HSK Teknik Katalog

KLİMA SANTRALLERİTEKNİK KATALOG

Teknik Yayınları No: 1

Klima Santralleri Teknik Katalog

HSK Teknik Yay›nlar› No:12. Bas›m A¤ustos 2010

‹Ç‹NDEK‹LER

1.‹KL‹MLEND‹RME1.1 ‹klimlendirmenin Amac› ve Uygulama Alanlar›1.1.1 Konfor ‹klimlendirmesi1.1.2 Endüstriyel ‹klimlendirme1.2 ‹klimlendirme Sistemlerinin S›n›fland›r›lmas›1.2.1 Merkezi Sistemler1.2.2 Yerel Sistemler1.3 ‹klimlendirme Sistemi Elemanlar›1.3.1 Su So¤utma Grubu (Chiller)1.3.2 Kazan

2.KL‹MA SANTRALI2.1 Klima Santrali Performans Standartlar›2.1.1 Mekanik Dayan›m2.1.2 Gövde Hava Kaça¤›2.1.3 Filtre Bypass Kaça¤›2.1.4 Is›l ‹letkenlik2.1.5 Is›l Köprüleme Faktörü2.2 HSK Klima Santralleri Karkas ve Panel Yap›lar›2.2.1 BLUELINE Alüminyum Karkasl› Santral2.2.2 FLEXLINE Çelik Karkasl› Klima Santrali2.2.3 HIJYENLINE Çelik Karkasl› Hijyen Santrali2.2.3.1 Pozitif Bas›nçl› Kap› Uygulamas›2.2.3.2 Ultraviyole Yöntemi ‹le Hava Sterilizasyonu 2.3 Klima Santralini Oluflturan Elemanlar2.3.1 Fanlar2.3.2 Motorlar2.3.3 Frekans Konvertörü2.3.4 EC (Electronically Commutated) Motorlu Fanlar 2.3.5 Is›t›c› - So¤utucu Serpantinler2.3.5.1 Serpantinlerin Konstrüktif Özellikleri2.3.5.2 Serpantin Kapasite Seçim Monogram›2.3.5.3 Serpantinlerin Test Edilmesi2.3.5.4 Serpantinlerin Temizlenmesi2.3.5.5 Donmaya Karfl› Al›nan Önlemler2.3.5.6 Donma Termostat›2.3.5.7 Yo¤uflma Tavalar›2.3.5.8 Drenaj Sistemi2.3.5.9 Damla Tutucu2.3.5.10 Direkt Genleflmeli (DX)2.3.6 Elektrikli Is›t›c›lar2.3.7 Is› Geri Kazan›m Sistemleri2.3.7.1 Plakal› Is› De¤ifltirici2.3.7.2 Is› Borulu Is› Geri Kazan›m Ünitesi2.3.7.3 Atnal› Is› Geri Kazan›m Ünitesi2.3.7.4 Rotorlu Tip Is› Geri Kazan›m Ünitesi2.3.7.5 Çift Rotorlu Klima Santralleri 2.3.7.6 Is› Geri Kazan›m Ünitelerinde S›cakl›k ve Entalpi

Verimi Kavramlar›2.3.8 Filtreler

2.3.9 Damperler2.3.10 Kar›fl›m Hücreleri2.3.11 Susturucular2.3.11.1 Ses ve Akustik Yal›t›m2.3.11.2 Titreflim2.3.12 Nemlendirme2.3.12.1 Adyabatik Nemlendirme Hücresi2.3.12.2 Püskürtmeli Hava Y›kay›c›l› Adyabatik

Nemlendirme Hücresi2.3.12.3 Ultrasonik Nemlendiriciler2.3.12.4 Buharl› Nemlendiriciler2.3.12.5 Dald›rma Elektrotlu Buharl› Nemlendirici Elemanlar›2.3.12.6 Nemlendirici Tasar›m De¤erlendirmesi2.3.12.7 Nemlendiriciler için Baz› Tavsiyeler2.4 Konfigürasyonlar ve Uygulama Alanlar›2.5 Serbest So¤utma (Free Cooling)

3.PS‹KROMETR‹3.1 Nemli Havan›n Özellikleri3.1.1 Kuru Termometre S›cakl›¤› (KT)3.1.2 Yafl Termometre S›cakl›¤› (YT)3.1.3 Çi¤ Noktas› S›cakl›¤› (Doyma S›cakl›¤›)3.1.4 Ba¤›l Nem3.1.5 Özgül Nem (w)3.1.6 Özgül Hacim (v)

3.1.7 Yo¤unluk (�)3.1.8 Duyulur Is›3.1.9 Gizli Is›3.1.10 Toplam Is› (Entalpi) (h)3.2 Psikrometrik Diyagram Üzerinde Gerçeklefltirilen

‹fllemler3.2.1 Duyulur Is›tma ‹fllemi3.2.2 Duyulur So¤utma ‹fllemi3.2.3 So¤utma ve Nem Alma

4.OTOMASYON S‹STEMLER‹4.1 Saha Elemanlar›4.1.1 Motorlu Ak›fl Kontrol Vanalar›4.1.2 Damper Motorlar› (Normal-Yay Geri Dönüfllü)4.2 Duyar Elemanlar4.2.1 S›cakl›k Duyar Eleman›4.2.2 Nem Duyar Eleman›4.2.3 Bas›nç Duyar Eleman›

5.FARKLILIKLARIMIZ5.1 Klima Santral› Test ve Performans Ölçüm Odas›5.2 “AIRWARE” Klima Santral› Seçim Program›5.3 Frame Drill® Teknolojisi

6.SERT‹F‹KALAR

için havan›n flartland›r›lmas›na “konfor amaçl› iklimlendirme” denir. Konfor iklimlendirmesi do¤ru yap›lm›fl ortamlarda yafla-yan insanlar, daha az yorulur, daha az hastalan›r ve daha yüksek ifl verimi ile çal›fl›rlar.

‹klimlendirme sistemleri ile k

5

1. ‹KL‹MLEND‹RME

Kapal› bir ortam›n s›cakl›k, nem, temizlik ve hava hareketiniinsan sa¤l›¤›na ve konforuna veya yap›lan endüstriyel ifllemeuygun seviyelerde tutmak üzere kapal› ortam havas›n›n flart-land›r›lmas›na “iklimlendirme” denir.

1.1 ‹klimlendirmenin Amac› ve Uygulama Alanlar›‹klimlendirme konfor veya endüstriyel amaçl› yap›lmaktad›r.

1.1.1- Konfor ‹klimlendirmesi ‹nsanlar belirli s›cakl›k ve nem aral›¤›nda, temiz haval› ortam-larda rahat edebilmektedir. Böyle bir ortam oluflturulmas›için havan›n flartland›r›lmas›na “konfor amaçl› iklimlendir-me” denir. Konfor iklimlendirmesi do¤ru yap›lm›fl ortamlar-da yaflayan insanlar, daha az yorulur, daha az hastalan›r vedaha yüksek ifl verimi ile çal›fl›rlar.

‹klimlendirme sistemleri ile konfor flartlar›n›n sa¤lanabilmesiiçin kontrol edilmesi gereken faktörler flunlard›r:

a) Hava S›cakl›¤› Ortam s›cakl›¤›n›n d›fl ortam s›cakl›¤›ndan ba¤›ms›z olarak is-tenilen seviyede tutulmas› oldukça önemlidir. K›fl ve yaz flart-lar›nda bir miktar de¤iflmekle birlikte insanlar yaklafl›k 21-26°C ortam s›cakl›¤› aral›¤›nda rahat etmektedir. ISO 7730‘a göre bu de¤erler %50 ba¤›l nem için ›s›tma se-zonunda 20-24°C, so¤utma sezonunda 23-26°C olarak be-lirlenmifltir. Kullan›lan iklimlendirme sistemi yaz›n iç ortam›,d›fl ortam s›cakl›¤›ndan 6-7°C daha düflük bir s›cakl›¤a kadarso¤utabilmelidir.

b) Ba¤›l (‹zafi) NemHavadaki su buhar› miktar›n›n, ayn› s›cakl›kta havada bulu-nabilecek en çok su buhar› miktar›na oran›na “ba¤›l (izafi)nem” ad› verilir. Ba¤›l nem, konforu önemli ölçüde etkiler.Konfor için istenilen izafi nem aral›¤› yaklafl›k % 35-60 ‘d›r.

c) Temizlik Havan›n; toz, mikrop gibi yabanc› maddelerden ar›nd›r›lma-s›, insan sa¤l›¤› aç›s›ndan oldukça önemlidir. Son y›llarda in-sanlarda iç ortam havas›n›n kirlili¤i ve kalitesizli¤i sonucu birçok hastal›k teflhis edilmifltir. Bu sebeple iklimlendirme cihaz-

‹klimlendirme ‹fllemleri

Teknik bilgilerde de¤ifliklik yapma hakk›m›z sakl›d›r.

6

lar›ndan beklenen flartlardan biri de havan›n d›fl ortamdan filtrelenerek al›nmas›, toz, pislik ve mikroplardan ar›nd›r›lma-s›d›r.

d) Hava H›z›Hava hareket h›z›, mahal havas›n›n s›cakl›¤›na ve mahallinkullan›m flartlar›na ba¤l› olarak de¤iflmektedir. Hareketli iflle-rin yo¤un olarak yap›lmad›¤› toplant› salonu ve büro gibimahallerde hava h›z› so¤utmada 0,15 m/s, ›s›tma durumun-da ise 0,3 m/s olmal›d›r. Aktivitenin daha yo¤un yap›ld›¤›al›flverifl merkezi gibi mahallerde hava hareket h›z› biraz da-ha art›r›labilir ve 0,2-0,35 m/s de¤erlerleri aras›nda flartlan-d›rma yap›labilir.

1.1.2-Endüstriyel ‹klimlendirmeEndüstride üretimin gerçeklefltirilebilmesi için uygun çevreselflartlar›n oluflturulmas› gerekmektedir. Üretilen ürünlerinmuhafaza edilebilmesi aç›s›ndan bu flartlar ürünün yap›s›n›koruyabilecek flekilde olmal›d›r. Endüstride mahal flartland›-r›lmas› yap›l›rken, ürünlerin üretilece¤i ve depolanabilece¤iflartlar oluflturulurken, çal›flan personelin sa¤l›¤› ve en üst ve-rimde çal›flabilmesi için gerekli flartlar da göz önünde bulun-durulur ve bu flartlar optimize edilir.

1.2 ‹klimlendirme Sistemlerinin S›n›fland›r›lmas›

1.2.1 Merkezi SistemlerBu tür sistemler daha çok büyük binalar›n iklimlendirilmesin-de kullan›l›r. Sistem bileflenleri olarak; klima santral›, hava-land›rma kanallar›, menfezleri ve/veya fanl› serpantin ünite-leri (fan-coil unit) vb. cihazlar bulunmaktad›r. Sistemin boruveya kanallar› içerisinde su, hava veya bir so¤utucu ak›flkandolaflt›r›larak ›s›tma-so¤utma-havaland›rma ve nem kontrolüsa¤lan›r. Genel olarak merkezi sistemleri üç ana grup alt›ndas›n›fland›rabiliriz;

a) Tam Haval› SistemlerIs› transfer ak›flkan› olarak havan›n kullan›ld›¤› sistemlerdir.Bu sistemler, so¤utma-nem alma prosesleri uygulanarakflartland›r›lan havan›n, kanallar yard›m› ile yaflam mahallinegönderilerek duyulur ve gizli so¤utma, ›s›t›lm›fl havay› flart-land›rarak yine kanallar yard›m› ile yaflam mahalline gönde-rerek de ›s›tma yaparlar.

b) Tam Sulu SistemlerHer bir yaflam mahalline yerlefltirilen fanl› serpantin (Fan co-il) cihazlar› ile yaflam mahallinin ›s›t›lmas› veya so¤utulmas›sa¤lan›r. So¤utma için ihtiyaç duyulan so¤uk su, merkezi birso¤utma grubundan (Chiller), ›s›tma için ihtiyaç duyulan s›-cak su ise merkezi kazan sisteminden pompalar yard›m›ylatesisata gönderilir. Mahallerin konfor flart› kontrolü, kullan›-lan termostat yard›m›yla sa¤lan›r.

c) Haval› - Sulu SistemlerHaval› ve sulu sistemler bir merkezde flartland›r›lan temiz ha-van›n ve merkezi bir so¤utma grubunda so¤utulan suyun,fanl› serpantin birimlerine gönderilerek mahallerin, insanla-r›n temiz hava ihtiyaçlar›n› da karfl›layacak flekilde so¤utul-mas› veya ›s›t›lmas› ifllemidir.

1.2.2 Yerel Sistemlera. Paket CihazlarTüm ekipmanlar›n› tek bir gövde içerisinde bulunduran ›s›t-ma, so¤utma, nem alma ifllemleri yapabilen, kumandal› kon-trolüne imkan sa¤layan cihazlard›r.

- Salon Tipi- Döfleme Tipi- Çat› Tipi- Pencere Tipi

b. Split (Ayr›k Tip) Klimalar ‹ç ve d›fl ünite olmak üzere iki ayr› parçadan oluflan ›s›tma,so¤utma ve nem alma ifllemleri yapabilen, kumanda kontro-lüne imkan sa¤layan cihazlard›r.

- Duvar Tipi- Tavan Tipi- Pencere Tipi- Döfleme Tipi- Salon Tipi- Kanal Tipi- Gizli Kanal Tipi

1.3 ‹klimlendirme Sistemi Elemanlar›Kazan, su so¤utma grubu (chiller), klima santrali, kanallar vetesisat elemanlar› bir mahali flartland›ran, sistemi oluflturanelemanlard›r. Bu elemanlar›n birbirine uyumlu halde seçilme-si, sistemin performans›n› bütünüyle etkiler.

‹klimlendirme sistemlerinin seçiminde flu faktörlere dikkatedilmelidir: - ‹lk yat›r›m maliyeti- Konfor flartlar› - Gürültü- Estetik - ‹flletme maliyeti - Montaj kolayl›¤› - Enerji tüketimi, - ‹flletme kolayl›¤›


7

1.3.1 Su So¤utma Grubu

Devre Elemanlar›a. Kompresörb. Yo¤uflturucu (Kondenser)c. Genleflme Eleman›d. Buharlaflt›r›c› (Evaporatör)e. Di¤er Is› Eflanjörlerif. Bas›nçl› Tanklarg. Filtre-Kurutucuh. Ya¤ Ay›r›c››. Likit Ay›r›c›i. Ayar Cihazlar›j. ‹flletme Cihazlar›k. Emniyet Cihazlar›l. Göstergelerm. Di¤er elemanlar

a) KompresörKompresörler gövde yap›lar› itibar›yla afla¤›daki gibi s›n›flan-d›r›l›rlar- Aç›k kompresörler- Yar›-hermetik kompresörler- Hermetik kompresörler

Di¤er bir s›n›fland›rma da s›k›flt›rma prensibine göredir- Pistonlu kompresörler- Vidal› kompresörler- Santrifüj kompresörler- Rotary kompresörler- Sarmal (scroll) kompresörler

b) Yo¤uflturucu (Kondenser)Kondenserleri de yine tip ve yap›lar›na göre s›n›fland›r›yoruz.- Hava so¤utmal› kondenserler- Su so¤utmal› kondenserler- Evaporatif kondenserler

c) Genleflme Eleman›Dört s›n›fa ayr›lmaktad›r. Bunlar;- K›lcal boru- Otomatik sabit bas›nçl› genleflme valfleri- Termostatik genleflme valfleri- Çeflitli flamand›ral› valfleri

d) Buharlaflt›r›c› (Evaporatör)Bafll›ca so¤utucular için bir s›n›fland›rma yapmak neredeyseimkans›zd›r. Çünkü çok de¤iflik amaçl› uygulamalara uyacakflekilde ve akla gelebilecek her tipte so¤utucu imal edilmek-tedir. Ancak yayg›n olarak görülen tipler;- Borulu so¤utucu- Borulu-kanatl› so¤utucular- Zarf-borulu so¤utucular- Plakal› so¤utucular

e) Di¤er Is› EflanjörleriSo¤utma sistemlerinde, kondenser ve so¤utucuya ilave ola-rak, çeflitli türde ›s› eflanjörleri kullan›l›r.- S›v› - buhar aras› ›s› eflanjörü- S›v› ay›r›c› eflanjörü- Ya¤ ay›rma maksad› ile kullan›lan eflanjörler- K›zg›n buhar so¤utucusu (desuperheater) olarak

kullan›lan eflanjörler- Çeflitli salamura sistemlerinde kullan›lan eflanjörler


Sulu Haval› Sistem fiemas›

8

f) Bas›nçl› TanklarEn çok kullan›lan bas›nçl› tanklar;- So¤utucu ak›flkan deposu olarak kullan›lan s›v› tank›- S›v› pompal› sistemlerde kullan›lan; yüksek bas›nç taraf›

tank›, alçak bas›nç taraf› tank›- S›v› transfer tanklar›- Ya¤ ay›r›c› tanklar gibi çeflitli bas›nçl› tanklard›r.

g) Filtre - KurutucuSo¤utma sisteminde en önemli görevlerden birisini yapaneleman genleflme eleman›d›r. Burada so¤utucu ak›flkan kü-çük bir kesitten geçmeye zorlan›r. Bu nedenle ak›flkan içeri-sinde kirletici maddelerin bulunmamas› gerekir. S›v› hatt›nafiltre-kurutucu konularak yabanc› maddelerin geçifline müsa-de edilmez.

h) Ya¤ Ay›r›c›So¤utma sistemlerinde kompresörün basma taraf›ndan ç›-kan s›cak so¤utucu ak›flkan ile birlikte bir miktar ya¤ da kar-terden ayr›l›r. Ayr›lan ya¤ miktar›, s›k›flt›rma oran› ve sisteminçal›flma rejimine göre farkl›l›klar gösterebilir. Özellikle düflüks›cakl›k uygulamalar›nda, kompresörden ayr›lan ya¤›n tekrargeri dönüflü kritik öneme sahip oldu¤undan kompresörç›k›fl›na ya¤ ay›r›c› monte edilir

›) S›v› Ay›r›c›Sistemden gelen s›v› halindeki ak›flkan›n, kompresöre gitmesi-ni önler ve zaman içinde bu s›v›y› buharlaflt›rarak sisteme verir.

i) Ayar Cihazlar›- Geri dönüfl sabit bas›nç valfi- Evaporatör bas›nç regülatörü- Likit enjeksiyon valfi- S›v› enjeksiyon valfi- Su s›cakl›¤› ayar valfi

j) ‹flletme Cihazlar› - Termostat- Alçak bas›nç otomati¤i- Kapasite kontrol presostatlar›- Çeflitli solenoid valfler- Basma hatt› çek valfi- Stop valfler

k) Emniyet Cihazlar›- Alçak ve yüksek bas›nç presostat›- Emniyet valfi- Ya¤ bas›nç presostat›- Donma termostat›

l) Göstergeler - Manometreler

- Termometreler- S›v› ak›fl göstergeleri- Ya¤ seviye göstergeleri- S›v› seviye göstergeleri- Debi ölçme cihazlar›

m) Di¤er ElemanlarGenifl anlamda tarif etti¤imiz so¤utma sistemini tamamla-yan di¤er unsurlar ise;- Arac› olarak görev yapan di¤er ›s› tafl›y›c›lar, su, hava,

salamuralar - Bunlar›n sirkülasyonunu sa¤layan pompalar, fanlar- Bu sirkülasyonun yap›ld›¤› boru sistemi- Su so¤utma kuleleri ve benzerleri

1.3.2 Kazan

S›cak Su Kazanlar›Bir kazan›n çal›flma kalitesi, birbirine ters yönde çal›flan üçde¤ere bak›larak anlafl›l›r.

Birinci faktör kazan›n “›s›l verimi”dir. S›cak su kazanlar› içinyakacak cinsine ve konstrüksiyona ba¤l› olarak verim de¤er-leri % 75 - % 90 aras›nda de¤iflir.

‹kinci faktör birim ›s›tma yüzeylerinde üretilen “ortalama ›s›miktar›”d›r. Bu de¤erin büyük olmas› ayn› kapasitede kaza-n›n küçülmesini sa¤lamaktad›r.

Üçüncü faktör ise kazanlarda gaz taraf›ndaki “bas›nç düflü-mü”dür. Bu de¤er olabildi¤ince küçük olmal›d›r.

Sonuç olarak gerçekten iyi bir kazan; ›s›l verimi yüksek, ›s›t-ma yüzeyi optimum seçilmifl ve bas›nç kayb› az olan bir ka-zand›r.

S›cak Su Kazan Tipleri Uygulamada çok say›da farkl› tipte s›cak su kazan› bulun-maktad›r. S›cak su kazanlar› malzemesine, yanma odas› cin-sine ve genel formuna ba¤l› olarak flu flekilde grupland›r›l›r:

a) Döküm Kazanlar: S›cak su ve alçak bas›nçl› buhar üre-timinde kullan›l›r.a) Üflemeli brülörlü buhar kazanlar›b) Atmosferik brülörlü buhar kazanlar›

b) Çelik Kazanlara) Yar›m silindirik çelik kazanlar b) Silindirik çelik kazanlarc) Radyasyon tipi çelik kazanlard) Do¤algaz için yap›lm›fl özel kazanlar


9

Klima santralleri; ›s›tma, so¤utma, nemlendirme ve nem al-ma fonksiyonlar› ile kapal› ortamlar›n havas›n›n flartland›r›l-mas›n› sa¤lamaktad›r. Ayr›ca klima santralleri ortam›n tazehava ihtiyac›n› filtrelenmifl bir flekilde karfl›lamaktad›r.

2.1 Klima Santrali Performans Standartlar›1970’li y›llara kadar klima santrallerinin belirli bir s›cakl›¤› ve-ya nem oran›n› sa¤lamas› bekleniyordu; ancak günümüzdegeliflen teknoloji ile birlikte konfor anlay›fl›n›n de¤iflmesiyleklima santralleri ile ilgili anlay›fl da de¤iflmifltir. Ça¤›m›z›n ge-reksinimlerine ba¤l› olarak klima santrallerinden, s›cakl›k venem ayarlar›ndan baflka özellikler de beklenmektedir. Bu ne-denle son y›llarda klima santrallerinde kullan›lan elemanlarile ilgili oldukça detayl› çal›flmalar yap›lm›flt›r ve ba¤›ms›z ku-rulufllar taraf›ndan standartlar gelifltirilmifltir.Klima santrallerinin konstrüksiyon özelliklerini ve ekipmanperformans de¤erlerini s›n›fland›ran iki Avrupa Standard›(EN) bulunmaktad›r.

EN 1886“Air handling units - Mechanical Performance”

EN 13053“Air handling units - Ratings and performance for unitscomponents and sections”

Bu standartlar do¤rultusunda mekanik dayan›m, gövde hava kaça¤›, filtre bypass kaça¤›, ›s›l iletkenlik, ›s›l köprülemeve akustik izolasyon testleri yap›lmaktad›r. Testleri gerçeklefl-

tirmek amac›yla klima santrali ile benzer tasar›m özelliklerinitafl›yan bir model - box imal edilmekte ve testler bu model - box üzerinde yap›lmaktad›r.Santral kaseti, klima santralinin bafll›ca elemanlar›ndan biri-dir. Santral kasetlerinin kalite aç›s›ndan birbirleri ile mukaye-se edilebilmesi için, belirtilen her kritere göre s›n›flar geliflti-rilmifl ve test yöntemleri aç›klanm›flt›r.

Klima santrali kasetlerinde istenilen özellikler afla¤›da veril-mifltir:- Is› iletkenlik katsay›s›n›n düflük olmas›- Is› köprüsünün az olmas›- Ses geçirgenli¤inin düflük olmas›- Hava kaça¤›n›n az olmas›- Hem santral elemanlar›n› tafl›yabilecek, hem de santral

içinde yarat›lan pozitif veya negatif bas›nçlara dayanacaközellikte olmas›

- Kullan›lan malzemelerin çevre dostu, hijyenik ve istenilenyanmazl›k s›n›f›na sahip olmas›

- D›fl ortamda bulunan santrallerin içine ya¤mur veya kar›ngirmemesi

2.1.1 Mekanik Dayan›mMekanik dayan›m için iki temel ölçüt vard›r.- Dizayn koflullar›nda gövdenin göreli e¤ilme de¤eri

(mm/m)- Maksimum fan çal›flma bas›nc›nda gövde mekanik daya-

n›m›, bu bas›nç alt›nda gövdede kal›c› deformasyon olma-mas›n› ifade eder.


2. KL‹MA SANTRALI

10

Göreli E¤ilme Testi - 1000 Pa bas›nç ve vakum alt›nda yap›l›r (prEN 1886)Maksimum Fan Bas›nc› Testi- 2500 Pa bas›nç ve vakum alt›nda yap›l›r (prEN 1886)

2.1.2 Gövde Hava Kaça¤›Klima santralinin konstrüksiyonuna ve nominal iflletme ko-flullar›na ba¤l› olarak gövde hava kaça¤› testleri afla¤›daki fle-kilde uygulanmaktad›r.- Vakum alt›nda çal›flan tüm hücreler 400 Pa negatif bas›nçta- ‹flletme bas›nc› 700 Pa dan düflük olan sistemlerde test

700 Pa bas›nçta, daha yüksek iflletme bas›nçlar› olan durumlarda ise iflletme bas›nc› alt›nda test yap›lmaktad›r.

‹zin verilen kaçak miktarlar›, testi yap›lan hücrede kullan›lanfiltre s›n›f›na göre belirlenmektedir.

2.1.3 Filtre Bypass Kaça¤›Filtre bypass kaça¤›, filtre hücresi üzerinden filtreleme yap›l-madan geçen hava miktar›na iliflkin bir tan›md›r. Filtrelenme-mifl hava debisi, filtreleyici elemandan geçmeden filtre kasa-s›n›n kenarlar›ndan s›zan hava miktar› ve filtre hücresindensonraki vakumlu hücrede panellerden içeri kaçan hava mik-tar›n›n toplam›d›r.Filtre bypass kaça¤› testleri, filtre bölümü üzerinde 400 Pafark bas›nc› alt›nda yap›l›r. Afla¤›daki tablo, tasar›m hava de-bisi de¤erinde sistemde kullan›lan filtre s›n›f›na göre kabuledilebilir kaçak oranlar›n› (%k) göstermektedir.

