Upload
lynhu
View
221
Download
0
Embed Size (px)
Citation preview
CBS Centraal Bureau voor de Statistiek | Houtverbruik huishoudens WoON-onderzoek 2012 1
Webartikel 2013
Reinoud Segers20-12-2013 gepubliceerd op cbs.nl
Houtverbruik huishoudens WoON-onderzoek 2012
CBS Centraal Bureau voor de Statistiek | Houtverbruik huishoudens WoON-onderzoek 2012 2
Inhoud
1. Inleiding 3
2. HoutstookinEnergiemoduleWoON-onderzoek2012:methode 32.1 Respons 42.2 Gedragsenquête 42.3 Woninginspectie 4
3. HoutstookinEnergiemoduleWoON-onderzoek2012:uitkomsten 53.1 Aantalhoutgestookteinstallaties 53.2 Stookdagen 63.3 Dichtheidencalorischewaarde 73.4 Houtverbruik:volumeenmassa 103.5 Houtverbruikinjoule 12
4. Aanbodvanhout 124.1 HerkomsthoutuitenergiemoduleWoON-onderzoek 124.2 Aanbodvanhoutuitandereonderzoeken 13
5. Discussie 145.1 BetrouwbaarheiduitkomstenhoutverbruikWoON-onderzoek2012 145.2 Confrontatievraagenaanbodvanhout 165.3 Besparingopaardgasverbruik 16
6. Conclusiesenvervolg 16
7. Dankwoord 17
8. Referenties 17
9. Bijlagen 19
I: Onnauwkeurigheden 19II: Zonne-energieinhetWoON-onderzoekvergelekenmetanderebronnen 20III: Verschilaardgasverbruikbasismoduleenenergiemodule 21IV: ExtraanalysesWoON-onderzoek 22V: Vuurkorven 23IV: Kostenvanhout 24
CBS Centraal Bureau voor de Statistiek | Houtverbruik huishoudens WoON-onderzoek 2012 3
1. Inleiding
HoutverbruikdoorhuishoudensishetonderdeelvandeStatistiekhernieuwbareenergiemetdegrootsteonzekerheid.HetCBSschatdezeop50procentvanhettotalehoutverbruikdoorhuishoudens(CBS,2013).Hethoutverbruikvanhuishoudensin2012wasgelijkaan13PJ.Datkomtovereenmet13procentvanhettotaleeindverbruikvanhernieuwbareenergie.IndeEU-verordeningvoorenergiestatistiekenstaatdatlandenkwalitatiefgoedeenergiestatistiekenmoetenmaken.Maarwateenkwalitatiefgoedestatistiekis,wordtverdernietuitgewerkt.Datmaakthetheellastigomtebeoordelenwelkeinspanningredelijkis.Omvoorhoutverbruikdoorhuishoudenshelderheidtescheppenhebbendelidstatenonderlingeenkwaliteitsstandaard(CA-RES,2012)opgestelddiealsvrijwilligeleidraadgebruiktkanworden.Dezekwaliteitsstandaardbevatookstandaardfactorenomvolume,massaenenergieomterekenen.Hetisheellastighethoutverbruikteschattenviahetaanbod,omdatdehoutmarktvooreengrootdeeleeninformelemarktis.Inveelgevalleniserzelfsgeensprakevaneenmarkt,omdathuishoudenszelfhoutverzamelenofkrijgen.CA-RES(2012)raadtdaaromaanomhethoutverbruikinkaarttebrengenviaeensteekproefonderhuishoudens.CBSvolgtditadvies.UitefficiencyoverwegingenishetonderzoeknaarhoutverbruikvanhuishoudensgeïntegreerdindeEnergiemodulevanhetWoON-onderzoekvanhetMinisterievanBinnenlandseZaken,datinprincipeelkezesjaarwordtuitgevoerd.In2012isdeEnergiemoduleweeruitgevoerd.Ditdocumentbeschrijftdeanalysevandedatavoordevariabelendiegerelateerdzijnaanhethoutverbruik.Houtverbruikdoorhuishoudensisnietalleenrelevantvoorenergiestatistieken,maarookvoorstatistiekenoverdeemissiesvanschadelijkestoffenenstatistiekenoverhetaanbodenverbruikvanhout.BijdeuitvoeringvanhetonderzoekheefthetCBSdaaromooksamengewerktmetdesamenstellersvandezestatistieken,TNOenProbos.Hoofdstuk2vanditrapportgeefteenmethodebeschrijvingvanhetonderzoeknaarhoutverbruikindeEnergiemodulevanhetWoON-onderzoek.Hoofdstuk3beschrijftdeuitkomsten.Hoofdstuk4beschrijfthetaanbodvanhout,afgeleiduithetWoON-onderzoekenuitandereonderzoeken.Hoofdstuk5isdediscussieenhoofdstuk6bevatdeconclusiesengeeftaanhoeermetderesultatenomzalwordengegaan.
2. Houtstook in Energiemodule WoON-onderzoek 2012: methode
DeEnergiemodulevanhetWoON-onderzoekbestaatuittweeonderdelen:− gedragsenquête(internet/telefonisch)− inspectiewoning
CBS Centraal Bureau voor de Statistiek | Houtverbruik huishoudens WoON-onderzoek 2012 4
Hetisvoorhuishoudensvaaklastigomtekwantificerenhoeveelhoutzegebruiken.Vragenoverhethoutverbruikzijndaaromopdriemanierengesteld,zowelindegedragsenquêtealsbijdewoninginspectie.BeideonderdelenzijnuitgevoerddoorInspectrumBV.Alleenwoningendieaanbeideonderdelenhebbenmeegedaan,zijnmeegenomenbijdeanalyse.Daarnaastzijnvoordeanalysegegevensuitdiverseadministratiesbeschikbaar.DebenaderdehuishoudensvoordeEnergiemodulevanhetWoON-onderzoekzijngehaalduitderespondentenvandebasismodulevanhetWoON-onderzoekdiehebbenaangegevenbereidtezijnommeetewerkenaanhetWoON-onderzoek.
2.1 Respons
VoordebasismodulevanhetWoON-onderzoekzijn74duizendhuishoudensbenaderd.Daarvanhebbener41duizendmeegedaaneneenbruikbareresponsopgeleverdvan59procent(Janssenetal.,2012).54procentvandezehuishoudenswasbereidengeschiktommeetewerkenaandeEnergiemodulevanhetWoON-onderzoek(Gopaletal.,2013).Uiteindelijkzijnvoorhetonderzoek13duizendhuishoudensbenaderd,4790huishoudenshebbenuiteindelijkmeegedaan.Datiseenresponsvan36procent.Houtstookvindtvooralplaatsineengezinskoopwoningen.Indezecategoriewasderesponsongeveer40procent(Gopaletal.,2013).
2.2 Gedragsenquête
Indegedragsenquêteisgevraagdnaareengrootaantalvariabelendietemakenhebbenmethetenergieverbruik.Voorhethoutverbruikgaathetomvragenoverdevolgendeonderwerpen:− typeenleeftijdhoutgestookteinstallatie− aantalstookdagen− houtverbruikinkubiekemeter− herkomsthout− droogtijdhout− vuurkorven.
2.3 Woninginspectie
TijdensdewoninginspectieheefteeninspecteurvanInspectrumallerleienergieaspectenvaneenwoningbekeken.Voorhethoutverbruikginghetomdevolgendeonderwerpen:− wegenvaneendoordebewoneraangegevenhoeveelheidhoutovereenkomendmetéénstookdag− houtvoorraadintuin/schuur(afmetingen,gebruiksduur,soortenhoutenfoto).
Debijdragevandesoortenhoutindehoutvoorraadisvisueelterplekkebepaald.VoorhetbeoordelenvandesoortrondhouthebbendeinspecteursvanInspectrumeencursusgevolgdbijStichtingHoutResearchWageningen.Deervaringleerdedathetbepalenvanhetsoorthoutlastigis,vooralalshethoutaleentijdgelegenheeft.
CBS Centraal Bureau voor de Statistiek | Houtverbruik huishoudens WoON-onderzoek 2012 5
3. Houtstook in Energiemodule WoON-onderzoek 2012: uitkomsten
3.1 Aantal hout gestookte installaties
Uitdegedragsenquêteisafteleideninhoeveelwoningeneenhoutgestookteinstallatiestaat.Daarbijkanonderscheidgemaaktwordentussengebruikteennietgebruikteinstallaties(tabel3.1.1).IndezetabelzijndeuitkomstenpertypeinstallatievergelekenmethetvorigeWoON-onderzoekendemodelberekeningenvanTNO(JansenenDröge,2011).Ditparkmodelberekenthetaantalkachelsenopenhaardenopbasisvanaannamesoverdeverkochteinstallatiesendelevensduur.Hetmodelisgeijktmetuitkomstenuiteerderesteekproefonderzoekennaarhethoutverbruikbijhuishoudens.
