Upload
others
View
2
Download
0
Embed Size (px)
Citation preview
1
Homoseksuelen: uitkomen tegen hunzelf
en anderen
Er zijn drie opeenvolgende stadia in uitkomen voor hun homoseksualiteit tegen hunzelf en anderen. � Zich anders voelen
• Hun eerste keer dat ze voelen dat hun seksuele oriëntatie anders is: * Rond 6 – 12 jaar * Ze ontdekken dat ze liever de spelletjes spelen van het andere geslacht
• Seksuele-vragendheid * Ze vragen zich af waarom de tyische heteroseksuele oriëntatie niet toepasbaar is op hen * Rond de 10 jaar * In vergelijking met kinderen die zich goed voelen bij hun seksualiteit, gaan seksuele-vragende
kinderen meer angst kennen bij leeftijdsgenotenrelaties en een grotere ontevredenheid over hun geslacht kennen
� Verwarring
• In pubertijd: zich duidelijk anders voelen gaat overgaan naar seksueel anders voelen
• De eerste keer homoseksuele gevoelens hebben: * Jongens: rond 11 – 12 jaar * Meisjes: rond 14 – 15 jaar
• Typische gedragingen bij zich niet goed voelen als homoseksueel: * Een innerlijke strijd * Issolatie * Activiteiten doen die typisch zijn voor heteroseksualiteit * Ontsnapping zoeken in alcohol, drugs en suicide
� Zelf-acceptatie
• De meeste accepteren hunzelf, maar dan is er een ander probleem: het vertellen tegen mensen * Sommige doen dit niet en gaan zichzelf voordoen als een heteroseksueel * Anderen doen dit toch en botsen tegen vijandigheid op
• Hoe? * Eerst aan goede vrienden vertellen * Aan hun ouders vertellen wanneer ze een relatie hebben met iemand van hetzelfde seks
• Gevolgen van uitkomen en positieve reactie krijgen: * Versterkt
2
Buitenschoolse activiteiten
� Bepaalde buitenschoolse activiteiten zorgen voor:
• Diverse academische en sociale vaardigheden
• Blijvende positieve impact op aanpassing
� Voornamelijk activiteiten met focus op:
• Kunst
• Gemeenschapsdiensten
• Beroepsontwikkeling
� Voordelen:
• Academsische prestatie stijgt
• Antisociaal gedrag daalt
• Zelfvertrouwen en initiatief stijgt
• Leeftijdsgenotenacceptatie stijgt
• Bezorgdheid om anderen stijgt
� Lange termijn veranderingen:
• Meer engagement in gemeenschapsdiensten in volwassenheid
• Meer succes in hun bezigheden in volwassenheid
� Oorzaak:
• Door uitdagingen, verantwoordelijkheid en zorgende/steunende interacties met leeftijdsgenoten
� Wie?
• Vooral jeugd met academische, emotionele en sociale problemen
• Deze kinderen gaan minder depressie tonen dan anderen uit die groep
• Voornamelijk degene die een vertrouwensband hebben opgebouwd met de leider van de buitenschoolse activiteit
� Voorbeeld: TRUCE
• In New York, Harlem
• Programma voor minderheidsgroepen
• Effecten: * Betere academische prestatie * Minder drop out * Betere leidervaardigheden
3
Geslachtsverschillen in spatiale
vaardigheden
� Geslachtsverschillen:
• Wel in taken van mentale rotatie en spatiale perceptie
• Niet in taken van spatiale vizualisatie (meerdere strategieën mogelijk om tot oplossing te komen) � allemaal te maken met spatiale vaardigheden � Biologische verklaring:
• Androgenen verhogen de activiteit van de rechtse hemisfeer � spatiale vaardigheid is beter ontwikkeld
• Evidentie: * Vrouwen die in de baarmoeder blootgesteld zijn aan androgenen zijn beter in spatiale taken dan
normale vrouwen * Spatiale prestaties verschillen van dag tot dag samen met niveauverschillen van de androgenen
� Evolutionaire verklaring:
• Mannen moesten vroeger vooral jagen en om de weg goed terug te vinden was een goede mentale representatie nodig van grote gebieden
� Omgevingsverklaring:
• Mannen gaan meer met manipulatieve spelletjes bezig zijn waardoor de spatiale vaardigheid verbeterd bv. met blokken spelen, modelbouwen, ...
• Ook pc-spelletjes bevorderen snelle mentale rotatie, ...
� Onderzoek: goed zijn in wiskunde door
• Spatiale vaardigheid
• Zelfvertrouwen � twee dingen waar mannen het beter op doen dan vrouwen
4
Identiteitsontwikkeling bij
minderheidsgroepen
Etnische identiteit � Wat? Een gevoel van lid te zijn van een etnische groep en bijhorende attitudes en gevoelens verworven te
hebben.
