları,s.505.)

XVII. Parti Kongresi, ulusal ekonominin gelişmesi için IkinciBeşYıllıkPlankonusundaMolotovveKuybişevyoldaşlarınsunduguraporlarıdinledi.IkinciBeşYıllıkPlanıngorevleri,BirinciBeşYıllıkPlanınkindendahadamuazzamdı.IkinciBeşYıllıkPlandonemininsonunda,yani1937’de,sanayiuretimisavaşoncesininhemenhe-mensekizkatınaçıkarılacaktı.Sanayiinbutunkollarındakiyatırım-lar,BirinciBeşYıllıkPlandaki64milyarrubleyekarşılık,IkinciBeşYıllıkPlanda133milyarrubleolacaktı.

IkinciBeşYıllıkPlan,tarımınmakineleşmesiniesasolarakta-mamlayacaktı.Traktorgucununtumu,1932’deki2,25milyonbey-girgucunden,1937’de8milyonbeygirgucuneçıkarılacaktı.Plan,bilimseltarımyontemlerinin(ekinlerindogrusıraylaekilmesi,se-çilmiş tohumların kullanılması, topragın sonbaharda surulmesivb.)genişçaptauygulanmasınıongoruyordu.

Ulaştırmavehaberleşmearaçlarınınyenitekniklebaştaninşasıiçindevbirplanhazırlanmıştı.

IkinciBeşYıllıkPlan,işçivekoylulerinmaddivekulturelseviyele-rinidahadayukseltecekgenişçaptabirprogramıdakapsıyordu.

XVII.PartiKongresi,orgutmeselelerinebuyukonemverdiveKaganoviçyoldaşınsundugubirraporailişkinolarakPartiveSov-yetlerinçalışmalarıhakkındakararlaraldı.Partipolitikasımilyon-larcaişçivekoylununtecrubeleriylesınanıpPartiningenelçizgisizafereulaştıgından,orgutlenmesorunuşimdi daha da buyuk bironem kazanmıştı. Ikinci Beş YıllıkPlanın yeni ve karmaşık go-

417


revleriningerçekleştirilmesi,butunalanlarda daha da yüksek ka-

liteli bir çalışmayı gerektiriyordu.

“İkinciBeşYıllıkPlanınbaşgörevleri—kapitalistunsurları

tamamenortadankaldırmak,iktisadihayattakiveinsanlarınzi-

hinlerindekikapitalizmkalıntılarını yok etmek,bütünulusal

ekonomiyimoderntekniktemelindeyenidenkurmaçalışmasını

tamamlamak,yeniişletmeleriveyeniteknikdonatımıkullan-

mayıöğrenmek,tarımımakineleştirmekveveriminiartırmak

—”,deniyorduörgütselsorunlarhakkındakongreninaldığıka-

rarda,“bizibütünalanlardaveherşeydenöncepratikörgütsel

önderlikalanındakiçalışmanıniyileştirilmesimeselesiyleönemle

veacilolarakkarşıkarşıyabırakmaktadır,”(“SBKP [B]Karar-

ları”,Bölüm2,s.591,Rusça.)

XVII.PartiKongresi,yeniPartiTuzugunukabuletti.Yenituzu-

guneskituzuktenayrıldıgıilknokta;birgirişbolumueklenmişol-

masıydı.BugirişbolumundeKomunistPartisininkısabirtanımı

yapılıyor,proletaryanınmucadelesindekiroluveproletaryadikta-

torluguaygıtıiçindekiyeriaçıklanıyordu.Yenituzuk,Partiuyeleri-

ningorevleriniayrıntılarıylasıralıyordu.Yeniuyelerinkabuluiçin

dahasıkıkurallarvesempatizangruplarıylailgilibirmaddekabul

edildi.Yenituzukte,Partininorgutselyapısıdahaayrıntılıbir şe-

kildeele alınıyor; XVII.PartiKongresindenbuyanatemelorgut-

lerolarakanılaneskiPartihucrelerineilişkinmaddeleryeniden

formuleediliyor.Parti-içidemokrasivePartidisiplinikonusunda-

kimaddelerdeyenidenformuleediliyor.

418


4.BUHARİNCİLERİNYOZLAŞARAKSİYASİSAHTEKARLARHA-LİNE GELMESİ. TROÇKİST SAHTEKARLARIN YOZLAŞARAKKATİLLERVECASUSLARDANOLUŞANBİRBEYAZMUHAFIZÇETESİHALİNİALMASI.S.M.KİROV’UNALÇAKÇAÖLDÜRÜL-MESİ.BOLŞEVİKUYANIKLIĞINARTIRILMASIİÇİNPARTİNİNALDIĞITEDBİRLER.

SosyalizminulkemizdekibaşarılarısadecePartinin,işçilerinvekollektifçiftçilerindegil,aynızamandaSovyetaydınlarınınveSov-yetlerBirligi’ninbutundurustvatandaşlarınındabirsevinçkayna-gıydı.

Fakatbubaşarılar,yenilgiyeugratılmışsomurucusınıflarınka-lıntılarınısevindirmedi,aksine,zamangeçtikçeonlarıdahadaof-kelendirdi.

Bubaşarılar,yenilgiyeugratılmışsınıflarınçanakyalayıcılarını,yaniBuharincilerinveTroçkistlerinzavallıkalıntılarınıdaofkelen-diriyordu.

Bubeyler,işçilerinvekollektif çiftçilerinkazanımlarınıdeger-lendirirken,butunbukazanımlarıgonuldenalkışlayanhalkınçıkar-larınadegil,hayatıngerçekleriylebutunbaglarınıkoparmışkendialçakveçurukhiziplerininçıkarlarınadayanıyorlardı.Sosyalizmul-kemizdekibaşarıları,Partipolitikasınınzaferivekendipolitikaları-nıniflasıdemekoldugundan,bubeyler,açıkgerçekleriitirafedipor-takdavayakatılacaklarına,kendibaşarısızlıkveiflaslarınınintika-mınıPartidenvehalktanalmayabaşladılar.Işçilerinvekollektifçift-çilerindavasınıkundaklamaya,kirliişlerçevirmeye,komurocakla-rınıuçurmaya,fabrikalardayangınçıkarmaya,kollektifçiftliklerdeveSovyetçiftliklerindetahribatyapmayabaşladılar.Butunbunlarınamacı, işçilerin ve kollektif çiftliklerin başarılarını yoketmek vehalktaSovyetHukumetinekarşıhoşnutsuzlukyaratmaktı.Gerçek-tebutunbu faaliyetlerini surdururken,bu faaliyetleri gizleyerekkendikuçukgruplarınıaçıgaçıkmaktanveyıkılmaktankorumak

419


amacıyla,Partiyebaglıymışgibigorunuyorlar,Partiyidevamlıovu-yorlarvePartiyegitgidedahafazlayaltaklanıyorlardı.

XVII.PartiKongresindeBuharin,RykovveTomski,pişmanlıkla-rınıifadeedenkonuşmalaryaparakPartiyiovduler,Partininkaza-nımlarınıgoklereçıkardılar.FakatKongrebukonuşmalardabirsa-mimiyetsizlikveikiyuzluluksezdi;çunkuPartininuyelerindenbek-ledigi,onuovmesivekazanımlarınıgoklereçıkarmasıdegil,sosya-lizmcephesindesorumlubirşekildeçalışmaktır.VeuzunzamandırBuharincilerboylebirçalışmanınhiçbirbelirtisinigostermemişler-di.Parti,bubeylerinboşlaflarının,aslındaKongredışındakiyandaş-larınaikiyuzlulukkonusundadersvermekvesilahlarınıbırakmalarıiçinçagrıdabulunmakamacıylasoylenmişoldugunuanladı.

XVII.PartiKongresindeTroçkistler—ZinovyevveKamenev—dekonuşarak, kusurlarındandolayı kendilerinialabildiginesuçladılar,Partiyiyineaynıderecedebuyuklaflarlaovduler.FakatKongre,onlarınhemkendileriniigrençşekildeyermelerinde,hemdePartiyimidebu-landırıcışekildeovmelerinde,rahatsızvekirlivicdanlarınısaklamaça-basıgordu.BununlabirlikteParti,bubeylerinkongredebıktırıcıko-nuşmalaryaptıklarısıradaKirovyoldaşıalçakçaoldurmeyitertipledik-lerinihenuzbilmiyor,bundankuşkulanmıyordu.

1Aralık1934’teKirovyoldaşLeningrad’daSmolny’detaban-caylaalçakçakatledildi.

KatilsuçustuyakalandıveLeningrad’dakiSovyetaleyhtarıZi-novyevcilerdenoluşankarşı-devrimcibiryeraltıgrubununuyesiolduguortayaçıktı.

Partininsevgilisi,işçisınıfınınsevgilisiKirovyoldaşınkatledil-mesihalkıçoketkiledi;ulkedederinbiruzuntuveofkeyarattı.So-ruşturmasonucu,Leningrad’da1933/34yıllarındagizlibirkarşı-devrimciteroristgrubunkuruldugu,bugrubakatılanlarınZinov-yevmuhalefetinineskiuyelerioldugu,başlarındadasozumona“Le-ningradMerkezi” diye birşeyinbulundugu ogrenildi. Bugrubun

420


amacıKomunistPartisiliderlerinioldurmekti.Kirovyoldaşilkkur-banolarakseçilmişti.Bukarşı-devrimcigrubunuyelerininifadele-rinden,yabancıkapitalistdevletlerintemsilcileriylebaglarıoldugu,onlardanparaaldıklarıortayaçıktı.

Bu orgutun açıga çıkartılan uyeleri, Sovyetler Birligi YuksekMahkemesiAskeriHeyetitarafındanenagırcezaya,kurşunadizil-meyemahkumedildiler.

Bundanbirazsonra,“MoskovaMerkezi”adındabirgizlikarşı-devrimciorgutundahavarlıgıortayaçıktı.Onsoruşturmadavedu-ruşmada,Zinovyev,Kamenev,Yevdokimovvebuorgutundigerli-derlerinin,taraftarlarınateroristduşunceyiaşılamadavePartiMer-kezKomitesiileSovyetHukumetiuyelerininoldurulmesiiçinter-tiplerhazırlanmasındaoynadıklarıalçakçarolaçıgaçıktı.

Buinsanlaroylesinebirikiyuzlulugevealçaklıgasaplanmışlardıki,S.M.Kirov’unkatliniorgutleyenvekışkırtanlardanbiriolanvekatilieliniçabuktutmayazorlayanZinovyev,Kirov’unolumundensonraondanovguilebahsedenbiranmamakalesiyazmış,bununyayınlanmasıiçinısraretmişti.

Zinovyevcilermahkemedevicdanazabıçekiyormuşgibiyaptılar,amaikiyuzluluklerindenvazgeçmediler.Troçkiilebaglarınıgizlediler.KendileriniTroçkistlerleberaberfaşistcasuslukteşkilatlarınasattık-larınıgizlediler.Casusluklarınıveyıkıcıfaaliyetlerinigizlediler.Buha-rincilerlebaglarınıvefaşizminkiralıkadamlarındankurulubirbirle-şikTroçkist-Buharinciçeteninvarlıgınıgizlediler.

Sonradananlaşıldıgınagore,KirovyoldaşınkatlibubirleşikTroç-kist-Buharinciçeteninişiydi.Dahaozaman,yani1935’te,ZinovyevgrubunungizlibirBeyazMuhafızorgutuolduguveuyelerininBeyazMuhafızlargibimuamelegormelerigerektigianlaşılmıştı.

Biryılsonra,Kirov’un olumunu fiilen,gerçektenvedogrudandogruyahazırlayanların,Troçki,Zinovyev,Kamenevvesuçortaklarıolduguogrenildi.Bukişiler,MerkezKomitesinindigeruyelerininde

421


oldurulmesiiçinhazırlıkyapmışlardı.Zinovyev,Kamenev,Bakayev,Yevdokimov,Pikel, I.N.Smirnov,Mraçkovski,Ter-Vaganyan,Rein-goldvedigerlerimahkemeyesevkedildiler.Bunlaraçıkdelillerlekarşıkarşıyabırakılınca,sadeceKirov’udegil,butundigerPartiveHuku-metyoneticilerinideoldurmekiçinhazırlıkyaptıklarınıaçıkduruş-madaherkesinonundeitirafamecburkaldılar.Dahasonrakisoruş-turmalarda,bualçaklarıncasuslukfaaliyetlerindebulundukları veyıkıcı faaliyetleri orgutledikleri tespit edildi.BuadamlarınPartiyesadakatleriniifadeederekbuyukbirikiyuzluluklegizlediklerikor-kunçahlakivesiyasiduşkunlukleri,igrençihanetleri,1936’daMos-kova’dayapılanmahkemedeortayaçıktı.

Bukatilvecasusçetesininelebaşısıvetahrikçisi,hainTroçkiidi.Troçki’ninkarşı-devrimcitalimatlarınıyurutmeklegorevliyardımcı-larıveajanları,Zinovyev,KamenevveonlarınTroçkistartçılarıydı.Buadamlar,emperyalistulkelerinsaldırısıhalindeSovyetlerBirli-gi’nin yenilgisini saglamak için çalışıyorlardı; işçi-koylu devletinekarşıbozguncufaaliyettebulunuyorlardı; Alman ve Japon faşistle-rinin aşagılık aletleriveajanlarıhalinegelmişlerdi.

KirovyoldaşınalçakçakatlinekarışanlarınyargılanmasındanPartiorgutlerininçıkarmasıgerekenenonemliders,kendisiyasikorluklerinevesiyasivurdumduymazlıklarınasonvermek,uyanık-lıklarını ve butun Parti uyelerinin uyanıklıgını artırmaktı. PartiMerkezKomitesi,KirovyoldaşınalçakçakatledilmesibagıntısındaPartiorgutlerineyolladıgıgenelgedeşudirektifleriveriyordu:

“a) Bizgüçlendikçedüşmanınehlileşeceğivezararsızlaşa-

cağıyanlışvarsayımındançıkanoportünistrahatlığasonver-

meliyiz.Buvarsayımtambirsafsatadır.Düşmanlarımızınyavaş

yavaş sosyalizme yaklaşacağı ve sonunda hakiki sosyalistler

haline geleceği yolunda herkese garanti veren sağ sapmanın

yenidenortayaçıkmasıdır.Bolşeviklerkazandıklarıbaşarılarla

yetinmezler,nöbetteuyumamalıdırlar.Bizimrahatlığadeğil,uy-

422


anıklığa,gerçekdevrimciBolşevikuyanıklığaihtiyacımızvardır.

Düşmanlarımızın,durumlarıumutsuzlaştığıölçüde,Sovyet ik-

tidarıyla mücadelede yenilgiye mahkum olanların son çare

olarakbaşvurduklarıaşırıyollaraokadarsıkısarılacaklarını

hatırlayalım.Bunuhatırlayalımveuyanıkolalım.

b) PartitarihininPartiüyelerineöğretilmesini,Partimiztar-

ihindekibütünPartialeyhtarıgrupların,bugruplarınPartiçizgi-

siylemücadeleyöntemlerinin,taktiklerininvedahadaönemlisi,

PartimizinbuPartialeyhtarıgruplarlamücadeledekullandığıve

bugruplarınyenilmesini,yokedilmesinisağlayantaktikveyön-

temlerinincelenmesinigerektiğişekildebaşarmalıyız.Partiüye-

leri,Partinin sadeceKadetlerle, Sosyal-Devrimcilerle,Menşe-

viklerle ve Anarşistlerle değil, aynı zamanda Troçkistlerle,

‘DemokratikMerkeziyetçiler’e,‘İşçiMuhalefeti’yle,Zinovyevcil-

erle,Sağsapmacılarla,sağcı-solcuucubelerlevebenzerleriyle

nasılsavaştığını,onlarınasılyendiğinibilmelidir.Partiüyeleri-

nindevrimciuyanıklığınıtamolaraksağlamanınenönemlive

vazgeçilmezbiryolunun,Partitarihininbilinmesiveanlaşılması

olduğuaslaunutulmamalıdır.”

Budoneminçokonemliolaylarındanbiride,1933’tenitibarenPartisaflarınıntesadufiveyabancıunsurlardantemizlenmesi,ozel-likleKirovyoldaşınalçakçakatlindensonraPartiuyekayıtlarınındikkatletahkikiveeskiPartikartlarınınyenilenmesiydi.

Partiuyekayıtlarınıntahkikinebaşlanmadanonce,birçokPartiorgutundePartikartlarıkonusundasorumsuzlukve ihmalkarlıkhukumsuruyordu.Bazıorgutlerde,Komünistlerinkaydedilmesindekesinliklecaizolmayantambirkaosortayaçıkmıştı.Butahammuledilmezdurumdan,duşmanlarkendikotuemelleriiçinyararlanı-yor,ellerindekiPartikartınıcasusluk,yıkıcılıkvb.içinbirmaskeolarakkullanıyorlardı.Partiorgutlerindekibirçokyonetici,yeniuyekaydıvePartikartlarınınverilmesigibiişlemlerionemsizmevkiler-

423


dekikişilere,çoguzamandaguvenelayıkolupolmadıklarıdenen-memişPartiuyelerinebırakmıştı.