2.1.4 Is›l ‹letkenlikKaset içindeki havan›n s›cakl›k ve nemi d›fl ortam havas›ndanfarkl› olmal›d›r. Enerji tasarrufu aç›s›ndan santral iç ortam ha-vas› ile d›fl ortam havas› aras›ndaki ›s› transferi azalt›lmal›d›r.Baflka bir deyiflle, santral kasetindeki ›s›l direncin art›r›lmas›gereklidir. Kasetin termal direncinin yüksek olmas›, sadece ›s›kayb› aç›s›ndan de¤il, ayn› zamanda santral kasetinde olufla-bilecek yo¤uflma aç›s›ndan da önemlidir. Kasetin ›s›l direnci-nin düflük olmas› durumunda, kaset yüzeyindeki s›cakl›k, çi¤noktas› s›cakl›¤›n›n alt›na düflebilmektedir. Bu durum da san-tral yüzeyinde yo¤uflman›n oluflmas›na neden olmaktad›r.Özellikle nem oran› yüksek olan ortamlarda, çi¤ noktas› or-tam s›cakl›¤›na çok yak›n olmaktad›r. Santral yüzeyindeki kü-çük s›cakl›k düflmeleri sonucunda yüzeyde yo¤uflma ortayaç›kmaktad›r. Bu duruma özellikle tropik iklimlerde çok s›krastlanmaktad›r. Ancak santral içindeki nem oran›na ba¤l›olarak kasetin iç yüzeyinde de yo¤uflma meydana gelebil-mektedir. Santral kasetlerinde oluflan yo¤uflma, kasetteki ›s›kayb›n›n artmas›na ek olarak, korozyonun h›zlanmas›na vehijyenik olmayan flartlar›n oluflmas›na neden olmaktad›r.Santral kaset yüzeyinin %90’›ndan daha fazlas›n› panelleroluflturdu¤una göre, panellerdeki ›s› iletkenlik katsay›s›n›ndüflük olmas›, santral kasetinin ›s›l iletkenlik katsay›s›n›n dadüflük olmas› anlam›na gelmektedir. HSK klima santrallerin-de kullan›lan paneller, iç sac, d›fl sac ve izolasyon malzeme-sinden oluflmaktad›r. ‹zolasyon malzemesi, iç sac ile d›fl sacaras›na parça fleklinde yerlefltirilmektedir. Panellerde kullan›-lan iç sac ve d›fl sac kal›nl›klar›, izolasyon kal›nl›¤›ndan çokdaha az oldu¤u için, sac kal›nl›¤›n›n, panelin ›s› iletkenlik kat-say›s› üzerinde fazla etkisi bulunmamaktad›r.. HSK klima santrallerinde izolasyon malzemesi olarak poliüre-tan köpük veya kaya yünü kullan›lmaktad›r.

a) Is› ‹letimi DenklemiIs› iletim denklemi, deneysel gözlemler neticesinde bulun-mufltur. ‹lk defa Biot taraf›ndan bulunmas›na ra¤men Fran-s›z fizikçi ve matematikçi olan Joseph Fourier‘in ismini alm›fl-t›r ve Fourier kanunu olarak adland›r›lm›flt›r.

Q = Is› Ak›s› (W)

K = Is› iletim katsay›s› (W/mK)

A = Alan (m2)

dT = S›cakl›k Fark› (K)

dx = Kal›nl›k (m)


Gövde Dayan›m› EN 1886Dayan›m Maksimum Maksimum Fan

S›n›f› Göreli E¤ilme Çal›flma Bas›nc›namm/m Dayan›kl›

D1 4 EvetD2 10 EvetD3 Aranm›yor Evet

Gövde Hava Kaça¤› EN 1886S›zd›rmazl›k Maksimum Filtre

S›n›f› Kaçak (-400 Pa) S›n›f›L x s-1 x m-2 (EN 779)

L1 0,15 F9 dan iyiL2 0,44 F8-F9L3 1,32 G1-G7

‹zin verilen maksimum filtre bypass kaçak oran› EN 1886Santral Filtre S›n›f› G1-F5 F6 F7 F8 F9Bypass Kaçak Faktörü k (%) 6 4 2 1 0.5

Q = - kAdTdx

Gövde Hava Kaça¤› EN 1886S›zd›rmazl›k Maksimum

S›n›f› Kaçak (-700 Pa)lxs-1xm-2

L1 0,22L2 0,63L3 1,90

11

Klima santrali içerisinde bulunan hava ile ortam s›cakl›¤› ara-s›nda önemli bir s›cakl›k fark› mevcuttur. Bu s›cakl›k fark›n-dan dolay› bir ›s›l iletimi gerçekleflmektedir. Is›l iletim de¤eri-ni yani santral yüzeyindeki ›s› kayb›n› minimuma indirmekiçin panel içerisinde yo¤unlu¤u 52 kg/m2 ve ›s› iletim katsa-y›s› 0,036 (W/m K) olan 48 mm kaya yünü yal›t›m malzeme-si kullan›lmaktad›r. Paneli oluflturan 1mm sac malzemesinin›s› iletim katsay›s› ise 46 (W/mK) dir.

Örnek olarak santral panel iç yüzey s›cakl›¤› 17°C, d›fl ortams›cakl›¤› 32°C ve 60 m2 yüzey alan› için panel yüzeyindenolan ›s› transferini hesaplarsak;›s› transferi de¤eri elde ederiz.

b) Is› ‹letim Katsay›s›n›n ÖlçülmesiKlima santrallerinde ›s›l iletkenlik de¤eri, santralin veya mo-del-box‘›n birim d›fl yüzeyinden, birim zamanda ve birim s›-cakl›k fark›nda transfer olan ›s› miktar›na iliflkin bir de¤erdir.Bu de¤eri belirlemek için yap›lan testler, santralin iç ve d›fl or-tam s›cakl›k farklar›n›n 20°C de sabit oldu¤u kararl› rejim du-rumunda yap›lmaktad›r. Test s›ras›nda santral içindeki havade¤iflim oran› saatte 100-110 aras›nda bir de¤erde tutulur-ken, santral d›fl yüzeyindeki hava h›z›n›n 0,1m/s nin alt›ndaolmas› gerekmektedir. Afla¤›daki de¤erler, test sonuçlar›do¤rultusunda hesaplanan panel ›s› iletkenlik de¤erlerinin,Avrupa standartlar›na göre s›n›fland›rmas›n› yapmaktad›r.

2.1.5 Is›l Köprülüme FaktörüSantral kaset yüzeyinde yo¤uflma olma olas›l›¤›, kasetin ›s›iletkenlik katsay›s› ile tahmin edilebilmektedir. Ancak, her nekadar ›s› iletkenlik katsay›s› santral yüzeyinde yo¤uflma olufl-mayaca¤›n› gösteriyor olsa da yüzeydeki s›cakl›k da¤›l›m› ho-mojen olmad›¤› için ›s›l aç›dan zay›f olan bölgelerde yüzey s›-cakl›¤›, çi¤ noktas› s›cakl›¤›n›n alt›na düflebilmekte ve yo¤ufl-ma oluflabilmektedir. Bu durumda santral yüzeyinde yo¤ufl-ma olup olmayaca¤›n› tahmin edebilmek için sadece ›s› ilet-kenlik katsay›s›n› baz alman›n yeterli olmayaca¤›n› göster-mektedir.Is›l köprülüme de¤eri, ›s›l iletkenlik de¤erini ölçmede kullan›-lan düzene¤in ayn›s› ile belirlenmektedir.

- Is› transferinin stabil oldu¤u durumda santralin tüm d›flyüzeyindeki en yüksek s›cakl›k (tmax)

- Stabil durumdaki iç ortam s›cakl›¤› (ti)

- Stabil durumdaki d›fl ortam s›cakl›¤› (ta)

Yukar›daki de¤erlerin belirlenmesi ile Kb ›s› köprüleme de¤e

ri afla¤›daki flekilde hesaplan›r.

Kb = (ti - tmax) / (ti - ta)

Is›l köprüleme de¤eri 1’e yaklaflt›kça santral yüzeylerinde yo-¤uflma olma ihtimali azalmakta, bu de¤er 0’a yaklaflt›kça burisk artmaktad›r. Pratikte, santral kasetlerinin yüzeyinde yo-¤uflma problemine çok s›k rastland›¤› için, santral seçimindedi¤er özelliklerin yan›nda kesinlikle ›s› köprüleme katsay›s›n›nde¤erine dikkat edilmelidir. ‹deal bir kasetin iç ve d›fl yüzey s›-cakl›klar› homojen olmal›, maruz kald›¤› ortam s›cakl›klar›nayak›n bir de¤er almal›d›r. Bu amaca yönelik olarak HSK tasa-r›mc›lar›, ›s›l aç›dan ideal bir kasete yaklaflmak için ›s› köprüsüzolan Flexline ve Hijyenline klima santrallerini gelifltirmifllerdir.


Is› ‹letim Katsay›s› (U) EN 1886S›n›f Is› ‹letim Panel Yo¤uflma

Katsay›s› Kalitesi RiskiW/m2K

T1 U≤0.5 En Yüksek Çok DüflükT2 0.5<U≤1.0 Yüksek DüflükT3 1.0<U≤1.4 Orta OrtaT4 1.4<U≤2.0 Düflük YüksekT5 Aranm›yor Çok Düflük En Yüksek

Is›l Köprüleme Faktörü (kb) EN 1886S›n›f Is›l Köprüleme Panel Yo¤uflma

Faktörü (kb) Kalitesi Riski

TB1 0.75< kb< 1 En Yüksek Çok DüflükTB2 0.6≤kb< 0.75 Yüksek DüflükTB3 0.45≤ kb<0.6 Orta OrtaTB4 0.3≤kb< 0.45 Düflük YüksekTB5 Aranm›yor Çok Düflük En Yüksek

12

2.2 HSK Klima Santraller› Karkas ve Panel Yap›lar›

2.2.1 BLUELINE AlüminyumKarkasl› SantralBLUELINE Klima Santrallerindekullan›lan panellerin, alümin-yum profil ba¤lant›lar›nda, c›-vata ve somun gerektirmeyen,HSK patentli, alüminyum profilgeçme sistemi ile alüminyu-mun mukavemetini korumas›sa¤lanmaktad›r. Böylece çelik c›vatan›n alüminyumu zay›flat-mas› engellenmektedir.

KarkasKarkas yap›s›n› oluflturan pro-filler, alüminyum ekstrüzyonmalzemeden imal edilmekte-dir. Köfle eleman› olarak %30cam elyafl› naylon-6 plastikkullan›lmaktad›r. Ekstra muka-vemet ve tafl›y›c›l›k için galva-niz sacdan köfle bayrak saclar› monte edilmektedir..

Panel25 mm kal›nl›¤›nda B2 yang›n s›n›f›nda poliüretan ›s› ve sesyal›t›m malzemesi ile izolasyonu sa¤lanan sandviç panelin, içve d›fl cidarlar› galvaniz sac malzemeden imal edilmektedir.Sac kal›nl›klar› iste¤e ba¤l› olarak 0.8 mm ile 1.2 mm aras›n-da seçilebilmektedir. D›fl cidar galvaniz üzeri epoksi astar veson kat boyal› olup plastik koruyucu film kapl›d›r. HSK pa-tentli özel s›zd›rmaz, çift contal› tasar›m ile panellerin c›vataba¤lant›s› olmadan karkasa geçmesi sa¤lanmaktad›r.

Is› KöprüsüzlükBlueline Klima Santrallerinin düflük›s›l köprüsüzlük özelliklerinden do-lay› hijyenik uygulamalarda kullan›l-mas› tavsiye edilmemektedir.

Tasar›m Özellikleri ve Üstünlükleri- C›vata ve somun gerektirmeyen HSK patentli profil geçme

sistemi ve özel s›zd›rmaz çift contal› tasar›m- Mukavemet ve tafl›y›c›l›k için galvaniz sactan köfle bayrak

saclar›- Alüminyum profilli hafif tasar›m- ‹çten gizli diflli mekanizmal› hava damperleri, (flanfllar› da-

hil) komple alüminyum ve düflük dirençli kanat profilinesahip hava damperleri

- Paslanmaz çelik e¤imli su tahliye tavas›- Kolay ayar yapmaya olanak veren kay›fl gerdirme sistemi


13Teknik bilgilerde de¤ifliklik yapma hakk›m›z sakl›d›r.

B H AS VA PF IB EI SB IS D1 D2 D3 TF1 TF2 YN S1 S2 S3 PR RR PN LDF ACF1ACF2 ACF3 HF BN PAF BH

BL-02 800 600 800 600 800 300 300 700 900 500 500 900 1300 13001500 1100 1300 1500 800 700 940 900 900 1300 1750 13001300 900 300

BL-03 900 700 900 700 800 300 300 700 900 500 500 900 1300 13001500 1100 1300 1500 900 700 940 900 900 1300 1750 13001300 900 300

BL-05 1100 900 1100 900 900 300 300 700 900 700 700 1100 1300 13001500 1100 1300 1500 1100 700 940 900 900 1300 1750 13001300 900 300

BL-07 1300 900 1100 900 900 300 300 700 900 700 700 1100 1300 13001500 1100 1300 1500 1300 700 940 900 900 1300 1750 13001300 900 300

BL-09 1300 1100 1100 900 900 300 300 700 900 700 700 1300 1300 13001500 1100 1300 1500 1300 700 940 900 900 1300 1750 13001300 900 300

BL-11 1500 1100 1300 1100 900 300 300 700 900 700 700 1300 1300 13001500 1100 1300 1500 1300 700 940 900 900 1300 1750 13001300 900 300

BL-13 1700 1100 1300 1100 900 300 300 700 900 700 700 1300 1300 13001500 1100 1300 1500 1300 700 940 900 900 1300 1750 13001300 900 300

BL-16 1700 1300 1300 1100 1100 300 300 700 900 900 900 1500 1300 13001500 1100 1300 1500 1750 700 940 900 900 1300 1750 13001300 900 300

BL-18 1900 1300 1300 1100 1100 300 300 700 900 900 900 1500 1300 13001500 1100 1300 1500 1750 700 940 900 900 1300 1750 13001300 900 300

BL-20 2100 1300 1300 1100 1100 300 300 700 900 900 900 1500 1300 13001500 1100 1300 1500 1750 700 940 900 900 1300 1750 13001300 900 300

BL-23 2100 1500 1500 1300 1300 300 300 700 900 900 900 1750 1300 13001500 1100 1300 1500 1950 700 940 900 900 1300 1750 13001300 900 300

BL-26 2300 1500 1750 1750 1550 300 300 700 900 900 900 1750 1300 13001500 1100 1300 1500 1950 700 940 900 900 1300 1750 13001300 900 300

BL-33 2500 1700 1750 1750 1750 300 300 700 900 1100 1100 1950 1300 13001500 1100 1300 1500 2150 700 940 900 900 1300 1750 13001300 900 300

BL-37 2500 1900 1750 1750 1750 300 300 700 900 1100 1100 2150 1300 13001500 1100 1300 1500 2550 700 940 900 900 1300 1750 13001300 900 300

BL-41 2500 2100 1750 1740 1750 300 300 700 900 1300 1300 2350 1300 13001500 1100 1300 1500 2550 700 940 900 900 1300 1750 13001300 900 300

BL-45 2610 2140 1740 1740 1740 340 340 740 940 1410 1410 2410 1340 14101540 1140 1340 1540 2540 740 940 940 940 1340 1790 13401340 940 300

BL-50 2910 2140 1740 1740 1740 340 340 740 940 1410 1410 2410 1340 14101540 1140 1340 1540 2540 740 940 940 940 1340 1790 13401340 940 300

BL-57 3310 2140 1940 1940 1940 340 340 740 940 1410 1410 2410 1340 14101540 1140 1340 1540 2540 740 940 940 940 1340 1790 13401340 940 300

BL-65 3710 2140 2140 2140 2140 340 340 740 940 1410 1410 2410 1340 14101540 1140 1340 1540 2540 740 940 940 940 1340 1790 13401340 940 300

BL-75 3910 2340 2140 2140 2140 340 340 740 940 1410 1410 2610 1340 14101540 1140 1340 1540 2540 740 940 940 940 1340 1790 13401340 940 300

BL-88 4510 2340 2210 2210 2210 340 340 740 940 1410 1410 2610 1340 14101540 1140 1340 1540 2540 740 940 940 940 1340 1790 13401340 940 300

BL-100 5180 2340 2210 2210 2210 340 340 740 940 1410 1410 2610 1340 14101540 1140 1340 1540 2540 740 940 940 940 1340 1790 13401340 940 300

BOYUTLAR (L)Model

BL02 BL03 BL05 BL07 BL09 BL11 BL13 BL16 BL18 BL20 BL23 BL26 BL33 BL37 BL41 BL45 BL50 BL57 BL65 BL75 BL88 BL100

AS 84 105 150 165 184 250 260 285 381 389 430 495 554 600 677 800 850 1050 1170 1277 1200 1250

VA 84 105 150 165 184 250 260 285 381 389 430 495 554 600 677 800 850 1050 1170 1277 1200 1250

PF 102 135 213 221 245 332 340 449 454 462 563 662 963 1057 1076 1004 1027 1250 1600 1283 1394 1406

IB 34 39 51 57 66 74 82 91 99 108 120 129 164 178 190 229 239 268 295 331 377 429

EI 30 35 47 50 53 60 64 70 77 82 92 99 112 138 140 157 199 213 213 252 274 392

SB 82 99 139 164 196 223 254 293 325 358 404 441 551 611 665 756 804 913 1019 1167 1348 1521

IS 88 108 154 183 221 253 288 334 372 410 465 509 636 708 773 868 931 1060 1184 1360 1573 1782

D1 47 55 80 93 101 110 120 148 162 176 186 197 252 266 306 346 382 414 455 504 562 595

D2 50 58 83 96 105 113 125 151 167 179 189 200 256 270 309 349 387 419 457 509 565 600

D3 57 67 92 109 127 141 153 176 195 213 237 252 309 341 371 403 446 492 549 621 706 774

TF1 84 97 109 128 135 147 159 169 186 198 209 214 249 253 281 316 345 384 420 430 475 500

TF2 89 102 114 133 140 152 164 174 191 203 214 219 254 258 286 320 350 390 425 433 480 505

YN 197 216 260 289 310 348 378 400 457 485 515 544 625 656 687 724 804 900 976 1073 1200 1348

S1 104 117 151 157 180 212 240 262 282 306 334 345 408 437 466 487 510 570 610 738 839 913

S2 116 130 170 183 200 238 269 294 315 344 375 388 459 492 525 548 600 678 706 826 945 1035

S3 128 143 189 209 220 264 298 326 348 382 416 431 510 547 584 609 690 786 802 914 1051 1157

PR 115 140 190 233 255 280 302 404 508 550 650 658 798 920 970 1038 1088 1230 1300 1495 1620 1720

RR 105 130 190 213 193 260 330 380 422 465 525 573 716 795 864 985 1045 1186 1324 1517 1752 1977

PN 104 114 130 140 150 195 205 218 237 280 298 307 337 354 371 395 462 584 610 653 743 817

LDF 79 94 105 129 135 147 162 175 189 206 222 230 267 285 310 344 378 421 465 470 520 552

ACF1 87 106 123 152 169 180 200 226 274 287 300 314 391 438 445 479 548 590 670 777 878 960

ACF2 111 140 163 213 240 251 281 327 406 430 448 468 605 693 700 735 855 909 1050 1248 1427 1585

ACF3 143 188 219 300 342 354 400 476 600 640 665 694 923 1067 1077 1112 1310 1380 1613 1947 2240 2513

HF 89 108 119 149 152 164 183 196 204 231 249 265 295 288 349 384 425 470 523 508 564 598

BN 113 120 137 148 155 172 182 190 209 213 223 228 260 268 300 326 347 407 415 422 453 461

PAF 76 87 100 114 122 133 144 155 176 183 192 201 230 243 254 288 316 351 382 411 453 472

HÜCRE A⁄IRLIKLARI (kg)Model

1. Is›t›c› hücre (IB) a¤›rl›klar› 1 s›ra serpantine göre haz›rlanm›flt›r. 2. So¤utucu hücre (SB) a¤›rl›klar› 4 s›ra serpantine göre haz›rlanm›flt›r.

14

2.2.2 FLEXLINE Çelik Karkasl› Klima Santrali HSK Flexline Klima Santrali, ›s› köprüsüz panel tasar›m› baflta olmak üzere, galvanizli çelik karkas profilleri ve yal›t›ml› yo¤uflma tavas› ile ön plana ç›kan, Eurovent sertifikal› üst düzey bir klima santralidir.

Karkas Karkas›n rijitli¤ini artt›rmak vepanellerin montaj›n› sa¤lamakiçin 30x30 - 30x60 boyutlar›n-da, 2mm et kal›nl›¤›nda galva-nizli çelik kutu profiller kullan›l-maktad›r. Profillerin ba¤lant›lar›döküm alüminyum malzeme-den köfle elemanlar›yla yap›l-maktad›r. Panellerin karkasa ba¤lant›s› koruyucu kapaklarla,korozyona karfl› önlem al›nm›fl vidalarla sa¤lanmaktad›r. Ay-r›ca panellerin profille montaj yüzeylerinde özel s›zd›rmazl›kcontalar› kullan›lmaktad›r. Filtreler üzerinde ki h›z› minimumdüzeyde tutmak amac›yla filtre kesiti, hava ak›fl kesitini tamkaplayacak flekilde boyutland›r›lm›flt›r. Filtrelere kolay servisverilmesi ve üst düzeyde s›zd›rmazl›k sa¤lanmas› için yeni filtre kaset dizayn› yap›lm›flt›r.

Panel Yap›s›Panel kal›nl›¤›: 50 mmYal›t›m malzemesi: A1 yang›n s›n›f›nda ve çeflitli yo¤unluklar-da tafl yünü

‹ç ve d›fl yüzey malzemesi: ‹ç ve d›fl yüzey saclar›, galvanizliçelik sacdan imal edilmifltir. D›fl sac yüzeyi 5 mikron epoksiastar, astar yüzeyi ise RAL 7035 renk kodunda 20 mikronpolyester f›r›n boya ve boya üzeri film kaplamal›d›r. ‹ç ve d›flsac kal›nl›klar›, ihtiyaca ve kullan›m yerine uygun olarak 0,8 - 1,2 mm aral›¤›nda seçilebilmektedir.Profil malzemesi: ‹ç ve d›fl sac›n aralar›na, yüksek ›s› direnciolan ABS (Acrylonitrile-Butadiene-Styrene) malzemeden kö-fle ve PVC (Poly Vinyl Chloride) kenar profilleri kullan›lmakta-d›r. Profil malzemeleri, 80°C s›cakl›¤a kadar dayan›kl›d›r.

Is› KöprüsüzlükHSK tasar›mc›lar›, enerji verimlili¤iniön planda tutan çal›flmalar›n› sürdür-mekte ve ileri tafl›maktad›r. Bu ama-ca yönelik olarak yap›lan AR-GE


H›zl› Seçim Tablosu

15

çal›flmalar› sonucu, metal-metal temas›n› önleyerek ›s› köp-rüsü oluflumuna engel olan “Panel-Karkas ba¤lant›s›” gelifl-tirilmifltir.Is› köprüsü, santralin ›s› kayb›n› art›ran ve bu nedenle enerjiverimlili¤ini düflüren, istenmeyen bir durumdur. Bu durumayn› zamanda yo¤uflma ihtimalini de art›rd›¤› için mikrobiyo-lojik üremeye ve korozif etkilere ba¤l› olarak santralin ömrü-nün azalmas›na da neden olmaktad›r.

Tasar›m Özellikleri ve Üstünlükleri- Eurovent sertifikal› yüksek ›s›l ve mekanik özellikler.- Standart filtre boyutlar› göz önüne al›narak santral al›n

kesiti, 306 mm’nin katlar› ile orant›l› olarak boyutland›r›l-maktad›r. Bu sayede modüler bir yap› elde edilmekte vefiltre bypass kaçaklar› minimize edilmektedir.

- HSK tasar›mc›lar›n›n enerji verimlili¤ini ön planda tutançal›flmalar› sonucu, Flexline klima santrallerinde metal-metal temas›n› önleyen, ›s› köprüsü oluflumuna engel olan panel-karkas ba¤lant›s›.

Frame Drill TeknolojisiHSK’n›n kalitesinin sürdürülebilir geliflimi ve rekabet gücü-nün artmas› yolunda yeni kilometre tafl›; HSK AR-GE ekibi ta-raf›ndan gelifltirilen, patenti HSK’ya ait olan Frame Drill tek-nolojisi olmufltur. 2007 y›l›nda gelifltirilen Frame Drill tekno-lojisi, Flexline klima santrali üretiminde montaj hassasiyetiniart›rarak santrallerin standart parçalardan üretilmesini veböylelikle kurulum yerinde veya fabrikadan uzakta bir yerde

santrallerin, kolayl›kla monte edilmesini sa¤lamaya yönelikbir üretim yöntemi, yeni bir ifl modeli olmufltur.Avantajlar›: - Modülerlik- Kalite standardizasyonu- S›f›r hatal› üretim- Nakliye kolayl›¤›- H›zl› teslimat- Yerinde monte edilebilir santraller

Günümüzde Klima Santrallerinin teslimat süresi yaklafl›k 8-10 haftad›r. HSK olarak yapt›¤›m›z müflteri memnuniyetiaraflt›rmalar›nda bu sürenin 2-4 hafta olmas›n›n arzu edildi-¤ini gördük. Bugün için bu istem, batarya, fan gibi ana mal-zemelerin temininden, panellerin üretimine, boyanmas›namontaj süresine kadar tüm süreçler göz önüne al›nd›¤›ndaimkâns›z olarak kabul ediliyordu. Ba¤lant› noktalar›n›n önce-den bilinememesi nedeniyle parçalar stoklanamamaktayd›.Frame Drill teknolojisiyle klima santralinin ana gövdesi çokhassas bir konumland›rma ile önceden üretilebilmekte, stok-lanabilmekte ve böylelikle çok k›sa bir sürede teslim edilebil-mektedir. Bu yeni üretim felsefesinin bir yans›mas› olarak ge-lifltirilen ve Flexline tasar›mlar›n›n özelliklerini tafl›yan Quickli-ne klima santrallerinde, batarya, fan ve di¤er ekipmanlarstandart hale getirildi¤i için 20.000 m3/h'e kadar siparifller 2hafta gibi bir süre içinde teslim edilebilmektedir.



16

2.2.3 HIJYENLINE Çelik Karkasl› Hijyen Santrali HSK AR-GE bölümü taraf›ndan, binalarda sa¤l›kl›, taze ve te-miz hava ile iklimlendirmeyi sa¤lamak üzere tasarlanm›flt›r.Tasar›m›nda yatan temel mant›k, toz, kir birikimine izin ver-meyen yap› oluflturmak, temizlenebilir ve temizli¤i kontroledilebilir olmakt›r. Hijyenline klima santrali hijyen amaçl›VDI6022-1, VDI 6022-3, DIN 1946-4, EN 13053 standartla-r›na uygundur ve TÜV-NORD, DIN1946-4 EN1751 VDI hijyensertifikas›na sahiptir.

Karkas‹skeleti oluflturan profiller 30x30-30x60 boyutlar›nda, 2 mmet kal›nl›¤›nda galvanizli çelik üzeri f›r›n boyal› malzemedenimal edilmifltir. Profiller, paneller aras›nda gizli kald›¤›ndan içyüzeyler girinti-ç›k›nt›s›z, düzgün hatlardan oluflturmaktad›r.Böylece toz ve kirleticilerin birikimi önlenmektedir. S›zd›r-mazl›k, kapal› hücreli contalar ile sa¤lanmaktad›r. Bu sayedeEN 1886'ya göre filtre kaçak s›n›f› "F9" ve gövde s›zd›rmaz-l›¤› "B" s›n›f›na uygunluk sa¤lanmaktad›r. ‹ç ve d›fl cidarlar›nbirbiri ile temas›n› kesen, Is› köprüsüz tasar›m› sayesinde yü-zeylerinde yo¤uflma gerçekleflmemektedir.

Panel Yap›s›Hijyenik kliman›n gereksinimleri do¤rultusunda; paneller,profiller ve s›zd›rmazl›k elemanlar›, mikrobiyolojik üremeyeizin vermeyen ve kimyasal temizli¤i yap›labilen malzemeler-den imal edilmektedir. Is› köprüsüz özel tasar›m› ile yo¤uflmaihtimali s›f›ra indirilerek sistemin kontamine olmas› engellen-mektedir.

