50
HOUTTECHNIEKEN TWEEDE GRAAD TSO LEERPLAN SECUNDAIR ONDERWIJS september 2005 LICAP – BRUSSEL D/2005/0279/033

HOUTTECHNIEKEN - ond.vvkso-ict.comond.vvkso-ict.com/leerplannen/doc/Houttechnieken-2005-033.pdf · tor mogelijk te maken. TSO 2de graad Houttechnieken De uit te voeren projecten als

  • Upload
    trananh

  • View
    216

  • Download
    0

Embed Size (px)

Citation preview

Page 1: HOUTTECHNIEKEN - ond.vvkso-ict.comond.vvkso-ict.com/leerplannen/doc/Houttechnieken-2005-033.pdf · tor mogelijk te maken. TSO 2de graad Houttechnieken De uit te voeren projecten als

HOUTTECHNIEKENTWEEDE GRAAD TSO

LEERPLAN SECUNDAIR ONDERWIJS

september 2005LICAP – BRUSSEL D/2005/0279/033

Page 2: HOUTTECHNIEKEN - ond.vvkso-ict.comond.vvkso-ict.com/leerplannen/doc/Houttechnieken-2005-033.pdf · tor mogelijk te maken. TSO 2de graad Houttechnieken De uit te voeren projecten als
Page 3: HOUTTECHNIEKEN - ond.vvkso-ict.comond.vvkso-ict.com/leerplannen/doc/Houttechnieken-2005-033.pdf · tor mogelijk te maken. TSO 2de graad Houttechnieken De uit te voeren projecten als

HOUTTECHNIEKENTWEEDE GRAAD TSO

LEERPLAN SECUNDAIR ONDERWIJS

LICAP – BRUSSEL D/2005/0279/033(vervangt leerplan D/2001/0279/059 met ingang 1 september 2005)

ISBN 90-6858-482-0

Vlaams Verbond van het Katholiek Secundair OnderwijsGuimardstraat 1, 1040 Brussel

Page 4: HOUTTECHNIEKEN - ond.vvkso-ict.comond.vvkso-ict.com/leerplannen/doc/Houttechnieken-2005-033.pdf · tor mogelijk te maken. TSO 2de graad Houttechnieken De uit te voeren projecten als
Page 5: HOUTTECHNIEKEN - ond.vvkso-ict.comond.vvkso-ict.com/leerplannen/doc/Houttechnieken-2005-033.pdf · tor mogelijk te maken. TSO 2de graad Houttechnieken De uit te voeren projecten als

2de graad TSO 3 Houttechnieken D/2005/0279/033

Inhoud

Lessentabel ........................................................................................................................5

1 Uitgangspunten.....................................................................................................7

2 Studierichtingsprofiel ...........................................................................................8 2.1 Instroom .............................................................................................................................................8 2.2 Profiel van de studierichting............................................................................................................8 2.3 Uitstroom ...........................................................................................................................................8

3 Verticale leerlijn.....................................................................................................9 3.1 Logisch curriculum TSO-studiegebieden bouw en hout ..............................................................9 3.2 Beginsituatie......................................................................................................................................9 3.3 Hoofddoelstellingen..........................................................................................................................9

4 Horizontale samenhang......................................................................................11 4.1 Bij parallelle klassen in dezelfde studierichting ..........................................................................11 4.2 Horizontale samenhang met aanverwante studierichtingen ......................................................11 4.3 Horizontale verschillen ten opzichte van aanverwante studierichtingen .................................12

5 Open en geïntegreerd .........................................................................................13 5.1 Een open leerplan ...........................................................................................................................13 5.2 Een geïntegreerd leerplan ..............................................................................................................13

6 Leerplandoelstellingen, leerinhouden en pedagogisch- didactische wenken ............................................................................................15

6.1 Begrippenkader ...............................................................................................................................15 6.2 Organisatie.......................................................................................................................................16 6.3 Realisaties hout...............................................................................................................................23 6.4 Mechanica ........................................................................................................................................27 6.5 Elektriciteit en lab............................................................................................................................30

7 Algemene pedagogisch-didactische wenken...................................................35 7.1 Projectmatig aanpak .......................................................................................................................35 7.2 Werkvormen.....................................................................................................................................36 7.3 Algemene pedagogische wenken realisaties hout en organisatie ............................................36 7.4 Algemene pedagogische wenken mechanica..............................................................................36 7.5 Algemene pedagogische wenken elektriciteit en lab..................................................................36 7.6 CAD en ECDL-attest........................................................................................................................36 7.7 Welzijn op het werk en VCA ...........................................................................................................37

8 Evaluatie ..............................................................................................................38 8.1 Procesevaluatie ...............................................................................................................................38 8.2 Productevaluatie .............................................................................................................................39 8.3 Evalueren van attitudes..................................................................................................................39

9 Minimale materiële vereisten .............................................................................40

10 Nuttige adressen .................................................................................................44

11 Bibliografie ..........................................................................................................47

Page 6: HOUTTECHNIEKEN - ond.vvkso-ict.comond.vvkso-ict.com/leerplannen/doc/Houttechnieken-2005-033.pdf · tor mogelijk te maken. TSO 2de graad Houttechnieken De uit te voeren projecten als
Page 7: HOUTTECHNIEKEN - ond.vvkso-ict.comond.vvkso-ict.com/leerplannen/doc/Houttechnieken-2005-033.pdf · tor mogelijk te maken. TSO 2de graad Houttechnieken De uit te voeren projecten als

2de graad TSO 5 Houttechnieken D/2005/0279/033

Lessentabel

Pedagogische uren/week Administratieve vakbenaming vakbenaming

Minimum-maximum 32-36 32-36 Godsdienst 2 2 AV Godsdienst Aardrijkskunde 1 1 AV Aardrijkskunde Engels 0-2 0-2 AV Engels Frans 2 2 AV Frans Geschiedenis 1 1 AV Geschiedenis Informatica 1 1 AV Informatica Lichamelijke opvoeding 2 2 AV Lichamelijke opvoeding Nederlands 4 4 AV Nederlands Wiskunde 3 3 AV Wiskunde Elektriciteit 2/1 0/1 TV Elektriciteit/ Elektromechanica/Hout Mechanica 0/1 2/1 TV Mechanica/Hout Organisatie 5-7 5-7 TV Hout Realisaties hout 8-10 8-10 PV Praktijk Hout Toegepaste fysica 1 1 TV Toegepaste fysica Deze leerplannen zijn in de brochure opgenomen.

Page 8: HOUTTECHNIEKEN - ond.vvkso-ict.comond.vvkso-ict.com/leerplannen/doc/Houttechnieken-2005-033.pdf · tor mogelijk te maken. TSO 2de graad Houttechnieken De uit te voeren projecten als
Page 9: HOUTTECHNIEKEN - ond.vvkso-ict.comond.vvkso-ict.com/leerplannen/doc/Houttechnieken-2005-033.pdf · tor mogelijk te maken. TSO 2de graad Houttechnieken De uit te voeren projecten als

2de graad TSO 7 Houttechnieken D/2005/0279/033

1 Uitgangspunten

• Vernieuwde visie op TSO en BSO die moet leiden naar een duidelijke profilering van de studierichtingen Bouw- en houtkunde, Houttechnieken en Houtbewerking.

• Actualisering van technieken, technologieën, normen, voorschriften, werkvormen, ...

• Door de wijze van formuleren dienen de LEERPLANDOELSTELLINGEN, in combinatie met de leerinhou-den, het verwachte beheersingsniveau zo duidelijk mogelijk aan te geven. Complexe en moeilijk hanteer-bare taxonomieën worden vermeden.

• De verticale samenhang met het leerplan van de derde graad bewaken.

• Integratie van theorie en praktijk in de LEERPLANDOELSTELLINGEN en leerinhouden.

• De optie van het VVKSO om in de nieuwe leerplannen het minimum lestijdenpakket van de basisvorming en het fundamentele gedeelte op 30 uur te brengen, zodat de school een complementaire keuze kan maken voor maximum 6 uur. We adviseren om binnen het complementair gedeelte uren op te nemen voor de clusters ‘Realisaties hout’ en ‘Organisatie’. Dit maakt het mogelijk om te differentiëren en om bepaalde leerinhouden grondiger in te oefenen.

Page 10: HOUTTECHNIEKEN - ond.vvkso-ict.comond.vvkso-ict.com/leerplannen/doc/Houttechnieken-2005-033.pdf · tor mogelijk te maken. TSO 2de graad Houttechnieken De uit te voeren projecten als

8 2de graad TSO D/2005/0279/033 Houttechnieken

2 Studierichtingsprofiel

2.1 Instroom

De logische instroom komt uit de 1ste graad basisoptie Bouw- en houttechnieken. Deze leerlingen hebben in de context van een houtopleiding, een zekere competentie ontwikkeld op het vlak van technisch tekenen, van tech-nisch-theoretische inhouden en van praktisch-inzichtelijke vaardigheden.

2.2 Profiel van de studierichting

Bij alle realisaties in hout, wordt de leerling geconfronteerd met basiseigenheden. Hij maakt kennis met de ei-genschappen en de mogelijkheden van de materialen waaruit de constructies zijn gemaakt. Het technologische proces verklaart hoe hij houtconstructies kan realiseren. Aan de hand van diverse technieken wordt het werkstuk afgewerkt en soms geplaatst. De leerling leert begrijpen en inzien waarom houtconstructies, volgens welbepaal-de methoden, ontwikkeld zijn. Hij leert toepassen wat er in alle deelfacetten van een productieproces precies gebeurt.

De leerling verwerft kennis en vaardigheden door beredeneerd en logisch te denken en procesmatig te hande-len. Tijdens de voorbereidingen organiseert hij alle componenten planmatig. Aan de hand van eenvoudige proef-ondervindelijke tests, stelt hij vast welke mogelijkheden de materialen en de constructies te bieden hebben.

Niet alleen constructiegebonden elementen moet hij weten te plannen, maar ook het organiseren van de werk-omgeving, is een belangrijk aspect.

In de praktijk maakt hij eenvoudig meubilair, kleine schrijnwerktoepassingen en andere creaties in hout, volgens de voorbereide methode, de gemaakte afspraken en de omschreven richtlijnen.

Tekenen is een belangrijk communicatie-instrument. Tekenvaardigheden kunnen allerlei vormen aannemen, zoals het maken van schetsen, het technisch tekenen van constructies, het ontwikkelen van vormen, ... Het is evident dat er een beroep wordt gedaan op een CAD-pakket.

Zichzelf evalueren, bijsturen en rapporteren van de bevindingen, maken deel uit van het leerproces. Na het be-eindigen van deze studierichting heeft de leerling de basiscompetentie om een 3de graad TSO aan te vatten en mee te werken aan elementaire fasen van het productieproces.

Het profiel van de studierichting van de 2de graad houttechnieken, is gebaseerd op basiselementen van de bin-nen- en buitenschrijnwerker, de schrijnwerker-timmerman, de interieurbouwer, de meubelmaker en de machinaal houtbewerker uit de beroepenstructuur. Hiervoor verwijzen we naar de beroepsopleidingsprofielen. In de 3de graad Houttechnieken komen deze beroepen uitgebreid aan bod.

2.3 Uitstroom

Slagen in deze studierichting betekent het behalen van het attest van de 2de graad secundair onderwijs. De leer-lingen kunnen overstappen naar een studierichting van de 3de graad. Het logische curriculum is de 3de graad Houttechnieken TSO.