Partikartlarınınkaydı,korunmasıveverilmesihakkında13Ma-yıs 1935’tebutun orgutlere yollanangenelgede,MerkezKomitesi,Partiuyekayıtlarınındikkatletahkikive“kendievimizolanpartideBolşevikduzeninyerleştirilmesi”içinbutunorgutleretalimatverdi.

Partiuyekayıtlarınıntahkiki,siyasibakımdanbuyukonemtaşı-yordu.25Aralık1935’teyapılanPartiMerkezKomitesiplenumu,Partiuyekayıtlarınıntahkikindeneldeedilensonuçlarhakkındaşukararıaldı:Butahkikat,SBKP(B)saflarınısaglamlaştırmadaçokonemlibirorgutselvesiyasitedbirolmuştu.

PartiuyekayıtlarınıntahkikivePartikartlarınınyenilenmesita-mamlandıktansonra,Partiyetekraryeniuyealınmayabaşlandı.BukonuyailişkinolarakSBKP(B)MerkezKomitesi,yeniuyelerinPar-tiyetoptanalınmamasını,“Sosyalizmmucadelesininçeşitlicephe-lerindesınavdangeçmiş,ozellikleişçilerveayrıcakoylulerveaktifaydınlariçindenseçilmişgerçektenileriveişçisınıfınındavasınagerçekten baglı insanların, ulkemizin en seçkin insanlarının”mutlakatektekPartiyealınmalarınıistedi.

Partiyeuyekaydıyenidenbaşlarken,MerkezKomitesi,Partior-gutlerine,duşmanunsurlarınSBKP(B)saflarınasızmaçabalarındaısraredecekleriniakıldançıkarmamalarıtalimatınıverdi:

“Bolşevikuyanıklığıenyüksekdereceyeçıkarmak,Leninist

Partininbayrağınıyüksekte tutmakvePartisaflarınıyabancı,

düşman ve tesadüfiunsurların sızmasınakarşıkorumak,her

Parti örgütünün görevidir.” (SBKP (B) Merkez Komitesinin

Kararı,29Eylül1936,“Pravda”,No.270,1936.)

BolşevikParti,saflarınıtemizleyipsaglamlaştırmak,Partiduş-manlarınıyokederekvePartiçizgisindensapmalarlayılmadansa-vaşarak,herzamankindensıkıbirşekildeMerkezKomitesininet-rafındatoplandı.PartiveSovyetulkesi,MerkezKomitesininonder-

424


liginde,şimdiyenibiraşamaya,sınıfsızsosyalisttoplumuninşası-nıntamamlanmasıaşamasınagiriyordu.

KISA ÖZET

1930-1934donemindeBolşevikParti,iktidarıkazanmamuca-delesindensonraproleterdevriminenzortarihisorununu,yanimilyonlarcakuçukmulk sahibikoyluyekollektif çiftçilikyolunu,sosyalizmyolunubenimsetmesorununuçozdu.

Somurucusınıflarınenkalabalıgıolankulaklarıntasfiyeedilme-siylevekoylulerinçogunlugununkollektiftarımıbenimsemesiyle,kapitalizminulkedekisonkoklerideyokedildi;sosyalizmtarımdatamzaferkazandı;kırdaSovyetiktidarı tamamensaglamlaştırıldı.Orgutsel karakterde bazı guçlukler altedildikten sonra, kollektifçiftlikleriyicesaglamlaştıverefahyolunagirdi.

BirinciBeşYıllıkPlanşunlarısagladı:Ulkemizde,birincisınıfbirsosyalistagırsanayivemakineleşmişkollektiftarımbiçiminde,sosyalistbir iktisadi sisteminsarsılmaz temelleriatıldı; işsizligesonverildi;insanıninsantarafındansomurulmesiortadankaldırıl-dı;veemekçihalkımızınmaddivekulturelduzeyinindevamlıgeliş-mesiiçinşartlaryaratıldı.

Bumuazzamkazanımlar, işçisınıfı,kollektifçiftçilervegenelolarakulkemizinemekçihalkıtarafından,PartininveHukumetincesur,devrimciveakıllıpolitikasısayesindegerçekleştirildi.

SovyetlerBirligi’ningucunukundaklamakvekırmakiçinug-raşançevremizdekikapitalistdunya,SovyetlerBirligiiçindeka-til,yıkıcıvecasusçeteleriorgutlemekiçinikimislienerjiyleça-lıştı.Kapitalistkuşatmanınbuduşmancafaaliyetleri,Almanya’dave Japonya’da faşizmin iktidaragelmesiyledahadayogunlaştı.

425


Faşizm,TroçkistlerinveZinovyevcilerinşahsında,casusluk,sa-botaj,terorveyıkıcılıkeylemleriyapmayavekapitalizmirestoreetmekiçinSovyetlerBirligi’ninyenilgisiiçinçalışmayahazırsa-dıkhizmetkarlarbuldu.

SovyetHukumetibuhalkduşmanlarınavevatanhainlerinekarşıamansızdavrandıvebusoysuzlarıdemirdenbiryumruklacezalandırdı.

426

Onikinci bölüm. Sosyalist toplumun inşasini tamamlama mücadelesinde bolşevik parti. Yeni anayas-

O N I K I N C I B Ö LÜM

SOSYALISTTOPLUMUNINŞASINITAMAMLAMAMÜCADELESINDE

BOLŞEVIKPARTI.YENIANAYASANINKABULÜ.

( 1935 — 1937 )

1.935-1937YILLARINDAULUSLARARASIDURUM.İKTİSADİKRİZİN GEÇİCİ OLARAK HAFİFLEMESİ.YENİ BİR İKTİSADİKRİZİN BAŞLAMASI. İTALYA’NINHABEŞİSTAN’I İLHAKI. İS-PANYA’DAALMAN VE İTALYANMÜDAHALESİ. JAPONYA’NINMERKEZİÇİN’İİSTİLAETMESİ.İKİNCİEMPERYALİSTSAVAŞINBAŞLAMASI.

Kapitalistulkelerde1929yılınınikinciyarısındapatlakvereniktisadikriz,1933yılınınsonunakadardevametti.Dahasonrasa-nayidekiduşuşdurdu.Krizibirdurgunlukdonemivearkasındanbelirlibircanlanma,belirlibiryukselişizledi.Ancakbuyukseliş,yenivedahayuksekduzeydebirsanayigelişmegetirirniteliktede-gildi.Dunyakapitalistsanayii1929duzeyinebileulaşamadı,1937ortalarında,buduzeyinancakyuzde95-96’sınaerişebildi.Vedaha1937’ninikinciyarısında,herşeydenonceAmerikaBirleşikDevlet-leri’ni etkileyen yeni bir iktisadi kriz başladı. 1937 sonundaABD’de,işsizlerinsayısıtekrar10milyonubuldu.Ingiltere’deişsiz-likhızlaartmayabaşladı.

Boyleliklekapitalistulkeler,henuzbironcekininyaralarınısar-madanyenibiriktisadikrizlekarşılaştılar.Sonuç,gerekemperya-listulkelerarasındaki,gerekseproletaryaileburjuvaziarasındakiçelişmenindahadakeskinleşmesioldu.Dolayısıyla,saldırgandevlet-

427


ler,iktisadikrizsonucuiçerideugradıklarıkayıpları,savunmasıza-yıfbaşkaulkelerinsırtındankarşılamaçabalarınıbirkatdahaartır-dılar.Ondegelenikisaldırgandevlet,AlmanyaveJaponya’ya,bude-fabiruçuncusu,Italyadakatıldı.

1935’tefaşistItalyaHabeşistan’asaldırdıveonuboyundurukaltınaaldı.Italyabunuherhangibirsebepyada“devletlerhuku-ku”nauygunbirgerekçegostermeksizinyaptı.Habeşistan’a,savaşilanetmeden,faşistmodayauygunolarakbirhaydutgibisaldırdı.Bu saldırı, sadeceHabeşistan’adegil, aynı zamanda Ingiltere’ye,onunAvrupa’danHindistan’avegenelolarakAsya’yauzanandenizyollarınadaindirilmişbirdarbeydi.Ingiltere’nin,Italya’nınHabe-şistan’ayerleşmesinionlemekiçinharcadıgıçabalarsonuçsuzkal-dı.DahasonraItalya,serbestçehareketedebilmekamacıylaMillet-lerCemiyeti’ndençekildiveyogunbirsilahlanmayagirişti.

Boylelikle,AvrupaileAsyaarasındakienkısadenizyoluuzerin-deyenibirsavaşdugumuatılmışoldu.

FaşistAlmanya,VersayBarışAnlaşmasınıtekyanlıbirtasarruf-layırttıveAvrupaharitasınınzorladegiştirilmesiiçinbirplanha-zırladı.Almanfaşistleri,komşudevletleriboyundurukaltınaalmayıyadaenazındanbudevletlerinAlmanlarlameskunbolgeleriniilhaketmeyiamaçladıklarınıgizlemediler.BuplanagoreonceAvusturyaelegeçirilecek,sonraÇekoslovakyavebelkidedahasonra—Al-manya’yakomşuveAlmanlarlameskunbirbolgeyesahipolan—Polonya,dahasonrada...ehbakalım,“gorecegiz”.

1936yazındaAlmanyaveItalya’nınIspanyaCumhuriyeti’nekar-şıaskerimudahalesibaşladı.Ispanyolfaşistlerinidesteklemekbaha-nesiyle, ItalyaveAlmanya,Ispanyoltopraklarıuzerine,yaniFran-sa’nıngerisineustukapalıbiçimdeaskerçıkarmavedonanmalarınıIspanyolkarasularına—guneydeBalear adalarınaveCebelitarıkçevresine,batıdaAtlantikOkyanusuna,kuzeydedeBiskaykorfezine-sokmaimkanıbuldular.1938başındaAlmanfaşistleriAvusturya’yı

428


ilhakettiler,boylelikleortaTunaboylarınayerleştilerve—Avru-pa’nınguneyine,Adriyatikdenizinedogruyayıldılar.

AlmanveItalyanfaşistleriIspanya’yamudahalelerinigenişletti-lerveaynızamandadunyayaIspanya’da“Kızıllar”ilesavaştıklarınıvebaşkabirniyetleriolmadıgınıilanettiler.Amabu,safkimselerikandırmakiçinhazırlanmışkabavesıgbirtertipti,çunkuaslındaonlar,IngiltereveFransa’nınAsyaveAfrika’dakigenişsomurgele-ri ile deniz ulaşımlarını keserek,buulkeleredarbelerindirmek-teydiler.

Avusturya’nın ilhakına gelince, bu olay, Almanya’nın birinciEmperyalistSavaştakaybettigitopraklarıgerialmaksuretiyle“mil-li” çıkarlarını korumaçabasınınbirparçası,Versay anlaşmasınakarşıgiriştigibirmucadeleolarakkesinliklegosterilemezdi.Avus-turyanesavaştanonce,nedesavaştansonraAlmanya’nınbirpar-çasıolmamıştı.Avusturya’nınzorlaAlmanya’yakatılması,emper-yalisttoprakilhakınınÇarpıcıbirornegiydi.Buolay,faşistAlman-ya’nınAvrupakıtasınınbatısıuzerindehakimdurumagelmeplan-larıkonusundahiçkuşkuyayerbırakmıyor.

Bu,herşeydenonceFransa’nınveIngiltere’ninçıkarlarınaindi-rilmişbirdarbeydi.

Boylelikle,Avrupa’nınguneyinde,AvusturyaveAdriyatikbolge-sindeveAvrupa’nınenbatısında,Ispanyavekıyısularıbolgesindeyenisavaşdugumleriatılmışoluyordu.

1937’deJaponfaşistmilitaristleriPekin’ielegeçirdiler,merkeziÇin’e girdiler ve Şanghay’ı işgal ettiler. Birkaç yılonceMançur-ya’nınJaponyatarafındanistilaedilmesigibi,merkeziÇin’inistilasıda,alışılmışJaponyontemiyle,haydutlukusulleriyle,bizzatJaponla-rıntezgahladıklarıçeşitli“yerelolaylarınınalçakçaistismaredilme-siylevebutun“uluslararasıkurallar”ın,anlaşmaların,sozleşmelerinvb.çignenmesiylegerçekleştirildi.TientsinveŞanghay’ınilhakı,devÇin pazarının anahtarını Japonya’nın eline verdi. Japonya Şang-

429


hay’aveTientsin’esahipoldugusurece,merkeziÇin’debuyukyatı-rımlarıbulunanIngiltere’yiveABD’ni,istedigianburadanatabilir.

Elbetteki,ÇinhalkınınveordusununJaponistilacılarınakarşıkahramancamucadelesi,Çin’dekibuyukmillicanlanış,Çin’indevinsangucukaynaklarıvegeniştoprakları,nihayetÇinMilliHuku-metininkuruluşmucadelesinisonunakadar,istilacılarÇintoprakla-rındantamolaraksokulupatılıncayakadarsurdurmeazmi—tumbunlar,JaponemperyalistleriiçinÇin’deistikbalolmadıgınıvehiç-birzamandaolamayacagınıhiçbirşupheyeyerbırakmayacakşe-kildegosteriyor.

Ancak,buguniçinJaponya’nın,Çinticaretininanahtarınıelindetuttugu,veÇin’ekarşıyuruttugusavaşın,IngiltereveABD’ninçı-karlarınaindirilmişçokagırbirdarbeoldugubirgerçektir.

Boylece,Pasifik’te,Çinbolgesindebirsavaşdugumudahaatıl-mıştır.

Tumbu olgular, ikinci emperyalist savaşın halihazırda fiilenbaşlamışoldugunugosteriyor.Busavaşherhangibirsavaşilanıol-maksızınsinsicebaşlamıştır.Devletlervehalklar,hemenhiçfarke-dilmeksizin ikinci emperyalist savaşın yorungesine girmişlerdir.Dunyanınçeşitliyerlerindesavaşıbaşlatanlar,uçsaldırgandevlettir,Almanya,ItalyaveJaponya’nınfaşisthakimçevreleridir.BusavaşCebelitarık’tanŞanghay’akadaruzanançokgenişbiralanuzerindecereyanetmektedir.Savaşdahaşimdiden,500milyondanfazlain-sanyorungesinesokmuştur.Sontahlildebusavaş,Ingiltere,Fransave ABD’nin kapitalist çıkarlarına karşı yurutulmektedir, çunkuamacı,saldırganulkelerlehinevedemokratikdiyeadlandırılanul-keleraleyhineolarak,dunyanınvenufuzbolgelerininyenidenpay-laşımıdır.Ikinci emperyalist savaşınbirayırtedici ozelligi, sava-şınşuanakadarsaldırgandevletlertarafındanyurutulmesiveyay-gınlaştırılmasıkarşısında,savaşınaslındahedefaldıgıdigerdevlet-lerin,“demokratik”devletlerin,savaşkendileriniilgilendirmezmiş

430


gibidavranmaları,savaşaellerinibulaştırmakistememeleri,geridurmaları,barışseverlikleriyleboburlenmeleri,faşistsaldırganlarıazarlamalarıve...direnmeyehazırlandıklarınıilerisurerkenkendimevzileriniadımadımsaldırganlarateslimetmeleridir.

Goruldugugibibusavaş,tekyanlıveoldukçagaripbirkaraktertaşımaktadır.Amabudurum,busavaşın,savunmasızayıfHabeşis-tan,IspanyaveÇinhalklarıaleyhineyurutulenzalimanebirilhaksavaşıolmasınıonlememektedir.

Savaşınbutekyanlıkarakterini“demokratik”devletlerinaskeriyadaiktisadizaafınabaglamakyanlışolur.“Demokratik”devletler,elbetteki,faşistdevletlerdendahaguçludurler.Gelişendunyasava-şınıntekyanlıkarakteri,“demokratik”devletlerinfaşistdevletlerekarşıbirbirleşikcephesininbulunmamasındanilerigelmektedir.Elbette,bu“demokratik”diyeadlandırılandevletler,faşistdevletle-rin“aşırılıkları”nıtasvipetmemektevebudevletleringuçlenmesin-denkorkmaktadırlar.AmaAvrupa’dakiişçisınıfıhareketindenveAsya’dakimillikurtuluşhareketindendahadaçokkorkmaktavefa-şizmibu“tehlikeli”hareketlerekarşı“fevkaladebirpanzehir”say-maktadırlar.Bununiçin“demokratik”devletlerinhukumetçevrele-ri,ozellikleIngiltere’ninMuhafazakarhukumetçevreleri,kendinibegenmiş faşist yoneticileri yatıştırma politikasıyla— ”aşırılıgakaçmama”—yetiniyorlarveaynızamandaonlara,işçisınıfıhare-ketineveulusalkurtuluşhareketlerinekarşıizlediklerigericibaskıpolitikasını“tamolarakanladıklarınıesasolarakdesteklediklerinisezdiriyorlar.BuaçıdanIngiltere’ninhukumetçevreleri,Çarlıkyo-netimisırasındaÇarlıkpolitikasının“aşırılıklarından”korkmaklabirlikte,halktandahadaçokkorkanvebuyuzdenÇarıyatıştırmavedolayısıylaÇarlıklahalkakarşıanlaşmapolitikasınabaşvuranRusliberal-monarşistburjuvazisiyleaşagı-yukarıaynıpolitikayıizlemektedir.Bilindigigibi,buikilipolitika,Rusliberal-monarşistburjuvazisinepahalıyamalolmuştur.Ingiltere’ninhukumetçevre-

431


lerininveonlarınFransaveABD’dekidostlarınındatarihincezalan-

dırmasındankaçamayacaklarınıkabuletmekgerekir.