� Tieners van minderheidsgroepen:
• Etnische identiteit: * Staat centraal in de zoektocht naar identiteit * Zorgt voor complexe uitdagingen
• Worden zich bewust van het feit dat ze een doel zijn voor discriminatie en dat ze niet gelijk zijn aan anderen
• Omwille van pijn en verwarring rond zoeken naar identiteit � exploratie overslaan en zo in de verwarde of foreclosede identiteit komen
� Gevolgen van gevangen zitten tussen twee culturen:
• Rebelleren (vooral wanneer ouders één cultuur opleggen)
• Zelfvertrouwen daalt
• Academisch falen
• Gaan contrasteren tegen minderheidsgroep
� Hulp:
• Promoten van effectief opvoeden: * Ouders die ruimdenkend zijn en beide culturen accepteren: kinderen die gemakkelijker identeit
vinden * Ouders die één cultuur benadrukken: kinderen die zich gaan aansluiten bij één etnische groep
• Respect van school tov achtergrond van etnische groep
• Contact promoten tussen leeftijdsgenoten van dezelfde én verschillende etniciteit
� Voordelen van etnische identiteit krijgen:
• Hoger zelfvertrouwen
• Optimisme
• Gevoel van heersen over omgeving
• Minder emotionele problemen
Biculturele tieners � Wat? Exploreren en aanpassen van waarden van beide ouders hun cultuur
� Moeilijkheden:
• Evenveel discriminatie, maar voelen zich minder een deel van een etniciteit
• Etniciteit is minder centraal in hun identiteit (omdat ze zich waarschijnlijk in geen van de twee etniciteiten thuisvoelen)
5
Ontwikkeling van
burgerverantwoordelijkheden
� Burgerverantwoordelijkheid:
• Complexe capaciteit dat cognitie, emotie en gedrag combineert.
• Bevat: * Kennis van politieke kwesties * Gevoelens van gehechtheid aan de gemeenschap of gevoelens van verandering willen brengen in
de welvaart * Vaardigheden voor het bereiken van burgerdoelen
Familie-invloeden � Ouders:
• Aanmoedigen van kinderen om opinies te vormen over controversiële zaken * Gevolg: kinderen zijn meer geïnteresseerd in en weten meeer over burgerkwesties en zijn beter
om ze te zien in meer dan één perspectief
• Ouders die zelf geëngageerd zijn in gemeenschapsdiensten en die inzitten met de minder bedeelden * Gevolg: hebben sociaal verantwoordelijke waarden
� Tieners zien zowel situationele als sociale factoren als oorzaak van sociale problemen en niet individuele
factoren. Deze tieners hebben meer altruïstische levensdoelen.
School- en gemeenschapsinvloeden � Een democratisch klimaat op school bevordert een gevoel van burgerverantwoordelijkheid.
� Buitenschoolse activiteiten (in school en jeugdbeweging) is geassocieerd met burgertoewijding dat
doorgaat tot in de volwassenheid. Dit komt door:
• Ze introduceren adolescenten in een visie en vaardigheden die nodig zijn om burgerengagement te verkrijgen. Ze leren ook dat samenwerken betere resultaten kan krijgen dan alleenwerken.
• Vaak exploreren ze op die manieren meer politieke en morele ideeën
Besluit � De kracht van familie, school en jeugdbewegingen ligt in het feit van discussies voeren, opvoedkundige
praktijken en gezamelijke activiteiten dat zorgen voor morele gedachten, emoties en gedrag.
� Lage SES, stadsjongeren scoren veel lager dan hoge SES jongeren in burgerkennis en –participatie.
6
Twee routes naar criminaliteit tijdens
adolescentie
� Er zijn twee routes:
• Een begin met gedragsproblemen tijdens kindertijd
• Een begin tijdens adolescentie
� Uitkomst:
• Het vroeg-begin type heeft meer kans op het tonen van agressie en criminaliteit gedurende de rest van de levensloop
• Het laat-begin type zal geen agressiviteit of criminaliteit vertonen vanaf de vroege volwassenheid
� Meisjes van het vroeg-begin type:
• Ook problemen in het later leven met occasioneel geweldcriminaliteit, maar meestal ander gewelddadig gedrag en psychologische stoornissen.
Het vroeg-begin type � Proces:
• Moeilijk temperament, cognitieve problemen en ADHD in kindertijd
• Zorgt voor een conflict-geladen thuis, slappe en inconsistente discipline
• Zorgt voor gedragsproblemen in midden kindertijd
• Zorgt voor * Verwerping door normale leeftijdsgenoten * Academische falen
• Zorgt voor aansluiten bij een afwijkende groep van leeftijdsgenoten
• Zorgt voor deliquentie in adolescentie � Relationeel agressieve meisjes die verworpen worden door leeftijdsgenoten, sluiten vaak aan bij meisjes
die hoog zijn in relationele vijandigheid waardoor hun relationele agressie stijgt.