Page 11: HOUTTECHNIEKEN - ond.vvkso-ict.comond.vvkso-ict.com/leerplannen/doc/Houttechnieken-2005-033.pdf · tor mogelijk te maken. TSO 2de graad Houttechnieken De uit te voeren projecten als

2de graad TSO 9 Houttechnieken D/2005/0279/033

3 Verticale leerlijn

3.1 Logisch curriculum TSO studiegebied hout

Studiegebied bouw

Bouw- enhoutkunde

Studiegebied hout

Bouwtechnieken Houttechnieken

Weg- en waterbouwtechnieken

Industriële bouwtechnieken

Bouwconstructie enplanningstechnieken

Bouw- enhoutkundeBouwtechnieken Houttechnieken

Hoger onderwijs

Houtconstructie- enplanningstechnieken

Derde graad

3 de leerjaar

Derde graad

1 ste en 2 de leerjaar

Tweede graad

1 ste en 2 de leerjaar

3.2 Beginsituatie

In het 2de leerjaar van de 1ste graad basisoptie Bouw- en houttechnieken hebben de leerlingen al kennis gemaakt met:

• het leren werken in een veilige en krachtige leeromgeving,

• het technologisch denkproces,

• inzichtelijk en nadenkend handelen (realisatie) in de context van een beroep,

• leren sturen van het eigen leerproces en ontdekken van eigen mogelijkheden,

• basisbegrippen van bewegingen en krachten (mechanica), elektriciteit in het vak Technologische opvoe-ding.

3.3 Hoofddoelstellingen

Voor het opstellen van het leerplan werd vertrokken van hoofddoelstellingen die van een ‘houttechnieker’ wor-den verwacht. In hoofdstuk 6 worden deze hoofddoelstellingen verfijnd in LEERPLANDOELSTELLINGEN en leerinhouden.

In de clusters Organisatie en Realisaties hout worden de volgende competenties ontwikkeld:

• de werkomgeving veilig organiseren volgens een eenvoudig proces, (vanaf doelstelling 1)

• de elementen van een eenvoudige uitvoering (opdracht, project …) analyseren, (vanaf doelstelling 2)

• een eenvoudige uitvoering voorbereiden (tekenen, keuze maken, werkmethode …), (vanaf doelstelling 8)

• een eenvoudige uitvoering (opdracht, project …) oordeelkundig realiseren, (vanaf doelstelling 19)

• kwaliteitscontrole en zelfevaluatie toepassen, de vaststellingen bijsturen, (vanaf doelstelling 26)

Page 12: HOUTTECHNIEKEN - ond.vvkso-ict.comond.vvkso-ict.com/leerplannen/doc/Houttechnieken-2005-033.pdf · tor mogelijk te maken. TSO 2de graad Houttechnieken De uit te voeren projecten als

10 2de graad TSO D/2005/0279/033 Houttechnieken

• een eenvoudige uitvoering (opdracht, project …) oordeelkundig afwerken. (vanaf doelstelling 30)

Het vak Mechanica heeft als hoofddoelstellingen: (vanaf doelstelling 32)

• inzicht verwerven in de begrippen en wetmatigheden van de kinematica, de statica en de dynamica, om technische problemen op te lossen bij het bewerken van hout.

• problemen analyseren, probleemoplossende technieken en vaardigheden verwerven.

Het vak Elektriciteit heeft als hoofddoelstellingen: (vanaf doelstelling 46)

• de basiswetten van de elektriciteit toelichten,

• eenvoudige praktische toepassingen (schakelingen …) van de elektriciteit waarnemen en verklaren (via simulaties of proefondervindelijk) met als doel om de theoretisch opgebouwde wetmatigheden te bevesti-gen,

• de veiligheidsmaatregelen kennen en er naar handelen.

Page 13: HOUTTECHNIEKEN - ond.vvkso-ict.comond.vvkso-ict.com/leerplannen/doc/Houttechnieken-2005-033.pdf · tor mogelijk te maken. TSO 2de graad Houttechnieken De uit te voeren projecten als

2de graad TSO 11 Houttechnieken D/2005/0279/033

4 Horizontale samenhang

4.1 Bij parallelle klassen in dezelfde studierichting

Het komt voor dat een grote klas gesplitst wordt in kleinere groepen voor onder andere Realisaties hout. Overleg binnen het lerarenteam is hier van primordiaal belang. Zorg dat de doelstellingen evenwichtig in de groepen worden aangeleerd. Gezamenlijk opstellen van een jaarplanning en een goede spreiding van de LEER-PLANDOELSTELLINGEN moeten ervoor zorgen dat de horizontale samenhang gegarandeerd blijft.

Het hanteren van een uniform evaluatie-instrument zorgt ervoor dat ongelijkheden worden weggewerkt. De leer-lingen kunnen op een identieke manier permanent worden geëvalueerd en bijgestuurd.

4.2 Horizontale samenhang met aanverwante studierichtingen

Binnen de 2de graad TSO-technieken zijn het vooral de attitudinale (gedrag, houding) en de evaluatiegerichte doelstellingen die de horizontale samenhang bepalen:

• zelfstandig leerfragmenten uitbouwen;

• probleemoplossend denken;

• verantwoordelijkheid dragen;

• kritisch zichzelf evalueren;

• situaties inschatten, evalueren, rapporteren, correct bijsturen;

• veiligheidsbewust handelen;

• …

Page 14: HOUTTECHNIEKEN - ond.vvkso-ict.comond.vvkso-ict.com/leerplannen/doc/Houttechnieken-2005-033.pdf · tor mogelijk te maken. TSO 2de graad Houttechnieken De uit te voeren projecten als

12 2de graad TSO D/2005/0279/033 Houttechnieken

4.3 Horizontale verschillen ten opzichte van aanverwante studierichtingen

Onderstaand schema tracht het onderscheid met aanverwante studierichtingen te duiden. Dit onderscheid slaat uitsluitend op het fundamentele gedeelte.

TSO

2de graad

Bouw- en houtkunde

Varianten van projecten (opdrachten) als studieobject:

• via technisch tekenen en schetsen (drie- en) tweedimensionaal communice-ren om het concept van basisconstructies uit de bouw- en houtsector te begrijpen en varianten te bestuderen;

• de conceptuele kenmerken van basisconstructies uit de bouw- en hout-sector toelichten;

• optreden om de uitvoering van basisconstructies uit de bouw- en houtsec-tor mogelijk te maken.

TSO

2de graad

Houttechnieken

De uit te voeren projecten als studieobject:

• de werkomgeving veilig organiseren volgens een eenvoudig proces,

• de elementen van een eenvoudige uitvoering (opdracht, project …) ana-lyseren,

• een eenvoudige uitvoering voorbereiden (tekenen, keuze maken, werk-methode …),

• een eenvoudige uitvoering (opdracht, project …) oordeelkundig realise-ren,

• kwaliteitscontrole en zelfevaluatie toepassen, de vaststellingen bijstu-ren,

• een eenvoudige uitvoering (opdracht, project …) oordeelkundig afwerken.

BSO

2de graad

Houtbewerking

Het uitvoeren van projecten:

• de veilig georganiseerde werkomgeving begeleid ontleden,

• een eenvoudige uitvoering (opdracht, project, …) begeleid faseren,

• een eenvoudige uitvoering begeleid voorbereiden (tekenen, keuzes ma-ken, werkmethode, …),

• een eenvoudige uitvoering (opdracht, project, …) begeleid oordeelkundig realiseren,

• begeleid kwaliteitscontrole en zelfevaluatie toepassen, de vaststellingen bijsturen,

• een eenvoudige uitvoering (opdracht, project, …) begeleid oordeelkundig afwerken.

Page 15: HOUTTECHNIEKEN - ond.vvkso-ict.comond.vvkso-ict.com/leerplannen/doc/Houttechnieken-2005-033.pdf · tor mogelijk te maken. TSO 2de graad Houttechnieken De uit te voeren projecten als

2de graad TSO 13 Houttechnieken D/2005/0279/033

5 Open en geïntegreerd

5.1 Een open leerplan

De scholen hebben een grote vrijheid voor wat betreft het implementeren en realiseren van de doelstellingen in samenhang met de leerinhouden. Geen enkele doelstelling is gebonden aan een uitvoering of voorgesteld pro-ject. Hier ligt de keuze volledig bij het lerarenteam dat het leerplan moet realiseren. De mogelijkheden om de doelstellingen en leerinhouden te combineren en te vertalen in projecten, zijn onbeperkt.

5.2 Een geïntegreerd leerplan

In de leerplannen van de 3de graad TSO en BSO van het studiegebied Hout, wordt de integratie van de techni-sche vakken (TV) en praktijk (PV) vooropgesteld. Ook in de 2de graad vormt de integratie een fundamenteel uit-gangspunt.

Een geïntegreerd leerplan houdt in dat er in de opbouw geen onderverdeling is volgens vakken. Dit betekent dus geen afzonderlijk leerplanonderdeel voor tekenen, technologie en praktijk. De LEERPLANDOELSTELLINGEN en leerinhouden worden zodanig aangeboden dat de praktijk en de theorie als een geheel worden ervaren, waardoor de afstemming van de theorie op de praktijk optimaal wordt.

Het is vanuit pedagogisch-didactisch standpunt absoluut noodzakelijk om degelijke samenhang te brengen tus-sen praktijk en theorie. Een eerste stap om op dit vlak goede resultaten te bereiken is vertrekken vanuit een ge-integreerd leerplan. De samenhangende delen zijn geclusterd in ‘Organisatie’ en ‘Realisaties hout’. Het onder-scheid tussen PV en TV is louter omwille van administratieve redenen behouden.

De versnippering in vakken van enkele uren is niet efficiënt, het is in veel gevallen interessanter om op bepaalde ogenblikken pakketten als geheel aan te bieden. Door versnippering gaat de samenhang verloren en ontstaan tal van overlappingen. Door de LEERPLANDOELSTELLINGEN en leerinhouden te groeperen ontstaat er een dui-delijker referentiekader om doelgericht en projectmatig te werken.

De LEERPLANDOELSTELLINGEN en leerinhouden van ‘Realisaties hout’ en ‘Organisatie’ dienen door het lerarenteam, in overleg met de technisch adviseur(s), gepland en gespreid te worden. Permanent opvolgen via teamvergaderingen is noodzakelijk. Aangezien de clusters ‘Organisatie’ en ‘Realisaties hout’ steeds in relatie met elkaar staan zoals bij elk technologisch proces, zijn de LEERPLANDOELSTELLINGEN en bijbehorende leerinhouden geïntegreerd uitgeschreven.

Organisatie

De LEERPLANDOELSTELLINGEN en leerinhouden van de cluster ‘Organisatie’ hebben betrekking op alle aspecten in verband met het analyseren van het project en de voorbereiding van de uitvoering. Het zijn dus doelstellingen die een project of opdracht uitvoeringsgericht vertalen naar een eenvoudige realisatie.

Hieronder wordt verstaan:

• organisatie werkomgeving

• voorbereidende schetsen

• uitvoeringstekeningen (CAD en manueel)

• materialenkennis

• materialenstaat

• werkmethoden

• handgereedschappen

Page 16: HOUTTECHNIEKEN - ond.vvkso-ict.comond.vvkso-ict.com/leerplannen/doc/Houttechnieken-2005-033.pdf · tor mogelijk te maken. TSO 2de graad Houttechnieken De uit te voeren projecten als

14 2de graad TSO D/2005/0279/033 Houttechnieken

• basismachines

• welzijn op het werk

• evalueren en bijsturen

• …

Realisaties hout

Deze LEERPLANDOELSTELLINGEN en leerinhouden hebben betrekking op de praktische uitvoering (reali-satie, opdracht of project). Het hoofddoel is voldoende inzicht en vaardigheden verwerven om eenvoudige pro-jecten te realiseren.

Hieronder wordt verstaan:

• instellen en bedienen van basismachines

• ontwikkelen van handvaardigheden

• gebruikmaken van gereedschappen

• verwerken van materialen

• werkmethoden

• verbindingen

• welzijn op het werk

• evalueren en bijsturen

• …

Page 17: HOUTTECHNIEKEN - ond.vvkso-ict.comond.vvkso-ict.com/leerplannen/doc/Houttechnieken-2005-033.pdf · tor mogelijk te maken. TSO 2de graad Houttechnieken De uit te voeren projecten als

2de graad TSO 15 Houttechnieken D/2005/0279/033

6 Leerplandoelstellingen, leerinhouden en pedagogisch-didactische wenken

6.1 Begrippenkader

Geïntegreerde leerplandoelstellingen

De LEERPLANDOELSTELLINGEN en de leerinhouden zijn deels geïntegreerd en bevatten elementen van de clusters ‘Organisatie’ en ‘Realisaties hout’. Er zijn linken tussen beide clusters. Sommige leerinhouden kunnen ook geïntegreerd worden met andere doelstellingen. De leerinhouden staan in relatie met de doelstellingen.