Açıktırki,SovyetlerBirligi,uluslararasıdurumdakibudonuşe

gozlerinikapayıp,meşumolaylaraseyircikalamazdı.Saldırganlar

tarafındanbaşlatılanherhangibirsavaş,nekadarkuçukolursaol-

sun, barışsever ulkelere bir tehdit teşkil eder. “Hissettirmeden”

uluslarıve500milyondanfazlainsanısarmışolanikinciemperya-

listsavaşın,butunuluslarveilkplandadaSovyetlerBirligiiçinen

ciddibirtehliketeşkiletmesikaçınılmazdır.Budurum,Almanya,

ItalyaveJaponyatarafından”Anti-KomunistBlok”unkurulmasıyla

açıkbirbiçimdeortayakonmuştur.Buyuzdenulkemiz,biryandan

barışpolitikasıizlerken,digeryandandasınırlarımızınsavunması-

nıguçlendirmeyeveKızılOrdununveKızılDonanmanınsavaşgu-

cunuartırmakiçinçalıştı.1934sonlarınadogruSovyetlerBirligi

MilletlerCemiyeti’nekatıldı.Bunuyaparken,Cemiyet’in,butunza-

aflarınaragmenyinedesaldırganlarınteşhiredilebilecegibiryer

olabilecegininvenekadarguçsuzolursaolsun,bellibirbarışaracı

olarak,savaşınaracıolarak,savaşınpatlakvermesinionleyebilece-

gininbilincindeydi.SovyetlerBirligi,boylezamanlarda,MilletlerCe-

miyetikadarguçsuzbiruluslararasıorgutunbileihmaledilmemesi

gerektiginiduşunuyordu.Mayıs1935’te,FransaileSovyetlerBirligi

arasında,saldırganlarınmuhtemelbirtaarruzuna karşı bir yar-

dımlaşmaanlaşmasıimzalandı.Aynısıralarda.Çekoslovakyailede

benzerbiranlaşmaimzalandı.Mart1936’daSovyetlerBirligi,Mo-

golistanHalkCumhuriyetiilebirkarşılıklıyardımlaşmaanlaşma-

sı ve Agustos 1937’de

ÇinCumhuriyetiilebirkarşılıklısaldırmazlıkpaktıimzaladı.

432


2.SOVYETLERBİRLİĞİ’NDESANAYİVETARIMINDAHADAGE-LİŞMESİ.İKİNCİBEŞYILLIKPLANINZAMANINDANÖNCEGER-ÇEKLEŞTİRİLMESİ.TARIMINYENİDENİNŞASIVEKOLLEKTİF-LEŞTİRMENİN TAMAMLANMASI.KADROLARINÖNEMİ. STA-HANOVHAREKETİ. YÜKSELENREFAH DÜZEYİ. YÜKSELENKÜLTÜRDÜZEYİ.SOVYETDEVRİMİNİNGÜCÜ.

1930-1933iktisadikrizindenuçyılsonrakapitalistulkelerdeyenibiriktisadikrizbaşlarken,SovyetlerBirligi’ndetümbudönemboyuncasanayi sureklibirgelişmegosterdi.

1937’ninortalarında;birbutunolarakkapitalistdunyanınsa-nayii1929yılıduzeyininyuzde95-96’sınaancakulaşabilmişve1937’nin ikinciyarısındayenibirkrizinsancılarınayakalanmış-ken,SovyetlerBirligisanayiibutunalanlardagelişmesinisurdure-rek1937yılınınsonunda1929yılıuretimininyuzde428’ine,savaşoncesiseviyeniniseyedimislindenfazlayaulaştı.

Bubaşarılar,dogrudandogruya,PartininveHukumetinısrarlaizledigiyenideninşapolitikasınınbirsonucuydu.

Bubaşarılarsayesinde,sanayiiçinikinciBeşYıllıkPlanzama-nındanoncegerçekleştirildi.Plan,1Nisan1937’de,yanidortyıluçaylıkbirsuresonundagerçekleştirildi.

Bu,sosyalizminmuazzambirzaferiydi.

Tarımalanındakigelişmedeaşagıyukarıaynıoldu.Tumkultur-lerintoplamekimalanı1913’te(savaşoncesinde)105milyonhek-tar iken, 1937’de, 137 milyon hektara yukseldi. Tahıl uretimi1913’te4,8milyarpuddan1937’de6,8milyarpuda;işlenmemişpamukuretimi44milyonpuddan154milyonpuda;ketenelyafıuretimi19milyonpuddan31milyonpuda;şekerpancarıuretimi654milyonpuddan1,311milyarpudaveyaglıtohum uretimin129milyonpuddan306milyonpudayukseldi.

Belirtmekgerekirki,1937yılında(Sovyetçiftliklerihariç)yal-nızkollektifçiftlikler,pazara1,7milyarpuduaşkıntahılıfazlasıar-

433


zettiler.Bumiktar,1913yılındabuyuktopraksahiplerinin,Kulakla-rınvekoylulerinpazaraarzettiklerimiktardanenaz400milyonpuddahafazlaydı.

Sadecebirtektarımdalı,hayvancılık,savaşoncesiduzeyinge-risindekaldıvedahayavaşbirgelişmegosterdi.

Tarımdakollektifleştirmeyegelince,onuntamamlanmışoldugusoylenebilir.1937’de,18,5milyonkoyluhanesi,yanitumkoyluha-nelerininyuzde93’ukollektifçiftliklerdebulunuyordu.Kollektifçift-liklerintahılekimalanları isetumkoylulerintahılekimalanınınyuzde99’unuoluşturuyordu.

Tarımınyenideninşasınınvetarımalanındagenişolçudetrak-torvemakinekullanılmasınınmeyvelerişimdialınıyordu.

Sanayiinvetarımınyenideninşasınıntamamlanmasınınbirso-nucuolarak.milliekonomişimdibolmiktardabirincisınıfteknigekavuşmuştu.Sanayi,tarım,ulaştırmaagıveordu,buyukmiktardayeniteknikdonatıma,makinelerevetakımtezgahlarına,traktorle-revetarımmakinelerine,lokomotiflerevebuharlıgemilere,tank-laravetoplara,uçaklaravesavaşgemilerinekavuştu.Butunbutek-nikmalzemeyikullanmakvebunlardanmumkunolanenbuyukya-rarısaglamakiçin,yuzbinlerceegitilmişelemanaihtiyaçvardı.Bun-larolmaksızın,teknikalandaustalaşmışyeterlisayıdainsanolmak-sızın,teknikmalzemeninoluveişeyaramazbirdemiryıgınıhalinegelmesitehlikesivardı.Buciddibirtehlikeydi,çunkutekniktenya-rarlanabilecek,teknigitamolarakkullanabilecekkadrolarınsayı-sındaki artış, teknigin ilerlemesineayakuyduramıyorduvehattaçokgerisindekalıyordu.Sanayi idarecilerimizin onemlibirkısmı-nınbutehlikeyigorememeleriveteknigin“işikendikendine”go-recegineinanmaları,meseleyidahadakarmaşıkbirhalegetiriyor-du.Daha once teknigin onemini azımsayanvekuçumseyen aynıkimseler,şimdionaaşırıonemvermeyeveonubirfetişolarakgor-meyebaşladılar.Bunlar,teknigikullanmasınıbileninsanlarolma-

434


dan,tekniginolubirşeyoldugunugoremiyorlardı.Teknigiyuksekolçudeuretkenkılmakiçin,teknigikullanmasınıbileninsanlaraih-tiyaçoldugunugoremiyorlardı.

Boylece,teknigikullanmasınıbilenkadrolarsorunu,enonemlisorunhalinegeldi.

Teknigiabartanvedolayısıylaegitilmişinsanların,kadrolarınoneminiazımsayanidarecilerindikkatini,tekniginogrenilmesineveteknikteustalaşmaya,tekniktenenmukemmelşekildeyararlan-masınıbilençoksayıdakadronunyetiştirilmesiiçinmumkunolanherşeyinyapılmasınayonelmekgerekiyordu.

Dahaonceleri,yenideninşadonemininbaşlarında,ulkemiztek-nikimkanlarkıtlıgıiçindeyken,Parti,“yenideninşadonemindetek-nikherşeyibelirler”şiarınıonayaatmıştı;şimdi,teknikimkanlarınbololduguyenideninşanınesasolaraktamamlandıgıveulkeninbuyukbirkadrosıkıntısıçektigisırada,Partininyenibirşiar,dik-katleritekniktençokinsana,teknigitamolarakkullanabilecekkad-rolaraçekenbirşiarortayaatmasızorunluhalegeldi.

Stalinyoldaşın1935MayısındaKızılOrduAkademilerimezunla-rınahitabenyaptıgıkonuşma,bubakımdanbuyukonemtaşıyordu.Stalinyoldaşşunlarısoylemişti:

“Önceleri,‘Teknikherşeyibelirler’diyorduk.Buşiar,teknik

imkan kıtlığına son vermemize ve halkımızın birinci sınıf

teknik imkanlarla donanması için bütün faaliyet alanlarında

geniş bir teknik temel yaratmamıza yardımcıoldu.Buçokiyi

birşeydir.Amayeterlideğildir,hiçyeterlidelildir.Tekniğihare-

ketegeçirmekveondan tamolarakyararlanmak için, tekniği

kullanmasınıbilenkimselere,butekniktensanatınbütünkural-

larınauygunolarakyararlanmasınıbilenkadrolaraihtiyacımız

vardır.Tekniğikullanmasınıbilen insanlarınemrinde teknik,

mucizeler yaratabilir ve yaratmalıdır. Birinci sınıf fabrika-

larımızdaveatölyelerimizde,Sovyetçiftliklerimizdevekollektif

435


çiftliklerimizdeveKızılOrdumuz’dabutekniğehakimyeterince

kadromuzolsaydı,ülkemizbugünkündenüçkat,dörtkatdaha

iyisonuçlareldeederdi.Şimdi,insanlara,kadrolara,tekniğikul-

lanmasınıbilenişçilereağırlıkverilmesi,bunedenlezorunludur.

Geride kalmış bir dönemin, teknik imkan yokluğunun

sıkıntısını çektiğimiz bir dönemin yansıması olan ‘teknik

herşeyibelirler’şiarınınyerine,şimdiyenibirşiarın,‘kadrolar

herşeyibelirler’şiarınınkonulması,bununiçinzorunludur.Şim-

diasılmeselebudur...

Dünyanınsahipolduğubütünzenginlikleriçindeendeğerli

veenbelirleyiciolanıninsanlar,kadrolarolduğunuanlamanın

zamanıgelmiştir.Anlaşılmalıdırki,bugünküşanlarda‘kadrolar

herşeyibelirler’.Eğersanayide,tarımda,ulaştırmadaveorduda

iyinitelikteveçoksayıdakadrolarasahipolursak,ülkemizyenil-

mezolacaktır.

Eğerböylekadrolarasahipdeğilsek,ayakladuramayız.”

Artık ondegelengorev,emekuretkenliginidahadaartırmakamacıylateknikkadrolarınegitiminihızlandırmakveyenitekniginkullanılmasındahızlaustalaşmakoluyordu.

Bu kadroların çogalmasının, insanlarımızın yeni tekniklerinkullanılmasındaustalaşmanınveemekuretkenliginindahadaartı-şınınenparlakornegi,Stahanovhareketiidi.Buhareket,DonetzHavzasında,taşkomurusanayiindedogduvegelişti,sanayiindigerdallarınasıçradı,demiryollarınavedahasonradatarımalanınaya-yıldı.Buharekete,DonetzHavzasında“TsentralnayaIrmino”Ko-murOcagındaçalışankomurişçisiAlekseyStahanov’unadınaiza-feten,Stahanovhareketidenildi.Stahanov’danonceNikitaIzotov,komurçıkarımındaozamanakadargorulmemişrekorlarkırmıştı.31Agustos1935’tebir tekvardiyada102tonkomurçıkaranveboyleceortalamauretimiyuzde1,300geçenStahanov’unornegi,emekuretkenligindeyenibirilerlemesaglamak,uretimstandartla-

436


rınıyukseltmekyolundaişçilerinvekollektifçiftçilerinkitlehareke-tinintemeliniattı.OtomobilsanayiindeBussygin,ayakkabısanayi-indeSmetanin,demiryollarındaKrivonos,kerestesanayiindeMus-sinski,tekstilsanayiindeYevdokiyaveMariaVinogradova,tarımdaMariaDemçenko,MariaGnatyenko,P.Angelina,Polagutin,Koles-sov,Kovardak,Borin—Stahanovhareketininilkonculerininadla-rıydı.

Bukişileri,dahaoncekionculerinemekuretkenliginiaşanbu-tunbironculerordusuizledi.

1935 Kasımında Kremlin’de yapılan Sovyetler Birligi BirinciStahanovcularKonferansıveStalinyoldaşınburadayaptıgıkonuş-ma,Stahanovhareketinebuyukbirhızkazandırdı.

“Stahanovhareketi”,diyorduStalinyoldaşkonuşmasında,“so-

syalistyarışmadayenibirdalganın,sosyalistyarışmanınyenive

dahayüksekbiraşamasının ifadesidir...Geçmişte,üçyılkadar

önce,sosyalistyarışmanın ilkdöneminde,sosyalistyarışma ile

modernteknikarasındazorunlubirbağlantıyoktu.Hatta,aslında

ozamanlar,hemenhiçmoderntekniğimizyoktu.Öteyandan,so-

syalistyarışmanınbugünküaşaması,Stahanovhareketi,zorunlu

olarakmodern tekniklebağlantılıdır.Yeni vedaha yüksekbir

teknik olmadan, Stahanov hareketi düşünülemezdi. Stahanov,

Bussygin, Smetanin, Krivonos, Vinogradova yoldaşlar ve daha

birçoklarıgibi,butekniğetamamenhakimolmuşveonuilerlet-

mişolanyeniinsanlarla,kadınveerkekişçilerlekarşıkarşıyayız.

Üçyılkadarönce,böyleinsanlarımızhiçyoktuyadayokdenecek

kadarazdı...Stahanovhareketininönemi,eskiteknikstandartları

yetersiz olduktan için yıkan, birçokdurumda ileri kapitalist

ülkelerin emek üretkenliğini aşanveböylelikle,ülkemizdeso-

syalizmindahada sağlamlaşmasınınpratik temelini,ülkemizi

bütünülkeleriçindeenmüreffeholanıhalinegetirmeimkanını

yaratanbirhareketolmasındayatar.”

437


Stalinyoldaş,StahanovcularınçalışmayontemlerinianlatarakveStahanov hareketinin ulkenin gelecegi açısındanbuyuk oneminibelirterek,sozlerineşoyledevametti:

“Stahanovcuyoldaşlarımızayakındanbirbakın.Stahanovcu-

larneçeşitinsanlardır?Onlaresasolarakgençyadaortayaşlı,

kültürlü ve teknik bilgiye sahip, çalışmada dikkat ve özen

örnekleriveren,çalışmadazamanunsurunundeğerinibilenve

sadecedakikalarıdeğil,saniyeleridesaymasınıöğrenmişolan

erkekvekadınemekçilerdir.Çoğuteknikalandaasgarieğitim

görmüştürveteknikeğitimlerinidevamettirmektedir.Bunlar,

bazımühendislerde,teknisyenlerdeveidarecilerdegörülentu-

tuculukveatalettenkurtulmuşlardır;eskimişteknikstandartları

yıkıpyenivedahayüksekstandartlaryaratarakcesaretleilerliy-

orlar;sanayimizinyöneticileritarafındanhazırlananprojelerde

veiktisadiplanlardaverimlideğişiklikleryapıyorlar;mühendis-

lerinveteknisyenlerinsöylediklerinisıksıktamamlayıpdüzelti-

yorlar,onlaraöğretiyorveonlarıileriyeitiyorlar,çünkübunlar,

yaptıkları işin tekniğinde tam olarak ustalık kazanmış ve

tekniktenazamifaydayısağlayabileninsanlardır.BugünStaha-

novcularsayıcaazdır,amayarınsayılarınınbununonkatınaçık-

acağındankimşüpheedebilir?Stahanovcularınsanayimizeye-

nilikgetirenlerolduğu,Stahanovhareketinin sanayimizinge-

leceğini temsil ettiği, işçi sınıfınınkültürve teknikdüzeyinin

yükselişinin tohumunu içinde taşıdığı, bize sosyalizmden

komünizmegeçişvekafavekolemeğiarasındakiayrımınor-

tadankaldırılmasıiçinzorunluolanyüksekemeküretkenliğini

sağlayacaktekyoluaçtığıaşikardeğilmidir?”

