Hormonale regulatie

Hormonale stelsel

• = endocriene stelsel(endocrien = naar binnen afgeven)

• ± 50 hormonen

• Hormoonklieren produceren hormoon

• Hormoon = chemische boodschapper

• Receptoren in doelwitweefsel Herkennen hormoon

Vraag

• Wat is de functie van een endocriene klier?

• Produceren van hormonen

• Wat is doelwitorgaan van een hormoon?

• Orgaan dat gevoelig is voor hormoon

• Waarin is mate van reactie van doelwitorgaan afhankelijk?

• Concentratie hormoon

Hormoonspiegel

• Transport via bloed

• Concentratie hormoon schommelt:– Lever breekt af

Continue proces– Hormoonklieren maken aan

gereguleerd door regelkring

• Doelwitorgaan

Hormoonproducerende klieren

Zenuwstelsel - hormoonstelselZenuwstelsel Hormoonstelsel

Regeling vindt plaats d.m.v.

impulsen Hormonen

Snelheid = snel langzaam

Duur = kortdurend Langdurend

Regeling bereikt plaats van werking

Via uitlopers van zenuwcellen

Via bloed

Hypofyse

• = hormoonklier

• Stimuleert werking van hormoonklieren

• Hypofyse gestimuleerd of geremd door hypothalamus

Hypofyse

• Produceert hormonen o.a.:– Oxytocine melkproductie, weeen– Groeihormoon groei, ontwikkeling– ADH urineproductie in nieren– TSH stimuleert schildklier

Hypofyse produceert

Oxytocine

• Veroorzaakt samentrekking glad spierweefsel:

• 1. baarmoederwand– progesteron remt oxytocineaanmaak

• 2. melkklieren– Zuigen aan tepel oxytocine

Regelkring

• Sensor registreert waarde • CZS beoordeelt (interne norm)

• ↑↓ door (motorische) zenuwcellen

• Hormoonklier productie ↑↓

Regelkring

Negatieve feedback

• > hormoon < hormoonproductie

Hypofyse produceert

ADH (anti-diuretisch hormoon)• Osmoreceptoren in hypothalamus registreren >

osmotische bloedwaarde – Te veel zout– Te weinig water

• Zenuwstelsel stimuleert ADH afgifte• Nieren (doelwitorgaan) minder

wateruitscheiding – 1. Lagere osmotische waarde– 2. hogere bloeddruk

Schildklier

•Bekijk de film over hormonen

Schildklier

•Jodium nodig voor Thyroxineproductie (schildklierhormoon)•Thyroxine stimuleert verbranding in lichaamscellen:

•Celstofwisseling•Groei

•Veel schildklierwerking mager, rusteloos•Weinig schildklierwerking klein, koud, traag

•Vroeger: gebrek aan Jodium•Nu: bakkerszout

Opdracht

Teken een

regelkring

van de

Schildklier

Hint?

Schildklier

Regelkring(Negatieve feedback)

↓ Thyroxine productie TSH ↑ (Schildklierstimulerend hormoon) Schildklier actiever Thyroxine ↑ Remming hypofyse Productie TSH ↓

Eilandjes van Langerhans

• In alvleesklier• Sensor in Eilandjes van Langerhans• Hormoon:

– Insuline– Glucagon

(antagonist)

• Film

Eilandjes van LangerhansInsuline bloedsuikerspiegel ↓

1. Glucose Glycogeen (lever / skeletspieren)2. Glucoseopname in cel ↑

Glucagon bloedsuikerspiegel ↑

Bijnieren

• Ligging: op nier• 2 delen (2 aparte hormoonklieren):

– Bijniermerg• Adrenaline• Nor-adrenaline

– Bijnierschors• Aldosteron• Cortisol

Adrenaline / Nor-adrenaline

• Glycogeen glucose

• Hartactiviteit ↑

• Pupillen verwijden (schrikogen)

• Bloedvatverwijding in skeletspieren,

• Spierspanning ↑ (trillen op benen)

• Elders bloedvatvernauwing (bleek zien)