Hoe maak ik een gedicht een beknopte handleiding bij ‘toeters en bellen’ Frank Adam D. Vankersschaever D. Vankersschaever Sarah Vankersschaever Sarah Vankersschaever

Hoe maak ik een gedichtHoe maak ik een gedicht

een beknopte handleiding bij een beknopte handleiding bij ‘toeters en bellen’‘toeters en bellen’

Frank AdamFrank Adam

D. VankersschaeverD. Vankersschaever

Sarah VankersschaeverSarah Vankersschaever

Dichten is helemaal niet zo moeilijk als je Dichten is helemaal niet zo moeilijk als je denkt. denkt.

Met een potlood, een blad papier en vooral Met een potlood, een blad papier en vooral heel heel veel fantasieveel fantasie heb je zo een fris en leuk heb je zo een fris en leuk gedicht voor je liggen. gedicht voor je liggen.

Volg aandachtig deze twaalf stappen en Volg aandachtig deze twaalf stappen en binnen een halfuurtje mag je jezelf een dichter binnen een halfuurtje mag je jezelf een dichter noemen. noemen.

Maak je alvast klaar om je poëzie te signeren!Maak je alvast klaar om je poëzie te signeren!

De twaalf stappenDe twaalf stappen

1.1. Weet waar je naartoe wilWeet waar je naartoe wil2.2. Roep gevoelens opRoep gevoelens op3.3. Rijmen mag, maar hoeft nietRijmen mag, maar hoeft niet4.4. RitmeRitme5.5. Speel met klankenSpeel met klanken6.6. BeeldenBeelden7.7. Concrete woordenConcrete woorden8.8. Mysterieus en verrassendMysterieus en verrassend9.9. De pointeDe pointe10.10. SchrappenSchrappen11.11. Lay-outLay-out12.12. HerleesHerlees

1. Zorg dat je iets te vertellen hebt: 1. Zorg dat je iets te vertellen hebt: weet waar je naartoe wilweet waar je naartoe wil

Wanneer je na een lange schooldag thuiskomt, Wanneer je na een lange schooldag thuiskomt, vertel je waarschijnlijk aan je ouders en je vrienden vertel je waarschijnlijk aan je ouders en je vrienden wat je allemaal meegemaakt hebt. wat je allemaal meegemaakt hebt. In een gedicht doe je ongeveer hetzelfde, In een gedicht doe je ongeveer hetzelfde, maar dan op een mooiere manier. maar dan op een mooiere manier. BeslisBeslis dus wat je graag wil vertellen! dus wat je graag wil vertellen!

Het thema waarrond je een gedicht schrijft, is Het thema waarrond je een gedicht schrijft, is ‘toeters en bellen’. ‘toeters en bellen’. Beeld je daarom een Beeld je daarom een feestelijke situatiefeestelijke situatie in. in.

Daarbij stel je je best enkele vragen:Daarbij stel je je best enkele vragen: Wie of wat viert feest?Wie of wat viert feest? Waarom is het feestelijk?Waarom is het feestelijk?

Belangrijk!Belangrijk! Probeer niet iets feestelijks te beschrijven of te Probeer niet iets feestelijks te beschrijven of te herinneren, maar te herinneren, maar te verzinnenverzinnen. .

Voorbeeld:Voorbeeld: Herinneren: Herinneren:

toen ik vorige week spaghetti at…toen ik vorige week spaghetti at… Verzonnen: Verzonnen:

er was eens een koning uit een groot paleis…er was eens een koning uit een groot paleis…



2. Beschrijf geen gevoelens, 2. Beschrijf geen gevoelens, roep ze oproep ze op

Een kus zegt zoveel meer dan ‘ik hou van jou!’ Een kus zegt zoveel meer dan ‘ik hou van jou!’ roepen. roepen.

Zo gaat het ook in de wereld van de poëzie: Zo gaat het ook in de wereld van de poëzie: zeg niet dat het feestelijk is zeg niet dat het feestelijk is maar laat de lezer maar laat de lezer voelen dat er gevierd wordtvoelen dat er gevierd wordt. .

Laat hem een gevoel van feesten hebbenLaat hem een gevoel van feesten hebbenzonder dat je het woord ‘feest’ gebruikt!zonder dat je het woord ‘feest’ gebruikt!