StahanovhareketininyaygınlaşmasıveIkinciBeşYıllıkPlanınzamanındanoncetamamlanması,emekçihalkınrefahvekulturdu-zeyindeyenibiryukselişinşartlarınıyarattı.

438


IkinciBeşYıllıkPlandoneminde,işçilerinvehizmetlileringer-çek ucretleri iki mislinden fazla arttı. Odenen ucretler toplamı,1933’e34milyarrubleden,1937’de81milyarrubleyeçıktı. Aynıdonemde,devlet sosyal sigorta fonu,4,6milyarrubleden5,6mil-yarrubleyeyukseldi.Yalnız1937’de,işçilerinvehizmetlilerindevletsigortasına,yaşamşartlarınınduzeltilmesinevekulturelihtiyaçla-rıntatminine,sanatoryumlara,saglıkevlerine,dinlenmeevlerinevesaglıkhizmetlerineyaklaşık10milyarrubleharcandı.

Kırlıkalanlarda,kollektifçiftliksistemiartıkkesinolaraksaglam-laştırılmıştı.KollektifÇiftlikOrnekIşçileriIkinciKongresinin1935ŞubatındakabulettigiTarımsalArtellerYönetmenliği’ninvekollektifçiftliklereişledikleritopraklarınsüresizkullanımhakkınınverilmesi-nin,bu gelişmeyebuyukkatkısıoldu.Kollektifçiftliksistemininsag-lamlaştırılması,kırnufusu içinde yoksulluga ve guvensizlige sonverdi.Onceleri,uçyılkadaronce,kollektifçiftçilerişgunubirimiba-şınabiryadaikikilogramtahılalırken,şimditahılyetiştirenbolge-lerdekollektifçiftçilerinçogunlugu,digerbazıurunlerinveparageli-rininyanısıra,5ila12kilogramvebirçogudaişgunubirimibaşına20kilogramtahılalıyorlardı.Şimdi,tahılyetiştirenbolgelerde,yıllıkgelirolarak500ili1500pudtahıl;pamuk,şekerpancarı,keten,bu-yukbaşhayvan,uzum,turunçgillervemeyvevesebzeyetiştirenbol-gelerdeiseyıllıkgelirolarakonbinlercerubleeldeedenmilyonlarcakollektifçiftçiailesivardı.Kollektifçiftliklerrefahakavuşmuşlardı.Kuçukyıllıkmahsulleriçinyapılmışeskidepolamayerleriartıkhanehalkınınihtiyaçlarınınondabirinibilekarşılamazoldugundan,birkollektifçiftçiailesininenonemlimeselesi,şimdiyenisilolarvede-polarinşaetmekolmuştu.

HalkınrefahduzeyininyukselmesikarşısındaHukumet,kurta-jınyasaklanmasıuzerinebiryasaçıkardıveaynızamandadogu-mevlerinin,çocukyuvalarının,sutmerkezlerininveanaokullarınıninşasıiçingenişbirprogramkabuletti.1935’tebu tedbirler için

439


875 milyon ayrılmışken, 1936’da bu miktar2,714milyarrubleoldu.Kalabalıkailelereonemlimiktardakarşılıksızyardımverilme-sinisaglayanbiryasaçıkarıldı.Yalnız1937’debuyasayla1milyarrubleninuzerindekarşılıksızyardımyapıldı.

Genelegitimmecburiyetininkabuledilmesiveyeniokullarıninşa-sıylahalkkulturelbakımdanhızlakalkındı.Butunulkedeçoksayıdaokulyapıldı.Ilkveortaokullardakiogrencilerinsayısı1914’te8mil-yondan,1936/37ogrenimyılında28milyonayukseldi.Universiteog-rencilerininsayısıaynıdonemde,112,000’den542,000’eyukseldi.

Bugerçekbirkulturdevrimiydi.Kitlelerinrefahvekulturduzeyininyukselmesi,Sovyetdevrimi-

mizin gucunun, kudretinin ve yenilmezliginin bir yansımasıydı.Geçmiştekidevrimleryenilgiyeugradılar,çunkuhalkaozgurlukve-rirken, halkın maddi ve kulturel durumundaciddi bir düzelmesağlayamadılar. Bu devrimlerin baş zaafı buradaydı. Bizim dev-rimimiz, bütün öteki devrimlerden, halkı yalnız Çarlıktan ve ka-pitalizmden kurtarmakla kalmayıp onun refah ve kültür düzeyin-de de köklü bir ilerleme sağlamışolmasıyla ayrılır. Devrimimi-zin gücü ve yenilmezliği burada yatar.

“Proleterdevrimimiz”,dediStalinyoldaş,SovyetlerBirliğiBirin-

ciStahanovcularKonferansında,“halkasadecesiyasisonuçlardeğil,

aynızamandamaddisonuçlardasunabilmişolandünyadaki tek

devrimdir. Bütün işçi devrimleri içinde, iktidarı ele geçirmeyi

başaranyalnızbirtanetanıyoruz.Bu,ParisKomünü’dür.Amabuik-

tidar uzun sürmedi. Evet, bu devrim kapitalizmin zincirlerini

parçalamaya giriştiamabu zincirlerikıracak zamanıbulamadı;

devriminmaddikazanımlarınıhalkagösterecekzamanisehiçbu-

lamadı.Bizimdevrimimiz,kapitalizminzincirleriniparçalayıphal-

kaözgürlükgetirmeklekalmayan,aynızamandahalkiçinmüreffeh

birhayatınmaddişartlarınıdayaratantekdevrimdir.Devrimimiz-

ingücüveyenilmezliğiişteburadayatar.”

440


3.VIII.SOVYETKONGRESİ.SSCB’NİNYENİANAYASASININKA-BULÜ.

1935 Şubatında Sosyalist Sovyet Cumhuriyetleri Birligi VII.SovyetKongresi,1924’tekabuledilmişolanSSCBAnayasasınıde-giştirmekararıaldı.1924’tekabuledilmişolanilkSovyetAnayasa-sındanbuyanaSovyetlerBirligi’ninyaşamındameydanagelenbu-yukdegişiklikler,biranayasadegişikliginizorunlukılıyordu.Budo-nemdeSovyetlerBirligi’ndesınıfguçleriarasındakikarşılıklıilişkitamamendegişmişti;yenibirsosyalistsanayiyaratılmış,Kulaklarezilmiş,kollektifçiftliksistemizaferkazanmışveSovyettoplumu-nuntemeliolarak,milliekonomininheralanındauretimaraçlarıuzerindesosyalistmulkiyetkurulmuştu.Sosyalizminzaferi,seçimsisteminindahadademokratikleştirilmesivegenel,eşitvegizlioyadayanandogrudanseçimsistemininkabuledilmesinimumkunkıl-dı.

SSCB’nin yeni Anayasası, Stalin yoldaşın başkanlıgında,buamaçlakurulanbirAnayasaKomisyonutarafındankalemealındı.Taslakbeşbuçukaysureylebutunulkedetartışıldı.BundansonradaOlaganustuVIII.SovyetKongresinesunuldu.

SSCB’ninyeniAnayasatasarısınıonaylamakyadareddetmekuzere ozelolaraktoplantıyaçagrılanVIII.SovyetKongresi,1936Kasımındatoplandı.

KongreyeyenianayasataslagıuzerindebirraporsunanStalinyoldaş,SovyetlerBirligi’nde1924Anayasasındanbuyanameydanagelenbaşlıcadegişikliklerisaydı.

1924AnayasasıNEP’inilkdonemindehazırlanmıştı.OsıralarSovyetHukumetihenuzsosyalizminyanısırakapitalizmindegeliş-mesineizinvermekzorundaydı.OsıralarSovyetiktidarınınhedefi,ikisistem,kapitalistsistemlesosyalistsistemarasındakiyarışmasu-resince,sosyalizminiktisadialandakapitalizmuzerindekizaferiniorgutlemeyisaglamaktı.“Kim-kimi?”sorusuhenuzçozulmuşdegil-

441


di.Eskiveyetersizteknikdonatımıilesanayi,savaşoncesiuretimduzeyinebileulaşamamıştı.Tarımındurumudahadakotuydu.Uç-suz-bucaksız uzanan kuçuk-koylu çiftlikleri okyanusunda, Sovyetçiftliklerivekollektifçiftliklerkuçukadalargibiydiler.OsıralarKulak-larıntasfiyesidegil,yalnızcakısıtlanmasısozkonusuolabilirdi.Sos-yalistsektor,ticaretinancakyuzde50’sinikapsıyordu.

SovyetlerBirligi’nin1936’dakigorunumuisetamamendegişik-ti.Ulkeniniktisadihayatıtamamendegişmişti.Kapitalistunsurlarbutunuyletasfiyeyeugramış,sosyalistsistemiktisadihayatınbu-tunalanlarındazaferkazanmıştı.Şimdi, uretimi savaş oncesi du-zeyin yedi katına çıkarmış veozelsanayiitamamıylasilipatmışolanguçlubirsosyalistsanayivardı.Modernmakinelerledonatıl-mışvedunyadaenbuyukolçeklitarımsaluretiminyapıldıgıkollek-tifçiftliklerveSovyetçiftlikleribiçimindekimekanizesosyalistçift-lik,tarımdazaferkazanmıştı.1936yılınagelindiginde,sınıfolarakKulaklartamamentasfiyeedilmiştivekuçukkoylulerartıkulkeniniktisadihayatındaonemlibirroloynamıyordu.Ticarettamamendevletinvekooperatiflerinelindetoplanmıştı.Insanıninsantarafın-dansomurulmesineebediyensonverilmişti.Uretimaraçlarıuze-rindesosyalistkamumulkiyeti,yenisosyalist sistemindokunul-maztemeliolarakiktisadihayatınbutundallarındasaglambirbi-çimdeyerleşmişti.Yenisosyalisttoplumdaiktisadikrizler,yoksul-luk,işsizlikvekıtlıkebediyenortadankalkmıştı.Sovyettoplumu-nunbutunuyeleriiçinmureffehvekulturlubiryaşamınşartlarıya-ratılmıştı.

Budurumauygunolarak,dediStalinyoldaşraporunda,Sovyet-lerBirliginufusununsınıfyapısıdadegişmiştir.Çiftliksahiplerisı-nıfıveeskibuyukemperyalistburjuvazi,dahaiçsavaşdonemindetasfiyeedilmişti.Sosyalizmininşasıdonemisuresincebutunsomu-rucuunsurlar,kapitalistler,tuccarlar,Kulaklarvevurgunculartasfi-yeedilmişti.Sadece,tasfiyeedilensomurucusınıflarınonemsizka-

442


lıntılarıvardıvebunlarıntamolarakortadankaldırılmasıdaçokya-kınbirgelecektegerçekleşecekti.

SovyetlerBirligiemekçileri—işçiler,koylulerveaydınlar—Sosyalizmininşasıdonemindederinbirdegişimgeçirmişlerdi.

Işçisınıfı,artıkkapitalizmdeoldugugibiuretimaraçlarındanyoksunvesomurulenbirsınıfdegildi. Işçisınıfıkapitalizmesonvermiş,uretimaraçlarınıkapitalistlerinelindenalmışvebunlarıka-mumulkuhalinegetirmişti.Işçisınıfı,artıkeskidaranlamıylapro-letaryaolmaktançıkmıştı.Devlet iktidarınasahipolanSovyetlerBirligiproletaryasıtamamenyenibirsınıfhalinegelmişti.Somuru-denkurtulmuş,kapitalistiktisadisistemiyıkmışveuretimaraçlarıuzerindesosyalistmulkiyetikurmuşolanbirişçisınıfıhalinegel-mişti.Buyuzden, insanlık tarihinin daha once benzerini gorme-digi birişçisınıfıydı.

SovyetlerBirligikoylusunundurumundakidegişmededahaazdegildi.Geçmişte, ilkel teknikmalzemekullananvekendikuçuktopragıuzerindetecritedilmişvedagınıkbirşekildeçalışanyirmimilyonkuçukveorta-koyluailesivardı.Bunlar,çiftliksahipleri,Ku-laklar,tuccarlar,vurguncular,tefecilervb.tarafındansomuruluyor-lardı.ŞimdiSovyetlerBirligi’ndetamamenyenibirkoylulukortayaçıkmıştı.Artıkkoylulerinisomurençiftliksahipleri,Kulaklar,tuc-carlarvetefecilerkalmamıştı.Koyluhanelerininbuyukçogunlugu,ozel mulkiyet esasına dayalı kollektif çalışmadan dogan uretimaraçlarıuzerindekollektifmulkiyetesasına,dayalıkollektifçiftlikle-rekatılmıştı.Bu,yenitipbirkoyluluk,herturlusomurudenkurtul-muşbirkoyluluktu.Bu,insanlıktarihinindahaoncebenzerinigor-medigibirkoyluluktu.

SovyetlerBirligi’ndeaydınlardadegişimeugramıştı.Genelolaraktamamenyenibiraydınlarzumresihalinegelmişti.Aydın-larınçogunlugu,işçivekoylulerinsaflarındangeliyordu.Bunlar,eskiaydınlarzumresigibikapitalizmedegil,sosyalizmehizmet

443


ediyorlardı. Aydınlar, sosyalist toplumun eşit bir uyesi halinegelmişlerdi.Buaydınlar,işçilerlevekoylulerlebirlikteyeni,sos-yalistbirtopluminşaediyorlardı.Bu,halkınhizmetindeolanveherturlusomurudenkurtulmuşolanyenitipbiraydınlarzumre-siydi.Bu,insanlıktarihinidahaoncebenzerinigormedigibiray-dınlarzumresiydi.

Boylelikle,SovyetlerBirligiemekçilerinibirbirindenayıraneskisınıffarklarısilinmekteydi,eskisınıflarıniçinekapanıklıgıortadankalkıyordu.Işçiler,koylulerveaydınlar,arasındakiiktisadivesiyasiçelişmelergitgidezayıflıyorveortadansiliniyordu.Toplumunma-nevivesiyasibirliginintemeliyaratılmıştı.

SovyetlerBirligi’ninyaşamındakibuderindegişiklikler,Sovyet-lerBirligi’nde sosyalizminbukesinzaferi, SSCB’ninyeniAnaya-sa’sınayansıdı.

YeniAnayasayagoreSovyettoplumu,ikidostsınıftan,işçiler-denvekoylulerdenmeydanagelmiştir;buikisiarasındakisınıffark-lılıklarıdevametmektedir.SosyalistSovyetCumhuriyetleriBirligi,işçilerinvekoylulerinsosyalistdevletidir.

SSCB’ninsiyasitemelini,çiftliksahiplerininvekapitalistleriniktidarınındevrilmesiveproletaryadiktatorlugununkurulmasınınbirsonucuolarakgelişmişveguçlenmişolanEmekçiTemsilcileriSovyetlerioluşturur.

SSCB’ndebutuniktidar,EmekçiTemsilcileri Sovyetleritarafın-dantemsiledilenkentvekoyemekçihalkınaaittir.

SSCB’ndeenyuksekdevletiktidarorganı,SSCBYuksekSovye-ti’dir.

Eşit haklara sahip ikiMeclisten, Birlik Sovyeti ileMilliyetlerSovyetindenmeydanagelenSSCBYuksekSovyeti,SSCBvatandaşla-rıtarafındandortyılsureyle,genel,eşit,dogrudanvegizlioyadaya-nanseçimleseçilir.

444


ButunEmekçiTemsilcileriSovyetleriiçinyapılanseçimlergibi,SSCBYuksekSovyetiiçinyapılanseçimdegeneldir.Buırkyadamilliyet,din,ogrenimduzeyi,dogumyeri,sosyalkoken,mulkiyetdurumuyadageçmiştekieylemlerdikkatealınmaksızın,akılhasta-larıvemahkemecekamuhaklarındanyoksunbırakılmacezasınaçarptırılmış kimseler dışında, 18 yaşını doldurmuş butun SSCByurttaşlarının,temsilcilerinseçimindeoykullanmayaveseçimlerdeadayolmayahaklarıolduguanlamınagelir.

Temsilciseçimlerieşittir.Bu,heryurttaşınbiroyuolmasıvebu-tunyurttaşlarınseçimlereeşithaklarlakatılmasıdemektir.

Temsilciseçimleridoğrudandır.Bu,kentvekoyEmekçiTem-silcileriSovyetlerindenSSCBYuksekSovyeti’nekadarbutunEmek-çiTemsilcileriSovyetlerininyurttaşlar tarafındantekderecelise-çimleseçilmesidemektir.

