We gaan weer massaal naar school. Elk kind neemt zijn eigen gewoontes, verwachtingen en gedrag mee naar een nieuwe groep, of krijgt een andere leerkracht die alles net even anders doet dat het gewend was. De opvattingen van ouders, broers en zussen, ervaringen op straat, gebeurtenissen thuis, vriendjes en vriendinnetjes, ze hebben ook invloed op de manier waarop kinderen zich gedragen.

Een nieuwe klas of school is spannend voor een kind. De een kijkt de kat uit de boom, de ander bluft zich naar binnen. Vragen die elk kind zich - onbewust – stelt zijn: Mag ik er zijn? Ben ik hier welkom? Zie je me wel? In de nieuwe situatie moet het zijn plaats in de groep weer innemen. Niet te veel, maar ook zeker niet te weinig. De juiste plaats, dat is de positie waarin het tot zijn recht komt, waardering oogst, waar zijzelf én anderen blij van worden.

Aan jou als leerkracht de taak om de toon te zetten en een goede gewoontes te creëren waarin elk kind zich veilig voelt. Want als er niet meteen een goede sfeer ontstaat, is dat later lastig recht te breien.

We verzamelden een aantal ideeën, tips en programma’s om jullie op weg te helpen. Het één is niet beter dan het ander. Kies wat bij je past. Maar waar je ook voor kiest, stem het in elk geval af met de omgeving: je collega’s, de ouders, de organisaties in de wijk. Zodat de kinderen weten: ‘Zó zijn onze manieren!’

Na elke zomervakantie krijgen miljoenen kinderen

nieuwe leerkrachten. Spannend! Hoe zal het gaan? Wat

mag, wat niet? De eerste zes weken zet jij als leerkracht

de toon voor de rest van het jaar. En niet alleen op

school, maar ook thuis moet ieder weer in het gareel.

WE

ER

N

AA

R

SC

HO

OL

Goede gewoontes die op school werken,

werken ook thuis

DO try this AT HOME

22 educare | september 2011

Met het spel ‘Sterrenhemel’ leren kinderen spelenderwijs regels en afspraken te maken en… zich eraan te houden!

Zo speel je het: Teken met een blauw kleurpot-lood een cirkel en teken om beur-ten een ster. Zorg dat er nog ruimte is voor de ruimtereizen die jullie hierna gaan maken.Geef eerst zelf een regel, bijvoor-beeld: “Reis met je ruimteschip (kleurpotlood) van de ene naar de andere ster. Je kunt alleen ronde lijnen maken en mag niet over de lijnen die er al staan.” Er zullen waarschijnlijk discussies ontstaan over wat je niet hebt ge-zegd: waar je moet beginnen en of je al dan niet meerdere keren op een ster mag landen. Dat mogen ze dan zelf bedenken. Als je het

spel nogmaals speelt mag je bijvoorbeeld alleen rechte lijnen tekenen. Of je mag pas landen als je minstens één keer over een lijn bent gevlogen, of… Al doende ontdekken ze

vanzelf alle mogelijkheden. En dat ze spelen-derwijs leren onderhandelen en zich aan afspraken houden, is een mooie bijdrage aan de toekomstige burgers van een (hopelijk dan nog steeds) democratisch land.

Met dit spel oefenen de kinderen nog veel meer vaardigheden. Ben je geïnteresseerd in de mogelijkheden die tekenen biedt bij de ontwikkeling van kinderen in de basisschool? Kijk dan eens op www.zinvoltekenenmetkinderen.nl Als je je inschrijft voor de gratis tips ontvang je elke drie weken een leuke werkvorm.

Tip: Ga eens samen met de ouders zoeken naar kleine stapjes die verlichting brengen. Open bijvoorbeeld een ideeënbus waarin ouders de knelpunten kunnen melden. Soms zijn oplossingen zo voor de hand lig-gend dat we ze niet zien!

Dat doet ons deugd!

Mensen zijn als spiegels. Als je naar ze lacht, lachen ze terug...

Vraag eens aan kinderen: “Hoe gaan we met elkaar om zodat ieder zich thuis

voelt?” “Welke deugden hebben we nodig om geconcentreerd te kunnen

werken?” “En welke om de klas ordelijk te houden?”

Het Deugdenproject geeft een digitale deugdenkalender uit met tips om

maandelijks een deugd centraal te stellen. Dit schooljaar start de kalender met

de deugd vriendelijkheid: ‘Je hand warm en zorgzaam uitsteken en de

bereidheid een vertrouwde metgezel te zijn’.

Na vriendelijkheid volgen ordelijkheid, respect, ijver, zelfbeheersing, hoffelijk-

heid, betrokkenheid, eerlijkheid en verantwoordelijkheid. Een heel schooljaar

aandacht voor deugden doet de hele klas deugd!

