Ho bieu chanh nhon tinh am lanh

Nh n tình m l nh 1 www.hobieuchanh.com

Nh n tình m l nh Bi u Chánh

I TH NH T

Hu nh Tú Phan m i c t m t nhà l u, g n châu thành B c Liêu c a ngó ra l iSóc Tr ng. Nhà c t kinh dinh ki u v xinh p, n n cao c a r ng t ng ch c, thanglài, t h ng u có làm c a s ng ánh sáng l t vào nhà. Hai t ng u lót g chbông ng lau chùi cho s ch, nóc l p ngói móc lòm, c a s s n d u xám lángbóng.

Tr c có d n m t cái sân r ng l n, chánh gi a ã xây hòn non trên h n c,trên nh ông ti u lum khum gánh c i, d i khe ng ông thong th ng i câu, bên kiath ng m c c i trâu n, bên n chú cày i ra ru ng.

ngoài i vô kh i c a ng r i t ra hai ng vô nhà. D c theo hai ng yã tr ng bông th , bông vàng xen bông tr ng, lá l n lá xanh, hai bên l i ng

n hai cái b n, tính tr ng cây coi cho p. Phía sau có c t m t cái nhà dài támn, r i chia ra ch xây b p, ch ch a , ch xe h i, ch xe ng a, còn d m yn dành cho gia inh .

Kho ng t c t nhà n y th t là r ng l n, không còn b tr ng, nhi u ch ch ath y tr ng cây gì. Tuy v y mà m t t ã ban b ng ph ng, có l ch ng ch nhà d n

nhà m i s tr ng m n, ng cam, ho c tr ng cau t chu i chi ây ch ch ngkhông.

Phía tr c d c theo mé l , ã xây t ng r i rào song s t, còn ba phía kia xây trch c m rào cây. Ng i i ng, h i ngang qua th y nhà m i nguy nga th ng

hay ngh lu n, k khen nhà c t úng ki u, ng i ti c xung quanh nhà ch a tr ngcây, k chê nhà c t xa châu thành, ng i l i nói mu n khoe c a nên c t nhà t t h nthiên h .

Tú phan c t nhà v a xong ng lo óng t , mua bàn, t gi ng, s m ghng n l tân gia, thình lình hay tin quan trên xét công làm h i ng a h t g n hai

khóa và m i k nhà n c phóng trái u s n lòng em b c cho vay nhi u, nênth ng ch c Huy n Hàm, ng r ràng trong h ng xã.

Ch phú ã c nay thêm ch quý n a, ng i i ph n nhi u h c nhy thì to i chí ph nguy n. Tú Phan là ng i trong b c th ng dân xu t thân, nhn h i may m n c giàu, nay c ng nh v n h i may m n c sang n a, th m

ngh có ti n mà không có ch c thì c ng không oai, t rày mình có ti n mà l i có ch c,giàu sang g m , s m c ã c r i ch ng lo chi n a. Tú Phan l t t s m s a

n d p nhà m i cho xong, nh chi u chúa nh t 20 janvier1 thi t ti c l n làm ltân gia v i tân quan luôn m t b a. H ng thi p g i i r i, t bà con cho n ng iquen bi t, ai ai c ng u nao n c lo s m l v t ng i khánh h .

1 tháng giêng

http://www.hobieuchanh.com


Ngày vui ã n, s p t c ng v a xong. S m mai chúa nh t, s p tá n, n vài m i ng i, chia nhau t p b c thang trèo lên m y c a treo c , t p óng n c

gi ng dây cùng ngoài sân ng treo èn.Hu nh Tú Phan, v a tròn n m m i hai, m t dài trán r ng, râu vu t ngo ng

lên hai bên mép, tóc ít l i m b c hoa râm, chân i giày thêu c m, mình m c áoqu n l a tr ng, m t mang ki ng g ng vàng, mi ng ng m ót mã não2 , ra ng tr csân coi tá n treo èn bu c c . C a ng s t s n màu lòm, mà l i còn bi u c mtàu a vòng nguy t, r i k t bông coi cho r c r thêm. Trong nhà bàn c m gh mây,cái nào c ng m i tinh, mà còn bi u lau chùi, ng nhìn cho th y m t. Trên m i bàn

u m t bình bông, bông thi t c m xen bông gi nên m i thoáng ngó qua khôngbi t bông nào là bông làm, bông nào là bông tr ng. D a m y g c c t u có m tch u ki ng, ch n y bùm s m3, ch kia càng th ng4, bên n y cau lá vàng,bên kia inh l ng5 tr ng. M y c a s u treo màn thêu bông gi y ngang d c.

Trong bu ng, v Tú Phan là oàn Th Xuân, tu i v a 45, n c da tr ng; g ngt tròn, u tóc b i th u, móng tay chu c m i vi t, tay eo cà rá; c v n dây

chuy n, ng ng i trên ván n tr u mà nói chuy n v i m y ng i àn bà d i CáiCùng lên cung h . Con gái Tú Phan là Hu nh Phi Ph ng, tay ôm hai t m màn thêu, trên l u l n t ng n c thang i xu ng. Cô tu i m i 17, n c da tr ng , u tóc enhuy n, hàm r ng tr ng u nh h t b u, ngón tay dài trông nh da gi y, mình m cáo lãnh màu bông ph n, qu n l a Bom Bay6 m i tinh, chân i giày thêu c m, bôngtay cà rá dây chuy n u nh n h t xoàn lóng lánh. Cô xu ng h t thang r i m i nói

i m :„Con ã k t hai t m màn r i ây má. a cho ba ng bi u h treo hé“. Th

Xuân ngó hai t m màn r i g t u. M y ng i àn bà ng nói chuy n, ai c ngday l i ngó Phi Ph ng r i nói v i Th Xuân: ”Cô hai nay l n d ! Bà c ng g n làm sui

i“.Phi Ph ng nghe nói m c c nên ôm hai t m màn l t t i ra ngoài tr c, Th

Xuân tay x a thu c, m t ngó ra c a s mà áp: “Ôi! H mu n làm sui thi u gì! Có haiba ch g m ghé, mà ba nó nói còn nh nên ch a ch u g . Tôi có m t mình nó nên

ng l m. Ba nó nói c c ch ng ã tôi ph i cho nó i h c trên Sài Gòn m y n mnay. X a rày tôi nói l m m i ch u lên mà em nó v ó a“.

d i b p p7 Tri u Châu lãnh d n ti c t p xe , t p nhóm l a. Nói chuy nxí xô xí xào, còn s p gia inh n u c Vi t Nam ãi khách àn bà, a x t th t, a l trau ch n r n chàng ràng nh nhóm ch .

2 ót: ng u, mã não: lo i á ng c quý (ambre). ng hút thu c u b ng mã não3 lo i cây ki ng có lá b ng u ngón tay, trái ng t, thích ng c t t a4 c n th ng, càn th ng, c n l ng, c n th n: lo i ki ng t ng t nh cây bùm s m nh ng có gai, c nth ng và bùm s m là hai lo i ki ng tthích ng cho c t t a5 lo i cây thu c h nh n sâm, th ng tr ng làm ki ng.6 Thành ph c a n , n i ti ng v l a t t7 m t nhóm ng i



Phi Ph ng a hai t m màn cho cha r i cha con ng coi tá n treo hai bêna bu ng. Màn treo v a r i thì có m t th y, ch c ch ng 19, 20 tu i g ng m t sáng, t ng i khoan thai, mình m c qu n tr ng, áo n en, c th t cà v t màu tím; ui nón tr ng, chân mang giày vàng, ngoài c a ngõ th ng th ng i vô nhà. Phi

Ph ng dòm th y, mi ng chúm chím c i r i nói v i cha:„Anh ký Linh n kìa ba. Cha ch b a nay nh di n áo qu n coi p d “.Tú Phan dòm ra th y Phan Duy Linh, con c a ng i b n thân thi t v i mình h i

tr c, ng làm ký l c trong H ng S B c Liêu r i c ng c i, ch Duy Linh b cvô nhà mà h i:

- a nay chúa nh t cháu ngh h ?- b a nay cháu ngh , nên l t t n cung h bác và giúp ãi khách h u

bác.- ! c a! S p nh nhà ây nó kh l m, v y cháu ch i ng coi s p

t dùm cho bác.- Cô hai v hôm nào?Phi Ph ng nghe h i t i mình thì tay v n gh , m t li c Duy Linh áp:- Em v hôm th ba.- m rày tôi không hay, ch tôi dè có cô v thì tôi ra th m cô.- Em mu n sai b y tr cho anh hay, song em nghe ba em nói có m i anh n

nên không dám làm r n anh.Duy Linh em nón móc trên u nai g n c a s , Phi Ph ng i l n l i bàn c n

gi a nhà, th y trong bình c m ba bông hu l n x n v i bông v i, bèn thò tay kéonhánh bông hu vô l m i mà h i, m t ngó theo Duy Linh. Lúc y Tú Phan m c ngoài c a, Duy Linh c t nón r i day l i th y Phi Ph ng ngó mình li n h i:

- Cô h c n m nay ã thi b ng c p s h c r i hay ch a?- Ch a, em còn ng i l p nhì, qua sang n m em i thi m i ng. Mà ba v i má

em tính b t nhà, không cho i h c n a, th nên em không trông mong b ng c p r i.- Bác Huy n tính nh v y c ng ph i. Con nhà nghèo nàn ph i h c thi l y cho

c b ng s h c ng i d y h c ki m l ng n. Cô là con nhà giau sang, h c bi t vi c i v i ng i ta v y thôi, c n gì ph i có b ng c p.

- Con ng i i giàu nghèo m y h i. N u em h c l d nh v y, r i sau emnghèo bi t làm ngh gì nuôi mi ng?

- Làm sao nghèo c. Cô khéo lo vi n vông quá.- Húy, cu c i d i i không ng ng; ai dám ch c giàu ba h cho c anh.Tú Phan ngoài c a b c vô, nghe con nói nh v y c i nói v i Duy Linh:

”Quan ph g i i h m t t m bi n t t quá. B y tr ng khiêng vô nhà kìa“. DuyLinh v i Phi Ph ng ngó ra c a th y hai ng i khiêng vô m t t m bi n s n son chthi p vàng coi l ng l y l m. Vô t i nhà r i hai ng i khiêng m i d ng t m bi n d acánh c a r i móc túi l y a cho Tú Phan m t phong th . Tú Phan xé th coi s qua

i d y khiêng t m bi n treo trên c a gi a ngó vô nhà. Ch ng treo r i, ai n y ngng nh m, Phi Ph ng m i h i cha:

- n ch l n vi t ngay gi a nói gì ba?- n ch ó là:”ph c l c trùng lai“



- “ph c l c trùng lai” ngh a là gì?- Ngh a là ph c l c n m t l t, ý quan Ph mu n nói ba có ph c c t

c nhà m i mà l i c ch c Huy n Hàm n a.- Ch Vi t Nam k quá, có 4 ch mà c t ngh a ra dài d , còn hai hàng ch

nh m i bên ó nói gi ng gì v y ba?- Bên n y „hu nh ph i nh n huynh vinh th ng hàm tri huy n chi khánh” còn

bên kia “ c Liêu nh t h ng Tri Ph Tr n Bá Thi n cung h ”.Duy Linh nghe Tú Phan c d t l i li n h i:- Quan Ph m ng tân quan mà sao không m ng tân gia luôn m t l t v y

bác há?Tú Phan c i áp r ng:- , cái ó c ng k ; trong thi p m i n tân gia v i tân quan mà không bi t t i

sao quan Ph quên. Hay ng cho ngh a tân quan tr ng h n tân gia nên ng tânquan mà thôi.

Tú Phan nói ch a d t l i thì l i th y h khiêng v m t b tranh c n v i m t c pc bình l n và a m t phong th n a. Tú Phan xé th coi r i c i mà nói v i m y

ng i kia:- y em v nói qua cám n ông Bá h nhé!Tú Phan day l i nói v i Duy Linh r ng:- n y c a Bá h Siêu d i Trà Nho.Duy Linh d b tranh ra xem, n ôm c p l c bình lên trên bàn. Tú Phan

y gia inh treo b tranh c n trên vách r i ng ng m v i Duy Linh, còn Phi Ph ngvô trong bu ng.

Tú Phan m i nói v i Duy Linh:- Ông Ph Thi n v i Bá h Siêu mu n làm sui v i bác nên hai ông i h t t

quá?Duy Linh nghe nói thì cúi m t xu ng t m t h i m i nói:- Bác có m t mình cô hai, ông nào mu n làm sui thì m t ông thôi, ch hai ông

u mu n làm sui h t sao c.- th y bác giàu l i ch có m t a con nên h ch n r n; n u bác ành ch

nào mà g m t ch ch con âu có g cho h t c. Mà hai nhà n y bác coi ch a v acon m t, quan Ph sang tr ng sánh v i bác x ng sui gia l m, nh ng ng t ông kh c

c quá nên s con h t c; th ng con ng h c không b ng ai h t. Còn Bá h Siêugiàu l n, song ông quê mùa thô t c; th ng con ông l i d t c không bi t chi c . Ch cbác không th làm sui v i ông c.

- Cô hai c ng ã tr ng tu i r i, mà cô l i h c c ng khá b i v y bác có g chnào cháu t ng c ng nên d ý c .

- Ch sao! Con gái i nay g bán nh l p tr c sao c, hu ng chi nó cóc, thu nay ã t p quen theo tánh v n minh. H bác ch n l a xong r i, bác ph ii d nó l i r i m i nh n l i v i ng i ta ch . T i hai ch n y bác không ng b ng

nên bác ch a nói v i nó … À hôm tr c bác i Sài Gòn v bác g p cha con ông h ing Lâm Yên Trà Kha. Cháu bi t th ng con ông h i ng Lâm Yên không?

- Th a bi t.



- nó tên gì v y?- Th a tên Lâm Th Thi p.- Ông h i ng x u ng i mà ông có th ng con ng quá há? Ông nói nó i

Tây h c m y n m nay ã u Tú Tài, không bi t có thi t nh v y không?- Th a, nó u tú tài thi t.- Sao cháu bi t?- Hôm tháng tr c cháu có c nh t trình cháu có th y nói vi c y.- , n u v y quý l m. Chà chà! Ông h i ng n y có ph c quá há? Trông

ng mu n làm sui v i bác hay sao mà b a g p bác, ng h i th m tu i con n . R nhth ng ó bác ành b ng l m a.

- Cháu nghe nói Lâm Yên b thua quá nên trong nhà nghèo r i.- ! Ng i ta giàu có nát v c ng còn b tre ch , l nào mà t i h i.- y ng i bài b c ch ng ch c ch n gì âu. H nóng m i trong m t sòng thì

ng h t nhà.- Ph i, cháu s nh v y c ng ph i. Mình làm sui v i m y ng i bài b c ví

nh h thua thì th nhà h c ng ch ng c n gì n mình, s là s th ng r nó gi ngtánh cha nó r i nó ánh bài b c n a m i kh cho mình a.

Tú Phan nói d t l i r i ng ngó Duy Linh r i c g c u8. Phi Ph ng trongbu ng b c ra th a ba:

- m d n r i v y m i ba vô n ng cho anh ký nh n v i.Tú Phan d t Duy Linh vô nhà sau n c m. Duy Linh b c vô t i c a bu ng; li n

ch p tay xá Th Xuân v i m y ng i khách àn bà. Th Xuân g t u r i h i DuyLinh:

- Cháu l i h i nào?- cháu t i h i s m.- y mà có hay âu!- , nãy gi cháu ngoài v i bác trai.- Cháu còn c n ph ch bác ghé h i ó, hay là ã d n i ch khác?- Th a, cháu còn ó.

t ng i khách àn bà m i h i Th Xuân:- Th y n y là ai mà kêu b ng cháu?Th Xuân c i áp:- Kh d hôn! M y ch quên r i hay sao? Nó là con chú H ng Chánh Hi n anh

em ng h ng v i nhà tôi, h i tr c làm ru ng v i nhau d i Cái Cùng ó.- y hay sao? Tr i i! H i ó còn nh , bây gi nó l n lên coi l h n. T khi

hai v ch ng ông H ng m t r i nó có v d i n a âu mà bi t. Bây gi cháu làmvi c gì âu v y cháu? Duy Linh nghe h i li n áp r ng:

- Th a, cháu làm ký l c ngoài S Th ng Chánh- Cháu n l ng bao nhiêu m t tháng?- Th a, 30 ng.

8 g t u nhi u l n t ý ng thu n



- Cháu có ki m chác ti n ngoài c hay không?Duy Linh nghe h i t i câu ó thì m c c nên cúi m t xu ng t r i nói nho nh :- Th a, không.Tú Phan m i m i m y bà ng i chung ng nói chuy n chung cho vui. Tú Phan

i Duy Linh ng i trên u bàn, còn m y bà v i Phi Ph ng ng i dài hai bên. n c mi Tú Phan d t Duy Linh lên l u coi cách d n d p.

Trên l u còn r c r h n t ng d i n a. Ki ng dài theo lan can ngoài tr c.Chi u ng ch i mát m vô cùng. Trên c a gi a có treo m t khuôn bi n l n, haich „Hu nh Ph “, i ngoài ng ai c ng th y, gi a nhà treo 20 ng n èn, bình

u, bong bóng, tòng tu i9 toàn b ng pha lê. Hai bên vách lót hai b ván gõ d y h nt gang, gi a m t bàn c n m t tròn, c t ti n l n hai tay ôm không giáp. Phía

trong hai bên l p hai bàn th , gh ch m, l to , tranh s n th y màu t i, hình bá huêa d ng. Phía sau dóng hai bu ng, m i bu ng u có hai c a s , l i gi ng ng,

mùng l i, t á ty, m ru t gà10. Duy Linh xem v t nào c ng tr m tr , i n âung khen ng i. Tú Phan nghe Duy Linh khen thì khoái chí, nên d t i coi cùng h t,

i t ngoài c a t i trong bu ng. Coi h t r i Tú Phan ra ng i ngoài gh gi a vu t râui Duy Linh:

- Bác c t nhà nh v y, cháu có nghe ai chê không?- Trong x n y có cái nhà nào b ng nhà bác âu mà h dám chê.- Bác c t nhà r i, tính l i t n g n b n muôn ng, còn ti n mua cu c t bác

không k a.- Nhà bác c t s thi t, mà u t n ti n nhi u quá.- Ôi! Bác không có con trai, giành ti n làm gì. Ru ng bác ã nhi u r i mua

a làm gì n a. Tuy c t nhà t n hao nhi u, mà h ru ng bác trúng u, bác thâu huêi ch ng m t mùa thì , có h i chi mà s . H i bác tính c t nhà, bác gái cháu theon nh n hoài. May mà bác làm b ng nên bây gi m i có cái nhà x ng áng, ch

ph i bác nghe l i bác gái cháu thì bây gi làm Huy n hàm mà cái nhà c d iCái Cùng khó coi quá.

- Bác thi t có ph c l m, nên bây gi m i c nh v y.- , ó c ng là cái m ng, a cháu. H i bác 28 tu i, con v tr c c a bác sanh

tâm, bác bu n r u b nó i xu ng ây, trong l ng bác có b y tám ch c ng, chnhi u nhõi gì âu. Mà bác xu ng ây c ng nh ông già cháu, ch bác sanh tr ng Ch L n, bác có quen l n v i ai d i n y âu. Hai v ch ng chú làm n Ch L nkhông m y khá nên m i d t nhau xu ng tr c d i n y m n ru ng làm. Cách íttháng chú v Ch L n th m bà con, chú th y gia o c a bác l n x n chú r bác i

i chú. Bác xu ng u v i chú r i m n ru ng làm. Cách vài n m bác có d íttr m, r i c i bác gái cháu bây gi ó, l n l n l p bác mua ru ng thu c, l p bác kh n

t hoang, v ch ng bác c chí g ng công nên m i làm giàu c.- Bác nói t i s m ng, thi t ph i. C ng m t th i i làm ru ng v i nhau, mà

bây gi bác giàu sang còn ông thân cháu bu n r u n vong m ng.

9 dãy chu i, girlande, guirlande10 n m nhún có lò so.



- i s m ng ch bi t làm sao bây gi ! H i ó hai anh em ng kh n t màkhai phá. Ông già cháu kh n cho t i 400 m u, chú khai phá g n xong r i b ng i tatranh, chú i ki n m y n m m t ti n mà t c ng m t luôn, v ch ng chú s u não

n n i b mình ch ph i mà chú giành c 400 m u t ó thì bây gi chú c nggiàu l n. t ó t t quá, n m nay h cho m n n 4 gi m t công.

Tú Phan v i Duy Linh ng nói chuy n b ng nghe t ng d i có ti ng ng ilao xao r i Phi Ph ng l i lên nói: „Th a ba, có th y Cai v i h ng ch c d i CáiCùng lên, nên má bi u lên m i ba xu ng nói chuy n v i khách“. Tú Phan nghe nói

t t mang giày xu ng thang. Phi Ph ng v i Duy Linh c ng i xu ng theo m tt.

Tú Phan xu ng l u v a ra t i c a bu ng, ngó th y th y Cai t ng Tr ng v in m i ông h ng ch c mi t Cái Cùng thì m ng r chào h i l ng x ng. Tú Phani Cai t ng Tr ng ng i t i gh gi a, còn m i h ng ch c ng i m y bàn hai bên.

Duy Linh xu ng sau c ng b c ra chào h i, r i kêu gia inh bi u em tr u thu c vàc ra ãi khách. Th y Cai u ng n c r i m i ngó h ng ch c và g c g t u,ng ch c h i ý, r i s p trà r u lên trên bàn, l i có m t t m hoành tròng t ,

ch thêu vàng, m t ôi li n c ng ch thêu v i hai n i pháo. Th y cai li c th y h ngch c d n r i th y m i ng d y ch p tay nói v i Tú Phan: ”Th a ông, tôi v i h ngch c hay tin ông c t nhà m i ã hoàn thành r i mà ông l i c vinh th ng hàm TriHuy n anh em tôi m ng quá. Hôm nay, ông làm l tân quan, anh em tôi d iru ng ch ng có v t chi quý, áng em làm l v t cung h ông, v y t m ít ch cchai r u, m t t m hoành, m t ôi li n và ít n i pháo n làm l m ng ông v i bàhuy n phú quý vinh hoa trùng trùng phúc l c.

Tú Phan c ng ch p tay áp: „Th y v i h ng ch c có lòng t ng n tôi nng r u ch i v i tôi c ng r i, c n gì ph i em l v t“. Có m t ông h ng ch c

râu dài b c hoa râm th a: „B m quan huy n, theo phong t c c a mình thì ph i cóy m i l “. Tú Phan c i r i bi u gia inh em t m hoành và ôi li n em treo

lên trên vách, còn pháo v i r u em vô trong bu ng.Tú Phan d t h ng ch c v i th y Cai i coi nhà m i. Lên trên l u th y Cai

Tr ng th y hai bên d n hai bàn th còn chánh gi a tr ng th y m i nói r ng:„N u ông mua thêm m t cái t áo ông ch n y ch c p l m“.

Tú Phan áp r ng: ”Tôi mu n bi u em cái t s t lên ó, ng t bà nó c n hoài,nên tôi ph i b tr ng. Tôi tính thôi r i ám n y r i tôi s m n th óng m t cáitrang th ông Quan 11. Có m t ông h ng ch c th a r ng: „B m ông, ông tínhnh v y thì ph i l m. Chánh gi a th ông Quan , hai bên th ông bà trúng cáchbi t ch ng nào“. Duy Linh ng trong nghe m y l i t c c i nôn ru t, song s th t

nên l y tay b m mi ng không dám c i. M t ông h ng ch c khác l i nói: „ óngtrang c ng c, b ng không tr ng nh v y coi c ng p“. Duy Linh l i càng t c

i h n n a, song c ng không dám c i. D t i coi cùng trong ngoài r i, Tú Phani xu ng d y gia inh em r u -nhác12 rót m i th y Cai v i h ng ch c u ng.

11 Quan công hay Quan Vân Tr ng trong nhóm Ðào viên k t ngh a L u Quan Tr ng th i l p Hán12 (Cognac), r u m nh.



ng h gõ 3 gi Tú Phan th y th y cai ang nói chuy n v i Duy Linh, m i cáo l ing thay áo b t kh n, b i vì ã g n chi u r i nên ph i s a so n ti p khách. Cácht h i Tú Phan tr ra, mình m c m t cái áo t xanh, bông thêu b ng ch b c, lót

lãnh màu h ng, trong l i m c áo tr ng dài, bâu i c ng mà l i cài ch t, nên c dayqua day l i coi không c thong th , qu n nhi u b c th o m i may ch a m c l nnào, mà b i t i không i nên có m y l n ngang coi không c th ng th n. Gi y bótchinh vàng c ng còn m i ch a mang l n nào, nên i trên g ch bông mu n tr t l ikêu ti ng trèo tr o. Kh n en b t th t khéo, song vì l p nhi u quá nên ch n v n m t

ng trên u coi không c thanh bai l m.Tú Phan l i ng i ngang v i th y Cai r i l y m t u thu c c m vào ng u

hút. H ng ch c th y n m c àng hoàng thì trong ý kính ph c l m nên c ngó TúPhan hoài. Trong nhà ch khách nói chuy n, còn ngoài sân khách Tri u Châu d n 5cái bàn tròn l n m i cái u ph v i , r i s p gh mây vòng xung quanh. L i 4 gi

i nghe có ti ng xe h i ng ng ngay c a ngõ, Tú Phan dòm ra th y th y h i ngLâm Yên ang m c a xe leo xu ng v i con trai th y là Lâm Th Hi p, r i ng nóichuy n v i th ng coi máy xe h i. Th y Cai Tr ng không bi t là ai, m i h i Tú Phan

ng:- Ai ó, coi b khi c ng xa nh tôi hay sao nên m i t i s m d v y?- Anh H i ng Yên d i Trà Kha.Duy Linh nghe nói tên H i ng Yên l t t b c ra c a mà dòm. H i ng

Yên b t kh n en, áo sa-ten13 lót màu tr ng di t m c qu n Châu xá tr ng, i giày bótchinh en, i tr c còn Th Hi p m c b Tây n xám, m ng, trong áo lá c ng nxám, ng c lòi áo lót m hôi tr ng có thêu bông nho nh , bâu áo c ng mà l i lángng i, c th t n en. u i nón r m chân mang giày su- ê14 lòi v l a màu tímth ng th ng i theo sau.

Hai cha con ông h i ng Yên v a b c t i thang tr c c a thì Tú Phan ch y rati p r c vô nhà, r i m i chung m t bàn v i th y Cai, Th Hi p v a mu n ng i thì

i ng Yên lay láy ch m t bàn tr ng bên kia, ý mu n bi u con qua bên ó màng i, Tú Phan th y v y m i nói r ng:

- ông tú ng ng i bên n y v i mình mà. Ng i, ng i ó ông tú.Lâm Yên áp r ng:- Nó là con cháu âu dám n th .- Không h i gì mà. Tuy còn nh tu i, song c ng là m t ông tú tài ch , ng i ó

ông tú, ng i mà.- Không nên âu, con qua bàn bên kia ng i ch i con.Thu Hi p nghe l i cha bi u nh v y li n i qua bàn bên tay m t. Tú Phan b t

c d ph i kêu Duy Linh c y ng i nói chuy n ch i v i Th Hi p cho vui.Th ng coi máy xe h i c a Lâm Yên l n l n b ng vô. Ai c ng ngó coi l v t

khinh tr ng th nào, thì th y có 4 t m tranh thêu, tròng b ng t vàng v i m t b ly

13 Satin14 (soulier), giày hay dép



u c v i b u b ng b c, còn ly thì trong xi vàng coi thi t là p. Lâm Yên trình lt r i ng i u ng n c v i ông Cai t ng Tr ng và ch nhà“.

Bên n y Duy Linh ng i c m khách v i Th Hi p, nên ph i ki m chuy n mà nói;i m ra h i i h c bên Tây ã v h i nào, còn tính tr qua h c n a hay thôi. Duy

Linh h i câu nào thì Th Hi p tr l i theo câu y; nh ng Duy Linh xem ý Th Hi pkhông vui nói chuy n, c ngó ngoài sân, ch không thèm ngó mình, thì anh ta khôngdám h i n a nên ng i l ng thinh mà xem áo t t c a Th Hi p mà thôi.

n l n khách t u t i thêm, k em r u, ng i em hoành15, k em pháo,ng i em li n n mà cung h . G n 6 gi quan Ph Tr n Bá Thiên m i n v i th yCai t ng s t i, ba b n nh viên h i ng a h t, và m y th y thông ngôn ký l c.Quan Ph l i có d t con trai c a ngài là Tr n Bá Kính theo n a. Tú Phan và m yng i khách t i tr c v a th y quan Ph xu ng xe l t t ng d y ra c a ón r c.Quan Ph m c áo t thêu bông b c, eo m ay m t d ph giáp ng c, tay c m baton16 mi ng ng m xì gà coi oai nghi l m li t. Còn Bá Kính u b t kh n en, mình

c áo sa-ten lót, chân i giày vàng m i, v a i vô v a c i coi b h n h l m.Quan Ph b c vô ai n y u ch p tay xá dài sát r t. Ngài i ngay l i bàn gi a màng i cái gh l n trong, m t gh có lót n m bông còn sau l ng c ng có g ithêu mà d a. Ngài dòm th y th y Cai d t ra ng i m y bàn hai bên có m t mìnhngài ng i bàn gi a, còn m y th y h i ng v i m y th y thông ký t n l c, k ng ing i ng, k trong nhà, ng i ra ngoài sân, ngài m i kêu th y cai và ông Phán

c qua bàn gi a mà ng i v i ngài. Tú Phan v i Duy Linh ch n r n, i m i kháchng i, r i h i gia inh em r u khai v ra mà ãi.

Quan ph ng ng i u ng r u, b ng th y m t xã tr ng Cái Cùng ngài kêumà nói:

- Xã, sao m y không lo thâu thu mà óng cho kho cho t t s , l i bê tr dy? Quan Chánh L n bi u tao vi t trác qu làng, m y c trác hay ch a?

Xã Ch n nghe quan Ph kêu l t t ch y l i ch p tay xá, ch ng nghe quan Phnói t i chuy n quan Chánh qu làng thì m t bi n s c và nói:

- m quan l n, xin quan l n th ng dùm làng chúng tôi.- Th ng n i gì? Tháng n y mà s c thu còn thi u cho t i 2 ngàn ng!- m quan l n, làng tôi còn thi u thu nhi u là vì m y ông n ch xa h

không ch u em b c n mà óng! Làng chúng tôi có phúc b m ba b n l n xin quann Chánh thâu dùm mà h c ng tr tr , ch ph i chúng tôi dám bê tr âu.

- ng là còn thi u có m t s c thu ó mà hay sao? Thu inh, thu thoàn17,c nào c ng còn thi u h t th y ch .

- m quan l n, làng tôi có thi u thu inh là t i có m y ch c dân ào (tr n)nên thâu không c.

- Thì thâu tr c i, ai bi u tr làm chi cho chúng nó ào?- m quan l n…….

15 b c hành, tranh16 g y17 thuy n



- Thôi, thôi ng b m chi n a.Xã Ch n xá quan Ph r i i l i bàn ng i coi b x n l n và bu n b c l m. Quan

Ph không thèm ngó Xã Ch n c b ng ly r u mà u ng, r i day qua nói v i th yCai s t i:

- Hôm th n m quan Chánh i v i tôi xu ng H ng H i ngài th y ng xách s ngài khen làng ta. N y, sao mà th y không coi mà bi u làng tr ng bông tr c

nhà h i, b t tr ng cho c m c coi x u quá v y?Th y Cai th a r ng:- m quan l n, hôm tr c tôi có bi u làng m t l n r i mà h lôi thôi nên

ch a ch u làm. B m, mai tôi xu ng tôi bi u n a.- ! Bi u h làm i. N u h còn lôi thôi, th y phúc b m cho tôi ng tôi nói

i quan Chánh ph t cho h bi t ch ng.Quan Ph v a nói d t l i bá h Siêu b c vô nhà. Tú Phan b c l i chào h i.

Bá h Siêu ch p tay xá quan Ph , quan Ph l t t ng d y b t tay. Bá h Siêu bng s n m tay quan Ph th t l ; mà ngài ã a tay n u mình không ch u n m taythì càng l i h n n a, nên a h t hai tay ra n m tay quan Ph còn u thì l i g c g cba b n cái. Quan Ph ngó ra phía sau bi u:

- y tr trong nhà có a nào ó, bây nh c thêm l i ây m t cái gh cho ôngbá h Siêu ng i chút coi bây.

S p trai d n d rân và nh c gh em l i. Bá H Siêu b c lui ít b c r i th a:- m quan l n, tôi ng i bàn bên n y c ng c.Quan Ph nói l n:- Không ông ng i bên n y nói chuy n ch i mà … Th y cai, th y ng i n i ra

t chút ng tr gh vô cho ông bá h ng i v i.Bá h Siêu ng i r i trai d n b ng l i m t ly r u ngay tr c m t. Tú Phan

c l i m i bá h u ng r u. Quan ph nói ti p:- ng i ông bá h , u ng i. Nghe nói m y n m nay ông trúng18 l m ph i

không?- b m kha khá ch không trúng l m.- ! Ai chia v i ông mà ông s nói d u.- m, tôi âu dám nói gi u quan l n.- Theo nh mùa n y ông góp c ch ng bao nhiêu?- , ch ng 80 ngàn thùng.- hông! Hôm tr c tôi nói chuy n v i quan Chánh, ngài h i trong t nh

y ai giàu, tôi có ch ông. B a nào ông có d p n tòa B l i bàn tôi, tôi d t trìnhdi n v i quan Chánh nghe.

- .- y tháng nay tôi không có i d i mi t Trà Nho. b a nào r nh tôi i

xu ng d i r i ghé nhà ông ch i.-

18 trúng mùa, c mùa



Tr i t i l n l n, èn t trong nhà ra t i ngoài sân u t . L i thêm tr ngm m i m c r i vào c a sáng tr ng. M y th y ng i ngoài sân u ng r u c i gi n

vang r n còn phía ngoài hàng rào ng i ta t l i ng coi chen nhau ch t n c. ãy còn thêm xe h i, xe ng a, xe kéo u bít h t ng, còn sau b p s p khách Tri u

Châu n u c s a so n d n n ch y t i lui l n x n.úng 7 gi r u khai v u ng xong r i, ch nhà d y d n c và m i khách nh p

ti c. Hai th y Cai, m y th y H i ng, ông Phán L c, bá h Siêu v i ch nhà uNg i chung t i bàn gi a v i quan Ph , còn bao nhiêu khách ng i bàn nào tùy khách,

i v y k trong nhà, ng i ng i ngoài sân không bi t sao mà s p c.Duy Linh m c ch y i m i khách l ng x ng, ch ng khách ng i xong r i, anh ta

i i ki m m t ch tr ng mà ng i. Ra ngoài sân th y có m t cái bàn có m i th ynh nh ng i còn tr ng t i 2 ch , anh ta m i l i ó ng i ngó vòng th y Lâm ThHi p ng i nghi m nhiên ít hay nói chuy n còn Bá Kính nói c i không d t, nói thìchao mày vác m c, c i há mi ng v bàn, khi kêu v i ng i ng i xa mà h i, khi thúcvai ng i không ng i g n mà r y, Duy Linh c ng i coi ch i không nói chi h t

Mãn ti c r i, n lúc trai d n rót r u sam-banh19 ai n y u l ng l ng trông coiquan Ph ngài chúc m ng cho ông Huy n Hàm nh th nào. Cách m t h i lâu, quanPh ng d y tay b ng ly r u m t ngó ông ch nhà nói:

- Quan Huy n, ông ã c t c ngôi nhà t t, mà quan trên còn ban th ngcho ông ch c Huy n Hàm. Tôi và m y th y thi t m ng vui cho ông l m. V y nên tôithay m t cho m y th y d ti c n y v a m ng ông, v a chúc ông Kh ng Ninh PhúQuý.

Quan Ph ng ng m t chút, m t mày coi tái xanh tay b ng ly r u rung rung,ng h ng m t ti ng r i nói ti p:

- Tôi xin u ng c n ly r u n y chúc m ng ông.Quan Ph nói d t l i li n b ng r u u ng c n. Hai th y cai v tay r i m y bàn

khác c ng v tay ôm p.Lúc quan Ph t l i chúc m ng thì Duy Linh v i m y th y ng i n bàn ngoài

sân ch y vào ng d a theo m y c a nghe. Ch ng v tay r i Duy Linh ngó ch nhàtrân trân, t ng ch nhà s nói ít l i t n quan khách. Nào dè Tú Phan không nóichi h t, b ng ly sâm-banh u ng h t phân n a, r i day l i ngó dáo dác, th y Duy Linhbèn kêu mà bi u r ng: ”Ký, cháu bi u b y tr i t pháo i cháu“.

Duy Linh l t b c ra sân hô lên m t ti ng r i h n 10 dây pháo treo ngoài hàngrào n vang tai, l a nhán t sáng lòa, khói xông tr i mù m t. Ch nhà và quankhách th y u ra sân ng h ng mát và xem pháo. Th Hi p ch p tay i qua i l i

t lát ngoái u dòm vào nhà m t cái, còn Bá Kính d t m t th y nh nh i d ctheo chái nhà, ra phía sau r i ng ngoài c a s nhón chân ngó vào.

Quan khách t t p ch 5 ng i, ch 3 ng i mà nói chuy n, không ai th y cch c a Th Hi p v i Bá Kính, ch m t mình Duy Linh li c th y, mi ng chúm chímmà lòng l nh ng t nh ng. Duy Linh b i ra xa r i ng ngó vào nhà, b ng th ytrên l u có hai ng i ng núp m y ch u ki ng mà xem pháo.

19 ru u b t n i ti ng c a Pháp vùng Champagne



Bóng tr ng t r ng l i thêm èn tr c sân sáng lòa. Duy Linh th y m t ng ic áo en, m t ng i m c áo màu bông ph n, bi t ch c ng i m c áo màu bông

ph n y là Phi Ph ng càng t c c i th m, c i mình không t m hoa mà l i g p hoacòn h mong ngó nguy t mà không th y nguy t.

i m y dây pháo n d t r i, quan ph m i t ch nhà v . Quan khách c ngn l n lui h t, ch còn mình Duy Linh l i ch i g n 11 gi m i v .

i Th Hai

ng t nhà huy n hàm Tú Phan vào ch B c Liêu dài ch ng 1000 th c. Haibên l tr ng cây hàng th ng b ng, nhành giao du, g c tr i tr c trên lá ng a ngangtr i, D i c m c che kín t. Trong lòng ng á tr i kín cát, r i cán ngtrang20.

êm ã khuya nên trên ng không còn ai i n a, tr ng thi t t mà m y nhà c theo ng l i kín c a ng h t. Duy Linh ra kh i c a ngõ nhà ông Huy n Hàmi, th ng th n khoan b c v nhà. i vài ch c b c ngó ngoái l i m t l n, th y vách

ng tr ng toát, nóc l u h ng h ng, tr c c a l u ng n èn sáng tr ng. Sau nhà b png ng i còn náo n c. Bóng tr ng vì nhành áng nên ch m ch t , cây c b gióng lên ng n l c qua l c l i. Gi ng ngâm nga nghe ti ng d khóc, bên chân bay pn21 th y cánh chim qu tr c m t. êm thanh c nh t nh d u ng i d ng phu t c c ng ph i suy ngh bâng khuâng hu ng chi Duy Linh là ng i h c h i tuy t m

th ng, tu i tác tuy xung u22 song chút nh ã n m mùi tr n cay ng ít nhi u, ãth y th o gay go, nay g p c nh thanh t nh nh v y, không th nào không c m xúc

c. Anh ta i c m t khúc xa r i l y nón c p nách và móc thuôc ra t hút, taych p sau l ng, m t ngó xu ng t b coi suy ngh l m. Suy vi c chi? Ngh vi c gì?

u không nói ra ng i ta c ng bi t r i.Ông thân c a Duy Linh là H ng Chánh Hi n v n là ng i ng h ng và là

n thân thi t c a ông Huy n Tú Phan. Ông Tú Phan g p c nh gia ình bi n lo n,th t chí ngã lòng r i i theo ông Chánh Hi n xu ng d i Cái Cùng, anh em n ng

nhau làm n, nhà g n nhau. H ng Chánh Hi n sanh Duy Linh c vài bam k Tú Phan sanh Phi Ph ng. Lúc Duy Linh v i Phi Ph ng còn th u thì ch ii nhau ra b kinh coi ghe ch y b m; khi d t nhau vô v n chu i xé lá che tr i. i

ch i r i g p m ng sâu rãnh l n Duy Linh vo qu n x n áo cõng Phi Ph ng cho kh im chân, mà g p i chín me ngon Duy Linh c ng dành cho Phi Ph ng n m th .n ch ng hai tr c chín m i tu i Tú Phan v i H ng Chánh Hi n c ng emi h t chung t i nhà th y giáo K nh trên Bac Liêu ng cho a h c tr ng con

20 b ng ph ng21 lên cao xu ng th p theo nh p cánh: bay không gi i22 th u



gái, a h c tr ng con trai. N m Duy Linh úng 15 tu i thi u vào tr ng l n nênhai a m i cách nhau, trai th ng b c lên M Tho, gái lui chân v quê quán. Trót

n m i n m b u b n há ch ng yêu, ch ng m n, ch ng t ng nhau sao? ã bi tcách vài n m sau Duy Linh g p vi c nhà b i r i, m cha c i h c, s nghi p u tàn,ph i b h c tr v lo tính, còn Phi Ph ng ph i lên Sài Gòn vào n h c ng nên haitr ít g p nhau, nh ng tình dan díu v n còn m m nh x a. Tuy nay l n lên ngng i n nói u ph i kiêng dè, song trong s kiêng dè y c ng không phai c vdan díu thu x a.

Duy Linh th ng tr ng Phi Ph ng nh óa hao th m v a m i n , s m a sang táp nh y xu ng màu, th ng kính Phi Ph ng nh c c ng c quý ã c

trao d i, s b i óng bùn pha m t lì n c c. Hôm nay, Duy Linh g p c PhiPh ng lòng m ng ch a th a, k nghe Tú Phan k nh ng chuy n nhi u n i g m ghému n k t tóc se t , làm Duy Linh ch ng h ng s ng m t l nh lùng, b i v y khi v

t mình có th nào suy ngh vi c chi khác h n là vi c y c. Tr ng thanh gió mát mà Duy Linh nh t i Phi Ph ng có ch ng m hôi r nh hai

bên màng tang t d m, l t t thúc b c v nhà, không dám ngh u ngh n m tmình ngoài ng v ng. Anh ta l m l i i vô t i Châu Thành, ti ng giày khua d i

á nghe l p b p, chó ng tr c c a nhà d a ng gi t mình ra ng s a omsòm. Anh ta c ngó xu ng t mà i, không thèm k n. Lúc i ngang qua tru ng

c g p m t ng i àn bà chân i giày thêu, mình m c áo l a tr ng, u choàngkh n tr ng, th y Duy Linh m t ch m ch ngó, mi ng chúm chím c i mà i. DuyLinh không l u tâm, c ngay ng i ri t.

Qua kh i c u, t i m t dãy ph bên tay m t Duy Linh ghé vô c n u th y trongnhà èn còn chong trên bàn gi a. Duy Linh m i gõ c a kêu r ng: ”C a! C , d y m

a“. Nghe trong nhà có ti ng „D “ r i k c a m có m t a trai ch ng 15, 16 tu itay n m cánh c a, m t leo nheo, ng nép m t bên cho Duy Linh vào mà mi ngth a: ”Th y m i v “, ti ng nghe nh a23 l m. Duy Linh không tr l i, i th ng l i kmà móc nón r i thay áo c i giày.

Th ng C ng s r m t bên ó ng coi th y nó sai khi n vi c chi ch ng.Duy Linh thay r i i th ng ra nhà sau r a m t; l i nói v i th ng C : ”Thôi m y

óng c a r i i ng i“. Th ng C vâng l i ra óng c a, ch ng tr vô nó g p DuyLinh r i th a: ”Th a th y, tôi có n u n c trà nóng trên k ó. Th y có khát u ngvài chén r i s ngh “. Duy Linh áp r ng: ” , ó m c tao. M y i ng i, ngsáng d y s m i ch “.

Th ng C i ng , còn Duy Linh lau m t tr ra ngoài tr c xách bình n c trà trên k rót m t tách. Trà nóng u ng không c, b i v y Duy Linh b ng tách mài cho ngu i m t ngó cùng nhà, th y bàn g , m t h t xoài phía tr c bàn tuy

nh mà lau chùi s ch tr n không có chút b n, th y b n cái gh mây xung quanh,gh tuy c mà m t còn b ng, chân còn ch c, th y b ván gõ m ng d a vách quét

ng s ch, l i thêm có m t cái g i cho mình n m, th y bàn th phía trong, bàncao mà l l i nh nên coi không t ng x ng. Duy Linh tách n c xu ng, i l i rút

23 kéo dài dài ngáy ng



t cây nhang kê vào èn t r i c m trên bàn th . Anh tr l i b ng tách n c em trên bàn h t xoài r i kéo gh ng i ch ng tay ngó hai bên vách cây, ngó bên n y

th y gi y nh t trình dán theo vách ã c r i nên i màu vàng khè day bên kia ngheti ng ngáy khò khò, y là ng i lân c n ng ngon gi c p. Tách n c ngu i,Duy Linh u ng xong m i v n èn cho th p ng n r i i l i b ván n m. Anh ta n mng a, m t nh m lim dim, tay gác ngang trán và ngh th m: ”Con Phi Ph ng n m nay

ã 17 tu i r i ch ng y có ch ng thì v a, ch còn i n ch ng nào n a? Con gáinh cái hoa, lúc ng n ng i ta yêu ch lúc tàn ng i ta ai thèm chu ng? LâmTh Hi p h c gi i, p trai ng ng i t ch nh, v n nói nho nhã Phi Ph ng mà c

t ng i nh th làm ch ng coi m i x ng áng. Mà ông Tú Tài n y coi tánh n tch c kiêu ng o, ã v y ông h i ng Yên bài b c quá l n, s ch ng kh i h t nhà. PhiPh ng thu nay n sung s ng, hay nói hay c i n u nhà ch ng nghèo và ôngch ng nghiêm kh c ch c Phi Ph ng không vui c. Còn Tr n Bá K nh là con quan,

trong nhà tôi t b m th a, ra ngoài t ng làng kiêng n . Phi Ph ng c m t ng ich ng nh th , ngh c ng nên m ng. Cha ch ! Mà quan ph ngài kh c b c quá, ýmu n làm giàu cho l n mà không c c trí nh c công, còn c u con h c h i d dang, btích l t kh t, ngày sau quan ph h t th i, r i cha con t b chúng khi, con ch ng kh ing i ghét. Không c, Phi Ph ng không nên vào nhà y. Còn bá h Siêu, i! Cáith ng cha ó k làm gì? Giàu l n thi t, coi b cà khù quá; còn th ng con là Ba Qu nn m c nh du côn, giàu thì giàu ch , ai ch u ch ng nh v y? Phi Ph ng nghèo l m

hay sao mà ham ti n ng nó?Duy Linh ngh t i ó t c gi n n m không c, nên l m c m ng i d y v n

thu c t hút. Gà l i xóm ti p nhau gáy nghe vang tai, cách xa l i nghe có ti ng chóa v ng v ng. Anh ta ng i hút thu c mà nói th m: ”Không c, ba ch ó tôi coi

không c ch nào h t. b a nào tôi g p Phi Ph ng tôi bi u ng thèm ng thìbác Huy n g sao c?”

Duy Linh t t èn r i i vào trong bu n tính ng ng sáng i làm vi c, ch ngdè vô n m c thao th c hoài, h nh m m t th y Phi Ph ng ng ngay tr c m t, hnh t i Th Hi p, Bá K nh và Ba Qu n thì n i gi n d ng nh k thù. êm y DuyLinh thao th c n 4 gi sáng, mòn m i quá m i ng c. M y b a sau, n u anh ta

i làm vi c thì thôi, ch h v nhà nh vi c Phi Ph ng s có ch ng, mà nh r i thìc r c, n không ngon, ng không an. M t êm n canh khuya v ng v , Duy Linhm trong bu ng nghe ti ng ng h nh ngoài bàn th kêu tích t c, anh ta nh

Phi Ph ng r i n c m t ch y m ìa, ngh th m r ng n u mình c chung v iPhi Ph ng m t nhà mà Phi Ph ng ng có ch ng, th t ch ng còn gì vui v h n n a.

i m t êm khác Duy Linh c ng n m nh Phi Ph ng r i ngh : Ch chi bácHuy n g Phi Ph ng cho mình, ch c v ch ng n v i nhau hòa thu n l m. Ng tmình nghèo nàn côi cút, h c ít mà c a không có. Bác Huy n ã giàu mà bây gi l ithêm sang, i nào bác ch u g cho mình, g cho Tú Tài ng i nghiêm nhi m, làmmàu th n thánh, g cho con quan b vúc v c nh Bát H i24 tái sanh, g cho nhà giàutrí h con n m c nh àng m.

24 Bát Gi i, ng i theo Tam T ng i th nh kinh trong Tây Du Ký



Tuy nói thì nói v y, ch thu nay v ch ng bác th ng mình nh con trongnhà, h i ch a c t nhà m i v trên n y v ch ng d i Cái Cùng bác gái i ch l nnào c ng ghé th m mình, ch ph i là bác ph mình sao? Mà ngày nay bác c giàu

ó c ng nh cha m mình d n ng giúp bác m i c v y? N u bác g Phi Ph ngcho mình c ng c, ch có chi nh c âu. Mà Phi Ph ng ng mình hay không? Cólý nào nó không ng? Anh em g n nhau h n 10 n m tr ng mình th ng yêu nó, nótrìu m n mình, nay n u bác g ch c nó m ng l m. Cha ch ! N u mình c i PhiPh ng c ng thèm làm vi c n a làm chi, l ng m t tháng ôi ba ch c ng

áng bao nhiêu, mình xin i xu ng d i Cái Cùng coi ru ng ng làm giàu thêmcho bác n a. Mà có i thì i m t mình, ch em Phi Ph ng theo mu i mòng c n nó

c kh t i nghi p nó nhà cho sung s ng, n a tháng ho c là m t tháng mình th m nó m t l n c ng c, v ch ng là ngh a tr m n m, xa c ng v y mà g nng v y, ch ph i g n m i th ng nhau sao“. Duy Linh ngh t i ó m t mày h n, d ng nh Tú Phan ã ch u g Phi Ph ng cho anh ta r i nh v y.

Ngày gi th m thoát, m i chúa nh t ó r i k n chúa nh t n a. S m maiDuy Linh th c d y ng i trên gh hút thu c, ngó ra ngoài ng th y thiên h i ch

p dìu, nào àn bà b ng r có a con nh n m v t áo ch y theo, nào con gái gánha, tay trái ánh òn xa coi d u ho c. M t tr i t a sáng, d i m y h t s ng trên

ng n c l p loáng xanh. Gió b c th i h i ph t vào mình lành l nh. Duy Linh nhn t i T t r i nên tính ph i mua h ng cam quýt, quét d n bàn th ng cúng qu y

ông bà cha m . Mà r i anh ta l i ngh b a nay m i 22, ch ng 28, 29 i mua c ngch ng mu n gì, nhà có m t t mi n là mua cúng thôi, ch c n gì mua nhi u nênph i lo tr c.

y gi r i th ng C i ch v . Duy Linh nh l i b a chúa nh t tr c l i giy mình ng thay áo i qu n i cung h bác Huy n. Anh ta nh t i vi c ó l i

nh t i Phi Ph ng. Mà nh t i Phi Ph ng thì trong lòng th c m c khó ch u, nên b ratr c c a, ng ngó ngoài ng m t h i r i l i tr vào nhà i t i i lui, ng i khôngyên mà n m c ng không ti n. Cách m t h i anh ta thay áo mang giày, tính i th mông Huy n Hàm Tú Phan ng l p th dò lòng Phi Ph ng coi trong ba ch ng

m ghé trao t cô ành ch nào hay là cô chê luôn c ba, không ng ch nào h t.t tr i ã lên t i mái nhà, ngoài ng k l i ng i qua l i càng ông h n

a. Duy Linh th ng th ng mà i, ai dòm th y c ng t ng ng i vô s ngao vu, chkhông dè Duy Linh mang m i tình riêng n ng tr u trong lòng. nhà không cnên ph i ra i, mà i ây m t r i m t may, n u may thì to i chí vui lòng, còn n u r ithì ng m cay nu t ng. Duy Linh ra kh i châu thành th y nóc nhà l u c a Tú Phan

ng d i lòm trong lòng khoan khoái nên x m x m i ri t. Bên tay m t nông phuang g t lúa xa xa, k b t trùm kh n, k i nón lá, ng i m c áo, k tr n, k khumng, ng i ngóc c . Bên tay trái m y nhà lá ng d n d p n T t, ch tr ng bông vàng tr c c a, ch phát c s ch s sau hè. Khúc n y s p con nít tóc ch p ph t

ph i, a tru ng dông d ng ng xúm nhau ch i d i g c cây. Tr c kia ch ànbà tay xách gói, tay b ng em i ng xái25. C nh thú d ng y n u m t ng i th

25 h ng hái



khéo v , ho c m t ông làm thi hay trông th y thì c c m xúc r i ch c s có m tc tranh th y m c26, ho c m t bài thi ng ngôn ch ch ng không. Ng t Duy Linh

không ph i là th v , c ng kh ng ph i là thi nhân, l i b m t ni m riêng châm chíchtrong lòng, b i v y anh ta ch th y có cái nóc l u c a thành ph ch không th y c nhnào n a h t.

Duy Linh b c vô sân b ng khoan khoái m ng, song r ng c h i h p nh y, khi nhà trí tính l ng x ng nhi u chuy n ch ng n ây lòng b i r i không bi t n làm

chi. Anh ta b c lên thang r i vào c a gi a, th y nhà tr c v ng teo không có ai h t.Anh ta nón trên bàn, v a ngó vô c a bu ng th y Phi Ph ng trong gi màn ngóra r i nói r ng:

- a anh Ký!Duy Linh mi ng c i, chân ph ng ph ng i l i, Phi Ph ng mình m c áo nhi u

màu h t gà, qu n hàng Bom-Bay tr ng, chân mang dép tr ng có k t bông màung, c ng gi màn b c ra v a c i v a nói:- Anh ng i trên gh ó anh Ký. Ng i ó ch i.Phi Ph ng l i day m t vô bu ng kêu gia d ch bi u lên l u l y thu c em xu ng

cho Duy Linh hút. Duy Linh kéo gh ng i. Phi Ph ng c ng ng i t i b ván d aa s g n ó r i nói:

- Thu c hút ó anh Ký. H m nay sao anh không ra ch i?- Ngày th ng tôi m c làm vi c nên i ch i âu có c.- , ph i a, tôi quên n a ch ! Mà anh làm vi c ban ngày ch ban êm làm

vi c gì? Sao chi u làm vi c r i, anh không i th ng ra ngoài n y n c m ch i, chíni gi r i v ng ?- Ngày th ng i ch i sao c?- Trong ch ra ây mà xa xôi gì?- Bác i âu v ng v y cô hai?- Ba v i má tôi i kh i h t.- , i h i nào?- Ba tôi i Sài Gòn hôm qua, còn má tôi i xu ng ru ng h i khuya.Duy Linh tr c khi ra i tính n ây l p th dò th lòng Phi Ph ng coi trong

ba ch ng g m ghé k t duyên v i cô ó, v y cô ành ch nào. Nay vô nhà r i, l inghe nói v ch ng ông Huy n Hàm i kh i h t y là m t d p r t may m n cho anh tagiáp m t v i Phi Ph ng, th mà trong lòng b ng , ngoài m t s ng sùng, không còntính h i han chi h t. Duy Linh ng i l ng thinh m t h i lâu r i h i:

- Bác Huy n i Sài Gòn ch i hay là có chuy n chi?- Hôm qua th y H i ng Lâm Yên em xe h i l i r i r ba tôi i Sài Gòn

ch i v i th y và ng i con th y. nhà không vi c chi nên ba tôi i ch i.- m nay th y H i ng Lâm Yên ra ây th ng l m hay sao?- Hôm ãi ti c r i cho t i b a nay th y có ghé ây hai ba l n, l n nào th y

ng d t ng i con th y theo h t. Anh có bi t ng i con th y không?- Bi t.

26 M c Tàu hòa v i n c, m t b môn c a h i h a



- Nghe nói hôm ãi ti c c ng có ng i ó n a mà, ph i không anh Ký?- Ph i.- nói ng i ó thi u Tú Tài bên Tây r i, bi t ph i thi t hay không?- Thi t ch !- À, anh Ký, anh có hay hai ba ch c y mai i nói tôi hay không?- Hay.- Ai nói cho anh hay?- Bác Huy n nói b a h m.- Nói hôm nào?- Hôm b a s a so n r i chiêu ãi ti c ó.- Ba tôi nói v i anh làm sao âu, anh thu t l i nghe th coi.- Bác nói quan Ph , th y H i ng Lâm Yên, v i Bá h Siêu, ba ng i u

m nghé làm sui v i bác.- Hôm t i th t má tôi c ng có nói v i tôi nh v y. Con quan ph là c u Bá

nh tôi bi t, con th y h i ng Lâm Yên tôi c ng ngó th y, còn con ông Bá h Siêutôi ch a bi t. Anh bi t ng i ó hôn?

- Bi t, ng i ó i ch hoài.- Ng i ó ra th nào, h c tr ng nào v y anh?- Con nhà giàu, mà không có h c h i chi h t.- Húy! Cha ch ! Có ch ng mà d t c ai ch u cho c.Duy Linh nghe Phi Ph ng nói nh v y c i r i áp:- Ng i ta d t nh ng ng i ta có ti n nhi u. i n y h có ti n nhi u thì d i

ng hóa ra khôn, còn nghèo sát khô d u khôn c ng hóa ra d i, mi n giàu cho l nthôi c n gì hay ch ?

- Anh nói nghe k quá! Giàu mà d t c h khinh b l m ch .- khinh lén sau l ng, ch tr c m t ai dám khinh? V y ch cô không th y

hôm ãi ti c ó sao.- Th y gi ng gì?- Bá h Siêu d t c, mà ông v a b c vô nhà quan Ph l t t b c d y n m

tay chào h i r i m i ng i chung m t bàn ó sao.Phi Ph ng t c c i, Duy Linh th y v y c ng c i theo r i Duy Linh m i ti p

i:- Cô chê con ông bá h Siêu còn hai ng i kia cô ành ng i nào?- i ba v i má tôi li u th nào li u l y, ch tôi có bi t âu mà nói.- Ph i, ph n con gái h vi c v ch ng ph i cho cha m nh. Song cô là

ng i có h c, cô c ng ph i suy sét mà l a ch n, ch n u cô phú cho cha m , r i chanh không v a ý cô r i cô mang kh tr n i ch c là cô n n n l m. Ví nh bác

Huy n bi u, cô l a ch n ng i nào âu cô nói nghe th ch i.Phi Ph ng cúi m t xu ng, tay c y móng c n, Duy Linh trong lòng bâng khuâng,

ngó Phi Ph ng h i ri t, túng quá Phi Ph ng m i nói: ”Tôi coi trong ba ng i ó, duych có con th y h i ng Lâm Yên c h n h t“.



Ph n con gái h ai h i t i vi c v ch ng t nhiên m c c , Phi Ph ng tuy là cóc ch Tây nên không nhút nhác nh con gái th ng, l i yêu m n Duy Linh c ng

nh anh ru t, song cô c ng b ng không mu n bày t thi t tình.i Duy Linh h i hoài, c c ch ng ã cô ph i phát bi u cái thi t tình c a cô ra.

Ch ng dè Duy Linh nghe cô nói c p m t chói lòa, m hôi nh gi t, bao nhiêu lòngc u tan rã nh s ng b n ng khói lên tr i, b i v y ng i trân trân, mu n

khóc mà khóc không c, mu n c i mà c i c ng không kham. Anh l y làm khóch u r i b ra ngoài. Phi Ph ng th y Duy Linh ng d y mà i thì ngó theo, songkhông hi u chi h t. Duy Linh ngó ngoài ng m t h i không khóc mà hai con m t

t r t. Anh l t t l y kh n lau n c m t r i tr vô nhà. Phi Ph ng th y Duy Linhbèn nói:

- Anh n c m ch i anh Ký.- Không c. Tôi th m m t chút thôi. Tôi m c v ng i qua V nh Tr ch có

vi c. Duy Linh ngh t i ó gi t l ch a chan au lòng òi n, không dám gi n,không dám phi n ai chi h t, ch phi n mình nghèo, h c d , b i v y mà thua sútng i ch chi mình giàu l n nh Bá H Siêu quy n to nh quan Ph Thi n, h c gi i

i p trai nh Lâm Th Thi p, mình tài, trí, s c, l c, mà làm cho PhiPh ng c sang giàu vinh hi n, c sung s ng tr n i, mà Phi Ph ng chê mình

k t duyên cùng ng i khác mình gi n m i áng. Mà bây gi mình làm sao cho trnên giàu, tr nên sang, cái th làm ký l c m i tháng c 30 ng b c l ng r i tiêuxài h t 28 ng làm sao mà giàu sang cho c? ã bi t cha m mình có l i chomình 12 m u ru ng, huê l i c a mình m i n m có 350 thùng lúa, cò c a ng i ta k

n 50.000 thùng, n u mình sánh v i ng i ta s c c a mình nh con mu i còn s cng i ta nh con voi mình sánh sao cho k p.

Duy Linh h t bu n r i tính, h t tính r i gi n, h t gi n r i lo, b i v y n m tr ntr hoài cho n g n 4 gi khuya m i ng . Ngày Nguyên án ã n g n Duy Linh

y th ng C d n d p nhà c a lau chùi bàn th , r i m y êm sau anh ta m i i muam l ng cúng cha m ông bà trong lúc xuân nh t. Duy Linh th t trí nên nh tnh ba ngày T t óng c a nhà, không vi ng th m ai h t. Chi u mùng m t, Duy

Linh nghe ti ng pháo n vang rân, ch th y ng i i h n h ngoài ng, dòmtrong nhà hiu qu nh m t t m t th y, ngh thân ph n nghèo hèn thua ng i sút b n,anh ta l i càng bu n h n n a.Tuy bu n song anh ta ngh r ng thiên h ch ng có ai cótình ngh a chi v i mình, d u v y n u mình không chúc m ng n m m i h c ngkhông trách mình c. Chí nh ông Huy n Tú Phan là b n chí thân c a cha mìnhthu tr c l i ãi mình r t tr ng, m y n m nay mình xa nên ngày T t mình khôngvi ng thì ông dung ch , ch n m nay ông v ông , n u mình không n m ng tu ich c ông trách.

Duy Linh ngh nh v y nên lúc ch ng v ng t i m i thay i áo qu n r i lên chn xe kéo ra m ng tu i Tú Phan. Tú Phan th y Duy Linh n m ng r h t s c,

i gia d ch l y r u ra ãi r i l i khoe: “B a hôm bác i sài Gòn bác m n ôngPhán Kim mua dùm cho bác m t chi c xe h i t t quá. Cháu ra tr m t chút ch cháu



ra s m có xe nhà cho cháu coi. Có cô Phán L c ra th m r i bác gái v i cô hai l yxe a v ng m con nó vô ch th m bà Ph v i m y bà tr ng 27.

Duy Linh i m ng tu i Tú Phan mà trong b ng l i s g p Phi Ph ng, ch ngnghe Phi Ph ng không có nhà m ng th m nên nói chuy n l i là m t lát r i cáo tmà v , Tú Phan mu n cho Duy Linh th y xe h i m i c a mình nên c m hoài, bi u ch i r i s cho xe a v song Duy Linh không ch u , túng th ph i cho DuyLinh v .

i nh ng ng i l n tu i, tánh tình hòa h n b i v y g p c n th t v ngth ng hay d n lòng b qua, còn m y ng i thanh niên, tánh khí nóng n y, b i v y

g p b c gay go, ho c sai ch ao c bâng khuâng s u não êm ngày, có k ngãlòng r i i tu, ho c th t chí t t . Duy Linh tu i v a ôi m i tuy cha m khu t s m,tuy thân ph n lao ao, nh ng thu nay ch a b c th khúc ng i gay go, ch aquen n m nh n tình mùi cay ng, nay m i v a th t v ng l y làm khó ch u nên n m

u d u hoài.Trong m y ngày T t anh ta ã không i ch i mà ch ng h t T t r i anh ta c ng

nhà r t o n o.t bu i chi u th b y, anh ta bu n quá n m nhà không c nên b n mát

lên ch , tính ki m ch gi i khuây. i v a t i ch may g p th y ký Hòa c ng i ch i,hai ng i d t nhau th ng th ng i dài theo m y ti m mà coi hàng hóa. i t i nhàhàng chú T ng, hai th y th y trong t ki ng tr ng hàng hóa r c r , m i b c vào r i

i ng ngay cái t ng cá mòi h p th xem, Ký Hòa ch m t h p mà nói:- Th ó ngon h n h t.Duy Linh cãi l nói th ó không t t, r i ch m t h p khác khen quý. Hai th y

ng cãi v i nhau, b ng âu Bá K nh b c vô nghe cãi l i xen vô mà cãi. Bá K nhchê hai th y nói b y c hai r i ch m t th cá khác mà nói th ó m i thi t ngon h n

t. Duy Linh không ch u thua c theo cãi hoài. Bá K nh nói r ng:- thu nh chí l n ta ã n th cá mòi, ta l i không bi t th nào ngon

hay sao? Chú m y nghèo m t, ti n âu mà có n t i cá mòi h p nên bi t th nàongon th nào d .

Duy Linh ã có b ng ghét Bá K nh nh c m mình nh v y nên gi n run, d nkhông c, nên x c l i b p tai Bá K nh. Bá K nh không ch u nh n nên nh y t i thoiDuy Linh l i, may nh Ký Hòa v i chú T ng ra can, ch không còn ánh l n v inhau n a.

Bá K nh v thu t l i cho quan Ph nghe. Quan Ph n i gi n r i bi u con làmn em n cò th a, sang b a sau ông cò òi Duy Linh và Bá K nh, g n h i u

uôi r i d y Duy Linh ph i xin l i Bá K nh, b ng không thì ông cò phúc b m xin tòaph t. Duy Linh y u th nên ph i xin l i k thua, ã b Bá K nh nh c m tr c, màcòn ph i xin l i Bá K nh n a b i v y v nhà t c t i ng không c.