HettotaleaantalingebruikzijndehoutgestookteinstallatiesuitWoON2012isvergelijkbaarmet2006/2007.Hetaantalopenhaardenneemtafenhetaantalvrijstaandekachelsneemttoe.DezetrendkomtookterugindemodelberekeningenvanTNOenwasookalaanwezigvoor2006/2007(Segers,2010).Hettotaleaantalinstallatiesislager.Datbetekentdathetaantalnietgebruikteinstallatieslagermoetzijn.Hetgaatdanvooralomnietgebruikteopenhaarden.Vermoedelijkzijnerveelnietgebruikteopenhaardenafgebroken.Eengedeeltevanhetverschilkomtwellichtookvoortuiteenverschilinwaarnemingsmethode.In2006/2007isnamelijkzowelviadegedragsenquêtealsviadewoninginspectiegekekennaardeaanwezigheidvanhoutgestookteinstallaties.Indieninheteneonderzoekwelenhetanderegeenhoutgestookteinstallatieswaswaargenomen,isaangenomendatdezeerwelwas.In2012isalleenviadegedragsenquêtenaardeaanwezigheidvaneenhoutgestookteinstallatiegekeken.Hetzoukunnendateengedeeltevandenietgebruikteopenhaardennunietisopgegeven.Omdeontwikkelingenvanhetaantalhoutkachelstestavenenominzichttekrijgenindesnelheidwaarmeenieuwere,efficiëntereenschonereinstallatiesgeïntroduceerdworden,isookgevraagdnaardeleeftijdvandehoutgestookteinstallaties.
3.1.1 Aantalwoningenmethoutgestookteinstallatie
Type
Totaal In gebruik
WoON2006/2007 WoON2012 WoON2006/2007 WoON2012 TNOmodel2006 TNOmodel2012
1 000 woningen
Openhaarden 645 495 433 371 411 370
Inzethaarden 213 196 183 167 215 177
Vrijstaandekachels 439 481 335 453 326 386
Totaal 1297 1172 951 991 952 933
Bron:CBSuitWoON2012.
CBS Centraal Bureau voor de Statistiek | Houtverbruik huishoudens WoON-onderzoek 2012 6
Vooralvrijstaandekachelseninzethaardenzijndelaatstejarengeplaatst.Desterketoenamevanhetaantalvrijstaandekachelsintabel3.1.1spoortmethetrelatiefgroteaantaljongevrijstaandekachels.Echter,bijdeinzethaardenishetbeeldnietzomooi.Volgenscombinatievantabel3.1.1entabel3.1.2zoudener50duizendnieuweinzethaardenzijngeplaatstdelaatstevijfjaar.Hettotaleaantalisvolgenstabel3.1.1echterongeveergelijkgebleven.Datzou(gedeeltelijk)verklaardkunnenwordendoorhetuitgebruiknemenvaninzethaarden.Zekervoordeinzethaardenishetechterlastigomhelehardeuitsprakentedoen,omdathetaantalvrijkleinisendesteekproeffoutdaardoorrelatiefgroot(BijlageA),zekervoordeuitsplitsingnaarleeftijd.
3.2 Stookdagen
IndegedragsenquêtevanWoON2012isookgevraagdnaarhetaantalstookdagen.InWoON2005/2007isnoggevraagdnaarstookuren.Daardoorisvergelijkingtussenbeideonderzoekennietmogelijk.Redenvandeveranderingwasdateenvraagoverstookurenlastigertebeantwoordenisdaneenvraagnaarstookdagen.
Openhaardenwordenhetminstvakerdan20dagengebruiktenvrijstaandekachelshetmeest.Datkomtovereenmetuitkomstenuiteerdereonderzoeken(Segers,2010).
3.1.2 Leeftijdhoutgestookteinstallatie
Open haard Inzet haard Vrijstaande kachel
WoON2012 WoON2006/2007 WoON2012 WoON2006/2007 WoON2012
%
0totenmet 5jaar 5 12 31 17 37
6totenmet15jaar 20 14 34 22 28
16totenmet25jaar 21 23 19 12 14
Ouderdan25jaar 46 4 7 11 13
Weetniet 8 47 10 37 8
Totaal 100 100 100 100 100
Bron:CBSuitWoOn2012.
3.2.1 Stookdagenpertypehoutgestookteinstallatiein2012
Open Haard Inzethaard Vrijstaand Totaal
1 000 woningen
Stookdagen
0dagen 124 29 28 181
1totenmet 5dagen 99 27 33 160
6totenmet20dagen 146 44 90 280
Meerdan20dagen 126 96 330 552
Totaal 495 196 481 1172
Bron:CBSuitWoON2012.
CBS Centraal Bureau voor de Statistiek | Houtverbruik huishoudens WoON-onderzoek 2012 7
Hetmeestrelevantvoorhettotalehoutverbruikzijndehuishoudensdiehuninstallatiemeerdan20dagengebruiken,omdathetgemiddeldaantalstookdagenendusookhethoutverbruikindezegrotegroepveelgroterisdaninhuishoudensdiehuninstallatieweiniggebruiken.Dezegroepisdaaromgevraagdomperseizoenaantegevenhoevaakzedehoutgestookteinstallatiegemiddeldperweekgebruiken.
Opvallendisdatveelhuishoudensindeherfstenwinterhunhoutgestookteinstallatieelkedaggebruiken.Erlijkenslechtsweinigweekendstokerstezijndiehuninstallatieéénoftweekeerperweekgebruiken.Viacombinatievangegevensuittabel3.2.1entabel3.2.2isookhetgemiddeldaantalstookdagenpertypeinstallatieuitgerekend.Daarbijisaangenomendatindeklasse‘1totenmet5dagen’gemiddeld3dagenwordtgestooktendatindeklasse‘6totenmet20dagen’gemiddeld13dagenwordtgestookt.Bijopenhaardeneninzethaardenishetgemiddeldevoor‘alleinstallaties’eenstuklagerdanvoorde‘gebruikteinstallaties’,omdatervrijveelnietgebruikteinstallatieszijnmet0stookdagen.Vrijstaandekachelswordengemiddeldgenomenbijnadehelftvandedageninhetjaargebruikt.Inhetstookseizoendusmeerdandehelftvandedagen.
3.3 Dichtheidencalorischewaarde
Uiteindelijkgaathetindeenergiestatistiekenomhethoutverbruikinjoules.Echter,devragennaarhoutverbruikzijngesteldinvolume(kubiekemeter)ofmassa(kg).Voorhetomrekenenvanvolumenaarmassaenenergieisinformatienodigoverdedichtheidencalorische
3.2.2 Stookdagenvanrespondentendiemeerdan20dagenperjaarhoutstokenin2012
Herfst Winter Lente Herfst Winter Lente
Gemiddeldaantalstookdagenperweek Aantal respondenten Opgehoogd aantal woningen (x 1 000)
1dag 15 4 52 25 5 70
2dagen 11 4 34 15 6 49
3dagen 53 19 59 73 29 88
4dagen 63 48 70 84 65 103
5dagen 65 45 62 97 63 91
6dagen 64 80 39 98 114 55
7dagen 101 174 55 149 261 83
Totaal 372 374 371 541 543 539
Bron:CBSuitWoON2012.
3.2.3 Gemiddeld aantal stookdagen 2012
Alle installaties Gebruikte installaties
OpenHaard 43 57
Inzethaard 99 117
Vrijstaand 148 157
Bron:CBSuitWoON2012.
CBS Centraal Bureau voor de Statistiek | Houtverbruik huishoudens WoON-onderzoek 2012 8
waardevanhethout.Eencomplicatiedaarbijisdathetvolumevanhout,endaarmeeookdedichtheid,opverschillendemanierengedefinieerdkanworden.Inhetvervolgwordendevolgdetweedichtheidsbegrippengehanteerd:− vastedichtheid:ditisdemassavanhoutgedeelddoorhetvolumezonderhetmeerekenenvanhetluchtvolumeineenhoutstapel.− stapeldichtheid:ditisdemassavanhoutgedeelddoorhetvolumemethetmeerekenenvanhetluchtvolumeineenhoutstapel.
Beidebegrippenzijnnodigvoordeanalyse.Devastedichtheidendestapeldichtheidzijninelkaaromterekenenmetbehulpvandevolumefractiehoutvaneenhoutstapel.Devolumefractiehoutisdefractievanhetvolumevaneenhoutstapeldatuithoutbestaatennietuitlucht.
Stapeldichtheid = vaste dichtheid × volumefractie hout.
Allereerstwordtingegaanopdebepalingvandevastedichtheid,daarnaopdevolumefractiehoutendestapeldichtheid.