Panel kal›nl›¤›: 50 mm

Yal›t›m malzemesi: A1 yang›n s›n›f›nda ve çeflitli yo¤unluk-larda tafl yünü

‹ç ve d›fl yüzey malzemesi: ‹ç ve d›fl yüzey saclar›, EN 10142-Fe DX52d+Z standard›na uygun galvanizli sacdan imal edil-mektedir. D›fl sac yüzeyi, 5 mikron epoksi astar, astar yüzeyiise RAL 7035 renk kodunda 20 mikron polyester f›r›n boyave boya üzeri film kaplamal›d›r. ‹ç ve d›fl sac kal›nl›klar› ihtiyaca ve kullan›m yerine uygun olarak 0,90-1,2 mm aral›¤›nda seçilebilmektedir.

Profil malzemesi: ‹ç ve d›fl sac›n aralar›nda yüksek ›s› direnciolan ABS (Acrylonitrile-Butadiene-Styrene) malzemeden kö-fle ve PVC (Poly Vinyl Chloride) kenar profilleri kullan›lmakta-d›r. Profil malzemeleri 80°C s›cakl›¤a kadar dayan›kl›d›r.

Is› KöprüsüzlükHijyen uygulamalar›na özel olarakgelifltirilen ›s› köprüsüz panel-karkasba¤lant›s›

Tasar›m Özellikleri ve Üstünlükleri- Hijyen amaçl› VDI6022-1, VDI

6022-3, D‹N 1946-4, EN 13053standartlar›na uygundur.

- Geri dönüflümlü, çevreye zarar vermeyen malzemeler ileüretilmektedir.

- Standart olan gözetleme cam› ve iç ayd›nlatmalar›, santra-lin içinde ki donan›m›n görülebilmesini ve kontrol edilebil-mesini sa¤lamaktad›r. Ayd›nlatma armatürleri, ba¤l› oldu-¤u panelin iç ve d›fl cidarlar› aras›na, HSK AR-GE mühen-dislerinin çok özel tasar›m› ile yerlefltirilmifltir. Böylece ayd›nlatma armatürlerinin yüzeyde ç›k›nt› oluflturup, tozve kir birikimine neden olmas› engellenmifltir.

- Is› köprüsüz özel tasar›m.

Korozyon Dayan›m›Hijyenline klima santrallerinde, hijyen klimas› standartlar›do¤rultusunda, korozyonun önüne geçmek amac› ile afla¤›dakiönlemler al›nm›flt›r.

- Taban panellerinde ya da tüm panellerde galvanizli \ gal-vaniz üzeri f›r›n boyal›\ paslanmaz çelik iç cidar.

- Dald›rma galvaniz üzeri f›r›n boyal›, profil karkaslardanoluflan gizli iskelet

- Dezenfektanlar›n korozif etkilerine karfl›, alüminyum yü-zeyleri epoksi ile kapl›, ayna ve kapaklar› paslanmaz sacmalzemeden imal edilmifl ›s›tma ve so¤utma bataryalar›

- Batarya kolektör yüzeylerinin nem nedeniyle korozyonu-nu önlemek için bak›r kolektör kullan›m›

- ‹ki do¤rultuda e¤imi nedeniyle su tutmayan, paslanmazçelik yo¤uflma tavas›

- Polipropilen profillerden mamul, 130°C s›cakl›¤a dayan›k-l›, paslanmaz çelik çerçeveli damla tutucu

- Eloksall› alüminyum profillerden mamul, gizli diflli, airfoilkanatlar› contal›, otomatik kontrol uygulamalar›na uyum-lu hava damperi




EN 1886 Flexline BluelineGövde Dayan›m› (mm/m) D1 4 X X

D2 10D3 >10

Gövde Hava kaça¤› -400 Pa (l/sm2) L1 0.15 XL2 0.44 XL3 1.32

Gövde Hava Kaça¤› +700 Pa (l/sm2) L1 0.22 XL2 0.63 XL3 1.9

Is› geçirgenli¤i (W/m2K) T1 U<0.5 XT2 0.5<U<1T3 1<U<1.4T4 1.4<U<2 XT5 -

Is› Köprüleme (kb) TB1 0.75<kb<1 XTB2 0.6<kb<0.75TB3 0.45<kb<0.6TB4 0.3<kb<0.45 XTB5 -

Filtre S›zd›rmazl›k s›n›flar› (+400Pa) F9 0.5 XF8 1F7 2 XF6 4

G1-G5 6

HSK Klima Santrallerinin EN 1886 ya göre s›n›fland›r›lmas›

18 Teknik bilgilerde de¤ifliklik yapma hakk›m›z sakl›d›r.

HSK klima santrallerinin çal›flma aral›klar›- Taze hava girifli: -25 °C ile + 60 °C- Egzoz hava ç›k›fl›: 0 °C ile + 80 °C- Is›tma / so¤utma gruplar›n›n maksimum çal›flma

bas›nc› / s›cakl›¤›: 13 bar / 110 °C- Is›tma / so¤utma gruplar›n›n minimum çal›flma

s›cakl›¤›: 5 °C

Afl›r› koflullar: ‹ç ortam hava s›cakl›¤› ve nemlili¤i ile birlikte d›flortam flartlar› da yo¤uflma kontrolü aç›s›ndan oldukça önemli-dir. Yo¤uflma s›n›rlar›n›n kontrolü göz ard› edilmemelidir.

Çal›flma gerilimi: 220-440 VAC / 1-3 Faz / 50-60 Hz

Notlar:Model plakas› üzerindeki ve kullanma k›lavuzu içindeki bilgi-lerin göz önünde bulundurulmas› önemlidir.Donma riski varsa, ›s›tma ve so¤utma gruplar› için donmakorumas› ve antifriz kullan›lmas› gereklidir.

Yo¤uflma s›n›rlar›: Afla¤›daki diyagramlar, Flexline, Hijyen-line ve Blueline klima santrallerinde yo¤uflma bafllamas› içingereken ortam havas› flartlar›n› göstermektedir.

2.2.3.1 Pozitif Bas›nçl› Kap› Uygulamas›Klima santrali içerisinde fan›n konumuna ba¤l› olarak pozitifbas›nç ya da negatif bas›nç oluflmaktad›r. Salyangozlu fan-larda üfleme, fan hücresi ç›k›fl›nda gerçekleflti¤i için fanhücresinden sonra ki tüm hücrelerde pozitif bas›nç oluflmak-tad›r. Salyangozsuz fanlarda ise üfleme, fan hücresiiçerisinde gerçekleflti¤i için fan hücresi ve sonraki hücrelerdepozitif bas›nç oluflmaktad›r.

Pozitif bas›nc›n olufltu¤u hücrelerde, hava kaçaklar›n›nengellenmesi amac›yla servis kap›s›, içe aç›l›r flekildeüretilmektedir ve kap›, d›fl k›s›mda alüminyum çerçeve üzer-ine oturacak flekilde konumland›r›lmaktad›r.Kap› kilitlerinin ön ba¤lant› parças› üzerinde dökme contauygulamas› ve ayarl› ba¤lama civatas›n›n alt k›sm›nda

s›zd›rmazl›k elemanlar› bulunmaktad›r. Bu sayede içerideiklimlendirilen havan›n, kilit üzerinden d›flar› kaçmas› engel-lenmektedir. Pozitif bas›nç etkisi ile klima santrallerinde havakaçaklar› olmas› ihtimali tamamen ortadan kald›r›lmaktad›r. Ayr›ca çevirme kolu istenildi¤i takdirde kilit sökülmedenkolayl›kla ç›kar›lmakta ve yine iste¤e ba¤l› olarak serviskap›lar›n›n klima santrali içerisinden aç›lmas›n› sa¤layacakilave bir kol monte edilebilmektedir.

2.2.3.2 Ultraviyole Yöntemi ‹le Hava Sterilizasyonu Dalgaboyu, insan gözünün görebildi¤i ›fl›nlardan daha k›sa;ancak X-›fl›nlar›ndan daha uzun olan mor ötesi ›fl›nlara,“ultraviyole” denir.

Dezenfektan olarak yararlan›lan bu özel ›fl›¤a, “k›sa dalgaboylu ›fl›k” veya “UV-C ›fl›k” denmektedir. Bu ›fl›k boyu, 200nm (nanometre) ile 280 nm aras› UV-C band›na girmektedir.

Klima sistemlerinde kullan›lan hava, filtre sistemleri ile temi-zlenir. Havan›n içindeki kaba toz ve partiküller filtreler iletutulur. Havan›n içinde as›l› olarak dolaflan ve normal filtresistemleri ile tutulamayan, mikroskop alt›nda görülebilenmikroorganizmalar, insan sa¤l›¤›n› tehdit eden bakteriler,virüsler, mayalar ve mantarlar iç ortamda çal›flan personelüzerinde ve imalat› yap›lan ürün üzerinde etkili olur. Birçokmaddi kay›plara yol açar.

Ultraviyole (UV) sistemler ile tüm bu mikrobiyolojik olumsu-zluklar› engellemektedir. UV ›fl›nlar› ile hava sterilizasyonusa¤lanmaktad›r.

UV ›fl›nlar› ayr›ca ortamdaki kötü kokulara neden olan bak-terileri de nötralize etmektedir. UV hava sterilizasyonu biy-olojik bir ar›tmad›r.• UV-C yay›c›lar›, 253,7 nm (nanometre) dalgaboyunda ›fl›n

yayar.• Bu dalga boyu, bakteri, virüs, mantar, maya, küf ve küf

sporlar› gibi mikroorganizmalar›n yap› tafllar›na etkiederek üremelerini engeller ve ölmelerini sa¤lar.

Klima santrali içerisinde ultraviyole hava sterilizasyonuPozitif bas›nçl› kap› uygulamas›


• Havada tafl›nan mikroorganizmalar› % 99,9’a varan biroranda uzaklaflt›r›r.

• Salg›n hastal›klar›n hava yoluyla bulaflmas›n› engeller. • UV-C ile dezenfekte edilen hava, SBS (Hasta bina sendro-

mu) rahats›zl›klar› olan; solunum yollar›, mukoza dokusuve adale a¤r›lar›n› minimum seviyelere indirir.

• Uluslararas› çal›flmalarda (Lancet) UV-C ile dezenfekteedilen havan›n, toplu çal›flma alanlar›ndaki ifl kayb›n› orta-lama olarak % 40 azaltt›¤› tespit edilmifltir.

• Hastanelerde kullan›lan 1946-6 normuna ek olarak VDI6022 (Alman Mühendisler Birli¤i) normlar›na uygunlu¤u,hijyen standartlar›n›n artmas›n› sa¤lamaktad›r.

• Kimyasal ürünler kullanmadan, insan sa¤l›¤›na ve do¤ayazarar vermeden hava dezenfeksiyonu sa¤lar.

• Kesinlikle ozon gaz› üretmeden UV-C ›fl›n› yayan lambalarkullan›l›r.

• Kullan›m alanlar›: hastaneler (yo¤un bak›m, ameliyathane,koridorlar, bekleme odalar›…), sa¤l›k ocaklar›, muayene-haneler, bekleme salonlar›, resmi daire ve kurulufllar,okullar, oteller, plaza/ofisler, sinema/tiyatrolar

2.3 Klima Santralini Oluflturan Elemanlar

2.3.1 FanlarKlima santralinde, ortam ihtiyac›na göre aspiratör ve/veyavantilatör ile hava sirkülasyonunun sa¤lanmas› amac›yla fanhücresi bulunmaktad›r. Düflük bas›nç aral›¤›ndaki ünitelerdeileriye e¤ik kanatl› tip fanlar tercih edilirken, orta ve yüksekbas›nç aral›¤›ndaki üniteler için ileriye e¤ik veya geriye e¤ikkanatl› fanlar›n her ikisi de kullan›labilmektedir. Bunlar›n yan›nda Aerofil kanatl› fanlar, verimli olmalar› ve düflük sesseviyelerinde çal›flmalar› sebebiyle s›kl›kla tercih edilmektedir.Tasar›m flartlar›na ba¤l› olarak Plug (salyangozsuz, tek emiflli,direkt akuple) fan kullan›m› da mümkündür.

HSK klima santrallerinde kullan›lan fanlar, galvaniz sacdanimal edilmifltir. ‹leriye ve geriye e¤ik kanatl› fanlar ISO 1940-G6.3 normuna göre dinamik ve statik olarak balanslaflm›flt›r.Fanlar›n ç›k›fl› ile ünite gövdesi aras›nda titreflim sönümlemekamac›yla esnek ba¤lant› yap›lmaktad›r. Opsiyonel olarak ka-nal sistemine ba¤lant› için d›flar›dan da kullan›labilecek esnek

ba¤lant›lar mevcuttur. Fan›n bir di¤er hücreye ba¤lant›s› isedifüzör yard›m›yla yap›lmaktad›r. Difüzörün temel amac› birsonraki hücre içerisindeki hava ak›fl›n›, hücre içerisinde düz-gün yaymakt›r. Fanlar›n ünite gövdesinden lastik izolatörler-le veya yayl› titreflim izolatörleri ile izole edilmesiyle, titrefli-min gövdeye aktar›lmas› önlenmektedir. ‹ste¤e ba¤l› olarakyayl› titreflim izolatörleri de kullan›labilmektedir.

Radyal Fan Plug Fan

Profil

Kanatl›

Geri E¤ik

Seyrek

Kanatl›

Radyal

Kanatl›

‹leri E¤ik

S›k

Kanatl›

ETKENL‹K UYGULAMA ALANI

Mer

kezi

Fan

lar

Merkezkaç fanlar›n en verimli-

sidir.

En iyi çal›flma flartlar›

maks.debinin % 40-50

aral›¤›ndad›r.

Maks. verimde güçte maksi-

mumdur. Daha büyük

debilerde güç azal›r.

Verim, profil kanatl›dan biraz

düflüktür.

Profil kanatl›ya benzer etken-

lik.

Yaln›zca maks. verim biraz

daha düflüktür.

Profil ve geri e¤ik kanatl› fan-

lardan daha yüksek bas›nç

karakteristi¤i

Fan, e¤rinin maksimum

bas›nc›n solunda k›r›ld›¤›

bölgede çal›flt›r›lmamal›d›r.

Güç sürekli olarak artar.

Motor seçiminde bu dikkate

al›nmal›d›r.

Fan maks.bas›nc›n sa¤›nda

çal›flt›r›lmal›d›r.

En iyi çal›flma flartlar› maksi-

mum debinin % 50-60

aral›¤›ndad›r.

Maks. verim di¤er merkezkaç

fanlardan daha düflüktür.

Motor seçiminde bu dikkate

al›nmal›d›r.

Genel havaland›rma / iklim-

lendirme

Ço¤unlukla büyük sistemler

(tüm bas›nçlar için)

Büyük, endüstriyel temiz hava

sistemlerinde kayda de¤er

enerji tasarrufu

Genel havaland›rma / iklim-

lendirme

Profil kanad›n korozyona ve

afl›nmaya u¤rayabilece¤i baz›

endüstriyel uygulamalar.

Öncelikle endüstride malzeme

tafl›nmas› için ve yüksek

bas›nçl› endüstri uygulamalar›.

Bazen özel bir malzeme ile

kaplanan çark›n, tesiste tamiri

kolay.

Havaland›rma / ‹klimlendirme

için uygun de¤il.

Daha çok düflük bas›nçl› hava-

land›rma / iklimlendirme uygu-

lamalar›.


Fan Kanunlar› Üretici firmalar fan seçiminde kullan›lmak üzere belirli tip,boyut ve mil h›z› (d/dak) için, fan bas›nc›, verimi ve gücünün,fan debisi ile de¤iflimini gösteren, fan karakteristik e¤rilerinikullan›c›lara sa¤lamaktad›r. Baflka bir tan›m yap›lmam›fl isebu karakteristikler, 101,325 kPa, 20°C ve 1,244 kg/m3 flart-lar›ndaki hava için geçerlidir.

Dinamik olarak benzer olan fanlar için karakteristik de¤ifl-kenler aras›ndaki iliflkileri veren denklemler, “fan kanunlar›”olarak adland›r›l›r. Bu de¤iflkenlerin fan boyutu D, dönme h›z› n, gaz yo¤unlu¤u, gaz debisi Q, fan toplam veya statikbas›nc› p veya p, fan gücü N ve fan verimi ’dir.

1. Kanun, fan boyutunun, h›z›n›n ve gaz yo¤unlu¤unun, de-bi, bas›nç ve güç üzerindeki etkilerini

2. Kanun, fan boyutunun, bas›nc›n›n ve gaz yo¤unlu¤unun,debi, h›z ve güç üzerindeki etkilerini

3. Kanun, fan boyutunun, debisinin ve gaz yo¤unlu¤unun,h›z, bas›nç ve güç üzerindeki etkilerini göstermektedir.

Fan SeçimiFan seçimini etkileyen sistem zorunluluklar›; hava miktar›,statik bas›nç, standart d›fl› hava yo¤unlu¤u, ses düzeyi ya dafan›n çal›flt›¤› ortam›n kullan›m›, kullan›labilir alan ve yükünözellikleridir. Bu zorunluluklar biliniyorsa, hava koflulland›r-ma amaçl› bir fan›n seçimini belirleyen nokta, kapasite ile ya-p›m s›n›f› birlefliminin ucuz olmas›, verimli ve kabul edilebilirbir ses düzeyinde çal›flmas›d›r.

Ses aç›s›ndan bir seçim yap›laca¤› zaman, ç›k›fl h›z› bir ölçütolamaz. En iyi ses özellikleri, fan›n en yüksek verimle çal›flt›-¤› durumlarda elde edilir.Yüksek statik bas›nçlarda çal›flanfanlar›n izin verilen ç›k›fl h›zlar› daha yüksek olur, çünkü enyüksek verim ancak yüksek hava miktar›yla mümkündür. Budurumda ses düzeyini azaltmak amac›yla ç›k›fl h›z›n› s›n›rla-maya yönelik çabalar, statik bas›nc›n yan› s›ra ortam›n sesdüzeyine ve fan›n çal›flt›¤› alan›n nas›l kullan›ld›¤›na da ba¤-l›d›r. Düflük ses düzeyinde bir fan seçebilmek için fan›n ola-bildi¤ince yüksek verimde çal›flmas› ve fana bitiflik kanallar›nuygun bir biçimde tasarlanm›fl olmas› gerekmektedir.

Düflük ilk maliyet ile fan verimi aras›nda iyi bir denge kurula-bilirse, en yüksek verim için gerekenden biraz daha küçük birfan seçilebilir. Öte yandan uzun çal›flma saatleri söz konusuy-sa, daha büyük ve daha verimli bir fan seçilmelidir. Daha kü-çük bir fan seçildi¤i zaman daha büyük bir motor, tahrik vebafllatma (starter) ya da daha a¤›r bir fan yap›s› gerekecek isedaha büyük bir fan seçmek daha ekonomik olabilir.

Fan Performans Karfl›laflt›rmalar›Afla¤›da HSK klima sistemlerinde kullan›lan geriye e¤ik sey-rek kanatl›, ileriye e¤ik s›k kanatl› ve Aerofil kanatl› fanlar içinperformans de¤erleri gösterilmifl ve karfl›laflt›rma yap›lm›flt›r.Karfl›laflt›rma için 40 cm çark çap›na sahip fanlar seçilmifl veçal›flma noktalar› belirlenmifltir.

Çal›flma Noktas› Debi (m3/h) Bas›nç (pa)A 10000 650B 10000 1000C 6500 650D 6500 1000E 4000 650F 4000 1000

Geriye E¤ik Seyrek Kanatl›


Fan Montaj› Fanlar, test edilerek ve montaja haz›r olarak, farkl› emifl veat›fl konumu verecek flekilde üretilmektedir. Taban kaidesin-de titreflimi önlemek için lastik izolatörler veya yayl› izolatör-ler kullan›lmaktad›r. Motor ve fan kasnak eksenlerini ayn›düzlemde merkezlemek çok önemlidir. Yanal yüklere engelolmak için kay›fl, do¤ru aç›yla fan kasna¤›na tak›lmal›d›r. Kul-lan›m yeri ve amac›na ba¤l› olarak de¤iflik flekillerde uygula-nabilen fan emifl ve at›fl yönleri afla¤›da gösterilmektedir.

Fan Hücresi - Aksesuarlar- Fan hücreleri, dönel elemanlar› ve kanatlar› d›fl etkilerden

koruyan ve benzer flekilde insanlar› da hareketli elemanla-r›n zararlar›ndan korumaya yarayan Fan Koruma Kap›s› veKay›fl-Kasnak Muhafazas› ile birlikte üretilebilmektedir.

- Gözetleme cam› ve ayd›nlatma ekipmanlar›, servis kap›s›-n› açmadan hücre içerisini izleyebilmek için iste¤e ba¤l›olarak sisteme eklenmektedir

- Fan hücreleri, sistem tasar›mlar›na ba¤l› olarak kanal ol-maks›z›n d›fl ortamdan do¤rudan hava emifl ve at›fl› yapa-bilmektedir. Böyle uygulamalarda ya¤mur ve kar taneleriile uçuflan ka¤›t ve yaprak gibi maddelerin hücre içine gir-mesini önlemek amac›yla fan emifl/at›fl a¤›zlar›na davlumbazyerlefltirilmektedir.

- Fan-kanal ba¤lant›s›, santral titreflimlerini, hava kanallar›-na iletmemek amac›yla esnek elemanlarla yap›lmaktad›r.

- Müflteri talebi do¤rultusunda titreflim sönümleyici elemanolarak, deprem izolatörü ya da yayl› titreflim izolatörü, fankaidesi ile santral gövdesi aras›na yerlefltirilmektedir.

‹leri E¤ik S›k Kanatl›

Geriye E¤ik Aerofil Kanatl›


Yayl› ‹zolatörlerÇökmelere uygun ve çok uzunömürleri nedeniyle çelik yaylar, fanuygulamalar› için de kullan›lan izola-törlerdir. Aç›k havada veya korozyo-na yatk›n alanlarda yap›lan uygula-malarda, kaplama ve boya ile ekstrakoruma sa¤lanmaktad›r. Aç›k yayl›izolatörler, üst ve alt kapaklardakisomunlardan zemine ve fana ba¤-lanmaktad›r. Bir uygulamadaki yay-lar, sabit denge sa¤lamak amac›ylaayn› çökme mesafesine sahip olacakflekilde seçilmektedir. Yaylar›n seçiminde titreflim kayna¤›n›nfrekans› da önemlidir. Birden fazla titreflim kayna¤›n›n bu-lundu¤u bir uygulamada düflük frekansl› olana göre hesapyap›lmal›d›r. Düflük frekansl› titreflimleri yal›tabilen bir sistem,yüksek frekansl› titreflimleri de yal›tabilmektedir.

2.3.2 MotorlarElektrik motorlar› kullan›m yerine veiste¤e ba¤l› olarak IP54, IP55, IP65koruma, EFF1, EFF2 enerji s›n›f›ndaseçilebilmektedir. HSK klima santral-lerinde kullan›lan motorlar, standartolarak F izolasyon s›n›f›nda, 380 V 50 Hz üç fazl›, tam kapal›,k›sa devre rotorlu ve fan so¤utmal›d›r. Alüminyum gövde yap›-s› sayesinde motor daha kolay so¤utulmaktad›r. Elektrik moto-ru seçimleri, fan›n çekti¤i mil gücüne ba¤l› olarak %12-25 faz-las› kadar aktarma kay›plar› ilave edilerek yap›lmaktad›r. ‹ste¤eba¤l› olarak kullan›lan kay›fl-kasnak muhafazas› ile kullan›c› içinmaksimum güvenlik sa¤lanmaktad›r. Kay›fl ve kasnaklar, DIN2215 normuna uygundur. Motorlar›n; koruma, enerji verimlili-¤i ve izolasyon s›n›flar› ile ilgili bilgiler afla¤›da s›ralanm›flt›r.

Koruma S›n›f› IP Numaras›Herhangi bir koruyucu kutu ald›¤›n›zda üzerinde koruma s›-n›f›n› belirtir bir “IP” numaras› görürsünüz. Koruma s›n›f› nu-maras› IP arkas›ndan 2 basamakl› bir numara ile ifade edilir(IP AB). Birinci basmak (A) kat› cisimlere ve toza karfl› koru-may›, ikinci basamak (B) s›v›lara karfl› korumay› ifade eder.

Verimlilik S›n›f›HSK klima sistemlerinde kullan›lan fan motorlar›na iliflkin ve-rimlilik s›n›flar› afla¤›daki gibidir. HSK çal›flmalar› s›ras›ndaenerji verimlili¤i aç›s›ndan etkin olan ve bu sayede enerji ta-sarrufu sa¤layan EFF1 enerji s›n›f›nda motor seçimini müflte-rilerine önermektedir.

Korumas›z Korumas›z

Çap› 50 mm'den

büyük cisimlere

(Elin arkas›na) karfl›

Çap› 12.5 mm'den

büyük cisimlere

(Parma¤a) karfl›

Çap› 2.5 mm'den

büyük cisimlere (El

aleti) karfl›

Çap› 1 mm'den

büyük cisimlere

(Kablo damar›)

karfl›

Toz taneciklerine

karfl›

Toz geçirmez

-

-

Damlayan suya

karfl›

Dikeyden 15º ye

kadar aç›yla

damlayan suya

karfl›

Dikeyden 60º ye

kadar aç›yla

püsküren (0.07

l/dak) suya karfl›

Her yönden

püsküren (0.07

l/dk) suya karfl›

Her yönden düflük

bas›nçl› (12.5 l/dk)

sulamaya karfl›

Her yönden yük-

sek bas›nçl› (100

l/dk) sulamaya

karfl›

15-100 cm

aras›ndaki derinlik-

te geçici süre

kalmaya karfl›

Su alt›nda belirtilen

derinlikte kalmaya

uygun

0

1

2

3

4

5

6

7

8

A Kat› Cisimlere Karfl› Koruma B S›v›lara Karfl› Koruma

Afla¤›daki tabloda koruma s›n›f› özetini görebilirsiniz

Anma Gücü Motor Verimi EFF3 yerine EFF1% kullan›m›nda

kW HP EFF3 EFF2 EFF1 kWh/y›l1.5 2.0 <78.5 78.5 – 85.0 >85.0 8773.0 4.0 <82.6 82.6 – 87.4 >87.4 11977.5 10 <87.0 87.0 – 90.1 >90.1 178015 20 <89.4 89.4 – 91.8 >91.8 263230 40 <91.4 91.4 – 93.2 >93.2 380345 60 <92.5 92.5 – 93.9 >93.9 435275 100 <93.6 93.6 – 94.7 >94.7 558490 121 <93.9 93.9 – 95.0 >95.0 6659


Yal›t›m S›n›f›Yal›t›m s›n›f›, motorun ›s› karfl›s›nda yafllanma ve bozulmayagösterdi¤i direncin bir ifadesidir. Afla¤›da bu s›n›flara iliflkinbir tablo gösterilmifltir.

Yukar›daki tabloda, her s›n›f için belirli bir s›cakl›kta çal›flmaömrü de¤erleri verilmifltir. Afla¤›daki tabloda ise maksimumçal›flma s›cakl›¤›ndaki de¤iflime ba¤l› olarak motor ömründekide¤iflim gösterilmektedir.

Yal›t›m s›n›fland›r›lmas›, motor içindeki en düflük s›n›fa sahipelemana göre yap›lmaktad›r. Örne¤in motor içindeki bir ele-man B s›n›f›na ait ise di¤er bütün elemanlar F s›n›f› da olsamotor, B s›n›f› olarak adland›r›lmaktad›r. HSK sistemlerindemotorlar, standart olarak F yal›t›m s›n›f›nda seçilmektedir.

