Hoolnii Gazriin System

НИЙТИЙН ХООЛНЫ ГАЗРЫН ИЖ

БҮРДЭЛ ПРОГРАМ СИСТЕМИЙН

ЗАГВАРЧЛАЛ

www.zaluu.comwww.zaluu.com

Гарчиг

Оршил .............................................................................................................. - 2 -

Зорилго ............................................................................................................ - 3 -

Агуулга ............................................................................................................. - 3 -

БҮЛЭГ 1. ОНОЛЫН СУДАЛГАА ........................................................................... - 5 -

1.1 Электрон сургалтын систем ........................................................ - 5 -

1.2 Ашигласан технологийн тухай онолын мэдлэг ........................ - 6 -

БҮЛЭГ 2. ЭЛЕКТРОН СУРГАЛТЫН СИСТЕМИЙН ЗАГВАРЧЛАЛ .................. - 12 -

3.4 Системийн динамик загвар ............................................................ - 24 -

3.4 Системийн динамик загвар ............................................................ - 26 -

БҮЛЭГ 3. ТУРШИЛТЫН ЗАГВАР ( PROTOTYPE ) ........................................... - 34 -

4.1 Өгөгдлийн сангийн загвар.............................................................. - 34 -

4.2 GUI (Graphic User Interface) ............................................................ - 40 -

Дүгнэлт ..................................................................................................... - 43 -

Ном зүй .......................................................................................................... - 44 -


Оршил

XXI зууны сүүлээр мэдээллийн технологийн хөгжил асар хурдацтай

хөгжиж эхлэсэн бөгөөд хүний амьдралын хэсэг бүрд, үйл ажиллагаа бүхэнд

мэдээллийн технологийг ихээр ашиглах болсон. Нийгмийн бүх давхрага

салбарт мэдээллийн технологийн дэвшлийг ашиглах болжээ. Үүний нэг нь

боловсролын салбарт түлхүү ашиглаж эхлэсэн. Боловсрол гэдэг нь нийгмийн

хэрэгцээг хангадаг бөгөөд ирээдүйд чиглэсэн хамгийн үр ашигтай хөрөнгө

оруулалт гэсэн агуулгыг дэлхий нийтэд илэрхийлсэн бөгөөд Өөрөөр хэлбэл

эдүгээ хаана амьдарч,ажиллаж, сурч байгаагаас үл хамааран боловсрол

эзэмших боломж нэгэнт бүрдсэн. Энэ боломж нь Зайны сургалт юм. Зайны

сургалт гэдэг нь өргөн утгаараа алсаас тодорхой хэрэгслүүд ашиглан мэдлэг

хуримтлуулах үйл ажиллагаа юм. Гол онцлог нь өөрийн биеэр очиж, заавал

цаг зав гарган багштайгаа уулзаж, лекц бичиж, сонсох гэх мэт механик үйл

ажиллагаа огт шаардагдахгүй юм. Өнөөдөр бидний амьдарч буй зуунд

мэдээлэл холбооны технологи аль хэдийнэ нэвтэрч, түүний хэрэглээ болох

электрон-засаглал (e-Government), электрон-арилжаа (e-Commerce),

электрон сургалт (e-Learning), электрон эмчилгээ зэрэг өндөр дэвшилтэт

технологи, үйлчилгээ бий болж, аливаа мэдээлэл, мэдлэгийг түргэн шуурхай,

тасралтгүй хүртэж байх шаардлага ч бидэнд гарч ирж байгаа юм. Тийм ч

учраас технологид тулгуурлан нээлттэй сургууль, зайн сургалтын хэлбэрээр

ажиллах нь өндөр зардал гаргахаас сэргийлж бага зардлаар өөрийгөө

боловсруулах гол арга зам болдог. Тиймээс зайн сургалт амжилттай

хэрэгжих гол үндэс нь ерөөсөө л мэдээлэл холбоо технологийн хөгжил

үүнийг шийднэ. Учир нь зайн сургалтын хөгжил нь мэдээллийн үйлчилгээний

чанар, хүртээмжээс ихээхэн шалтгаалдаг. Тэр дундаа програм хангамжийн

шийдлүүд нь зайн сургалтын амжилтын үндэс болж өгдөг.


Зорилго

Энэхүү эрдэм шинжилгээний ажлын гол зорилго нь E-Сургалтын web

боловсруулах, энэхүү ажлын хүрээнд E-сургалтын талаар судлаж түүний ач

холбогдол талаар судлан мэдэж түүн дээр шинжилгээ судалгаа хийж

өгөгдлийн сангийн загвар, туршилтын загвар буюу prototype –ийг гаргах.

Агуулга

Энэхүү эрдэм шинжилгээний ажлын тайлан үндсэн гурван бүлэгтэй бөгөөд

тодорхой чиглэлийн хүрээнд хийгдэх ажлуудаар нь бүлэглэсэн.

Нэгдүгээр бүлэг болох эрдэм шинжилгээний ажлын онолтой холбоотой

ажлын талаар судлаж оруулж өгсөн үүнд, электрон сургалтын систем,

ашигласан технологийн тухай онолын мэдлэг зэргийг тусгаж өгсөн.