Vaste dichtheidDevastedichtheidhangtafvandesoorthoutenhetvochtgehalte.Vanallehoutvoorradenbijwoningenhebbenisdesamenstellingvisueelbepaald(tabel3.3.1).Hetblijktdateenzesdevanhethoutindehoutstapelsafvalhoutis.Vaakgaathetomsloophout.Echter,uitdegemaaktefoto’svandehoutstapelsvolgtdaterookenkelerespondentenwarenmetflinkevoorradenschoonresthout,afkomstigvanpalletsvooreenmaliggebruik.ECNvondbeginjarennegentigookaldatnaarschattingeenzesdevanhetdoorhuishoudensverstooktehoutbestonduitafvalhout(Okkenetal.,1992).Hetrondehoutbestaatvooreenkleindeeluitnaaldhoutenvooreengrootdeeluitloofhout.Eikenkomthetmeestevoor.Eenflinkdeelisgekenmerktalsoverig.Vermoedelijkbevatdezepostookeendeelnietherkenbaarhout.
Hetvochtgehaltewasnietgoeddirecttemeten,omdathetonderzoekplaatsvondronddezomer.Inplaatsdaarvanisindegedragsenquêtegevraagdnaardematevandrogenvanhet
3.3.1 Soorthoutinvoorraad
Percentage, gewogen met stookdagen
Afvalhouttotaal 16
geverfd 0
nietgeverfd 16
Rondhouttotaal 84
naald 9
elzen 3
fruit 6
eiken 31
beuken 10
overig 25
Totaal 100
Bron:CBSuitWoON2012.
CBS Centraal Bureau voor de Statistiek | Houtverbruik huishoudens WoON-onderzoek 2012 9
ontvangenhout.Respondentendieaangavendathetontvangenhoutsomsofmeestalnietdroogwas,isgevraagdomaantegevenhoelangzehethoutnaontvangenhebbenlatenliggen.
Uitderesultatenvolgtdatongeveerdehelftvanhetontvangenhoutnaardemeningvanderespondentenalgoeddroogis.Deoverigerespondentenlatenhetnognadrogennaontvangst,maardedroogtijdisveelalkorterdantweejaar.VolgensCA-RES(2012)ishetvochtgehaltevanversbrandhout55procent,vanbrandhoutdat1jaarbewaardis30procent,vanbrandhoutdatmeerdan2jaarbewaardis20procentenvanafvalhout10procent.HetlijkteropdathetbrandhoutinNederlandoverhetalgemeenredelijkgoedgedroogdwordt,maardatnietaltijdde2jaarwordtgehaald.Voorrondhoutwordtdaaromuitgegaanvaneenvochtgehaltevan25procent.VoorafvalhoutwordtdewaardeuitCA-RES(2012)overgenomen.CA-RES(2012)geeftstandaardwaardenvoordevastedichtheidvanhoutbijstandaardvochtgehalten.DezestandaardwaardenzijnomgerekendnaardedichtheidmetNederlandsevochtgehalten.Hetresultaatstaatintabel3.3.3.Uitsamenstellingvanhethoutisvervolgenshetgemiddeldevochtgehalteendichtheidafgeleid.Deresulterendegemiddeldevastedichtheidisongeveer700kgperkuub.
CalorischewaardeCA-RES(2012)geeftookaanhoedecalorischewaardeberekendkanwordenuitgaandevandesoorthoutenhetvochtgehalte.Inovereenstemmingmetinternationaleconventieswordt
3.3.2 Matevandrogenvanhout,gewogenmetstookdagen
Goed droog bij ontvangst Soms droog bij ontvangst Niet droog bij ontvangst
%
Droogtijd na ontvangst
Minderdanhalfjaar 2 0
Halfjaartotjaar 6 6
Eentot2jaar 11 13
Meerdan2jaar 2 10
Totaal 50 22 29
Bron:CBSuitWoON2012.
3.3.3 Vochtgehalte,vastedichtheidencalorischewaarde
Aandeel Vochtgehalte Dichtheid, vastCalorische waarde (op onderwaarde)
% kg/m3 MJ/kg
Rondhout,loof 71 25 779 12,9
Rondhout,naaldhout 13 25 533 13,6
Afvalhout 16 10 600 16,7
Totaal 100 22,6 718 13,6
Bron:CBSuitWoON2012enCA-RES(2012).
CBS Centraal Bureau voor de Statistiek | Houtverbruik huishoudens WoON-onderzoek 2012 10
daarbijuitgegaanvandecalorischewaardeoponderwaarde.Datbetekentdatdewarmtediegebruiktwordtvoorhetverdampenvanhetwaterinhethoutnietmeetelt.Hetvaltopdatderesulterendegemiddeldecalorischewaarde(13,6MJ/kg)eenstuklagerisdande15,5MJ/kgdietotnutoewordtgebruiktindestatistiekhernieuwbareenergie.Deherkomstvandeze15,5MJ/kgisechteronduidelijk.De13,6MJ/kguitWoON2012lijktbeteronderbouwd.
Volumefractie houtZoalsgezegdkandestapeldichtheidwordenafgeleiduitdevastedichtheidendevolumefractiehout.UitdeCA-RES(2012)kandevolumefractiehoutvoorverschillendetypenhoutstapelswordenafgeleid.Nietgezaagdhout(1-meterstukken)bestaatdaarbijvoor70procentuithout.Losgestapeld(loosely poured)gezaagdhoutvoor50procentencompactgestapeldhout(30-cm-stukken)voor85procent.IndegedragsenquêtevanhetWoON-onderzoekisbijdevraagnaarhethoutverbruikperjaargevraagdnaardestapelwijzevandeopgegevenkuubs.Daarbijkondenrespondentenaangevenwelkestapelwijzehoordebijdeopgegevenkuubs.Driestapelwijzenwarendaarbijmogelijk(‘nietgezaagd’,‘losgestapeld’en‘compactgestapeld’).InhetWoON-onderzoek2012zijnookfoto’sgemaaktvandehoutstapels.Daaruitkomtnaarvorendatveelstapelswelredelijknetjeszijn,maarnietsuperstrak.Bijstrakgestapeldisdaaromuitgegaanvan75volumeprocenthoutinplaatsvan85procent.Degedragsenquêtekomtopdezewijzeberekenduitop68procent.VanelkegefotografeerdehoutstapelheefthetCBSvisueel,vanafdefoto,devolumefractiehoutgeschat(inplaatsvandeopgavevandestapelwijzedoorderespondent).Hetgemiddeldevandezevisueleschatting,gewogenmetdeomvangvandehoutstapel,leverteenvolumefractiehoutopvan70procent.Datkomtdusgoedovereenmetde68procentuitdegedragsenquête.
StapeldichtheidDedichtheidvaneenhoutstapelisdevolumefractiehoutineenhoutstapel(70procent)maaldedichtheidvanvasthout(718kg/m3).Resultaatvandezevermenigvuldigingis500kgperm3.Datisbeduidendmeerdan300kgperm3waarinhetvorigeWoON-onderzoekvanuitwerdgegaan.Deze300kgperm3isgebaseerdopeenexpertschattingvanTNOuitdejarentachtig,waarbijervanuitwerdgegaandathuishoudensbijeenkuubhoutrefererenaaneenlosgestortekuubhout.Bijverkoopvanhoutislosgestorteenveelgebruiktemaat.InWoON2012iservoorheteerstexplicietgevaagdnaardestapelwijzediehuishoudensinhunhoofdhebbenbijeenvolumehoutenhetblijktdathuishoudensdaarbijmeestalnietuitgaanvanlosgestorthoutmaarvangestapeldhout(ziehierboven).
3.4 Houtverbruik: volume en massa
Hethoutverbruikisopdriemanierenbepaald:− viaeenvraagnaarhetvolumeindegedragsenquête,− viahetwegenvaneenhetgemiddeldehoutverbruikperstookdagincombinatiemeteenvraagnaarhetaantalstookdagen,− viahetopmetenvandehoutvoorraadincombinatiemeteenvraagnaardegebruiksduurvandevoorraad.
Voordevergelijkingvandedriemethodenishethoutverbruikuitgedruktinverbruikperstookdag.Doortevermenigvuldigenmetdestookdagenpertypeinstallatiekandeze
CBS Centraal Bureau voor de Statistiek | Houtverbruik huishoudens WoON-onderzoek 2012 11
vergelijkingookuitgevoerdintermenvanhoutverbruikperjaar.Voordeanalysevandeverschillentussendemethodenmaaktdatnietuit.
Houtverbruik via gedragsenquêteIndegedragsenquêteisaande375respondentenmetmeerdan20stookdagenookgevraagdofzewistenhoeveelm3perjaarzeverstokenen,zoja,hoeveeldatdanis.229respondentenkwamenmeteenplausibeleschatting(meerdan1kgperstookdagenminderdan50kgperstookdag).Dezem3zijnomgerekendnaarkgmetbehulpvandevraagoverstapelwijze(zieparagraaf3.3).Viadelendoorhetaantalstookdagen(tabel3.2.3)ishetgemiddeldhoutverbruikperstookdagberekendworden.Ditkomtuitopongeveer11kg.