• Adolescenten die een hoge relationele agressie kennen zijn vaker kwaad, wraaknemend en hebben lak aan volwassenen hun regels.
• Adolescenten die relationele en fysieke agressie combineren gaan vaker die tegengestelde reacties intensiferen waardoor antisociaal gedrag nog groter wordt.
Het laat-begin type � Oorzaak: niet door biologische problemen of een geschiedenis van slechte ontwikkeling, maar door
leeftijdsgenoten-context.
� Wanneer leeftijd bevredigende volwassenenprivileges brengen, gaan deze jongeren vaak prosociale vaardigheden vertonen en antisociale wegen verlaten.
� Soms: toch antisociale weg blijven volgen, maar uiteindelijk (wel op latere leeftijd) zullen ze die toch verlaten omdat ze vastzitten in situaties die verantwoordelijkheden vragen.
7
Het obesitas-probleem
Een veranderde voedingsomgeving en levensstijl � De beschikbaarheid van goedkoop commercieel vet en suiker
• Het ontdekken en massaproductie van de hoge-fructose graansiroop
• Grote invoer van palmolie (meer vet dan gewone olieën)
� Grotere porties
� Drukkere levens � meer afhaalmaaltijden � meer calorieën binnen
� Minder bewegen
• Zittend beroep
• Bij thuiskomen TV kijken
Oplossingen � Individuele begeleiding
� Sociale inspanningen:
• Overheid kan zorgen voor een groot-publiek educatie over gezond eten en beweging
• Vooral inspanningen in lage-inkomens buurten waar de obesitas het hoogst is
• Een limiet op het aantal calorieën, suiker- en vetinhoud in het eten dat verkocht wordt in restaurants, filmtheaters en winkels.
• Een speciale taks voor slechte voeding
• Scholen en werkplaatsen motiveren voor programma’s over gezond eten en beweging
8
Sekseverschillen in gedragingen tov
seksualiteit
� Verklaringen
• Alternatieve evolutionaire studie * Vrouwen moeten goed sellecteren in partners (die toegewijd zijn en bronnen hebben om kinderen
te beschermen) omdat ze maar weinig “eitjes” beschikbaar hebben
• Sociale leertheorie * Geleerd dat vrouwen niet veel mannen mogen hebben want ze worden ervoor afgekeurd * Mannen hebben geleerd dat door veel vrouwen te hebben dat ze vaak bewonderd worden en
sociale status krijgen
� Studies:
• Eerst bleek dat mannen meer partners hebben dan vrouwen
• Na uitfilteren van mannen met een extreem hoog aantal bleek dat het aantal seksuele partners tijdens een leven van mannen en vrouwen ongeveer gelijk is
• Oorzaak: betere contraceptie zorgt voor minder risico voor zwangerschap waardoor vrouwen evenveel partners kunnen hebben dan mannen
� Toch:
• Vrouwen klagen vaak over het feit dat de mannen die ze ontmoeten niet even geïnteresseerd zijn in een lange relatie als zijzelf.
• Mannen blijken dus wel meer op zoek te zijn naar casual seks en niet naar relaties.
� Vreemd gaan:
• Vrouwen tillen zwaarder wanneer partner gevoelens heeft voor een ander
• Mannen tillen zwaarder wanneer partner seksuele contacten heeft met een ander
� Deze conflicten zijn het grootst voor jongvolwassenen
� Naarmate ouder worden:
• Mensen meer op elkaar gelijken
• Gaan liefhebbende relaties meer belangrijk vinden als seksualiteit
9
Mannen die voor een niet-traditionele
carriere kiezen
� Kenmerken van mannen die voor een carrière kiezen die gedomineerd wordt door vrouwen:
• Meer liberale sociale attitudes
• Meer liberale geslachtsrollen attitudes
• Vinden beroepsprestatie minder belangrijk
• Streven minder voor een hogere opleiding
� Hoe komen tot keuze?
• Sommige zochten echt naar de carrière
• Sommige stoten erop terwijl afwegen van de mogelijkheden
• Sommigen deden eerst een ander beroep die ze niet graag deden om daarna in hun huidig beroep te zitten
� Voordelen:
• Omwille van het feit dat ze in minderheid zijn, denken collega’s vaak dat ze meer kennen dan ze eigenlijk kennen
• Ze hadden ook mogelijkheden om snel te promoveren, ook al zochten ze niet naar vooruitgang
� Acceptatie:
• Tijdens training en in hun werk voelen veen zich sociaal geaccepteerd, relax en op hun gemak om te werken met vrouwen
• Hoe voelden ze zich bij de gedachte aan reacties van anderen? * Velen hadden angst om gestigmatizeerd te worden door andere mannen * Om deze angst te reduceren beschrijven ze hun job vaak zo dat ze minder vrouwelijk lijkt
� Ondanks de spanningen met andere mannen, vonden deze mannen plezier en zelfvertrouwen in hun job en
carrière.