Duy Linh n m êm ngh l i vì t i mình nghèo nên ng i ta không yêu th ngmình mà c ng t i mình nghèo hèn nên ng i ta hi p áp, n u mình mu n cho kyêu ng i tr ng mình thì ph i giàu sang m i c. Mà làm sao giàu sang cho c

27 Trong ó



bây gi ? Làm v êc quan nh mình bây gi bi t ch ng nào m i giàu? Mà n u mìnhxin thôi, r i tr xu ng Cái Cùng lo cày c y 12 m u t c a cha m l i d u mình cóch u c c cho l m i n a thì b t quá n ho c d d mà thôi, ch c ng không giàu

ng h c. Có l mình ra buôn bán h a may n m m i n m mình m i giàu l nc ch ng. Ng t buôn bán bây gi không có v n thì làm sao khai ti m cho c,

u mình c y bác Huy n Hàm giúp s c có l bác s n lòng, mà thà là mình ch t ph ci cho r i, ch Phi Ph ng nó ã không ngh t i mình, l nào mình l i còn c u l y t i

cha m nó giúp ?i Duy Linh lao tâm th t chí, nên l , l ng ng, i làm vi c mà không c

n vi c làm. B a n g n cu i tháng ông Phán Tàu giao cho Duy Linh m t cu n sbán mu i bi u c ng ri t ng ông l y s mà ông phúc b m cho quan trên. Duy Linhlòng khô héo trí l ng l , b i v y c ng xong a s cho ông Phán Tàu g i i r i ch ngông Thán dò l i thì tr t h n 5 ngàn t mu i.

Ông Thán n i gi n r y Duy Linh m t h i r i l i còn vào méc v i ông ch , làmcho ông ch ph t Duy Linh h t n a tháng l ng.

Duy Linh n i lòng ã u t c, i ã b hi p áp, nay làm vi c l i còn b quph t n a nên n h t ngon n m h t ng , c lo m u ki m k ng làm cho tr nêngiàu sang, ch c r ng mình tr nên giàu sang t nhiên thiên h yêu th ng, kínhtr ng h t qu trách. Anh ta tính tr n n a tháng r i nh t nh th c28 ru ng l y b c

ng làm v n mua bán.t b a chúa nh t Duy Linh i xu ng Cái Cùng nói v i H ng C Mai mà

th c ru ng. Vì 12 m u ru ng c a Duy Linh t t t mà l i còn h t l m, b i v y DuyLinh xin th c 1500 mà H ng C Mai l i nài bi u 2000 ng, th m tính r ng DuyLinh th c quá m c t nhiên bán luôn ch ch ng bao gi chu c l i. Duy Linh khônghi u ý riêng c a H ng C Mai, nên c ng ch u th c 2000 l i có b ng m ng th m,ngh r ng h có v n thêm nhi u ch ng nào thì mình mua bán d h n ch ng y.

ong C Mai h n tu n sau Duy Linh xu ng làm t r i ng s ch ng b c29, DuyLinh v nhà lo tính bán c r i xin thôi làm vi c ng lên Sài Gòn buôn bán. n

i th t , Duy Linh ng n m tính coi bây gi ph i bán v t gì b ng nghe ti ng xei u tr c c a nhà có m t gia d ch c a Tú Phan b c vô th a r ng ông Huy n

Hàm m i Duy Linh ra nhà cho ông nói chuy n chi. Duy Linh mu n ki m c khi u, ng c tên gia d ch ã th y mình n m không, l i s n có xe h i r c n a, không th

nào cáo t c, nên ph i thay r i lên xe i t ng có vi c chi quan h , ch ng dèDuy Linh v a b c vô nhà Tú Phan h i:

- Bác nghe cháu tính bán ru ng cho H ng C Mai v y ch có thi t nh v yhay không?

Duy Linh ng ch ng h ng m t h i, th m ngh n u mình nói th t c ng khôngích gì, nên h i l i:

Th a, ai nói v i bác r ng cháu bán ru ng?

28 (chu c, ch n y sai: ã không ti n mà chu c ru ng n a thì làm sao có v n, ây ph i có ngh a làm hay c , vì trong câu sau ã có ch chu c. Red.)

29 giao ti n m t



- d i Cái Cùng h lên h nói.Có l H ng C Mai mu n mua nên bày chuy n nh v y, ch cháu âu có bán.

, h nói mà bác không tin, nên bác m i kêu cháu h i cho ch c, có l nào cháubán ru ng mà không báo cho bác hay. Mà cháu có c n dùng ti n làm vi c chi nói v ibác giúp cho, c n gì ph i bán. Còn nh bán ru ng ó giáp ranh v i ru ng bác, thàcháu bán cho bác còn có ngh a h n ch bán cho h u ng l m.

Duy Linh nghe Tú Phan nói m y l i trong lòng n n n, mu n t thi t v i TúPhan, r i h i vi c H ng C Mai, th c cho Tú Phan song anh ta ngh r ng n u nóithi t s Tú Phan ng n tr ho c h i ph ng t i khó t chân tình c, nên nói d i luôn:

t chuy n xin bác ng tin. Cháu có c n dùng ti n làm vi c chi âu màph i bán ru ng. Duy Linh v nhà n m tính r ng ph i làm cho mau, n u trì hoãn s b i l , nênchúa nh t sau xu ng Cái Cùng làm t thì d n H ng c Mai v i ba H ng ch c

ng th ph i kín mi ng dùm ng cho ai bi t, l y hai ngàn d ng b c r i tr v B cLiêu, sang b a sau làm n xin thôi vi c li n. Ông ch d t d t không ch u cho thôi,ông Phán Tàu có a cháu không có v êc làm, ã m y tháng nay mu n em nó vào

th ng chánh, song không có d p, nay th y Duy Linh xin thôi lòng l y làm c ý,i v y ngoài làm m t nhân ngh a theo an i Duy Linh, mà vô trong l i k v ch v i

ông ch nói r ng Duy Linh bi ng nhác, b i v y ông ch m i nh n l i Duy Linhthôi vi c. Trai v a m i l n lên, h có b c ngàn trong l ng hay t c, Duy Linh khônggi ng ng i th ng, b i v y có b c r i l i càng lo tính n ng không c. Anh ta

em bàn th g i ký Hòa còn c trong nhà bán h t, r i tr ph cho ch ; th ng Clà con m côi mu n tr n ngh a t trung, nên quy t theo giúp Duy Linh, chkhông ch u v x . Duy Linh s p t vi c nhà, thâu x p hành lý xong r i, bèn nhsáng b a sau xu ng tàu ra Sóc Tr ng r i lên Sài Gòn. T th y em c u nhàký Hòa. Chi u b a y anh ta bu n l m nên ra nhà Tú Phan , tính th y m t Phi Ph ng

t l n chót r i v nh bi t. Duy Linh b c vô v ch ng Tú Phan ra m ng, còn PhiPh ng ni m n l m. Trong nhà d n c m v a r i, v ch ng Tú Phan m i Duy Linhvào n c m cho nó vui. Duy Linh th y Phi Ph ng ru t au nh c t, m t t c quánggà30 b i v y bi u n c m thì i, sang ng i n không nói chuy n nh m y l n tr c

a. n c m r i, bà Huy n Hàm m c i xu ng nhà b p, còn ông Huy n l i i lênu, cho Phi Ph ng ng i ó nói chuy n v i Duy Linh. Duy Linh bu n b c l i ái

ng i quá, nên ng d y b i ra tr c sân. Tr ng m i m c, chi u tr i m t góc lòm, gió th i lao rao, lay ng m y nhành lúc l c. Duy Linh ng ng suy nghvi c riêng c a mình, b ng nghe sau l ng có ti ng giày i nhè nh , l t t day l i th yPhi Ph ng v a i t i v a h i nho nh :

Anh có vi c chi, mà coi b anh bu n d v y anh Ký? H i nh anh có vi c chivui, ho c có vi c gì bu n, anh c ng có u nói cho em bi t. Sao bây gi anh bu n màanh không nói cho em hay?

30 m t ch ng b nh m t, h t i là không th y ng



Gi ng nói ã thanh tao, mà l i l pha bi th m làm Duy Linh c m xúc nên ngh nngào, không bi t sao tr l i ch a n c m t r i day m t qua ch khác áp:

- Tôi có bu n v vi c chi âu.Duy Linh nói có m y ti ng b ng nghe Tú Phan trong nhà kêu:- Ký a, cháu vô coi chi c cà rá bác m i mua ây.Phi Ph ng nghe ti ng cha nên day gót tr vô nhà, Duy Linh ng n ng lén l y

kh n lau n c m t r i c ng vô theo.Duy Linh ch i t i chín gi t i r i cáo t ôm p vi c riêng trong lòng, không t

cho ai bi t h t. Ra v a kh i c a n c m t tuôn d m d , i m t khúc ng suy nght h i, ban d u nh t i m y l i Phi Ph ng h i khi nãy au n không ch u c,

nên mu n tr l i t th t cho Tú Phan nghe ho c may ra Tú Phan có ni m tình cngh a x a c m l i g Phi Ph ng cho mình hay t riêng cho m t mình Phi Ph ngbi t ho c may Phi Ph ng có c m ngh a ng tình r i trao t k t tóc v i mình khôngthèm ng n i nào khác. B i tình n ng au lòng riêng l , nên ngh nh v y, nh ngyêu th ng nhau ph i bi t tôn tr ng nhau. Duy Linh th ng Phi Ph ng ch ng ph ivì s c nh ai, ho c yêu vì ti n nh ai, yêu là vì g n g i nhau ã m i m y n mtr ng, th ng là b i tâm tánh u gi ng nhau c ng nh ru t th t. B i cái tình caoth ng nh v y, nên v a tính tr l i t thi t n i ni m, l i ngh r ng ví nh PhiPh ng c m ngh a ng tình ch u k t hôn v i mình, mà v i cái thân ph n nghèo nànvà tài hèn m n n y có làm cho Phi Ph ng vui v sang tr ng tr n i ch ng? DuyLinh l c u, day l i ngó nóc nhà l u c a Tú Phan m t h i, r i lau n c m t i vnhà c a ký Hòa.

Sáng hôm sau, Duy Linh v i th ng C g i xu ng tàu i Sài Gòn, ký Hòaxu ng tàu a, ch ng tàu s a so n ch y Duy Linh d n: ”Anh cho tôi g i th t inhà anh trong ít ngày, ch ng nào tôi có ch yên r i tôi s cho th ng C v nhà chlên. Xin anh ng phi n c ng ng nói cho ai bi t tôi lên Sài Gòn nghe“. Ký Hòa g t

u r i tàu m dây, súp lê31 ch y tu t.Duy Linh ng trên boong32 tàu ngó l i ch , t m lòng chua xót, nét m t dàu

dàu, sóng kh a hai bên b ghe xu ng nhàu l n th y mà th ng, ch n v t qu t m mp ti ng ng i nói chuy n nghe càng o não. Tàu ch y m t lát ch ng còn th y nhàa chi h t, bên n y là lá d a lóng sóng gió th i ng n cúi xu ng r i ngóc lên bên kiang ru ng minh mông, tr i nhu m m t ch xanh ch . Duy Linh trông th y r ngng gi t l .

Ly h ng gi b c au lòngTình ngao ngán t i, ph n long ong bu nXót vì m ng manh cánh chu n

31 soufler=th i gió nh th t ông b c a th rèn: ây là th i còi tàu.32 (Pont): sàn nóc tàu



I TH BA

Th ng nghe thiên h h d y nhau r ng: „Ng i chân chánh thì áng yêu, còn gi d i thì áng ghét“. Ch ng hi u vì c nào h ã d y nh v y, mà i thói gii ngày càng tràn lan kh p c quan dân, còn u chân chánh coi ngày càng tiêut h t. Cha d y con, y là vì s con d t thiên h c i, nên c n m n ó thôi. Con

th ng cha, y là s th t hi u thiên h khinh nên c c ch ng ã ph i làm màu cungkính. Ch ng yêu v , y là vì ti n b c, v kính ch ng y b i th th n, b n bè thânnhau, vì có ý mu n nh nhau, k m t xóm giúp nhau, y là l u tâm trông ng i tr .Lòng ng i gi d i n n i ng i n y mu n nói chuy n v i ng i khác, khi m i mmi ng ph i nói tr c: ”Tôi nói thi t v i anh“, nh ng c ng ch a t nh ng l i nói ra

ó là nh ng l i nói thi t.Quan Ph Tr n Bá Thi n c y mai t i c u Tú Phan g Phi Ph ng cho Bá K nh,

tuy quan Ph th y ông Huy n Hàm v i bà Huy n Hàm là ng i hi n c mu n k tngh a sui gia, nh ng k th t quan Ph th y Tú Phan có m t a con gái mà nhà t tru ng nhi u, nên tính k làm giàu cho con kh i m t nh c. H i ng Lâm Yên mu nlàm sui v i Tú Phan, tuy nói r ng th y Phi Ph ng n t na m th m mà th ng,nh ng k thi t gia th suy i, tính em b ng c p tú tài c a con ng ph c h i s

n. Bá H Siêu c ng v y mu n làm sui v i Tú Phan là ý mu n cho con sau n y cng hai cái gia tài, mà ngoài môi r n ràng d ng nh tr ng ng i h n tr ng c a.Tú Phan là ng i ã có nghèo tr c r i ngày nay m i c giàu, v n xu t thân

hèn h , may g p th i mà c ng nh ti n, nên m i c vinh hi n, nh ng ông ít haysuy th thái nhân tình, b i v y không hi u th u l i nói ngoài môi không gi ng vi ctính trong b ng, ông th y quan Ph quy n cao ch c l n thì p ý, ông th y ThHi p p trai h c gi i ông r t ng lòng, mà th y bá h Siêu là nh t phú ông trong

nh ông c ng không mu n ph . Ra giêng r i, mai m i n hoài mà Tú Phan c nóing th ng th ng r i s tính; ch ng ph i là Tú Phan chê h t ba ch mà d t d t, y

là t i ba ch u x ng áng nên không bi t g ch nào. ch ng Tú Phan bàn tính nhau hoài n 3, 4 tháng c ng ch a nh t nh. Còn

ba ch làm sui trông i bao lâu c ng không m i trí.a n Tú Phan i xu ng d i Cái Cùng ng th m ru ng. Bà Huy n Hàm

nhà th a lúc canh khuya v ng v , l i thêm gi t m a r rít quanh th m bà m i t nh lòng con coi trong ba ch ý nó ành ch nào. Bà h i ba Qu n thì nó tr môi, h i Bánh thì Phi Ph ng l c u còn h i t i Th Hi p thì làm thinh mà nét m t l i có vc c . Bà Huy n bi t ý con nên không h i n a. Ch ng Tú Phan v bà t l i, Tú

Phan ng i m t h i suy ngh mà nói r ng: „Tôi c ng mu n g nó ch ó, ch s quanPh ngài h n“.

c qua u tháng 5 v ch ng Tú Phan c ng ch a xác nh vi c hôn nh n chocon. B a n Tú Phan i xu ng ru ng, khi tr v g p m t ám m a to l n gi a

ng. V n nhà Tú Phan c m m o n m mê man, trán nóng h m, chân l nh ng t.Bà Huy n Hàm lo s nên r c th y ch y thu c l ng x ng. Th y thu c Phùng ch n

ch r i nói r ng: „Ông Huy n c m n ng nh ng ch ng có chi áng s th y h t



vài thang ông s tr i d y n c m. Bà Huy n nghe nói v y có b ng m ng. Thi t quông Hàm u ng hai thang thu c r i t nh táo, b t nóng, ng i d y nói chuy n c, l ibi t ói òi n cháo nào dè u ng thang th ba b nh tr n ng, l i nóng mê s ng khôngbi t chi h t. Bà Huy n v i Phi Ph ng lo s nên v a t ng sáng sai gia d ch em xe h i

i r c ông th y thu c.Ông th y thu c u b t kh n nhi u en m c áo xuy n dài, chân i giày hàm

ch, m t eo ki ng tr ng, râu le the không m y s i, u b c hoa râm, xe t i c a b cxu ng th ng th ng i vô nhà, d ng nh i ch i ch không ph i i c u ng i b nh

ng. Vô nhà r i ông ng i t i gh gi a l y thu c lá v n hút, ch ng th y Bà Huy n rachào, ông m i h i h n ãi:

- Th a bà, nghe b y tr nó nói quan Huy n mê s ng n a hay sao?Bà Huy n áp:- Th a ph i, không bi t t i sao u ng thang thu c êm nay nóng vùi, n m mê

man không bi t chi h t. V y xin th y hút thu c r i lên l u tu n m ch l i ng h tthang khác th coi.

Ông th y g c g t u, song c ng ng i hút thu c nh th ng không l t t chit, bà Huy n th y v y b vô bu ng, cách m t h i lâu sai Phi Ph ng ra m i ông ra

coi m ch m t l n n a, ch ng y ông m i ch u ng d y theo Phi Ph ng ch khôngông c ng còn ng i ó hoài, làm cho ng i ta t ng âu ông ng i c bàn t t ghêm nên ông không ành b ch . Coi m ch r i ông th y tr xu ng c ng ng i ch ómà nói:

- Tôi ã nói ông ã c m n ng, tuy v y mà không h i gì, xin bà v i cô haing lo, th ng th ng tôi tr . Tôi có g p nhi u ng i b nh n ng h n n a, mà tôiu s ng nh ch i, b nh c a quan Huy n có chi khó l m âu mà s .

Bà Huy n h i gia d ch em xe ra a ông th y thu c v r i i l y thu c luônt th . U ng thang th t vô t ng là nh c, ch ng dè b nh c ng nh c , ông

Huy n Hàm c ng n m mê man hoài. Ðêm y bà Huy n x n b n m t bên ch ng,không dám ng , còn Phi Ph ng c ng ng i t i gh d a trên gi ng, m t mày bu nnghi n c p m t t d m. Canh khuya gió th i ngoài sân nghe vùn v t, ng n èntrên án ch p nhoáng, khi t r ng khi l m . Phi Ph ng b c ra ngoài r i m c a ssau ngó xu ng b p, gia d ch u ng h t, trên tr i mây gi ng mù m t, không th y

t ngôi sao l i lúc ch p, lúc g m làm cho ng i bu n l i càng thêm t i. Phi Ph ngkhép c a s tr vào phòng, v a b c t i c a, b ng nghe ti ng con chim kêu trên nócnhà làm cho cô gi t mình, ng ngó m r i m con nhìn nhau s ng s t.

Phi Ph ng mu n ki m chuy n nói cho quên ph c cái m ch ng lành v a m inghe ó nên th a m :

- Thôi, m i ngh m t chút i, con ng i ây v i ba.Bà Huy n l c u áp:- má th c, con i ngh vài gi r i th c d y thay cho má i ngh .Phi Ph ng vâng l i r i tr v phòng mình ngang ó. Cô ta th y cha b nh n ng

lo s quá nên n m gát tay qua trán thao th c tr n tr c hoài. Cô lo g n r i tính xa vi cy ch a xong k qua lo vi c n . Cô ng o n o thì b ng nh t i Duy Linh, cô m i

ngh r ng h i nh h có vi c chi bu n mình nói cho Duy Linh thì Duy Linh lo cho



t. Nay vi c bu n c a mình l n quá mà Duy Linh không có m t, ngh thi t r ikhông bi t ch ng nào. Không bi t bây gi nh âu! H nói nh b con quan Phkhinh b r i l i b ông Phán Tàu hi p áp nh t c chí nên m i b x mà i. H l i nóihôm tháng ba nh sai th ng v ch th nh ng nh d n nó, nên nó không ch unói nh x nào. Có t i gì mà ph i s d nh v y? Mà ví d u nh có gi n h nênnh không mu n cho bi t ch , còn nhà mình nh gi n h n u chi sao lúc nh i,nh không cho hay, r i m y tháng ch ng có th t chi c a nh? Hay mình có làm

u chi ch ng ph i nh gi n luôn t i mình? Ph i r i, ch c nh phi n cha m mìnhgiàu có mà không giúp cho nh làm n, nh nghèo nàn nên m i b k khinh b ,ng i hi p áp. B y quá, m y n m nay mình không ngh t i vi c ó. Ch chi mìnhnói v i cha m mình ho c giúp v n cho nh làm n buôn bán, ho c giao ru ng chonh cai qu n ch c nh có i âu làm chi. Mà n u nh g n lúc n y ch c h n nh

giúp ích cho nhà mình bi t ch ng nào.Phi Ph ng v a suy ngh t i ó, b ng nghe ti ng m nói nh bên kia r i l i nghe

ti ng giày, nên l t t ng i d y ch y qua, th y m ng b ng n c cho cha u ng.Phi Ph ng l y tay r trán cha r i h i: „Ba b t không ba? Tú Phan g t u r i n mxu ng p m n l i. Phi Ph ng không ch u i ng n a, c ng i ó v i m cho t isáng.

Nh ng ng i quen bi t nghe nói ông Huy n Hàm au c ng u n th mvi ng nh t là quan Ph Thi n v i h i ng Yên n th m ngày m t. Quan Ph nói

i bà Huy n Hàm cho ngài r c th y thu c Tây ra cho coi m ch r i tr b nh choông Huy n, b i vì ngài s th y thu c Vi t Nam không thông m ch l c, r i ph mthu c r i g không ra. Bà Huy n không b ng lòng nên áp: „B m quan l n, ông th ythu c Vi t Nam n y gi i l m, ng tr thêm ít b a n a coi“. Quan Ph mu n cãinh ng ngh mình mu n c u thân không nên trái ý bà ch nhà; b i v y ngài l ngthinh, không c r c th y thu c Tây n a. H i ng Yên n th m l i ch th y ba

n d i Cái H u và th y H ng S Phi bên Phú L c nói r ng hai ng i y códanh và h i bà Huy n n u bà b ng lòng th y s cho xe r c. Bà Huy n c ng khôngch u c theo u ng thu c c a th y Phùng mà thôi.

Ch ng ph i thu c c a th y Phùng thi t hay, hay là b nh c a ông Huy n khôngph i là b nh n ng, mà au trót m i b a r i, ông Huy n th ng th ng b t l n, mi nghôi c m nên ch a n ng song ã h t nóng l nh nên tr i d y r i i trong nhà nhth ng. Quan Ph Thi n, h i ng Lâm Yên, và bá h Siêu nghe nói ông Huy n b nhgi m áp t i th m n a. Duy bá h Siêu th y ông Huy n ch a thi t m nh nên khôngdám nói vi c hôn nh n, còn hai ng i kia lanh l i nh c khéo ông Huy n. Ông Huy n

ng ch a nh t nh, nên ông ph i th a cái b nh c a ông mà khuyên hai ng i kiahoãn hoãn, i ch ng ông thi t m nh h n hay.

Con ng i làm vi c nhi u coi ch n chánh l m, nh ng k trung s o trá vô cùng.Có l ông tr i th y v y nên d i ng i ch i, nên có nhi u khi ng vui l i khi n chong i ta bu n, v a m ng l i khi n cho s . Ông Huy n Hàm b nh gi m c nhà u

ng, nào dè ông ra vô c có n m b y b a r i ng n m l i, l n n y coi b nh n ngn l n tr c n a. Ông th y Phùng h t thu c, nh ng u ng thu c c ng nh không,



nh ch ng gi m chút nào, l i ông Huy n h th y m t v con ông l c u hoài r ing r ng n c m t, làm cho v con lo s không bi t ch ng nào.

t êm n b nh ng n ng quá, ng bi t không th s ng c n a, nên ngkêu v con l i ng m t bên r i ng g ng g ng mà tr i: „Ông tr i bi u tôi ph itheo ông theo bà thì ph i ch u... V y n u tôi ch ng may nh m m t r i thì m nó ngcó bu n l m, ph i làm khuây kh a mà coi sóc vi c nhà, nh t là ph i lo cho con, k osau nó c c kh t i nghi p“. Ông Huy n m i nói m y l i m t quá nói không c

a, nên ng ph i ngh m t h i r i m i nói ti p: „Tôi ã tính g con Phi Ph ng choTh Hi p, ch ng dè tr i khi n tôi ch t không k p th y con có ch ng. V y h tôi ch t

i m nó c g cho Th Hi p ch ng c n ph i i mãn tang, b i trì hoãn s quanPh ngài oán, r i kh cho m nó. Song ph i i chôn c t tôi r i m i nói chuy n ó,ch không nên nói tr c. N u quan Ph có trách c th a cho tôi, nói r ng tôi tr inh v y nên không dám cãi. Th Hi p tôi coi nó x ng v i con mình l m, b i v y thnào m nó c ng ph i g cho Th Hi p, ch ng có g cho ng i khác. Thôi hai mcon i ngh i. cho tôi ngh m t chút“.

Bà Huy n v i Phi Ph ng n c m t ch y d m d , m n m tay con khóc r m r t,không nói chi c h t. n 5 gi sáng ông Huy n Hàm m t quá, bà Huy n ph ichoàng tay qua c ông ng i d c d c, còn Phi Ph ng ng qu t. Cách ch ng baolâu ông Huy n Hàm t t th trên tay bà, m con than khóc om sòm, tôi t trong nhà

u ch y vô, a nào xem th y c ng u r i l y.Bà Huy n Hàm lo ám tang cho ch ng th t là tr ng th . Bà xin phép quan tài

trong nhà 8 b a ng cho th xu ng Cái Cùng p n n bông, xây kim t nh r i ctang ch ng trong t c a mình. Bà sai ng i nhà i Sài Gòn mua c v lo cho

ám tang ch ng thua ám nào h t. Hai v ch ng quan Ph ra th s luôn luôn, c ngnh ám tang c a ng i trong thân. Th y h i ng Lâm Yên c ng d t con lên coi sócdùm, duy có Bá h Siêu n th m r i v lo c bàn i phúng u. Bà Huy n th y vch ng quan Ph oái t ng làm cho ám tang r t r ràng, bà ái ng i vô cùng, nên bàkhông dám nói n l i di chúc. Ch ng t ng táng xong ít ngày r i bà s m i quanPh v i th y h i ng n m t l t ng bà thu t di ngôn c a quan Huy n cho rõràng, kh i mích lòng. Bà tính nh v y là bà th t tình, song bà s c ng ch ng kh iquan Ph phi n trách nên do d hoài.

i có nhi u v n h i l lùng có khi vi c ã nên th y tr c r i l i hóa ra h ,vi c qu y ã bày ra t t ng mà ai c ng cho là ph i. Mà vi c qu y thiên h cho làph i, y là t i b ng ng i ta dua b ch ng lu n làm gì, chí vi c g n mà hóa nên h ,ngh thi t không bi t làm sao mà li u tr c. Phi Ph ng là gái dung nhan tu n tú, l ithêm phú quý phi phong n u cha m tính g ch ng có l nào l i g p ch ng không

ng áng? Khi n chi có Th Hi p là trai h c gi i, khôi ngô, r i l i thêm có Bá K nhlà con nhà quy n quý n a làm cho v ch ng Tú Phan do d không bi t g cho ng inào. B a Tú Phan t t h i, ông có tr i g Phi Ph ng cho Th Hi p, l i ng i ch t nlòng nào dám trái, m i t u ã bu t Phi Ph ng v i Th Hi p r i, còn ai b t n a

c. R i khi n Tú Phan tuy th ng con, song c ng tr ng thân mình, mu n cho concó ch ng x ng tài, l i mu n cho ám tang mình c tr ng th , nên d n v ph i g



con cho Th Hi p, nh ng l i bi u i chôn c t xong r i thì hãy nói, làm cho quanPh có d p ra n, r i bà Huy n Hàm khó mà m mi ng.

Bà Huy n Hàm i n ám cúng tu n 21 ngày, bà m i m i v ch ng quanPh v i h i ng Lâm Yên n. Bà d n c m ãi khách xong r i d chuy n ch ng dingôn ph i g Phi Ph ng cho Th Hi p nói l i cho khách nghe. H i ng Lâm Yênnghe nói m ng th m, nên ng i nghiêm c n33 còn mi ng chum chím mà nói r ng:

- i quan Huy n còn sanh ti n tôi có xin làm sui, nay d u ch ng may quanHuy n m t r i, tôi ch ng dám quên l i. V y bà tính th nào tôi c ng xin vâng, ch tôi

âu dám cãi!Quan Ph ng i d a trên gh gi a, m t gi n coi tái xanh, không thèm nói chi

t. Bà Ph ng i trên ván n tr u, tay m t x a thu c s ng, a b cà rá h t xoàn rachi u màu xanh , bà t ng h ng nói:

- Bà Huy n nói ch i hay sao, ch có l nào ông Hu ên tr i nh v y, mà h mnay không nghe ai nói h t. L y cái lý ra mà nói, v ch ng tôi c y mai n tr c, v ybà ph i làm sui v i ch ng tôi m i ph i ch . Hay là bà chê v ch ng tôi không x ng

áng nên bà t chuy n g ch khác cho d ?Bà Huy n Hàm là ng i ít nói, nghe m y l i gay g t bà khó ch u không bi t nói

sao c. Cách m t h i bà m i áp:- m bà l n, tôi âu dám chê quan l n v i bà l n. Tôi s ph n tôi nh nhoi

không dám làm sui v i bà l n ch , n u bà l n th ng tôi i n bi t ch ng nào.Ng t ông Huy n ng tr i nh v y n u tôi cãi l i thì t i l i l m.

Bà Huy n v a nói d t l i bà Ph mu n áp, b ng nghe có ti ng xe h i ng ngngoài ngõ, r i l i th y có m t ng i trai b c xu ng xe, b c vô c a ngõ x m x m iri t vào nhà, tay l i c m cái kh n ch m hai con m t. Ai th y ng i l c ng u ngó.ng i trai y tr c ch ng 24 ho c 25 tu i, n c da tr ng, g ng m t tròn, u cúptóc34, l i b t kh n tang, mình m c áo xuy n en, b n qu n b tr ng mà s lai, chân i

ôi giày Tây en, gió th i bay ng qu n th y lòi ôi v tr ng. Ng i y b c vô c a,th y h i ng Lâm Yên ng i ó bèn ch p tay xá r i h i:

- m ông, không bi t nhà n y c a ông Huy n Hàm Hu nh Tú Phan haych ng?

Lâm Yên nghe bà Huy n Hàm thu t l i Tú Phan tr i ph i g Phi Ph ng cho cona mình trong b ng vui m ng không xi t k ; n ch ng bà Ph nói gay có ý l ng

tay nghe coi bà Huy n i áp nh th nào, l i ng tính th m trong b ng ngch ng nào bà Ph nói ng t i mình có s n l i áp l i.

i ng lo li u nên có ng i l b c vô h i nh v y, không vui mà tr l i;song không l ng i ta h i mà làm thinh, nên li c ngó ng i trai y r i áp:

- Ph i, nhà ông Huy n Hàm là nhà n y, th y âu xa hay sao mà h i v y?Ng i trai g t u áp:- Th a ph i, tôi xa, trên Ch L n.

33 trang nghiêm, c n th n34 (couper), c t, h t tóc



Ng i trai y ng c m t ngó vô trong th y bà Ph v i bà Huy n Hàm ngng i trên b ván d a c a s , li n cúi u h i nh Lâm Yên r ng:

- m ông, hai bà ng i ó bà nào là dì Huy n c a tôi âu, xin ông làm n chgiùm.

Lâm Yên chúm chím c i, ngó vô trong nhà m t cái r i m i day l i h i:- Th y không bi t hay sao? bà Huy n ng i phía trong m c qu n en áo tr ng

ó.Ng i trai ó nghe nói li n b c vô; i ngang quan Ph không bi t ai, song cúi

u xá ngài m t cái, r i m i i ngay l i b ván xá hai bà. Bà Huy n Hàm th y ng i, không bi t là ai nên ng i ngó x ng; bà v a mu n h i thì ng i trai y th a r ng:

- Th a dì, cha tôi au b nh gì mà m t, mà cha tôi m t hôm nào, sao dì khôngánh dây thép cho tôi hay làm cho tôi không th y m t cha tôi nh v y, ngh th t làc t i quá.

Ng i trai y nói m y l i r i ng khóc r ng lên nghe r t th m thi t. nhà ai n y u ch ng h ng, mà ng i ch ng h ng nhi u h n h t là bà

Huy n Hàm, b i vì v ch ng n v i nhau trót 22 n m tr i, bi t r ng h i tr cch ng mình có ng i v trên Ch L n, nhân vì ng i v y tr c n t, nên ch ng mìnhgi n b x i xu ng Cái Cùng làm ru ng r i sau m i g p mình, song không nghe nói

v i ng i v ó có con, mà sao bây gi tên trai n y l i n nói nh v y? Bà Huy nng i suy ngh không bi t nói sao c. Quan Ph bà Ph và h i ng Lâm Yên uchong m t ngó bà, có ý i bà tr l i ng cho bi t ng i trai y là ai.

Cách m t h i ng i trai y m i b t khóc, bà Huy n m i h i r ng:- Th y là ai âu, thu nay tôi không bi t mà sao th y l i n ây mà chuy n

gì l d v y?Ng i trai y vòng tay áp:Th a dì, tôi tên là Hu nh Tú C m, tr ng nam c a cha tôi, dì không bi t m t

mà dì c ng không nghe cha tôi nói n a sao?Không mà, ng c i tôi ã 22 n m nay, có m t a con gái mà thôi ch ng có

con t con riêng nào âu.Th a dì, tôi là con dòng chánh, má tôi là L u M L . Sanh tôi r i cha m tôi c n

n v i nhau, cha tôi bu n r u r i m i giao tôi cho ông ngo i và bà ngo i tôi nuôi,ng r nh chân r nh tay i làm n, v y thu nay cha tôi không nói cho dì bi t hay

sao?Không. Tôi bi t ng có m t ng i v tr c, nh ng mà ng i v ó không có

con mà.Th a có ch ! Con là tôi ây.Bà Huy n ng i ng n ng , li c ngó bà Ph r i ngó quan Ph v i h i ng Lâm

Yên có ý mu n h i coi ph i làm sao mà phân gi i. Bà Ph chúm chím c i r i têmtr u n, không nói chi h t. Quan Ph thì nh p giày d i g ch, day m t ngó ngoài sân,

c g t u, coi b không mu n can d t i. Còn Lâm Yên ngó Hu nh Tú C m trântrân ý mu n bà Huy n i ph c i cho r i song không bi t k chi mà bày cho c.Tú C m l y kh n lau n c m t r i b u b o nói:



- Cha tôi không mu n cho tôi v chung m t nhà, h i tôi còn nh bi u tôiph i trên Ch L n ng h c, ch ng tôi khôn l n r i l i bi u tôi tr n làm vi c

ng có xu ng d i n y mu i mòng c c kh . L n nào v Sài Gòn c ng cho ti n, n mngoái l i mua t r i c t nhà cho tôi . Ph i tôi dè cha tôi m ng v n nh v y, thì cha

âu con ó, ng ch t s ng th y m t nhau ch tôi có ch u t riêng làm chi âu.Tú C m nói r i l i khóc r ng lên n a. Bà Huy n ng i l ng thinh, mà s c m t coi

lo l m. Hai v ch ng quan Ph ng d y cáo t ra v . Khi ra t i c a bà Ph day l inói v i Bà Hu ên:

- Chuy n b y tr nh ó, bà Huy n ph i li u l i, ch nói nh v y tôi khôngnghe a.

Bà Huy n áp r ng:- Th a bà l n, t i ng tr i nh v y, bây gi tôi cãi l i sao c.Bà Ph nói vói:- Không bi t bà li u sao thì li u l y.Bà Huy n tr vô nhà, khi i ngang qua bàn gi a h i ng Lâm Yên ng d y

th a:- Th a ch , tôi v i quan Huy n thu nay anh em th ng nhau l m, vì bi t tâm

trí c a nhau nên quan Huy n tr i nh v y. Ch ngh ó mà coi, ph n tôi âu dámsánh v i quan Ph , vì quan Huy n th ng tôi nên phú thác vi c nhà cho tôi. H i nãych c ng ã th y, v ch ng quan Ph gi n l m. Nh ng ch ng ng i chi h t. Vi cnhà có chi u t tr c, ch ch u khó kêu tr kêu tôi lên tôi tính cho, không sao âu mà s .Quan Huy n ã tr i nh v y mà bà Ph h m d a n i gì. Cha ch , có l nào ph i épch v lòng quan Ph mà quên l i tr i c a quan Huy n c hay sao?

Bà Huy n g t u áp:- Vi c ó r nh rang vài b a tôi s tính. V ch ng quan Ph có gi n thì gi n

ch tôi âu dám cãi l i ch ng tôi.Lâm Yên nghe nói r t m ng nên cáo t r i c ng lên xe h i ra v .Bà Huy n v a mu n xây l ng l i mu n tr vô bu ng Tú C m b c t i ón mà

i:- Th a dì, dì th cha tôi ch nào âu, xin dì cho phép tôi n tr c bàn th

tôi l y cha tôi?Bà Huy n nghe nói ng kh ng, không bi t sao tr l i nên b l i ván ng i n

tr u không nói chi h t, m t lát li c ngó Tú C m m t cái nh ng s c m t lo l ng l m.Tú C m th y v y bèn kéo gh ra ng i, r i nói b u b o r ng:- m mai hôm qua ng i quen Sóc Tr ng i Sài Gòn g p tôi h nói cha tôi

t r i tôi m i hay. Tôi nghe tin ch ng khác nào sét ánh bên tai. Tôi khóc g n h tc m t, l t t v n u c m cúng r i xé kh n tang b t. Tôi nóng n y quá, t ng là

i m t, dì còn quàng m t ôi tháng nên êm h i hôm tôi m n xe h i i ri txu ng ây. Tôi không dè dì chôn g p quá, thi t tôi ngh ch ng nào tôi càng thêm t ich ng y.

Tú C m nói t i ó r i khóc t m t c t m t i, Phi Ph ng trong bu ng lén dòmth y khách v h t nh ng sao l i th y có m t ng i trai l ng i khóc, không hi ung i y là ai nên ng d a vào c a bu ng ng lóng tai nghe.



Cách m t h i bà Huy n m i t ng h ng r i nói:- Th y nói nghe k quá, tôi không bi t sao mà nói v i th y. Tôi bi t ông

Huy n c a tôi h i sanh ti n không có con riêng nào h t. V ch ng v i nhau ã 20m tr ng l nào ng có con riêng mà tôi không bi t. Th y nói sao ch !

Tú C m áp r ng:- Th a dì, trong ý dì t ng tôi gi m o n ây ng tranh gia tài hay sao?...

Th a dì, i n y lu t pháp h n hòi, n u ai có quy n h ng gia tài thì m i h ngc, ch d gì mà gi m o. Tôi là con, có khai sanh, rành r ch tôi âu có gi m o.Tú C m nói t i ó r i li c ngó bà Huy n, có ý mu n xem coi s c m t bà th nào,

bà Huy n nghe nói có khai sanh rành r , thì bà bi n s c trong trí lo s không bi t Túm n ây là tranh gia tài, hay là n có ý khác. Vã l i không bi t Tú C m có

quy n tranh gia tài hay không, nên bà ng i suy ngh m t h i lâu r i bà m i nói:- Không c, thu nay tôi không bi t th y là ai, bây gi ông Huy n m t r i

th y n nói nh v y tôi tin sao c.Th a dì, tôi là con xa, nghe cha ch t l t t xin phép dì ng tôi l y cha tôi,

mà dì không cho thi t dì h p quá.Tôi không bi t mà sao cho th y l y cho c.Th a dì, r t i là ng i d ng nghe cha tôi ch t n u bái dì còn cho l y

thay, hu ng chi tôi là con trong nhà?Ph i, h là ng i d ng nh ng tôi bi t h , ch th y tôi không bi t mà l i x ng là

con tôi khó li u quá.u dì không cho tôi l y cha tôi c ng không dám trách dì. Nh ng xin dì

th ng ph n tôi, ch dì làm nh v y c ng t i nghi p cho ph n tôi l m ch .u th y thi t là con th y ph i làm sao cho ra thi t l ch th y nói ngang nh

y không c.Th a dì, tôi c ng bi t xét ph n tôi. D u dì không th ng dì i tôi v ch âu

tôi dám ki n th a dì.Nh th y th t là con, th y có th ng th y b ng, ch tôi âu có bi t th y là ai

âu mà nhìn th y.Thôi, dì không cho tôi l y cha thì thôi. Song dì làm ph c ch dùm m c a cha

tôi ng tôi n ó th m m t chút c ng c.Bà Huy n ng i suy ngh m t h i r i m i áp:Tôi tang ng d i ru ng; th y bi t âu mà ch cho th y.Xin dì cho ng i nhà d t tôi i.Không c. D i Cái Cùng xa l m, ch ph i g n ây hay sao?

u v y ra dì ã không cho tôi l y cha tôi, r i dì c ng không mu n cho tôi bi t m n a hay sao?

Không ph i là tôi không cho. Tôi không bi t th y là ai, tôi làm sao dám ch mmã cho th y.

Tú C m x m t coi s c gi n d l m, vùng ng d y nói:- Thôi, n u mu n bi t r i s bi t. Th a dì tôi v .Tú C m xá bà Huy n r i b c ra v . Ra t i c a anh ta ng suy ngh r i l i tr

vô nói:



- Th a dì, con em tôi nó có nhà hay không. Xin dì cho tôi th y m t nó m tchút, k o x a nay nghe cha tôi nói hoài song tôi không c bi t m t nó.

Bà Huy n nói r ng:- Nó i kh i.Tú C m m i xá n a r i ra i. Bà Huy n dòm theo cho n ch ng Tú C m lên xe

i ch y i r i bà m i ng i khoanh tay th dài. Phi Ph ng trong bu ng b c ra h ith m coi ai l m t mà x ng con nh v y, bà Huy n em h t tình hình thu t l i choPhi Ph ng nghe. Phi Ph ng ng i suy ngh giây lâu r i m i h i m r ng:

Mà thi t má có nghe ba nói có con riêng hay không?Không

u không có, ch c th y n y th y gi m o ch gì.Má c ng nghi l m, nên má không cho th y l y và c ng không ch m .

th y nhà mình giàu, h m o x ng con cháu ng xin ti n ch gì? Má ngcó tin

Con t ng má d i l m sao?y, mà ng i ó x ng là con c a ba v y má coi g ng m t có gi ng ba chút

nào hay không?Má coi k l m, ba con m t dài, còn th y n y m t tròn nh v y gi ng n i gì,

chân tóc, cánh tay, chân mày, bàn tay không có ch nào gi ng h t và t ng i gi ngnói c ng khác n a.

Má nhìn thi t k hay không? l m ch .u không gi ng mà x ng con n i gì!

Bà Huy n c i xong trong trí c ng không c yên nên ng d y i vô bu ngm li n.

I TH T

Tòa b i l i tòa án, i ch ng n a ng, th y bên tay trái có m t cái nhà tr tm c n, n n xây, nóc c , tr c sân có m y cây gáo l n, sau hè có m t dãy nhà nh ,

hai bên có tr ng m y hàng lan tr bông , ó là dinh c a quan Ph Tr n Bá Thi n.Tr i v a ng bóng, trong nhà Bá K nh x p tay sau l ng, i qua i l i mi ng

hút gió. Ngoài th m có m t tên lính ng ng i, tr c c a ngõ con chó cò (chó tr ng)m d i bóng lim; con chó cò th y Bá K nh ng d y ngo c uôi ch y theo m ng,

tên lính l t t ch y ra xá còn Bá K nh mon men ng ra tr c th m mi ng c ing n ngo n, m t li c cha m , tuy không h i, song ý mu n bi t coi cha m ra nhà bàHuy n Hàm, v y ã tính vi c hôn nh n c a mình xong hay ch a.

Quan Ph v nhà l t kh n trên bàn r i i th ng l i gh gi a ng i. Bà Ph ii b ván lót d a c a s và l y tr u têm và nói:



- Con m m i h c m t làm gi ng sang, gi ng nó nói nghe phát ghét. Nó l idám khinh th mình n a ch ! Tôi ã nói v i ông r i a, tôi không thèm làm sui v icon m nhà Huy n Phan âu.

- Cha ch ! Mình nh v y mà nó dám chê g nó cho quân c b c! Thôi,ng thèm, thi u gì con nhà giàu sang b ng m i nó, nó t ng mình c u nó hay

sao? N y ông ph i tính sao ng r a h n, ch nó khinh d mình nh v y x u hm, nói cho ông bi t.

Quan Ph vu t râu nói:- ó cho tôi mà, tôi làm cho nó bi t s c tôi. B p, ra bi u ây!Tên lính nghe kêu d rân l t t ch y ra. Quan Ph m i d y:- Lát n a m y i lên trên nhà khách ho c i ra ngoài ch ki m coi có cái xe

i s G.C208 u âu hay không. Nh m y ki m c m y m i ng i i xe ó tênlà Hu nh Tú C m vô ây cho tao nói chuy n, nh không?

Tên lính d , n xá quan Ph ra i.i ba gi chi u Tú C m ng ng xe h i ngay c a quan Ph và v i vàng i vô

nhà. Quan Ph ng i trong ngó th y l t t ra c a ti p r c ni m n l m. Quan Phi ng i r i h i:

- Sao? Bà Huy n tính d t th y xu ng th m m ông Huy n hay không?Th a, không.

, sao v y?Th a, dì tôi không mu n nhìn bi t tôi. R t i là tôi xin l y cha tôi còn không

cho thay, hu ng chi là d t i th m m .Tình cha con ng i ta, có lý nào bà Huy n l i không ngh n.Th a, tôi n n n h t s c mà dì tôi không cho tôi l y.Bà Ph ng ng tr a trong bu ng, nghe nói chuy n gi t mình th c d y i ra,

không k p r a m t nên tóc x hai bên l tai, m t còn s t s . Bà chào Tú C m và kêua l y kh n n c em ra cho bà lau m t. Bà vén tóc lên lau, và nói v i Túm:

- Bà Huy n ác thi t! Cha ng i ta m t ã không ch u ánh dây thép, ho csai ng i i nói cho ng i ta hay, bây gi ng i ta tìm n, l i không ch u cho ng ita l y, coi còn ai nh n tâm nh th hay không?

Quan Ph ti p nói:- Tôi là anh em b n thi t c a ông Huy n. Thu nay ông Huy n có vi c gì c ng

u nh tôi h t th y. Có tôi giúp nên m i c ch c Huy n Hàm ó a. H i tr công Huy n th ng nói v i tôi r ng ng có m t ng i con trai u lòng trên Ch

n. Tôi có khuyên ng em v nhà mà nuôi. ng nói bà Huy n khó l m nên ngkhông dám. Thi t bây gi tôi m i bi t b ng c a bà Huy n. Hèn chi ông Huy nkhông dám nhìn th y c ng ph i l m mà!

Tú C m ng i ngó quan Ph , b coi ra lo l m. Bà Ph l i nói:- Tình cha con ng i ta mà v y coi t c quá! Hay là bà Huy n s th y giành

gia tài?Tú C m ngó bà Ph trân trân, song c ng không tr l i. Quan Ph l i ti p nói:



- Bà Huy n s li u kh i hay sao? S nghi p c a cha ng i ta t nhiên ph ichia cho ng i ta h ng v i, ch b giành n h t m t mình c hay sao? a! Mà

i tr c ông Huy n có làm khai sanh cho th y phép hay không?Th a, có.À! N u th y có khai sanh t nhiên ph i chia gia tài cho th y ch . N u bà Huy n

không ch u th y làm n ki n i. Tôi ch dùm cho, không h i chi âu mà s , cng i ta quá mà!.

Tú C m nh t i nh ng l i h i ng Lâm Yên nói v i bà Huy n Tú Phan h im mai thì bi t quan Ph xúi ki n y là vì bà Huy n không ch u làm sui v i ngài,

làm sui v i Lâm Yên ngài gi n. Tú C m mu n th a c h i ng l p thêm vi ki n (vâycánh), song l i ngh r ng quan Ph t t v i mình ây là ngài mu n c y tay tr oánriêng dùm ngài, ch không ph i ngài ng tâm vì ngh a, ng i d ng y dù th l cbao l n, d u trí th c bao nhiêu c ng ch ng nên tin c y l m. Vã l i, ng i ta là ng iquy n th trong t nh, l i có tính h p l ng, h ai làm sai ý thì gi n d , ai làm m t l ithì thù h n nay ngài nói theo mình coi d l m, s mai ngài nói theo bà Huy n c ngch ng khó gì, ng i d ng y mình c ng ch ng nên làm mích b ng. Tú C m nghnh v y r i th a:

- Th a, tôi n ây t c vô thân, quan l n có lòng th ng tôi i n h ngngày. Ng t là vì tôi ph n làm con! Cha tôi m i m t, n m m ch a khô, d u dì tôikhông th ng tôi c ng ph i ch u ch tôi âu dám sanh s th a ki n. th ng th ngtôi c y quan l n v i bà l n làm n nói dùm, có l l n l n ho c may dì tôi h i tâm màth ng tôi ch ng.

Bà Ph g t u áp:- Nói nh th y v y ph i a. i ki n bây gi ã hao t n l i còn mang ti ng

không t t. Thôi, ít ngày r i v ch ng tôi nói giúp cho, nh ng bây gi th y tính i hay còn d i n y ch i?

Th a bà l n, tôi xu ng Cái Cùng tìm vi ng m c a cha tôi vài b a r i tôi s v ., n u th y còn d i n y, v y chi u ho c mai tôi ra nói dùm v i bà Huy n

th coi. Thôi, ch ng th y Cái Cùng v , th y ghé ây tôi tr l i cho., n u quan l n v i bà l n nói giúp dùm cho tôi, tôi i n ngàn ngày.

Tú C m ra i r i, v ch ng quan Ph m i bàn v i nhau tính dùng Tú C m ngm d a Huy n Phan, n u bà s Tú C m giành gia tài bà kh ng làm sui v i mìnhng c y th mình s h m d a Tú C m l i r i bi u bà Huy n cho nó n m ba tr mng b c thôi, còn nh bà Huy n không ch u làm sui thì d u bà có nhìn Tú C m hay

không nhìn mình c ng xúi Tú C m i ki n ng bà Huy n bái xái ch i cho bõ ghét.Sáng b a sau, bà Ph ra nhà bà Huy n Hàm v a m i b c vô c a bà làm b b

bãi bãi nói r ng:- Bà Huy n ch chã! Vi c ã tùm lum mà sao bà ng i nhà ó?Bà Huy n l t t ng d y chào và h i r ng:Th a có vi c chi mà tùm lum?Bà Ph ng i r i áp:

y ch bà tính v i ng i trai hôm ó làm sao bây gi nó c y n ông Phng làm n giùm ng nó n tòa ki n bà xin tòa giao gia tài h t cho nó.



Th a, nó mu n ki n t nó, ch tôi có tính vi c gì v i nó âu.Bà nói nh v y sao c.Th a, ch tôi bi t nói sao bây gi ? Thu nay tôi không bi t nó là ai, nay ng m t

i nó n x ng là con riêng c a ng, tôi có bi t nó thi t hay gi mà nhìn.Bà Ph l t l i ng i g n bà Huy n và nói nh :

y, nó có khai sanh và th t c a ông Huy n cho ông Ph coi h t. Thi t nólà con riêng c a ông Huy n ch âu ph i là gi m o âu. Ông Ph th y nó khóc lóc

n n thì ng lòng nên coi ý ng mu n giúp nó ki n bà. V y ph i li u th nào,ch n u nó vào n r i khó g l m a.

Nó mu n ki n thì ki n, tôi có s chi âu. Ai c ng bi t v ch ng tôi làm cháy daph ng trán m i có c gia s n chút nh n y. Nay r i ng qua i r i m con tôi

ng; d u có thi t là con riêng c a ng i n a, có công lao gì mà bây gi l i tranh?Quan tòa công bình l m, nó có ki n thì ki n ch có lý nào tòa l i d y tôi ph i giao giatài cho nó c.

Bà không hi u l lu t, bà nói ngang quá! Theo lu t bây gi h c a cha là conng, n u bà có gi i l m b t quá bà giành l i ch ng phân n a là ph n th t con hai

ó thôi, b nào bà c ng ph i chia cho nó n a.Có c âu.Theo lu t bà cãi sao c?Ru ng t c a tôi, nhà c a c ng c a tôi, ai làm sao giành c?

, thôi, bà r i bà coi.Th a, tôi không s chi h t.- Bà Ph h m d a quá song v n th y bà Huy n không nao núng, không bi t

tính sao, nên suy ngh m t h i r i nói ng t:y, Bà Huy n, bà nói nh v y tôi ngh c ng ph i ôi chút. Nh ng bà ph i xét

i, ch theo ý tôi h ki n th a ã th t công l i hao t n c a bà l m ch không ph i d .y là thà bà li u k nào tính cho êm ch ng hay h n sao.

Ng i ta mu n ki n, tôi bi t làm sao c n c.Tôi bi t bây gi có m t mình ông Ph ng c n c? Ng t hôm qua bà nói

chuy n ó ông Ph ng phi n quá, bây gi tôi có dám nói v i ng âu.Th a, h i ông Huy n tôi còn sanh ti n quan Ph n t t v i quan Huy n tôi

quá? Có lý nào ông Huy n tôi m i m t quan Ph l i ành giúp thiên h t snghi p c a tôi sao?

, tôi c ng có nói v i ng nh bà m i nói ó. Song ng tr l i r ng bà là ch emcòn th ng kia là con cháu nó c ng là máu th t c a ông Huy n; nay bà giàu có, bàkhông ch u nhìn nh n nó, nó nghèo c c c ng t i b ng c a ông Huy n d i c utuy n, b i v y n u bà mu n hòa bà nên ch u khó vô nói ph i trái v i ng ôi l i r i

a làm sui tôi ch t ng h t phi n bà n a, mà h ng không d thì th ng kia khôngdám ki n. Bà tính l i i.

Th a, s làm sui ông Huy n ã có tr i nh v y, tôi âu dám cãi l i.i, lúc h p h i ông Huy n ng nói càn, h i nào bà nghe theo.

Th a không c. L i tr i c a ch ng n u mình c i i, ngày sau mình ch txu ng c u tuy n còn m t m i nào th y ch ng n a.



u v y bà nh t nh làm sui v i th ng h i ng Lâm Yên th t hay sao?Th a, tôi ph i làm theo l i ch ng tôi d n.À, n u v y thì t i bà, ngày sau ch em kh i trách nhau.Bà Ph bi t nói không c n a, nên làm gi n ng d y cáo t ra v .

t v tri Ph trong t nh, quan trên ngó xu ng thì yêu chu ng, dân d i dòmlên thì kính s , mu n vi c gì c ng c h t, ch ng ai dám ng n tr , tính vi c gì c ng

c h t ch ng ai dám cãi l . Thu nay c ngôn tính k tùng ó quen r i, nên t ngmình c ng nh th n thánh ai có món ngon v t quý u ph i em n p dâng; t ng

c vàng ru ng t c a dân s y là c a mình h ch ng nào mình mu n h ph i s tchia cho. Tâm tính c a v ch ng quan Ph nh v y, nên tính làm sui v i Huy nHàm Tú Phan mà tính không xong, t nhiên t c gi n, không th nào nguôi ngoai

c. T ng l i trong lúc y n u có m t nhà giàu nào giàu h n nhà Tú Phan và congái l i dung nhan p h n Phi Ph ng, n xin làm sui v i quan Ph i n a, ch c

ch ng quan Ph ch u li n, ch ng h ti c Phi Ph ng m t chút nào h t, nh ng d ut c thông gia v i nhà khác, giàu h n, sang h n tuy vui m ng th t, song trong

lòng v n ch ng h t gi n bà Huy n Phan c.c! T c l m! Cách vài n m tr c dòm th y Tú Phan giàu l n mà có m t a

con gái thôi, v ch ng quan Ph tính k t sui gia ng cho con mình ngày sau csung s ng.

Mu n sui gia ng b c, kh i ai c i d i trèo lên, trên v i xu ng, nên bày m uthi t k ng làm cho Tú Phan c ch c Huy n Hàm, theo ng i khác cái công tcó l i nhi u, nh ng v i ông Ph , vì mu n b t cá l n nên ch ng n công ng i câu, b i

y cho nên không có l i gì, mà trong b ng m ng th m ch c r ng cái ngh a y ngàysau s có l i l n. Nào dè công ng i câu m t nh c cá v n v không ch u táp m i l icòn nh y vào r c a ng i câu khác.

Cái gi n m t oai, tuy c ng gi n, song gi n b ngoài, ch cái gi n m t l i thì gi nth u x ng, v y gi n r i sanh oán. Tánh tình ng i thi u c d c u gi ng nh

y h t, duy ng i bi t liêm s , tr ng danh d m i không vì danh l i mà gi n có gi nlà gi n ng i làm cho mình ph m ngh a ho c ng n danh giá c a mình thôi. Vch ng quan Ph h m h m, trông cho Tú C m tr v ng xúi Tú C m i ki n làm

i bà Huy n Hàm ch i cho bõ ghét.Cách hai b a Tú C m i Cái Cùng ghé ý mu n d coi bà Huy n li u l th nào.

Bà Ph nói r ng bà ã nói giúp h t l i nh ng bà Huy n Hàm n ng n c quy t khôngch u nhìn bi t Tú C m. Bà nh c t i chuy n ó bà gi n thi t, nên luôn d p y bà m ixúi Tú C m i ki n. Tuy Tú C m bi t bà gi n ó không ch c gi n dùm vi c c amình, song c ng d d c m ch ng, nói r ng v Ch L n ít b a s p t viêc nhàxong s tính vi c th a ki n.

Tú C m qua Sóc Tr ng giao t khai sanh cho tr ng s , r i m n làm n ki nbà Huy n Tú Phan , xin tòa ph i d y niêm y t h t tài s n và lên án giao l i cho mình

ng. Bà Huy n Hàm l i tài s n c a ch ng l i là tài s n c a v ch ng làm ra,bà ch c ý không ai tranh c, nên bà ch ng s chi h t. Bà vâng theo l i tr i c ach ng nên bà nh ngày r i cho h i ng Lâm Yên i h i, song vì trong nhà có tang,



bà không mu n làm rình rang nên bà xin h àng trai i ít ng i trong thân thôi, chng có m i ông ng i.

Còn 5 ngày n a m i t i ám h i, b ng âu tr ng tòa n trình án r i làm sbiên h t gia tài v t trong nhà. Bà Huy n Hàm b i r i vô cùng, mu n ch y c yquan Ph lo tính giùm song nh l i quan Ph ã ngh ch r i làm sao c y c? Bà saing i xu ng Trà Kha m i h i ng Lâm Yên lên, r i bà thu t l i vi c nhà l i cho ôngsui nghe. Lâm Yên làm m t l nh khuyên bà ng lo, có mình bao b c cho, ai làm gì

ng không c âu s . Lâm Yên thi t h t lòng b o b c, b i vì quy n l i bà Huy nbây gi là quy n l i c a mình, nên lên C n Th m n tr ng s ch ng tr v i Tú

m.Tú C m không thèm qua B c Liêu n a, vì s quan Ph k công n, nên c bên

Sóc Tr ng, cho tr ng s i h u. Tuy v y v ch ng quan Ph i âu c ng u khoekhoang, nói t i bà Huy n không nghe l i mình nên m i sanh s nh v y, ch n u bàHuy n nghe l i thì Tú C m âu dám th a ki n. Bà Huy n không phi n quan Ph vàch ng h n n n v s bà t hôn bao gi . Tuy v y bà lo quá nên bà xin v i Lâm Yên

ình ám h i l i i vi c nhà xong r i bà s nh ngày khác. Lâm Yên th y cá ã vàogi r i, tr c sau gì mình c ng n, ch không ai giành c, c ng ch u ình ám

i.Vi c ki n dây d a n 5, 6 tháng tòa B c Liêu c ng ch a x c. Tr ng s c a

bà Huy n cãi l , nói r ng Tú C m m o tên ch không ph i là con, d u con thi t ia gia s n c a Tú Phan là gia s n c a bà Huy n h ng tr n i, ch ng nào bà tr m

tu i già thì Phi Ph ng h ng, ch Tú C m không có quy n gì giành c. Tòa d ybà Huy n ph i sao l c n p m t t hôn thú c a bà và m t t khai sanh c a Phi Ph ng.Bà m n l c h t s c song trong b i không có hôn thú c a bà và không có khaisanh c a con, H i ôi! Ch ng y bà m i bi t khi tr c nhà nghèo không dè ngày saucó s l n n n i chúng thèm, nên ngày nay bà m i th t lý nh v y. Bà tính c y làng

ng ch ng nh n dùm r ng bà là v , còn Phi Ph ng là con c a Tú Phan, quan Phhay tin li n kêu làng t ng d n tr c, nên không ai dám ng ra làm ch ng h t.

Bà Huy n th t lý nên bà lo s quá; bà tính cùng th r i m i c y Lâm Yên iki m Tú C m n n n dùm cho bà. Bà nh t nh n u Tú C m bãi n i dù Tú C m òin n m ngàn ng bà c ng ch u. Lâm Yên ch u i nói dùm, nh ng vì ti c 5 ngàn

ng b c nên không ch u nói, i ch i vài ngày r i v nói d i r ng Tú C m khôngch u. Ð n ngày tòa x , tòa xét ra Tú C m là con c a Tú Phan có khai sanh phép,còn bà Huy n x ng là v song không có hôn thú, Phi Ph ng x ng là con l i không cókhai sanh, nên tòa x gia tài c a Tú Phan ch m t mình Tú C m c h ng thôi,song trong án có bu t Tú C m ph i c p d ng cho m con Phi Ph ng n u không

em v nuôi thì m i tháng óng ti n c m m t tr m ng b c.Bà Huy n v nói l i cho con hay. Phi Ph ng t c gi n nên không ch u thua,

khuyên m ng có bu n ph i ki m c ng ch ng c cho n cùng, ví nh thi tth t lý thì giao h t tài s n cho Tú C m và ra tay không, ch ch ng ch u cho Tú C mnuôi, mà c ng không thèm lãnh ti n c p d ng. Bà Huy n n m khóc hoài, tính h t

c c ng không ra k chi h t.



ch ng quan Ph l y làm c ý, ông nói: „Không nghe l i tôi t nhiên tán giai s n, có gì l âu”. Còn bà c ng nói:” áng i l m, có v y ó con m ó m i h t

phách l i“.i ng Lâm Yên nghe bà Huy n th t ki n song không n th m, i ch ng

bà Huy n sai ng i i m i m i ch u n, nói d i r ng m y b a nay khó nên ngheth t ki n không n c, bà Huy n h i ý Lâm Yên coi bây gi ph i li u th nào?Lâm Yên khuyên bà Huy n ph i ch ng án lên tòa trên, r i m n tr ng s gi i h ncãi l ch c phá án c.

Bà Huy n nghe l i li n m t l y m t ngàn ng b c giao cho Lâm Yên và c yi Sài Gòn m n dùm tr ng s i ch ng án.

Qua b a sau, lúc m t tr i m i m c bà Huy n ng ng i u ng n c, còn PhiPh ng ng ng g n ó c t cu ng tr u, m bu n xo không nói, không c i, con

ng bu n l l ng nhu s u nhu não. Tuy ánh m t tr i d i vào c a sáng lòa g ch ,ti ng chim sâu kêu bên chái réo t t gi ng ng, nh ng nhà có vi c bu n nên c nh

p c ng ch ng vui, lòng có vi c lo r u p vui c ng không mu n. Cách m t h i lâu PhiPh ng mu n nói:

- Không bi t anh Duy Linh bây gi nh âu? Ch chi m y lúc nh v y cónh g n c y m n nh ti n quá. Ch ng má i h u tòa trên Sài Gòn, má ki m th

coi g p nh không nghe má.Bà Huy n g t u, b ng nghe ti ng xe h i ng ng ngoài ngõ, th y Tú C m

th ng th ng b c vô nhà. L n n y Tú C m m c b Tây tr ng, song trên nón vài cánh tay có qu n n en. Bà Huy n v a ngó th y thì nói:- Th ng ó nó còn n ây làm chi n a!Phi Ph ng ngó ra c a và h i:Ai ó má?Tú C m ch ai.À, v y hay sao?Phi Ph ng nghe nói t i tên Tú C m gi n d , nên l i u ván d a c a s ng i, có

ý mu n bi t coi anh ta n nói vi c chi. Tú C m b c vô nhà, th y bà Huy n ngng i n tr u nên i l i ng ngay tr c m t chào h i, th y Phi Ph ng ng i phía sauli c ngó m t cái, m i l i kéo gh ng i, tuy c p m t ngó trong ngó ngoài, song ngó

âu r i c ng ngó Phi Ph ng. Bà Huy n không chào Tú C m song Tú C m chào bà,bà c ng không , cách m t h i lâu bà m i h i:

- Th y ã i ki n m con tôi, bây gi th y n ây làm chi n a?Tú C m nghe nói m t bu n xo, ng i ng m ngh m t h i r i m i áp:- Th a dì, ph n con kh d i, cha con m i m t, n m mã ch a khô nay con

sanh lòng b t hi u ra th a ki n dì, cái t i c a con ó dì qu trách r y la bao nhiêucon c ng ph i ch u, ch con không dám ch i cãi. Song dì xét l i cho con nh . Con mà

i ki n ó ch ng ph i là con có ý mu n tranh gia tài, b i vì con c ng có c m n,áo m c, ch không ph i ói rách sanh tâm tà qu y. S là hôm m i nghe tin chacon m t, con ng bu n r u au n, xu ng n ây dì gi n không cho con l y, l idì c ng không ch m mã, con l y làm phi n lòng, r i l i b thiên h xúi vô n a, nêncon m i i ki n l . Nay con xu ng ây là n n n t l i v i dì, xin dì th ng ph n



con ng ch p t i nghi p. Tuy con không g n, song con c ng bi t cha c giàun nh v y là nh công dì c c kh . N u cha con vô ph c không s ng tr m tu i

ng phú quý vinh hoa, gia tài n y t nhiên ph i dì và em con h ng, n u dì cólòng th ng con, dì cho chút nh y là may, còn ví nh dì không th ng i n akhông cho con ng nào h t con c ng ph i ch u ch con âu dám trách? Con l làmqu y i ki n dì bây gi con n n n quá, v y xin dì th l i cho con. Con ng i gi a nhà

y con th v i dì r ng tuy con ng ki n m c d u, mà n u dì th ng, con c ng t gia tài l i cho dì và em con h ng, ch con âu dám lãnh.

Bà Huy n th y Tú C m n nhà t ng ng ki n r i nên giành gia s n snghi p, ch ng dè Tú C m l i nh v y, làm bà ng c nhiên không bi t tr l i sao. PhiPh ng th y m l ng thinh nên r c l i áp v i Tú C m:

Tôi s mi ng th y nói th y chung nh v y ch b ng th y không ph i nh v y.u thi t th y không c ý tranh gia tài th y ki n làm gì?

Thu nay anh em không gh p nhau l n nào, không bi t tánh nhau, nên em m ingh b ng qua nh v y. Nh ng em nên ngh l i, n u qua ch ý quy t tranh gia tài

a cha n y qua ng ki n r i qua c n gì xu ng ây n n n dì?Th y ng ki n là ng ki n tòa s , ch n u lên tòa trên th y ch c gì ng n a?Tú C m ngó ngay Phi Ph ng mi ng chúm chím c i và nói:

qua có ý t i âu qua c ng ng h t th y, em ng nghe l i ng i ta ch ngán t n hao. Nh ng bây gi qua ã bi t l i nên qua t i ây xin l i dì và xin nguyêngia tài cho dì và em h ng tr n, v y em còn tính ch ng c n a làm chi? Qua nói thi t

i em, d u dì có ch ng án qua c ng ch ng thèm i h u.Bà Huy n nghe Tú C m nói t i ch ng nào bà càng ng c nhiên ch ng y. Khá

th ng ng i ch t thi t vì lòng ngay th ng nên t ng m i ng i u ngay th ngnh mình không dè thiên h i ph n nhi u u xão trá, vi c ph i h nói ra qu y,vi c qu y h xoay ra ph i, h tính m t ng nh ng nói m t ng , ng i n y g tng i n , h nghe h i ti n là d p liêm s , b ngh a nhân giành gi t nhau, n nátthân th , nh c danh d , mà h c ng vui làm, b i h ai giành c là hay, ai g t gi ilà khôn nên ua nhau g t g m giành gi t. Bà Huy n tuy nay ã giàu sang, song bà

c ru ng r y. Không n m tr i nhân tình th thái cho l m, bà có bi t ai gian aingay, ai chân th t, ai gi d i. Bà nghe Tú C m nói nh nh d u ng t, bà t ng nh ng

i nói ó là thi t, bà t ng gi ng d u ng t y là gi ng n n n, nên l a gi n c a bànguôi l nh d n d n, n ch ng Tú C m nói bà ch ng án anh ta c ng không i h uthì bà m ng quá, nên bà vùng nói:

- u th y bi t l i th y không tranh gia tài n y n a thì l nào tôi ành th y nghèo kh hay sao?

