Upload
greta-claessens
View
217
Download
0
Embed Size (px)
Citation preview
Hoe belangrijk zijn verkiezingen? Een historische terugblik
E. Gerard
Lerarendag Vlaams Parlement28 februari 2014
Hoe belangrijk zijn verkiezingen?
• Verkiezingen als criterium voor democratische samenlevingen
• Beperkte zeggingskracht van verkiezingen– Wie kiest de vertegenwoordigers?– Wie stelt de regering samen?– Welke rol speelt de verkozen assemblee na de
regeringsvorming?
• Samenvallende verkiezingen• Verkiezingen sinds 1918 in vogelvlucht• Verkiezingen en regeringsvorming: enkele “historische”
cases
Wie kiest de vertegenwoordigers?
• Kiezers of politieke partijen? • De impact van de evenredige vertegenwoordiging en
het systeem van zetelverdeling
Wie stelt de regering samen?
• Parlementair regeringssysteem• Coalities in een meerpartijensysteem – impact van de
evenredige vertegenwoordiging• Gewone of bijzondere meerderheid (sinds 1970)• Pariteit in de ministerraad (sinds 1970)• Symmetrische en asymmetrische regeringen in het
federale België• Hoe verloopt het proces: federaal en regionaal• Rechtstreekse verkiezing van de eerste minister?
Bijzondere meerderheid
“…aangenomen met de meerderheid van de stemmen in elke taalgroep van elke Kamer, op voorwaarde dat de meerderheid van de leden van elke taalgroep aanwezig is en voor zover het totaal van de ja-stemmen in beide taalgroepen twee derden van de uitgebrachte stemmen bereikt” (art. 4 grondwet).
Na de verkiezingen?
• Regeringsmeerderheid en oppositie• De rol van de regering in het wetgevend proces• Verkiezingen, democratie en middenveld
Samenvallende verkiezingen
Gemeente Provincie Regionaal Federaal Europees
1994 X X X
1995 X X
1999 X X X
2000 X X
2003 X
2004 X X
2006 X X
2007 X
2009 X X
2010 X
2012 X X
2014 X X X
Verkiezingen sinds 1918 in vogelvlucht
• Het gewicht van de “traditionele partijen”• De verhouding tussen de drie traditionele politieke
families• De versnippering van het partijlandschap – kartels en
kiesdrempel• De volatiliteit van het electoraat
Traditionele partijen vs. andere
1914 1919 1921 1925 1929 1932 1936 1939 1946 1949 1950 1954 1958 1961 1965 1968 1971 1974 1977 1978 1981 1985 1987 1991 1995 1999 2003 2007 20100%
10%
20%
30%
40%
50%
60%
70%
80%
90%
100%1.08%
5.88%
22.77%
1.42%
24.06%
16.51%
29.33%
16.00%
36.00%
Aandeel traditionele partijen in zetelverdeling Kamer
Traditionele partijen Andere
2003
19361971
1999
1914 1919 1921 1925 1929 1932 1936 1939 1946 1949 1950 1954 1958 1961 1965 1968 1971 1974 1977 1978 1981 1985 1987 1991 1995 1999 2003 2007 20100%
10%
20%
30%
40%
50%
60%
70%
80%
90%
100%1.08%
22.77%
1.42%
24.06%
16.51%
29.33%
16.00%
36.00%
Aandeel traditionele partijen in zetelverdeling Kamer
Katholieke Partij/CVP BWP/BSP Liberale Partij/PVV Andere
Traditionele partijen vs. andere
19361971
1999
2003
Versnippering van het partijlandschap
1946 1965 1981
1991 1999 2010
Grootste partij per kanton: 1919 - 1936
Grootste partij per kanton: 1946 - 1965
Grootste partij per kanton: 1991 - 1999
Grootste partij per kanton: 2010
1. Kamerverkiezingen 1919
Katholieke Partij BWP Liberale Partij Vlaams-nationalisten 0
20
40
60
80
100
120
99
4045
0
73 70
34
5