Uitbreidingsleerinhouden: (U)

• Het leerplan heeft zich beperkt tot de basisdoelstellingen. Bepaalde basisdoelstellingen en leerinhouden moeten meerdere malen een toepassing vinden om als “grondig toegepast en gekend (parate kennis)” te worden beschouwd. We adviseren om alternatieve projecten of opdrachten als uitbreiding op te nemen, om aldus bepaalde doelstellingen en leerinhouden te trainen. Gerichte herhaling van vaardigheden is een must.

• Zelf gekozen leerinhouden (aangepast aan de eigenheid van de school) kunnen ook als uitbreiding worden gegeven.

Uitvoeringsgericht voorbereiden

Dit houdt alle voorbereidende technische werkzaamheden in om tot de praktische uitvoering over te kunnen gaan, zoals het kiezen van materialen, het bepalen van de uitvoeringstechniek, het maken van tekeningen en detailtekeningen.

Traditioneel tekenen

Hier worden gedetailleerde uitvoeringstekeningen gemaakt met behulp van het potlood, de tekentafel, de lat, de passer … Het traditioneel tekenen komt nog deels aan bod. Een aantal vaardigheden en inzichten bij het traditi-oneel tekenen kunnen nog transfereerbare toepassingen vinden in de praktijk. Denk onder meer aan het af-schrijven van constructieonderdelen op ware grootte, het uitzetten van constructies en constructieonderdelen, het vervaardigen van mallen, ... Andere tekentoepassingen worden gemaakt met een CAD-pakket.

Schetsen

Is de tekentechnische vaardigheid om op een vlugge en eenvoudige manier waarnemingen en ideeën te concre-tiseren. Dit betekent een ruwe schets maken bij het geven van technische uitleg of bij het toelichten van een uitvoeringsdetail, een situatieschets maken, een schets ter verduidelijking van een werkingsprincipe, ...

Realisaties (projecten, opdrachten, …)

Iedere leerling dient, zelfstandig of in team, eenvoudige realisaties uit te voeren zowel uit het domein van het meubel als het binnen- en buitenschrijnwerk. De klemtoon ligt op het praktisch ervaren van eenvoudige uitvoe-ringen. Bij een project wordt de volledige werkgang doorlopen. Een opdracht is een fragment van een project.

Computergebruik

Het geïntegreerd gebruik van de computer in Organisatie en Realisaties hout is een must. We adviseren mini-mum 4 uur per week in elk leerjaar.

Page 18: HOUTTECHNIEKEN - ond.vvkso-ict.comond.vvkso-ict.com/leerplannen/doc/Houttechnieken-2005-033.pdf · tor mogelijk te maken. TSO 2de graad Houttechnieken De uit te voeren projecten als

16 2de graad TSO D/2005/0279/033 Houttechnieken

6.2 Organisatie

De werkomgeving veilig organiseren volgens een eenvoudig proces LEERPLANDOELSTELLINGEN LEERINHOUDEN

1 De eigen werkomgeving van de werkbank en de machines volgens de veiligheidsvoorschriften en de productie-eisen organiseren.

• De veiligheidsvoorschriften bij hun werkomge-

vingen kennen en bij iedere fase toepassen.

1.1 Veiligheidsaspecten als rode draad

− Veiligheidsbewust maken

− Werkplaatsreglement

− Evacuatieplan

− Veiligheidsvoorschriften

1.2 Afspraken hiërarchische lijn

1.3 Persoonlijke gereedschappenlijst

1.4 Gemeenschappelijk gereedschap

1.5 Veilig opbergen van gereedschap

1.6 Orde en netheid

1.7 Structuur

1.8 … (U)

Eenvoudige opdrachten analyseren LEERPLANDOELSTELLINGEN LEERINHOUDEN

2 Spontaan technische documentatie raadplegen, selecteren, interpreteren, en ordenen.

2.1 Zoekstrategieën: cursusmateriaal, boeken, tijdschriften, brochures, digitaal (cd-rom, internet …)

2.2 ICT en multimedia

2.3 Hoofdzaak - bijzaak

2.4 Algemeen – essentieel

2.5 … (U)

3 Tekening lezen, de delen situeren en ontleden. 3.1 De tekenopdracht analyseren: opdrachtomschrijving, gegeven, gevraagde, transparantie evaluatiemethode

3.2 Tekennormen

3.3 Bladschikking en lay-out

3.4 Titelkader

Page 19: HOUTTECHNIEKEN - ond.vvkso-ict.comond.vvkso-ict.com/leerplannen/doc/Houttechnieken-2005-033.pdf · tor mogelijk te maken. TSO 2de graad Houttechnieken De uit te voeren projecten als

2de graad TSO 17 Houttechnieken D/2005/0279/033

3.5 Legende, tekst

3.6 Aanzichten

3.7 Doorsneden

3.8 Bemating

3.9 Materiaalgebruik

3.10 … (U)

4 Eenvoudige elementen meten en schetsen om op basis hiervan de uitvoering voor te bereiden.

• Correcte verhoudingen toepassen.

4.1 Schets als waarnemingstekenen

4.2 Schets als communicatiemiddel

4.3 Meet- en schetsgerei: tekenpapier, potlood, meter …

4.4 … (U)

5 De uitvoeringstekening voor een opdracht of project opstellen.

• De waarde van een ontwerp inschatten. • Het belang inzien van stijlelementen en toege-

paste kunststromingen.

5.1 Tekenmiddelen: teken- en schetsgerei, soorten papier, computer, CAD-programma …

5.2 Basiselementen van vormgeven aanreiken: verhoudingen, lay-out, indelingen, functiegerichtheid …

5.3 Relatie ontwerp en stijlkenmerk

5.4 Relatie tekening en realisatie

5.5 Technisch tekenen: uitvoeringstekening of detailtekening

− Delen: corpus, deuren, laden, blad, be-slag …

− Constructies: ° Verbindingen zonder hulpmiddelen: koud ° Lengte-, breedte- en dikteverbindin- gen, T- en hoekverbindingen ° Verbindingen met hulpmiddelen: nagelen, schroeven, bouten, meta- len hulpstukken, lijmen ° Verbindingen plaatmaterialen ° Verbindingen andere materialen

− Componenten: profielen, lijsten ...

− Aanzichten volgens projectiemethode

− Doorsneden met kleuraanduiding

− Noodzakelijke bemating

− Materiaalaanduiding

− Tekennormen en interne tekenovereen-komsten

5.6 Projectietekenen: inzichtelijk tekenen

Page 20: HOUTTECHNIEKEN - ond.vvkso-ict.comond.vvkso-ict.com/leerplannen/doc/Houttechnieken-2005-033.pdf · tor mogelijk te maken. TSO 2de graad Houttechnieken De uit te voeren projecten als

18 2de graad TSO D/2005/0279/033 Houttechnieken

− Projectiemethoden

− Zichtbare, onzichtbare lijnen

− Ruimtelijk inzicht

5.7 Perspectieftekenen: presentatietekening

5.8 … (U)

6 De werkmethode uitvoeringsgericht voorbereiden en opstellen.

• Op basis van uitvoeringstekeningen de materiaal-

staat opstellen. • Mogelijkheden van ICT toepassen in de context

van de voorbereiding van de bewerkingsvolgorde.

6.1 Opdrachtomschrijving

6.2 Opdracht analyseren

6.3 Gevraagde elementen

6.4 Beeldvorming van het eindresutaat

6.5 Stappenplan: uitvoeringsgericht en inzichtelijk ordenen van activiteiten

6.6 Veiligheidsaspecten: veilig organiseren

6.7 Milieugerichte aspecten: spaarzaam produceren, recyclagegericht, gecertificeerde materialen

6.8 Omgaan met afspraken

6.9 Taakverdeling

6.10 Materiaalstaat

6.11 Materiaalkostprijs

6.12 ICT (Informatie en Communicatie-Technologieën): tekstverwerking, rekenblad, internet, CAD, specifieke programma's ...

6.13 … (U)

7 Elke fase van de werkmethode toelichten, motiveren en in relatie brengen met de uitvoering.

• Aanleggen van een klein dossier bij een project.

7.1 Hanteren van de werkmethode (planning)

7.2 De structuur van de werkmethode (planning)

7.3 Opvolgen van de werkmethode (planning)

7.4 Klein dossier

− Inhoudstabel

− Tekeningen

− Materialenstaat

− Bewerkingsvolgorde

− Registratie bevindingen

− … (U)

7.5 Varianten in uitvoeringen en methodes

7.6 Stukwerk, seriewerk

7.7 Individueel werk, groepswerk

7.8 … (U)

Page 21: HOUTTECHNIEKEN - ond.vvkso-ict.comond.vvkso-ict.com/leerplannen/doc/Houttechnieken-2005-033.pdf · tor mogelijk te maken. TSO 2de graad Houttechnieken De uit te voeren projecten als

2de graad TSO 19 Houttechnieken D/2005/0279/033

Eenvoudige uitvoeringen voorbereiden LEERPLANDOELSTELLINGEN LEERINHOUDEN

8 Massief hout herkennen.

• Inzicht in de houtanatomie. • Het intern functioneren van een boom be-

schrijven.

8.1 Onderdelen boomstam, sapstroom

8.2 De groei van de boom

8.3 Houtvaten, harsgangen, steunweefsels, houtstralen …

8.4 Enkele inheemse bomen herkennen

8.5 … (U)

9 De keuze van massief hout verantwoorden in functie van de opdracht of het project.

• Natuurlijke eigenschappen herkennen

9.1 Loofhout en naaldhout: verschillen, soorten, kenmerken, eigenschappen, handelsafmetingen, toepassingen …

9.2 Natuurlijke eigenschappen: kleur, structuur, nerf, glans, duurzaamheid, bewerkbaarheid, volumemassa, houtgebreken

9.3 Handelsafmetingen massief hout

9.4 … (U)

10 Massief hout selecteren in functie van de omschreven opdracht of het project, volgens de werkmethode.

• De structuur van houtgroei verklaren. • Het verzagen en het werken van hout kennen.

10.1 Te gebruiken houtsoorten

10.2 Dos, kwartier, vals kwartier

10.3 Langshout, kopshout

10.4 Schors, cambium, groeizones, houtstralen, spinthout, kernhout, vezelrichting, draad …

10.5 Vezelverzadigingspunt, vrij en gebonden water

10.6 Evenwichtsvochtgehalte

10.7 Werken van hout

10.8 Natuurlijk drogen, droogkamers

10.9 Stapelen van nat en droog hout

10.10 … (U)

11 Oordeelkundig uitsmetten van massief hout. 11.1 Uitsmettingsprincipes

11.2 Structuurverschillen in hout

11.3 Gebreken opsporen: kleurverschillen, spint, aantasting, barsten, scheuren, andere fouten

11.4 … (U)

Page 22: HOUTTECHNIEKEN - ond.vvkso-ict.comond.vvkso-ict.com/leerplannen/doc/Houttechnieken-2005-033.pdf · tor mogelijk te maken. TSO 2de graad Houttechnieken De uit te voeren projecten als

20 2de graad TSO D/2005/0279/033 Houttechnieken

12 De keuze van de plaatmaterialen verantwoorden

in functie van de opdracht of het project. 12.1 Plaatmaterialen: soorten, fabricageproces,

kenmerken, eigenschappen, handelsafmetingen, toepassingen …

12.2 Fineer: soorten, fabricageproces, kenmerken, eigenschappen, handelsafmetingen, toepassingen …

12.3 … (U)

13 Plaatmaterialen selecteren in functie van de omschreven opdracht of het project, volgens de werkmethode.

13.1 Te gebruiken plaatmaterialen

13.2 Zorgzaam opbergen van plaatmaterialen

13.3 … (U)

14 Oordeelkundig (optimaal) verdelen van plaatmaterialen.

14.1 Verdeelwijzen plaatmaterialen

14.2 … (U)

15 De keuze van de andere materialen verantwoorden in functie van de opdracht of het project.

• Oordeelkundig aanwenden van andere materia-

len.