Tú C m thò tay vào túi l y kh n lau c p m t r i b u b o nói:- Th a dì, n u dì th ng con nh v y con kính ph c dì bi t ch ng nào. T

nh chí l n con không có m , cha con l i xa, lâu lâu m i v th m giây lát, x a nay con nh t i thân ph c a con, con ng m ngùi khóc t i hoài. Ngày nay con ã l n

khôn mà cha con l i lìa tr n v âm c nh. Trên i bây gi con ch còn có m t mìnhem con ây là máu th t v i dì là thân thu c thôi. V y n u dì th ng con, con ch ngdám xin dì v t chi h t, ch xin dì cho con d i n y tr c là h ng khói cho cha con,



sau h h v i dì và g n g i v i em ng cho cha yên lòng n i c u tuy n và thân con b v trên d ng th .

Bà Huy n ng lòng quá, không nói chi c h t. Tú C m th a lúc bà ngi r i nh v y m i nói ri t t i và tính v nhà bán h t ru ng t r i s tr xu ng

.Tú C m v r i bà Huy n l s c m ng và t ý mu n sai ng i i m i h i ng

Lâm Yên ng c y lên Sài Gòn xin tr ng s rút n ng ch ng án n a. Phi Ph ngn m , nói r ng không bi t ch ng Tú C m nghe mình ch ng án, s lên tòa trên

mình ng ki n nên gi m u l p ch c làm v y ng mình bãi n i. Anh ta ã ctòa án s r i n u mình không ch ng án, t nhiên anh ta có lý r i cách ít ngày anh tathi hành án y l y h t gia tài mình m i nói sao c? Bà Huy n nghe có lý nên bàkhông tính chuy n bãi n i n a.

Tòa trên cho hay n r m tháng ch p s x . B a mùng 8 Tú C m xu ng n a nóii bà Huy n và Phi Ph ng r ng có ng i ch u mua t, mua nhà r i, song h n ra

giêng s làm gi y ch ng b c. Tú C m ó n c m và xông pha trong nhà, lên trênu, xu ng d i b p không ng i chi h t mà bà Huy n c ng không ng n tr . Tú C m ki m Phi Ph ng ng nói chuy n, h nói thì ngon ng t, gi ng thâm tr m, mi ng

chúm chím c i, m t láo liên ngó. n t i Tú C m m i nh c n chuy n tòa trên òiu, và m l i xin bà Huy n i v i mình lên Sài Gòn ng bi u tr ng s làm bãii. Bà Huy n không ch u i, l i nói n u Tú C m không c n t th t35 c tòa x th

nào c ng c b gì c ng ã t n hao r i, v y không bãi n i.Tú C m bi t ý bà Huy n không ch u bãi n i m i tính làm cho bà gi i ãi36 i

nói:- Dì mu n tòa x c ng c. Con nói thi t b a ó con không i h u, vái

cho tòa x cho con th t ng con kh i mang l i v i dì.Bà Huy n nghe nói càng m ng, b i v y êm y bà nói chuy n v i Tú C m cho

i 1 gi khuya m i i ng .Sáng b a sau Tú C m tr v Ch L n. Bà Huy n xu ng nhà Lâm Yên thu t

chuy n Tú C m không thèm i h u cho Lâm Yên nghe và c y Lâm Yên thay m t iu th cho bà, Lâm Yên b nóng l nh m y b a, trong mình không c kh e, l i

nghe Tú C m nói không i h u không lo s chi n a, nên nói v i bà Huy n cho ThHi p i h u th , b i vi c ki n c a mình ã có tr ng s lo li u nên i c ng c,không i c ng c. Bà Huy n thì gi i ãi nh v y, còn Tú C m h xu ng B c Liêulà nói không i h u, mà chu n v Ch L n có ý lo l ng l m. Ð n ngày tòa x , hai bêntr ng s cãi s m t h i, r i tòa trên bác n c a tiên cáo và x y án tòa s .

Th Hi p v nói l i cho Lâm Yên hay, cha con d t nhau lên nói cho bà Huy nnghe làm bà th t s c. Bà h i b a ó có Tú C m i h u hay không, Th Hi p nói th ycó ba ng i vô nghe tòa x , và có m t ng i theo nói chuy n v i tr ng s c a Tú

m hoài. Bà bi u t s hình d ng ng i y té ra qu là Tú C m.

35 c thua36 dây d a, làm lôi thôi kéo th i gi



Hai cha con Lâm Yên v r i bà hu ên v i Phi Ph ng u lo l ng, bàn tính v inhau hoài không bi t Tú C m thi t gi l nào. Mùng m t T t Tú C m i xe h i xu ng

ng tu i b c ng thân thi t, nói c ng nh nhoi nh l n tr c, nh ng không nói t ichuy n ki n th a n a, n t i cáo t ra v , nói r ng i làm gi y bán nhà xong sxu ng chung luôn.

con bà Huy n n a tin n a nghi, nên n không ngon ng không yên. Quam tháng giêng Tú C m ch hai r ng qu n áo và d t m t a nh tên th ng Su

xu ng r i l y bà Huy n xin . Bà Huy n ã th t th nên không dám ch ng c , l ith y Tú C m nh nhoi th t tình c ng em lòng th ng, bà d y d n phòng trên l ucho Tú C m , còn m con bà d i.

Trong hai tháng u Tú C m n m m m ng d th ng l m, cung kính bàHuy n, b Phi Ph ng coi sóc vi c nhà, t t v i tôi t . L n l n anh ta nhân d p bàHuy n xu ng ru ng m i xin phép i theo. Xu ng d i Cái Cùng anh ta m n tá

n d t i ch i, h ra kh i nhà thì bi u d t i xem cho giáp h t m y s ru ng c a TúPhan.

Bà Huy n th y Tú C m n nh v y, trong lòng b t nghi, nh t là th y Tú C mnh t nh không ch u vô ch B c Liêu ch i, l i quan Ph g i th m i ba l n songanh ta c cáo t không ch u n, bà Huy n càng thêm tin n a. Tôi t trong nhà ai

ng kính tr ng Tú C m, duy có Phi Ph ng h th y m t Tú C m trong lòng khôngyên, m c d u Tú C m nói v i Phi Ph ng r t m m m ng ng t ngào, song không hi uvì c nào cô ta không a, m t nhà l i c lánh m t hoài, th m chí n c m cô c ng nriêng, ch không ch u ng i n chung.

Qua tháng t Tú C m tính i Sài Gòn ch i nên xin bà Huy n m t ngàn ngc ng mua . Bà Huy n a có hai tr m anh ta l y nh ng s c m t không vui và

ra xe h i i Sài Gòn li n. T y v sau anh ta i ch i th ng, h i thì xa ho c SócTr ng, C n Th ho c M Tho, Sài Gòn ch ch ng h nào ch u ch i trong B c Liêu.

i l n i u xin ti n nhi u, và l y xe h i nhà i. Bà Huy n than túng anh ta nóihôm tháng giêng góp m y ch c ngàn gi lúa thi u gì ti n mà s h t.

a n có khách d i Trà Kha ghé th m, th y Phi Ph ng bèn th h i bàHuy n tính ch ng nào m i cho Th Hi p i l h i. Bà Huy n ng i ng m ngh m t

i r i áp r ng bà có ý trông th y h i ng Yên, bây gi bà ã rãnh rang vi c nhài v y nên t ý th y mu n nh ngày nào c ng c. Tú C m ng i lóng tai nghe,

ch ng khách v r i anh ta m i nói v i bà Huy n: ”H i nãy con nghe chuy n dì gem con cho Th Hi p ph i hay không? Xin dì ng thèm sui v i ch ó, con không

ng âu. Lâm Yên tính làm sui v i dì là vì nó th y dì giàu còn Th Hi p tính c iem c a con là nó mu n bán cái b ng c p c a nó. Quân ó ra gì mà g ? th ngth ng con ki m ch sang tr ng b ng m i nó n a, ch quân ó mà sang tr ng gì?”

Bà Huy n ng i ngó Tú C m trên bàn, cách m t h i bà m i áp: „Khi ng g n t ti ng có tr i ph i g ch ó, b i v y tao ph i nghe l i. Th nào tao c ng ph i g

cho Th Hi p ch ch nào giàu sang cho m y i n a tao c ng không ham“.Không c âu! G ch ó con không v a lòng chút nào h t.Con c a ng thì ng g , ai dám cãi? ng mu n g ch nào tùy ng ch .



Ng i ta nói: „Quy n huynh th tr ng“. Cha ch t r i, bây gi con c m quy ntrong nhà, v y dì ph i con nh.

! Bây gi m y nói nghe trái tai quá! Phi Ph ng là con tao, nay ng m t r i tao nó sao m y l i c n?

Không ph i con c n không cho gì g em. Tuy con là tr ng nam nên quy ntrong nhà bây gi thu c v tay con, song dì mu n g em thì g . Con c n là c n khôngcho g ch ó ch .

Bà Huy n b i vô mùng không thèm nói chuy n n a. Phi Ph ng ã không aTú C m, nay nghe Tú C m cãi v i m v s y cô gi n l m, m t là Tú C m sao dámth nh c ng i cha ã h a hôn, mà mình c ng tr m c g i ph n tr m n m, hai làgi n Tú C m ã ló ngón b t l ng, m i có m y tháng mà ã mu n c m quy n, n u

lâu ch c ch ng kh i t h t s nghi p. Cô ta không l nói ra, song trong b ngth m vái Lâm Yên ch n ngày i h i cho mau, ng coi Tú C m làm sao c n cho

c. êm y cô n m suy ngh t i suy ngh lui, tính d u cô ta ng Th Hi p, Túm có gi n, chi u án tòa ra giành h t gia tài i n a, cô ta c ng không c n, b i vì

ng i còn thì c a còn, mi n là ng ph l i tr i c a cha và mi n là có ch ng x ng ýthì thôi, d u nghèo c ng c.

Sáng hôm sau bà Huy n n m trên ván gác tay qua trán m t ngó ra c a s . PhiPh ng ng i thêu d a bên gi ng m t sáng tr ng, bàn tay d u nhi u. Tú C m trên

u i xu ng, Phi Ph ng th y d ng x m t coi b ghét l m. Tú C m th y v y c ii:

- i qua không ch u g em cho con Lâm Yên nên t hôm qua n nay emghét qua ph i hôn? Em ng gi n. Th ch ng b ng c p ng ki m v giàu có nênthân gì. th ng th ng qua ch n ch x ng áng r i qua s ch cho dì g em.

Phi Ph ng gi n quá d n không c, nên buông cây kim áp s n:Ph n tôi là gái, cha m nh ch nào ph i ng ch y, anh không c phép c n

tr .Qua là anh c , sao qua không c phép c n? N u qua không xem xét cho dì

em nh m ch không bi t u, ngày sau em bu n r u c c kh tr n i, há quakhông có l i hay sao?

Tôi không c n anh lo cho tôi.Qua là anh qua ph i lo, ch qua ph i i em c u n a hay sao?Anh ây mi n no c m m áo là r i anh ng có èo b ng, anh không c

phép xía vô chuy n nhà c a tôi.À há! Em t ng qua b n cùng ói c m thi u áo nên t i ây nh n bám hay

sao?u anh giàu sang anh t i ây làm gì?

a, nhà c a cha qua , c a c a qua qua n, ch em bi u b h t cho em n m tmình hay sao?

Tôi không mu n cho anh ây n a.u không mu n c ng không c. Có lý nào nhà c a qua qua l i dành cho

th ng Th Hi p hay sao? Là th ng m cho nó v ây , còn qua l i ch khác.



Anh l m n quá, tôi nói tr c cho anh bi t, ng i ta không có m t anh khôngc m ng lén ng i ta nh v y a.

i sao em binh th ng ó d v y?Tôi không binh ai h t, song tôi không mu n ai nói lén ai.Ch ng qua nói d u qua nói tr c m t nó qua c ng nói, ch s hay sao qua ph i

nói lén?u có gi i hãy n nhà ng i ta nói i

Thôi, em ng có gi n, qua h i em m t u n y: Vì c nào em ng ThHi p, còn không ch u ng ch khác?

Anh không c phép h i chuy n ó.i sao?

Bà Huy n n m nghe hai ng gây g v i nhau bà ã hi u ý Tú C m mu n thchuyên quy n; bà ch c l n l n r i ây Tú C m ch ng kh i giành thâu huê l i, giànhgi chìa khóa. Bà l y làm bu n h t s c song vì th t th bà không bi t tính sao, nên bà

i d u ng t tr l i th cho Phi Ph ng:i cha nó ã g nó cho Th Hi p, bây gi nó ng ch khác sao c?

Tôi không ch u ch ó.Mà tao c ng ã h a l i v i ng i ta r i n a.

ý dì, n u dì g cho Th Hi p tôi không cho ng ti n nào h t. Ch ng nàoám c i thì dì làm ch khác ch tôi không cho làm trong nhà n y.

y nói sao v y? Tao có xin ti n m y âu m y l i h m d a không cho ti n, cònnhà c a tao tao làm ám c i cho con tao, mà m y c n n i gì?

À, dì i vay làm ám c i thì c, ch tôi không cho xu t ti n trong t .Còn nhà n y là c a tôi, ch không ph i nhà c a ai h t.

a! Bây gi m y tính gi t h t gia tài s s n c a tao hay sao?Tôi có gi t c a ai âu? Gia tài s s n n y c a tôi tôi làm ch có gi y t phép,

ch !- Bà Huy n nghe t i ó bà ngh n c , n c m t tuôn m ìa, không nói chi

c n a, Phi Ph ng gi n run ng d y l i ch m t Tú C m nói l n:y là th ng m chó! M y là quân n c p! Bây gi m y tính i m con tao

ph i không? Tr i i! Ngó xu ng mà coi ây nè! Cha m tôi làm m hôi xót cont m i có ru ng v n nhà c a, bây gi quân bá v âu nó n gi t, tr i ngó

xu ng mà coi! Phi Ph ng d m chân than khóc nghe r t th m thi t. Tú C m ng i t nh nhth ng và nói h n ãi:

Qua có i em h i nào âu? Quan tòa d y ph i nuôi em v i dì. N u em âyqua nuôi y ch ! Em ây em n m c bao nhiêu qua c ng ch u h t. Song quakhông mu n cho em ng th ng Th Hi p. Em li u l y. Tú C m nói d t l i r i b lên l u. Bà Huy n ng i khóc không nói chi c. PhiPh ng t c gi n m t mày tái xanh, cô lau n c m t r i nói v i m :

Má, thôi má vô t l y qu n áo i ch khác mà , con không b ng lòng âya. Tr i ã khi n cho m con mình lao ao l n n, thì mình ph i ch u ch không

nên phi n trách. Mình ã m c m u quân kh n khi p r i bây gi còn ây làm gì? i



má, i cho khu t con m t, ây con th y m t nó con khó ch u l m. T i má th y nókhóc lóc nên má tin nên bây gi n n i n y. Thôi nhà n y cho nó .

Bà Huy n nghe con nói bà au n ch u không c, bà c ng i l c u hoài.Cách m t h i bà kêu a em xe h i ra cho bà i xóm. Phi Ph ng không ch u nhà nên lên xe cùng i v i bà.

Bà Huy n xu ng Trà Kha ghé nhà Lâm Yên thu t l i chuy n u uôi m i vi ccho Lâm Yên và c y Lâm Yên tính dùm. Phi Ph ng ng i ngoài xe không ch u vô nhà.Lâm Yên nghe nói thì g t u ng i ng m ngh h i lâu m i áp:

- Nó ki n ng án tòa d i r i tòa trên nó c ng ng n a, bây gi làm saoc? Nhà là nhà c a nó, nên nó bà không phép i, còn n u nó làm g t bà còn

ph i giao hét ti n b c ru ng t cho nó n a.Bà Huy n t c m c nên nói cho h h i b t thôi, ch Lâm Yên c ng tính không

ra k chi. Bà tr v ánh li u ch y vô nhà quan Ph khóc lóc và xin v ch ng quanPh làm ph c c u dùm. Quan ph l láo không mu n nghe còn bà Ph gi ng th pgi ng cao, nói nói c i c i, nh ng l i bà nói ra u là nh ng l i cay chua chkhông c m t l i nào g i là th ng t ng.

con bà Huy n d t nhau v n nhà tr i ã g n t i. êm y bà ng khôngc c ng i khóc hoài. Tú C m không h i th m coi ngày y bà i âu, l i theo nói

dã lã, làm nh không có chuy n gì mích nhau. Phi Ph ng th y m t Tú C m thì gi n,nghe ti ng Tú C m thì ghét nên êm y c d c m xu ng ru ng c t nhà lá ngthèm chung v i Tú C m n a. Bà nghe l i con, nên sáng b a sau bà tom góp áoqu n m t l y b n ngàn ng b c và n trang c a bà và c a Phi Ph ng r ibi u gia inh d n ghe cho bà i ru ng. Tú C m n n n xin bà l i nhà, nói r ng lúcy tr i m a gió bà xu ng ru ng mu i mòng c c kh . M con bà Huy n không thèm

tr l i, n c m s m mai r i d t nhau xu ng ghe i tu t.

I TH N M

Ng i tr tu i tính th ng nóng n y, n u mu n làm vi c chi h ai ng n c nbu n r u không th khoây c, n u ã a v t nào ai c t c chê v t y t c gi nkhông th d n c. Có ng i chê tánh y là tánh x u, còn có k l i khen tánh y làtánh t t. L i chê không c úng và l i khen c ng không c nh m, b i vì n umình mu n làm vi c ph i, song ng i ta theo ng n c n, d ng y há ch ng áng haysao? Còn nh vi c qu y, mình mu n làm n u ng i ta c n sao mình l i bu n. Cáiqu y mình l i yêu, n u ng i ta chê sao mình l i gi n?

Nh nh ng ng i khen chê là ng i ngoài, m y vi c h ngó th y là vi c c athiên h , không quan h chi n h nên h m i th th i trong lòng mà ngh lu nph i qu y c, th n nh h mu n ng i ta c n, h yêu l i ng i ta chê, s e hkhông kh i t i m t nóng lòng, r i h quy t nh ch h mu n là ph i, ch h yêu làhay, d u ai c n nh n h c ng bu n, d u ai chê trúng h c ng gi n.



Phi Ph ng là gái m i l n lên, tuy tánh tình ch n chánh không ch u nghe l i hoanguy t, không a th y d ng b m ong, song khi cô còn t i tr ng hay là lúc cô v

n nhà, h êm khuya v ng v , bóng tr ng man mát, ti ng d ch c chiu, cô n mnh vi c quá vãng, suy vi c t ng lai, l m lúc cô t ng n s tr m n m t tóc. Côthôi h c v nhà không c m y ngày, k cô nghe có ba ch g m ghé mu n v yduyên c m s c. Gái quê mùa d t nát, coi b c ti n là tr ng, bi t ru ng t mà thôi,ch c ng ba Qu n là con bá h Siêu ng là dâu phú h . Gái ham quy n mê t c,mu n k b m ng i th a, thì ch c ng Bá K nh là con quan Ph Thi n, Phi Ph ngkhông ph i là không mu n giàu l i c ng không ph i là không mu n sang, nh ng t ivì có h c m y n m nên ch ki n th c r ng rãi, s ao c thanh nhã, b i v y t nhiêncô ành Th Hi p h n hai ng i kia, cô không thèm bi t Lâm Yên nghèo hay giàu,cô không thèm xét Th Hi p t t hay x u.

Cô ã ch tâm r i, l i thêm lúc cha g n t c h i, là lúc cô au n bu n th mn h t trong i, cha l i tr i ph i g cô cho Th Hi p, làm cho ý mu n c a cô càng

thêm ch c, lòng yêu c a cô càng thêm sâu. Tuy cô không t tâm s c a cô cho ai bi tnh ng cô ã th m nguy n se t k t tóc v i Th Hi p thôi, d u ai hi n vinh phú quý

n cô c ng không màng, d u n c bi n c n á núi mòn, cô c ng không i. Thìnhlình Tú C m c n không g cô cho Th Hi p mà không nói duyên c , gieo ti ng x ucho Th Hi p mà không ch x u ch nào, nhè ch mu n c a cô mà ng n, nhè ch yêu

a cô mà chi t, b i v y cô bu n r i t c cô gi n nói sanh r y, cô không ch u suy xétcoi Tú C m c n cô nh m hay không, chê có úng hay không, cô quy t thà b gia tàicho ph d c m , ch không ch u trái ý mu n ng t m thân yên n.

con d t nhau xu ng Cái Cùng, bà Huy n tính i ch i m t ôi tháng cho gi ikhuây phi n n o và nom coi Tú C m x s nh th nào còn Phi Ph ng gi n quákhông ch u th y m t Tú C m, còn ra i thì quy t nh i luôn, n u Tú C m còn trong nhà cô th không bao gi tr v ó n a. B i chí cô nh v y, nên xu ng unhà h ng C Mai, là ng i hóa ru ng c a bà Huy n v a m i hai ngày thì cô ctheo xúi gi c m c t nhà . Ban u bà còn d c d c, Phi Ph ng nói ri t bà c ng xiêulòng, nên bà xu t c y ng i mua cây ngói r i c t m t cái nhà ba c n tr c a ra bkinh, vách óng ván b kho, nóc l p ngói không phong tô37, ai i ngang qua c ng

ng c t m t cái l m lúa nh .Nhà c t xong r i bà Huy n mua ván gi ng bàn gh s sài d n v nhà ó. Tuy

t d ng không , nh ng chánh gi a nhà bà c ng có d n m t bàn t i s m thch ng, có ng i th y m con bà b nhà l u xu ng nhà nh nh v y l y làm l , nêntheo h i bà hoài. Bà không mu n t vi c nhà cho ai bi t nên bà nói B c Liêu nóng

c b i v y bà tr v ru ng ng d ng nhàn, có con trai l n coi nhà bà không cònmu n trên nhà n a.

ngày xu ng Cái Cùng tuy bà Huy n và Phi Ph ng không nói ra, song hai con d u có ý trông Lâm Yên nh ngày nào ng tính cu c hôn nh n ph t cho

i. Nào dè Lâm Yên không vãng lai l i c ng không có tin t c chi h t. B i h a làm

37 la phong, tr n nhà



sui v i nhau không có mai dong38, nên bây gi bà Huy n không bi t m n ai inh c. M con trông i hoài cho t i g n T t bà Huy n m i tính tr v B c Liêu th mnhà sau m t l y thêm b c. Bà bi u Phi Ph ng i v i bà Phi Ph ng nói: „Con c ngmu n v th m nhà l m, ng t s v g p m t ng i ó con không ch u c, v y thôimá i m t mình, con l i coi nhà.“.

Bà Huy n v t i nhà, Tú C m dòm th y li n ch y ra m ng r , ch ng nghe nóiPhi Ph ng không v anh ta l s c bu n. Bà Huy n i cùng t tr c ra sau, t trênxu ng d i, th y tài v t còn nguyên nh c , không d i i món nào h t. Bà h i riêng

y a chúng nó nói Tú C m m i tháng u l y xe h i i Sài Gòn, khi n ma, khi m i b a, mà h nhà bu n b c nh c nh bà v i cô hai hoài. n chi u

bà Huy n m t s t, tính l y b c i ch mua ít cây lãnh, ít vóc nhi u r i khuya trxu ng ru ng. Nào dè m ra th y t tr ng tr n, không còn m t ng b c nào h t. Bàngh n ngào không bi t nói sao c, mu n h i Tú C m ng t chìa khóa bà c m, l i

i ra i bà không giao, bây gi m t bà nói sao c?Bà t c gi n nên i xu ng ghe i li n Tú C m n n n bà l i ít ngày và xin cho

tr xu ng r c Phi Ph ng bà không thèm nghe, quy t tr v Cái Cùng. êm y l in gi êm bà v t i. Ghe v a ghé b n bà dòm lên bà th y èn c sáng lòa, l i

ng i ta vào ra l n x n, bà không hi u có vi c chi nên l t t nh y lên b kinh.ng tu n B n ng ng ngoài c a dòm th y bà li n ch y ra nói:- Th a bà h i quá l n quá, bà i v ng n c p ánh d n nhà s ch tr n r i.Bà Huy n nghe nói th t kinh li n h i v i:Cha ch ! V y còn con nh tôi có h i gì hay không?Th a cô hai ch y ra kh i nhà, không b ánh p chi h t!Tr i ôi! Ác nghi t chi l m v y!Bà Huy n vào nhà, H ng ch c và dân ng ng i y nhà li n ng d y, k

thu t ng i h i l ng x ng, Phi Ph ng th y m thì khóc ch không nói chi c h t.Bà Huy n xem xét b c vàng trong t u b n c p l y h t, m con bây gi m ing i ch còn m t cái qu n v i cái áo m c ó thôi. H ng ch c và dân nói chuy nvang tai, k t c ch y t i tr , ng i khen r t theo xa làm bà Huy n ã b n c pcòn t n thêm tr u n c ch không ít chi c . Sáng ngày sau, nh ng ng i quen bi t trong làng t i th m l i còn l i làm cho bà ph i ti p n c m t nh c n a.

Ch ng khách vãng bà m i thu t l i chuy n b c trong t s t m t h t l i choPhi Ph ng nghe. Phi Ph ng ng i khóc nói:

- Quân ó nó l y, ch ai vô ó c.- khóa k l ng, chìa khóa m gi nó làm sao l y c, con ng có nói

nh v y không nên.- Tr i ôi! Má t ng t s t ó ch c l m hay sao? V y ch nó không bi t kêu

th làm khóa gi ng nó m hay sao?Bà Huy n nghe nói r i suy ngh m t h i th ra, b i vô bu ng n m. Bà ngh là

con bây gi áo qu n m t h t, n trang còn có m t chi c ng h m t tre, PhiPh ng còn m t s i dây chuy n nh , m t chi c ng h v i m t ôi bông h t xoàn,

38 ng i làm mai m i



còn b c thì trong túi bà, bà còn 17 ng em theo ó thôi. Bà m i m n c a h ng Mai 100 ng b c ng may áo qu n thêm ít cái và mua n T t luôn th , nghng ra giêng góp lúa không thi u chi ti n mà lo.

m y c mùa, t n ch cho n tá n th y u vui v . n T t r i bàic n i lên ánh r m r m, xóm n y h t me, xóm kia ánh phé, nay ng i n y nm b y tr m, mai ng i n thua tám chin ngàn. Bà Huy n ph i i n h ng c

Mai, h i ng L , c u Xã C c, h ng s Th ng nh c ch ng, s th l ng h bài b cthua h t r i khó mà òi huê l i.

i r m tháng giêng Tú C m ng i ghe i xu ng Cái Cùng, h i th m bà Huy ni tìm n, Phi Ph ng th y d ng r i rút vô bu ng, m t mình bà Huy n nói

chuy n, Tú C m nghe nói bà Huy n b n c p thì b t r t, trách bà sao không nghei b nhà i d i ru ng làm chi n n i b c p nh v y, r i l i trách sao bà không

cho hay ng anh ta mua áo qu n em xu ng cho bà và i báo quan xin lính i ki mt quân gian ác.

êm y anh ta c theo n n n bà Huy n và Phi Ph ng v B c Liêu , anh tacoi góp lúa dùm cho, anh ta nói n hai ba ngày nh ng bà Huy n c ng không xiêulòng, túng th anh ta ra v và nói: „Con nói ã h t l i song dì v i em không ch u.

y con làm cho dì không góp c m t h t lúa nào h t cho dì coi“.Tú C m v B c Liêu m n tr ng tòa xu ng nhà m y ch t rao c m, ph i

óng lúa ru ng cho Tú C m ch không c óng cho bà Huy n. M y ch hóa tc d c s óng cho bà Huy n r i Tú C m ki n ph i óng m t l n n a, nên ví lúa l i

không óng cho ai h t, r i bà Huy n c m t tá n tòa ki n. Tòa òi Tú C m trình ántòa x bà Huy n th t và d y m y ch hóa t ph i óng lúa cho Tú C m.

Bà Huy n v nói l i cho Phi Ph ng nghe. Phi Ph ng t c gi n khóc m t h i r inói: „Má th y hay ch a? H i m i con ã nói nó làm b nh nhoi ng gi t c a mìnhnay coi có qu nh v y hay không? Thôi tr i ã khi n nh v y xin má ch bu n, cho nó n, ng thèm tranh c n chi n a.”

Cách ít ngày Tú C m xu ng bán lúa, theo n n n xin m con bà Huy n tr vc Liêu, Phi Ph ng gi n quá nên d n không c nên m ng Tú C m nhi u l i r tng n tàn nh n. Tú C m li u nói không c nên ph i t ra v , tr c khi xu ng

ghe lén trong ô tr u 500 ng b c ng cho bà Huy n dùng. Phi Ph ng khuyên nên em b c y qu ng xu ng sông i b i s s n nó gi t h t r i bây gi còn m ti nào l y ti n c a nó? Bà Huy n c ng bi t t c, bi t gi n, mà công bà làm c c khi có s n nghi p y, có l bà t c gi n nhi u h n Phi Ph ng b i ph n song bà ngh

bà còn thi u h ng c Mai 100 ng, ã m y tháng nay ch a tr c, trong nhà bâygi l i s ch tr n, b i v y bà ph i d n lòng tr n và tiêu xài, ch chi bà còn ti nqu ng xu ng sông bà c ng không ti c.

Bà Huy n h t c a êm bu n r u n ng không c, l n l n hình vóc g y mòn,da m t sâu, tóc m b c, m i 47 tu i, mà coi nh ng i 55 hay 60 tu i. Cách ch ngbao lâu bà nhu m b nh. Ban u Phi Ph ng t ng m c m m o phong s ng s sài,ch ng dè b nh ngày càng càng n ng, m i au có n a tháng mà th y thu c nào coi

ch c ng u ch y h t. Phi Ph ng l y làm b i r i, nh ng vì có m t m m t con nênành ph i g ng g o làm khuây ng nuôi m cho vuông tròn. n b a mùng 5



tháng 5 bà Huy n th y trong mình ã g n mòn h i r i nên bà kêu Phi Ph ng l i g nt bên r i nói: „Cha m sanh con, coi con nh ng c, tính làm giàu ng thân con

ngày sau sung s ng, ch ng dè tr i khi n s con c c kh , không c h ng c a mcha mà s duyên ph n c a con l i l làng i n a. Má ngh muôn vi c u t i tr i, v ycon ch nên phi n trách cha m , d u có b nào con c ng b n lòng v ng chí, ngbu n r u thái quá không nên“.

Bà nói t i ó r i m t i không ti p c n a. Phi Ph ng ã au n tronglòng nay nghe m d y l i càng au n h n n a, song cô ôm m mà khóc nho nh ,ch không khóc r ng om sòm nh lúc cha t t h i n m tr c. Bà Huy n n m th hoihóp n 4 gi chi u bà t t h i, nh ng ng i lân c n ch y t i, ai th y thân PhiPh ng c ng c m ng. Có ng i khu ên Phi Ph ng sai a lên B c Liêu kêu Tú

m. Phi Ph ng không ch u và áp: ”M tôi ch t tôi chôn; bà con trong làng có lòngth ng n giúp tôi i n l m, ch tôi không c n cho ai hay h t“.

ng c Mai lãnh ph n i B c Liêu mua hòm và c dùng trong ám tangdùm cho Phi Ph ng. Tuy Phi Ph ng không ch u cho Tú C m hay, song bây gi ông

ã hóa t c a Tú C m s e Tú C m không kh i phi n trách, b i v y khi lên B c Liêumua xong r i ông m i ra nhà báo tin cho Tú C m hay. Tú C m nghe nói l t t

t l y 2000 ng b c r i thay áo i qu n tính i theo ghe h ng c Mai mà ixu ng d i Cái Cùng. B c xu ng ghe anh ta th y h ng c Mai ã mua m t cáihòm b ng cây Sao, anh ta không ch u bi u chèo ghe tr l i ch y bù thêm ti n i l y

t cái b ng cây Hu nh H ng, và mua thêm hàng l a dùng t m li m r i m i i.Phi Ph ng th y Tú C m t i thì trong lòng b t bình l m, mu n i ph t v cho

i, ng t m ch t ch a li m, không l làm r y rà trong nhà, nên cô d n lòng lo vi cng táng cho toàn v n, Tú C m t i lo ám tang r t tr ng, xin phép quan cúng tm ngày, r c th h xây kim t nh g n m ông Huy n ng ngày sau làm mã cho. Nh ng ng i quen bi t t i u tang d p dìu; Lâm Yên trên Trà Kha c ng sai

ng i i u tang dùm và t r ng Lâm Yên có b nh nên b n thân n không c.ng táng xong r i, t n hao bao nhiêu Tú C m ch u h t, không cho Phi

Ph ng hao ng nào. Tú C m khuyên Phi Ph ng tr v nhà l n ng anh em h hi nhau, Phi Ph ng áp: „Vì anh nên m tôi m i bu n r u ch t ó. Tôi nh t nh

không th y m t anh n a, thôi, c a c i c a cha m tôi, tôi tr n cho anh n, tôikhông thèm h ng âu, anh ng có nói th t công vô ích”. Tú C m c theo n n nhoài, nói không c túng th ph i khóc lóc song Phi Ph ng c ng không siêu lòng,Tú C m h i Phi Ph ng có c n ti n b c m y ngàn anh ta s em cho. Phi Ph ng l c

u áp: „M t ng b c c a anh tôi c ng không thèm l y. Thà tôi i làm m n tôin, ch tôi không thèm lãnh c a anh âu“. Tú C m ra v nh ng coi s c m t bu n b cm.

Phi Ph ng là m t cô gái tánh tình c ng c i g p nguy hi m cô t nh táo nhth ng, h b t bình là d u ai cô c ng không n , h trái ý d u b c tri u cô c ng khôngham.

Ví cái tánh c ng c i y nên thân cô m i lao ao l n n nh v y, mà có l c ngnh có cái tánh c ng c i ó nên g p c nh nh v y cô không bu n r u, h t c nghi pcô coi c ng nh m t m t cái h p qu t, m t m yêu d u tuy au n trong lòng song



cô nh t nh không i tánh, t ng b c nam nhi ít ai c ng c nh cô. Nh ngng i trong làng ai th y c ch c a cô c ng cho là k . Tuy v y ai c ng kính s chkhông ai dám chê cô. Mà h cho là cô k , song không ai ch u xét th coi vì c gì màcô l i khác h n ng i ta, t i làm sao cô l i không ch u nhà l n, l i ành h m hút

i ng ru ng cho c c kh t m thân?u ai ch u suy oán t nhiên ngó th y tâm trí c a cô rõ ràng, cô m t s nghi p

không bu n, cô thà vùi t m thân n i ng ru ng, ch không ch u v chung ch v iTú C m, y ch ng qua vì chàng Th Hi p mà thôi! Tú C m t h t gia tài cô gi n,nh ng lòng gi n c a cô còn có ngày ngu i, ch Tú C m tr hôn c a cô, cô ã gi ncàng thêm oán, r i oán v i gi n hòa h p l i, d u n ch ng nào cô c ng không tàinào quên c. Lòng c a cô nh th làm sao tr v B c Liêu? Mà cô Cái Cùng, tuy

c kh , song ngày nh êm cô c t ng th m trong b ng r ng cô ây là t m,m mu n gì r i Th Hi p c ng c i cô, b i v y c c cô không than, và nghèo công không s . Kh i tình c a cô ban u t i cha m gây cho cô, mà l n l n cô l i

nung úc dài mãi thêm, cô làm cho nó c ng ch c v ng b n r i cô ôm p kh i tình yhoài, cô vui v i nó, cô bu n v i nó, cô trông nó, cô gi n nó, cô khóc nó, cô m ng nó,cô mê m n nên quên h t th s , không k giàu nghèo, không màng s ng c c.

Có êm cô n m m t mình cô nh khi m cô khu t Lâm Yên không n mà ThHi p c ng không n thì cô bu n v a ngh là Lâm Yên không n vì có b nh nên c yng i n u tang dùm còn Th Hi p không n ch c là Th Hi p không có trong nhà ch không l ng i có h c mà vong hôn b i c, Phi Ph ng n ng tình r i

ng ai c ng n ng tình nh mình nên m i trông i Th Hi p hoài không nghi ngchi h t.

a n tr i chi u mát m , cô l i nhà H ng c Mai ch i. Cô n ó không cóông C nhà, bà C ti p r c m i ng i, m i nói chuy n ch t th y có m t chú trùm

em nh t trình n cho ông C . ã lâu r i Phi Ph ng không c sách và c ng khôngxem báo. Nay i ch i cô th y có t nh t báo cô m ng l m nên m ra xem. Cô dòmch ng u, th y m y bài lu n dông dài làm cho cô bu n ý nên cô l t qua ch ngsau. V a m i li c th y m t bài b ng ch l n t a : Trai tài gái s c. Cô ng khoankhoái v duyên c m s c, l i g p m t bài nh v y, t nhiên cô mu n c, th coi gái

i nào có ch ng tr c mình, c th coi trai nào h c gi i có b ng Th Hi p haykhông l i dám x ng trai tài. H i ôi! Cô m i c vài hàng thì c p m t chói lòa tay c m

nh t trình run run m t tái xanh, chân l nh ng t, l ng m hôi t m. Phi Ph ngbuông t nh t trình ng d y li n t bà c v li n. Bà c không hi u tâm s c a PhiPh ng, song bà th y cô xem nh t trình r i nghi, nên kêu con ra bi u c h t ch ngy cho bà nghe, té ra theo bài trai tài gái s c ó nói, ngày r m tháng 6 Lâm Th Hi p,

con c a h i ng Lâm Yên Trà Kha (B c Liêu) sang h c bên Pháp ã h c u tú tài c i cô Hà Th Ngà, ái n ban bi n Hà Xuân Vinh: nhà c phú Phú L c (Sóc

Tr ng ).Phi Ph ng ra kh i nhà bà c Mai thì t i t m m t mày không th y ng i, cô

ngó qua nghiêng l i nh ng i say, m t tay ôm áo, m t tay xách giày, tr nh ngóth y k quá, nên ng ngó s ng. Cô v n nhà không k p r a chân, qu ng giày

i ván r i i th ng vào bu ng n m khóc. B y nay cô mong i Th Hi p bao



nhiêu, bây gi cô bu n r u b y nhiêu. Thôi, thân ph n cô t rày còn gì trông monga! M cha v nh bi t, s nghi p iêu tàn, nh có m t chút tình riêng nó làm

bu n nay chút tình y c ng tan rã, th thì s s ng c a cô còn ngh a gì! Cô n m nh mt mà gi t l y m ìa, trong trí t i en không bi t âu mà suy t ng. Cách m t

i cô vùng d y nói: „Không có lý nào Th Hi p ành b tôi i c i v khác. M yng i làm nh t trình h nghe phong phanh r i h t u nói b ng. Tôi vì nh màthân ra c c kh nh v y, l nào nh không bi t hay sao l i n tâm ành lòng ph

c“.Cô b i u r i b c ra rót n c u ng nh th ng. Tr i ã t i nên tr khép

a t èn. Cô t m t cây nhang c m trên bàn th r i l i ván ng i. Tr d n c mng lên cô l c u khoát tay, t ý cô không mu n n. T b v ng v , b ng nghe

ngoài kinh có ti ng ghe chèo s t s t r i l i có ng i c t gi ng hát m y câu l nh lót:

Ngh t duyên quá bGi n c n n b i r i

au lòng ai l m b ai i xui chi g p g ...

Ch ng tr n i v i nhau!

Phi Ph ng nghe gi ng hát r t bi th m. Và câu hát l i gi ng tâm s c a cô, nêncô m i lòng ng i khóc s t m t. Cô bu n r u n ng không c nh ng trong lòngcô c nói th m r ng không l nào Th Hi p l i ành lòng b cô i c i v . Cô m

ng ngày, n chi u 14 cô bi u a i m n ghe ng khuya cô i B c Liêu.Cô xu ng ghe h i tr i h ng sáng, l i 10 gi cô lên t i Trà Kha, cô bi u ng ng

ghe ngang c a Lâm Yên, song u mé bên sông, r i cô trong lén dòm. Thi t qu ,nhà Lâm Yên tr ng r c r , tr c sân c t m t cái r p, ngoài treo c , trong th t bông,khách kh a ông y, tr nh tr ng39 r n r t. Cô ng i khoanh tay ngó hoài, khôngnói chi h t. Cách ch ng n a gi ng h , cô nghe con nít ch y la: „R c dâu v ” omsòm, r i th y xe h i liên ti p nhau t i, ng ng ngay tr c c a Lâm Yên.

Th Hi p u b t kh n nhi u en, áo r ng mình xanh lót , trên xe vén áoc xu ng a tay v n cho nàng dâu xu ng xe. Phi Ph ng ng i trong ghe ngó trân

trân, song m c ngó Th Hi p nên không nhìn rõ nàng dâu, ch ng s c nh l i mu ncoi nàng dâu thì nàng dâu ã i vô c a nên th y áo r ng xanh thôi, ch không th ychi n a.

Hai ng i chèo ghe ã có nghe ông Huy n khi g n t t h i ngài có tr i ph i gPhi Ph ng cho con Lâm Yên, nay lên t i Trà Kha th y Lâm Yên c i v cho con, xe

i r m r , thiên h ông y thì bi t rõ ý c a Phi Ph ng au n là d ng nào, nênnghe bi u nh sào chèo ghe v , h vâng l i ngay, không h i th coi sao cô nói i B cLiêu l i không i và c ng không dám h i coi sao Th Hi p ã nói cô r i bây gi i

i v khác? Hai ng i chèo ghe tuy h d t nát quê hèn, nh ng h th y ph n cônh v y h c ng ng lòng, trông cho cô nói chuy n h nói l i an i cho cô bu n.

39 ch i gi n m t cách m nh b o



Ch ng dè cô n m im lìm, cho n ch ng ghe v n nhà, cô b c lên r i ngó l i haing i chèo c i nói t nh táo: ”Hai anh vô nhà b y tr d n c m n r i hãy v “.

Cái kh i tình thình lình ta ra n c, ch y cu n cu n không th ng n n i, ch mc thình lình hóa ra khói, r i bay nghi ngút, không th c m l i n a, ng i có tâm

huy t g p c nh nh v y còn c i, còn nói nh th ng ngh thi t k l . Phi Ph ngxác không ph i b ng cây, ru t gan không ph i b ng á, cách m y ngày tr c v anghe phong phanh ch a ch c Th Hi p b mình i l y v khác, sau l i bu n r u nng không c còn b a nay ã th y t n m t r i, ch ng còn nghi ng gì n a, sao l i

nh táo nh th ng? y là Phi Ph ng c ng c i nay th y ch c ch n Th Hi p ã b ic r i, không thèm m t ng n a, r i l i âm ghét. X a tr ng Th Hi p bao nhiêu,

gi c ng chê th m tánh tình b y nhiêu. Vì m c ghét, m c chê cô quên bu n, quên r uch có chi l .

nhà, có tôi t l n x n, có l i xóm t i ch i, v n vui v nh th ng, d ng nhch ng có tr c tr tâm s h t chi v y, duy lúc ban êm cô n m m t mình ng n èn leolét bóng, lu ng gió ph t ph màng, cô suy xét vi c i, nh vi c c ngh vi c m i, có

a cô l nh trong lòng r i mu n b nhà i lên Sài Gòn, xin vào tr ng h c n a, h choài; h c cho th t gi i, không thèm l y ch ng. Ban u cô tính s qua ch ch a thi tquy t nh, ch ng dè t y v sau êm cô tính quanh qu t r i c ng ngh t i vi c óhoài. Cách ch ng n a tháng Tú C m l i xu ng Cái Cùng, v a b c vô nhà li n nói

i cô:- i tr c qua có nói v i em r ng Th Hi p là th ng chó m, bây gi em

coi có qu nh v y không? Nó ã c i v khác r i? Nó th y gia tài bây gi v quat, em không có ti n nên nó b em ki m nhà giàu khác th y ch a?

Phi Ph ng nghe nói cúi u không nói chi h t. Tú C m t ng Phi Ph ng ch uthua nên th a d p n n n bi u Phi Ph ng v B c Liêu mà . Phi Ph ng không ch u i.Tú C m nói r ng n u Phi Ph ng không ch u v B c Liêu anh ta c ng ây hoàikhông ch u v . Phi Ph ng th y v y li n tom góp qu n áo, b vào gi mây, r i nói:

- B c Liêu tôi v . Mà anh ph i tôi v tr c hai b a, r i anh v sau, chtôi không ch u v chung m t l t.

Tú C m g t u r i bi u Phi Ph ng l y ghe c a anh ta i, ch ng nào v t i nhài cho ghe tr xu ng r c anh ta. Phi Ph ng t nhang c m trên bàn th , n c m t

tuôn m ìa, song ráng l y b n l y r i xách gói xu ng ghe ra i.Tú C m th y Phi Ph ng b ng lòng tr v B c Liêu v i mình, trong lòng m ng

vô cùng, mu n m n ghe khác v theo li n ng t ã nói l v i Phi Ph ng r ngmình ch ghe xu ng r c r i s v , nên c c ch ng ã ph i d i Cái Cùng, songnóng n y n m ng i không yên, c ra vô trông ghe hoài.

Trông tr n m t ngày ó th y ghe không tr xu ng, anh ta b c r c trong lòng,ngh th m r ng ch c b gió ng c nên ghe tr xu ng không k p. Ch ng dè trông,mãi

ng không th y ghe. Qua b a sau g n 12 gi tr a ghe m i t i. Tú C m r y m y tênn và h i c nào xu ng tr nãi nh v y. M y ng i chèo ghe th a:

- Hôm qua anh em tôi v t i nhà 3 gi chi u. Anh em tôi mu n tr xu ng li n r c c u. Ng t cô hai không cho nói r ng anh em tôi chèo ghe tr n m t ngày m ti, nên bi u nhà ngh m t êm n h i khuya n y cô hai m i cho i.



Tú C m nghe nói g t u, r i l ng thinh không r y n a. Anh ta h i b n n c mri t r i nh sào chèo tr v B c Liêu li n. L i 7 gi t i anh ta tr v nhà; khi b c vônhà trong lòng kh p kh i, ngó quanh qu t không th y d ng Phi Ph ng bèn kêu gia

ch mà h i:- Cô hai âu bây? T hôm qua n nay bây có lo c m n c cho cô n t t

không?Th ng Su ch y ra th a:- Th a c u, hôm qua cô hai v tôi d n c m n c t t . Cô hai ng nhà êm

i hôm, n khuya cô th a d y s m, bi u tôi coi nhà ng cô vô ch mua n,không bi t cô i âu, t khuya cho n bây gi không th y tr cô v . Tú C m nghe nói li n bi n s c, ng i d a ng a trên gh h i l n:

Hôm qua cô v có xách theo m t gói qu n áo; v y ch khi cô i cô có em cáixách y hay không?

Th a, h i chi u n y tôi th y cô không tr v tôi m i coi l i thì cái xách y âut, không có trong bu ng.

Tú C m ng i th ra, b m t coi ch ng vui, bi u em xe h i ra ng anh ta rach . Xe h i u tr c th m r i anh ta ng suy ngh , không ch u lên xe, l i bi uth ng Su v i th ng T ng i xe i ki m h i th m coi có ai th y Phi Ph ng i âu haykhông?

Cách vài gi ng h xe tr v . Tú C m v a nghe ti ng xe ra ng tr c c angóng. Th ng Su th ng T xu ng xe th a:

- Cô hai i Sài Gòn h i s m mai r i.Tú C m h i r ng:Sao m y bi t? Ai nói v i m y?Tôi g p anh lính gác c u tàu, tôi h i th m anh ta nói h i s m mai anh ta th y cô

hai xu ng tàu „Hirondelle” i r i.Th a c u, tôi s cô ra Ð i ngãi r i sang tàu „Pélican” i M Tho, ch có qua i

Ngãi ho c R ch Lóp làm gì?Tú C m ch p tay sau l ng i qua i l i tr c sân không thèm nói n a... i cho

n 12 gi khuya m i ch u vô nhà ng .

I TH SÁU

Phi Ph ng i âu? Nào ai bi t, còn Ph m Duy Linh m t là tình, hai là chán i,ba là mu n l p nghi p nên b x i tr c r i.

Duy Linh m t th y m t t ch lên Sài Gòn, tuy b x s ra i mà trong lòngau n s c m t kém vui, song s u t c còn d i dào trong trí, tình l d c theo

i trong lòng, b i v y i d c ng h m h quy t trong lòng c n m n làm cho trnên giàu, quy t b n trãi cho tr nên sang ng ngày sau d u không ch p c m i

duyên c ng ngó ngay b n giàu sang không h .



m th ng thay ng i tr tu i l i chán i! Lòng nhi t thành thì thi t nhi tthành, chí qu ng i thì thi t qu ng i, nh ng vì ch a quen thu c ng i, ch a

ch lãm nhân s , b i v y lòng nhi t thành ã vô ích mà l i h i mình, còn chí qu ngi phát ra không h p th i nên ã không c khen l i b ng i khinh b .

Duy Linh trong l ng có 2000 ng b c trí quy t làm tr nên giàu sang, i d cng không tính tr c coi ph i làm vi c gì tr nên giàu, ph i dùng ch c nào ng

tr nên sang, b i v y ch ng xe l a lên t i Sài Gòn r i th y trò khiêng r ng ra kh iga, ng ngó dáo dác không bi t âu ng i.

Có m t xa phu t ng Duy Linh là h c trò nh p tr ng nên kê xe l i nói:- Vô tr ng nào tôi kéo i cho.Duy Linh còn ng ng ng n không nghe l i tên xa phu nói, l i tên xa phu

ng Duy Linh ch u nên xe tr c m t ch . Cách m t h i Duy Linh m i h i tên xaphu:

- ây có khách s n nào, anh làm n ch r ng tôi l i ó r i tôi tr ti n cho.Tên xa phu nghe nói bi t là ng i không th o Sài Gòn, mà c ng không t ng

dùng xe kéo, nên chúm chím c i mà nói:- Có! Có, tôi kéo l i Nam ng H ng g n ây. Nhà ng Nam ngng s ch s l i r ng rãi l m.

a nói v a b ng cái r ng lên xe. Th ng C xách theo cái gói qu n áo c anó, th y tên xa phu m y u nó s b ng không n i, nên nó cái gói xu ng t r iph r ng lên xe. Tên xa phu c n không cho ti p, m t mình r ng lên xe r ibi u th ng C luôn cái gói lên n a r i kéo xe i tr c, còn hai th y trò Duy Linh

i theo sau. ga xe l a t i i ng Nam khách s n d u i ngã ng Schroeder hay là

i ngã ng Amiral Roze c ng ch ng vài tr m th c, nh ng tên xa phu dòm th yDuy Linh không bi t ng nên kéo i vòng vo theo ng Colonel Boudonnet, qua

ng Chemin Des Dames, xu ng ng Lagrandère, tr l i Amiral Rose r i m i ch uvô ng Amiral Courbet.

Khi n tr c Nam ng H ng tên xa phu xe xu ng t r i ch y vô ti m.Cách ch ng bao lâu r i th y trong ti m có hai th ng b i ch y ra khi ng r ng emvô. Duy Linh móc bóp l y hai c c b c. Tên xa phu tr l i nói:

- Tr i i! ng xa mà cái r ng l i quá n ng, tr nh v y sao c.Duy Linh không bi t tr sao cho v a, h i tên xa phu thì nó không ch u nh giá,

túng th a thêm m t c c, trong b ng tính th m n u nó còn kêu nài thì s thêm m tc n a là 4 c c. Tên xa phu không dè Duy Linh ã tính s n trong trí nh v y, ch

không ph i nó c 3 c c r i mà g i r ng , nên l y ti n r i kéo xe i l i phía chi.

Duy Linh vô ti m theo b i lên phòng. Th ng b i h i coi th y tr ti n xe haych a, th y nói r ng ã tr 3 c c r i. Th ng b i ch ng h ng h i th y âu i l i ómà tr 3 c c. Th y nói th y m n ch r ng t ga xe l a l i ây. Th ng b i l c unói:

- ga l i ây tr m t c c ã m c r i, sao th y tr t i 3 c c.



Duy Linh bi t r ng mình l m nh ng không th y h , th y ch gi n b n h l ugian d i, nên th y áp:

- Thây k nó! Nó n gian vài c c b c không cho nó làm giàu c.Ngoài mi ng th y nói m y l i y, song trong trí th y l i nói th m „Nghèo thì

nghèo ch ph i l p chi tính gian d i chi v y? B y l m, ng thèm h c cái thói ó,mình ph i dùng nhân ngh a ng làm giàu, ph i do ch n chánh ng tr nên sang

i hay, ch gi t c a ng i ta mà làm giàu, qu l i ng i ta cho mình sang thì ngthèm.”

Duy Linh r a m t ch i u và thay qu n áo và sai th ng C i ki m mua bánhmì v cho th y trò n , ch th y không mu n i ki m ti m c m n.

n u ng xong r i th ng C vì i tàu xe hai ngày m t m i nên n m trên ván ngkhò. Th y óng c a phòng n m bên gi ng hút thu c, th y trong phòng s ch s , ènkhí sáng lòa l i nghe d i ng Amiral Courbert r n r n luôn luôn, ti ng ng i nói,ti ng xe ch y, ti ng máy xe h i quay, ti ng rao bán mì cháo, l n nhau không d t, làmth y ta h i h p trong lòng, và thu nay không quen cái c nh r m r y nên l y làmkhó ch u l m.

n khuya ti ng ng i rãn b t, ti ng xe v ng d n. Duy Linh yên trí m i nghn vi c c a mình. Anh ta tính r ng ngày i d o các n o ng coi thiên h buôn

bán làm n th nào r i s ki m m n m t c n ph hàng bán.Qua b a sau anh ta th c d y vòng theo ch , th y ph ph ng m t hai t ng l u,

ti m nào hang hóa c ng ch a y d y d n r c r , ch ng có m t c n nào tr ng. Anhta ngh v n mình có 2000 ng b c, ch c không th nào l p m t ti m l n nh h

c, mà d u có ph tr ng cho mình m n i n a, thì bi t mua th chi và mua âu mà bán.

i n tr a tr v khách s n trong lòng l y làm bu n b c. Chi u mát anh ta ia, i vòng m y ng khác th y có m t c n ph óng ngoài c a b ng „cho

n“. song coi l i thì th y ph ó nh m ng không có buôn bán, n u có m nthì m n ng , ch không mua bán v t chi c.

êm y Duy Linh n m trong phòng lo t i tính lui thao th c hoài không ngc, l y làm t c t i vì có v n nh ng không bi t làm sao buôn bán. Tuy trí quy t

làm giàu c a anh ta còn b n v ng nh h i B c Liêu m i ra i song n t n n i dòmth y buôn bán là m t ngh không d gì, trong lòng lo s . Mà lo s là không làm giàumau c, ch không ph i lo làm giàu không c.

Anh ta l i ngh d u mình tính buôn bán v t chi c ng ph i s p t m t ôi thángi d n ti m m i xong. Mình khách s n m i ngày và m t êm b tr ti n phòng h t

2 , hai th y trò n u ng d u có t n ti n cho l m i n a c ng ph i t n h t 1 , c ng phí m i ngày là 3 tính ra m i tháng t i 90 . Anh ta nh t i s 90 thì gi t

mình, nên tính i ki m nhà quen xin u b t t n ti n, r i s li u b làm n.Sáng hôm sau Duy Linh i vô C u Kho, tính ki m nhà ng i chú h là Ph m

Ph c ng n ng náo, Ph m Ph c ng g c Ch L n, bà con m t u ông v i Ph m Duy Hi n. Khi Ph m Duy Hi n còn sanh ti n, m i l n i Sài Gòn u

ghé th m và anh em m i n m u có g i th cho nhau vài l n. Tuy bà con ã xa xôisong anh em m t h không còn ai, nên tình th ng nhau c ng nh anh em ru t.



Ngày Ph m Duy Hi n m t, Ph m Duy Linh có ánh dây thép cho Ph m Ph c nghay. Vì ng xa xôi Ph c ng không xu ng u bái c, song c ng có g i thphân u t i m con Duy Linh.

Duy Linh vô t i ch C u Kho h i th m h ch nhà ng nhà th , nên tìmc. Vì thu nay Duy Linh không g p m t Ph c ng l n nào, không hi u tánh

tình, không rõ cách c x , nên Duy Linh t i c a trong lòng l y làm ái ng i. Anh tang ngoài ngó vô th y m t tòa nhà ngói vách g ch ba c n, s ch s , cao ráo, chung

quanh nhà tr ng bông b p t i40 mà làm rào, tr c có m t cái sân nh mà tr ng bôngch i, còn hai bên có hai kho ng t tr ng, b ngang ch ng n m ba th c. Duy Linh

ng ng ngó, b ng âu có m t tên gia d ch c a Ph c ng i ch v , xách gim x m i vô c a. Duy Linh kêu l i h i th m: „H nói nhà n y c a ông Ph m

Ph c ng, có ph i nh v y hay không anh“.Tên gia d ch g t u nói ph i r i b i vô. Duy Linh i theo vô sân r i b c lên

th m ng ngó vô nhà, th y bàn gh láng bóng, ch ng d n l ng l y nh ng khôngth y ai phía tr c h t. Duy Linh ng i h i lâu, làm b ho coi có ai ra hay không,té ra ho hai ba ti ng mà c ng không th y ai ra.

Anh ta b c xu ng th m và i vòng l i góc t ng, dòm theo ng c a tên giach i vô h i nãy c ng ch ng th y ai, song nghe ti ng nói chuy n nho nh phía

sau nhà b p. Duy Linh ng ngó m t h i n a, b ng nghe trong nhà có ti ng giày.Anh ta l t t tr l i b c lên th m mà t ng h ng, nghe trong bu ng có ti ng àn bàkêu:

- nh a! Có ai ngoài tr c kìa, sao m y không ra ngoài coi nhà, l i rút vôp làm gi ng gì ó v y?

c thì có m t a con gái tr c 16, 17 tu i, b n qu n v i en, c p m t l l i l n,mi ng r ng, môi m ng, m t có th o hai ba ng, coi b hung ác l m, trong bu ng

c s c i ra h i:- Th y i âu?Duy Linh l t nón c m trong tay, b c vô c a r i áp:- Tôi d i B c Liêu, s n có d p lên Sài Gòn ghé ây th m chú thím tôi. Có

chú thím tôi nhà không?Con tên là S nh y li n áp:- Có, mà ông tôi còn ng ; còn bà tôi ã th c d y r i còn r a m t. Th y ng i

ch i m t chút, tôi vô th a l i v i bà tôi.Duy Linh b c vô, không dám kéo gh gi a ng i, song ng lâu ã m i chân,

nên l i ng i ghé n i u ván bên tay m t. Anh ta dòm coi trong nhà d n d p th tp, c a bu ng c a s u có treo màn, hai bên hai bàn th , chánh gi a m t t s tn, trên u t l i có th b c t ng Quan Âm. Anh ta li c th y trong c a bu ng có

t ng i àn bà ng núp t m mành mành mà dòm, song ng i y không ch u ra,nên anh ph i ngó l ra ngoài sân, làm b nh không th y.

Duy Linh nghi Ph c ng ã th c d y nên nghe có ti ng nói chuy n v i v ,thi t qu cách ch ng bao lâu thì th y có m t ng i àn ông ch ng 50 tu i u

40 bông l ng èn



cúp ki u ma ninh, tóc ã b c hoa râm, mép có râu vu t ngo nh lên hai bên, b n áoc so n tr ng qu n lãnh en, chân i giày hàm ch trong bu ng b c ra ngó Duy

Linh h i:- Th y là ai tôi không bi t, n có vi c chi hay ch ng?Duy Linh oán ch c ng i y là ch nhà nên l t t ng d y th a:- Th a chú, cháu là con c a H ng Chánh Hi n d i B c Liêu.Ng i y qu th t là Ph m Ph c ng, v a m i nghe Duy Linh x ng là con

a H ng Chánh Hi n li n nói:- y hay sao! Té ra cháu là con c a anh hai sao? B t nh n d hôn! Bà con mà

thu nay không g p nhau, ch ng g p nhau ngó nhau nh ng i d ng.Ph c ng day m t vô bu ng kêu v :- Má nó a! Con c a anh hai B c Li u ây nè! V y mà nãy gi má nó không

bi t, t ng là th y nào n vay h i ti n b c ch . Cháu n m nay m y tu i, có v congì hay ch a? N m tr c chú hay anh hai ch hai m t nh ng m c b n vi c nhà quánên không xu ng c. Anh hai có m t mình cháu thôi, ch có a nào n a âu há?Cháu qua bên gh ây ng i, cháu.

Ph c ng h i nói l ng x ng làm cho Duy Linh không bi t âu mà tr l i. Kó l i ng i v b c ra n a. Duy Linh ng d y ch p tay chào, li c coi ng i ã g n

50 tu i, b i tóc vén vung, m t d i ph n, b n áo l a tr ng, áo màu tro, l i có eo bôngtay, cà rá, dây chuy n, nh n h t xoàn chi u xanh xanh . V Ph c ng ngngó Duy Linh tay x a thu c s ng, cách lâu dài và nói:

- y mà con nh nó vô nó nói có th y nào l , nên có dè là cháu n âu.i nghi p cháu vô ph c quá! Ch ng bao l n mà m côi h t c cha l n m . Cháu có r i hay ch a....

Duy Linh nghe h i l y làm bu n, nên ng d y rón rén th a:- Cha v i má cháu m t m y n m nay, ph n cháu bu n r u lo vi c nhà, ph n

cháu n không yên nên cháu ch a dám tính t i vi c ôi b n.Ph c ng nói:- m tr c anh hai có ghé m t l n, nh nói chuy n ki n ru ng t giành v i

ai ó, v y nh ki n ng hay th t?Th a chú! Th t. Cha cháu b th t v ki n y nên bu n r u mang b nh n ch t

ó a.Té ra th t ki n hay sao? nh còn s t nào khác n a hay không?Th a, cha cháu th t ki n h t m y tr m m u ru ng. Bây gi l i cho cháu còn

có 12 m u.t nhân d hôn! nh có m c n ai n a không?

Th a không.Thôi, v y c ng may cho cháu. Ch n u nh n l i càng kh cho cháuBa ng i ng i ngó nhau, ch ng còn bi t vi c chi h i n a. Cách m t h i v

ch ng Ph c ng m i nói.Cháu lên Sài Gòn ch i hay là i có vi c chi?Th a chú thím, ch ng d u chi. Cháu lên Sài Gòn tính l p ti m buôn bán.Cháu có v n li ng gì hay không mà tính buôn bán.



Th a, cháu có vài ngàn ng b c.Ph c ng suy ngh m t h i r i nói:

Sài Gòn tuy buôn bán th nh th t, song ti m nhi u ph xá l i m c quá, nên coibuôn bán c ng ch ng có l i bao nhiêu. Mà thu nay cháu có t p buôn bán r i haych a?

Th a, ch a.Húy! N u cháu ch a th o ngh buôn mà x ng ra l p ti m thì l ch t còn gì.

Không c âu. chú nói cho cháu nghe: Phàm làm m t ng i buôn bán, c nnh t ph i bi t tính toán cho gi i, r i c ng ph i giao h o v i ng i ta nhi u, b i vì

u không bi t tính toán vác ti n i mua th hàng ng i ta ít dùng em v bánkhông ch y, v n ã m c k t không sanh l i c, mà hàng lâu r i h m c sau r iph i ch u bán l r , còn không quen bi t ng i ta cho nhi u t nhiên ít m i hàng; màít m i hàng s l s phí ch âu có l i c. Cháu thu nay ch a quen buôn bán cóbi t th nào h dùng nhi u mua, th hàng nào h ít dùng mà ch a. Còn cháu lên

ây còn x l không quen bi t v i ai làm sao có m i hàng ông cho c? Chú coicháu buôn bán không xong âu, s cháu làm ít tháng r i l h t v n.

Duy Linh suy ngh bi t nh ng l i c a Ph c ng m i nói ó u có lý nh ngvì trong lòng còn ang s t s ng v vi c th ng mãi nên tính th m r ng n u mìnhch a bi t th hàng nào h c n dùng nhi u thì mình i ch i ng d m t ít lâu chobi t rõ r i s làm, còn nh mình ch a quen v i ai r i th ng th ng mình s làm quen,có khó gì; i có ngh nào d , h mu n n ph i l n vào b p, n u mình th y khó r ido d thì làm sao làm giàu cho c. Duy Linh ngh nh v y r i th a:

Chú th ng cháu nên chú ch ng ph i n o qu y cho cháu nh v y cháu l ylàm c m n chú l m. Song cháu ã quy t chí và cháu ã bi t cháu có trí buôn bán

c.Cháu h ã có b ng c p tài n ng r i hay ch a?Th a cháu h c tr ng M Tho có vài n m k cha m cháu qua i, cháu ph i

thôi, không h c n a c.c M tho ã c vài n m, c ng khá r i. N y, cháu chú nói cho cháu

nghe; i n y khó làm n l m, ph i khôn lanh qu quy t l m m i làm ra ti n, chchân ch t th t thà d u có ti n h c ng n h t. Cháu còn nh tu i, ch a l ch lãm vi c

i, bây gi trong ki n h mình còn mình chú là l n, không l chú không dìu d tcháu. Chú tính nh v y: Cháu hãy làm m t lá n xin vào s Tr ng Ti n làm vi c.

y th y ngoài Tr ng Ti n h h i ti n chú hoài nên chú quen thi u gì. Chú d tcháu ra chú g i g m cho h , ch c h em cháu vô c. Cháu làm vi c lãnh l ng

tiêu xài, còn s b c v n c a cháu ó chú cho vay dùm cho. Cháu h c ã khá ch c có l làm không thua sút h , còn s hai ngàn ng b cchú cho góp tháng góp ngày, b nào m i tháng c ng sanh l i c ôi ba ch c ng

c tính ra m t n m c ng l i c ôi ba tr m, tích t nhi u n m t c ng khá c.Cháu hãy nghe l i chú làm nh v y i, ch ng có b c ch c h bày t l p ti mbuôn bán, không khá âu.

Duy Linh ng i l ng thinh, không tr l i, th m ngh mình ã không ch u làmvi c quan, nên b x lên ây l nào bây gi mình l i xin vào s Tr ng Ti n mà làm.