Дараагийн бүлэгт е-сургалтын системийн загварчилгааны хэсэг

тусгагдаж өгсөн Үүнд:

Системийн Use case-ын диаграм

Системийн статик загвар

o Системийн классын диаграм

Системийн динамик загвар

o Sequence диаграм

o Activity диаграм

Сүүлийн бүлэгт туршилтын загвар буюу Prototype –ийн хэсгийг боловсруулж

өгсөн бөгөөд өгөгдлийн сангийн загвар, GUI-ийн хэсгүүдийг энэхүү тайланд

тус тус тусгаж өгсөн.


НЭГДҮГЭЭР БҮЛЭГ

ОНОЛЫН СУДАЛГАА


БҮЛЭГ 1. ОНОЛЫН СУДАЛГАА

1.1 Электрон сургалтын систем

Тодорхойлолт

Электрон сургалтын систем нь технологийн дэвшилийг ашиглан

хүмүүст боловсролыг хамгийн энгийнээр, бага зардлаар, суралцагсдад

ашигтай байхаар түгээх систем. Өөрөөр хэлбэл хүмүүс сүлжээ ашиглан

дэлхийн хаана байхаас шалтгаалахгүйгээр хүссэн сургуульдаа, хүссэн

мэргэжилээрээ суралцах бололцоог бүрдүүлсэн систем юм.

Гарал үүсэл, төрөл

Электрон сургалтын систем нь 1980 оны эхээр Америк улсад анх

хэрэгжиж эхэлсэн. Энэ нь хэрэгжиж эхэлсэн цагаасаа эхлэн.

Зайн сургалтын ач холбогдол

- Иргэдийн сонирхол, хэрэгцээнд нийцсэн дунд боловсрол, мэргэжлийн

болон дээд боловсрол олгох, мэргэжлээ тасралтгүй ахиулах, насан турш

суралцаж амьдрах чадвараа дээшлүүлэх тэгш боломжийг олгодог.

- Дээд боловсролын хөгжлийн орчин үеийн чиг хандлага, мэдээллийн

технологийн ололтод тулгуурласан сургалтын шинэ хэлбэрийг бий болгож,

нэвтрүүлнэ.

- Мөн Монголын Мэдээллийн технологийн хөгжилд асар их хувь нэмэр

оруулна.

- Танхимийн сургалтын ачааллыг багасгаснаар чанарыг улам сайжруулах

боломжтой.

- Оюутан бие даан мэдлэг мэргэжлээ бүх чиглэлээр (өөрийн мэргэжлээс

гадна) хөгжүүлэх боломжтой.

- Багшийн ачааллыг багасгаснаар багш эрдэм шинжилгээ судалгааны

ажилдаа цаг зарцуулах боломж бүрдэх юм.


1.2 Ашигласан технологийн тухай онолын мэдлэг

Asp.net

ASP.NET нь вэб програм(web appliction) үүсэхэд зориулагдсан. Энэ нь

ASP (Active Server Pages)-ийн бүх боломжууд дээр нэмж COM(Component

Object Model) контролууд ба RAD(Rapid Appliction Development) технологийг

UI(user inferface) -жуулж загварчлахад зориулан оруулсан. Мэдээж үүний үр

дүнд маш хурдан, өргөн боломжтойгоор вэбийг хөгжүүлэх юм. ASP.NET

дараах бүтэцтэй.

Web Form –ууд

Web Form –ууд нь .ASP.NET –ийн амин сүнс юм. Web Form –ууд

Windows Form –уудтай маш төстэй. Ө.х түүн дээр оршиж буй контролууд нь

property method event-үүдээр хангагдсан. Web Form –ууд нь харагдах хэсгийг

агуулсан .ASPX өргөлттэй файл, формын код хэсэг нь класс файлд

хадгалагдана.

Хуудас хэрэглэгчийн брацзераас дуудагдахад .ASPX хуудас, классыг

буй DLL файлын хамт санах ойд ачаалагдана. Энэ үед init болон load

үзэгдлүүд үүсэх болно. Init үзэгдэл нь .NET Framwork –ын дотоод

зохицуулалтын үед үүснэ. Харин load үзэгдэл нь хуудсыг хамгийн анх

дуудагдахад, эсвэл хэрэглэгч дарсан товчлуур болон бусал контолын

нөлөөгөөр дахин унших үед дуудагдана. Хуудас бүрэн хэрэглэгдээд дууссан

бол Unload үзэгдэл үүсэн санах ойгоос чөлөөлөгдөх болно.

Хэрэглэгч Web Form- ын товчлуур дээр дарах үед энэ сервер лүү

дамжин, хуудасны бүх мэдээлэл ижил хуудас руу байрлуулагдан, хуудас

дахин үүссэн, үзэгдэл ажиллах болно.

Web Form контролууд

HTML контролууд


Та HTML контролуудын Front Page болон бусад редакторуудын

ашиглан хэрхэн үүсгэж ашиглахыг мэднэ биз ээ. Web Form –ууд дээр ч мөн

үүнийг хэрэглэх боломжтой. Жишээ нь : та textbox үүсгэх гэж буй бол дараах

кодыг "<", ">" хашилтанд бичнэ. Input type=” text” id =text First Name size=25.