2.3.3 Frekans KonvertörüKlima santrallerinde kullan›lan fanmotorlar›n›n ço¤u, indüksiyon veyaasenkron motor olarak da bilinen k›-sa devreli motorlard›r. Tercih edilme-lerinin sebebi; fiyatlar›n›n uygun ol-mas›, az bir bak›m masraf› gerektir-meleri ve yüksek oranda güvenilir olmalar›d›r. Bu modeller-de, motor devrini kontrol alt›na alman›n tek yolu, girifl ak›m(alternatif ak›m) frekans›n› de¤ifltirmek ile mümkündür. Fre-

kans Konvertörü de tam olarak bu ifli yapmaktad›r.Klima sistemleri, nadiren maksimum tasar›m debisine ihtiyaçduymaktad›r. Frekans konvertörü, klima santrallerinde fanmotorunun devrini de¤ifltirerek, sistem debisini ayarlamaktad›r.Bu sayede sistem için gerekli taze hava miktar› sa¤lan›rken,yüksek oranda elektrik enerjisi tasarrufu elde edilmektedir.Afla¤›daki grafikte fan çal›flma saatinin %90’l›k bir k›sm›n›n%70 debide gerçekleflti¤i görülmektedir.

Frekans Konvertörlü Sistemlerde Enerji Verimlili¤iBas›nç, debi, devir say›s› ve güç gibi de¤iflkenlerin kendi aralar›ndaki iliflki, “ilgi kanunlar›” arac›l›¤› ile ifade edilebil-mektedir. Bu kanunlar, hem radyal hem de eksenel fan içinkullan›labilmektedir.Daha net görüntü eklenmelidir

Bu kanunlardan debinin, fan devri ile do¤ru orant›l› olarakartt›¤› ve bas›nc›n da devirin karesi ile orant›l› olarak artt›¤›görülmektedir.

Enerji tasarrufu bak›m›ndan en önemli nokta, güç tüketimi-nin fan devrinin üçüncü kuvveti ile orant›l› olarak artmas›d›r.Bunun anlam›, devir say›s›ndaki azalmas›n›n elektrik tüketi-minde önemli tasarruf sa¤layaca¤›d›r. Dolay›s›yla, grafiklerde

Yal›t›m Maksimum Çal›flma Belirtilen S›n›f› S›cakl›¤› S›cakl›kta

Çal›flma Ömrü (h)A 105°C 20000B 130°C 20000F 155°C 20000H 180°C 20000

Yal›t›m Belirtilen Gerçek BelirtilenS›n›f› Maksimum Maksimum S›cakl›kta

Çal›flma Çal›flma Çal›flmaS›cakl›¤› S›cakl›¤› Ömrü (h)

B 130°C 120 40000F 155°C 155 20000H 180°C 190 10000


de görüldü¤ü gibi debiyi %75 mertebesine çekerken harca-nan güç, tam devirde çal›flan motorun enerjisinin %42’sidir. Debi %50’ye çekildi¤inde güç tüketimi %12.5 seviyesine inmektedir.

Motor devir ayar›n›n, geleneksel debi ayarlamas› metotlar› ilekarfl›laflt›r›lmas› afla¤›da gösterilmifltir.Günümüzde tercih edilmeyen debi ayarlamas› yöntemleriafla¤›daki gibidir:

- Damper ve valf yard›m› ile k›sma ayar›- Vantilatörün içine girecek olan hava ak›m›n› s›n›rland›r-

mak için radyal vantilatörlerde girifl sürgülerinin kullan›l-mas›

- Vantilatör ve motor aras›ndaki dönme momentinin ayar-lanmas› için viskoz ve indüksiyon ak›m› kavramalar›n›nkullan›lmas›

- Açma / Kapama ayarlamas›- Eksensel vantilatörlerde kanat aç›s›n›n de¤ifltirilmesi

Debi ayarlamas›na iliflkin bu uygulamalar›n dezavantaj› hiçbi-risinin elektrik tüketimine do¤rudan etki etmemesidir. Buunsurlar›n baz›lar›nda elektrik tüketimini azaltmaya yönelikimkanlar söz konusudur; ancak bunlar›n hiç biri enerji tasar-rufunda frekans konvertörü ile debi ayar›n›n kullan›m› kadaretkin de¤ildir. Örnek olarak Açma / Kapama kontrolü, artanbafllatma ve durdurmalar, elektrik kayna¤›ndaki oynamalaraba¤l› olarak çok daha fazla mekanik gerilme ve bas›nç art›fllar›na neden olmaktad›r. Yanda bulunan flekil frekanskonvertörü ile debi ayar› ve damper ile k›sma kontrolününgüç tüketimlerini karfl›laflt›rmaktad›r.

Fan maliyetleri ile ilgili afla¤›daki grafik incelendi¤inde, fan›nçal›flma ömrü boyunca en büyük giderin enerji tüketimindenkaynakland›¤› görülmektedir. Bu bilgiler ›fl›¤›nda HSK olarak,

hem yüksek kontrol edilebilirlikleri hem de sa¤lad›klar› ener-ji tasarrufu sebebiyle, frekans konvertörlü sistemlerin kulla-n›lmas› önerilmektedir.

Fan Hücrelerinde Kontrol SistemleriOtomasyon sistemi gereksinimleri ve güvenlik talimatlar›do¤rultusunda fan hücrelerinde afla¤›daki ekipmanlar kulla-n›lmaktad›r.

- Bas›nç Fark Presostat› yerlefltirilerek, fan›n emifl ve at›fl a¤z›ndaki bas›nç farklar› ölçülmektedir. Bu sayede fan›nçal›flma durumu kontrol edilmektedir.

- Acil durumlarda fan›n ani bir flekilde durdurulmas› içinhücre üzerinde Panik Butonu bulunmaktad›r.

- Fan motorunun afl›r› ›s›nmas› durumunda motorun devred›fl› b›rakmas› amac›yla motor sarg›lar› aras›na PTC Termistör yerlefltirilmektedir.

- Fan devrini de¤ifltirerek bas›nç ve debi de¤erlerini kontroletmek için Frekans Konvertörü yerlefltirilmektedir.

2.3.4 EC (Electron›cally Commutated) Motorlu Fanlar


Global ve ülke bazl› araflt›rmalara ba¤l› olarak, elektrik ener-jisi tasarrufunun sa¤lanabilece¤i en yüksek potansiyel, elek-trik motorlar› ile alakal›d›r. Bu sorumlulu¤u gerçeklefltire-bilmek için baflta gelen faktör, sa¤lad›¤› yüksek enerji tasar-ruflar›yla EC teknolojisidir.

EC motora sahip (ak›ll› ve tak-çal›flt›r) ürünü, marketteki di¤er ürünlerden ay›ran detaylar, üretici ve son kullan›c› avantajlar›:

• Proses kontrolörü, h›z kontrol cihaz› veya sürücü, elek-triksel filtreler ve afl›r› yük koruma (motor + elektronikleriçin) k›s›mlar›n›n tamam› motor içerisindedir.

• Tüm operasyon aral›¤› içinde düflük ses ve titreflim seviye-si elde edilmektedir.

• Ek komponentler kullanmadan %100 h›z kontrol flans›mevcuttur.

• 0-10 VDC veya 4-20 mA set ve actual sinyalleri ileçal›flabilmektedir.

• Direkt sürücü, motor ve kay›fl gibi komponentler, bak›mgerektirmeyen rulmanlar içermektedir.

• Genifl çap ve performans aral›¤› (630 mm çap - 6kWmotor gücüne kadar.). EC motor güçleri ile 2200 Pa gibiyüksek bas›nçlar karfl›lanabilmektedir.

• Hijyenik klima santralleri gibi uygulamalar için ihtiyacaba¤l› olarak korozyon ve bakteri tutumunu engelleyenboya seçene¤i mevcuttur.

• Modbus• Uygulama alan›nda ki mevcut ethernet a¤›na (LAN) CAD

5 ba¤lant›s› (özel interface ile) • Full besleme gerilimi arala¤› boyunca sabit performans =

3 faz - 380-480 VAC - 50/60 Hz - De¤iflken flebeke voltaj›ve frekanslar›nda set edilen de¤erde çal›flma (farkl› ülkel-er) özelli¤i mevcuttur.

• Sensörler için entegre DC besleme kayna¤›,• Programlanabilir analog ç›k›fl,• Entegre PID - Algoritmaya ba¤l› olarak PID parametreler-

ine eriflim ve de¤ifltirme,• Entegre alarm ç›k›fllar›,• EMC uyumluluklar›,• Soft start,• Master - Slave ba¤lant› flans›,• ‹stendi¤inde, bekleme an›nda düflük h›zda dönme

imkan› (adjustable min. offset speed),• EEPROM haf›zaya ba¤l› olarak tüm çal›flma süresince

genifl ar›za, hata veya aktüel detaylara ulaflma

Fan H›z› Kontrol Türlerine Göre Verimlilik Karfl›laflt›rmas›:

Ses Seviyesi Karfl›laflt›rmas›:

say›s›na ihtiyaç duyulmaktad›r ve s›ra say›s› genellikle 8 s›rayakadar ç›kabilmektedir. Is›t›c› serpantinlerde, ¢Tm’in (ortala-ma logaritmik s›cakl›k fark›n›n) yüksek olmas› sebebiyledüflük s›rada da sonuç al›nabilmektedir. (90°C/70°C su reji-mi ve -3°C/+36°C hava flartlar› düflünüldü¤ünde).HSK klima santrallerinde kullan›lan serpantinlerde, tasar›maba¤l› olarak hatve aral›klar›, genellikle 2.1-3.2 mm aras›ndaolmaktad›r.S›ra say›s›, serpantin bas›nç düflümünü etkileyen en önemlifaktörlerdendir. Serpantin seçimlerinde bu de¤erlerin de gözönünde bulundurulmas› gerekmektedir.

Devre Say›s›Ak›flkan›n, serpantin içerisinde belirli bas›nç kayb› ve h›zaral›¤›nda dolaflmas› için gerekli girifl say›s›d›r. Di¤er tüm fak-törler ayn› kald›¤›nda devre say›s› artarsa; su h›z› azal›r, kap-asite azal›r, su taraf› bas›nç kayb› azal›r. Devre say›s› düflersetersi olur.

Geçifl Say›s› (Pass Say›s›) Geçifl say›s› (pass say›s›), bir devrenin, girifl noktas›ndan ç›k›flnoktas›na kadar dolaflt›¤› boru say›s›d›r. Sulu serpantinlerdeaksi belirtilmedikçe geçifl say›s› çift olmal›d›r. Girifl kolektörüile ç›k›fl kolektörünün ayn› yönde olmas› için girifl say›s› daçifttir.

Daha etkin bir ›s› transferi sa¤lamak için su ve hava taraflar›aras›nda z›t ak›fl sa¤lanmas› gerekmektedir. Ayr›ca flafl›rtmal›kanatlar da düz kanatlardan daha verimlidir. Bu nedenleHSK klima santrallerinde, flafl›rtmal› kanat dizilimi ve z›t ak›fll›tasar›mlar tercih edilmektedir.


2.3.5 Is›t›c› - So¤utucu Serpantinler

Serpantinler, “Airware Klima Santrali Seçim Program›”taraf›ndan, optimum performans flart›n› sa¤layacak flekildeso¤uk su, s›cak su, buhar ve direk genleflmeli tipler olarakseçilmektedir. HSK klima santrallerinde, sistem gereksinim-lerine uygun olarak, bak›r boru-alüminyum kanat ya da çelikboru-çelik kanat serpantinler kullan›lmaktad›r. Buhar uygula-malar›nda, 2 bar bas›nca kadar bak›r boru kullan›l›rken, dahayüksek bas›nçl› buhar uygulamalar›nda çelik boru kullan›m›zorunludur. Boru çaplar› standart olarak 3/8”, 1/2” ve 5/8”kullan›lmaktad›r. Alüminyum kanatl› tasar›mlarda, lameller,epoksi ile kaplanarak yüksek bir korozyon direnci sa¤lan-maktad›r.

S›ra Say›s›Belirlenmifl bir serpantin geometrisinde dizayn yap›l›rken;dizayn›n verimini etkileyen serpantinin s›ra say›s›na dikkatedilmelidir.Di¤er faktörler ayn› kald›¤›nda s›ra say›s› artt›r›l›rsa; kapasiteartar, yüzey artar, hava taraf› bas›nç kayb› artar, su debisiihtiyac› ve buna ba¤l› olarak su h›z› artar. S›ra say›s› azalt›l›rise tersi bir durum geçerlidir. Genel olarak s›ra say›s› artt›kça birim yüzeyden al›nan kapa-site düfler, serpantin verimsizleflir. Yani 2 s›ral› bir serpantin 4s›raya ç›kart›ld›¤›nda, 2 kat› kapasite vermez. Bu nedenle ver-imlili¤i artt›rmak için mümkün olan en düflük s›ra say›s›ndakal›nmal›d›r.Is›t›c› serpantinler, genellikle 1 veya 2 s›ral› olarak dizaynedilmektedir. So¤utucu serpantinler de ise daha yüksek s›ra

fiekil 3.4. Sulu Tip Serpantinde Geçifl Say›s›n›n Tek veya ÇiftOlmas›na Göre Girifl-Ç›k›fl Yönleri

Bas›nç Kay›plar› (mmSS)H›zlar 1.5 2 2.5 3 3.5 4

Tek S›ral› Batarya 1 1.6 2.3 3 3.6 4.72 S›ral› Batarya 2 3.3 4.6 6 7.8 9.63 S›ral› Batarya 3 4.67 6.6 8.4 10.92 12.84 S›ral› Batarya 4.3 6.7 9.4 12.6 16.38 19.25 S›ral› Batarya 5.67 9.2 13.2 17.6 22.8 28.36 S›ral› Batarya 7.4 11.7 17.5 22 28.6 367 S›ral› Batarya 7.97 13.6 18.9 25.6 33.3 41.28 S›ral› Batarya 9.6 14.9 21.7 29.4 38.2 47.2

2.3.5.1 Serpantinlerin Konstrüktif ÖzellikleriSerpantin kasetleri, standart olarak galvanizli çelik levhadanyap›lmaktad›r. Aynalarda geriye e¤imli yakalar ve serbestayna sistemi kombinasyonu uygulanmaktad›r. Bu flekildeaynalar›n boruyu ›s›l genleflme ya da büzülme s›ras›nda afl›n-d›rma ve kesmesi önlenmektedir. Ek mukavemet temini içinuzun boylarda ara ayna kullan›lmaktad›r. Kasetlemede iste-¤e ba¤l› olarak alüminyum, s›cak dald›rma galvanizli çelik,paslanmaz çelik ve bak›r malzeme de kullan›labilmektedir.


Alüminyum, epoksi kapl› alüminyum ve bak›r lameller, oto-matik kal›plarda lamel aral›klar›n› ayarlayan yaka yükseklik-lerine sahip olarak imal edilmektedir. Lamel yüzeyleri düz yada kaburgal›d›r. 3/8"-1/2" ve 5/8" bak›r borular mekanikolarak fliflirilerek, lamel yakalar› ile s›k› temas sa¤lanmakta-d›r. Bu fliflirme sistemi, tan›mlanan tüm çal›flma koflullar›ndalamel ile boru aras›nda mükemmel bir mekanik ba¤ sa¤la-makta ve hava ile iç ak›flkan aras›nda ›s› transferini en üstdüzeyde gerçeklefltirmektedir.S›cak / so¤uk su serpantinlerinde kolektörler çelik; buharserpantinlerinde ise bak›r borudand›r. Tüm serpantinlerdeba¤lant›lar d›fl vidal› çelik borudand›r; iste¤e ba¤l› olarakflanfll› da imal edilebilmektedir. Kolektör malzemesi, talephalinde paslanmaz çelik olarak da seçilebilmektedir. Kolek-törler üzerinde ki haval›k ve drenaj ba¤lant›lar› standartt›r.Serpantin tertibatlar› aras›ndaki tüm birlefltirmeler, bak›resasl› lehim alafl›mlar› kullan›larak elle yap›lmaktad›r.

2.3.5.2 SERPANT‹N KAPAS‹TE SEÇ‹M MONOGRAMITasar›m flartlar›na ba¤l› olarak santral içerisinde kullan›lacak ›s›t-ma ve so¤utma serpantinlerinin kapasiteleri, afla¤›daki monog-ram yard›m› ile h›zl› ve do¤ru bir biçimde belirlenebilmektedir.

fiafl›rtmal› Kanat

Hava Debisi - So¤utma veya Is›tma Kapasitesi Monogram›

çift e¤imli paslanmaz çelik yo¤uflma tavas› standart olarakbulunmaktad›r. Tavalar›n drenaj borusuna sifon ba¤lanmal›-d›r. Drenaj giderleri, iflletmenin, ba¤›ms›z drenaj tesisat›naverilmelidir. Çok ç›k›fll› drenaj tavalar› için de ba¤›ms›z birdrenaj sisteminin teçhiz edilmesi önerilmektedir. "H" ölçüsü,fan›n üretti¤i alt veya üst bas›nçtan daima büyük olmal›d›r.

2.3.5.8 Drenaj SistemiSo¤utma serpantinlerinin büyük bir bölümü, ünitelere, emiflhavas› içlerinden geçecek flekilde yerlefltirilmifltir. Bunun so-nucu olarak da yo¤uflma, negatif (-) statik bas›nca maruzkalmaktad›r. Yo¤uflma drenaj hatt›nda ki bas›nc› dengele-mek için önlem al›nmad›¤›nda, drenaj borular›ndan ani veh›zl› bir flekilde geriye çekilen hava, yo¤uflman›n drenaj tava-s›nda birikmesine neden olacakt›r. Cihaz çal›flmaya devamettikçe toplanan su, hava ak›m› ile birlikte tafl›nacak ve dre-naj tavas›n› dolduran suyun, emifl havas› kanallar›na s›zma-s›na ve / veya binada su taflmas›ndan kaynaklanan hasaraneden olacakt›r. Bu nedenle HSK klima santrallerinde, su bi-rikmesine engel olmak için tavalar›n alt›na sifon yerlefltiril-mektedir.

Yo¤uflma drenaj sifonunun montaj› ve boru hatt›n›nçekilmesi:Belirtilen flartlara uygun olarak cihaz›n drenaj ba¤lant›s›na,sifonlu drenaj boru hatt› çekilmelidir. Drenaj hatt›na çekilenborular, kesinlikle e¤imli olmal›d›r ve ç›k›fl hatt›nda ki kulla-n›lmayan drenaj ba¤lant›lar› bir kör tapa ile kapat›lmal›d›r. Si-fon “H” yüksekli¤ini belirlemek için öncelikle cihaz içinde kinegatif statik bas›nç belirlenmelidir. Daima en kötü kofluldikkate al›nmal›d›r; örne¤in fana geri dönen hava devresin-de ki filtrelerin kirli olmas› gibi.

Örnek:Negatif Statik Bas›nç = 65 mmSSEmniyet için = 20 mmSS“H” Yüksekli¤i = 85 mmSS

Hmin= STAT‹K BASINÇ + 20mm

2.3.5.9 Damla Tutucu135°C'ye kadar dayan›kl› ithal polipropilen damla tutucularkullan›lmaktad›r. Bu s›cakl›¤›n üzerinde ki s›cakl›klarda ise ih-tiyaca göre paslanmaz çelik boyal› galvaniz ve alüminyumdamla tutucular kullan›labilmektedir.

2.3.5.3 Serpantinlerin Test EdilmesiAksi istenmedikçe tüm serpantinler, montaj sonras› 20kg/cm2 bas›nç alt›nda, su dolu havuza dald›r›larak test edile-bilmektedir. ‹stenilmesi durumunda, 30 kg/cm3 bas›nç alt›n-da da test yap›labilmektedir.

2.3.5.4 Serpantinlerin TemizlenmesiTüm serpantinlerin imalat sonras› kimyasallar ve buharl› su iled›fl y›kamas› yap›lmaktad›r. Y›kama sonras› kurutma ifllemistandart olarak uygulanmaktad›r.

2.3.5.5 Donmaya Karfl› Al›nan ÖnlemlerSulu serpantinler, donmaya karfl› korumal›d›r. Bu amaçla%30 glikollü bir kar›fl›m -14°C’ye kadar olan d›fl hava s›cak-l›klar›na karfl› donma emniyeti sa¤lamaktad›r. Ancak glikolkar›fl›ml› sistemlerde s›cakl›k de¤erleri düfltü¤ünden, ›s›transfer etkinli¤inde bir azalma meydana gelmektedir. Seçims›ras›nda bu durum gözden kaç›r›lmamal›d›r.

2.3.5.6 Donma Termostat›Serpantinlerin donma riskine karfl› korunmas› için kullan›l-maktad›r. 6 metrelik hissedici kapiler, boru boyunca herhan-gi bir 30 cm’lik alan›n ayar de¤erinin alt›na düflmesi, cihaz›nuyar› durumuna geçmesi için yeterlidir. Tipik olarak kapilerboru, ön ›s›t›c› serpantinin hava ç›k›fl taraf›na (taze hava ta-raf›na de¤il) yüzey alan›n›n tamam›n› kapsayacak flekildeklipslerle tutturularak monte edilir. Gerekli elektriksel ya daotomatik kontrol ba¤lant›lar› ile donma termostat›n›n uyar›vermesi durumunda fan›n durdurulmas›, taze hava damper-lerinin kapanmas› ve ›s›tma serpantinin vanas›n›n aç›k konu-ma gelmesi sa¤lanmal›d›r.

2.3.5.7 Yo¤uflma Tavalar›So¤utma hücreleri, bir ya da iki ç›k›fll› drenaj tavalar› ile bir-likte teslim edilir. Flexline ve Hijyenline klima santrallerinde


Glikol Karfl›m Oran›na Göre Kar›fl›m›n Donma Noktas›:% 100 Su için Donma S›cakl›¤› ≈ 0 °C% 90 Su + % 10 Etilen Glikol için Donma S›cakl›¤› ≈ -3 °C% 80 Su + % 20 Etilen Glikol için Donma S›cakl›¤› ≈ -8 °C% 70 Su + % 30 Etilen Glikol için Donma S›cakl›¤› ≈ -14 °C% 60 Su + % 40 Etilen Glikol için Donma S›cakl›¤› ≈ -22 °C% 50 Su + % 50 Etilen Glikol için Donma S›cakl›¤› ≈ -34 °C% 40 Su + % 60 Etilen Glikol için Donma S›cakl›¤› ≈ -49 °C% 30 Su + % 70 Etilen Glikol için Donma S›cakl›¤› ≈ -65 °C

Karfl›m Oran›na Göre Teorik C De¤erleri:% 100 Su C de¤eri ≈ 1 kcal/kg °C% 50 Su + % 20 Etilen Glikol için C de¤eri ≈ 0,94 kcal/kg °C% 65 Su + % 35 Etilen Glikol için C de¤eri ≈ 0,87 kcal/kg °C% 50 Su + % 50 Etilen Glikol için C de¤eri ≈ 0,80 kcal/kg °C


Direkt Genleflmeli (DX) SerpantinlerDX serpantin, so¤utucu ak›flkan kullanarak bir kompresöryard›m› ile evaporatörden al›nan ›s›n›n, so¤utucu ak›flkanatransfer edilip, atmosfere at›lmas›d›r. So¤utucu ak›flkan, di-rekt olarak ›s›n›n transfer edilece¤i kaynakta (yani klima san-trali içinde) buharlaflt›r›l›r. Di¤er sistemlerdeki gibi ›s› transfe-ri yaparken farkl› bir ak›flkan kullan›m›na gerek kalmaz. Ge-leneksel so¤utma gruplar› (chiller) ile yap›lan ›s› transferinde›s›, ilk önce suya aktar›l›r daha sonra so¤utma grubunda bu-lunan ›s› eflanjörüne tafl›n›r ve burada so¤utucu ak›flkana ak-tar›l›r. Ak›flkana aktar›lan ›s› yine kompresör yard›m› ile at-mosfere at›l›r.

2.3.5.10 DX sistemin avantajlar›DX serpantinli sistemlerin getirdi¤i birçok avantaj vard›r. Ge-leneksek sistemlere göre kay›plar›n çok az olmas› en önemliavantaj›d›r. Di¤er avantajlar› ise flöyle s›ralanabilir;- So¤utma tesir katsay›s› de¤erleri yüksek, iflletme maliyet-

lerinin düflük olmas›,- Çok k›sa sürede iflletmeye al›nabilmesi,- Bak›m giderlerinin di¤er sistemlere göre çok daha düflük

olmas›,- Kolay montaj ve düflük montaj maliyeti,- Is›tma ve so¤utma iflletme maliyetlerinin düflmesi,- Is›tma ve so¤utman›n tek VRF d›fl ünite ile yap›labiliyor ol-

mas› (›s› pompas›),- Küçük ve orta ölçekli tesislere tek yat›r›mla yeni, kolay ve

h›zl› bir çözüm sunmas›,- Orta ölçekli güç gerektiren uygulamalarda kullan›labilme-

si (Tek bir cihazda kademeli olarak 14-130 Kw/h),- Klima santrallerindeki sulu serpantinlerin donma riskleri-

nin bu sistemde olmamas›,- Lokal olarak kontrol edildi¤inden ihtiyaç kadar güç tüket-

mesi, - Sistem bir merkeze ba¤l› olmad›¤›ndan, ar›zal› olan ünite-

nin di¤er üniteleri etkilememesi,

- Geleneksel sistemlerdeki ak›flkan borular›ndaki enerji ka-y›plar›n›n olmamas›,

- Geleneksel cihazlara oranla daha uzun ömürlü olmas›, - Düflük ses seviyesi,

DX sistemin dezavantajlar›DX serpantinli sistemlerin avantajlar› gibi dezavantajlar› davard›r. Bunlar da flöyle s›ralanabilir:- Geleneksel sistemlere oranla yat›r›m maliyetleri biraz da-

ha yüksektir.- Sistem so¤utmada çal›fl›rken d›fl hava s›cakl›¤› 43 ºC üze-

rine ç›kt›¤›nda kondenser verimi düfler ve kapasite kay›p-lar› yaflan›r.

- Sistem ›s›tmada çal›fl›rken, kondenser ünitesinin ihtiyaçduydu¤u defrost ifllemi s›ras›nda kapasite kay›plar› yafla-n›r. Ancak bu dezavantajlar›, sisteme yap›lacak birtak›mekler ile (Elektrikli ›s›t›c› serpantin veya sulu ›s›t›c› serpan-tin) iyilefltirmek mümkündür. Defrost ifllemi istenmeyenbir durum olmas›na ra¤men, önüne geçilemeyen bir du-rumdur. Ek iyilefltirme düflünülmedi¤i zaman, sistemin ha-va ak›m›, defrost süresi boyunca (Yaklafl›k 5 dakika) dur-durulabilir.

2.3.6 Elektrikli Is›t›c›larStandart elektrikli ›s›t›c›l› serpantinlerde, ka-natç›kl› galvaniz çelik borular kullan›lmakta-d›r. Opsiyonel paslanmaz çelik borular›nkullan›lmas› mümkündür. Elektrikli serpan-tinlerin tümü galvaniz sac bir kasaya yerlefl-tirilmektedir.. Seramik terminaller ve maksi-mum s›cakl›¤› kontrol etmek için konulanemniyet termostat› standart parçalard›r.Elektrikli ›s›t›c›lar, ticari veya s›nai uygula-mal› herhangi bir klima, ›s›tma, havaland›r-ma cihaz›n›n içine yerlefltirilebilmektedir.Büyük kapasiteli, elektrikli ›s›t›c› serpantin-ler, talep halinde istenilen kademelere ayr›-labilmektedir.