10
Leercontract in Duitsland
� Systeem:
• 2 dagen per week op de Berufsschule
• De andere dagen op werk en worden begeleid door mentors die houden van hun werk en de kennis willen doorgeven
� Tijdens de job, beoefenen van:
• Academische vaardigheden
• Lezen
• Schrijven
• Probleem oplossen
• Logisch denken � wat leren in de klas, direct kunnen inzetten in dagelijks leven � Duitsland heeft één van de best werkende systemen voor leercontracten:
• Mensen die niet in een gymnasium zitten, zijn meestal klaar met opleiding tegen 15-16 jaar, maar er is een leerplicht tot 18 jaar
• De twee-jaar gat vullen ze op door leercontracten
� Afstuderen:
• Ervaren werkers en verdienen een vast loon voor het werk
• Vaak krijgen ze een jobaanbieding van het bedrijf dat de opleiding heeft gegeven of ze gaan bij een ander bedrijf die hetzelfde beroep aanbiedt of ze doen iets compleet anders
� Sponsering:
• Bedrijven omdat ze weten dat het programma zorgt voor een grote toename in competentie en toewijding
• Jongeren die uitblinken kunnen sponsering krijgen van de overheid om hun beroepsopleiding verder uit te breiden in speciale promotieprogramma’s
� Voordelen:
• Minder jobveranderingen of werkloosheid gedurende de eerste vijf jaar na het toetreden tot arbeidsmarkt
• Een vlotte en belonende overgang van school naar carrière voor degene die niet verder studeren
• Voor jongeren: * Goedbetaalde carrière * Veilige en vooruitgang mogelijkheden
11
Gehechtheid als kind en romantische
relaties als volwassene
� Bowlby’s ethiologische theorie van gehechtheid:
• De vroege gehechtheid leidt tot een aanmaak van een intern werkmodel
� Consistent met Bowlby’s theorie:
• Volwassene hun herinneringen en interpretaties over hun gehechtheid als kinderen zijn goede predictors voor het intern werkmodel en relatie-ervaringen.
Veilige gehechtheid � Hoe ze zichzelf zien:
• Een vriendelijke persoon en goed om te leren kennen
• Voelen zich comfortabel met intimiteit
• Maken zich zelden zorgen over verlating of iemand die te dichtbij komt
� Karakterisering van hun relaties:
• Vertrouwen
• Geluk
• Vriendschap
� Gedrag tegenover partner:
• Ondersteunend
• Constructieve conflicten-oplossen-strategieën
• Vragen gemakkelijk hulp aan partner
• Door beiden geïnitieerde, aangename seksuele activiteit
Vermijdende gehechtheid � Intern werkmodel:
• Gestresseerde onafhankelijkheid
• Wantrouwen tegenover parnter
• Angst over mensen die te dichtbij komen
� Overtuigingen:
• Niemand die hen graag heeft
• Romantische liefde is moeilijk te vinden en blijft maar heel zeldzaam
• Weinig realistische overtuigingen over relaties
� Karakterisering van relatie:
• Jaloersheid
• Emotionele afstand
• Weinig plezier aan fysiek contact
� Ontkenning van gehechtheidsbehoeften door:
• Veel te werken
• Korte seksuele relaties
12
Weerstandige gehechtheid � Intern werkmodel:
• Volledig samenzijn met partner
• Snel verliefd worden
• Veel zorgen over hoe intense gevoelens anderen kunnen overwelmen, die toch niet echt van hen houden en hun zullen verlaten
� Karakterisering van relatie:
• Jaloersheid
• Emotionele hoogten en laagten
• Wanhopigheid over of hun partner affectie zal beantwoorden
� Karakter:
• Snel uiten van boosheid of woede
• Delen informatie over hunzelf op ongepaste tijden
Zijn de beschrijvingen van gehechtheid van de volwassen representatief? � Uit verschillende studies blijkt dat volwassenen hun herinneringen een goede representatie geven van de
ouder-kind relatie vroeger
� Maar de kwaliteit van ouder-kind-relatie is niet het enige dat het latere intern werkmodel beïnvloed:
• Karakteristieken van partner
• Huidige levensomstandigheden
� Het intern werkmodel wordt constant geupdated:
• Wanneer volwassenen met een ongelukkig liefdesleven een kans hebben om een meer bevredigende intieme band, dan kunnen ze misschien hun intern werkmodel gaan herbekijken.
• Als een kans op partner dat: * Benaderd relatie met een veilige staat van gedachten en gevoelens * Ondersteunend gedrag
• Wanneer zo’n partner hebben, dan zou de onvelige partner zijn herinneringen kunnen herbekijken in een meer aangenaam intern werkmodel.