Wegen van het gemiddelde houtverbruik per stookdagAandebewonerisdetijdensdewoninginspectiegevraagdomeenstapeltemakenmetdehoeveelheidhoutdiehijofzijgemiddeldgenomenopeendagverstookt.Dezestapelisvervolgensgewogenmeeteenveerunster.Bij412woningenleverdeeendergelijkemetingeenplausibelresultaatop(meerdan1enminderdan50kgperdag).UitdezemetingeniseengemiddeldverbruikperstookdaguitgerekendwaarbijgewogenismetdeophoogfactorenvanhetWoON-onderzoekenmethetaantalstookdagen.Hetgemiddeldhoutverbruikperstookdagvolgensdezemethodekomtuitopeenkleine13kg.
MetenvandehoutvoorraadincombinatiemetschattinggebruiksduurvoorraadVeelhuishoudensdiehoutstokenhebbeneenhoutvoorraad.Vandezevoorraadishetvolumegemetentijdensdewoninginspectie.Tevensisaandebewonergevraagdhoelanghijdoetmetdevoorraad.Van383huishoudenskonopdezewijzehetjaarlijksehoutverbruikinkuubperjaaruitgerekendworden.Vandemeestehoutstapelszijnfoto’sgenomenenaldezefoto’szijndoorhetCBSbekeken.Inverrewegdemeestegevallengavendefoto’sgeenaanleidingomtetwijfelenaandeopgegevenvolumesvandehoutstapels.
Vervolgensisperhuishoudenmeteenhoutvoorraadhetverbruikinkuubperjaaromgerekendnaarkgperdagmetdegemiddeldevolumefractiehoutuitparagraaf3.3enstookdagen(tabel3.2.3).Van45huishoudenswerdhetresulterendehoutverbruikperdagalsnietplausibelbeoordeeldennietverdermeegenomen,omdathetverbruikbovende50ofonderde1kgperstookdaguitkwam.Degemiddeldehoeveelhedeninkgperdagzijn
3.4.1 Houtverbruikdoorhuishoudensmetgebruiktehoutgestookteinstallatie
Aantal huishoudens met gebruikte installatie
Aantal stookdagen per jaar van gebruikte installaties Houtverbruik per stookdag
Houtverbruik per jaar per huishouden met gebruikte installatie
Totaal houtverbruik per jaar
WoON2006/2007
WoON2012gedrag
WoON2012gedrag
WoON2012gedrag
WoON2012inspectie,wegen
WoON2012inspectie,
viavoorraadWoON
2006/2007WoON2012
gedragWoON
2006/2007WoON2012
gedrag
1 000 stuks kg mln kg
OpenHaard 433 369 57 9,3 9,3 8,1 515 529 223 195
Inzethaard 183 165 117 12,4 12,9 9,8 747 1455 137 240
Vrijstaand 335 442 156 11,7 13,6 12,2 1244 1820 417 804
Totaal 951 976 11,3 12,6 11,0 777 1240
Bron:CBSuitWoON2012.
CBS Centraal Bureau voor de Statistiek | Houtverbruik huishoudens WoON-onderzoek 2012 12
vervolgensbepaaldviawegingmetstookdagen.Hetgemiddeldhoutverbruikvolgensdezemethodekomtuitop11kgperdag.
Resultaat: houtverbruik in kg per dag en per jaarDedriewijzenvanhetbepalenvanhethoutverbruikperdagkennenbehoorlijkeonzekerheden.Dedriemethodenhebbeneenaantalzakengemeenschappelijk,maarinenkeleopzichtenzijnzeuniek.Daardoorkunnenzetochgebruiktwordenomelkaargedeeltelijktetoetsen.Deverschilleninhoutverbruikperstookdagzijnbeperktgezienalleonzekerhedendieerzijn.Inhoofdstuk5wordtuitgebreidingegaanopdebetrouwbaarheidvandeuitkomsten.HettotalehoutverbruikuitWoON2012berekenduitdegedragsenquêteis1240mlnkgenisdaarmeeeenstukhogerdan800mlnkguithetvorigeWoON-onderzoek.Debelangrijksteverklaringvanhetverschilzitindedichtheidvandehoutstapels.Inhetvorigeonderzoekwerduitgegaanvan300kg/m3.InWoON2012isuitgegaanvan500kg/m3.Alsbijhetvorigeonderzoekookwasuitgegaanvan500kg/m3,danzouhettotalehoutverbruikongeveerhetzelfdegeweestzijnalsin2012.Daarnaastishetaantalvrijstaandekachels,dieveelgebruiktworden,toegenomenenishetaantalopenhaarden,dieweiniggebruiktworden,afgenomen.Daardoorishetwaarschijnlijkdathetdaadwerkelijkehoutverbruikin2012ookhogerwasdanin2006/2007.
3.5 Houtverbruik in joule
HettotalehoutverbruikuitWoON2012komtuitop1240miljoenkg.Meteenstookwaardevan13,6MJ/kg(tabel3.3.3)komtdatneerop17PJ,ruim4PJmeerdandehuidigewaardeuitdestatistiekhernieuwbareenergie.
4. Aanbod van hout
Hethoutverbruikdoorhuishoudenskanookinkaartwordengebrachtdoorschattingentemakenvanhetaanbodvanhout.Schattingenviadezemethodeleidenmeestaltoteenveellagerhoutverbruikdanschattingenviaeensteekproefonderhuishoudens(Segers,2010).OmdezeverschillennaderteonderzoekenisinhetWoON-onderzoek2012ookgekekennaardesamenstellingenherkomstvanhethout.
4.1 Herkomst hout uit energiemodule WoON-onderzoek
Huishoudensisgevraagdnaardeherkomstvanhethout.Ervanuitgaandedathuishoudensdeherkomstnietpreciesweten,isdezevraagkwalitatiefgesteld.Bijhetberekenenvantotalenisgewogenmethetaantalstookdagen.Huishoudensdieveelstokentellenzozwaardermee.Deresultaten(tabel4.1.1)latenziendatbosentuinendebelangrijkstehoutbronnenzijn.Bij‘altijd’en‘meestal’vertegenwoordigenzeallebeiongeveereenderdevanderespondentenals‘uitdewinkel’buitenbeschouwingwordtgelaten,omdatdewinkelnietdeuiteindelijkeherkomstvanhethoutweergeeft.Vooraldegrotebijdragevantuinenisopmerkelijk.Debijdragewordtbevestigddoordefoto’svanhoutstapelswaarinregelmatigpolsdikrondhout
CBS Centraal Bureau voor de Statistiek | Houtverbruik huishoudens WoON-onderzoek 2012 13
tevindenis.Hetverzamelenentransporterenvanrelatiefdunhoutisbewerkelijkenhetiswaarschijnlijkdathetdunnehoutvandichtbijkomt.Ooklandbouwbedrijvenenopenbaargroenlevereneensubstantiëlebijdrage.Devraagstellingzouoverigenswelpreciezerkunnen,omdathoutuitdewinkelookuithetboskankomen.Daarnaastkanhetookzijndateenhuishoudensbij‘bos’aanietsandersdenktdandedefinitievanbosindeofficiëlebosstatistieken.Hetblijftdaarmeelastigomviaeenvraagaanhuishoudensdeherkomstvanhethoutpreciestebepalen.Kopen,krijgenenzelfverzamelenzijnrelevanteverkrijgingswijzenvanhout(tabel4.1.2)waarbijkopennogwatbelangrijkerisdankrijgen,watweerwatbelangrijkerisdanzelfverzamelen.
4.2 Aanbod van hout uit andere onderzoeken
Proboskomtineenrecentestudie(Oldenburger2012)uitopeenhaardhoutverbruikuitNederlandsebossenvan114mlnkgdrogestof.Meteenvochtgehaltevan25procentkomtdatneeropongeveer150mlnkgophetmomentvanstoken,zoalsintabel3.4.1.UitWoON2012(tabel4.1.1)zouvolgendatruwwegeenderdevanhethaardhoutuitNederlandsebossenkomt.Datkomtneeropzo’n400mlnkg.BijnadriekeerzoveelalsProbosdus.HetresultaatvanProbosisgebaseerdopeenstudievanhetLEI(LuijtenVoskuilen,2012)naardebedrijfseconomischeopbrengstenvandebosbouweneenhoutoogstpotentieelstudievanKuiperenLint(2008).DestudievanhetLEIbaseertzichopformeelverkochthout.Het
4.1.1 Herkomsthout.‘Waarkomthethoutdatugebruiktvandaan?’
Altijd Meestal Soms Zelden Nooit Weet niet Totaal
% respondenten, gewogen met stookdagen
Uithetbos 12 15 14 4 50 5 100
Uiteigentuinofuitdetuinvananderen 11 16 22 7 42 3 100
Vanlandbouwbedrijven 4 5 10 4 72 4 100
Uitopenbaargroen 4 4 9 3 75 5 100
Hetissloophoutvanoudepallets,meubels,etc. 4 8 15 9 61 4 100
Uitdewinkel 7 5 5 4 76 4 100
Bron:CBSuitWoON2012.