SSCBYuksekSovyeti,ikiMeclisinbirleşikoturumundaYuksekSovyetPrezidyumunuveSSCBHalkKomiserleriKonseyi’niseçer.

SSCB’nindayandıgıiktisaditemel,sosyalistekonomisistemiveuretimaraçlarıuzerindesosyalistmulkiyettir.SSCB’ndesosyaliz-min“Herkestenyeteneginegore,herkeseemeginegore”ilkesiger-çekleştirilmiştir.

ButunSovyetvatandaşlarınaçalışmahakkı,dinlenmevetatilhakkı,egitimgormehakkı,yaşlılık,hastalıkvesakatlıkdurumundabakımhakkısaglanmıştır.

Kadınlaryaşamınbutunalanlarındaerkeklerleeşithaklarasa-hiptir.MilliyetineyadaırkınabakılmaksızıntumSovyetyurttaşları-nıneşitligi,degiştirilmesimumkunolmayanbiryasadır.

Butunvatandaşlaravicdanozgurluguvedinekarşıpropagandaozgurlugutanınmıştır.

Sosyalisttoplumuguçlendirmekiçin,Anayasa,soz,basın,toplantıvegosteriozgurluklerini,dernekkurma,kişidokunulmazlıgı,konutdokunulmazlıgıvehaberleşmeningizliligi,emekçihalkınçıkarlarını

445


savunduklarıiçinveyabilimselfaaliyetlerindenoturuveyaulusalkur-tuluşmucadelelerindendolayıbaskıyaugrayanyabancıdevletyurttaş-larınınSSCB’nesıgınmahaklarınıgarantialtınaalır.

YeniAnayasabutunSovyetvatandaşlarınaciddiyukumluluklerdeyukler:Yasalarariayet,çalışmadisiplininikoruma,kamugorev-lerinidurustlukleyerinegetirme,sosyalisttoplumunkurallarınasaygıgosterme,sosyalistkamumulkiyetinikorumaveguçlendir-mevesosyalistanavatanısavunmayukumlulugu.

“AnavatanısavunmakbutunSSCBvatandaşlarınınkutsalgore-vidir.”

Vatandaşlarınçeşitliderneklerkurmahakkına ilişkinolarak,Anayasamaddelerindenbirindeşunlarbelirtilmektedir:

“Işçisınıfınınveemekçihalkındigerkesimlerininsaflarındakienaktifveenyukseksiyasibilincesahipyurttaşlar,sosyalistsiste-miguçlendirmevegeliştirmemucadelesindeemekçihalkınoncusuolanveemekçihalkınbutun orgutlerinin,hemkamuvehemdedevletorgutlerininyoneticiçekirdeginitemsiledenSovyetlerBirli-giKomunistpartisi(Bolşevik)’tebirleşirler.”

SSCB’ninyeniAnayasataslagıVIII.SovyetKongresitarafındanoybirligiyleonaylandıvekabuledildi.

BoylelikleSovyetulkesiyenibirAnayasa,sosyalizminveişçiler-lekoylulerindemokrasininzaferinisomutlaştıranbirAnayasaka-zanmışoldu.

Anayasabuyolla,SSCB’ninyenibirgelişmeaşamasına,sos-yalist toplumun inşasının tamamlanmasıve toplumyaşamınınyolgosterici ilkesinin “Herkestenyeteneginegore,herkese ih-tiyacına göre” şeklindeki komünist ilke olacağı komünist top-luma tedricen geçiş aşamasına girmiş olduğunu belirtiyor veyeni bir çağ açan bu olguya yasal bir nitelik kazandırıyordu.

446


4. BUHARİNCİ-TROÇKİSTCASUSLAR, YIKICILAR VE VATANHAİNLERİÇETESİNİNKALINTILARININTASFİYESİ.SSCBYÜK-SEKSOVYETİSEÇİMİ İÇİNHAZIRLIKLAR.PARTİNİN İZLEYE-CEĞİYOLOLARAK,GENİŞPARTİ-İÇİDEMOKRASİ.SSCBYÜK-SEKSOVYETİSEÇİMLERİ.

1937yılında,Buharinci-Troçkistçeteninişledigicanicesuçlarlailgiliyenigerçeklergunışıgınaçıktı.Pyatakov,Radekvedigerleri-ninmahkemesi;Tuhaçevksi,Yakirvedigerlerininmahkemesivenihayet Buharin, Rykov, Krestinski, Rosengoltz ve digerlerininmahkemesi,BuharincilerinveTroçkistlerinuzunsuredenberibir“SagcılarveTroçkistlerBloku”şeklindeçalışanbirhalkduşmanlarıçetesihalindebirleşmişolduklarınıgosterdi.

Duruşmalar,buinsansupruntulerinin,Troçki,ZinovyevveKa-menevgibihalkduşmanlarıylabirlikte,EkimSosyalistDevrimininilkgunlerindenberiLenin’e,PartiyeveSovyetdevletinekarşıbirkomploiçindebulundugunuortayakoydu.1918başlarındaBrest-LitovskBarışımbaltalamayayoneliksinsiçabalar;Lenin’ekarşıgi-rişilenkomplove1918ilkbaharındaLenin,StalinveSverdlov’untutuklanmalarıveoldurulmeleriiçin“Sol”Sosyal-Devrimcilerleya-pılangizliittifak;1918yazındaLenin’inyaralanmasınayolaçanal-çakça suikast; 1918 yazında “Sol” Sosyal-Devrimcilerin isyanı;1921’de Lenin’in onderligini kundaklamak ve yıkmak amacıylaPartiiçindekigoruşayrılıklarınıkasıtlıolarakderinleştirilmesi;Le-nin’inhastalıgısırasındaveolumundensonraPartionderliginide-virmegirişimleri;devletsırlarınınduşmanlaraverilmesiveyabancıcasuslukorgutlerinebilgisaglanması;Kirov’unalçakçaoldurulme-si;yıkıcılıkvesaptırmafaaliyetlerivesabotajlar;Menjinski,Kuybi-şevveGorki’ninhainceoldurulmeleri—20yıllıkbirdonemiçindeyapılanbutunbunlarınvebenzerhainliklerin,burjuvadevletlerincasuslukorgutlerininemirleriyle,Troçki,Zinovyev,Kamenev,Bu-

447


harin,Rykovveuşaklarınınkatılımıyadadogrudanyonetimiileiş-lendigimeydanaçıktı.

Duruşmalar, Troçkist-Buharinci canilerin, efendilerinin, yaniyabancıdevletlerincasuslukorgutlerininarzusunauygunolarak,PartiyiveSovyetdevletiniyıkmaya,ulkeninsavunmagucunukun-daklamaya,yabancıaskerimudahaleyeyardımcıolmaya,KızılOr-du’nunyenilgisinihazırlamaya,SSCB’niparçalamaya,SovyetKıyıBolgesiniJaponya’ya,SovyetByelo-Rusya’sınıPolonya’ya,SovyetUkrayna’sınıAlmanya’yavermeye,işçilerinvekollektifkoylulerinkazanımlarınıyıkmayaveSSCB’ndekapitalistkoleligirestoreetme-yeçalıştıklarınıgunışıgınaçıkardı.

AslındabirsinekkadarbileguçluolmayanbuBeyazMuhafızcuceler,oylegoruluyorki,ulkeninefendileriolduklarıvegerçektenUkrayna’yı,Byelo-Rusya’yıveKıyıBolgesinisatabilecekyadavere-bilecekguçteolduklarızehabınakapılmışlardı.

BuBeyazMuhafızhaşarat,SovyetulkesininefendisininSovyethalkıoldugunuveRykovların,Buharinlerin,ZinovyevlerinveKa-menevlerinhepsinin,Sovyetdevletiningeçicihizmetlilerioldukları-nıvedevletinistedigiandaonlarıbirsupruntugibigorevlerindenatabilecekguçteoldugunuunuttular.

Buaşagılıkfaşistuşakları,Sovyethalkınınparmagınışoylebirkımıldatarakbunlarınhepsinisilipsupurebileceginiunuttular.

Sovyetmahkemesi,Buharinci-Troçkistcanilerikurşunadizil-meyemahkumetti.

IçişleriHalk Komiserliği, hükümleri infaz etti.Sovyethalkı,Buharinci-Troçkistçeteninimhasınıonayladıve

gündeme devam etti.Gundemdekigorev,SSCBYuksekSovyetiseçimlerinehazırlan-

mak ve bu seçimleri örgütlü bir şekilde yapmaktı.Parti,butungucunuseçimhazırlıklarınaverdi.Parti,yeniSSCB

Anayasasınınyururlugegirmesinin, ulkeninsiyasiyaşamındabir

448


donumnoktasıoldugunuduşunuyordu.Budonumnoktası,seçimsisteminintamolarakdemokratikleştirilmesi,sınırlıoyhakkıyeri-negeneloyhakkının,tameşitolmayanseçimleryerineeşitseçim-lere,çokdereceliseçimleryerinetekdereceliseçimlerinveaçıkoyyerinegizlioyesasınınkonmasıanlamınageliyordu.

YeniAnayasanınkabulundenonce,dinadamlarının,eskiBeyazMuhafızların,eskiKulaklarınvetoplumsalyararlıbirçalışmayap-mayanlarınoyhaklarıkısıtlanmıştı.YeniAnayasa,temsilciseçimle-rinigenelleştirerek,bukategorileregirenyurttaşlarınoyhakkıuze-rindekikısıtlamalarıkaldırdı.

Dahaonce,kentlivekoylunufusuntemsilesaslarındakifarklar-danoturu,temsilciseçimlerieşitolmuyordu.Oysaşimdi,seçimlerineşitliginikısıtlamazorunluluguortadankalkmışvebutunyurttaşlaraeşitlikesasıuzerindeseçimlerekatılmahakkıtanınmıştı.

Dahaonce,Sovyetiktidarınınortaveyuksekdereceliorganları-nınseçimleriçokdereceliidi.Oysaşimdi,yeniAnayasadakentvekoySovyetlerindenYuksekSovyet’ekadarbutunSovyetleriçinya-pılacakseçimlerintekdereceliolmasıesasıkabulediliyordu.

Dahaonce,Sovyettemsilcileriseçimleriaçıkoylayapılıyorduveadaylaradegil,adaylistelerineoyveriliyordu.Oysaşimdi,temsilcile-rinseçimigizlioylayapılacaktıveherseçimbolgesindeadayliste-lerinedegiladaylaraoyverilecekti.

Bu,ulkeninsiyasiyaşamındakesinbirdonumnoktasıydı.Yeniseçimsisteminin,halkınsiyasifaaliyetininartmasına,yı-

gınlarınSovyetiktidarorganlarınınhalkakarşısorumluluklarınınçogalmasınayolaçmasıkaçınılmazdıvenitekimoyleoldu.

Ulkeninsiyasihayatındakibudonumnoktasınatamolarakha-zırlıklıolabilmekiçin, iticigucunPartiolmasıveyapılacakseçim-lerdePartininonderrolununtamolaraksaglanmasıgerekiyordu.Fa-kat,bunungerçekleştirilmesi,ancakbizzatPartiorgutleriningunlukçalışmalarındatamolarakdemokratikleştirilmeleriyle;PartiTuzugu-

449


nunemrettigigibi,Parti-içiyaşantıdademokratikmerkeziyetçilikil-kelerinitamolarakuygulamalarıyla;Partininbutunorganlarınınse-çimyoluylaişbaşınagelmesiyle;Partideeleştiriveozeleştirinintamolarakgeliştirilmesiyle;PartiorganlarınınPartikitlesinekarşıso-rumlulugununtamolmasıylavebizzatPartikitlesinintamaktifhalegelmesiylemumkunolabilirdi.

1937ŞubatınınsonlarındayapılanMerkezKomitesiPlenumun-daJdanovyoldaşın,PartiorgutlerininSSCBYuksekSovyetiseçimle-rinehazırlanmasıkonusundasundugurapor,bazıPartiorgutleri-nin,seçimilkesiyerinekooptasyonusulunuuygulayarak,adaylaryerineadaylistelerineoyvererek,gizlioyyerineaçıkoyesasınıge-tirerekgunlukçalışmalarındaPartiTuzugunuvedemokratikmer-keziyetçilikilkelerinisistematikolarakçignedikleriniortayakoydu.Boyleuygulamalarınhakimolduguorgutlerin,YuksekSovyetse-çimlerindegorevlerinitamolarakyerinegetiremeyecekleriaçıktı.Herşeydenonce,Partiorgutlerindebuturanti-demokratikuygula-malara son vermekvePartiçalışmasınıgenişdemokratikesaslaruzerindeyenidenorgutlemekzorunluydu.

Bununiçin,Jdanovyoldaşınraporunudinlediktensonra,Mer-kezKomitesiplenumuşunlarıkararlaştırdı:

“a)Partiçalışmasını,PartiTuzugununongorduguParti-içide-mokrasiilkelerinintamvekoşulsuzolarakuygulanmasıtemeliuze-rindeyenidenorgutlemek.

b)PartiTuzugununongordugugibi,PartiKomiteleriiçinkoop-tasyonuygulamasınasonvermekvePartiorgutlerininyoneticior-ganlarınınseçimyoluylaişbaşınagelmesiilkesiniyenidenhakimkılmak.

c) Parti organları için yapılan seçimlerde aday listelerineoyverilmesiniyasaklamak;seçimlerdeadaylaraoyverilmesinevebu-tunPartiuyelerinin,adaylarakarşıçıkmaveonlarıeleştirmesınır-sızhakkınasahipolmak.

450


d) Partiorganlarıiçinyapılanseçimlerdekapalı(gizli)oyesa-sınıkabuletmek.

e) En alt seviyedeki Parti orgutlerinin Parti Komitelerinden,BolgeveAltBolgeKomitelerinevemillibolgelerdekiKomunistPar-tilerininMerkezKomitelerinekadarbutunPartiorgutlerinde,Partiorganlarınınseçilmesi;butunseçimlerinengeç20Mayıstarihinekadartamamlanması.

f) ButunPartiorgutlerinin,PartiorganlarınınhizmetsureleribakımındanPartiTuzugununongordugukurallarasıkısıkıyauy-ması;yani:EnaltseviyedekiPartiorgutlerindeyıldabir;mıntıkaveşehirorgutlerindeyineyıldabir;altbolge,bolgevecumhuriyetor-gutlerinde18aydabirseçimyapılması.

g) Temel Parti orgutlerinin, Parti Komitelerini genel fabrikatoplantılarındaseçmesisisteminesıkısıkıyabaglıkalmalarınısag-lamakvegenelfabrikatoplantılarınınyerinedelegetoplantılarınıngeçirilmesineizinvermemek.

h) BazıPartiorgutlerindegorulen,geneltoplantılarıkaldırmavebununyerinebolumtoplantılarıvedelegekonferanslarınıngeçi-rilmesineizinvermemek.“

BoyleceParti,yaklaşanseçimleriçinhazırlıklarabaşladı.MerkezKomitesininbukararıçokbuyuksiyasionemtaşıyordu.

Bukararınonemi,SSCBYuksekSovyetiseçimleriiçinPartininaçtıgıkampanyayıbaşlatmasındanibaretdegildi;bukarar,aynızamandaveoncelikle,Partiorgutlerininçalışmalarınınyenidenorgutlemelerine,Parti-içidemokrasiilkeleriniuygulamalarınaveYuksekSovyetseçim-lerinetamolarakhazırlanmalarınayardımcıoluyordu.

SeçimkampanyasınıgeliştirirkenParti,KomunistlervePartisizyıgınlararasındabirseçimblokukurulmasıfikriniseçimpolitikası-nınkoşetaşıyapmayakararverdi.Parti,seçimbolgelerindeParti-sizlerleortakadaylargostermeyekararvererek,Partisizlerleyıgın-larlaittifakhalinde,blokhalindeseçimleregirdi.Bu,burjuvaulkele-

451


rindeyapılanseçimlerdegorulmemişvetamamenimkansızolanbirşeydi.Ama,birbirineduşmansınıflarınartıkmevcutolmadıgıvenufusunbutunkesimlerininmanevivesiyasibirliginintartışıl-mazbirgerçekolduguulkemizde,KomunistlerlePartisizlerinbirseçimblokukurmalarıgayetdogaldı.

7Aralık1937’dePartiMerkezKomitesi, seçmenlerehitabenbir bildiri yayınladı. Bildiride şöyle deniyordu:

“12Aralık1937’de,sosyalistAnayasamızgereğince,Sovyetler

Birliği’nin emekçi halkı, SSCB Yüksek Sovyeti’ne temsilcilerini

seçecektir.BolşevikPartiseçimlere,Partisizişçilerle,köylülerle,

memurlarlaveaydınlarlablokhalinde,ittifakhalindegirmekte-

dir...BolşevikParti,kendiniPartisizlerdenayrıtutmamakta,ak-

sineseçimlerePartisizlerleblokhalinde, ittifakhalinde,işçive

memursendikalarıyla,GençKomünistlerBirliğivePartisizlerin

diğerörgütvekuruluşlarıylablokhalindegirmektedir.Dolayısıy-

la,temsilciadayları,KomünistlerinvePartisizlerinortakadayları

olacaktır;nasılherKomünisttemsilci,Partisizlerindetemsilcisi

olacaksa,herPartisiz temsilcideaynızamandaKomünistlerin

temsilcisiolacaktır.”