Ontvang de wekelijkse deugd via www.deugdenproject.nl

23educare | september 2011

Micha de Winter: Verbeter de wereld, begin bij de opvoeding. Vanachter de voordeur naar democratie en verbinding. Uitgeverij SWP. Informatie over vreedzame scholen en wijken vind je op: www.devreedzameschool.nl

‘Blijf nou eens even stil zitten, we zijn aan het eten!’ Met een bezorgde blik schept Martine nog wat op. Dit is nu al de zoveelste keer dat ze dat moet zeggen, zou de school dan toch gelijk hebben? Zou haar kind echt ADHD hebben? Nee, kinderen zijn wel vaker druk en beweeglijk. Daar zijn ze kind voor… toch?

Overal in de samenleving kijken we anders tegen hetzelfde probleem aan. De reden? School en thuis zijn twee verschillende werelden. Er worden verschil-lende regels gehanteerd, verschillende afspraken gemaakt en er wordt anders met elkaar omgegaan. Het resultaat? Verwarring onder zowel de kinderen als de volwassenen.

Om verwarring te voorkomen en ervoor te zorgen dat iedereen dezelfde verwachtingen heeft, is het initia-tief De Vreedzame Wijk in het leven geroepen. In zo’n wijk wordt een eenduidige, pedagogische aanpak ingevoerd in alle organisaties die in de wijk met kin-deren in de basisschoolleeftijd werken. Deze aanpak komt voort uit De Vreedzame school, waar kinderen op een zorgzame manier met elkaar om leren gaan en constructief conflicten leren oplossen.

De eerste vreedzame voetbalclub is gestart. Dat wordt wennen voor de ouders langs de lijn!

Bij ouderbetrokkenheid denken we al snel aan leesouders of allerlei hand- en spandiensten. Maar betrokken zijn bij school begint al veel eerder, met kleine dingen kun je ouders al bij de school betrekken. Vraag de kinderen bijvoorbeeld eens om thuis iets op te zoeken wat de ouders meestal niet weten. Ouder en kind worden zo gemotiveerd om samen aan school te werken. Denk aan vragen als : Welke plaatsen in Nederland eindigen met ga? Waar liggen de meesten? Hoe kan het dat ze allemaal bij elkaar in de buurt liggen? Weet je het antwoord op deze vragen ook niet? Tja, dan moet je toch even naar google earth… en misschien weet je dan vanzelf het antwoord op de laatste vraag ook wel.

24 educare | september 2011

handen in de klas

Er zijn tientallen dingen in je klas die beter gaan als er meer handen zouden zijn. Die handen zijn er wel, als je het aantrekkelijk maakt om te komen. Denk als een ouder: wat motiveert hen? Het belang van hun eigen kind? Gezelligheid? Hun expertise kunnen inzetten? Hun hobby kunnen delen? Doe marktonderzoek voor je een vraag stelt, dan heb je meer kans op succes.

Pesten. Hoe ga jij ermee om? Straf je of zoek je naar psychologische hulp? Is er een pestprotocol? De wil is er wel, maar de oplossing is ingewikkeld? Of toch niet?

‘Sta op tegen pesten!’ doet een beroep doet op de kracht van de groep om het probleem zelf op te lossen. Er worden geen straffen uitgedeeld, niemand hoeft naar de psycho-loog en niemand krijgt de schuld. Je gaat samen met de pester, het gepeste kind, meelopers en met de kinderen waarbij het gepeste kind zich goed voelt, zoeken naar een oplossing en doorloopt samen zeven stappen.

1. Gesprek met de gepeste leerling.2. Gesprek met de supportgroep, bestaande uit de

pester(s), meelopers en ook leerlingen met een positieve groepsinvloed.

3. Leg het probleem uit en kweek empathie.

4. Deel de verantwoordelijkheid.5. Vraag naar ideeën van elk groepslid.6. Laat het aan de groep over.7. Na één of twee weken een gesprek met iedereen

afzonderlijk.

Zorg er voor dat ieder kind het gevoel heeft serieus te worden genomen. Alleen dan zullen ze met ideeën en tips komen. Deze leiden tot doelen die de kinderen aan zichzelf stellen en na ruim een week worden geëvalueerd. En wat blijkt? De kinderen werken echt aan hun doel en zijn trots op het resultaat. Dus gooi alle verwijten, zondebokken en straffen maar overboord en sta op!