Tr ng Ti n thì l i h n gì Th ng Chánh? Còn cho ti n góp tuy l i nhi u song n ucó l i nhi u t t nhiên th t c. Mình quy t làm tr nên ng i giàu sang, tr c h t

n ph i tu nhân tích c, ch mình làm vi c th t c b t nhân thì làm sao tr nêngiàu sang c. V ch ng Ph c ng th y Duy Linh ng i l ng thinh t ng Duy Linh nghe l inên ông ch ng nói ti p:

Cháu còn nh , cháu không hi u, h i tr c chú ây v i ông già cháu hai anh em trong Ch L n m i ng i trong nhà có ch ng ôi ba tr m ng b c v n ch âu có

nhi u. Khi anh v i ch hai tính xu ng B c Liêu kh n t làm ru ng, anh hai có rchú. Chú m i ra Sài Gòn tính vào hãng buôn làm. Chú h c ít, tuy bi t nói tiêngPháp, song nói li u m ng trúng tr t tr i k , may g p ch t t nên ban u cho chú

ng bán r i sau cho chú i òi ti n. Chú làm ít n m khôn lanh l m nên d ct ngàn. Chú i làm, còn thím cháu nhà cho ti n góp, ch ng bao lâu chú tr nên

giàu. Ch ng gi u cháu làm chi, bây gi chú có m y muôn r i. Cái nhà v i cu c tây h i tr c chú mua có m t ngàn r i mà bây gi áng n m sáu ngàn. Còn nh ng

t xoàn c a thím cháu và c a con nh eo n u tính h t c ng g n muôn. M y n m nay chú không thèm làm vi c chi h t, c nhà húng hính cho vay l y

i xài. Ai vay l n chú c ng cho, ai vay nh chú c ng cho, song vay l n ph i th gi yru ng, còn vay nh ph i góp tháng ho c góp ngày. Bây gi huê l i c a chú m ttháng xê xích hai ba tr m, cháu coi sung s ng hay không, ch ph i h i tr c chúnghe l i anh hai chú i làm ru ng thì làm sao giàu c nh v y? Ngh l i m ing i u có s m ng riêng, ch c m ng c a chú t t nên tr i m i dành ph n, cònanh hai t i m ng x u nên làm c c kh mà không ra cái cóc rác gì h t. Duy Linh nghe nh c t i vi c cha m thì bu n nên ng i chim b m. Cách m t h ith y d n c m, v ch ng Ph c ng m i Duy Linh i n c m. V ch ng Ph c

ng ni m n t t , nên Duy Linh tuy l mà không b ng chút nào. Duy Linh có ýtrông cho ch nhà h i th m ch , ng mình th a d p xin u, song hai v ch ng

i vi c n y, nh c vi c n , nói không d t, nh ng không ch u h i t i ch c a mình.Ch ng n c m r i, Duy Linh không k hi m nghi n a, nên nói ph c r ng mình lênSài Gòn m t th y m t t không quen bi t ai, khách s n hoài thì hao t n nhi u, v yxin cho ùm u ít ngày ch ng ki m th làm n c r i s m n ph . Ph c ng nghe nói thì ngó v , ng i v li n áp:

trong n y i làm vi c th t có xa m t chút. Song n u cháu mu n thì c, cói chi âu.

Ph c ng ti p mà nói:Con nh trong tr ng c tháng m i v m t l n; nhà chú r ng rinh có hai v

ch ng trong bu ng còn phía ngoài b tr ng. V y cháu vô ây ng cho kh i t nhao. Cháu có em c theo hay không? Thôi, ra l y vô ây mà . Duy Linh t n r i ra khách s n tr ti n phòng và ch r ng vô C u Kho mà

u.êm y Ph c ng nh c Duy Linh, bi u làm n cho s n ng sáng ngày anh

ta d t ra s Tr ng Ti n xin dùm cho vi c làm. Duy Linh nghe nh ng l i Ph c



ng khuyên d y h i s m mai tuy không t ý ra, song trong lòng ã quy t nh r ii v y v a nghe t i vi c xin làm vi c quan li n ng d y th a:

Th a chú, h i s m mai chú d y cháu m y l i cháu không dám cãi, song cháu l ingh b ng cháu không mu n làm vi c quan chút nào h t, nên cháu s làm khôngkham, r i ph n cháu ã l d , mà chú l i g i g m l i e mang ti ng. V y cháu xin chúthím làm ph c cho cháu ùm u ít ngày ng cháu lo làm n. n chú thím giúpcho cháu b y nhiêu ó c ng ã n ng n r i, cháu ch a t ngày sau n áp ckhông dám làm nh c lòng th t công chú n a. Ph c ng nghe nói ngó v ch ng h ng, không hi u vì c nào mình s n lònggiúp cho cháu có s làm, nay nó l i không ch u, nên h i:

Sao cháu không ch u làm vi c quan?Th a chú, ý cháu mu n buôn bán, ch làm vi c khó lòng quá, nên cháu không

ham chút nào h t.y cháu, i n y h c trò ra tr ng m i n m u n m ba tr m, a nào c ng

i xin vi c làm, b i ông quá nên nhi u a có b ng c p t t nghi p h t mà c ngki m không c ch làm. Chú có th làm cho cháu có ch vi c làm c, y là maycho cháu l m, sao cháu l i chê? Cháu ph i tính l i, cháu ph i i làm vi c quan cho códanh ti ng chút nh, r i th ng th ng chú ki m con gái t t nói v giùm cho cháu,ch cháu không làm th y nói v sao c?

Th a chú, chú th ng cháu nên chú tính cho cháu nh v y, thi t cháu cám nvô cùng. Song ph n cháu nghèo hèn, m t mình cháu làm ch a ch c n, âu dámtính k t ôi b n? V Ph c ng c i nói:

Cháu s có v r i ph i nuôi nó hay sao? N u nói v dùm cho cháu ta l a ch cón cho cháu nh c y c, ch ai kh d i gì ki m con nhà nghèo ng cho cháu nuôi

nó hay sao mà cháu lo s .Th a thím, làm trai h có v ph i nuôi v , ch nh v sao ph i. Nh ng vì b ng

cháu ch a mu n c i v , nên ch a tính ch không ph i s c i v nghèo. Ch nggi u chi chú thím, cháu d i B c Liêu vì ph n nghèo hèn b ng i ta khinh d , nêncháu m i lên ây quy t chí làm sao tr nên giàu sang cho c, cháu m i v a lòng. Ph c ng nghe nói v tay c i ng t r i áp:

N u cháu mu n giàu sang làm sao không ch u nghe l i chú? Cháu buôn bánbi t có giàu c hay không, còn không ch u làm vi c quan tr nên giàu sang sao

c? Cháu ph i i làm vi c quan r i i c i v nhà giàu sang ch . Cháu coi nhông Huy n Hàm T n ó bây gi danh giá ông bay i cùng sáu t nh khi tr c ng làng i gì? ng h c ít h n cháu n a. H nói h i tr c ng h c tr ng t nh Sa éc v a

i l p ba hay l p nhì gì ó, r i ng lên Sài Gòn xin vi c mà làm. ng làm s Tr ngTi n có m y n m k ng ng m t ng i v Ch L n giàu quá, ng xin thôi làmvi c quan, v theo bên v , nh gia tài bên v ng tr nên giàu l n, r i sau ngmua ch c Huy n Hàm, vinh quang bi t ch ng nào. H i tr c ng lên Sài Gòn trong

ng không có t i 10 ng b c, mà c ng không có ai n. Bây gi cháu lên ây ãcó v n c vài ngàn, l i có chú giúp , n u cháu có chí mu n tr nên giàu sang thcoi d h n ng nhi u l m. V y cháu ph i nghe l i chú, cháu xin vào s Tr ng Ti n



làm i. Chú quen v i nhà giàu Sài Gòn, Ch L n thi u gì, chú coi ch nào cháu cóth nh c y c chú s làm mai giùm cho cháu. Mà nh cháu không mu n l y vthành th chú s ki m v L c T nh cho, nhà giàu d i L c T nh l m ru ng t cháucàng nh c nhi u. V Ph c ng xen vô nói:

y cha nó, con Ki m là con ông bá h B y trong Ch L n, nó ra ch i hoài v icon nh nhà mình ó, tôi coi nó x ng v i cháu ây l m. Con ó m m m ng dth ng, có n t mà l i có s c. Còn ông bá h B y, ng giàu gia s n t i n m ba muôn,

i ch có hai a con, n u cháu ng vô ch ó ch ng khác nào chu t sa h n p,sung s ng bi t ch ng nào. Ph c ng áp:

Ta còn quen nhi u ch giàu h n n a, ch nh ông bá h B y mà k làm gì. N umình làm cho cháu ngày sau giàu sang h n ông Huy n Hàm T n ó m i là quý ch . Duy Linh có s c m c c nên ng i chúm chím c i r i th a:

Ông huy n hàm nào chú nói ó t i cái m ng c a ng nh v y nên ng m i giàusang c. Cháu không có cái m ng k c c ó, nên ch c là cháu không làm nh ng

c âu.Sao v y?Giàu do s c mình làm ra kia h m i kiêng, ch nh v nên làm giàu thì ai khen

gi i!- a! Th nào mi n là giàu có thôi ch ! Ng i ta không thèm nh c công làm,

ng i ta dùng trí mà tr nên giàu, nh v y khôg ph i gi i giang sao?- Xin chú tha t i cho phép cháu c n t . Cái trí ó không ph i là trí quân t .- i gì! Bây gi thiên h kính ph c ng quá, ai dám khi d ng âu nào?- Th a ph i, h kính ph c ch âu dám khi d . Song kính ph c y là h b

quy n l i câu thúc, ho c s ng gi n không cho vay ti n ho c s ng th hi p ápnên h s ch trong b ng h khi d th m, ai làm sao mà c n c?

- Ôi! H i âu lo vi c ó cháu! i n y h có ti n nhi u là sang, ch tài ccho l m mà không ti n thì có ra gì? Cháu không th y sao? M y ng nhi u ti n ch ngnào, càng sang tr ng, thiên h càng kính ph c ch ng y, ch ai dám chê c i. Naymình c i v giàu thi t h i gì n ai, mà d u có h i thì h i m t nhà thôi, ch không

i chi n dân trong t ng trong qu n, ho c trong t nh sao cháu l i s h khi d ?- Th a chú, g t dân ngu mà l y ti n, hi p dân y u mà gi t c a, theo nh chú

i nói ó, l i càng b y h n ki m v giàu mà n ch c n a. Ng i kh d i h khôngbi t phân bi t chánh tà, h th y ti n nhi u quy n l n h s nên h kính ph c, ch kbi t u h coi ra gì?

- i n y c bao nhiêu ng i bi t u âu cháu k cho chú nghe th coi.Cháu t c ki m cùng trong n c mình s c ng không c t i tr m ng i. Mà

u có t i tr m ng i bi t u i n a, c ng không ích gì, b i vì h n hai m i tri ung i khen còn 100 ng i chê thì s n i gì. Chú e 100 ng i bi t u ó b thiên hnó ganh ghét n a ó cháu. Sanh nh m i nào ph i theo thói t c i n y h i âu câuch p. Cháu hãy nghe l i chú xin vào s Tr ng Ti n làm cho có danh ti ng chút nh

i r i chú giúp cho.



- Th a chú, cháu không dám cãi v i chú cho h t l i, ch theo ý cháu ngh thlàm th y thông th y ký mà danh ti ng gì. Nh cháu ng buôn bán, cháu làm ch

y cháu, bán không g t ai, mua hàng t i k tr ti n , d ng y cháu không sangn th y thông th y ký hay sao?

- Ph i, chú hi u ý cháu l m. Mà t i th i n y h a thông ngôn, ký l c, ch hkhông chu ng ngh khác, nhân tâm nh v y cháu ph i chi u theo, ch trái làm chi.

Duy Linh không áp n a, ng i th dài, s c m t coi ch ng vui. V Ph c ngth y v y m i nói:

- Ý cháu nó không mu n làm vi c quan thì thôi, ba nó ép làm chi, nó c ng cón chút nh nó buôn bán th coi.

Duy Linh nghe l i v Ph c ng nói m y l i, s bà ta gi n nên c i dã lã áp:- Th a thím, cháu lên ây muôn vi c u nh chú thím. Thiêt cháu c ng

mu n buôn bán quá, nên cháu qu quy t, v y th ng th ng ít ngày cho cháu suyngh l i r i s hay.

Duy Linh móc túi l y m t gói 20 t m gi y m t tr m a cho Ph c ng vànói:

- Th a chú, làm n cho cháu g i hai ngàn ng b c ng chú c t dùm, chcháu trong mình hoài coi b t ti n quá.

Ph c ng thò tay c m l y x m b c, mi ng h i:- Cháu g i ây là ng cho chú cho vay dùm, hay là g i cho chú c t.- Th a, chú c t dùm, ch ng cho vay!- Cháu không ch u cho vay sao? Ð chú cho vay dùm ng có l i thêm cho

cháu; t n y ng i ta không cho ti n b c không, ti n b c gì mà l i em c t chong.

- Th a chú, cháu có chút v n thi t cháu c ng mu n sanh l i l m, song mu nsanh l i ph i làm th nào kia, ch cho vay tuy có l i mà c ng có h i n a.

- i là sao? , cháu s h gi t ph i không? Cháu kh quá! Ch ng hi u hcho vay th nào, ch thu nay chú cho vay có l i luôn luôn, âu có h i mà s . chúnói cách chú cho vay cho cháu nghe: nh có hai ngàn ng b c, chú l a ch nào ch cch n chú cho vay 1000. Ai mu n vay ph i th ch p b ng khoán t, ho c ph i cóng i giàu ng b o m m i c. Mu n mãn n m tr v n l i m t l t chú tínhti n nh h n h t là 300 ng, còn n ng là 400 ng. Nh mu n góp m i tháng thìgóp 120 ng, góp 12 tháng t t s . Cháu tính l i coi m t ngàn ng m i tháng có l iít nh t c ng 25 ng, còn 1000 n a chú cho vay góp nh , t 50 ng s p xu ng,ngh a là cho 20 ch , nh mu n góp 3 tháng m i tháng góp 20 ng; nh mu n góp 5tháng m i tháng góp 13 ng. Còn nh mu n góp ti n ngày m i ngày ph i góp 1 30góp 50 ngày t t s . M i ng i vay mình n l i 15 ng, tính ra 20 ng i s l i c300 ng mà s l i y là l i t 3 n 5 tháng th thì m t n m mình l i 600 ng. Vính vài ch tr n mình m t v n có trên 100 ng thôi, có h i ch nào âu. N u cháu

cho chú cho vay dùm m t n m chú ki m l i cho cháu tám chín tr m ng, cháuch u hay không?

- Th a chú, theo nh chú tính ó cho vay l i thi t song cháu s th t c quá,nên cháu không dám cho vay.



- Tr i i! i n y mà cháu lo nhân ngh a c h nh quá nh v y, có làm nngh gì c? N u chú s nh cháu ó, làm sao ngày nay chú có s nghi p n m ymuôn ây!

Ph c ng nãy gi n m dài trên ván cho con S nh qu t, ch ng nghe ch ngnói t i ó thì l m c m ng i d y nh tr u mà nói:

- Sao cho vay mà cháu g i là th t c? Mình cho vay là làm n cho ng i tam ch . Ng i ta nghèo r i g p tai v nh cha m ch t, v con au, ng i ta khôngn ti n chôn c t cha m , ho c ch y thu c cho v con. Mình cho ng i ta vay t c là

mình giúp cho ng i ta tr n hi u, mình c u v con ng i ta; mình làm ó là làmnh n, ai dám chê mình th t c?

- Th a thím, n u mình giúp ti n mà không n l i thì m i g i là n c, chgiúp ti n còn n l i, nh t là n l i nhi u, ã không n mà l i mang oán là khác.

- Thím cho vay t thu nay ch a th y ai oán. Ai t i ây h c ng n n n , hxin làm n cho h , n u h oán sao h còn n n n ?

Duy Linh mu n cãi, song s t h t ý sanh mích lòng, nên c i r i ng d y l ythu c hút.

ch ng Ph c ng không hi u ý Duy Linh, t ng Duy Linh h i nãy c i vi ckhông làm vi c cho quan r i bây gi cãi không ch u cho vay n a, là cãi ch i v y thôi,nên m t c t b c r i i ng , trong lòng c tính ki m ch cho vay dùm, ng DuyLinh có danh t ng và có v n thêm chút nh.

Còn Duy Linh ã nh t nh r i, nên i ng trong trí c tính l p ti m buôn bánhoài, quy t không ch u sang giàu theo k c a chú thím bày ó.

I TH B Y

i ngày h Duy Linh th c d y thay áo i qu n r i i m t, cho t i 11 gi m in c m. Bu i chi u c ng v y, t 3 gi n 5 gi ch ng có Duy Linh nhà. Duy

Linh i kh p các n o ng ng coi có th chi buôn bán c hay không. ch ng Ph c ng th y cháu còn nh , l i thu nay ch a n Sài Gòn l n

nào, t ng nó i s thú, i xem nhà hàng, i ch i cho bi t c nh xinh thú l ch t kinhthành nên không h i nó i âu, và c ng không nh c t i s xin vi c làm.

a nào h chi u n c m r i Duy Linh c ng th y có nhi u ng i n nhà chú,àn ông có, àn bà c ng có, ng i m c t t vào c a l n, còn k qu n v n áo c t

thì i vòng c a sau. Duy Linh th y có khách thì b ra ngoài, nên không bi t kháchn có vi c chi.

Duy Linh i ch i ít b a r i bi t r ng v n c a mình có hai ngàn ng b c, n umình mu n buôn bán thì bây gi ch l p ti m h t tóc, ti m may hay là l p quán báncà-fê v i t p hóa chút nh thôi, ch không th khai ti m l n c.

Mà mình không bi t may, n u l p ti m may mình ph i m n th r i phú tháct cho h , bi t h có t t h t lòng v i mình hay không? L p quán cà-fê coi c ng b t

ti n, b i mình không th o ngh y nên làm ch c c ng khó l i c. Còn ti m h t tóc



ho c may mình làm c, b i h i còn i h c, mình hay h t tóc dùm cho h c trò nênquen tay r i, bây gi mình c m bào c m kéo không thua gì th , n u mình làm chth khó n qua v i mình c. Ví nh mình l p ti m h t tóc mình s mua d u th m,

c g i, ph n d i m t, ph n ánh r ng mình bán, l n l n r i mình s bán t i giày,, nón bâu, áo s mi, kh n h m i, có l trong ít n m mình s khá. Mà bây gi c n

ph nào tr ng cho mình m n khai ti m?Duy Linh ang suy ngh t i ó l y làm bu n, b i v y nên m i ngày i hoài,

trông ch nào tr ng có th l p ti m ng s m n li n.Cách ch ng bao lâu t i cu i tháng, l i nh m b a chi u th b y, Duy Linh n

m r i, lúc ch ng v ng t i ra ngoài ng hóng mát. Hút ch a tàn u thu c b ngth y m t cái xe kéo ng ng ngay tr c c a, ng i ng i trên xe b c xu ng i th ngvào nhà. Duy Linh ng tránh m t bên cho ng i y i, tuy không nhìn k , songth y u b t kh n óng, m t mang ki ng, mình m c áo dài en chói láng láng, d i

n qu n41 Tây r ng ng l i i giày vàng, tay c m ba ton hu i lên ch ng xu ng, icoi b khoan thai l m. Khi ng i y qua kh i, Duy Linh m i ng i ch m h m d a c angó ra ng, th y tên xa phu ng i th d c hai tay n m hai v t áo qu t lia qu t l a,làm xe nhúng lên nhúng xu ng còn l ng èn treo phía sau lúc l c nh gió th i ong

a.Duy Linh nghe trong nhà nói chuy n om sòm, nh ng vì không ý n, nên

không hi u nói chuy n gì. Cách m t h i m i nghe Ph c ng kêu nói l n „Cháu àcháu, vô ây bi u cháu. Có ông ch bút l i ây, v y vô nói chuy n ch i“. Duy Linh

ng ti ng d , l t t ng d y i vô nhà.Trong nhà t èn sáng lòa, Duy Linh b c vô ch p tay cúi u chào khách, li c

coi ng i khách mà chú mình kêu là ông ch bút ó, tu i ch ng 35, da tr ng, mi ngdài, mày th a, càm nh n, y ph c s c s o, b t ng oan trang. Duy Linh chào tr n

, nh ng ng i khách ng c m t làm ng r i g c g t d u mà thôi, ch không thèmng d y áp l . Duy Linh th y khách cao k thì trong b ng không vui, song ngh

th m ông ch bút là b c ki n th c cao minh, ch ng l l i là ng i ng b c v i mình,nên c ng không l y ó làm h th n. Duy Linh ng b ng ch a k p nói chi h t kPh c ng nói:

- ó, th ng cháu tôi ó, nó B c liêu m i lên m y b a nay. Nó h c khá quámà không ch u làm vi c quan, y l i mu n buôn bán. N y cháu, ông ây là ông CaoMinh Chi u bi t hi u i Quang, ch c cháu có nghe danh ông r i ch ?

Duy Linh áp r ng:- , th a cháu có nghe danh ông lâu r i, vì ph n cháu quê mùa, nên không

có duyên h i di n cùng ông. Nay may m n cho cháu l m.Ông chánh ch bút Cao Minh Chi u thò tay vào túi l y c p kính ra k p ngang

sóng m i, r i ngó Duy Linh r i kéo tay áo cho lòi c p ng séc42 tr ng m i i lángng i, r i nói:

41 c qu n42 (manchette), c tay áo



- Th y em d i L c T nh m i lên Sài Gòn mà ng i nghe tao nhã quá! i n y ch ng có chi bu n h n là th y ng i ng bang c a mình ch h ng ngày

càng thêm t . M y ông thanh niên tân h c bây gi h g p nhau c nói ròng ti ngPháp, nói trúng c ng nói, nói tr t c ng nói, h b ti ng m c a mình, trong ý c a

cho ti ng Vi t nam quê mùa, ph i ti ng Pháp m i ra ng i v n minh! Tôi ây nóiti ng Pháp d l m sao? nh ng g p ng i Vi t Nam tôi ch nói ròng ti ng Vi t ch ngnào g p ng i Pháp tôi m i nói ti ng Pháp.

Ph c ng g t u c i và áp:- Lu n nh ông v y tôi ph c l m. Ng i mình nói ti ng mình nghe không

ng hay sao, c n gì ph i dùng ti ng ngo i qu c.Ph c ng day l i th y Duy Linh còn ng s r bèn bi u:- Ng i ó cháu, ng i nghe ông ch bút nói chuy n ch i. Ng i gh ây. Ông

ch bút ây là ng i cao ki n, t ngày ông ra ch p bút vi t báo Sài Gòn cho t i L cnh ai c ng khen ng i, danh giá ông bay kh p ba k , ch ng ai không nghe danh

ông. Ng i ó cháu, ng i i mà, ng ké né chi h t.Duy Linh th y chú nài ép, nên kéo m t cái gh dang ra ngoài ng i.Cao Minh Chi u nghe l i khen ng i coi b vui lòng ngó Ph c ng nói ti p:- Tôi c m bút vi t báo, tôi không ph i nh h v y âu. T báo là cái gì? T

báo là c quan khai thông dân trí, bình ph m nhân tình, c i l ng phong t c, tbày chánh ý, binh v c quy n l i, cái ngh a v c a ng i bình bút trong tòa so n quýhóa bi t ch ng nào, cái trách nhi m c a nhà ngôn lu n n ng n bi t bao nhiêu! Tôi

ng trong làng báo h n m i n m nay, b n ng nghi p tôi ai c ng kiêng n tôi,mà c gi ai c ng yêu m n tôi, y là vì tôi ch ng h khi nào r i tôn ch trên. Tôikhông thèm làm quan, mà ông coi bây gi có ông ph ông huy n nào danh giá cnh tôi v y hay không?

Ph c ng g t u hoài, coi b v a ý l m. Duy Linh t thu nay a c báoVi t ng , song ch a c nghe m t v ch bút nào nói chuy n, nay nghe Cao MinhChi u can m hùng bi n trong lòng l y làm kính ph c nên ng i im lóng tay nghe.

Cao Minh Chi u h ng chí, l y c p kính c m trên tay, r i tr n m t chau mày nói:- Ông có coi k m y bài xã thuy t c a tôi không? Khi thì ký tên i Quang,

khi thì ký T. N. B m y bài ó u là c a tôi h t th y.Ph c ng áp:- y bài ku n c a ông tôi coi k l m ch .Cao Minh Chi u l i nói:- Tôi lu n trong m y bài « i L ng Phong T c» ó h ph c quá. Ôi, còn nói:

ti u thuy t « Ái Thuy n Tình» tôi ng m y tu n nay ai c c ng mê m n. Nh t làc gi Sài Gòn h a ti u thuy t c a tôi l m. Lúc n y tôi ang kh o c u v qu cn, tôi tính c ng làm sao cho n n v n minh c a mình v ng b n p . Ông ngh

coi, các n c bên Âu M n c nào n n qu c v n c ng r c r , mình ng vào b c tríth c há làm l , không lo xây p n n qu c v n c a mình hay sao?

Ph c ng nghe nói t i ó trong long càng thêm kính ph c nên khen:- Ông lo l ng cho xã h i quá nh v y, công c a ông thi t l n không bi t

ch ng nào.



Cao Minh Chi u chúm chím c i và tính nói n a b ng nghe Duy Linh h i:- Th a ông, ông m i nói ông lo c ng ng làm cho qu c t c b n v ng

p . Ông tính vi c ó hay l m; nh ng không bi t ông c ng cách nào?Minh Chi u ngó Duy Linh áp:- Th y không hi u, n c mình không ph i không có qu c v n. M y b truy n

nh Kim Vân Ki u, Nh Mai, Cung Oán Ngâm Khúc, Chinh Ph Ngâm, L c VânTiên là nh ng b sách v n ch ng l i l c, ý t thâm tr m, xét coi v n ch ng ch ngkém v n n c nào h t.

ng bang ta không ý n, m y ông c u h c trò gi i ch Hán, bây gi m yông tân h c h gi i ch Pháp l i c dùng ch Pháp, h c ng không ch u dùng qu c

n, b i v y qu c v n c a ta lu m hoài, nay tôi tính c ng là c ng cho ng imình dùng ch mình, ng làm cho n n qu c v n v ng b n p .

- Th a ông, ông là b c cao minh trí tr c, tôi kính ph c ông l m. Nh ng tôimu n t ý tôi chút nh cùng ông ch ng hay ông có cho phép hay ch ng?

- Không mà, th y em mu n phô di n u chi xin c vi c nói ngay i, có chiâu mà ng i. Tôi a cãi l l m, có cãi l m i n y ra ý ch .

- Th a th y, ông tính c ng khuyên l n ng i mình ph i dùng ch mình làch qu c ng , ng làm qu c v n th nh phát, ý nghe hay th t ng t cách làm coi cóch khó l m.

- Sao th y g i là khó?- Th a, khó là v y: Vi t nam bây gi trong s m t tr m ng i, m t ng i

bi t ch Tàu, vài ng i bi t ch Tây, 27 ng i bi t ch qu c ng mà thôi, còn l i 70ng i d t c không bi t th ch nào h t. Mà hai ng i bi t ch Tây y h c ng bi tch qu c ng nên n u h mu n vi t ch qu c ng c ng c ch ch ng ph i không.

y bây gi mu n cho m i ng i u dùng ch qu c ng d u c ng cho m y ia s c ng không công hi u c, b i 70 ng i d t c ó h không có bi t vi t

bi t c ch qu c ng âu mà dùng. Tôi t ng hay h n h t là ông yêu c u chánhph l p tr ng h c cho kh p m i n i, và c ng cho các b c trí th c hi p l i v i cácnhà t b n l p thêm tr ng riêng n a, làm nh v y trong n m m i n m ng imình u bi t ch qu c ng h t, ch ng y ông không c n c ng t nhiên h c ngdùng ch qu c ng .

- Th y nói nghe c ng có lý. Nh ng mình c m vi t mà vi t báo mình ph i cng ch .

Duy Linh chúm chím c i r i nói ti p:- Th a ông, d u h t th y m i ng i Vi t Nam u bi t c bi t vi t ch qu c

ng , tôi s n n qu c v n c a mình c ng không r c r c.- Sao v y? Th y nói cái ó m i k a!- Th a ông, theo ngu ý c a tôi, trong các n c v n minh bên Âu hay bên M ,

ngày nay th y n n qu c v n c a h nguy nga r c r ó, là nh h có v n nhân ông,có nhi u bác s , m i v u gia tâm t sách v truy n l u truy n i n y sang ikia nên m i c nh v y. Trong n c mình bây gi m i ng i u bi t qu c ng ,mà bi t là c cho xuôi câu, bi t vi t trúng v n mà thôi, còn h c th c không chi



t tôi s vi t m t b c th e c ng không xong. Có tài trí gì mà làm sách v hay nhtruy n Kim Vân Ki u, trông gì giúp n n qu c v n cho r c r c.

Cao Minh Chi u ng i l ng thinh m t h i r i ngó Ph c ng mà nói:- Th y em ây ngh lu n nghe c quá. Mà nói nghe c ng thanh nhã nh l i

nói c a m y ng i vi t báo,Minh Chi u l i day qua h i Duy Linh.- Thu nay th y có vi t bài n hành vào t báo hay không?- Th a không, tôi h c s thi n quá, nên âu dám múa men n i tr ng ngh

lu n.- ! Th y bi t nói ti ng ó, là vi t báo c r i, ch còn i cho có tài làm

chi n a. Nãy gi tôi nghe th y dùng m y ti ng „th nh phát”, „cao minh”, „trí th c”,„v n minh Âu M ”, „tr ng ngh lu n“ ó là gi i quá.

- Th a, tôi c báo tôi th y m y ông vi t báo hay dùng m y ti ng y nên tôii b t ch c nói, ch có trau d i qu c v n âu mà gi i.

- Mà thu nay th y có hay vi t qu c v n hôn?- Th a, vi t qu c v n là sao? Vi t ch qu c ng ó ph i không?- , ch qu c ng ó là qu c v n ch gì.- Th a, qu c ng tôi vi t th ng- , n u th y có r nh vi t th ít bài lu n r i g i cho tôi t43 th coi, nh

c thì t t b ng có ch nào sai tôi s a cho r i ng báo.Ph c ng nghe Minh Chi u khen Duy Linh trong b ng m ng th m nên nói:- u ông vui lòng d y b o nó tôi bi u nó t p vi t. Ông li u th coi n u nó

vi t c, ông có th nào em nó vô báo quán giúp bài v cho ông c haykhông?

Minh Chi u ng d y b c p ki ng vào túi và áp:- c, n u th y vi t c tôi nói v i ông t ng lý cho th y vào làm ngay.Minh Chi u móc bóp ph i l y 20 ng b c gi y a cho Ph c ng và nói nho

nh :- Tôi m i lãnh l ng nên m i l t t em vô cho ông ây.Ph c ng c i và c ng áp nho nh :- Ông g p quá mai m t c ng c mà.Minh Chi u cáo t ra v . Ph c ng a ra kh i tr c c a, ch ng Minh Chi u

lên xe i r i m i tr vô nhà. Ph c ng sau m i b c ra h i ch ng:

- Ông ch bút có a ti n hay không?- Có, ng a r i.- Ông còn góp m y tháng n a m i h t?- Ba tháng.- Nghe nói ng n l ng trên m t tr m ng làm gi ng gì h t mà ph i h i

ti n góp nh v y.

43 duy t



- Má nó h i cái ó m i thi t là k ó: Ng i ta làm chánh ch bút, giao thi png, quy n th nhi u, b c ra kh i nhà ph i i xe, mà i xe c ng ph i ng i h ng

nh t. n xài cho x ng danh giá c a mình t nhiên ph i túng th n, cái ó có l gìâu.

- Tôi nói chuy n trong nhà nghe ch i v y thôi, ch ti n c a ng ng xài, ngvay b c c a mình mình n l i, ch can chi âu mà s .

- ng có tánh khoe khoang, song ng khá h i ti n h t i ngày thì óng gópkhông tr nh h .

- y tôi nói cho mình hay th y B y Vàng th y tính gi t m y ch c ng b có a! B c ã t i k n m sáu b a rày r i mà th y không ch u góp. T hôm qua t i

nay tôi sai con S nh l i nhà th y òi, th y tr n i l nào không bi t. V th y l i làmt l nh nói không bi t ti n b c gì mà òi, th y có thi u thì ki m th y mà lôi l ng

th y. mai tôi sai con S nh ra s th y làm kéo l ng th y cho th y bi t ch ng.- , ph i òi th y ch . N u th y lôi thôi tôi a giây cho tr ng tòa ki n r i

t giam thâu m t ch làm a, nói cho th y bi t.Duy Linh ng i nghe hai v ch ng Ph c ng nói nh ng vi c cho vay òi n

trong long không c vui nh ng vì mình u trong nhà, nên không dám chen vônói chi h t.

Ph c ng day l i nói v i Duy Linh:- y cháu, chú m i ngh m t vi c n y hay l m: cháu s ràng bu t nên không

ch u làm vi c nhà n c, v y thôi cháu ra vi t báo i. Làm nh t trình bây gi nng ã r ng mà thiên h l i kêu mình là „ký gi “, tên tu i mình bay kh p sáu t nh,

sang tr ng bi t ch ng nào. Làm ngh ó có l i mà c ng có danh; còn hai ngàn ngc c a cháu ây chú cho vay dùm, trong ít n m cháu s l i giàu l i sang n a.

Cháu làm i.Duy Linh suy ngh , nh khi mình còn d i B c Liêu thiên h h c nh t

trình k khen ông ký gi n y, ng i chê ông ký gi kia, tên m y ông ký gi thiên hu bi t h t th y. Anh ta l i nh ông Cao Minh Chi u ng i àm lu n h i nãy, l i tuy

suông s , nh ng chí l i không cao, mà toàn b làm t ng coi quan tr ng l m. N umình vi t báo mình ngh lu n cao sâu h n ông t nhiên mình sang tr ng h n ông,mà mình có ti n mình không i vay h i ai mình càng quý h n nhi u. Tuy v y thunay mình ch a vi t m t bài nào trong nh t trình, không bi t mình có vi t c haykhông? Duy Linh suy t i ngh lui b ng mu n làm ký gi , song trí s không vi t cbài nên tr l i lôi thôi:

- Th a chú, thu nay cháu không có t p vi t báo, không bi t cháu có vi tc hay không, mà dám vi t b ng.- Thu nay cháu có c nh t trình th ng hay không?- Th a chú, c thì cháu c h ng ngày, nh t trình nào c ng c h t th y.- u cháu có c nh t trình, t nhiên cháu vi t c ch có chi khó âu.

Cháu c vi t nh h ó là c.- cháu h c ít quá, vi t kh ng b ng h .- Cháu không hi u: cháu t ng nh ông chánh ch bút Cao Minh Chi u ó

ng h c gi i l m hay sao? Chú bi t ng rõ l m, ng không bi t m t ch Tàu nào h t.



ng vi t dùng b y cho xuôi câu mà thôi, trúng tr t tr i k . Còn ch Tây ng h c lamnham ch a có b ng c p s h c. Cháu coi ó, ng h c lôi thôi quá, mà dám ra làmchánh ch bút r i bây gi danh ng n i phao phao ó sao. Chú còn bi t nhi u ôngch bút khác c ng nh v y. Chú dám ch c cháu làm báo không thua h âu. Cháulàm i. Thôi mai chi u vi t th m t bài lu n gì ó r i a cho chú a cho ông MinhChi u coi th , nh c chú c y ông em cháu vô báo quán làm.

Duy Linh trong ý ã ch u r i, song s không kham n i ng i c i, ch khôngdám t l i vâng ch u.

ch ng Ph c ng vào phòng n m ngh . Duy Linh n m ngoài th n th c suyngh coi bây gi mình ph i vi t m t bài chi. B i anh ta u t c vì c n duyên nên trongtrí v a ngh t i chuy n con nhà giàu sang giành nhau mà c u hôn v i Phi Ph ng.Anh ta ng i d y l m c m l i bàn, vi t lu n v „gái ph i bi t kén ch ng“. Anh ta c i

c l i, bôi ch n y thêm ch n , ch ng coi v a ý r i m i chép l i b túi và t t èn ing .

ng h gõ m t gi khuya mà Duy Linh hãy còn r n trong trí nên ch a ngc. Anh ta ngh bài lu n mình vi t ch c hay l m. Anh ta vi t thêm m t bài n a,

song ch a bi t ph i gi i v n gì. Anh ta suy ngh m t h i, nh t i Bá K nh khinh bmình trong lòng phát gi n nên tính sáng mai s vi t thêm m t bài n a lu n v “ th

y quy n“.Sáng b a sau Duy Linh d y s m, th y chú thím còn ng h t, m i l y gi y vi t

thêm m t bài n a. Anh ta s a và chép l i v a r i thì Ph c ng th c d y. Vì DuyLinh l y vi c mình ng u t c làm m c em ra lu n, nên hai bài v n ch nghùng h n, lý t ng cao sâu, song bài tr c ý h i trách k s c tài, còn bài sau ý h ikhinh ng i quy n th .

Ph c ng xem r i khen n c khen n , n c m xong l i còn c cho v nghea.

i hôm ó Ph c ng d t Duy Linh ra nhà Cao Minh Chi u. c r i b ngông khen th m, nh ng s n u mình khen Duy Linh t ng gi i nên không kiêng nmình nên nói: „Th y vi t nh v y ng báo c ng c. V y mai tôi s a l i r i

ng báo dùm cho“.Ph c ng nghe Minh Chi u nói bài c a Duy Linh ng báo c m ng r

t s c, li n c y Minh Chi u em Duy Linh vào ph bút trong “ i ng Nh t Báo“.Minh Chi u th m ngh Duy Linh còn tr tu i n u mình cho ph bút d sai khi n; vã

i Duy Linh m i t p vi t t nhiên ham vi t bài, h vi t nhi u c mình càng kh et. ã v y Ph c ng c y mình, n u mình giúp dùm c có l sau mình vay h ic ti n c ng d . Minh Chi u ngh nh v y nên h a sáng mai s nói v i ông T ng

Lý ch u dùng Duy Linh làm ph bút, nh l ng m i tháng 50 ng và bi u DuyLinh mau mau ra lãnh vi c.

Ph c ng l y làm m ng r , nên b a sau d t Duy Linh ra báo quán t n CaoMinh Chi u, c y Minh Chi u ti n d n Duy Linh cho ông T ng Lý và d y d dùm choDuy Linh quen ngh nghi p.

Duy Linh m i vào vi t báo, ch a thông th o, nên b ng m i b , nh ng vì anhc chí vui lòng, quy t làm cho n i danh trong sáu t nh, nên ng i t i báo quán không



i cây vi t, mãn gi v nhà trí c ng lo tính hoài. V ch ng Ph c ng th y DuyLinh tánh n t m m m ng, lòng càng yêu m n, nên bi u Duy Linh c u nhà mìnhcho kh i hao t n. Tuy v ch ng Ph c ng không nói t i chuy n ti n c m, songDuy Linh th m tính t i tháng anh ta tr ti n c m c a mình và c ng tr luôn choth ng C n a.

Cách ch ng bao lâu t i l Ph c Sanh44. ng Lý nh ra s báo th b y r i ngh th hai sau. Chi u th b y báo ra r i Duy Linh i v trong b ng th m tính dùng

hai ngày ngh vi t bài th t nhi u, nh có r nh rang s kh i th m t b n ti uthuy t t tình riêng c a mình ch i.

Xe l a t i C u Kho, Duy Linh b c xu ng i b v nhà, v a i v a tính coi ph ilu n vi c gì, tay c m t báo m i m c còn t, nên m y u ngón tay l m lem. Anh ta

m l i i, khi t i c a vùng qu o vô, th y có hai nàng con gái ng ng t i c angõ. Duy Linh b ng không bi t là ai, b ng ngh th m trong hai nàng y có l m tnàng là con c a Ph c ng song không bi t là nàng nào. Duy Linh không dám ngóchán ch ng, và c ng không dám chào h i, ch d nón thôi. Hai nàng cúi u áp l ,

ng nép m i nàng m i bên kho ng gi a tr ng cho Duy Linh vào nhà.Duy Linh vào nhà thay áo i qu n nghe ti ng v ch ng Ph c ng ang nói

chuy n d i nhà sau, r i l i nghe ngoài ngõ có ti ng lãnh lót kêu con S nh bi u emra hai cái gh .

Tr i xâm x m t i. Duy Linh v n èn lên và tr i t báo m i em v trên bàn chai bài c a mình l i. Ph c ng trong bu ng b c ra ngó th y Duy Linh bèn nói:

- Cháu v r i ây mà. Con em cháu nó ch i ngoài tr c c a, nãy gi cháu cóp nó hay ch a?

Duy Linh áp:- Th a h i nãy cháu v cháu có th y hai cô ng ch i tr c c a. Té ra b a

nay có cô em v hay sao?Ph c ng ngó ra ngoài c a th y hai nàng con gái ng ng i m i ng i m t

cái gh ng nói chuy n, bèn day l i nói v i Duy Linh:- l Ph c Sanh bãi tr ng c m t tu n nên h i chi u má nó vô r c v .

Con em cháu nó m c áo tr ng ó, còn con m c áo màu xanh kia là con ba Ki m conông bá h B y trong Ch L n. Hai ch em nó h c m t tr ng thân thi t v i nhau l m,nên l n nào có l con n c ng theo con nh nhà ra ây ch i m t êm r i sáng hômsau m i v .

Duy Linh nghe v y hay v y, th y Ph c ng ch tay ngoài c a c ng ngó theo,th y hai nàng m n ng i c ng nh th y hai ch u bông p, ngó thì trong long càngkính tr ng, ch ch ng sanh c m tình chút nào h t.

m d n r i, Ph c ng kêu Duy Linh vào n. V Ph c ng v i con gái làcô hai Thanh và con ông bá h B y là cô ba Ki m c ng ng i n chung m t bàn.

Cô hai Thanh tu i v a 17 tu i, da tr ng, m t tròn, c p m t sáng nh g ng,hàm r ng tr ng nh ph n, má h ng. Còn cô ba Ki m c ng 17 tu i, dung nhan y u

u, l i nói d u dàng, n c da tr ng , g ng m t t i c i, hai gò má núng ng

44 l chúa s ng l i, Pâque, Ostern.



ti n, mái tóc en huy n d n sóng. N u sánh v s c khó bi t ai p h n ai. Tuy v y,hai nàng có ch ch ng gi ng nhau: m t là hai Thanh vóc v c ch c ch n, còn ba Ki m

m y u, hai là hai Thanh nói hay c i, còn ba Ki m ng ng i t ch nh.Duy Linh s th t l nên chim b m45, ng i n không dám li c ngó hai nàng. Trong

trí anh l i ang tính ki m m c ng t i vi t bài, nên không ý nghe hai nàng nóichuy n.

Ph c ng t ng Duy Linh th y con gái m c c , bèn ki m l i h i Duy Linhcoi h m nay ông T ng Lý có khen chê bài v chi không.

Duy Linh áp m y bài lu n c a mình h m nay ông chánh ch bút u dùnglàm xã thuy t h t th y, song không nghe khen chê chi h t.

Ph c ng nghe nói ch n gh ng bèn h i:- Té ra m y xã thuy t hôm ó, cháu l i tên là „Tân Nam Tú” nào ó?- Th a, ông ch chánh bút nói phàm ã c m vi t vi t báo ph i t m t cái

hi u riêng, v y m i ra m t v n nhân, ch ng có ký tên th t. Nh cháu nghe l iông nên ã l y bút t là „Tân Nam Tú“.

- Ph i, ph i l m. Làm báo ph i có bi t hi u m i c. Cháu t bút t tên„Tân Nam Tú“ ó c ng hay a.

Lúc Duy Linh nói chuy n v i Ph c ng hai nàng ng i lóng tai nghe. HaiThanh ngó ngay Duy Linh, không ái ng i chi h t, còn Ba Ki m lâu lâu m i li c ngólên m t cái, mi ng chúm chím c i hoài.

n c m xong r i Duy Linh i ra ngoài ng, i lên i xu ng h ng mát, có ýi trong nhà i ng r i vô vi t bài. Ph c ng ra gh ngoài ng i hút thu c. Ng i n m trên ván ó nói chuy n v i hai cô con gái. Duy Linh i ngh u ngh nh ngoài

ng trót gi chân h i m i, nên vô nh c gh ngoài sân ng i m t mình tính s p ýng vi t m t b n ái tình ti u thuy t.

ch ng Ph c ng có con v lòng m ng nên nói chuy n ch i v i con cho t i11 gi khuya m i ch u i ng . Nhà c a Ph c ng phía sau d n d p th l p, chánhgi a lót b ván ôi ti p khách àn bà, k ó t bàn h t xoài n c m. Còn haibên có hai bu ng, trong m i bu ng u có gi ng s t, t áo, gh nh th h t. Vch ng Ph c ng vào ng trong bu ng phía tay m t. Còn hai cô ng bu ng phíatay trái.

Duy Linh th y khuya nên c ng i ng , tính th c d y s m ng vi t cho thongth trí. Anh ta n m b ván ngoài cách gi ng c a hai cô có m t t m vách thôi, b i

y n m nghe hai cô nói chuy n r m rì, m t lát nghe c i nho nh , song không rõnói chuy n chi, mà c ng không hi u c nào l i c i. Ch a c bao lâu anh ta ngquên, không nghe chi n a h t.

úng 6 gi sáng Duy Linh th c d y, bi t chú thím quen ng t i chin, m i gi ,nên súc mi ng r a m t ch i u r i lén m m t cánh c a ngay bàn vi t cho sáng

ng ng i làm vi c. M t tr i m c m t lát, con S nh m toang m y cánh c a h t th y,th ng C quét nhà, chùi gh lau bàn. Duy Linh m c lo vi t nên không hay con S nh

i th ng C ang làm l n x n, a m c a, a quét nhà và c ng không dè cô Hai

45 Cách làm t nh nh mím môi, nhìn th ng



Thanh và cô Ba Ki m ang ng i d a bàn h t xoài trong bu ng, ng i thêu kh n,ng i c „ i ng Nh t Báo“, m t lát day m t ra dòm ngoài tr c m t cái.

Th ng khi có l Ba Ki m theo Hai Thanh v nhà ch i m t êm, h sáng th cy là v Ch L n. L n n y cô c ng i c nh t báo hoài, không nói t i chuy n v .n 4 gi chi u v ch ng Ph c ng nói:

- Con ba s a so n v , k o trong nhà anh bá h nh trông. Còn ngh b y támngày n a, thôi con v th m nhà, r i b a nào bu n nói tr c cho anh bá h nh hay,

i con s ra ch i.Ba Ki m li n thay áo g u, cô th y cô Hai Thanh quy n luy n theo nói

chuy n hoài, cô m i nói nh :- Sáng mai ch vô nhà tôi ch i. Ch vô ch i r i tôi nói v i ba tôi, tôi i theo ch

ra ngoài n y n a. Tôi nhà m t mình bu n quá. Th nào ch c ng vô ch i nhé.Hai Thanh g t u. Ba Ki m giã t v ch ng Ph c ng i kh n ra v . Ra

ngoài th y Duy Linh ng ng i vi t, cô ta cúi u chào Duy Linh, Duy Linh áp li cúi xu ng vi t n a, không ngó theo.

Qua b a sau, n c m tr a r i, Hai Thanh xin phép m cha vô Ch L n th mông bá h B y v i cô Ba Ki m. Cha m cho i, song d n i ch i m t chút r i v ch

ng có t i. L i 3 gi chi u Duy Linh thay c ng th a v i chú thím ng i chi th m ông chánh ch bút Cao Minh Chi u. n Duy Linh v th y cô Hai Thanh

i Ch L n v r i, l i có thêm cô Ba Ki m theo tr ra n a.Ng i có ý ai th y c ch c a cô Ba Ki m nh v y y c ng sanh nghi. Lúc n

m v ch ng Ph c ng m t lát ngó Duy Linh m t cái r i chúm chím c i. DuyLinh không ý n vi c gì h t, nên ng i n c m nói chuy n nh th ng, khi nghecô Ba Ki m ho c cô Hai Thanh nói c ng ngó, song ngó thì ngó ngay ch khôngnghiêng tròng tr m li c.

n b a th ba Duy Linh h t ngh nên sáng th c d y s a so n i ra báo quánlàm vi c. Tr a v c ng th y cô Ba Ki m còn t i nhà; k m y b a sau c ng còn th ycô ó hoài, cho t i chi u th sáu m i không th y n a. Ch ng ng i l i n c m DuyLinh vùng h i tr ng:

- Còn cô Ba i âu, sao không th y n c m?Cô Hai Thanh cúi m t xu ng bàn, mi ng c i còn m t li c ngó m . Ph c ng

th y v con không tr l i bèn nói:- , nó v trong Ch L n, chi u chúa nh t nó s ra ây và s i cùng v i con

nh vô tr ng.Chi u chúa nh t l i 3 gi r i Duy Linh thay s a so n i ch i. V Ph c

ng xem th y li n h i:- Cháu i âu sao không nhà ch i?Duy Linh áp:- Th a, cháu m c i coi á banh ng sáng mai vi t bài t ng thu t cho thiên

xem bi t. Nghe có h i „Etoile de Gia- nh” (ngôi sao Gia nh) là h i Vi t Namm nay lãnh ch c vô ch. cháu i xem th xem á hay b c nào mà thiên h

khen quá.Duy Linh nói r i i nón ra i.



I TH TÁM

Trai khôn gái p g p nhau không a nhau thì l ra ngoài cho ng i ta th y,còn n u a nhau c ng l tình ra ngoài cho ng i ta th y n a. Cô Ba Ki m g p DuyLinh quy n luy n không mu n v nhà, ch ng v r i l i tr ra ch i b n n m b a n a.Lúc không có Duy Linh nhà, cô em nh ng bài vi t trong báo c a Duy Linh ra màbình lu n, mà cách bình lu n c a cô c ng khác th ng; cô ki m l i b t b ý ki n c aDuy Linh luôn luôn, tuy mi ng chê, còn trí l i mu n cho cô Hai Thanh ho c vch ng Ph c ng cãi l ng cô ch u thua, làm nh v y là ý cô mu n ch hay c aDuy Linh càng hay h n lên.

Chi u chúa nh t cô tr ra C u Kho, t ng g p m t Duy Linh r i s nh ptr ng, ch ng dè ra ó không th y Duy Linh, b i v y cô d n dà ý mu n ch , mà chkhông c, ch ng cô lên xe i v i cô Hai Thanh m t coi bu n th i h n i.

Ph c ng dòm th y tình ý y l y làm m ng, th m tính làm mai BaKi m cho Duy Linh, ng Duy Linh nh ngày sau, b i vì ông bá h B y giàu l n, vkhu t s m, con trai l n là Hai L p là th b c mua may bán t nên v n li ng c ng

y muôn, còn con gái nh là Ba Ki m, vàng có nhi u, h t xoàn có , ch ng chiagia tài ph n cô c ng c vài ba muôn, n u trai khác nó k t hôn nó n gia tài

ng l m. Ph c ng l i nh t i hôm n Duy Linh th y v ng m t Ba Ki m thì h i,

tình ý y hi u Duy Linh th y s c p ã ng lòng, ch ng dè Duy Linh khôngth y Ba Ki m không n c m vùng h i th m, ch anh ta ng tính vi t báo cho hay,ngh lu n cho úng, ng bay danh trong sáu t nh, không có trí nào ngh n vi ckhác.

Hai cô nh p tr ng r i, m t lát Duy Linh i coi á banh v . Lúc n c m DuyLinh khen ng i i „L’ Étoile de Gia- nh” không ng t. Anh ta nói m t h i lâu, bvui v l m, ch ng anh ta ng ng nói, v Ph c ng m i h i r ng:

- Cháu vi t báo sao ó, mà sao hôm qua con Ba Ki m nó c nó chê d quá?Duy Linh nghe nói m t h t vui li n ngó s ng thím h i:- Th a thím, cô ba c chê ch nào?- i! Nó chê nhi u ch l m, mà nh t là nó chê cái bài „Gái ph i bi t kén ch ng”

lu n không c úng.Duy Linh ng i ng m ngh r i chúm chím c i nói:- Bài y là bài lu n u tiên c a cháu. Tuy v y, khi vi t bài y cháu có suy xét

l ng l m. Nh ng cái lý t ng cháu t trong bài y th y u chánh áng, ch nghi u vì c nào cô ba không v a ý l i chê bai. khi nào cháu g p c cháu h i c chêch nào r i cháu bày gi i h t ý c a cháu cho c hi u.

Ph c ng c i:- Nói nhi u l m, thím nh không h t nên không bi t sao mà thu t l i cho

c. V y nên b a nào có l nó ra n a thì cháu h i nó.



Ph c ng ti p l i:- Con Ba Ki m nó nói nh v y ch không ph i chê: Nó nói trong bài y cháu

có ý phi n trách b n con gái nhà giàu sang có tài có s c sao không ch n trai nghèohèn hi n c, l i kén trai giàu sang qu quy t mà k t duyên. Nó nói cháu trách nh

y không nh m, b i vì con gái m i l n lên trông m y ch n c u hôn coi ch nàong sui x ng gia thì cha m g ch bi t ai hi n c mà ch n, bi t ai qu quy t mà

tránh. Theo ý nó thì con nhà giàu sang l i còn khó nhi u h n n a; i nay con trai hth y con gái giàu sang thì mong c i cho c ng n c a. Trai giàu t nhiên ítham c a h n trai nghèo, b i vì trai giàu nó c n gì ti n c a n a, duy có trai nghèo m iham ti n c a mà thôi, y v y gái giàu th ng ng trai giàu ho c có tài gì hay h n màgái giàu nó chê trai nghèo i ng trai giàu ch ng y cháu trách m i áng.

Duy Linh ch m ch nghe chú nói d t r i thì ng i lo ra; m t bu n xo, không nóichi h t. n c m xong anh ta ra ng ngoài ng ng m ngh th m r ng: „Cô BaKi m chê lý t ng c a mình c ng ph i ôi chút. Mình vi t bài lu n y là m t bàilu n chung v t c c i g trong n c, mình không chánh lý mà lu n l i ý xuyên

c l y tinh th n trong s u t c riêng c a mình, th thì lu n sao cho chánh ángc. Cô Ba Ki m chê trúng l m: ý mình trách Phi Ph ng sao không ng mình làm

ch ng, l i ng b n nhà giàu sang, v y mình có t cái tình gì cao h n b n y, mình cótài gì hay h n, mình có c gì quý h n hay không? Phi Ph ng là gái giàu, mìnhth ng cô y là vì cái tình u u n theo i trong lòng ch không ph i vì th y cô nhà

t ru ng nhi u mà th ng, mà cái tình c a mình ai bi t c? Ai dám ch c mìnhkhông c i ru ng t không c i nhà l u? Mình trách ó là trách qu y, v y mìnhph i làm sao cho cái tài c a mình hay h n, cho cái c c a mình quý h n, ch ngcó trách ai h t“.

Duy Linh suy ngh t i ó b ng nghe ti ng thím kêu nên l t t b c vô nhà. VPh c ng th y Duy Linh m t còn bu n thì c i h i:

- Cháu nghe con Ba Ki m chê cháu nên cháu bu n hay sao?- Nãy gi cháu suy ngh l i chê c a cô Ba ó ph i l m. Cháu mang n cô ch

ng chánh cho cháu, ch có chi âu mà bu n. Ph c ng kéo gh b o Duy Linh ng i. Thím ta c ng ng i m t cái gh

ngang ó, r i day qua th y ông ch ng ang n m trên gh xích u hút thu c, thì c ing n ngo n nói v i Duy Linh:

- y cháu, thím th y m t chuy n ng l m, h m nay mu n nói cho cháunghe, mà b trong nhà khách kh a t i lui l n x n hoài nên thím ch a nói chuy n

c.Duy Linh không hi u chuy n chi nên ng i ngó s ng thím, có ý lóng tai nghe.

Ph c ng t ng h ng r i nói ti p r ng:- Cháu coi con Ba Ki m ó có v a ý cháu hay không? H m nay thím dò ý coi

nó quy n luy n cháu l m. N u cháu có b ng mu n nó, thì thím làm mai dùm cho.Nó m côi m , mà chú v i thím quen v i ông già nó nhi u l m, b i n u chú thím nóithì ch c ông già nó g li n. Sao? Cháu ch u hay không? Ông già nó giàu l m, ngàysau chia gia tài ch c nó có c vài muôn. N u cháu ng nó thì cháu nh c.



Duy Linh v a nghe thím nói m y ti ng u thì ch ng h ng, trong lòng h i h p,trong trí l n x n, nên không rõ m y câu sau, ch nh có ti ng „nó giàu, n u ng nóthì nh c“ mà thôi. Anh ta ng i l ng thinh ngó xu ng t, b coi suy ngh l m.

ch ng Ph c ng ngh h mình nói ra thì ch c Duy Linh vui m ng thu n tìnhli n, ch ng dè Duy Linh l ng thinh, không bi t trí Duy Linh ngh chuy n gì nên ng i

i.Duy Linh suy ngh ây ch ng ph i là thu n tình, hay là lo s vi c không thành

nên suy ngh . Anh ta suy ngh là vì nghe chú thím nói cái vi c h m nay mình không ý, vì tình th ng Phi Ph ng ã tràn tr trong lòng không còn ch nào em tình

th ng ng i khác vào c, l i tr Phi Ph ng ra thì không còn gái nào s c p,không còn gái nào t t n t b ng, b i v y nghe nói chuy n Ba Ki m mà anh ta l i

ng d ng Phi Ph ng. Ph c ng th y lâu mà anh ta không tr l i bèn nói ti p:

- Cháu ng lo, h cháu mu n thì thím làm mai c nh ch i. Con ó ángm cháu. Nó có s c l i n t na, nh t là có c a nhi u, không c i nó ng i khác h

n u ng.Duy Linh nghe m y l i rõ ràng; khi B c Liêu th y thiên h vì ru ng t, vì

ti n b c, nên giành nhau t i c u hôn v i Phi Ph ng thì ghét r i; nay lên ây còn nghechuy n nh v y n a, nh t là nghe xúi mình làm chuy n h y thì l y làm b t bình,song s nói ngay ra m t lòng chú thím, nên ki m l i nói tránh r ng:

- Chú thím th ng cháu nên tính vi c ích cho cháu nh v y thi t cháu cám nm. Nh ng cháu ngh làm trai i h i v ng tính n gia tài thì x u h quá, nên ch c

là cháu làm không c.Ph c ng l m c m ng i d y nói r ng:- Cháu ra c m vi t báo, cháu không bi t i n y là i ti n b c hay sao? L i

hi m nghi câu ch p liêm s nh v y? Thiên h làm nhi u vi c t i b i b ng m i vi có i n a mà c ng không ai chê thay hu ng chi mình c i v giàu, có c a s n cho

mình sang tr ng, x u h gì ó mà cháu s .Duy Linh nghe l i lu n hèn h nh v y thì b t bình l m, mu n cãi l cho rõ ch

chánh ch tà, nh ng v a m i m mi ng thì chú nói ti p:- Chú hi u ý cháu r i! Cháu s ph n cháu m côi l u l c i nói con Ba Ki m

anh bá h B y, nh không g , nên cháu m i h i ng i ch gì? Ph c ng tay m t vu t mái tóc, tay trái x a thu c s ng, v nh m y ngón

tay cà rá th y xoàn chói xanh xanh , nghe ch ng nói nh v y li n áp:- Ba nó nói sao v y? Cháu mình tuy nó m côi song có v n li ng vài ngàn, l i

nó làm nhà báo thiên h kêu nó b ng „ông” h hèn gì ó hay sao mà s anh bá hy nh không g . Nói cùng l mà nghe, n u nh làm h i b nh, mu n c u cao, mà

nh con Ba Ki m nó th ng l th ng hai ây r i thì nh b t g ch khác c haysao? Tu ng âu d a há?

Duy Linh nghe tính chuy n n gia tài tuy trái ý, song c ng rán d n lòng c,n ch ng nghe thím bày m u ti n dâm h u thú thì trong lòng ghê g m quá ch u

hông c, nên kh ng khái áp:



- Th a chú thím, n u chú thím thi t có lòng th ng cháu, thì xin ng có tínhi v êc ó n a, b i vì tính t i vi c ó ã h th n thân ph n cháu, mà l i nh c t i

danh ti t c a m t ng i con gái nhà t t n a. Khi cha m cháu qua i cháu có l ith n u cháu ch a c giàu sang thì ch ng khi nào cháu ch u c i v . Nay thâncháu còn linh inh, không l cháu dám nu t l i th .

ch ng Ph c ng ng d y i vô nhà trong, coi b không vui. Duy Linhng ng d y i l i ván n m coi sách là vì m t là s l i kh ng khái c a mình làm

mích lòng chú thím, hai là phi n nhân tình x nào c ng tr ng ti n b c, khinh liêm, nên trí lo ra, c sách mà không hi u, còn d p sách i ng c ng n m thao th c

hoài, ng không c.y b a sau v ch ng Ph c ng c ng vui v nh th ng, tuy không nh c

n chuy n Ba Ki m n a, song hay gi u c t khi kêu Duy Linh là quân t , khi nóiDuy Linh là th ng khùng. Duy Linh b ngoài c ng cung kính nh th ng, nh ngtrong b ng thì khinh b chú thím, cho chú thím là ng i không liêm s .

t ng i a tình ng th t vì tình, l i b giàu sang khinh th , ng l p tâmtrù chí quy t làm cho tr nên giàu sang, n u g p v n h i nh Duy Linh ây ch c sao

ng nhân cái v n h i y mà k t m i tình khác ng khuây lãng m i tình x a, ho clà t cho ng i kia bi t r ng i còn nhi u gái p yêu mình, ch không ph ing i x a ph phàng r i h t, th y trong thiên h ch ng còn ai yêu tr ng. Sánh nhan

c thì cô Ba Ki m không thua chi Phi Ph ng mà cô Ba Ki m n c da l i tr ng h n,i ng y u u h n, n u h i b n thanh niên trong hai nàng nàng nào thì ch c ph n

nhi u u ch n cô Ba Ki m, ch ít ai ành Phi Ph ng.ã v y cô Ba Ki m c ng là con nhà giàu, h k t duyên cùng cô thì ch c vài ba

m n a lãnh gia tài r i s tr nên giàu có t nhiên sang s n, b i n u thiên hch ng kính ch ng yêu thì mu n ch c gì mua c ng c.

Duy Linh h c h i ít, nh ng vì mùi i n m nhi u l n ng cay, nên suy xétnhi u, l i suy xét bao nhiêu l i càng ghét th thái nhân tình b y nhiêu, b i v y l p chí

i khác h n ng i th ng, quy t kính ngh a tr ng tình, d u t tr i ch ng t ngt thân hèn h tr n i c ng cam lòng, ch không ch u ngh a nh nhàng tình

th p kém.i tánh tình anh ta nh v y nên g p v n h i nh v y mà không c m ng, ngó

dung nhan tu n tú c a cô Ba Ki m mà c ng nh ngó c cây, nghe gia tài c a ông bá B y c ng nh nghe n c , nghe gió àn, trong trí kh c hình d ng c a Phi

Ph ng r i, không còn ch nào mà em hình d ng ng i nào khác vô n a c; tronglòng t quy t dùng tài l c c a mình ng làm giàu sang, nên không thèm c y s c ai

t. ngày Duy Linh lãnh ph bút cho „ i ng Nh t Báo” thì anh ta ã chú ý

làm tr n cái trách nh m nhà ngôn lu n. Ch ng nghe nói chú thím xúi làm vi c b tngh a thì anh ta gi n, nên ngày êm l i càng lo trau d i ch c nghi p, quy t làm saocho ngh c a mình c b ích cho i, nh t là phá h y nh ng thói h , r i s m

ng chân chánh v ch l cao sang cho ng i ng th i b c t i.Ng i c m bút vi t báo mà l p tâm quy t chí nh v y, n u g p ch nhân h p ý,

và n u có b n ng nghi p m t lòng, thì cái danh d ki m d nh ch i, và ng i c



báo c ng c nh bi t m y, th n46 vì n i tâm trí cao th ng y thu nay trong làngbáo ch a bi t; b i v y Duy Linh h lu n t i nhân cách nh nhu c, ho c ph m giáth p hèn, ho c th tình suy b i c a ng i n c mình thì ông T ng Lý ho c ôngchánh ch bút không ch u cho ng báo, nói r ng bài n y in ra thì mích lòng ông

y, bài kia th y thì t i nghi p ông n .Duy Linh vi t báo thì c do chánh ý thôi ch ch ng h có ý xuyên t c m t ng i

nào c , l i b b t b hoài nên trong lòng b t bình, nh ng vì b i ng ái m ngh nênphi n mà không nói ra, c trách l y mình, ngh th m b i t i mình vi t ch a úng

n nên ng i ta m i chê c.Tuy v y anh ta ý dòm coi các ch bút và ph vi t th nào, anh ta xem xét k

ng bài c a ng i và rình mò c ch c a m i ng i i v i ông T ng Lý, i v ichánh ch bút và i v i công chúng ra sao. Cách ch ng bao lâu anh ta th y hchánh ch bút g p T ng Lý thì khoe v n hay lu n gi i, còn ph bút thì g p chánhch bút thì b khen d i. Anh ta ã nh l i mình không khoe khoang gì c ngkhông dua n nh, tính không gi ng ng i ng nghi p coi c ng k mà thà là k chkhông quen làm, nên làm nh h không c.

Anh ta th y cách c x trong làng báo thì trong lòng ch ng ng vui, nh ngng d n lòng quy t tìm ng ngay i còn ai i quanh co thì m c h .

t ngày n , l i chín gi s m mai, trong tòa báo k ng lo vi t, ng i long s a bài, b ng có m t ông ch ng 45 tu i, y ph c oan trang, kh n en áo dài,

giày Tây láng, kính g ng vàng, b c vào r i i ngay l i bàn c a Cao Minh Chi u vàchào r ng:

- Chào tiên sanh, x a rày tôi m c b n vi c nhà không i Sài Gòn c, tiênsanh trên n y m nh g i nh th nào?

Chánh ch bút Cao Minh Chi u l t t ng d y b t tay, kéo gh m i ng i, bcoi m ng r l m. Duy Linh ng vi t l i b khách vô làm l n x n, nên ng i ch ngvi t ngó ra c a s , trí lo ra vi t không c. Tuy anh ta không có y lóng tai nghe,song chánh ch bút v i khách nói chuy n anh ta nghe không sót m t câu nào h t.

Cao Minh Chi u l y thu c ra m i khách r i nói:- Lâu ngày không g p ông, nay g p th t tôi m ng quá. Tuy v y tôi c ng có

ch phi n ông nhi u.- Tôi làm sao mà tiên sanh phi n?- Ông coi t báo c a tôi bây gi ngh lu n úng n, có t báo nào dám bì hay

không? Chúng tôi trên n y gi lòng cung ích, c lo khêu c v n minh, dóngchuông c nh t nh hoài, mà m y ông L c T nh không ph giúp chúng tôi không ránch d u dùm, h t d u r i èn t t r i còn gì soi sáng nh n qu n xã h i n a!

- Không bi t h làm sao, ch tôi Long Xuyên h i âu tôi c ng c ngdùm cho t báo c a tiên sanh luôn luôn.

- , hôm tr c tôi hay tin ông c th ng ch c Bang Bi n, tôi có vi t bài t ngông ó, ông coi có v a ý hay không?