MerkezKomitesi’ninbildirisi,seçmenlereyapılanşuçagrıylasonaeriyordu:

“SovyetlerBirliğiKomünistPartisi(Bolşevik)MerkezKomi-

tesi,bütünkomünistlerivesempatizanları,Partisizadaylara,tıpkı

komünistadaylaraoyveriyormuşçasınaoyvermeyeçağırır.

SovyetlerBirliğiKomünistPartisi(Bolşevik)MerkezKomi-

tesi,tümPartisizseçmenleri,Komünistadaylara,tıpkıPartisiz

adaylaraoyveriyormuşçasınaoyvermeyeçağırır.

SovyetlerBirliğiKomünistPartisi(Bolşevik)MerkezKomi-

tesi,bütünseçmenleri,birlikSovyeti’neveMilliyetlerSovyeti’ne

girecektemsilcileriseçmeküzere12

452


Aralık 1937’de yekvücut olarak sandık başına gitmeye

çağırır.Sovyetdevletininyüceorganınatemsilciseçmeşerefini

vehakkınıkullanmayanbirtekseçmenolmamalıdır.

Yüksek Sovyet seçimlerine istisnasız bütün seçmenlerin

katılmasınısağlamayıyurttaşlıkgörevisaymayanbirtekaktif

vatandaşolmamalıdır.

12 Aralık 1937, SSCB’ni bütün milliyetlerden emekçi

halkının,Lenin’inveStalin’inmuzafferbayrağıetrafındabirliği-

nikutlayanbüyükbirbayramolmalıdır.”

11Aralık1937’de,seçimlerinarifesinde,Stalinyoldaşadaygos-terildigibolgeninseçmenlerinehitapettiveSSCBYuksekSovye-ti’neseçilecekdelegelerin,halkınseçtigikimselerinnasılolmasıge-rektiginianlattı.Stalinyoldaşşoylededi:

“Seçmenler,halktemsilcilerininkendilerineverilengörevi

yerinegetirecekyetenekteolmasını;çalışmalarındasiyasidar

görüşlülerseviyesinedüşmemesini;siyasigörevlerindeLenin’i

örnekalmasını;kamugörevlerindeLeningibiaçıkvekesinol-

malarını; mücadelede Lenin gibi acımasız olmasını; ortalık

karışmayabaşladığındave şuyadabu türbir tehlikeufukta

göründüğünde,Leningibihertürlüpaniktenvepanikbelirtisin-

den uzak olmasını, lehteki ve aleyhteki bütün unsurların

kapsamlıbir şekilde tespitedilip tartılmasınıgerektirenkar-

maşıksorunlarhakkındakararalmada,Leningibiakıllıvekesin

davranmasını;Leningibinamusluvedürüstolmasını;halkını

Leningibisevmesinitalepetmelidirler.”

SSCBYuksekSovyetiseçimleri12Aralıkgunubuyukcoşkunlukiçindeyapıldı.Buolay,seçiminotesindebirşeydi.OgunSovyethal-kınınzaferinikutlayanbuyukbirbayram,SSCBhalklarınınbuyukdostlugunuortayakoyanbirolaydı.

94milyonseçmenin91milyondanfazlasıyadayuzde96.8’i oykullandı. Seçime katılanların 89,844,000’i ya da yüzde 98.6’sı,

453

Onikinci bölüm.

Komünistler ve Partisizler blokunun adaylarına oy verdiler. Sa-dece 632,000 kişi, ya da seçmenlerin yüzde birinden daha azı,Komünistler ve Partisizler blokunun adaylarına karşı oy verdi-ler. Komünistler ve Partisizler blokunun istisnasız bütün adayla-rı seçildiler.

Boylece90milyonkişioybirligiyleSSCB’ndesosyalizminzafe-rini onayladı.

Bu,KomunistlervePartisizlerblokununonemlibirzaferiydi.Bu,BolşevikPartininbirzaferiydi.Bu,Molotovyoldaşın,EkimDevriminin20.yıldonumundeyap-

tıgıtarihikonuşmadasozunuettigi,Sovyethalkınınmanevivesi-yasibirligininparlakbirkanıtıydı.

454

Onikinci bölüm. Sonuçlar

SONUÇLAR

BolşevikPartisininkatettigitarihiyoldançıkarılacaktemelso-nuçlarnelerdir?

SovyetlerBirligiKomunistPartisi(Bolşevik)tarihibizeneog-retiyor?

1)Partitarihibizeherşeydenonce,proletaryanındevrimcibirpartisi,oportunizmdenarınmış,uzlaşmacılaraveteslimiyetçilerekarşıuzlaşmaz,burjuvaziyeveonundevletiktidarınakarşıtutu-mundadevrimcibirpartiolmaksızın,proleterdevriminveproletar-yadiktatorlugununzaferininimkansızoldugunuogretiyor.

Partitarihibize,proletaryayıboylebirpartidenyoksunbırak-manın,onudevrimcionderliktenyoksunbırakmakdemekoldugu-nu;onudevrimcionderliktenyoksunbırakmanıniseproleterdev-rimdavasınıyıkmakanlamınageldiginiogretiyor.

Partitarihibize,içbarışşartlarındayetişmiş,oportunistlerindumen suyundan giden, “sosyal reformlar”hayaliyle yaşayanvesosyaldevrimdenodukopanBatıAvrupatipialışılagelmişsosyal-demokratpartilerinboylebirpartiolamayacagınıogretiyor.

Partitarihibize,sadeceyenitiptebirpartinin,Marksist-Leni-nistbirpartinin,birsosyaldevrimpartisinin,proletaryayıburjuva-ziyekarşıtayinedicisavaşlarahazırlayabilecekveproleter devri-min zaferini orgutleyebilecekbir partinin boylebirpartiolabile-ceginiogretiyor.

SSCB’dekiBolşevikParti,boylebirpartidir.“Devrimöncesidönemde”,diyorStalinyoldaş,“azçokbarışçıl

gelişme döneminde, II. Enternasyonal Partilerinin işçi hare-

ketindeegemengüçolduğuveparlamentermücadelebiçimleri-

nintemelbiçimlerolarakgörüldüğübukoşullardaparti,son-

ralarıaçıkdevrimcisavaşkoşullarıaltındakazandığıciddiveta-

yinediciönemesahipdeğildiveolamazdıda.Çeşitlisaldırılara

455


karşıII.EnternasyonalisavunmakiçinKautsky,II.Enternasyo-

nalpartilerininsavaş aracı değil, birbarış aracı olduklarını,

tam da buyüzdensavaşsırasında,proletaryanındevrimciey-

lemleridöneminde;herhangiciddibirşeyegirişecekdurumdaol-

madıklarınısöyledi.Butamamıyladoğrudur.Amabunedemek-

tir?Budemektirki, II.Enternasyonalpartileri,proletaryanın

devrimci mücadelesi için işe yaramazdır; işçileri iktidara

götüren,proletaryanınmilitanpartilerideğil,parlamentoseçim-

leri ve parlamenter mücadele için düzenlenmiş bir seçim

aygıtıdır. Aslında, II. Enternasyonal oportünistlerinin ege-

menlikleridönemindeproletaryanınasılsiyasiörgütününparti

değil de parlamento fraksiyonu olduğu olgusu da bununla

açıklanır. Partinin bu dönemde gerçekte parlamento fraksiy-

onununbireklentisiveonahizmetetmekleyükümlübiröğeold-

uğuiyibilinir.Kanıtlamayagerekyokturki,böylesikoşullaral-

tındaveböylebirpartininyönetimialtındaproletaryayıdevrime

hazırlamaksözkonusubileolamazdı.

Amayenidönemingelipçatmasıyladurumtemeldendeğişti.

Yenidönem,sınıflarınaçıktançatışmasıdönemidir;proletary-

anındevrimcieylemlerdönemi,proleterdevrimdönemi,güçler-

inemperyalizmidevirmeye,iktidarınproletaryatarafındanele

geçirilmesine doğrudan hazırlanması dönemidir. Bu dönem,

proletaryanınönüneyenigörevlerkoyar:tümpartiçalışmasını

yeni, devrimcibir tarzdayenidenörgütlemek, işçileri iktidar

uğruna devrimci mücadele ruhuyla eğitmek, yedekleri ye-

tiştirmekveyakınlaştırmak,komşuülkelerinproleterleriyleitti-

fakkurmak, sömürgelerdeki ve bağımlı ülkelerdeki kurtuluş

hareketiylesağlambağlarkurmakvs.vb.Buyenigörevlerin,par-

lamentarizminbarışçılkoşullarındaeğitilmişolaneskisosyal-

demokratpartileringüçleriyleçözülebileceğinisanmak,kendini

onmazbirçaresizliğe,kaçınılmazbiryenilgiyemahkumetmek

456


demektir.Üstesindengelinecekböylesigörevlerinolduğuyerde

eskipartileribaştatutmayadevametmek,tamamensilahsızdu-

rumdakalmakdemektir.Kanıtlamayagerekyokturki,prole-

taryaböylebirdurumarazıolamazdı.

Yenibirpartinin,militanbirpartinin,devrimcibirpartinin,

proletaryayaiktidaruğrunamücadeledeönderlikedecekkadar

cesur,devrimcidurumunçapraşıkkoşullarıiçindeyolunuşaşır-

mayacakkadardeneyimli,hedefegidenyoldatehlikeliengelle-

rdensakınacakkadaresnekbirpartininzorunluluğuburadan

gelir.

Böylebirpartiolmaksızın,emperyalizmidevirmek,prole-

taryadiktatörlüğünükurmakdüşünülemezbile.

Buyeniparti,Leninizminpartisidir.”(Stalin,LeninizminSo-

runları,s.74/75.)

2)Partitarihibizeayrıca,işçisınıfıpartisinin,işçisınıfıhareke-tininileriteorisine,Marksist-Leninistteoriyeiyicehakimolmadık-ça,sınıfınınonderirolunu,proleterdevriminorgutleyicisiveonde-rirolunuoynayamayacagınıogretiyor.

Marksist-Leninist teorinin gucu, bu teorinin Partiye her du-rumdadogruyonubulma,olaylarıniçbaglantısınıanlama,bunlarınakışyonunuoncedengormevesadecebugunnasılvehangiyondegeliştiklerinidegil,gelecektenasılvehangiyondegelişeceklerinidegormeimkanısaglamasındayatar.

AncakMarksist-Leninistteoriyeiyicehakimolmuşbirpartigu-venleilerleyebilirveişçisınıfınıileriyegoturebilir.

Vetersine—Marksist-Leninistteoriyeiyicehakimolmayanbirpartiiseelyordamıylailerlemekzorundakalır,eylemlerindeguven-sizhalegelirveişçisınıfınıileriyegoturemez.

Marksist-LeninistteoriyeiyicehakimolmakiçinMarx’ın,En-gels’inveLenin’ineserlerindensoyutlanmışsonuçveonermeleridikkatleezberlemenin,uygunduştugundebunlarınakletmeyiog-

457


renmeninveboyleezberlenmişolansonuçveonermelerinheryer-degeçerliolacagınıumarak,bununlayetinmeninyeterliolacagısa-nılabilir.AmaMarksist-Leninistteoriyeboylebiryaklaşımtama-mıylayanlıştır.Marksist-Leninistteoriyibirdogmalaryıgını,birfetvalarlistesi,birimansimgesiolarak,Marksistleridebasmakalıpbilgiçler,dogmacılarolarakgormemekgerekir.Marksist-Leninistteori,sosyalgelişmenin,işçisınıfıhareketinin,proleterdevrimin,komunisttoplumuninşasınınbilimidir.Vebirbilim olarak,hare-ketsizdurmaz veduramaz; gelişir ve kendinimukemmelleştirir.Açıktırki,gelişmesiiçindeyenitecrubelerleveyenibilgilerlemutla-kazenginleşir;bazıonermelerivesonuçlarıda,zamanınakışıiçin-demutlakadegişir;yenitarihişartlaratekabuledenyenionermelervesonuçlarmutlakabunlarınyerinialır.

Marksist-Leninistteoriyehakimolmak,hiçbirşekilde,onunbu-tun formullerini ve onermelerini ezberlemek ve her kelimesinebaglanıpkalmakanlamınagelmez.Marksist-Leninistteoriyeha-kimolmakiçin,herşeydenonce,onunlafzıylaozunubirbirindenayırmayıogrenmeliyiz.

Marksist-Leninist teoriyehakim olmak, bu teoriyi özümle‐mekveonu,proletaryanınsınıfmucadelesinindegişenşartların-dadevrimcihareketinpratiksorunlarınınçozumundekullanma-yıogrenmekdemektir.

Marksist-Leninistteoriyehakimolmak,buteoriyidevrimcihareketinyenitecrubeleriyle,yenionermevesonuçlarıylazen-ginleştirmekdemektir;eskimişonermelerinivesonuçlarını,yenitarihişartlaratekabuledenyenileriyle,teorininozuneuygunola-rak degiştirmekte tereddut etmeksizin onu geliştirebilmek veilerletebilmekdemektir.

Marksist-Leninistteoribirdogmadegil,bireylemkılavuzudur.

Ikinci Rus Devrimine (Şubat 1917) kadar butun ulkelerinMarksistleri,parlamenterdemokratikcumhuriyetin,kapitalizmden

458


sosyalizmegeçişdonemindetoplumiçinenuygunsiyasiorgutlenmeoldugunuduşunuyorlardı.GerçiMarxdahayetmişliyıllarda,proletar-yadiktatorluguiçinenelverişlibiçiminparlamentercumhuriyetde-gil,ParisKomunuornegindebirsiyasiorgutlenmeoldugunubelirt-mişti.AmaneyazıkkiMarx,yazılarındabuonermeyifazlageliştir-memiştivebuonermeunutulmuştu.Ayrıca,Engels’in1891’deEr-furtProgramıtaslagınıeleştirirkenilerisurdugu,demokratikcumhu-riyetin“proletaryadiktatorluguiçinozgulbiçim”olduguşeklindekikesinbeyanı,Marksistlerindemokratikcumhuriyetiproletaryadik-tatorlugununsiyasibiçimiolarakgormeyedevamettiklerikonusun-dahiçbirşupheyeyerbırakmıyordu.Engels’inbutezidahasonra,LenindahilbutunMarksistlerinyolgostericiilkesihalinegeldi.An-cak1905RusDevrimiveozellikle1917ŞubatDevrimi,toplumunsi-yasiorgutlenmesininyenibirbiçimini,IşçiveKoyluTemsilcileriSov-yetleriniortayaçıkardı.Rusya’dakiikidevrimtecrubesininincelen-mesinedayanarakLenin,Marksistteoridenyolaçıkarak,proletaryadiktatorluguiçineniyisiyasibiçimin,parlamenterdemokratikcum-huriyetdegil,birSovyetlercumhuriyetioldugusonucunavardı.Bu-radanhareketleLenin,Nisan1917’de,burjuvadevrimindensosya-listdevrimegeçişdonemisırasında,proletaryadiktatorluguiçinenelverişlibiçimolarakbirSovyetCumhuriyetişiarınıortayaattı.Bu-tunulkelerinoportunistleriparlamentercumhuriyetesarıldılarveLenin’iMarksizmdenayrılmakvedemokrasiyiyıkmaklasuçladılar.Ama,elbetteki,MarksistteoriyiderinliginekavramışolangerçekMarksist,oportunistlerdegil,Lenin’di.ÇunkuLenin,Marksistteoriyiyenitecrubelerlezenginleştirerekilerletiyordu.OysaoportunistlerMarksizmigeriyeitiyorlardıveonermelerindenbirinibirdogmaha-linegetiriyorlardı.

EgerLeninMarksizminlafzıaltındaezilipkalsaydıveMarksiz-mineski,Engelstarafındanformuleedilenbironermesini,yenita-rihişartlarauygunbironermeyle,Sovyetlercumhuriyetineilişkin

459


yenionermeyledegiştirmekcesaretinigostermeseydi,Partimize,devrimimizeveMarksizmeneolurdu?Partikaranlıktaelyorda-mıylayurumekzorundakalır,Sovyetlerdagılırdı;Sovyetiktidarı-mızolmazdıveMarksistteoribuyukbirbaşarısızlıklakarşılaşırdı.Proletaryakaybeder,proletaryanınduşmanlarıkazanırdı.