Дараах когтрол үүснэ.

VS.Net хэрэглэн үүсгэж буй бол Toolbox цонхноос (HTML tab) Text Field

–ийг сонгон, HTML хуудас дээр зжрахад хангалттай. Та ID-г контрол бүрдээ

оноож өгснөөр client-side Java Script кодыг бичиж үзэгдлүүдийг ашиглах

боломжтой болно.

Web Service-үүд

ASP.NET-ийн өөр нэг чанар бол Web Service-үүдийг үүсгэх. Web Service нь

HTTP интерфайсээс дуудагддаг обьект юм. Энэ обьект нь янз бүрийн

үйлчилгээ үзүүлдэг ба ямар ч өгөгдлийг XML форматаар буцаадаг. Энэ

обьект нь SOAP (Simplofied Object Access Protocol)- оор дамжин дуудах

процедурын нэр, процедурын параметр ру дамжуулах өгөгдөлпбүхий зарим

XML-ийг дуудагддаг. Web Service нь .NET-nay ямар ч хэл дээр бичигдэн , аль

платформ дээр ажиллана.

Web Service-ийг .NET дээр үүсгэхэд Publiv method –ууд бүхий класс үүснэ.

Энэ Public method бүр нь Web Servive үзүүлэхэд дуудагддаг.

Web Service диаграмм

Та .NET дээр үүсгэсэн Web Service-ийг компляци хийхэд холбоо бүхий

файлууд автоматаар үүсэх болно. Энэ файлууд нь Web Service-ийг

танилцуулга, Web Service-ийг нээж олоход

хэрэглэгдэнэ.

Ajax control toolkit ASP.NET AJAX Control Toolkit

Microsoft ASP.NET AJAX framework ын хамгийн

эхний нээлттэй эх код хэлбэрээр хэрэгжиж байгаа

төсөл юм. Энэ нь ASP.NET –ын өргөтгөсөн


хувилбар бөгөөд нэмэлт 40 орчим контрол элементийг агуулсан байдаг.

Жишээ нь :AutoComplete, CollapsiblePanel, ColorPicker, MaskedEdit, Calendar,

Accordion, Watermark гэх мэт

Хэрэглэхийн тулд дараах url –с татаж аваад Visual Studio руугаа нэмж өгөхөд

хангалтай.

http://AjaxControlToolkit.CodePlex.com

Суулгасаны дараагаар Toolbox-д зурагт үзүүлсэн шиг ээр нэмэлт элементүүд

нэмэгдсэн байна.

Content management system

Агуулгын удирдлагын систем (АУС) буюу Content management system

(CMS) гэдэг нь вэб сайтын агуулгыг удирдахад ашигладаг системийг хэлнэ.

Эдгээр системүүд нь нээлттэй кодны, өөрөөр нээлттэй эхийн гэж нэрлэгдэх

Open Source системүүд юм. Ерөнхийдөө АУС нь Агуулгыг удирдах програм

(АУП) буюу Content management application (CMA) ба нөгөө нь Агуулгыг

түгээх програм (АТП) буюу Content delivery application (CDA) гэсэн хоѐр

үндсэн хэсгээс тогтоно. АУП нь Агуулгын менежер, эсвэл агуулгыг зохиогч нь

HTML (Hypertext Markup Language) болон вэб програмчлалын хэл

мэдэхгүйгээр, мөн вэб мастерын ямар ч туршлага шаардахгүйгээр вэб

сайтын агуулгыг үүсгэх, засварлах, өөрчлөлт хийх, агуулгыг устгах зэргээр

вэб сайтын агуулгыг удирдах бололцоог олгоно. АУП нь Вэб сайтыг шинэчлэх

үйл явцыг удирдана. АУС системийн нөөц бололцоо нь үргэлж өөрчлөгдөж

өсөн нэмэгдэж байгаа боловч ихэнхи систем нь Вэбэд суурилсан агуулгыг

нийтлэх, агуулгыг хэлбэржүүлэх, дахин боловсруулах, агуулгыг шинэчлэх,

өгөгдлийг эрэмбэлэх, мэдээлэл хайх, мэдээлэл татан авах, харах, үзэх зэрэг

функцүүдийг багтаасан байдаг юм.

АУС нь агуулга ба менежмент (администратор) гэсэн үндсэн хоѐр нэр

томъѐог хэрэглэдэг. Эдгээр систем нь жирийн самбар, түүн дээр бичдэг

шохой (энэ нь цэс буюу сургуулийн вэб хуудас), эсвэл http://www.wikipedia.org

хаяг дээр байдаг дэлхийн хамгийн өргөн хэрэглэгддэг, үнэгүй, онлайн

нэвтэрхий толь, эсвэл http://www.ebay.com хаяг дээр байдаг дэлхийн хамгийн

том онлайн худалдаа гэх мэтээр оршин тогтоно. Дээр гурван тохиолдолд

агуулга нь удирдагддаг бөгөөд сүүлийн хоѐр вэб сайтын агуулгын

удирдлагад асар олон хүмүүс оролцоно. Оролцогчид ба хэрэглэгчид нь АУС-


http://www.wikipedia.org/

http://www.ebay.com/

ийн үндсэн тоглогчид бөгөөд нэг талаас агуулгыг удирдахад оролцох боловч

нөгөө талаас түүний хэрэглэгчид байдаг. Хамгийн гол парадокс нь энэ юм.

