hudulmur-halamj.gov.mnhudulmur-halamj.gov.mn/uploads/files/170911_curriculum_mechatronic... · хэмжээ тавилт, хэсэгчилсэн проекц, хүлцэл ба суулт,

4

ТОВЧИЛСОН ҮГИЙН ТАЙЛБАР

- ЧН Чадамжийн нэгж

- ЧЭ Чадамжийн элемент

- МЧХ Мэдлэг, чадвар, хандлага

- ГШҮ Гүйцэтгэлийн шалгуур үзүүлэлт

- ГЦХ Гүйцэтгэлийн цар хүрээ

- ХАБЭА Хөдөлмөрийн аюулгүй байдал, эрүүл ахуй

- БАЗТ Бүсийн арга зүйн төв

- МБСС Мэргэжлийн боловсрол сургалтын стандарт

- ҮАМАТ Үндэсний ажил мэргэжлийн ангилал ба тодорхойлолт

5

ЧАДАМЖИД СУУРИЛСАН СУРГАЛТЫН ХӨТӨЛБӨР

ДАРААХ ХЭСГЭЭС БҮРДЭНЭ

I. ЧАДАМЖИЙН НЭГЖИЙН ЖАГСААЛТ

II. ЧАДАМЖИЙН НЭГЖИЙН БҮТЭЦ

Чадамжийн нэгжийн нэр, код, тодорхойлолт, өмнө нь эзэмшсэн байвал

зохих чадамжийн нэгж

Чадамжийн нэгжийн агуулгын төлөвлөлт

Гүйцэтгэлийн цар хүрээ, нөхцөл

Чадамжийн элементийн төлөвлөгөө

III. СУРГАЛТЫН БАЙГУУЛЛАГАД ТАВИГДАХ ШААРДЛАГА

Суралцагч

Багш

Сургалтын орчин

IV. ҮНЭЛГЭЭ

Үнэлгээний төлөвлөгөө

Үнэлгээний удирдамж

6

I. ЧАДАМЖИЙН НЭГЖИЙН ЖАГСААЛТ

Д/Д Чадамжийн нэгжийн нэр: Чадамжийн нэгжийн код:

1 Цахилгаан төхөөрөмжид дүн шинжилгээ

хийх, ажиллагааг нь шалгах IM 3113-17-01-401

2 Металл боловсруулах

3 Цахилгааны угсралтын төлөвлөлт ба

гүйцэтгэл IM 3113-17-03-401

4 Цахилгаан төхөөрөмжийг угсрах

суурилуулах, ашиглалтад оруулах IM 3113-17-04-401

5

Шалгах, хянах хэрэгсэлд дүн шинжилгээ

хийх, тохируулга хийх IM 3113-17-05-401

6 Тоног төхөөрөмжийн цахилгааны

хангамж, аюулгүй байдал IM 3113-17-06-401

7 Мехатроникийн салбарт компьютерын

техник ашиглах

8 Мэдрэгч систем ба актуаторын

технологи

9

Үйлдвэрлэлийн тасралттай үйл явцад

мехатроникийн ахисан түвшний

системийг ашиглах

10

Үйлдвэрлэлийн тасралтгүй үргэлжлэх

үйл явцад мехатроникийн ахисан

түвшний системийг ашиглах

11

Мехатроникийн системийн засвар

үйлчилгээ, ажлын чанар, үр ашгийг

хангах

12 Нарийн мэргэжлийн чиглэлээр багаар

гүйцэтгэх төслийн ажил

7


Чадамжийн нэгжийн нэр:

Цахилгаан төхөөрөмжид дүн шинжилгээ хийх, ажиллагааг нь шалгах

Чадамжийн нэгжийн код:

IM 3113-17-01-401

Чадамжийн нэгжийн тодорхойлолт:

Суралцагчид өөрсдийн мэргэжлийн хүрээний үүрэг зорилт, ажлын шаардлага, үйл

ажиллагаа болон ажлын явцын жишээний талаар олж мэднэ.

Үйлдвэр, аппарат хэрэгсэл, дэд зангилаа болон эд ангийн түвшин дэх цахилгаан систем

болон түвшин бүрийн хоорондын уялдаа холбоонд дүн шинжилгээ хийнэ. Энэ явцад

техникийн бичиг баримтыг уншиж, боловсруулна. Сонгож авсан эд анги, дэд зангилааны

үйл ажиллагаа, ажиллагааны онцлог болон цахилгаан систем дэх тэдгээрийн үүргийг

тодорхойлно. Энэ зорилгоор суралцагчид тус бүрдээ мэдээлэл олж аваад тэдгээрт

үнэлгээ өгнө. Туслах хэрэгслийн туслалцаатайгаар англи хэл дээрх техникийн бичиг

баримтад үнэлгээ өгнө.

Энэхүү үндсэн хэлхээнүүдэд дүн шинжилгээ хийх, шалгах болон цахилгаан техникийн

ерөнхий хуулиудыг танин мэдэх зорилгоор суралцагчид цахилгааны утгуудыг

хэмжилтийн технологиор тодорхойлж, тооцоолон, баримтжуулж, тэдгээрт үнэлгээ өгнө.

Цахилгааны холболтын ба ажиллаж байгаа тоног төхөөрөмжийн ажиллагааг шалгана.

Алдаануудыг шинжилж, тэдгээрийг засаж залруулна.

Мэргэжлийн зөв хэллэг ашиглан баг дотроо ажил үүргээ мэдэрч, харилцан ойлголцоно.

Ажлын болон хугацааны төлөвлөлтийн аргуудыг боловсруулж сурна. Техникийн

аюулгүй байдлын дагуу хариуцлагатай ажиллана.

Өмнө нь эзэмшсэн байвал зохих чадамжийн нэгж:

Байхгүй.

8

Чадамжийн нэгжийн агуулгын төлөвлөлт:

№

Чадамжийн

элемент

Гүйцэтгэлийн шалгуур

үзүүлэлт

Анги дүүргэлт: 20 - 25

Чадамжийн нэгжид ногдох цаг: 224 цаг

Онол Дадлага

Сургууль

дээр

Үйлдвэр

лэл

дээр

Чадамжийн

элементэд

ногдох цаг

1 Мэргэжлийн

бүтэц, ажлын

зохион

байгуулалт,

харилцаа

холбоо

1.1 Ажил мэргэжлийн

лавлахын дагуу

суралцагчид ажлын

байрыг өөртөө

тохируулан засаж

бэлтгэж болно.

8 8 0 16 (их

төлөв

бусад

ЧЭ-ийн

бүрдэл

хэсэгт

багтсан

байна) 1.2 Шаардагдах багаж

хэрэгсэл, материалыг

тодорхойлон сонгож

хугацаанд нь захиалах

1.3 Шаардагдах багаж

хэрэгсэл, материалыг

шалгаж, тээвэрлэж,

хадгалж, нийлүүлнэ.

1.4 Ажлын арга барил,

хугацааны ба сургал-

тын төлөвлөлтийг

ашиглана.

2 Цахилгаан

гүйдлийн

хэлхээний схем,

таних тэмдгүүд

2.1 Техникийн зураг

болон гарын авлагыг

уншиж, үйлдэж чадна.

20 13 7 40


ажиллагаатай

тоног

төхөөрөмж,

гүйдлийн үндсэн

хэлхээнүүд,


3.1. Техникийн эд

ангиуд болон дэд

системүүдийг задлаж,

угсарч чадна.

20 10 10 40

3.2. Механик

ажиллагаагаар эд анги

9

хэмжигдэхүүнүү

д

болон дэд

системүүдийг

нийцүүлнэ.

3.3. Цахилгаан

техникийн

системүүдийг үйлдвэр,

аппарат хэрэгсэл, дэд

систем болон эд ангийн

түвшинд шинжилж

чадна.

3.4. Элементүүд

хоорондын уялдаа

холбоог илрүүлэн

шинжилж чадна.

4 Загвар эд

ангиуд ба

ажиллагааны

хэрэгслүүдийн

бүтээмж ба

үнэлгээний

түвшин


техникийн систем дэх

эд анги ба дэд

системүүдийн

ажиллагаа, бүтээмж ба

үүргийг тодорхойлж

чадна.

10 5 5 20

5 Ажил дээрх

цахилгаан

гүйдлийн

хэлхээнээс

үүдэлтэй

эрсдлүүд,

аюулгүй


дүрэм журам,

эрүүл мэнд,

хөдөлмөрийн

аюулгүй байдал

5.1. Техникийн аюулгүй

байдлын дагуу

суралцагчид илүү

хариуцлагатай

байдлаар ажиллаж

чадна.

20 10 10 40

5.2. Ажлын байран дахь

аюулгүй байдлын

болон эрүүл мэндийн

эрсдлүүдийг

тодорхойлж, ингэснээр

хариу арга

хэмжээнүүдийг

хэрэгжүүлж чадна.

5.3. Эрүүл мэндийн

эрсдэл болон ослоос

сэргийлэх дүрэм

журмыг мөрдөнө.

10

5.4.Ослын тохиолдолд

авах арга хэмжээг

тайлбарлаж, анхан

шатны тусламж үзүүлж

чадна.

5.5. Цахилгааны

төхөөрөмж ба

хэрэгслүүдтэй ажиллах

журам заавар,

стандартуудыг мөрдөж

ажиллана.

5.6. Галын аюулаас

урьдчилан сэргийлэх

дүрэм журмыг мөрдөж

ажиллана.

5.7. Гал гарсан

тохиолдолд хэрхэн

харьцахыг мэдэх ба гал

сөнөөх арга хэмжээг

авах чадвартай байна.

6 Хэмжилтийн

дараалал,


шалгалт хийх ба

гэмтэл согогийг

илрүүлэн засах

6.1. Хэмжих хэрэгслийн

болон хэмжилтийн

дарааллын сонголт

хийнэ.

16 8 8 32


хэмжлийн утгуудыг

хэмжиж, тооцоолж,

үнэлнэ.



хэлхээнүүдэд дүн

шинжилгээ хийж,

цахилгаан техникийн

ерөнхий хуулиудыг

ойлгож мэднэ.


утгуудыг хэмжилтийн

аргаар ба тооцоолон

таньж мэдэх бөгөөд

11

тэдгээрийг

баримтжуулж, үнэлж

чадна.


гүйдлийн хэлхээ болон

тоног төхөөрөмжийг

туршина.

6.6. Гэмтэл согогт


тэдгээрийг засна.

7 Багаар

ажиллах,

харилцан

ажиллагаа

7.1. Даалгаврыг багаар

хэрэгжүүлнэ.

8 8 0 16 (их

төлөв

бусад

ЧЭ-ийн

бүрдэл

хэсэг)

7.2. Техникийн зөв нэр

томьёо хэрэглэнэ.

8 Мэдээллийг олж

авах ба

боловсруулах

аргууд

8.1. Мехатроникийн

техникчийн үүрэг,

болон өөрт тавигдах

шаардлагын талаар

мэдэж авна.

10 5 5 20

8.2. Мэргэжлийн

талаархи мэдээллийг

олж аваад үнэлнэ.

8.3. Англи хэл дээрх

техникийн бичиг

баримтад янз бүрийн

арга хэрэглэж дүн

шинжилгээ хийнэ.

Онол,

практикийн

харьцаа:

112

(50%)

67 (29,9%) 45

(20,1%)

224

12

Гүйцэтгэлийн цар хүрээ, нөхцөл:

Ажлын байрны аюулгүй байдал, эрүүл

ахуйн дүрэм журам Хөдөлмөрийн аюулгүй байдлын болон

эрүүл ахуйг хамгаалах журмыг мөрдөх

Мехатроникийн мэргэжил дэх ХАБЭА

журмын дагуу цахилгаан систем дээр

ажиллах тусгай зөвшөөрлийг мөрдөж

ажиллах

Холбогдох зохион байгуулалтын дүрэм

журмыг дагаж мөрдөх

Аюулгүй ажиллагааны журмыг дагаж

мөрдөх: Батлагдсан техникийн

зөвшөөрлийн түвшний дагуу угсралтыг

гүйцэтгэх

Цахилгааны системийн аюулгүй

ажиллагааны горим журмыг баримтлах

Ажил гүйцэтгэх зааварчлага

Ажлын заавар болон холбогдох бусад

дүрэм журамд захирагдах

Цахилгаантөхөөрөмжид дүн шинжилгээ

хийх

Цахилгаан төхөөрөмжийг шалгах

Ажлын даалгавар болон мэдээллийг

баримтжуулах

Ажлын үр дүнг танилцуулах

Ажлын хүрээнд хамтран ажиллах хүмүүс Сургагч

Хянагч

Хамт суралцагчид

Орчин нөхцөл Хичээлийн танхим

Лаборатори

Дадлага хийж байгаа компанийн

засварын цех буюу дадлагын газар

…………………

13

ЧАДАМЖИЙН ЭЛЕМЕНТИЙН ТӨЛӨВЛӨГӨӨ

Чадамжийн нэгжийн

нэр:

Цахилгаан төхөөрөмжид дүн шинжилгээ хийх, ажиллагааг нь

шалгах

Чадамжийн

элементийн нэр:

Мэргэжлийн бүтэц, ажлын зохион байгуулалт ба харилцан

ажиллагаа


үзүүлэлт:

1.1 Ажил мэргэжлийн лавлахын дагуу суралцагч ажлын байрыг

шинээр бий болгож, өөртөө тохируулж чадна.

1.2 Шаардагдах багаж хэрэгслүүд болон материалыг

тодорхойлон сонгож хугацаанд нь захиална.

1.3 Шаардагдах багаж хэрэгслүүд болон материалыг шалгаж,

тээвэрлэж, хадгалж, нийлүүлнэ.

1.4 Ажлын аргачлал, хугацааны ба сургалтын төлөвлөлтийг

ашиглана.

Чадамжийн элементэд

ногдох цаг:

16

Эзэмшвэл зохих

мэдлэг, ур чадвар,

хандлага:

Мэдлэг: Эрүүл мэнд, аюулгүй байдлын эрсдэл, тэдгээрээс

зайлсхийх арга хэмжээ, урьдчилан сэргийлэх арга хэмжээ,

галын аюулаас хамгаалах, байгаль орчныг хамгаалах, эрчим

хүч хэмнэх, ажлын төлөвлөлт, ажлын зохион байгуулалт,

багаж хэрэгсэл, ажлын байр, үндсэн болон туслах материал

Ур чадвар: Ажлын байран дахь эрүүл мэнд, аюулгүй

ажиллагааны эрсдэлийг тогтоох ба тэдгээрээс сэргийлэх арга

хэмжээ батлах; мэргэжлийн холбогдолтой эрүүл мэнд, аюулгүй

байдал, ослын урьдчилан сэргийлэх арга хэмжээ авах; осол

гарсан тохиолдолд авах анхан шатны арга хэмжээг

тодорхойлох; ажил мэргэжлийн нөлөөллийн хүрээнд

компанийн зүгээс байгаль орчинд учруулах бохирдлоос

зайлсхийхэд хувь нэмэр оруулах; үйл ажиллагааны,техникийн

үйлдвэрлэлийн, бизнесийн шалгуурын дагуу ажлын үе

шатуудыг зааж өгөх; зохион байгуулалт, мэдээллийн

шалгуурын дагуу ажлын дарааллыг зааж баталгаажуулах;

ажлыг багаар төлөвлөх; даалгавар өгөх; ажлын байр төлөвлөж

бий болгох.

Хандлага: Хөдөлмөрийн аюулгүй байдал, эрүүл мэндийг

хамгаалах, нягт нямбай байх, байгаль орчныг хамгаалах,

эрчим хүчийг хэмнэх, эрчим хүчийг үр ашигтай зарцуулах, зөв

зохистой харилцах

Сургалт явагдах газар: Хичээлийн танхим/лаборатори

14

Сургалтын

хэрэглэгдэхүүний

жагсаалт:

Мэргэжлийн багш бөглөнө.

Материал, түүхий

эдийн жагсаалт: Мэргэжлийн багш бөглөнө.

Техник, тоног

төхөөрөмж, багаж

хэрэгслийн жагсаалт:

Хавсралтаас харна уу.

Ашигласан материал: Мэргэжлийн багш бөглөнө.

Дүгнэлт: Мэргэжлийн багш бөглөнө.

Санал зөвлөмж Энэхүү ЧЭ-ийг бусад ЧЭ-ийн бүрдэл хэсэг байдлаар заана.

15

Чадамжийн элемент: Мэргэжлийн бүтэц, ажлын зохион байгуулалт ба харилцан

ажиллагаа

Гүйцэтгэлийн шалгуур үзүүлэлт

Бичгэ

эр

Ам

ан

Аж

игл

ал

т

Төсө

л

Суд

ал

гаа

Мэтг

эл

цээн

Ил

тгэл

Хэл

эл

цүүл

эг

Сур

гал

тын

ма

териа

лы

н

бүр

дэл

Ажил мэргэжлийн лавлахын дагуу

суралцагчид ажлын байр бий

болгож, өөртөө тохируулж чадна.

x x x

x x x x

Шаардагдах багаж хэрэгслүүд

болон материалыг тодорхойлон

сонгож хугацаанд нь захиална.

x x x x x x

Шаардагдах багаж хэрэгсэл болон

материалыг шалгаж, тээвэрлэж,

хадгалж, нийлүүлнэ.

x x x x x

Ажлын арга, хугацаа болон

сургалтын төлөвлөлтийг ашиглана.

Ажлын аргууд, хугацаа ба

сургалтын төлөвлөлтийг ашиглана.

x x x x x x x

16



нэр:

Цахилгаан төхөөрөмжид дүн шинжилгээ хийх, ажиллагааг

шалгах

Чадамжийн


Цахилгаан гүйдлийн хэлхээний схем, таних тэмдгүүд


үзүүлэлт:

2.1 Техникийн зураг ба гарын авлагыг уншиж, үйлдэж чадна.



40



хандлага:

Мэдлэг: Техникийн зургийн төрөл, бүтэц, шугамын төрөл,

хэмжээ тавилт, хэсэгчилсэн проекц, хүлцэл ба суулт, чиглэл ба

дүрс, цахилгаан гүйдлийн хэлхээний схем, цахилгааны таних

тэмдэг, пневматик хэлхээний схем, пневматикийн таних

тэмдэг, механик зураг.

Ур чадвар: Хэлхээний схем ба гарын авлагыг унших,

тайлбарлах ба шинжлэх; хэлхээний схемийг гараар болон

компьютерээр зурах; зураг зурах, програм ашиглах

Хандлага: Нягт нямбай байдал, логик сэтгэлгээ, цэвэрч

байдал, ажлын чанар

Сургалт явагдах газар: Хичээлийн танхим /лаборатори/, үйлдвэрлэл дээр

Сургалтын


жагсаалт:



эдийн жагсаалт:








Санал зөвлөмж

17

Чадамжийн элемент: Цахилгаан гүйдлийн схем, таних тэмдгүүд

Гүйцэтгэлийн шалгуур үзүүлэлт Бичгэ

эр

Ам

ан

Аж

игл

ал

т

Төсө

л

Суд

ал

гаа

Мэтг

эл

цээн

Ил

тгэл

Хэл

эл

цүүл

эг

Сур

гал

тын

ма

териа

лы

н

бүр

дэл

Техникийн зураг ба гарын авлагыг


x x x x x x x

18



нэр:

Цахилгаан системд дүн шинжилгээ хийх, ажиллагааг шалгах

Чадамжийн


Цахилгаан ажиллагаатай тоног төхөөрөмж, үндсэн хэлхээнүүд,

цахилгааны үндсэн утгууд


үзүүлэлт:

3.1. Техникийн эд анги, дэд системүүдийг задлах ба угсарна.

3.2. Эд ангиуд ба дэд системүүдийг механик ажиллагаагаар

нийцүүлнэ.

3.3. Үйлдвэр, тоног төхөөрөмж, дэд систем болон хэсгийн

түвшинд цахилгаан техникийн системийн шинжилгээ хийнэ.

3.4. Элемент хоорондын уялдаа холбоог тогтоож, дүн




40



хандлага:

Мэдлэг: Үндсэн хэлхээний элементүүд (үүсгүүр, дамжуулах

утас, хэрэглэгчид), техникийн бичиг баримт, дамжуулагч, хагас

дамжуулагч, тусгаарлагчууд, таних тэмдгүүд, хүчдэлийн нэгж

ба тооцоолол, гүйдэл, эсэргүүцэл, цахилгаан дамжуулах

чадвар, хүчдэл шалгах ба хэмжих, гүйдэл ба эсэргүүцэл, омын

хууль, физик харилцан хамаарамж, үндсэн цахилгаан хэлхээн

дэх энергийн хувиргалт, цахилгааны нөлөөлөл, цахилгааны

потенциал, хүчдэлийн уналт.

Ур чадвар: Цахилгааны хэмжигдэхүүний утгыг тайлбарлах, тооцоолох, хэмжих, хөрвүүлэх; цахилгаан элементүүдийг хооронд нь холбох.

Хандлага: Логик сэтгэлгээ, цахилгаан системийн аюулууд, нягт

нямбай байдал, математик сэтгэлгээ

Сургалт явагдах газар: Хичээлийн танхим / лаборатори/, үйлдвэрлэл дээр

Сургалтын


жагсаалт:








19





20

Чадамжийн элемент: Цахилгаан ажиллагаатай тоног төхөөрөмж, үндсэн хэлхээнүүд, цахилгааны үндсэн хэмжигдэхүүний утга


эр

Ам

ан

Аж

игл

ал

т

Төсө

л

Суд

ал

гаа

Мэтг

эл

цээн

Ил

тгэл

Хэл

эл

цүүл

эг

Сур

гал

тын

ма

териа

лы

н

бүр

дэл

Техникийн эд анги, дэд системийг

задлах ба угсарна.

x x x

Механик ажиллагаагаар эд анги,

дэд системийг нийцүүлнэ.

x x x

Үйлдвэр, тоног төхөөрөмж, дэд

систем болон хэсгийн түвшинд

цахилгаан техникийн системийн


x x x x x x

Элемент хоорондын уялдаа

холбоог тогтоож, дүн шинжилгээ

хийнэ.

х x x x x x

21



нэр:


шалгах

Чадамжийн


Загвар эд ангиуд ба ажиллагааны хэрэгслүүдийн бүтээмж,

үнэлгээний түвшин


үзүүлэлт:

4.1. Цахилгаан техникийн систем дэх эд анги, дэд

системүүдийн үүрэг функц, бүтээмж ба зориулалтыг

тодорхойлж чадна.