2.3.7 Is› Geri Kazan›m SistemleriHSK klima sistemlerinde kullan›lan ›s› geri kazan›m cihazlar›, d›fl flartlarda al›nan taze havan›n egzoz havas›yard›m› ile ön ›s›t›lmas›n› (so¤utulmas›n›) sa¤layarak, tazehavan›n entalpi ve s›cakl›¤›n›, iç hacim flartlar›na yaklaflt›r-maktad›r. Ancak bu tip sistemlerde enerji baflka bir sis-temden al›n›rsa, ›s› geri kazan›m› olmaz. VDI 2071’e görekütlenin transferi, ›s› geri kazan›m› de¤ildir. Yani hava kar›flt›r›larak ›s› geri kazan›m› yap›lamaz.

Is› Geri Kazan›m›n›n Temel PrensibiIs› geri kazan›m ünitelerinde as›l olarak duyulur ›s› transferigerçekleflir. Gizli ›s›, geri kazan›m ünitesinin yap›s›na ba¤l›


olarak transfer edilebilir. Is› geri kazan›m ünitelerini genelolarak 2 kategoriye ay›rabiliriz.- Reküperatif Sistemler- Rejeneratif Sistemler

a) Reküperatif SistemlerIs› ileten hava, belirli bir bölgede iletimi gerçeklefltirir. D›fl ha-va ve at›lan hava, bu bölgede ›s› ileten bir tabaka ile ayr›l›r.Hava ak›fl›, paralel veya z›t ak›fll› olabilir. Nemli hava çi¤ nok-tas›n›n alt›nda kal›rsa yo¤uflma meydana gelecek ve gizli ›s›transferi oluflacakt›r. Kaçak olmad›¤› sürece madde transferimeydana gelmeyecektir. Bu sistemlerde buzlanma riski var-d›r ve ›s› bir tafl›y›c› vas›tas› ile iletilmez. Bölgenin en az birnoktas›nda hava ak›mlar› bir araya gelmelidir. Is› transferinikapatmak mümkün de¤ildir. Is› transferinin kontrolü için d›flhavan›n veya at›lan havan›n by-pass edilmesi gerekmektedir.

b) Rejeneratif Sistemler Is›, birbirine ba¤lant›l› iki serpantinin üzerinden geçen hava-lar sayesinde transfer olur. Serpantinlerden biri d›fl hava ta-raf›nda, di¤eri at›lan hava taraf›ndad›r ve bunlar birbirlerinebir borulama ile ba¤lan›r. Is› transferini sa¤layan ak›flkan buborular›n içinde dolafl›r. Ak›flkan olarak genellikle kimyasalolarak ifllenmifl su kullan›l›r. Gerekiyorsa antifriz de ilave edi-lir. Is› transferini sa¤layan ak›flkan, bir pompa sayesinde sis-temde dolaflt›r›l›r. Bu sistemde ak›fl, vanalar ile kontrol edilir.E¤er sistemden at›lan hava çi¤ noktas›n›n alt›nda kal›rsa yo-¤uflma gerçekleflir. Bu sebeple ek bir gizli ›s› transferi meyda-na gelir. Buzlanma riski vard›r. Kapal› çevrim sistemi, d›fl hava ile at›lan havan›n birbirineuzak mesafelerde olmas› durumunda bile prosesin gerçek-

leflmesine olanak verir. Hava ak›mlar›n›n bir araya gelmesinegerek yoktur;ancak çevrimi gerçeklefltirecek bir ek enerjiyeihtiyaç vard›r. Bu da çevrimi gerçeklefltirecek pompay› çal›fl-t›rmak için gereken elektrik enerjisidir. Geri kazan›lan ›s› mik-tar›, su debisi kontrol edilerek kolayl›kla kontrol edilebilir. Sis-tem kapat›labilir.

2.3.7.1 Plakal› Is› De¤ifltiriciReküperatif tarzda çal›fl›r, alü-minyum veya çelik plakal› ›s› ge-ri kazan›m sistemleridir. Sistem,çapraz ak›fl mant›¤› ile çal›fl›r.Taze hava ve egzoz havas› ikiayr› tabakadan geçer. Plakalar,maksimum ›s› transferini sa¤la-mak üzere dizayn edilmifltir veekonomik olma koflulunu sa¤-lamas› için minimum %60 ora-n›nda ›s› geri kazan›m› sa¤lama-l›d›r. Hava at›fl taraf›nda damlatutucu bulunur. Hava ak›fl›n›kontrol edebilmek ve donmay›önlemek amac›yla ›s› geri kaza-n›m hücresinde by-pass dampe-ri mevcuttur. Egzoz taraf›nda paslanmaz çelikten imal edil-mifl yo¤uflma suyu tavas› bulunur ve bu tavan›n drenaj boru-su (paslanmaz çelik), hava s›zd›rmaz bir biçimde gövde d›fl›-

Plakal› Is› De¤ifltirici Kullanan Is› Geri Kazan›ml› HSKKlima Santrali


na ç›kart›l›r. Besleme taraf›ndaki filtre d›fl›na, egzoz taraf›ndada ›s› geri kazan›m serpantini öncesinde filtre yerlefltirilmesihijyen aç›s›ndan önemlidir.

2.3.7.2 Is› Borulu Is› Geri Kazan›m Ünitesi

Rejeneratif tarzda çal›fl›r. Bu sistemde ›s›y› transfer etmek içinso¤utucu ak›flkan kullan›l›r ve sistem dönüfl havas› ile karfl›la-flan ak›flkan›n buharlafl›p tüp içinde yükselmesi ve so¤uk ha-vaya ›s›s›n› transfer edip tekrar yo¤uflmas› mant›¤› ile çal›fl›r.Sistem -30°C ile 55°C aras›nda sorunsuz çal›flabilmektedir.Hava ak›fl›n› kontrol edebilmek amac› ile ›s› geri kazan›mhücresinde by-pass damperi mevcuttur. Is› borusu yan yanayatay tip veya üst üste dik tipte kullan›labilir. Yatay olan tip-ler gerekti¤inde yaz aylar›nda da ›s› geri kazan›m› yapabile-cek flekilde tasarlanabilmektedir.

Egzoz taraf›na damla tutucu konulur. Paslanmaz çeliktenimal edilmifl yo¤uflma suyu tavas› bulunur ve bu tavan›n dre-naj borusu (paslanmaz çelik) hava s›zd›rmaz bir biçimde göv-de d›fl›na al›n›r. Kirlenmeyi önlemek üzere ›s› geri kazan›m›serpantini öncesinde filtre konulmas› tavsiye edilmektedir.

2.3.7.3 Atnal› Is› Geri Kazan›m Ünitesi Bir tür ›s› borulu geri kazan›münitesidir. Ba¤›l nemin ve d›fl s›-cakl›¤›n yüksek oldu¤u yerlerdekullan›l›r. Bu sistemde so¤utmabataryas› atnal› ›s› geri kazan›münitesinin ön so¤utma ve yeni-den ›s›tma k›s›mlar› aras›nda ka-lacak flekilde santral içerisineyerlefltirilir. S›cak ve nemli havailk önce ön so¤utma batarya-s›ndan geçerek so¤utulur. Dahasonra so¤utma bataryas›ndangeçen hava yeniden-›s›tma ba-taryas›ndan da geçerek isteni-len s›cakl›k ve ba¤›l nem flartla-r›na getirilir. Sistemde hareketli hiçbir parça yoktur. Proses,›s› geri kazan›m› atnal› sistemi içerisinde s›cakl›k fark› nede-niyle do¤al ak›fl yapan, so¤utucu ak›flkan›n tafl›d›¤› ›s› enerji-si ile sa¤lan›r.

2.3.7.4 Rotorlu Tip Is› Geri Kazan›m ÜnitesiRejeneratif tarzda çal›fl›r.Rotor havan›n geçebilmesi için gö-zeneklere sahip dairesel bir alüminyum kütleden oluflur. Is›geri kazan›m› rotorun dönüflü ile sa¤lan›r. Is› de¤ifltirici roto-run dönüfl hareketi ile egzoz havas›n›n ›s›s› ve nemi rotorunkanatlar›na aktar›l›r. Aktar›lan bu nem ve ›s› enerjisi dönmehareketinin devam› sayesinde taze havaya aktar›l›r. Ayn› ci-haz ile k›fl›n yap›lan ›s› transferi d›fl›nda, yaz aylar›nda daenerji tasarrufu sa¤lamak ve nem alma prosesi gerçeklefltir-mek mümkündür. Is› tekerle¤i genellikle h›z kontrollü olarakkumanda edilmektedir. Rotorlu ›s› geri kazan›m sistemlerde›s› geri kazan›m oran› genellikle %60-80 aras›nda de¤iflmek-tedir. Bu de¤erin alt›na gerçekleflen ›s› geri kazan›mlar› eko-nomik olmamaktad›r.

Is› geri kazan›m cihazlar›n›n kullan›lmas› ile; - Y›ll›k ›s› (so¤u) tüketimi azalmaktad›r. - Pik yük ›s›tma (so¤utma) gücü azalmaktad›r.

Is› Kazanc›n›n Hesaplanmas› ve Cihaz Verimi:Yo¤uflma veya nem transferinin oluflmad›¤› durumlarda, ›s›(so¤u) kazanc› (Q, kW), taze havan›n duyulur ›s› de¤iflimineeflit olacakt›r.Burada m, ›s› geri kazan›m cihaz›ndan geçen taze havan›n

kütlesel debisi (kg/s), Cp taze havan›n özgül ›s›s› (kJ/kg-K),

Tçth ve Tgth ise s›ras› ile taze havan›n cihazdan ç›k›fl ve girifl s›-

cakl›klar› (C°) olmaktad›r.

Egzoz ve taze hava aras›ndaki s›cakl›k fark›n›n ve taze hava-n›n ba¤›l neminin yüksek oldu¤u so¤u kazan›m uygulamala-r›nda, taze havan›n içindeki nemin bir k›sm› ›s› geri kazan›mcihaz›nda yo¤uflmaktad›r. Bu durumda taze havan›n so¤ukazanc› cihaz girifl ve ç›k›fl› aras›ndaki entalpi (h, kj/kg) de¤iflimine ba¤l› olarak hesaplanmaktad›r.


2.3.7.5 Çift Rotorlu Klima Santralleri

Çift rotorlu klima santralleri özellikle yüksek s›cakl›k ve yük-sek nemin hakim oldu¤u koflullarda yüksek enerji verimlili¤isa¤layan sistemlerdir. Çift rotorlu klima santrallerinin bekle-nilen enerji verimlili¤inde çal›flabilmesi için % 100 taze havaveya buna yak›n oranda taze hava ile kesintisiz olarakçal›flt›r›lmas› gerekmektedir.

Çift rotorlu klima santrallerinde bir sorbtion rotor ve birduyulur rotor kullan›lmaktad›r.

So¤urmal› Rotor: Toplam ›s› transfer tekerle¤i, duyulur ›s›geri kazan›m› yan›nda yüksek miktarda gizli ›s› (nem) trans-feri de yapar. ‹çe tutunma yüzeyleri ile kaplanm›fl bu toplam›s› aktar›m tekerleklerinin, nem aktar›m kabiliyetleriartt›r›lm›flt›r. Kapasite, y›l›n her döneminde sürekli olaraksabit ve yüksektir. Is› tekeri dolgusu, standart alüminyumkullan›larak bir s›ra düz, bir s›ra flekillendirilmifl alüminyumflerit sar›larak üretilir. Yüzeyler özel bir moleküler siv veyasilikajel ile kaplanm›fl ve üstün seviyede içe tutunma özelli¤ikazand›r›lm›flt›r. Duyulur Rotor: Duyulur ›s› transferi yapmak için üretilmiflyo¤uflturma ›s› tekerlekleridir. Dolgu standart alüminyumdanüretilmifl bir s›ra flekilli, bir s›ra düz katmanlardan oluflur.

Çift Rotorlu Klima Santrali ile % 100 Taze Haval› Is›Geri Kazan›ms›z Klima Santrali Karfl›laflt›rmas›Sistemin çift rotorlu ›s› geri kazan›m sistemi ile sa¤lanmas›durumunda 185 kW so¤utma gücü gerekmektedir. Her birnoktadaki s›cakl›k, ba¤›l nem ve özgül nem de¤erleriafla¤›daki flekilde görülmektedir.

Sistem ›s› geri kazan›m uygulamas› içermiyor ise 349 kWso¤utma gücü ve 37 kW ›s›tma gücü gerektirmektedir. Herbir noktadaki s›cakl›k, ba¤›l nem ve özgül nem de¤erleriafla¤›daki flekilde görülmektedir.

‹ki sistem için gerekli toplam güçleri karfl›laflt›racak olursakçift rotorlu klima santralinin, ›s› geri kazan›ms›z klima santra-line oranla % 48 daha verimli oldu¤u görülmektedir.

2.3.7.6 Is› Geri Kazan›m Ünitelerinde S›cakl›k ve Entalpi Verimi Kavramlar›Taze havan›n ç›k›fl s›cakl›¤›, ideal durumda, egzoz havas›n›ncihaza girifl s›cakl›¤›na (Tgeh,°C) ulaflacakt›r. S›cakl›k verimi

(�), taze havan›n duyulur ›s› de¤iflimi göz önüne al›narak tan›mlanmaktad›r.

Uygulamada, ›s› geri kazan›m cihaz›n›n konumuna ba¤l› ola-rak, taze havan›n ›s› geri kazan›m cihaz›na girifl s›cakl›¤› d›flhava s›cakl›¤›na; egzoz havas›n›n girifl s›cakl›¤› ise iç ortam s›-cakl›¤›na eflit al›nabilir. Bu durumda s›cakl›k verimi için eflit-Çift Rotorlu Klima Santrali

Çift Rotorlu Klima Santrali Tasar›m De¤erleri

%100 Taze Haval› Is› Geri Kazan›ms›z Klima Santrali Tasar›mDe¤erleri


lik, afla¤›daki gibi ifade edilir.Yukar›da s›cakl›k verimi için ifade edilen eflitlik yo¤uflma gö-rülmeyen durumlar için cihaz verimi aç›s›ndan geçerli bir so-nuç vermektedir. Ancak ›s› geri kazan›m ünitesinin taze ha-va taraf›nda yo¤uflma gerçekleflmesi ya da ünite üzerindenem transferi olmas› durumunda, cihaz verimini ifade etmekiçin s›cakl›k verimi ifadesi yetersiz kalmaktad›r. Bu durumlar-da, giren ve ç›kan taze hava entalpileri ile ›s› geri kazan›münitesine giren egzoz havas›n›n entalpilerine ba¤l› olarak he-saplanan, entalpik verim ifadesi ortaya ç›kmaktad›r.

Entalpik verim, s›cakl›k verimine benzer olarak afla¤›daki fle-kilde ifade edilir.

hçth: Is› geri kazan›m ünitesinden ç›kan taze hava entalpisi

hgth: Is› geri kazan›m ünitesine giren taze hava entalpisi

hgeh:Is› geri kazan›m ünitesine giren egzoz havas› entalpisi

Bas›nç Düflümü:

Is› geri kazan›m cihaz›ndaki bas›nç düflümünü karfl›lamak içingerekli fan gücü;ifadesi ile hesaplanmaktad›r. Burada P (W) fan gücünü, Vdebi (m3/s) cihaz›n debisini, ΔP (Pa) cihazdaki bas›nç düflü-

münü ve �fan fan verimini göstermektedir. 2 katsay›s› d›fl

at›m ve taze hava taraf›n›n toplam gücünü hesaplamak içinkullan›lmaktad›r.

2.3.8 FiltrelerFiltre hücrelerinin temel görevleri bataryalar›n ve panelleriniç yüzeylerinde oluflan toz birikiminin önüne geçerek, san-tralin verimli çal›flma ömrünü art›rmakt›r. Toz birikimi, ba-taryalar›n ›s› transfer verimlili¤ini düflüren istenmeyen birdurumdur. Buna ek olarak, hava kaynakl› zararl› mikro or-ganizmalar›n ortamdan uzak tutulmas› istenen durumlarda(Farmakolojik üretim tesisleri, Ameliyathane, Temiz oda,Mikroçip üretim tesisleri) yüksek parçac›k verimli filtre kul-lan›m› zorunludur.

Bu nedenle farkl› çaplardaki partikülleri filtreleme özelli¤i-ne sahip, farkl› filtre s›n›flar› gelifltirilmifltir.

HSK filtre hücreleri, filtre üzerindeki h›z› minimize ederek,

filtre geçifl bas›nç kay›plar›n› azaltan tasar›m› ile ön plana ç›k-maktad›r. Bu amaca yönelik olarak, hücre boyutlar›, filtre bo-yutlar› ile orant›l› tasarlanmaktad›r. Özel yay klipsli kaset dizayn› ile üst düzey s›zd›rmazl›k sa¤lamaktad›r. ÖzellikleHSK Hijyenline klima santrallerinde önem arz eden bu özel-lik ile mikrobiyolojik üremelerin önüne geçilmektedir. Buözelliklerin yan›nda filtre hücreleri, genifl filtre kap›lar› ve yayklipsli filtre kasalar› ile bak›m› kolay yap›labilecek flekilde ta-sarlanm›flt›r. ‹ste¤e ba¤l› olarak filtre dolulu¤unu ölçmeyeyönelik fark bas›nç presostatlar› da kullan›labilmektedir.HSK klima santrallerinde, kullan›m yerine ve ihtiyaca ba¤l›olarak, farkl› filtreleme seçenekleri uygulanmakta ve yine optimum seçenekler sunulmaktad›r.

10 μm den

büyük

Partiküller için

kaba toz filtresi

1 -10 μm par-

tiküller için ince

toz filtresi

1 -10 μm par-

tiküller için ince

toz filtresi

1 μm den

küçük par-

tiküller için

yüzer madde

filtresi

Solunmas›

zararl›

maddelerin

ayr›lmas›

Haflaratlar, tekstil

elyaflar› ve saçlar,

kum, uçucu kül, çiçek

tozu, sporlar, polenler,

çimento tozu

Polenler, çiçek ve

çimento tozu, toz

çökelmelerine ve

lekelere neden olan

partiküller, konakç›

partiküller üzerinde

bakteriler ve mikroplar

Ya¤ duman› ve

aglomerize kurum;

tütün duman›; metal

oksit duman›

Mikroplar, bakteriler,

virüsler, tütün duman›,

metal oksit duman›

Oluflma durumundaki

ya¤ buhar›, kurum ve

radyoaktif maddeler

Aerosoller

Mutfak ç›k›fl filtreleri

Havadaki zararl› mad-

deler, dumanl› sis,

yanma gaz›, solvent

buhar›, yiyecek

kokusu, pis kokular

Filtre S›n›flar›Partikül Partikül Filtre UygulamaBüyüklü¤ü Örnekleri S›n›f› Örnekleri

G1

G2

G3

G4

G5

F5

F5

F6

F7

F7

F8

F9

H10

H11

H12

H11

H12

H13

H14

H15

H16

Aktif

Karbon

Filtreler

Basit uygulamalar için (örn. kompakt

cihazlarda haflarat korumas› için)

Sivili koruma tesisleri için ön ve çevre

havas› filtresi; boya püskürtme

kabinleri hava ç›k›s› ve mutfak hava

ç›k›s› vs.; klima ve kompakt cihazlar

için kirlenme korumas› (örn. pencere

klima cihazlar›, vantilatörler); F6 ile

F8 aras› filtre s›n›flar› için ön filtre

Düflük taleplere sahip mekânlar için

d›fl hava filtresi (örn. fabrika hangar-

lar›, depo mekânlar›, garajlar)

Havaland›rma merkezlerindeki ön ve

çevre havas› filtrelenmesi; sat›fl

mekânlar›, al›flverifl merkezleri, büro-

lar ve belirli üretim mekânlar› için

klima tertibatlar›ndaki son filtre, F9

ile H11 aras› filtre s›n›flar› için ön

filtre

Bürolar, üretim mekânlar›, kumanda

merkezleri, hastaneler, bilgi ifllem

merkezleri için klima tertibatlar›ndaki

son filtreler; H11 ile H13 aras› filtre

s›n›f› için ön filtre ve aktif karbon

Laboratuar, farmakolojik üretim

tesisleri, g›da üretim tesisleri gibi

ortamlar için son filtre

100.000 veya 10.000 s›n›flar›n›n

temiz mekânlar› için son filtre

10.000 veya 100 s›n›flar›n›n temiz

mekânlar› için son filtre, sivil koruma

tesislerindeki son filtre, çekirdek

teknolojisi tesislerindeki ç›k›fl havas›

filtresi

10 veya 1 s›n›flar›n›n temiz mekân-

lar› için son filtre

Çevreyi koruma hükümleri ile

ba¤lanm›fl ç›k›fl filtreleri,

zararl› gazlar›n bulundu¤u bütün

ortamlar


Panel Filtre:G3 ve G4 s›n›f›nda üretilebi-len bu filtreler, yüksek kali-teli galvaniz çelik, PVC yada fiberglas malzemedenimal edilmektedir. %85 ile%95 aras›nda gravimetrikverime sahip filtrelerin tasa-r›m›nda yatan püf nokta,k›vr›ml› bir yap› oluflturula-rak daha az alanda dahaçok filtreleme yüzeyi oluflturmakt›r. 180 °C s›cakl›¤a kadardayanabilen panel filtreler, HSK klima santrallerinde, dahayüksek parçac›k verimli filtrelerin kullan›m ömrünü art›rmayayönelik olarak ön filtreleme amac› ile kullan›lmaktad›r. Y›ka-n›labilir olmalar› da iflletme ve bak›m maliyetlerini düflüren vetercih edilmelerini sa¤layan önemli bir avantajd›r. Afla¤›dastandart boyutlardaki filtre modülüne ait Debi-Bas›nç Düflü-mü grafi¤i gösterilmektedir.

Torba Filtre:G4 den F9’a kadar çeflitli s›-n›flarda üretilen torba filtre-ler, standart olarak galvanizçerçeve ile imal edilmekte-dir. Filtreleyici eleman ise fi-berglas (cam elyaf›) malze-meden imal edilmektedir.Geniflletilmifl yüzeyli tasar›-m› sayesinde düflük ak›fl h›z-lar› oluflmakta ve bu flekildedüflük bas›nç kayb›, yüksek toz tutma kapasitesi, uzun ömür-lü kullan›m ve düflük enerji maliyetleri sa¤lanmaktad›r. Tor-ba filtreler, her türlü klima santral› için çözüm üretebilecekyeterliliktedir. Özellikle rijit tip olarak adland›r›lan plastik çer-çeveli tasar›ma sahip torba filtreler, hem afla¤› yönde hem deyukar› yönde ak›flta kullan›labilmeleri sebebi ile oldukça s›ktercih edilmektedir.

Afla¤›da standart boyutlardaki filtre modülüne ait Debi-Bas›nç Düflümü grafi¤i gösterilmifltir.

Aktif Karbon Filtre:Silindirik kartufllar halinde üretilen aktif karbon filtreler, za-rarl› ve kötü kokulu gazlar›n filtrelenmesinde kullan›lmakta-d›r. HSK iklimlendirme sistemlerinde, gerek dönüfl havas›n›ngerekse de taze havan›n bu zararl› ve kokulu gazlardan ay-r›flt›r›lmas› istenen durumlarda tercih edilen filtrelerdir. Aktifkarbon filtrelerin kullan›m alanlar›na iliflkin bir tablo afla¤›dagösterilmifltir.

Karbon filtreler 40 °C s›cakl›k ve %70 ba¤›l neme kadar et-kin bir biçimde kullan›labilirler. Uygulamalarda yüksek verim-li bir ön filtreleme (F7-F9) kullan›lmas› durumunda filtreler,toz zerrecikleri ile dolmazlar ve bu sayede gerçek görevleriolan gaz moleküllerinin tutulmas› iflini daha etkin ve uzunsüre yürütebilirler.Normal karbonun absorbsiyon yetene¤i, nemlili¤in artmas›ile düflmektedir; ancak bu durum aktif karbon için çok

Torba Filtre ModelleriG3 G4 F5 F6 F7 F8 F9

F8 F9K25 K35 K50 K65 K85 K90 K95

K35 K0011

Kullan›m Alanlar› KirleticilerOtomotiv Endüstrisi Alifatik ve kokulu solventlerG›da Endüstrisi Koku bileflenleriHavaalan› hava giriflli Kerosen ve hidrokarbonlarSolvent depolama tanklar› Organik solventlerDavlumbaz (aspiratörleri) Koku bileflenleriSigara filtreleri Katran ve fenollerMeyve depolar› CO2 seviyesi kontrolü


geçerli de¤ildir. Ayr›ca hava ak›fl h›z›n›n azalt›lmas› ile temassüresinin artmas›n›n sa¤land›¤› durumlarda aktif karbon fil-treler, daha verimli çal›flmaktad›r. Karbon filtre seçimi s›ras›nda göz önünde bulundurulmas›gereken di¤er bir husus da karbon filtrelere toplam kapasi-telerinin %50’si kadar yükleme yap›lmas› durumunda %10 - %20 civar›nda daha fazla tutuculuk özelli¤i göster-meleridir. Afla¤›da standart boyutlardaki filtre modülüne aitDebi-Bas›nç Düflümü grafi¤i gösterilmifltir.

Tüm bu filtre özellikleri gözetilerek yap›lan filtre seçimlerindekullan›m ömrü uzamakta ve bak›m-iflletme maliyetleri düfl-mektedir.

Afla¤›da filtre seçimlerine iliflkin HSK önerileri özetlenmifltir.

HSK Filtre Seçim Önerileri:- Yüksek verimli filtrelemeden önce düflük verimli bir ön fil-

treleme yap›lmas›, filtre ömürlerini art›rmak aç›s›ndanönemlidir.

- Filtre hücrelerinden sonra manometre kullan›larak. bas›nçdüflümü ölçülmelidir. Bu sayede filtre doluluk oran› belir-lenmeli ve filtre de¤iflimleri bu de¤er göz önünde bulun-durularak yap›lmal›d›r.

- Havan›n filtreyi by-pass geçmedi¤inden emin olunmal›d›r.fiunu unutmay›n ki bir filtre ancak tafl›ma ba¤lant›lar›n›nkalitesi kadar iyidir.

- Filtreleri k›yaslamada toz tutma kapasiteleri göz önüneal›nmal›d›r.

- HEPA filtreler, santral içerisine yerlefltirilmemelidir. HEPAfiltre kullan›lmas› gereken durumlarda, filtrelerin kanal içi-ne veya menfezlere yerlefltirilmesi, çal›flma etkinli¤i aç›s›n-dan daha uygun sonuçlar vermektedir.

- Filtreler, nemlendirme hücrelerinden mümkün oldu¤u

kadar uza¤a yerlefltirilmelidir. Su damlac›klar›n›n filtreleretemas etmesi, mikrobiyolojik üreme ihtimalini art›rd›¤› içinsistemin kirlenmesine ve ciddi sa¤l›k sorunlar›n›n oluflma-s›na neden olabilmektedir.

- Filtrelere, üreticinin önerisinden daha fazla yükleme yap›lmamal›d›r

- Yüksek verimli filtreleme ve dolu kullan›lan filtreler, fan iflletme maliyetlerini art›rmaktad›r.