Dit is een van de sociaal-emotionele vaardigheden uit het programma van Leefstijl.www.leefstijl.nl

Als je me echt zou

kennen…In het Noordoostpolderdorp Ens doet een hartverwar-

mend ritueel z’n intrede in de klas van juf Margreet. Daar

brengen ze in praktijk wat de juf heeft geleerd tijdens

haar eerste bijeenkomst van ‘De Doorbraak’. De eerste

keer was het onwennig: “In de gesprekskring begon ik

met de woorden: ‘Als je me echt zou kennen, zou je

weten ...’ en ik vertelde iets wat mij werkelijk raakte. De

anderen keken me raar aan, maar tot mijn verbazing

ging één van de kinderen, die meestal de kat uit de boom

kijkt, verder. De anderen pakten dat snel op. Anders dan

gewoonlijk kwamen ze met iets wat kennelijk op hun hart

lag.”De verhoudingen binnen de klas zijn hierdoor veranderd

en verbeterd en dit ‘spelletje’ is nu even ingeburgerd als

de gebruikelijke groepsrituelen. Na dit succes schreef

Margreet zich in voor een enthousiaste deelname aan de

workshop ‘MIJN DOORBRAAK’, een Nederlandse

vertolking van het inmiddels populaire concept van

‘Challenge Day’.

www.dedoorbraak.biz

25educare | september 2011

A

ls leraar heb je de taak om een hele klas draaiende te houden. Dit is niet altijd even makkelijk, want de leerlingen willen hun aandacht nog-al eens verliezen. Ligt dit aan de kinderen of speel jij hier als leraar ook een rol? Pieter van Dongen, aikido-master zegt het zo: “Jij bent een voorbeeld voor je leerlingen. Zij spiegelen zich aan jouw innerlijke houding. Als je gespannen bent en je houdt je focus niet, merk je direct dat de leerlingen ook gespannen worden. Je kunt je bekommeren om allerlei zaken die wellicht gaan gebeuren, maar dan

leef je in een wereld van schijnzekerheid. Je kunt beter de gedachte voeding geven dat je dankbaar bent om aan deze leerlingen les te mogen geven. Als dat lukt merk je direct dat je aandacht bij jezelf is en dat je volledig ontspannen bent. Je gaat je blij voelen en merkt dat je werk vanzelf gaat. Je alertheid neemt toe en je nek wordt langer. Je zit dan in het Ki-punt: 10cm onder de navel. Je bouwt nu een positieve li-chaamshouding op: van binnenuit. Je kracht is niet je fysieke kracht, maar je innerlijke kracht!

Pieter van Dongen laat je tijdens studiedagen graag zelf erva-ren hoe je jezelf vanuit je innerlijke houding kunt bekrachtigen, zodat je een stevig baken bent voor je leerlingen. www.youkido.nl

Sta jij in je kracht?

Ook de ontroerende documentaires over ‘Challenge Day’ gezien? Leerlingen en leraren leren elkaar op deze speciale dag echt kennen en krijgen daardoor veel meer respect voor elkaar. Op TV keken we nog naar de Amerikaanse versie, maar inmiddels hebben de coaches van ‘Samen over de brug’ het Nederlandstalige spits afgebeten. Hoe? Ze schreven er een enthousiast artikel over. Als lid van Educare krijg je het als extraatje in EducarePlus.

Zuinig zijn met water, het scheiden van afval en lichten niet onnodig laten branden. Het zijn dingen die we kunnen doen om bij te dragen aan een goed milieu. Maar kinderen moeten hier vaak op worden gewezen. Waarom? Omdat ze niet goed op de hoogte zijn van het belang én omdat ze er alleen

thuis mee bezig zijn. Om kin-

deren mili-

eubewust te maken moeten ze er ook op school mee bezig zijn. En dat kan, op een duurzame school.

Op een duurzame school werken leerlingen samen met leraren en ouders aan een ge-zonde, duurzame, leer-, leef- en werkomge-ving. Hoe? Door samen een zwerfvuilactie op touw te zetten of oud papier te verzamelen. Het belangrijkste is dat er actief wordt sa-

mengewerkt om duurzame ontwikkeling te bevorderen.

Wereldwijd doen meer dan 25.000 scholen in 63 landen, waaronder China en de VS, mee aan Eco-Schools. Eco-Schools is één van de vijf programma’s van FEE, de Foundation for Environmental Education. Kijk voor meer in-formatie op: www.eco-schools.nl 

26 educare | september 2011

De buitenkant van Jorn is vaak zo nadrukkelijk aanwezig, dat de bin-nenkant voor veel klasgenootjes onzichtbaar is. Jorn, die niet stil kan zitten en dus evenwichtskunsten uithaalt op zijn stoel. Jorn, die altijd door de klas praat. Jorn, die brutaal is (als hem onrecht wordt aange-daan). Jorn ook, die slaat of trapt (als iemand hem pijn doet). Jorn kan ook vreselijk irritant doen (als hij contact wil maken, maar niet goed weet hoe). Jorn, die de bal niet afspeelt (omdat hij gaat scoren).Niemand kan zo lachen als Jorn.Of huilen.Want de buitenkant van Jorn doet vermoeden dat hij wel tegen een stootje kan, maar de binnenkant…

De school is uit. Het is een wirwar van ouders en kinderen op het plein. Ouders die hun kroost bij elkaar zoeken. Kinderen die hun fiets pakken of nog even snel een speelkameraadje zoeken.

