Upload
others
View
11
Download
0
Embed Size (px)
Citation preview
Konjenital hipotiroidi
İhsan ESENFırat Üniversitesi Tıp Fakültesi
Çocuk Endokrinolojisi
Erken tanı neden önemli?
TedavidenÖnce Sonra
Erken tanı neden önemli?
J Neuroscience, 2003
Tiroid hormonu ile muamele edilen ve edilmeyen sinir hücresi
KonjenitalKonjenital HipotiroidiHipotiroidi
• Sık görülür: 1/3000-1/4000
• Erken tanı ve tedavi zeka geriliğini önler
• Yenidoğan döneminde klinik tanı güçtür (< % 10)
• Tedavisi ucuz, basit, kolay uygulanabilir ve etkindir.
• Tarama yöntemleri yeterince duyarlı ve özgüldür
• Yarar / maliyet oranı yüksektir (10/1)
Tarama Nasıl Yapılır?
• Taramanın ilk aşaması yenidoğan döneminde topuktan
kapiller kan örneği alınmasıdır.
– Önce bilgi formunu doldurunuz.
– Sonra kan örneğini alınız
Bilgi Formu
• Doğru, okunaklı ve eksiksiz doldurulmalı
• TC Kimlik (anne) ve telefon numaraları iki kez kontrol edilmeli• TC Kimlik (anne) ve telefon numaraları iki kez kontrol edilmeli
• Tekrar ya da ikinci örnekse belirtilmeli (TEKRAR yazılmalı)
Bilgi Formu
El yazısı Matbaa harfi
Tarama Nasıl Yapılır?
• Topuktan kapiller kan örneği alınması.
• Tüm topuk kanı örnekleri 4’lü daire içeren standart kan örneği kağıdına,
• Bir yüzden ve öbür tarafa tam olarak geçecek ve daireyi iki yüzden de kaplayacak biçimde emdirilmelidir.
!!!!!!
Topuk kanı ne zaman alınmalıdır?
• İdeal olan yaşamın 3-5. günlerinde
• Yenidoğan bebek sağlık merkezinden taburcu edilmeden hemen önce MUTLAKA kan örneği alınmalıdır
Dikkat edilecek noktalarDikkat edilecek noktalar
• Hasta bebekler
• Prematüre bebekler
• Sağlıklı doğan bebeklerden
Kan örneği alınmalıdır!
Hasta bebekler nakledilecek ise nakilden önce• Hasta bebekler nakledilecek ise nakilden önce
Kan örneği alınmalı, çıkış özetinde belirtilmelidir!
• Nakil gelen bebeklerde çıkış özetinde not yoksa
Kan örneği alınmalıdır!
laboratuvar
• Ölçüm (TSH) yapılır
• Sonuçlar en kısa zamanda web tabanlı olarak duyurulur
Topuk kanında kapiller TSH
TSH < 5,5 mU/L TSH 5,5-20 mU/L TSH > 20 mU/L
Kapiller TSH yinelenir
TSH > 5,5mU/L
Kapiller TSH (mU/L)
TSH < 5,5 mU/L
Geri çağrılırSerum T4, TSH
NORMAL
TSH > 5,5mU/L
SERUM T4 , TSH N
NORMAL
TSH < 5,5 mU/L
NORMAL
Serum T4 ↓↓↓↓, TSH ↑↑↑↑Konjenital Hipotiroidizm
• Taramada (tam kanda) TSH ≥ 40 mU/L ise aynı gün venöz
sonuç çıkmayacaksa tedavi başlayın
• TSH < 40 mU/L ise venöz sonuçlar için ertesi gün beklenebilir
Venöz kanda TSH – sT4
sT4 düşük TSH > 20 mU/L TSH ≥ 6-20 mU/LsT4 normal
Görüntüleme
Tedavi başla
Kontrol 1-2 hafta sonra
Görüntüleme
****
**** Görüntülemede tiroid disgenezi bulgusu veyasT4 düşük-normal ise tedavi başlanılması lehine
İkinci tarama
• Birinci taramada şüpheli sonucu olanlar
• Preterm bebekler
• Düşük doğum ağırlıklı ve çok düşük doğum ağırlıklı bebekler
• Yenidoğan yoğum bakım ihtiyacı olan hasta bebekler
• İlk 24 saatte kan örneği alınmış olanlar
• Çoklu doğum, özellikle aynı cinsiyette olan bebeklerin
İkinci bir taramalarının yapılması gerekir.
Topuk kanı tekrarında !!!!
• Tekrar örnekleri zaman yitirilmeden alınıp laboratuvaragönderilmelidir.
• Örneğin bilgi formuna TEKRAR yazılmalıdır
• Birinci ayını dolduran bebeklerde topuk kanında TSH • Birinci ayını dolduran bebeklerde topuk kanında TSH ölçümünün DEĞERİ YOKTUR!!