20



хандлага:

Мэдлэг: Үйлдвэр, хэрэгсэл, дэд систем ба бүрэлдэхүүн хэсэг,

эсэргүүцэл, конденсатор, индуктор, диод, ажиллагаа ба

харилцан уялдаа, төхөөрөмжийн паспорт, таних тэмдгүүд

Ур чадвар: Тооцоо хийх, цахилгааны бүрдэл хэсгийн овор хэмжээ ба сонголт, хооронд нь холбох; гэмтэл согогийн системтэй хайлт, англи нэр томьёо хэрэглэх

Хандлага: Логик сэтгэлгээ, цахилгаан системийн аюул,

нарийвчлал, математик сэтгэлгээ, англиар ярих эрмэлзэл


Сургалтын


жагсаалт:












22

Чадамжийн элемент: Загвар эд анги болон ажиллагааны нэгжүүдийн чадал ба үнэлгээ


эр

Ам

ан

Аж

игл

ал

т

Төсө

л

Суд

ал

гаа

Мэтг

эл

цээн

Ил

тгэл

Хэл

эл

цүүл

эг

Сур

гал

тын

ма

териа

лы

н

бүр

дэл

Цахилгаан техникийн систем дэх эд

анги, дэд системүүдийн үүрэг

функц, бүтээмж ба зориулалтыг


x x x x x x

23



нэр:


шалгах

Чадамжийн


Ажил дээрх цахилгаан гүйдлээс үүдэлтэй эрсдэл, аюулгүй

техникийн дүрэм журам, эрүүл мэндийн аюулгүй байдал


үзүүлэлт:

5.1. Аюулгүй ажиллагааны холбогдох зарчмуудыг харгалзан

үзэж суралцагч хариуцлагатай байдлаар ажиллаж чадна.

5.2. Суралцагч ажлын байран дээр ажлын аюулгүй байдал,

эрүүл ахуйн эрсдэлийг тодорхойлж, хариу арга хэмжээ авах

чадвартай болно.

5.3. Суралцагч эрүүл мэндийг хамгаалах, ослоос сэргийлэх

мэргэжлийн заавар журмыг баримтална.

5.4. Осол гарсан тохиолдолд авах арга хэмжээг тодорхойлж,

анхны тусламж үзүүлж чадна.

5.5. Цахилгаан төхөөрөмж, хэрэгсэлтэй ажиллах журам,

стандартыг баримтална.

5.6. Галын аюулаас урьдчилан сэргийлэх журмыг баримталж

ажиллана.

5.7. Гал гарсан тохиолдолд яахаа мэддэг, гал унтраах арга

хэмжээ авч чаддаг болно.



40



хандлага:

Мэдлэг: Цахилгаан гүйдэл ба хүчдэлийн аюул, физиологийн

нөлөөлөл, алдааны төрөл, богино холболтын хэлхээ, ослын

хамгаалалт, аюулгүй ажиллагааны дүрэм, цахилгааны осол

гарсан тохиолдолд анхны тусламж үзүүлэх.

Ур чадвар: Найдвартай орчинд ажиллах; эрсдэл ба аюулыг

үнэлэх; хөдөлмөрийн аюулгүй байдлын дүрэм журмыг

баримтлах.

Хандлага: Цахилгаан системээс үүдэлтэй аюулаас хамгаалах,

нягт нямбай байдал, аюулгүй байдлыг хангаж ажиллах,

хөдөлмөрийн аюулгүй байдлын дүрэм журмыг дагаж мөрдөх.


Сургалтын



24

жагсаалт:











25

Чадамжийн элемент: Ажил дээрх цахилгаан гүйдлээс үүдэлтэй эрсдэл, аюулгүй техникийн дүрэм журам, эрүүл мэнд, аюулгүй байдал


эр

Ам

ан

Аж

игл

ал

т

Төсө

л

Суд

ал

гаа

Мэтг

эл

цээн

Ил

тгэл

Хэл

эл

цүүл

эг

Сур

гал

тын

ма

териа

лы

н

бүр

дэл

Аюулгүй ажиллагаатай холбогдох

журам зааврыг харгалзан үзэж

суралцагч хариуцлагатай байдлаар

ажиллаж чадна.

x x x

Суралцагч ажлын байран дээр

ажлын аюулгүй байдал, эрүүл ахуйн

эрсдэлийг тодорхойлж, хариу арга

хэмжээ авах чадвартай болно.

x x x x x

Суралцагч эрүүл мэндийг

хамгаалах, ослоос сэргийлэх

журмыг баримтална.

x x x x x x

Осол гарсан тохиолдолд авах арга

хэмжээг тодорхойлж, анхны

тусламж үзүүлж чадна

x x x x x

Цахилгаан төхөөрөмж, хэрэгсэлтэй

ажиллах журам, стандартыг

баримтална.

x x x x x

Галын аюулаас урьдчилан

сэргийлэх журмыг баримталж

ажиллана.

x x x x x

Гал гарсан тохиолдолд яахаа мэддэг, гал унтраах арга хэмжээ авч чаддаг болно.

x x x x x

26



нэр:

Цахилгаан төхөөрөмжид дүн шинжилгээ хийх, ажиллагааг

шалгах

Чадамжийн


Хэмжилтийн дараалал, ажиллагааны шалгалт хийх ба гэмтэл

согогийг илрүүлэн засах


үзүүлэлт:

6.1. Хэмжих хэрэгсэл ба аргачлалыг сонгоно.

6.2. Цахилгааны хэмжигдэхүүнийг хэмжиж, тооцоолж, үнэлнэ.

6.3. Үндсэн хэлхээнүүдэд дүн шинжилгээ хийж, цахилгаан

техникийн ерөнхий зүй тогтлыг таньж мэднэ.

6.4. Цахилгааны хэмжигдэхүүнийг хэмжилтийн аргаар ба

тооцоолон таньж мэдэх бөгөөд тэдгээрийг баримтжуулж,

үнэлж чадна.

6.5. Цахилгаан хэлхээ ба тоног төхөөрөмжид шалгаж үзнэ.

6.6. Гэмтэл согогийг шинжилж, засаж чадна.



32



хандлага:

Мэдлэг: Цахилгааныг шалгах ба тоног төхөөрөмжийг хэмжих,

цахилгаан хэмжих технологиийн үндсүүд, хэмжих төхөөрөмж

ба хэрэгслийн аюулгүй техникийн стандартууд, цахилгааны

хэмжих тоног төхөөрөмж, хэрэгслийн бүтэц ба үүрэг функц,

хэмжилтийн алдаанууд, аналог ба тоон хэрэгслээр хийсэн

хэмжилтүүд

Ур чадвар: Цахилгааны хэмжигдэхүүнийг хэмжих, цахилгааны

хэмжигдэхүүнийг тайлбарлах; хэмжилтийн алдаануудыг

тодорхойлох

Хандлага: Цахилгааны системийн аюулууд, нягт нямбай

байдал, математик сэтгэлгээ, аюулгүй техникийн журмыг дагаж

мөрдөх


Сургалтын


жагсаалт:





27








28

Чадамжийн элемент: Хэмжилтийн аргачлал, ажиллагааны шалгалт, гэмтэл согогийг илрүүлж, засах


эр

Ам

ан

Аж

игл

ал

т

Төсө

л

Суд

ал

гаа

Мэтг

эл

цээн

Ил

тгэл

Хэл

эл

цүүл

эг

Сур

гал

тын

ма

териа

лы

н

бүр

дэл

Хэмжих багаж хэрэгсэл ба

аргачлалыг сонгоно.

x x x x x

Цахилгааны хэмжигдэхүүнийг

хэмжиж, тооцоолж, үнэлнэ.

x x x x x

Үндсэн хэлхээнүүдэд дүн

шинжилгээ хийж, цахилгаан

техникийн ерөнхий зүй тогтлыг

таньж мэднэ.

x x x x x

Цахилгааны хэмжигдэхүүнийг

хэмжилтийн аргаар болон

тооцоолон таньж мэдэх бөгөөд

тэдгээрийг баримтжуулж, үнэлж

чадна.

x x x x x

Цахилгаан хэлхээ ба тоног

төхөөрөмжид шалгалт хийнэ.

x x x x

Гэмтэл согогийг илрүүлж, засаж

чадна.

x x x x

29



нэр:


шалгах

Чадамжийн


Багийн ажил ба харилцан ажиллагаа


үзүүлэлт:

7.1. Даалгаврыг багийн ажил гэж үздэг

7.2 Техникийн зөв нэр томьёо хэрэглэдэг.



16



хандлага:

Мэдлэг: Багуудын бүтэц бүрэлдэхүүн, багуудын удирдагч байх,

үр нөлөөтэй бөгөөд багийн үр дүнтэй, тодорхой харилцан

ажиллагаа, бодол санаагаа илэрхийлэх, багийн дүрэм журам

Ур чадвар: Багууд хоорондын хамтын ажиллагаа болон

харилцаан ажиллагаа

Хандлага: Багаар ажиллах, удирдлагыг орлох, багийн

гишүүнээр ажиллах, зөв аргаар харилцах

Сургалт явагдах газар: Хичээлийн танхим / лаборатори

Сургалтын


жагсаалт:











Санал зөвлөмж Энэхүү ЧЭ-ийг бусад ЧЭ-ийн бүрдэл хэсэг байдлаар заана.

30

Чадамжийн элемент: Багаар ажиллах


эр

Ам

ан

Аж

игл

ал

т

Төсө

л

Суд

ал

гаа

Мэтг

эл

цээн

Ил

тгэл

Хэл

эл

цүүл

эг

Сур

гал

тын

ма

териа

лы

н

бүр

дэл

Даалгаврыг багийн ажил гэж үздэг. x x x

Техникийн зөв нэр томьёо

хэрэглэдэг.

x x x x x

31



нэр:


шалгах

Чадамжийн


Мэдээлэл олж авах ба боловсруулах аргууд


үзүүлэлт:

8.1. Мехатроникийн техникчийн үүрэг болон өөрт тавигдах

шаардлагуудын талаар мэдэж авна.

8.2. Өөрсдийн мэргэжлийн талаархи мэдээллийг бие даан олж

аваад үнэлнэ.

8.3. Англи хэл дээрх техникийн бичиг баримтад янз бүрийн

аргаар дүн шинжилгээ хийнэ.



20



хандлага:

Мэдлэг: Мэдээллийн орчин, мэдээллийн сувгууд, интернетээр

хайлт хийх, техникийн бичиг баримт, ажил мэргэжлийн лавлах,

чадамжийн тодорхойлолт, ажлын байрны тодорхойлолт

Ур чадвар: Холбогдолтой мэдээлэл олж авах, тайлбарлах,

үнэлэх

Хандлага: Багаар ажиллах, шургуу байдал, бүтээлч чадвар,

хэвшмэл бусаар сэтгэх, зөв зохистой харилцах

Сургалт явагдах газар: Хичээлийн танхим /лаборатори/, үйлдвэрлэл дээр

Сургалтын


жагсаалт:












32

Чадамжийн элемент: Мэдээлэл олж авах ба боловсруулах аргууд


эр

Ам

ан

Аж

игл

ал

т

Төсө

л

Суд

ал

гаа

Мэтг

эл

цээн

Ил

тгэл

Хэл

эл

цүүл

эг

Сур

гал

тын

ма

териа

лы

н

бүр

дэл

Мехатроникийн техникчийн үүрэг

болон өөрт тавигдах

шаардлагуудын талаар мэдэж авна.

x x x x x x x

Өөрсдийн мэргэжлийн талаархи

мэдээллийг бие даан олж аваад

үнэлнэ.

x x x x x x x

Англи хэл дээрх техникийн бичиг

баримтад янз бүрийн аргаар дүн


x x x x x x x

33


Суралцагчид:

Суралцагчид энэхүү чадамжийн нэгжийн агуулга ба чадамжийн элементүүдийг ойлгохын

тулд өөрсдийн хариуцлага ба үүргийг мэдэж байх шаардлагатай.

Жишээлбэл:

ХАБЭА журам, шаардлагыг дагаж мөрдөх: ХХХ (хувийн хамгаалах хэрэгсэл), багаж

хэрэгсэл ба ажлын хувцас

Ажлын болон сахилга батын хариуцлагыг дагаж мөрдөх

Бие дааж суралцах чадвар

Багаар ажиллах чадвар

Өмнө нь олж авсан мэдлэг, ур чадвар, хандлагыг ашиглах

Хөдөлмөрийн чадвараа алдсан буюу тусгай хэрэгцээтэй суралцагч оролцож байгаа

тохиолдолд тусгай хэрэгцээг нь багтаасан байна.

Багшид:

Үндсэн шаардлагуудаас гадна сургагч багш нар энэхүү чадамжийн нэгжид дараах

сургалтын удирдамж ба зохион байгуулалтын ур чадварыг эзэмшсэн байна:

Өсвөр насныханд зохимжтой аргаар зааж сургах чадвар

Чадамжид суурилсан сургалтын ажлыг зохион байгуулах чадвар

Техникийн мэргэжлийн болон сургалтын гэрчилгээтэй байх

Хөдөлмөрийн чадвараа алдсан буюу тусгай хэрэгцээтэй суралцагчдад дэмжлэг

үзүүлэх чадвар

Сургалтын орчинд

Сургалтын тоног төхөөрөмж болон хэрэгслийн жагсаалт:


Сургалтын хэрэглэгдэхүүний жагсаалт:


Материал, түүхий эдийн жагсаалт:


34

IV. Үнэлгээ

1. Үнэлгээний зорилго:

Чадамжийн нэгжийн хичээлийг үзэж дууссаны дараа сургагч нь бүх суралцагчдыг тухайн

чадамжийн нэгж болон гүйцэтгэлийн шалгуур үзүүлэлтийн дагуу үнэлнэ. Үнэлгээний

зорилго нь үнэлгээний төрлөөс хАманна.

2. Үнэлгээний бүтэц:

Үнэлгээний шалгуур үзүүлэлтүүдийг МБС-ын ажил мэргэжлийн лавлах дээр суурилсан

гүйцэтгэлийн шалгуур үзүүлэлтүүдийн дагуу тодорхойлно. Үнэлгээний төрлүүд:

Одоо хийгдэж байгаа үнэлгээ

Чадамжийн нэгжийн үнэлгээ

Явцын болон эцсийн үнэлгээ Чадамжийн нэгжүүд ба дүгнэлтүүдэд гүйцэтгэлийн шалгуур үзүүлэлтээр баримтжуулан

чадамжтай, эсвэл чадамжийг хараахан эзэмшээгүй гэсэн үнэлгээ өгнө. Дүгнэлтүүд:

Чадамжийн элементийн нэгдсэн агуулгын ажилбарууд дээр суурилсан

Ажилбаруудын агуулга ба цар хүрээнээс хамаарч сонгон авсан үнэлгээний аргууд

Үнэлгээний аргад тохиромжтой боловсруулалтын хэрэгслийн дагуу гүйцэтгэнэ. Одоо хийгдэж байгаа үнэлгээг хичээлийн явцад, суралцагчийн мэдлэг, ур чадвар,

хандлагыг гүйцэтгэлийн шалгуур үзүүлэлт бүрээр тохиромжтой аргаар үнэлнэ.

3. Үнэлгээний орчин

Үнэлгээний орчин, нөхцөл, тоног төхөөрөмж, багаж хэрэгсэл, материал, түүхий эд,

шаардлагатай бусад туслах дагалдах хэрэгсэл болон аппарат хэрэгслийг бэлтгэх.

4. Үнэлгээний аргууд

Чадамжийн элементүүдийн тодорхойлолтуудад хамаарах тусгай маягтыг үзнэ үү.

35

IV. ҮНЭЛГЭЭ


Мэргэжил: Мехатроникийн техникч Чадамжийн нэгжийн код: IM 3113-17-01-401

Мэргэжлийн түвшин V - VI Үнэлгээний төлөвлөгөөний

хувилбарын дугаар:

Чадамжийн нэгжийн нэр: Цахилгаан төрөөрөмжид дүн

шинжилгээ хийх, ажиллагааг

шалгах


нэр


үзүүлэлт

Гүйцэтгэлийн

нотолгоо

Үнэлгээний орчин Үнэлгээний арга,

хэрэгсэл (тохирохыг

сонгох)

ЧЭ 1: Мэргэжлийн

бүтэц, ажлын зохион

байгуулалт ба

харилцан ажиллагаа

ГШҮ 1.1: Ажил

мэргэжлийн лавлахын

дагуу суралцагчид

ажлын байр бий болгож,

өөртөө тохируулж

чадна.

ГШҮ 1.2: Шаардагдах

багаж хэрэгсэл,

материалыг

тодорхойлж, сонгож, цаг

тухайд нь захиална.

ГШҮ 1.3: Шаардагдах

багаж хэрэгсэл,

36

материалыг шалгаж,

тээвэрлэж, хадгалж,

нийлүүлнэ.

ГШҮ 1.4: Ажлын арга,

хугацаа болон

сургалтын төлөвлөлтийг

ашиглана.

ЧЭ 2: Цахилгаан

гүйдлийн схем, таних

тэмдгүүд

ГШҮ 2.1: Техникийн

зураг ба гарын авлагыг


ЧЭ 3: Цахилгаан

ажиллагаатай тоног

төхөөрөмж, үндсэн

хэлхээнүүд,

цахилгааны үндсэн

хэмжигдэхүүний утгууд

ГШҮ 3.1: Техникийн эд

ангиуд болон дэд

системүүдийг задлаж,

угсарна.

ГШҮ 3.2: Механик

ажиллагаагаар эд анги,

дэд системийг

нийцүүлнэ.

ГШҮ 3.3: Үйлдвэр, тоног

төхөөрөмж, дэд систем

болон хэсгийн түвшинд


системийн шинжилгээ

хийнэ.

ГШҮ 3.4: Элемент

хоорондын уялдаа

холбоог тогтоож, дүн

37


ЧЭ 4: Загвар эд анги

болон үйл


нэгжүүдийн чадал ба

үнэлгээ.

ГШҮ 4.1: Цахилгаан

техникийн систем дэх

эд анги, дэд

системүүдийн үүрэг

функц, чадал ба

зориулалтыг


ЧЭ 5: Ажлын байран

дээрх цахилгаан

гүйдлийн хэлхээнээс

үүдэлтэй эрсдэлүүд,

аюулгүй ажиллагааны

дүрэм, эрүүл мэндийг

хамгаалах,

хөдөлмөрийн аюулгүй

байдал

ГШҮ 5.1: Суралцагч


холбогдох дүрэм

журмыг баримтлан

хариуцлагатай

байдлаар ажиллаж

чадна.


ажлын байран дээр

ажлын аюулгүй байдал,

эрүүл ахуйн эрсдэлийг

тодорхойлж, хариу арга

хэмжээ авах чадвартай

болно.


мэргэжлийн эрүүл мэнд,

ослоос сэргийлэх

журмыг баримтлана.

ГШҮ 5.4: Осол гарсан

38

тохиолдолд авах арга

хэмжээг тодорхойлж,

анхны тусламж үзүүлж

чадна


төхөөрөмж, хэрэгсэлтэй

ажиллах журам,

стандартыг баримталж

ажиллана.

ГШҮ 5.6: Галын

аюулаас урьдчилан

сэргийлэх журмыг

баримталж ажиллана.

ГШҮ 5.7. Гал гарсан

тохиолдолд яахаа

мэддэг, гал унтраах

арга хэмжээ авч чаддаг

болно.

ЧЭ 6: Хэмжилт хийх

аргачлал,

ажиллагааны шалгалт,

гэмтэл согогийг

илрүүлж, арилгах

ГШҮ 6.1: Хэмжих багаж

хэрэгсэл ба аргачлалыг

сонгоно.

ГШҮ 6.2: Цахилгааны

хэмжигдэхүүнийг

хэмжиж, тооцоолж,

үнэлнэ.

ГШҮ 6.3: Үндсэн

хэлхээнүүдэд дүн

39



ерөнхий зүй тогтлыг

таньж мэднэ.

ГШҮ 6.4. Цахилгааны

хэмжигдэхүүний утгыг

хэмжилтийн аргаар

болон тооцоолон таньж

мэдэх бөгөөд


баримтжуулж, үнэлж

чадна.

ГШҮ 6.5. Цахилгаан

хэлхээ ба тоног

төхөөрөмжид шалгалт

хийнэ.

ГШҮ 6.6. Гэмтэл

согогийг шинжилж,

засаж чадна.

ЧЭ 7: Багийн ажил ба


ГШҮ 7.1: Даалгаврыг

багийн ажил гэж үздэг.

ГШҮ 7.2: Техникийн зөв

нэр томьёо хэрэглэдэг.

ЧЭ 8: Мэдээлэл олж

авах ба боловсруулах

аргууд

ГШҮ 8.1:

Мехатроникийн

техникчийн үүрэг болон

өөрт тавигдах

40

шаардлагуудын талаар

мэдэж авна.

ГШҮ 8.2: Өөрсдийн

мэргэжлийн талаархи

мэдээллийг бие даан

олж аваад үнэлнэ.

ГШҮ 8.3: Англи хэл

дээрх техникийн бичиг

баримтад янз бүрийн

аргаар дүн шинжилгээ

хийнэ.

41

II. ЧАДАМЖИЙН НЭГЖИЙН БҮТЭЦ: Металл боловсруулах


Металл боловсруулах


???


Энэхүү чадамжийн нэгж нь засварын техникчид нэн тэргүүнд шаардагдах гар багажтай

ажиллаж, металл материал боловсруулахад шаардлагатай чадамжуудыг тодорхойлох

бөгөөд суралцагч гар багажаар металл бэлдэц боловсруулах, даалгаврын дагуу эд

анги болон эдлэлийн тойм болон нарийвчилсан зураг гаргаж, шаардлагатай үед

өөрчлөлт хийх, компьютерын хэрэглээний програм ашиглан шаардлагатай материалын

жагсаалт, ажлын төлөвлөгөө гарган, шинэчлэн боловсруулах, шалгах, хэмжих багажийг

сонгох, ашиглах, тэмдэглэл хөтлөх, боловсруулалтын зардал тооцоолох зэрэг үндсэн

ур чадваруудыг эзэмшинэ.


Энэхүү мэргэжлийг эзэмшихэд шаардлагатай түвшинд монгол хэлээр сонсох, унших, ярих, бичих чадвартай байх

ХММ-ын засварчны хөдөлмөрийн аюулгүй байдал, эрүүл ахуйн тухай болон байгаль орчныг хамгаалах дүрэм, журмын дагуу ажиллах

Заавар чиглэлийг мөрдөж ажиллах чадвартай байх

Ажлын байран дээр харилцааны соёлтой байх

Зүй зохистой зан байдлыг эрхэмлэх

Ажилд хэрэглэгдэх материал, тоног төхөөрөмжийг таних чадвартай байх

Материал, тоног төхөөрөмжийг сонгох, бэлтгэх, ашиглах

Хэмжилт, тооцоолол хийх, техникийн зураг бүдүүвчийг унших, тайлбарлах

Багаж хэрэгслийн ашиглалтын заавар журмыг дагаж мөрдөх

42

Чадамжийн нэгжийн агуулгын төлөвлөлт:

№

Чадамжийн

элемент


үзүүлэлт

Ангийн ирц: 20 - 25



Сургууль

дээр

Үйлдвэрлэл

дээр

Чадамжийн

элементэд

ногдох цаг

1 Металл


үндсэн

чадварыг бүрэн

эзэмших

1.1 Хуудсан металл,

хавтан, металл болон

хуванцар профильд

хийсэн тэмдэглэгээг

харж ойлгох

20 20 0 40

1.2 Ажлын бэлдэцийн

ирмэгийг

тэмдэглэгээнд

зэрэгцүүлэн налуулж

хуурайдах

1.3 Өрөмдлөг хийж

гадаргууг тэгшлэх

1.4 Дотор, гадна эрээс

татах

2 Ажлын зургийг

уншиж, түүний

дагуу энгийн

бэлдэц үйлдэх

2.1 Ажлын зургийг

уншиж, ойлгоод,

дүгнэлт хийх

20 20 0 40

2.2 Бэлдэцийг

тэмдэглэх, цэглэх

2.3 Металл

боловсруулах янз

бүрийн гарын авлага

ашиглан бэлдэц

үйлдэх.