Voorbeeld:Voorbeeld:

‘verlangen’‘verlangen’

zeggen: zeggen: ik verlang naar de herfst, ik verlang naar de herfst, naar al die kleurrijke blaadjes in het rond… naar al die kleurrijke blaadjes in het rond…

voelen: voelen: als ik de wereld kon veranderen…als ik de wereld kon veranderen…



3. Rijmen mag, 3. Rijmen mag, maar hoeft nietmaar hoeft niet

Door te rijmen kun je leuke klankspelletjes doen:Door te rijmen kun je leuke klankspelletjes doen:

Verlangen is een beetje dromenVerlangen is een beetje dromenom zo dichter bij elkaar te komenom zo dichter bij elkaar te komen

Maar door te rijmen ken je vaak al het einde van de Maar door te rijmen ken je vaak al het einde van de volgende zin. Dat maakt je gedicht volgende zin. Dat maakt je gedicht voorspelbaarvoorspelbaar en en soms zelfs een beetje kinderachtig: soms zelfs een beetje kinderachtig:

Wat een kabaalWat een kabaalen wat zegt de olifant tegen die aal?en wat zegt de olifant tegen die aal?

Vraag je dus af of je rijm nodig hebt om een leuk Vraag je dus af of je rijm nodig hebt om een leuk gedicht te schrijven. gedicht te schrijven. Als je beslist om te rijmen, Als je beslist om te rijmen, zoek dan naar zoek dan naar minder voor de hand liggendeminder voor de hand liggende rijmwoorden:rijmwoorden:

‘kabaal’ rijmt bijvoorbeeld op:‘kabaal’ rijmt bijvoorbeeld op:aal, verhaal, staal, maal, kaal, taal, zaalaal, verhaal, staal, maal, kaal, taal, zaal

maar ook op:maar ook op:andermaal, journaal,…andermaal, journaal,…



4. Zorg voor een ritme4. Zorg voor een ritme

Een gedicht moet vlot klinken. Een gedicht moet vlot klinken. Lees het gedicht daarom luidop voor: Lees het gedicht daarom luidop voor:

als je struikelt over de woorden dan pas je de zinnen best als je struikelt over de woorden dan pas je de zinnen best aan. Dat kun je door kleine woordjes toe te voegen (aan. Dat kun je door kleine woordjes toe te voegen (zo, zo, dan, als, dus, en,…dan, als, dus, en,…), door moeilijke woorden te vervangen ), door moeilijke woorden te vervangen of door overbodige woorden te schrappen.of door overbodige woorden te schrappen.

Je kunt het ook door te spelen met Je kunt het ook door te spelen met leestekensleestekens of door de of door de lengtelengte van je woorden en je zinnen aan te passen. van je woorden en je zinnen aan te passen.


Mijn verlangen is dat de dierenMijn verlangen is dat de dierenzouden kunnen pratenzouden kunnen prateneindelijk zouden de muizen ons kunneneindelijk zouden de muizen ons kunnenvragen om die kaas met gatenvragen om die kaas met gateneindelijk zouden de slangen ons kunneneindelijk zouden de slangen ons kunnenvragen om een prooi zonder gratenvragen om een prooi zonder graten

Zo is het beter: Zo is het beter:

Mijn verlangen is dat de dierenMijn verlangen is dat de dierenkunnen pratenkunnen prateneindelijk zouden muizen kunneneindelijk zouden muizen kunnenvragen om kaas met gatenvragen om kaas met gateneindelijk zouden slangen kunneneindelijk zouden slangen kunnenvragen om prooien zonder gratenvragen om prooien zonder graten

Deze woorden werden geschrapt:Deze woorden werden geschrapt:

Mijn verlangen is dat de dierenMijn verlangen is dat de dierenzoudenzouden kunnen praten kunnen prateneindelijk zouden de muizen eindelijk zouden de muizen onsons kunnen kunnenvragen om vragen om diedie kaas met gaten kaas met gateneindelijk zouden eindelijk zouden dede slangen slangen onsons kunnen kunnenvragen om vragen om eeneen prooi zonder graten prooi zonder graten



5. Speel met klanken5. Speel met klanken

Door te spelen met klanken kan je gedicht speels en Door te spelen met klanken kan je gedicht speels en grappig klinken. grappig klinken.

Lees je gedicht daarom eens hardop voor: Lees je gedicht daarom eens hardop voor: klinkt het leuk? klinkt het leuk?


Eindelijk zouden muizen kunnenEindelijk zouden muizen kunnen vrvraagen om kgen om kaaaas met gs met gaaten.ten.

Of:Of:

Verlangens nVerlangens naaaar dr daaaar.r.WWaaaar?r?

Dat kan ook door woorden te Dat kan ook door woorden te herhalenherhalen en op het einde een ander woord te gebruiken dan je en op het einde een ander woord te gebruiken dan je zou verwachten:zou verwachten:

Elke dag opnieuw hoop ik op wat drinkenElke dag opnieuw hoop ik op wat drinkenElke dag opnieuw hoop ik op een beetje warmteElke dag opnieuw hoop ik op een beetje warmteElke dag opnieuw hoop ik op wat liefde van vriendenElke dag opnieuw hoop ik op wat liefde van vriendenElke dag opnieuw verlang ik naar een thuis.Elke dag opnieuw verlang ik naar een thuis.