- Fan seçimi s›ras›nda, filtrelerin tam dolu ve tam bofl halle-rine göre hesaplanan bas›nç de¤erlerinin ortalamas› kulla-n›lmal›d›r. Sadece tam bofl ya da tam dolu bas›nç kay›pla-r› hesaba kat›larak yap›lan fan seçimlerinde sistem, ya istenilen bas›nc› sa¤layamaz ya da afl›r› bas›nca neden ola-rak ekipmanlar›n zarar görmesine neden olmaktad›r.

- Filtre üzerinde donma olma ihtimali göz ard› edilmemeli-dir. Donma ihtimalinin yüksek oldu¤u durumlarda don-may› önleyen batarya kullan›lmal›d›r.

Filtre kasalar›:

- Standart kasalarTorba filtreleri, rijit tip filtreleri ve aktif karbon filtreleri sistemiçerisine s›zd›rmazl›k sa¤layacak flekilde yerlefltirmek amac›ylatasarlanm›flt›r. Galvaniz çelikten ya da paslanmaz çeliktenimal edilmektedir.

Üç farkl› kenetleme derinli¤i vard›r (25 mm, 50 mm, 100mm). Filtreler, kasaya, filtre-kasa aras›na yerlefltirilmifl, geniflletilmifl, poliüretan conta ve bu contay› s›kmaya yarayan yayl› klipsler ile ba¤lanmaktad›r. Filtre hücreleri, gerek temiz hava gerekse de tozlu k›s›mdan bak›m› yap›labi-lecek flekilde tasarlanabilmektedir ve gerekli büyüklükte servis kap›lar› standart olarak hücrelere eklenmektedir.

- H›zl› montaj kasalar›Standart kasalar ile benzer amaçlara yönelik olarak tasarlan-m›flt›r;ancak filtreler, kasaya çelikle güçlendirilmifl, boflluklu,profilli contalar ile ba¤lanmaktad›r. S›k›flt›rma amac›yla dacam elyafl›, güçlendirilmifl plastik manivela kolu ve bask› plakal› sistem kullan›lmaktad›r. 25 mm kenetleme derinli¤ivard›r. Tasar›m›na ba¤l› olarak sadece temiz hava taraf›ndan filtre de¤iflimi yap›lmaktad›r.


2.3.9 DamperlerDamperler, yatay millerüzerinde dönme hareketiyapan kanatlar› ile havageçifl kesitini de¤ifltirerekdebi ayar› sa¤layan ekip-manlard›r. Hava kar›fl›m ve›s› geri kazan›m ünitelerin-de hassas debi ayar›n›ekonomik bir biçimde ger-çeklefltirmek amac›yla kul-lan›lmaktad›r.Standart olarak alümin-yumdan üretilmektedir.Z›t yönde hareketli kanatlar› sayesinde hava debisi hassasbir flekilde ayarlanmaktad›r. Kanatlar hava ak›fl›na karfl› di-renç meydana getirmeyecek yap›da tasarlanm›flt›r ve gövdeiçerisine, gizli diflli yataklar ve burçlar yard›m› ile ba¤lanm›fl-t›r. Gizli diflli tasar›m sayesinde hareketli parçalar, toz ve kir-den korunmakta ve bu sayede uzun ömürlü olmas› sa¤lan-mamktad›r. Ayr›ca kanatlar üzerinde montajl› özel s›zd›r-mazl›k contalar› mevcuttur. Standart olarak, hava kar›fl›ml›uygulamalarda mekanizma kolu bulunmaktad›r. Ayr›cadamperin konum ayar›n›n yap›lmas› için alüminyum dökümay klape kolu kullan›lmaktad›r. Buna ek olarak otomatikkontrol sistemine ba¤l› klima santrallerinde damper aç›kl›kkontrolü otomasyon sistemi taraf›ndan kontrol edilen birservo motor ile yap›labilmektedir.

Damperler, sisteme 40mm’lik delinmemifl flanfl-lar ile ba¤lanmaktad›r.Burada temel amaç yük-sek bir s›zd›rmazl›k sa¤la-makt›r.

Kanat aç›kl›¤›na ve havah›z›na ba¤l› bas›nç kayb›grafi¤i afla¤›daki gibidir.

Tasar›m s›ras›nda damper bas›nç kayb› , damperin 450 likaç›kl›¤›na göre hesaplanmakta ve fan seçimi bu de¤er do¤-rultusunda yap›lmaktad›r.

Damperler, 1 metre kanat uzunlu¤una kadar 2000 Pa bas›nçfark›nda çal›flabilecek flekilde tasarlanm›flt›r. ‹flletme s›cakl›k-lar› -20 °C ile 120 °C aras›nda de¤iflebilmekte iken izin veri-len maksimum hava ak›fl h›z› 15 m/s dir.

Damperlerin kapal› olmas› durumu, sistem için kritik önemarz etmektedir. Santral çal›fl›r durumdayken elle yap›landamper aç›kl›k ayar›nda, damperin tamamen kapat›lmas› du-rumunda sistem afl›r› yüklenir. Bu durumda paneller ve ekip-manlar›n zarar görme ihtimali oldukça yüksektir. Bununönüne geçmek amac›yla sistem bas›nc›n› alg›layarak, kontrolsistemine sinyal gönderen manometre kullan›lmal›d›r. Bu sayede fan an›nda durdurularak, sistemin hasar görmesi engellenmektedir.

2.3.10 Kar›fl›m Hücreleri‹ki yollu kar›fl›m hücresi, taze havan›n dönüfl havas› ile kar›fl-t›r›ld›¤› durumlarda kullan›lmaktad›r. Burada temel amaç dönüfl havas›n›n ›s›tma / so¤utma kabiliyetinden faydalanarakenerji sarfiyat›n› minimize etmektir. Bu sistemde, taze hava,sadece konfor için gerekli hava de¤iflim de¤erini sa¤lamakamac›yla gereklidir

Damper aç›kl›klar› el ile veya servomotor ile kontrol edilebilir ancakdikkat edilmesi gereken temel hu-sus sistem için gerekli olan havakar›fl›m oran›n›n sa¤lanmas›d›r. Buyüzden damperler efl zamanl› ola-rak kontrol edilebilecek flekilde ta-sarlanmaktad›r.

Üç yollu kar›fl›m hücresi de benzeramaçlarla tasarlanm›flt›r. Ancakbu sistemde dönüfl havas› için bir


fan mevcuttur ve dönüfl havas›n›n istenilen kadar k›sm› siste-me geri verilirken, geri kalan k›sm› egzoz olarak at›labilir.

‹ki kar›fl›m hücresinde de kullan›lan damperler, z›t kanatl›d›rve ayr› ayr› kontrol edilebilecek flekilde tasarlanm›fld›r.Kar›fl›m hücrelerinde taze hava girifl damperleri boyutland›r›-l›rken, geçifl mevsimlerinde kullan›labilen free-cooling siste-mi gere¤ince %100 taze hava ile çal›flabilecek flekilde boyut-land›rma yap›lmaktad›r.

2.3.11 SusturucularSusturucular, klima santralleri ya da havaland›rma kanallar›içerisinde ses yutumu sa¤layarak ses seviyelerini istenilende¤erlere indirmeye yarayan elemanlard›r. Ses yutma ifllemi,susturucular içerisindeki gözenekli malzeme ile sa¤lanmak-tad›r.Düflük ses seviyelerinin istendi¤i HSK uygulamalar›nda, fanhücresinin önüne ve/veya arkas›na susturucu ünite yerlefltir-ilmektedir. Susturma ifllemi, cam yününden imal edilen A2yanmazl›k s›n›f›nda ki ses yutucu elemanla gerçeklefltirilmek-tedir. Kullan›lan camyünü 20-50 kg/m3 aras›nda seçilmekte-dir. Yutucu elemanlar›n kulis kal›nl›klar›, standart olarak 200mm’dir.Havan›n direkt olarak cam yünü malzemesi üzerindengeçmesinin önlenmesi aç›s›ndan susturucu al›n yüzeyleri sacile kaplanmaktad›r. E¤er hava direkt olarak cam yünümalzemesi üzerinden geçirilirse, gözenekli ortamda yani camyünü üzerinde çok yüksek oranda bas›nç kay›plar› meydanagelecektir.Susturucular, ses yutma temel görevlerini yerine getirmeler-ine ra¤men klima santrali ya da havaland›rma kanallar›içerisinde hava ak›fl›ndan kaynakl› olarak bas›nç kay›plar›naneden olurlar. Bu sebeple susturucu hücresi içerisine belirlimesafelerde dizilen susturucular›n, hava ak›fl›na dik al›nyüzeylerinin, minimum bas›nç düflümünü sa¤layacak flekildetasarlanmas› ve böylece gereksiz bas›nç kay›plar›n›n ortadankald›r›lmas› gerekmektedir. Bu sebeple susturucu al›n yüzey-leri düz, üçgen ve yuvarlat›lm›fl formlu olarak ele al›nm›flt›r.

Susturucu hücresinde meydana gelen bas›nç kay›plar› kuru-lan deney düzene¤i için seçilmifl olan temsili bir susturucuhücresi için incelenmifltir.Yap›lan çal›flmalar sonucunda susturucu girifl ve ç›k›fl al›nyüzeylerinin, yuvarlat›lm›fl formlu olarak üretilmesi gerekti¤isonucuna ulafl›lm›flt›r. Böylece susturucu hücresinde mey-dana gelen bas›nç kay›plar›n›n % 26 oran›nda azald›¤›görülmüfltür. Ayr›ca yap›lan deneysel çal›flmalar sonucundamaksimum ses yutum de¤erinin de girifl ve ç›k›fl yüzeyleriyuvarlat›lm›fl formlu olan susturucuda meydana geldi¤i sap-tanm›flt›r. Bu sebeple HSK klima santrallerinde girifl ve ç›k›flyüzeyleri yuvarlat›lm›fl formlu olan susturucular tercihedilmektedir.

Susturma iflleminin gere¤i gibi gerçekleflebilmesi için sustu-rucu içerisindeki hava h›z› 8 m/s den az olacak flekilde tasar-lanmaktad›r. Buna ek olarak fan hücresinden sonra yerlefltir-ilen susturucular›n verimli bir flekilde çal›flmas› için fanhücresinden sonra bofl hücre yerlefltirilmesi HSK klimasantrallerinde yayg›n bir uygulamad›r.Susturucu uzunluklar›, sistemde izin verilen maksimum sesseviyesine göre farkl›l›k göstermektedir. ‹stenilen ses yutumde¤erine göre Airware program› taraf›ndan gerekli susturu-cu boylar› belirlenmektedir.

Susturucu Susturucu Susturucu Al›nhücresinde oluflan hücresinde yüzeyi

toplam bas›nç meydana gelen resmidüflümü bas›nç düflümündeki

(Pa) azal›m (%)

Al›n yüzeyleri 70 0 düz formlu

Al›n yüzeyleri 66 6üçgen formlu

Al›n yüzeyleri 52 26yuvarlat›lm›fl formlu

Tablo 1 - Temsili susturucu hücresi için bas›nç düflümü analizi

fiekil 1- Silindirik Al›n Yüzeyli Susturucu Hücresi


Susturucular, nem almal› ›s› geri kazan›m sistemleri gibiyo¤uflma gerçekleflen hücrelerden hemen sonra kullan›lma-mal›d›r.Susturucular ve akustik kulisler de¤ifltirilebilir olarak dizaynedilmelidir. Ses yutum elemanlar› afl›nma direncine ve temi-zlik etkilerine dayan›kl› olarak üretilmektedir.Cam liflerinin, santral içerisinde sürüklenmemesi için sönüm-leyici elemanlar›n yanal k›s›mlar›, A2 yanmazl›k s›n›f›ndakicam tülü ile kaplanmaktad›r. Çok tozlu veya nemli ortamlar-da ise gözenekli galvaniz çelik plaka kullan›m› önerilmekte-dir. Gözenekli plaka, hijyen klimas› flartlar›n›n sa¤lanmas› içinayr›ca gereklidir. Bu amaca yönelik olarak Hijyenline klimasantrallerinde bu uygulama standart olarak yap›lmaktad›r.Ayr›ca Hijyenline klima santrali uygulamalar›nda temizlikkolayl›¤› aç›s›ndan susturucu hücre içerisinde keskin köfleler-den kaç›n›lmaktad›r. Susturucular kabul edilebilir uygunlukta olmad›kça, hava-land›rma ve klima sistemleri kullan›lmamal›d›r. Akustik kulisleruygulama süresince kontrol edilmelidir ve e¤er gerekli isede¤ifltirilmeli ya da uygun flekilde onar›lmal›d›r.

2.3.11.1 Ses ve Akustik Yal›t›mSantral içerisine yerlefltirilen bir ses kayna¤›n›n ses seviyesi ilesantral d›fl›nda, belirli bir mesafedeki ses seviyesinin k›yaslan-mas› prensibine “akustik yal›t›m” denir. Sesler, yo¤unluklar›na, baflka bir deyiflle yüksekliklerine göres›n›fland›r›labilir. Bu, sesin bas›nç düzeyidir ve “desibel” (dB)ile ölçülür. Ses ne kadar yüksekse, ses bas›nc›n›n desibeli de okadar yüksek de¤erdedir. Ses gücü, makine veya cihaz gibi ses kaynaklar›ndan yay›langücün Watt cinsinden ölçütüdür. Ses gücü, ses kaynaklar›n›n(Makine vb.) çal›flma koflullar›na (dönme h›z›, sürdürdü¤ü yükvb.) ba¤l› olarak de¤iflir. ‹çinde bulundu¤u koflullardan etki-lenmez. Ses bas›nc› ise belirli bir ses düzeyine sahip ses kay-na¤›ndan olan uzakl›¤a, aç›sal konuma, içinde bulundu¤u or-tam›n akustik koflullar›na ba¤l› olarak de¤iflir. Bu sebeple gü-rültü kaynaklar›n›n tahribat ve kötü etkileri için izlenmesi ge-reken en önemli parametre çevre koflullar›n› da içeren “sesbas›nc›”d›r. Ses bas›nc› seviyeleri, 125 Hz ile 8 kHz aras›nda kibelirli de¤erler için ölçülmektedir.

Ses Bas›nc›n›n De¤iflim Aral›¤›20 μPa ortalama bir kifli taraf›ndan duyulabilecek en düflükses seviyesi olarak kabul edilmifltir ve bu yüzden duyum efli¤iolarak an›l›r. 100 Pa ise çok yüksek bir seviyedir ve ac›ya yolaçar, bu sebepten ötürü ac› efli¤i olarak adland›r›l›r.Çok büyük say›lara ve genifl aral›¤a sahip olan lineer skala,iflitme efli¤inden (0dB) bafllayan ve ac› efli¤inde (130dB) son-lanan daha basit bir skalaya dönüflmüfl olmaktad›r.

dB(A) ise insan kula¤›n›n en çok hassas oldu¤u orta ve yük-sek frekanslar›n özellikle vurguland›¤› bir ses de¤erlendirmesi

birimidir. Gürültü azaltmas› veya kontrolünde çok kullan›landB(A) birimi, ses yüksekli¤inin sübjektif de¤erlendirmesi ileiliflkili bir kavramd›r. Afla¤›daki tabloda, ses düzeyinde meydana gelen de¤iflimininsan kula¤› taraf›ndan hissedilme durumu gösterilmifltir.

Ses gücünden ses bas›nc›na geçifl:

SPL = Ses Bas›nc› Seviyesi dB (Referans seviye 2x10-5 Pa )

SWL = Ses Gücü Seviyesi dB (Referans seviye 10-12 W

r = Ses kayna¤›n›n uzakl›¤› mQ� = Yönelim faktörü (Ses kayna¤›n›n konumuna ba¤l›)Rc = Oda sabiti (Odan›n alan›, inflas›nda kullan›lan malzeme

ve oda içinde yer alan maddelere ba¤l›) Gürültü ölçümünden önce ve ölçümler tamamlad›ktan sonraortamdaki arka plan gürültüsü ölçülerek kontrol edilmelidir.E¤er ölçülen düzeyler ile arka plan gürültüsü aras›ndaki fark10 dB’den fazla ise iflleme gerek bulunmamakta, 10 dB’denaz ise arka plan gürültüsünden ar›nd›rma gerektirmekte, fark3 dB’den az ise güvenilir ölçüm yap›lamamaktad›r.

Birden fazla ses kayna¤›n›n birlikte bulunmas› durumu:‹ki ses kayna¤›, ses enerjisi ürettiklerinde, kaynaklardan uzaknoktalardaki ses bas›nç düzeyi de¤erine de katk›da bulunmuflolurlar.E¤er kaynaklar›n her ikisi de ayn› düzeyde enerji üretiyorsa vekaynaklar›n her ikisine de eflit uzakl›kta bir nokta söz konusuise, bu noktadaki ses fliddeti, tek bir kayna¤›n o noktada olufl-

Tablo 1: SES BASINCIdB μPa0 2014 10034 100054 1000074 10000094 1000000114 10000000134 100000000

Tablo 2Ses Seviyesindeki Alg›lanan Sesin

De¤iflim (dB) Gürlü¤ündeki De¤iflim3 Ancak hissedilebilir5 Belirgin derecede farkl›10 ‹ki kat farkl›20 Dört kat farkl›


turaca¤› ses fliddetinin iki kat› olacakt›r. Ses fliddeti, ses bas›n-c›n›n karesi ile do¤ru orant›l› oldu¤u için, ses fliddetinin iki ka-t›na ç›kmas›, ses bas›nc›n›n da 3 dB artmas›na yol açacakt›r.Örne¤in iki adet 50 dB’lik kayna¤›n çal›flmas› durumundatoplam ses bas›nç düzeyi 53 dB olacakt›r.Kaynak say›s›na ba¤l› olarak ise ses bas›nc› yine ses fliddetineba¤l› olarak 4 kaynakl› durumda 6 dB, 8 kaynakl› durumda ise9 dB’ lik bir art›fla sebep olacakt›r.

Ses de¤erlerinin ortalamas›n›n al›nmas›Ses bas›nc› seviyelerinin ortalamas› afla¤›daki formül ile he-saplanabilir:

2.3.11.2 TitreflimTitreflim, mekanik sistemlerde hareketi tan›mlayan bir para-metrenin bir denge konumu etraf›nda sal›n›m› olarak tan›m-lanabilir.Titreflim yal›t›m›nda çözüm; titreflim kayna¤› olan cisim ile tit-reflimlerin azalt›lmas› istenilen cisim aras›na uygun özelliklertafl›yan esnek bir ba¤lant› yerlefltirmektir.Titreflim yal›t›c›lar› do¤ru uyguland›klar›nda;- Statik yükleri tafl›r.- Makine elemanlar›n› birbirine ba¤lar.- Dinamik yükleri ve hareketleri kontrol eder.- Mekanik enerjiyi depolar ve kontrol alt›nda serbest b›rak›r.- Mekanik enerjiyi sönümler ve ›s›ya dönüfltürür.- Serbest titreflimleri kontrol eder.

T‹TREfi‹M YALITIM ELEMANLARININ SEÇ‹M‹Yal›t›m eleman› seçimi yaparken bilinmesi gereken ön bilgiler:- Titreflim yal›t›m› yap›lacak makinenin tipi ve türü,- Cihaz veya makinenin kütlesi- Kütle merkezinin yaklafl›k olarak konumu,- Titreflim takozlar›n›n say›s› ve konumu,- Makinenin iflletme devir say›s› ve tahrik mekanizmas›,- Titreflim yaratan tahrik kuvvetinin frekans›.

Bilinmesi yararl› olan ön bilgiler:- Yal›t›m takozlar›n›n ba¤lant› detaylar›,

- ‹flletme koflullar›,- Makinenin monte edilece¤i zemin ve bulundu¤u konum,- Arzu edilen yal›t›m verimlili¤i,- Rezonans esnas›nda kabul edilebilir geçirgenlik,- Maliyet ile ilgili s›n›rlamalar.Seçilen yal›t›m takozlar›n›n montaj›ndan sonra, sistemin özfrekans›n›n, tahrik frekans›ndan yeteri kadar uzakta olmas›nadikkat edilmelidir. Tahrik frekans›n›n öz frekansa oran›n›n enaz 2.5 olmas› istenir.

Örnek Problem:Çelik konstrüksiyon yap›n›n üst katlar›nda yer alan 4 kW gü-cündeki elektrik motoru, bir hava fan›n› tahrik etmektedir.Motor ve fan›n toplam kütlesi 252 kg d›r ve fan 1460 dev/dkda çal›flmaktad›r. Sönümü ihmal edebilen alt› adet yal›t›c› ele-man üzerine oturtulmas› düflünülen bu sistem için uygun ya-l›t›c› elemanlar› seçiniz.

Çözüm:Uygun yal›t›m elemanlar›n›n seçimi için önerilen ad›mlar izlenir.

1. Tek bir yal›t›m eleman›na gelen yükün belirlenmesi (Wi):

2. Tahrik frekans›n›n hesaplanmas› (f):

3. Kuvvet geçirgenli¤inin hesab› (T.R):

SANTRAL EK‹PMANLARININ SES YUTUM DE⁄ERLER‹Frekans Hz 63 125 250 500 1000 2000 4000 8000 OrtalamaPanel Filtre (G4) dB 1 1 1 1 1 1 1 1 1.00Torba Filtre (F7) dB 1 1 1 1 1 1 2 2 1.31Batarya(1-4s›ra) dB 1 1 2 3 4 4 6 8 4.59Batarya(5-8s›ra) dB 2 2 3 3 6 6 9 10 6.53Petekli Nemlendirici % 85 dB 3 2 2 3 5 6 12 15 9.31Plakal› Is› Geri Kazan›m dB 2 2 3 4 4 6 7 9 5.62

Tablo 1 - Yal›t›m Verimlili¤i De¤erleri


Tablo 1’den hafif çelik konstrüksiyon yap›n›n üst kat›na yer-lefltirilen 4 kW gücünde bir motor için V = % 90 de¤eri okun-maktad›r.

4. Sistemin öz frekans›n hesaplanmas› (fn):Sönüm olmad›¤› varsay›m›na göre ˙ = 0 al›n›r ve

denkleminden

hesaplan›r.

5. Statik çökmenin belirlenmesi (‰st):

olarak hesaplan›r.

6. Yay katsay›lar›n›n hesaplanmas› (k):

7. Katalogdan uygun yal›t›c› eleman›n seçilmesi:Uygun titreflim yal›t›c›s›n› seçebilmek için bu tür elemanlar›üreten bir firman›n katalogu kullan›labilir.

Genellikle seçilen yal›t›m elemanlar›n›n, yük tafl›ma kapasite-lerinin afl›lmamas› istenir. Bir yal›t›c›ya gelen fiili yük 411.6 Noldu¤una göre A tip elemanlar›n 533.8 N’ luk yük kapasitesiile istenen yükü tafl›yabilece¤i ve statik çökmesinin 4.66 mmolarak hesaplanan çökmenin de biraz üstünde kalaca¤› anla-fl›lmaktad›r. Zira seçilen bu elemanlar›n yay katsay›s› (84N/mm) olmas› gerekenden (87.62 N/mm) biraz daha düflük-tür.

8. Seçilen yal›t›c›lar ile fiilen gerçekleflen yal›t›m verimlili¤ininhesaplanmas› ( st):Seçilen yal›t›c›lar›n kullan›lmas› durumunda gerçekleflecek ya-l›t›m verimlili¤inin hesaplanabilmesi için

denkleminden gerçek statik çökmeyi hesaplamam›z gerek-mektedir.

olarak bulunur.

fiekil 1’de verilmifl olan yal›t›m verimlili¤i diyagram› kullan›la-rak, gerçekleflecek yal›t›m verimlili¤i V = 0.87 olarak bulunur.O halde A Tip yal›t›m elemanlar› kullan›lmas› durumunda tah-rik kuvvetlerinin % 87 oran›nda azalt›larak zemine iletilece¤i-ni söyleyebiliriz.

fiekil 1- Yal›t›m verimlili¤inin statik çökme ve frekans ile de¤iflimi


2.3.12 NemlendirmeNemlendirme ünitesi, santral içerisindeki havan›n mutlak nemini art›rarak, ortam havas›n›n ba¤›l nemini kontrol etmekamac›yla kullan›lan bir ünitedir. HSK klima santrallerinde, uygulama türüne ba¤l› olarak pek çok nemlendirici çeflidikullan›labilmektedir.

Nemlendiricinin seçimi için afla¤›da verilen parametreler belirlenir:a) ‹lave edilecek nem oran›b) Kullan›labilecek buhar veya flartland›r›lm›fl su temini c) Nem kontrolü yap›lacak mahallin kontrol tolerans›

Afla¤›daki tabloda ortam havas›n›n ba¤›l neminin, insan sa¤-l›¤›na etkisi özetlenmifltir. HSK klima santrallerinde kullan›lannemlendirme üniteleri ile nem ayar› hassas bir flekilde sa¤la-nabilmektedir.

Bafll›ca iki tip adyabatik nemlendirme vard›r. Bunlardan birtanesinde, su, bir hazneden bir kolektöre pompalan›r ve bu-radan da selülozik esasl› nemlendirme petekleri üzerine incebir film tabakas› halinde yay›l›r. Di¤er tipte ise klima santraliiçinden geçen hava ak›m›n›n içine direkt püskürtülür. Bu tipnemlendiricilerin görece s›n›rl› etkinli¤i vard›r ve kontrol ola-na¤› s›n›rl›d›r. Bu tip nemlendirmede, mikrobik enfeksiyonla-r›n riskini minimize etmek için su flartland›rmas› yap›lmal›d›rve anti-enfeksiyon ilaçlamas› yap›lmas›na dikkat edilmelidir.

2.3.12.1 Adyabatik Nemlendirme HücresiSu tank›, 100, 200 veya 300 mm kal›nl›¤›nda petek, su da-¤›t›m kollektörü , da¤›t›m boru sistemi, sirkülasyon pompas›,su filtresi, çek valf, flamand›ra valf, doldurma ve drenaj ba¤-lant›lar›, servis kap›s› ve gözetleme cam›. 3 tip petek ile çokyüksek doyma verimi elde edilebilir:

StandartPetek Kal›nl›¤› : 100 mm Nem oran› : %60’a kadar Nem Üretimi : 1kg kuru hava için 6 gr/saat su buharlafl›r

‹ste¤e Ba¤l›Petek Kal›nl›¤› : 200 mmNem oran› : %85’e kadarNem Üretimi : 1 kg kuru hava için 8 gr/saat su buharlafl›r

Özel bir ifllemle üretilmifl gözenekli ve uzun ömürlü fiberpedlerin, ›slat›lmas› ve suyun petek yüzeyinden buharlaflt›r›-larak havaya kar›flmas› temin edilmifltir. Bu dizayn, hava vesu aras›nda mükemmel bir temas sa¤layarak optimum su da-¤›t›m›n› ve minimum su tüketimini güvenceye almaktad›r.Kolektör ve da¤›t›m elemanlar›n›n demontaj ve montaj› ko-layca yap›labilmektedir. Nemlendirici ünitesi ve di¤er kompo-nentler, yan panelden rahatça ç›kar›labilmektedir. Kal›n gal-vaniz çelik konstrüksiyon, ünitenin sa¤lam ve uzun ömürlüolmas›n› sa¤lamaktad›r. Yap›lan tam izolasyon, panel d›fl yü-zeyinde yo¤uflmay› dolay›s›yla paslanmay› önlemektedir.Tüm hücre su geçirmez yap›da imal edilmekte olup, silikon-la s›zd›rmazl›k sa¤lanmaktad›r.

