Diyanet AYLIKDERGI ^

giindem

Hollanda'da Cami Dernekleri ve Kadinlar Dr. Zekiye Demir

Hollanda'ya, Avrupa Birligi Egitim Programi kapsaminda, bir haftalik Yeti§kin ve Mesiek Egitimi konulu gali§ma ziyareti-ne katilmak ijzere gittim. Hollanda; ozgijrluklerin sinirlannin olabildigince sinirsiz oldugu bir ulke.

TiJrkiye'den birgok Bati Avrupa ul-kesine oldugu gibi, Hollanda'ya da 5ali§mak amaci lie go? 1960'li yil-larda ba§ladi. Ba§langigta, misafirlik gibi gidip bir sure kaldiktan sonra donijlecegi du§unulmu§tu. Ancak yillar gegtikge misafir olarak gidilen ijlkelerde yerle§ilip kalindi. Bugiin Almanya'dan sonra Avrupa'da Turk nijfusun en yogun oldugu yer Hollanda'dir.

Hollanda'ya, Avrupa Birligi Egitim Programi kapsaminda, bir haftalik Yeti§kin ve Mesiek Egitimi konulu gali§ma ziyaretine katilmak uzere gittim. Hollanda; ozgijrluklerin sinirlannin olabildigince sinirsiz oldugu bir ulke.

Cali§ma ziyareti gun boyu yogun gegti. Bazi geceler de tarti5mak igin

toplanildi. Toplantidan arta kalan zamanlari ve hafta sonunu Hol­landa Diyanet Vakfi'ni, yetkililerini, gorevlilerini, vakfa ait cami der-nekleriyle irtibatli kadinlari ve geng kizlari ziyaret ederek gegirdim.

TiJrkiye'dekinin aksine, bazi Avrupa ulkelerinde oldugu gibi Hollanda'da cami dernekleri sadece namaz kili-nan ibadethanedegil; ayni zaman-da birgok ozel-resmi programlann dijzenlendigi toplanti salonunu, marketi, kahvehanesi, bilardo gibi oyun salonlan, Kur'an, din dersleri, bigki diki§, bilgisayar vs. gibi kurs-larin verildigi derslikleri, gocuklara okul derslerinde yardimci olunan etiJt salonlan, hatta kuaforij, ber-beri ve gijzellik salonunuyla bir kultiJr merkezidir.

Arahk 2011 - 152

Diyanet

a. a 3

"§imdiki nesil §ansli" diyor, birinci ku§ak Hollanda'da ya§ayan Turkler. Birinci ku§ak, birakin cuma namazi kilacak mekana sahip olmayi, se-nede iki defa olan bayram namazi kilacak yere dahi sahip degillermi§. Onceleri, gece kulijplerini, kiliseleri kiralayip, ak§amdan temizleyip sabah bayram namazi kilarlarmi§. Sonralan bakmi§lar Turkiye'ye do-nu§ kisa vadede gorunmijyor, teks-til fabrikasi, kilise, sinagog, okul, yeter ki dort duvari olsun, geri kalani onlar halletmi§len Sonugta bugunkij camiler ortaya gikmi§tir; Zaandam Sultan Ahmet, Kocate-pe, GiJltepe, Anadolu, Muradiye, Mevlana, Laleli, Fatih, Yunus Emre, Ulu cami... §u an Diyanet'le i|birligi igerisinde hizmet yiJruten 141 cami dernegi var Hollanda'da.