3 Боловсруулах

аргыг олж

сонгох,

үйлдвэрлэх

төлөвлөгөө

3.1 Ажлын зургийн

дагуу ажлын


боловсруулна.

40 20 20 80

43

боловсруулах 3.2 Тохирсон

үйлдвэрлэлийн аргыг

сонгох ба бусад

хувилбаруудыг авч

үзэх.

4 Ажлын дүнгээ

тодорхойлж,

үнэлгээ хийх,

шалгах,

шаардлагатай

бол засаж

сайжруулах

4.1 Урт, өнцөг,

талбайг хэмжих

багажийг сонгооод

хэмжилтийн ажил

гүйцэтгэх.

20 10 10 40

4.2 Уртыг хэмжиж,

хүлцэлд нийцэж

байгаа эсэхийг

шалгах.

4.3 Гадаргуугийн

чанар, жигд байдал,

өнцөглөлт,

нарийвчлалыг шалгах.

4.4 Техникийн

шаардлагын дагуу

гадаргуугийн талбайн

нийлэх шинж чанарт

таарч байгаа эсэхийг

шалгах.

4.5 Өнцөг хэмжихдээ

өнцөг хэмжигч

ашиглах.

5 Эд ангиудад

тохирсон

тааруулалтын

систем сонгох

5.1 Хэлбэрийн хүлцэл

ба байрлалыг уншиж

ойлгох.

5.2 Янз бүрийн

бэхэлгээнүүдээс

сонгож ашиглана

20 5 15 40

Онол, дадлагын

харьцаа:

120

(50%)

75

(31,8%)

45 (18,8%) 240

44


Хөдөлмөрийн аюулгүй байдал ба эрүүл

ахуйн журам Хөдөлмөрийн аюулгүй байдал ба эрүүл

ахуйн журмыг дагаж мөрдөх


ахуйн журмын дагуу цахилгаан

төхөөрөмж ба систем дээр ажиллах

механтроникийн мэргэжлийн

зөвшөөрлийг баримтлах

Холбогдох зохион байгуулалтын журам,

хууль тогтоомжийг дагаж мөрдөх

Металл боловсруулалтын аюулгүй

ажиллагааны журмыг дагаж мөрдөх

Уламжлалт суурь машин дээр аюулгүй

ажиллах журмыг дагаж мөрдөх

Ажил гүйцэтгэх зааварчлага Ажлын заавар болон холбогдох бусад


Техникийн зургийг уншиж, ойлгох

Металл болон хуванцраар энгийн

бэлдэцүүд үйлдвэрлэх

Холбогдох ажлын даалгавар болон

мэдээллийг баримтжуулах


Ажлын хүрээнд хамтран ажиллах хүмүүс Сургагч багш

Хянагч


Орчин нөхцөл Анги танхим


Дадлага хийж буй компанийн цех

…………………

45


Чадамжийн нэгжийн нэр: Металл боловсруулах

Чадамжийн элементийн нэр: Металл боловсруулах үндсэн чадварыг эзэмших


үзүүлэлт:

1.1 Хуудсан металл, хавтан, металл болон хуванцар

профильд хийсэн тэмдэглэгээ харж ойлгодог

1.2 Ажлын бэлдэцийн ирмэгийг тэмдэглэгээнд

зэрэгцүүлэн налуулж хуурайдах

1.3 Өрөмдлөг хийж гадаргууг тэгшлэх

1.4 Дотор, гадна эрээс татах



40

Эзэмшвэл зохих мэдлэг, ур

чадвар, хандлага:

Мэдлэг: Металл ба хуванцар материал; Метал

боловсруулалтын хэмжих, шалгах технологиуд;

штангенциркуль; геометрийн хэмжигдэхүүн: урт, өнцөг,

дотор ба гадна диаметр; суулт, хүлцэл, техникийн

шугам зураг, багаж хэрэгсэл, ISO стандартууд

Ур чадвар: Металл боловсруулах гар багажаар ажиллах, зөв багаж сонгох, энгийн хэлбэр үйлдэх.

Хандлага: Нягт нямбай байдал, тууштай чанар,

чанарыг эрхэмлэсэн сэтгэлгээ, сахилга бат, өгөгдсөн

үүрэг даалгаврыг хугацаанд нь биелүүлэх,

хөдөлмөрийн аюулгүй байдлын журмыг дагаж мөрдөх

Сургалт явагдах газар: Анги танхим / Лаборатори

Сургалтын хэрэглэгдэхүүний

жагсаалт:


Материал, түүхий эдийн

жагсаалт:


Техник, тоног төхөөрөмж,

багаж хэрэгслийн жагсаалт:





46

Чадамжийн элемент: Метал боловсруулах үндсэн чадвар

Гүйцэтгэлийн шалгуур үзүүлэлтүүд Бичгэ

эр

Ам

ан

Аж

игл

ал

т

Төсө

л

Суд

ал

гаа

Мэтг

эл

цээн

Ил

тгэл

Хэл

эл

цүүл

эг

Сур

гал

тын

ма

териа

лы

н

бүр

дэл

Хуудсан металл, хавтан, металл

болон хуванцар профильд хийсэн

тэмдэглэгээ харж ойлгодог

x x x x x

Ажлын бэлдэцийн ирмэгийг

тэмдэглэгээнд зэрэгцүүлэн налуулж

хуурайдах

x x x x x

Өрөмдлөг хийж гадаргууг тэгшлэх x x x x x

Дотор, гадна эрээс татах x x x x x

47



нэр:


Чадамжийн


Ажлын зургийг уншиж, ажлын зургийн дагуу энгийн бэлдэц

үйлдэх


үзүүлэлт:

2.1 Ажлын зургийг уншиж, ойлгоод, дүгнэлт хийх

2.2 Бэлдэцийг тэмдэглэх, цэглэх

2.3 Металл боловсруулах янз бүрийн гарын авлага ашиглан

бэлдэц үйлдэх.



40



хандлага:

Мэдлэг: Ажлын зургийн төрөл, бүтэц, шугамын төрөл, хэмжээ

тавих, хэсэгчилсэн дүрслэл, хүлцэл, чиглэл ба хэлбэр дүрс,

таацлууд, багаж хэрэгсэл, ISO стандартууд, тэмдэглэгээ

тавих, цэглэх, тэмдэглэх, металл боловсруулах.

Ур чадвар: Ажлын зургийг унших ба ойлгох; материал дээр

зураг тэмдэглэгээ хийх; бэлдэц үйлдэх

Хандлага: Нягт нямбай байдал, тууштай чанар, чанарыг

эрхэмлэсэн сэтгэлгээ, сахилга бат, хийсвэр сэтгэлгээ, зөв

харилцаа


Сургалтын


жагсаалт:












48

Чадамжийн элемент: Ажлын зураг уншиж, зургийн дагуу энгийн бэлдцүүдийг үйлдэх


эр

Ам

ан

Аж

игл

ал

т

Төсө

л

Суд

ал

гаа

Мэтг

эл

цээн

Ил

тгэл

Хэл

эл

цүүл

эг

Сур

гал

тын

ма

териа

лы

н

бүр

дэл

Ажлын зургийг уншиж, ойлгох,

дүгнэлт хийх

x x x x

Бэлдцэд тэмдэглэгээ хийх, цэглэх x x x x

Металл боловсруулах янз бүрийн

гарын авлага ашиглаж бэлдэц

үйлдэх

x x x x

49



нэр:


Чадамжийн


Металл боловсруулах тохирсон аргыг сонгох ба

үйлдвэрлэлийн төлөвлөгөө боловсруулах


үзүүлэлтүүд:

3.1 Ажлын зургийн дагуу ажлын төлөвлөгөө боловсруулах

3.2 Металл боловсруулах тохирсон аргыг сонгох ба бусад

хувилбаруудыг авч үзэх



40



хандлага:

Мэдлэг: Ажлын зургийн дагуу ажлын төлөвлөгөө, ажлын

төлөвлөгөөний заалтууд, хугацаа ба зардлын тооцоо,

боловсруулах технологи.

Ур чадвар: Ажлын зургийн дагуу ажлын төлөвлөгөө боловсруулах; шаардагдах хугацааг тооцоолох, үйлдвэрлэлийг зардлыг баримжаалах, боловсруулах аргыг сонгох, бусад хувилбарыг авч үзэх, сонгосон арга нь бусад хувилбартай харьцуулахад ямар давуу талтайг тодорхойлох


эрхэмлэсэн сэтгэлгээ, сахилга бат, зардлын ба цагийн

менежмент


Сургалтын


жагсаалт:












50

Чадамжийн элемент: Тохирсон боловсруулалтын аргыг сонгож, үйлдвэрлэлийн төлөвлөгөө боловсруулах


эр

Ам

ан

Аж

игл

ал

т

Төсө

л

Суд

ал

гаа

Мэтг

эл

цээн

Ил

тгэл

Хэл

эл

цүүл

эг

Сур

гал

тын

ма

териа

лы

н

бүр

дэл

Ажлын зургийн дагуу ажлын

төлөвлөгөө боловсруулах

x x x x x

Тохирсон боловсруулалтын аргыг

сонгож, бусад хувилбаруудыг авч

үзэж болно.

x x x x x

51



нэр:


Чадамжийн


Гүйцэтгэсэн ажлынхаа үр дүн, загварыг тодорхойлж, үнэлж,

шалгах, шаардлагатай бол засаж сайжруулах


үзүүлэлт:

4.1 Урт, өнцөг, талбайг хэмжиж шалгахдаа хэимжих хэрэгсэл

сонгож ашиглана.

4.2 Уртыг хэмжиж, хүлцэлтэй харьцуулах, таарч байгаа

эсэхийг шалгах.

4.3 Талбайн гадаргуугийн чанарыг үнэлж, жигд эсэхийг

шалгах, өнцөглөлтийг шалгах.

4.4 Техникийн шаардлагын дагуу гадаргуугийн шинж чанар,

хэлбэр нь нийлэх талбайтай тохирох эсэхийг шалгах.

4.5 Өнцөг хэмжихдээ өнцөг хэмжигч ашиглах.



40



хандлага:

Мэдлэг: Верниерийн, болон I/O (гадна/дотор) гүн , өндрийн

хэмжүүрийн хавтан, гадаргын хавтан, шууд ба харьцуулсан;

хэмжүүрийн блокууд – калибрлалт, харьцуулалт, гэрэл

нэвтрэлтээр харьцуулалт, хатуулаг ба гадаргын үнэлгээ,

чанарын удирдлага, чанарын баталгаа

Ур чадвар: Геометрийн янз бүрийн хэмжээсээр хэмжих, хэмжилтийн тохирох аргыг сонгох, хэмжлийн зөвшөөрөгдөх алдааг тодорхойлох, үйлдвэрлэлийн чанарыг үнэлэх, нэмэлт ажил ба залруулгын хэмжилтийг тодорхойлох.

Хандлага: Нягт нямбай байдал, тууштай чанар, чанартай

сэтгэлгээ, сахилга бат, математик сэтгэлгээ, өгөгдсөн үүрэг

даалгаврыг хугацаанд нь биелүүлэхийг эрмэлзэх ба ажлыг

чанартай хийж гүйцэтгэх


Сургалтын


жагсаалт:








52





53

Чадамжийн элемент: Гүйцэтгэсэн ажлынхаа үр дүн, загварыг тодорхойлж, үнэлж, шалгах, шаардлагатай бол засаж сайжруулах


эр

Ам

ан

Аж

игл

ал

т

Төсө

л

Суд

ал

гаа

Мэтг

эл

цээн

Ил

тгэл

Хэл

эл

цүүл

эг

Сур

гал

тын

ма

териа

лы

н

бүр

дэл

Урт, өнцөг, талбайг хэмжиж

шалгахдаа хэмжих багажийг сонгож,

ашиглана.

x x x x x x

Уртыг хэмжиж, хүлцэлд тохирч

байгаа эсэхийг шалгана.

x x x x

Гадаөргуугийн талбайн чанарыг

үнэлж, жигд эсэхийг шалгаж,

өнцөглөлт ба нарийвчлалыг шалгах.

x x x x

Техникийн шаардлагын дагуу

гадаргуугийн талбайн шинж

чанарыг шалгаж, нийлүүлэхэд

тохиромжтой эсэхийг шалгах

x x x x

Өнцөг хэмжихдээ өнцөг хэмжигч

ашиглах.

x x x x

54



нэр:


Чадамжийн


Эд ангиудад тохирсон тааруулалтын систем сонгох



5.1 Бэлдэцийн байрлал ба хэлбэр дүрсийн хүлцлийг уншиж,

ойлгох

5.2 Янз бүрийн бэхэлгээнүүдээс сонгож ашиглах.



40



хандлага:

Мэдлэг: Бэлдэцийн хэлбэр ба байрлалын хүлцэл, тааруулалтын

систем, хүлцэл, бэхэлгээний систем, хүч, эргэлтийн момент

Ур чадвар: Элементүүдийг байрлуулах, тэдгээрийн хэмжээ,

байрлалыг үнэлэх, бэхлэгээнүүдийг сонгох, бэхэлгээг ашиглах


эрхэмлэсэн сэтгэлгээ, сахилга бат, геометрийн сэтгэлгээ,

цагийн менежмент


Сургалтын


жагсаалт:












55

Чадамжийн элемент: Эд ангиудад тохирсон тааруулалтын систем сонгох


эр

Ам

ан

Аж

игл

ал

т

Төсө

л

Суд

ал

гаа

Мэтг

эл

цээн

Ил

тгэл

Хэл

эл

цүүл

эг

Сур

гал

тын

ма

териа

лы

н

бүр

дэл

Байрлал ба хэлбэрийн хүлцлийг

уншиж, ойлгох

x x x x

Янз бүрийн бэхээлгээнүүдээс

сонгох.

x x x x

56


Суралцагчдад:

Суралцагчид энэхүү чадамжийн нэгжийн агуулга ба чадамжийн элементүүдийг

ойлгохын тулд өөрсдийн хариуцлага ба үүргийг мэдэж байх шаардлагатай.

Жишээлбэл:

Хөдөлмөрийн аюулгүй байдлын журам ба шаардлагуудыг дагаж мөрдөх: ХХХ,

багаж хэрэгсэл ба ажлын хувцас

Ажлын хариуцлага ба сахилга батыг дагаж мөрдөх




Хөдөлмөрийн чадвараа алдсан буюу тусгай хэрэгцээтэй суралцагч оролцож

байгаа тохиолдолд тусгай хэрэгцээг нь багтаасан байна.

Сургагч багшид:

Үндсэн шаардлагуудаас гадна сургагчид энэхүү чадамжийн нэгжид дараах сургалтын

удирдамж ба зохион байгуулалтын ур чадварыг эзэмшсэн байна:


Чадамжид суурилсан сургалтын үйл явцыг зохион байгуулах чадвар

Техник ийн мэргэжлийн боловсрол болон сургалтын гэрчилгээтэй байх




Сургалтын тоног төхөөрөмж болон хэрэгслийн жагсаалт






57

IV. Үнэлгээ


Чадамжийн нэгжийн хичээлийг үзэж дууссаны дараа сургагч нь бүх суралцагчдыг

тухайн чадамжийн нэгж болон гүйцэтгэлийн шалгуур үзүүлэлтийн дагуу үнэлнэ.

Үнэлгээний зорилт нь үнэлгээний төрлөөс хамаарна.








Чадамжийн элементийн нэгдсэн агуулгын хүрээний ажилбарууд дээр суурилсан


Үнэлгээний аргад тохиромжтой боловсруулалтын хэрэгслүүдийн дагуу гүйцэтгэнэ.

Одоо хийгдэж байгаа үнэлгээг хичээлийн явцад, суралцагчийн мэдлэг, ур чадвар ба

хандлагыг гүйцэтгэлийн шалгуур бүрээр нь тохирох аргаар үнэлнэ.

3. Үнэлгээний орчин ба нөхцөл





58

IV. ЧАДАМЖИЙН ЭЛЕМЕНТҮҮДИЙН ТОДОРХОЙЛОЛТУУДАД ХАМАНАХ ТУСГАЙ МАЯГТЫГ ҮЗНЭ ҮҮ.


Мэргэжил: Мехатроникийн техникч Чадамжийн нэгжийн код: Тодорхойлох ёстой



Чадамжийн нэгжийн нэр: Металл боловсруулах


нэр


үзүүлэлт


нотолгоо


хэрэгсэл

(тохиромжтойг сонгох)

ЧЭ 1: Металл

боловсруулах үндсэн

чадвар эзэмших

ГШҮ 1.1: Хуудсан металл,

хавтан, металл ба хуванцар

профилийг тэмдэглэснийг

харж ойлгох

ГШҮ 1.2: Ажлын бэлдэцийн

ирмэгийг тэмдэглэгээнд


хуурайдах

ГШҮ: 1.3 Өрөмдлөг хийж

гадаргууг тэгшлэх

ГШҮ: 1.4 Дотор, гадна эрээс

татах

59

ЧЭ 2: Ажлын зургийг

уншиж, ойлгож,

түүний дагуу энгийн

бэлдэц үйлдэх

ГШҮ 2.1: Ажлын зургийг

уншиж, ойлгоод, дүгнэлт хийх

ГШҮ 2.2: Бэлдэцийг

тэмдэглэх, цэглэх

ГШҮ 2.3: Металл

боловсруулах янз бүрийн

гарын авлага ашиглан бэлдэц

үйлдэх.

ЧЭ 3:

Боловсруулалтын

тохирсон аргыг

сонгох ба

үйлдвэрлэлийн



ГШҮ 3.1 Ажлын зургийн дагуу

ажлын төлөвлөгөө

боловсруулах.

ГШҮ 3.2 Ажлын тохирсон

аргыг сонгох ба бусад

хувилбаруудыг авч үзэх.

ЧЭ 4: Гүйцэтгэсэн

ажлынхаа үр дүнг

тодорхойлох, үнэлэх,

шалгах,

шаардлагатай бол

засаж сайжруулах

ГШҮ 4.1: Урт, өнцөг, талбай

хэмжих багажийг сонгох.

ГШҮ 4.2: Уртыг хэмжиж,

хүлцэлд нийцэж байгаа

эсэхийг шалгах.

ГШҮ 4.3: Гадаргуугийн

талбайн чанар, жигд байдал,

нарийвчлалыг шалгах

шалгах,



60

гадаргуугийн талбайн шинж

чанар нь нийлэх гадаргууд

тохирох эсэхийг шалгах.

ГШҮ 4.5 Өнцөг хэмжихдээ

өнцөг хэмжигч ашиглах.

ЧЭ 5: Эд ангиудад

тохирох

тааруулалтын

системийг сонгох

ГШҮ 5.1: Байрлал ба

хэлбэрийн хүлцлийг уншиж,

ойлгох.

ГШҮ 5.2: Янз бүрийн

бэхэлгээнүүдээс сонгож

ашиглах.

61

II. ЧАДАМЖИЙН НЭГЖИЙН БҮТЭЦ:

Цахилгаан төхөөрөмжийг суурилуулах төлөвлөлт ба гүйцэтгэл


Цахилгаан угсралтын төлөвлөлт ба гүйцэтгэл


IM 3113-17-03-401


Суралцагчид систем ба тоног төхөөрөмж рүү эрчим хүч дамжуулах угсралтын захиалгад


Суралцагчид нийтлэг сүлжээний систем ба шаардагдах хамгаалалтын арга хэмжээний

дагуу угсралтын төлөвлөгөө гаргана. Компьютерын дэмжлэгтэй хэрэгслийг оролцуулан

хэлхээний болон угсралтын төлөвлөгөө зохионо. Бүрэлдэхүүн хэсгүүдийг үнэлж,

тэдгээрийг ажиллагааны, эдийн засгийн болон экологийн зарчмуудын дагуу сонгоно.

Суралцагчид цахилгааны угсралтын технологийн салбарын тусгай нэр томьёог

ашиглана. Мөн түүнчлэн англи хэл дээрх мэдээллийг хэрэглэнэ.

Суралцагчид системийг бий болгох нийтлэг үйл явцаар төлөвлөнө. Захиалгыг

биелүүлэхэд хэрэглэх арга, материалын хэрэгцээг тодорхойлж, бусад оролцогч

талуудтай хамтран ажиллаж, тоног төхөөрөмжийг сонгож, ажлыг хамтран зохион

байгуулна. Үйлдвэрийг байгуулахад гарах зардлыг тооцоолж, үнийн санал боловсруулж,

түүнийгээ харилцагчдад тайлбарлаж өгнө.

Суралцагчид системийг байгуулахдаа цахилгаан систем дээр ажиллахад хАманах

аюулгүй байдлын журам болон ослоос сэргийлэх заалтуудыг зохих ёсоор харгалзан

үзнэ. Цахилгаан гүйдлээс үүсэж болзошгүй эрсдэлийг илрүүлж, холбогдох аюлгүй

техникийн заалтуудын дагуу хамгаалалтын арга хэмжээг авч ажиллана.

Суралцагчид системийг ажиллагаанд оруулж, үзүүлэлтүүдийг нь бүртгэн авч,

баримтжуулна. Системийн хэвийн ажиллагааг шалгаж, алдааг илрүүлж, арилгана.

Системийг харилцагчдад хүлээлгэн өгч, системийг ажиллуулж үзүүлээд, танилцуулга,

зааварчлагаар хангана.

Ажлын зохион байгуулалтыг сайжруулах зорилгоор суралцагчид өөрсдийн ажлын үр

дүнд үнэлгээ өгнө. Гүйцэтгэсэн захиалгадаа нэхэмжлэл үйлдэнэ.


Тодорхойлох шаардлагатай (ЧН 1-2 Мехатроникийн техникчийн )

62

Чадамжийн нэгжийн агуулга төлөвлөлт:

Цахилгаан төхөөрөмжийн суурилуултын төлөвлөлт ба гүйцэтгэл

№

Чадамжийн

элемент


үзүүлэлт


Чадамжийн нэгжид ногдох цаг: 256 цаг.