• Koldan kan alınmalı ve serum sT4-TSH ölçülmelidir
bilgilendirme
• Taranan hastalığın tiroid bezinin çalışması ile ilgili olduğunu
• Yenidoğanda bebeğe bakarak kolay anlaşılamayacağını, o nedenle tarandığını
• Testin sonucuna göre • Testin sonucuna göre
– Testin tekrar edilmesi (TSH: 5,5-20 olanlara)
– Bir kez de koldan kan alarak ölçüm yapılması gerektiğini (TSH >20 olanlara)
TSH: 5,5-20 mIU/L
Bebeğinizde yaptığımız tarama testi hafif bir
yükseklik göstermekte Bunu TEMİZE Bunu TEMİZE ÇIKARMAK için topuk kanını tekrar etmemiz gerekiyor
TSH: > 20 mIU/L
Hipotiroidi erken tanı almadığı takdirde zihinsel gelişmeyi
olumsuz etkiler
Ancak erken tedavi ile bunu önlemek mümkün olduğundan bu hastalığı tarıyoruztarıyoruz
Bebeğinizin sonucu yalnız HASTALIK ŞÜPHESİNİgösterir; başka testler
yapmak gerekir
bilgilendirmebilgilendirme
• Hastalığın adını söyleyiniz
• Ölçülenin TSH olduğunu ve
• Sonucunu (rakamsal değerini) yazdırıp
NOT ETMELERİNİ ve gittikleri sağlık personeline göstermelerini İSTEYİNİZgöstermelerini İSTEYİNİZ
• Koldan kan alınması gereken bebeklerde
– T4 ve TSH ölçümü yapılmasını isteyiniz (yazdırarak)
bilgilendirmebilgilendirme
• Hastalığın adını söyleyiniz
• Yenidoğan taramasında taranan hastalıklar
– Konjenital hipotiroidi (2007)
– Fenilketonüri
– Biotiniaz eksikliği
– Kistik fibroz
Santral Primerhipotiroidi hipotiroidi
konjenital primer hipotiroidi
• Sıklık
– 1:2000-4000
• Cinsiyet
– Kızlarda 2x sık – özellikle disgeneziler
– İkizlerde daha sık
• Etnisite (örn: hispanik >beyaz >afro-amerikalılar)
konjenital primer hipotiroidikalıcı nedenler -1
– Tiroid disgenezi (%80-85)
• Ektopi %66 1:5000
• Atirozis %33 1:15000
� Tiroid dishormonogenezis (%20)Otozomal resesif, normal tiroid bezi, 1:30000
� Tiroglobülin
Non-sendromik nedenler
• Atirozis %33 1:15000
• Hipoplazi
� Tiroglobülin
� Tiroid peroksidaz
� Pendrin (Pendred sendromu)
� Dual oksidaz 2; dual oksidaz maturationfaktör 2
� Dehalogenaz sistem
� Sodyum-iodit simporter
DuOX2
TPO
TSHR
TSH
DehalogenaseI- I-
MITDIT
– Tiroid disgenezi
• GNAS mutasyonu (Albright’in herediter osteodistrofisi)
Konjenital primer hipotiroidikalıcı nedenler -2
Sendromik nedenler
• PAX8 mutasyonu (böbrek agenezisi / diğer genitouriner
anomaliler)
• TTF-1/NKX2-1 mutasyonu (akciğer bozuklukları, koreathetozis,
konj kalp hastalığı ve ateş atakları)
• TTF-2/FOXE1 mutasyonu (yarık damak, dik dik saçlar, bifid
epiglottis, koanal atrezi)
• GLIS3 mutasyonu (neonatal diyabet, sağırlık, konj. glukom)
– Maternal nedenler
• İyot eksikliği
• Aşırı iyot maruziyeti
• Blokan TSH reseptör ankorları
Konjenital primer hipotiroidigeçici nedenler
• Blokan TSH reseptör ankorları
– Fatal anormallikler
• Konjenital anormallikler
• Sendromik bozuklar (Down sendromu gibi)
– Postnatal problemler
• Perinatal hastalıklar (hipoksi, sepsis, kan değişimi gibi)
Belirti ve bulgular
%95 vakada klinik yok
• Açık arka fontanel
• Kaba sesle ağlama
� Kuru cilt
Hipotermi• Kaba sesle ağlama
• Beslenme güçlüğü
• Kabızlık
• Büyük dil
• Umlikal herni
� Hipotermi
� Uzamış sarılık
� Letarji
� Hipotoni
� Guatr (nadir)
Laboratuvar
• TSH ↑↑
• Serbest T4 ↓↓
• Tiroglobülin• Tiroglobülin
• TSH reseptör antikoru
Görüntüleme
• Tiroid USG
• Tiroid sintigrafisi• Tiroid sintigrafisi
• Diz grafisi
Tedavi
• Erken ve uygun tedavi
• Levotiroksin 10-15 µg/kg/gün • Levotiroksin 10-15 µg/kg/gün
• Termlerde 50 µg/gün
izlem
• Tanıdan 2-4 hafta sonra
• 1-6 ayda 1-2 ayda bir
• 6 ay -3 yaş arası 3 ayda bir
• 3-6 yaş arası 4 ayda bir • 3-6 yaş arası 4 ayda bir
• >6 yaş 6 ayda bir
Doz değişikliklerinden 2-4 hafta sonra kontrol
Santral Primerhipotiroidi hipotiroidi
Konjenital santral hipotiroidi
• Kalıcı
– Panhipopituitarizm
• İdiyopatik panhipo
• Septooptik displazi
• PIT-1 eksikliği• PIT-1 eksikliği
– İzole TSH eksikliği (çok nadir)
• Geçici
– İdiyopatik
Laboratuvar
• Serbest T4 ↓
• TSH ↓ veya normal
Görüntüleme
• Hipofiz Magnetik Rezonans (MR)
Tedavi
• Primer hipotiroidideki gibi
• Ek hipofizer hormon eksikliği varsa onların da yerine
konulması lazım
Büyüme hormonu
ACTH
TSH
FSH/LHPRLAVP
Soru ve katkılar lütfenSoru ve katkılar lütfen
Dr. İhsan ESENFırat Üniversitesi Hastanesi
Çocuk Endokrinolojisi Bilim Dalı
http://kisi.deu.edu.tr/ihsan.esen/