4.1.2 Kopen,krijgenofzelfverzamelen.‘Hoeverkrijgtuhethoutmeestal?’
Percentage respondenten gewogen met stookdagen
Kopen,krijgenenzelfverzamelen 5
Kopenenkrijgen 10
Kopenenzelfverzamelen 2
Alleenkopen 33
Krijgenenzelfverzamelen 10
Alleenkrijgen 22
Alleenzelfverzamelen 17
Totaal 100
Bron:CBSuitWoON2012.
CBS Centraal Bureau voor de Statistiek | Houtverbruik huishoudens WoON-onderzoek 2012 14
isnietondenkbaardaterookhoutinformeelverkochtofweggevenwordt,omdathetpuureconomischgeziennietaltijdveeloplevert(SilvisenVolskuilen,2013).KuiperenLint(2008)baserenzichvoordeoogstvanhaardhoutvooralopgegevensvanStaatsbosbeheerdatjaarlijks100duizendm3haardhoutverkoopt.Ditgegevenisvervolgensgeëxtrapoleerdnaar250.000m3voorheelNederlandopbasisvanhetgegevendatStaatsbosbeheereenderdevanhetNederlandsebosareaalinbezitheeftenrelatiefveelhaardhoutzouleveren.KuiperenLint(2008)gaanuitvan500kgdrogestofperkuubhout.Meteenvochtgehaltevan25procent(ophetmomentvanstoken)komtdatneeropongeveer160mlnkg.Als2/3vanhethaardhoutafkomstigisvanbuitendebossen,zouvolgenshetWoON-onderzoekzo’n800mlnkguitvanbuitenhetbosafkomstigzijn.Hetgaatdanvooralomhoutuiteigentuinen,maarookomopenbaargroen,houtvanlandbouwbedrijvenenafvalhout.IndestudievanProboswordtookgekekennaardeleveringvanhaardhoutvanbuitendebossen.DaarbijmaaktProbosonderscheidtussenhaardhoutuitlandschap,haardhoutuitdebebouwdeomgevingenafval-enresthout.VoorhethoutuithetlandschapneemtProbosdeschattingvanKuiperenLintovervan150duizendm3,watovereenkomtmetongeveer100mlnkgophetmomentvanstoken.UitdebebouwdeomgevingkomtvolgenseenschattingvanProbos125mlnkgophetmomentvanstoken.Daarkomtdannogeenongeveer100mlnkgafval-enresthoutbij.Detotalehoeveelheidhoutvoorhuishoudenskomtdaarmeevolgensdeanalysevandeaanbodzijdeuitopeenkleine500mlnkg(metgewichtophetstookmoment).Datisbeduidendminderdan1200mlnkguitWoON2012.
TotophedenisdeaannamebijdevergelijkingentussenstatistiekenoverhetaanbodendevraagnaarbrandhoutvooropenhaardendatallehaardhoutuitNederlandkomt.Erwordtechterookhaardhoutgeïmporteerdengeëxporteerd.ProbosheeftuitdeCBSstatistiekenoverinternationalehandelafgeleidomhoeveelhetgaat.In2011ginghetomeenimportvan10duizendm3eneenexportvan25duizendm3.Dezehoeveelhedenzijnzeergeringtenopzichtevanhettotaleverbruikenspelendusgeenrolinhetverklarenvanhetverschiltussenaanbodenverbruik.
5. Discussie
5.1 BetrouwbaarheiduitkomstenhoutverbruikWoON-onderzoek2012
Hieronderwordtgetrachtomdeonzekerheidinhethoutverbruiktekwantificeren.Bijhetanalyserenvandebetrouwbaarheidvansteekproefonderzoekkunnendriesoortenfoutenonderscheidenworden(bijlageA):− toevalligesteekproeffout− foutdoorselectiviteitvanrespons− foutdooronjuisteantwoorden
Toevallige steekproeffoutHethoutverbruikzitvooralbijhuishoudensdieveelstoken.Omdetoevalligefoutinhethoutverbruikteschatten,isaangenomendathuishoudensdieminder20dagenstokeneenverwaarloosbarebijdragehebbenaandeschattingvandefoutendathuishoudensdiemeer
CBS Centraal Bureau voor de Statistiek | Houtverbruik huishoudens WoON-onderzoek 2012 15
dan20dagenstokenallemaalevenveelstoken.8procentvandehuishoudensheeftmeerdan20stookdagen(tabel3.2.1).Datresulteertineen95-procentbetrouwbaarheidsintervalvan10procent(bijlageA).Inwerkelijkheidzaldezefoutnogwatgroterzijnomdathethoutverbruikbinnendegroephuishoudensmetmeerdan20stookdagenscheefverdeeldis.Voorhetvervolgisdaaromuitgegaanvaneenbetrouwbaarheidsmargevan15procent.Hetismogelijkomdetoevalligesteekproeffoutpreciezeruitterekenen.Voorhettotalebeeldvandebetrouwbaarheidzoudatweinigtoevoegenomdaterookanderefoutenzijndieminstensevengrootzijnennietexacttebepalenzijn.
Effect van selectiviteit van de responsHetonderzoekiseengetraptesteekproefwaarbijopdrieplaatsenselectieveresponszoukunnenoptreden:deelnameaandebasismodule,getoondebereidheidengeschiktheidomdeeltenemenaandeenergiemodule,endaadwerkelijkedeelnameaandeenergiemodule.Viaeenzorgvuldigetrekkingvandesteekproefenhetgebruikvanhulpinformatieisdaarzoveelmogelijkvoorgecorrigeerd,maarhetisnietuittesluitendathuishoudensmetveelhoutverbruikmeerdangemiddeldeinteressehebbenommeetedoenaanhetonderzoek.Hetislastigomheteffectvandeselectiviteitvanderesponstekwantificeren.Tweeonderzoekenzijnuitgevoerdomertochietsovertekunnenzeggen.TeneersteishetgasverbruikuitdebasismodulevanhetWoON-onderzoek(meteenresponsvan60procenten40duizendrespondenten)vergelekenmethetgasverbruikuitdeenergiemodule(bijlageC).Hetblijktdatvoordemeestewoningtypenhetgasverbruikminderdan1procentverschilt.Bijvrijstaandewoningenishetgasverbruikindebasismodule4procenthoger.Ditzouverklaardkunnenwordendoordatenergiebewustehuishoudenseerdermeedoen.Heelgrootisditeffectechternietennaderonderzoekisnodigomtebepalenofhetstatistischsignificantis.Tentweedeisdeaanwezigheidvaninstallatiesvoordebenuttingvanzonne-energievergelekenmetandereinformatiebronnen(BijlageB).DeconclusievandezevergelijkingisdatdetoevalligesteekproeffoutinhetWoON-onderzoekvoordezeweinigvoorkomendeinstallatiesrelatiefgrootisendatookandereinformatiebronnennietheelnauwkeurigzijn.DaardoorisnietmogelijkomopbasisvandezevergelijkingietstezeggenoverhetaldannietoptredenvanselectiviteitvanderesponsinhetWoON-onderzoek.Deconclusieisdatergeenconcretehandvatenzijnomdemogelijkebiasdoorselectieveresponstekwantificeren.Eenzeerintuïtieveschattingvandeauteurvanditartikelisdatdezebias25procentzoukunnenuitmaken.
EffectvanonjuisteantwoordenInheteerdereWoON-onderzoekuit2006/2007wasertwijfeloverdejuistheidvandeopgegevenvolumesenstookduurdoorhuishoudens(Segers,2010).Hetblijftvoorhuishoudensuiteraardlastigomhethoutverbruiktekwantificeren.Echter,inhetWoON-onderzoek2012isnaarhethoutverbruikopdrieverschillendemanierengevraagdenalledriedemanierengevenopgeaggregeerdniveauongeveerdezelfdeuitkomsten.Deverschillenliggenindeordevangroottevan15procent(tabel3.4.1).Ditisbeduidendminderdanhetrelatieveverschilmetstatistiekenoverhetaanbodvanhout.
Totale onzekerheidErvanuitgaandedatdezeonzekerhedengeencorrelatiehebbenmetelkaarennormaalverdeeldzijn,kandetotaleonzekerheidgeschatwordendoordeworteltenemenvandesomvandekwadraten.Datresulteertineentotaleonzekerheidvan35procent.Dezemargeisnietheelhard,omdatdezevooreendeelgebaseerdisopintuïtieveaannames.DezemargegeeftaandathetCBSschatdatbijvervolgonderzoekenhethoutverbruiknietmeerdan35procentzalwordenaangepast.