15.1 Te gebruiken andere materialen: glas, metalen, kunststoffen …

15.2 Zorgzaam opbergen van andere materialen

15.3 Bevestingsmogelijkheden nagaan

15.4 … (U)

16 Gereedschappen, houtbewerkingsmachines, veiligheidsapparatuur en verspaningsmiddelen kennen, kiezen en toelichten in functie van de concrete opdracht.

16.1 Meet- en aftekeninstrumenten

16.2 Verspaningsmiddelen (snijgereedschappen): beitels, schaafmessen, boren, frezen ...

16.3 Gereedschappen: zagen, hamers, tangen, drijvers, schroevendraaiers …

16.4 Schuurmiddelen

16.5 Machines

− Elektrisch of pneumatisch aangedre-ven: wipzaagmachine, boormachines, schroevendraaiers

− Lintzaagmachine

− Paneelzaag

− Afkortzaag

− Vlakschaafmachine

− Vandikteschaafmachine

− Verticale en horizontale boormachine

− Penmachine

Page 23: HOUTTECHNIEKEN - ond.vvkso-ict.comond.vvkso-ict.com/leerplannen/doc/Houttechnieken-2005-033.pdf · tor mogelijk te maken. TSO 2de graad Houttechnieken De uit te voeren projecten als

2de graad TSO 21 Houttechnieken D/2005/0279/033

− Freesmachine met aanvoerapparaat

− Band- en schijfschuurmachine

− Vlakpers

− Slijpmolen

− Draaibank

− Koppeling met afzuiginstallatie, pers-lucht …

− … (U)

16.6 Communicatieve vaardigheden: bevindingen

16.7 … (U)

17 Gereedschappen, houtbewerkingsmachines, veiligheidsapparatuur en verspaningsmiddelen volgens de gebruiksaanwijzing en de veiligheidsvoorschriften instellen, hanteren en bedienen in functie van de concrete opdracht.

17.1 Instellen gereedschappen, machines, aanvoerapparaten, specifieke veiligheidsapparatuur …

17.2 Hanteertechnieken

17.3 Verspaningstechnieken

17.4 Aanvoerprincipes

17.5 Efficiënte en kostenbesparende technieken

17.6 Welzijn op het werk

− Werkplaatsenreglement

− Evacuatieplan

− Veiligheidsaspecten

− Veiligheidsinstructiekaarten

− Machinefiches

− Gebruiksaanwijzingen

− PBM (persoonlijke beschermingsmidde-len): veiligheidskledij, handschoenen, bril, gehoorbescherming, veiligheids-schoenen …

− Milieuzorg

− Ergonomie

− Goede verlichting, verluchting en ver-warming …

17.7 Mallen en hulpstukken

17.8 … (U)

Page 24: HOUTTECHNIEKEN - ond.vvkso-ict.comond.vvkso-ict.com/leerplannen/doc/Houttechnieken-2005-033.pdf · tor mogelijk te maken. TSO 2de graad Houttechnieken De uit te voeren projecten als

22 2de graad TSO D/2005/0279/033 Houttechnieken

18 Gereedschappen, houtbewerkingsmachines, veiligheidsapparatuur en verspaningsmiddelen onderhouden in functie van de concrete opdracht.

18.1 Slijpen en afwetten van de snijgereedschappen

18.2 Smeren, oliën bewegende delen

18.3 Verwisselen onderdelen

18.4 Onderhoudskaart

18.5 Onderhoudsafspraken

18.6 … (U)

PEDAGOGISCH-DIDACTISCHE WENKEN

• Het is onmogelijk om alle informatie op te nemen in één cursus. Het is belangrijk om relevante informatie op te zoeken en deze effectief en efficiënt te gebruiken. Een documentatiecentrum uitgerust met technische boeken, tijdschriften, brochures, ICT (cd-rom’s, internet …) is noodzakelijk, zodat men het gericht opzoeken en verwerken van informatie kan aanleren.

• Het tekenen gebeurt vooral met behulp van CAD. Tijdens het bijbrengen van kennis en vaardigheden moet steeds het principe worden gehanteerd dat het getekende object realiseerbaar is.

• Het aanleren van CAD-vaardigheden dient steeds gekaderd in de context van de te vervaardigen con-structies, dus zoveel mogelijk met oefeningen die rechtstreeks bijdragen tot de opleiding. Het werken met projecten is hierbij aan te bevelen.

• Inzichtelijk handelen is een heel belangrijke vertrekfase. Leerlingen moeten weten wat ze tekenen. Iedere lijn op een tekening moeten ze kunnen definiëren.

• Geef de leerlingen vaak schetsopdrachten om vormgeving en uitvoeringsmethoden toe te lichten.

• Begin de leerlingen prijsbewust te maken. Gebruik actuele prijzen, die je de leerlingen best zelf laat op-zoeken, om de materiaalkostprijs van een project te berekenen.

• Een bezoek brengen aan bedrijven, meubelmakerijen, schrijnwerkerijen ... is aangeraden.

• Gebruik in de opdrachten of projecten verschillende soorten massief hout en verschillende plaatmaterialen.

• Hanteer een transparante (doorzichtige) evaluatiemethode. Dat betekent dat de geëvalueerde leerling alle informatie moet krijgen die hij nodig heeft om te zorgen voor een optimale voorbereiding en een adequate uitvoering van de evaluatieopdracht. Dat impliceert ook duidelijkheid over de voorgestelde doelstellingen (wat geëvalueerd wordt), over de criteria en standaarden die zullen gehanteerd worden (hoe geëvalueerd wordt) en een zicht op de manier waarop een bepaald resultaat totstandkomt. Hetzelfde geldt voor de even-tuele gevolgen van een evaluatie.

• Als kennismaking kan op het einde van het 2de leerjaar een onderdeel van een opdracht of project, via de-monstratie gerealiseerd worden met een CNC-machine. (U)

• Als kennismaking kan een afwerking van een opdracht of project, via demonstratie gerealiseerd worden met een spuitpistool. (U)

Page 25: HOUTTECHNIEKEN - ond.vvkso-ict.comond.vvkso-ict.com/leerplannen/doc/Houttechnieken-2005-033.pdf · tor mogelijk te maken. TSO 2de graad Houttechnieken De uit te voeren projecten als

2de graad TSO 23 Houttechnieken D/2005/0279/033

6.3 Realisaties hout

Eenvoudige uitvoeringen oordeelkundig realiseren LEERPLANDOELSTELLINGEN LEERINHOUDEN

19 De opdracht of het project realiseren. 19.1 Volgens de werkplaatsorganisatie

19.2 Volgens de werkmethode

19.3 Volgens de uitvoeringstekening

19.4 Volgens de detailtekeningen

19.5 Volgens de taakverdeling: zelfstandig, teamgericht …

19.6 Volgens de evaluatiemethode: validiteit, betrouwbaarheid, efficiëntie, objectiviteit, transparantie en normering

19.7 Belang attituden

19.8 Belang veiligheidsaspecten

19.9 Belang veiligheidsinstructiekaarten

19.10 Belang machinefiches

19.11 Belang checklisten bij machines

19.12 … (U)

20 Massieve houtconstructies kennen, kwalitatief- en inzichtsgericht verwerken in functie van de omschreven opdracht of het project, volgens de werkmethode.

20.1 Werkmethode als leidraad

20.2 Evaluatie-instrument als kwaliteitsbewaker

20.3 Klein dossier als scenario

20.4 Uitvoerings- en verspaningstechnieken massief hout

− Zagen, schaven

− Paringstekens, afschrijven

− Boren, pennen, frezen

− Vergaren

− Lijmen

− Schuren, afwerken

− …

20.5 Verbindingstechnieken massief hout

20.6 Bevestigingstechnieken massief hout

20.7 Monteren en demonteren van massief hout

20.8 Zorgzaam stapelen van massief hout

20.9 … (U)

Page 26: HOUTTECHNIEKEN - ond.vvkso-ict.comond.vvkso-ict.com/leerplannen/doc/Houttechnieken-2005-033.pdf · tor mogelijk te maken. TSO 2de graad Houttechnieken De uit te voeren projecten als

24 2de graad TSO D/2005/0279/033 Houttechnieken

21 Plaatmateriaalconstructies kennen, kwalitatief en

inzichtelijk verwerken in functie van de omschreven opdracht of het project, volgens de werkmethode.

21.1 Werkmethode als leidraad

21.2 Evaluatie-instrument als kwaliteitsbewaker

21.3 Klein dossier als scenario

21.4 Uitvoerings- en verspaningstechnieken plaatmaterialen:

− Paringstekens, coderen, markeren

− Zagen, opdelen

− Boren, frezen

− Lijmen

− Beplakken

− Vergaren

− Schuren, afwerken

− …

21.5 Verbindingstechnieken plaatmaterialen

21.6 Bevestigingstechnieken plaatmaterialen

21.7 Monteren en demonteren van plaatconstructies

21.8 Zorgzaam stapelen van plaatconstructies

21.9 … (U)

22 Fineerhout kennen, kwalitatief en inzichtelijk verwerken in functie van de omschreven opdracht of het project, volgens de werkmethode.

22.1 Werkmethode als leidraad

22.2 Evaluatie-instrument als kwaliteitsbewaker

22.3 Uitvoeringstechnieken fineer:

− Paringstekens

− Snijtechnieken

− Vergaar- en lijmtechnieken

− Schuren

− Afwerken

− …

22.4 Zorgzaam opbergen van fineer

22.5 … (U)

Page 27: HOUTTECHNIEKEN - ond.vvkso-ict.comond.vvkso-ict.com/leerplannen/doc/Houttechnieken-2005-033.pdf · tor mogelijk te maken. TSO 2de graad Houttechnieken De uit te voeren projecten als

2de graad TSO 25 Houttechnieken D/2005/0279/033

23 Andere materialen, kwalitatief en inzichtelijk monteren in functie van de omschreven opdracht of het project, volgens de werkmethode.

23.1 Werkmethode en voorschriften van de fabrikant als leidraad

23.2 Andere materialen

− Bevestigingstechniek

− Monteren en demonteren

− Zorgzaam opbergen

23.3 … (U)

24 Vergaar- en verlijmingstechnieken kennen en toepassen in functie van de omschreven opdracht of het project, volgens de werkmethode.

24.1 Lijmen

− Soorten

− Eigenschappen

− Terminologie: opentijd, temperatuur, lucht- en materiaalvochtigheid …

− Toepassingsgebieden

24.2 Vergaartechnieken

24.3 Lijmtechnieken, aanbrengmethoden

24.4 Opspantechnieken: apparatuur

24.5 Omstandigheden: temperatuur, lucht- en materiaalvochtigheid

24.6 … (U)

25 Beslag voor houtconstructies kennen, oordeelkundig kiezen en aanbrengen in functie van de omschreven opdracht of het project, volgens de werkmethode.

25.1 Technische documentatie

25.2 Prijsverantwoord, basisprijzen vergelijken

25.3 Beslag voor vaste constructies

25.4 Beslag voor sluitingen: deur-, lade- en raamsloten

25.5 Bewegingsbeslag: scharnieren, ladegeleiders, schuifdeurgeleiders …

25.6 … (U)

Controlegericht en zelfevaluatie gestuurd handelen LEERPLANDOELSTELLINGEN LEERINHOUDEN

26 Op basis van kwaliteitsomschrijvingen en met behulp van een evaluatie-instrument, een fragment van de opdracht of het project evalueren.

• Meet- en controlegereedschappen correct

gebruiken.