6. Maak gebruik van beelden6. Maak gebruik van beelden

Een dichter is zoals een schilder: hij maakt beelden. Een dichter is zoals een schilder: hij maakt beelden. Daarvoor gebruikt hij geen verf, maar woorden. Daarvoor gebruikt hij geen verf, maar woorden. Deze beelden moeten je Deze beelden moeten je zintuigen prikkelenzintuigen prikkelen: : je zicht, je gehoor, je reuk, je gevoel, je smaak.je zicht, je gehoor, je reuk, je gevoel, je smaak.


De wind brult door de bomenDe wind brult door de bomen (hoor je de wind?) (hoor je de wind?)Het late zonlicht schildert de tuin roodHet late zonlicht schildert de tuin rood (zie je de kleuren? (zie je de kleuren?

Voel je de warmte?)Voel je de warmte?)

Je kunt beelden oproepen door de woorden die je Je kunt beelden oproepen door de woorden die je gebruikt:gebruikt:

‘brullen’, ‘waggelen’, ‘fladderen’,…‘brullen’, ‘waggelen’, ‘fladderen’,…

Of door vergelijkingen te gebruiken:Of door vergelijkingen te gebruiken:Brullen: Brullen: ik roep als een leeuwik roep als een leeuwWaggelen: Waggelen: ik loop als een pinguïnik loop als een pinguïnFladderen: Fladderen: ik vlieg als een vlinderik vlieg als een vlinder

Door deze woorden te gebruiken, kan de lezer zich Door deze woorden te gebruiken, kan de lezer zich onmiddellijk heel wat voorstellen bij je gedicht!onmiddellijk heel wat voorstellen bij je gedicht!



7. Gebruik concrete 7. Gebruik concrete in plaats van abstracte woordenin plaats van abstracte woorden

Omdat je met woorden de fantasie van de lezer moet Omdat je met woorden de fantasie van de lezer moet prikkelen, gebruik je best woorden waar je je iets bij prikkelen, gebruik je best woorden waar je je iets bij kunt kunt voorstellenvoorstellen. . Zo’n woorden noemen we Zo’n woorden noemen we ‘concrete woorden’:‘concrete woorden’: Concrete woorden kun je horen, zien, aanraken, ruiken en Concrete woorden kun je horen, zien, aanraken, ruiken en

proeven. proeven. Voorbeeld: Voorbeeld: wolken, poes, kast,…wolken, poes, kast,…

Abstracte woordenAbstracte woorden daarentegen verwijzen meer daarentegen verwijzen meer naar naar gevoelensgevoelens en dingen die je niet kunt aanraken. en dingen die je niet kunt aanraken.

Voorbeeld: Voorbeeld: mooi, lief, boos, vrijheid,…mooi, lief, boos, vrijheid,…

Doe de test! Doe de test!

Bij welk gedicht kun je je het meeste voorstellen?Bij welk gedicht kun je je het meeste voorstellen?

Voorbeeld 1:Voorbeeld 1:Ik verlang naar iemand die luistertIk verlang naar iemand die luistertiemand die mij in zijn hartje kluistertiemand die mij in zijn hartje kluistertIk verlang naar iemand die ik kan vertrouwenIk verlang naar iemand die ik kan vertrouweniemand waarmee ik vriendschap kan opbouwen.iemand waarmee ik vriendschap kan opbouwen.Ik verlang gewoon naar een goede vriendIk verlang gewoon naar een goede vriendiemand die mijn vriendschap verdient.iemand die mijn vriendschap verdient.

Voorbeeld 2: Voorbeeld 2: Ik verlang naar buiten!Ik verlang naar buiten!Waar ik de vogels hoor fluiten.Waar ik de vogels hoor fluiten.Ik wil spelen in de sneeuwIk wil spelen in de sneeuwen kunnen vliegen als een spreeuw.en kunnen vliegen als een spreeuw.‘Huil maar niet…’ zegt mama‘Huil maar niet…’ zegt mamamaar er rolt een traan over haar wang.maar er rolt een traan over haar wang.



8. Hoe maak je je gedicht 8. Hoe maak je je gedicht mysterieus en verrassendmysterieus en verrassend

Probeer nooit alles in je verhaal te verklappen want Probeer nooit alles in je verhaal te verklappen want het moet het moet mysterieusmysterieus blijven! blijven! Vraag je daarom bij elk woord af of je het nodig Vraag je daarom bij elk woord af of je het nodig hebt om te vertellen wat je wil vertellen. hebt om te vertellen wat je wil vertellen.