46 nhiên, ng nhiên



- Tôi c bài ó tôi c m n tiên sanh quá, nên tôi l t t vi t th cho tiên sanhli n, tiên sanh có c th c a tôi hay không?

- Có.- Tôi không bi t l y l i gì c m n nên tôi m i g i theo hai ch c ng b c,

tiên sanh có c cái m ng– a47 n a ch ?- Có.- Lâu lâu tiên sanh vi t dùm cho m t bài nh v y, tôi ch ng dám quên n

âu.- Anh em mình, có chi âu g i n ngh a. Ông trên n y còn ch i hay là v

p?- Tôi mua n sáng mai tôi m i v .- y s n d p m i tiên sanh chi u nay i n c m v i tôi ch i. Tôi nhà ng

„Nam H ng Phát” phòng s 12, chi u tiên sanh l i r i anh em mình i ch i.- c.- d i Long Xuyên có vi c chi l hay không? N y, hôm tr c tôi nghe trên

Biên Hòa có m t ông i phú gia l y dâu tôi y trong m t bài nh t trình ông téng a.

- , tôi có c bài ó. Mà tiên sanh có h a sau d ch c r i s nói tên h vàquê quán ng i y, sao r i m y tu n nay l ng thinh không th y nói n a?

- ng xu ng tìm tôi nói ph i qu y và t ng tôi n m ch c ng b c, th y m yng i bi t u nên tôi thôi, n u không có v y thì tôi nói hoài, ch tôi d nín âu.

Ng i khách c i r i nói ti p:- Long Xuyên có m t chuy n ng l m. N u tiên sanh mà nói trong nh t

trình ch c ki m ti n c nhi u.- Chuy n gì v y? Ông nói cho tôi nghe th coi.- Có m t nhà giàu ánh tôi t ng ch t, ng s tòa hay có t i, nên xu t ti n

c cho ng i y t y48 r i bi u làm khai nói trèo lên cây té ch t ch không ph i bánh p. U ng quá, không ph i trong ph n t ng tôi, ch ph i ng v t ng tôi thì

nói làm gì....Nó ng s l m. V y tiên sanh rao s s trong nh t trình i, h nó haythì nó cho ng i lên n n n v i tiên sanh li n.

- Th ng cha ó giàu lung hay giàu ít?- i! Giàu l n l m mà! M t n m góp lúa ru ng n ba b n ch c ngàn gi , còn

c m t thì nó bi t bao nhiêu mà k .- Vi c n y tôi ki m c c ch ng bao nhiêu?- Cái ó t ý tiên sanh li u l y ch tôi bi t âu mà nói. Nó giàu l m ng

thèm n ít, ph i òi cho c hai ba tr m, ch ít ng thèm. Tiên sanh d a cho nókinh tâm r i mu n òi bao nhiêu c ng c h t.

Chánh ch bút g t u r i h i th m tên h và quê quán c a ng i giàu y vàbiên vào m t mi ng gi y nh , l i c ng biên luôn tên tu i c a ng i t ch t ó và tên

47 mandat: b u phi u48 ch t r i làm sao cho ?



con nó n a. Các vi c xong r i khách t giã ng d y. Minh Chi u a khách rakh i c a r i chúm chím c i và nói v i ng i ph bút ng i g n ó r ng:

- Ông ó là Bang Bi n d i Long Xuyên, ng t t và kính ph c tôi l m.Anh em m i ra vi t báo không hi u cái ngh so n báo cao th ng th nào. Trong

c ba cái c quan m nh m có quy n s a tr dân chúng th nh t là s chánhtr , th nhì là s hình, th ba là báo ch ng. y v y mà mình vi t báo bi t dùngcái quy n c a mình thì n c mình m nh m bi t ch ng nào.

Duy Linh nãy gi nghe chánh ch bút nói chuy n v i khách thì l y làm h th n,n ch ng nghe d y khôn d y d i nh v y n a thì càng thêm t c gi n, d n lòng

không c nên nói r ng:- Ph i! Báo ch ng thì m nh m th t, ã có th l c m nh m mà l i có tôn ch

cao th ng l m n a. Nh ng mà ng i ch p bút ph i ch h ng cao th ng ph icông lu n công chánh thì t báo m i x ng áng v i ý ngh a cao th ng, công chánh,ch c ch ng i ch p bút mà hèn h thì t báo c ng nh m t t gi y l n làm saolàm cho ng i trên tr ng, kính m n cho c.

Cao Minh Chi u ng c m t tr n m t ngó s ng Duy Linh nói:- Th y m i t p vi t báo ch a y m t tháng, ã bi t ngh làm báo ra làm sao

mà cãi l . Th y vi t th i s ch a xong, có âu ngh lu n c mà nói t i tôn ch c anhà vi t báo.

Duy Linh nghe l i khinh b gi n m t, v a mu n cãi l i, thì m y ng i g nó ó lên chê è anh ta nói qu y, làm cho anh ta càng t c càng phi n, nên không thèm

nói n a.Mãn gi , Duy Linh ra v , lúc i ra ngoài ng nh t i thói hèn h c a b n

ng nghi p thì th i chí ngã lòng nên m t mày bu n xo, nh ng khi b c vô nhàkhông mu n cho chú thím bi t rõ ý riêng c a mình nên làm b vui v nh th ng,ngh r ng chú thím ã làm ngh cho vay n l i c t h ng, mà l i hôm n còn xúi mình

tình v i cô Ba Ki m r i c i cô ng n c a n a, ng i tánh tình d ng y dùmình có thu t vi c n y l i cho nghe thì c ng vô ích ch có bi t t cách c a ng i c mbút v i tôn ch c a t báo ra làm sao mà mình than phi n.

Thu nay mình b c quen ng chánh, khi B c Liêu n u mình t th t tìnhriêng c a mình v i Phi Ph ng thì có l cô c ng ng lòng nh ng vì chút hi m nghi,mình s cô t ng mình th ng cô là th ng ng ti n nên thà mình ch u kh tâmch không n nói. Hôm n chú thím mình c ng vì ch vô tình b t ngh a mà kháng

n a. Nay mình ã th y rõ cái ng mình i là cái ng nh nhu c, n u mìnhnh m m t b t tai i hoài thì mình c ng ch ng khác gì m y ng i i chung v i mình

ó, th là mình ki m danh th m l i hóa ra ti ng nh . Tuy l i t c có nói: „Mía sâu cót, nhà d t có n i”. Trong làng báo có k qu y song c ng có k ph i, ch không ph i

là qu y h t, nh ng cái ph i âu mình ch a th y, ch cái qu y ã lòi ra rõ ràng,nh t là mình chung v i nh ng ng i làm m t ng nói m t l , không có chút gìthành th t, không bi t ph n s ra làm sao, ng y s kh i lây ti ng x u chung, téra mình c u vinh l i b nh c.

Duy Linh quy t b ngh vi t báo, và tính ki m ngh khác làm n. Tuy anh takhông t ý cho ai h t, song m i bu i chi u h b c ra tòa báo r i thì anh ta theo m y



ng có ti m Vi t Nam buôn bán ng coi ch i. Chi u th b y anh ta i ngD’Espagne, v a t i m t ti m h t tóc, b ng tr c c a ti m có treo m t t m b ng hàng ch : „Vì có vi c riêng nên tính sang ti m. Ai mu n lãnh xin vào th ng ngh “.

Duy Linh ng ng m nhìn m t h i, ngó t trong ra ngoài, th y ng i ngoàing ông, mà trong ti m thì v ng hoe, ch ti m ng i khoanh tay, còn hai ng i

t tóc thì ng soi ki ng g u. Anh ta b c vào h t tóc và th a d p y m i h ith m ch ti m vì c nào không mu n làm n n a và tính sang ti m ch ng bao nhiêu.Ch ti m nói r ng mình có vi c nhà ph i tr v R ch Giá và n u có ai ch u 700 ngthì mình sang ti m li n. Duy Linh dòm coi t , bàn, ki ng, qu t, m i v t trong ti m

ng áng 600, 700 ng, song nói r ng:- Th y òi quá nhi u, s không ai dám lãnh.Ch ti m tr n m t châu mày áp:- Th y coi tôi s m món nào c ng t t h t ch ph i s m b y b nh m y

ti m khác hay sao. N i c ó tôi s m h t 1000 ng, nay tôi bán l i b y tr m cóchi âu th y g i r ng m c. Còn ti n tôi ng49 c n ph n y n a tôi không k vào.

Duy Linh tr ti n h t tóc r i ng d y ra i, tính v nhà s suy ngh l i.Ch ng dè v a ra t i c a ch ti m m i l i nói r ng:

- Th y có bi t ai mu n sang ti m tôi, xin làm n ch giùm l i ây. Không h igì, nh h chê m c tôi s t b t chút nh cho.

Duy Linh v bi t r ng n u mình tr n m tr m r i ho c sáu tr m thì ch c chti m ch u sang, nên tính v nhà nói l i cho chú thím hay r i l y ti n ra sang ti my. i d c ng trong trí th m tính ch ng mình làm ch ti m mình s d n d p cách

nào, mình ti p khách làm sao, mua v t gì bán, thì m t mày h n h , d ng nh ãlàm ch ti m l n r i. Ch ng dè vô t i c a, th y cô Ba Ki m v i cô Hai Thanh ang

ng ó, anh ta ch ng h ng, quên h t nh ng vi c mình tính lúc nãy, x n l n gi nónmà chào r i i th ng vào nhà.

Lúc n c m nh m y l i chú thím xúi hôm n nên h th n nên không mu nem s sang ti m ra nói. Qua ngày chúa nh t anh ta th y cô Ba Ki m ó hoài, l y

làm nh t nh t nên b ra Sài Gòn ng tr giá sang ti m cho ch c ch n. Ch ti m d tgiá sáu tr m. Duy Linh li u không b t c n a, nên ch u giá ó, song h n chi uth hai r i s tr l i.

n t i Duy Linh tr v thì cô Ba Ki m và cô Hai Thanh ã vô tr ng r i. nm r i anh ta m i em chuy n b t bình v ngh vi t báo và thu t l i cho chú thím

nghe, và luôn d p nói t i s mình nh sang ti m h t tóc n a.Ph c ng th y Duy Linh thu t chuy n Minh Chi u v i khách mà b gi n d

thì c i ng t r i nói:- Cháu th t thà quá! i n y ph i khôn lanh qu quy t m i có ti n ch .

Ông Cao Minh Chi u x trí nh v y cháu ph i coi ó b t ch c, ch sao cháu l ichê?

49 sang l i, kh n l i



Duy Linh li u cãi v i chú không l i ích gì, l i còn b ti ng chê kh d i, nên xinlãnh hai ngàn ng b c ng sang ti m h t tóc, không thèm nói t i ngh vi t báo

a. Ph c ng nói:

- Tu ng là cháu mu n g i b c cho vay thì chú thím ki m ch ch c ch n chovay giùm cho. Nh cháu mu n l y l i thì t ý cháu. Song thím không hi u vì c nàolàm „ông vi t báo” mà cháu không ch u, i làm th h t tóc.

Duy Linh c i áp:- Theo ý cháu làm ông gì c ng v y, h mình bi t tr ng cái ph m giá c a

mình, h mình làm vi c ph i, tránh vi c qu y là vinh, ch không ph i làm ông quanto, ho c ông ch bút m i sang, còn làm th ng h t tóc thì nh c.

Ph c ng th ra và nói:- Con Ba Ki m nó quy n luy n cháu quá! M t ngày nay cháu b i ch i,

nhà nó ng i không yên c ra vô dòm ch ng cháu hoài. Thím s cháu thôi làm ký gi ra làm h t tóc nó chê cháu ch !

Duy Linh nghe m y l i r t m c c và gi n nên áp x ng x m:- Xin thím ng nói t i vi c ó n a, vì thím nói cháu l y làm h th n quá.

u cô.......ta….Anh ta nói t i ó r i h i tâm, s mình gi n quá nói l l m, nên nín thinh r i b

ra ngoài sân ng.Anh ta v a m i l y thu c ra hút, b ng th y th ng C là a c a anh ta i l i

ng m t bên và a m t gói gi y và nói nho nh :- i chi u c a gói n y cho tôi và d n ph i lén mà trao cho t i tay c a

th y. âu th y d ra coi th xem c gói v t gì tr ng.Tuy th ng C không nói rõ c a cô ba nào, nh ng Duy Linh ã hi u là c a cô

Ba Ki m nên s ng sùng không nói c ti ng chi h t. Anh ta day ngó vào trongnhà m t cái r i l y gói gi y, gi ra thì ch th y m t chi c kh n l a tr ng vi n v iphong th . Anh ta l t t gói l i r i tr cho th ng C mà nói r ng:

- Tao không lãnh âu? Ai g i cho m y thì m y tr l i cho h .Th ng C li c th y ch có s c gi n nên không dám nói tr trêu, c l y cái gói

gói l i r i i d c theo vách t ng tính i vô nhà b p ng ng . Duy Linh h i tâmngh r ng n u phong th n y l t vào tay k b t l ng thì còn gì danh ti t c a cô BaKi m, d u mình vô tình thì thôi, ch không nên ti ng b t ngh a. Duy Linh nghnh v y li n kêu th ng C l i l y cái gói y b vào túi r i b c vào nhà. Anh tamu n trao cho chú thím và c y tr dùm mình cho cô Ba Ki m, song s a ra chúthím l y c y ng khuy n d vi c mình không a ch ó n a, nên nín luôn, cókhi nào g p cô ta mình tr l i t i tay cô, làm nh v y cô m i kh i mang ti ng x u.

a sau Duy Linh l y b c ra sang ti m h t tóc và xin thôi không vi t báo n a.Anh ta t hi u ti m là „ n Minh Ti n Phát“, m n hai ng i th h t tóc, mua giàynón, v , kh n, d u th m, ph n h p, cùng nhi u món khác n a bán. Anh ta l i cómua ba th báo s n trong ti m ng cho khách vào h t tóc trong ti m c mà chphiên, song vì anh ta ã chán ngh vi t báo, h nh t i là ch nh lòng, b i v y anh tach ng bao gi ch u c nh t báo n a.



Cách ch ng m t tháng d n d p xong r i, trong ti m khách vào ra nh n nh p, kmua , ng i h t tóc. Duy Linh th y cu c buôn bán ngày càng t n phát thì vuith m m i sai th ng C v B c Liêu ch bàn gh lên d n trên l u th cúng cha m ,song c n d n nó k l ng, bi u ng cho ai bi t mình x nào.

a n , nh n tr i trong gió mát, v ch ng Ph c ng d t nhau ra Sài Gòn,tính n ti m coi Duy Linh buôn bán th nào. Duy Linh ang c ý nên th y chúthím n nên m ng r h t s c, l t t m i vào ti m và h i th ng C d n tr u thu cvà ch trà ngon ãi v ch ng Ph c ng. V Ph c ng xem tr c ngó sau,th y ti m vén khéo s ch s , mát m thì trong lòng khen th m l i nói: „L i thím nói

i cháu qu thi t nh v y, không sai không ch y chút nào h t. Hôm chúa nh t conBa Ki m ra ch i, thím nói cháu thôi vi t nh t trình và i l p ti m h t tóc thì nó trmôi, coi b khinh th cháu l m. Thím bi u con Hai nhà d th ý nó coi n u chúthím nói cho cháu, nó ng hay không, thì nó gi n nói r ng nó là con nhà giàu sang

u l y ông không c thì l y th y, ch có lý nào mà nó l i kh ng50 làm v th ngt tóc. Cháu ngh l i coi, t i cháu tính qu y, nên m t v giàu sang có ph i là u ng

quá hay không?“.Duy Linh nghe nói gi n m t song ngh r ng cô Ba Ki m chê mình bao nhiêu

thì mình c ng chê cô y b y nhiêu nên b gi n làm vui nói r ng: „T ng là cô khôngchê tôi thì tôi cám n cô l m“.

ch ng Ph c ng không rõ ý Duy Linh nên không hi u ngh a m y l i y,i v y không nói t i chuy n Ba Ki m n a, ch i m t lát r i d t nhau v .

Duy Linh nghe l i khinh b c a cô Ba Ki m, càng nh càng gi n, nên rán rabuôn bán, quy t làm cho k giàu sang h bi t m t „th ng h t tóc” n y, tuy bây gi

c ti n thua h , song trí não và tánh tình h không d mà h n c âu.

I TH CHÍN

i t giàu sang cho chí nghèo hèn, ch ng thi u chi ng i b ho n n n, k tángia b i s n, ng i th t chí th ng tâm, nh ng d u ai kh n khó th nào, t ng ch ng

n nàng Phi Ph ng c.Nàng còn tr tu i, ch a n m mùi i, nên tánh tình còn ch t phác, trí nh

tuy t tr ng, lòng t a n c trong. L i nàng sanh nh m nhà con m t, cha m c ng nhng c yêu nh vàng t thu nh chí l n ch a h bi t r u bu n, c ng ch a h bi t lotính. Thình lình trong vài n m gia ình i bi n, cha ch t khóc ch a ráo n c m t, kth y s nghi p tan tành, r i l i m ch t m p ch a khô, k th y c n duyên l d .

u b c nam nhi g p c nh kh phi th ng nh v y i n a, s e c ng khó d n lòngng chí cho c, hu ng chi b c n nhi d gì mà không t ru t nát gan.

50 a ý



Phi Ph ng bu n thì thi t bu n, r u c ng quá r u vì n i thung huyên51 khu tbóng, thân li u b không bi t n ng d a vào âu, r u r thêm vì nhà ru ng tan tành,trí b t bình nên m c mà không nói ng. ã r u bu n còn thêm t c gi n, mà t cTú C m t gia tài c ng ch a m y u t, gi n nh n tình b i c m i lòng au khôn

, b i v y ngày nh êm nàng m i bi ng n quên ng , h t bu n r i gi n, h t t c r iu, ng th ng l th 52 nh k không h n không trí. Nàng ng áo não, b ng th y

Tú C m xu ng nhà khuyên gi i bi u nàng v B c Liêu ng chung h ng gia tài,nghe l i khuyên càng chua xót gan vàng, th y m t oán thêm b ng b ng l a gi n. V

c Liêu sao cho ng? Tú C m tuy là x ng anh mình, nh ng t nh t i l n ch ath y m t l n nào, n ch ng g p m t thì thâu t h t gia tài, l i còn mu n b t m i

duyên mình ng ra công xe ch p. Chi m gia tài ã gi n, còn b t l ng duyênthì thù oán càng sâu. Tuy l i Tú C m nói ngày tr c, nay ã th y hi n nhiên nh v y

c d u, song có l vì nói trúng ó nên m i thù càng n ng h n n a, còn không ch u B c Liêu v y ch l i làm gì? Th Hi p c i v r i, mình ã xem t n m t, ã th y

dâu r hoan h lên xe h i, r a tay dìu d t, dâu ph d t i c i, còn mong m i n igì mà ây ch i? Ph i i, i cho kh i x B c Liêu, là th nhân v t u h p nhaulàm mình bu n th m, i cho kh i tr i B c Liêu, là tr i b c ác, ã t cha c p m

a mình, l i còn ang tâm c t t m i t tình c a mình n a. i cho mau, i ph ccho r i, d u n x l t m thân chìm n i th nào, t ng c ng không th m kh cho

ng th m kh x n y n a.i Phi Ph ng suy ngh nh v y m i g t Tú C m i tr c m t mình v B c

Liêu, ng thoát thân cho d . Nh ng quy t i thì i ch cô không tính tr c coi ph ii âu. Xu ng tàu „Hirondelle“ và tàu ch y c vài khúc sông ông cò c m gi y iy ti n tàu h i i âu, ch ng y cô m i nói b ng i M Tho, song cô c ng không

bi t t i sao l i ph i i M Tho n a.Tàu ch y chân v t r m r m. Phi Ph ng day m t ngó xu ng sông th y l ng

sóng ào, dòng n c cu n cu n, ngh cu c giàu sang c a cô c ng ch ng khác b tc theo l ng sóng kh a vào b thì tan rã ch ng còn, r i cô l i sánh duyên tr m

m c a cô c ng nh dòng n c hai bên tàu, h qua kh i r i thì không bao gi l yi c n a.

Cô ngó c nh ng tình nên trong lòng bâng khuâng ch u không c. Cô m iday m t tr vô trong tàu, tính làm quen v i hành khách ng gi i khuây. Cô ngótr c, xem sau thì hành khách ch ng m i l m ng i, phía tr c có m t bà già

ng ng i ngoái tr u d a bên m t ng i àn ông m c áo v i c c, l i râu l ath a. D i chân bà già y là hai a nh ng ng i ch i c m bánh n, áo qu n lemlu t. Ngang ó m y chú khách Tri u Châu ang ng i nói chuy n, ng i thì áokhông gài nút lòi ng c en thui, k thì ng m tr u cham bam53 nên nói không ra

51 thung ng huyên ng: cha m52 ng ng l53 chàm ngoàm, th c n n m n a trong n a ngoài



ti ng, phía sau có ít ng i Th 54 ng i l n v i ng i Vi t, k nói ng i c i coi b vui l m.

Ng i g n cô thì có ba ng i àn bà Vi t Nam, m t còn nh , còn hai ng i tócã m hoa râm, cô nh m t ng i nh B c Liêu có t i nhà cô ôi ba l n, song cô

không biêt tên gì. Cô mu n làm quen v i ba ng i àn bà y, song cô th y ng inh nh ngó cô r i day l i nói nh v i hai ng i kia mà c i, cô nghi hai ng i y

i th m cô côi cút, c i ph n cô nghèo hèn, c i duyên ph n cô d dang, c i m tcô bu n th m, nên cô gi n cô day qua ch khác au lòng a l , th n m t héo gan, côquy t không nói chuy n v i ai, và c ng không thèm ngó ai h t.

Cô ng i ngh gi n nhân tình en b c, th thái cay ng r i m i ngh th m thânph n cô, h i cô v y ch t i ai làm cho cô mang s u th m n d ng n y? T i Tú

m nên cô c c thân, còn t i Th Hi p nên cô m i th t chí, ch d u gia tài tan tànhmà duyên bình th y55 v ng b n thì nghèo cô s gì mà eo s u gi th m?

Tuy lúc u cô ã bi t Th Hi p ph cô i c i v khác, y t i cô h t gia tài nêntình ngh a m i nh t phai, nh ng mà tình riêng cô v n oái th ng n Th Hi phoài. B i v y cô gi n Th Hi p thì ít mà oán Tú C m thì nhi u, c nói Tú C m tgia tài nên c n duyên c a cô tan rã.

Cô gi n h n phi n trách m t h i r i cô h t t i l i lên u ông tr i, cô nói t iông tr i không th ng cô nên m i b t cô thê th m nh v y, ch không ph i Tú C mcó phép nào mà t s nghi p c a cô, không ph i Th Hi p có b ng nào mà ph

n tham phú.Ông tr i tuy không có hình d ng, không nói riêng m t th ti ng gì, l m lúc hay

gi i m i s u dùm ng i i. Phi Ph ng l i cho ông tr i r i trong lòng b t bu n.Cô b t bu n r i cô l i th m lo trong trí: ”Thôi, ai kia qu y có ông tr i làm ch ng.Mình c noi theo ng ph i, d u tr i ch ng th ng i n a, có l ông c ng khôngghét n n i mà h i mình. Mà cái kh c a mình ã chí r i, không còn kh gì n a mà

. Nói cùng mà nghe, ví d u ông tr i ganh ghét, mu n làm cho phai má h ng, ho clàm cho cháy mày xanh, thì cái thân s u th m n y mình c ng ch ng ti c gì, thà làmình li u thân tr ph t n i cho r nh, ch s ng mà không m không cha, s ng màkhông nhà không c a, s ng mà ng i yêu ph b c, s ng mà a qu y d dui, s ngnh v y ngh ch ng vui chi mà s ng“.

Cô nh gia tài c a cô bây gi ch còn m t bông tai h t xoàn giá mua hai tr mi, m t s i dây chuy n Tây giá mua m i tám ng, v i m t chi c ng h ch mc tre mà thôi, còn cà rá, dây chuy n có m ay ng nh n h t xoàn cùng bông c

vàng, neo, u b n c p hôm b a trong n m l y h t. Trong túi cô còn tám m ing b c, còn trong gi xách thì còn hai cái áo v i hai cái qu n. Cô tính lên Sài Gòn

xin vào N H c ng h c l i vài n m r i thi l y b ng s h c ng i d y h c nuôi thân, vì cô gi n Tú C m nên quy t h t gia tài cho Tú C m n, ch không ch u

nhà cho Tú C m nuôi, mà c ng không thèm lãnh b c c m theo nh án tòa nh.

54 ng i Khmer55 bình: bèo, th y: n c, duyên bèo n c, ý nói m i duyên p



ng tính t i vi c xin h c l i cô m i s c nh Duy Linh không bi t anh taphiêu b t x nào bây gi âu, ph i chi g p anh ta ng c y anh làm n xin giùm

c b ng cho t n, ch mình bây gi nghèo r i, có ti n âu ng óng ti n c mti n h c cho . Cô nh t i Duy Linh trong lòng cô h i bu n, th m ngh Duy Linh

côi mà l i nghèo, ngày nay mình c ng m côi và c ng nghèo nh Duy Linh, n up mà t h t vi c nhà cho Duy Linh nghe thì ch c Duy Linh th ng xót dùm cho

thân mình l m. Cô ng i t ng t ng h i nh anh em d n nhau i ch i trên b kinh,nh lúc h c B c Liêu anh em chung m t nhà; nh l n chót Duy Linh n nhàth m coi b bu n th m l m. Duy Linh bu n nên b x ra i, nh ng t khi i r i cho

n nay ã h t bu n hay ch a, ã có v con hay ch a? Mình nay c ng bu n b x rai, mà mình i ây có h t bu n c hay không?

Cô l i nh m y n m h c trên Sài Gòn, h có l thì ông Phán Kim là anh em b nthi t c a cha mình, vô r c mình em v nhà ch i, ông Phán trên m t c n ph trên

ng B c Hà, ph tuy h p nh ng d n d p s ch s , bà Phán tuy hay nói, hay r y,hay ánh bài, song bà không có con nên bà th ng mình nh m th ng con, khôngbi t t i bà không có con nên bà th y mình bà th ng hay là t i cha mình h lên th mthì em cho bà nhi u nên bà ph i vì m i th ng mình.

Phi Ph ng lên t i Sài Gòn, kêu xe kéo i th ng t i nhà ông Phán Kim. Bà Pháni ch i không có nhà. Ông Phán m ng r h i th m l ng x ng, Phi Ph ng thu t h t

i vi c nhà cho ông nghe, thu t t i âu khóc t i ó, song có m t vi c cô luôn gi ukín không nói ra, r i vi c Th Hi p h a hôn r i b i c.

Ông Phán ki m l i khuyên d cô. Ông l i nói khi nghe hông Huy n Hàm ttr n r i thì có m t ng i con riêng xu ng ki n tranh gia tài, song ông không dè tòa

ph i giao h t s nghi p cho ng i con y và c ng không hay bà Huy n Hàm m t.Bà Phán i ch i v th y m t Phi Ph ng bà c ng m ng r , h i ng i nhà i mua

thêm n ng con c m cho Phi Ph ng n. Ch ng bà nghe ông Phán thu t l i vi cbà Huy n Hàm c ng ã m t r i và Tú C m là con riêng c a ông gi t h t s nghi pthì bà ng ch ng h ng m t h i r i ngó Phi Ph ng h i:

- y bây gi cháu tính sao ây? Nghe nói ông Huy n có m t i v tr c,song không nghe nói có con sao bây gi con âu l i tranh gia tài ó? Cháu ph i

n tr ng s h cãi l , ch s nghi p h t cho chúng n hay sao?- Th a bác, cháu ã m n th y ki n t n h t m y ngàn ng, ch ng án lên tòa

trên c ng th t. Bây gi có ki n gì n a c.- Cha ch , thi t là oan c quá! S nghi p c a ông Huy n tính h t th y bao

nhiêu?- Ru ng t góp huê l i m i n m tính h n n m m i tám ngàn gi .- Úy! Cha ch ! Nhi u quá mà! V y ch tòa bi u giao h t hay sao?- ph i, trong án tòa d y ph i giao h t cho tiên cáo, song tiên cáo ph i nuôi

con cháu, nh không nuôi thì m i tháng ph i óng ti n c m 100 ng.- y mà t h i ó gi nó có nuôi cháu hay óng ti n c m gì hay không?- Th a, nh bi u cháu v nhà nh ng cháu không ch u, còn s nghi p c a

cha cháu thì nh t h t, bây gi cháu m t m i nào i lãnh ti n c m.- a m i tháng 100 ng ch có ít i gì âu mà sao cháu b .



- Th a, cháu không c n.- y ch bây gi cháu tính làm sao?- Th a, cháu lên ây tính c y bác làm n xin dùm h c b ng ng cháu vào

tr ng h c l i.- Gia tài s nghi p cho chúng gi t h t, bây gi còn i h c làm gì n a.- Cháu tính h c thêm ng l y b ng s h c r i cháu i d y h c nuôi thân.- , làm cô giáo l ng b ng ôi ba ch c ch bao nhiêu ó mà cháu ham!

y ta lãnh m i tháng m t tr m ng b c ó không r i xài không s ng sao?- Th a, cháu nh t nh không thèm, thà là cháu i làm cháu n, ch lãnh b c

a h x u h l m.- Ti n c a ông Huy n l i, ch ti n c a ai ó mà cháu x u h .- y mà cháu không thèm. Thà là cháu i cho ng i ta cháu c ng vui

lòng h n là lãnh b c y. Ông Phán ng i nghe bà Phán v i Phi Ph ng cãi l v i nhau thì ông th dài ch

không nói chi h t. Qua b a sau Phi Ph ng c y ông n a ông m i làm n dùm choPhi Ph ng ng xin h c b ng. Quan trên tr l i nói mu n h ng h c b ng thì ph ithi, l i h quá tu i theo l lu t thì không thi c. Phi Ph ng ngh mình ã g n hai

i tu i r i ch c không th thi ng, mà bây gi n u không h c n a thì không bi tlàm ngh gì, nên cô tính vào tr ng xin óng b c mà h c, cô còn m y ch c ng b cthì cô l y ó mà óng ti n tr ng, ch ng h t r i thì cô s bán ôi bông tai th y xoàncó l c ng ti n h c c vài n m.

Th ng thay! Cô vào tr ng xin h c, bà cai tr ng nói r ng theo lu t l m ibu t h c sanh tr c khi nh p tr ng ph i n p khai sanh. Cô không có khai sanh ã

t gia tài và bây gi l i còn không vào tr ng h c c n a, cô l y làm t i ph nnên tr v nhà ông Phán l y a m ìa.

Ông Phán th y Phi Ph ng g p ho n n n mà v n gi m t lòng chân chánh thìông c m th ng, nên mu n dùm giúp cho Phi Ph ng tr nên ng i t t , songkhông bi t làm sao giúp . Cách ít ngày sau ông tính xu ng B c Liêu ki m Tú C m

phân ph i trái, r i xin Tú C m ho c ph i chia gia tài cho Phi Ph ng m t ph n,ho c ph i giao cho Phi Ph ng m t s b c l n ng cho cô l p nghi p làm n, ch giatài là gia tài c a ông Huy n Hàm Phan, còn Phi Ph ng c ng thi t là con gái c a ôngHuy n Hàm, không nên cô linh inh nghèo kh , r i nh cô h danh x ti t thì Tú

m c ng mang ti ng ch không kh i c.Phi Ph ng hay ông Phán tính nh v y thì cô c n, không ch u cho ông i B c

Liêu, nên ng c ng không dám làm b ng.Bà Phán t i ngày c i ánh bài hoài có khi t i ban êm n a. B a nào n thì

t mày vui v , ng t m y b a thua bà qu qu r y ch ng, m ng t , ánh chó, ch imèo, làm cho Phi Ph ng bu n lòng t i ph n. Có khi cô ngh mình trong nhà ôngPhán làm t n c m c a v ch ng ng, ch không l i ích chi cho ng, mà c ng không

i chi cho mình, nên cô tính i ch khác ng ki m th làm n. Nh ng bây gi bi ti âu? i n y qu quy t, thân gái li u y u ào t ra ng nên ít mà h nhi u mài trong nhà ông Phán m i vài tháng mà tám m i ng b c ã tiêu h t phân n ai còn b n m i ng b c thì buôn bán làm n gì c.



êm khuya l ng l cô n m ngh t i thân ph n thì l y a tràn tr , th ng chanh m khi sanh ti n vì th ng con nên làm n c c nh c tính c a l i cho con,ch ng dè c a y là cái h a sau n y, con ã ch ng n c, l i còn eo thêm s u th m.

n nông n i n y cô m i ngh l i n u cha m cô không có c a thì tú tài Th Hi pkhông c u hôn k t ngh a, mà n u không có duyên n y là d u nghèo nàn, cô c ngkhông au n nh v y. Tuy nh t i Th Hi p b c tình thì cô gi n, song gi n m t

i, lòng x a khoan khoái làm cô h t gi n mà l i th ng, thi t cô không hi u cô cònth ng Th Hi p n i gì, theo nh ng ng i thông tâm lý v ái tình ai c ng bi t cô cònth ng Th Hi p y là t nhiên nên ch ng l y làm chi l .

Cô nghe nói ng Lagrandiere có m t tr ng h c t d y con gái, cô n xinph d y, tr c l y ti n l ng tr ti n c m cho v ch ng ông Phán sau có chuy nlàm cho khuây kh a tâm s u. Bà cai tr ng th y t ng m o cô y u u, l i nói côngon ng t thì ý mu n m n cô d y ph , song ch ng hay cô không có b ng s h cthì bà l c u nói:

- Không c, theo lu t l bu c n u không có b ng s h c thì không phépy h c. V y em ph i rán thi ng l y b ng s h c i, r i qua s cho vào mà d y.

Rán sao cho ng! Phi Ph ng tr v bu n n a, nên than th v i bà Phán coi cóch nào ho c m n may vá ho c m n d y riêng tr nh xin bà ch giùm, ng cô cóch làm n cho bà t n. Bà Phán h i tr c thi t th ng cô nh m th ng con,song bà th y cô trong nhà ã lâu ngày, nh t là m y tháng nay bà thua luôn luônnên thi u th n chút nh, và r i tình th ng c a bà phai l t d n d n, tuy bà không

i song có ý trông cô i ph t cho r i, vì nuôi cô t n hao, ch không ích chi ó. ÔngPhán nghe nói cô tính i may thuê, d y m n thì ông ng lòng, nh ng vì ôngkhông giàu có chi, l i quy n hành trong nhà ông ã giao h t cho bà, nên ông mu n

n song không dám nói ra.Ch i g n nhà ga xe l a, có m t cái nhà ngói ba c n, ngoài sân c nh v t t i

t, trong nhà t bàn r c r , ai i ngang c ng khen bà d n vén khéo. Nhà y là nhàa c Ph Nguy n Phong, ng i t nh C n Th mu i m y n m nay tu i ngài ã

quá l c tu n nên c h i h u d ng lão.Bà l i có oai, nên khi bà gi n tôi t trong nhà h bà li c m t thì a nào a ó

kinh h n khi p vía. Tuy v y, bà c ng con không ai bì k p, con trong nhà ch ng h khinào bà r y la, chúng nó mu n v t gì bà c ng mua, chúng nó h m y bà c ng kh a

p. ch ng quan c ph không có con trai, ch có hai a con gái mà thôi, con

n tên cô Hai Nguy t ã 23, còn con nh tên cô Ba Hu tu i ã 20, c hai nàng up m p, da en m t th t, trán th p môi chì, cô l n l i hô duyên, còn cô nh l i

mi ng nh n. Quan c ph có ru ng t i kinh Xà No, m i n m thâu huê l i ch ng 10ngàn gi , nên khi c gi y h i h u ngài mu n c t nhà ngay t i C n Th ng ti ngóp lúa. Bà l n không thu n ý, bà nói hai con tu i ã l n mà ch a có ôi b n, C nTh là x quê mùa có trai nào x ng áng âu cho bà g con, nên bà khuyên quan l n

Sài Gòn là ch quy t nhân tài, ng có th kén r hi n cho con trao thân g iph n. Quan c ph có tánh hay chi u lòng bà, l i bà khuyên ây nghe lý, nênngài m i ki m mua m t mi ng t t i Ch i r i c t nhà . Tuy c a nhà vén



khéo m c d u, song ngài ít hay nhà, ngài v ru ng lâu lâu lên th m v con m t l n, ch i ch ng n a tháng r i i n a. Bà l n có b ng nghi cho quan l n có ti u thi p

trong ru ng, th ng khi bà mu n i xu ng thình lình b t, song bà l i có tánh hamcâu tôm56, l i b hai a con ràng bu t, nên tính hoài c ng ch a i c.

a n bà Phán Kim i theo ch em b n n nhà bà c ph ánh bài t s c. BàPhán Kim th y cô Hai Nguy t và cô Ba Huê m i h i th m tên tu i r i l i h i coi ôi

n hay ch a. Bà l n t ng bà Phán mu n làm mai nên trong b ng m ng th m, bènnói:

- Hai a nh tôi c ng tr ng tu i r i; h i coi l ng x ng, mà trai i n ynhi u c u ch i b i quá, tôi s g l m nên tôi còn d c d c ch a h a n i nào. Ch coicó ch nào thi t thà t t , có ng i quen bi t nh ch v y ng làm mai tôi m i ch cý.

Bà Phán không có ý làm mai, mà thi t bà c ng không quen v i th y nào tínhi v , b i v y bà l ng thinh m t h i r i nói r ng:

- Tôi c ng có m t a cháu gái, con c a ông Huy n Hàm d i B c Liêu,cha m nó ch t h t, nó b v nên lên tôi n ng d a m y tháng. Con cháu tôi nó chngh a gi i, mà thêu thùa c ng khéo. Tôi mu n ki m ch nào ng nó may vá ho c

y h c song h m nay không bi t ch nào mà cho nó .Bà l n tuy th t v ng v s g con, song bà nghe t i s ch ngh a gi i thêu thùa

khéo, bà l i nh hai a con nhà bà bi t may ch không bi t thêu, l i ch qu c ngthì gi i ch ch Tây không c c, bà mu n m n ng i d y hai cô thêu thùagiày áo và d y h c cho c thông ch Tây. Hai bà nói chuy n v i nhau, bà l n thìmu n cho con th o n công gia chánh, bà Phán thì mu n Phi Ph ng i ch kháccho kh i t n c m n a, nên hai àng hi p ý r i nh ngày sau Phi Ph ng n mà

y con bà l n, n c m t i nhà bà, m i tháng bà tr thêm ti n công m i ng b c.Bà Phán v nói l i, Phi Ph ng s c m t vui m ng; tuy là i m n thuê, song

nhà quan c ph là nhà trâm anh57, ngh c ng ch ng x u h gì. Tuy v y, PhiPh ng s x u h cha m n i c u tuy n, nên xin bà Phán gi u dùm, ng cho bà l n

c bi t mình là con ai.Phi Ph ng l i ngh thân ph n mình i m n, ch ng n ng i v i ai mà mang

giày nhung, b n áo t t, nên sáng hôm sau cô c i ôi bông h t xoàn eo b túi, eoôi tai chu i, m c áo xuy n, qu n lãnh nh c nh c58, chân mang gu c quai da, qu n

áo màu cùng tang ch cô x p b vào gi sách r i kêu xe kéo ng i v i bà Phánlên nhà bà c ph .

Cô l i th a v i ông Phán i, thì ông Phán day m t ch khác mà g t unh ng ông a n c m t. Cô trong lòng c ng nát ru t b m gan, song cô ngh cái nh c

i m n là cái nh c thu c b ngoài, ch ng h ph m n danh ti t cô c, nên côlàm g ng b c lên xe ng i g n gàng, ch ng do d chút nào h t.

56 m t lo i ánh bài57 cây trâm và d i mão, x a ng i u ti n s m i c i mão cài trâm, trâm anh ch s quy n quí58 i c



I TH M I

Xe kéo c a Phi Ph ng v i bà Phán Kim v a ng ng tr c c a bi t th c a quanc Ph Phong thì nghe ng h trong nhà gõ tám gi . Bà Phán leo xu ng xe i ri t

xu ng nhà, Phi Ph ng tr ti n xe r i xách gi qu n áo theo sau.Cô vào t i sân thì th y có m t tên gia inh, tr n trùi tr i ng ng t i

ki ng, tên gia inh ng ng t i, m t ngó mi ng chúm chím c i, làm cho cô h ph na cô nên bi n s c, c l m l i b c t i không dám ngó ai mà không dám ngó c nht chi h t. V a b c lên th m thì có m t nàng, m c qu n l a tr ng, chân i dép B c,

mi ng nh n môi m ng ngó cô c i r i day l i ngó bà Phán Kim ng ng trongnhà h i r ng:

- Ng i dì nói chuy n v i má tôi hôm qua ó, nay dì d t l i ây ph i hôn?Bà Phán b c ra áp:- Ph i con cháu tôi ó a.Bà l i ngó Phi Ph ng r i ch nàng m c tr ng nói:- Cô ba ây là con nh c a bà l n ó cháu.Phi Ph ng cái túi l a bên chân r i ch p tay cúi u chào, cô Ba Hu g t u

áp l và nói:- Má tôi còn ng . V y dì vào nhà ng i ch i m t chút n a má tôi d y.Bà Phán b c vào nhà, l i ván ng i n tr u. Tuy cô ba không ch u m i Phi

Ph ng, song Phi Ph ng th y bà Phán vào c ng xách gi i theo.Phi Ph ng b ng còn ng s r , b ng có m t nàng khác t trong bu ng b c

ra, r ng hô m t th t mình m c qu n lãnh en áo dài l a tr ng, chân i giày nhungthêu, ch p tay chào bà Phán r i ngó Phi Ph ng trân trân. Phi Ph ng l y làm áy ng ingh cô y là con l n c a bà c ph , nên c ng ch p tay cúi u chào n a. Thi t qucô y là cô Hai Nguy t, b i vì Phi Ph ng v a chào thì nghe cô Ba Huê b c ra h i:

- Má th c d y r i hay ch a ch hai?Cô hai l c u, r i day bi u Phi Ph ng:- Ng i ó ch i cô, ng i u ván ó, h i nào mà ng.Phi Ph ng nghe l i li n ghé ng i u ván, mi ng c n móng tay, m t ngó d i

ch. Cô Hai Nguy t ng i n tr u và nói chuy n v i bà Phán, còn cô Ba Huê kéo ghng i d a bàn tròn gi a thì tay ch ng bàn tan, m t ngó Phi Ph ng không nháy.

Cách ch ng n a gi nghe bà l n th c d y r a m t phía sau, la r y tôi t omsòm, m ng a n y pha n c nóng quá, ch i a kia sao không khép c a n ng

i vô nhà. Bà l n c r y nh v y mà hai cô ng i ngoài nói nói c i c i, b tnhiên, d ng nh không có chi h t. Cô ba l i d a trên gh ng a, hai chân gác lên cáigh bên kia r i h i cô hai:

- Sao ch không bi u b y tr rót n c cho dì Phán u ng v y ch ?Cô hai chau mày nh n m t áp:- y ch m y m c làm vi c gì ó? M y kêu b y tr bi u m t chút không

c hay sao mà n nh tao?



Cô ba chót mõ vùng v ng ng d y b i ra ngoài tr c. Phi Ph ng lóng taynghe hai cô i áp v i nhau r t h n x c nh v y thì l y làm l , ch ng hi u vì saomà hai ch em ru t mà ý không thu n nhau.

Bà c r a m t g u xong r i m i d mành b c ra, v a th y bà Phán thì nói:- Ch l i s m d hôn! D y t nãy tôi nghe nói chuy n ngoài n y tôi t ng là

khách nào âu n ch .Bà Phán c i và áp:- Tôi có t t h t ng sáng thì th c d y, ng rán không c. Tôi không dè bà

n còn ng , tôi lên s m quá, làm m t gi c ng c a bà l n.Bà c ph nói:- Không, m i b a tôi c ng hay d y s m l m, t i hôm qua ng i ánh bài m i

i h i hôm tôi l i bi u s p nh c truy n cho tôi nghe khuya quá nên tôi m i d ytr .

Phi Ph ng khi th y bà l n b c ra, ã ng d y ch p tay xá bà m t cái nh ngbà l n không ngó, làm cho cô b ng nên ng ch ng h ng nh h c trò b ph t. Bà

c têm tr u v a c m cái chìa v a day ngó vào trong bu ng nói:- Sao không a nào ch u n c bình vôi khô queo v y nè!Li n có m t ng i àn bà m c áo v i en c m tách n c trong ra ch vào bình

vôi. Bà c ph li c ngang r i nói:- Con ng a n y nó không coi sóc vi c chi h t! Ð i m i nó m i ch u làm.Ng i àn bà y bi n s c, ch n c vào bình vôi và i tr vào bu ng, không

dám nói chi h t.Bà c ph n tr u r i ngó Phi Ph ng h i bà Phán:- Con cháu ây ph i không, coi b s ch s d h ?- , nó c ng là con nhà có ti n, r i cha m nó khu t s m mà s s n c ng h t

nên nó m i ra thân nh v y.- Con c a ai, âu v y?Phi Ph ng s bà Phán nói thi t tên h c a cha m mình nên bi n s c, ng dáo

dác. Th i may bà Phán còn nh l i Phi Ph ng d n nên tr l i lôi thôi:- Th a, nó là con c a m t ng i anh em b n thi t c a ông Phán tôi g c B c

LiêuBà c nghe nói nh v y li n h i Phi Ph ng:- d i B c Liêu v y ch bi t ông ph Thi n hay không?Phi Ph ng ch p tay th a nh nh :- Th a bà l n con bi t.Bà c ph l i h i n a:- Có nghe th y ký là con c a ông ph ó th y ã nói v hay r i ch a?Phi Ph ng bi t bà ph h i Bá K nh, song cô không hi u Bá K nh c i v hay

ch a nên cô áp:- Th a bà l n, h i con B c Liêu thì con trong ru ng và con lên trên n y

ng g n ba tháng r i nên con không bi t vi c y.Bà c ph ng i x a thu c, l ng thinh ngó s ng ngoài ng, coi trí lo ra. Cách

t h i bà t ng h ng nói:



- Sao? Bà Phán v nói l i là em ch u v i qua ph i không? Qua nh t nh choem n ây m i tháng tr em m i ng. Qua cho nh v y là r ng rãi l m. Songqua nói tr c cho em bi t, trong nhà qua thì ph i gi n t na khuôn phép. Tánh quakhông ch u b ng chanh. Em hãy rán n cho t t và rán d y hai a nh nhà chonó bi t thêu thùa, bi t c sách Tây, bi t nói ti ng Tây.

Phi Ph ng nghe m y ti ng „ch u v i qua” thì l y làm h th n, ch ng nghe bàn d n dò ph i bi t n t na thì cô th m t i nên r ng r ng n c m t áp:

- m bà l n, thân con côi cút nghèo nàn, nay bà l n th ng nên cho vào chcho hai cô thêu thùa và h c ch ngh a chút nh, con có c m n no có áo m c lành,

n y ã tr ng r i, mà còn c nghe bà l n d y b o n a, thì con ph i h t lòng làmcho bà l n, ch con âu dám sai ch y.

Bà c ph nghe nói g t u. Cô ba ng ngoài ngó s ng Phi Ph ng m t h ii ch y vào nói nh v i cô hai r ng:

- Sao ch ó ch không l y má? Tôi t ng ch nói r i ch l y ch .Bà c nghe nói xì x m li n day l i nói v i hai cô r ng:- Hai con d t nó vô trong mà ch i. Bi u nó trong bu ng tr ng phía

trong n y. Nó d n d p gi ng chi u r i t i nó ng ó c ng c.Hai cô ng d y r i bi u Phi Ph ng i theo vô trong. Phi Ph ng xách gi v a i

kh i b ván thì bà c ph d ô tr u lên l y b bài ng câu tôm i bà Phán.Phi Ph ng trong nói chuy n v i cô hai m t h i thì bi t tánh tình ý t c a hai

cô c ng nh quen bi t ã hai ba n m r i v y. Cô hai thì ít nói ít c i, coi b nghiêmngh , mà lòng cô hi n t , bi t th ng tôi t , bi t kính ng i ph i. Còn cô ba thì haynói hay c i, mà c ng hay qu u qu , ã h n u mà l i c hi m, vì m c ng nên t ptánh nh ng nh o và hi p ng i trong nhà.

Hai cô th y Phi Ph ng b i tóc khéo thì c ngó cái u c a Phi Ph ng hoài, r ii h i:

- Ch x c th d u gì mà tóc ch en d v y?Phi Ph ng áp:- Tôi c ng x c d u d a ch x c d u gì khác âu.Cô ba th y bàn chân c a Phi Ph ng tr ng mà nh xíu ngó bàn chân c a

mình en thui mà l i l n i thì b o:- Tôi nghe nói m y con x m bó c ng nên c ng nó tr ng và nh . Ch có bó c ng

hông v y ch ?Phi Ph ng t ng cô ba nghe nói mình g c B c Liêu là x khách trú nhi u nên

mu n ng o mình, song cô c ng làm lãng áp d u dàng:- Ph i, d i tôi có x m bó c ng nhi u, song mình là ng i Vi t ít có ai ch u

bó c ng làm chi.Nói chuy n m t h i cô ba b i xu ng b p. Cô hai ng i ng m Phi Ph ng môi

nh thoa son, da m t tr ng trong, chân mày óng u n thì trong b ng khen th mvà t tình yêu m n nên h i nh :

- Ch có d i ph n không ch ?- Th a, nh l n tôi không có d i.- Không d i sao da m t ch t t d v y?



- i t nhiên nó v y ch .- Tôi th y h d i ph n khéo quá tôi mu n b t ch c mà tôi làm không c,

ch có bi t cách d i làm sao hay không?- Tuy tôi không có d i, song tôi th y ch em b n d i hoài, có khó chi âu.- Ch d y tôi c không?- Th a, c. Cô có ph n hay không?- nhà không có. chi u tôi mua.- Mà bà l n cho cô d i hay không?- Má tôi bi u hoài, mà tôi không hi u, tôi d i c th ch59 coi m c c quá nên

tôi không d i. Không sao âu mà ch s . tôi mua ph n r i ch d y tôi nghekhông?

- ... Th a cô, cô v i cô ba tính h c ch Pháp và h c thêu, v y nhà có s nn Tây và có ch ho c có c m hay không?

- Không có chi h t. c, chi u mát tôi nói v i má tôi r i ba ch em mìnht nhau i ch mua ó và mua ph n d i luôn th .

Cô hai h i b c ý và th ng Phi Ph ng, mà Phi Ph ng c ng không l rangoài, song coi b c ng a cô hai h n cô ba.

n 11 gi xong bài câu tôm, bà Phán cáo t v n c m ông Phán ch . PhiPh ng a ra c a, bà Phán d n dò ít ti ng r i leo lên xe ra v .

Tr nh d n c m r i m i ra m i bà c ph và hai cô ra n c m. Cô hai b cvào và th y có ba cái chén và ba ôi a thì r y a sao không l y thêm chén acho Phi Ph ng n m t l t. Cô ba nói nh :

- r i ch n sau c ng c mà.Cô hai tr n m t ngó em và áp:- Ng i ta d y mình h c ch ch ph i hay sao mà b t ng i ta n

i b p.Bà c ph nghe nói nh v y m i ti p bi u l y thêm chén a r i bi u Phi

Ph ng ng i n c m v i ba m con.Chi u b a y cô hai th a v i bà c ph r i i v i cô ba và Phi Ph ng ra ch

n Thành mua v n Tây, mua c m t m, mua ch thêu v h c, l i c ng có mua d uth m và ph n n a. Bà c ph th y Phi Ph ng nh nhoi ch u lòn, thì bà em lòngth ng, nên bà làm b u b n v i hai cô ng d y hai cô h c thôi, ch không sailàm vi c chi khác. Cô ba có khi vùng v ng nói n ng nói nh chút nh, ch cô hai thìvui v t t luôn luôn, b i v y Phi Ph ng b t h ph n hèn, b t bu n vi c riêng, ránlo gi ph n vuông tròn, ch ng than phi n chi n a.

Cách vài tu n sau, quan c ph d i ru ng v th y Phi Ph ng l m t nêni th m thì bà l n em v êc hai con h c thêu và h c ch Pháp t cho ngài nghe.

Ngài l y làm vui lòng nên d n ph i rán mà h c thêu thùa. Ngài nhà thì khách ànbà ít dám t i ánh bài v i bà l n, b i v y bà l n bu n r i ki m chuy n r y la tôi ttrong nhà hoài.

59 m c thích, m c nhi u n tr ng toát



Có khi bà l n c ng qu u qu v i c quan l n, nói xa nói g n, t ý nghi quan l ncó ti u thi p. Quan l n tuy ch ng ch u câu ch p v i v , song trong b ng ngài bu nth m, nên nhà ch a y m t tháng thì ngài tr xu ng ru ng n a.

Bà l n t ý nghi cho ch ng có ti u thi p d i ru ng mà ch ng ra i bà khôngn tr . L i lo s p t qu n áo cho ch ng. Ch ng v a ra kh i nhà bà li n sai a i

kêu tay bài, bây nhiêu ó c ng , nh m y ông t ng60 ng phá tan m y c c máughen c a bà h t.

a n bà Phán Kim t i ch i. Phi Ph ng nghe ti ng l t t ch y ra chào và h ith m ông Phán. Cô hai, cô ba c ng ra chào h i. Bà c ph c m bà Phán l i câutôm. Hai bà ánh bài m t h i, bà Phán dòm th y cô hai v i Phi Ph ng i xu ng b p,bà h i bà c ph r ng:

- m bà l n, tôi nghe nói hôm tr c quan l n l n v , v y quan l n ã nh cô hai cho n i nào hay ch a?

- , hôm tr c ng có v ng nói ng có g p ông Ph Thi n B c Liêu. ngi nói ông Ph Th ên mu n làm sui, song m y hôm nay ch a th y n coi m t.

- Ông Ph Thi n d i B c Liêu ó giàu hay không?- Ng i ta c ng giàu l m ch ! Làm t i b c tri huy n có ai mà nghèo.- Còn con ng h c hành th nào? ã làm vi c âu hay là còn ang nhà

tr ng?- Th ng ó nó làm vi c r i. Nó làm ký l c âu phía d i B c Liêu.- Tôi có m t ông còm-mi61 m i d n v khích m t bên nhà tôi. ng quen v i

ông Phán nhà. ng tên Ð nh m i 24, 25 tu i, con c a ông cai t ng gì mi n Saéc. Tôi h i ông Phán thì ông nói ông còm-mi ó làm vi c ngoài phó soái. Ông còm-

mi ó vui v mà l i khá trai l m. ng ch a có v mà d n nhà c a t t quá. H i hômng qua nhà tôi ng ch i. Tôi h i ng mu n l y v hay không, nh mu n thì tôi làm

mai dùm cho ng. Theo th th ng h trai m i l n lên thì nghe mình h i nh v y thì hay m c c ; còn ông n y ng không m c c , l i c i nói r ng ng mu n v l m,

song không bi t con ai mà ch u g ng ng i nói.m bà l n, thi t tôi mu n làm tài khôn ch hai cô cho ng coi m t quá, song tôi

bà l n r y nên tôi không dám nói ra.- Ch n y nói k d hôn! Con gái c ng nh cái hoa, ai th y l i không mu n

ngó. Mình có con gái ai mu n coi thì h coi. G hay không g là t i n i mình, ch hcoi m t mà m t mi ng nào hay sao mà r y. Không h i chi âu, ch nói l i v i ôngcom-mi ó, n u mu n coi m t con hai thì tôi cho coi.

- , n u bà l n có lòng th ng nh v y, thì tôi nói l i v i ng. Ông còm-mi n y n nói vui v , tôi ch c bà l n h th y m t l n là bà l n th ng li n.

- Ch c ng bi t nhà tôi sang giàu mà ch có chút hai a con gái ó thôi. Tôich ng lo gì con tôi ngày sau nghèo c c, b i v y tôi không c n ki m r giàu, lo ki m

a t t , bi t l ngh a và có ch c ph n chút nh thôi.

60 t con bài t s c61 (commissaire), cán s cao c p hành chánh có tr n quy n quy t nh



- Bà l n nói nh v y thì ph i l m. Quan l n v i bà l n ã sang tr ng l i giàucó, bây gi có ki m thì l a ch x ng áng ch kén nghèo giàu làm chi. Thôi, tôi vtôi nói l i v i ông còm-mi nh coi ng tính l nào t i tôi b m l i v i bà l n hay.

- Ch nói l i v i ng, nh ng không dám n ây thì ng h n ch c b a nàogi nào r i tôi bi u con nh nó i ch cho ng lén coi m t c ng c.

- , b m bà l n tôi tính cho.Xên bài62 r i bà Phán Kim ra v , bà c ph tuy không nói c hai vi c y cho

hai con bi t, song bà có b ng lo nên n m gác tay qua trán, m t ngó ngay vào váchng, b suy ngh l m.

Sáng b a sau bà Phán Kim lên ch i n a. Bà c ph m ng r h t s c. B a naykhông r ánh bài, l i h i Phi Ph ng l y g i m i bà Phán Kim n m nói chuy n ch i.Hai cô v i Phi Ph ng i ra i vô, nói nói c i c i nh th ng bà c ph bèn bi u:

- y a vô nhà thêu i, làm gi ng gì mà chàng ràng hoài ó v y.y cô c a b c vào trong, bà c ph li n h i nho nh :

- Sao? Ch ã nói l i v i l i v i ông còm-mi hay ch a?Bà Phán l m c m ng i d y r i áp nho nh :- m bà l n h i hôm qua ng có qua nhà ch i, tôi có nói chuy n tôi có quen

i bà l n, tôi th y bà l n có hai cô con gái nên tôi ch cho ng i nói mà c i. ngnghe nói coi b ng v a ý l m. Song tôi bi u ng n nhà bà l n mà coi, thì ng nóithu nay ng không bi t cách coi m t v ra làm sao! L i bà l n là nhà quan nên ng

c c mà l i s , ng không dám t i. ng ng i ng c ch chi bà l n d t hai cô icoi hát c i l ng ng ng i coi m t thì ti n l m.

Bà c ph n m suy ngh m t h i r i nói:- Ông còm-mi mu n nh v y c ng c. Thôi, ch r ng t i th b y n y i

coi hát c i l ng i. B a ó tôi d t hai a nh tôi i, r i ch ch cho ng coi m t.Hai bà h n hò v i nhau ch c ch n r i bà Phán ki u t v . Chi u b a ó bà c

ph ng i n c m m i nói v i hai cô r ng bà có nghe m t ban hát c i l ng m i l iSài Gòn ào kép hay l m, nên bà tính chi u th b y d t hai cô i coi hát ch i v i bà.Cô ba nghe nói thì m ng r , nh y nhót, còn cô hai l i nói v i bà xin cho Phi Ph ng icùng cho vui.

Chi u th b y bà h i tr d n c m n cho s m ng bà s a so n i coi hát. L im gi chi u n c m r i, bà l n m t l y vòng neo chuy n chu i a cho hai cô

bi u s a so n. Cô hai bi u Phi Ph ng thay qu n áo mà i. Phi Ph ng nói r ng cô cótang nên không phép n ám hát. Cô nghe nói m t chau mày làm m t gi n m t

n, bà c ph th y v y theo ép u ng, c c ch ng ã Phi Ph ng ph i vâng l i ch ui.

Phi Ph ng b i u, d i ph n eo vàng eo chu i dùm cho cô hai. Hai cô u nc áo t en lót màu bông ph n, m c qu n l a tr ng, chân i giày thêu kim tuy n

i có mang v tr ng, l tai u có eo bông nh n h t th y xoàn, c ã eo dâychuy n còn qu n chu i vàng. M t c a hai cô nh có ph n và nh Phi Ph ng d i dùmthi t khéo nên n c da coi b t en; ng t mõ nh n r ng hô, trán th p, m t th t, không

62 x p bài ch m d t sòng bài t s c



bi t làm sao s a cho h t c b i v y hai cô m c áo qu n thi t t t, eo vàng chu ithi t nhi u, Phi Ph ng thi t c ng ã h t s c s a so n dùm, nh ng dung nhan c ahai cô c ng không c thanh nhã cho l m.

a so n cho hai cô r i Phi Ph ng m i vào phòng thay . Ban u cô mu n l ykh n ch ra mà b ch, song cô ngh vào coi hát mà b ch kh n tang e khó coi, nên cô

n m t cái qu n lãnh en m i, m t cái áo màu tr ng gà, i ôi giày nhung màu envà u i kh n màu khói nhang. V a b c ra c a bu ng, cô nh l i mình không có

n trang nên tay eo m t chi c ng, c eo m t s i dây chuy n nh c ng c;mà mình có m t ôi bông h t th y xoàn không l gi u hoài, nên cô tr vào c i ôibông h 63 c t, r i l y bông th y xoàn eo vô. Cô r a m t s ch s b i u vén khéo,ch không thoa son m ph n chi h t, song nh n c da cô tr ng , g ng m t cô

t t i, b i v y y ph c t m th ng mà xem thi t p .Phi Ph ng c m cái kh n b c ra, bà c ng ng i n tr u, li c th y s c m t

không vui, còn hai cô ngó s ng trong b ng khen th m nhan s c xinh p. Cô ba ngóth y ôi bông th y xoàn c a Phi Ph ng li n bi u c i a cho cô coi. Phi Ph ng vâng

i c i a cho cô xem, cô v i ôi bông c a cô thì m t m i m t n m, b i vì ôibông c a Phi Ph ng mua hai tr m r i còn ôi bông c a cô ba h i tr c mua có m ttr m hai nên sao bì k p. Cô l y ôi bông c a Phi Ph ng eo th thì th y v a n

a64, cô bèn trao ôi bông c a cô cho Phi Ph ng nói:- Ch cho tôi m n eo ch i r i mai tôi s i l i. Ch l y ôi bông c a tôi eo

i.Phi Ph ng c i r i l y ôi bông c a cô ba eo m t vui v nh th ng, không

phi n hà chi h t. Ba cô i kh n r i s a so n i. Bà c ph th y Phi Ph ng i kh nmàu nhang khói d i s c m t coi càng t i p, còn hai con mình i kh n tr ng mà

ng m t t i hù, ý bà s m t Phi Ph ng làm lu m t c a con mình, nên bà kêu PhiPh ng nói:

- Mày có tang khó mà i kh n màu n i gì. em c t i l y kh n c a tao mài.

Phi Ph ng không dám cãi l i l t t em kh n khói nhang vào c t r i l y kh na en c a bà mà c m trong tay b ng không vui, song ph i g ng làm cho vui lòng

ng i. Ch ng dè lên xe kéo, Phi Ph ng i cái kh n en nó d i n c da tr ng, nênng m t l i coi m n mòi m th m h n là i kh n màu khói nhang n a.

i r p hát, lúc vào c a, bà c ph i tr c, ba cô n i gót theo sau. Thiên h kng ng i ng i hai bên th y u day m t ngó. M y cô m c c nên h m t l m l i

mà i, còn bà c ph li c th y thiên h dòm ngó con mình bà l y làm vui lòng, nênchân th ng th ng b c mi ng chúm chím c i, m t ngó t phía có ý ki m coi bàPhán Kim v i ông còm-mi nh ng i ch nào.

ki m gh ch cho bà c ph và ba cô ng i yên r i, bà c ph còn ngó dòmphía tr c, ngoái ngó phía sau n a mà c ng không th y bà Phán.

63 bông tai g n phách, lo i m th i ti n s , Berstein64 v a v n



n tám gi r i, bà Phán choàng h u kh n en, ngoài l n i vào v i m tng i m c mát tu i l i n m m i và m t ng i trai u i nón r m, mình m cáo n xám, bà c ph bi t bà Phán i v i ông Phán và ông còm-mi nh nên b

ng, song b làm b tình c th y, bà ch bà Phán cho hai cô con và nói r ng: „Cóch Phán Kim i coi hát n a kìa! Ch n y c ng mê c i l ng n a ch !” Cô hai ngó

i ch không nói chi h t.Bà Phán l i g n, bà c ph kêu l i g n và ch m y cái gh tr ng ngang ó bi u

ng i. Bà Phán cúi u chào h i, còn ông Phán v i còm-mi m c dò s gh nên khôngth y chi h t. Bà c ph th y ba ng i d t nhau ra tu t phía sau mà ng i, cách bàcho t i ba hàng gh .

Ng i coi hát cho t i vãn, nói chuy n v i nhau không c day ngó nhau c ngt ti n nên bà c ph l y làm bu n b c quá. May lúc ra v , i v i nhau m t lúc,

khi ra kh i c a, bà Phán ch y l i chào bà c ph ti n d n ông Phán v i ông còm-micho bà, Phi Ph ng c ng b c l i chào ông Phán. Ông còm-mi nh li c ngó m y cô,mi ng chúm chím c i, ch không nói chi h t. Hai bà nói chuy n ít ti ng r i gi tnhau.

Sáng hôm sau bà Phán lên th a v i bà c ph r ng coi ý ông còm-mi nhdành cô nh , song ông ti c ng i xa cách m y b c th y ch a rõ, nên xin i coi hát

t êm n a, mà có i thì ông mua gi y dùm cho m t l t ng ng i g n th ynhau m i t r .

Bà c ph áp r ng:- , mu n i coi n a thì i, không h i chi. i coi n a coi nó hát nh th nào,

ch h i hôm nó vãn n a ch ng t c quá.Bà Phán th y bà c ch u thì m ng nên bà nói r ng:- m bà l n, v y tôi bi u ông còm-mi chi u nay ng mua chung ng

ng i chung luôn m t hàng gh . T i tôi em gi y lên tr c cho bà l n r i bà l n s i.Song có m t chuy n n y làm tôi ái ng i, là ý ông dành cô ba, tôi s quan l n không

ng lòng, b i vì ch a g cô hai không l quan l n ch u g cô ba.- Ôi, chuy n ó có sao. H h nói a nào tr c thì mình g a ó tr c,

ch h i âu mà ch .- , n u bà l n ch u nh v y thì ti n l m.Chi u b a ó Phi Ph ng xin nhà không i coi hát n a. Bà c ph ý ch ng

không mu n cho Phi Ph ng i nên bà nh n l i ngay và d n Phi Ph ng nhà coi nhà.Phi Ph ng c ng s a so n b i u d i ph n dùm cho hai cô nh hôm qua. Cô ba

ng m n ôi bông mà eo n a l i m n cái kh n màu khói nhang i.a èn bà Phán c m gi y lên a cho bà c ph , bà c ph l y ba cái

gi y và a ba ng b c l i cho bà Phán. Bà Phán không ch u l y b c song h i saoPhi Ph ng không ch u i. Phi Ph ng l c u th a:

- Cháu nh c u ng i lâu không c, nên cháu xin nhà.- Bà Phán nói mua d m t gi y bây gi làm sao?- , c, tôi v tôi m i ch b y Ch ng ch i coi ch i.

êm y coi hát m y ng i ng i ngay m t hàng gh ngoài u h t thì cô hai r ii cô ba, bà c ph , bà Phán, ông còm-mi, ông Phán, ch b y Ch ng. Bà c ph



ng i ngó ông còm-mi hoài, l i th y ng th ng li c ngó hai cô ng i chúm chím c i.Có khi ông còm-mi ng nói chuy n v i bà Phán thì bà c ph l i chen vào nói, hông còm-mi nói thì cô ba ngó trân trân, còn cô hai tuy không nói, song cô ng i im lìmlóng tai nghe.