Сургууль

дээрх

Үйлдвэрлэ

л дээрх

Чадамжийн

элементэд

ногдох цаг

1 Зардлын

тооцоо, үнийн

санал гаргах

1.1 Цахилгааны

системийг барьж

байгуулахад гарах

ажлын нийтлэг үйл

явцыг төлөвлөнө.

10 5 5 20

1.2 Бусад түншүүдтэй

хамтран шаардлагатай

материал, тоног

төхөөрөмжийг захиран

зарцуулна.

1.3 Тохиромжтой багаж

хэрэгслийг сонгон авч,

ажлын явцыг

зохицуулна.

1.4 Цахилгаан

системийн зардлыг


1.5 Санал

боловсруулж,

харилцагчдад

тайлбарлаж өгнө.

2 Захиалгыг

төлөвлөх,

захиалгыг

биелүүлэх

2.1 Цахилгаан систем

ба төхөөрөмж

үйлдвэрлэх захиалгад

дүн шинжилгээ хийнэ.

10 5 5 20

3 Техникийн 3.1. Цахилгааны систем 4 2 2 8

63

аюулгүй

байдлын журам

ба тоноглолын

тохируулга хийнэ.

3.2. Цахилгаан систем

дээр ажиллахдаа


болон эрүүл мэндийг

хамгаалах журмыг

харгалзан ажиллана.


хүчдэлийн болзошгүй

аюулыг харгалзан

ажиллана.

3.4. Техникийн аюулгүй

байдлын журмыг

мөрдөж, цахилгааны

хамгаалалтын арга

хэмжээг авна.

3.5 Кабель, дамжуулагч

утас, тоног хэрэгсэл ба

системийн цахилгааны

үндсэн хамгаалалтад

үнэлгээ өгнө.

4 Угсралтын

технологи


утсыг сонгон авч

бэлтгэх ба тоног

хэрэгслүүд болон дэд

системүүдийг янз

бүрийн технологиор

холбоно.

54 40 14 108

4.2 Тоног хэрэгслийн

угсралтад зориулсан

дамжуулагч утсыг татах

зам ба байршлыг

цахилгаан соронзон

орны нийцлийн дагуу

тодорхойлно.

4.3 Цахилгаан тоног

төхөөрөмжийг сонгож,

системүүдийг угсрана.

64

4.4 Кабель болон

дамжуулагч утсуудыг

усграна.

4.5 Цахилгаан тоног

төхөөрөмжийг угсарч,

холбож, тэмдэглэгээ

хийнэ.


системүүдийг хүлээн

авч, ажиллагааны

параметрүүдийг

бүртгэж, баримтжуулна.

4.7 Ажиллагааг нь

шалгаж, гэмтэл

согогийг илрүүлж,

тэдгээрийг засна.

4.8 Системийг

харилцагчид

шилжүүлж, ажиллуулж

үзүүлэн, түүнд

ашиглалтын зааврыг

танилцуулна.

5 Тоног

төхөөрөмжийн


үнэлгээ

(рейтинг)

5.1 Англи хэл дээрх

бичиг баримт,

техникийн стандарт,

мэргэжлийн журмуудыг

шалгаж, ашиглана.

10 6 4 20


хэлхээний

схемийн

төрлүүд

6.1 Ажлын зураг болон

хэлхээний схем зургийг

уншиж, ойлгож,


20 15 5 40

6.2 Хэлхээний болон

угсралтын зургийг

үйлдэнэ.

7 Ажлын зохион

байгуулалт

7.1 Үйлдлийн

стандартын дагуу

ажлын байраа зохион

20 10 10 40

65

байгуулна.

7.2 Эрх зүй, эдийн

засгийн болон

төлөвлөсөн хугацааны

дагуу ажлын явц болон

дэд зорилгуудыг

төлөвлөнө.

Зөвшилцсөн

төлөвлөгөөнөөс зөрсөн

тохиолдолд үйл

ажиллагааны ач

холбогдлоор нь

эрэмбэлнэ.

7.3 Угсардаг шат,

тавцан шат болон

угсралтын тавцанг

сонгож, угсарч,

хураана.

7.4 Төхөөрөмжийг

угсрахаас өмнө суурийн

хөрсийг шинжилж,

бэхэлгээ, тулгуур хийц

болон самбарыг

бэхлэнэ.

7.5 Ердийн сүлжээний

системийг хяналтын

дор, шаардагдах

цахилгааны


хэмжээний дор

суурилуулалтыг

төлөвлөнө.


угсралтын тусгай нэр

томьёог ашиглана.

7.7. Англи хэл дээрх

мэдээллийг ашилана.


харьцаа:

128

(50%)

73

(28,5%)

45 (21,5%) 256

66



ахуйн дүрэм журам



Цахилгааны болон бусад систем дээр

ажиллах зөвшөөрөлтэйгөөр

мехатроникийн мэргэжил дээр

хөдөлмөрийн аюулгүй байдлын журмыг

дагаж мөрдөх



Зөвшөөрөгдсөн техникийн зөвшөөрлийн

түвшний дагуу цахилгааны угсралтын

найдвартай ажиллагаанд оруулах

журмыг дагаж мөрдөнө.


ажиллагааны журмыг дагаж мөрдөнө.



Зардлын тооцоо хийж, үнийн санал

боловсруулж чадна.

Цахилгааны угсралтуудыг төлөвлөж,

угсралтыг гүйцэтгэж, ашиглалтад оруулж

чадна.





Хянагч





…………………

67



нэр:

Цахилгаан төхөөрөмжийн угсралтын төлөвлөлт ба гүйцэтгэл

Чадамжийн


Зардлын тооцоо хийж, үнийн санал тавих


үзүүлэлт:

1.1 Цахилгааны системийг барьж байгуулахад гарах ажлын

нийтлэг үйл явцыг төлөвлөнө.

1.2 Шаардагдах материал, тонтог төхөөрөмжийг бусад

хамтрагч нартай хамтран ашиглах.

1.3 Тохирох багаж хэрэгслийг сонгож, ажлын явцыг удирдана

1.4 Цахилгаан төхөөрөмж угсралтын зардлыг зохицуулах.

1.5 Үнийн санал үйлдэж, харилцагчид тайлбарлаж өгнө



20



хандлага:

Мэдлэг: Харилцагчдын захиалгын үе шатууд, харилцагчийн

хүсэлт, харилцагчтай ярилцлага хийх, харилцагчийн

үйлчилгээ, хүсэлтийг баримтжуулах, эдийн засгийн ба

техникийн нөхцлийг шалгах, барилгын зураг, сонгон

шалгаруулалтын урилга, зардлын тооцоо.

Ур чадвар: Харилцагчийн захиалгын янз бүрийн үе шатыг

боловсруулж, харилцагчийн хүсэлтийг ажлын төлөвлөгөөнд

тусгаж, багаж хэрэгслийг болон материалыг тодорхойлон

захиалж, харилцагчдад санал гаргаж чадна.

Хандлага: Харилцагч төвтэй сэтгэлгээ, үйлчилгээнд чиглүүлэх,

багаар ажиллах, бүтээлч байх, эдийн засгийн сэтгэлгээ, зөв

харилцаа.

Сургалт явагдах газар: Хичээлийн танхим / лаборатори/ үйлдвэрлэл дээр

Сургалтын


жагсаалт:








68





69

Чадамжийн элемент: Зардлын тооцоо хийж, үнийн санал тавих


эр

Ам

ан

Аж

игл

ал

т

Төсө

л

Суд

ал

гаа

Мэтг

эл

цээн

Ил

тгэл

Хэл

эл

цүүл

эг

Сур

гал

тын

ма

териа

лы

н

бүр

дэл

Цахилгааны системийг барьж

байгуулахад гарах ажлын нийтлэг

үйл явцыг төлөвлөнө.

x x x x x x

Бусад түншүүдтэй хамтран

шаардлагатай материал, тоног

төхөөрөмжийг хамтран ашиглана.

x x x x x x

Тохирох багаж хэрэгслийг сонгон

авч, ажлын явцыг зохицуулж чадна.

x x x x x

Цахилгаан системийн зардлыг


x x x x x

Санал боловсруулж, харилцагчдад

тайлбарлаж өгнө.

x x x x x x

70


Чадамжийн нэгжийн нэр: Цахилгаан төхөөрөмжийн угсралтын төлөвлөлт ба гүйцэтгэл

Чадамжийн элементийн

нэр:

Захиалгыг төлөвлөх, захиалгыг биелүүлэх


үзүүлэлт:

2.1 Цахилгаан систем болон тоноглолыг үйлдвэрлэх захиалгад

дүн шинжилгээ хийж чадна.



20

Эзэмшвэл зохих мэдлэг,

ур чадвар, хандлага:

Мэдлэг: Эрчим хүчний хэрэгцээг тооцох, цахилгааны

дамжуулах утасны тооцоо, тоног төхөөрөмж ба угсралт, тоног

төхөөрөмжийн үзүүлэлтүүд, хэлхээний таних тэмдгүүд, хэт

гүйдлийн цахилгааны хамгаалалт, богино холболтын

хэрэгслүүдийн сонголт, цахилгааны угсралтын зураг,

хамгаалалтын арга хэмжээнүүд, материал, түүхий эдийн

жагсаалт, захиалгын бэлтгэл, зардлын тооцоо

Ур чадвар: Техникийн болон эдийн засгийн санал бэлтгэх; цахилгааны системийн овор хэмжээ болон цахилгааны хамгаалалтын арга хэмжээний тооцоо ба төлөвлөлт

Хандлага: Харилцагч ба үйлчилгээний чиглүүлсэн хандлага,

багаар ажиллах, бүтээлч, эдийн засгийн сэтгэлгээ, аюулгүй

байдлын ухамсар, цагийн менежмент, зардлын оновчтой

зарцуулалт


Сургалтын


жагсаалт:



жагсаалт:








71


Чадамжийн элемент: Захиалгыг төлөвлөх, захиалгыг биелүүлэх


эр

Ам

ан

Аж

игл

ал

т

Төсө

л

Суд

ал

гаа

Мэтг

эл

цээн

Ил

тгэл

Хэл

эл

цүүл

эг

Сур

гал

тын

ма

териа

лы

н

бүр

дэл

Цахилгаан систем болон

тоноглолыг үйлдвэрлэх захиалгад

дүн шинжилгээ хийж чадна.

x x x x x x x

72



нэр:

Цахилгаан төхөөөрөмжийн угсралтын төлөвлөлт ба гүйцэтгэл

Чадамжийн


Аюулгүй ажиллагааны журам


үзүүлэлт:

3.1. Цахилгааны систем ба тоноглолын тохируулга хийнэ.

3.2. Цахилгаан систем дээр ажиллахдаа аюулгүй байдлын

болон эрүүл мэндийг хамгаалах журмыг харгалзан үзнэ.

3.3. Цахилгааны хүчдэлийн болзошгүй аюулыг харгалзан үзнэ.

3.4. Техникийн аюулгүй байдлын журмыг мөрдөж, цахилгааны

хамгаалалтын арга хэмжээг авна.

3.5 Кабель, дамжуулагч утас, тоног хэрэгсэл ба системийн

цахилгааны үндсэн хамгаалалтад үнэлгээ өгнө.



8



хандлага:

Мэдлэг: Аюулгүй техникийн хэрэгслийг шалгах аргууд,

системийн найдвартай байдал, хэт хүчдэл болон хөндлөнгийн

нөлөөллийн хүчдэлүүд, хариу арга хэмжээ, лаборатори,

үйлдвэрийн цехүүд дэх аюлгүйн журам ба турилтын журам,

техникийн аюулгүй байдлын журам, механик, цахилгаан,

пневматик ба гидравлик систем дэх аюулгүй техникийн

стандартууд, салбар хоорондын стандартууд, хамгаалах

аргууд, хамгаалах арга хэмжээний стандартууд.

Ур чадвар: Цахилгааны болон автомат систем дээрх ажлын

эрсдлийг үнэлэх; аюулгүй ажиллагааны стандартуудыг

баримтлах; хөдөлмөрийн аюулгүй байдал болон эрүүл

мэндийг хамгаалах мэргэжлийн дадлыг харуулах.

Хандлага: Багаар ажиллах, харилцах чадвар, харилцагч ба

хэрэглэгчид чиглүүлсэн хандлага, хөдөлмөрийн аюулгүй

байдал ба эрүүл мэндийг хамгаалах, нягт нямбай байдал,

эдийн засгийн сэтгэлгээ


Сургалтын


жагсаалт:


73










Санал зөвлөмж Энэхүү сэдвийг голчлон бусад сэдвийн бүрдэл хэсэг байдлаар

заана.

74

Чадамжийн элемент: Аюулгүй байдлын журам


эр

Ам

ан

Аж

игл

ал

т

Төсө

л

Суд

ал

гаа

Мэтг

эл

цээн

Ил

тгэл

Хэл

эл

цүүл

эг

Сур

гал

тын

ма

териа

лы

н

бүр

дэл

Цахилгааны систем ба тоноглолын

тохиргоо хийнэ.

x x x

Цахилгаан систем дээр ажиллахдаа

аюулгүй байдал, эрүүл мэндээ

хамгаалах журмыг харгалзан үзнэ.

x x x

Цахилгааны хүчдэлийн болзошгүй

аюулыг харгалзан үзнэ.

x x x

Техникийн аюулгүй байдлын

журмыг мөрдөж, цахилгааны


x x x

Кабель, дамжуулагч утас, тоног

хэрэгсэл ба системийн цахилгааны

үндсэн хамгаалалтад үнэлгээ өгнө.

x x x

75



нэр:

Цахилгааны угсралтын төлөвлөлт ба гүйцэтгэл

Чадамжийн


Угсралтын технологи


үзүүлэлт:

4.1 Кабель, дамжуулагч утсыг сонгон авч бэлтгэх ба тоног

хэрэгслүүд болон дэд системүүдийг янз бүрийн технологиор

холбоно.

4.2 Тоног хэрэгслийн угсралтад зориулсан дамжуулагч утсыг

татах зам ба байршлыг цахилгаан соронзон орнын тооцон


4.3 Цахилгаан тоног төхөөрөмжийг сонгож, угсралтын

системүүдийг угсрана.

4.4 Кабель болон дамжуулагч утсуудыг суурилуулна.

4.5 Цахилгаан хэрэгслүүдийг угсарч, холбож, тэмдэглэгээ

хийнэ.

4.6 Цахилгааны системүүдийг ашиглалтад оруулж,

ажиллагааны утгуудыг бүртгэн авч, баримтжуулна.

4.7 Системийн хэвийн ажиллагааг шалгаж, алдааг илрүүлж,

залруулна.

4.8 Системийг харилцагчид шилжүүлж, хэвийн ажиллагааг

харуулж, ашиглалтыг танилцуулна.



108



хандлага:

Мэдлэг: Ажлын зохион байгуулалт, ажлын төлөвлөлт, ажиллах

хүч ба цагийн төлөвлөлт, тоног төхөөрөмжийн болон багаж

хэрэгслийн төлөвлөлт, багаж хэрэгслийн жагсаалт, материал

зарцуулалт, техникийн аюулгүй байдлын журам, цахилгаанаас

хамгаалах арга хэмжээнүүд, ослоос сэргийлэх журам,

сүлжээний системийн тойм, VDE журам, дахин ашиглалт ба

байгаль орчин хамгаалал, цахилгаан гүйдлийн хэлхээний

схеммын тойм ба детальчлал, угсралтын үндсэн хэлхээ,

цахилгааны угсралтын төрлүүд, ашиглалтад оруулах, турших,

баримтжуулалт, гэмтэл согог илрүүлэх ба бэлдэх

Ур чадвар: Ажлын байр ба ажиллах дарааллыг бэлдэх; шаардагдах материал ба багаж хэрэгслийн төлөвлөлт; цахилгаан хэрэгслийн угсралт ба цахилгааны угсралтыг хийж

76

гүйцэтгэх; цахилгаан хамгаалалтын арга хэмжээ ба хэрэгслийн угсралт; цахилгааны системийг шалгаж ажиллагаанд оруулах; гэмтэл согогийг илрүүлж, тэдгээрийг засах; цахилгааны системийн баримтжуулалт.

Хандлага: Хэрэглэгчид чиглэсэн хандлага, үйлчилгээ төвтэй,

багаар ажиллах, нягт нямбай байдал, чанарт чиглэсэн

хандлага, аюулгүй байдлыг ухамсарласан, цагийн менежмент,

өгсөн үүрэг даалгаврыг цаг тухайд нь биелүүлэхийг эрмэлзэж,

ажлыг чанартай хийж гүйцэтгэх


Сургалтын


жагсаалт:












77

Чадамжийн элемент: Угсралтын технологи


эр

Ам

ан

Аж

игл

ал

т

Төсө

л

Суд

ал

гаа

Мэтг

эл

цээн

Ил

тгэл

Хэл

эл

цүүл

эг

Сур

гал

тын

ма

териа

лы

н

бүр

дэл

Кабель ба дамжуулах утсыг сонгон

бэлтгэж, төхөөрөмж ба дэд

системүүдийг янз бүрийн

холболтын технологиор хооронд нь

холбоно.

x x x x x x

Тоног хэрэгслийн угсралтад

зориулсан дамжуулагч утсыг татах

зам ба байршлыг цахилгаан

соронзон орны тооцон тодорхойлно.

x x x x x x x

Цахилгаан төхөөрөмжийг сонгож,

угсралтын системүүдийг угсарна.

x x x x x x

Кабель болон дамжуулагч утсуудыг

угсарна.

x x x x x x

Цахилгаан хэрэгслүүдийг угсарч,

холбож, тэмдэглэгээ хийнэ.

x x x x x x

Цахилгааны системүүдийг

ашиглалтад оруулж, ажиллагааны

параметрын утгыг бүртгэж,

баримтжуулна.

x x x x x x

Системийн хэвийн ажиллагааг

шалгаж, алдааг илрүүлж,

залруулна.

x x x x x x

Системийг харилцагчид хүлээлгэн өгч, ажиллагааг танилцуулан, ашиглалтыг таниулна.

x x x x x x

78


Чадамжийн нэгжийн нэр: Цахилгаан угсралтын төлөвлөлт ба гүйцэтгэл


нэр:

Тоног төхөөрөмжийн ажиллагааны үнэлгээ (рейтинг)


үзүүлэлт:

5.1 Англи хэл дээрх бичиг баримт, техникийн стандарт,

мэргэжлийн журмуудыг шалгаж, ашиглана.



20

Эзэмшвэл зохих мэдлэг, ур

чадвар, хандлага:

Мэдлэг: Ажлын зохион байгуулалт, ажлын төлөвлөлт,

тоног төхөөрөмжийн болон багаж хэрэгслийн төлөвлөлт,

багаж хэрэгслийн жагсаалт, материал зарцуулалт,

техникийн аюулгүй байдлын журам, цахилгааны

хамгаалалтын арга хэмжээ, ослоос сэргийлэх журам,

сүлжээний системийн тойм, VDE журам,

Ур чадвар: Англи хэл дээр техникийн стандарт болон мэргэжлийн журам, бичиг баримт унших, ойлгох ба тайлбарлах,

Хандлага: Англи хэл дээрх бичиг баримттай ажиллах

эрмэлзэлтэй, харилцагчид чиглэсэн хандлага, үйлчилгээ

төвтэй, чанарт чиглэсэн хандлага

Сургалт явагдах газар: Хичээлийн танхим / лаборатори/ Үйлдвэрлэл дээрх

Сургалтын

хэрэглэгдэхүүний жагсаалт:



жагсаалт:


Техник, тоног төхөөрөмж,

багаж хэрэгслийн жагсаалт:





79

Чадамжийн элемент: Тоног төхөөрөмжийн ажиллагааны үнэлгээ (рейтинг)


эр

Ам

ан

Аж

игл

ал

т

Төсө

л

Суд

ал

гаа

Мэтг

эл

цээн

Ил

тгэл

Хэл

эл

цүүл

эг

Сур

гал

тын

ма

териа

лы

н

бүр

дэл

Англи хэл дээрх бичиг баримт,

техникийн стандарт, мэргэжлийн

журмуудыг шалгаж, ашиглана.

x x x x x

80



нэр:

Цахилгаан угсралтын төлөвлөлт ба Гүйцэтгэл

Чадамжийн


Хэлхээний схемийн төрлүүд


үзүүлэлт:

6.1 Ажлын зураг болон хэлхээний схемийг уншиж, ойлгож,


6.2 Хэлхээний болон угсралтын зургийг үйлдэнэ.



40



хандлага:

Мэдлэг: угсралтын төлөвлөгөө, цахилгаан гүйдлийн схем,

цахилгааны төслийн стандартууд

Ур чадвар: Ажлын зураг, цахилгаан гүйдлийн схемийг унших, ойлгох ба тайлбарлах; цахилгаан гүйдлийн схем ба угсралтын зургийг үйлдэх

Хандлага: Харилцагчид чиглэсэн, үйлчилгээ төвтэй, чанарт

чиглэсэн, нягт нямбай, тууштай байдал, цагийн менежмент


Сургалтын


жагсаалт:












81

Чадамжийн элемент: Цахилгаан гүйдлийн схем


эр

Ам

ан

Аж

игл

ал

т

Төсө

л

Суд

ал

гаа

Мэтг

эл

цээн

Ил

тгэл

Хэл

эл

цүүл

эг

Сур

гал

тын

ма

териа

лы

н

бүр

дэл

Ажлын зураг болон хэлхээний

схемийг унших, ойлгох,

боловсруулах.

x x x x x

Хэлхээний болон угсралтын зураг

үйлдэнэ.

x x x x x

82



нэр:

Цахилгаан төхөөрөмжийн угсралтын төлөвлөлт, гүйцэтгэл


нэр:

Ажлын зохион байгуулалт


үзүүлэлт:

7.1 Үйл ажиллагааны стандартын дагуу өөрсдийн ажлын байрыг

зохион байгуулна.

7.2 Хууль зүй, эдийн засаг, төлөвлөсөн хугацааг тооцон ажлын

явц, дэд зорилгуудыг төлөвлөнө. Зөвшөөрсөн төлөвлөгөөнөөс

гажсан тохиолдолд ажлын дарааллыг эрэмбэлнэ.

7.3 Угсардаг шат, тавцан шат, угсралтын тавцанг сонгон,

түүнийгээ угсарч бас хураана.

7.4 Төхөөрөмж угсрах, бэхэлгээ, тулгуур хийц, самбарыг

бэхлэхээс өмнө суурийн хөрсийг шалгана.

7.5 Түгээмэл сүлжээний системүүд ба цахилгаанаас хамгаалах

шаардагдах арга хэмжээг тооцон угсралтыг төлөвлөнө.

7.6 Цахилгааны угсралтын тусгай нэр томьёог ашиглана.