АУС нь дотроо Enterprise Resource Planning Systems (ERP, administration

of corporate data-корпоратив мэдээллийн удирдлагын систем ), Customer

Relationship Management Systems (CRM, management of customer contacts-

захиалагчдыг удирдах систем), Document Management Systems (DMS,

administration of documents-баримт бичгийн удирдах систем), Human

Resource Management Systems (HRM, administration of staffing-хүний

нөөцийг удирдах систем) гэх мэт олон төрөл бий. Тийм учраас АУС-ийн

ерөнхий тодорхойлолт нь олон янзаар тодорхойлогдсон байдаг юм. Миний

дуртай тодорхойлолт Wikipedia нэвтэрхий толь дээр байдаг бөгөөд үүнийг

дараахь байдлаар томъѐолно.

Тодорхойлолт: АУС гэдэг нь хэрэглэгч агуулгыг удирдах үйл

ажиллагаанд оролцохыг дэмжин ажилладаг компьютерийн

програм бөгөөд АУС нь текст мэдээлэл, зураг, бүх төрлийн

мультимедиа мэдээлэл гэх мэт бүх төрлийн мэдээлэл,

өгөгдлийг зохион байгуулах, удирдах, нийтлэх боломжийг

олгоно.

Joomla! бол Web Content Management Systems (WCMS) буюу

Вэбийн агуулгыг удирдах системд харъяалагдана. Вэбэд суурилсан агуулгыг

нийтлэх бололцоо нь тухайн хэрэглэгч бэлэн болон эсвэл тухайн

байгууллагын өөрийн бий болгосон бэлэн загвар (template) ашиглаж вэб

сайтын агуулгыг үүсгэх, эсвэл засварлах, өөрчлөх бололцоог олгоно.

Хэлбэржилт удирдах функц нь цахим хэлбэрт байгаа баримт бичиг болон

сканердсэн баримт бичгүүдийг HTML эсвэл Portable Document Format (PDF)

формат руу шилжүүлэх бололцоог олгоно. Дахин боловсруулсан,

шинэчлэгдсэн хувилбарыг хянах функц нь агуулгыг шинэ гарсан хувилбар

руу шилжүүлэх, эсвэл мөн түрүүчийн хувилбарыг сэргээх үүргийг гүйцэтгэнэ.

Энэ функц нь хэрэглэгчийн хийсэн файлын өөрчлөлт бүрийг хянан мөшгиж

байдаг. Эрэмблэх болон хайх гэсэн нэмэлт функцүүдтэй ба АУС систем нь

байгууллагын бүх мэдээллийг эрэмбэлэх буюу индексжүүлэх бөгөөд

хэрэглэгч АУС систем дотор байдаг хайлтын системийг ашиглах


бололцоотой. Агуулгыг удирдах олон төрлийн систем зохион бүтээгдсэн

байдгаас хамгийн алдартай, түгээмэл хэрэглэгддэг нь дараахь АУС-ууд

болно.

Open source

Үнэгүй программ хангамжуудыг манайхан их ашигладаг. Үнэхээр ч

сүүлийн жилүүдэд маш сайн үнэгүй программ хангамжууд гарч байгаа

болохоор хэрэглэхгүй байх ч аргагүй болж байна. 7-zip, winamp, Linux, mozilla

гээд тоочоод байвал дуусахгүй жагсаалт гарч ирнэ.эдэн дотор үнэхээр

шалгарсан сайн программ хангамж ч байна. гэхдээ яаж ялгах вэ? хэрэглэж

үзэж эсхүл чанартай сайн гэсэн тодотголтой болсон хойно нь уу?тэгээд

хэрэглэж үзэж байна гээд компьютерээ эвдчихвэл яана!!!жишээ нь: танд

устсан файл сэргээдэг программ хангамж хэрэгтэй боллоо гэж бодоѐ. танд

бэлэн программ хангамж байхгүй яаралтай хэрэг болсон тул www.google.com

оос нэгэн үнэгүй программ хангамж татаад авлаа. тэгээд файлаа сэргээх

гээд программаа ажиллуулж байтал энэ программ маань таны хатуу дискийг

эвдчихвэл яах вэ?хариуцлагыг нь хэнд тооцох вэ?та өөрөө л хохироод үлдэх

болно. эдгээр программ хангамжуудыг олон сая хэрэглэгч хэрэглэж үзсэний

үндсэн дээрээс сайн гэсэн үнэлгээг авсан юм шүү.SECURITY-хамгаалалтын

тал дээрх үнэгүй программ хангамжууд:1. avast home edition versions


http://www.google.com/

ХОЁРДУГААР БҮЛЭГ

ЭЛЕКТРОН СУРГАЛТЫН

СИСТЕМИЙН

ЗАГВАРЧЛАЛ


БҮЛЭГ 2. ЭЛЕКТРОН СУРГАЛТЫН СИСТЕМИЙН ЗАГВАРЧЛАЛ

3.1 UML загварчлалын тухай онолын мэдлэг

Unified Modeling Language(UML) нь програм хангамжийн

системийн шинжилгээ ба зохиомжийг төрөл бүрийн диаграмын

тусламжтайгаар

гаргадаг бөгөөд системийг улам тодорхой болгож өгдөг. Өөрөөр хэлбэл UML

нь програм хангамжийн систем болон түүний үйл ажиллагааг тодорхой дүрэм

болон тэмдэглэгээний тусламжайгаар тодорхойлдог стандарт юм.