26.1 Evaluatiemethode: validiteit, betrouwbaarheid, efficiëntie, objectiviteit, transparantie en normering

26.2 Meetinstrumenten: vouwmeter, winkelhaak, meetlat, schuifmaat …

Page 28: HOUTTECHNIEKEN - ond.vvkso-ict.comond.vvkso-ict.com/leerplannen/doc/Houttechnieken-2005-033.pdf · tor mogelijk te maken. TSO 2de graad Houttechnieken De uit te voeren projecten als

26 2de graad TSO D/2005/0279/033 Houttechnieken

26.3 Afspraken en toleranties

26.4 Kwaliteitsbepalingen, rapportering

26.5 … (U)

27 De evolutie van de werkmethode, de uitvoering, de opdracht- of projectelementen en de afwerking evalueren.

27.1 Permanente procesevaluatie

27.2 Checklisten

27.3 Productevaluatie

27.4 Zelfevaluatie

27.5 Steekkaarten nagaan

27.6 … (U)

28 De keuzes binnen de werkmethode evalueren. 28.1 Eerder gemaakte keuzes evalueren: materiaalkeuze, uitvoeringsmiddelen, keuze van de systemen …

28.2 De planning evalueren

28.3 … (U)

29 Zelfevaluatie toepassen, bespreken, conclusies trekken, bevindingen toelichten en de tekorten bijsturen.

29.1 Vaststellen en adviseren

29.2 Begeleiden

29.3 Zelfevaluatie-instrument, opvolgingssysteem

29.4 Communiceren (verbaal, via schets …) met leraar en medeleerlingen

29.5 Bijsturing en remediëring

29.6 … (U)

Eenvoudige uitvoeringen oordeelkundig afwerken LEERPLANDOELSTELLINGEN LEERINHOUDEN

30 De afwerking uitvoeren zoals de werkvoorbereiding voorschrijft.

30.1 Al of niet schuren

30.2 Machinaal schuren

30.3 Manueel schuren

30.4 Schuurmiddelen

30.5 … (U)

31 Leren manueel afwerken. 31.1 Borstel, rol, vod, spons

31.2 Afwerkingsproducten (en fiches)

31.3 Verduurzamingsproducten

31.4 Afwerkingstechnieken: kleuren, vernissen, beroken …

31.5 … (U)

Page 29: HOUTTECHNIEKEN - ond.vvkso-ict.comond.vvkso-ict.com/leerplannen/doc/Houttechnieken-2005-033.pdf · tor mogelijk te maken. TSO 2de graad Houttechnieken De uit te voeren projecten als

2de graad TSO 27 Houttechnieken D/2005/0279/033

6.4 Mechanica

Overschrijdende doelen LEERPLANDOELSTELLINGEN LEERINHOUDEN

32 Eenheden van de basisgrootheden omrekenen en de symbolen gebruiken.

32.1 Basisgrootheden en afgeleide grootheden: definitie, symbool, eenheid, afgeleide eenheden

32.2 SI-eenhedenstelsel

32.3 Op schaal voorstellen van afstanden, krachten, momenten

32.4 Werkmethode

33 Inzicht verwerven in het orthogonaal referentiestelsel.

33.1 Orthogonaal (x, y,z) referentiestelsel

34 Positieve en negatieve draaizin verduidelijken. 34.1 Assen

34.2 Draaizin

− positief - wijzerzin

− negatief - tegenwijzerzin

PEDAGOGISCH-DIDACTISCHE WENKEN

• De ‘Overschrijdende doelen’ hebben betrekking op nagenoeg alle onderdelen.

• Stel de tabel met symbolen en SI-eenheden ter beschikking.

• Illustreer zoveel mogelijk met voorbeelden uit de praktijk.

• Leg het verband van het referentiestelsel met CAD tekenen.

Kinematica LEERPLANDOELSTELLINGEN LEERINHOUDEN

35 De begrippen tijd, tijdstip en tijdsinterval verduidelijken.

35.1 Tijd: begrip, eenheid, symbool, tijdstip, tijdsinterval

36 De begrippen rust, beweging, baan, verplaatsing, tijd, afgelegde weg, gemiddelde en ogenblikkelijke snelheid omschrijven en eenvoudige oefeningen oplossen.

36.1 Rust, beweging

36.2 Baan, verplaatsing, afgelegde weg

36.3 Gemiddelde en ogenblikkelijke snelheid

36.4 Toepassingen

37 De eenparig rechtlijnige beweging toelichten. Van een praktisch voorbeeld het (t, s)- diagram op

schaal tekenen en interpreteren.

37.1 Eenparig rechtlijnige beweging: definitie, kenmerken, eigenschappen, formules

37.2 Afgeleide formules bewegingswet

37.3 Bewegingsdiagram: (t, s)- diagram

37.4 Assenstelsel in de wiskunde

37.5 Toepassingen

Page 30: HOUTTECHNIEKEN - ond.vvkso-ict.comond.vvkso-ict.com/leerplannen/doc/Houttechnieken-2005-033.pdf · tor mogelijk te maken. TSO 2de graad Houttechnieken De uit te voeren projecten als

28 2de graad TSO D/2005/0279/033 Houttechnieken

38 De eenparige cirkelbeweging toelichten en aan de hand van voorbeelden verduidelijken.

Uit de rotatiefrequentie en de diameter de omtrek-snelheid berekenen.

38.1 Eenparige cirkelbeweging: definitie

38.2 Begrippen: omtreksnelheid (snijsnelheid), hoeksnelheid, rotatiefrequentie (toerental)

38.3 Berekenen van snijsnelheid

38.4 Grafieken snijsnelheid en machineslag snijgereedschappen

38.5 Overbrengingsmechanismen: riemen, kettingen, schroef en moer

38.6 Overbrengingsverhoudingen

PEDAGOGISCH-DIDACTISCHE WENKEN

• Inzichten verwerven in functie van de statica en de dynamica.

• De begrippen koppelen aan voorbeelden uit hun praktijkomgeving: snelheid van een loopbrug, rotatiefre-quentie en snijsnelheid van een freesmachine of zaagmachine …

• Hecht veel belang aan grafische oplossingen. Het omgaan met schaalfactoren is transfereerbaar naar tech-nisch tekenen. Maak gebruik van een CAD-pakket.

• Stel de basisformules ter beschikking.

Statica LEERPLANDOELSTELLINGEN LEERINHOUDEN

39 De traagheidswet formuleren en met voorbeelden illustreren.

• De massa en het gewicht van lichamen bepalen. • De tweede wet van Newton toepassen. • Aan de hand van voorbeelden de derde wet

van Newton toelichten.

39.1 De wetten van Newton

− Eerste wet: traagheidswet

− Tweede wet: F=m.a

− Derde wet: actie = reactie

39.2 Kracht en massa: definiëren

39.3 De relatie kracht, massa en versnelling

39.4 Wiskundige relatie

39.5 Massa, volume, massadichtheid (volumemassa)

39.6 Gewicht als bijzondere kracht

39.7 Zwaartekracht, gewicht en volumegewicht: definitie

39.8 Dynamometer

39.9 Balans

40 Het begrip resultante grafisch toelichten.

40.1 Resultante: definitie

40.2 Grafisch de resultante van twee krachten bepalen

Page 31: HOUTTECHNIEKEN - ond.vvkso-ict.comond.vvkso-ict.com/leerplannen/doc/Houttechnieken-2005-033.pdf · tor mogelijk te maken. TSO 2de graad Houttechnieken De uit te voeren projecten als

2de graad TSO 29 Houttechnieken D/2005/0279/033

40.3 Grafisch de resultante van samenlopende krachten bepalen

40.4 Een kracht in twee componenten ontbinden

40.5 Krachten op dezelfde werklijn

40.6 Samenlopende krachten

40.7 Ontbinden van krachten

40.8 Krachtenveelhoek

41 Het begrip moment van een kracht toelichten, toepassen en de fysische betekenis ervan uitleggen.

• De stelling van Varignon toelichten en toepas-sen.

41.1 Moment van een kracht ten opzichte van een punt: definitie, formule, grootte, eenheid, voorstelling, draaizin

41.2 Toepassingen op moment

41.3 Stelling van Varignon (momentenstelling)

41.4 Toepassingen op de stelling van Varignon: samenstellen van evenwijdige krachten in één vlak, ontbinden van een kracht in twee evenwijdige krachten, bepalen van het zwaartepunt van vlakke figuren opgebouwd uit rechthoeken, driehoeken en cirkels.

42 Het begrip koppel van krachten toelichten.

42.1 Een krachtenkoppel

42.2 Effect op een lichaam

42.3 Eigenschappen: opheffing, gelijkwaardigheid van koppels, samenstellen van koppels

43 Het begrip evenwicht van een lichaam toelichten, de evenwichtsvoorwaarden afleiden en in formulevorm omzetten.

43.1 Evenwicht van een lichaam: definitie

43.2 Evenwichtsvergelijkingen

PEDAGOGISCH-DIDACTISCHE WENKEN

• Breng de begrippen en de oefeningen zoveel mogelijk proefondervindelijk, met realiteitsgebonden prakti-sche voorbeelden aan: krachtwerking in constructieonderdelen bij machinale bewerkingen, deur, inklemmin-gen, koevoet, kruiwagen …

• Stel tabellen ter beschikking.

• Enkel oefeningen oplossen met krachten in een plat vlak en/of met evenwijdige krachten en telkens de steunpuntreacties bepalen.

Page 32: HOUTTECHNIEKEN - ond.vvkso-ict.comond.vvkso-ict.com/leerplannen/doc/Houttechnieken-2005-033.pdf · tor mogelijk te maken. TSO 2de graad Houttechnieken De uit te voeren projecten als

30 2de graad TSO D/2005/0279/033 Houttechnieken

Dynamica LEERPLANDOELSTELLINGEN LEERINHOUDEN

44 Het begrip arbeid van een constante kracht bij een rechtlijnige verplaatsing toelichten, de formule afleiden en toepassen.

44.1 Arbeid van een constante kracht: definitie, formules

44.2 Eenheid van arbeid

45 Energie toelichten, de verschillende vormen herkennen en de formule afleiden.

45.1 Energie: definite, vormen, formules

45.2 Milieuproblemen

45.3 Energiebesparingen

45.4 De kilowattuur

45.5 Mechanische energie

45.6 Potentiële en kinetische energie

45.7 Praktische voorbeelden

6.5 Elektriciteit en lab

De elektrische stroomkring LEERPLANDOELSTELLINGEN LEERINHOUDEN

46 De elementaire structuur van stoffen en materialen omschrijven.

De oorzaak van de positieve of negatieve toestand van een lichaam verklaren.

De elektrische stroom als een verplaatsing van vrije elektronen toelichten.

Het onderscheid tussen geleiders en isolatoren verklaren.

46.1 Molecule, atomen, elektronen

46.2 De toestand van een lichaam

46.3 Beweging van elektrische ladingen

46.4 Geleiders, isolatoren

47 De plaats, de functie en de symbolen van de onderdelen van een elektrische stroomkring herkennen.

De begrippen en grootheden in verband met een elektrische stroomkring toelichten.

47.1 Bron, leidingen, schakelaar, verbruiker

47.2 Spanning, polariteit, open en gesloten stroom-kring, stroomsterkte, elektronenstroomzin en conventionele stroomzin, energietransport, energieomzetting, weerstand

PEDAGOGISCH-DIDACTISCHE WENKEN

• Een eenvoudig en correct model, bijvoorbeeld een waterkring, gebruiken om een elektrische stroomkring te simuleren.

• Via metingen en/of demonstraties het verband aantonen!

Page 33: HOUTTECHNIEKEN - ond.vvkso-ict.comond.vvkso-ict.com/leerplannen/doc/Houttechnieken-2005-033.pdf · tor mogelijk te maken. TSO 2de graad Houttechnieken De uit te voeren projecten als

2de graad TSO 31 Houttechnieken D/2005/0279/033

Het SI-stelsel in de elektriciteit LEERPLANDOELSTELLINGEN LEERINHOUDEN

48 De basisgrootheden met hun symbolen en grondeenheden opsommen.

48.1 Lengte, massa, tijd, elektrische stroomsterkte

48.2 Temperatuur, lichtsterkte, hoeveelheid stof (U)

49 De afgeleide grootheden en eenheden voor de elektriciteit opbouwen en hun onderling verband toelichten.

De begrippen gelijkstroom en wisselstroom onderscheiden.

Enkele courant gebruikte spanningswaarden opsommen. (U)

49.1 Snelheid, versnelling, kracht, arbeid, vermo-gen, stroomsterkte (basisgrootheid), span-ning

49.2 Zin en waarde (constant, veranderlijk) van de stroom

49.3 Hoge en lage spanning, genereren (opwek-ken) van spanning

PEDAGOGISCH-DIDACTISCHE WENKEN

• Het eenvoudig en correct model (doelstelling 47) met de waterkring hier opnieuw gebruiken.