7.7. Англи хэл дээр мэдээллийг ашиглана.



40



хандлага:

Мэдлэг: Дамжуулагч утас, кабель, тоноглол хэрэгслүүд болон

дэд зангилаануудыг янз бүрийн холболтын технологиор хооронд

нь холбох, дамжуулагчийн замууд, цахилгаан хэрэгслийг угсрах

газар, угсралтын технологиуд, цахилгааны дамжуулах утас ба

хэрэгслийн тэмдэглэгээ, ажиллагаанд оруулах, гэмтэл согог

илрүүлэх, баримтжуулах, туршилтын протокол

Ур чадвар: Дамжуулагч утасны зам ба угсралтын газрыг тодорхойлох; холболтын янз бүрийн технологиуд; цахилгаан хэрэгслүүдийн угсралт; цахилгаан хэрэгслийн холболт; цахилгааны системийг ашиглалтад оруулах; гэмтэл согог илрүүлэх, залруулах; ажиллагааны утгын протокол; бичиг баримт үйлдэх; цахилгааны системийг харилцагчид хүлээлгэн өгөх, түүнд ажиллагааг танилцуулах

Хандлага: харилцагчид чиглэсэн, үйлчилгээ төвтэй, чанарт

чиглэсэн, нягт нямбай байдал, тууштай, аюулгүй байдлыг

ухамсарласан, үр ашигтай ажиллах, байгаль орчиг хамгаалал,

цагийн менежмент

83


Сургалтын


жагсаалт:



жагсаалт:









84

Чадамжийн элемент: Ажлын зохион байгуулалт


эр

Ам

ан

Аж

игл

ал

т

Төсө

л

Суд

ал

гаа

Мэтг

эл

цээн

Ил

тгэл

Хэл

эл

цүүл

эг

Сур

гал

тын

ма

териа

лы

н

бүр

дэл

Ажиллагааны стандартын дагуу

өөрсдийн ажлын байрыг зохион

байгуулах.

x x x x x x

Хууль зүй, эдийн засаг ба

төлөвлөгөөт цагийн зорилтын дагуу

ажлын явц болон дэд зорилгуудыг

төлөвлөнө. Тохиролцсон

төлөвлөгөөнөөс гажсан тохиолдолд

ажиллагааг эрэмбэлнэ.

x x x x x x x

Угсардаг шат, тавцан шат болон

угсралтын тавцанг сонгож, угсарч,

задлана.

x x x x x x

Төхөөрөмжийг угсрахаас өмнө

суурийн хөрсийг шалгаж, зангуу

болон тулгуур хийц ба самбарыг

бэхлэнэ.

x

x x x x x

Ердийн сүлжээний системийг

ажиглалт, шаардагдах цахилгааны

хамгаалалтын арга хэмжээний дор

суурилуулалтыг төлөвлөнө.

x x x x x x

Цахилгааны угсралтын тусгай нэр

томьёог ашиглана.

x x x x x x

Англи хэл дээр мэдээллийг

ашиглана.

x x x x x x

85





Жишээлбэл:

ХАБЭА-ын журам шаардлагыг дагаж мөрдөх: ХХХ (хувийн хамгаалах хэрэгсэл),


Ажлын хариуцлага ба сахилга батын хариуцлагыг дагаж мөрдөх






Багшид:





Техник мэргэжлийн болон сургалтын гэрчилгээтэй байх










86

IV. Үнэлгээ


Чадамжийн нэгжийн хичээллийг үзэж дууссаны дараа сургагч нь бүх суралцагчдыг тухайн


зорилт нь үнэлгээний төрлөөс хамаарна.










Үнэлгээний аргад тохиромжтой боловсруулалтын хэрэгслүүдийн дагуу гүйцэтгэнэ. Одоо хийгдэж байгаа үнэлгээг хичээлийн явцад, суралцагчийн мэдлэг, ур чадвар ба

хандлагыг гүйцэтгэлийн шалгуур бүрээр тохиромжтой аргаар үнэлнэ.





Чадамжийн элементүүдийн тодорхойлолтуудад хАманах тусгай маягтыг үзнэ үү.

87

IV. ҮНЭЛГЭЭ





Чадамжийн нэгжийн нэр: Цахилгаан угсралтыг

төлөвлөх ба Гүйцэтгэх


нэр


үзүүлэлт


нотолгоо


хэрэгсэл


ЧЭ 1: Зардлын тооцоо,

үнийн санал тавих

ГШҮ 1.1: Суралцагчид

цахилгааны системийг барьж

байгуулахад гарах ажлын

нийтлэг үйл явцыг төлөвлөнө.

ГШҮ 1.2: Бусад түншүүдтэй

хамтран шаардлагатай

материал, тоног төхөөрөмжийг

ашиглана.

ГШҮ 1.3: Тохирох багаж

хэрэгслийг сонгон, ажлыг


ГШҮ 1.4: Цахилгаан системийн

зардлыг зохицуулна.

88

ГШҮ 1.5: Санал боловсруулж,

харилцагчдад тайлбарлаж

өгнө.

ЧЭ 2: Захиалгыг

төлөвлөх, захиалгыг

гүйцэтгэх


цахилгаан систем ба

тоноглолын үйлдвэрлэлийн

захиалгад дүн шинжилгээ

хийнэ.

ЧЭ 3: Техникийн


журам

ГШҮ 3.1: Цахилгааны систем

ба тоноглолын тохируулга

хийнэ.

ГШҮ 3.2: Цахилгаан систем

дээр ажиллахдаа аюулгүй

байдал, эрүүл мэнд хамгаалах

журмыг харгалзан үзнэ.

ГШҮ 3.3: Цахилгаан хүчдэлийн

болзошгүй аюулыг харгалзан

үзнэ.

ГШҮ 3.4: Техникийн аюулгүй

байдлын журмыг мөрдөж,

цахилгаанаас хамгаалах арга


ГШҮ 3.5: Кабель, дамжуулагч


системийн цахилгааны үндсэн

хамгаалалтад анхаарна.

89

ЧЭ 4: Угсралтын

технологи

ГШҮ 4.1: Кабель ба дамжуулах

утсыг сонгож бэлтгэн, тоноглол

хэрэгслүүд болон дэд

системүүдийг янз бүрийн

холболтын технологиор

хооронд нь холбоно.

ГШҮ 4.2: Тоног хэрэгслийн

угсралтад зориулсан

дамжуулагч утасны зам татах,

байршлыг тодорхойлохдоо

цахилгаан соронзон орныг

тооцно.



угсралтын системүүдийг

суурилуулна.

ГШҮ 4.4: Кабель, дамжуулагч

утсыг суурилуулна.

ГШҮ 4.5 Цахилгаан

хэрэгслүүдийг угсарч, холбож,

тэмдэглэгээ хийнэ.

ГШҮ 4.6 Цахилгааны

системүүдийг ашиглалтад

оруулж, ажиллагааны

параметрын утгыг бүртгэж,


ГШҮ 4.7: Системийн хэвийн

90

ажиллагааг шалгаж, алдааг

илрүүлж, арилгана.

ГШҮ 4.8: Системийг

харилцагчид шилжүүлж,

ажиллагааг танилцуулж,

ашиглалтыг харуулна.

ЧЭ 5: Төхөөрөмжийн

ажиллагааны үнэлгээ

(рейтинг)

ГШҮ 5.1: Англи хэл дээрх бичиг

баримт, техникийн стандарт,

мэргэжлийн журмуудыг

шалгаж, ашиглана.

ЧЭ 6: Хэлхээний

схемийн төрлүүд

ГШҮ 6.1: Ажлын зураг,

цахилгаан гүйдлийн схемийг

уншиж, ойлгож, үйлдэж чадна.

ГШҮ 6.2: Хэлхээний схем ба

угсралтын зургийг үйлдэнэ.

ЧЭ 7: Ажлын зохион

байгуулалт

ГШҮ 7.1: Ажиллагааны

стандартын дагуу өөрсдийн

ажлын байрыг зохион

байгуулна.

ГШҮ 7.2: Хууль зүй, эдийн

засаг, төлөвлөгөөт хугацааны

зорилтын дагуу ажлын явц

болон дэд зорилгуудыг

төлөвлөнө. Тохиролцсон

төлөвлөгөөнөөс гажсан

тохиолдолд үйл ажиллагааг

91

эрэмбэлнэ.

ГШҮ 7.3: Угсардаг шат, тавцан

шат болон угсралтын тавцанг

сонгож, угсарч, хураана.

ГШҮ 7.4 Төхөөрөмжийг угсрах,

зангуу болон тулгуур хийц ба

самбарыг бэхлэхээс өмнө

суурийн хөрсийг шалгана.

ГШҮ 7.5 Цахилгаанаас

хамгаалах арга хэмжээ ба

түгээмэл сүлжээний системийг

тооцон суурилуулалтыг

төлөвлөнө.

ГШҮ 7.6 Цахилгаан төхөөрөмж

гсралтын тусгай нэр томьёог

ашиглана.

ГШҮ 7.7. Англи хэл дээрх

мэдээллийг хэрэглэнэ.

92



Цахилгааны угсралтыг хийж Гүйцэтгэх, ажиллагаанд оруулах


IM 3113-17-04-401


Суралцагчид цахилгааны тоног төхөөрөмжийн угсралтын захиалгыг биелүүлэх үйл

явцыг техникийн болон хугацааны хувьд бүхэлд нь төлөвлөнө.

Суралцагчид шийдвэрийнхээ хэрэгжих боломжийн болон байгаль орчны тогтвортой

байдлыг үнэлнэ.

Суралцагчид барилгын технологийг холбооны болон дүрслэх системийг оролцуулан

шинжилж, өргөжүүлэх, угсарч, тохируулж чадна.

Суралцагчид бэлэн болсон цахилгаан төхөөрөмжийг туршиж, ашиглалтад оруулж,

системийн хэрэглэгчдэд танилцуулна.

Суралцагчид барилгын технологийн системд хяналт тавьж, алдаа дутагдал ба

гажуудлыг цэгц дараалалтай илрүүлж, тэдгээрийг засаж залруулна. Ингэхдээ

оношлогооны системийг ашиглаж, ажиллагааны ба алдааны протоколуудыг үйлдэнэ.

Систем, үйлчилгээг сайжруулахын тулд санал гомдлоор хандана.

Суралцагчид аюул ба галын аюулаас хамгаалах шаардлагуудыг даган мөрдөж,

тэдгээрийг биелүүлэх үйл ажиллагааг тодорхойлно.

Суралцагчид компьютерын програм хангамжийн тусламжтайгаар шаардагдах

үйлчилгээний баримтжуулалт хийнэ.

Суралцагчид техникийн хэвлэл, бүтээгдэхүүний мэдээллийн сан, төхөөрөмжийн болон

үйлдвэрийн бичиг баримт хэрэглэх ба Англи хэл дээр ч мөн хэрэглэнэ.


Тодорхойлох шаардлагатай (ЧН 1 – 3 Мехатроникийн техникчийн )

93

Чадамжийн нэгжийн агуулга төлөвлөлт

№

Чадамжийн

элемент


үзүүлэлт




Сургууль

дээр

Үйлдвэрлэ

л дээр

Чадамжийн

элементэд

ногдох цаг

1 Харилцагчийн

үйлчилгээ

1.1 Суралцагчид

захиалгыг нарийвчлан

ярилцаж, саатал гарах

тохиолдолд шийдлийн

хувилбаруудыг


10 5 5 20

1.2 Харилцагчийн

шаардлагуудад


1.3 Одоо байгаа

цахилгааны системд



анхаарлын дор


системүүдэд оруулах

нэмэлт өөрчлөлтийг

төлөвлөнө.

1.5 Багаар ажиллаж,

бусдын соёл, ёсыг

анхаарч даалгаврыг

төлөвлөж, зохицуулна.

1.6 МТ-системийг

захиалга төлөвлөлт,

захиалгын гүйцэтгэл ба

цагийн менежментэд

ашиглана.

1.7 Ажлын нөхцөл,

94

орчин болон хандлага

ажлын үр дүнд

нөлөөлөх чанарыг

сайжруулах хүчин

зүйлүүдийг илрүүлж

ашиглана.


орчин болон хандлага




зүйлсийг илрүүлж

ашиглана.

1.9 Ажлын үйл явцыг

баримтжуулж,

хэлхээний бичиг

баримттай нийцүүлнэ.


системийг харилцагчид

хүлээлгэн өгч, түүнд

ажиллагааг нь


2 Материал

ашиглалт ба

тооцоолол


цахилгаан системийн

захиалгуудыг техникийн

ба хугацааны хувьд

биелүүлж чадна.

20 10 10 40

2.2 Багаараа бусад

оролцогчидтой хамтран

цаг төлөвлөлт ба ажлын

төлөвлөгөөг зохион

байгуулна.

2.3 Шийдвэрүүдийг

хэрэгжих боломж, үр

ашиг, байгаль орчноо

хамгаалахтай нийцэх

байдлыг нь харгалзан

шалгана.

2.4 Техникийн хэвлэл,

бүтээгдэхүүний

95

мэдээлэл, гарын авлага

болон англи хэл дээрх

бичиг баримтыг

ашиглана.

2.5 Англи хэл дээр

техникийн ба

мэргэжлийн

стандартуудыг

ашиглана.

2.6 Хянагч, хамтран

ажиллагчид


тохиолдолд багаараа

болон зорилтот чиг

баримжаатайгаар

хэлэлцүүлэг явуулна.

2.7 Багийн хурал зохион

байгуулж, даргалж, баг

дээрээ шийдвэр гаргаж,

хурлын тэмдэглэл

хөтөлнө.

2.8 Аливаа зөрчлийг баг

дотроо шийднэ.

3 Гэрэлтүүлгийн

технологи


мэдээлэл дамжуулах

кабель бэлтгэж чадна.

35 35 10 80


цахилгааны холболтын

шийдэл ашиглан

холбооны технологийн

кабелиудыг холболт

хийнэ.

3.3 Дохиоллын болон


системүүдийг угсарч,

туршиж, ашиглалтад

оруулна.

3.4 Гэрэлтүүлгийн


96


3.5 Цахилгаан соронзон

нийцлийн хэмжилтүүдэд

хяналт тавина.

3.6 Гэрэлтүүлгийн


хүлээлгэн өгч,

туршилтын протокол ба


үйлдэнэ.

4 Харилцаа

холбооны

системүүд


харилцаа холбооны


оролцуулан барилгын

системийг шинжилж,

өргөтгөж, байгуулж,

дүрслэн харуулна.

5 10 5 20


төхөөрөмж, хэрэгсэл, эд

ангийн ажиллагааг

шалгаж, мэдээллийн

протоколыг уншиж

ойлгоно.

4.3 Эрчим хүч түгээх

системүүдийг үнэлж,

ашиглалт, засвар

үйлчилгээг хариуцан

хийнэ.

4.4 Харилцаа холбооны

системүүдийг үнэлж,

ашиглалт, засвар

үйлчилгээг хариуцан

хийнэ.

5 Аянганаас

хамгаалах


аюулгүй техникийн

болон галын аюулаас


анхааралдаа авч,

тэдгээрт тохирох арга

10 0 0 10

97

хэмжээг тодорхойлно.

6 Барилгын

технологи ба

түүний

элементүүд


барилгын технологийн

системийг шалгаж,

болзошгүй гэмтэл

саатлыг цэгц

дараалалтайгаар

илрүүлж чадна.

20 10 10 40

6.2 Гэмтэл саатлын

эсрэг арга хэмжээ авна.

6.3 Сүлжээний болон

туузан холболтын

замын системийн

архитектур, протокол,

хэрэглэгч-систем-

холболтын

интерфэйсүүдийг

нийцүүлнэ.

7 Ачааны

менежмент

7.1 Өргөх механизмыг

сонгон авч, ашиглах ба

ачааг сонгож, уяж

бэхлэн тээвэрлэнэ.

10 0 0 10

8 Дүрслэх

програм

хангамж


шаардагдах

үйлчилгээний

баримтуудыг үйлдэнэ.

10 5 5 20

8.2 Нийтлэг програм

хангамж ашиглана.

8.3 Оношлогооны

системийг ашиглаж,

үүрэг функц ба алдааны

протоколыг уншиж

ойлгоно.

8.4 Санал гомдлыг

цахилгаан системийг

сайжруулах боломж гэж

ойлгодог.

98

Онол дадлагын

харьцаа:

120

(50%)

75

(31,2%)

45 (18,8%) 240



ахуйн дүрэм журам Хөдөлмөрийн аюулгүй байдал ба эрүүл









Цахилгааны угсралтуудыг барьж

байгуулах болон ашиглалтад оруулах

ажлыг гүйцэтгэхэд аюулгүй ажиллагааны

журмыг мөрдөж, зөвшөөрөгдсөн

техникийн зөвшөөрлийн түвшний дагуу

ажиллана.

Цахилгааны системтэй харьцах аюулгүй


Ажил гүйцэтгэх зааварчилгаа Ажлын заавар болон холбогдох бусад


Цахилгааны угсралтын журмыг дагаж

мөрдөнө.

Цахилгааны угсралтыг ашиглалтад авах

журмыг дагаж мөрдөнө.


мэдээллийг баримтжуулна.

Ажлын үр дүнг танилцуулна.


Хянагч

Хамтран суралцагчид

Нөхцөл Анги танхим



…………………

99



нэр:

Цахилгааны угсралтыг хийж гүйцэтгэх, ажиллагаанд оруулах

Чадамжийн


Харилцагчийн үйлчилгээ


үзүүлэлт:

1.1 Суралцагчид захиалгыг нарийвчлан ярилцаж, саатал гарах

тохиолдолд шийдлийн хувилбаруудыг боловсруулна.

1.2 Харилцагчийн шаардлагуудад шинжилгээ хийнэ.

1.3 Одоо байгаа цахилгааны системд үнэлгээ өгнө.

1.4 Харилцагчийн анхаарлын дор цахилгааны системүүдэд

оруулах нэмэлт өөрчлөлтийг төлөвлөнө.

1.5 Багаар ажиллаж, бусдын соёл, ёсыг анхаарч даалгаврыг


1.6 МТ-системийг захиалга төлөвлөлт, захиалгын гүйцэтгэл ба

цагийн менежментэд ашиглана.

1.7 Ажлын нөхцөл, орчин болон хандлага ажлын үр дүнд

нөлөөлөх чанарыг сайжруулах хүчин зүйлүүдийг илрүүлж

ашиглана.


нөлөөлөх чанарыг сайжруулах хүчин зүйлсийг илрүүлж

ашиглана.

1.9 Ажлын үйл явцыг баримтжуулж, хэлхээний бичиг


1.10 Цахилгааны системийг харилцагчид хүлээлгэн өгч, түүнд

ажиллагааг нь танилцуулна.



20



хандлага:

Мэдлэг: Харилцагчийн хүсэлтүүд, захиалгын тодорхойлолт,

төлөвлөлтийн хэрэгслүүд, захиалга биелүүлэх үйл явц, МТ

системүүд, хэрэглээний програм хангамж, төслийн менежмент,

цаг, зардлын төлөвлөлт, системийг хүлээлгэн өгөх, төслийн

бичиг баримт

Ур чадвар: Харилцагчтай харилцах, төслийн төлөвлөгөө, цаг

ба зардлын төлөвлөлт, чанартай бүтээгдэхүүн, үйлчилгээгээр

хангах, МТ систем ба програм хангамжтай ажиллах, төслийн

100

удирлага

Хандлага: Хөдөлмөрийн аюулгүй байдал ба эрүүл мэнд

хамгаалал, нягт нямбай байдал, тууштай чанар, мехатроник

системтэй ажиллахад үүсэх аюулууд, эдийн засгийн сэтгэлгээ,

харилцагч руу чиглэсэн, багаар ажиллах, цагийн менежмент,

төслийн багийг удирдах


Сургалтын


жагсаалт:











Санал зөвлөмж Чадамжийн элементийг төслийн ажил хэлбэрээр зааж, иж

бүрэн хичээлийн санааг мөрдөнө.

101

Чадамжийн элемент: Харилцагчийн үйлчилгээ


эр

Ам

ан

Аж

игл

ал

т

Төсө

л

Суд

ал

гаа

Мэтг

эл

цээн

Ил

тгэл

Хэл

эл

цүүл

эг

Сур

гал

тын

ма

териа

лы

н

бүр

дэл

Суралцагчид захиалгыг нарийвчлан

ярилцаж, саатал гарах тохиолдолд

шийдлийн хувилбаруудыг боловсруулна.

x x x

Харилцагчийн шаардлагуудад шинжилгээ

хийнэ.

x x x x

Одоо байгаа цахилгааны системд үнэлгээ

өгнө.

x x x x

Харилцагчийн анхаарлын дор цахилгааны

системүүдэд оруулах нэмэлт өөрчлөлтийг

төлөвлөнө.

х x x x x x

Багаар ажиллаж, бусдын соёл, ёсыг

анхаарч даалгаврыг төлөвлөж, зохицуулна.

x x x

МТ-системийг захиалга төлөвлөлт,

захиалгын гүйцэтгэл ба цагийн

менежментэд ашиглана.

x x x

Ажлын нөхцөл, орчин болон хандлага

ажлын үр дүнд нөлөөлөх чанарыг

сайжруулах хүчин зүйлүүдийг илрүүлж

ашиглана.

x x x x x x

Ажлын нөхцөл, орчин болон хандлага


сайжруулах хүчин зүйлсийг илрүүлж

ашиглана.

x x x

Ажлын үйл явцыг баримтжуулж, хэлхээний

бичиг баримттай нийцүүлнэ.

x x x x

Цахилгааны системийг харилцагчид

хүлээлгэн өгч, түүнд ажиллагааг нь


x x x

102



нэр: Цахилгааны угсралтыг хийж гүйцэтгэх, ажиллагаанд оруулах

Чадамжийн


Материал захиран зарцуулах ба тооцоолох


үзүүлэлт:

2.1 Суралцагчид цахилгааны төхөөрөмж үйлдвэрлэх

захиалгуудыг цаг хугацаа, техникийн шаардлагын дагуу


2.2 Багаараа бусад оролцогчидтой хамтран цаг хугацаа ба

ажлаа төлөвлөнө.

2.3 Шийдвэр гаргах, үр ашигтай байх, байгаль орчин

хамгаалалтай нийцэх эсэхийг шалгана.

2.4 Техникийн хэвлэл, мэдээллийн сан, гарын авлага ба бичиг

баримтуудыг Англи хэл дээр ашиглана.

2.5 Техникийн болон мэргэжлийн стандартыг англи хэл дээр

ашиглана.

2.6 Хянагч, хамтран ажиллагчид болон зарим шаардлагатай

тохиолдолд багаараа хэлэлцэж, зорилгод чиглүүлж ажиллана.

2.7 Багийн уулзалтыг зохион байгуулж, даргалах бөгөөд баг

дээр шийдвэр гаргаж, уулзалтын тэмдэглэлийг бичгээр

үйлдэнэ.