Тэмдэглээгээ нь объект хандалдат загварчлалыг дүрслэх маш олон график

элементүүдийг агуулсан байдаг бөгөөд эдгээр график дүрсүүдийг юунд

хэрэглэх холбох аргыг мөн тусгасан байдаг.

UML нь маш олон төрлийн диаграмуудаар системийг бүрслэх

бололцоотой байдаг. Ерөнхийд нь 2 төрөл болгон хувааж үздэг. Үүнд:

Structural

Behavioral

Structural буюу бүтцийн диаграм нь системийн элементүүдийн статик

харилцаа хамаарлыг харуулдаг. Үүнд дараах төрлийн дүрслэлүүд багтаж

болно.


Class

Object

Package

Component

Deployment

Behavioral диаграмууд нь динамик шинж чанартай үйлдлүүдийг илүү

тодорхой харуулсан байдаг. Системийн обьектуудын идэвхижилт, төлөв,

дараалал зэргийг тусгасан байдаг. Үүнд:

Use case

Activity

State machine

Timing

Sequence

Communication

3.2 Системийн use case-ын диаграм

Use case-ын диаграм нь аливаа системийн шинжилгээний үед гарах

бөгөөд энэхүү диаграмыг эхэлж байгуулснаар системийн үйл ажиллагаа

тодорхой болж цаашид хийх шаардлагатай ажлуудыг тодорхой болохоос

гадна гүйцэтгэхэд хялбар болгож өгдөг. Иймээс шинжилгээний үед хамгийн

түрүүнд use case-ын диаграмыг байгуулах нь илүү тохиромжтой байдаг.

Энэхүү системийн хувьд use case-ын диаграм нь үндсэндээ 3 actor

буюу өдөөгч тэдгээрийн системэй харилцаж байгаа үйл ажилгаануудаар

дүрслэгдэх болно.

Системийн өдөөгчид:

Админ

Багш

Оюутан

Мөн 3 төрлийг дэд системийг агуулна. Үүнд:


1. Журналын систем

2. Тестийн систем

3. Файл систем

Журналын системийн use case-ын диаграмыг дараах байдлаар дүрсэн

харуулсан.

Use case нэр : Login

Тоглогч Student, Teacher

Тайлбар : Электрон сургалтын систем рүү нэвтрэх үйлдэл

Нийтлэг

хийгдэх үйлдэл

1. Хэрэглэгчийг бүртгүүлэх

2. Нэвтрэх мэдээлэл зөв эсэхийг шалгах


3. Өөрийн ажиллагааны талбар луу нэвтрэх

Өмнөх нөхцөл : Өгөгдлийн баазад бүртгэгдсэн байх

Үр дүн : Өөрийн гэсэн талбар луу нэвтрэн ажиллах бололцоотой

болно.

Use case нэр : Check


Тайлбар : Журнал шалгах үйлдэл

Нийтлэг


1. Систем лүү нэвтрэх

2. Журнал сонгох

3. Мэдээлэлээ шалгах

Өмнөх нөхцөл : Системд нэвтэрсэн байх

Үр дүн : Хэрэгтэй мэдээлэлээ авах

Use case нэр : Note

Тоглогч Teacher

Тайлбар : Журналд бичилт хийх

Нийтлэг




3. Бичилт хийх

4. Хадгалах


Үр дүн : Журналд шинээр бичилт хийх

Use case нэр : Edit


Тайлбар : Журналын бичилт өөрчлөх

Нийтлэг




3. Мэдээлэлээ өөрчлөх

4. Хадгалах



Үр дүн : Журналд update хийх

Use case нэр : Delete


Тайлбар : Журналыг шинчлэх болон хэрэггүй болсон мэдээллийг

устгах

Нийтлэг




3. Мэдээлэлээ устгах

4. Хадгалах


Үр дүн : Журналаас мэдээлэл устгах



Тоглогч Student, Teacher, Admin


Нийтлэг






Үр дүн : Өөрийн гэсэн талбар луу нэвтрэн ажиллах

бололцоотой болно.

Use case нэр : Enter_exаm

Тоглогч Student

Тайлбар : Шалгалт өгөх үйлдэл

Нийтлэг


1. Системрүү нэвтрэх URL-ийг багшаас авсан байх

Өмнөх нөхцөл : Өгөгдлийн баазад бүртгэгдсэн байх буюу хандах эрхтэй

болсон байх


болно.

Use case нэр : Check



Нийтлэг








болно.


Use case нэр : Edit



Нийтлэг







болно.

Use case нэр : Add



Нийтлэг







болно.