Te midden van deze chaos ziet Jorn twee grote jongens een bal afpakken van een jongen uit een lagere klas. De bal wordt op straat gegooid.Onmiddellijk gooit Jorn zijn fiets neer. Hij gebaart de eigenaar van de bal op de stoep te blijven, kijkt zelf goed uit, pakt de bal en geeft hem terug.De twee afpakkers jouwen Jorn uit, genoeg om fysiek te reageren. Jorn echter kijkt de twee kwajongens even aan, zegt dat het niet leuk is om iemands bal af te pakken, stapt rustig op zijn fiets en gaat naar huis.

Ik wil wijzen en roepen:’Kijk jongens kijk’, want nu is de binnenkant zo zichtbaar.., ‘kijk nou toch, Jorn binnenstebuiten!’Maar niemand heeft het gezien.

Jorn kijkt nog even om. Hij kijkt zorgelijk, gekwetst? Ik steek twee duimen op. Een glimlach van oor tot oor is zijn antwoord.

Voor mij is Jorn een held!

Claire Walkate wil in navolging van de Leonardostroming voor hoogbegaafde kinderen een Aquariusvariant ontwik-kelen voor hooggevoelige kinderen. clairewalkate@kpnmail.nl

Ook een POWerleerkracht worden? Kijk op www.stichtingwelzijnkinderen.nl voor de mogelijkheden

Hopelijk heb je na een week of zes een klas waarmee je kunt lezen en schrijven! Dan is het tijd voor een feestje.11 november is daarvoor een goede gelegenheid. Dan vieren we dat we verbonden zijn met alle andere mensen hier op aarde: de ‘World Day of Interconnectedness’. Een mooie aanleiding om daar op school aandacht aan te geven. Dat kan door zelf iets te bedenken, maar als je weinig inspiratie hebt laat je je inspireren door wat anderen al bedacht hebben. Alle acties die

deze dag georganiseerd worden vind je op: www.interconnectedness111111.org.

Voor Educare doen we ook een actie: De grootste groepsmas-sage aller tijden. Overal in de wereld gaan groepen mensen elkaar masseren en zetten daar filmpje van op youtube. Al die filmpjes bij elkaar vormen één grote groepsmassage. Gestreefd wordt naar een vermelding in het Guiness Book of Records. Uiteraard krijg je een voorbeeldfimpje van de massage via EducarePlus

11 november: Dag van Verbondenheid

Dit katern kreeg je van Educare! Educare is een tijdschrift over opvoeden en onderwijzen vanuit verbondenheid. Het wordt uitgegeven door Stichting Universele Opvoeding en verschijnt 5x per jaar. Ieder nummer bevat een uitneembaar katern met praktische oefeningen en informatie die je thuis en/of in de klas kunt uitvoeren. Wanneer je op de hoogte wilt blijven van nieuws over opvoeding en onderwijs in verbondenheid, dan kun je je inschrijven op onze digitale nieuwsbrief. We sturen je dan ook bericht wanneer de nieuwe Educare (het tijdschrift) uitkomt. We gebruiken de nieuwsbrief tevens voor nieuws wat niet in het tijdschrift gedrukt kon worden en om je op de hoogte te houden van ontwikkelingen op onze websites. Schrijf je nu in op de nieuwsbrief en ontvang direct 6 Educare katernen (pdf):

1. Leren met Hart Focus 2. Schatgraven in jezelf 3. Verrassend tekenen 4. Opgroeien in verbondenheid 5. Leren kun je leren 6. De rol van spiegelneuronen

Je vindt het inschrijfformulier op onze homepage op www.educare.nl Op onze website kun je ook een abonnement afsluiten op het tijdschrift zelf of ter kennismaking een proefnummer aanvragen. De websites van Stichting Universele Opvoeding:

www.educare.nl – alles over het tijdschrift Educare www.opvoedingsboek.nl – wekelijks een boekbespreking... www.opgroeieninverbondenheid.nl – wekelijks een praktische tip... opvoedingenonderwijs.ning.com – digitale ontmoetingsplaats voor leden

Copyrights van alle teksten en foto’s in deze pdf berusten bij Stichting Universele Opvoeding en de respectievelijke auteurs en fotografen. Je mag er niets uit kopiëren zonder hier vooraf toestemming voor te vragen. Je mag wèl deze pdf in zijn geheel doorgeven aan vrienden en/of collega’s van wie je denkt dat ze belangstelling hebben voor de inhoud ervan. St. Universele Opvoeding – Hendrik Marsmanweg 16 – 4103 WS Culemborg – redactie@educare.nl