2.8 Баг дотроо зөрчилдөөнийг шийдвэрлэж чадна.



40



хандлага:

Мэдлэг: Төсөл төлөвлөх хэрэгслүүд, харилцагчтай уулзах,

төслийн уулзалтууд, төслийн танилцуулгууд, барилгын явцын

уулзалт, барилгын гүйцэтгэл, барилгыг хэсэг хэсгээр үзэж

шалгах, харилцагчийн гомдол барагдуулах, бие даасан

материал ашиглалт, үнийн хэлэлцээр, урьдчилсан ба эцсийн

тооцоолол хийх

Ур чадвар: шаардагдах материалыг тодорхойлж захиалах;

цахилгаан барилга байгууламжийн тооцоо; харилцагчид ба

нийлүүлэгчидтэй ярилцах, холбоо барих

Хандлага: нягт нямбай байдал, тууштай чанар, эдийн засгийн

сэтгэлгээ, харилцагч руу чиглэсэн, багаар ажиллах, нээлттэй

харилцаа, үр ашигтай ажиллах

103


Сургалтын


жагсаалт:












104

Чадамжийн элемент: Материал зарцуулалт ба тооцоолол


эр

Ам

ан

Аж

игл

ал

т

Төсө

л

Суд

ал

гаа

Мэтг

эл

цээн

Ил

тгэл

Хэл

эл

цүүл

эг

Сур

гал

тын

ма

териа

лы

н

бүр

дэл

Суралцагчид цахилгааны

төхөөрөмж үйлдвэрлэх

захиалгуудыг цаг хугацаа,

техникийн шаардлагын дагуу


x x x x x x x

Багаараа бусад оролцогчидтой

хамтран цаг хугацаа ба ажлаа

төлөвлөнө.

x x x x x x

Шийдвэр гаргах, үр ашигтай байх,

байгаль орчин хамгаалалтай

нийцэх эсэхийг шалгана.

x x x x x x

Техникийн хэвлэл, мэдээллийн сан,

гарын авлага ба бичиг баримтуудыг

Англи хэл дээр ашиглана.

x x x x x x

Техникийн болон мэргэжлийн

стандартыг Англи хэл дээр

ашиглана.

x x x x x x

Хянагч, хамтран ажиллагчид болон

зарим шаардлагатай тохиолдолд

багаараа хэлэлцэж, зорилгод

чиглүүлж ажиллана.

x x x x

Багийн уулзалтыг зохион байгуулж,

даргалах бөгөөд баг дээр шийдвэр

гаргаж, уулзалтын тэмдэглэлийг

бичгээр үйлдэнэ.

x x x x x

Баг дотроо зөрчлийг шийдвэрлэж

чадна.

x x x x

105



нэр:


Чадамжийн


Гэрэлтүүлгийн технологи


үзүүлэлт:

3.1 Суралцагчид мэдээлэл дамжуулах кабель бэлтгэж чадна.

3.2 Янз бүрийн цахилгааны холболтын шийдэлтэй холбооны

технологийн кабелиудыг холбоно.

3.3 Дохиоллын болон мэдээлэл дамжуулах системүүдийг

угсарч, туршиж, ашиглалтад оруулна

3.5 Гэрэлтүүлгийн системүүдийг угсарч, суурилуулна.

3.5 Цахилгаан соронзон орны нийцлийн арга хэмжээнд хяналт

тавина.

3.6 Гэрэлтүүлгийн системийг харилцагчид гардуулан өгч,

туршилтын протокол ба бичиг баримтыг үйлдэнэ.



80



хандлага:

Мэдлэг: Гэрэлтүүлгийн технологийн үндэс, аюулгүй байдалтай

холбоотой ажиллагаатай гэрэл, гэрэлтүүлгийн технологийн

үндсэн хэмжигдэхүүнүүд, гэрэлтүүлгийн чанарын онцлогууд,

техникийн гэрлүүд, дулааны радиаторууд, хийн цэнэг

алдалтын ламп, LED, гэрэлд тавигдах шаардлагууд, гэрлийн

техникийн шалгуурууд, цахилгааны шалгуурууд, чанарын

аспектууд, эрчим хүчний үр ашиг, үйлчилгээний дүр төрх,

гэрэлтүүлгийн системийн төлөвлөлт, коммутаторууд ба

удирдлагын хэрэгслүүд, угсралт, ослын гэрэл, харагдах

үзэгдэх хэлбэрт оруулах програм хангамж, дахин ашиглалт

Ур чадвар: Харилцагчийн хүсэлт ба нөхцөлийн дагуу гэрлийн

нөхцөлийг сонгох; гэрлийн техникийн төрөл болон эрчим

хүчний зарцуулалтын дагуу овор хэмжээг тооцоолох; гэрлийн

техникийн системийн төлөвлөлт ба угсралт; гэрлийн техникийг

туршиж, ашиглалтад оруулах; ажлын ба эрүүл мэндийн өндөр

хамгаалалт


сэтгэлгээ, харилцагч руу чиглэсэн, багаар ажиллах, эрчим

хүчний үр ашиг, цахилгааны аюулгүй байдлын хамгаалалт,

цагийн менежмент, өгсөн үүрэг даалгаврыг хугацаанд нь

106

биелүүлэх, ажлыг чанартай хийж гүйцэтгэх


Сургалтын


жагсаалт:












107

Чадамжийн элемент: Гэрэлтүүлгийн технологи


эр

Ам

ан

Аж

игл

ал

т

Төсө

л

Суд

ал

гаа

Мэтг

эл

цээн

Ил

тгэл

Хэл

эл

цүүл

эг

Сур

гал

тын

ма

териа

лы

н

бүр

дэл

Суралцагчид мэдээлэл дамжуулах


x x x x x x

Янз бүрийн цахилгааны холболтын

шийдэлтэй холбооны технологийн

кабелиудыг холбоно.

x x x x x x

Дохиоллын болон мэдээлэл

дамжуулах системүүдийг угсарч,

туршиж, ашиглалтад хүлээн авна.

x x x x x

Гэрэлтүүлгийн системүүдийг угсарч,


x x x x x

Цахилгаан соронзон орны нийцлийн

арга хэмжээнд хяналт тавина.

x x x x x

Гэрэлтүүлгийн системийг

харилцагчид гардуулан өгч,

туршилтын протокол ба бичиг

баримтыг үйлдэнэ.

x x x x x

108



нэр:

Цахилгааны угсралтыг хийж гүйцэтгэх, ашиглалтад оруулах

Чадамжийн


Харилцаа холбооны системүүд


үзүүлэлт:

4.1 Суралцагчид харилцаа холбооны системүүдийг

оролцуулан барилгын системүүдийг шинжилж, өргөтгөж, барьж

байгуулж, дүрслэн харуулна.

4.2 Цахилгаан систем, хэрэгсэл, эд ангийн ажиллагааг шалгаж,

мэдээллийн протоколыг тайлбарлана.

4.3 Эрчим хүч түгээх системүүдийг үнэлж, ашиглалт, засвар

үйлчилгээг хариуцан хийнэ.

4.4 Харилцаа холбооны системүүдийг үнэлж, ашиглалт, засвар

үйлчилгээг хариуцан хийнэ.



20



хандлага:

Мэдлэг: Аналог ба тоон харилцаа холбооны системүүд, DSL,

дуудлагын системүүд (хонх, харилцах хэрэгслүүд, видео

системүүд), холбооны терминалын бүтэц ба ажиллагаа,

төлөвлөлт, програмчлал ба гэмтэл согог илрүүлж засах,

харилцагчийн үйлчилгээ, харилцагчийн танилцуулга, антенны

системүүд, бүрэлдэхүүн хэсгүүд, нэвтрүүлэх ба хүлээн авах,

дуу тусгаарлалт ба түвшний тооцоолол, тохируулгын журам,

ашиглалтад оруулах, туршилт ба туршилтын протокол

Ур чадвар: Харилцаа холбооны системүүдийг харилцагчийн

хүсэлт ба нөхцөлөөс хамааруулан сонгох; хэрэглээний

програм ба байгаль орчин хамгаалах нөхцөлүүдийн дагуу овор

хэмжээг тооцоолох; харилцаа холбооны системүүдийн

төлөвлөлт ба угсралт; харилцаа холбооны системүүдийн

туршилт ба ашиглалтад оруулах; бүтээгдэхүүн ба

үйлчилгээний өндөр чанарыг хангах


сэтгэлгээ, харилцагч руу чиглэсэн, багаар ажиллах,

цахилгааны аюулаас хамгаалах, холбооны шинэ технологид

нээлттэй байх, цагийн менежмент, өгөгдсөн үүрэг даалгаврыг

хугацаанд нь биелүүлэхийг эрмэлзэх ба ажлыг чанартай хийж

гүйцэтгэх

109


Сургалтын


жагсаалт:












110

Чадамжийн элемент: Харилцаа холбооны систем


эр

Ам

ан

Аж

игл

ал

т

Төсө

л

Суд

ал

гаа

Мэтг

эл

цээн

Ил

тгэл

Хэл

эл

цүүл

эг

Сур

гал

тын

ма

териа

лы

н

бүр

дэл

Суралцагчид харилцаа холбооны

системүүдийг оролцуулан барилгын

технологийн системүүдийг

шинжилж, өргөтгөж, барьж

байгуулж, дүрслэн харуулна.

x x x x x x

Цахилгаан систем, хэрэгсэл, эд

ангийн ажиллагааг шалгаж,

мэдээллийн протоколыг уншиж

ойлгоно.

x x x x x x

Эрчим хүч түгээх системүүдийг

үнэлж, ашиглалт, засвар үйлчилгээг

хариуцан хийнэ.

x x x x x

Харилцаа холбооны системүүдийг

үнэлж, ашиглалт, засвар үйлчилгээг


x x x x x

111



нэр:


Чадамжийн


Аянгын хамгаалалт


үзүүлэлт:

5.1 Аюулгүй техникийн болон галын аюулаас хамгаалах

журмыг анхааралдаа авч, тэдгээрт нийцүүлэх арга хэмжээг




10



хандлага:

Мэдлэг: Аянгын хамгаалалт, гэмтлийн эрсдэл ба шаардлагууд,

Аянгын хамгаалалтын ойлголт, гадна талын аянгын

хамгаалалт, аянгын хамгаалалтын ангилал, чагнах систем,

цэнэг алдалт, газардуулгын системүүд, дотор талын аянгын

хамгаалалт, АЦСП (Аянгын цахилгаан соронзон пульс), СЦСП

(Солигдох цахилгаан соронзон пульс) аянгын хамгаалалтын

потенциалын тэнцвэржилт, эрчим хүчний цахилгаан

станцуудад болон харилцаа холбооны системүүд дэх хэт

хүчдэлийн хамгаалалтын хэрэгслүүд, туршилт ба үйлчилгээ

Ур чадвар: Харилцагчийн хүсэлтийн дагуу аянга зайлуулах

технологийг сонгох, стандартууд, дүрэм журам ба нөхцөлүүд;

хэрэглээний програмаас хАмануулан овор хэмжээг тооцоолох;

ажлын ба эрүүл мэндийн өндөр хамгаалалтыг хангах

Хандлага: Нягт нямбай байдал, тууштай чанар, эдийн засгийн

сэтгэлгээ, харилцагчийн чиг баримжаа, багийн ажил,

цахилгааны аюулаас хамгаалах, цагийн менежмент, өгсөн

үүрэг даалгаврыг хугацаанд нь биелүүлэхийг эрмэлзэх, ажлыг


Сургалт явагдах газар: Анги танхим

Сургалтын


жагсаалт:








112





Чадамжийн элемент: Аянгын хамгаалалт


эр

Ам

ан

Аж

игл

ал

т

Төсө

л

Суд

ал

гаа

Мэтг

эл

цээн

Ил

тгэл

Хэл

эл

цүүл

эг

Сур

гал

тын

ма

териа

лы

н

бүр

дэл

Аюулгүйн техникийн болон галын

аюулаас хамгаалах журмыг

анхааралдаа авч, тэдгээрт

нийцүүлэх арга хэмжээг


x x x x x x

113



нэр:


Чадамжийн


Барилгын технологиуд ба тэдгээрийн элементүүд


үзүүлэлт:

6.1 Суралцагчид барилгын технологийн системийг шалгаж,

болзошгүй гэмтэл саатлыг системтэйгээр илрүүлэн олж чадна.

6.2 Гэмтэл саатлын эсрэг арга хэмжээ авна.

6.3 Сүлжээний болон холболтын туузан зам (ХТЗ) системийн

архитектур, протокол, хэрэглэгч-системийн холболт (интерфейс)-

д нийцүүлнэ.



40



хандлага:

Мэдлэг: Одоогийн холболтын туузан зам (ХТЗ) системтэйгээр

угсралтыг хийх, угсралтын холболтын туузан зам (ХТЗ)-ын

тополог, системийн бүрэлдэхүүн хэсгүүд, параметрүүд,

төлөвлөлт, угсралт, параметрүүдыг тооцоолох, ашиглалтад

оруулах, дүрслэх, харилцагчийн үйлчилгээ ба танилцуулга

Ур чадвар: Одоогийн угсралтын холболтын туузан зам (ХТЗ)-ын

системийг өсгөх; параметрүүдийг тооцоолох ба тохируулга хийх;

бүрэлдэхүүн хэсгүүдийг угсарч, хаяглах; харилцагчийн үйлчилгээг

үзүүлэх ба танилцуулга; тэрбээр стандартууд, журмууд болон

нөхцөлүүдийг анхааран үзэж чадна; ажлын ба эрүүл мэндийн

өндөр хамгаалалтыг хангах, гэмтэл согог илрүүлэх, засах ба

үйлчилгээ үзүүлэх


сэтгэлгээ, логик сэтгэлгээ, харилцагч руу чиглэсэн, багаар

ажиллах, цахилгааны аюулаас хамгаалах, цагийн менежмент,

өгөгдсөн үүрэг даалгаврыг хугацаанд нь биелүүлэхийг эрмэлзэх,

ажлыг чанартай хийж гүйцэтгэх


Сургалтын


жагсаалт:





114








115

Чадамжийн элемент: Барилгын технологи ба түүний элементүүд


эр

Ам

ан

Аж

игл

ал

т

Төсө

л

Суд

ал

гаа

Мэтг

эл

цээн

Ил

тгэл

Хэл

эл

цүүл

эг

Сур

гал

тын

ма

териа

лы

н

бүр

дэл

Барилгын технологийн системийг шалгаж,

болзошгүй гэмтэл саатлыг системтэйгээр

хайн олж чадна.

x x x x x

Гэмтэл саатлын эсрэг арга хэмжээ авна. x x x x x

Сүлжээний болон холболтын туузан зам

(ХТЗ) системийн архитектур, протокол,

хэрэглэгч-системийн холболт (интерфейс)-

д нийцүүлнэ.

x x x x x x

116



нэр:

Цахилгааны угсралтыг хийж гүйцэтгэх, ашиглалтад оруулах

Чадамжийн


Ачааны менежмент


үзүүлэлт:

7.1 Өргөх механизмыг сонгон авч, ашиглах ба ачааг сонгож,

уяж бэхлэн тээвэрлэнэ.



10



хандлага:

Мэдлэг: Кран, сэрээт ачигч, өргөх тоног төхөөрөмж, техникийн

аюулгүй байдлын журам

Ур чадвар: Тохируулах, засах болон бэхлэгч машин, тоноглол

болон ачаа тээгч хийцүүдийг лавлагаа параметрт тохируулж,

тогтоох; өргөх тоног төхөөрөмжийн сонголт ба ашиглалт,

угсралт ба тээвэрлэлт; тээвэрт бэлдэх ба тээвэрлэх

Хандлага: нягт нямбай байдал, эрүүл мэнд ба хөдөлмөр

хамгааллын тухай өндөр ухамсар, тууштай чанар,

хөдөлмөрийн аюулгүй байдлын журмыг дагаж мөрдөх ба

өөрийг болон бусдыг аливаа аюул, эрсдлээс хамгаалан

сэргийлэх дадал заншил

Сургалт явагдах газар: Анги танхим

Сургалтын


жагсаалт:












117

Чадамжийн элемент: Ачааны менежмент


эр

Ам

ан

Аж

игл

ал

т

Төсө

л

Суд

ал

гаа

Мэтг

эл

цээн

Ил

тгэл

Хэл

эл

цүүл

эг

Сур

гал

тын

ма

териа

лы

н

бүр

дэл

Өргөх механизмыг сонгон авч,

ашиглах ба ачааг сонгож, уяж

бэхлэн тээвэрлэнэ.

x x x x

118



нэр:


Чадамжийн


Дүрслэх програм хангамж


үзүүлэлт:

8.1 Шаардагдах үйлчилгээний баримтуудыг боловсруулна.

8.2 Түгээмэл програм хангамж ашиглана.

8.3 Оношлогооны системийг ашиглаж, үүрэг функц ба алдааны

протоколыг уншиж ойлгоно.

8.4 Санал гомдол нь цахилгаан систем ба үйлчилгээг

сайжруулах боломж гэж хүлээж авдаг.



20



хандлага:

Мэдлэг: Дүрсжүүлэх системүүд, програм хангамж, удирдлагын

програмд дүрсжүүлэх системийг нэгтгэх, оношлогооны

системүүд, үйлчилгээний бичиг баримт, гэмтлийн протокол

Ур чадвар: төлөвлөлт, угсралт, дүрслэх хэрэгслүүдийг туршиж,

ашиглалтад оруулах; дүрсжүүлэх програм хангамжийн

програмчлал; гэмтэл согог илрүүлэх, засах; харилцагчийн

үйлчилгээ ба танилцуулга

Хандлага: Нягт нямбай байдал, харилцагч руу чиглэсэн,

график сэтгэлгээ, тууштай чанар, цагийн менежмент, өгсөн



Сургалт явагдах газар: Хичээлийн танхим / лаборатори/ Үйлдвэрлэл дээр

Сургалтын


жагсаалт:









119




120

Чадамжийн элемент: Дүрсжүүлэх програм хангамж

Гүйцэтгэлийн шалгуур үзүүлэлт

Бичгэ

эр

Ам

ан

Аж

игл

ал

т

Төсө

л

Суд

ал

гаа

Мэтг

эл

цээн

Ил

тгэл

Хэл

эл

цүүл

эг

Сур

гал

тын

ма

териа

лы

н

бүр

дэл

Суралцагчид шаардагдах

үйлчилгээний бичиг баримтуудыг

үйлдэж чадна.

x x x x x x

Түгээмэл програм хангамж

ашиглана.

x x x x x

Оношлогооны системийг ашиглаж,

үүрэг функц ба алдааны протоколыг

тайлбарлана.

x x x x x x

Санал гомдол нь цахилгаан систем

ба үйлчилгээг сайжруулах боломж

гэж хүлээн авдаг.

x x x x x

121





Жишээлбэл:

ХАБЭА-ын журам, шаардлагыг дагаж мөрдөх: ХХХ (хувийн хамгаалах хэрэгсэл),








Багшид:















122

IV. Үнэлгээ




зорилго нь үнэлгээний төрлөөс хамаарна.

















123

IV. ҮНЭЛГЭЭ





Чадамжийн нэгжийн нэр: Цахилгааны угсралтыг хийж

гүйцэтгэх, ашиглалтад

оруулах


нэр


үзүүлэлт

Гүйцэтгэлийн нотолгоо Үнэлгээний орчин Үнэлгээний арга,

хэрэгсэл


ЧЭ 1: Харилцагчийн

үйлчилгээ

ГШҮ 1.1 Суралцагчид


ярилцаж, саатал гарах




ГШҮ 1.2: Харилцагчийн



ГШҮ 1.3: Одоо байгаа

цахилгааны/мехатроник

системд үнэлгээ өгнө..

124



цахилгаан/мехатроник



төлөвлөнө.

ГШҮ 1.5: Багаар

ажиллаж, бусдын соёл,

ёсыг анхаарч

даалгаврыг төлөвлөж,


ГШҮ 1.6: МТ-системийг




ашиглана.

ГШҮ 1.7: Ажлын

нөхцөл, орчин болон

хандлага ажлын үр

дүнд нөлөөлөх чанарыг



ашиглана.






зүйлсийг илрүүлж

125

ашиглана.

ГШҮ 1.9: Ажлын үйл

явцыг баримтжуулж,



ГШҮ 1.10:

Цахилгаан/мехатроник


харилцагчид хүлээлгэн

өгч, түүнд ажиллагааг

нь танилцуулна.

ЧЭ 2: Материал

зарцуулалт ба

тооцоолол


цахилгааны барилгын

системийн

захиалгуудыг

техникийн болон цаг

хувьд биелүүлж чадна.

ГШҮ 2.2: Багаараа

бусад оролцогчидтой

хамтран хугацааны ба

ажлын төлөвлөлтийг


ГШҮ 2.3:

Шийдвэрүүдийг

хэрэгжүүлэх, үр ашиг,

байгаль орчин

хамгаалалтай нийцэх

талаас нь шалгаж үзнэ.

126

ГШҮ 2.4 Техникийн

хэвлэл, бүтээгдэхүүний

мэдээллийн сангууд,

гарын авлага ба бичиг

баримтуудыг англи хэл

дээр ашиглана.

ГШҮ 2.5 Техникийн

болон мэргэжлийн

стандартыг англи хэл

дээр ашиглана.

ГШҮ 2.6 Хянагч,

хамтран ажиллагчид

болон зарим


тохиолдолд багаараа

болон зорилтот чиг

баримжаатайгаар

хэлэлцүүлэг явуулна.

ГШҮ 2.7: Багийн хурлыг

зохион байгуулж,

даргалах ба баг дээрээ

шийдвэр гаргаж,

хурлын тэмдэглэлийг

бичгээр үйлдэнэ.

ГШҮ 2.8: Зөрчлийг баг

дотроо шийдвэрлэж

чадна.


127

ЧЭ 3: Гэрэлтүүлгийн

технологи




цахилгааны холболтын

шийдэлтэй холбооны

технологийн

кабелиудыг холбоно.

ГШҮ 3.3: Дохиоллын

болон мэдээлэл

дамжуулах


туршиж, ашиглалтад

оруулна.

ГШҮ 3.4: Гэрэлтүүлгийн




соронзон орны

нийцлийн арга

хэмжээнд хяналт

тавина.

ГШҮ 3.6: Гэрэлтүүлгийн


гардуулан өгч,

туршилтын протокол ба


үйлдэнэ.

128

ЧЭ 4: Харилцаа

холбооны системүүд


барилгын технологийг

холбооны болон

дүрсжүүлэх системийг

оролцуулан шинжилж,

өргөжүүлж, угсарч,

чадна.