Нийтлэг




3. Өөрийн ажиллагааны талбар луу нэвтрэх устгаж

шинэчлэх



болно.





Нийтлэг







болно.

Use case нэр : Manage удирдах

Тоглогч Teacher, Admin

Тайлбар : удирдах

Нийтлэг





Өөрийн ажиллагааны талбар луу нэвтрэх




болно.

Use case нэр : Upload


Тайлбар : Upload хийх

Нийтлэг








болно.

Use case нэр : Download


Тайлбар : Download хийх

Нийтлэг







болно.

Use case нэр : Watch хийх

Тоглогч Teacher, student

Тайлбар : File мэдээлэлэээ харах


Нийтлэг







болно.



Тайлбар : Delete хийх

Нийтлэг




3. Өөрийн ажиллагааны талбар луу нэвтрэх устгаж

шинэчлэх



болно.

Sequence буюу дарааллын диаграмыг use case диаграмыг илүү тодорхой

ойлгомжтой болгох үүднээс гарагдаг. Өөрөөр хэлбэл тухайн системд ямар

ямар үйлдлүүд хийгддэг, эдгээр үйлдлүүдийд ямар дэс дарааллаар явагддаг,

мөн оролцох обьектуудыг тодорхой тусгаж өгдөг.

Дарааллын диаграм нь модуль бүрийн use case бүрт харгалзуулан гаргах нь

тохиромжтой байдаг. Энэ нь үйлдлүүдийг илүү нарийн тодорхой харуулах

болно. Өөрөөр хэлбэл дарааллийн диаграм нь use case диаграмын use case

бүрийн хийгдэх алхмуудыг тодорхой болгож өгдгөөрөө онцлог диаграм юм.

3.3. Системий статик загвар

3.3.1 Системийн классын диаграм

Классын диаграм нь аливаа системийн хувьд хамгийн чухал

дүрслэл болдогоороо онцлог юм. Тус системийн хувьд классын


диаграмыг байгуулахдаа use case-ын диаграмууд дээр

шинжилгээ хийж ижил шинж чанартай объектуудыг бүлэглэн

класс үүсгэсэн. Мөн класс бүрийн гүйцэтгэх үүрэг буюу

функцуудыг тодорхойлсон. Классын диаграмд дараах зүйлсийг

дүрслэн харууладаг. Үүнд

Классын шинж чанар

Классын оператор

Классуудын харилцаа хамаарал

Үүрэг гэх мэт

Электрон сургалтын системийн хувьд дараах хэд хэдэн

классуудыг агуулна. Эдгээрийг дэлгэрэнгүй тайлбарыг дараах

хэсгээс харна уу.

User- Системтэй ажиллах нийт хэрэглэгчдийг шинж чанар үйл

ажиллагаагаар нь бүлэглэн үүсгэсэн класс.

Шинж чанар:

Хэрэглэгчийн нэр

Нууц үг

Электрон шуулангийн хаяг

ID

Хандах эрх

Administrator - Системийг ерөнхийд нь хянах бөгөөд

найдвартай ажиллагааг хангах үүрэгтэй бөгөөд User классаас

удамшсан болно.

Үйл ажиллагаа:

Мэдээлэл нэмэх

Мэдээлэл устгах

Засварлах


Хэрэглэгчийг бүртгэх

Эрхийг зохицуулах

Teacher- Системд багшийг дүрлэнэ.


Мэдээлэл нэмэх, хасах, өөрчлөх

Тест боловсруулах буюу нэмэх

Шалгалт авах

Журнал хөтлөх

Student – Оюутан

Үйл ажиллагаа :

Шалгалт өгөх

Class- Анги


Ангийн нэр

Курс


Мэдээлэл оруулах

Official- Сургалтын алба


Багш бүртгэх

Оюутан бүртгэх

Анги бүртгэх

Хичээл бүртгэх


File –Файл


Файлын нэр

Файлын төрөл

Файлын зам

Lesson- Хичээл


Хичээлийн нэр

Хичээллийн дугаар

Кредит цаг

Test – Тест

Шинж чанар

Асуулт

Хариулт

Зөв хариулт


Дүн бодох

Journal – Журнал


Багшийн нэр

Оюутаны нэр

Хичээлийн нэр

Гарын үсэг

Тайлбар

3.4 Системийн динамик загвар

Аливаа системийн динамик диаграм нь use case-ын диаграмыг илүү тодотгож

өөрөөр хэлбэл use case бүрийг нарийвчлан тодорхойлж байдаг. Нэлээд


хэдэн төрлийн диаграм байдгаас гол гэсэн гурван диаграмыг байгууллаа.

Мөн дэд систем тус бүр дээр диаграм бүрийг дүрслэн харуулсан болно.


3.4 Системийн динамик загвар

Аливаа системийн динамик диаграм нь use case-ын диаграмыг илүү

тодотгож өөрөөр хэлбэл use case бүрийг нарийвчлан тодорхойлж

байдаг. Нэлээд хэдэн төрлийн диаграм байдгаас гол гэсэн гурван

диаграмыг байгууллаа. Мөн дэд систем тус бүр дээр диаграм бүрийг

дүрслэн харуулсан болно.

