1

HOTUBA YA MHE. DKT. JAKAYA MRISHO KIKWETE, RAIS

WA JAMHURI YA MUUNGANO WA TANZANIA KWENYE

MAADHIMISHO YA KITAIFA YA SIKU YA KUPIGA VITA

DAWA ZA KULEVYA DUNIANI - BAGAMOYO, MKOANI

PWANI,TAREHE 26 JUNI 2015

Mheshimiwa Dkt. Seif Rashid, Waziri wa Afya na Ustawi

wa Jamii;

Mheshimiwa Eng. Everist Ndikilo, Mkuu wa Mkoa wa

Pwani,

Ndugu Keneth Kaseke, Kamishna wa Tume ya Kuratibu

Udhibiti wa Dawa za Kulevya;

Waheshimiwa Wakuu wa Wilaya;

Viongozi na Watendaji Wakuu wa Serikali;

Viongozi wa Vyama vya Siasa wakiongozwa na Chama

Tawala;

Dkt. Bwijo Bwijo, kutoka UNDP na Wawakilishi wa

Jumuiya na Taasisi za Kimataifa;

Viongozi wa Dini na Asasi za Kiraia;

Wageni waalikwa;

2

Mabibi na Mabwana;

Ndugu wananchi;

Salamu na Shukrani

Nakushukuru sana Mheshimiwa Dkt. Seif Rashid,

Waziri wa Afya na Ustawi wa Jamii na waandazi wa

shughuli hii kwa kunialika na kunishirikisha katika Siku ya

Kupiga Vita Dawa za Kulevya Duniani. Natoa pongezi

nyingi kwa wananchi na viongozi wa Mkoa wa Pwani

wakiongozwa na Mkuu wa Mkoa Mhe. Eng. Evarist Ndikilo

kwa kukubali kuwa wenyeji wa sherehe hizi. Baada ya

kuona mabango na kusikia kauli kadhaa kutoka wasanii

mmejidhihirishia ni jinsi gani mlivyojitayarisha kufanikisha

hafla ya leo. Nawapongeza kwa kushirikiana vyema na

Tume ya Kuratibu Udhibiti wa Dawa za Kulevya na

kufanikisha maadhimisho haya. Mwisho nitoe pongezi

zangu kwa TAYOA kutokana na ubunifu wao mzuri wa

mawasiliano miongoni mwa vijana. Hongereni sana! Hakika

mambo yamefana sana.

3

Aidha, nawashukuru kwa zawadi nzuri ya saa ambayo

itakuwa inanikumbusha wakati wa kulala na kuamka.

Kuadhimisha kupiga Vita Matumizi na Biashara

Haramu ya Dawa za Kulevya

Ndugu wananchi;

Kama alivyoeleza Mwakilishi kutoka UNDP, Dkt.

Bwijo Bwijo tarehe 26 Juni ya kila mwaka ni siku maalum ya

kuadhimisha kupiga vita matumizi na biashara haramu ya

dawa za kulevya duniani. Maadhimisho haya hutupa fursa

ya kutafakari hatua tunazopiga katika jitihada zetu za

kudhibiti biashara na matumizi ya dawa za kulevya katika

jamii zetu na nchi yetu kwa jumla. Katika siku hii pia,

pamoja na kufanya tathmini ya mafanikio na changamoto za

mapambano hayo tunapanga mikakati ya kukabiliana na

changamoto zilizopo kwa ufanisi zaidi.

Tujenge Jamii, Maisha na Utu wetu bila Dawa za Kulevya.

Ndugu wananchi;

4

Kila mwaka maadhimisho haya yanapofanyika

huwepo kauli mbiu ambayo hutoa ujumbe unaosisitiza

jambo lililokusudiwa wakati huo. Kauli mbiu ya mwaka huu

ya, “Tujenge jamii, maisha na utu wetu bila dawa za

kulevya” inatukumbusha sote kukaa mbali na matumizi na

biashara ya dawa za kulevya. Dawa za kulevya ni hatari

kwa maisha ya mwanadamu, utu wake na ustawi wa jamii

yake. Kauli mbiu hii inatutaka tujenge jamii, maisha na utu

wetu bila kujihusisha kwa namna yoyote ile na dawa za

kulevya. Dawa za kulevya hazina manufaa yo yote bali

hasara tele. Mapambano haya dhidi ya biashara na

matumizi ya dawa za kulevya yanamhusu kila mmoja wetu

wadogo kwa wakubwa, viongozi na wananchi wa kawaida,

matajiri na maskini, Serikali Kuu na Serikali za Mitaa kwani

athari zake humgusa kila mmoja wetu.