• Wijzen op de overeenkomsten met de mechanica: kinematica, statica, dynamica.

• De eenheid voor de elektrische spanning afleiden uit de eenheden voor het vermogen en de stroomsterkte.

• Het is belangrijk om door het meten van vermogen en stroom in een eenvoudige kring met constante gelijk-stroomweerstand het verband tussen de eenheden te bevestigen (demonstreren of de leerlingen zelf laten meten).

• Wisselstroom hier nog niet grafisch voorstellen (zie doelstelling 56).

Verbanden tussen elektrische grootheden LEERPLANDOELSTELLINGEN LEERINHOUDEN

50 Het begrip “hoeveelheid elektriciteit” toelichten.

50.1 Verband tussen stroomsterkte, tijd en hoeveel-heid elektriciteit

50.2 De wet van Faraday

50.3 Coulomb, As en Ah (praktisch, batterijen)

51 De grootheid weerstand en het verband tussen de grootheden stroomsterkte, spanning en weer-stand via zelfstandig uitgevoerde metingen met een digitale multimeter toelichten en in een formu-le uitdrukken.

51.1 Definitie, symbool, eenheid

51.2 Weerstand van materialen (geleiders, isolato-ren)

51.3 Invloed van de spanning op de stroomsterkte

51.4 Invloed van de weerstand op de stroomsterkte

51.5 De wet van Ohm

51.6 Gebruik van een digitale multimeter (instellen, aansluiten en aflezen): bepalen van polariteit, spanning, stroom, onderbreking, kortsluiting

PEDAGOGISCH-DIDACTISCHE WENKEN

• Het eenvoudig en correct model (doelstellingen 47 en 49) met de waterkring hier opnieuw gebruiken.

• De eenheid voor de weerstand afleiden uit de eenheden voor de spanning en de stroomsterkte.

• De leerlingen dienen hier zeker zelf metingen uit te voeren. Demonstraties volstaan in dit geval niet.

Page 34: HOUTTECHNIEKEN - ond.vvkso-ict.comond.vvkso-ict.com/leerplannen/doc/Houttechnieken-2005-033.pdf · tor mogelijk te maken. TSO 2de graad Houttechnieken De uit te voeren projecten als

32 2de graad TSO D/2005/0279/033 Houttechnieken

Schakelen van verbruikers LEERPLANDOELSTELLINGEN LEERINHOUDEN

52 De eigenschappen van de serieschakeling toelichten.

52.1 Serieschakeling, vervangingsweerstand

52.2 Spanningsverdeling in opeenvolgende verbruikers en spanningsverlies in leidingen

53 De eigenschappen van de parallelschakeling toelichten.

53.1 Parallelschakeling, vervangingsweerstand

PEDAGOGISCH-DIDACTISCHE WENKEN

• Verwijzen naar praktische voorbeelden.

• Demonstreren en de verbanden aantonen met metingen en eenvoudige oefeningen (didactische hulpmidde-len: panelen, proefopstellingen, simulatiesoftware op pc …)!

• Bij de parallelschakeling benadrukken dat de totale stroom verhoogt telkens wanneer men een verbruiker toevoegt.

Vermogen, arbeid, energie LEERPLANDOELSTELLINGEN LEERINHOUDEN

54 Het vermogen van een verbruiker verklaren als de elektrische energie die per tijdseenheid omgevormd wordt.

54.1 Vermogen in de elektriciteit

54.2 Verband tussen vermogen, tijd en arbeid

54.3 Arbeid en energie in de elektriciteit

54.4 Verband tussen toegevoerde energie en nuttig beschikbare energie, rendement

54.5 Berekening van het energieverbruik

PEDAGOGISCH-DIDACTISCHE WENKEN

• Via metingen en/of demonstraties de verbanden aantonen!

• De formule voor het vermogen afleiden uit de afgeleide eenheid ‘Volt’.

• Het energieverbruik van enkele courant gebruikte elektrische toestellen berekenen en meten.

Warmtewerking van elektriciteit LEERPLANDOELSTELLINGEN LEERINHOUDEN

55 De warmtewerking van de elektriciteit en de gevolgen en toepassingen ervan om-schrijven.

55.1 Omzetting van elektrische in warmte-energie

55.2 Warmteverliezen in leidingen en apparaten: voorzorgen

55.3 Het verband tussen de doorsnede van elek-trische leidingen en warmteverliezen

55.4 Types van geleiders, toegelaten stroomsterk-te

PEDAGOGISCH-DIDACTISCHE WENKEN

• Voorbeelden: elektrisch kacheltje, gloeilamp, smeltdraad, bimetaalstrook, smeltveiligheid.

• Leermiddelen met verschillende draad- en kabelsoorten gebruiken.

Page 35: HOUTTECHNIEKEN - ond.vvkso-ict.comond.vvkso-ict.com/leerplannen/doc/Houttechnieken-2005-033.pdf · tor mogelijk te maken. TSO 2de graad Houttechnieken De uit te voeren projecten als

2de graad TSO 33 Houttechnieken D/2005/0279/033

• Tabellen ter beschikking stellen.

Wisselstroom en –spanning LEERPLANDOELSTELLINGEN LEERINHOUDEN

56 Het verloop van de sinusvormige wissel-stroom en -spanning toelichten en grafisch voorstellen.

56.1 Verloop van sinusvormige wisselstroom en -spanning

56.2 Amplitude, periode, frequentie, effectieve waarde

56.3 Symbolen

56.4 Vermogen bij resistieve belasting

57 De aan- of afwezigheid van de netspanning zelfstandig vaststellen met een spannings-tester, en meten met een digitale multi-meter.

57.1 Wisselspanning meten

58 Het verloop van de driefasenwisselstroom en -spanning toelichten en het nut ervan omschrijven.

58.1 Verloop van de driefasenwisselstroom en -spanning

PEDAGOGISCH-DIDACTISCHE WENKEN

• De vorm aantonen met generator en oscilloscoop (kan ook met een fietsgenerator en een draaispoelmeter).

• De leerlingen zelf laten meten.

• Toepassingen van driefasige netten vermelden: o.a. machines.

Veiligheid in elektrische installaties LEERPLANDOELSTELLINGEN LEERINHOUDEN

59 De functie van de elementen van een elementair schakelbord en een verdeelkast toelichten.

59.1 Verdeling van elektrische energie

− Lijndraad, fasedraad

− Neutrale draad of nulleider

− Aarding als veiligheidsmaatregel

− Smeltveiligheden

− Automaten

− Verliesstroomschakelaar

59.2 Fysiologische uitwerking van elektriciteit

− Veiligheidsmaatregelen

− Gepaste interventie

− Schokken

− Elektrocutie door aanraking

− Invloed van de vochtigheid

60 De schadelijke effecten van blikseminslag voor de mens en voor elektrische installaties en apparaten omschrijven en de gepaste beveiligingsmaatregelen kennen.

60.1 Effecten bliksem

60.2 Beveiliging

Page 36: HOUTTECHNIEKEN - ond.vvkso-ict.comond.vvkso-ict.com/leerplannen/doc/Houttechnieken-2005-033.pdf · tor mogelijk te maken. TSO 2de graad Houttechnieken De uit te voeren projecten als

34 2de graad TSO D/2005/0279/033 Houttechnieken

61 Het begrip werkspanning (nominale spanning) toelichten.

61.1 Werkspanning, nominale spanning: vermelding op apparaten

62 De schadelijke effecten van een kortsluiting omschrijven.

62.1 Kortsluiting

63 De reglementeringen toepassen en kwaliteitsmerken herkennen.

63.1 Gevaren en voorzorgen bij het werken aan elektrische installaties

63.2 Reglementering

63.3 Kwaliteitsmerken

63.4 Raadplegen AREI, CE …

PEDAGOGISCH-DIDACTISCHE WENKEN

• Didactische opstellingen gebruiken, praktische voorbeelden en uitvoeringen tonen.

• Reglementering ter beschikking stellen.

Lichtschakelingen LEERPLANDOELSTELLINGEN LEERINHOUDEN

64 Het stroombaan- , eendraads (U) en uitvoeringsschema (leidingsschema) lezen en toelichten. De schakeling zelfstandig uitvoeren.

64.1 Lichtschakelingen

− Eenpolige schakeling

− Tweepolige schakeling

− Dubbele aansteking (U)

− Wisselschakeling

− Kruisschakeling (U)

64.2 Technologie van de gebruikte materialen

PEDAGOGISCH-DIDACTISCHE WENKEN

• In de schema's de correcte symbolen gebruiken.

• De leerlingen de schakelingen zelf laten uitvoeren.

Page 37: HOUTTECHNIEKEN - ond.vvkso-ict.comond.vvkso-ict.com/leerplannen/doc/Houttechnieken-2005-033.pdf · tor mogelijk te maken. TSO 2de graad Houttechnieken De uit te voeren projecten als

2de graad TSO 35 Houttechnieken D/2005/0279/033

7 Algemene pedagogisch-didactische wenken

7.1 Projectmatig aanpak

Eén van de belangrijkste verwachtingen van dit leerplan is de verdere en betere integratie van de diverse vak-ken.

In de leerplannen ‘Houtbewerking 3de graad BSO’ en Houtbewerking 2de graad BSO’ adviseren we een project-matige aanpak. Voor houttechnieken is dit niet voor 100 % haalbaar. Niet alles wat men organiseert moet wor-den gerealiseerd.

Het is echter aangewezen om zoveel mogelijk te vertrekken van projecten of opdrachten, waarbij de LEER- PLANDOELSTELLINGEN uit ‘Organisatie’ en ‘Realisaties hout’ door de leerlingen als één samenhangend ge-heel worden ervaren. We hanteren hierbij het model van het technologische proces. (Zie figuur hieronder)

Opdrachtbeschrijving vanuit een reële behoefte en formuleren van de eisen

Opdoen van de relevante voorkennis enverzamelen van de nodige gegevens

evaluatiebijsturen

OK

evaluatie

Uitvoeren, realiseren

evaluatiebijsturen

Voorbereiding, planning en organisatie

Einde project

OK

bijsturen

OK

bijsturen

Page 38: HOUTTECHNIEKEN - ond.vvkso-ict.comond.vvkso-ict.com/leerplannen/doc/Houttechnieken-2005-033.pdf · tor mogelijk te maken. TSO 2de graad Houttechnieken De uit te voeren projecten als

36 2de graad TSO D/2005/0279/033 Houttechnieken

7.2 Werkvormen

Het is uiteraard, zoals in elke vorm van onderwijs, aangewezen om een diversiteit van werkvormen te gebruiken.

Werkvormen die we in het bijzonder aanbevelen zijn: zelfstandig werken, zelfsturend leren, zelfevaluerend han-delen, werken in kleine groep …

7.3 Algemene pedagogische wenken realisaties hout en organisatie

• Het realiseren van de doelstellingen is een opdracht van een klein lerarenteam. Probeer zo weinig mogelijk te versnipperen.

• Stel gezamenlijk de graadsplanning op.

• Hou geregeld teamvergaderingen en ga na of de doelen bereikt zijn.

• Het projectmatig werken bevordert de integratie.

• Probeer op een gestructureerde wijze cognitieve en psychomotorische tekentechnische vaardigheden aan te leren, om het ruimtelijke inzicht en voorstellingsvermogen te vergroten. Deze vaardigheden hebben als doel concepten uitvoeringsgericht te realiseren.

• Technisch tekenen is de taal van de technicus. Deze communicatievorm wordt gekenmerkt door getekende voorstellingen en/of genormaliseerde symbolen. Bij technisch tekenen maakt men veelal het onderscheid tussen schetsen, traditioneel tekenen en CAD.

7.4 Algemene pedagogische wenken mechanica

• De korte theoretische beschouwingen worden ondersteund met realistische voorbeelden (toepassingen, proefopstellingen, videobeelden, computersimulaties, didactische programma’s) uit de praktijk, gericht naar concrete situaties in de hout- en bouwwereld.

• Vertrek vanuit de houtsector gebonden probleemstellingen.