Khi vãn hát v , i d c ng bà c ph thình lình vùng lên nói:- Ông còm-mi h i nãy i coi hát v i bà Phán n nói coi ph i th quá! Con nhà

ai âu mà g ng m t sáng r , m i bi l n mà thi u t i ch c còm-mi, thi t gi iquá!

Cô ba li n áp:- Ng i ó coi b có bà con v i dì Phán má h ?- Bà Phán nói ng g n ch không ph i bà con.Cô hai l ng thinh không nói chi h t.Qua ngày sau bà ph có ý trông, mãi n t i c ng không th y bà Phán lên nhà.

Cách hai b a sau bà Phán m i lên. Bà c ph v a th y xe ng ng ngoài c a thì b cra h i:

- Ch n y ch làm vi c gì h m nay ch tr n m t, sao không lên ánh bài ch i, ta n m nhà có m t mình bu n mu n ch t c?

Bà Phán tr ti n xe r i i vô, m t mày nghiêm ngh , ch không ph i h n h nhy l n tr c. Bà c ph m i ng i n tr u; bà Phán b ng , có ý nh mu n nói

chuy n gì nh ng ch a ch u nói. Bà c ph bi t ý, bèn kêu hai cô v i Phi Ph ng vàobu ng h c thêu.

Ch ng m y cô i h t r i bà c ph m i h i nh bà Phán:- Sao? Hôm nay ông còm-mi ng có nói v i ch ng tính làm sao hay ch a?

Quan l n c a tôi g n v a, có tính vi c gí thì tính ri t i ng ng v tôi nói l i v ing.

Bà Phán v a têm tr u v a nói:- m bà l n, ông còm-mi ng nói nghe k quá, b i v y h m nay tôi không

bi t ph i làm sao tr l i v i bà l n nên tôi không dám lên.- ng nói gi ng gì mà ch cho là k ? Tôi ã có nói v i ch ng dành a nào

ý ng, con hai c ng c ho c con ba c ng c. Tôi không ph i nh h v y âu,có con ph i i g cho c a l n r i m i ch u g a nh .

- m bà l n hôm tr c tôi t ng ng ành cô ba r i tôi m i nói nh v y, téra hôm nay h i l i thì không ph i ng ành cô ba......

- y ch bây gi ng mu n nói con hai hay sao? Mu n con hai c ng c,nói con hai thì d cho tôi h n, b i vì tuy h i nãy tôi nói v i ch nh v y, song ngh l icó con n u a nh có ch ng tr c thì a sau khó g l m.

- m bà l n, c ng không ph i ng ành cô hai. Ch chi ng dành cô hai thìph i quá, có vi c chi âu mà g i r ng k .

- a! v y ch ng ành ai? sao hôm tr c ch nói ng ành con nh r i xin icoi hát l i m t êm n a ng ng coi l i cho rõ ràng?

- m bà l n tôi t ng ng nói cô nh là cô ba, ch có dè âu êm sau r png l i h i tôi sao cô ó không i. Tôi ch ng h ng r i áp: „có hai cô i h t



ó“. Ông nói ông ành cô nh là cô kia ch ng y tôi m i hay là ng ành con cháutôi.

- Té ra ng mu n con Phi Ph ng hay sao? Sao ch không h i ng vì c nào màng chê ch nhà mà l i mu n y t ?

- m bà l n, tôi có nói ch ! Tôi nói con kia là con m côi, không có chng d a, bà l n th y v y bà l n th ng, nên m n l i ch i làm b n v i hai cô.

ng nói hai cô là con nhà giàu sang thi t x ng áng l m, ng không dám chê, songng ng ành con Phi Ph ng h n cô hai v i cô ba. Tôi gi n quá, không thèm nói

chuy n v i ông n a. Qua b a sau ng qua nhà ch i, tôi m i h i thi t l ng coi tính nào. ng c nói nh v y hoài. Tôi c t ngh a cho ng nghe, tôi nói cô hai v i cô ba

giàu có, n u ng c i thì ngày sau ng nh c, ch con Phi Ph ng là trôi sôngc ch , x ng áng gì mà c i nó. ng nói cha m ng giàu, không không thi u gì

ti n mà c n ph i c i v giàu n a.- Ôi! Th gì k quá, tôi không ch u g âu. Thôi ch ng nói n a. Thu

nay ng i t t ai l i i mu n y t c a ng i ta bao gi .Bà Phán th y bà c ph không vui nên t ra v . Bà c ph không c m l i

ánh bài nh m y l n tr c. Bà Phán v r i thì bà day m t vô vách mà n m im lìm,ai c ng t ng bà ng .

Lúc hai bà ng i nói chuy n nho nh v i nhau thì trong bu ng Phi Ph ng l y thêu ra d y cho cô hai thêu. Cô ba không thèm h c, th y m mình thì th m v i bà

Phán, mu n rình nghe coi nói chuy n gì, nên vào phòng ng , r i leo lên gi ng ktai vào k vách lóng nghe. B ván ch bà c ph ng i nói chuy n v i bà Phán sátngay phòng ng c a hai cô, b i v y hai bà nói v i nhau l i nào cô ba u nghe

t.Tuy bà c ph không nói ra, song cô ba th y tình ý thì c ng d bi t là ông

còm-mi nh mu n coi m t hai ch em cô. Nay cô rình nghe, y là ý mu n bi t tr ccoi ông n tính l nào. Ch ng dè cô nghe rõ ràng ng i y mu n Phi Ph ng còn chê

t c hai cô thì cô n i gi n t c mình r i l i sanh lòng ghen ghét Phi Ph ng, mu n ramà i Phi Ph ng xách gói i ra kh i nhà cho mau.

Ch ng bà Phán v r i, cô ba m i ch u leo xu ng. trong phòng dòm ra cô bath y Phi Ph ng ng ng i ch cô hai thêu kh n, cô li c m t háy m t cái r i b ith ng vào b p.

Th ng thay cho thân Phi Ph ng là ng i vô can, không hay bi t vi c chi h t,không dè bà c ph l p m u thi t k g con gái l y ch ng, và c ng không dè còm-mi nh chê con nhà giàu l i oái t ng ng i hèn h . Bà c ph không xét dùm,

y v sau bà em lòng ghét Phi Ph ng, không cho Phi Ph ng ng i n chung m tmâm n a, h nói v i Phi Ph ng thì bà vùng v ng qu u qu , không có chuy n gì

áng r y bà c ng r y, bà làm nh Phi Ph ng gi t ch ng c a con bà, song bà khôngnói cho rõ ra, c ôm p c u h n mà kh c kh .

Cô ba không thèm h c thêu h c ch v i Phi Ph ng n a, l i ki m chuy n gây ghi p áp t i ngày, b a nào Phi Ph ng th c d y tr thì cô m ng là gái h , h th y PhiPh ng c i thì cô chê là l l i. Cô m ng r i cô còn hót thêm v i bà c ph hay ngbà r y thêm n a.



Phi Ph ng d n lòng ch u nh ng l i r y la, nh ng m ng nhi c trót m y thángtr i. Cô n m êm ngh t i thân hèn, ph n b c, thì gi t l tràn tr . Có khi cô gi n cômu n ra kh i nhà bà c ph ng tránh l i n ng nh tránh l i ng cay, nh ng côngh cô là ng i không nhà, b ây r i cô bi t i âu l i cô th y cô hai Nguy t quy nluy n v i cô, theo an i cô hoài, nên cô gi d ng nh d i nh ngu, c ó ch u lì,không tính i âu h t.



I TH M I M T

ngày l d vi c mai dong r i, thì bà Phán Kim còn lên ch i nhà bà c pht vài l n n a. Bà Phán dòm coi ý bà c ph không ni m n nh khi tr c, t ng

bà ph gi n, nên bà không dám t i n a.Cách ch ng m t tháng r i, quan c ph d i ru ng v th m nhà th y bà

n theo kh c kh Phi Ph ng hoài thì ngài can gián. Bà c ph ch ng ph i ng ith ng h bà gi n thì không ai làm sao cho bà nguôi ngoai c. Bà ng ghét PhiPh ng, n u ng ai nói chi h t, thì có l l n l n lòng ghét c a bà phai l t d n h t

c. Quan c ph tuy bi t tánh bà, song không dè bà ghét Phi Ph ng, nên ngàii can; nh ng ngài can gián bà càng kh c kh h n, làm cho Phi Ph ng t c t i vô

cùng, r i tôi t trong nhà th y bà không tr ng, chúng nó c ng b t ch c khinh th côa.

Chi u hôm n h t ch thêu, cô hai Nguy t bi u cô i ch B n Thành v i cô ngki m ch mua. Cô ba Huê h t ph n d i m t nên c ng i theo mua ph n n a. PhiPh ng vào bu ng ng thay m t cái áo m i ng i v i hai cô. Bà c ph ngó th ybèn kêu m ng: „Ð ng có di n l m n a! C quen cái thói ng a hoài! H ra kh i nhàthì qu n n y áo kia“.

Phi Ph ng nghe r y thì h th n và l i s l t d t tr vào m c m t cái áo xuy n cn hai cánh ch , m c m t cái qu n lãnh c , còn chân i gu c ch không dám thay

giày.Ra ch mua ch xong r i, cô ba Huê bi u d t i ki m d u th m, ph n t t ng

mua cho cô. Phi Ph ng d t hai cô i vòng qua ng Espagne, t i ngang ti m h t tóc hi u „ n Minh Ti n Phát” th y trong t ki ng có d u th m th , ph n d i hi u, cô m i ng l i dòm coi r i h i cô ba mu n mua th nào. Có m t ng i

ch ng 17, 18 tu i không mang giày mang gu c gì h t, m c áo ba bà tr ng, qu n v ien, ch y ra m t l y d u l y ph n cho cô ba l a.

Cô ba Huê l a c m t ve d u m t h p ph n, tr giá c xong r i m i a choPhi Ph ng m t cái gi y b c n m ng ng trao cho h th i. Phi Ph ng a cái gi y

c cho tên trai y r i ng t i c a ch th i ti n, còn hai cô thì ra phía ngoài ng coi trong t n a. Phi Ph ng ngó vô trong ti m th y tên trai a ti n cho m t

ng i trai khác ng i trong, mình m c Tây, tu i trên hai m i, m t mày b t nggi ng in Duy Linh, cô nghi mà s l m nên không dám ngó cho k . Ng i m c Tây trong ó ngó ra th y Phi Ph ng thì s ng m t h i r i m t l y ti n th i c mtrong tay, x m x m i ra. Ra t i c a tay a ti n, còn m t thì ngó Phi Ph ng r i vùngnói r ng:

- a! em, em i âu trên n y làm chi, i v i ai?Hai ng i nhìn nhau n a m ng n a t i, lính quýnh không tr l i c. Duy

Linh th y Phi Ph ng áo rách qu n c , u tr n, thì l y làm l nên g ng g o h i ti p:- Em lên n y làm chi, i v i ai?



Phi Ph ng hi u Duy Linh th y mình qu n áo lang thang thì l m t; song côkhông l y ó làm x u h , cô mu n t thi t nh ng cô t c t i ngh n ngào nói không ra

c, nên cô r ng r ng n c m t r i áp:- Em lên trên n y ã n m sáu tháng nay.Duy Linh càng l y làm l nên h i ti p:- trên n y làm chi?- Anh ôi! Thân em kh l m; cha m em u khu t h t, gia tài s nghi p c a

em c ng b gi t h t, thân em m i ra nh v y.- a! Bác trai bác gái m t h i nào? Sao không cho tôi hay?Phi Ph ng nghe h i càng hêm t c t i; n c m t m ìa ch ng mu n nói n a,

thì cô ba Huê b c vào kéo cánh tay mà nói:- Ng i ta th i ti n r i hay ch a? Sao không ch u v , chuy n gì mà nói nhây

v y h ?Cô ba th y hai ng i u khóc, không hi u duyên c làm sao, nên ng ngó

ng. Duy Linh s Phi Ph ng i m t không h i h t chuy n c, nên ngó cô ba Huênói:

- Tôi xin m i cô vào ti m ch i, cho tôi h i th m con em tôi m t chút r i s v .i nói l ngh a l i d u ng t nh v y t ng ng lòng cô ba c, ch ng dè

cô ba nghe l i thì x m t nh n m nói c c c n v i Phi Ph ng:- Thi t ch không ch i v hay sao? Thôi ch l i ó tôi v tôi mét v i má

i ch coi.Cô nói m y l i thì quay qu b c ra ng.Phi Ph ng không bi t li u sao s cô ba v mét r i bà c ph sanh chuy n, nên

lau n c m t và h i Duy Linh:- Anh ây ph i hôn?- Ph i, ti m n y là ti m c a tôi.- Thôi, b a nào r nh em ra th m r i em s k h t vi c nhà cho anh nghe.

Th a anh em v .Phi Ph ng cúi d u xoay chân b c ra. Duy Linh l y làm au n trong lòng, có

nhi u vi c mu n h i nh ng vì Phi Ph ng v i v nên không h i c, túng th i raa và kêu h i v i:

- Em lên ây âu v y em?Phi Ph ng ngó ngoái l i áp: “Em trong Ch i?”Cô nói có m y l i r i i theo hai cô kia. Duy Linh ng l i c a ngó theo, trong

lòng au n d ng nh ai c t ru t x gan, b i v y ngó cho t i khi cô v t i góc chi qu o m t không th y hình d ng n a mà anh ta c ng còn ng ch n ng n t i ó

hoài không ch u tr vào.Duy Linh ang còn bàng hoàng ng ng n, b ng có ng i sau l ng thình lình v

vai anh ta h i r ng:- Làm gì ng ó?Duy Linh gi t mình day l i, th y hai v ch ng Ph c ng v i cô Hai Thanh

qu n áo nh n nha, kh n tua v l a, li n i m t bu n làm vui, ch p tay chào h i m i



t vào ti m. V Ph c ng th y cô Hai Thanh i vòng m y t ki ng xem hànghóa, th y th nào c ng t t, t cái nào c ng y, thì m con cô khen ng i vô cùng.

Ph c ng ng i u ng n c dòm coi cùng ti m r i nói:- y tháng nay chú không ghé ti m c, không dè bây gi cháu bán

nhi u quá. Hàng hóa trong ti m bây gi c ng áng b n n m ngàn ch ph i ít i gìsao.

Duy Linh c i áp:- Th a chú, cháu tính tháng sau cháu d p ch h t tóc tr ng ch thêm t

bán hàng.- t tóc không khá hay sao?- Th a c ng khá, song ch n r n quá nên cháu tính d p ngh y bán v t

khác cho d .- u mu n bán khác thì cháu ph i ra v n thêm n a.- ph i.- Cháu có v n hay không l i tính m l n thêm ti m n a?- Th a, cháu c ng còn d v n chút nh.Ph c ng th y làm l bèn kêu v nói:- y, má nó i; th ng n y nó buôn bán lôi thôi, m i có hai n m mà coi b nó

khá quá há. Nó tính m l n thêm n a a, má nó à. Ph c ng tr môi, kéo gh ng i áp r ng:

- Khá bao nhiêu ó mà m ng! Khá n i gì? H i ó tao bi u i làm vi c quan,ho c c i làm nh t trình c ng c, r i ta làm mai con Ki m cho, coi có ph i làmgiàu li n c hay không. Không nghe l i i sang ti m h t tóc, ã hai n m mà

ng ch a có ru ng v n ph xá chi h t, v y mà khá n i gì. M y n m nay thím dth ý nó hoài, h nói t i cháu thì nó phát ghét quá. Bây gi nó có ch ng giàu bi tch ng nào. Nghe nói th ng ch ng nó có t i hai cái xe h i.

Ph c ng vùng h i v :- À, hôm tr c má nó nói mà tôi m c khách nên nghe không rõ. Con Ba Ki m

nó có ch ng là con nhà ai âu v y, má nó? Ph c ng x a thu c r i áp:

- Con nhà giàu nào âu d i B c Liêu không bi t, nghe nói bây gi nó muanhà trong Ch L n. Mình h i con nh nó thi t bi t g c tích, b i vì hôm tr c con BaKi m ra to nh v i nó ch không có nói v i tôi.

Cô Hai Thanh li c ngó Duy Linh r i nói:- Th a, ch ng ch Ba Ki m tên là Tú C m, h i tr c Ch L n mà cha m

i B c Liêu. Cha ch ng ch l i ông huy n, ông ph chi ó không bi t, có ru ngnhi u, có nhà l u l n, ng b ch t h t r i ch ng ch m i xu ng lãnh gia tài. M ytháng nay em b c v mua nhà trong Ch L n r i m i i nói c i ch ó. Bây gi chsung s ng l m i âu c ng có xe h i h t th y, không i nào ch ch u i xe kéo.

Ph c ng ngó Duy Linh c i r i nói:- Nó ã giàu mà l i có ch ng giàu n a thì t nhiên nó sung s ng ch có gì là

. Cháu b y quá! Ch chi h i ó cháu nghe l i thím cháu ng nó thì có ph c bi tch ng nào! Cháu làm t nh ó nó có ch ng khác coi có u ng hay không?



Duy Linh g p Phi Ph ng mà không h i rõ vi c nhà c a c a cô c, nh t làquên h i ch ng cô âu mà cô lên trên Sài Gòn, nên ng b i r i trong lòng, tuyng i nói chuy n v i chú thím mà trí ngh vi c Phi Ph ng. Anh ta b ngoài thì ti pchú thím r t vui v , nh ng trong lòng thì trông chú thím v cho mau, ng có r nhrang suy ngh vi c c a mình. Ch ng nghe chú thím h i th m vi c buôn bán thì anhta còn vui v tr l i, n lúc nghe chú thím nh c t i vi c cô Ba Ki m thì anh ta l ylàm b t bình, nên vì b a nay trí l n x n d n lòng không c, nên tr l i có cáchqu u qu r ng:

- Ôi! Gái nh Ba Ki m có áng gì mà thím ti c hoài. Tôi ch a tính c i v , hch ng tôi c i v tôi có thèm c i gái nh cô v y âu.

Ph c ng nghe l i áp n ng n thì phi n nên áp:- Cha ch ! Cháu sang tr ng l m hay sao mà cháu chê con Ba Ki m? Thím s

cháu tìm cho n già c ng ch a c m t con v nh v y âu.Bà nói d t l i r i ng d y bi u ch ng con i v .

ch ng Ph c ng v i cô Hai Thanh v r i. Duy Linh ch p tay i qua i l itr c c a mà suy ngh . B i lúc chi u thiên h d p dìu, làm cho anh ta ph i tránhng i n y ng i n , l n x n không suy ngh vi c chi c, nên anh ta tr vào ti m

i i th ng lên l u n m ngh .ng h gõ sáu gi trên l u l m ngó bàn gh thì th y ng65 thôi, ch không

th y rõ. Duy Linh b c l i m h t m y cánh c a s , r i n m trên gh b , ch khôngch u v n èn lên. Anh ta nh t i Phi Ph ng thì bâng khuâng b i h i l th ng. Nh

i h i nãy c nói cha m ch t h t, gia tài c a cô h ã gi t. Ch t h i nào? M y ng itranh nhau xin c i cô ó, cô ã ng ch nào hay ch a? Ch c là ch a, b i vì m y ch

i nói cô u B c Liêu h t th y, n u cô có ch ng r i thì n u cha m cô ch t, snghi p tiêu, cô theo n ng d a bên ch ng ch lên Sài Gòn làm gì. À, à, có l tú tàiTh Hi p c i cô r i d t cô lên Sài Gòn làm vi c. Mà n u cô làm v tú tài ThHi p, d u nghèo hèn c ng còn th di n, ch không l nó cô n m c b n hàn nh

y. K , vi c n y thi t k ! Cô nói trong ch i, v y mà nhà ai? T c quá, h i nãyn x n quên h i vi c ó cho rõ. Còn cô i v i hai cô nào ó? Cô nh m nh n ó là

ai mà coi b Phi Ph ng s d v y? Bây gi Phi Ph ng coi b m h n h i tr c nhi usao cô m v y, t i trí r u hay là thân c c kh ? Ch c là cô r u l m b i v y mình v a

i h i th m vi c nhà cô thì cô a n c m t nói không c. Mình b y quá, hai n mnay mình ghét nên không thèm c nh t báo, ch mình c thì l nào không hay báchuy n m t, mà d u không c nh t báo i n a h mình g p ng i B c Liêu mình

i th m thì l mình c ng hay c. T i mình tính sai nên thành qu y. Ch chi lúcbác m t mình hay mình v th m, nh Phi Ph ng có vi c chi b i r i mình lo g giùmthì có l cô b t bu n r u. Cô có h a b a nào cô ra ch i thu t li n cho mình nghethì xong quá. Mình mu n bi t vi c c a cô li n bây gi , ng t bi t cô Ch i màkhông bi t ng nào, nhà ai, mà sao ki m c. Mình b x B c Liêu ra i m i cóvài n m mà nhân v t i d i d quá! Mình t ng Phi Ph ng giàu sang sung s ng

65 dáng nhìn xa không rõ



m ch có dè âu ngày nay thê th m th n y. N u cô ch a có ch ng, thì d p n y làp may cho mình l m.

Duy Linh ngh t i ó thì li n m c c th m, b i vì ng i ta ng ho n n n,mình ch a rõ vi c nhà c a ng i ta, mà ch a chi mình ã tính t i vi c tr m n m v ing i ta thì mính b y l m. êm y Duy Linh thao th c hoài ng không c, c

m suy tính, r i ao c Phi Ph ng ra cho mau, ng g p m t cho rõ h t m i vi c.Anh ta suy ngh t i vi c Phi Ph ng r i b t nh t i vi c cô Ba Ki m. Tuy anh

không có tình gì v i cô, song khi nghe cô có ch ng giàu sang thì ban u anh ta gi n.Anh ta gi n ây ch ng ph i ti c cô mà gi n; y là nghe ch ng cô giàu sang h n anhta; mà anh ta l i ngh tánh tình cô nh v y mà có ch ng c, y c ng là may cho cô,anh ta c i th m r i i m r ng l y cái gói c a cô g i h i tr c, em ra qu t h pqu t t cháy tiêu cái kh n và cháy luôn phong th c a cô, ch a xé nên ch ng bi t cônói gì tr ng.

Còn Phi Ph ng khi g p Duy Linh thì d t không nói ra l i, song cô ngh n ngàolà vì cô nh vi c nhà c a cô nên cô bu n ch không ph i th y m t Duy Linh màbu n. i d c ng cô ba Huê h i th m ng i thanh niên ch ti m ó là ai mà PhiPh ng quen, Phi Ph ng th m ngh không c n ph i nói vi c riêng c a mình cho ng ikhông th ng mình bi t làm chi, nên cô áp c t ng n r ng: „Anh ó m t x v itôi, quen bi t nhau t h i nh “.

Cô ba nghe tr môi r i d t nhau i b v nhà, không thèm nói t i vi c ó n a.Phi Ph ng t ngày g p c Duy Linh thì trong b ng m ng th m, nên l ra s c vui

l m. êm y Phi Ph ng n m suy ngh bây gi mình không còn cha m bà con chit, Tú C m tuy x ng là anh mình, song mình không ch c có ph i là anh hay không,

mà d u thi t là anh i n a, anh ã b t m i t duyên c a mình, cái oán y còn ôm ptrong lòng mãi, không tài nào mà g n g i anh c. Anh Duy Linh tuy không ph ibà con mà t thu nay anh th ng mình nh em ru t, mình c ng th ng nh nhanh c ; m y n m mình g p ho n n n nh không hay, h i chi u mình m i nói s ítti ng cho anh hi u vi c kh c a mình thì nh a n c m t. Ch c là nh th ng mình

m. V y bà l n ây kh c nghi t mình không c thì mình ra ti m n n n xin i nh, không s gì n a. Anh em t nh chí l n th ng yêu nhau l m, có lý nào

mình g p ho n n n mà nh không giúp mình. Phi Ph ng suy ngh có b y nhiêu óthì ng quên.

Sáng ngày Phi Ph ng th c d y g u, nh s mình g p Duy Linh hôm qua thìtrong lòng h n h , tính tr a r nh ng xin phép i ra ch ng th m Duy Linh thu t m i chuy n kh n o c a mình cho nh nghe. trong bu ng b c ra li n l y mà thêu. Cách m t h i hai cô th c d y r a m t r i cô hai ng i thêu v i Phi Ph ng,còn cô ba b i th ng xu ng nhà b p ki m n.

Phi Ph ng v i cô hai Nguy t ng i thêu, nói chuy n nho nh v i nhau, khi ngónhau c i, khi giúp nhau rút ch , coi b t ng c l m.

ng h treo ngoài tr c ngõ gõ tám gi , quan Ð c Ph v i bà l n th c d y ira. Phi Ph ng ch m ch lo thêu không dám nói chuy n n a.



Bà l n ra ngoài ng i n tr u, còn quan l n ng i bên gh hút thu c. Cô ba huênghe m th c d y d i b p x m x m i lên, th y Phi Ph ng ng i thêu thì li c háy

t cái r i i th ng ra ngoài tr c ng i d a ng ng n m t bên bà c ph .Cách ch ng bao lâu quan Ð c Ph kêu nói:- Con Phi Ph ng âu ra cho tao h i m t chút.Phi Ph ng d r i l t t i ra. Bà c ph day ngó cô ta mà nói r ng:- Tao t ng m y là con nhà t t nên tao m n m y tr c là t p con tao thêu

thùa, sau n a ch i v i nó cho có b n....Tao không dè m y là h , tao ngh m ytháng nay tao cho con tao g n g i m y th t là h danh giá c a hai con tao quá. Thôi,tao không b ng lòng cho m y trong nhà tao n a, b i vì m y m y làm g ng x ucho hai con tao ch không ích gì. M y v v i ch Phán Kim hay là v i ai tùy ý, mi nlà ra kh i nhà tao thì s trai gái, ch trong nhà tao thì không c phép. M y thángtr c tao ã phát ti n cho m y r i. Còn ti n công tháng n y ây, m y c m l y vàvào gói qu n áo mà i cho mau.

Quan l n nói và m i ng b c trên bàn, Phi Ph ng khi m i nghe m y câuu thì ch ng h ng, ch ng nghe h t thì t c gi n h th n, m t lòa c ngh n, không

nói chi c, ch ng l y tay b m m t mà khóc. Cô ba Huê ng i d a l ng vào váchng r i ngó Phi Ph ng c i. Cô hai Nguy t nghe nh ng l i nói l tai nên b c ra

a c a bu ng mà nghe, ch ng th y Phi Ph ng khóc thì cô ng lòng nên c ng ac m t.Bà c ph th y Phi Ph ng khóc thì n t r ng:- Tao nói oan cho m y l m hay sao mà khóc? Thôi, ng có làm b m t chánh

chuyên. Tao không cho n a âu, ng có khóc cho u ng công.Phi Ph ng g ng g o th a nho nh :- m bà l n, con trong nhà bà l n m y tháng nay con ch a h b c chân ra

i ch i m t mình l n nào, i âu c ng có bà l n ho c hai cô i chung v i con. Contuy thân ph n nghèo hèn, song con c ng bi t tr ng danh ti t c a con, ch ng hi u vì

nào bà l n l i r y con.Bà c ph áp:- Th b u m y còn danh ti t n i gì, ng nói danh ti t tao m c c l m nào!Phi Ph ng nghe l i khinh b thì gi n xanh m t nên lau n c m t r i nói:- m bà l n xin bà l n ngh mà th ng thân ph n con nhà nghèo. Con nhà

giàu sang v i con nhà nghèo hèn tâm tánh c ng n t na nh nhau, có khi con nhàgiàu h mà có khi con nhà nghèo khá, ch nào ph i con nhà giàu khá h t, còn connhà nghèo h h t âu. Làm thân con gái ai không bi t tr ng danh ti t là gì thì t inghi p cho con bi t!

Bà c ph nghe tr l i thì bà càng gi n, bà n t:- Ý m y mu n nói ng t i con tao ph i không? Con tao h ch nào thì m y

ch ra i, n u m y nói kh ng thì tao m y kh i tay tao.- m bà l n, con nghe bà l n nói nh v y con m i phân tr n ph i trái cho bà

n nghe ch con âu dám nói ng t i hai cô.- Bây gi m y mu n gây v i tao hay sao nè!



- m bà l n, xin bà l n th ng dùm thân con, b ng con thi t mà bà l n giati ng d cho con hoài thì t i nghi p cho con quá.

- y nói m y chánh chuyên, sao chi u hôm qua m y i ch v i hai con taop trai m y ghì l i nói chuy n r i khóc lóc n a, mà m y g i là chánh chuyên. M y

mu n l y ai thì m y l y tao c n m y làm chi, song tr c m t con tao mà m y nóichuy n v i trai nh v y tao không b ng lòng. Tao không mu n m y làm g ng x ucho con tao, m y hi u ch a?

Phi Ph ng ch ng h ng nên ngó ngay bà c ph áp r ng: „B m bà l n, ng inói chuy n hôm qua v i con ó là anh bà con v i con, ch ph i ai l hay sao mà bànghi cho con t tình v i h . Hôm qua con g p h i th m có m y l i ch có nói chuy nchi âu. Xin bà l n h i th coi cô hai con nói chuy n gì“.

Cô hai Nguy t b c t i nói r ng:- Th a má, ch có trai gái v i ai âu. Hôm qua ba a l i ti m h t tóc mà mua

u và ph n cho con Huê. Ch ng tr ti n ng i trong ti m em ti n ra th i ngó th ych thì ch ng h ng h i lên Sài Gòn làm chi. Ch nói cha m ch ch t h t, bây gi chnghèo kh lên trên n y , r i d t nhau i v , ch có nói ti ng chi âu mà nghi ch traigái v i ng i y. Má ng nói nh v y oan c cho ch t i nghi p.

Cô ba Huê tr n m t áp:- Ch mà bi t gi ng gì, nên xen vào cãi l . Hôm qua tôi l i g n nó tôi th y rõ

ràng hai ng i nói chuy n r i khóc. N u không ph i trai gái v i nhau, sao ng khítt bên nhau, r i nói chuy n l i khóc n a?

Cô hai m ng l i:- y có tài k v ch u n y u kia hoài. Ch ng m y ch t cái mi ng c a

y b dòi nó c tr c h t, b ng không thì qu s nó r ch cho t i mép tai.Cô ba Huê b m ng nhi c không ch u nh n thua nên m t chu mi ng áp:- Ch ng có binh. Ch mu n theo h ó thì theo iBà c ph th y hai con r y v i nhau thì bà can:- a! Chuy n c a ng i ta bây gi ch em c a bây r y v i nhau hay sao? Ng

hôn!Quan c ph ng i l ng thinh ngó ngay ngoài tr c sân, d ng nh trong nhà

không có vi c chi h t.Phi Ph ng b c l i ch p tay th a v i bà c ph :- Thân con tuy m n m c d u, song con c ng bi t ch ph i ch qu y, ch

u ch t t. M y tháng nay con nh bà l n th ng xót, cho con nhà mà nh h tm d , n y con nguy n ghi lòng d u th nào con c ng không dám xao l ng. Xin

bà l n nh l i coi m y tháng nay bà l n r y rà m ng nhi c con có dám t l i thanphi n hay không, con ngh vì ph n con côi cút bà l n th ng t ng nên m i r y la

y b o, l nào con dám phi n. Hôm nay bà l n không dùng n a, bà l n bi u m tti ng thì con ph i i li n, con âu dám cãi. Bà l n nghe chi l i ng cay c a cô ba mà

ng nhi c con, làm cho con h th n v i tôi t trong nhà con ngh thi t con bu nquá!



Phi Ph ng nói t i r i ng ng l i ó, có ý trông coi bà l n nói th nào. Bà l n bi ti nói n ng n h i nãy c a mình là gi n h n r i nói bõ ghét, nên ng i l ng thinh

không bi t tr l i sao cho xuôi.Phi Ph ng th y v y khi th m bèn nói ti p:- m bà l n, h i cha m con sanh ti n có ng i r n d y che ch ch ng nói

làm gì. T ngày cha m con b khu t r i thân con d t l c nghèo kh b v không cònai dìu d t, thì con c n ph i lo làm sao mà gi tròn danh ti t l m, ch con âu dám l

nh, ngh vì ng i ta giàu sang, d u có h i n a thì ng i ta l y c a mà che yc, còn ph n con nghèo hèn, con không có v t chi quý, thì con ph i tr ng danh

ti t, ng l y ó mà i v i ng i giàu. B m bà l n, ch con kính tr ng, mà bà l nkhông dè, h i nãy bà l n khinh b quá, nên con i áp nhi u l i th t kính v i bà

n, v y con xin bà l n r ng l ng th l i cho con.Bà c ph bi t Phi Ph ng nhi c bà, song bà không ki m c l i i áp nên

bà l ng thinh hoài. Phi Ph ng ng suy ngh m h i r i th a r ng:- m bà l n, xin phép bà cho con i.Bà c ph áp:- Thì tao ã bi u h i nãy r i còn xin phép xin t c gì n a.Phi Ph ng th y bi t bà l i c c c n, ch không quen gi ng thanh nhã, nên chúm

chím c i r i i quay qu vô bu ng x p qu n áo b vào gi xách. Cô hai Nguy t itheo vô bu ng h i nh Phi Ph ng:

- Bây gi ch v nhà dì Phán hay là ch i âu.Phi Ph ng áp:- th ng th ng r i tôi s tính, ch bây gi tôi ch a bi t i âu.Cô hai nói:- Ch âu c ng v y, lâu lâu vào th m tôi nghe ch . N y, ch ng ch nh t

nh âu thì g i th cho tôi nghe hôn.Phi Ph ng th y cô hai có lòng quy n luy n thì ng lòng, nên m t mày bu n

xo. Cô v a x p áo qu n v a áp:- Cô có lòng th ng thi t tôi c m c cô l m. Song tôi e tôi i r i mà tr vô bà

n không vui. V y th ng nhau xin cô b ng; d u xa cách nhau d u ngàn n m ia tôi c ng không bao gi quên tình h c c a cô. Thôi, cô l i m nh gi i.

Phi Ph ng xách gói i kh n ra ngoài ch p tay xá quan l n bà l n, t giã cô ba,tr vào nhà sau t giã tôi t , r i m i i. Cô ra t i c a, bà c ph dòm th y còn m i

ng b c trên bàn m i kêu cô hai bi u c m ra mà a cho Phi Ph ng.Phi Ph ng không mu n l y b c y, nh ng ngh vì ti n công c a mình ch

không ph i ti n cho, mà cô hai c m a n u mình không l y s cô bu n, nên m i l y ti n vào túi r i t già cô hai.



I TH M I HAI

Phi Ph ng ch y ã c m t khúc ng mà m t c ng ch a h t s c gi n. Banu cô tính i th ng ra ch ng thu t h t vi c kh n o c a mình cho Duy Linh

nghe, r i xin Duy Linh cho trong ti m, ho c coi sóc c m n c, ho c biên chép ssách tr c m c t yên thân, sau kh i b khinh b n a.

Ra kh i g n t i ch cô l i ngh bà c ph nghi cho mình có t tình v i anh DuyLinh, h mình ra ti m anh Duy Linh mà , thì h oán quy t, ch h không thèmnghi n a. Mình trong s ch thì mình bi t, mà làm thân con gái không nên làm vi c gìmà n n i ng i ta d ngh , nh t là danh ti t mình ph i gìn gi cho k l ng m i

c.Cô ngh nh v y nên cô bi u xe qu o v nhà ông Phán Kim. Nh t i nhà ông

Phán Kim cô l i ngh mình v ây ch c bà Phán không vui. Mà vui hay bu n mìnhng ch ng lo cho l m, bây gi có anh Duy Linh, n u bà Phán th ng thì mình ,

còn nh bà không th ng t ng, bà i thì mình ra ti m anh Duy Linh. Cô l i nghbây gi ph i v nhà bà Phán; v thì th ng th ng s v , làm gì g p l m v y, mìnhghé th m anh Duy Linh, thu t chuy n nhà c a mình cho nh nghe r i s v , t ng

ng không mu n.Phi Ph ng bi u xe kéo quay u tr l i ch . Xe ng ng ngay tr c c a ti m h t

tóc, cô leo xu ng móc ti n ra tr . Duy Linh ng i trong ti m th y d ng Phi Ph ng l tt ch y ra m ng r . Anh ta ngó Phi Ph ng, th y s c m t không vui, và l i c p m ti , thì có b ng lo.

Phi Ph ng tr ti n xe r i thò tay xách gi . Duy Linh h i:- Em có cái gi gì y? a cho qua xách cho.Phi Ph ng ngó Duy Linh và nói gi ng r t bu n th m:- Gia tài s s n c a em bây gi ch còn có b y nhiêu ó thôi.Duy Linh nghe r t ng lòng, s a n c m t ngoài ng thiên h th y nên

không dám ngó Phi Ph ng, ch thò tay xách cái gi r i i th ng vào ti m. Phi Ph ngi theo không nói chi h t.

Bu i s m mai thiên h vào ti m mua li n li n, Duy Linh ngh t i ch ókhông ph i là ch nói chuy n v i Phi Ph ng c, nên cái gi gi a t ti n r i m iPhi Ph ng i theo lên l u.

Duy Linh m h t m y cái c a s r i quét ván m i Phi Ph ng ng i. Anh ta kéogh ng i g n ó m t li c ngó Phi Ph ng song lòng au n vô cùng. Anh ta th y PhiPh ng l y kh n ch m n c m t hoài, bi t cô t c t i l m nên không n h i, c ng ingó vào vách t ng, m t nháy lia l a ng i n c m t vô trong, mà nháy ri t r inó nh gi t xu ng m t, túng th ph i l y kh n ra lau. Cách m t h i Duy Linh th dài

i: „Hôm qua em nói hai bác m t h t, gia tài c a em b chúng t, hai bác ch t n mnào, au b nh chi, còn gia tài em làm sao t c?”

Phi Ph ng khóc và thu t h t u uôi cho Duy Linh nghe, thu t cho t i chuy nTh Hi p b c tình i c i v khác, là s h th n au n t c t i nhi u h n h t c acô mà cô c ng không d u.



Duy Linh nghe t i tên Tú C m thì ch ng h ng, vì m i h i hôm qua nghe cô HaiThanh thu t chuy n cô Ba Ki m l y ch ng, có nói ch ng cô Ba Ki m tên là Tú C m,con c a ông ph hay ông huy n gì ó d i B c Liêu, cha m ch t h t m i h ng giatài, ch c là anh n y ch không ai xa l . Tuy anh ta nghi nh v y, song không nói choPhi Ph ng bi t, b i vì Phi Ph ng không quen v i cô Ba Ki m, mà c ng không a Tú

m, d u nói ra c ng không ích gì.Lúc Duy Linh nghe Phi Ph ng thu t l i chuy n Th Hi p b c tình th y cô m t

t gia tài thì b i c i c i v khác, thì anh ta t c gi n, r i tím ru t b m gan.Ch ng anh ta nghe Phi Ph ng nói: „Mà em ngh em gi n Tú C m ch không gi nanh Th Hi p b i vì n u anh Tú C m ng có ki n mà t gia tài c a em thì c nduyên em có l d nh v y âu, t i nh t h t s nghi p c a em nên anh ThHi p m i i c i v khác“.

Duy Linh hi u ý Phi Ph ng còn th ng Th Hi p l m, mu n v ch ch qu y c aa b c tình ph ngh a cho Phi Ph ng nghe, nh ng ngh ch chi mình trong s ch,

không có ý gì v i cô thì mình l y tình anh em mà phân gi i ph i trái cho cô hi u,ng t mình có lòng yêu tr m mình th y Th Hi p h u th i c th mình sanh lòngghen ghét, n u nay mình chê Th Hi p qu y, s e l i nói c a mình không côngchánh ch ng?

Phi Ph ng c ng l n l n thu t luôn chuy n mình mu n tránh x B c Liêu lên SàiGòn u nhà ông Phán Kim xin vào tr ng ng h c. Ch ng dè h c không cmà b c ti n ngày càng hao mòn nên ph i i v i ng i ta mà d y thêu, h hành h

m thân, r i s m mai h còn nh c m danh ti t n a, nên t c gi n b i ra ây.Duy Linh nghe rõ u uôi thì ng i l y tay ch ng trán m t h i r i nói:- Có l c ng t i qua nên thân em m i c c kh nh v y. Ch chi qua c B c

Liêu, lúc em m t cha m t m và tiêu tan gia tài r i thiên h tr m t thì có qua...!Duy Linh nói coi b ch a rõ ý, b coi nh h th n, nên b n a câu không ti p.Phi Ph ng áp:- Thi t anh t quá! Anh b x mà i không nói tr c cho em hay, m y n m

nay anh c ng không g i th t chi h t. Ch chi m y n m tr c có anh B c Liêu thìch ng nh ng là cho em mà có l s bu n r u c a em c ng b t nhi u. Mà ph i embi t anh ây thì hôm em lên trên n y em ghé qua mà v i anh ti n quá; i u

i ng i ta làm chi ph i mang n h . Còn t i làm sao anh b x B c Liêu, âu anhnói cho em nghe th ; hai n m nay anh làm vi c gì, anh làm sao mà có cái ti m nh

y ây?Duy Linh nói d i r ng t i nhân v t B c Liêu k ti n, ng i th , h hi p

áp anh ta, nên th t chí m i b x l làm n. Anh ta thu t vi c lên Sài Gòn ban ulàm ph bút nh t báo r i m i mua ti m h t tóc. Anh ta thu t h t, duy có s cô BaKi m quy n luy n trao th gh o ch c thì anh gi u bi t không ch u nói ra, không ph ianh ta không th t tình, y là t i anh ta ngh m t là không nên thu t vi c tr ng gió cho

t ng i con gái t t nghe, hai là mu n gi danh ti t cho cô Ba Ki m tr n v n, nênanh ta không n nói.



Nói chuy n v i nhau n g n 11 gi mà không hay. Duy Linh th y th ng Clên m i n c m li n ng d y, ngó Phi Ph ng, cô c ng li n ng d y, không nghe

i th nh chi h t r i hai ng i cùng nhau i xu ng m t l t.Lúc ng i n c m, m t Phi Ph ng không còn s c bu n n a, Duy Linh nói nói

i c i coi b thi t là vui v song n u dòm c p m t cho k thì bi t trí anh ta lonhi u. Thình lình Phi Ph ng v t nói:

- u bây gi em c v i anh thì ch c em h t bu n n a.Duy Linh bi n s c, l t t b ng chén xu ng và nhìn ra c a và h i:- y ch bây gi em tính i âu?- Trên n y em ch quen v i m t nhà ông Phán Kim, ch có quen nhà nào n a

âu, v y em ph i tr v ó mà u. Bà Phán ý coi không th ng em cho l m, songbây gi ch chi anh có v r i thì em ây v i anh ti n quá.

Duy Linh bu n b c h t s c, mu n nói v i Phi Ph ng n u bà Phán Kim khôngvui thì anh ta d t vô C u Kho mà g i cho v ch ng Ph c ng, song anh ta li nnh v ch ng Ph c ng là ng i tr ng b c ti n ch không tr ng ng i ph i, n uPhi Ph ng vào nhà y c ng ch c không kh i c c trí nh c lòng. ã v y m i hôm quathím ã gi n mình v chuy n cô Ba Ki m, n u d t Phi Ph ng ra s thím không rõ c ndo, thím nghi ng xiên x o thì l i càng nh c danh ti t c a Phi Ph ng n a. Anh tangh nh v y nên không nói vi c ó, l i nói r ng:

- u bà Phán có khó cho m y i n a em c ng ph i rán n nh n mà r isau v s tính, ch bi t là sao bây gi .

Phi Ph ng ch i cho n b n gi chi u m i s a so n v nhà ông Phán Kim.Khi cô l i xách gi thì Duy Linh thò tay vào túi l y m t t m gi y b c hai ch c ngvà nói:

- Em l y vài ch c ng b c ây b túi mà xàiPhi Ph ng c i mà áp r ng:- Cám n anh, anh c t i; em có xài vi c gì âu. Em còn n m ch c ng b c

trong túi ây.Phi Ph ng v a b c lên xe kéo thì Duy Linh ch y l i, tay v n vè xe, m t ngó Phi

Ph ng nói r ng:- Em bây gi ch ng còn ai bà con thân quy n h t. Anh ây tuy ch ng ph i

ru t th t; song t nh chí l n g n g i nhau, nên anh th ng yêu em ch ng khác nàotình huy t m ch. Em là ph n gái t Sài Gòn n y thiên h yêu ma l m v y anh d nem h có vi c chi c c lòng nh c trí thì c n ây nói cho anh hay, anh s h t lònggiúp , ch ng ái ng i chi h t. Em mu n làm vi c chi c ng ph i nói cho anh hay

ng anh ch b o cho; còn nh em h t ti n tiêu xài thì c ra ây l y, anh tuy khônggiàu, song có l c ng nuôi em c.

Duy Linh d n r i li n b c dang ra. Phi Ph ng cúi u t gi và bi u xe ch ylên ng B c Hà ng i ngó ngay tr c m t, mi ng chúm chím c i m t mày h n hcoi b không lo r u chi h t.

Phi Ph ng v a ng ng xe th y bà Phán ng tr c c a, tay ch ng n nh, tay tráia thu c và h i:

- i âu mà t h i s m mai cho t i bây gi m i v t i ây.



- , th a cháu ghé th m ng i anh cháu ngoài ch .- Th ng ti m h t tóc ó ph i hông?- Th a, ph i. nh là ch ti m, ch không ph i nh v i ti m h t tóc. Ai nói

i bác mà bác bi t cháu quen v i ti m y.- i s m mai bà c ph sai tr m i tao vô bà nói h t công chuy n cho tao

nghe tao m i hay, ch không thì tao âu có bi t âu mà nói.Phi Ph ng xách gi vào nhà c t r i nói v i bà Phán r ng:- Th a bác, tuy cháu bây gi nghèo nàn ph i xu t thân i làm thuê làmn, song cha m cháu v n là nhà l ngh a, mà cháu c ng có n h c chút nh, l

nào cháu không bi t tìm ng ph i mà i, th y n o qu y mà tránh. Bà c phng con nhà giàu sang nh con b ó m i nên, còn con nhà nghèo hèn thân ph n

nh cháu ây u h h t th y, nên bà nói l i nh c nhã cháu quá, cháu không ch ui. V y cháu xin bác cho cháu u ít ngày, ng cháu ki m ch khác cháu may

n ho c d y h c, ch v i bà th t cháu không th nào c n a.- Mày mu n n a hay là mu n thôi thì t ý m y ch tao ép làm sao c.

Song bà l n nói chuy n m y nhi u l m, ph n i em m y i tao nói m y là cháutao, nên bà l n nói ó c ng nh l i m ng v n, làm tao ng i nh t nh t h t s c.

- Th a bác, bà l n nói cháu có t tình v i anh ch ti m h t tóc ó ph ikhông?

- .- Thi t tánh bà l n khó quá! H i s m mai cháu gi n, cháu có nói nhi u l i

ng n không bi t b có gi n cháu hay không?- Bà l n gi n m y l m, cô ba c ng v y, tr ra cô hai và quan l n không nói

ti ng gì h t.Hai ng i nói chuy n t i ó k ông Phán v .Phi Ph ng l t t i coi d n c m n. T i l i hai v ch ng ông Phán kêu Phi

Ph ng l i h i cho rõ coi bà c ph l y c gì mà r y, và h i Duy Linh là bà con g nhay xa. Phi Ph ng em h t chuy n d t hai cô i ch g p Duy Linh r i v sáng nay bà

c ph r y làm sao, u thu t rõ ràng cho hai v ch ng ông Phán nghe. Cô c ngthu t c n c c c a Duy Linh tuy không ph i bà con, song t nh ã g n nhau nênthân nh anh em ru t. V ch ng ông Phán nghe rõ u uôi, bi t Phi Ph ng khôngcó b ng xiêu x o, nên không r y la chi h t.

Phi Ph ng thu t chuy n v a m i d t thì th y ông còm-mi nh m c mát,mi ng ng m thu c ngoài b c vào, cô l t t ng d y cúi u chào và qu y qu

i ra nhà sau. Ông còm-mi ng ngó cô trân trân, ch ng cô vào khu t r i m i h i nh ông

Phán:- Cô nào ó?- Con cháu tôi.- Cháu kêu b ng chú hay b ng bác, d ng hay c u?- Không, nó là con ng i anh em b n c a tôi.- A há!....C âu mà tôi coi gi ng cô i coi hát v i bà c ph hôm tr c d

y?



Bà Phán c i áp r ng:- Nó ch ai!- Úy! V y hay sao? Té ra cô n y d y hai con bà c ph h c ó sao?- Ph i.- quen v i ông bà sao t hôm ó t i nay ông bà không nói cho tôi bi t.- Tôi nói nh m ông không c ích gì.- Có ích l m, ch sao bà l i nói v y! B a nay cô ra ngoài n y làm chi ây?- Nó gây v i bà Ð c ph , không ch u d y h c n a, nên nó m i v ó.- Cha ch ! May d hôn!Còm-mi nh c i ng t r i ti p:- Tôi nói may cho ông bà ch ch a dám nói may cho tôi. Hai ông bà không có

con nên bu n, nay có cô v ây, ra vào h h , làm cho ông bà vui, v y là may chsao.

- Ông khéo nói ùa.- Không, th a tôi nói thi t ch . Mà cô n y cha m còn hay không, nhà c a

âu, anh em m y ng i, xin bà nói cho tôi nghe th coi.- Ôi! Ông h i c n c c ng i ta làm chi?- Không, tôi h i cho bi t v y thôi, ch có ý gì âu.Ông còm-mi không h i th m vi c Phi Ph ng n a, day qua nói chuy n ch i v i

ông Phán t i 11 gi khuya m i ch u v . T y v sau m i êm ng u qua nhà ôngPhán Kim ch i luôn luôn, b a thì mua bánh mì trái ãi, b a l i m i i coi hát. B anào m i i coi hát, ông c ng c y bà Phán Kim m i luôn Phi Ph ng, nh ng PhiPh ng tánh n t dè d t, h có ông còm-mi thì ch ng b c ra nhà ngoài, mà l n nào

i i coi hát cô c ng t , khi thì gi nh c u, khi thì v au b ng.Tuy b a u bà Phán không ch u d n lai l ch c a Phi Ph ng cho ông còm-mi

nh bi t, song l n l n ch c t i bà th y ông còm-mi nh n xài r ng rãi, b ngkhông thì c ng t i bà vô ý, nên vui mi ng bà em h t lai l ch c a cô khai v i ng ikhông sót m t m y.

Ban u ông còm-mi nghe nói con ông Huy n Hàm Tú Phan d i B c Liêu,giàu m i n m góp n 50 ngàn gi lúa thì ông ch ng h ng nên h i th m hoài.Ch ng ông nghe nói cha m cô ch t h t, gia tài c a cô b ng i anh c ki n l y h t thìông suy ngh nói r ng:

- Ph i r i! H m nay tôi nghi nh m l m! Có nh v y cô ta m i thân ra v y, chcó l nào con nhà nghèo i m n mà t ng m o oan trang ng ng i y u u

n th . Ng i nh v y mà b ho n n n ngh thi t u ng quá, bà Phán h ?Bà Phán ý mu n nói làm cho tr ng thân danh c a Phi Ph ng nên bà áp:- i tánh nó c ng c i, không ch u qu t h anh nó, nên nó c c kh ch n u nó

ch u tr v v i anh nó thì nó lên xe xu ng ng a k b m ng i th a, sung s ng bi tch ng nào.

Có b a ông còm-mi qua ch i, ông gi i ti u ti n ng i th ng ra nhà sau choth y m t Phi Ph ng, Phi Ph ng h th y ông vào trong thì ng d y chào h i nhth ng, mà chào r i cô c ng i may, ho c ng n u, ch không th y trai l t t tr ntránh nh gái khác. Ông còm-mi th y v y càng a i vào nhà sau l m.



Ông Phán Kim tuy không nói ra, song ông th ng ý coi ch ng c ch c aông còm-mi nh. Ông th y ông còm-mi không r i nhà ông, hay quy n luy n bàPhán, mà l i hay i ra nhà sau hoài thì ông có b ng lo, nên êm n ông d n v :

- Anh Huy n Hàm h i tr c tuy không có bà con v i mình, song anh em bi ti nhau lâu, nên th ng nhau c ng nh anh em ru t. Nay con nh t i v i mình,

nó còn kh d i, v y mình ph i coi ch ng coi i không nên làm vi c qu y, b i vìnó trong nhà mình, n u nó h thì mình c ng không t t gì. H m nay tôi coi ngcòm-mi quy n luy n nhà mình l m. V y mình ph i gi cho k l ng. N u ng cómu n con Phi Ph ng thì ng ph i th a v i cha m ng hay r i c y mai nói mà c i,

ng không thì thôi. ng nói m y i n a c ng ng nghe l i mà d d con n ,không nên âu.

Bà Phán áp:- Ông t ng tôi d i l m hay sao mà ông ph i d n? Ông ó m c tôi. Tôi coi

ý ông còm-mi ng mê Phi Ph ng l m. ng có ch c ph n l i nhà giàu; n u con PhiPh ng ng ng thì nó có ph c bi t ch ng nào. V y tôi l p th ng cho ng c inó ng cho nó có ch n ng d a sung s ng t m thân. Hôm tr c ng ch a bi t lai

ch c a nó, ng th y nó i coi hát v i hai a con bà c ph mà ng ã ành r i;tôi nói nó là a d y thêu ch không ph i là con quan c ph , ng c ng ch u c i

a, nói r ng ng là con nhà giàu, không c n c i con nhà giàu làm chi. Nay ng bi trõ tông tích nó r i, mà ng l i còn quy n luy n nó h n tr c n a, th thì tôi làm mai

nh ch i, ông ng có lo.Ông còm-mi nh thi t nói nh v y mà ch ng hi u vì c gì t ngày Phi Ph ng

tr v nhà bà Phán, ng quy n luy n cà rà qua ch i hoài, song không nghe ng nóii chuy n c i h i n a.

a n ông Phán có chuy n nên n c m chi u r i thay áo i qu n di Ch L n.Ông com-mi nh qua ch i, nghe nói ông Phán i kh i mà ông không tr v , l i kéogh ng i nói chuy n v i bà Phán. Ban u ông nói t i chuy n Phi Ph ng. Ông th ybà Phán vui v nên ông t thi t:

- Ch ng bi t tôi v i cô hai ây có duyên gì hay không sao tôi th y cô thì tronglòng tôi ái m vô cùng; êm nào tôi c ng n m m t ng cô ng không c, h vô

i s làm thì mong mãn gi v cho mau h có v nhà thì mong qua ây ng th yt c . B a nào tôi không th y thì trong lòng bu n l m; n u tôi c g n g i v i cô

thì tôi không còn m c chi n a. Cái s u t ng t c a tôi ây t ng có m t mình bàc thôi. V y xin bà làm n t giùm l i cho cô hai hay n u tôi v i cô hai mà

c g n nhau thì ân c c a bà d u ngàn n m tôi c ng còn t c d .Bà Phán cho ông nói h t r i m i áp:- Tôi ã có nói cho ông bi t, con cháu tôi ây nó h i tr c là con nhà giàu

sang, l i tánh nó c ng c i không ch u qu t h anh nó nên m i linh inh c c kh . Ônglà ng i h c hay, ch c quý, giàu nhi u, n u ông có lòng th ng t ng nó thì có lnào nó dám ph lòng ông. V y n u ông mu n g n nó thì có khó gì. Ông vi t th vth a cho th y Cai v i cô Cai d i nhà hay r i c y mai nói t i. N u nó d c d c thìtôi nói giúp cho; ng i nh ông không l nó không ng mà ông ng i.

Ông còm-mi suy ngh r i th dài:



- Tôi c ng có ngh t i vi c ó r i, sáng mai tôi s vi t th v nhà. Nh ng tôi, th y tôi thì m c b n vi c quan còn má tôi thì ít hay i âu l m, nên ch c là có lên

c c ng m t hai tháng ch không mau. Tôi ã th tâm th nào tôi c ng k t ngh atr m n m v i cô, d u ai có s c p hay là giàu có i ch ng n a tôi c ng không màng.

u cô ph tình tôi thì tôi nguy n v y tr n i không thèm c i v nào h t. Xin bàlàm n trao l i l i cho cô hay.

Bà Phán nghe m y l i inh ch c nh v y, ch c ông còm-mi thi t tình v i PhiPh ng, nên bà m ng th m. Qua ngày sau ông Phán i h u r i, bà m i to nh thu tnh ng l i c a ông còm-mi l i cho Phi Ph ng nghe, Phi Ph ng lóng tai nghe bà nói

t r i m i áp:- Thân cháu hèn h nh có bác th ng nên m i có c m n ch ng . Ông còm-

mi nh là ng i sang tr ng, n u ng có lòng th ng yêu cháu thì cháu i n ngvô cùng. Nh ng mà cháu b ho n n n d n d p m y n m nay làm cho lòng cháu ã

nh tanh, tình cháu ã khô héo, nên cháu còn tính l y ch ng làm chi. Xin bác t v iông còm-mi r ng ng th ng cháu thì cháu i n, song ng tính vi c tr m n m scháu không làm v a ý cho ng c.

Bà Phán không rõ tình riêng c a Phi Ph ng, nghe nói nh v y l y làm k nêni:

- Cha ch ! Ông com-mi nh v y cháu còn chê hay sao?- Th a bác, thân cháu nh v y âu dám chê ng.- y ch sao cháu l i nói nh v y?- i b ng cháu không mu n l y ch ng.- Hay là cháu ã h a hôn v i n i nào r i hay sao?- Th a, không.Bà Phán ngó Phi Ph ng trân trân r i nói:- ng nói vi t th v nhà ng xin cha m lên coi cháu r i c y mai nói c i.

ng th ng cháu ng tính nh v y thi t t t bi t ch ng nào. V y cháu ng có làmmích lòng ng.

Phi Ph ng không tr l i n a. Bà Phán t ng nh v y là cô ã ch u r i, song l ic c nên làm b d c d c. T khi cô nghe vi c y r i trong lòng lo l ng nên bi ng

nói bi ng c i.a sau bà Phán l i xúi cô d u có ông còm-mi qua ch i vào c ng nh ra th ng

ng có ng có nhút nhát ké né làm chi h t. Nghe l i d n thì cô ta d c m ch ng,song cô gi thói th ng, h có ông com-mi thì cô trong không ch u ra.

Ông còm-mi l i t vi c ông tính ó cho ông Phán nghe n a. Th y ý ông Phánng vui, ông m i xông pha vô nhà sau nh th ng th ng, r i l i ki m chuy n

nói v i Phi Ph ng, khi thì ông c y làm kh n cho ông b túi, khi thì ông c y may áomát cho ông b n trong nhà. Ông nói v i cô thì mi ng chúm chím c i, l i ng t d unh ng, m t li c a tình; mà ông thân c n bao nhiêu, cô c ng dè d t nghiêmngh b y nhiêu nên ông không dám l l i, không dám t m t l i nào th t l , cùng làkhi m nhã.



t b a chúa nh t Phi Ph ng th a v i v ch ng ông Phán ng i ch th mDuy Linh. Bà Phán ý không vui, bà không mu n cho i nh ng t i ông cho nên bàkhông c n c.

Duy Linh th y Phi Ph ng b c vào ti m thì m ng r vô cùng h i th m l ngng không d t. Anh ta dòm coi ý cô không vui, h i âu thì cô tr l i ó ch ý cô

không mu n nói chuy n; anh ta ngh cô có vi c chi u t c nên h i r ng:- Em có vi c chi c c lòng l m hay sao?Cô áp:- Em có m t vi c mu n nói cho anh nghe, mà s làm r n cho anh nên em

không mu n nói.Duy Linh c i r i m i cô lên l u, có ý mu n l a ch thanh v ng ng nghe cô

nói chuy n gì. Phi Ph ng bèn em h t chuy n ông còm-mi nh thu t l i cho DuyLinh nghe r i h i Duy Linh ví nh ông còm-mi nh m i cha m lên c y mai mà

i, v y nên cô có ng ch ó hay không.Cô thu t chuy n nh v y làm b m t t nh táo, không m c c , không vui c i,

nh ng gi ng nói nghe h i bu n th m. Duy Linh ng i ch m ch nghe, m t ngó cô trântrân không nháy. Ch ng cô nói d t r i, anh ta ch ng tay lên trán suy ngh m t h ilâu r i nói:

- Vi c v ch ng là vi c quan h , anh t ng em c ng nên suy xét cho k r inh li u l y, ch anh không bi t làm sao mà khuyên em. Theo l i em nói ó thì thi t

là ông còm-mi n y là ng i x ng áng l m; d u cho ngày tr c em ng giàu sangem ng ng c ng c, ch ng lu n ngày nay gia tài tán t n, thân ph n linh inh, n uem còn chê ng thì s không còn ch nào h n ng mà em i. Tuy v y, anh ngh màcon gái l y ch ng không ph i g p ch giàu mà g i r ng có ph c c, b i vì n u hgiàu sang mà h khinh th mình, ho c h c i mình mà trong ý h làm n cho mình,ho c h tính làm cho ph cái lòng d c c a h trong m t lúc thôi, ch không ph i hvì tình sâu ngh a tr ng, không ph i h m n n t t t c d y, ng y n u mình ng

thì m t là mình b gi m ph m giá hai là mình b h danh ti t.Duy Linh nói t i ó, d ng nh n n n m y l i khuyên c a mình, nên nín m t

i r i m i nói ti p:- Anh mu n ch ng ngay cho em i, nh ng nói cho ngay, thì ý anh mu n

n, không cho em ng ông còm-mi. Anh ch a bi t m t ng, ch a nói chuy n v ing l n nào, nên có bi t ý ng là nh th nào mà dám khuyên hay là dám c n. V y

mà hôm nay em coi ý ng quy t chuy n tr m n m hay là ng nói ngoài mi ng nhy còn trong lòng ng tính ch i qua ng?

Phi Ph ng ng i ch m ch nghe Duy Linh nói, ch ng nghe h i nh v y cô m ith dài:

- Em làm sao mà bi t b ng ng c; mà bây gi em c ng ch ng c n bi t làmchi. M y l i anh nói ó ph i l m. ng mà tính k t ngh a v i em m t là ng ái tru tph n em, hai là ng tính vui ch i m t lúc ng gi i bu n. ng m i bi t em, d u ngcó nghe rõ vi c nhà c a em i n a, ng c ng ch a rõ s au n c a em, th thì có lnào mà ng ái tru t n n i c i em làm v ng c u thân em. Ch c là ng mu ngi i bu n. Mà d u ng có lòng ái tru t hay là có ý gi i bu n em c ng không ng ng



c, b i vì o v ch ng ph i có tình v i nhau thì m i i c; em i v i ngkhông có tình chi h t, mà không ph i m t ng mà thôi, d u ng i khác c ng v y thìem làm sao l y ch ng.

Phi Ph ng nói t i ó thì m t bu n xo nên không nói n a. Duy Linh ngó PhiPh ng, th y v y c ng th ng tâm nên a n c m t, Phi Ph ng nói nho nh :

- Cái ki p c a em là cái ki p s ng th a, còn vui v chi, còn tình t chi, mà tínhy ch ng.

Duy Linh bi t Phi Ph ng còn th ng t ng tú tài Th Hi p l m, nên l c uth dài, r i ch ng tay lên trán ng i l ng thinh. Cách m t h i anh ta m i nói:

- Thân em nh cái hoa v a m i n , n u em th t chí chán i, không ch u l ych ng, khi hoa g n tàn r i ch ng y n n n c ng ã mu n. i ai ph i thì mình

n, ai qu y thì mình tránh, ng i qu y h ã tránh em tr c l thì em m ng chsao em l i ti c?

Phi Ph ng ng c m t ngó Duy Linh áp:- Thu nay anh ch a có tình v i ai nên anh nói nh v y, ch n u anh ã

nhóm l a tình trong lòng r i, cái ánh sáng chói lóa con m t anh, ch c anh c ng ch ngcòn bi t âu là ph i âu là qu y.

Duy Linh nghe Phi Ph ng nói mình ch a có tình v i ai thì l y làm au n vôcùng, song au r i l i gi n, nên g ng g o nói:

- Sao em bi t anh ch a có tình v i ai? Sao em dám ch c anh ch a hi u l atình là gì? Mà d u anh không có nhóm l a tình trong lòng y c ng là m t s maycho em, b i n u v y con m t c a anh kh i lòa, anh m i th y k qu y ng i ph i màch giùm cho em c.

Phi Ph ng l ng thinh m t h i r i i ra ng d a c a s ngó xu ng ng. DuyLinh c ng i ch ng tay lên trán, m t coi bu n th m l m. Cách m t h i day l i th yanh ta nh v y thì thì ng lòng nên nói:

- Vi c b y b c a em nói làm chi cho anh nghe c c lòng anh, em ngh thi t nn quá.

Duy Linh áp r ng:- Vi c nh v y mà em cho là b y b ch vi c gì n a m i tr ng. Em tin anh,

nên em m i t thi t vi c riêng c a em cho anh bi t r i h i ý ki n anh, anh ngh anht c m kích. N u anh không t h t ý anh cho em hi u, té ra anh ph tình em. V y

trong vi c n y, theo ý anh n u ông còm-mi quy t k t ngh a tr m n m v i em, c ymai m i nói c i cho rõ ràng thì em c ng nên ng, ch ng có câu ch p vi c ccho hoài vi c m i không nên. Song n u ông d ng tình không ngay th ng, mu n làmvi c qua ng ch không ph i quy t k t ngh a tr m n m thì em ph i dè d t, d unát thân c ng ng ph m ti t. Còn s Th Hi p nó th y em h t gia tài nó ph emmà i c i v khác, a nh v y là ti u nhân, em ch ng nên ý n a làm chi“.

Phi Ph ng c i áp: ”Ôi! Thôi, b chuy n ó i! Xu ng d i n y coi anh buônbán v t gì ây. Anh d p m y cái bàn h t tóc r i t ng hàng, bây gi cái ti mxem ra h c h quá“.

Duy Linh l c u r i theo Phi Ph ng xu ng l u, Phi Ph ng i m t vòng xemhàng ng m y t ki ng h t th y r i m i t Duy Linh ra v .



ch c a ông còm-mi nh m t ngày m t k ; ông c nói v i ông Phán bàPhán r ng ông g i th v cho cha m ông ã b ng lòng, l i nói s lên ng c y mainói c i Phi Ph ng, song ã lâu không th y cha m lên; mà ông c theo quy n luy nPhi Ph ng hoài, l n l n coi ông l l i nói nhi u l i trêu hoa gh o nguy t làm cho PhiPh ng h m t th n lòng, mu n tránh ông nên ph i ki m ti m may xin may m n;

ng kh i nghe ti ng và kh i g p m t ông n a. Ông hay vi c y thì n n n, n n ni bà Phán xin c n ng cho Phi Ph ng i may. Phi Ph ng l y l i êm ái mà nói v i

bà Phán r i c i may, không vâng l i, làm cho bà Phán gi n nên i không cho nhà bà n a.