13
Partnermisbruik
� Geslachtsverschillen
• De misbruiker kan zowel vrouwelijk als mannelijk zijn. Alleen bij vrouwen is de “first strike” meestal één uit zelfverdediging
• Misbruik komt even veel voor bij heteroseksuele als bij homoseksuele relaties
Factoren gerelateerd aan misbruik In relatie
� Vaak zijn beide partners gewelddadig
� Hierdoor kan er een cirkel van geweld ontstaan waarin agressie escaleerd Misbruiker
� Persoonlijkheid
• Afhankelijk van hun echtgeno(o)t(e)
• Jaloers
• Bezitterig
• Controllerend
• Depressief
• Angst
• Laag zelfvertrouwen
• Moeite met woedemanagement
• Steken de reden vaak op partner voor misbruik
� Ontwikkelingsgeschiedenis
• Opgegroeid in huizen waar hun ouders hostiele ineracties hadden, dwingende discipline en gewelddadig ten opzichte van de kinderen � verklaring voor hoe gedragsproblemen in kindertijd en deliquentie in adolescentie meestal leidt tot partnermisbruik
• Partners blootgesteld aan geweld thuis zijn niet veroordeeld tot huishoudelijk geweld. Alleen hebben hun ouders hen voorzien van negatieve verwachtingen en gedragingen dat ze vaak overdragen naar hun relaties
� Familieomstandigheden
• Alcoholmisbruik
• Stressvolle levensgebeurtenissen * Werkloos * Financiële moeilijkheden
� Culturele normen
• Landen waar de mannelijke dominantie en vrouwelijke onderdanigheid centraal staan, daar is er meer misbruik
14
Slachtoffer
� Kenmerken:
• Chronisch angstig
• Depressief
• Frequente paniekaanvallen
� Waarom partner niet verlaten?
• Afhankelijk van partner
• Angst dat de partner iets ernstig gaat doen wanneer hij/zij verlaten wordt
• Geloven dat partner kan veranderen
Interventie en behandeling � Gemeenschapsdiensten
� Crisistelefoonlijnen
� Sociale ondersteuning
� Onderdak dat bescherming en behandeling voorziet
� Therapie voor mannelijke misbruikers omdat veel vrouwen terugkeren
• Weinig effectief
• Maar beter als niets
� Probleem: nog geen onderdak voor mannelijke slachtoffers
15
Vrouwen met snelle-track carrières die
opteren om thuis te blijven
� 90 procent van de vrouwen die hun carrière hebben opgegeven voor het huishouden heeft ambivalente gevoelens errond. Het opgeven van een vaste carrière-identiteit, trots in wat bereikt en intrinstiek plezier van werk, was een pijnlijk, voortzettend proces.
� Er zijn verschillende factoren die hun keuze hebben helpen maken:
• Werk
• Echtgenoot en kinderen
Werk � Voor 86 procent was werk de reden voor het weggaan
� Inflexibiliteit was de grootste reden:
• Ofwel geen mogelijkheid tot parttime
• Ofwel als parttime krijgen * Meestal uiteindelijk eindigen met meer uren moeten doen * Interessante verantwoordelijkheden verliezen en weinig kans op promotie
� Andere reden waar economische herstructureringen van hun bedrijven waardoor hun werk-familie-
evenwicht was verstoord.
Echtgenoot � Heeft vaak ook een goede carrière, maar veel vrouwen ervan overtuigd dat de man niet zou verminderen
van werken zodat ze beide de job zouden kunnen houden.
� Uiteindelijk werd de druk van twee-verdieners te groot waardoor ze zouden hun job moeten opgeven.
� Veel mannen zeggen: “het is jouw keuze”
Kinderen � Veel vrouwen hadden de financiele mogelijkheden om een kinderhulp in te huren, nochtans wou bijna
niemand dit.