Bir hafta iginde yirmiye yakin cami dernegi ile ilgili kadinlar kolu ba§-kani veya sorumlusuyla g6ru§tum. Bir kismi cami dernegine bagli kadinlar kolu kurmu§lar, bir kismi bagimsiz kadin dernekleri. Bir kis­mi da ayri bir kadin kolu faaliyeti yerine cami dernegi ybnetiminde

yer alarak faaliyetlerde bulunmayi tercih etmi§ler. Cami dernekleri ile ili§kili kadinlar orgutlenmeleri arasinda faaliyet, sorunlara baki§ ve yapi farkliliklan bulunabilmekte, ama hepsinin amaci ortak; Hollan-da'daki Turk kadinlari igin bir §eyler yapabilmek, geng neslin mill? ve manevi degerlerden uzakla§ip, eri-yip gitmesini onlemek. Bu kaygilar, beyaz ya§makli teyzeleri, ablalan aktif olarak kadin derneklerinde rol almaya itmi§. Turkiye'de kadin derneklerinde pek gormeye ali§ik olmadigimiz kadinlar... Yine bu kaygilar geng kizlan da kadin der-neklerine gekebilmek igin yontem aramaya itmi§. Bunun sonucu bazi derneklerin ba§ina yirmili ya§lar-daki gengler getirilmi§, bazilan da yonetime geng kizlan dahil etmi§.

Cami dernekleri ile ili§kili kadinlann neler yaptiklan merak edilebilir, i§te bazilan: Kutlu Dogum Haftasi, kan-diiler, anneler gunij, kadinlar gijnu, Canakkale Zaferi gibi onemli gun ve geceler igin programlar hazirla-mak, Hollanda egitim sisteminde ba§anli olmak, hukuki sorunlan

ve gozum yollari gibi konferanslar dijzenlemek. Ayrica; sertifika ve ba§an belgesi, 23 Nisan eglencesi, gocuklar igin egitim faaliyetleri; resmi dil olan Felemenkge ogreni-mi, okul dersleri ile ilgili egitimler, ev odevi kurslari, kisaca dershane faaliyetleri, spor faaliyetleri, diki§-eli§i-yemek kurslan, folklor gali§-malari, tefsir gali§malan yapmak. Hollanda toplumuna sicak mesajlar adina paskalya yemegi verenler de var

Yukarida sayilan etkinliklerin bir kismi cami di§i kurulu§lar tara-findan da yapiliyor olabilir Ancak kadinlar en gok cami derneklerine rahat ve guven iginde gidiyorlar. Tabi e§ler, babalar da bu rahat ve gijveni hissediyorlan

Cami dernekleri ile ili§kili kadin orgutlenmeleri arasinda faaliyet, sorunlara baki§ ve yapi farkliliklan bulunabildigini sbylemi§tim. Buna birkagbrnekvereyim:

Zaandam Sultan Ahmet Camii

Kadinlar cami dernegine bagli olarak orgutlenmi§ler. Kadinlar kolu

Arahk 2011 -152 13 % < ^ ; ^ ' "

Diyanet

I "IT

ba§kani yirmi ya§larinda bir geng hanim. Yeni gelmi^ goreve, ne yapmak istediklerini siraliyor: "Ka-din kollari deyince pasta borek akIa geliyor. Biz egitim uzerinde odak-lanmak istiyoruz. Geng kizlarimiza hobi kazandirmak istiyoruz. Hobi-lerle burada (cami derneginde) hiz-met edebilmelerini istiyoruz. Egitim konusunda yardima ihtiyacimiz van Bize kirn oldugumuzu, tarihimizi aniatacak ki§iler lazim. Qocuklara gijven vermek istiyoruz. Kendileri ile gurur duysunlar, TiJrkler olarak Hollandalilara ne sagladik, bunlan bilsinler istiyoruz".

Rotterdam Giiltepe Camii

Kadiniar cami derneginden bagim-siz dernek kurmu§lar. Yonetimde yine yirmili ya§larda geng bir kadin van Ama uyelerden uzun yillar ka­diniar kolunda gali§mi§ tecrubeliler de van Yani ya§linin tecriJbesi ile gencin enerjisini birle§tirmeye ga-li§mi§lan Bagimsiz faaliyet gbsteren bir kadin kurulu§u olduklanndan Yerel Yonetimlerden finans yardimi aliyorlan Ancak bu yardimlar (kendi deyimleri ile supsidiler) her konuda alinamiyon Ozellikle sosyo-kiJlturel aktiviteler ve entegrasyon ile ilgili gali§malarda aliniyon

Eindhoven Fatih Camii Hollanda'nin minareli ilk camilerin-den. GiJltepe gibi buradaki kadiniar da bagimsiz kadin dernegi kur-mu§lan Kadinlaria ilgili faaliyetlerini kurduklan komisyonlaria yurutii-yorlar; sosyal, egitim, genglik, din i§leri komisyonlan gibi.