Emperyalizm oncesi kapitalizmi incelemeleri sonucundaEn-gelsveMarx,sosyalistdevrimintekulkedezafereulaşamayacagı,ancakuygarulkelerintumundeyadaçogundaaynızamandaindiri-lecekbirdarbeylezafereulaşılabilecegisonucunavarmışlardı.Bu,19. yuzyılın ortalarında oluyordu.Busonuç,dahasonrabutunMarksistlerinyolgostericiilkesihalinegeldi.Ancak,20.yuzyılınbaşında, emperyalizm oncesikapitalizm, emperyalist kapitalizmhaline;ilerleyenkapitalizm,çuruyenkapitalizmhalinegeldi.Em-peryalistkapitalizmiincelemesisonucundaLenin,Marksistteoriyedayanarak, Engels veMarx’ın eski formulunun artık yeni tarihişartlarauymadıgıvesosyalistdevrimintekulkedezafereulaşması-nınmumkunoldugusonucunavardı.Butunulkelerinoportunistle-ri,EngelsveMarx’ıneskiformulunesarıldılarveLenin’iMarksizm-denayrılmaklasuçladılar.Amaelbetteki,Marksistteoriyiderinle-mesine kavramış olan gerçek Marksist, oportunistler degil, Le-nin’di.ÇunkuLenin,Marksistteoriyiyenitecrubelerlezenginleşti-rerek ilerletiyordu, oysa oportunistler onu geri itiyorlar ve onumumyalaştırıyorlardı.

EgerLeninMarksizminlafzıaltındaezilipkalsaydıveMarksiz-mineskidenvarmışoldugusonuçlardanbiriniterkedip,yerinesos-yalizmintekulkedezafereulaşmasınınmumkunoldugunu goste-ren yeni bir sonucu, yeni tarihi şartlara uygunbir sonucu koy-mak için gerekli teorik cesareti göstermeseydi, Partimize, devri-mimize ve Marksizme ne olurdu? Parti karanlıkta el yordamıylayürümek zorunda kalır, proleter devrimi önderlikten yoksun bı-

460


rakılır ve Marksist teoriçürümeye başlardı. Proletarya kaybeder,proletaryanın düşmanları kazanırdı.

Oportunizmherzaman,Marksistteorininveyaonunonerme-lerindenvevarmışoldugusonuçlardanherhangibirinindogrudandogruya inkarı demek degildir. Oportunizm, bazen, Marksizminilerlemesinionleyecekeskimişonermelerinesıkısıkıyasarılmaveonlarıbirerdogmahalinegetirmeteşebbusundeifadesinibulur.

Abartmışolmaktankorkmaksızındenilebilirki,Engels’inolu-mundenbuyana,Marksistteoriyiilerletenveonuproletaryanınsı-nıfmucadelesininyenişartlarındayenitecrubelerlezenginleştirenMarksistler,sadeceustateorisyenLeninveLenin’densonra,StalinveLenin’indigertakipçileriolmuşlardır.

VeLeninveLeninistler,Marksistteoriyiilerletmişolduklarıiçin,iştetambusebeptendolayı,LeninizmMarksizmindahadagelişti-rilmesidir;proletaryanınsınıfmucadelesininyenişartlarınınMark-sizmi,emperyalizmveproleterdevrimleriçagınınMarksizmi,sos-yalizminyeryuzununaltıdabirindezafereulaştıgıçagınMarksiz-midir.

OnderkadrolarıMarksistteoriyikavramışolmasaydı,buteori-yibireylemkılavuzuolarakalmasaydı,Marksistteoriyiproletarya-nınsınıfmucadelesininyenitecrubesiylezenginleştirerekonuiler-letmeyiogrenmeseydi,BolşevikPartiEkim1917’dezaferkazana-mazdı.

AmerikanişçisınıfıhareketiniyonetmeişiniyuklenenAmeri-ka’dakiAlmanMarksistlerinieleştirirken,Engelsşoyleyazıyordu:

“Almanlar,ellerindekiteoriyiAmerikanyığınlarınıharekete

geçirebilecekbirkaldıraçolarakkullanmayıbilmiyorlar;çoğu

hallerdebizzatkendileriteoriyianlamıyorlarveonudoktriner

vedogmatikbirbiçimde,ezberlenmesigerekenvebu takdirde

her ihtiyacacevapverecekbirşeyolarakelealıyorlar.Onlariçin

teori,bireylemkılavuzudeğil,birdogmadır.”(Sorge’yeMektup,

461


29Kasım1886,Marx-Engels,SeçmeMektuplar,Moskova1934,

s.357.)

Nisan1917’de,devrimcihareketinilerledigivesosyalistdevri-megeçişizorladıgıbirsırada,proletaryanınvekoylulerindevrimcidemokratikdiktatorluguşeklindekieskiformulehala,sıkısıkıyasarılanKamenev’ivebazıeskiBolşeviklerieleştirirken,Leninşoyleyazıyordu:

“MarxveEngelsherzaman,bizimöğretimizbirdogmadeğil,

bir eylem kılavuzudur derler ve, tarihi sürecin her bir

aşamasınınsomutiktisadivesiyasişartlarındazorunluolarak

değişikliğeuğrayan genel görevlerin tespitinden ibaret kalan

‘formüllerin’ezberlenmesiveanlamadantekrarlanmasıylahak-

lı olarak alay ederlerdi...BirMarksistin,gerçekhayatı,somut

gerçeklerigözönünealmasıvedüneaitbirteoriyesarılmayade-

vametmemesigerektiğiyolundakitartışılmazdoğruyukavra-

makönemlidir...”(Lenin-Stalin,1917Yılı,s.24ve26.)

3) Partitarihibunlardanbaşkabize,işçisınıfısaflarındafaaliyetgosteren ve işçi sınıfının geri kesimlerini burjuvazininkollarınaiterekişçisınıfınınbirliginibozankuçuk-burjuvapartileriezilme-digitakdirde,proleterdevriminzafereulaşmasınınimkansızoldu-gunuogretir.

Partimizintarihi,kuçuk-burjuvapartilere,Sosyal-Devrimcilere,Menşeviklere,Anarşistlerevemilliyetçilerekarşımucadelevebupartilerinkesinolarakyenilgiyeugratılmasıtarihidir.Egerbuparti-leryenilgiyeugratılmamışveişçisınıfısaflarındansurulupatılma-mışolsalardı,işçisınıfınınbirligisaglanamazdı.Veegerişçisınıfı-nınbirligisaglanmasaydı, proleter devrimin zaferini saglamakimkansızolurdu.

IlkbaştakapitalizminmuhafazasındanveEkimDevrimindensonraisekapitalizminrestorasyonundanyanaolanbupartilertamolarakyenilgiyeugratılmamışolsaydı,proletaryadiktatorlugunu

462


korumak, dış askerimudahaleyi altetmekve sosyalizmikurmakmumkunolmazdı.

Halkıaldatmakiçinhepsidekendilerine“devrimci”ve“sosyalist”susuverenkuçuk-burjuvapartilerinin,Sosyal-Devrimcilerin,Men-şeviklerin,Anarşistlerinvemilliyetçilerin,dahaEkimSosyalistDev-rimindenoncekarşı-devrimcipartilerhalinegelmelerivedahasonrayabancıburjuvacasuslukorgutlerininajanları;casuslardan,yıkıcı-lardan,saptırmacılardan,katillerdenvevatanhainlerindenmeydanagelenbirçetehalinialmalarıbirrastlantısayılamaz.

“Sosyaldevrimçağındaproletaryanınbirliği”,derLenin,“an-

cakMarksizmintamdevrimcipartisiyleveancakbütündiğer

partilerekarşıverilenamansızbirmücadeleylesağlanabilir.”(Le-

nin,TümEserler,ciltXXn,s.62.)

4) Partitarihibunlardanbaşkabize,işçisınıfıpartisinin,kendisaflarındakioportunistlerekarşıuzlaşmazbirmucadelevermezse,kendiiçindekiteslimiyetçileriezmezse,kendisaflarınınbirliginivedisiplininikoruyamayacagını;neproleterdevriminorgutleyicisiveonderirolunu,nedeyenisosyalisttoplumunkurucusurolunuoy-nayamayacagınıogretiyor.

Partimiziniçyaşantısınıngelişmetarihi,Partiiçindekioportu-nistgruplara—“Ekonomistler”e,Menşeviklere,Troçkistlere,Bu-harincivemilliyetçisaldırılarakarşımucadelevebugruplarıntambiryenilgiyeugratılmasıtarihidir.

Parti tarihi bize, butun bu teslimiyetçi grupların aslında,partimiziçindeMenşevizminajanları,onuntortusu,onunsurdu-ruculeriolduklarınıMenşeviklergibi,partideveişçisınıfısafla-rındaburjuvanufuzununaraçlarıydı.Bunun için,Partidekibugruplarıntasfiyesimucadelesi,Menşevizmintasfiyesimucadele-sininsurdurulmesiydi.

Eger“Ekonomistler”iveMenşeviklerialtetmeseydik,Partiyiin-şaedemezveişçisınıfınıproleterdevrimegoturemezdik.

463


EgerTroçkistleriveBuharincilerialtetmeseydik,sosyalizminkuruluşuiçingereklişartlarıyerinegetiremezdik.

Herturdenverenktenmilliyetçisapmalarıntemsilcilerinialtet-meseydik,halkıenternasyonalizmruhuylaegitemez,SSCBhalklarıarasındakibuyukdostlukbayragınıkoruyamazveSovyetSosyalistCumhuriyetlerBirligi’nikuramazdık.

Bazıkimseler,Bolşeviklerin,Partiiçindekioportunistunsurlarakarşımucadeleyeçokfazlazamanharcadıklarını,bunlarınoneminiabarttıklarınıduşunebilirler.Amabutamamenyanlıştır.Saflarımız-dakioportunizm,saglıklıbirorganizmadaki ulsergibidirveaslahoşgoruylekarşılanmamalıdır.Parti,işçisınıfınınoncumufrezesi,ilerikalesivegenelkurmayıdır.Işçisınıfınınyoneticikurmayında,şuphecilere,oportunistlere,teslimiyetçilerevehainlereyeryoktur.Burjuvaziyekarşıbirolum-kalımsavaşıverildigisırada,kendikur-mayında,kendikalesiiçindeteslimiyetçilervehainlervarsa,işçisı-nıfıcephedenvecephegerisindenikiateşarasındakalacaktır.Boy-lebirmucadeleninancakyenilgiylesonuçlanacagıaçıktır.Birkale-yi zaptetmenin en kolay yolu,onuiçeridenteslimalmaktır.Zaferkazanmakiçin,işçisınıfınınpartisi, işçi sınıfının yönetici kurma-yı, ileri kalesi, önce teslimiyetçilerden, kaçaklardan, grev kırıcı-larından ve hainlerden temizlenmelidir.

Lenin’evePartiyekarşımucadeleedenTroçkistlerin,Buharin-cilerinvemilliyetçisapmalarıntemsilcilerininsonunun,tıpkıMen-şevikveSosyal-Devrimcipartilerinkigibiolması, faşist casuslukorgutlerininajanları,casuslar,yıkıcılar,katiller,saptırmacılarveva-tanhainlerihalinegelmeleribirrastlantısayılamaz.

“Saflarımızdareformistler,Menşeviklerolduğusürece”,diy-

orduLenin,“proleterdevrimindezaferkazanmak,buzaferimu-

hafazaetmekimkansızdır.Bu,ilkeolaraksondereceaçıktırve

hemRusya’nın,hemdeMacaristan’ındeneyimleriylekesinbir

şekildedoğrulanmıştır...Rusya’da,birçokkereortayaçıkanzor

464


durumlar, eğer Menşevikler, reformistler ve küçük-burjuva

demokratlarıPartimizdekalmışolsalardı,mutlakaSovyetreji-

minindevrilmesiylesonuçlanırdı...”(Lenin,TümEserler,ciltXXV,

s.462/63,Rusça.)

“EğerPartimiziçbirliğinivesaflarınıneşsizbirliğinisağlay-

abildiyse,buherşeydenönceoportünizmpisliğindenkendini

zamanındaarındırması,saflarındantasfiyecileriveMenşevikleri

kovmayıbilmesindenötürüdür.Proletaryapartileriningelişme

vegüçlenmeyolu,saflarınıoportünistlerdenvesosyal-şovenle-

rden,sosyal-yurtseverlerdenvesosyal-pasifistlerdenarındır-

maktangeçer.Parti,kendinioportünistunsurlardanarındırarak

güçlenir:”(Stalin,LeninizminSorunları,s.84/85.)

5)Partitarihibundanbize,başarılarındanbaşıdonen,kendinibuyukgoren,çalışmasındakikusurlarıgormezliktengelmeyebaş-layanvehatalarınıkabullenmektenveonlarızamanındaiçtenliklevedurustçeduzeltmektenkorkanbirpartinin,işçisınıfınaonderlikrolunuoynayamayacagınıogretiyor.

Birparti,eleştiriveozeleştiridenkorkmazsa,çalışmasındakiha-tavekusurları, ortbas etmezse,parti çalışmasındaki hatalardandersçıkararakkadrolarınıegitirsevehatalarınızamanındaduzelt-meyibilirse,yenilmezbirpartihalinegelir.

Birparti,hatalarınıgizlerse,sancılımeseleleriortbasederse,herşeyyolundaymışgibidavranarakeksiklerininustunuorterse,eleştiriveozeleştiriyetahammulgostermezse,kendinibegenmişli-gevegururakapılırsaveilkbaşarılarıylayetinirse,mahvolur.

“Birsiyasipartininhatalarıkarşısındaki tavrı”,derLenin,

“bupartininciddiyetininvekendisınıfınaveemekçiyığınlara

karşı yükümlülüklerini gerçekte nasıl yerine getirdiğinin en

önemlivegüvenilirkıstaslarındanbiridir.Birhatayıiçtenlikle

kabuletmek,onunnedenlerinitespitetmek,onayolaçanşartları

tahliletmekveonudüzeltmeninyollarınıtitizliklesınamak-işte

465


ciddibirpartininözellikleribunlardır;görevleriniyerinegetir-

menin,yanisınıfıvesonradayığınlarıeğitmeninyolubudur.”

(Lenin,‘Sol’Komünizm—BirÇocuklukHastalığı,Moskova1940,

s.40.)

Vedevamla:“Bugünekadarbütündevrimcipartiler,gururakapıldıkları,

güçlerininneredeyattığınıgöremediklerivezaaflarınıortaya

koymaktan korktukları içinmahvoldular. Ama biz yıkılmayız,

çünkübizzaaflarımızıortayakoymaktankorkmuyoruz,veon-

larıaltetmesiniöğreneceğiz.”(Lenin,TümEserler,ciltXXVII,s.

260/61,Rusça.)

6)Nihayet,Partitarihibize,işçisınıfıpartisinin,yıgınlarlagenişbaglarıyoksa,bubaglarısurekliolarakguçlendirmezse,yıgınlarınsesinekulakvermeyiveonlarınacilihtiyaçlarınıkavramayıbilmez-se,sadeceyıgınlarıegitmeyedegil,yıgınlardanogrenmeyedehazırdegilse,milyonlarcaişçiyevetumemekçilereonderliketmeyetene-ginesahipgerçekbiryıgınpartisiolamayacagınıogretiyor.

Lenin’indedigigibi,birparti,ancak“engenişemekçiyıgınla-rıyla,ozellikleproleter,amaaynızamandaproleterolmayanemekçiyıgınlarladabaglarkurmayı,yakıntemashalindeolmayıveonlarlabirolçudekaynaşmayı”başarırsayenilmezhalegelir.(Lenin,‘Sol’Komunizm—BirÇocuklukHastalıgı,s.9.)

Birparti,kendinidarpartikabugunahapsederse,yıgınlardankoparsaveburokratikpastaortulmesineizinverirsemahvolur.

“Genişhalkyığınlarıylabağlarınıkoruduklarısürece”,diyor

Stalinyoldaş,“Bolşeviklerihiçbirgücünaltedemeyeceğinikural

sayabiliriz.Vetersine,Bolşevikleryığınlardankoptuklarıveyığın-

larlabağlarınıyitirdiklerian,bürokratikpaslaörtüldüklerian,

bütünkuvvetlerinikaybedecekvesıfıraineceklerdir.