Zetelverdeling Kamer 1914-1919
19141919
186 zetels186 zetels
99
40
45
2
1914
Katholieke PartijBWPLiberale PartijAndere
73
70
34
4 5
1919
Katholieke PartijBWPLiberale PartijAndereVlaams-nationalisten
2. Kamerverkiezingen 1936
Katholieke Partij BWP Liberale Partij Frontpartij - VNV KPB Rex0
10
20
30
40
50
60
70
80
9079
73
24
83 0
6370
2316
9
21
Zetelverdeling Kamer 1932-1936
19321936
202 zetels187 zetels
79
73
24
38
1932
Katholieke PartijBWPLiberale PartijKPBRexFrontpartij - VNV
63
70
23
9
21
16
1936
Katholieke PartijBWPLiberale PartijKPBRexFrontpartij - VNV
3. Kamerverkiezingen 1946
Katholieke Partij - CVP
BWP - BSP Liberale Partij Vlaams Nationaal Blok
KPB Rex Andere0
102030405060708090
100
7364
33
179
4 2
92
69
17
0
23
0 1
Zetelverdeling Kamer 1939-1946
19391946
202 zetels202 zetels
73
64
33
9
42
17
1939
Katholieke Partij - CVPBWP - BSPLiberale PartijKPBRexAndereVlaams Nationaal Blok
92
69
17
23
1
1946
Katholieke Partij - CVPBWP - BSPLiberale PartijKPBAndere
4. Kamerverkiezingen 1965
CVP BSP PVV Volksunie KPB FDF Front Wallon Andere0
20
40
60
80
100
120
9684
20
5 5 0 0 2
77
64
48
126 3 2 0
Zetelverdeling Kamer 1961-1965
19611965
212 zetels212 zetels
96
84
205
2
5
1961
CVPBSPPVVKPBFDFFront WallonAndereVolksunie
77
64
48
6
32
12
1965
CVPBSPPVVKPBFDFFront WallonAndereVolksunie
5. Kamerverkiezingen 1981
CVP PSC SP PS PVV PRL Vlaams Blok
Volksunie FDF Agalev Ecolo KPB RW Andere0
10
20
30
40
50
60 57
25 2632
2215
1
14 11
0 04 4 1
43
18
26
3528
24
1
20
82 2 2 0 3
Zetelverdeling Kamer 1978-1981
1978 1981
212 zetels 212 zetels
57
25
2632
22
15
11
44 1 1
14
1978 CVP
PSC
SP
PS
PVV
PRL
FDF
KPB
RW
Andere
Vlaams Blok
Volksunie
43
18
26
35
28
24
82
223
120
1981 CVP
PSC
SP
PS
PVV
PRL
FDF
Agalev
Ecolo
KPB
Andere
Vlaams Blok
Volksunie
6. Kamerverkiezingen 1991
CVP PSC SP PS PVV PRL Vlaams Blok
Volksunie FDF Agalev Ecolo FN ROSSEM05
101520253035404550
43
19
32
40
25 23
2
16
36
30 0
39
18
28
35
2620
12 10
37
10
1 3
Zetelverdeling Kamer 1987-1991
19871991
212 zetels212 zetels
43
19
32
40
25
23
3 6
3 216
1987 CVP
PSC
SP
PS
PVV
PRL
FDF
Agalev
Ecolo
Vlaams Blok
Volksunie
39
18
28
35
26
20
37
10
13
1210
1991 CVP
PSC
SP
PS
PVV
PRL
FDF
Agalev
Ecolo
FN
ROSSEM
Vlaams Blok
Volksunie
7. Kamerverkiezingen 1999
CVP PSC SP PS VLD PRL-FDF Vlaams Blok Volksunie Agalev Ecolo FN0
5
10
15
20
25
30
35
29
12
20 21 2118
11
5 5 6
2
22
10
14
19
23
1815
8 911
1
Zetelverdeling Kamer 1995-1999
19951999
150 zetels150 zetels
29
12
20
21
21
18
5
6
2 115
1995CVP
PSC
SP
PS
VLD
PRL-FDF
Agalev
Ecolo
FN
Vlaams Blok
Volksunie
22
10
14
19
23
18
9
11
115
8
1999 CVP
PSC
SP
PS
VLD
PRL-FDF
Agalev
Ecolo
FN
Vlaams Blok
Volksunie
8. Kamerverkiezingen 2010
N-VACD&V
cdH
Sp.a PS
Open VLD MR
Vlaams B
elang
Groen
!Eco
lo FN
Lijst D
edeck
er
Parti Populai
re0
5
10
15
20
25
30
8
23
1014
2018
23
16
48
15
0
27
17
913
26
13
18
12
58
0 1 1
Zetelverdeling Kamer 2007-2010
20072010
150 zetels150 zetels
23
10
14
20
18
23
4
8
1 5
16
8
2007 CD&V
cdH
Sp.a
PS
Open VLD
MR
Groen!
Ecolo
FN
Lijst Dedecker
Vlaams Belang
N-VA
17
9
13
26
1318
5
81
1
12
27
2010 CD&V
cdH
Sp.a
PS
Open VLD
MR
Groen!
Ecolo
Lijst Dedecker
Parti Populaire
Vlaams Belang
N-VA
Met dank aan N. Matheve en F. Verleden