� Vaak voorkomend:
• Angstig en oncomfortabel zijn wanneer ze aan’t werken zijn komt
• Niets willen missen van de jeugd
16
Anti-verouderingseffecten van weinig
calorieën
Onderzoek bij primaten � Studie:
• Apen met een hoog calorie-dieet
• Apen met een laag calorie-dieet
� Resultaten van laag calorie-dieet :
• Anders opslaan van vetten * Vet zit minder op buik � minder kans op hartziekten
• Lagere temperatuur en basismetabolisme snelheid * beter omgaan met fysische stress omdat het lichaam beter kapotte cellen kan repareren
- chirurgie - infecties
• Jeugdige hormoonniveau van DHEAS � minder cardiovasculaire ziektes, diabetes, kanker en beter immuunsysteem
• Minder glucose en insuline in bloed � minder kans op diabetes en cardiovascularie ziektes
• Lagere bloeddruk en minder cholestorol en betere verhouding van slechte/goede cholestorol � effecten worden versterkt
• Minder vroege dood
Menselijke parallellen � Japanners krijgen 20 procent minder calorieën binnen dan Okinawezen
• Japanners 60 tot 70 procent minder dood door kanker
• Minder cardiovasculaire ziektes
• Meer leven tot 100
� Experiment:
• 2 jaar opgesloten in ruimte en eigen voedsel kweken (max 1800 calorieën per dag):
• Zelfde resultaten als bij de primaten * Minder glucose, inculine en cholesterol in bloed * Minder bloeddruk * Sterker immuun-systeem en –respons * Minder vetmassa
� Verklaring:
• De lichaamsreactie op voedsel laat de kans op overleven bij tegenslag toenemen
� Toch:
• Maar 2 tot 3 jaar langer leven door gezond dieet
• Ethische overwegingen (zoals ondervoeding, ...) zijn ertegen � exploreren van calorie-drukkende-nabootsingen zoals natuurlijk voedselsubstanties, ...
17
Menopauze als een bioculturele
gebeurtenis
� 3 contexten om menopauze te zien
• Een medisch probleem
• Een levenstransitie
• Een teken van ouder worden � wanneer het zien als een medisch probleem, dan meer last ervan gaan hebben � Samenlevingen waar oudere vrouwen gerespecteerd worden en schoon- en grootmoeder zijn nieuwe
privileges geven, gaan vrouwen bijna geen last hebben van de menopauze. � reden dat Aziatische naties zelden problemen melden en als dit zo is dan geven ze andere problemen op
� Vergelijking tussen Mayan vrouwen en Griekse vrouwen:
• Gelijk: * Oud worden is een verhoogde status * Menopauze brengt vrijheid voor kind opvoeden * Meer tijd voor andere activiteiten
• Verschillend: * Mayan vrouwen:
- Trouwen vroeg - Krijgen constant kinderen en geven borstvoeding - Menstrueren dus zelden - Menopauze is voor hun een gelukkige periode en ze hebben geen symptomen
* Griekse vrouwen: - Geboortecontrole - Hebben wel vapeurs tijdens menopauze - Maar gaan anders ermee om dan westerse vrouwen, ze zien het niet als een medisch
probleem dat een medische behandeling nodig heeft
� Onderzoekers zijn nog niet zeker of het aantal zwangerschappen een invloed heeft op de symptomen van menopauze.
18
Generatieve volwassenen vertellen hun
levensverhalen
� Studie: interviewen van twee groepen van middelbare leeftijd:
• Degene met een hoge generativiteit
• Degene met een lage generativiteit � daarna analyse van verhaallijnen en thema’s
Hoog-generatieve mensen � Vaak een ‘commitment’ verhaal:
• Het geven aan familie, gemeenschap en samenleving
• Beschrijven van een speciaal voordeel, samen met de vroege herkenning van het lijden van anderen
• Het thema van redding is belangrijk * Beschrijven van extreem negatieve levensgebeurtenissen die een uiteindelijke goede afloop
hebben (persoonlijke vernieuwing, verbetering, verlichting) * Slechte gebeurtenissen worden beter door hetgene dat eruit volgt
� Reden van thema van redding:
• Ze zien generatieve activiteiten als een manier om negatieve aspecten van hun leven te minderen
• Generativiteit zorgt precies voor de overtuiging dat tekortkomingen van vandaag kunnen vervormd worden naar een beter morgen. � dit door het begeleiden van en geven aan de volgende generatie (waardoor vroegere fouten niet meer opnieuw gemaakt zullen worden)
• Door he zo te interpreteren krijg je het gevoel dat het harde werk zal leiden tot toekomstige voordelen
� Voordelen:
• Ookal eindigt hun persoonlijk verhaal op een dag, het zal verder leven in de volgende geraties
• Hoe meer reddingsverhalen in hun leven, hoe groter de levenstevredenheid, zelfvertrouwen en zekerheid dat sommige uitdagingen van het leven zinvol, oplosbaar en belonend zijn
Laag-generatieve mensen � Vertellen verhalen met thema’s van contaminatie/vervuiling:
• Wat? Goede dingen worden slecht omgedraaid
� Nochtans:
• Evenveel positieve als negatieve gebeurtenissen vertellen als hoog-generatieve mensen, maar ze gaan ze anders gaan interpreteren
19
Welke factoren promoten het psychisch
goed zijn in de middelbare leeftijd?