Madhara ya dawa za Kulevya

Ndugu Wananchi;

5

Ni jambo lililo dhahiri kuwa dawa za kulevya zina

madhara makubwa sana. Matumizi na biashara ya dawa za

kulevya inaathiri ustawi wa binadamu. Hudhoofisha afya za

watumiaji, na huchochea kuenea kwa maambukizi ya virusi

vya UKIMWI, homa ya ini na mara nyingi husababisha vifo.

Hali kadhalika, huchochea rushwa miongoni mwa

watumishi wa umma hasa wale wanaotegemewa kuongoza

mapambano dhidi yake. Kwa mujibu wa tamko la

Mkurugenzi Mtendaji wa Shirika la Umoja wa Mataifa la

Kudhibiti Uhalifu na Dawa za Kulevya alilolitoa tarehe 5

Juni, 2013 kwenye Mkutano wa mwaka wa Vyombo vya

Udhibiti wa Dawa za Kulevya uliofanyika Moscow, watu

wapatao 200,000 hupoteza maisha kila mwaka duniani

kutokana na matumizi ya dawa za kulevya. Biashara ya

dawa za kulevya imeleta changamoto kubwa kwa jumuiya

ya kimataifa. Kwa baadhi ya nchi, biashara hii imekuwa ni

janga kubwa ambalo limesababisha kuharibika kwa mifumo

ya kiutawala na kisheria, uvunjifu wa amani na usalama,

6

kudorora kwa maendeleo ya kijamii na ya kiuchumi.

Biashara hii huchochea kuwepo kwa magenge ya kihalifu

yanayojihusisha na mauaji, wizi na ujambazi. Hali

kadhalika, mapato yake yanafahamika kugharamia shughuli

za ugaidi, usafirishaji haramu wa binadamu, biashara ya

fedha haramu, biashara haramu ya silaha na uporaji wa

nyara za taifa - vitendo ambavyo ni tishio kwa usalama wa

dunia. Hivi basi kupiga vita biashara na matumizi ya dawa

za kulevya ni vita vya haki na ni wajibu kwa kila mtu

kushiriki. Lazima tushinde vita hii.

Juhudi za Mapambano Kimataifa

Ndugu wananchi;

Mataifa mengi duniani yametambua madhara ya

matumizi na biashara haramu ya dawa za kulevya. Pia watu

wengi wanauona umuhimu wa kufanya juhudi za pamoja

ndani ya nchi, kikanda na kimataifa kukabiliana na uhalifu

huu. Matokeo yake ni kuanzishwa kwa Shirika la Umoja wa

7

Mataifa la Kudhibiti Uhalifu na Dawa za Kulevya. Pia, ni

kufanyika kwa operesheni za pamoja za kupambana na

biashara ya dawa za kulevya zinazofanywa na mataifa

mbalimbali kikanda na kimataifa. Jambo lingine ni pamoja

na kuwepo kwa mikutano ya pamoja kimataifa na kikanda

kwa ajili kupanga mikakati ya pamoja.

Naungana na viongozi wenzangu wa nchi mbalimbali

duniani na mashirika wa kimataifa katika mapambano haya.

Nakemea vikali matumizi na biashara ya dawa za kulevya

na kuwaonya wananchi wajiepushe kabisa kujihusisha nazo.