Sirkülasyon pompalar›, ünitenin içine monte edilmifl ve ba¤lan-t›lar› yap›lm›flt›r. Standart pompa 220 V veya 380 V/50 Hz. dir. Su haznesi, kal›n galvaniz çelikten, kaynak ba¤lant›l› olarak(paslanmaz çelikten hazne tedarik edilebilir) imal edilmektedir.

2.3.12.2 Püskürtmeli Hava Y›kay›c›l› Adyabatik Nemlendirme Hücresi:Püskürtmeli hava y›kay›c›l› nemlendiriciler, tüm modellerdestandart 1540 mm uzunlu¤undaki su geçirmez gövde içineyerlefltirilmifl olan tek bir s›ra püskürtme nemlendiricisindenibarettir. ‹stek üzerine 2 paralel s›ral› veya iki çapraz s›ral›püskürtmeli uygulanabilmektedir. Doyma verimi % 70-95aral›¤›ndad›r.

Damla tutucular, polipropilen malzemeden veya opsiyonelolarak paslanmaz çelikten imal edilmektedir. Polipropilendamla tutucular iki de¤iflik formda imal edilmektedir; 2.5 - 4m/s hava h›zlar›nda suyun kanat yüzeyinden sürüklenmesiniengelleyen daha az pürüzlü yüzeye sahip formdaki seperatörkullan›lmaktad›r. 4-6 m/s hava h›zlar›nda yüzeyin pürüzlü yap›s›, bu h›zda dahi suyun tutulmas›n› temin edecek form-da dizayn edilmifltir.Tüm hücre su geçirmez yap›da imal edilmekte olup silikonla s›zd›rmazl›k sa¤lanm›flt›r.

Su hazinesi ba¤lant›lar›, gaz vidal›d›r. Çek valf, su filtresi veflamand›ral› valf, sistemin standart parçalar›d›r. Pompa, üni-tenin d›fl›na monte edilir; ancak boru ba¤lant›lar› yap›lmaz.Boru ba¤lant›lar› sahada yap›lmal›d›r. Standart pompa, 220 -380 V / 3 faz / 50 Hz. elektrik beslemelidir. Su tank›, kal›ngalvanize çelikten kaynak ba¤lant›s› yap›lm›fl (paslanmaz çelikten tank tedarik edilebilir) ve bitümlü boya ile korun-mufltur. ‹çteki da¤›t›m borular›, püskürtme banklar› ve lüleleri PVC malzemeden yap›lmakta olup demontaj› ve servisi kolayd›r. Püskürtme lülelerinin iç konileri, paslanmazçeliktendir. D›flar›ya monte edilen ünitelerde istek üzerine, suhaznesine, donmay› önlemek için elektrikli rezistans ilaveedilebilmektedir.

ORTAM BA⁄IL NEM‹ (%)0 10 20 30 40 50 60 70 80 90 100

Sa¤l›k Sorunlar›ASHRAE ÖnerisiGüvenlik Marj›Mikrobiyolojik Üreme


2.3.12.3 Ultrasonik NemlendiricilerUltrasonik nemlendiriciler, su damlac›klar›n›n havan›n kolay-ca absorbe edebilece¤i çok küçük zerrecikleri, mekanik ola-rak parçalamas› prensibi ile çal›flmaktad›r. HSK klima santral-lerinde, Alman teknolojisiyle üretilen Stulz marka, ultrasoniknemlendiriciler kullan›lmaktad›r. Stulz ultrasonik nemlendiri-ciler de sistem üzerinde mevcut bir transformatör ile 220voltluk ana elektrik beslemesi 48 volt gerilime dönüfltürül-mektedir.

48 Volt, 50 Hz alternatif ak›m, bir elektronik devre (rectifier)üzerinden geçirilerek do¤rultulur ve 1,65 MHz’lik yüksek fre-kans sinyaline dönüfltürülür. Bu frekans sinyali, bir su hazne-si yata¤›na monte edilmifl transduser' a transfer edilir. Trans-ducer bunu yüksek frekansl› mekanik titreflime dönüfltürür.

Çift cidara sahip olan transducer, 1,65 MHz'lik yüksek fre-kans sinyalin etkisiyle saniyede 1,65 milyon defa kal›nl›¤›n›de¤ifltirir. Transducer yüzeyinin yüksek h›zda titreflmesineba¤l› olarak su yüzeyinden çok küçük su zerrelerinin atomi-zasyonu sa¤lanm›fl olmaktad›r. Üretilen nem hava taraf›ndankolayl›kla absorbe edilmektedir. Bu tip nemlendiriciler, demi-neralize su ile beslenmektedir. Böylelikle çözünmemifl parti-küllerin, hava ak›m›n›n içinde toz olarak dolaflmas› da engel-lenmifltir.

2.3.12.4 Buharl› Nemlendiriciler;Buhar silindiri, dald›rma tip elektrotlar, paslanmaz buhar dis-trübitörü ve elektronik kumanda modülü standartt›r. Buharünitesine su girifl-ç›k›fl ba¤lant›lar› yap›l›r. Buhar silindirindeüretilen buhar, distrübitör yard›m› ile havaya gönderilir.Nemlendirme ihtiyac›na göre da¤›t›c› say›lar› ve buhar silin-dirleri de¤iflmektedir.

Buharl› tip nemlendiriciler, ya bir tesisteki mevcut kazandaüretilen buhar›n, direkt olarak klima santraline verilmesi veya rezistanslarla, yayg›n olarak kullan›ld›¤› haliyle, dald›r-ma elektrotlar›n monte edilmifl oldu¤u bir plastik silindir için-de suyun, anot-katot prensibiyle bir rezistans gibi kullan›la-rak, ›s›t›lmas›yla elde edilen buhar›n, klima santrali içine yer-lefltirilmifl olan buhar da¤›t›m kollektörleri ile hava ak›m› içi-ne püskürtülmesi ile temin edilir.

Dizaynlardan ilkinde mevcut buhar kayna¤›n› kullan›r ve te-

siste kurulu kontrol sistemiyle buhar kayna¤› ve kondensdrenaj› kontrol edilir. Alternatif dizaynda ise buhar silindiri vetüm kontroller, paket halde kendi içindedir. Bu tip nemlen-diriciler, de¤iflik kapasite ihtiyaçlar› olan mekanlarda kullan›-labilir kapasite aral›¤›na sahiptir.

2.3.12.5 Dald›rma Elektrotlu Buharl› Nemlendirici Elemanlar›Dald›rma elektrotlu buharl› nemlendiricilerde flu elemanlarvard›r:

- Buhar silindiri, elektrotlar, paslanmaz çelik buhar da¤›t›c›-lar, kondens drenaj›; su seviye kontrolü, elektriksel ilet-kenlik ölçüm ve kontrolünü gerçeklefltiren elemanlar.

- Dald›rma elektrotlu tip buharl› nemlendiricilerde, elektrik-li rezistansl› sistemlere k›yasla çok daha h›zl› kaynama sa¤-lanmaktad›r.

Buharla nemlendirme prosesi

= hw ba¤›nt›s› kullan›larak bilinmeyenler tespit

edilebilir. Bu aflamada dikkat edilmesi gereken; bize 1 flartlar›-n›n mutlaka verilmifl olmas›d›r. Yandaki tablodan hw de¤erleri

al›nabilir. Bu tabloda verilen s›cakl›k de¤erlerinden s›kl›kla kul-lan›lacak olan› 100 ve 110 °C olanlar›d›r. E¤er bu befl de¤erinaras›nda bir de¤er verilirse rahatl›kla enterpolasyon yap›labilir.mw = ma . (W2 - W1) ba¤›nt›s› kullan›larak da gerekli buhar

debisi hesaplan›r.

Doymufl Buhar S›cakl›¤› Su Buhar› Entalpisi(°C) kJ/kg (su)100 2675,44110 2690,93120 2705,83130 2720,05140 2733,51150 2746,13


Örnek Hesaplama: Kuru hava kütlesel debisi 100 kg/dak., kuru termometre s›c.20°C, yafl termometre s›c. 8°C olan hava, 110°C s›cakl›ktakidoymufl buhar ile nemlendiriliyor. Nemlendirici ç›k›fl›ndakihavan›n çi¤ noktas› s›cakl›¤›n›n 13°C olmas› istendi¤ine gö-re gerekli buhar debisi ne olmal›d›r?

2 noktas›n›n iki ayr› flart› (h ve Tç) belirlendi¤inden nokta

psikrometri üzerinde tespit edilebilir.mw = 100 * 60 (0,0094 - 0,0018) = 45,6 kg/h

2.3.12.6 Nemlendirici Tasar›m De¤erlendirmesiDald›rma elektrot tipli nemlendiriciler, on/off kontrollü veyaoransal kontrollü olabilmektedir.

Ultrasonik nemlendiricilerde, son derece gelifltirilmifl elektro-nik kontrol ve kumanda sistemi kullan›lmaktad›r. Ultrasoniknemlendirme üniteleri, direkt olarak klima santrali veya havakanallar› içine monte edilmektedir. Buhar, direkt olarak havaak›m› içinde üretilmektedir.

Elektrotlu nemlendiricilerde ise ana ünitede üretilen buhar,hortumlarla, klima santrali veya hava kanallar› içine monteedilen buhar da¤›t›m distribütörlerine, distribütör vas›tas›ylada havaya aktar›lmaktad›r

Klima santraline monte edilmesi gerekti¤inde hücre içindepaslanmaya karfl› önlem al›nmakta ve paslanmaz drenaj tava-s› kullan›lmaktad›r. Baz› durumlarda nemlendirici için gerekliolan plenum bölümünün uzunlu¤unu k›saltmak mümkünolabilmektedir. Ünitenin tüm boyunun sorun teflkil etti¤i du-rumlarda HSK Mühendislik Departman› ile irtibata geçiniz.Klima santrali içinde ki havan›n h›z› 2.7 m/s’ nin üzerinde ve-ya nemlendirici hücresi uzunlu¤u k›salt›lm›fl ise klima santra-linin di¤er bölümlerine su damlac›klar›n›n gitmesini önlemekiçin nem tutucu seperatörler tak›lmaktad›r.

Nemlendirici ünitelerinin taraf›m›zdan temini durumundahücre içine monte edilmesi gereken aksesuarlar, fabrikam›z-da monte edilebilmektedir. Ana ünite, kontrol ünitesi, subesleme ve drenaj tesisat› montaj›n›n sahada yap›lmas› ge-rekmektedir.

2.3.12.7 Nemlendiriciler ‹çin Baz› Tavsiyeler 1- Bak›m ihtiyac›n› minimize etmek için ultrasonik nemlendi-

ricilerde mineralsiz su kullan›lmal›d›r.2- Bakterilerden kaynaklanacak enfeksiyonlar› minimize et-

mek için devir daim suyunda uygun biyosidler/ sterilizas-yon ajanlar› kullan›lmal›d›r.

3- Cihaz, özellikle su haznesi ve ›slak yüzeyleri, s›k s›k veözenle temizlenmeli, bak›m› yap›lmal›d›r.

4- Taze buhar tipli nemlendiricilerde, buhar da¤›t›m kollek-törlerine uygun yo¤uflma drenaj› ba¤land›¤›ndan eminolunmal›d›r.

5- Nem sensörleri, hava kar›fl›m›n›n oldu¤u yerlerde nemlen-diricilerden yeterince uza¤a yerlefltirilmelidir.

6- Evaporatif nemlendiricilerde, kat› cisimlerin toplanmas›namüsaade edilmemelidir. Partiküller, uzaklaflt›r›lmal›d›r ve-ya flartland›r›lm›fl su kullan›lmal›d›r.

7- Ultrasonik ve atomize tip nemlendiricilerde, su damlac›k-lar›n›n oluflmas›na sebep olacak yerlere filtre, dirsek gibiengeller yerlefltirilmelidir. Minimum yerlefltirme mesafesi-ni belirlemek için üretici firmadan teknik destek al›nmal›-d›r.

8- Ba¤›l nem oran› yüksek olan bir hava, nemlendirilmemeli-dir. Örne¤in so¤utma serpantini ç›k›fl›nda ki hava.

2.4 Konfigürasyonlar ve Uygulama Alanlar›Klima santrallerinin modüler olarak tasarlanmas›, farkl› uygu-lamalar için farkl› çözümler üretmemize olanak tan›maktad›r.Baz› temel konfigürasyonlar afla¤›da gösterilmifltir.

fiekil-1’de damperli panel filtre hücresi ve fan hücresi görül-mektedir. Bu sistemde amaç, emifli yap›lan taze havan›n pa-nel filtreden geçirilerek sisteme verilmesidir.

fiekil 2’de ise %100 taze hava ile çal›flan bir klima santralimodellenmifltir. Burada S2 hücresi, torba filtreyi gösterirken,S3 ve S4 hücrelerinde, ›s›t›c› ve so¤utucu bataryalarla bera-ber damla tutucu ve yo¤uflma tavas› görülmektedir.

FASA

= 2,691 kJ/g h2 = 45,015 kJ/kg


fiekil-3’deki tasar›m, kar›fl›m havas› ile çal›flan bir klima san-tralidir. Burada S1, kar›fl›m hücresini göstermektedir. Bu hüc-re üzerindeki damperler birlikte çal›flarak, sistemden emilenhavan›n ne kadar›n›n egzoz yap›laca¤›n› ve ne kadar›n›n ka-r›fl›m havas›na kat›laca¤›n› belirlemektedir. Bu damperler, is-tek üzerine, otomasyon sistemi taraf›ndan yönlendirilen ser-vo motorlar ile kontrol edilebilmektedir. Bu sayede konforflartlar› minimum enerji tasarrufu ile sa¤lanabilmektedir.

fiekil-4’de panel ›s› geri kazan›m üniteli klima santrali göste-rilmektedir. S2 ›s› geri kazan›m ünitesi, egzoz havas›ndan al-d›¤› ›s›y›, taze havaya vermekte ve sistem verimini oldukçayükseltmektedir.

fiekil-5’de ise rotorlu ›s› geri kazan›m hücreli klima santraligösterilmektedir.

Bu uygulamalara ek olarak modellerde gösterilmeyen nem-lendirme hücresi, elektrikli ›s›t›c› hücresi ve susturucu gibielemanlar da, sistem gereksinimleri ve müflteri talepleri do¤-rultusunda santrale eklenebilmektedir.

2.5 Serbest So¤utma (Free Cooling)Mevsim geçifllerinde ortam için gerekli havan›n s›cakl›¤› iled›fl ortam s›cakl›¤›n›n birbirine çok yak›n oldu¤u durumlar ol-maktad›r. Bu nedenle santraller, bu dönemlerde serbestso¤utma yapabilecek flekilde dizayn edilmektedir. Serbestso¤utma, önemli ölçüde enerji tasarrufu sa¤lamas› aç›s›ndanönemlidir.

D›fl ortam flartlar›, flartland›r›lmak istenilen mahallin flartlar›nayak›n oldu¤unda enerji tasarrufu sa¤lamak için bu elveriflli d›flortam koflullar›ndan faydalanmak amac›yla damperlerin aç›kkonuma getirilmesiyle serbest so¤utma yap›lmaktad›r. ‹lkba-har ve Sonbahar mevsim geçifllerinde, mevsim flartlar›na ba¤-l› olarak 2-3 ay gibi bir süre so¤utma gurubu çal›flt›r›lmadan%100 taze hava kullan›larak serbest so¤utma yap›labilmek-tedir.

FA

SARA

EA

F RA

EA SA

F

RA

S

E


HÜCRE KODLAMASI


3. PS‹KROMETR‹Nemli havan›n termodinamik özelliklerini inceleyen bilim da-l›na psikrometri ad› verilir. ‹klimlendirme ifllemlerinde araak›flkan, kontrol edilen ortam havas› oldu¤u için ve atmosferhavas›n›n içinde belli oranda nem oldu¤u için nemli havan›nbas›nç, s›cakl›k, özgül hacim ve toplu ›s› (entalpi) gibi özellik-lerinin bilinmesi gerekmektedir.Psikrometrik çal›flmalar›n amac› ve uygulamadaki genel anla-m› gerçekte, atmosferik havan›n neme ba¤l› olarak durumu-nu belirlemektir. Psikrometrik diyagram yard›m›yla nemli ha-van›n tüm termodinamik özellikleri bulunabilmektedir. Hava-n›n iki özelli¤i bilindi¤inde, di¤er bütün özellikleri diyagram-dan okunabilmektedir.

3.1 Nemli Havan›n Özellikleri

3.1.1 Kuru Termometre S›cakl›¤› (KT)Herhangi bir yal›n (ç›plak uçlu) termometre ile ölçülen havas›cakl›¤›, kuru termometre s›cakl›¤› olarak bilinmektedir.

3.1.2 Yafl Termometre S›cakl›¤› (YT) Kuyru¤una ›slak pamuk fitili sar›lan bir termometre üzerin-den yeterli düzeyde bir h›zda hava ak›m› geçirildi¤inde oku-nan s›cakl›¤a yafl termometre s›cakl›¤› denir.

Ortamda ki havan›n nem oran› bu fitildeki buharlaflma (so-¤uma) h›z›n› etkiledi¤inden, kuru termometre ile aralar›ndaki farktan bir cetvel yard›m›yla ortam›n ba¤›l nemi bulun-maktad›r.

3.1.3 Çi¤ Noktas› S›cakl›¤› (Doyma S›cakl›¤›)Herhangi bir ba¤›l nem oran›ndaki havan›n yavafl yavafl so¤utulmas›yla içindeki su buhar›n›n yo¤unlaflmaya bafllad›¤›s›cakl›kt›r.

Psikrometrik diyagram


3.1.4 Ba¤›l Nem (�) Havan›n içindeki su buhar›n›n k›smi bas›nc›n›n, o havan›n çi¤noktas›ndaki neminin doyma bas›nc›na oran›d›r.

� = (Ps /Psd)x100

Ps: Herhangi bir s›cakl›k ve nemdeki havan›n içindeki su buhar›n›n k›smi bas›nc› [Pa]Psd: Mevcut havadaki doyma noktas›nda ki (çi¤ noktas›) suyun k›smi bas›nc› [Pa]

3.1.5 Özgül Nem (w) 1 kg kuru havan›n içindeki kg veya gr cinsinden nem miktar›na denir.w= su kütlesi / kuru hava kütlesi

w= 0.622 Ps/ (Pt-Ps) [kg/kg k.hava]

Ps: Su buhar›n›n k›smi bas›nc› [Pa]Pt: Nemli havan›n toplam bas›nc› (deniz seviyesindePt=101.3 kPa)

3.1.6 Özgül Hacim (v) Hava ve su buhar› kar›fl›m› bak›m›ndan 1 kg havan›n iflgal etti¤i hacimdir. [m3/kg]

3.1.7 Yo¤unluk (�) 1 m maddenin kütle miktar›d›r. Birimi kg/m3’tür. Yo¤unlukile özgül hacim birbirlerinin tersidir (Ú=1/v).

3.1.8 Duyulur Is› Havan›n her bir kg bafl›na kJ olarak ifade edilen ve s›cakl›kfark›ndan bulunabilen ›s› miktar›d›r.q = Cp Δt = Cp (t2-t1) [kJ/kg veya Kcal/kg]

3.1.9 Gizli ›s›Havan›n içinde ki nemin buharlaflmak için ald›¤› ›s›d›r. [kJ/kgveya Kcal/kg]

3.1.10 Toplam Is› (Entalpi) (h) Hava ve nem kar›fl›m›n›n ›s›t›l›rken verilmesi gereken veya so-¤utulurken al›nmas› gereken ›s› miktar›d›r. Gizli ve duyulur›s›lar›n toplam›ndan oluflmaktad›r.

h= Cpt + hs [kJ/kg k.h.]

Cp: Kuru havan›n özgül ›s›s› (0.1 kJ/kgK)hs: Doymufl su buhar›n›n toplu ›s›s› [kJ/kg]


3.2 Psikrometrik diyagram üzerinde gerçeklefltirilen ifllemler;01: Duyulur ›s›tma 02: Is›tma ve Nemlendirme03: Nemlendirme04: So¤utma ve Nemlendirme 05: Duyulur So¤utma 06: So¤utma ve Nem Alma 07: Nem Alma 08: Kimyasal Nem Alma

3.2.1 Duyulur Is›tma ‹fllemiNem kayb› veya kazanc› olmaks›z›n nemli hava ›s›t›l›rsa bu ifllem duyulur ›s›tma olarak adland›r›l›r.

Bir klima santralinde havan›n duyulur ›s› miktar›n› art›rmakiçin s›cak sulu serpantinler, buhar serpantinleri, elektrikli ›s›t›c›lar veya ›s› pompalar› kullan›lmaktad›r.

Örnek olarak ›s›t›c› serpantin ile duyulur ›s›tma ifllemini ger-çeklefltiriyorsak, duyulur ›s›tma ifllemi esnas›nda serpantinegiren ve ç›kan havan›n özgül nem ve çi¤ noktas› de¤erleri sa-bit kal›rken kuru ve yafl termometre s›cakl›klar› artacakt›r.Özgül nemin sabit kalmas›n›n sebebi , ›s›nma ifllemi esnas›n-da nemli hava içerisinde ki su buhar› ve kuru hava miktarla-r›n›n sabit kalmamas›d›r.

ÖRNEK: (Nemli havan›n duyulur ›s›t›lmas›) 3000 m3/h debi ve 2ºC s›cakl›ktaki doymufl hava, ›s›t›c› bir ser-pantin yard›m› ile 40ºC s›cakl›¤a kadar duyulur olarak ›s›t›l-maktad›r. Serpantine verilmesi gereken ›s› miktar›n› bulunuz.

1 flartlar›nda 2ºC s›cakl›ktaki ›s›t›c› serpantine giren hava;

Entalpi: h1 = 12,5 kJ/kg (kuru hava) Özgül nem: W1 = 4,25 g (nem) / kg (kuru hava) Özgül hacim: v1 = 0,785 m3/kg (kuru hava) de¤erindedir.

2 flartlar›nda 40ºC s›cakl›ktaki ›s›t›c› serpantinden ç›kan hava,

Entalpi: h2 = 51,4 kJ/kg (kuru hava) Özgül nem: W1 = W2 = 4,25 g (nem) / kg (kuru hava) de-¤erindedir.

Sistemdeki kuru hava miktar›; ma= 3000 / 0,785 = 3822 kg (kuru hava) / h

q1 = ma (h1- h2) Daimi rejimde sisteme verilen ›s› miktar›formülü ile hesaplan›r.q1 = 3822 (51,4 -12,5) = 148676 kJ/h = 41,3 kW

3.2.2 Duyulur So¤utma ‹fllemiNem kayb› veya kazanc› olmaks›z›n nemli havan›n so¤utul-mas› ifllemi duyulur so¤utma olarak adland›r›l›r. Duyulur so¤utma esnas›nda serpantine giren ve ç›kan havan›n özgülnem ve çi¤ noktas› s›cakl›k de¤erleri sabit kalmaktad›r.

Klima santrallerinde havan›n so¤utulmas› iflleminde, santralegiren hava bir so¤utucu serpantin üzerinden geçirilir. So¤u-tucu serpantin içinden geçen hava ›s›s›n› borular içerisindengeçen ak›flkana vererek so¤ur. Serpantinden geçerken hava-n›n ›s›s›n› alarak ›s›nan su, su so¤utma grubunda so¤utula-rak bir pompa yard›m›yla serpantine geri gönderilir.


Duyulur so¤utma iflleminde, havan›n so¤utulmas› ifllemi enfazla çi¤ noktas› s›cakl›¤›na kadard›r. Yani hava çi¤ noktas› s›-cakl›¤›na kadar so¤utuldu¤unda buna duyulur so¤utma ad›verilir. E¤er so¤utma ifllemi çi¤ noktas› s›cakl›¤›n›n alt›nda de-vam ettirilirse buna so¤utma ve nem alma ifllemi denilir.

3.2.3 So¤utma ve Nem Alma Duyulur so¤utmadan farkl› olarak, so¤utucu serpantine gi-ren nemli hava çi¤ noktas›n›n alt›na kadar so¤utulur ve havaiçerisindeki su buhar› yo¤uflur. Bu yüzden hem duyulur hemde gizli ›s› transferi gerçekleflir.

ÖRNEK (Nemli havan›n so¤utulmas›):17000 m3/h debisinde %50 ba¤›l nemli ve 30ºC kuru termo-metre nemli hava 10ºC s›cakl›¤›nda doymufl hale getirilenebir so¤utucu serpantin üzerinden geçiriliyor. Bu ifllemin ger-çekleflebilmesi için gerekli olan so¤utma kapasitesini bulu-nuz.

1 flartlar›nda 30ºC s›cakl›ktaki ve ø= %50 ba¤›l neminde, so-¤utucu serpantine giren havan›n,

Entalpi: h1 = 64,3 kJ/kg (kuru hava) Özgül nem: W1 = 13,3 g (nem) / kg (kuru hava) Özgül hacim: v1 = 0,877 m3/kg (kuru hava) de¤erindedir.

2 flartlar›nda 10ºC s›cakl›ktaki so¤utucu serpantinden ç›kandoymufl havan›n,

Antalpi: h2 = 29,5 kJ / kg (kuru hava) Özgül nem: W2 = 7,6 g (nem) / kg (kuru hava) de¤erindedir.

Nemli havan›n 101,325 kPa’daki Özelliklerinde yaralanaraktablodan = 12,01 kJ/kg (su)olarak bulunabilir.

Sistemdeki kuru havan›n miktar› ma= 17 000 / 0,877 = 19834 kg (kuru hava) / h

Nemli havan›n So¤utulmas› için gereken formüller; ma h1 = ma h2 + q2 + mw hw2ma W1 = ma W2 + mwmw = ma ( W1 - W2 ) q2 = ma ((h1 - h2) - (W1 - W2) hw2 enerji ve kütle denge-lerinden;q2 = 19834 (64,3 - 29,5) - (0,0133 - 0,0076) 42,01) =675000 kJ/h = 187 kW olarak bulunur.

4. B‹NA OTOMASYONS‹STEMLER‹ (BMS)

Günümüzde bilgisayarlar, insanlar›n yapt›klar› ifllerin ço¤unuüstlenmekte ve bunlar› kusursuz olarak gerçeklefltirmektedir.Binalarda, çal›flt›¤›m›z ve yaflad›¤›m›z ortamlar›n gereksinim-lerini karfl›layan “Is›tma, So¤utma, Havaland›rma, ‹klim-lendirme, Enerji ve Su Da¤›t›m›, Ayd›nlatma, Güvenlik,Yang›ndan Korunma ile ilgili sistemler ve tesisatlar“ ço¤alm›flve karmafl›k hale gelmifltir. Bu sonuçlar, güvenilir ve sa¤l›kl›bir bina iflletimi için bilgisayarlar›n kullan›lmas›n› zorunluk›lm›fl ve “Bina Otomasyon Sistemleri” yaflam›m›za girmifltir. Bu sistemler, planlamac›lar›n teknik ve idari isteklerine tamolarak uyum sa¤layabilecek flekilde haz›rlanan yaz›l›mlarla,binada optimum bir iflletim sa¤lamaktad›r.