Phi Ph ng d n lòng l y áo qu n ra luôn ngoài ti m may. Ông còm-mi b achi u nào c ng ghé ti m, khi thì t may áo qu n mát, khi thì ki m chuy n h i th m.Phi Ph ng c gi m c oan chánh, ông c i cô c ng không ng dung, ông c t cô

ng không nh nh mép. Cách ít ngày ông ghé mà nói r ng ông m i c dây thépi xu ng R ch Giá và xin cô i theo ông xu ng ó r i s li u th giúp cô làm n. Phi

Ph ng nghe m y l i t c c i nín không ng nên ngó ngay ông, mi ng chúm chími: „V y ch Sài Gòn không ai ch u làm mai hay sao, nên bây gi ông r i

xu ng R ch Giá ng ông c y ng i d i?”Ông còm-mi nh m c c g c m t, song g ng nói dã lã ít l i r i t gi i m t.

I TH M I BA

Ông còm-mi nh r i kh i Sài Gòn r i, Phi Ph ng m i h t bu n lòng c c tría. Cô ti m may ch t h p, t i khi cô nh t i nhà bà Phán, thì ti c th m, ch chi bà

Phán không gi n, ban ngày mình i may, ban êm cho v nhà bà mà ng thì mìnhthong th vô cùng. Tuy v y mà cô ch ti m t t , l i m y ch th may vui v , nên cô

t bu n, c lo làm vi c b n ph n, không than ph n mà c ng không dám bi ngnhác.

a chi u n n c m r i Phi Ph ng l i ti m th m Duy Linh. Cô thu t l i chuy ncô mu n tránh ông còm-mi nên i may m n, bà Phán gi n i cô, r i ông còm-mi

chân tình môi mi ng ng vui ch i m t lúc ch không ph i tính vi c lâu dài, thìDuy Linh ch ng h ng, không dè b n nam nhi tr Th Hi p ra r i mà c ng còn cóng i gi d i n th . Duy Linh h i ti m may v y có yên n hay không, thì cô khench ti m, khen th may, coi b v a lòng, nên anh ta b t lo.

Phi Ph ng ch i m t lát r i t gi v ti m may. Duy Linh ý mu n Phi Ph ng i mà nói chuy n, song không dám c m, nên a ra c a m t mày bu n xo. Anh tang c n d n Phi Ph ng n u có vi c chi b i r i thì c l i ti m cho anh ta hay, ng ái

ng i chi h t.Phi Ph ng v r i Duy Linh còn ng tr c c a ti m, trong lòng bâng khuâng

khoan khoái. Anh v a mu n xây l ng i vô, thì th y m t cái xe h i r t p ngViénot ch y l i r i ng ng ngay nhà hàng k ti m anh ta ó. Có m t ng i trai da



tr ng, m t tròn, mép có râu lún phún, mình m c tích so66, có th t cà v t tím, châni giày da vàng, u i nón n xám, m c a b c xu ng r i i th ng vào nhà hàng.

Duy Linh ngó trên xe l i th y cô Ba Ki m ng i ó, mình m c áo dài nhung màu h txay, u choàng kh n l a màu tr ng gà.

Duy Linh s c nh hôm n cô Hai Thanh nói cô Ba Ki m có ch ng tên là Túm, v n là anh c a Phi Ph ng, nên ng nán l i coi cho k th coi Tú C m ng i

ra th nào, song không mu n cho cô Ba Ki m bi t mình, nên day l ng gi b khôngth y cô.

Cách ch ng bao lâu ng i trai y trong nhà hàng tr ra leo lên xe và m máych y. Duy Linh ngó ch m ch vào xe và th y cô Ba Ki m ngó mình mi ng chúm chím

i, coi b kiêu c ng, d ng nh mu n t ý r ng bây gi cô có ch ng giàu có, xinhp h n mình th p b i. Ch ng hi u Duy Linh th y v y h th n hay là t c gi n, mà

anh ta quay qu tr vào ti m, s c m t coi không vui.Duy Linh có ý trông Phi Ph ng l i ch i ng nghe mình thu t l i chuy n g p

Tú C m cho cô nghe, song hai ba tu n c ng không th y cô l i. Anh ta s Phi Ph ngcó b nh ho n nên i không c, nên ý mu n l i ti m may th m cô; mà anh ta nghmình là trai ch a v , n u i th m ki m cô trong ti m ch c không kh i h nghi, nên

c d c không i.Phi Ph ng c ng mu n l i th m Duy Linh m i ngày ng nói chuy n ch i cho

gi i khuây, nh ng c ng vì hi m nghi nên không dám n th ng, tính m i tháng ith m m t l n thôi.

Cô may m n c vài tháng, b a n bà Phán Kim thình lình n ti m mayth y cô thì m ng r , h i th m l ng x ng, h i sao cô không tr lên nhà ch i, h i cô nng trong ti m có ti n không, r i bi u cô em tr v nhà mà , ban ngày i may

i v nhà mà ngh . Bà Phán ân c n quá, mà ch ti m mu n cho Phi Ph ng riêngcho b t ch t, nên c ng theo an i, Phi Ph ng c m lòng không u, nên chi u b a óxách gi qu n áo tr v nhà bà Phán.

Xe v a ng ng tr c c a, cô li c dòm vô c n ph c a ông còm-mi nh hômtr c thì th y c d n khác h t, l i có m t ng i àn bà ch ng b n m i tu i

ng ng c a ngó ra. Cô bi t thi t ông còm-mi ã i i R ch Giá r i trong b ngng th m. Ch ng vô nhà cô làm b nh không bi t s y, m i h i bà Phán coi ông

còm-mi d n nhà i âu, còn ai d n v nhà ó l ho c cô không bi t. Ông bà Phánli n nói r ng:

- Ôi! Cháu h i th m làm chi th ng cha ó n a. i i R ch Giá m y thángnay, không g i c m t b c th v th m v ch ng bác. Hôm tr c c theo ch cgh o cháu hoài, l i n n n bác c y làm mai c t m i dùm. Ph i mà bác nghe l i, bâygi mà nó b cháu thì bác mang t i bi t ch ng nào.

Phi Ph ng nghe m y l i trong b ng c i thì th m, c i là c i bà Phán khônghi u ý mình, mà c ng c i bà d i i không ch ng, khi a thì khen d i, khi ghét thìkhai t .

66 (tissot), l a



m mai th c d y Phi Ph ng i may, n chi u m i v nhà bà Phán mà ng . Côc ba b a r i; êm n cô ng i nói chuy n v i v ch ng bà Phán b ng nghe xe

i ng ng ngay tr c c a; cô ngó ra thì th y m t ng i xâm xâm b c vô nhà. Côch ng bi t là ai, nên ngó ch m ch . Ch ng ng i y b c vào c a, cô nhìn rõ thì bi tlà Tú C m, cô ch ng h ng mu n b i vào nhà mà lánh m t, ng t Tú C m th y côvùng nói l n r ng:

- Úy em! Cha ch ! Em i âu g n m t n m nay, làm cho anh ki m h t s c v yem? Cha m giàu có, r ng t b c ti n l i không bi t bao nhiêu cho h t, có haianh em mà không th ng anh em b i âu c c kh n n i n y?

Tú C m v a nói v a l y kh n lau n c m t, Phi Ph ng không bi t nói làm saoc, nên ng i tr tr , không tính lánh m t n a, mà c ng không tr l i. Tú C m c

theo n n n v i Phi Ph ng, khuyên hãy v nhà mà , ch ng nên i may thêu d yn thiên h chê c i. Anh ta nói r ng t ngày Phi Ph ng g t anh ta d i Cái

Cùng anh ta v nhà không th y cô thì bu n r u không ch u c, nên vài tháng r i Ch L n m n nhà mà không B c Liêu n a. Tuy v y m i tháng anh ta u có th m nhà m t l n, và t i mùa g t thì xu ng góp lúa. Anh ta k h t các vi c r i nóing:

- Anh ngh em lên Sài Gòn ch không i âu xa, b i v y t ngày anh v Chn , anh có ý tìm em, nên g p ai anh c ng h i th m, song h i th m h t s c mà tìm

không ng. Anh ã c i v r i, anh c i v ch ó c ng t t . Anh có thu t vi ca em cho v anh nghe; nó nghe em bu n r u b nhà ra i nh v y nó c ng th ng

nên th ng bi u anh ph i c tìm cho c em em v nhà nuôi. Th ng Th Hi p làth ng kh n ki p em gi n nó làm gì. Thôi, v v i anh v ; r i th ng th ng anh l ach x ng áng anh g em l y ch ng. Anh nói th t n u em ki m ch ng cho em màkhông h n th ng Th Hi p thì em ng thèm kêu anh b ng anh n a. S n có xe ây,

y em s a so n r i x p áo qu n lên xe mà v v i anh luôn th .Phi Ph ng th y m t Tú C m thì trong lòng ã không vui, ch ng nghe Tú C m

khinh b Th Hi p thì cô n i gi n nên tr l i c c ng n:- Tôi gia tài cho anh n m t mình, anh ch a v a lòng hay sao mà còn theo

ch c gh o tôi n a?- Em ng có nói nh v y anh bu n l m. Tuy anh c án tòa cho phép anh

ng tr n gia tài, song anh có tính n m t mình bao gi âu? Em nh l i coi, m ym nay anh c theo n n n bi u em v nhà mà ng chung h ng giàu sang v i

anh, tr c là cha m d i c u tuy n vui lòng, sau n a ng i ngoài kh i d ngh ; t iem không ch u v nhà, nên m i ra thân c c kh nh v y, ch nào ph i t i anh ghét

em hay sao? Em ng có nói v y không nên. Ông Phán v i bà Phán ây là bà conkhông nói gì, ch ng i ngoài h nghe h t ng anh t gia tài r i xua i em, thìanh mang ti ng x u v i h còn gì. Thôi, i v v i anh, ng có gi n h n chi n a, emmu n v t gì c ng c h t th y, ti n b c bao nhiêu em mu n xài thì em xài, qu n áoem mu n s m bao nhiêu thì tùy ý em s m.

- Tôi không thèm âu! Thà tôi i ng n tôi c ng vui lòng, ch v v ianh tôi không vui thì sao tôi c?

- Sao v y? Anh có kh c kh v i em h i nào âu mà em h n anh?



Phi Ph ng tay c m h p qu t l n g cái nh n hình con nai, c p m t lì lì ngóxu ng, không thèm nói chi h t. Cô gi n r i xem g ng m t c a cô càng p h n lúcbình th ng n a. Tú C m th y v y l c u, ngó hai v ch ng ông Phán, c p m tbu n th m, d ng nh ý mu n c y v ch ng ông Phán nói ti p giùm.

Bà Phán m i nói:- Cha m ch t h t, bây gi còn có m t anh m t em, cháu ng có c ch p nh

y không nên. Cháu ph i nghe l i bác, i v là h n, i v v i th y hai ây. T nglà th y ghét b cháu thì cháu gi n ch th y th ng m n cháu quá mà cháu gi nkhông ch u v là ngh a lý gì.

Ông Phán c ng ti p mà nói vô n a; ba ng i nói h t v n cùng lý, mà Phi Ph ngng không ch u vâng l i.

ng h gõ 12 gi . Tú C m th y ã khuya r i, li u th nói không c, nên mbóp ph i l y hai t gi y m t tr m trên bàn nói:

- Anh th ng em nên ã nói h t l i mà em không nghe, thiêt anh bu n quá.Khuya r i, thôi anh v cho ông Phán ngh . B a nào rãnh anh s ghé th m. B anay tình c g p em, nên anh không có b c s n trong mình, v y em l y vài tr mmà xài, r i b a nào anh s l y em ra n a cho.

Phi Ph ng không ch u l y b c; Tú C m b trên bàn r i t mà v tu t. Tú C m r i ông Phán l y b c a cho Phi Ph ng. Cô n ng n c quy t m t không thèm tha Tú C m n n i ông Phán làm m t gi n r y cô, túng th cô m i ch u l y.

êm y Phi Ph ng n m l n l n hoài không ng c ch ng hi u vì c nào, Túm bi t mình t i nhà ông Phán nên n ki m.

Thu nay mình ây không nghe v ch ng ông Phán nói quen Tú C m, mà saoTú C m b c vô, v ch ng ông Phán chào h i nh khách ã quen lâu r i? T i sao vch ng ông Phán ti p v i Tú C m khuyên mình v , còn hai tr m b c mình không l yông Phán l i làm m t gi n? Phi Ph ng nghi v ch ng ông Phán ã toa r p v i Tú

m tr c r i. Mà g p nhau âu mà toa r p? Ai nói v i Tú C m là anh mình cho ch ng ông Phán bi t? Ai nói mình nhà ông Phán cho Tú C m hay?

Phi Ph ng suy ngh hoài nh ng không tìm ra m i. S là bà Phán có tính hammê c b c, cách ít b a bà vô nhà bà Ban Cách, trong Ch L n, ánh bài ch i. Tronglúc ánh bài thình lình có m t a nh trong nhà ch y vô th a v i bà Ban r ng cóHai Vàng n th m bà. Bà Phán tình c h i bà Ban v y ch Hai Vàng nào. bà Ban

áp r ng Hai Vàng bên Xóm C i, h i tr c ch ng buôn bán chi h t, ch ánh bàic thôi, h thua thì n bà vay b c, nên bà m i quen. Cách vài n m tr c anh ta

lãnh gia tài r i tr nên giàu to, không vay b c n a, song lâu lâu c ng ghé th m bà;bây gi có ti n nhi u r i l i sanh s a, c i tên h l i nên kêu là Hu nh Tú C m.

Bà Phán v n nghe Phi Ph ng nói tên y, nên v a nghe bà Ban nói nh v y li nkhuyên bà m i Tú C m vào trong d ng cho bà bi t m t. Bà Ban mu n v a lòngkhách, mà c ng mu n cho kh i rã sòng bài.

Tú C m b c vào th y bà ng ánh bài thì chào h i kéo gh ng i d a bên bàBan coi ánh. Ch ng qua bàn bài r i bà Phán m i h i Tú C m:

- Th y hai, ph i th y là con ông Huy n Hàm d i B c Liêu hay không?- Th a ph i. Xin l i dì, cho tôi bi t coi dì âu mà bi t tôi.



- Tôi là v Phán Kim ngoài Sài Gòn. Ông Phán c a tôi v i ông Huy n ngàytr c là ôi b n thi t. M y n m tr c ông Huy n h i Sài Gòn thì nhà tôi, chkhông ch u nhà hàng hay nhà ng nào h t.

- Tôi còn nh , mà l i h i tr c tôi không có cùng v i ba tôi, nên tôi khôngbi t ai là bà con h t. V y xin dì tha l i cho tôi.

- À n y, tôi tính h i th m th y m t vi c.- Th a dì mu n h i vi c chi?- Hai v ch ng ông huy n m t, l i có hai anh em th y, mà th y t chi quá

y, sao th y không nuôi con em th y, th y nó linh inh c c kh t m thân nó quánh v y?

- Dì mu n nói con Phi Ph ng ph i hôn?- Ph i, th y có m t a em ó, ch có a nào n a âu.- Th a, nó bây gi âu? Dì bi t hay không?- Sao l i không bi t?- u dì bi t dì ch dùm làm ph c cho tôi, thì thi t tôi cám n dì lung l m.

Có ph i là tôi b nó âu; t i nó không ch u v i tôi, nó b nó i t h i n m ngoáicho n nay tôi tìm ki m h t s c mà không g p. Nó âu dì làm n nói cho tôi bi t

ng tôi i r c nó li n bây gi ây.- ngày nó lên Sài Gòn cho n bây gi nó u t i nhà tôi, ch âu.- y hay sao? Dì Sài Gòn ng nào, s m y, xin dì cho tôi bi t ng tôi ra

c tôi r c em tôi.- Tuy v y mà bây gi nó thôi nhà tôi r i.- a! v y ch nó i âu?- y tháng nay nó bu n nó i may m n r i nó luôn ngoài ti m may.- Ti m may ch nào?- Th y nóng nãy quá! Th y i ch i hay là i có vi c chi i thì i, ch ng n m

gi chi u th y tr l i ây r i tôi s d t i ch dùm cho.Tú C m m ng h t s c, li n t m y bà mà i, h a n m gi s tr l i. Thi t qu

i b n gi r i anh ta ã tr l i ch bà Phán. M y bà không mu n cho anh tach hoài nên xên bài, r i anh ta m i bà Phán lên xe h i v Sài Gòn.

Th y bà Phán, Tú C m h m h mu n g p em cho mau, nên bà làm khó, khôngch u d t th ng l i ti m may, d t v nhà bà nói chuy n, tính b a khác bà scho g p.

Ông Phán th y bà Phán i ch i l i có xe h i a v ông l y làm k . Ch ng bàPhán vào nhà l i có Tú C m i theo, ông Phán không bi t là ai nên chào h i s sài r i

ng l láo. Bà Phán m i ti n d n Tú C m cho ông Phán nghe. Ông Phán m i rõ c nnguyên r i thì m ng r l t t m i Tú C m ng i.

Tú C m n n n v ch ng ông Phán làm n d t dùm cho g p m t Phi Ph ng vày giúp l i cho Phi Ph ng ch u v v i mình. Bà Phán nói r ng bà coi ý Phi Ph ng

khó l m, n u nóng nãy s e Phi Ph ng i m t, nên bà khuyên Tú C m ph i h n ãicho bà d Phi Ph ng tr v v i bà r i bà s cho hay ng ra r c. Tú C m nghe l inên không òi ra ti m may n a. Anh ta trao cho bà Phán m t tr m ng b c ng



n n nuôi Phi Ph ng r i t ra v . Khi ra c a c d n bà Phán r ng nói dùm, n u PhiPh ng ch u tr v thì anh ta n n tr ng l m.

i bà Phán ã th m t tr m ng b c tr c r i, l i còn mu n nh nhi u n anên bà m i t i ti m may nói dã lã r i khuyên Phi Ph ng tr v v i bà ch ng nàoTú C m ra, v ch ng ông Phán m i t p khuyên Phi Ph ng ph i v v i Tú C m.

Thi t b ng ông Phán th y Phi Ph ng may m n c c kh ông th ng, ôngmu n lo cho cô v nhà cho Tú C m nuôi r i l a ch x ng áng g ch ng cho, nênông l y ch l i mà gi ng d cho cô nghe, song cô v n ghét Tú C m không th nàonguôi c, b i v y v ch ng ông Phán nói h t l i mà cô c ng không xiêu lòng.

Bà Phán cùng th nên l p m u v i Tú C m ph i ân c n mua ng vui lòngPhi Ph ng r i th ng th nh bà s nói n a. Tú C m ti n nhi u mà l i không ti c ti n,nên nghe l i bà Phán mua vài b a ghé cho m t món, khi mua áo, khi mua qu n,khi mua kh n, khi mua dù, khi mua giày, l n l n r i l i mua t i dây chuy n có m

ay bông nh n th y xoàn mà cho n a. Nh ng cho ó thì g i cho bà Phán c y traoi cho Phi Ph ng. Phi Ph ng b ng không mu n lãnh, nh ng vì s mích lòng v

ch ng ông Phán nên ph i thâu, nh ng thâu r i cô ó ch không ch u dùng.Cách vài tu n l Tú C m ra n n n v i Phi Ph ng n a song Phi Ph ng c ng

không ch u v . Bà Phán n i gi n m i l p m u v i ch ti m may i, không cho PhiPh ng may n a, ng cho cô nhà cho bà d khuy n d . Ch ti m may nghe l i, b i

y ti m ng th nh phát; thiên h t áo qu n may không k p l i nói r ng may ph i b t th , r i bi u Phi Ph ng i ki m ti m khác.

Phi Ph ng i may m n, ch tâm cho có công vi c làm ng khuây kh a lòngbu n c a mình, d u n ti n công bao nhiêu c ng c, nên theo n n n v i ch ti m

mình may, mu n b t ti n công bao nhiêu t ý, nh ng ch ti m không ch u,nh t nh không ch u cho cô may n a. Phi Ph ng bu n l i gi n, nên khi ra v , mu n

lòng t c t i c a mình, song không bi t t v i ai, bèn i l i ti m Duy Linh.ã lâu Duy Linh không th y Phi Ph ng l i ch i, nên h ng ngày có lòng trông

i. Thình lình anh ta th y cô b c vô thì trong lòng khoan khoái vô cùng. Anh ta thìvui mà th y s c m t cô bu n, b i v y anh ta l y làm lo l ng, không bi t có vi c chi.

Ch ng cô ng i r i, Duy Linh m i h i:- m nay anh có lòng trông mà không th y em l i ch i. Em m c vi c chi hay

sao?Phi Ph ng ngó l , d ng nh không nghe l i Duy Linh h i lâu m t chút m i

áp:- Thi t em c ng có nhi u chuy n l n x n làm cho em nh c lòng vô cùng. Ch

ti m may ã không cho em may n a.Duy Linh nghe nó ch ng h ng li n h i:- u em không may ti m ó n a thì có ch nào âu cho em ?- Em tr v nhà trong ông Phán r i.- a! V h i nào? Em ã nói bà Phán ã i em r i sao mà em còn tr v ó?- Em v nhà bà Phán h n n a tháng nay. Th a, ph i, h i ó bà Phán c n

không c em nên gi n i em. Hôm n bà ghé ti m em r i bi u em tr v . Em



th y bà Phán trìu m n em quá nên em nghe l i, ban ngày i may thêu ban êm v óng .

- Còn em thôi may h i nào?- i thôi h i nãy ây.- i thôi r i em i th ng l i ây nói cho anh hay và luôn d p ng nói

chuy n khác n a.- Em mu n nói chuy n chi n a?Phi Ph ng l ng thinh không tr l i. Duy Linh hi u ý Phi Ph ng mu n t vi c

riêng mà th y trong ti m k ra ng i vô l n x n không ch u nói b i v y anh ta m icô lên l u n m ch i. Cô nghe l i li n i th ng lên l u. Th y hình Duy Linh m i ch p

ng trong khuôn ki ng trên bàn cô bèn l i g n nhìn. Cô ng xem hình, DuyLinh lên l u không hay. Duy Linh th y cô ng xem hình c a mình thì c i h i

ng:- Em coi hình ch p ó gi ng anh hay không?Phi Ph ng c i áp:- Gi ng thì gi ng l m, ng t anh ng ch p hình mà g ng m t coi nghiêm

ch nh quá.Hai ng i ngó nhau c i, Phi Ph ng i l i ván ng i, còn Duy Linh c ng kéo

gh ng i ngang ó.i nãy Duy Linh nghe cô nói mu n t vi c khác v i mình, mà không bi t vi c

chi, b i v y trong lòng ng n ng i, ng i ngó cô trân trân, có ý trông nghe th coi nóichuy n gì. Phi Ph ng c ng ngó Duy Linh mà không ch u h môi, làm cho anh tang i yên trí mà không yên, h m nay trông g p m t, t ng g p thì vui té ra g p màtrong lòng l y làm khó ch u quá.

Phi Ph ng ng i m t h i lâu r i m i nói:- Em có m t vi c riêng l y làm khó tính l m. H m nay em lo l ng n ng

không c, em bu n h t s c vì ph n cô thân nên không bi t th l v i ai. Em nghtrên i n y bây gi ch còn m t mình anh có lòng th ng em thôi, nên em l i âymà t cho anh nghe r i h i ý anh coi cho em ph i làm th nào.

Duy Linh m i nghe m y l i t ng Phi Ph ng ã có tình v i ai r i mu n k t tóctr m n m v i ng i y nên n h i mình, c ng nh cô h i khi ông còm-mi nh

n l i tính g t cô ó v y, b i v y, anh ta ng i mà ru t gan l nh ng t, l ng tránu u r n m hôi.

Phi Ph ng t ng h ng nói ti p:- Vi c em mu n t v i anh, ây là vi c c , ch không ph i vi c nào m i. S là

Tú C m ng i x ng là anh c a em r i ki n mà t h t gia tài c a em ó, bây gi ãi v r i v mua nhà mà trong Ch L n. Cách ít tu n nay, em ng ng i nói

chuy n v i ông Phán bà Phán, thình lình nh b c vô, em tr n tránh không k p nênph i chào h i nh. nh g p em n n n h t l i, xin em v nhà mà v i nh cho nhnuôi. Hai v ch ng ông Phán c ng theo khuyên d em, song em c ng nh t nhkhông ch u v , nh m i l i hai tr m ng b c b l i trên bàn cho em. T hôm b a

ó cho n nay h cách vài ngày thì nh ghé nhà ông Phán m t l n, khi thì g p em,khi thì không g p, mà l n nào nh c ng có em c cho em. Em coi ý nh thì ân



n l m, còn v ch ng ông Phán thì c theo khuyên d em ph i v mà v i nh. Emã nói chuy n cho anh nghe r i, lòng em h n anh Tú C m không bi t cho n i

nào phai cho c. Mà bây gi tình tr ng nh v y em l y làm b i r i, không bi t tính nào, nên n h i th coi theo ý anh thì em nên v v i anh Tú C m cho nh nuôi

hay là em nên lánh xa ng i y. Em v n bi t anh th ng em nhi u l m, nên em tinlòng anh. V y anh nh cho em ph i làm th nào thì anh nói ra ngay, anh nói thì emnghe, em không dám trái âu.

Duy Linh nghe rõ u uôi, tuy không ph i vì Phi Ph ng bày t vi c khác chkhông ph i t tình anh ta h t s , song cô h i m t u khó li u h t s c, b i v y anhta ng i ch ng tay lên trán mà suy ngh m t h i r i nói:

- n b a mà Tú C m ghé nhà g p em ó m i hay nh v trên Ch L n,ch tr c khi g p em thì em không dè hay sao?

- Không, em có hay nh v trên n y h i nào âu.- Anh có nghe lâu r i, song th y ý em không a nên anh không nói cho bi t

làm chi.- Thi t ó ch ! D u em hay em càng gi n ch không ích gì.- Lúc nh g n c i v thì anh ã hay r i, mà cách ch ng m t tháng nay, anh

có th y nh ghé mua trong ti m k b n ây n a.- a! Anh bi t m t anh Tú C m hay sao?- Không, thu nay anh không g p l n nào, n b a ó anh m i bi t.- Anh ch a g p l n nào thì sao anh bi t c?- Anh bi t m t ng i v , b i ng i y i v i v nên anh m i bi t.- Ng i v âu mà anh bi t?Duy Linh nghe h i t i câu ó thì m c c nên ú , không mu n thu t vi c riêng

a mình cho Phi Ph ng nghe, bèn nói d i r ng:- Cô n hay ghé ti m anh mà mua th ng th ng. Có m t b a n cô nói

chuy n v i ng i ta r ng cô g n có ch ng, r ng ch ng cô tên là Tú C m, b i v ych ng cô i ch i v i ch ng cô anh m i bi t.

Phi Ph ng day m t ra c a s coi b suy ngh riêng r i cô day vô, c i và h i:- Thôi, n u anh bi t m t v ch ng anh Tú C m l i càng t t, ch không h i gì.

y còn chuy n c a em, anh ngh cho em ph i làm sao ây?Duy Linh ngh r ng cái tình c a mình i v i Phi Ph ng c ng còn n ng n

thâm thúy nh khi mình B c Liêu ra i. Mình mà th t chí ngã lòng n y n là vì côgiàu sang còn mình nghèo hèn l i nh ng ch m ghía67 c u hôn u giàu sang h nmình có t tình mình ra c ng ch ng ch c Phi Ph ng chu ng cái tình kh n khít c amình h n là tham cái sang giàu c a ba ng i kia. Ngày nay Phi Ph ng s nghi p tannát, chút thân li u b trôi n i x ng i; ã v y mà nh ng trai nài n n duyên h itr c bây gi u xây l ng ngo nh m t h t. Tuy ý cô v n v ng t ng Th Hi p;song ng i ó ã c i v khác r i, d u cô hoài v ng c ng không ích gì. V y mình

ng c u cho cô c c kh , may m c m i x ng v i ph n mình, ch n u cô v v i Túm, cô tr nên sang giàu l i r i, cô trên cao, mình ng d i th p, mình sao v i

67 m ghé



i; ví d u cô có h mình a tay v i t i mà kéo mình lên i n a, thì thiên h c ngkhông rõ cái tình trong s ch c a mình, ch c ch ng kh i h nói mình ham giàu sang,

ng y cái ph m giá c a mình nh quá.Phi Ph ng th y Duy Linh suy ngh t ng t ng là anh ta n o l i h i ph i

qu y cho mình ch không dè anh ta tính toán vi c riêng c a anh ta, nên c ng i chkhông dám làm r n. Duy Linh ngh nh v y r i h th m, b i vì mu n ph cái tình

a mình mà Phi Ph ng c c kh , l ng y là l ng c a ti u nhân, ch quân h yêu th ng ng i thì ph i lo làm cho nên ng i mà h i thân mình thì c ng

vui, ch có l nào mình ành h i ng i ng cho mình ph nguy n. Duy Linh nh t ió thì trong lòng bâng khuâng khó ch u l m, không bi t ti n l nào; n u c n cô thì

cô c c kh , mà cô c c kh mình m i ph chí c m , còn n u xúi cô thì cô cao sang,mà cô cao sang thì ch c là mình th t tình r n chí.

Trong m y ti ng s tr l i v i Phi Ph ng ây, theo ng i th ng thì khôngtr ng h gì bao nhiêu, mà theo ph n Duy Linh thì có nh h ng xa l m, vì m y ti ngy có th làm cho Duy Linh bu n th m ho c vui v tr n i, mà h anh ta vui v thì

có l Phi Ph ng hèn h . V y ph i nh l nào?Duy Linh li c ngó Phi Ph ng th y cô ng i im, nét m t th t thà, ôi tròng oan

chánh, trong lòng anh ta yêu th ng k xi t, thà là anh ta tan x ng nát th t, chkhông ành ng i th ng nh c trí c c thân, b i v y anh ta quy t khuyên PhiPh ng tr v nhà cho Tú C m nuôi, song vì t i lòng s ti ng nghe b u b o nênph i nói l n lên:

- Em nên v mà v i Tú C m.Phi Ph ng châu mày h i:- Vì c nào mà anh l i khuyên em nh v y?- Vì anh không mu n cho em c c kh nên anh khuyên em v .Phi Ph ng xoay m t vào vách t ng r ng r ng n c m t nói:- Vì anh th ng em nên anh mu n nh v y, thi t em không dám cãi. Nh ng

mà em ngh em v i anh Tú C m ã có thù hi m v i nhau, chung m t nhà thi t làkhó quá.

Duy Linh au n trong lòng h t s c, nh ng g ng làm t nh mà h i:- i Tú C m t h t gia tài không ch u chia cho em nên em phi n ph i

không?- Không mà! Em có màng gì gia tài. nh là con c a ba em, thì nh n gia tài

em có phi n chi âu. Ng i ph i m i quý, ch ti n b c mà quý gì?- y ch em phi n vi c chi?- Em phi n là phi n nh phá t c n n c a em, ch không phi n vi c chi h t.- a! Vi c ó thì em trách Th Hi p m i ph i, ch sao em l i phi n Tú C m.- Th Hi p có làm chi mà em trách.- Nó là ng i tr ng tài khinh c th y em th t ki n m t h t s nghi p nh

y là ti u nhân, kh c n c mi ng trên m t nó không áng hay sao, ch Tú C m cói l m gì mà em gi n?

- i Tú C m gi t gia tài c a em nên Th Hi p m i b em, ch n u Tú C mng có làm nh v y thì i nào Th Hi p i c i v khác.



- Em vì cái tình nó che y, nên m t th y không rõ, trí ngh không nh m. Emnói r ng t i Tú C m gi t h t gia tài nên Th Hi p m i b i c, em l i cho Tú C mch không phi n trách Th Hi p. Em ngh l i coi, n u Th Hi p là trai ân h u, n uthi t nó c u hôn là k t ngh a tr m n n v i em, ch không ham nhà cao ru ng r ng,thì Tú C m t h t gia tài c a em, nó l i càng yêu m n th ng xót ph n em h n h itr c n a m i ph i, nó ph i c i em li n ng b o b c nuôi d ng em cho em b t

u bu n, cho em kh i c c kh , ch th ng r i mà làm sao th y em nghèo r i nókhông oái hoài, l i i ki m n i khác giàu sang mà i c i, mà em g i r ng th ng?Hôm em m i g p anh, em thu t chuy n nhà cho anh nghe, thì anh ã th y ý em hi u

m r i, nh ng hôm y em ng bu n r u, l i anh c ng ng b i r i nên khôngmu n phân gi i ph i qu y làm chi. Nay em nh c t i chuy n ó n a, n u anh khôngphân gi i c n l i cho em nghe thì té ra anh không t n tình v i em. V y em ph i xét

y l i c a anh m i nói ó l i coi có ph i là Th Hi p áng chê áng ghét haykhông?

Phi Ph ng ng i cúi u l ng thinh h i lâu, m t mày bu n xo, coi b suy nghlung l m. Duy Linh th y m y tháng nay ý cô còn hoài v ng Th Hi p thì trong lòngkhông vui, th ng mu n phân h c b ch m t l n cho cô nghe, song không có d p.Nay nói ra c r i, l i th y cô ng i suy t ng thì trong lòng m ng th m; anh ta l inh t i m y l i khuyên cô ta tr v v i Tú C m là l i chánh áng nên trong lòngcàng vui nên nói ti p:

- Anh khuyên em nên v nhà mà cho Tú C m nuôi là ph i l m. Ph n gái thngây, tu i em ã tr ng r i không nên linh inh nh trai v y c. Em v nhà ho cmay có ch nào x ng áng h c u hôn, thì Tú C m g ch ng ng cho thân ph n yên

n.Duy Linh nói m y l i trong lòng au n h t s c, t ng là Phi Ph ng t n

ho c t i lòng r i l y, ch ng dè cô vùng ng d y i i l i l i r i ng d a c nh phíaa s mà nói:

- Anh ng có nói n c n duyên c a em n a! Em ã th r i, ai nói t i emnghe em ghét l m. Thiên h gi d i h t th y, có ai bi t tình ngh a là gì mà mong xeduyên k t tóc.

Duy Linh nghe m y l i vùng v ng, hi u Phi Ph ng ã th t tình c ng nh mìnhi tr c, ã có qua cái ng bu n th m y r i, nay th y cô b c chân vào ó,ng lòng th ng, nên dùng l i nh nh khuyên:

- Em ng th t chí, không nên âu. ã bi t i ng i gi d i là ph n nhi u,song có l c ng có ng i chân chánh, bi t tr ng ngh a khinh tài, dám vì tình li uthác, ch l mà m i ng i u b i b c h t hay sao em.

Phi Ph ng ng d a c a s ngó xu ng ng coi thiên h qua l i, không thèmtr l i, Duy Linh th y v y ng i l ng thinh, không nói n a, tuy hai ng i s c m t nhth ng nh ng mà n u có cái ki ng soi cho th u trong ru t gan, thì ch c s th y PhiPh ng tr m m i ng n ngang, còn Duy Linh c ng th m s u d n d p.

Cách m t h i Phi Ph ng day l i, l y kh n choàng h u s a so n ra v và nói v iDuy Linh:



- Thôi, anh bi u em nh v y thì em ph i nghe l i anh. N u nay mai có anh Túm ra r c, em yên r i em s ra th m anh. Th a anh em v .

Phi Ph ng v a nói v a i th ng l i thang l u. Duy Linh g t u mà ngó l , chkhông dám ngó Phi Ph ng. Cô v a i xu ng khu t mình r i, thì anh ta l n i l i cáigi ng phía trong, leo lên gi ng n m day m t vào vách, n c m t m ìa.

I TH M I B N

Vì ngh a mà n tình, duy nh ng ng i chí cao tánh t t m i làm c, DuyLinh ã quy t cam ch u au n t m thân Phi Ph ng c sung s ng, thái ythi t là thái c a hi n nhân quân t .

Nh ng Duy Linh là m t ng i trai a tình, chí tuy cao song tình c ng n ng, b iy ã khuyên Phi Ph ng v v i Tú C m nuôi r i, ch ng Phi Ph ng t gi ra v thì

ru t gan au n nh ai d n ai c t, không bi t nói sao, ch n m ôm lòng mà khóc g nhai gi ng h c ng ch a nguôi c.

Th ng C d n c m tr a ch hoài không th y ch xu ng n, m i lên l u thì th yDuy Linh n m co nh ng . Nó t ng Duy Linh ng thi t nên b i xu ng, n 12gi nó m i tr lên tính kêu ch d y n c m.

Duy Linh ng i d y r a m t xu ng n c m; nh ng ng i d a mâm c m m t màybu n xo, rán n cho h t m t chén, song ngh n c ngh n h u nu t c m c ng nhnu t t, ch ng bi t mùi chi h t. Tr n ngày ó anh ta l ng ng l nh k không

n. n t i thanh v ng anh ta m i suy ng qu y nghi m n o ph i, th m nghng mình th ng Phi Ph ng thì ph i lo làm nên giùm cho cô; mà mình ã làm ph ii sao l i còn n n n? Mình ã nêu cái tình c a mình r i sao còn ti c mà bu n, sao

còn t c mà khóc.Duy Linh ngh nh v y thì trong trí h th m, nên quy t không bu n n a, l i

chúc cho Phi Ph ng hòa h o v i anh, nh ôi b n ng tr n i sung s ngQua ngày sau Duy Linh buôn bán vui v nh th ng duy lúc ban êm h nh

i Phi Ph ng thì trong lòng có h i khoan khoái chút nh.Cánh ã h n m t tu n l r i, mà Duy Linh không th y Phi Ph ng ghé ti m, nên

không bi t Tú C m ã ra r c cô hay ch a. êm n , lúc10 gi khi óng c a ti m r i,Duy Linh bèn i lên l u vi t th g i qua bên Pháp ng mua hàng. Vi t ba cái thxong thì ng h ã gõ m i hai gi . Duy Linh l i gh b n m hút thu c gi i trí, ènkhí còn d t sáng tr ng. Ngoài ng v ng ti ng xe, cách m t h i nghe ti ng kèn xe

i bóp te te phía bên u ch , cách m t h i n a l i nghe ch bán nem n ng raoti ng thanh tao l nh lót.

Duy Linh hút thu c phì phà, c p m t lim dim, ngó vào vách t ng, l tai lùngbùng lóng nghe ng h i l c c t. Lúc ng bang hoàng b ng nghe d i t, ngaytr c c a ti m, có ti ng xe kéo, ng ng khua c p g ng trên th m g ch, r i l i ngheti ng g c a kêu v ng v ng r ng:



- , C , em còn th c hay không em? M c a dùm m t chút nghe hôn Ca, C , m c a nghe hôn.

Duy Linh nghe rõ, song không bi t ti ng c a ai, l t t ch y l i m c a s l udòm xu ng. Ng i kêu ng sát trong c a, l i b mái thi c án khu t, nên Duy Linhkhông th y c, ch th y có cái xe kéo gi a ng thôi. Tên xa phu th y c a strên l u m , nó nói ti ng chi ó không bi t, có m t ng i trong c a i ra ngoàing c m t ngó lên. èn khí ngoài ng tuy không sáng l m, nh ng Duy Linh nhìnbi t là Phi Ph ng, nên trong lòng h i h p h i r ng:

- Ph i em kêu c a ó hay không em hai?Phi Ph ng áp: „Ph i”. R i h i m c a, Duy Linh không bi t có vi c gì n a

êm Phi Ph ng ghé ti m, nên l t t ch y ri t xu ng l u thì th ng C ã m c a r i.Phi Ph ng ngoài xách gi áo qu n b c vô, y ph c bàu nhàu, m t mày dã d i.Duy Linh v a th y tình tr ng nh v y thì bi n s c, l t t h i:

- Có vi c chi v y? Em i âu ch ng n y.Phi Ph ng cái gi xu ng t r i ng i i trên gh d a bên ó, l y kh n che

t, v a khóc v a nói gi ng t c t i:- Anh ôi! Có vi c kh n n n l m, nói không c....Th ng Tú C m nó là thú

t, ch không ph i là loài ng i. Em l m r i nên em t c quá.Duy Linh ch ng h ng, li n ch n ngang h i:- a! Sao v y?Phi Ph ng khóc vùi mà áp:- m nay em v v i nó ch ng có chi l . M i h i hôm n y nó làm thói trâu

chó, em ng nó lén m mùng chung vô n m i bên em.....Duy Linh nghe t i ó th t kinh, la l n lên:- Úy! Cha ch ! Ng i gì mà n nh nhu c d v y!Anh ta gi n m t, th y Phi Ph ng ng i khóc s t m t, còn th ng C ng

ngó trân trân, bèn bi u th ng C óng c a l i, r i m i Phi Ph ng i th ng lên l ung k h t u uôi nghe coi t i sao Tú C m là anh mà l i lo n luân nh v y. Phi

Ph ng lau n c m t i lên l u, Duy Linh i theo sau, nh l i mình khuyên cô hôm, thì n n n vô cùng. Anh ta còn gi n, mu n nghe cho mau, nên Phi Ph ng v a

ng i thì anh ta bi u Phi Ph ng thu t rõ u uôi cho anh ta nghe.Phi Ph ng m i nói:- Hôm em ghé th m anh ó r i em i th ng v nhà ông Phán. T i l i Tú C m

ra n n n khuyên em v , mà hai v ch ng ông Phán c ng nói hùa theo n a. Em nghai c ng mu n cho em v nhà Tú C m, r t i là anh còn khuyên em nh v y thay,

i v y em m i ch u i.Tú C m nghe em ch u i thì nó m ng r h t s c, li n bi u em s n xe h i thôi i

luôn b a y v i nó. Em bi u nó v tr c em s a so n c r i xe h i tr ra r cem. Nó không ch u v tr c, nói r ng khi d i Cái Cùng nó ã b em g t m t l n

i, nên nay nó mu n r c em i m t l t, ch không ch u cho em i m t mìnha. Em th y nó nghi b ng em nh v y, em t c c i, nên em thâu x p áo qu n mà

i v i nó. Khi ra t i xe nó em ng i sau, còn nó leo lên ng i phía tr c v i s p ph ,ý nh v y là k l ng quá, làm sao mà em nghi cho c.



Em nghe nói nó ã c t nhà và c i v r i, ch ng dè vô t i ó thì th y nó m tn ph l u ch không ph i nhà, ph nó ngó ra ng xe l a M Tho, ng i lânn u là ch t h t th y không th y ng i mình.

Em h i nó v y ch v nó i âu, và nghe nói nó c t nhà, mà sao l i ph thì nónói r ng: „Nhà nó c t ch a r i, nên ph i m n ph , còn v nó v th m cha m ,

i b c m th ng hàn nên còn b n u ng thu c, i m nh r i s v ”. Em tin l i nó,nên em không nghi ng chi h t.

Em ó h m nay, th ng th y khách kh a hay n nhà, àn ông c ng có, ànbà c ng có, mà ng i nào c ng nói chuy n bài b c, ch không nghe nói chuy n chikhác. Tú C m c ng ít nhà, i ngày i êm, i hoài mà h v nhà thì h i em vi c n yvi c kia, b ân c n th ng t ng l m. Em nghi nó i ánh bài b c, mà nó c nói d i

i em, khi thì nó nói i coi c t nhà, khi thì nói i th m v . Nó c ng ít n c m nhàm, hôm m i v nó n c m v i em m t b a tr a, r i h i chi u n y nó n m t b aa. trong nhà có m t bà già n u n v i m t th ng b i. H i t i n c m r i nó kêu

th ng b i ra ngoài c a nói nh chuy n gì không bi t r i th ng b i i m t, cách m tlát có xe h i em l i, nó r em lên xe i ch i v i nó. Em không i nó i m t mình.Em lên l u n m ngh . Em ang m màng b ng nghe ti ng xe h i ng ng ngoài c a,và bà già n u n ra m c a. Em bi t Tú C m v , song phòng c a nó t ng d i, emch c nó v h th y trên l u t t èn h t, bi t em ã ng r i, thì nó ng , ch không lnó kêu em th c d y mà nói chuy n. Thi t qu t ng d i tuy èn còn t sáng,song không nghe ti ng t m chi h t.

Em n m m t h i, v a m i thiu thiu ng , b ng cái gi ng c a em rung rinh; emgi t mình m m t ra, nh bóng èn t ng d i d i lên sáng l m , em th y có m tng i ng gi mùng lén leo lên gi ng c a em. Em th t s c kinh tâm, vùng ng i

y h i l n lên r ng: „Anh làm gì k c c v y?“. Nó c i hì hì và bi u n m xu ngng nó nói chuy n cho em nghe. Nó l i n m tay em n a. Em gi n quá nên v chát

vào m t nó, r i ch y l i thang l u mà kêu bà già. Nó ch y theo ôm em l i; em vùngy không n i, túng th em cào m t nó au quá nó gi n ánh em, nên em l t t

ch y xu ng c u thang nó không ch y theo, l i ng trên ch i em, r i qu ng gi áoqu n c a em xu ng i em ph i i kh i nhà nó cho mau. Em trong nhà nên th tth , l i bà già n u n b i âu m t không th y m t, em s nó ch y theo làm d thìkh cho em, nên em xách gi m c a ra ngoài ng lính quýnh không bi t i âu,may th y có m t cái xe kéo ang ngh u ngh n em kêu l i r i bi u i Sài Gòn v nhàông Phán mà nói cho v ng hay.

Duy Linh ng i l ng thinh nghe, song s c m t h m h m, m hôi nh gi t; ch ngnghe t i ó, anh ta m i nh nhàng trong mình nên h i:

- y mà nó có ánh em trúng ch nào n ng hay không?Phi Ph ng áp:- Không! Nó kéo níu và có ánh em có m t b p tai thôi. C ng may m n! Ch

chi h i ó có cây c i chi ó, em gi t em p nó thì nó ch c nó không nh n r i sanhchuy n l n. Em v nhà ông Phán kêu c a, bà Phán ch y ra m c a cho em vô. Em

i ông Phán thì bà nói ng có b nh nên ã vào nhà th ng h i s m mai r i. Bà th yem v n a êm, mà qu n áo nhàu nát, m t mày dã d i, bà l y làm l nên h i em i



âu ch ng n y. Em khóc mà thu t h t u uôi s Tú C m lo n luân cho bà nghe.Bà không binh v c em thì thôi l i còn r y em nói nhi u chuy n, c sung s ngkhông mu n yên t u nói x u cho Tú C m. Em gi n quá d n lòng không

c nên cãi l v i bà. Anh ngh mà coi, ng i ta ã qu y mà bà l i tr cho mình làqu y, c quá nín sao cho c. Bà ã nói b y l i c ng không bi t nghe l i ph i; bànghe em cãi l thì bà gi n nên bà i không ch a em n a, nói anh ru t c a em màem còn nói x u, n u bà ch a em trong nhà bà s ngày sau c ng mang ti ng x u nhTú C m. Em nghe m y l i ngh n c , nên ng i khóc, ch không bi t nói sao c. BàPhán không ng lòng nói nhi u ti ng g t gao, r i i em bi u i âu thì i chobà óng c a bà ng .

Em mu n n n n v i bà, nh ng ngh th m ng i ã không th ng mình n umình n n n xin n a thì s ngày sau sanh nhi u vi c khó. Em nh l i anh d n, hcó vi c chi kh n n ph i cho anh hay. Mà bây gi trên i n y em ch ng bi t ai mành c y n a h t, nên xách lên xe kéo mà ra ây, cúi l y anh th ng thân em chbi u dùm coi ph i làm th nào mà tr ng tr quân dâm ô, k o nh v y thì t c quách u không c.

Phi Ph ng nói d t l i r i ng i khóc thút thích ngó Duy Linh thì th y anh ta taykhoanh tr c ng c, m t ngó vào vách không nói chi h t. Cách m t h i lâu Duy Linh

i day qua, ngó ngay Phi Ph ng nói:- rày s p lên em ây v i anh ng i âu n a h t th y.Duy Linh th y Phi Ph ng ngó mình trân trân thì day m t ch khác r i nói ti p

ng:- ã bi t em ây v i anh ch c là thiên h d ngh . Mà mình nên h mình

bi t thiên h nói th nào tr i k h , mi n là mình không h v i l ng tâm c a mìnhthì thôi.

Duy Linh ng d y i l i thang l u kêu th ng C bi u xách gi c a PhiPh ng lên, r i bi u em cái gh b xu ng t ng d i. Anh ta nh ng cái gi ng c aanh ta l i cho Phi Ph ng, còn anh ta tính xu ng t ng d i n m trên gh b mà ng

r i sáng mai s i mua thêm m t cái gi ng n a.Tr c khi i ng , anh ta nói v i Phi Ph ng:- Thôi, em c ng yên, mai r i s tính coi có nên i th a ki n nó thì anh i

cho, em ng lo chi h t.Phi Ph ng v v i Tú C m, thì Tú C m nh ng cho ng m t mình trên l u, r i

cách m y ngày Tú C m tr m t dê. M i b ó, li n ra ây Duy Linh c ng nh ngcho cô ng m t mình trên l u n a, theo th ng tình ai g p c nh nh v y c ng gi tmình, ch ng hi u vì c nào Phi Ph ng không lo s , mà th y Duy Linh s p t chmình n thì trong lòng l i vui m ng, nên nói v i Duy Linh:

- Em c ng ã cùn trí r i, bây gi em không s chi mi ng thiên h n a. Aimu n nói ti ng chi thì nói, mi n anh th ng dùm thân em, cho em nh n ngmanh áo h t c m, anh mu n sai khi n em làm vi c chi c ng c h t th y. Thôi em i ch n u n, tr a có r nh em may áo vá qu n, ho c thêu giày thêu kh n, làm vnón bán, còn t i em biên chép s sách chút nh giúp anh c ng c. Em v ianh thì em yên lòng, không s chi h t.



Duy Linh ng nghe, mi ng chúm chím c i. Ch ng Phi Ph ng nói d t l i r i,anh ta bi u: “Thôi, em ng i! G n ba gi r i, ng m t chút r i sáng mai s hay”, r isau ó anh ta xu ng l u.

êm y Duy Linh n m suy t i tính lui ng không c. Phi Ph ng ây m t làgây thù oán v i Tú C m hai là làm mích lòng bà Phán Kim, s ch ng kh i hai ng iy n ây ki m chuy n nói mình d d cô r i làm r y v i mình, l i làm nh c cho cô

a. N u mu n làm r y v i mình thì mình ch ng lo gì, sáng mai mình xu ng bótth a v i ông Cò xin b t Tú C m, r i gi i ra tòa ng tòa ph t v t i c ng dâm n ubà Phán ra nói chéo véo thì mình th a luôn bà ng lõa n a thì hai ng i khôngphép nào dám gây v i mình, và c ng không th nào nói x u cho Phi Ph ng c. Hvi c ra n tòa r i thì Phi Ph ng v i mình yên n, kh i lo Tú C m cáo mình d dgái thi u niên mà tuy Tú C m sanh tâm lang sói, song nó c ng là con bác Huy nHàm, n u mình làm ra l ngay gian thì t i b i gia ình bác huy n quá. Khó tính quá!Vi c n y mình ph i d ý Phi Ph ng coi cô li u l nào, ch mình không nên tchuyên. Mà d u mình có i ki n th a ra l , hay mình b qua, thì c ng ch ng kh ithiên h h d ngh , b i vì mình v i Phi Ph ng n u không có tình v i nhau thì saomà l i n ti m mình mà , và sao mình l i ch a cô ta trong nhà. Tình mình cao lòngmình s ch thì mình bi t, ch thiên h ai bi t dùm c cho mình. Ph n mình là traiai mu n dèm xi m m c ai, mình không lo chi h t, ng t Phi Ph ng là gái, nh ng l ivu oan giá h a có l làm xúc ph m danh ti t c a cô c, n u mình không ng nng a tr c, cho cô mang ti ng x u r i mình g sao ra. V y sáng mai mình t

t chân tình u u n c a mình ôm p m y n m nay cho cô rõ, r i xin cô k t tóc tr mm v i mình ph t cho r i, ng ch ng ai dám d ngh n a. Cái k ó hay thì có hay

th t, nh ng bi t cô có d th ng mình hay không? N u cô th ng mình thì th ngnh ng i anh ru t, ch không có chút tình chi khác, thì l i d u ng t c a mình g mch ng khác gì v i c ng dâm c a Tú C m, d ng y ch ng khác ra cô ch y ô m

c ô m , còn mình th nh c Tú C m ch c cô c ng th nh c mình. Hu ng chi hômnay cô g p ho n n n, thân li u b b v gi a ám ma qu , nh n m bên mi nggi ng, nh ng d a vây hùm68, cô không có n i n ng d a, l i không bi t ai c ynh , cô tin lòng mình chân chánh nên n u nh không nghi ng i chi h t, n umình th a nhân chi nguy69 mà làm cho ph nguy n, cô không tuân l i s mích b ngmình, còn cô tuân l i thì bu n ý cô, ng i ta g p c nh nh v y mà mình ép trí thìmình là ti u nhân, d u làm ch ng m t cô bán cá ngoài ch c ng không x ng, có âu

èo b ng dám làm ch ng m t cô nh Phi Ph ng. Không c ch ng nên tính qu y!Duy Linh càng tính, trong lòng càng xôn xao, tính n sáng mà c ng ch a xong

vi c nào. Còn Phi Ph ng m i b vi c kh ng ho ng trong Ch L n, l thì cô t c t ing không c, té ra cô n m ch ng bao lâu thì cô ng khò, n 6 gi sáng th ng C

c a khua l p c p cô m i gi t mình th c d y.Duy Linh i Phi Ph ng r a m t g u r i m i lên l u h i cô coi theo ý cô có

nên xu ng bót mà th a Tú C m v t i toan c ng dâm và xin b t n tòa tr t i, hay

68 gân vai con hùm (c p), gi ng vây69 vi c không an c a ng i khác



là i c cho cò hay s y ng yên kh i s Tú C m tr trái làm m t mà thôi. PhiPh ng không suy ngh chi h t, l i nói: „Anh li u th nào ph i thì anh làm giùm, t ýanh nh th nào em c ng ch u h t. Duy Linh ngh n u mình làm cho th ng l ra thìTú C m b t i, b ng không thì c ng mang nh c, ng t có m t u Tú C m mang x u

i s x u h y c ng lây ít nhi u cho Phi Ph ng n a, nên anh ta do d không nlàm. Tuy v y anh ta mu n kh i mang t i d d gái thi u niên, nên c ng i xu ng bótthu t rõ chuy n Phi Ph ng cho ông cò nghe, r i xin ông cò làm ch ng cho Phi Ph ng

nhà mình thôi ch không th a ki n Tú C m.n chi u, l i n m gi , Phi Ph ng ng i t i t ti n thâu ti n, còn Duy Linh thì

ng ngoài tr c ph v i m y a làm công. Thình linh Phi Ph ng kêu Duy Linhnói có bà Phán m i i ngang qua ti m ó. Duy Linh ch y ra dòm thì th y có m tng i àn bà i ra kh i ti m r i mà còn xây m t l i mà ngó. Ch ng bao lâu bà Phán

i tr l n l i n a mà l n n y bà i ch m ngó vô ti m, coi ý nh ki m ai v y, PhiPh ng ng i ngó ra t nh táo nh th ng, song gi b nh không th y bà, nên khôngchào h i chi h t.

Duy Linh i vô trong nói v i Phi Ph ng:- Bà Phán i d thám coi có em ây hay không. N u bà có vào ti m thì em

chào h i cho trúng l mà thôi, ch ng nói chi h t, ó m c cho anh nói cho.Anh ta có ý riêng trông cho bà Phán vào coi bà nói ra làm sao, ch ng dè bà i

tu t, không th y tr l i n a.Qua ngày sau, l i 8 gi sáng có hai th y vào ti m mua . Duy Linh l y hàng

cho khách xem, còn Phi Ph ng ng trong tay c m ch i lông gà, ng quét b i trên ti n. Thình lình Tú C m y ph c oan trang, áo n xám, qu n tích so, chân i giày

vàng, u i nón tr ng, mi ng ng m xì gà, ngoài xâm xâm b c vào, li c ngó PhiPh ng r i h i tr ng r ng:

- Ch ti m n y là ai?Duy Linh day l i th y ng i y m t b quàu hai ba ng, bi t là Tú C m, song

gi b nh không bi t nên h i t nh táo:- Ch ti m là tôi ây, th y mu n nói chuy n chi?Phi Ph ng bi n s c, ng ng l i không quét n a, tay c m cây ch i ng ngó trân

trân. Tú C m tr n m t ngó Duy Linh và nói:- Th y là ng i có h c, l i làm ch m t ti m l n nh v y, sao th y không bi t

lu t, th y d d con em gái tôi r i oa tr nó trong nhà? Tôi nói cho th y bi t, tôilàm cho th y tù m t chuy n ng th y b cái thói d d con em ng i ta.

Phi Ph ng nghe nói n i gi n, m t mày tái xanh, trong x c x c i ra, tay quênbuông cây ch i, và i và nói l n:

- ã nh nhu c l m mà ch a bi t x u h , l i còn dám n ây mà nói x ucho ng i ta n a hay sao?

Tú C m th y b Phi Ph ng h m h , tay l i c m cây ch i, s Phi Ph ng th cóch ông ng i r i dùng ch i làm nh c mình, nên i s t l i vài b c. Duy Linh li nnói v i Phi Ph ng:

- Em hãy i vô trong, m t mình anh tr l i v i th y c ng r i, ch ng c nem ph i nói cho u ng ti ng.



Phi Ph ng ng l i m t bên cái t giày, tay c ng còn c m cây ch i, l i cô gi nquá run tay, nên lông gà k t trong ch i lúc l c lia l a. Hai th y l a hàng, nghe th ychuy n nh v y l y làm l , nên ng ngó, nh t là th y Phi Ph ng c m ch i thì t c

i nôn ru t.Duy Linh can Phi Ph ng r i day l i h i Tú C m:- Ph i th y là anh ru t c a cô hai ây không?- Ph i- Tên th y là Hu nh Tú C m ph i không?- Ph i.- A ha! B t nh n d hôn! V y mà tôi không dè nên không chào h i, xin th y

mi n ch p. M i th y ng i, th y ng i ây r i tôi nói chuy n cho th y nghe.- Th y mu n nói chuy n chi thì nói i, c n gì ph i ng i. Mà tôi t ng tôi v i

th y không có chuy n chi mà nói, tòa nói v i th y ch tôi không mu n nói.- Khoan! Ch m ch m v y ch , n u th y mu n t i tòa mà nói chuy n c ng c,

nh ng tr c khi t i tòa tôi tính t i bót ã, b i v y tôi ã xu ng bót mà nói choông cò hay r ng có l tôi v i th y s xu ng nói chuy n tr c m t ông. V y th y l agi nào r nh thì i v i tôi m t l t ng kh i ch i. Ông cò hay tr c r i, h mìnhxu ng thì ng bi t li n.

Tú C m nghe nói nh v y, m t thì gi n, còn c p m t có mòi lo s , nên l ngthinh m t h i r i h i:

- Mà bây gi th y mu n nói chuy n gì thì nói i. Tôi nói tr c cho th y bi t,tôi không ph i nh h v y âu th y ng n n n vô ích. Tôi th ng con em tôi l m,nên tôi tính ki m ch x ng áng tôi g , ch tôi không b ng lòng cho nó làm b n v ith y âu. N u th y bi t s phép th y khuyên nó i theo tôi mà v , thì h a may tôitha th y, ch n u th y eo i, c m nó l i, thì tôi ph i làm h i th y, tôi không thnào dung th y c.

Duy Linh c i áp:- Th y ng lo. Tôi không n n n th y tha t i âu, mà tôi c ng không th t l

i cô hai âu mà th y s . Tôi mu n nói v i th y là nói chu ên khác, ch khnôg ph inói chuy n th y t ng ó âu.

- y ch chuy n gì khác n a?- Tôi mu n nói cho th y bi t th y là gi ng súc v t, ch không ph i ng i ta.

ó, tôi có mu n nói có b y nhiêu ó thôi.Tú C m nãy gi th y Duy Linh d u ng t nên có ý l n l t; thình lình nghe Duy

Linh m ng n ng n quá nh v y thì ch ng h ng, l i th y hai th y l c i chúm chímthì m c c nên n i gi n mu n ánh Duy Linh. Duy Linh v n bi t Tú C m là ng ibi t nh c thì m y l i m ng c a mình s làm anh ta d ng võ r a h n, nên ngth th phòng h . Ch ng dè Tú C m dám gi n mà không dám r a nh c, b gi n dnh hùm, mà tính nhát h n cheo, tr n m t xui tay mà h i xui x :

- Sao th y dám ch i tôi, h ?- Không, tôi có ch i th y âu tôi m ng ch . Tôi r t ti c n c ta không có

ti ng nào n ng h n n a, ng tôi dùng v i th y, ch m y ti ng tôi m i nói ó c ngch a v a v i ng i thái nh nhu c nh th y v y.



Tú C m gi n quá, song th y Duy Linh nói nghiêm ch nh b t nh tu ng nh t lànghe nói ã có cho cò bót hay r i thì trong lòng lo s , không dám làm d n a. Tuy

y anh ta c ng mu n làm oai nên nói m c c :- Th y ng có làm phách, r i th y coi tôi.Nói r i xây l ng mu n b c ra c a. Duy Linh n m áo kéo l i nói:- Khoan! Th y mu n i âu? N u th y i tôi kêu lính b t th y li n. tôi nói

t chuy n cho th y nghe r i s i, l t t chi d v y?Tú C m nghe nói kêu lính b t thì s nên ph i ng l i, ngó Duy Linh làm b

gi n l m không nói chi h t. Duy Linh li c ngó th y hai th y mua , không mu ncho hai th y hi u chuy n x u xa c a Tú C m nên nói xa ra v i Tú C m:

- Con ng i i n u bi t n c m u ng n c thì ph i bi t tôn tr ng luân lý.Anh em m t máu ru t th t v i nhau, d u h i nh không c g n nhau, n lúc l nlên m i c g p m t, thì c ng ph i th ng yêu nhau nh sanh m t b c, m t nhà,ch có âu mà l i tr m t, giành h t gia tài n m t mình, r i còn l i toan làm nhnhu c danh ti t c a ng i ta, làm b i ho i luân lý trong gia ình n a. Tôi nói giùmcho th y bi t vì tôi kính tr ng bác Huy n Hàm l m, tôi không mu n cho bác ãkhu t r i mà còn ph i ng ch ng ki n h Hu nh ph i mang ti ng x u, nên tôikhông n em th y ra gi a tòa i hình ng th y n t i gian ác c a th y r i àyth y ra Côn Lôn. Tuy v y tôi ã k t i th y cho cò bót bi t h t r i. V y th y ph i vbình yên, ng có héo lánh n ây mà nói n a. N u th y mà cãi l i tôi, còn theo nói

u ho c làm khó cho cô hai, thì tôi ây không th dung th y c. Thôi bây gith y mu n i âu thì th y i cho mau i.

Tú C m ph n m c c , ph n l i gi n, mu n nói l i song ngh n c c ng h u nóikhông c, nên b i m t n c không t giã ai h t. Duy Linh theo ra c a thì th ycó m t cái xe h i u t i góc ng, trên xe có bà Phán Kim.

Duy Linh tr vào ti m th y Phi Ph ng ngó mình còn c p m t t s t, b c mtình mình l m. Hai th y mua ó không hi u vi c chi nên h i:

- Ng i ó là ai, làm vi c gì mà nghe nói lôi thôi d v y?Duy Linh c i áp:- b y b mà mu n làm m t lanh, nên tôi gi n tôi m ng cho nó bi t ch ng.Hai th y i r i, Phi Ph ng ng i khóc thút thít:- Anh m ng nó thi t áng l m! Mà em s nó không nh n âu. Nó có ti n b c

nhi u ch c nó s thí ti n mà làm h i mình.Duy Linh c i áp:- Em ng lo. Nó có gi i nó làm th coi, anh không s chi h t.Duy Linh tuy nói c ng cho Phi Ph ng v ng lòng, song trí c ng t ng Tú C m

không l nh n, d u mà nó ép Phi Ph ng v v i nó không c thì nó c ng ki m thmà phá cho Phi Ph ng không yên. Ch ng dè Tú C m v r i thì v ng tin, ã tróttháng r i mà không th y léo hánh t i ti m, l i c ng không nghe th a ki n chi h t.

ngày Phi Ph ng v v i Duy Linh thì cô không bu n n a, ban ngày cô coisóc dùm trong ti m, h bán thì cô thâu ti n, ban êm thì cô thêu giày thêu kh n,

ng treo trong t bán. Duy Linh không mu n cho cô coi n u n, nói r ng trongp ã có m n ng i, và c ng không cho cô ng bán, nói r ng làm nh v y m t



nh c cô. Duy Linh tr n t ng l u cho cô v i tr hàng hóa chút nh thôi, còn anhta n n i t ng d i, ch ng h khi nào b c lên l u.

Duy Linh là trai a tình, l i quy n luy n m t mình Phi Ph ng thôi, th ng haynói th m r ng n u tr i khi n anh ta v i Phi Ph ng không duyên n v i nhau thì anhta quy t cam ch u v y tr n i không thèm c i v , c tu tâm d ng tánh, k tngh a gây tình, ng ch ki p sau s h i hi p. Nay Phi Ph ng v chung m t nhà ravào th y m t nhau t i ngày, hôm s m nói chuy n v i nhau vui v , n chung m tmâm, ng cách nhau có m y th c, b i v y có hôm Duy Linh n m l n l n bângkhuâng dã d i ng không c, mu n t ph t tình riêng c a mình cho cô bi t coicô li u l nào t ý cô, n u cô ch u thì t t, d u cô không ch u c ng cam tâm, thà vuihay bu n mình bi t m t l n cho r i, ch ôm p cái tình riêng nh v y hoài thìtrong lòng n ng n b t r t l m. Mu n nh v y r i ngh ngày nay cô b v không n i

ng t a, n xin ùm u v i mình, vì cô tin b ng mình chân chánh không cóchút h nghi, n u mình tr mòi mà cô không thu n thì còn gì danh ti ng c a mình,còn n u cô thu n, mình c ng không kh i mang ti ng th a câu nhân chi nguy.

Phi Ph ng chung v i Duy Linh c n m sáu tháng, b i tình riêng c a DuyLinh nh v y nên ban ngày th y m t nhau hoài thì Duy Linh vui v vô cùng, còn ban

êm n m m t mình thì anh ta s u não không k si t. L n l n anh ta không au màm, ngoài m t thì t i t n, còn trong lòng l i héo h t. Có êm anh ta au n quá

bu n r u ch u không c n a m i tính sáng ngày t ph t tình riêng v i PhiPh ng m t l n cho r i, mi m là mình c ph nguy n thì thôi, ai dèm pha, chê c i

ý h .ã quy t nh v y r i nh qua ngày sau, Duy Linh th y Phi Ph ng vào ra

chuy n vãn nh th ng, gi ng thân thi t ch ng khác nào anh em ru t, cách ngng i ch ng chút chi b ng , thì anh ta b t nh n nên t s m mai cho n x , có nhi u

p v ng v , mà anh ta r t rè ái ng i không dám h môi.n ba gi chi u, Phi Ph ng ng i m t mình trên l u thêu giày, Duy Linh vào ra

c r c, nh n m t chau mày m t h i r i l n b c lên l u, tính th a d p n y mà bày ni m riêng, ch n u do d hoài thì bi t ngày nào m i t c?