Ni imani yangu kuwa, Watanzania wenzangu mtafanya kila

liwezekanalo kujiepusha na kuwaepusha watu wengine

hasa vijana na watoto kujihusisha na balaa hili. Watanzania

wenzangu tuongozwe na kauli mbiu ya TANU wakati wa

kudai uhuru na kujenga nchi inasema, “Umoja ni nguvu

utengano ni udhaifu”. Na kwa sasa kauli ya CCM isemayo,

”Umoja ni Ushindi”. Hakika umoja wetu ndio

utakaotuhakikishia ushindi katika mapambano haya.

8

Vyombo vyetu Viko Macho

Ndugu wananchi;

Naomba niwahakikishie kuwa Serikali itaendelea

kutimiza wajibu wake katika mapambano dhidi ya biashara

na matumizi ya dawa ya kulevya bila kuchoka na bila

kigugumizi au ajizi yoyote. Lengo letu ni kudhibiti hali ili

kuzuia isizidi kuwa mbaya zaidi ya ilivyo sasa na kubadili

mwelekeo ili hatimaye tulikomeshe kabisa tatizo hili hapa

nchini. Kwa ajili hiyo, tumekuwa tunafanya mambo makuu

matatu.

Kwanza, kuimarisha vyombo vya dola vinavyoongoza

mapambano dhidi ya uhalifu huo. Tunayo Tume ya

Kudhibiti Dawa za Kulevya ambayo imefanya kazi kubwa

ya kuelimisha jamii kujiepusha na matumizi na biashara ya

dawa za kulevya. Tumeendelea kuijengea uwezo Tume

hiyo pamoja na Jeshi la Polisi ambalo ndilo linalokamata

wafanya biashara na watumiaji na kuwafikisha katika

9

vyombo vya Sheria. Pamoja na hayo nikaamua kuunda

Kikosi Kazi kilichojumuisha Polisi, Idara ya Usalama wa

Taifa na Tume ya Kudhibiti Dawa za Kulevya. Kikosi Kazi

hicho kimefanya kazi kubwa na nzuri. Kimeongeza nguvu

na uwezo wa kupambana na uhalifu huu na wahalifu

wanaojihusisha na biashara hii haramu na wanaotumia

dawa za kulevya. Wafanya biashara wengi wadogo, wa kati

na wakubwa wamekamtwa na kufikishwa kwenye vyombo

vya sheria. Ukamataji wa Dawa za Kulevya nao

umeongezeka sana na hivyo kunusuru taifa na hata dunia

na madhara ambayo dawa hizo zingefanya. Tumezisikia

takwimu zilizotolewa na Ndugu Keneth Kaseke, Kamishna

wa Tume ya Kuratibu Udhibiti wa Dawa za Kulevya.

Hiki ni kiwango kikubwa cha mafanikio hivyo vyombo

vinastahili pongezi nyingi kutoka kwetu sote. Takwimu hizi

zinatuonesha kuwa tatizo ni kubwa hivyo lazima tuwe

katika hali ya tahadhari wakati wote (saa 24 kwa siku zote

saba za wiki).

10

Pili, ili kuongeza nguvu, mbinu na maarifa ya

kupambana na uhalifu huu wa hatari na kutisha, tumetunga

Sheria (mpya) ya Kudhibiti na Kupambana na Dawa za

Kulevya ya Mwaka 2015. Sheria hii imejengeka juu ya hali

ilivyo sasa katika mapambano haya. Mafanikio na

changamoto zilizopo imezingatiwa hivyo ni Sheria

inayoimarisha mafanikio tuliyoyapata na kuyapatia

ufumbuzi matatizo yaliyopo. Sheria inaunda chombo

maalum cha kupambana na Dawa za Kulevya. Chombo hiki

kitakuwa na nguvu kubwa zaidi ya kuratibu udhibiti wa

dawa za kulevya nchini. Kimepewa mamlaka ya

kupeleleza, kupekua na kukamata wafanya biashara na

watumiaji wa dawa za kulevya. Nina imani kubwa kwamba

chombo hiki kitasaidia sana kupunguza tatizo hili nchini.

Natanguliza kuwaomba wananchi na vyombo vingine vyote

vya Serikali kutoa ushirikiano wa kutosha kwa chombo hiki

mara kitakapoanza kazi ili tuweze kulinusuru taifa letu na

tatizo hili.