ÇALIfiMA PRENS‹B‹ Bilgisayar ile saha elemanlar›n›n bilgi al›flveriflinde bulunmas›esas›na dayan›r. Binan›n çeflitli yerlerine da¤›lm›fl tesisat ve sis-temlere yerlefltirilen duyar elemanlar (hissedici), vana vedamper motorlar›, aç/kapa kontrol cihazlar› gibi saha eleman-lar›ndan ve elektrik motoru kontrol panolar›ndan al›nan dijitalveya analog bilgiler mikroifllemciler taraf›ndan de¤erlendirilir.Yaz›l›m›n öngördü¤ü flekilde de¤erlendirilen bu bilgiler,damper, vana motoru gibi saha kontrol elemanlar›n›n kon-trolü ile pompa ve fan gibi cihazlar›n kumanda edilmesinisa¤lar.Binalarda sistemlerin yo¤un oldu¤u yerlere yerlefltirilen sahabilgisayarlar› (mikroifllemciler), sahadan gelen ve sahayagönderilen her türlü bilgi ve kontrol sinyalini MerkeziBilgisayara iletir.Bina genelinde ki durum merkezi bilgisayar taraf›ndande¤erlendirilir, sonuçlar› an›nda ekran ve yaz›c› arac›l›¤› ilekullan›c›ya iletilir.

B‹NA YÖNET‹M S‹STEM‹N‹N FAYDALARITesisat ve sistemlerde ki sorunlar an›nda fark edilerekçözümlendi¤i için, cihazlar›n ömrü uzar, aksakl›klardandolay› oluflabilecek hoflnutsuzluklar h›zla ortadan kald›r›l›r.Di¤er faydalar› ise;

Bilgi Verir Bina Otomasyon Sistemi yard›m› ile; denetim alt›nda bulu-nan bütün sistemlerin, çal›flma periyotlar› s›ras›nda olabile-

cek her türlü bilgi izlenebilecektir. • Çal›fl›yor / Çal›flm›yor bilgisi (Pompa, vantilatör v.s.),• Çal›flma Süreleri,• S›cakl›k / nem / bas›nç / fark bas›nç gibi sahadaki

fiziksel büyüklük de¤erleri,• Ar›za ve Alarm durumlar› Bu bilgiler, ayn› anda veya belirli aral›klarla veya iste¤e ba¤l›olarak ekrandan okunabilecek ve bilgisayar›n haf›zas›nda dadepolanacakt›r. Ayr›ca bu bilgiler anl›k alarm bilgisi, alarm raporu ve durumraporu olarak yaz›c›dan al›nabilecektir. Sistem flemalar›, aktif bilgileri ile ekranda renkli olarakizlenecek ve sahada oluflan alarmlar, ekranda renkli bir uyar›olarak operatöre, afla¤›da verilen örnekteki gibi görüntülüolarak iletilecektir.

Zaman Program›na Göre Çal›flt›r›r Sistemler belirli bir zaman program›na göre (günlük, haftal›k,tatil) çal›flt›r›lacak ve durdurulacakt›r. Sistemler gerekti¤i zaman çal›flt›r›l›p, durdurulabilece¤i içinenerji tüketimi azalacakt›r. Kontrol harici çal›flt›rmalar›n izlenebilmesi ve bunlar›n bil-gisayar›n haf›zas›nda depolanabilmesi, otomasyon bilgisid›fl›ndaki çal›flt›rmalar›n ne zaman ve kim taraf›ndanyap›ld›¤›n›n tespitinde yard›mc› olacakt›r.

Enerji Giderlerini Azalt›r Afla¤›da belirtilen otomatik kontrol programlar› ile yak›t,elektrik gibi enerji giderleri minimuma indirilir:• Gerçek ayar de¤eri kontrollar› (PID), • D›fl hava s›cakl›¤›na ba¤l› kompanzasyonlu kontrol, • H›zl› ›s›tma, • Gece Havaland›rmas›, • Optimum Çal›flt›rma - Durdurma

Hatalar› Azalt›r Sistemlerin tek bir merkezden kontrolü ile iflletimde kolayl›ksa¤lanacak, ihmallerden do¤an hatalar minimuma indirilecektir.


Personel Say›s›n› Azalt›r Cihazlar›n çal›flt›r›lmas›, durdurulmas›, denetimi ve kontrolüile ilgili ifllemler, otomatik olarak gerçekleflti¤inden person-el say›s› azalacakt›r.

Koruyucu Bak›m ile Kesintisiz Hizmet Verir Cihazlar›n çal›flma saatleri toplanarak, periyodik bak›m pro-gramlar› haz›rlanabilecektir. Periyodik bak›m ifllerinin (ya¤lama, temizleme, filtrede¤ifltirilmesi gibi) yap›lmas› ile cihazlar›n ve sistemin verimive ömrü artacakt›r. Oluflan ar›zalar›n istatisti¤i tutularak zay›f noktalar›ndüzeltilmesi sa¤lanacakt›r. Periyodik bak›m ve ar›za istatisti¤i bilgileri birlikte yorumla-narak, koruyucu bak›m zamanlar› belirlenebilecek ve al›nanönlemler ile kesintisiz hizmet verilebilecektir. Bak›m iflleri için gerekli personel say›s› da azalacakt›r.

Cihaz Ömrünü Artt›r›r ‹flletme hatalar›n›n minimuma indirgenmesi, olabilecek hata-lar›n en k›sa zamanda tespit edilerek en h›zl› flekilde ortadankald›r›labilmesi sistemlerin uzun süreli kullan›labilirli¤ini (sis-tem ömrünü) artt›racakt›r.Ar›zalardan an›nda haberdar olunup, an›nda müdahaleedilebilece¤inden, tamir ve bak›m elemanlar›n›n verimlili¤iartacak ve personel say›s› azalacakt›r.Ayr›ca ar›zalar›n di¤er cihazlara s›çramamas› da sa¤lanabile-cektir.

Yedekli Cihazlarda Ayn› Çal›flma Süresini Sa¤lar Yedekli çal›flan cihazlarda (pompa, kazan, vs.) s›ral› çal›flt›rmaile ayn› miktarda çal›flma süresi sa¤lanabilecektir.

H›zl› Gözler Sisteminizde fazla say›da bulunan klima santralleri ile eldeedilmek istenen s›cakl›k ve nem de¤erleri, bilgisayarekran›nda sürekli olarak gözlenebildi¤i için istenen yeni setde¤erleri h›zla verilebilecektir.

S›ral› Devreye Al›r Elektri¤in kesilip geri gelmesi durumunda, yüklerin devreyetekrar al›nmas› s›ras›nda, çektikleri yüksek ak›m nedeni ileenerji sisteminin afl›r› yüklenmemesi için sistemdeki büyükgüçteki cihazlar belli bir s›raya göre devreye al›nabilecektir.

GENEL S‹STEM fiEMASIGER‹ ÖDEME SÜRES‹ (Amortisman)

Yap›lan araflt›rmalar göstermifltir ki bina otomasyon sistemi,sa¤lad›¤› enerji, bak›m ve personel tasarrufu ile kendini 2,5y›lda amorti etmektedir. Bu tasarruf için, insanlara verilmesi gereken konfor flartlar›da hiç bir flekilde de¤ifltirilmemektedir.

KULLANIM ALANLARI• ‹fl Merkezleri • Bankalar • Oteller • Hastaneler • Fabrikalar ( ‹laç, Tekstil, G›da, Tütün v.b.)

Otomatik Kontrol;HSK kontrol sistemleri, hastaneler,al›fl-verifl merkezleri, fabrikalar,enerji tesisleri ve insanlar›n yaflad›¤›her yerde, insanlar›n ve ürünlerinihtiyaçlar› do¤rultusunda iklim-lendirme tesislerinin anahtar teslimmontaj, kablolama, MCC + DDC panelleri üretimi ve montaj›ile programlama dahil bütün yaz›l›msal, donan›msal,mühendislik ve çözüm hizmetlerini vermektedir.

Modern tesislerde, günümüz flartlar›nda güvenli ve konforluortam› daha az ifl gücü ve daha az enerji ile oluflturabilmekad›na otomasyon sistemi flartt›r. Otomasyon sistemleri iles›cakl›k, bas›nç, debi, nem ve hava kalitesinin kontrollerikolayl›kla yap›labilmektedir. Bu ayn› zamanda istenilen üre-tim ve konfor flartlar›n›n oluflturulabilmesini sa¤lamaktad›r.HSK, otomatik kontrol sistemleri, yeni ve modern yap›lar ilemevcut binalarda uygulanan havaland›rma sistemlerininotomatikleflmesi için yap›lan yaz›l›msal ve donan›msalçözümleri kapsar.

Otomatik kontrol sistemlerinin amac›, binadaki havaland›rma cihazlar›yla ilgili izleme, iflletme ve kontrol ifllerinin enerji tasar-rufuna yönelik olarak otomatikleflmesidir. Ayr›ca sisteminKNX, Lon, Bacnet, Modbus gibi open protokollar arac›l›¤›yla



mevcut BMS sistemlerine entegrasyonu da kolay olmaktad›r.Binalar ve üretim alanlar› için güvenli ve konforlu bir ortam›daha az ifl gücü ve daha az enerji ile oluflturabilmek içinotomatik kontrol sistemi flartt›r.

HSK olarak verdi¤imiz Flexline ve Quickline klima santralar› ilebirlikte yüksek teknolojili ve anahtar teslim olarak otomatikkontrol sistemi çözümleri sunmaktay›z. Kurdu¤umuz sistem-lerde en uç saha ekipmanlar›ndan yaz›l›mlara kadar genifl birçözüm yelpazesine sahibiz

Ak›ll› ve Tasarruflu;Hava ak›fllar›, s›cakl›klar, enerji iyilefltirmesi ve çal›flma periy-odu, otomatik kontrol sisteminde kontrol edilebilmektedir.Bu, tüm Quickline serisi HSK hava kontrol ünitelerinde stan-dartt›r. Pratikte hava kontrol üniteleri için düflünebilece¤iniztüm fonksiyonlar sistemde vard›r ve aktiflefltirilmeyi bekle-mektedir. Ayr›ca çeflitli enerji tasarruf fonksiyonlar› da vard›r.Bunlar; h›zl› so¤utma, yo¤unluk düzeltmeli hava ak›fl› veiklim iliflkili hava ak›fl›d›r. Tüm ayarlar ve okumalar, kullan›m›kolay LCD terminallerden izlenip, gerekti¤inde user - pass-word giriflleri ile de¤ifltirilebilir.

Standart olarak, kontrol sistemi tüm haberleflme standartlar›ile uyumludur (TCP/IP, EIA 485 ve EIA 232). KNX, LON,Bacnet ve Modbus ile haberleflme yapabilmek içinhaberleflme modülleri kullan›labilir.

Quickline serisi klima santrallerinde kontrol cihazlar›, a¤aba¤lanmak üzere haz›r (dahili) web haberleflme fonksiy-onuna da sahiptir. ‹htiyac›n›z olan tek fley a¤ ba¤lant›s› olans›radan bir bilgisayard›r.

Kontrol ekipman›n›n entegre olmas› ve özel olarakyaz›l›m›n›n Quickline için gelifltirilmifl olmas› elektroniklerininve mekaniklerinin uyumlu çal›flmas›n› sa¤lar. Bu ayn› zaman-da standart bileflenler ile üretilmifl bir kontrol sistemine görebir ad›m önde olman›z› sa¤lar.HSK otomatik kontrol sistemleri, geleneksel kontrolbileflenleri ve denetleme sistemlerinin planlama, haz›rlama,programlama, yap›land›rma ve montaj› ile karfl›laflt›r›ld›¤›ndaçok daha düflük bir maliyete sahiptir.

Sulu Sistemlerde Otomatik KontrolVanas› Boyutland›rma

Tan›mlar:M : Debi ( L/S)KVs : Vanan›n tam yükte (100%) aç›kken 1

bar fark bas›nc› alt›nda geçirece¤i debi,ΔPa : Vana üzerindeki fark bas›nc› (kPa). Normalde bu

de¤er sistemde debisi de¤ifltirilen k›sm›n fark bas›nc›na eflit veya büyük olmal›d›r.

Q : Is›l yük ( kw).ΔT : Yükün girifl - ç›k›fl aras›ndaki ›s›t›c› ak›flkan s›cak›l›k fark›.

Formüller:Kv : M x 36 / √ ΔPa, M = Q / 4,18x ΔT

Debinin bilinmedi¤i durumlarda, debi, termal yük veak›flkan›n girifl-ç›k›fl s›cakl›klar›ndan hesaplanabilir.

Hesaplanan Kv de¤erine en yak›n KVs de¤eri olan vana seçilir.

Otomatik kontrol vanas› üzerine düflecek bas›nç, sistemdedebisi de¤iflen yük üzerine düflecek bas›nca eflit veya dahayüksek olarak seçilmelidir.

Sistemdeki cihazlar›n üzerine düflen bas›nçlar›n bilinmemesidurumunda afla¤›daki de¤erler, yaklafl›k tahmin yapmak içinkullan›labilir. Fakat kesin hesap için üreticilerin datalar›n› kul-lanmak gerekir.

Klima santral vanalar›: 5 - 20 kPaFan-coil vanalar›: 5 - 20 kPaMerkezi sistem kazan vanas›: 1,5 - 4 kPa

Örnek: Is›tma serpantin gücü 40 kw, so¤utma serpantingücü 50 kw olan klima santraline ba¤lanacak olan ›s›tma veso¤utma otomatik kontrol vanalar›n›n hesaplanmas›.

Is›tmada 10 kPa, So¤utmada: 15 kPa bas›nç düflümü kabuledilebilir.

Is›tmada 70-90 C, So¤utmada 7-12 C s›cakl›k fark› vard›r.Is›tma vanas› için: M = 40 / 4,18 x 20 = 0,478 L/SKv = 0,478 x 36 / 3,1622 = 5,44

Seçilen vana DN20 , PN16, KVs: 6,3 seçilir.So¤utma vanas› için: M = 50 / 4,18 x 5 = 2,392Kv = 2,392 x 36 / 3,873 = 22,23

Seçilen vana DN40 , PN16, KVs: 25,0 seçilir.

4.1 Saha Elemanlar›

4.1.1 Motorlu Ak›fl Kontrol Vanalar›

a) ‹ki yollu:Sisteme gelen suyun debi oran›n› oransal veya On/Off olarakayarlamada kullan›l›r.

b) Üç yollu:Sistemden gelen su ile kazandan gelen suyun kar›flmas›n›sa¤lar ve kar›flma oran›n› belirler.

4.1.2 Damper Motorlar› (Normal - Yay geri dönüfllü)a) Normal: Is›tma-so¤utma ve havaland›rma sistemlerinde

hava debisi kontrol damperlerinin kumandas› için kullan›l›r.

b) Yay geri dönüfllü: Is›tma - so¤utma ve havaland›rma sis-temlerinde emniyet ifllevi tafl›yan hava debisi kontrol dam-perlerinin, kumandas› için kullan›l›r (donma koruma, du-man kontrolü, hijyen gibi).

4.2 Duyar Elemanlar›

4.2.1 S›cakl›k Duyar Eleman›

a) Kanal tipi: Havaland›rma kanallar›nda s›cakl›k ölçümüiçin kullan›lmaktad›r.

b) Oda tipi: Is›tma-So¤utma-Havaland›rma sistemlerindemahal içi s›cakl›k ölçümü için kullan›lmaktad›r.

c) D›fl hava tipi: D›fl hava s›cakl›k ölçümü için kullan›lmak-tad›r

d) Donma termostat›: Is›tma-so¤utma-havaland›rma sis-temlerinde, ›s›tma serpantinlerinin donma riskine karfl› ko-runmas› amac› ile kullan›lmaktad›r.



4.2.2 Nem Duyar Eleman›

a) Kanal tipi nem duyar eleman›: Is›tma-so¤utma-hava-land›rma sistemlerinde mahal içi nem ve s›cakl›k ölçümü içinkullan›lmaktad›r.

b) Oda tipi nem duyar eleman›: Is›tma-so¤utma-havalan-d›rma sistemlerinde mahal içi nem ve s›cakl›k ölçümü içinkullan›lmaktad›r.

4.2.3 Bas›nç Duyar Eleman›

a) Fark bas›nç anahtar›: Hava filtrelerinin kirlili¤inin alg›-lanmas› ve fanlar›n sa¤l›kl› çal›flt›¤›n›n belirlenmesi ya da “ka-y›fl koptu” uyar›s›n›n al›nmas› amac›yla kullan›lmaktad›r.

b) Fark bas›nç duyar eleman›: A¤›rl›kl› olarak fan debile-rini ayarlamak ve filtre kirliliklerini hassas bir flekilde izlemekiçin kullan›lmaktad›r.


Flexline Klima Santrali


Poolline Havuz Nem Al›c› Klima Santrali


Mediline Paket Hijyen Klima Santrali


5. FARKLILIKLARIMIZ

5.1 KL‹MA SANTRALI TEST VE PERFORMANS ÖLÇÜMODASI

HSK, klima santrallerinin performanslar›n› henüz imalat ala-n›nda iken ölçebilmek ve uluslararas› standartlara uygun kli-ma santralleri üretebilmek için 2000 y›l›nda "Klima Santral›Test ve Performans Ölçüm Odas›" n› hizmete sunmufltur.

AR-GE kapsam›nda yap›lan ürün gelifltirme çal›flmalar› için veimal edilen ürünlerin performanslar›n› belirli periyotlarla(1/250 santral) test etmek için kullan›lan bu test odas›, ürün-lerin yüksek kalite ve teknolojisini yans›tmas›nda en önemliaraçlardan biri olmaktad›r. Ayr›ca yat›r›mc›lar, sat›n ald›klar›ürünü fabrikadan ç›kmadan çal›fl›r ve istenen de¤erleri sa¤-

lar durumda görebilmektedir.Türkiye'de gerek klima imalat sanayisinde, gerekse üniversi-te ve araflt›rma kurumlar› kapsam›nda bu tip bir test odas› ilkdefa kurulmufltur. HSK, müflterilerine her zaman daha iyi vedaha kaliteliyi sunmak için yapt›¤› tesis ve ekipman moderni-zasyon yat›r›mlar›yla da bir dünya markas› olma yolunda çokönemli ad›mlar atm›flt›r.HSK AR-GE departman›n›n bir senelik titiz çal›flmalar› sonu-cunda ortaya ç›kan bu test odas›, Amerikan AMCA / ASHRA-E Standartlar›na uygun olarak yap›lm›flt›r.

Test odas›nda AMCA / ASHRAE standartlar›na göre yap›lanölçümler 3 grupta toplan›r;

a) Klima Santral›nda Yap›lan Ölçümler:- Girifl ve ç›k›fl hava s›cakl›klar› ve nem de¤erleri- Hücre baz›nda dahili statik bas›nç kay›plar›- Santral baz›nda dahili statik bas›nç kay›plar›- Fan motorlar›n›n ak›m› ve gücü- fiebeke hatt›n›n gerilim ve frekans›- Fanlar›n devirleri

b) Test Tünelinde Yap›lan Ölçümler:- Test bas›nc›- Nozzle ön bas›nc›- Nozzle ön s›cakl›¤›- Nozzle fark bas›nc›

c) Atmosferik Ölçümler:- Kuru termometre s›cakl›¤›- Atmosferik nem de¤eri- Atmosferik bas›nç de¤erleri

"Klima Santral› Test ve Performans Ölçüm Odas›"


Yap›lan bu ölçümler neticesinde klima santral› debisi he-saplanm›fl olur. Test odas›nda daha sonraki dönemlerdeserpantinlerin ›s›l kapasiteleri de ölçülebilecektir. Bunaba¤l› olarak ›s›t›c› ve so¤utucu serpantinlerin girifl ve ç›-k›fllar›nda s›cakl›k, nem ve bas›nç kayb› de¤erlerinin ölçü-lebilmesi sa¤lanm›fl olacakt›r.

Performans testlerinde, klima santralinin monte edilece-¤i kanal sistemine ait bas›nç kay›plar›, simüle edilebil-mekte ve bu de¤ere ba¤l› olarak performans ölçülmekte-dir. Debi ölçümü s›ras›nda d›fl bas›nç kayb›n› veri olarakgirdikten sonra, yaz›l›m otomatik olarak debiyi hesapla-maktad›r.

Klima Santral› Test ve Performans Ölçüm Odas›n›n, labo-ratuarlar için haz›rlanm›fl özel bilgisayar yaz›l›m›, veri top-lama cihazlar›, ölçüm sensörleri ve ortam flartlar›ndan et-kilenmeyen bilgisayar› test sistemine uygun olarak seçil-mifltir.

Yap›lan bir test için örnek bir rapor flu flekildedir:


5.2 “AIRWARE” KL‹MA SANTRAL‹ SEÇ‹M PROGRAMI

Airware yaz›l›m ailesinin son ürünü olan web tabanl›Airware, klima santrali seçim programlar›na yeni bir bak›flaç›s› kazand›rm›flt›r. Web tabanl› Airware yaz›l›m›, Airwareseçim program›na göre yap›sal ve içerik olarak birçok üstün-lük içermektedir. Airware Web yaz›l›m›n›n yap›sal üstünlükleri;• Erifliminin mümkün oldu¤u her yerden ulafl›labilir olmas›,• Bilgileri veri taban› üzerinden almas› sayesinde gün-

celleme iflleminin oldukça kolay olmas›,• tek bir veri taban›na ba¤l› olmas› sebebiyle datalar

üzerinde sorgular oluflturularak pek çok analizin kolaycayap›labilmesini sa¤lamas›,

• Object-oriented olarak yarat›lm›fl olmas› sebebiyle sis-temin bütünlü¤ünü bozmadan devaml› olarak gelifltir-ilmesinin mümkün olmas›,

• Güncellemelerin dünyadaki tüm kullan›c›lar taraf›ndanayn› anda görülebilmesi.

‹çerik olarak da web tabanl› Airware yaz›l›m›n›n birçok art›s›bulunmaktad›r. Airware, AHU dizayn›n›n gerçek do¤as›n›nsanal nesneler kullanarak modellenmifl halidir. Yaz›l›mda,

tork ve tork aktar›m› modellemesi yap›larak en uygun motorseçimi ve optimum flekilde kay›fl-kasnak seçimi yap›labilmek-te, damper ve flanfllar›n koordinatlar› ve ölçüleri çok esnekbir flekilde belirlenebilmektedir. Airware, çift katl› santrallerinfarkl› model olarak dizayn›na da imkan sa¤lamaktad›r, ›s›geri kazan›m eflanjörünü veya rotorunu seçerken ise hem k›flhem de yaz çal›flma flartlar›n› göz önünde bulundurmaktad›r.Airware seçim program›, ürün a¤ac› içerisinde hammadde veyar› mamül tan›mlamas› yaparak üretim departman› içinönemli bir kolayl›k sa¤lamaktad›r.

Airware yaz›l›m›, esnek hücre modeline sahiptir. Hücre Lboyu de¤ifltirilerek gereksiz yere uzun olan hücreler dahak›sa imal edilebilmekte, bu sayede tasarruf sa¤lanabilmekte-dir. Ayr›ca güçlü bir çizim s›n›f kütüphanesine de sahiptir.Santrali, ölçekli olarak teknik resim kurallar›na göre çizmek-te ve Autocad taraf›ndan okunabilen resim dosyalar› üret-mektedir. Çizim s›n›f kütüphaneleri animasyon özelliklerieklenebilecek bir alt yap›ya sahiptir. Ve web yaz›l›m›sayesinde güncel bir fiyatland›rma yap›labilmektedir.

Airware Web yaz›l›m› ile dizayn edilmifl bir klima santralininseçim ç›kt›lar› ise afla¤›da görülmektedir.







5.3 Frame Drill® Teknolojisi

HSK firmas› olarak kalitemizin sürdürülebilir geliflimi ve reka-bet gücümüzün artmas› yolunda yeni kilometre tafl›m›z; HSKAR-GE ekibi taraf›ndan gelifltirilen, patenti HSK'ya ait olanFrameDrill teknolojisi olmufltur. FrameDrill® teknolojisi, Flexline klima santrali üretimindemontaj hassasiyetini art›rarak santrallerin, standart parçalar-dan üretilmesini ve böylelikle kurulum yerinde veya fab-rikadan uzakta bir yerde kolayl›kla monte edilmesinisa¤lamaya yönelik yeni bir üretim yöntemi ve ifl modeliolmufltur.Avantajlar› • Modülerlik • Kalite standardizasyonu • S›f›r hatal› üretim • Nakliye kolayl›¤› • H›zl› teslimat • Yerinde monte edilebilir santraller

Günümüzde klima santrallerinin teslimat süresi yaklafl›k 8-10 haftad›r. HSK olarak yapt›¤›m›z müflteri memnuniyetiaraflt›rmalar›nda bu sürenin 2-4 hafta olmas›n›n arzu edil-di¤ini gördük. Bugün için bu istem, batarya, fan gibi anamalzemelerin temininden, panellerin üretimine, boyan-mas›na, montaj süresine kadar tüm süreçler göz önüneal›nd›¤›nda imkâns›z olarak kabul ediliyordu. Ba¤lant› nok-talar›n›n önceden bilinememesi nedeniyle parçalar stoklana-mamaktayd›. FrameDrill teknolojisiyle klima santralinin anagövdesi çok hassas bir konumland›rma ile öncedenüretilebilmekte, stoklanabilmekte ve böylelikle çok k›sa birsürede teslim edilebilmektedir. Bu yeni üretim felsefesininbir yans›mas› olarak gelifltirilen ve Flexline klima santralininözelliklerini de tafl›yan Quickline klima santrallerinde;batarya, fan ve di¤er ekipmanlar standart hale getirildi¤iiçin 20.000 m3/h'e kadar siparifller 2 hafta gibi k›sa bir süreiçinde teslim edilebilmektedir.


6.SERT‹F‹KALAR

Fabrikam›zda üretilen ürünlerimizin tüm imalat süreçleriISO 9001 Kalite Yönetim Sistemi yönergelerince yürütül-mektedir.• ISO 9001 Kalite Sistem Sertifikas› • ISO 14001:2004 Çevre Yönetim Sistemi Sertifikas›• OHSAS 18001:2007 ‹fl Sa¤l›¤› ve Güvenli¤i Yönetim

Sistemi Sertifikas›

"Conformite Europeene" (CE), ürünün kullan›m›na iliflkinminimum güvenlik koflullar›n› ifade eden bir belgelendirme-dir. HSK ürünlerinin CE flartlar›n› sa¤lad›¤›n› temin eder.

Türk Standartlar› Enstitüsü (TSE) taraf›ndan imalatç› firmala-ra verilen ve ürünlerin ilgili standartlara uygunlu¤unu göste-ren TSEK belgeleri mevcuttur. Firmam›z›n imal etti¤i HSKmarkal› ürünlerin üzerine TSEK markalamas›n› ve elektriközelliklerini belirten TS EN 814 etiketini kullanma yetkisi ta-n›nm›flt›r.

Standardizasyon, belgelendirme ve metrolojiden sorumlu RusMakam› olan Gosstandart taraf›ndan belirlenmifl güvenlikstandartlard›r. Bu standartlar do¤rultusunda Rusya s›n›rlar› içe-risine girecek ürünler GOST-R iflareti tafl›mak zorundad›r.

HSK marka klima santralleri 2001 y›l›nda Almanya TÜV labo-ratuarlar›nda yap›lan testler sonucunda Eurovent sertifikas›n›alm›flt›r. Test sonuçlar›na göre Eurovent Certified Performan-ce logosunu alan HSK marka Klima Santrallerinin EN1886'ya göre öngörülen performans de¤erlerini baflar›ylasa¤lad›¤› tespit edilmifltir.


Documents

HSK Teknik Katalog