Phi Ph ng th y Duy Linh lên l u thì m ng r , h i chuy n n y, chuy n n l ngng, Duy Linh kéo gh ng i nói chuy n dông dài m t h i; v a mu n nói vi c riênga mình, thì th ng C ch y lên th a Duy Linh hay r ng có khách n ch i.

Duy Linh không c ý nên s c m t ch ng vui, ng t vì ã b l n trí r i, không thnào nói chuy n tr ng h nh v y c, nên ng d y i xu ng mi ng nói l m b mcoi b b t bình l m.

ng là khách nào l , té ra v ch ng Ph c ng v i cô Hai Thanh. Duy Linh gi n làm vui, kéo gh m i ng i, h i tr rót n c.

Ph c ng ng i nói chuy n, mà m t c li c vô trong hoài. Cách m t h ilâu, bà m i h i Duy Linh: „Nghe b y tr nói cháu ã c i v r i, sao cháu c i v l ikhông cho chú thím hay?“.

Duy Linh ch ng h ng, li c th y cô Hai Thanh chúm chím c i, anh ta l i càngkhó ch u nên b ng áp:

- Th a, cháu có c i v h i nào âu?



- ! Sao b y tr nó nói có cô nào trong t êm cháu m y tháng nay?- , ng i trong ti m cháu m y tháng nay là con c a bác Huy n Hàm

Phan ch . Bác huy n là anh em b n c a ông già cháu h i tr c. Nay bác ch t r i congái bác b v không ch n ng d a, cháu th y v y cháu ph i bao b c.

- Cô ó i âu mà bây gi không th y.- c ng thêu trên l u.- Cha! Bi t thêu n a sao? Cô y bao l n? Con gái mà cháu nuôi trong nhà coi

sao c.- Th a thím, c là em út, có sao mà coi không c.

Ph c ng c i, c p m t l rõ cái ý nghi ng vi c qu y quá cho Duy Linhm. Duy Linh ang tính ki m l i c t ngh a cái tánh tình chân chánh c a mình cho v

con Ph c ng hi u, b ng nghe Phi Ph ng trên l u i xu ng. Anh ta i PhiPh ng i xu ng h t thang r i m i kêu ra ti n d n cho v ch ng Ph c ng và côHai Thanh bi t m t.

Phi Ph ng cúi u chào v ch ng Ph c ng r i, ch ng chào t i cô Hai Thanhthì cô ch ng h ng; b i vì cô Hai Thanh là b n h c c a cô ngày tr c, không dè côHai Thanh bà con v i Duy Linh. Cô mu n nh c chuy n c làm quen, nh ng th ycô Hai Thanh ng i ngó trân trân làm m t l , nên cô bu n ý làm thinh, i vô trongxách bình n c trà ra rót thêm cho khách u ng, không nói chuy n chi h t.

con Ph c ng c ngó Phi Ph ng hoài làm cho cô khó ch u nên b i ranhà sau. Duy Linh ng l y hàng cho Ph c ng coi, b ng nghe v Ph c ngnói nh v i cô Hai Thanh r ng: „Con n y nó c ng có bóng s c ch ! Mà i nay cóti n thì quý, có s c mà ích“.

Duy Linh nghe nói nh v y thì lòng phi n h t s c, nh ng vì trong trí ng l nn, không bi t tr l i sao c, nên c gi nh c, nh ngu.

Ch ng v ch ng Ph c ng d t con v r i, Duy Linh ng i trên gh , khoanhtay ng i ngó s ng ra ngoài ng suy ngh . Phi Ph ng ng i t i t ti n ng m b c

c gói l i t cây. Cách ch ng bao lâu có m t th y n m c p , qu n là áo tr ng, isát âu ó v a v n l m, ngoài b c vô ti m.

Sau l ng l i có ng i v i theo, n m c c ng p , qu n l a tr ng, áo nhungen, chân i giày g n bông, u i kh n có tua, c eo chuy n, tay eo cà rá u có

nh n h t th y xoàn h t th y. Ng i v n c da tuy tr ng, song m t có m n, mi ngi hô, tay chân l i c ng còng, b ng l i có nghén thè lè, nên c p m t coi chau vau70.

Duy Linh th y khách vào ti m thì ng d y, nh ng vì trí ng lo ra nênkhông ngó m t khách. Ch ng th y y bi u m t l y giày vàng cho th y coi, DuyLinh ngó lên thì th y qu là tú tài Lâm Th Hi p thì ng ng n, tay m t mà m t li cngó vào trong dòm ch ng Phi Ph ng. Duy Linh th y Phi Ph ng ng i ngó s ng hai

ch ng Th Hi p m t mày bi n s c tái xanh, bi t cô ã th y Th Hi p r i, nên clo l y giày cho khách coi, không ngó ch ng cô n a.

Th Hi p mua giày r i v ch ng d t nhau ra i. Duy Linh li c dòm coi ý PhiPh ng th nào thì th y cô ng d y i lên l u, m t mày bu n xo, c p m t t r t.

70 t tinh th n, dã d , v m t nh ng i m t ng



Duy Linh th y tình c nh y thì c m ng nên th dài l c u, i vào phòng n mngh .

n b a chi u d n c m r i, Duy Linh sai th ng C lên l u m i Phi Ph ngxu ng n c m. Cô nói cô không ói, bi u th ng C nói v i Duy Linh ng ch cô.

êm y Duy Linh th y trên l u èn chong sáng tr ng, m t lát nghe m c akhép c a, bi t Phi Ph ng au n trong lòng nên n ng không c. Duy Linh th ycô vì l i cha tr i mà b n lòng n n i Th Hi p b c tình cô c ng không h n gi n, thìth ng cho thân cô, l i c ng bu n cho thân ph n mình vô cùng, b i v y không tính

i s t tình riêng cho cô bi t n a, l i toan l p ch c g m i s u dùm cho cô. Ngàysau anh ta gi v nh không dè cô th y Th Hi p, bèn nói v i cô r ng hôm qua có vch ng Th Hi p vào ti m mua giày. Cô ngó s ng Duy Linh r i nói:

- Anh nói v i em làm chi! Có ích chi âu mà nói?Duy Linh không hi u vì cô au n trong lòng nên nói l y, hay là vì cô h n

gi n không mu n nghe, b i v y anh ta không dám nh c t i Th Hi p n a.i c ng có khi t i hai ng i kh ng hi u ý nhau nên mích lòng ho c xa cách.

Phi Ph ng th y v ch ng Th Hi p r i thì cô bu n và gi n, nên êm y cô ngh trêni nay ch còn có m t mình Duy Linh là th ng mình thôi, n u Duy Linh ng

hi m nghi quy t k t tóc tr m n m v i mình thì mình ng li n ng g h t m i s ua nay cho nh lòng rãnh trí.

Ch Duy Linh hi u c ý y, th a lúc nói chuy n ó t thi t cái u tìnha mình ôm p m y n m nay; cô ng khi th t chí ngã lòng, ch c cô thu n tùng,

thì c hai ng i u gi m b t th m s u, r i duyên tr m n m càng m n mòi m m.Ti c thay! Duy Linh không dè nh v y, l i s nói ra làm trái ý cô r i cô càng bu nthêm, nên b a y ã không dám nói, r i t ó v sau c ng không dám tính nói n a,

i v y c hai ng i chung m t nhà, ý nh nhau, tình gi ng nhau, mà c ng nh kVi t ng i H , trai ôm tình tr n tr c n m canh, gái c ng th t chí bâng khuâng sáukh c.

Tuy là hai ng i u bu n r u h t c hai, song Phi Ph ng s Duy Linh bi t rõ ýmình, mà Duy Linh c ng s Phi Ph ng hi u th u tình riêng, nên ban ngày hai ng ivào ra th y m t nhau u làm m t vui nh th ng, nói chuy n v i nhau ch ng h lmôi chi h t, mà h ban êm thì ng i n m trên gi t s u chan ch a, k ng t ng d ichau mày than th .

Hai ng i chung v i nhau g n mãn n m ó r i không ai dám nh c t i chuy n, l i c ng không ai dám tính t i chuy n s t i. Duy có m t b a n Phi Ph ng th y

tr nh ôm nh t báo qu c ng i bán, cô mua m t s c gi i bu n, tình c côth y có m t bài báo ng tin m ng, Tr n Bá K nh là con trai quan ph Tr n BáThi n, c i cô ba Nguy n Th Huê con gái quan c ph Nguy n Qu c Phong. Côli n trao bài y cho Duy Linh coi r i hai ng i c i v i nhau, mà c i r i ng i nhchuy n ã qua, k ngh vi c s p t i, c hai u bu n, nên th y ra ng ngóngmong, còn cô lên l u n m khóc.



I TH M I L M

Tháng ch p gió b c th i già, khí tr i l nh l o. T i lúc b y tám gi , m y th y ich i ph n nhi u u m c áo n , tay th c vào túi qu n, còn m y cô choàng kh n trùm

tay, b c ng còn l nh. M y ti m u d n hàng r c r , ng i i mua c ng ôngo h n ngày th ng.

Trong ti m Duy Linh k ra ng i vào d p dìu, cha d t con vô mua nón, muagiày, ch ng c p v vô mua kh n, mua v . Duy Linh ng gi a ti m ti p khách cóhai a con trai ng ngoài ph m t l y hàng. Phi Ph ng ng i trong thâu ti n, hbán c bao nhiêu thì em a cho cô ghi vào s .

Khách ng vào ra l n x n, b ng có m t ng i n bà ch ng 50 tu i, m cqu n lãnh tr ng, áo n en màu bông h ng, u không choàng kh n, chân i giày

c, ngoài r i b c vào ti m r i xâm xâm i l i tr c m t Duy Linh và nói:- Th a ông, tôi xin vô phép h i th m ông m t vi c, không bi t có ng hay

không?Duy Linh th y ng i l , trang s c theo Nam Vi t còn ti ng nói c ng c ng nh

ng i ngoài B c Vi t, không hi u là ai và mu n h i chuy n chi, nên do d r i áp:- Th a bà, mu n h i th m ai có vi c chi?- Tôi xin vô phép h i ông coi có con gái c a quan Huy n tên là Hu nh Tú

Phan trong ti m ông ây ch ng?Duy Linh th y ng i l n h i Phi Ph ng thì trong lòng sanh nghi, nên ng

nhìn ng i y, d ng nh mu n dòm cho th u trí coi ý có tính vi c gì. Ng i àn bày hi u ý Duy Linh nghi b ng mình nên c i nói thêm:

- Tôi là bà con v i con gái quan Huy n; x a nay tôi ngoài b c; tôi v vàitháng nay. Hôm tr c tôi xu ng B c Liêu tìm thì h nói con quan Huy n bây gi

i ti m ông, nên tôi n ây ng th m ch không có chuy n chi khác.Duy Linh nghe rõ nh v y thì trong lòng b t nghi nên áp:- Có. Con quan Huy n Hàm t i nhà tôi.Anh ta li n day vô Phi Ph ng nói:- Em hai, có bà nói có bà con v i em, l i h i th m em ây.Phi Ph ng nghe kêu li n ng d y i ra, th y ng i n bà y l ho c l i x ng

bà con, không bi t là ai, nên ngó r i cúi u chào, không bi t x ng hô th nào, coi b ng l m.

Ng i àn bà y ngó Phi Ph ng th y cô thì g t u, r i chúm chím c i h i:- Cô là con gái c a quan Huy n ph i không?- Th a, ph i.- Cô tên chi?- Th a, tôi tên Phi Ph ngph i, hôm tr c tôi h i th m thì h nói tên ó, nh ng tôi không nh .Ng i àn bà ng ngó Phi Ph ng trân trân r i nói m t mình: „Ph i, g ng

t nó gi ng ng h i còn trai quá“. Duy Linh ng dang ra, song c p m t ch ng hi ng i l y. Phi Ph ng tuy b ng , nh ng mu n bi t coi ng i y là ai, nên h i:



- Th a bà, bà là ai mà bi t cha tôi và tôi?Ng i n bà y ngó th y d a m y t ki ng ng giày có m t cái gh mây li n

i l i ó ng i, r i m i nói:- Qua ây là m l n c a con, t i thu nay con không g p l n nào, nên con

không bi t. Mà có l h i ba con sanh ti n có nói chuy n qua cho má con hay ch ?Phi Ph ng v i Duy Linh u ch ng h ng, nên ngó nhau l ng thinh không nói

chi h t. Phi Ph ng bi t ng i n y là m Tú C m, cô càng ái ng i, không hi u n tìm nói chuy n gì, nên trong lòng cô lo s . Duy Linh b c l i nói:

- Té ra bà ây là chánh th t c a bác Huy n h i tr c ph i hôn? Tú C m lãnhgia tài c r i nh ki m bác mà v chung h ng v i nh, nh c nh v y làkhá quá!

Ng i àn bà y áp r ng:- Ph i! qua ây tên là L u M L chánh th t c a quan Huy n h i tr c. Con

trai c a qua qua t tên là Hu nh Tú C m, qua khai quan Huy n là cha nó, thi tcó nh v y. Nh ng mà con qua nó ã ch t h i nó m i c 3 tu i, ng i x ng là Tú

m r i ki n gia tài ó không ph i là con qua âu.Duy Linh v a nghe t i ó vùng la l n:- Húy! Cha ch ! N u v y thì tòa x l m r i! M y n m nay quân gian nó l p k

t s nghi p h t cho em tôi c c kh thi t oan c quá.Phi Ph ng bi n s c, v a mu n h i th m bà L u M L cho rõ m i vi c, b ng có

ba th y d t nhau vào ti m h i giày mua. Duy Linh th y vi c quan tr ng, mà trongti m khách ra vô l n x n không th nói c, bèn bi u Phi Ph ng m i bà L u M L

c th ng lên l u, ng thanh v ng nói chuy n cho d .Duy Linh l y giày bán cho ba th y r i, bèn bi u th ng C v i ng i ph bán coi

ti m, r i cùng Phi Ph ng v i M L lên l u. Duy Linh m i bà L u M L ng i cònPhi Ph ng l ng x ng têm tr u rót n c. L u M L c ngó Phi Ph ng chúm chím

i hoài, coi b vui v l m. Duy Linh li c coi tu i bà ã l n, song s c hãy còn p,môi m ng mà mi ng nói có duyên, m t lanh mà tròng ngó chín ch n, bi t tuy làng i x o quy t nh ng lòng c ng hi u ng chánh n o tà.

Duy Linh m i bà u ng n c r i nói:- Cháu ây là con c a Ph m Duy Hi n, g c Ch L n, anh em b n thi t c a

bác Huy n h i tr c, có l bác bi t ông già cháu ch ?- a! Té ra th y ây là con c a chú ba Hi n ây hay sao? Qua bi t l m ch .

i tr c Ch L n, ông già th y khít m t bên nhà qua, mà h i ó thím ba ch acó ch a l n nào h t.

- , ông bà già cháu xu ng làm ru ng d i B c Liêu r i m i sanh cháu.- Ph i! Bây gi có nói qua m i nh . H i ó qua h r i, nhà qua ng gi n b

qua ng i theo hai v ch ng chú ba xu ng B c Liêu làm ru ng.u M L th y Phi Ph ng ng ngó mình hoài, bèn ngo c l i bi u ng i m t

bên r i m i nói ti p:- Bây gi ây hai a là con cháu không có ai xa l ; v y qua thu t h t

vi c riêng cho bây nghe. Vã h i quan Huy n c i qua v thì quan Huy n m côi cha, còn qua thì còn có m t cha già, ch không còn m ; v ch ng n v i nhau c



ít n m trong nhà thi u tr c h t sau, nh ng quan Huy n không lo, c theo bài b choài. Nhi u khi không có ti n xài, qua than phi n v i ch ng, ch ng ã không lo tính,

i qu u qu r y rà. Qua b m côi m s m không ai d y bi u, l i c ng t i tánh quanóng n y ham gây g b i v y ch ng nói m t ti ng thì qua nói hai ti ng, ch ng h khinào ch u nh n thua. V ch ng c n ng nhau hoài, ông huy n ng gi n b nhà iluôn. Ph n qua là v , l ra qua ph i l y l i d u ng t êm xin l i ng cho ch ng

nhà lo làm n m i ph i. Lúc nh qua d i, qua không th y rõ ng qu y n oph i, nên qua ã không tính hòa thu n, mà l i còn oán h n ch ng, r i sanh tâm làmqu y n a. H n m i n m nay h qua nh t i s ó thì qua h i h n vô cùng.....

u M L nói t i ó thì a n c m t. Duy Linh th y ng i bi t n n n thìng lòng l m, nên ng i l ng thinh ch nghe nói n a, không dám xen h i l n x n.u M L l y kh n trong túi ra lau n c m t, r i nói ti p: „Quan Huy n hay qua

làm vi c x u nh v y thì t c t i h ng i ch u không n i, song không trách qua m tti ng nào h t; may lúc y có hai v ch ng chú ba i làm ru ng d i B c Liêu v th mnhà, ng m i b qua mà i theo, qua bi t l i nên qua không dám nói chi h t. ng i

c ba tháng, qua m t a con trai t i nhà b o sanh, h bu c ph i khai sanh, tuyqua bi t cha a nh không ph i là ng, song qua không bi t ph i khai tên ai, nênqua trình hôn thú r i qua quy t khai tên ng. L i t tên a nh là Hu nh Tú C m.Nói cho ph i, ông già qua ngay th ng l m, ng r y rà ánh ch i không cho tr vnhà. Qua không có ch n ng d a túng th ph i i l y ch ng Tây ng có ti n m nvú nuôi con. nh v y c b n n m, ông Tây c a qua i ra B c Vi t, qua d t con

i theo. Qua ra Hà N i c có m t n m, k nghe tin ông già qua m t. Qua l y làmbu n r u, ch ng y qua m i bi t l i c a qua ch t khi v ch ng xa cách nhau cho

i ó, qua b ham vui nên quên h t vi c nhà, nên qua không bi t s qua làm ngàytr c là s nh nhu c cho tông môn, s bu n r u cho ch ng. Qua th y m t th ng Tú

m c a qua ch ng nào, qua càng n n n h th n ch ng y, nên nó m i tám tu iqua l t t b nó vào nhà tr ng, ch không mu n nó nhà, vi c th t là r i ro, nóvào tr ng ch a c n a n m k mang b nh b mình.

u M L ng ng l i n a. Phi Ph ng th dài r i h i r ng:- Té ra anh Tú C m ch t ngoài Hà N i hay sao? Mà dì i v trong n y h i

nào. Sao dì bi t con mà ki m?u M L th y ý Phi Ph ng nóng nghe nên nói ti p:

- th ng th ng dì nói ti p cho con nghe. Cách n m n m nay dì có v SàiGòn m t l n. Dì h i th m m y ng i quen thì h nói cha con d i B c Liêu nhru ng mà làm giàu, l i ng v khác có sanh c m t ng i con gái. Dì nghe nh

y thì l y làm m ng cho cha con, ch n u dì nghe cha con nghèo nàn c c kh thìch c là dì bu n l m. Ch ng nói d u con làm chi, dì ra B c Vi t g n hai m i n m, dìti n t n nên lúc dì v Sài Gòn dì có v n li ng c n m b y ngàn, tr c khi v dì cótính n u cha con mà nghèo thì dì s chia cho phân n a ng có v n làm n làm nh

y c ng nh dì chu c b t t i l i ngày x a, ch gia ình tan r là t i dì. Mà dì chacon b n hàn còn thân dì sung s ng thì dì ch u sao c. Ch ng dè nghe cha con ãlàm giàu r i thì dì h t lo, song dì bu n, b i vì h giàu thì dì làm sao mà giúp ngchu c t i.



Dì m i tr ra b c n a. Hôm T t ông Tây c a dì úng k h u trí nên v Tây,nh t nh không tr qua n a. Ông thâu góp tài v t mà bán r i cho dì ít ngàn ng

c ng dì v x . Dì có v n riêng l i có thêm b c y n a, nên cách ây hai thángdì tr v Sài Gòn, mua m t cái nhà trong xóm Gà . Dì yên n r i, hôm u tháng

y dì xu ng B c Liêu tính tìm cha con ng th m, ch ng dè xu ng t i ó h nói chacon ã ch t h n hai n m r i, gia tài b a con ng i v l n tên là Tú C m t h t,má con bu n r u b mình. Còn con thì b v bây gi ng m t ng i buôn bán cóti m l n t i ng Espagne.

Phi Ph ng nghe t i ó h th n cúi u. Duy Linh nói:- Th a bác h th y con hai nó ây v i cháu h nghi qu y quá nh v y, ch

không ph i nh v y âu. bác nói h t chuy n c a bác r i con hai nó k chuy n c anó cho bác nghe.

u M L li c Duy Linh, mi ng chúm chím c i nói:- nói nh v y thì bác nghe nh v y, ch bác có hi u l m?Bà l i day qua nói v i Phi Ph ng:- y con, dì nghe nói Tú C m ki n t gia tài c a con, thì dì ch ng h ng,

mà r i dì gi n quá không bi t th ng nào âu c gan dám m o tên gi t c a ng i tanh v y. Tuy dì gi n, song dì làm t nh, quy t v Sài Gòn tìm cho c con mà h icông chuy n cho rõ ràng r i th a v i tòa còng u a gian b tù ng cho nó bi tch ng. Con bi t m t th ng ó hay không? Nó i âu không bi t, h nói nó không

i B c Liêu n a. Dì có n nhà l u ki m, coi m t nó, thì có vài a y tgi a nhà ch không có ch .

Phi Ph ng ti p:- Ph i. Bây gi nó trong Ch L n. Nay có dì ra con m i dám nói. Thi t m y

m nay con nghi ng i ó không ph i anh con, b i vì n u nó là anh con thì nó c nggi ng ba con chút nh, ch có l nào mình m y tay chân, tánh ý u khác h n nh

y.u M L cúi m t xu ng và nói:

- Nó gi m o mà gi ng n i gì? N u d u Tú C m thi t i n a, c ng khônggi ng c. Th ng n y nó làm sao mà t h t gia tài âu con nói cho dì nghe thcoi.

Phi Ph ng bèn k u uôi s vi c l i cho L u M L nghe. Cô c ng thu t luônchuy n Tú C m d d em v trong Ch L n, r i n a êm toan c ng b c nên côph i ch y ra ây trú ng . L u M L nghe r i bèn thò tay vào túi móc ra m t x pgi y, l a l y hai t trên ván và nói:

- Dì có t khai sanh c a th ng Tú C m Ch L n, mà c ng có b n khai ta nó ngoài Hà N i n a ây. V y mà h dám c gan m o danh tánh ng t s

nghi p c a ng i ta ch .Duy Linh b c l i l y hai t c m coi r i nói:- Th a bác, s nghi p c a bác Huy n h i tr c nhi u l m, huê l i ru ng t

i n m góp t i 50 ngàn gi lúa. M y n m nay h gi t h t nên con hai linh inhnghèo kh t i nghi p vô cùng. Nay nh có bác nói ra hai anh em cháu m i bi t. Vcon hai bây gi m côi, bác c ng nh m , v y xin bác làm ph c c u nó, thì n ngh a



a bác d u ngàn ngày nó c ng không dám quên. Cháu xin bác cho cháu m n tkhai sanh v i t khai t n y ng cháu n quan Bi n lý mà ki n. Tòa có òi xin bácch u khó i làm ch ng dùm, h c vi c r i d u bác mu n b c ti n bao nhiêu cháu

ng bi u con hai n n cho bác s .u M L nghe nói thì châu mày áp:

- Cháu nói sao v y? Cháu t ng vì bác mu n n ti n ó nên bác m i i tìmnó ây hay sao? Không ph i nh v y âu. Hôm bác xu ng B c Liêu bác nghe chuy n

ó trong lòng bác ã quy t làm cho ra l ngay gian, ng tr c là tr a b t l ng,sau n a c u con Phi Ph ng. H m nay, bác ch a vào n trong tòa mà ki n, y là bácmu n ki m cho c con Phi Ph ng ng h i cho ra u uôi. Và h i coi th ng óbây gi âu mà ch cho quan Bi n Lý b t, ch nào ph i có ý gì khác âu. H i bácnh , bác có l i v i cha nó nhi u l m, v y ngày nay bác ph i h t lòng c u nó ngchu c t i c a bác ngày x a. Cháu ng có lo, cháu cho bác tính cho. Sáng mai bácgiao gi y t cho tr ng s h làm m t chút thì xong, có khó chi âu.

Phi Ph ng c m tình nên khóc:- Dì có lòng th ng nh v y thì con nguy n kính m n gì nh m , con s

theo ph ng s dì tr n i, c ng nh con ru t c a dì v yu M L nghe nói ng lòng c ng khóc òa.

Duy Linh th y hai m con ng trìu m n nhau, li n ng d y b i xu ngi, coi cho k óng c a t t èn, r i tr lên th a L u M L :- Th a bác, ã m i m t gi khuya. V y xin bác l i ây ng nói chuy n

ch i v i con hai, k o m y n m nay nó s u th m vô cùng, mà ch a h g p c m tng i kính yêu ng th l can tràng cho gi i b t n i s u áo não.

u M L ch u l i, Phi Ph ng l t t quét ván, tr i n m gi ng mùng, ôm g ing x ng. Ba ng i lúc m i g p nhau b ng bao nhiêu gi ây l i càng tin c y b y

nhiêu, b i v y k nói chuy n n y, ng i thu t chuy n kia không d t. Có lúc nh c t i Tú C m thì Phi Ph ng nói r ng: „Bây gi tôi hi u ý nó r i. Nó m o danh mà ta, s ngày sau b chuy n b i ày, nên nó quy t làm v ch ng v i tôi, h tôi mà

làm v nó, thì kh i s ai th a ki n n a. N u nó không có ý ó, thì sao lúc m i xu ngc Liêu mà , nó l i gi b m n tr n trìu m n tôi làm chi? Tôi bi t r i, t i ý ó nêni ki m chuy n mà d t c n duyên c a tôi, nó không cho má tôi g tôi cho Th

Hi p, tôi m ng l n v i nó, nó thâu h t gia tài ng Th Hi p chê tôi nghèo r i ii v khác.

Ch ng tôi xu ng Cái Cùng riêng, nó l i theo n n n bi u tôi v hoài, m y cách t c a nó u là d tôi, ch không ph i nó thi t lòng th ng em út âu! Ph ii, nó v i tôi có tình anh em bà con gì âu mà ng i, b i v y Ch L n nó m i tr tài

ng b c tôi ó ch ! Quân kh n ki p th t!Duy Linh g t u áp:- Nó kh n n n th t, mà nó c ng có trí l m a em à. R i nó g p em là gái chín

ch n, nên k nó không thành c, ch g p ng i b m u nó r i, thì bác ây có gi y, b ng c bao nhiêu n a c ng ph i b qua ch không bi t nói sao c.

u M L nghe Duy Linh nói nh v y thì ng d y cãi r ng:



- Cháu nói sao v y? Ví d u con hai mà làm v nó r i, qua trình gi y t nóng b t i gi n a ch .

- Th a ph i, n u bác n tòa ki n thì nó b i ày. Song nó ã là ch ng conhai l r i, bác n nào i ki n làm cho con hai bi t l m r i h th n hay sao?

u M L suy ngh m t h i r i khen Duy Linh nói ph i. Duy Linh day qua nóii Phi Ph ng:

- y em, x a rày qua th y nó nh n thua, nó b qua m t chuy n r i th t m t,không dám léo n nói ti ng chi n a h t, qua l y làm l . Bây gi qua m i hi u nó có

ch, s t i tòa r i b chuy n gi m o c a nó, nên nó ch u thua ó ch gì. Phi Ph ngng cho l i lu n c a Duy Linh là trúng.

Ba ng i àm lu n n hai gi khuya m i ng . Sáng b a sau L u M L ntr ng s k h t m i vi c gian d i cho Tú C m r i trao khai t cho tr ng s xem.Tr ng s li n làm n vào tòa th a cho quan Bi n Lý hay r i xin b t giam tên Tú

m gi và t ch ký h t th y tài s n giao l i cho Phi Ph ng. Quan Bi n Lý ch p ni phú cho th m án tra xét. Quan th m án xu t trác b t Tú C m n, m i h i s thì

bi t anh ta m o tánh danh mà t s nghi p c a ng i ta, nên làm gi y giam vàniêm h t gia tài nhà c a.

Tú C m có mua m t cái nhà trên ng Tháp M i và có m n m t c n ph d a ng xe l a M Tho. Tòa niêm và óng c a luôn hai ch ó. Cô Ba Ki m

hay vi c thì kinh hãi, khóc mà i v nhà ông bá h B y, không l y c m t món chi h t.

Quan th m án tra ra thì thi t a gian n y tên là Lý V n Khoan, g c Xóm C i(Ch L n), t nh chí l n, chuyên có m t ngh bài b c, ch không có làm ngh chikhác. Khi nó c 21 tu i, m n ph Bình Tây ch a me, có b lính b t m t l n,

i tòa ti u hình kêu án 20 ngày tù và 2000 quan ti n v . B i nó Ch L n có nghenói chuy n ông Huy n Hàm Tú Phan v i v l n có m t a con trai, mà ng i v

t a con i m t h n 20 n m không v , nên khi nó nghe ông Huy n Hàm ch t nói xin sao l c khai sanh r i xu ng B c Liêu m o x ng là Hu nh Tú C m ng xin

chia gia tài. S tâm c a nó thì tính xin chia thôi, may nh Phi Ph ng không có khaisanh, nên tòa m i giao h t s nghi p cho nó, ch thi t nó không dè c nh v y.

Quan th m án xét nó t i m o danh tánh ng gi t gia tài, li n gi i nó lên tòai hình ng tòa k t án.

Qua ba tháng, tòa i hình nhóm x , có òi Phi Ph ng v i L u M L n làmch ng. B a y Duy Linh c ng i theo Phi Ph ng v i L u M L n tòa ng nghecoi tòa k t án th nào. úng 7 gi , ba ng i b c vô tòa, th y thiên h ch n r ntr c c a, bèn i ki m ch ng i n gi x s vô.

Duy Linh dòm th y Ph c ng v i cô Hai Thanh ng ng i trên gh phíatay m t ang nói chuy n v i cô Ba Ki m. Duy Linh ch cho Phi Ph ng coi r i d tnhau b c l i chào v ch ng Ph c ng và cô Hai Thanh, ý mu n chào thêm c côBa Ki m, ng t vì cô day m t ch khác làm l , nên không chào c. V Ph c ng

ngó Phi Ph ng hoài, b nh mu n nói chuy n chi ó song ái ng i nên l ng thinh.Cách m t h i Phi Ph ng nghe M L kêu, l t t i l i nói chuy n v i tr ng

. V Ph c ng bèn nói v i Duy Linh:



- y cháu, th ng Tú C m b tòa x i hình b a nay ó, nó là ch ng c a conba ây. Cháu thân thi t v i con Phi Ph ng, v y cháu làm ph c nói giùm v i nó

ng có bu c t i l m t i nghi p, nghe hôn cháu? H m nay con ba nó mu n c y cháunói dùm chuy n ó, nh ng vì nó s nói không t l i nên không dám n.

Duy Linh nghe l i n n n trong lòng ã b t nh n r i, dòm th y cô ba ng i t têkhóc, anh ta l i càng ng tâm, nên cúi m t xu ng t áp:

- Thím vì th ng cô ba nên c y vi c ó, không l cháu không vâng l i, ng t vìtrong v n y bây gi v ph n quan ch ng lý bu c t i, ch không ph i Phi Ph ng,

i v y cháu s nói c ng không ích gì.Cô Hai Thanh v a mu n xen vô nói, b ng nghe tr ng tòa c m gi y ra kêu tên

y ng i ch ng vô trong ng i. Duy Linh li n i vô, v Ph c ng, cô Hai Thanhvà cô Ba Ki m c ng i vô theo m t l t. Duy Linh th y Tú C m ng i g n m i m y

i nhân khác, c g c m t xu ng bàn không dám ngó ai h t, còn cô Ba Ki m thì ng ic m t tuôn m ìa.Toà h i ph m nhân, h i ch ng xong r i thì quan Phó Ch ng lý ng d y bu c

i. Tr ng s c a Tú C m cãi m t h i r i Toà vô phòng ng ngh án. Cách ch ngbao lâu Toà ra c án, ai n y l ng l ng ón nghe Toà nh án Lý V n Khoan 5 n m

m c .Tr ng s c a M L làm n qua Toà h xin Toà nh u án tr c và giao gia

tài c a Hu nh Tú Phan l i cho Phi Ph ng h ng. Gi y t làm không y m t thángthì xong xuôi h t.

ngày Toà i hình kêu án Lý V n Khoan r i thì Phi Ph ng v i M L vuing, m con thân thi t v i nhau l m. M L d t Phi Ph ng v nhà trong Xóm Gà

ch i hoài. Duy Linh h th y m t Phi Ph ng thì vui c i nh th ng, mà h ng i m tmình thì hay ngó s ng, b nh ng i ng m c lo tính công vi c ch v y.

Phi Ph ng c án Toà cho h ng gia tài r i, bèn c y Duy Linh vô Ch L n coin ng i d n d p c c n bu ng d i ng xe l a em v nhà ng

Tháp m i. Ch ng Duy Linh nói r ng anh ta có b nh nên i không c, túng thPhi Ph ng ph i c y M L d t mình i làm vi c ó.

Chi u b a y v Ph c ng v i cô hai Thanh ghé ti m th m Duy Linh, khôngth y Phi Ph ng, v Ph c ng h i:

- Cô hai nhà ây cô i âu v y cháu?- Th a. Nó i vô Ch L n coi thâu x p c d n v m t ch ng m n

ng i gi cho d .- a nay thím m i cho cháu bi t; t i nghi p con ba Ki m quá, nó th y th ng

giàu nó t ng là ng i t t nó ng l m, bây gi nó n n n nên khóc hoài. Cònt vi c n y n a, là áo qu n vàng chu i hôm tr c nó trong t . Toà d y niêm

thình lình nó l y ra không k p, bây gi không bi t làm sao l y l i. Nó th y m t cháunó h th n nên không dám ra, nó c y thím ra nói v i cháu làm n nói giùm v i cô haitr c a nó l i cho nó, n u c v y thì nó mang n cháu l m.

Duy Linh ng i suy ngh ch a k p tr l i, k cô hai Thanh h i:- Anh hai, thi t t h i ó n bây gi anh v i ch Phi Ph ng không có tình t

gì v i nhau hay sao? Em coi b ch thân thi t v i anh quá, thôi anh nói mà c i ph t



cho r i, h c i n gia tài u ng l m. Lúc ch suy s p ch nh anh, l nào bây gich giàu có ch l i ph lòng anh hay sao mà s .

Duy Linh c i:- Em tính nh v y sao cho c …Duy Linh m i nói m y l i, k th y xe h i ng ng ngoài c a, k Phi Ph ng xu ng

xe b c vô. Phi Ph ng g p v Ph c ng thì m ng r chào h i l ng x ng. Cô haiThanh c ng vui c i theo h i th m Phi Ph ng coi bây gi tính âu, ch không ph ilàm l nh l n tr c. Phi Ph ng áp:

- Tôi c ng còn ây r i th ng th ng s tính v i anh hai tôi coi nh nh chotôi âu. N y anh, dì v i tôi ã ghé ti m trên l u t m t c n ch t r i, dì bi utôi i xe h i v r c anh vô n v i dì. S n có thím và cô hai ây, v y tôi c ng xin m ithím v i cô hai i luôn vô n c m v i tôi cho vui. Cái xe h i n y là xe c a ba tôi mua

i tr c. Th ng ó nó có mua thêm m t cái xe nh n a. Cái xe nh còn m i h n,song h i nãy tôi mu n i xe c a ba tôi nên tôi m i i xe n y.

Ph c ng v i cô hai Thanh ch u i. Duy Linh không l t , nên ph i nh ni r i d t nhau lên xe vô Ch L n. Lúc i h c ng v Ph c ng th y Phi

Ph ng vui v nên em chuy n cô ba Ki m mu n xin qu n áo vòng xuy n l i thu tcho cô nghe.

Phi Ph ng nghe nói c ng ng lòng th ng, nên n c m r i cô m i h t i l inhà r i cô m c a so n t áo qu n và n trang a h t cho v Ph c ng,

n em v trao cho cô ba Ki m, cô l i g i 500 ng b c cho thêm n a.Cô m h t trong t còn c b y ngàn r i, cô em ra xe tr v Sài Gòn, còn

nhà thì cô m n ng i gi . V t i ti m r i cô cho xe h i a m con cô hai Thanh C u Kho, còn M L thì cô c m l i ng ng bàn tính vi c nhà giùm cô.

Trong êm y M L v i Duy Linh ng khuyên Phi Ph ng ph i v nhà l ni B c Liêu ng ph ng th cha m và coi cho m n ru ng t, còn cái nhà trong

Ch L n thì ó, khi nào lên ch i có ch cho ti n. Phi Ph ng nài xin M L v iDuy Linh theo v B c Liêu v i cô, cô nói r ng cô nh hai ng i nên ngày nay cômu n hai ng i chung h ng v i cô ch cô không ch u h ng m t mình.

u M L th y cô quy n luy n quá nên b ng lòng. Cô bèn khuyên bà bán ph tcái nhà trong Xòm Gà, vì h v i cô thì cái nhà y ph i t n ti n m n ng i gikhông có ích gì.

Duy Linh d c d c không v B c Liêu, nói r ng cu c buôn bán ngày nay ã kinh dinh, n u p thì u ng công phu g y d ng, còn n u ti m b v d i B c

Liêu thì không ai coi, ch c ph i h hao. Duy Linh ng i nói oan chánh, còn PhiPh ng thì c theo m n tr n, b m d hoài, cô nghe Duy Linh tính l i h i nh v y thì

áp:- Anh có vi c chi phi n em hay sao mà anh không ch u v B c Liêu v i em?

Ngày em bu n r u kh n kh trong thiên h ai c ng tính g t em h t th y, duy có anhthi t tình th ng m n em, nên lo b o h cho em thôi. Hôm nay em h t kh r i saoanh l i làm l cho ành? Hay là anh s em giàu r i em thay lòng i d ? N u anh

ng nh v y thì bu n l m. B ng em ch ng ph i nh b ng thiên h v y âu. Ng iph i m i thi t quí, ch ti n b c có ngh a chi. Anh theo em v B c Liêu , ru ng t



a em anh mu n l y bao nhiêu anh cho m n c ng c. S nghi p c a em ó là nghi p chung c a dì v i c a anh. Xin anh ng ng i chi h t.

Duy Linh nghe Phi Ph ng nói ngon ng t ch ng nào trong lòng càng th y ng nng ch ng y, song b ngoài ph i ráng làm vui, nên c i:

- Ngày nay em h t ho n n n r i mà em ch ng quên anh, thi t anh c m tìnhem l m. Nh ng vì thu x a n nay anh không bi t làm ru ng, v d i B c Liêukhông ích gì. V y em v i bác v d i i, lâu lâu anh v th m m t l n c ng c,

ây v i ó ch ng xa xuôi cách tr gì.Phi Ph ng nài n h t s c song Duy Linh c ng không ch u v B c Liêu. Cô h i

u có c n dùng b c làm v n m ti m cho l n thì cô m y ngàn ng b c l i cho,anh ta c ng không ch u l y. Phi Ph ng c ng không bi t làm sao t tình yêu m nDuy Linh c nên lòng l y làm bu n. Cách vài ngày M L s p t vi c nhà xong,và Phi Ph ng lên th m v ch ng ông Phán Kim có ba tr m ng b c ng n nnuôi d ng m y tháng r i hai m con m i lên xe h i i v B c Liêu. Duy Linh a raxe, ch ng xe ch y r i anh ta tr vô c p m t t d m.

I TH M I SÁU

Phi Ph ng lên xe v B c Liêu r i. Duy Linh l ng ng l bu n thì không ph i bu n, mà vui c ng không bi t làm sao ng vui, ch ng khác nào ng i làm

ru ng th y tr i h n ru ng khô, m cháy l y làm nóng n y nên c cho tr i m a,ch ng tr i m a d n t nh m không k p, tuy không dám c tr i n ng n a songtrong lòng l i phi n trách sao tr i m a nhi u.

i b a y Duy Linh lên l u, v n èn cháy sáng r i ng xem tr c ngó sau: Bván n y là ch Phi Ph ng hay ng i thêu, cái gh kia là ch Phi Ph ng th ng ng inói chuy n. B ván còn ó, cái gh c ng còn ây mà Phi Ph ng ã i r i, l i i ch clà không tr l i; ví d u có tr l i c ng không ng i thêu nh tr c, ch c nói chuy nkhác, ch c m c áo qu n khác …

Duy Linh ngh t i ó trong lòng l nh ng t, bèn l t t t t èn tr xu ng i nóni ch i. Anh ta th ng th ng i b , tính i cho khuây tình gi i trí. B t ng n y qua

ng n , i cho t i 11 gi m i chân m t xác m i tr v nhà, song trí não c ng còn l, lòng c ng còn trìu tr u.

y ngày sau c ng nh ngày tr c thân t d a71 Sài Gòn còn trí ph ng ph ti B c Liêu. Cách ch ng m t tu n l . Duy Linh ti p c m t b c th , c m coi

th y con d u óng t i B c Liêu, còn ch bao là ch Phi Ph ng thì bi n s c, runtay, mu n xé li n c, r i d c d c d ng nh s nên không dám xé. S vi c gì?Phi Ph ng nh b o h nuôi d ng trong nhà g n m t n m; nay cô h t h i tai n n,cô vi t th t n, ho c m i mình xu ng nhà cô ch i, mình không kh ng cho cô

n n thì thôi, mình không mu n n nhà cô c ng c. Có vi c chi quan h mà s ;

71 t d



Duy Linh c ng có ý ngh nh v y; nh ng vì anh ta có ý riêng, nên nghi Phi Ph ng có s gì khác trong th y, b i v y c m b c th l t qua l t l i, nhìn tu ng ch coi m ti lâu r i l y dao r c bao r t k l ng, l y b c th ra tay c m rung rung m t xem

chói lòa.

c Liêu ngày 15 tháng 5 n m 19..Anh áng yêu m n ôi!

Hôm ó em v i dì v t i B c Liêu úng 3 gi chi u. Em có vi t li n cho anh hai b c th ,nh ng r i em không g i b c nào h t, b i vì b c th tr c em vi t có b y tám hàng nói choanh hay r ng em ã v n nhà r i.

Em vi t r i em c l i nghe k quá, b i vì g i th ch nói m y l i l t l o nh v y thì g ilàm chi. Em xé i, r i em vi t m t b c th khác. B c th n y em vi t th t dài. Em vi t y 4tr ng gi y c ng ch a h t chuy n. Em th y tr i ã khuya, ph n ng i xe h i c ngày c ng

t m i, nên em ng ng n a ch ng tính sáng b a sau em s vi t ti p. n qua b a sau, emc khúc u l i thì có nhi u ch em không v a ý nên xé i, r i vi t b c khác. Chuy n n y em

vi t k l ng, vi t r i em c l i trong trí b t u t l , nên em không g i.Anh xét bao nhiêu ó bi t lòng em ch ng h khi nào quên (ch n y có g ch thêm m t

ch : „ N” trên ) anh.Nhà c a c a em cùng là tài v t u còn y nguyên nh c , duy có m y ng i gia d ch

a ba v i má em h i tr c không còn ng i nào h t, hai ng i coi nhà em v g p ây làng i c a Tú C m (em kêu Tú C m quen mi ng nên n nay c ng còn vi t tên ó v y, xinanh c Lý V n Khoan ) m n. N i bu i chi u em v ó, em trình án cho làng và kêu m yng i c l i, h th y em h m ng nh ng h khóc, làm cho em ng lòng vô cùng.

Hôm qua m y ch hoá t và m y ng i quen d i Cái Cùng có lên th m em. trong ch h ra th m c ng ông, ai c ng m ng giùm em, vì s nghi p ã m t r i nay còn l y

c. Có m t u em khó ch u l m, là có ng i em không bi t m t và c ng không bi t tên, hn m ng em, em b ng quá t n không h t l i, nên s h v r i h nói là em làm 72.

i chi u n y th y tr i thanh b ch em v i dì ng i xe h i i vô ch mua . Em có g p ch ng cô ba Huê, cô th y em cô m ng quýnh. Em có nói chuy n cô ba Huê cho anh nghei tr c, anh còn nh hay không? Cô là con gái nh c a ông c Ph Phong trong Ch

i, n m ngoái em d y cô h c thêu ó.Còn ch ng c a cô là Bá K nh, con quan Ph Thi n, d i n y, có l anh bi t ch .

Không hi u vì c nào h i tr c d y thêu coi ý cô ba Huê không th ng em còn bây gi côp em cô l i m ng r quá, ch c là t i cô nghe em bây gi òi c gia tài, nhà t t có ru ng

nhi u, ch không hèn h nh x a n a, nên cô i ý ch gì. Nhân tình càng ngh càng n ci. Tuy v y mà em không gi n làm gì. Bây gi em kh i n n r i, em h n gi n ng i ta làm

chi, ph i hay không anh?Dì v d i n y v i em h m nay em coi ý dì vui lòng ch không bu n. Còn ph n em,

thì em c ng nh dì, ch không thì em ch c c ng không vui c. N u anh d i n y n a,thì em ch còn th ng nh ba v i má em thôi ch không bu n vi c chi khác.

72 nh lùng, làm phách



Xin anh xét l i nh ng l i em ã c n t v i anh hôm tr c. N u anh li u c xin anhtr l i cho em bi t ng em m ng l m.

Ít hàng s l c, kính chúc anh bình an kh ng ki n.„Em r t kính m n“

Phi Ph ng

Duy Linh c i c l i hai ba l n r i ng i suy ngh , không hi u trong m y b cth tr c Phi Ph ng nói chuy n gì l i ái ng i nên xé i, không ch u g i. Có ph i là cômu n t cho mình bi t r ng cô c ng có tình v i mình, nh mình có tình v i cô v y,nh ng r i cô h th n nên không dám h môi ó ch ng? Ch c là v y? Ch n u nóichuy n nào khác, thì có chi cho cô ái ng i n n i không dám nói.

Duy Linh ngh t i ó thì trong b ng m ng th m, n u cô ã có ý t ng nh v ykhông s m thì mu n ch c cô s t ra, v y mình ch th coi cô li u làm sao, khôngnên v i l m. Tuy m ng th m song anh ta c ng có ch h th m, ch ng khác nào nh

ng nga v a t l i có làn mây m ng gi ng ngang, h ngh mình k t tóc v i cô thìvui m ng và r i nh t i cô giàu sang còn mình thì nghèo hèn thì ái ng i.

Cách ít ngày Duy Linh l i ti p c m t b c th c a Phi Ph ng n a. Trong thy cô thu t chuy n i Cái Cùng vi ng th m ph n m cha m , th y m m cô ch nh

nh ngh a m n cha, nên gi t l tràn tr lai láng c m lòng không u. Cô xét ph ncô ngày nay c h ng giàu sang bao nhiêu, cô càng th ng nh cha m b y nhiêu,cô l i nói cô sánh thân cô không b ng k nghèo hèn mà có song thân. Sau cùng côtrách Duy Linh sao không vi t th cho cô và c ng xin Duy Linh hãy v B c Liêu

a.Duy Linh mu n tr l i lên gi y tr ng m c en song c m vi t ch m m c r i

trong lòng ng n ng i hoài. Có nhi u chuy n nói l m nh ng không bi t nói chuy nchi h t, b i v y ng i ch ng bút m t h i r i d p không ch u vi t.

ó v sau h cách ch ng n m b y ngày thì ti p c m t b c th c a PhiPh ng. Trong b c th nào cô c ng bu c ph i tr l i và c ng khuyên ph i thu x p v

c Liêu , song anh ta không tr l i, và c ng không tính v B c Liêu.Tuy trong th càng ngày l i nói càng thân thi t ý t càng m n yêu, nh ng mà

thân thi t ch không l tình, m n yêu ch không th t kính, Duy Linh h ng tìnhthì có h i phi n Phi Ph ng song h nh ngh a thì kính tr ng cô vô cùng, b i v y anhta không dám bày l i c ôm lòng bu n cam ch u.

Cách ch ng ba tháng Phi Ph ng vi t th cho Duy Linh hay r ng v c a Tú tàiLâm Th Hi p sanh c a con trai, r i mang b nh b mình, r i cách ít ngày acon c ng ch t n a. Ngày tr c Th Hi p b i c i c i v khác, h cô nh t i s ycô l y làm au n, nh ng trong th cô thu t chuy n v con c a Th Hi p ch t chch ng có m t l i nào ng o báng hay oán trách, cô nói t nhiên c ng nh báo tin m tng i lân c n nào ch t v y thôi. Duy Linh c th r i, không hi u ý cô còn th ng

ng Th Hi p hay không, song bi t ch c cô không còn gi n.a n Duy Linh l i nh n c m t lá th cô nói r ng cô au, nh ng vi t th có

m sáu hàng nên không bi t au n ng hay au nh . Trót ba tu n l Duy Linh không



ti p c th n a; anh ta ngh Phi Ph ng m c b nh n ng, vi t th không c, nêntrong lòng b t r t khó ch u mu n v B c Liêu th m li n. Tuy v y v n còn ái ng ikhông quy t i, nên tính vi t th h i th m, coi nh còn au thì i, b ng kh i r i thìthôi.

Duy Linh vi t th r i, ch a y m t tu n l thì ti p c th c a Phi Ph ng:

c Liêu, ngày 28 tháng 8 n m 19..Anh áng yêu m n ôi!Anh tuy áng yêu m n, song có thi t c ng có ch áng gi n h n. Lòng em yêu anh m n

anh, ch ng bi t l i chi ng t cho h t c, ch ng hi u vì c nào anh ch ng th ng em màcoi ý l i ghét em. Em n n n v i anh ã c n l i. Anh ã không ch u v B c Liêu cho g nem, l i c ng không thèm vi t th h i th m em n a. Anh th xét coi có ph i anh ghét em haykhông ch ?

Mà thôi! D u anh ghét em nên không ch u v B c Liêu , không thèm tr l i cho em, haiu y ch ng h gì; th m chí em au em g i th cho anh hay anh c ng không thèm v th ma, u y m i thi t là t ! May là em m nh c ây nên m i tr l i cho anh, ch n u em

ch t hôm tr c ch c không th nào th y m c anh c.Thôi anh th ng hay là ghét em c ng cam lòng, còn ph n em ây không th nào ghét

anh c, n u em ghét anh thì em bi t th ng ai?y em ph i tr l i cho anh rõ, k o anh trông i.

Hôm n em nh c u nóng l nh t ng c m phong s ng nên au s sài m t vài b ai h t, ch ng dè b nh càng ngày càng thêm n ng, làm cho dì s quá ph i vào r c ông l ng

y Kh i t i nhà th ng ra coi m ch u tr b nh em. Anh bi t ông l ng y Kh i hay không?ng h c tr ng thu c Hà N i m i thi u hai n m nay. ng còn nh , t ng m o nghiêm

ch nh, v n nói m m m ng, h m mi ng thì c i. Ông nói v i dì r ng ông m i 26 tu i ch acó v con, g c V nh Long. Em nh ng h t lòng u tr em, m i ngày tu n m ch hai l n,

n nào c ng d n dò k l ng, nên b nh em m i gi m c, em v a m nh thì tính vi t thcho anh hay; mà ch a k p vi t, k ti p c th c a anh, nên l t t tr l i cho anh kh i mong

i.Thi t em nh ông th y thu c Kh i, ch n u g p th y khác s không xong. Tuy hôm nay

em m nh r i n ngon ng c song m i ngày ng có vi t th lên Sài Gòn mua thu c bgiùm cho em u ng. ng t t quá, n u anh g p ng ch c anh c ng yêu li n.

Vài hàng s l c kính dâng anh ôi ch bình an, em không mu n làm trái ý anh, nênem không dám khuyên anh v B c Liêu g n em, ho c vi ng th m em n a.

„Em r t kính m n”Phi Ph ng

Duy Linh c th r i trong lòng bâng khuâng, tuy không nghi cho Phi Ph ngcó tình v i ông l ng y Kh i, song mu n bi t coi vì c nào cô l i ng i khen ông v y.Anh ta l y gi y m c ra, tính vi t th d ý cô, ch ng c m bút s a so n vi t, thì tronglòng ái ng i, nên không nói t i vi c l ng y Kh i, ch cáo l i và m ng cho cô lành

nh.



Cách ch ng bao lâu Duy Linh ti p c th c a Phi Ph ng n a. Anh ta th ngti p c th hoài nên không m ng r cho l m; nh ng th y th thì trong ý t ngPhi Ph ng tr l i l i b c th c a mình, nên không l t t xé c, th trên bàn clo l y hàng ng bán. Ch ng v ng khách r i anh ta m i xé th ra coi thì th y PhiPh ng nói r ng ông Còm-mi nh i v B c Liêu có n th m cô, ông l ng y Kh i

y mai m i nói cô. Mà tú tài Th Hi p, nay v ch t r i c ng g m ghé mu n ch p ta v y duyên c , làm cho cô b i r i không bi t li u l nào, m t ng thì quy n

luy n, m t ng thì c công tr b nh cho cô r t ân c n, còn m t ng thì có l i dingôn c a cha r i, b i v y cô h i Duy Linh nh cho cô ph i ng n i nào.

Duy Linh c r i bi n s c, c p m t chói loà, không th ng i c, nên c m b cth i th ng lên l u n m. Anh ta c i c l i hai ba l n, càng c càng t i ph nmình, càng gi n Phi Ph ng, t i là t i ph n vô duyên ôm tình riêng mà không t

ng, còn gi n là gi n Phi Ph ng vô tình, ng i r t th ng m n cô là mình ây saokhông chi u c , l i l u tâm chi v i l ng y Kh i th y cô nhi u c a nên u n l i c uthân, t t ng chi Tú Tài Th Hi p là a b i b c, tr c th y cô h t s nghi p thìngo nh m t i c i v khác, nay th y cô l y gia tài l i c không bi t h ng i, l icòn g m ghé mu n ch p m i t x a, mu n xe s i ch c . Anh ta t c t i phi n trách

t h i r i h th m. Phi Ph ng i v i mình là tình anh em, tuy không ph i ru tth t, song t nh chí l n ã g n g i nhau thân thi t nhau nh con m t nhà, mình léngây m i tình riêng, cái qu y ó sao mình không bi t h , l i i trách cô vô ích.

Duy Linh ngh t i ó li n ng i d y vi t th tr l i, khuyên Phi Ph ng ph i ch nng i tr ng ngh a khinh tài mà trao thân g i ph n và th nào c ng ng ng ThHi p, vì nó là a b i b c, tr c kia không t t, ngày sau t c ng ch ng t t gì. Anh ta

i th i r i ngh nh ng l i mình t trong th là l i chánh áng b i v y anh takhông n n n mà c ng không bu n r u n a, quy t lo buôn bán ng quên h t l i cqu y x a. Ban êm anh ta làm s ho c vi t th mua hàng, ban ngày c lo ph v ing i buôn bán ho c d n d p trong ti m, b i v y m t m i, h t i n m ng li nkhông l n l n nh x a n a, mà n u êm nào nh t i vi c c thì l t t l y sách ra

c cho khuây l n, không dám t t ng Phi Ph ng.Anh ta l p thân nh v y c vài tu n, lòng th ng th th i trí th ng bình

yên, nên có ý m ng th m, t ng là kh i u tình ã c phá r i, nào dè b a n l iti p c th c a Phi Ph ng.

c Liêu, ngày 20 tháng 9 n m 19..Anh áng yêu m n ôi!

i th ng th y m t m l a nh cháy c nhà to, l i c ng th ng th y m t viênthu c hay c u c ng i b nh ng t.

c th c a anh vi t cho em hôm n thi t v n t t, em m có 16 hàng thôi. Trong y l icó 10 ch : „Mu n l y ch ng ph i l a ng i tr ng ngh a khinh tài „10 ch y c nghe ch ngcó chi m u nhi m, nh ng xét cho k nó m nh c ng nh m l a nh cháy nhà to, nó quí

ng nh viên thu c hay c u b nh ng t.Anh ôi! Em c b c th c a anh r i em bàng hoàng n ng không c, vì v y nên em

ch m tr l i. Có l h m nay tr n anh t ng em ã nh t nh ng ông Còm-mi nh, ho c



ông l ng y Kh i ho c ông Tú Tài Th Hi p r i, và khi c th n y ch c anh t ng em báotin cho anh hay. Ph i v y không? Ch a, em ch a l y ch ng, vì c b c th c a anh, nên emkhông ng n i nào h t.

Em ngh l i khi cha m còn song toàn, ru ng t minh mông, c a nhà s , nào là conTri Ph , nào là con H i ng, nào là con Bá H , nao n c tranh nhau l i c u hôn. n khicha m khu t r i, t m thân em phiêu b c, s nghi p em tan tành, b n y u ngo nh m t xây

ng, th m chí ông Còm-Mi nh nói r ng yêu tài s c m n n t na, mà ng th y em nghèonên mu n k t b n vui cho qua ngày ch không dám tính ch p t xe tóc,

Nay em nh có dì v i anh thâu l i giùm s nghi p cho em r i, u n y c y mai m i c iu n nh m duyên c ngh a x a. Em ngh t i nhân tình em b t b c mình. Thiên h thi t lào trá: Ngoài mi ng h nói c i v song trong lòng h tính c i ru ng c i nhà. Em mà có

tính l y ch ng là tính g i thân b li u cho ng tr ng phu, c ng nh dây cát eo c i tùng73

ng mong ch khi giông gió. N u ch ng không bi t tr ng nhân ngh a, c k ru ng t t nhà caoa r ng, thì thà em v y tr n i còn vui h n là th t thân cho b n y.

Em xét trong i n y ch ng ai th ng em cho b ng anh. Anh th ng em ch ng vì ti n,u em nghèo hèn anh l i càng th ng em nhi u h n n a. V l i em v i anh th ng nhau t

khi còn ch m, ch không ph i m i quen bi t m t ôi ngày. V y em ch ng c n ph i nói g nnói xa làm chi, em xin t th t v i anh n u em ng k t tóc tr m n m v i anh thì em m i v alòng, ch thiên h d u h có giàu sang cho m y i n a em c ng không thèm k .

Em vi t t i ây em ch ng h chi h t, em càng t thi t v i anh lòng em càng th thái vuing. V y anh ch ph lòng em. Em ã suy ngh k l ng r i, ôi ta v y duyên cùng nhau

ch ng l i chi h t. ôi ta tuy thân thích nh ng không ph i là bà con, v y thì ch ng có chi trng i. Còn l i di chúc c a ba em ngày tr c thì Th Hi p ã b i c r i, nên em ch ng c nph i th ti t. ã v y chú thím h i tr c v i ba em là anh em b n thân thi t. Nay c hai bên

t r i, con l i k t ôi cùng nhau, tình càng n ng, ngh a càng n ng, y là s t t ch khôngph i s x u. Mà ng i i nay h b b c ti n che m t nên có bi t âu là x u âu là t t. D u

chê em c ng không màng mi n ôi ta hi p ngh a ph tình thì thôi, sá chi ti ng ng i ngoàidèm si m.

Th ng n tình dài, nói không c n ý. Xin anh mau mau v B c Liêu ng em t h t tâm cho anh nghe. Em ng i ng i trông xin anh ng ch m tr .

„Em r t yêu kính”

Phi Ph ng

„T.B.- Em c th cho dì nghe thì dì r t vui m ng, ch ng ng n tr chi h t“

Phi Ph ng

73 cát : lo i dây m c t ng b i, tùng : cây thông, ch ng i có khí ti t. Dây cát eo c i tùng: ku du i n ng nh s che ch c a ng i kho m nh, v ng v tinh th n: Cát ng d a bóng tùng

quân



Duy Linh c qua m t l n trong lòng r i lo n, d ng nh không hi u ý PhiPh ng mu n t vi c gì, nên c i c l i hai ba l n, xét t ng ch , nghi m t câu,ng i m hôi nh gi t. Ch ng anh ta hi u rõ ràng r i, l i ch ng tay suy ngh .

y tháng tr c Phi Ph ng t m i vi c nh ng không t tình thì anh ta bu nu phi n trách. Nay anh ta không có lòng trông mong m t ng duyên n n a,

thình lình cô l i bàn n vi c k t tóc se t , làm cho anh ta bu n thì không ph i bu n,song trong lòng ng n ng i, ch a xét coi l i cô phân ó ph i qu y l nào, nên c ngkhông vui ng.

Ban u Duy Linh mu n i ri t v B c Liêu ng t h t n i th m s u t ng ta mình ôm p m y n m nay cho Phi Ph ng nghe r i nh ngày làm l c i cho

mau, ng kh i m i lòng hoài v ng. ã mu n nh v y nh ng r i lòng ái ng i, nhn s cô giàu sang còn mình nghèo hèn thì do d d ng nh ai ng n c n nói vi c

ó không nên làm. Anh ta b i r i không bi t li u l nào, ng i không kham, còn ngng không yên tâm, li n l y nón kêu xe kéo bi u ch y vô v n bách thú.

Tr i ã chi u. M t tr i ngã v h ng Tây, b ng n cây che khu t nên m yng trong v n bách thú mát m nh không có m a nên ng nào c ng khô ráo.Duy Linh t i h m g u, xu ng xe l a tr ti n r i i i l i l i mé sông Th Nghè,

Th y d a mé sông có m t cái b ng tr ng anh ta m i t i hóng mát, tính gi i trí chothong th r i t i v nhà s li u nh vi c Phi Ph ng. Ý mu n gi i trí l i nh s yhoài, làm cho anh ta không mu n suy ngh nh ng c ng không c.

Anh ta th m ngh bây gi mình k t duyên v i Phi Ph ng thì c r i. Mà mìnhcó tài l c làm cho cô sang tr ng vui v tr n i ch ng? Mình c i c , thiên hcó d ngh u chi hay ch ng? Bây gi c chán i nên tính k t duyên v i mình,ch ng cô nhi m th t c, th y k khác cao sang h n mình c có n n n hay không?

a ái tình c a mình i v i c thì u n nh ng cao th ng luôn luôn. N u ngày saucó ti ng thiên h chê c i, ho c c sanh lòng h i h n, thì cái tình y hoá ra nh nhu cbi t bao.

Duy Linh ngh t i ó thì trong lòng h i h p, n a mu n b c t i, n a tính th ilui, b i v y ng i n t i c ng ch a nh t nh, anh ta th y có m t cái xe kéo i ki m

i ngh u ngh n, bèn kêu l i r i leo lên v . i d c ng anh ta ngh th m r ng thàmình tr n x khác cho khu t m t Phi Ph ng, ng gi cái tình cao th ng hoài, còn

n là c i cô mà ái ng i nh v y, r i cho ngày sau cô n n n ho c mình không thlàm cho cô cao sang thì cái t t c a mình tr ra tình x u u ng l m.

Duy Linh b c vào ti m ng h li n gõ 7 gi . Anh ta th y mâm c m dã d nn trên bàn, song không tính n, c i th ng lên l u. Anh ta v a m i t l ng n m

trên gh b , b ng nghe ti ng th ng C : “Th y m i lên l u, tôi lên l u kêu th y”i l i nghe ti ng Phi Ph ng: ”Thôi! Thôi tôi i th ng lên trên”

Duy Linh c mình u m c óc, ng c nh y thình th ch, tai kêu lùng bùng, v amu n ng i d y k th y Phi Ph ng b c lên, nàng m c áo l a tr ng, làm cho anh tangó s ng nh th y cô lúc chiêm bao, c ng i ngó cô không vui m ng mà c ngkhông lay ng.

Phi Ph ng v a b c lên v a c i:- Anh có c th c a em hay ch a?



i i l n l i ng ngay tr c m t Duy Linh.Duy Linh cu i u, l ng thinh r ng r ng n c m t. Phi Ph ng th y tình c m

nh v y bi t Duy Linh ã c th r i; l i th y Duy Linh r i lu cô c ng c m xúctrong lòng nên kéo gh ng i m t bên mà khóc không nói chi h t. Hai ng i khóc m t

i lâu Phi Ph ng m i th th nói:- Em g i th i r i, em i trông anh, n ng không c, nên v i vàng lên

ây h i coi anh li u nh l nào?Duy Linh l c u:- Ph n qua nghèo hèn, l i tài s trí thi n, qua s không s c làm cho em

c cao sang sung s ng tr n i …Phi Ph ng c p m t t r t nh ng không lau, v a nghe m y l i li n ch n h i:- Cao sang làm gì? Tài hay trí c ích chi? L y tình sâu ngh a tr ng th ng

nhau c ng r i. Hay là anh th y em bây gi giàu nên anh âm ng i? N u thi t t igia tài c a em làm cho anh sanh hi m nghi thì em làm t giao h t cho dì, r i ôi talam l làm n, ng anh kh i nghi k n a.

y l i h u tình y làm cho Duy Linh c m ng, không th nào ng n tình l ic nên ngó Phi Ph ng n c m t r ng r ng ch y. Hai ng i nhìn nhau kh p kh i

trong lòng, tuy không nói ra l i, song m t ngó nhau c ng bi t ngh a tình sâung, tâm y ý hi p.

Hai ng i m ng lo ngó nhìn ái m , không hay bà L u M L lên thang l u. Bàlên t i, th y hai ng i ng khóc, bà hi u ý ã thu n nhau r i, nh ng bà l i h i c c

:- Sao? Hai con nói chuy n riêng r i hay ch a? Dì ã bi u tr mua thêm

n r i, thôi hai con xu ng n c m cho dì n, k o dì ói b ng quá.Duy Linh không dè cô L u M L i v i Phi Ph ng b i v y v a th y bà thì anh

ta ch ng h ng, l t t ng d y chào h i m i ng i l ng x ng. Bà không ch u ng i, bi u xu ng n c m r i s nói chuy n.

Lúc n c m Phi Ph ng nói nói c i c i, coi b vui lòng ph chí l m. Duy Linh ngó cô, m t d n sóng tình, lòng xao bi n ái. M L ng i gi a th y trai hi n gáip, x ng ôi v a l a, bà c ng h n h m ng th m.

êm y ba ng i bàn tính v i nhau, nh d t nhau h t v B c Liêu r i s ch nngày làm l c i. Phi Ph ng c i m n h i:

- Th a dì, không bi t hai con chung m t nhà cho n ngày c i có ng haykhông dì há?

Duy Linh ã không tính tr n tránh Phi Ph ng, gi nghe Phi Ph ng h i nh v yi r c áp r ng:

- Qua xu ng ch i v i em, ch ng ngày g n c i qua v Sài Gòn s m l v ttheo phép r i c y chú thím qua trong C u Kho i v i qua xu ng c ng c.

Phi Ph ng g t u, mi ng chúm chím c i.Sáng b a sau xe h i em u ngay tr c c a ti m. Ba ng i lên xe v B c Liêu.

Phi Ph ng v i M L ng i sau còn Duy Linh ng i tr c v i s p ph . Phi Ph ng kêuth ng C l i d n:

- Em nhà ráng coi ti m cho t t , nghe không em.



Duy Linh ngó ngoái l i th y Phi Ph ng c ng ngó mình. Hai ng i c i v inhau, trong khi y s p ph p ga, xe h i vút ch y, kèn bóp te te …

T (Sài Gòn, 1925)


Documents

Ho bieu chanh nhon tinh am lanh