11

Huduma za Matibabu

Ndugu wananchi;

Kwa kuzingatia hekima na busara za usemi wa

Wahenga, ”Kinga ni bora kuliko tiba”, mkakati wa

kudhibiti na kupambana na dawa za kulevya unasisitiza

sana kuelimisha jamii kuhusu kuepukana na kujihusisha na

biashara na matumizi ya dawa za kulevya. Kwa wale

waathirika wa matumizi ya dawa za kulevya, mkakati ni wa

Serikali kuendeleza jitihada za kuwapatia ushauri nasaha na

matibabu. Hilo ndilo jambo letu la tatu. Kwa sasa huduma

hizi zinapatikana katika vitengo vya magonjwa ya akili

katika hospitali za baadhi ya mikoa na wilaya hata nchini.

Hata hivyo, idadi ya watumiaji wanaopata nafasi ya kupata

huduma za tiba bado ni ndogo sana. Takwimu zinaonesha

kuwa kuna watumiaji wa heroin wanaokadiriwa kuwa kati

ya 200,000 na 425,000 nchini. Idadi ya watumiaji wa heroin

wanaopata matibabu kwa kutumia tiba ya methadone

12

mpaka kufikia Mei, 2015 ni 2,300 tu. Watu hawajitokezi kwa

wingi. Tafadhalini ndugu zangu jitokezeni mpate uponyaji.

Ninaiagiza mikoa yote hasa ile yenye matatizo

makubwa ya matumizi ya dawa za kulevya hususani Dar es

Salaam, Tanga, Arusha, Mwanza, Mbeya, Pwani na

Shinyanga kuchukua hatua thabiti za kuanzisha na

kuendeleza huduma hizi. Lazima tutambue pia, kwamba

hakuna Mkoa ambao uko salama, tofauti ni kiwango cha

athari. Hivyo basi kila Mkoa ujiandae ipasavyo. Tahadhari

kabla ya hatari. Nawataka Viongozi wa Mikoa na Wilaya

kote nchini wafuatilie utekelezaji wa jambo hili. Kamati za

Ulinzi na Usalama za Mikoa na Wilaya ziliweke suala la

dawa za kuleya kuwa agenda ya kudumu katika vikao vyao.

Napenda kutumia nafasi hii kuwashukuru wale wote

waliosaidia katika kuanzisha na kuendeleza huduma ya

methadone na huduma nyingine za matibabu nchini.

Niruhusuni nitoe shukrani maalum kwa Rais Barack Obama

13

na Serikali ya Watu wa Marekani kwa msaada mkubwa

wnaotupatia kwa upande wa matibabu.

Tusiharibu Taswira ya Nchi yetu

Ndugu wananchi;

Narudia kuelezea masikitiko kuhusu baadhi ya

Watanzania wenzetu wanaojihusisha na biashara ya dawa

za kulevya nje ya nchi. Hawa ni chachu ya kuendelea kwa

tatizo hapa nchini. Pia, wanaharibu taswira nzuri ya nchi

yetu kimataifa na kuhatarisha maisha yao. Zipo taarifa

kuwa kati ya Januari 2012 na Desemba 2014, kwa mfano,

jumla ya Watanzania 111 walikamatwa kwa kujihusisha

biashara hiyo katika nchi za Brazil na China. Hii ni fedheha

kubwa. Pia, naomba niwakumbushe na kuwatahadharisha

kuwa baadhi ya nchi hutoa adhabu kali ikiwemo ya kifo

kwa watu watakaokamatwa na kutiwa hatiani. Mfano

mmoja wapo ni wa yale yaliyotokea Indonesia kati ya

Januari na Aprili 2015 ilipowanyonga wasafirishaji wa dawa

14

za kulevya 12 kutoka nchi mbalimbali zikiwemo za Afrika.

Nchi hiyo ilikataa maombi ya nchi zao kutaka adhabu hiyo

isitekelezwe dhidi ya raia wao.