Goede gezondheid en beweging � Goede beoordeling van gezondheid zorgt voor:
• Goed voelen over levensomstandigheden
� Bewegen heeft ook zijn voordelen:
• Goed voelen over gezondheid
• Postieve kijk
• Extra psychologische voordleen door het reduceren van gevoelens over kwetsbaarheid voor ziekte � belangrijkste predictor voor gelukkig zijn
Gevoel van zelfcotnrole en persoonlijke levensinvestering � Hoge zelfcontrole:
• Verhoogd gevoel van zelf-effectiviteit � positievere kijk op moeilijkheden bij gezondheid, familie en werk
� “Flow” (beschreven door Mihaly Csikszentmihalyi)
• Wat? De psychologische staat van goed zijn zodanig dat het geheel beslag neemt in een veeleisende, zinvolle activiteit waardoor iemand volledig zichzelf en tijd verliest.
• Hoe meer dit ervaren, hoe meer ze het leven als bevredigend ervaren
Positieve sociale relaties � Degene die inkomen en hoge status belangrijker vinden als vrienden, bleken vaker ongelukkig te zijn
Een goed huwelijk � De rol van huwelijk in mentale gezondheid neemt toe samen met de leeftijd.
� In vele naties is de link tussen huwelijk en gezondheid groot � huwelijk verandert mensen zodanig dat ze
beter af zijn
� Seksuele bevrediging voorspelt ook een goede mentale gezondheid en aangezien dat getrouwde koppels meer bevredigende sekslevens hebben, zijn ze ook beter af op dat vlak
Het beheersen van verschillende rollen � Vrouwen die kunnen werken en familie hebben bleken gelukkiger te zijn
20
Opvoeden van kleinkinderen: de
overgeslagen-generatie familie
� Overgeslagen-generatie families: kinderen die bij de grootouders wonen, maar apart van hun ouders.
� Redenen:
• Drugs-misbruik
• Niet goed opvouden
• Emotionele of fysische ziekte van de ouder
• Kindermisbruik en kinderverwaarlozing
� Veel stress voor grootouders:
• Moeilijke familierelaties
• Door slechte opvoedingstechnieken van de ouders, hebben kinderen een moeilijk gedrag: * Leerproblemen * Depressies * Antisociaal gedrag
• Sommige ouders proberen het op te lossen door gewelddadig gedrag tov grootouders of kinderen weg te nemen zonder toesteming of maken beloftes aan kinderen die ze niet nakomen
• Financiële moeilijkheden
• Dagelijkse dillema’s
• Minder tijd voor echtgenoten, vrienden en activiteiten
• Gevoelens van emotioneel kapot te zijn, depressief en zorgen over wat er gebeurt met de kinderen als ze ziek worden
� Geluk van kinderen:
• Vergeleken met kinderen van scheidingen of eenoudergezinnen of in samengestelde gezinnen, zijn kinderen opgevoed door grootouders: * Beter gedragen op school * Minder fysisch ziek * Academisch goed doen
� Geluk van grootouders:
• Ondanks de vele stress, ervaren grootouders het toch als een leuke ervaring
• Sommige zien het ook als een tweede kans
21
Wat kunnen we leren van ouder
wordende honderjarigen?
� Jeanne Louise Calment:
• Langste persoon die ooit geleefd heeft
• Volgens Jeanne heeft ze zo lang geleefd door: * Dieet met veel olijfolie * Regelmatig glas porto
• Volgens anderen: * Haar gemakkelijke omgang * Weerstandigheid voor stress
� Wat zijn factoren?
• Verschillende jaren van educatie
• SES
• Ethniciteit
Gezondheid � Lang leven zit in familie:
• Vaak hebben ze ouders, grootouders of broers/zussen die ook lang geleefd hebben
• Hun kinderen worden ook oud en zijn nog fysisch jong voor hun leeftijd
� Ook:
• Ontsnappen aan chronische ziekten
• Lage incidentie van genen die geassocieerd zijn met: * Immuun-effectiviteit * Kanker * Alzheimer
• Vaak nog een gezond kind gekregen na 40 jaar * Door: een jong reproductief systeem � alles verouderd niet zo snel
• Niet gerookt
• Dun gebouwd en gemiddeld eten
• Nog eigen tanden hebben (teken van ongewone gezondheid)
Persoonlijkheid � Kenmerken:
• Optimistisch
• Minder angstig
• Meer realistisch denken
• Onafhankelijk
• Emotioneel veilig
• Openheid tov ervaringen
� Sterke familiebanden en een gelukkig huwelijk
Activiteiten � Activiteiten die stimulerend werken, leren en vrije tijd opvullen includeren helpen het cognitief
functioneren hoog houden en hoge levenstevredenheid
22
Culturele variaties in de ervaringen van
ouder worden
� Ouderen zijn het best wanneer ze sociale status behouden en mogelijkheden voor gemeenschapsparticipatie heben, zelfs nadat ze zwak worden.
� Wanneer ouderen buitengesloten worden in sociale rollen en zwakheid zorgt voor uitsluiting, dan leidt ouder worden tot verminderde psychologisch gezond zijn.