3.4.1 Sequence диаграм

Sequence буюу дарааллын диаграмыг use case диаграмыг илүү

тодорхой ойлгомжтой болгох үүднээс гарагдаг. Өөрөөр хэлбэл тухайн

системд ямар ямар үйлдлүүд хийгддэг, эдгээр үйлдлүүдийд ямар дэс

дарааллаар явагддаг, мөн оролцох обьектуудыг тодорхой тусгаж

өгдөг.

Дарааллын диаграм нь модуль бүрийн use case бүрт харгалзуулан

гаргах нь тохиромжтой байдаг. Энэ нь үйлдлүүдийг илүү нарийн

тодорхой харуулах болно. Өөрөөр хэлбэл дарааллийн диаграм нь use

case диаграмын use case бүрийн хийгдэх алхмуудыг тодорхой болгож

өгдгөөрөө онцлог диаграм юм.





3.4.2 Activity диаграм

Activity диаграм нь тухайн системийн төлөв байдал болон тэдгээрийн

идэвхижилт, шилжилтийг харуулдаг диаграм юм. Sequence диаграм нь

тодорхой нөхцөл шалгах үйлдлүүдийг дүрслэдэггүй учир activtity буюу

идэвхижилтийн диаграмыг байгуулах нь тохиромжтой байдаг. Activity

диаграм дүрслэх шаардлагтай нөхцөлүүдийг дүрслэх боломжтой бөгөөд

нөхцөл бүрээс хамааран гарах үр дүнг тодорхой харуулдаг. Иймээс activity

диаграмыг sequence диаграмыг илүү нарийвчлах үүднээс зурах нь

тохиромжтой байдаг байна.



ГУРАВДУГААР БҮЛЭГ

ТУРШИЛТЫН ЗАГВАР (PROTOTYPE)



БҮЛЭГ 3. ТУРШИЛТЫН ЗАГВАР ( PROTOTYPE )

4.1 Өгөгдлийн сангийн загвар

Өгөгдлийн сан гэдэг нь мэдээллийг хадгалахад зориулагдан

дизайн хийгдсэн, логиз уялдаа холбоо бүхий өгөгдлийн хамтран

ашиглаж болох цуглуулга, мөн тэдгээр өгөгдлийн тодорхойлолт юм.

Нэг ѐсны өөрөө өөрийгөө тайлбарлаж чадах өгөгдлийн цогц цуглуулга

гэж хэлж болно. Туршилтын загварын өгөгдлийн сангийн зохиомжийг

SQL Server 2005 програм дээр зохион байгуулсан. Диаграм нь

ерөнхийдөө доорх зурат үзүүлснээр гарсан.

Өгөгдлийн сангийн давуу талууд

- Өгөгдлийг хуваан ашиглах боломж

- Өгөгдөлд өөрийн эрхээр хандах боломж, өөрөөр хэлбэл

нууцлал хамгаалалт сайн

- Өгөгдлийн давхардалтыг багасгах, өгөгдлийн тогтвортой

байдлыг хангах боломж

- Өгөгдлийг найдвартай хадгалах (өгөгдлийн хуулбар хийх

боломж болон өгөгдөл нөхөн сэргээх боломж)

- Өгөгдлийн төвлөрөлт, олон хэрэглэгч хандах боломж

- Нийтэд түгээгдсэн стандарт байдал

- Хяналт тавих боломж

Өгөгдлийн сангийн дутагдалтай талууд

- Хэт цогц байдал

- Хэт том хэмжээ

- DBMS –ийн өндөр үнэ

- Нэмэлт техник төхөөрөмжүүдийн үнэ

- Хөрвүүлэлтийн үнэ (хуучин системээс)