CBS Centraal Bureau voor de Statistiek | Houtverbruik huishoudens WoON-onderzoek 2012 16
5.2 Confrontatie vraag en aanbod van hout
Destatistiekenoverhetaanbodvanbrandhoutvoorhuishoudens(4.2)resulterenineenmeerdantweekeerzolagehoeveelheiddandeenergiemodulevanhetWoON-onderzoek.Ditwasinonderzoekenineerderejarenookalzo(Segers,2010).Zoweldestatistiekenoverhetaanbodalsoverdevraagnaarhoutbevattendenodigeonzekerheden.InhetlaatsteWoON-onderzoeklijktdeonzekerheidindejuistheidvandeantwoordenvanhuishoudensafgenomendoordatopmeerderemanierennaarhethoutverbruikisgevraagd.Deselectiviteitvanderesponsblijftechtereenpuntvanzorg.Statistiekenoverhetaanbodvanhoutzijnvooreengrootdeelgebaseerdopexpertschattingen.DeempirischebasisvanhetWoON-onderzoeklijktsterker.HetCBSblijftdaaromvooralsnogvasthoudenaandecijfersoverhethoutverbruikzoalsafgeleiduiteensteekproefonderhuishoudens.
5.3 Besparing op aardgasverbruik
Veelhoutwordtgestooktinvrijstaandekachelsdiebehoorlijkwatwarmteleveren,wateenbesparingopzoukunnenleverenvanhetaardgasverbruik.Eengebruiktevrijstaandekachelgebruiktjaarlijksgemiddeld1800kghout,watmeteenstookwaardevan13,6M/kg(tabel7)eneenrendementvan70procent(CBS,2012)overeenkomtmeteenwarmteproductievan17GJ.Hetgemiddeldaardgasverbruikvaneenvrijstaandewoning,waardemeestekachelsmetveelhoutstookstaan,is2500m3(bijlageD).Meteenrendementvan95procent(AgentschapNL,2010)komtdatovereenmeteenwarmteproductievan75GJ.Datbetekentdathuishoudensmetveelhoutstookineenvrijstaandekacheliniedergevalintheorieenkeletientallenprocentenminderaardgasverbruiken.Ofdatechtzois,hangtafvanhetstookgedrag.
6. Conclusies en vervolg
HethoutverbruikzoalsafgeleiduitdeenergiemoduleWoON-onderzoek2012komtuitop1,2miljoentonen17PJ.Datisduidelijkmeerdande0,8miljoenkgen13PJuitdebestaandecijfersindeStatistiekhernieuwbareenergie,welkevooralgebaseerdzijnopdeenergiemodulevanWoON-onderzoek2006/2007.Redenvoordetoenameisvooraleenverbeterdinzichtindedichtheidvandeopgegevenvolumeshout.
Cijfersoverhethoutverbruikdoorhuishoudensblijvenonzeker.HetCBSschatdeonzekerheidop35procent.Omdeonzekerheidteverminderenisonderzoeknodignaardemogelijkeselectiviteitvanderesponsennaarverschillenmetstatistiekenoverhetaanbodvanhout.Houtwordtvooralgestooktvoorsfeer.Echter,veelgebruiktevrijstaandekachelsproducerenookeenaanzienlijkehoeveelheidwarmte.Ditzoukunnenleidentoteenlageraardgasverbruik.HetgasverbruikhangtooksamenmetveleanderekenmerkenvandewoningwaarvanervelegemetenzijninhetWoON-onderzoek.Hetzouinteressantzijnomteonderzoekenofhoutverbruikleidttoteenstatistischsignificantlagergasverbruik.
DitnieuweinzichtuithetWoON-onderzoekzalnietmeteenverwerktwordenindeStatistiekhernieuwbareenergie.Redenisdathetmeenemendaarvanaanleidingzalzijntoteenrevisie
CBS Centraal Bureau voor de Statistiek | Houtverbruik huishoudens WoON-onderzoek 2012 17
vandeheletijdreeks.Eenrevisiebetekenthetaanpassenvancijfersdiereedsalsdefinitiefzijnaangemerktdoorverbeterdeinzichtenen/ofmethodes.CBSbundeltnieuweinzichtenvoorrevisies,omdecijfersvoorjarendiereeksdefinitiefzijnzoveelmogelijkstabieltelatenzijn.Deeerstekomenderevisieisgeplandin2014nadeupdatevanhetProtocolMonitoringHernieuwbareEnergie.VoorhethoutverbruikvanhuishoudenszalhetCBSblijvensamenwerkenmetdeEmissieregistratiewaarinTNOverantwoordelijkisvoordeberekeningvanhethoutverbruikvanhuishoudens.DatbetekentdatTNOdenieuwecijferszalverwerkeninhetbestaandemodelvoorhethoutverbruikendathetCBSdeuitkomstenvanhetmodelweerzalovernemenindeenergiestatistiek.
7. Dankwoord
Ditrapportistotstandgekomenmethulpvandiverseorganisaties.HetCBSdankthenvoordehulp:− hetMinisterievanBinnenlandseZakenvoorhetbiedenvanruimteindeenergiemodulevanhetWoON-onderzoekvoorhetopnemenvanextravragenoverhethoutverbruik.− Probos,ProcedéBiomass,TNO,hetMinisterievanBinnenlandseZakenenInspectrumvoorhetmeedenkenoverdevraagstelling.− AgentschapNLendeEmmissieregistratievooreenfinanciëlebijdrage− InspectrumBVvoorhetuitvoerenvanhetveldwerk− StichtingHoutResearchWageningenvoorhetgevenvaneencursushoutherkenning.− Probos,AgentschapNLenTNOvoorhetgevenvanfeedbackopeenconceptvanditrapport.
8. Referenties
AgentschapNL(2010),Protocol Monitoring Hernieuwbare Energie, update 2010.2DENB1013.AgentschapNL,Utrecht.
CA-RES(2012)Quality standard for statistics on wood fuel consumption of households.ConcertedActionontheImplementationoftheRenewableEnergySourcesDirective.
CBS(2013)Hernieuwbare Energie in Nederland 2012,CBSaugustus2013.
Cochran,W.G.(1977)Sampling Techniques,3rdEdition,Wiley,NewYork.
Gopal,K.Marchal,B.enPikoleit,K.(2013)DataprocessingWoONEnergie2012Onderzoeksdocumentatie.ABFResearch
Jansen,B.I.,enDröge,R.(2011),Emissiemodelhoutkachels,TNO-060-UT-2011-00314.
CBS Centraal Bureau voor de Statistiek | Houtverbruik huishoudens WoON-onderzoek 2012 18
Janssen,B,;Vosmer,N,vanBerkel,K.(2012)WoON 2012 - Woningmarktmodule Onderzoeksverantwoording Dataverzameling.CBS.
KuiperenLint(2008)Binnenlands Biomassapotentieel, biomassa uit natuur, bos en landschap, stedelijk groen en houtketen.Ecofys.
Oldenburger,J.;deGroot,C.enWinterink,A.(2012)Nederlandse houtstromen in beeld.Probos.
Luijt,J.enVoskuilen,M.J.(2012)Bedrijfsuitkomsten in de Nederlandse particuliere bosbouw over 2010.LEI
Okken,P.A.,vandenAkker,H.J.A.,Bais,J.M.,vanDoorn,J.,Kant,A.D.(1992).Houtkachels in Nederland. Bijdrage aan energievoorziening en milieubelasting.ECN-C-92-021.
Segers,R.,2010.Houtgebruik bij huishoudens.CentraalbureauvoordeStatistiek,DenHaag/Heerlen,22p.
Silvis,H.J.enVoskuilen,M.J.(2013)Bedrijfsuitkomsten in de Nederlandse particuliere bosbouw over 2011.LEI
CBS Centraal Bureau voor de Statistiek | Houtverbruik huishoudens WoON-onderzoek 2012 19
9. Bijlagen
I: Onnauwkeurigheden
HetWoON-onderzoekiseensteekproef.Datgeeftonzekerheden.Enerzijdsiserdetoevalligesteekproeffout,diekleinerwordtnaarmatehetaantalwaarnemingengroterwordt.Anderzijdszijnerfoutendoordeselectiviteitvanderespons.Dezewordtoverhetalgemeenkleinernaarmatehetresponspercentagehogeris.
Totslotkunnendevragenookonjuistbeantwoordworden.Bijeengrootaantalwaarnemingenzaleengedeeltevandeonjuisteantwoordenelkaaropheffen.Echter,erzullenookonjuisteantwoordenzijndiegemiddeldgenomenniettegenelkaarwegvallen.