Akitetea uamuzi wa nchi yake Mwanasheria Mkuu wa

Indonesia Muhammad Prasetyo baada ya hukumu

kutekelezwa alisema;

‘Tunapigana vita dhidi ya uhalifu wa kutisha wa dawa za kulevya

ambao unatishia mustakabali wa taifa letu. Napenda kusema

kwamba kuua si jambo jema, si jambo la kufurahisha. Lakini

lazima tufanye hivyo kwa ajili ya kuliokoa taifa na hatari ya dawa

za kulevya. Hatufanyi uadui na nchi ambazo raia wake

walihukumiwa kifo.’

Nawaasa Watanzania wenzangu watambue ukweli

huu na kuachana na biashara ya dawa za kulevya ndani na

nje ya nchi yetu. Ni hatari kwao na taifa pia. Ingawa hapa

nchini adhabu ya kifo haitolewi kwa kosa la kujihusisha na

dawa za kulevya, Sheria ya Kudhibiti na Kupambana na

15

Dawa za Kulevya ya 2015 ambayo itaanza kutumika hivi

karibuni inatoa adhabu kali hadi kifungo cha maisha.

Tahadhari Dhidi ya Matumizi ya Shisha

Ndugu wananchi;

Kwa masikitiko makubwa, Serikali imepokea malalamiko

mengi kuhusu matumizi ya shisha nchini. Matumizi haya

yameenea kwa haraka katika maeneo mengi ya starehe na

huwavutia vijana wengi wa kiume na wa kike. Watumiaji

wa kilevi hiki huonyesha dalili zinazofanana na za utumiaji

wa dawa za kulevya. Hivyo, kuna hofu kuwa kilevi hiki

kinachanganywa na dawa za kulevya. Kama hiyo ni kweli ni

jambo hili ni la kusikitisha sana, halikubaliki na kwamba

hatuna budi kuhakikisha kuwa haliachwi kuendelea.

Nichukue nafasi hii kuziagiza mamlaka husika kufanya

uchunguzi haraka iwezekanavyo ili kupata majibu

yatakayosaidia kutatua tatizo hili na hatimaye kuinusuru

jamii yetu.

16

Tusiruhusu Rushwa Ijipenyeze

Ndugu wananchi;

Mapambano dhidi ya biashara na matumizi ya dawa za

kulevya si lelemama. Kuna changamoto kadhaa ikiwa ni

pamoja na vishawishi vya rushwa. Vitendo vya rushwa kwa

baadhi ya watendaji wasiokuwa waaminifu vinachangia

sana katika kurudisha nyuma mapambano dhidi ya tatizo la

dawa za kulevya. Natoa agizo kwa mamlaka husika

kuhakikisha kuwa suala la rushwa linadhibitiwa kikamilifu

katika mapambano haya kwa kuwachukulia hatua stahiki

wote watakaobainika kujihusisha na vitendo hivyo.

Mjitokeze kwa Wingi Kujiandikisha

Ndugu wananchi;

17

Wote mnatambua vema kuwa mwaka huu tutakuwa

na uchaguzi wa viongozi katika ngazi mbalimbali katika

Taifa letu. Nawaasa wananchi wenzangu muendelee

kujitokeza kwa wingi katika kujiandikisha katika Daftari la

Kudumu la Mpiga Kura. Wakati wa kupiga kura

utakapofika, mtumie haki yenu ya kikatiba kuchagua

viongozi waadilifu ambao kwa namna yoyote ile

hawajihusishi na biashara au matumizi ya dawa za kulevya.

Aidha, nawaasa wazazi na walezi, viongozi wa dini,

viongozi wa asasi za kijamii, watambue kuwa hivi ni vita

vyetu sote. Tatizo la dawa za kulevya likiachiwa bila

kudhibitiwa kwa dhati litaleta maafa makubwa kwa kizazi

cha sasa na kijacho. Kwa sababu hiyo, tunao wajibu wa

kupambana kila mtu kwa nafasi yake. Tuwalee watoto wetu

kwa misingi ya maadili mema ili kujenga Taifa lisilokuwa na

matumizi wala biashara ya dawa za kulevya. Inawezekana

Timiza Wajibu wako.

Tujenge jamii, maisha na utu wetu bila dawa za kulevya

18

Asanteni kwa kunisikiliza.