систем, хэрэгсэл, эд

ангийн ажиллагааг

шалгаж, мэдээллийн

протоколыг


ГШҮ 4.3: Эрчим хүч

түгээх системүүдийг

үнэлж, ашиглалт,

засвар үйлчилгээг


ГШҮ 4.4: Харилцаа

холбооны системүүдийг

үнэлж, ашиглалт,

засвар үйлчилгээг


ЧЭ 5: Аянгын

хамгаалалт


аюулгүйн техникийн

болон галын аюулаас


анхааралдаа авч,

тэдгээрт нийцэх арга

129

хэмжээг тодорхойлно.

ЧЭ 6: Барилгын

технологи ба түүний

элементүүд


барилгын технологийн

системийг шалгаж,

болзошгүй гэмтэл

саатлыг цэгц

дараалалтайгаар

илрүүлэн олж чадна.

ГШҮ 6.2: Гэмтэл

саатлын эсрэг арга

хэмжээ авна.

ГШҮ 6.3: Сүлжээний

болон холболтын

туузан зам (ХТЗ)

системийн архитектур,

протокол, хэрэглэгч-

системийн холболт

(интерфейс)-д

нийцүүлнэ.

ЧЭ 7: Ачааны

менежмент

ГШҮ 7.1: Өргөх

механизмыг сонгон авч,

ашиглах ба ачааг

сонгож, бэхлэн

тээвэрлэнэ.

ЧЭ 8: Дүрсжүүлэх

програм хангамж


шаардагдах


баримтуудыг үйлдэж

130

чадна.

ГШҮ 8.2 Түгээмэл

програм хангамж

ашиглана.

ГШҮ 8.3: Оношлогооны

системийг ашиглаж,

үүрэг функц ба

алдааны протоколыг

уншиж ойлгоно.

ГШҮ 8.4: Санал

гомдлыг цахилгаан

систем ба үйлчилгээг

сайжруулах боломж

хүлээж авдаг.

131


Шалгах тоног төхөөрөмжийн шинжилгээ ба тохируулга




IM 3113-17-05-401


Заалтын дагуу удирдлагын системүүдэд нэмэлт өөрчлөлт оруулж, тохируулга хийх

ажлыг төлөвлөнө.

Системүүд болон тоног төхөөрөмжид шинжилгээ хийж, бүтцийн бүрэлдэхүүн, функцийн

уялдаа холбоог үзүүлэн харуулна. Удирдлагын системүүдийг тодорхойлж, задгай ба

битүү хэлхээтэй удирдлагын системийг ялгаж чадна.

Удирдлагын системүүдийг арга техникийг ялгаж, эдийн засгийн болон техникийн

аюулгүй байдлынх нь дагуу тэдгээрийн давуу болон сул талыг үнэлнэ.

Шаардлагынх нь дагуу дэд зангилаанууд болон бүрэлдэхүүн хэсгүүдийг нь сонгон авах

замаар удирдлагын системүүдийг өөрчилж чадна. Удирдлагын системээр тоноглогдсон

системүүдийг ажиллагаанд оруулж, хэмжилтийн технологи ашиглан тоон үзүүлэлтийг нь

бүртгэн авч, шаардлагатай тохируулгыг хийж гүйцэтгэнэ. Стандартын болон захиалгаар

үйлдвэрлэгдсэн програм хангамж ашиглан техникийн өөрчлөлтүүдийг баримтжуулна.

Сургалтын болон ажлын даалгаврыг бие даан баг дотроо зохион байгуулна. Энэхүү үйл

явцад олж авсан зүйлүүдээ шинжилж, эргэцүүлэн бодож, үнэлнэ. Англи хэл дээрх бичиг

баримтыг дэмжих хэрэгслийн туслалцаатайгаар болон мөн түүнчлэн удирдлагын

технологид хамаарах баримт сэлт ба нөхцөл байдлын бичгээр үйлдсэн танилцуулгад

ашиглагдсан нэр томьёог ашиглан илэрхийлнэ.


Тодорхойлох шаардлагатай (ЧН 1 -4 Мехатроникийн техникчийн )

132

Чадамжийн нэгжийн агуулга төлөвлөлт:

№

Чадамжийн

элемент


үзүүлэлт

Анги дүүргэлт: 20 - 25.



Сургууль

дээр

Үйлдвэрлэ

л дээр

Чадамжийн

элементэд

ногдох цаг

1 Блок схем,

оролт-

боловсруулалт-

гаралт (ОБГ)

загвар,

мэдрэгчүүд,

тохируулгын

элемент,

хэрэглэгч-

системийн

холболт

(интерфейс)

1.1 Тодорхойлолтын

дагуу удирдлагын

өөрчлөлт болон

сайжруулалтыг

төлөвлөж чадна.

20 20 0 40

1.2 Хэрэгслүүд,

системүүд, харилцан

үйлдлүүдийг шинжилж

чадна; Тэдгээрийг

дүрсэлж чадна.

1.3 Тохирох

удимрдлагыг сонгож,

ердийн болон битүү

хэлхээтэй удирдлагын

хооронд сонголт хийнэ.

2 Гинжин үр

нөлөө, үйл


тодорхойлолт

2.1 Удирдлагын

даалгаврыг

хэрэгжүүлэх

технологиудыг ялгана.

Давуу ба сул талуудыг


тэдгээрийг эдийн

засгийн ба аюулгүй

байдлын талаас нь

үнэлнэ.

50 35 15 100

2.2 Удирдлагын ба

битүү хэлхээний

удирдлагын


тохируулгын элемент

133

болон бусад

бүрэлдэхүүн хэсгүүдийг

сонгоно.

2.3 Дэд системүүд ба

элементүүдийн шинж

чанар ба функцийг

туршиж шалгана.

2.4 Удирдлагын

хэлхээнүүдийг

шинжилнэ.

2.5 Дохионуудыг

шалгаж, тэдгээрийг

хэрэглэгч-системийн

холболт (интерфейс)

дээр туршина.

2.6 Цэгц дараалалтай

гэмтэл согог илрүүлэх,

засах ажиллагааг

үзүүлнэ.

3 Холболтын ба

хадгалагдсан

Програмын

дохиог



утаснуудыг сонгож, дэд

систем болон

хэрэгслүүдийг янз

бүрийн цахилгааны

холболтын

шийдлүүдээр холбоно.

30 15 15 60


хэрэгслүүд ба/буюу

цахилгаан


үйлдвэрлэж,

ашиглалтад оруулна.

4 Техникийн бичиг

баримтууд

4.1 Суралцах

ажиллагааг бие дааж,

багаараа зохион

байгуулна.

20 5 15 40

4.2 Сурсан

хичээлүүдийг шинжилж,

134

тусган үнэлнэ.


бичиг баримтыг уншиж,

удирдлагын нэр

томьёог англи хэл дээр

бичгийн хэлбэрээр

ашиглана.

4.4 Ажлын зургийг

ашиглаж, үнэлэх ба

бүдүүвч зургийг гараар

буюу компьютераар

үйлдэнэ.


харьцаа:

120

(50%

)

75

(31,2%)

45 (18,8%) 240

135



ахуйн журам Хөдөлмөрийн аюулгүй байдлын болон

эрүүл ахуйг хамгаалах журмыг дагаж

мөрдөх.

Мехатроникийн мэргэжил дэх ХАБЭА

журмын дагуу цахилгаан систем дээр

ажиллах тусгай зөвшөөрлийг мөрдөж

ажилллах.

Холбогдох зохион байгуулалтын дүрэм

журмыг дагаж мөрдөх.

Удирдлагын систем дэх найдвартай





дүрэм журамд захирагдах

Удирдлагатай системийн төлөвлөлт ба

угсралтын дүрэм журамд захирагдах

Удирдлагатай тоног төхөөрөмжийг

турших, ашиглалтад оруулах болон

тохируулга хийх дүрэм журамд

захирагдах





Хянагч

Хамтран суралцагчид




…………………

136



нэр:


Чадамжийн


Блок схем, оролт-боловсруулалт-гаралт (ОБГ) загвар,

мэдрэгчүүд, тохируулгын элемент, хэрэглэгч-системийн

холболт (интерфейс)


үзүүлэлт:

1.1 Суралцагчид тодорхойлолтын дагуу удирдлагын өөрчлөлт

болон сайжруулалтыг төлөвлөж чадна.

1.2 Хэрэгслүүд, системүүд, харилцан үйлдлүүдийг шинжилж

чадна; тэдгээрийг дүрсэлж чадна.

1.3 Тохирох удимрдлагыг сонгож, ердийн болон битүү

хэлхээтэй удирдлагын хооронд сонголт хийнэ.



40



хандлага:

Мэдлэг: Удирдлагын ба битүү хэлхээний удирдлагын

технологийн тодорхойлолт, хоорондын ялгаа, суурь нэр

томъёо, зарчмууд, бүтэц, төлөвлөлт, схемүүд, оролт-

боловсруулалт-гаралтын зарчим (IPO), удирдлагын

технологийн түвшнүүд, үйлдлийн элементүүд

Ур чадвар: удирдлагын ба битүү хэлхээний удирдлагын

технологийн тодорхойлолт, удирдлагын ба битүү хэлхээний

удирдлагын системийн төлөвлөлт; схем ба төлөвлөгөөг

тайлбарлах ба шинжлэх; удирдлагын ба битүү хэлхээний

удирдлагыг тайлбарлах

Хандлага: логик сэтгэлгээ, систем сэтгэлгээ, нягт нямбай

байдал, математик сэтгэлгээ, цагийн менежмент, зардлын үр

ашиг


Сургалтын


жагсаалт:








137





138

Чадамжийн элемент: Блок схем, ОБГ загвар, мэдрэгч, тохируулгын элемент, хэрэглэгч-системийн холболт (интерфейс)


эр

Ам

ан

Аж

игл

ал

т

Төсө

л

Суд

ал

гаа

Мэтг

эл

цээн

Ил

тгэл

Хэл

эл

цүүл

эг

Сур

гал

тын

ма

териа

лы

н

бүр

дэл

Тодорхойлолтын дагуу удирдлагын

өөрчлөлт болон сайжруулалтыг


x x x x x

Хэрэгслүүд, системүүд, харилцан

үйлдлүүдийг шинжилж чадна;

тэдгээрийг дүрслэн харуулж чадна.

x x x x x

Тохирох удимрдлагыг сонгож,

ердийн болон битүү хэлхээтэй

удирдлагын хооронд сонголт хийнэ.

x x x x x

139



нэр:


Чадамжийн


Гинжин үр нөлөө, функцийн тодорхойлолт


үзүүлэлт:

2.1 Удирдлагын даалгаврыг хэрэгжүүлэх технологиудыг

ялгана. Давуу ба сул талуудыг мэдэх бөгөөд тэдгээрийг эдийн

засгийн ба аюулгүй байдлын талаас нь үнэлнэ.

2.2 Удирдлагын ба битүү хэлхээний удирдлагын мэдрэгчүүд,

тохируулгын элемент болон бусад бүрэлдэхүүн хэсгүүдийг

сонгоно.

2.3 Дэд системүүд ба элементүүдийн шинж чанар ба функцийг

туршиж шалгана.

2.5 Удирдлагын хэлхээнүүдийг шинжилнэ.

2.5 Дохионуудыг шалгаж, тэдгээрийг интерфейс дээр туршина.

2.6 Цэгц дараалалтайгаар гэмтэл согог илрүүлэх, засах

ажиллагааг үзүүлнэ.



100



хандлага:

Мэдлэг: Идэвхтэй ба идэвхгүй мэдрэгчүүд, дохионы төрлүүд

(аналог, тоон, хоёрт), оролцогч, хадгалах горимтой ба

горимгүй оролцогч, дохионы удирдлага, өгөгдлийн хэрэглэгч-

системийн холболт (интерфейс), өгөгдлийн интерфейсүүдийн

үүрэг ба шинж чанарууд, хүчин чадлын интерфейсүүдийн

бүтэц ба функц, логик ба дарааллын удирдлага, функц ба

логик төлөвлөгөө, GRAFСЕT, сэлгэн залгагч ба залгуур,

хугацаа хэмжигч ба тоолуур, тоон удирдлагын үндсүүд, тоон

удирдлагын бүтэц, функц ба програмчлал, програмчлалын хэл,

хэрэглээний програм ,

Ур чадвар: Удирдлагын системийг хэрэгжүүлэх технологиудын

хоорондын ялгаа; тэдгээрт эдийн засгийн болон аюулгүй

байдлын үнэлгээ хийх; мэдрүүл болон гүйцэтгэгч элементийн

сонголт; тэдгээрийг туршиж, ашиглалтад оруулах; удирдлагын

хэлхээнүүдийг шинжлэх; дохионуудыг шалгах; хэрэглэгч-

системийн холболт (интерфейс)-ыг турших; суурь тоон

удирдлагын үүргүүдийг програмчлах; тоон удирдлагын

тоноглолыг ажилд оруулах, удирдлагын системийн гэмтэл

согог илрүүлэх, засах

140


байдал, математик сэтгэлгээ, хугацааны менежмент, өгсөн




Сургалтын


жагсаалт:












141

Чадамжийн элемент: Гинжин үр нөлөө, функцийн тодорхойлолт


эр

Ам

ан

Аж

игл

ал

т

Төсө

л

Суд

ал

гаа

Мэтг

эл

цээн

Ил

тгэл

Хэл

эл

цүүл

эг

Сур

гал

тын

ма

териа

лы

н б

үрд

эл

Удирдлагын даалгаврыг

хэрэгжүүлэх технологиудыг ялгана.

Давуу ба сул талуудыг мэдэх

бөгөөд тэдгээрийг эдийн засгийн ба

аюулгүй байдлын талаас нь үнэлнэ.

x x x x x x

Удирдлагын ба битүү хэлхээний

удирдлагын мэдрэгчүүд,

тохируулгын элемент болон бусад

бүрэлдэхүүн хэсгүүдийг сонгоно.

x x x x x

Дэд системүүд ба элементүүдийн

шинж чанар ба функцийг туршиж

шалгана.

x x x x x

Удирдлагын хэлхээнүүдийг

шинжилнэ.

x x x x

Дохионуудыг шалгаж, тэдгээрийг

хэрэглэгч-системийн холболт

(интерфейс) дээр туршина.

x x x x

Системчилсэн гэмтэл согог

илрүүлэх, засах аргыг үзүүлнэ.

x x x x x

142



нэр:


Чадамжийн


Дохио боловсруулах холболтын ба хадгалагдсан програм


үзүүлэлт:

3.1 Кабель болон утаснуудыг сонгож, дэд систем болон

хэрэгслүүдийг янз бүрийн цахилгааны холболтын шийдлүүдээр

холбоно.

3.2 Цахилгаан хэрэгслүүд ба/буюу цахилгаан системүүдийг

үйлдвэрлэж, ашиглалтад оруулна.



60



хандлага:

Мэдлэг: Идэвхтэй ба идэвхгүй мэдрэгчүүд, дохионы төрлүүд

(аналог, тоон, хоёрт), тасралтгүй оролцогч, хадгалах ба

хадгалахгүй горимтой оролцогчид, удирдлагын дохионууд,

өгөгдлийн интерфейсүүд, өгөгдлийн интерфейсүүдийн үүрэг ба

шинж тэмдгүүд, хүчин чадлын интерфейсүүдийн бүтэц ба

функц, логик ба дарааллын удирдлага, функцийн ба логик

төлөвлөгөө GRAFСЭT, коллектор ба холбогч, хугацаа хэмжигч

ба тоолуур, тоон удирдлагын үндсүүд, тоон удирдлагын бүтэц,

функц ба програмчлал, програмчлалын хэл, хэрэглээний

програм

Ур чадвар: удирдлагын системийг хэрэгжүүлэх технологиудын

ялгаа; тэдгээрийг эдийн засгийн ба аюулгүй талыг нь

харгалзан үнэлэх; мэдрүүл ба гүйцэтгэгч тоноглолын сонголт;

тэдгээрийг турших ба ашиглалтад оруулах; удирдлагын

хэлхээг шинжлэх; дохионуудыг шалгах; интерфейсүүдийн

туршилт; суурь тоон удирдлагын үүргүүд; тоон удирдлагыг

ажилд оруулах; удирдлагын системийн гэмтэл согогийг

илрүүлэн засаж чадна.

Хандлага: логик сэтгэлгээ, систем сэтгэлгээ , нягт нямбай

байдал, математик сэтгэлгээ, хугацааны менежмент, өгөгдсөн




Сургалтын



143

жагсаалт:











144

Чадамжийн элемент: Дохио боловсруулах холболтын ба хадгалагдсан програм


эр

Ам

ан

Аж

игл

ал

т

Төсө

л

Суд

ал

гаа

Мэтг

эл

цээн

Ил

тгэл

Хэл

эл

цүүл

эг

Сур

гал

тын

ма

териа

лы

н б

үрд

эл

Кабель болон утаснуудыг сонгож,

дэд систем болон хэрэгслүүдийг янз

бүрийн цахилгааны холболтын

шийдлүүдээр холбоно.

x x x x x

Цахилгаан хэрэгслүүд ба/буюу

цахилгаан системүүдийг

үйлдвэрлэж, ашиглалтад оруулна.

x x x x x

145



нэр:


Чадамжийн


Техникийн бичиг баримтууд


үзүүлэлт:

4.1 Суралцах ажиллагааг бие дааж, багаараа зохион

байгуулна.

4.2 Суралцсан хичээлдээ дүн шинжилгээ хийж, эргэн

суралцана.

4.3 Англи хэл дээр бичиг баримтыг уншиж, удирдлагын нэр

томьёог Англи хэл дээр бичгийн хэлбэрээр ашиглана.

4.4 Техникийн зургийг ашиглаж, үнэлэх ба бүдүүвч зургийг

гараар буюу компьютерээр үйлдэнэ.



40



хандлага:

Мэдлэг: Стандартууд ба тохируулгууд, техникийн бичиг

баримтууд, техникийн бичиг баримтуудын агуулга (контент),

ажлын зураг, зааврын жагсаалт, техникийн процессын

тодорхойлолтууд, логик ба функцийн төлөвлөгөө, GRAFСЕT,

туршилтын протокол, програм хангамж ашиглан зураг үйлдэх

Ур чадвар: Техникийн бичиг баримтуудтай ажиллах;

тэдгээрийг унших ба тайлбарлах; өөрчлөгдсөн тохиолдолд

тэдгээрийг нийцүүлэх, бүдүүвч ба зураг зурах


байдал, цэвэрч байдал, зохион байгуулалттай сэтгэлгээ,

харилцаа холбоо, багаар ажиллах, үр шимтэй ажиллах


Сургалтын


жагсаалт:








146





147

Чадамжийн элемент: Техникийн бичиг баримтууд


эр

Ам

ан

Аж

игл

ал

т

Төсө

л

Суд

ал

гаа

Мэтг

эл

цээн

Ил

тгэл

Хэл

эл

цүүл

эг

Сур

гал

тын

ма

териа

лы

н б

үрд

эл

Суралцах ажиллагааг бие дааж,

багаараа зохион байгуулна.

x x x x x x

Сурсан хичээлүүдийг шинжилж,

тусган үнэлнэ.

x x x x x x

Англи хэл дээр бичиг баримтыг

уншиж, удирдлагын нэр томьёог

Англи хэл дээр бичгийн хэлбэрээр

ашиглана.

x x x x x

Техникийн зургийг ашиглаж, үнэлэх

ба бүдүүвч зургийг гараар буюу

компьютерээр үйлдэнэ.

x x x x x

148





Жишээлбэл:

ХАБЭА журам, шаардлагыг дагаж мөрдөх: ХХХ (хувийн хамгаалах хэрэгсэл), багаж








Багшид:





Техниийнк мэргэжлийн болон сургалтын гэрчилгээтэй байх










149

IV. Үнэлгээ





















150

IV. ҮНЭЛГЭЭ


Мэргэжил: Мехатроникийн

техникч


код:

IM 3113-17-05-

401

Мэргэжлийн түвшин V - VI Үнэлгээний

төлөвлөгөөний



нэр:

Шалгах тоног


шинжилгээ ба

тохируулга


нэр


шалгуур үзүүлэлт


нотолгоо

Үнэлгээний

орчин


арга, хэрэгсэл

(тохиромжтойг

сонгох)

ЧЭ 1: Блок схем,

оролт-

боловсруулалт-

гаралт (ОБГ),



элемент, хэрэглэгч-


(интерфейс)

ГШҮ 1.1: Ажил

мэргэжлийн

лавлахын дагуу

суралцагчид

ажлын байр бий

болгож тохируулга

хийж чадна.

ГШҮ 1.2:

Суралцагчид

тодорхойлолтын

дагуу удирдлагын


нэмэлтийг


ГШҮ 1.3:

Хэрэгслүүд,

системүүд,

харилцан

үйлдлүүдийг

шинжилж чадна;


дүрслэн харуулж

чадна.

151

ГШҮ 1.4: Тохирох

удирдлагыг

сонгож, ердийн

болон битүү

хэлхээтэй


хооронд сонголт

хийнэ.

ЧЭ 2: Гинжин үр

нөлөө, функцийн

тодорхойлолт

ГШҮ 2.1:

Удирдлагын

даалгаврыг


технологиудыг

ялгана. Давуу ба

сул талуудыг


тэдгээрийг эдийн

засгийн ба


талаас нь үнэлнэ.

ГШҮ 2.2

Удирдлагын ба

битүү хэлхээний




элемент болон

бусад бүрэлдэхүүн

хэсгүүдийг

сонгоно.

ГШҮ 2.3 Дэд

системүүд ба

элементүүдийн

шинж чанар ба

функцийг туршиж

шалгана.

ГШҮ 2.4:

Удирдлагын


шинжилнэ.

ГШҮ 2.5: Дохиог

152

шалгаж,


хэрэглэгч-

системийн

холболт

(интерфейс) дээр

туршина.

ГШҮ 2.6:

Системчилсэн

гэмтэл согог

илрүүлэх, засах

ажиллагааг

үзүүлнэ.

ЧЭ 3: Дохио


холболтын ба

хадгалагдсан

програм

ГШҮ 3.1: Кабель

болон утаснуудыг

сонгож, дэд систем

болон

хэрэгслүүдийг янз

бүрийн


холболтын

шийдлүүдээр

холбоно.

ГШҮ 3.2:

Цахилгаан

хэрэгслүүд

ба/болон

цахилгаан


үйлдвэрлэж,

ашиглалтад

оруулна.


бичиг баримтууд

ГШҮ 4.1: Суралцах

ажиллагааг бие

дааж, багаараа


ГШҮ 4.2.: Сурсан

хичээлүүдийг

шинжилж, эргэн

суралцана.


153

дээр бичиг

баримтыг уншиж,

удирдлагын нэр

томьёог англи хэл

дээр бичгийн

хэлбэрээр

ашиглана.

ГШҮ 4.4:

Техникийн зургийг

ашиглаж, үнэлэх

ба бүдүүвч зургийг

гараар буюу

компьютерээр

үйлдэнэ.