Toevallige steekproeffoutDetoevalligesteekproeffoutkanmetwiskundigetechniekengeschatworden.Voorvariabelendieinklassenwordenuitgedrukt(ja/neeinhetsimpelstegeval)kan,alsdepopulatieveelgroterisdandesteekproef,metdevolgendeformuledestandaardfoutwordengeschat(Cochran,1977):
√______
f*(1–f)/n
Hierinisfdewaargenomenfractieenndesteekproefgrootte.Het95-procentbetrouwbaarheidsintervalisongeveergelijkaantweemaaldestandaardfout.InhetWoON-onderzoekwordtgewerktmetweegfactoren.Hetmeenemenvandezefactorenkandeformulewatnauwkeurigermaken,maarzalhetbeeldnietdramatischveranderen.Vooreenaantalfractiesisbovenstaandeformuleuitgewerktinonderstaandetabel:
Detabellaatziendatvoorvariabelendieweinigvoorkomenderelatievefoutgrootis.
Effect van selectiviteit van responsVoornon-responsiszogoedmogelijkgecorrigeerddooroptehogenmeteengrootaantalhulpvariabelenzoalstypewoning,bouwjaarvandewoning,inkomenenaantalpersonen
I.1 95%SteekproefbetrouwbaarheidWoON2012voorcategorischevariabelen
Totaal aantal
woningenWaargenomen aantal
woningenWaargenomen
fractie f95% betrouwbaar-
heids-interval f Opgehoogd aantal
95% betrouwbaar-heidsinterval
opgehoogd aantal
95% betrouwbaar-heidsinterval
opgehoogd %
7140758 4792 0,01 0,003 71408 20527 29
7140758 4792 0,02 0,004 142815 28883 20
7140758 4792 0,03 0,005 214223 35193 16
7140758 4792 0,05 0,006 357038 44964 13
7140758 4792 0,1 0,009 714076 61892 9
7140758 4792 0,15 0,010 1071114 73667 7
7140758 4792 0,2 0,012 1428152 82523 6
7140758 4792 0,3 0,013 2142227 94542 4
7140758 4792 0,4 0,014 2856303 101070 4
7140758 4792 0,5 0,014 3570379 103154 3
Bron:CBS.
CBS Centraal Bureau voor de Statistiek | Houtverbruik huishoudens WoON-onderzoek 2012 20
perhuishouden(Gopaletal,2013).Daarmeeisheteffectvanselectieve(non)-responsopdeuitkomstentebeperken,maarnietuittesluiten.HetisnietondenkbaardathuishoudensmetveelhoutverbruikvakerzullenmeedoenaanhetWoON-onderzoekomdatzebelangstellinghebbenvoorenergieverbruikinwoningen.Omditeffectteonderzoekenzijnderesultatenvanzonne-energietechniekenbekekenenvergelekenmetinformatieuitanderebronnen(bijlageA).DemargesinhetWoON-onderzoekendeandereinformatiebronnenblekenzogroot,datheellastigisomhardeuitsprakentedoenoverhetaldannietoptredenvaneenbias.Debiaskanwordenonderzochtdoorhetonderzoekteherhalenineenkaderwaarineenhogereresponshaalbaaris.DatzoukunnenindebasismodulevanhetWoON-onderzoekin2016.
EffectvanonjuisteantwoordenHoutverbruikwordtdoorgaansnietgemeten.Deantwoordenophethoutverbruikzijndusinderegelschattingenvanrespondenten.Omdenauwkeurigheidvandezeschattingentebeoordelen,isnaarhethoutverbruikopdriemanierengevraagd:− doordirecttevragennaarhetjaarlijkseverstooktevolumehout(inkuub)− doortevragennaarhetaantalstookdagenincombinatiemethetwegenvaneenstapelhoutdieovereenkomtmeteendoorderespondentgeschatgemiddeldehoutverbruikperstookdag− doorhetopmetenvanhetvolumevandehelehoutvoorraadincombinatiemetdestookperiodevandehoutvoorraad.
II: Zonne-energieinhetWoON-onderzoekvergelekenmetanderebronnen
Hetisnietondenkbaardathuishoudensdiebewustmetenergieomgaan,vakerhernieuwbareenergiegebruikenenooksnellermeezullendoenaandeEnergiemodulevanhetWoON-onderzoek.DitzoukunnenleidentoteenbiasindeuitkomstenvanhetWoON-onderzoekvoorhout.Omdezehypotheseteonderzoekenzijnookdeuitkomstenvanzonne-energiesystemengeanalyseerdenvergelekenmetanderebronnen.
UithetWoON-onderzoekblijktdatongeveer2procentvandehuishoudensgebruikmaaktvanzonnestroomofzonnewarmte.Datkomtovereenmet140duizendhuishoudens.Opditgetalziteensteekproefmargevanongeveer30duizend(tabel1).Daarnaastisinhetineenaantalgevallennietmogelijkgeblekendeaanwezigheidvaneenzonne-energiesysteem
II.1 Zonne-energieWoON-onderzoek2012
Aantal respondenten
Opgehoogd aantal woningen
Opgehoogd percentage woningen
Metpvpanelen 105 142478 2,0
Zonderpvpanelen 4654 6943293 97,2
PVonbekend 33 54987 0,8
Metzonneboiler 95 138859 1,9
Zonderzonneboiler 4664 6941875 97,2
Zonneboileronbekend 33 60023 0,8
Totaal 4792 7140758 100
Bron:CBSuitWoON2012.
CBS Centraal Bureau voor de Statistiek | Houtverbruik huishoudens WoON-onderzoek 2012 21
vasttestellen.Vermoedelijkishetredelijkomteveronderstellendatindemeestevandezesituatiesergeenzonne-energiesysteemaanwezigwas.UitdeCBSStatistiekhernieuwbareenergievolgtdatereind2011125duizendzonneboilersystemenwaren.Ditisgebaseerdopverkoopdatavandeleverancierseneenschattingvandelevensduur.HetverschiltussendeschattinguitverkoopdataenWoON2012valtbinnendesteekproefmarge.VoorzonnestroomsystemenisuitdeStatistiekhernieuwbareenergiegeeninformatiebeschikbaaroverdeaantallenhuishoudensmeteendergelijksysteem.Hetenigedatwordtwaargenomenzijndevermogens.Eind2011haddenhuishoudensongeveer86MWzonnestroompanelenophetdak.Deze86MWisafgeleidalsrestpostvanhettotalezonnestroomvermogenminushetzonnestroomvermogendatbijbedrijveneninstellingenstaat.Daardoorisdeze86MWnietheelexact.
Viaeenschattingvandesysteemgrootteperhuishoudenzouhetaantalhuishoudensmetzonnestroomgeschatkunnenworden.Inde2003washetgebruikelijkomvierpanelenaanteschaffenwaarmeedan10procentvanheteigenstroomverbruikgeproduceerdkonworden.Datzoudanneerkomenopsystemenvan0,5kW.Inrecentejarenneemtdesysteemgroottewaarschijnlijktoe.Met0,75kWperhuishoudenzoudennietmeerdan115duizendhuishoudenseind2011eenzonnestroomsysteemhebben.TentijdevanhetWoON-onderzoek(mei–sept.2012)zaldatnogmeergeweestzijn.AgentschapNLheefteendatabaseopgezetmetzonnestroomsystemen.Dezedatabasedekteengrootgedeelte,maarnietallezonnestroomsystemen.Volgensdezedatabasewarenereind201137duizendadressenmetintotaal120MWaanzonnepanelen.OokNetbeheerNederlandheefteendatabasemetzonnestroompanelen.Dezebevatteeindfebruari201352duizendaansluitingenmetzonnestroom,maarisnognietcompleet.DeverschilleninhetaantalwoningenmetzonnestroomsystementussenhetWoON-onderzoekenerzijdsendeandereonderzoekenanderzijdsvallenbinnende(grote)onzekerheidsmarges.
Deconclusieisdatdevergelijkingvoorzonne-energietussendeuitkomstenvanhetWoON-onderzoekenandereinformatiebronnennietleidentotdeconclusiedatereensterkebiasismetbetrekkingtothernieuwbareenergie.DeonzekerheidsmargesindeandereonderzoekenenookinWoONzijnechterzogroot,datnietuitgeslotenkanwordendatertocheensubstantiëlebiasis.