Eski Yunanmitolojisinde Anteus adlı ünlü bir kahraman

vardır. Efsaneye göre, Anteus, denizler tanrısı Poseidon ve

466


yeryüzütanrıçasıGea’nınoğluydu.Kendisinidoğuran,emziren

veyetiştirenanasınaçokbağlıydı.Anteus’unaltedemediğitek

kahramanyoktu.Herkesonuyenilmezsayıyordu.Onungücüne-

redeyatıyordu?Onungücü,birdöğüştenezamanhasmıtarafın-

dansıkıştırılırsa,yere,onudoğuranvebesleyenanayadokun-

masındaveondanyenigüçalmasındayatıyordu.AmaAnteus’un

birzayıfyanıvardı:şuveyabuşekildeyerlebağınınkoparılması

tehlikesi.DüşmanlarıbuzaafındanyararlanarakAnteus’ualtet-

ti.Bu,Herkül’dü.Herkül,Anteus’unasılaltetti?Onukaldırıpha-

vadatuttu,yeredokunmasınıönlediveböyleceonuhavadaboğ-

du.Kanımca,Bolşeviklerbize,Yunanmitolojisininkahraman

Anteus’uanımsatıyorlar.Onlarda,Anteusgibi,kendilerinidoğu-

ran, emziren ve yetiştiren anayla, yani yığınlarla bağlarını

sürdürdükleri içingüçlüdürler.Veanalarıyla,halklabağlarını

sürdürdüklerisürece,yenilmezkalmakiçinherimkanasahip-

tirler. Bolşevik önderliğin yenilmezliğinin anahtarı burada

yatıyor.”(Stalin,PartiÇalışmasındakiEksiklikler,Moskova1937,

s.45.)

BolşevikPartininkatetmişoldugutarihiyoldançıkarılacakte-melderslerbunlardır.

Son

467

Onikinci bölüm. Içindekiler

IÇINDEKILER

Foreword ..................................................... 1Giriş........................................................... 3

BIRINCIBÖLÜMRUSYA’DASOSYAL-DEMOKRATIŞÇIPARTISI’NIN

YARATILMASIUGRUNAMUCADELE(1883‐1901)

1. Rusya’da serfligin kaldirilmasi ve sanayi kapitalizminin geliş-mesi.ModernsanayiproletaryasininortayaçikişI.IşçIsinifiha-reketininilkadimlari........................................ 6

2. Rusya’danarodizmvemarksizm.Plehanovve“emeginkurtulu-şu”grubu.Plehanov’unnarodizmekarşImucadelesi.Rusya’damarksizminyayilmasi ......................................13

3. Lenin’indevrimcifaaliyetininbaşlangici.PetersburgIşçIsinifi-ninkurtuluşuIçinmucadelebirligI. .........................23

4. Lenin’innarodizmve“legalmarksizm”ekarşImucadelesi.Le-nin’inIşçI-koyluittifakiduşuncesi.Rusyasosyal-demokratIşçIpartisi’ninbirincikongresi. .................................27

5. Lenin’in“ekonomizm”ekarşImucadelesi.Lenin’ingazetesi“is-kra”ninçikişI...............................................31

Kisaozet .....................................................34

IKINCIBÖLÜMRUSYASOSYAL-DEMOKRATIŞÇIPARTISININOLUŞTURULMASI.PARTI

IÇINDEBOLŞEVIKVEMENŞEVIKGRUPLARININORTAYAÇIKIŞI.(1901‐1904)

1.1901-1904yillarindarusya’dadevrimcihareketinyukselişI............................................................37

468

Içindekiler

2.Lenin’inmarksistpartiinşasiplani.“ekonomistlerinoportuniz-mi. “iskra”nin lenin’in plani ugruna mucadelesi. Lenin’in “neyapmali?”eseri.Marksistpartininideolojiktemelleri. .......41

3.Rusyasosyal-demokratIşçIpartisiikincikongresi.Programvetuzugunkabuluveyekparebirpartininyaratilmasi.Kongredekiayriliklarveparti IçindeikiegiliminortayaçikişI:bolşevikvemenşevik. ..................................................53

4.Menşevikliderlerinbolucufaaliyetleriveii.Partikongresindensonra parti Içindemucadelenin keskinleşmesi.Menşeviklerinoportunizmi.Lenin’in“bir,adimileri,ikiadimgeri”adlikitabi.Marksistpartininorgutseltemelleri.........................59

Kisaozet .....................................................70

ÜÇÜNCÜBÖLÜMRUS-JAPONSAVAŞIVEBIRINCIRUSDEVRIMIDONEMINDEMENŞEVIKLERVEBOLŞEVIKLER

(1904‐1907)1.Rus-japonsavaşI.Rusya’dadevrimcihareketindahadayuksel-mesi.Petersburg’dagrevler.9ocak1905’tekişliksarayonundeIşçIgosterisi.Gostericilereateşaçilmasi.Devriminpatlakver-mesi........................................................71

2.Işçilerinsiyasigrevlerivegosterileri.Koylulerarasindadevrim-cihareketingelişmesi.“potemkin”zirhlisindaayaklanma.............................................................77

3.Bolşeviklerlemenşeviklerarasindataktikgoruşayriliklari. Iii.Partikongresi.Lenin’in “demokratikdevrimdesosyal-demok-rasininikitaktigI”kitabi.Marksistpartinintaktiktemelleri.............................................................81

4.Devrimindahadayukselmesi.Ekim1905’tekitum-rusyasiyasigrevi.Çarligingeriadimatmasi.Çarinmanifestosu.IşçItemsil-cilerisovyetlerininortayaçikişI........................... 100

5. Aralik silahli ayaklanmasi. Ayaklanmanin yenilgisi. DevrimingeriçekilişI.Birincidevletdumasi.Iv.(birlik)partikongresi........................................................... 104

6.Birinci devlet dumasi’nin dagitilmasi.Ikinci devlet dumasi’nintoplantiyaçagrilmasi.V.Partikongresi.Ikincidevletdumasi’nin

469


dagitilmasi.Birincirusdevrimininyenilgininnedenleri. .. 114Kisaozet ................................................... 122

DÖRDÜNCÜBÖLÜMSTOLYPINGERICILIGIDONEMINDEMENŞEVIKLERVEBOLŞEVIKLER

BOLŞEVIKLERINBAGIMSIZBIRMARKSISTPARTIKURMASI(1908‐1912)

1. Stolypin gericiligI. Aydinlarin muhalif kesimlerinde çozulme.Yozlaşma egilimleri. Partili aydinlarin bir kismininmarksizmduşmanlarininkampinageçIşIvemarksizmin teorisini revizeetmegirişimleri.Lenin’in“materyalizmveampiriokritisizm”ki-tabindarevizyonistlerlehesaplaşmasivemarksistpartininteo-riktemellerinisavunmasi. ................................125

2—diyalektikvetarihimateryalizmuzerine ...............1353.StolypingericiligIdonemindebolşeviklervemenşevikler.Bol-şeviklerintasfiyecilereveotzovistlerekarşImucadelesi. ..171

4.BolşeviklerintroçkizmekarşImucadelesi.Partiduşmaniagus-tosbloku.................................................176

5. 1912pragpartikonferansi.Bolşeviklerinbagimsizbirmarksistpartikurmasi. ............................................180

Kisaozet ...................................................186

BEŞINCIBÖLÜMBIRINCIEMPERYALISTSAVAŞTANONCEIŞÇISINIFIHAREKETININ

YENIDENYUKSELIŞIDONEMINDEBOLŞEVIKPARTISI(1912‐1914)

1. 1912-1914donemindedevrimcihareketinyukselişI ......1882. Bolşevik gazetesi “pravda“. Iv. Devlet dumasi’ndaki bolşevikfraksiyon. ................................................193

3. Legalorgutlerdebolşeviklerinzaferi.DevrimcihareketindahadayukselişI.Emperyalistsavaşinarifesi...................202

Kisaozet ...................................................206

470


ALTINCIBÖLÜMEMPERYALISTSAVAŞDONEMINDEBOLŞEVIKPARTISI.

RUSYA’DAIKINCIDEVRIM.(1914—mart1917)

1.Emperyalistsavaşinpatlakvermesivenedenleri .........2072.Ii.EnternasyonalpartilerininkendiemperyalisthukumetlerininsafinageçIşI.Ii.Enternasyonal’intekteksosyal-şovenpartileredagilmasi. ................................................212

3.Bolşevikpartininsavaş,barişvedevrimsorunlarindakiteorivetaktigI ...................................................216

4.Cephedeçarlikordularininyenilgisi.Iktisadibozukluk.Çarliginkrizi .....................................................223

5.Şubatdevrimi.Çarligindevrilmesi.IşçIveaskertemsilcilerisov-yetlerininkurulmasi.Geçicihukumetinkurulmasi.Ikiliiktidar...........................................................225

Kisaozet ...................................................232

YEDINCIBÖLÜMSOSYALISTDEVRIMINIHAZIRLAMAVEGERÇEKLEŞTIRME

DONEMINDEBOLŞEVIKPARTI(nisan1917‐1918)

1.Şubatdevrimindensonraulkededurum.Parti,yeraltindançika-rakaçiksiyasiçalişmayageçer.Lenin’inpetrograd’avarişI.Le-nin’innisantezleri.Partininsosyalistdevrimegeçmesiyaseti...........................................................234

2.Geçicihukumetkrizininbaşlangici.Bolşevikpartininnisankon-feransi. ..................................................241

3.Bolşevikpartininbaşkenttekibaşarilari.Geçicihukumetordula-rinin cephedeki başarisiz saldirisi. IşçI ve askerlerin temmuzgosterisininbastirilmasi..................................247

4. Bolşevik partinin silahli ayaklanmaya hazirlanma yolunu be-nimsemesi.Vi.Partikongresi. ............................252

5.Generalkornilov’undevrimekarşIkomplosu.Komplonunbasti-rilmasi.Petersburgvemoskovasovyetleribolşevikleregeçiyor...........................................................257

471


6.Petersburg’daekimayaklanmasivegeçicihukumet’intutuklan-masi. Ii.Sovyetkongresivesovyethukumetininkurulmasi. Ii.Sovyetkongresininbarişvetoprakkonusundakikararnamele-ri.Sosyalistdevriminzaferi.Sosyalistdevriminzafereulaşmasi-ninnedenleri. ............................................263

7.Bolşevikpartininsovyetiktidarinisaglamlaştirmamucadelesi.Brest-litovskbarişI.Vii.Partikongresi ...................276

8.Sosyalizmininşasininilkadimlariuzerinelenin’inplani.Yoksulkoylukomitelerivekulaklarindizginlenmesi.“sol”sosyal-dev-rimcilerinisyaniveisyaninbastirilmasi.V.SovyetkongresiveR.S.F.S.C.Anayasasininkabulu. ...........................283

Kisaozet ...................................................288

SEKIZINCIBÖLÜMYABANCIASKERIMUDAHALEVEIÇSAVAŞ

DONEMINDEBOLŞEVIKPARTI(1918‐1920)

1.Yabanciaskerimudahaleninbaşlangici.Içsavaşinilkdonemi...........................................................290

2.Almanya’ninaskeriyenilgisi.Almanya’dadevrim.Iii.Enternas-yonal’inkurulmasi.Viii.Partikongresi....................296

3. Mudahalenin gelişmesi, sovyet ulkesinin ablukaya alinmasi.Kolçak’inharekativeyenilgisi.Denikin’inharekativeyenilgisi.Uçaylikbirara.Ix.Partikongresi. ........................304

4. Polonya soylularinin sovyet rusya’ya saldirisi. General vran-gel’inharekati.PolonyaplanininbaşarisizligI.Vrangel’inbozgu-nu.Mudahaleninsonu. ...................................310

5.Sovyetcumhuriyeti, ingiliz-fransiz- japonpolonyamudahalesiilerusya’daburjuvaziveçiftliksahiplerininbeyazmuhafizkar-şI-devrimininbirleşikkuvvetlerininasilveniçinyendi?...314

Kisaozet ...................................................319

472


DOKUZUNCUBÖLÜMBARIŞÇILEKONOMIKRESTORASYONÇALIŞMASINA

GEÇIŞDONEMINDEBOLŞEVIKPARTISI(1921‐1925)

1. DişmudahaleninveIçsavaşintasfiyesindensonrasovyetcum-huriyeti.Restorasyondonemininguçlukleri. ..............321

2—partidesendikalaruzerinetartişma.X.Partikongresi.Muha-lefetinyenilgisi.Yeniekonomikpolitika’ya(nep)geçIş ....325

3.Nep’inilksonuçlari.Xi.Partikongresi.Sovyetsosyalistcumhu-riyetlerbirligI’ninkuruluşu.Lenin’inhastaligI.Lenin’inkoope-ratifplani.Xii.Partikongresi. .............................335

4. EkonomikrestorasyondakarşilaşilanguçluklerekarşImucade-le.Troçkistlerlenininhastaligindanyararlanarakfaaliyetleriniartiriyorlar. Yeni parti tartişmasi. Troçkistlerin yenilgisi. Le-nin’inolumu.LeninseferberligI.Xiii.Partikongresi. ......342

5. Restorasyon doneminin sonuna dogru sovyetler birligI. Ulke-mizdesosyalistinşavesosyalizminzaferisorunu.Zinovyev-ka-menev’in“yenimuhalefet”I.Xiv.Partikongresi.Ulkeninsosya-listsanayileşmepolitikasi.................................350

Kisaozet ...................................................362

ONUNCUBÖLÜMULKENINSOSYALISTSANAYILEŞMESIMUCADELESINDEBOLŞEVIKPARTISI

(1926‐1929)1. Sosyalist sanayileşme donemindeki guçlukler ve onlari aşmamucadelesi.Partiduşmanitroçkistlervezinovyevistlerbloku-nunkuruluşu. Blokun anti-sovyet eylemleri. Blokun yenilgiyeugratilmasi. ..............................................363

2. Sosyalist sanayileşmeninbaşarilari. Tarimin geri kalmasi. Xv.Partikongresi.Tarimdakollektifleştirmepolitikasi.Troçkistlervezinovyevcilerblokununezilmesi.Siyasiikiyuzluluk.....371

3.KulaklarakarşItaarruz.Partialeyhtaribuharin-rykovgrubu.Bi-rincibeşyillikplaninkabulu.Sosyalistyarişma.Kollektiftarimayonelikkitlehareketininbaşlamasi. ......................378

Kisaozet ...................................................387

473


ONBIRINCIBÖLÜMTARIMINKOLLEKTIFLEŞTIRILMESIUGRUNA

MUCADELEDEBOLŞEVIKPARTI(1930‐1934)

1. 1930-1934yillarindauluslararasidurum.Kapitalist ulkelerdeiktisadi kriz.Mançurya’nin japonya tarafindan ilhak edilmesi.Almanya’dafaşizminiktidaragelmesi.Ikisavaşmihraki...........................................................389

2. Kulakunsurlarikisitlamapolitikasindan,sinifolarakkulaklaritasfiyeetmepolitikasinageçIş.Kollektif çiftlikhareketikonu-sundakipartipolitikasininçarpitilmasinakarşImucadele.Kapi-talist unsurlara karşI tum cephe boyunca taarruz. Xvi. Partikongresi. .................................................393

3. Ulusal ekonominin butun kollarini yeniden kurma politikasi.Tekniginonemi.Kollektifçiftlikhareketinindahadayayilmasi.Makine-traktoristasyonlarininsiyasişubeleri.Beşyillikplanindortyildatamamlanmasininsonuçlari.Sosyalizmintumcepheboyuncazaferi.Xvii.Partikongresi. .......................405

4. Buharincilerin yozlaşarak siyasi sahtekarlar haline gelmesi.Troçkist sahtekarlarin yozlaşarakkatiller ve casuslardanolu-şanbirbeyazmuhafizçetesihalinialmasi.S.M.Kirov’unalçakçaoldurulmesi.BolşevikuyanikliginartirilmasiIçinpartininaldigItedbirler..................................................420

Kisaozet ...................................................426

ONIKINCIBÖLÜMSOSYALISTTOPLUMUNINŞASINITAMAMLAMAMUCADELESINDE

BOLŞEVIKPARTI.YENIANAYASANINKABULU.(1935‐1937)

1. 935-1937 yillarinda uluslararasi durum. Iktisadi krizin geçiciolarakhafiflemesi.Yenibiriktisadikrizinbaşlamasi.Italya’ninhabeşistan’Iilhaki.Ispanya’daalmanveitalyanmudahalesi.Ja-ponya’ninmerkeziçin’Iistilaetmesi.Ikinciemperyalistsavaşinbaşlamasi. ...............................................428

2. SovyetlerbirligI’ndesanayivetarimindahadagelişmesi.Ikincibeşyillikplaninzamanindan oncegerçekleştirilmesi.Tarimin

474


yenideninşasivekollektifleştirmenintamamlanmasi.Kadrola-rinonemi.Stahanovhareketi.Yukselenrefahduzeyi.Yukselenkulturduzeyi.Sovyetdevriminingucu. ...................434

3. VIII.Sovyetkongresi.Sscb’ninyenianayasasininkabulu...........................................................442

4. Buharinci-troçkistcasuslar,yikicilarvevatanhainleriçetesininkalintilarinintasfiyesi.SscbyukseksovyetiseçimiIçinhazirlik-lar. Partinin izleyecegI yol olarak, geniş parti-IçI demokrasi.Sscbyukseksovyetiseçimleri. ............................448

Sonuçlar....................................................456

475


476


477

Documents

History of CPSU(b). Short course. 2017. Turkishciml.250x.com/.../history_of_cpsu_b_short_course_2017_turkish.pdf · tinin ve ülkemizde sosyalist toplumun inşasının tarihidir