Door informatie weg te laten (waar en wanneer Door informatie weg te laten (waar en wanneer speelt het zich af,…) maak je het gedicht spannend. speelt het zich af,…) maak je het gedicht spannend. Door minder te vertellen, vertel je dus meer: Door minder te vertellen, vertel je dus meer: de lezer kan namelijk de de lezer kan namelijk de eigen fantasieeigen fantasie gebruiken gebruiken om je gedicht aan te vullen. om je gedicht aan te vullen.

Je gedicht kun je ook verrassend maken door nieuwe Je gedicht kun je ook verrassend maken door nieuwe woorden te zoeken voor wat je al hebt:woorden te zoeken voor wat je al hebt:

Voorbeeld:Voorbeeld:Wat zegt die Wat zegt die oudeoude olifant tegen de olifant tegen de glibberigeglibberige aal? aal?Wat zegt die Wat zegt die knorrigeknorrige olifant tegen de olifant tegen de listigelistige aal? aal?



9. Denk ook eens aan 9. Denk ook eens aan een grappige of verrassende wending een grappige of verrassende wending

aan het einde van je gedicht: aan het einde van je gedicht: een pointe.een pointe.

Een pointe is Een pointe is een laatste zineen laatste zin waardoor het gedicht nog even blijft nazinderen: waardoor het gedicht nog even blijft nazinderen:

het maakt je verdrietig of laat je glimlachen.het maakt je verdrietig of laat je glimlachen.


Vierkant met bruine randVierkant met bruine randbovenkant en onderkantbovenkant en onderkantgoudgeel van binnengoudgeel van binnengeel en roze beminnen.geel en roze beminnen.Ik verlang ernaar.Ik verlang ernaar.Hij is daar.Hij is daar.Mijn croque-monsieur is klaar.Mijn croque-monsieur is klaar.



10. Liever te kort dan te lang:10. Liever te kort dan te lang:schrap het overbodigeschrap het overbodige

Een gedicht is vaak krachtiger als het Een gedicht is vaak krachtiger als het korterkorter is. is. Hoe meer je zegt met hoe minder woorden, hoe Hoe meer je zegt met hoe minder woorden, hoe sterker je gedicht.sterker je gedicht.

Ga na waar je woorden kunt schrappen Ga na waar je woorden kunt schrappen of waar je iets met minder woorden kunt zeggen.of waar je iets met minder woorden kunt zeggen.



11. lay-out: 11. lay-out: zorg dat je gedicht er mooi uitzietzorg dat je gedicht er mooi uitziet

Je gedicht moet niet alleen mooi klinken, Je gedicht moet niet alleen mooi klinken, het moet er ook het moet er ook mooi uitzienmooi uitzien. .

Er zijn verschillende manieren Er zijn verschillende manieren om je gedicht mooi op je blad te schikken:om je gedicht mooi op je blad te schikken:

gebruik witregels tussen je strofengebruik witregels tussen je strofen


De tijd nemen om alles te verkennenDe tijd nemen om alles te verkennenzonder haast, zonder rennenzonder haast, zonder rennen

Geen school, geen spel, geen sportGeen school, geen spel, geen sport als ik niet oplet, kom ik nog tijd te kort!als ik niet oplet, kom ik nog tijd te kort!

Verlangen om te genieten van elk momentVerlangen om te genieten van elk moment

maak je zinnen ofwel kort, ofwel lang. maak je zinnen ofwel kort, ofwel lang.


Zo ver weg.Zo ver weg.Pech.Pech.jij en ik.jij en ik.Snik.Snik.Ik wil jou.Ik wil jou.WAUW!WAUW!



12. Herlees je gedicht: 12. Herlees je gedicht: gaat het over toeters en bellen?gaat het over toeters en bellen?

ControleerControleer wat je geschreven hebt wat je geschreven hebt voor je je gedicht aan de anderen laat lezen. voor je je gedicht aan de anderen laat lezen.

Klinkt het vlot en struikel je nergens? Klinkt het vlot en struikel je nergens? Klinkt het feestelijk?Klinkt het feestelijk?

Knik je ‘ja’ bij al deze vragen, Knik je ‘ja’ bij al deze vragen, signeer dan -zoals een echte dichter- je gedicht signeer dan -zoals een echte dichter- je gedicht en laat het door je klasgenoten lezenen laat het door je klasgenoten lezen

LEES LEES LEES !!!LEES LEES LEES !!!

Hoe meer gedichten je leest, Hoe meer gedichten je leest, hoe beter dichter je wordt!hoe beter dichter je wordt!

Bronnen:Bronnen:

www.roermond.nl/index10945.htm

www.infonu.nl (hiskemarjolein) (hiskemarjolein)

www.doemaardichtmaar.nl/schrijftips/www.doemaardichtmaar.nl/schrijftips/

Documents

Hoe maak ik een gedicht een beknopte handleiding bij ‘toeters en bellen’ Frank Adam D. Vankersschaever D. Vankersschaever Sarah Vankersschaever Sarah Vankersschaever