III: Verschilaardgasverbruikbasismoduleenenergiemodule
ZowelindebasismodulealsindeenergiemodulevanhetWoONisaanelkewoninghetaardgasverbruikgekoppeld.Ditaardgasverbruikisafkomstiguitbestandenvannetbeheerders.Hetgaatdanomhetzogenaamdestandaardjaarverbruik:ditishetaardgasverbruikgecorrigeerdvoorweersinvloeden.Nietinallegevallenluktehetomdekoppelingtemaken.Indiegevalleniseenaardgasverbruikgeïmputeerd.Bijstadsverwarmingiseenequivalentaardgasverbruikberekend.Indebasismoduleendeenergiemoduleishetzelfdeaardgasverbruikaanwezig.Indienenergiebewustehuishoudensvakermeezoudendoenaandeenergiemodule,danzouhetaardgasverbruikindeenergiemodulelagermoetenzijndanhetaardgasverbruikindebasismodule.Hetblijktdatditverschilmeevalt.Voordemeestewoningtypenishetberekendgasverbruikindebeidemodulesnagenoeggelijk.Alleenvoordevrijstaandewoningenendeoverigeeengezinswoningenisereenwat
CBS Centraal Bureau voor de Statistiek | Houtverbruik huishoudens WoON-onderzoek 2012 22
groterverschil.Bijdeoverigewoningenzalstatistischeruiseenbelangrijkerolspelen,geziendebeperkteaantallen.Bijvrijstaandewoningenisaantalwoningengroter.Erisechterookveelspreidinginhetgasverbruikvaneengezinswoning.Naderonderzoekisnodigomtebepalenofhetverschilsignificantis.
IV: ExtraanalysesWoON-onderzoek
HettotalehoutverbruikinNederlandwordtvooralbepaalddoorwoningenmetveelhoutstook.Daaromisvoordewoningenmetmeerdan20dagenhoutstooknaderbekekeninwelkesituatiesdatveelvoorkomt.
RelatiemettypeverwarmingHettoepassenvanveelhoutstookzouveroorzaaktkunnenwordendoorhetontbrekenvaneenmoderneCV-systeem.Uitonderstaandetabelblijktdatechterniethetgeval.Sterkernog,HR-ketelskomeninwoningenmetveelhoutstookzelfsvakervoordangemiddeld.
III.1 Vergelijkinggemiddeldgasverbruikperwoningtypeuitbasismoduleenenergiemodule WoON-onderzoek 2012
Type woning Standaard jaarverbruik gas met imputaties
Aantal woningen
Energiemodule Basismodule
m3
Eengezinswoning,vrijstaand 2484 2573 879159
Eengezinswoning,2-onder-1-kap 1978 1992 892687
Eengezinswoning,hoekwoning 1816 1811 946255
Eengezinswoning,tussenwoning 1532 1544 1994317
Eengezinswoning,overig 2162 2282 119586
Meergezinswoning 1132 1133 2308752
Bron:CBSuitWoON.
IV.1 Verdelingvantypeverwarmingbij woningenmetindividueleverwarming
Type VerwarmingWoningen met
> 20 dagen houtstook Alle woningen
%
Lokaalolie/gas/hout 2 3
CR/moederhaard 2 2
VRwaakvlam 3 4
VRelectronisch 4 8
HR100 9 7
HR104 1 1
HR107 78 73
Elektrischewarmtepomp 0 1
Overig 2 0
Totaal 100 100
Bron:CBSuitWoON2012.
CBS Centraal Bureau voor de Statistiek | Houtverbruik huishoudens WoON-onderzoek 2012 23
RelatiemettypewoningHettoepassenvanhoutstookgaatmakkelijkeralserruimteisvooropslagvanhout.Datislastigbijappartementenenmakkelijkerbijvrijstaandewoningen.VanallewoningeninNederlandisruim10procentvrijstaand.Bijdefrequentstokendehuishoudensishetaandeelvrijstaandewoningenechterveelgroter:40procent.Ook2-onder-1-kap-woningenkomenrelatiefvaakvoorbijfrequentestokers.
Relatie met stedelijkheid gemeenteErisookeenrelatiemetdestedelijkheidvandegemeente.Instedelijkegemeentenzittenrelatiefweinigfrequentestokerseninnietstedelijkegemeentenzittenrelatiefveelfrequentestokers.Uiteraardiserookafhankelijkheidtussentypewoningenstedelijkheidgemeenten.
V: Vuurkorven
Huishoudensstokennietalleenbinnenshuis,maarookbuitenhethuis.Hetgaatdanvaakomvuurkorven.Houtstookbuitenhethuisteltnietalsenergieverbruik,omdathetnietalsenergetischetoepassingwordtgezien.Hetisechterwelrelevantomteietstewetenoverde
IV.2 Houtstookpertypewoning
Woningen met > 20 dagen houtstook Alle woningen
%
Vrijstaand 39 12
Twee-onder-een-kap 22 13
Hoek 13 13
Tussen 20 28
Overig 4 2
Etagewoning 2 32
Totaal 100 100
Bron:CBSuitWoON2012.
IV.3 Houtstooknaargraadvanstedelijkheid gemeente
Graad van stedelijkheidWoningen met > 20
dagen houtstook Alle woningen
%
1(stedelijk) 7 22
2 22 29
3 20 19
4 34 19
5(niet-stedelijk) 17 10
Totaal 100 100
Bron:CBSuitWoON2012.
CBS Centraal Bureau voor de Statistiek | Houtverbruik huishoudens WoON-onderzoek 2012 24
omvangvanwegederelatiemetdehoutbalansenmetdeemissies.InhetWoON-onderzoek2012isdaaromookgevraagdnaarhetgebruikvanvuurkorven.Bij1,4miljoenwoningenstaateenvuurkorf.Datisongeveer20procentvandewoningen.Demeestevuurkorvenwordenminderdanvijfdagengebruikt.HetgemiddeldevuurkorfgebruikoverallewoningeninNederland(inclusiefdewoningenzondervuurkorf)is0,9dagperjaar.InhetWoON-onderzoekisnietgevraagdnaardehoeveelhedenhoutdieinvuurkorvenwordenverbrand.Steldaterperstookdag5kghoutineenvuurkorfgaat,danishettotalehoutverbruikinvuurkorvenongeveer30miljoenkg.Datvaltruimbinnendeonzekerheidsmargesvanhettotalehoutverbruik,maarzouwelrelevantkunnenzijnvoordeemissiesvantoxischestoffen,omdatdeverbandinginvuurkorvenmindervolledigis.
IV: Kostenvanhout
InhetBudgetonderzoekheefthetCBSindeperiode2005–2010aanjaarlijksbij1500huishoudensalleuitgavengedurendeeenhalvemaandverzameld.Brandhoutwordtdooreenbeperktaantalgezinnennietregelmatiggekocht.Hetaantalwaarnemingenisduskleinendespreidingdaarmeegroot.Degemiddeldejaarlijkseuitgavenvoorbrandhoutperhuishoudenlagindezeperiodetussende1,50euroen4,10eurometeengemiddeldevan2,60euro.Hetaantalhuishoudensindezeperiodewasongeveer7,2miljoen.
Degemiddeldetotaleuitgavenaanbrandhoutkomendaarmeeop19miljoeneuro.Zoalshierbovengeschetstwordtveelhoutnietofnietformeelgekocht.Daarmeezaldeprijswaarnemingnaastdesteekproeffoutooknogwaarneemfoutenkunnenbevatten.Ookishetlastigomeengemiddeldehoutprijsvoorconsumententeschattenomzoterugtekunnenrekenenvandeuitgavennaardehoutvolumes.
V.1 Bezitengebruikvuurkorvendoor huishoudens in 2012
Aantal woningenGemiddeld aantal
dagen gebruik
1 000
Geenvuurkorf 5785 0
Nietgebruiktevuurkorf 265 0
1totenmet5dagen 798 3
6totenmet10dagen 180 9
11totenmet20dagen 64 17
Meerdan20dagen 48 37
Totaal 7141 0,9
Bron:CBSuitWoON2012.
CBS Centraal Bureau voor de Statistiek | Houtverbruik huishoudens WoON-onderzoek 2012 25
Verklaring van tekens
. Gegevensontbreken * Voorlopigcijfer ** Nadervoorlopigcijfer x Geheim – Nihil – (Indienvoorkomendtussentweegetallen)totenmet 0(0,0) Hetgetaliskleinerdandehelftvandegekozeneenheid Niets(blank) Eencijferkanoplogischegrondennietvoorkomen 2012–2013 2012totenmet2013 2012/2013 Hetgemiddeldeoverdejaren2012totenmet2013 2012/’13 Oogstjaar,boekjaar,schooljaarenz.,beginnendin2012eneindigendin20132010/’11–2012/’13 Oogstjaar,boekjaar,enz.,2010/’11totenmet2012/’13 Ingevalvanafrondingkanhetvoorkomendathetweergegeven
totaalnietovereenstemtmetdesomvandegetallen.
Colofon
UitgeverCentraalBureauvoordeStatistiekHenriFaasdreef312,2492JPDenHaagwww.cbs.nl
InlichtingenTel.0885707070,fax0703375994Viacontactformulier:www.cbs.nl/infoservice
©CentraalBureauvoordeStatistiek,DenHaag/Heerlen,2013.Verveelvoudigenistoegestaan,mitshetCBSalsbronwordtvermeld.