- Гүйцэтгэл

- Програм хангамжийн болон техник хангамжийн гэмтэл нь

өргөн цар хүрээг хамардаг






Энэхүү системийн өгөгдлийн сангийн зохион байгуулалт ерөнхийдөө

таван бүрдэл системээс тогтож байгаа эхний хэсгийн буюу Зураг №1, Зураг

№2 дээр харагдаж байгаа загвар дээр бүх хэрэглэгчид, хэрэглэгчдийн нэмэлт

мэдээллүүд, хэрэглэгчдийн хандалтын эрхүүд зэрэг мэдээллийг яаж

хадгалах нь загварчлагдсан, дараагийн Зураг №1, Зураг №2 харагдаж байгаа

загвар дээр админы модулиуд, админы модулиудын хандалтын эрхүүд,

модуль бүрээр зааж өгөх, админы модулиудын CRUD зөвшөөрөл, админы

модулиуд хандалтын эрхүүд, админы модулиудын төрөл зэрэг мэдээллүүд

энэ хэсэг загварчлагдсан байгаа дараагийн зурагт буюу Зураг №1, Зураг №2

Ерөнхийдөө энэ системийн гол хэсэг буюу электрон журналын өгөгдлийн сан

загварчлагдсан байгаа энэ хэсэгт календарчилсан төлөвлөгөө, оюутны

бүртгэл, ирц оролцоо, бие даалтын төлөвлөгөө, бие даалтын ажлын үнэлгээ,

түвшин тогтоох шалгалтын дүн, курс дипломын ажил, улирлын шалгалтын

дүн, улирлын шалгалтын дүн, улирлын шалгалт, ажлын төлөвлөгөө,

хичээлийн төлөвлөгөө зэрэг багшийн журналд байдаг бүх зүйлийг энэд

загварчилж өгсөн байгаа, дараагийн загварын хэсэгт тестийн системийн


өгөгдлийн сангийн загвар бөгөөд энэ загварт тестийн хариулсан дэлгэрэнгүй

байдал тестийн хариултын төрөл, асуултын төрөл, тестийн категори буюу

сэдэв, тестийн идвэхтэй эсэх, тест бөглөх зэрэг тестийн системтэй холбоотой

мэдээллүүд энэд хадгалагдаж боловсруулагдана. Дараагийн загварын хувьд

msj-тэй холбоотой мэдээллүүд энд хадгалагдана.

Үүнд месенжерийн хэрэглэгчдийн жагсаалт, хэрэглэгчдийн статус,

хэрэглэгчдийн тохиргоо, хэрэглэгч зэргийг бүртгэнэ.

4.2 GUI (Graphic User Interface)

Өмнө хийгдсэн судалгаа мөн зохиомжид түшиглэн туршилтын загвар

гаргасан бөгөөд энэхүү ажилыг Microsoft Visual Studio 2008 програм ашиглан

гүйцэтгэсэн. Interface-ийн хувьд үндсэн 3 хэсгээс тогтоно. Үүнд:

Админы хэсэг

Багшийн хэсэг

Оюутаны хэсэг

Системийг ачаалснаар нэвтрэх цонх дараах хэлбэртэй харагдана.


Хэрэглэгчид 3 төрлийн эрхээр нэвтрэн орно

Админ эрхээр нэвтрэн орсон хэрэглэгч системийг удирдан зохион

байгуулах эрхтэй бөгөөд ажиллагааны талбар дараах зургаас харж болно.

Админ нь системд агуулагдаж байгаа файл, хэрэглэгчид, болон үндсэн

хуудсуудыг зохион байгуулна. Агуулга, Файл менежэр, Хэрэглэгчдийн

бүртгэл, Веб хуудас, Форум гэсэн хэсгүүд хянах мөн зохицуулах үүрэгтэйгээр

системтэй харилцана.

Багш мөн админы нэгэн адил өөрийн гэсэн ажиллагааны талбартай

байна. Энэ нь Агуулга, Файл менежэр, Журнал, Форум, Тестийн систем гэсэн

бүрдэл хэсгүүдийг агуулна.



Дүгнэлт

Энэхүү ангийн төслийг төлөвлөгөөнийхөө дагуу хийж гүйцэтгэлээ.

Үүний үр дүнд хэд хэдэн дүгнэлтэнд хүрлээ. Үүнд:

- Аливаа програм хангамжийн хувьд хамгийн чухал үе шат бол

шинжилгээ зохиомжийн үе байдаг. Шинжилгээг сайн нарийн хийснээр

тухайн системийн зохиомжийг гаргах үйл ажиллагаа хялбар болдог.

Тиймээс системийн бүтэц бүрэлдэхүүн, үйл ажиллагаа, зохион

байгуулалтыг нарийвчлан судлах шаардлагатай. Үүнийг хийхэд

системийн шинжээчээс маш олон төрлийн чадварыг шаарддаг.

- Мөн системийн шинжилгээг хийх явцад хамгийн эхэнд use case-ын

диаграмыг гаргах нь тохиромжтой байдаг. Учир нь use case-ын

диаграм нь системийн үйлдлүүдийг тодорхой дүрслэн харуулдаг.

- Аливаа системийг боловсруулахдаа үйл ажиллагаануудаа тодорхой

үе шатуудад хувааж үе шат бүрийн төгсгөлд шалгалт хийх нь

системийг найдвартай, илүү үр дүнтэй болгож өгдөг.

- Нийтийн хоолны газрын хувьд хамгийн сонирхолтой бас хүнд үйл

ажиллагаа нь нягтлан бодох бүртгэлийн үйл ажиллагаа байлаа.

Энэхүү ангийн төслийг хийснээр өмнө үзсэн мэдлэгээ бататгаж, төсөл

хийх тодорхой хэмжээний туршлагыг хуримтлуулж чадсан. Үүнээс гадна

тайлан хөтлөх, боловсруулах аргыг тодорхой хэмжээгээр эзэмшиж

туршлага хуримтлуулж чадлаа.


Ном зүй

1. Док.Проф.Ж.Пүрэв Ажлын төсөл бичих аргачлал 2004

2. MSDN Library for Visual Studio 2005

3. www.codeproject.com ……………………………………………………………

4. www.functionx.com ………………………………………………………………

5. www.google.com ………………………………………………………………….

6. Монгол Улсын Үндсэн Хууль 1996

7. Ө.Бат Хэрэглээний эдийн засаг 1996

8. Н.Агваан Хоолны газрын санхүүгийн бүртгэл, тайлан 2006


http://www.codeproject.com/

http://www.functionx.com/

http://www.google.com/

Documents

Hoolnii Gazriin System