Sliedirechtle Ulu Camii

Kadiniar cami dernegi yonetimde yer aliyorlan Ayn bir kadin kolu kurmami§lar, ama dernek faaliyet-lerinde kadinlann sesi olmu§lar.

Hollanda'da bulundugum sure igin-de vaize olarak gorev yapan tek bir hoca hanim vardi. Ozel otomobili ile cami cami dola§iyordu vaaz igin. Orada yajayan kadiniar bu tiJrden

dini hizmet istiyorlan Diyorlar ki; "Bizde elif ba'yi ogretecek ki§iler van Ama bize vaaz edecek, sorula-nmizi cevaplayabilecek, ufkumuzu agacak hocalara ihtiyacimiz van" Hocadan ve ihtiyagtan bahseder-ken ekiiyorlar: "Camilere gonderi-len erkek hocalar geng olmali. Bu-nun §6yle yaran var: Geng hocanin e§i de geng oluyor ve bizimie ilgi-lenebiliyon Ayrica geng hocanin ya gocugu yoktur, ya da kuguktun Yani ailesini toplayip buraya gelebilin Ailesiyle beraber gelen hocalardan daha gok istifade ediyoruz. Qlunku hocalann kendilerine soramadigi-miz sorulanmizi e§lerine soruyoruz. Ailesi ile gelemeyen hocadan yete-rince istifade edemiyoruz. Hocanin da akli Turkiye'de kaliyor ve bir an once i§ini bitirip, Turkiye'ye don-mek istiyorlan Ayrica kariyer plani

olan hocalar da gondermeyin. 0 da hizmetten gok, ne tur kariyer yapabilirim diye du§unuyor." Ardina ekiiyorlar: "Her 5eye ragmen biz §anliyiz, gunku bilgi ve yardim-la§ma agisindan buyuk yerle§im yerlerindeki camiler ve cemaatleri avantajli, kiigiik yerle§im yerleri bilgiye gok ag."

Turk hanimlar Ramazan ve Kutlu Dogum gibi ozel gijnler igin daha gok kisa donemli gorevli istiyorlan His olu§turmak kadar olu§an hissi de diri ve canli tutmak lazim. Bu tur programlar onlann dini ve mill? hassasiyetlerini diri tutuyon

Camilerin kendi cemaatleri igin diJzenledikleri programlann yam sira, gok sik olmasa da, bir araya gelinerek ortak, biiyiik programlar yapmak gerek diyorlar Ya§adiklan bir ornekte bu tur faaliyetlerin

Arahk 2011 - 1 5 2

Diyanet

II- Hollanda

Hollanda'da ya§ayan Turk kadinlari ve geng kizlar diine na-zaran epey yol kat etml§ler, ama kat edecekleri daha gok yol-lari van Egitim, kultiir, gali§ma, din vb. alanlarda ata§elikler, mu§avirlikler araciligiyla anavatani arkalarinda hissetmek, en azindan yanlannda gormek istiyorlan

etkislnl/faydasini g6rmu§ler. 2007 yilinda DiJnya Kadinlar GiiniJ do-layisiyla Rotterdam'da Hollanda Diyanet Vakfina bagli alti caminin kadin kollari Gultepe Camli din gorevlisinin organizes! He bir prog­ram duzenlemi§. Program ign 1000 ki§illk bir salon hazirlanmi§. Katilan-larin sayisi ise 1500 ki|iyi bulmu§. Bu program Hollanda medyasinda yer alip buyuk ses getirmi§. Bunun uzerine siyasiler, gazeteciler, yerel yoneticiler cam! derneklerini ziyaret etmi§ler isteklerini, beklentilerini sormu§lar.