• Toets de inhouden met de praktijkomgeving van de leerlingen. Leer ze elementen van de mechanica linken aan de concrete situatie in de werkplaats.

7.5 Algemene pedagogische wenken elektriciteit en lab

• In het vak Elektriciteit dienen theorie en proeven geïntegreerd en waar mogelijk door de leerlingen zelf wor-den uitgevoerd, in een vaklokaal elektriciteit.

• Bepaalde leerinhouden dienen klassikaal didactisch te worden ondersteund. Ook simulatiesoftware kan daartoe worden aangewend.

• Waar nodig zal de leraar eenvoudige oefeningen inlassen als toepassing op de behandelde leerstof en ge-richt naar concrete situaties in de bouwwereld.

• Er dient voortdurend aandacht te worden besteed aan de gevaren bij de omgang met elektriciteit.

7.6 CAD en ECDL-attest

Integratie van de informatie- en communicatietechnologie (ICT)

De leerlingen verwerven tijdens de vorming een aantal inzichten en vaardigheden, onder meer op het vlak van CAD. De mogelijkheden van ICT kunnen voortdurend worden toegepast in de context van alle vakken en in het bijzonder de vakken van het fundamentele gedeelte. We verwijzen onder meer naar:

Page 39: HOUTTECHNIEKEN - ond.vvkso-ict.comond.vvkso-ict.com/leerplannen/doc/Houttechnieken-2005-033.pdf · tor mogelijk te maken. TSO 2de graad Houttechnieken De uit te voeren projecten als

2de graad TSO 37 Houttechnieken D/2005/0279/033

• Tekstverwerking: documentatie aanvragen, technische informatie verzamelen en verwerken …

• Rekenblad: berekenen van materiaalhoeveelheden, berekenen van materiaalkostprijs, plannen en opvolgen van de eigen werkzaamheden …

• Internet: opzoeken van informatie, verwerken van relevante bestanden, contacten leggen via e-mail …

• Gegevensbeheer (catalogi, producteigenschappen ...) opzoeken op informatiedragers

• Typische software binnen de houtsector gebruiken: CAD

• PowerPoint: presenteren en bespreken van projecten

In de derde graad wordt dit voortgezet zodat de leerlingen normaal gezien in staat zullen zijn om zonder bijko-mende opleidingen het ECDL-CAD attest te behalen. Het afnemen van het ECDL-attest dient te gebeuren door erkende testcentra.

7.7 Welzijn op het werk en VCA

In de tweede graad maken de leerlingen verder kennis met basisveiligheid. Het aanleren van een veiligheidsbe-wuste attitude staat centraal in de opleiding.

In het kader van de certificatie (VCA2000/03) dat elke werknemer (in een bedrijf) een opleiding basisveiligheid moet volgen (Zie K.B. van 27 maart 1998, over het welzijnsbeleid tegenover werknemers), kunnen leerlingen in de derde graad deze VCA (Veiligheidschecklist voor Aannemers) behalen. Dit certificaat is 10 jaar geldig.

Leerplannen van het VVKSO zijn het werk van leerplancommissies, waarin begeleiders, leraren en eventueel externe deskundigen samenwerken.

Op het voorliggende leerplan kunt u als leraar ook reageren en uw opmerkingen, zowel positief

als negatief, aan de leerplancommissie meedelen via e-mail ([email protected]) of per brief (Dienst Leerplannen VVKSO, Guimardstraat 1, 1040 Brussel).

Vergeet niet te vermelden over welk leerplan u schrijft: vak, studierichting, graad, licapnummer. Langs dezelfde weg kunt u zich ook aanmelden om lid te worden van een leerplancommissie. In beide gevallen zal de Dienst Leerplannen zo snel mogelijk op uw schrijven reageren.

Page 40: HOUTTECHNIEKEN - ond.vvkso-ict.comond.vvkso-ict.com/leerplannen/doc/Houttechnieken-2005-033.pdf · tor mogelijk te maken. TSO 2de graad Houttechnieken De uit te voeren projecten als

38 2de graad TSO D/2005/0279/033 Houttechnieken

8 Evaluatie

Evalueren is een permanente activiteit die zich gedurende het hele schooljaar afspeelt, op basis van concrete (objectiveerbare) waarnemingen, vaststellingen door de leraar, de lerarengroep en in groeiende mate door de leerling zelf (zelfevaluatie)

met als doel:

• aan de leerling en de ouders inzicht te geven vanuit een positieve bezorgdheid voor elk individu

− over zijn/haar mogelijkheden, beperkingen en vorderingen om zo het leerproces van de leerling te on-dersteunen en te bevorderen

− met tegelijk waar nodig een concreet voorstel tot remediëring, bijsturing en/of verdieping

− indien nodig, een passende oriëntering voor te stellen;

• aan de leraar concrete suggesties te geven voor bijsturing van zijn didactisch handelen

ten opzichte van:

• de eigen mogelijkheden van de leerling

• vooraf bepaalde en aan de leerling expliciet vermelde doelstellingen.

De verschillende doelstellingen worden in het evaluatieproces betrokken. Het gaat om kennis, inzichten, vaar-digheden en attitudes die zowel voor de verdere schoolloopbaan als voor de instap in de samenleving en in het arbeidscircuit belangrijk zijn. Hierbij komen cognitieve inhouden, algemene en specifieke vaardigheden, algeme-ne en specifieke attitudes in aanmerking. Dit in overeenstemming met het profiel van de studierichting.

Bij de eindevaluatie worden zowel het samengaan van de algemeen vormende, de theoretisch-technische en de technisch-praktische componenten in rekening gebracht. Er dient op een evenwichtige wijze rekening gehouden te worden met zowel het proces als het product.

8.1 Procesevaluatie

Bij procesevaluatie brengt men de stappen in rekening die leiden tot het (juiste) resultaat en analyseert men het leerproces dat de leerling doormaakt. In de scholen gebruikt men procesevaluatie in twee verwante betekenissen:

• enerzijds als ‘gespreide evaluatie’, d.w.z. de evolutie die blijkt uit geregelde toetsmomenten,

• anderzijds gaat de leraar na hoe de leerling zijn leren aanpakt, hoe hij te werk gaat om tot een bepaalde prestatie te komen. Dit is bijvoorbeeld het geval bij oefeningen of waar het technologisch proces een belang-rijke rol speelt in het leren van de leerling.

Mogelijke vragen

• Doet hij inspanningen om tot betere prestaties te komen?

• Gaat de leerling gestructureerd en efficiënt te werk?

• Ontwikkelt de leerling zelfredzaamheid bij het gebruik van bijvoorbeeld CAD-software?

• Worden de mogelijkheden van het CAD-pakket efficiënt gebruikt?

• Gaat de leerling logisch en zorgvuldig te werk?

• Voert de leerling spontaan controles en zelfevaluaties uit, om de juiste conclusies te trekken?

• Welke evolutie maakt de leerling door?

• In welke mate maakt hij vooruitgang?

• Waar en waarom loopt het goed?

Page 41: HOUTTECHNIEKEN - ond.vvkso-ict.comond.vvkso-ict.com/leerplannen/doc/Houttechnieken-2005-033.pdf · tor mogelijk te maken. TSO 2de graad Houttechnieken De uit te voeren projecten als

2de graad TSO 39 Houttechnieken D/2005/0279/033

Fouten, tekorten, hiaten kunnen verband houden met de kennis van de leerling, met zijn inzicht maar ook met zijn inzet, interesse en aanpakgedrag. Ze kunnen ook tekorten in het didactisch handelen als oorzaak hebben. Het opsporen en lokaliseren van tekorten is dus niet alleen belangrijk als feedback naar de leerling. Het is ook interessant voor het bijsturen van het eigen didactisch handelen.

De evaluatie van het leerproces wil het leren op zichzelf optimaliseren. Op termijn moet dit resulteren in een po-sitieve evolutie van het leerresultaat.

8.2 Productevaluatie

De vraag naar het leerrendement stelt men vooral bij productevaluatie: in welke mate zijn de onderwijsdoelstel-lingen bereikt? De leraar controleert in welke mate de leerling nieuwe competenties verworven heeft en of hij die op een adequate manier kan gebruiken. Ook gaat hij na of de leerling vooruitgang gemaakt heeft.

Mogelijke vragen

• In welke mate kent de leerling …? (Cognitie)

• In welke mate heeft de leerling inzicht in ...? (Cognitie, technische vaardigheden)

• In welke mate kan de leerling …? (Cognitie, communicatie en technische vaardigheden)

• In welke mate beantwoordt de realisatie of … aan …? (Technische vaardigheden)

• In welke mate gedraagt de leerling zich ... ? (Attitudes)

• …

Vormen

• Individuele gesprekken, groepsbesprekingen en overleg.

• Realisaties vergelijkingen met de norm.

• Realisaties vergelijkingen met de opdracht.

• …

8.3 Evalueren van attitudes

Attitudes hebben te maken met houding en gedrag en daar komen heel wat affectieve elementen bij kijken, maar attitude-evaluatie mag niet verward worden met het sanctioneren van gedragsproblemen. Attitudes worden vaak omschreven als ‘zin hebben voor’, ‘bereid zijn te ‘, ‘bewust zijn van ‘, enz. en zijn dus intentionele houdingen. Deze zijn niet duidelijk te beoordelen. Het gaat hier met andere woorden om complexe gedragsveranderingen die leerlingen op een eigen wijze, via een leerproces, integreren in hun persoon.

Vormen

• Algemene attitudes zoals zin voor sociale gerichtheid, zin voor discipline, zin voor samenwerking, kritische zin, respect, zelfstandigheid.

• Specifieke attitudes zoals werkmethodiek, kostenbewustzijn, aandacht voor veiligheid en milieu.

• Leerattitudes zoals bereidheid om te leren en te werken, zin voor efficiënt werken, voor doorzetting, resul-taatgerichtheid.

Bij de leerattitudes kan men ook de attitudes rekenen die opgenomen zijn in de lijst van de vakoverschrijdende eindtermen. Het evalueren en bijsturen van attitudes is een permanente opdracht. Voor het evalueren verwijzen wij onder meer naar de SAM-schaal.

Bron: Diocesane Pedagogische Begeleiding. Evaluatie, een genuanceerd verhaal. Bisdom Gent, oktober 2004.

Page 42: HOUTTECHNIEKEN - ond.vvkso-ict.comond.vvkso-ict.com/leerplannen/doc/Houttechnieken-2005-033.pdf · tor mogelijk te maken. TSO 2de graad Houttechnieken De uit te voeren projecten als

40 2de graad TSO D/2005/0279/033 Houttechnieken

9 Minimale materiële vereisten

De uitrusting en de inrichting van de lokalen, inzonderheid de werkplaatsen, de vaklokalen en de laboratoria, dienen te voldoen aan de vigerende wetten en reglementen betreffende het Algemeen Reglement voor Arbeids-bescherming (ARAB), de Codex, het Algemeen Reglement op de Elektrische Installaties (AREI) en de Vlarem wetgeving. Alle machines en arbeidsmiddelen vanaf 1995 moeten voldoen aan de machinerichtlijn en CE-gekeurd zijn (KB. 5 mei 1995). Arbeidsmiddelen van vóór 1995 moeten voldoen aan de arbeidsmiddelenrichtlijn (KB.12 augustus 1993).

De minimale uitrusting beschrijft de uitrusting die noodzakelijk is om het leerplan te realiseren. Ideaal is dat deze uitrusting aanwezig is op de school. De school heeft uiteraard de vrijheid om hierbij een beroep te doen op de uitrusting van bedrijven, andere scho-len, RTC’s of andere alternatieven. De aantallen dienen uiteraard in relatie te staan met het aantal leerlingen.

9.1 Veiligheidsvoorzieningen

Gemeenschappelijke beschermingsmiddelen

• Brandblusapparaten • EHBO kast • Evacuatieplan • Ontsmettingsmiddelen • Pictogrammen

• Technische fiches van de producten • Veiligheidsinstructiekaarten • Werkplaatsenreglement • …

Persoonlijke beschermingsmiddelen

• Gehoorbeschermers

• Stofmasker

• Veilige werkkledij

• Veiligheidsbril met zijbescherming

• Veiligheidsschoenen en -handschoenen

• ...