� Herero:
• Een volk in Botswana
• Oudste man en zijn vrouw worden de leiders van het dorp � verantwoordelijk voor het branden houden van de vlam van de voorvaderen
• Ouderen zijn ook bezig met de volgende generatie op te leiden
� In Momence, Illinois:
• Ouderen hebben de beste posities van autoriteit in het dorpje om dat ze het langst in het drop wonen en zo het meest kennen over de gemeenschap
• De ouderen zijn opgeslorpt in familie, de buurt en de kerk � andere bewoners houden zich ook met hen bezig
� Swarthmore:
• Degene die over de zestig jaar zijn en op pensioen zijn komen daar wonen
• Resultaat: de ouderen hebben geen sociale status door ouderdom
� Besluit:
• In Herero en Momence doet leeftijd of fysische achteruitgang ertoe voor sociale banden.
• In Swarthmore zorgt oud worden voor limieten in integratie in de gemeenschap, de zwakheid heeft negatieve gevolgen
23
Interventies voor verzorgens van
ouderen met dementie
Kennis � Alle interventies proberen ervoor te zorgen dat er kennis is over de ziektes
� Meestal door lessen, maar één programma heeft overal een computer geïnstalleerd bij de verzorgers thuis
waarom er een toegang is tot een database met veel informatie
Coping strategieën � Veel interventies leren verzorgers alledaagse-probleem-oplossingen strategieën om om te gaan met het
afhankelijk gedrag van de ouderen. Bijvoorbeeld leren omgaan met negatieve gedachten en gevoelens (genoeg hebben van het voortdurende zorgen).
� Ook veel voorzien:
• Groeptherapieën
• Individuele therapieën
• Omgaan met frustratie lessen
� Voordeel:
• Voelen minder depressief
• Voelen minder last
• Patiënten * Minder storende gedragingen
Verzorgingsvaardigheden � Verzorgers hebben voordeel bij lessen over hoe te communiceren met dementerende ouderen.
� Interventies leren communicatievaardigheden � minder slechte gedragingen van ouderen � een boost
voor de verzorgers gevoel van zelf-effectiviteit en rapporteren van positieve gedachten.
Een onderbreking, pauze � De assistentie die verzorgers het liefst willen is een onderbreking, een kleine pauze in het verzrogen.
� Nochtans:
• Wanneer de gemeenschap dagopvang of tijdelijke opvang voorziet, doen velen dit niet
• Redenen: * Te veel kosten * Zorgen maken over aanpassing van oudere * Schuldgevoel
� Voordeel van onderbreking (twee ker per week voor enkele uren):
• Verbeterd fysieke en mentale gezondheid van de verzorger
• Vriendschappen onderhouden, leuke activiteiten kunnen doen en het behouden van een gebalanceerd leven
24
� Video-onderbreking:
• Een video met daarop uitleg over het een of ander die Alzheimerpatiënten kunnen leuk vinden.
• Evaluaties: * Alzheimer-patienten hun gedrag is minder problematisch
REACH � Resources for Enhancing Alzheimer’s Caregiving Health
� Een programma met alle elementen voorzien die hierboven zijn vermeld
� Verzorgers die het meest voordeel hebben bij een actieve interventie:
• Vrouwen
• Hoge SES
• Gehuwden
25
Suicide bij ouderen
� Suïcideratio is het hoogst bij 75-plussers
� Meestal blanke mannen (5 x meer dan bejaarde vrouwen)
• Vrouwen en ethische minderheden zijn beschermd door hechtere sociale banden en religiositeit
� Vrouwen doen meer pogingen, mannen meer succesvol � mislukte suïcide bij ouderen is wel zeldzaam
� Verorzaakt door:
• Verlies en depressie
• Sociaal isolement
• Chronische enterminale ziekte die lichamelijk functioneren verminderen of pijn veroorzaken
26
Ouder worden, tijdsperceptie en sociale
doelen
� Met wie zou je je tijd doorbrengen als je wist dat je weldra zou verhuizen weg van je gemeenschap?
• Socio-emotionele selectiviteitstheorie (Carstensen en collega’s)
� Zowel jongeren als ouderen: hechte vrienden en verwanten
• Onderhouden van positieve relaties
• Ouderen: tijd is kostbaar, vliegt snel voorbij (“running out”), niet verspillen, beklemtonen van emotioneel vervullende relaties
� Studie met drie groepen mannen achteraan in de 30
• HIV-, HIV+ zonder symptomen, HIV+ dodelijke symptomen
• Mannen zonder symptomen classificeren partners bijna uitsluitend met focus op de emotionele kwaliteit van de relatie
� Studie met mensen tussen 11 en 92 jaar, hypothetisch medische doorbraak verlengt leven met 20 jaar
• De sociale voorkeuren van ouderen werden zo divers als van jongeren
� Studie met jongeren en ouderen in Taiwan and Peoples’ Rep China