Biraz da Hollanda'da cami dernek-lerine gelen geng kizlardan bahset-mek istiyorum. Bir ak§am ya§lari on be§ - yirmi be§ arasi oldugunu tahmin ettigim on Ik! geng kizia bulu§tuk, sohbet ettik.

Her §eyden once bu genglerde dikkatimi geken ideal eksikligiydi.

Gelecekle, i§ hayati He ilgili gitayi algak tutuyorlardi. Ne olmak iste-dikleri hakkinda konu§uldugunda eczaci asistani, doktor asistani diyorlar da, doktor ya da eczaci demiyorlar. Qocuklar universitede okuma konusunda istekli degil. Bunun iki nedeni olabilir; ula§ama-yacaklanni du§unuyorlar ya da bir an once hayata atilmak istiyorlan Buyuk ideallere yonlendirilmeye, giizel prototipleri tanimaya ihtiyag-lari var.

Kendilerinin bazi Turk genglerinden daha iyi durumda olduklanni du§u-nuyorlar. "Osmanli" dendiginde "o ney" diyen, ya da "peynir markasi" sanan arkada§lanmiz var, diyor­lar. Kendileri de farkinda; onlara kim olduklanni, tarihierini anla-tacak, yol gosterecek rehberlere, TQrklye'yi tanimaya ihtiyaglari var. Cami derneklerinden istekleri var: Oturup sohbet edecekleri, bilardo

oynayacakiari, film seyredecekleri mekanlar istiyorlan "Ya§itimiz Hol-landalilar puplara gidiyor, erkek Turk gengleri de cami dernekleri-nin oyun ve sohbet salonlanndan yararlanabiliyor, bizim igin bu tur mekanlar yok" diyor geng kizlan Camilerde hem ogrenmek hem eglenmek istiyorlan Gbru§tugum bu kizlann hemen hepsi aile zoruy-la degil, kendi istekleri He geliyorlar camilere.

Hollandali yetkililer entegrasyon sorunundan bahsediyorlar, ama bu sorunun ortaya giki§inda kendi katkilanni goz ardi ediyorlan Hollan­da egitim sisteminin her ne kadar e5itlikgi oldugu soylense de i§ pek gbrundijgu gibi degil. Hollandalilar buiundukian semtteki okuida Turk-ler yoguniuktaysa ba§ka semte gon-deriyorlar gocuklanni. Ya da okul idaresi Hollandalilan bir sinifa toplu-yon Rotterdam'da liseyi bitirmi§ bir geng kiz aniatiyor bunlan ve ekiiyor: "Use boyunca sadece bir tane Hol­landali sinif arkada§im oldu."

Tijrkge rahat okuyup anlayacak-lari yayin sorunu van Kendilerine yonelik yayinlar istiyorlan Onlar igin hazirlanan yayinlarda, bir bi-linmeyenin ba§ka bir bilinmeyenle aniatildigini soyluyorlan Kendi du-rumlari dikkate alinarak hazirlanmi§ yazili ve gorsel yayina acil ihtiyag hissediliyon

Gorunen o ki; Hollanda'da ya§ayan Turk kadinlan ve geng kizlar dune nazaran epey yol kat etmi§ler, ama kat edecekleri daha gok yollan van Egitim, kCiltiJr, gali§ma, din vb. alanlarda ata5elikler, mu§avirlikler araciligiyla anavatani arkalannda hissetmek, en azindan yanlannda gormek istiyorlan Bu saglanabildigi takdirde; Avrupa'da Tijrkiye adina gijglu bir ses, Hollanda giJndeminde de yonlendirilen degil, gundem be-lirlemede etkin olmalan hayal degil.

.4s. la C: 3 a. n 3

Aralik 2011 - 1 5 2