9.2 Vaklokalen en vakmediatheek

• Catalogi van materialen, gereedschappen, machines

• Computers, randapparatuur, software, internet, …

• Didactische modellen

• Mogelijkheid tot multimediale projectie

• Relevante tijdschriften

• Schoolmeubilair

• Stalenboeken van materialen

• Technische voorlichtingen

• Wetenschappelijke boeken in verband met houttechnologie

• …

9.3 Kleedruimte met wasgelegenheid

• Handdoeken

• Kleerkasten

• Wastafels

• Zeep

• …

Page 43: HOUTTECHNIEKEN - ond.vvkso-ict.comond.vvkso-ict.com/leerplannen/doc/Houttechnieken-2005-033.pdf · tor mogelijk te maken. TSO 2de graad Houttechnieken De uit te voeren projecten als

2de graad TSO 41 Houttechnieken D/2005/0279/033

9.4 Tekengerei en handgereedschappen

Gemeenschappelijk

• Aanzetstaal

• Bankschroef

• Bitsenset

• Boren: langgatboor, potscharnierboor, verzink-boor, …

• Fineerzaag

• Fineervoegband

• Handkitpistool

• Houtrasp

• Inbussleutels

• Kaderspanner

• Kapbeitel

• Kastspanners

• Kleefband

• Lijmkam, lijmrol

• Schuifmaat

• Spanschroeven en lijmknechten

• Steekpasser

• Steekringsleutels

• Toffelzaag

• Verlengsnoeren

• Verstekhaak

• Vijlborstel

• Vijlen: houtvijl, zaagvijl,

• Voeg- en kleefbandapparaat

• Waterpas

• Zaagvijlklem

• Zaagzettang

• Zwaaihaak

• … Individueel

• Afwetstenen

• Blokschaaf

• Centerpunt

• Gom

• Gradenboog

• Hamer

• Houten hamer

• Lat

• Lijmborstel

• Nageldrijver

• Passer

• Potlood

• Rugzaag

• Schraapstaal

• Schrijnwerkerspotlood

• Schroevendraaiers: ster en plat

• Schuurblokje

• Slis- en schuurpapier

• Steekbeitels

• Tekendriehoeken

• Trektang

• Vouwmeter

• Winkelhaak

• …

9.5 Houtmagazijn

Page 44: HOUTTECHNIEKEN - ond.vvkso-ict.comond.vvkso-ict.com/leerplannen/doc/Houttechnieken-2005-033.pdf · tor mogelijk te maken. TSO 2de graad Houttechnieken De uit te voeren projecten als

42 2de graad TSO D/2005/0279/033 Houttechnieken

9.6 Geïsoleerde en ingerichte werkplaats en machinezaal

• Aanvoerapparaat

• Afkortzaag

• Freesmachines

• Houtdraaibank

• Kolomboormachine

• Langbandschuurmachine

• Langgatboormachine

• Lintzaagmachine

• Onderhoudsmateriaal

• Paneelzaagmachine

• Penmachine

• Persluchtvoorziening

• Schragen

• Schuurmachines

• Slijpmolen

• Slistafel

• Transportmiddelen

• Vandikteschaafmachine

• Vlakpers

• Vlakschaafmachine

• Werkposten, werkbank

9.7 Stofafzuiginstallatie

9.8 Persluchtinstallatie

• Kabelhaspel, persluchtdarm

• Aansluitingspunten

• Compressor

9.9 Ingericht gereedschappenmagazijn

• Boren: klokboren,…

• Bossingfrees

• Freesmallen

• Frezen: bossing-, groef-, sponning- …

• Groeffrezen

• Handboormachine

• Handbovenfreesmachine

• Handtrilschuurmachine of excentrische schuurmachine

• Kantenfreesmachine

• Lamellen freesmachine

• Meet- en uitzetapparatuur

• Opspandoornen en spanhulzen

• Profiel- en tegenprofielfrezen

• Profielfrezenset

• Schaafkop

• Schroefmachine op accu

• Verbindingsfrezen

• Verstekzaagmachine

• Verstelbare hoekfrezen

• Wipzaagmachine

• Zaagbladen

• …

Page 45: HOUTTECHNIEKEN - ond.vvkso-ict.comond.vvkso-ict.com/leerplannen/doc/Houttechnieken-2005-033.pdf · tor mogelijk te maken. TSO 2de graad Houttechnieken De uit te voeren projecten als

2de graad TSO 43 Houttechnieken D/2005/0279/033

9.10 Explosie-, brand-, vorst- en lekvrije opslagruimte voor afwerkingproducten

• Stapelrekken

• Lijst van de producten

• Veiligheidsvoorschriften

9.11 Afwerkingslokaal (spuitlokaal) met afzuiging

• Droog- en/of stapelrekken

• Dit lokaal moet vanaf 2007 voldoen aan de vooropgestelde normen i.v.m. watergedragen lakken en vernis-sen.

Page 46: HOUTTECHNIEKEN - ond.vvkso-ict.comond.vvkso-ict.com/leerplannen/doc/Houttechnieken-2005-033.pdf · tor mogelijk te maken. TSO 2de graad Houttechnieken De uit te voeren projecten als

44 2de graad TSO D/2005/0279/033 Houttechnieken

10 Nuttige adressen

BIN (Belgisch Instituut voor Normalisatie) Brabançonnelaan 29 1040 BRUSSEL Tel. 02 520 22 33 Website: http://www.bin.be E-mail: [email protected] Cobosystems nv Excelsiorlaan 57 1930 ZAVENTEM Tel. 02 725 31 61 Fax 02 725 44 01 E-mail: [email protected] Website: www.cobosystems.be KVIV (Koninklijke Vlaamse Ingenieurs Vereniging) Desguinlei 214 2018 ANTWERPEN Tel. 03 216 09 96 E-mail: [email protected] Website: http://www.ti.kviv.be/critto FVB (Fonds voor Vakopleiding in de Bouwnijverheid) Koningsstraat 45 bus 4 1000 BRUSSEL Tel. 02 210 03 33 E-mail: [email protected] Website: http://www.fvbffc.be/ NAVB (Nationaal Actiecomité voor Veiligheid en hygiëne in de bouwnijverheid) Sint-Jansstraat 4 1000 BRUSSEL Tel. 02 552 05 00 E-mail: [email protected] Website: http://www.navb.be Nationale federatie voor de houthandelaars Centrum Galerij - blok 1 - 5de verdiep Kleerkopersstraat 15/17 1000 BRUSSEL Tel. 02 229 3260 Fax 02 229 32 64 E-mail: [email protected] Website: http://www.nfh.be (bevat linken naar nagenoeg alle relevante organisaties) Bouwunie Spastraat 8 1000 BRUSSEL Tel. 02 238 06 05 E-mail: [email protected] Website: www.bouwunie.be

Page 47: HOUTTECHNIEKEN - ond.vvkso-ict.comond.vvkso-ict.com/leerplannen/doc/Houttechnieken-2005-033.pdf · tor mogelijk te maken. TSO 2de graad Houttechnieken De uit te voeren projecten als

2de graad TSO 45 Houttechnieken D/2005/0279/033

Opleidingscentrum Hout Hof ter Vleest dreef 3 1070 BRUSSEL Tel. 02 558 15 51 E-mail: [email protected] Website: www.och-cfb.be Verbond van Kristelijke Werkgevers en Kaderleden Tervurenlaan 463 1160 BRUSSEL Tel. 02 773 16 80 E-mail: [email protected] Website: www.vkw.be VCB (Vlaamse Confederatie Bouw) Tweestationstraat 80 1070 BRUSSEL Tel. 02 545 56 00 Fax 02 545 59 00 Website: http://www.vcb.be VLOR (Vlaamse Onderwijsraad) Leuvenseplein 4 1000 BRUSSEL Tel. 02 219 42 99 Fax 02 219 81 18 E-mail: [email protected] Website: http://www.vlor.be VMM (Vlaamse Milieumaatschappij) A. Van De Maelestraat 96 9320 EREMBODEGEM Tel. 053 72 64 45 Website: http://www.vmm.be/ VVKSO (Vlaams Verbond van het Katholiek Secundair Onderwijs) Guimardstraat 1 1040 BRUSSEL Tel. 02 507 07 30 Fax 02 511 33 57 E-mail: [email protected] Website: http://www.vvkso.be WTCB (Wetenschappelijk en Technisch Centrum voor het Bouwbedrijf) Maatschappelijke zetel Violetstraat 21-23 1000 BRUSSEL Tel. 02 502 66 90 E-mail: [email protected] Website: http://www.bbri.be

Page 48: HOUTTECHNIEKEN - ond.vvkso-ict.comond.vvkso-ict.com/leerplannen/doc/Houttechnieken-2005-033.pdf · tor mogelijk te maken. TSO 2de graad Houttechnieken De uit te voeren projecten als

46 2de graad TSO D/2005/0279/033 Houttechnieken

Belgian Woodforum (vzw Hout) Het Arsenaal, Gebouw Q Vrijwilligerslaan 2 1040 BRUSSEL Tel. 02 219 28 32 Website: www.hout.be Portaalsite voor de houtbewerker E-mail: [email protected] Website: www.wood-it.be

Page 49: HOUTTECHNIEKEN - ond.vvkso-ict.comond.vvkso-ict.com/leerplannen/doc/Houttechnieken-2005-033.pdf · tor mogelijk te maken. TSO 2de graad Houttechnieken De uit te voeren projecten als

2de graad TSO 47 Houttechnieken D/2005/0279/033

11 Bibliografie

11.1 Handboeken

Titel Houtvademecum Auteur S.I. Wiselius Uitgever Kluwer ISBN 90 901 2443 9 Titel MDF het veelzijdig plaatmateriaal Auteur Ir. J.A.M. Kickken TNO-bouw-centrum houttechnologie Uitgever Kluwer ISBN 90 557 6081 1 Titel Verspaningstechnieken Auteur A. Van de Velde Uitgever A. Van de Velde Titel Het drogen van hout Uitgever TNO - Delft Titel OSB oriented strand board Auteur Ir. J.A.M. Kickken ISBN 90 7638 397 9 Titel Zakboekje hout Auteur Ir. J.A.M. Kickken Uitgever Ter Hagen Stam ISBN 90 440 0083 7 Titel Tabellenboek voor Hout/bouwtechniek Auteur Jan De Wit – Jos Pelgroms – Marcel Vandeweyer Uitgever Plantijn ISBN 90-301-6160-4 Titel Het houtboek Uitgever Zomer en Keuning Boeken B.V. Ede / Antwerpen ISBN 90-210-01411 Titel Elektrotechniek – elektriciteit deel 1 Auteur Claerhout L. Uitgever Plantyn - Deurne ISBN 90 301 5462 4 Titel ABC van de chemie – basisbegrippen Auteur P. Lambers - F. Smet – E. Van Hoye Uitgever Uitgeverij Pelckmans ISBN 90 289 0979 6 Titel Rapporteren Uitgever VVKSO / Licap

Page 50: HOUTTECHNIEKEN - ond.vvkso-ict.comond.vvkso-ict.com/leerplannen/doc/Houttechnieken-2005-033.pdf · tor mogelijk te maken. TSO 2de graad Houttechnieken De uit te voeren projecten als

48 2de graad TSO D/2005/0279/033 Houttechnieken

Titel Evaluatie op de testbank. Over het ontwikkelen van alternatieve evaluatievormen. Auteurs Peter Van Peteghem, Jan Vanhoof Uitgever Wolters Plantyn

11.2 Syllabi

Titel MDF verwerking en afwerking Uitgever Opleidingscentrum hout Titel Houtdocumentatie (mappen) Uitgever Ter Hagen Stam Titel Cursus houthandel Uitgever VZW - Hout Titel Veiligheidsinstructiekaarten Uitgever OCH Titel Evaluatie, een genuanceerd verhaal Auteur Diocesane Pedagogische Begeleiding (Bisdom Gent) Uitgever DPB Gent ISBN

11.3 Vaktijdschriften

Titel Houtnieuws vzw Hout Uitgever vzw Hout Titel Houthandel en nijverheid