154


Цахилгаан эрчим хүчний хангамж, аюулгүйн байдлын тоног төхөөрөмжөөр хангах


Цахилгаан эрчим хүчний хангамж, аюулгүйн байдлын тоног төхөөрөмжөөр хангах


IM 3113-17-06-401


Тоног төхөөрөмж ба системийг ажиллуулах цахилгаан эрчим хүчний хангамжийг

төлөвлөнө. Цахилгаан эрчим хүчний хангамжийн боломжуудыг функцийн, эдийн засгийн

ба экологийн талаас нь шинжилж ангилна.

Сүлжээний системүүд ба хамгаалалтын арга хэмжээнүүдийг зохих ёсоор харгалзан

үзсэний дагуу системийн цар хүрээг тогтооно. Энэ зорилгоор англи хэл дээрхийг

оролцуулан тухайн системийн бүрэлдэхүүн хэсгүүдийг сонгож, үнэлэн мэргэжлийн

хэвлэл, тоног төхөөрөмжийн техникийн бичиг баримт болон тодорхойлолтыг ашиглан

цахилгаан гүйдлийн схемийг зурна.

Цахилгаан эрчим хүчний хангамжийг туршиж тохируулах, ашиглалтад оруулах,

техникийн үйлчилгээ хийх үедээ ажил дээр цахилгаанд цохиулахаас хамгаалах, эрүүл

мэнд ба хөдөлмөрийн аюулгүйн байдал, ослоос сэргийлэхтэй холбогдолтой стандарт,

журам заавар, дүрмийн заалттай нийцэж байгаа эсэхийг шалгана.

Цахилгаанаар ажилладаг суурин болон зөөврийн тоног төхөөрөмжийг шалгаж, тоног

төхөөрөмжийг ажиллагаанд оруулна. Үнэлгээ ба туршилтын үр дүнг бүртгэж, тэдгээрийг

бичиг баримтын хэлбэрт оруулж ангилна.

Ашиглагчдад системийг хэрхэн ажиллуулах талаар зааварлана.


Тодорхойлох шаардлагатай (ЧН 1-5 Мехатроникийн техникчийн)

155

Чадамжийн нэгжийн агуулга төлөвлөлт

№

Чадамжийн

элемент


үзүүлэлт




Сургууль

дээр


дээр

Чадамжийн

элементэд

ногдох цаг

1 Хэлхээний ба

түгээлтийн

системүүд

1.1 Тоног төхөөрөм-

жийн болон тоноглол

хэрэгслийн цахилгаан

эрчим хүчний

хангамжийг төлөвлөж

чадна.

30 10 0 40

1.2 Бүрэлдэхүүн

хэсгүүдийг сонгож

хэмжээг тогтооно.

Англи хэл дээрх

техникийн хэвлэл,

мэдээллийн сан, гарын

авлагыг ашиглан

хэлхээний схем

гаргана.

2 Хүчдэлийн

түвшнүүд

2.1 Сүлжээний систем

болон цахилгааны


хэмжээг харгалзан


угсралтуудыг тооцоолж


30 10 0 40

3 Сүлжээний

системүүд

3.1 Суурин болон

зөөврийн тоног

төхөөрөмжийг туршиж


20 20 20 60

3.2 Шургуулдаг залгуур,

корпус болон сэлгэн

залгадаг аппарат

хэрэгслүүдийг

156

хослуулан угсрана.

3.3 Хаалт, хамгаалалт,

тусгаарлалтуудыг

угсрана.


дамжуулах утаснуудыг

бэлтгэж холбоно.

3.5 Газардуулга болон

аянгын хамгаалалт

хийнэ; газардуулгын ба

эсэргүүцлийн гогцооны

хэмжилт хийж үнэлнэ.

3.6 Үндсэн ба туслах

гүйдлийн хэлхээг

ажиллагаанд оруулна.


системийн тоног

төхөөрөмжийг угсрах,

өөрчлөх, засвар

үйлчилгээ явуулах

болон ажиллуулахад

цахилгааны дүрэм


4 Хамгаалалтын

системүүд

4.1 Цахилгаан эрчим

хүчний хангамжийн

системийг барьж

байгуулах, ашиглалтад

оруулах, ашиглахад

цахилгааны хамгаалах

арга хэмжээ,

хөдөлмөрийн аюулгүйн

байдал, эрүүл мэндийн

аюулгүйн байдал,

ослоос сэргийлэх

стандарт, дүрэм

журмыг мөрдөж

ажиллана.

20 25 15 60

4.2 Хамгаалалтын

болон аянгын

157

хамгаалалтын

дамжуулагч утаснуудыг

туршиж шалган үнэлгээ

өгнө.

4.3 Тусгаарлалтын

эсэргүүцлийг хэмжиж,

үнэлнэ.


хэрэгслийн болон

системийн

хамгаалалтын ангиллыг

байгаль орчны нөхцөл

ба тусгай өрөөн дэх

нэмэлт зохицуулалттай

холбогдуулан хянана.

4.5 Цахилгаан хэрэгсэл,

тоног төхөөрөмж,

системийг

ажиллуулахад үүсэж

болзошгүй аюулыг

үнэлж, тохирох


хэрэгслээр тэдгээрийг

аюулгүй ажиллуулах

арга хэмжээ авна.

4.6 Гэмтлийн нөхцөлд

хэт цахилгаан гүйдлийг

таслах хамгаалалтын

хэрэгсэл болон

гэмтлийн гүйдлийн

хэлхээ таслагчийн

тусламжтайгаар

цахилгаанд

цохиулахаас хамгаалах

арга хэмжээний үр

нөлөөг үнэлнэ.

4.7 Зөөврийн тоног


цахилгааны аюулгүй


158

4.8 Барилгын галын

аюулаас хамгаалах

болон цахилгаан

хэрэгсэл ба системийг

ажиллуулах журмыг

үнэлнэ.

4.9 Цахилгаан системд


өргөтгөл хийж,

гүйдлийн хэлхээ ба



бүрэлдэхүүн хэсгүүд ба

дамжуулагч утсыг

сонгоно.

4.10 Ажлын захиалгыг

үнэлж, тэдгээрийг орон

нутгийн нөхцөлтэй

харьцуулж, мэргэжлийн

бусад

хязгаарлалтуудыг


5 Хэмжилт ба

турших тоног

төхөөрөмж

5.1 Мэргэжлийн

хэмжих, турших тоног

төхөөрөмжийг сонгоно.

10 5 5 20

6 Туршилтын

протоколууд

6.1 Ажиллагааны

параметр утгууд,

туршилтын үр дүнгийн

протокол хөтөлж,

тэдгээрийг бичиг

баримтад хадгална.

10 5 5 20


харьцаа:

120

(50%)

75

(31,2%)

45 (18,8%) 240

159













Олгогдсон техникийн зөвшөөрлийн

түвшний дагуу цахилгааны хамгаалалтын

арга хэмжээнд зориулсан аюулгүй

ажиллагааны журмыг дагаж мөрдөх


ажиллагааны журмыг дагаж мөрдөх.



Цахилгааны хамгаалалтын арга хэмжээг


Цахилгааны хамгаалалтын арга

хэмжээний угсралт, туршилт тохируулга

болон ажиллагаанд оруулах журмыг

дагаж мөрдөх.





Хянагч





…………………

160



нэр:

Цахилгаан эрчим хүчний хангамж, аюулгүйн байдлын тоног

төхөөрөмжөөр хангах

Чадамжийн


Хэлхээний ба түгээлтийн системүүд


үзүүлэлт:

1.1 Тоног төхөөрөмж болон системд зориулсан цахилгаан

эрчим хүчний хангамжийн төлөвлөгөөг гаргаж чадна.

1.2 Бүрэлдэхүүн хэсгүүдийг сонгож хэмжээг тогтооно. Англи

хэл дээрх техникийн ном зохиол, мэдээллийн сан ба гарын

авлагыг ашиглан хэлхээний схем гаргана.



40



хандлага:

Мэдлэг: Эрчим хүчний хангамжийн бүтэц, ачааллын хязгаар,

эрчим хүчний системийн төрлүүд, трансформаторын станцууд,

барилгын эрчим хүчний хангамж, аянгын хамгаалалт, бетон

суурьтай шал, эрчим хүчний хангамжийн гол шугам, нам

хүчдэлийн сэлгэн залгадаг аппарат хэрэгслүүд, эрчим хүчний

түгээлт, холболтын системүүд

Ур чадвар: Цахилгаан эрчим хүчний хангамжийн системийн

төлөвлөлт; бүрэлдэхүүн хэсгүүдийг сонгох; овор хэмжээг

тооцоолох; цахилгааны схем гаргах, англи хэл дээрх бичиг

баримт ашиглах

Хандлага: Системийн сэтгэлгээ, нягт нямбай байдал,

цахилгааны хамгаалалтын арга хэмжээний өндөр ухамсар,

эрүүл мэнд ба хөдөлмөр хамгааллын өндөр ухамсар, цагийн

менежмент, өгөгдсөн үүрэг даалгаврыг хугацаанд нь

биелүүлэхийг эрмэлзэх, ажлыг чанартай хийж гүйцэтгэх,

хөдөлмөрийн аюулгүй байдлын журмыг дагаж мөрдөх ба

өөрийгөө ба бусдыг аливаа аюул, эрсдэлээс хамгаалан

сэргийлэх дадал заншил


Сургалтын


жагсаалт:





161








Чадамжийн элемент: Хэлхээний ба түгээлтийн системүүд


эр

Ам

аар

Аж

игл

ал

т

Төсө

л

Суд

ал

гаа

Мэтг

эл

цээн

Ил

тгэл

Хэл

эл

цүүл

эг

Сур

гал

тын

ма

териа

лы

н б

үрд

эл

Суралцагчид тоног төхөөрөмж

болон системд зориулсан

цахилгаан эрчим хүчний

хангамжийн төлөвлөгөөг гаргаж

чадна.

x x x x x

Бүрэлдэхүүн хэсгүүдийг сонгож

хэмжээг тогтооно. Англи хэл дээрх

техникийн хэвлэл, мэдээллийн сан

ба гарын авлагыг ашиглан

хэлхээний схем гаргана.

x x x x x

162



нэр:



Чадамжийн


Хүчдэлийн түвшнүүд


үзүүлэлт:

2.1 Сүлжээний систем болон цахилгаан хамгаалалтын арга

хэмжээг харгалзан цахилгааны угсралтуудыг тооцоолж




40



хандлага:

Мэдлэг: Хүчдэлийн дээд хэмжээ, өндөр хүчдэл, дунд зэргийн

хүчдэл, нам хүчдэл, техникийн аюулгүйн байдлын журам,

ослоос сэргийлэх журам, цахилгааны аюулгүй байдал ба эрүүл

мэндийн журмын дагуу “эрх бүхий хүмүүс” хүчдэлтэй эд анги

дээр буюу түүний ойролцоо ажиллах, хувьсах ба тогтмол

гүйдлийн сүлжээ (AC ба DC), хувьсах гүйдлийн шинж чанар,

суурь элементүүд, хувьсах гүйдлийн эсэргүүцэл, гүйдлийн

цуваа ба зэрэгцээ холболт, цахилгааны шинж чанарын

удирдлагын төрлүүд, бүтээмжийн түвшин ба тэнцвэржүүлэлт,

гурван фазын цахилгаан гүйдэл, шинж чанарын тодорхойлолт,

одон-гурвалжин-холболт, тэгш хэмийн ба тэгш хэмийн бус

ачаалал

Ур чадвар: Төлөвлөлт ба угсралт, төрөл бүрийн цахилгааны

систем (AC, DC ба гурван фазын цахилгаан гүйдэл);

тэдгээрийг турших ба шалгах; гэмтэл согог илрүүлэх, засах;

туршилтын утгуудыг турших


сүлжээний систем болон цахилгаан хамгаалалтын арга


тодорхойлох, цагийн менежмент, өгөгдсөн үүрэг даалгаврыг

хугацаанд нь биелүүлэхийг эрмэлзэх, ажлыг чанартай хийж

гүйцэтгэх, хөдөлмөрийн аюулгүй байдлын журмыг дагаж

мөрдөх ба өөрийгөө ба бусдыг аливаа аюул, эрсдэлээс

хамгаалан сэргийлэх дадал заншил


Сургалтын


жагсаалт:


163











Чадамжийн элемент: Хүчдэлийн түвшнүүд


эр

Ам

аар

Аж

игл

ал

т

Төсө

л

Суд

ал

гаа

Мэтг

эл

цээн

Ил

тгэл

Хэл

эл

цүүл

эг

Сур

гал

тын

ма

териа

лы

н б

үрд

эл

Сүлжээний систем болон

цахилгааны хамгаалалтын арга

хэмжээнүүдийг харгалзан

цахилгааны системүүдийн овор

хэмжээг тооцож, тодорхойлно

x x x x x x

164



нэр:



Чадамжийн


Сүлжээний системүүд


үзүүлэлт:

3.1 Суурин болон зөөврийн тоног төхөөрөмжийг туршиж


3.2. Шургуулдаг залгуур, корпус болон сэлгэн залгадаг аппарат

хэрэгслүүдийг хослуулан угсарна.

3.3 Хаалт, хамгаалалт, тусгаарлалтуудыг угсрана.

3.4 Кабель болон дамжуулах утаснуудыг бэлтгэж холбоно.

3.5 Газардуулга болон аянгын хамгаалалт хийнэ; газардуулгын

ба эсэргүүцлийн гогцооны хэмжилт хийж үнэлнэ.

3.6 Үндсэн ба туслах гүйдлийн хэлхээг ажиллагаанд оруулна.

3.7 Цахилгааны системийн тоног төхөөрөмжийг угсрах,

өөрчлөх, засвар үйлчилгээ явуулах болон ажиллуулахад

цахилгааны дүрэм журмыг мөрдөнө.



60



хандлага:

Мэдлэг: Тодорхойлолт, TN, TT ба IT системүүдийн онцлог

шинжүүд, системийн чиг баримжаатай хамгаалалтын

системүүд, сэлгэн салгах нөхцөлүүд, хугацаа, аянгын

хамгаалалтын систем (RA, RB), нэмж залгах хэрэглээний

программ, корпус, сэлгэн залгах аппарат хэрэгсэл, хамгаалалт,

тусгаарлалт, хаалт, кабель ба дамжуулагч утас, үндсэн ба

туслах хэлхээнүүд, цахилгаан тохируулгууд

Ур чадвар: Цахилгааны системийг турших ба ажиллагаанд

оруулах; нэмж залгах хэрэглээний программ, корпус, сэлгэн

залгах аппарат хэрэгслийн хослолуудыг угсрах; хамгаалалт,

хаалт, тусгаарлалт угсрах, кабель ба дамжуулах утсыг бэлтгэж

холбох; газардуулга ба аянгын хамгаалалт.




тодорхойлох, хугацааны менежмент, өгөгдсөн үүрэг

даалгаврыг хугацаанд нь биелүүлэхийг эрмэлзэх, ажлыг

чанартай хийж гүйцэтгэх, хөдөлмөрийн аюулгүйн байдлын

165

журмыг дагаж мөрдөх ба өөрийгөө ба бусдыг аливаа аюул,

эрсдэлээс хамгаалан сэргийлэх дадал заншил

Сургалт явагдах газар: Хичээлийн танхим / лаборатори/ Үйлдвэрлэл дээр

Сургалтын


жагсаалт:












166

Чадамжийн элемент: Сүлжээний системүүд


эр

Ам

аар

Аж

игл

ал

т

Төсө

л

Суд

ал

гаа

Мэтг

эл

цээн

Ил

тгэл

Хэл

эл

цүүл

эг

Сур

гал

тын

ма

териа

лы

н б

үрд

эл

Суурин болон зөөврийн тоног

төхөөрөмжийг туршиж ашиглалтад

оруулна.

x x x x

Залгадаг модуль, корпус болон

сэлгэн залгадаг аппарат

хэрэгслүүдийг хослуулан зангидаж

угсарна.

x x x x x

Хаалт, хамгаалалт,

тусгаарлалтуудыг угсарна.

x x x x x

Кабель болон дамжуулах

утаснуудыг бэлтгэж холбоно.

x x x x

Газардуулга болон аянгын

хамгаалалт хийнэ; газардуулгын ба

эсэргүүцлийн гогцооны хэмжилт

хийж үнэлнэ.

x x x x x x

Үндсэн ба туслах гүйдлийн хэлхээг


x x x x

Цахилгааны системийн тоног

төхөөрөмжийг угсрах, өөрчлөх,

засвар үйлчилгээ явуулах болон

ажиллуулахад цахилгааны дүрэм


x x x x x

167



нэр:



Чадамжийн


Хамгаалалтын системүүд


үзүүлэлт:

4.1 Цахилгаан эрчим хүчний хангамжийн системийг барьж

байгуулах, ашиглалтад оруулах, ашиглахад цахилгааны

хамгаалах арга хэмжээ, хөдөлмөрийн аюулгүй байдал, эрүүл

мэндийн аюулгүйн байдал, ослоос сэргийлэх стандарт, дүрэм

журмыг мөрдөж ажиллана.

4.2 Хамгаалалтын болон аянгын хамгаалалтын дамжуулагч

утаснуудыг туршиж, шалгаж, үнэлгээ өгнө.

4.3 Тусгаарлалтын эсэргүүцлийг хэмжиж, үнэлнэ.

4.4 Цахилгаан хэрэгслийн болон системийн хамгаалалтын

ангиллыг байгаль орчны нөхцөл ба тусгай өрөөн дэх нэмэлт

зохицуулалттай холбогдуулан хянана.

4.5 Цахилгаан хэрэгсэл, тоног төхөөрөмж, системийг

ажиллуулахад үүсэж болзошгүй аюулыг үнэлж, тохирох

хамгаалалтын хэрэгслээр тэдгээрийг аюулгүй ажиллуулах арга

хэмжээ авна.

4.6 Гэмтлийн нөхцөлд хэт гүйдлийг таслах хамгаалалтын

хэрэгсэл болон гэмтлийн гүйдлийн хэлхээ таслагчийн

тусламжтайгаар цахилгаанд цохиулахаас хамгаалах арга

хэмжээний үр нөлөөг үнэлнэ.

4.7 Зөөврийн тоног төхөөрөмжийн цахилгааны аюулгүй


4.8 Барилгын галын аюулаас хамгаалах болон цахилгаан

хэрэгсэл ба системийг ажиллуулах журмыг үнэлнэ.

4.9 Цахилгаан системд өөрчлөлт болон өргөтгөл хийж,

цахилгаан гүйдлийн хэлхээ ба хамгаалалтын арга хэмжээг

тодорхойлж, бүрэлдэхүүн хэсгүүд ба дамжуулагч утсыг

сонгоно.

4.10 Ажлын захиалгыг үнэлж, тэдгээрийг орон нутгийн

нөхцөлтэй харьцуулж, мэргэжлийн бусад хязгаарлалтуудыг




60

168



хандлага:

Мэдлэг: Цахилгаан хамгаалалтын тоног төхөөрөмж, гал

хамгаалагчууд, сүлжээний автомат таслуурууд, үндсэн

сүлжээний автомат таслууруудын сонголт, хүчний сэлгэн

залгагчууд, шалгаруулалт, нөөц хамгаалалт, дифференциал

цахилгааны гүйдлийн хамгаалалт (RCD, RCM), тусгаарлалтын

хяналтын хэрэгсэл, хэт хүчдэлийн хамгаалалт, хэрэгслийн гал

хамгаалагчууд, электрон хамгаалалтууд (термистор, хувьсагч

эсэргүүцэл/варистор), хамгаалалтын ангиллууд, хамгаалалтын

арга хэмжээнүүд, эсэргүүцлийн материалын ангиллууд,

стандарт ба дүрэм журам

Ур чадвар: Цахилгааны хамгаалалтын арга хэмжээний

төлөвлөлт ба сонголт; цахилгаан хамгаалалтын арга

хэмжээний туршилт; тусгаарлалтын эсэргүүцлийн хэмжилт ба

үнэлгээ; байгаль орчны нөхцөлүүд ба тусгай журмуудад

хамааралтай хамгаалалтын ангиллуудын тодорхойлолт;

цахилгаан хамгаалалтын арга хэмжээнүүдийн үнэлгээ; одоо

байгаа цахилгааны угсралтуудыг одоогийн стандартуудад

нийцүүлэх




тодорхойлох, цагийн менежмент, аливаа өгөгдсөн үүрэг


чанартай хийж гүйцэтгэх, хөдөлмөрийн аюулгүй байдлын

журмыг дагаж мөрдөх ба өөрийгөө ба бусдыг аливаа аюул,

эрсдэлээс хамгаалан сэргийлэх дадал хэвшил


Сургалтын


жагсаалт:











169


170

Чадамжийн элемент: Хамгаалалтын системүүд


эр

Ам

аар

Аж

игл

ал

т

Төсө

л

Суд

ал

гаа

Мэтг

эл

цээн

Ил

тгэл

Хэл

эл

цүүл

эг

Сур

гал

тын

ма

териа

лы

н б

үрд

эл

Цахилгаан эрчим хүчний

хангамжийн системийг барьж

байгуулах, ашиглалтад оруулах,

ашиглахад цахилгааны хамгаалах

арга хэмжээ, хөдөлмөрийн аюулгүй

байдал, эрүүл мэндийн аюулгүй

байдал, ослоос сэргийлэх стандарт,

дүрэм журмыг мөрдөж ажиллана.

x x x x

Хамгаалалтын болон аянгын

хамгаалалтын дамжуулагч

утаснуудыг туршиж шалган үнэлгээ

өгнө.

x x x x x

Тусгаарлалтын эсэргүүцлийг

хэмжиж үнэлнэ.

x x x x

Цахилгаан хэрэгслийн болон

системийн хамгаалалтын ангиллыг

байгаль орчны нөхцөл ба тусгай

өрөөн дэх нэмэлт зохицуулалттай


x x x x

Цахилгаан хэрэгсэл, тоног

төхөөрөмж, системийг

ажиллуулахад үүсэж болзошгүй

аюулыг үнэлж, тохирох

хамгаалалтын хэрэгслээр

тэдгээрийг аюулгүй ажиллуулах


x x x x x

Гэмтлийн нөхцөлд хэт гүйдлийг

таслах хамгаалалтын хэрэгсэл

болон гэмтлийн гүйдлийн хэлхээ

таслагчийн тусламжтайгаар

x x x x x

171

цахилгаанд цохиулахаас хамгаалах

арга хэмжээний үр нөлөөг үнэлнэ.

Зөөврийн тоног төхөөрөмжийн

цахилгааны аюулгүй байдлыг

үнэлнэ.

x x x x x

Барилгын галын аюулаас хамгаалах

болон цахилгаан хэрэгсэл ба

системийг ажиллуулах журмыг

үнэлнэ.

x x x x

Цахилгаан системд өөрчлөлт болон

өргөтгөл хийж, цахилгаан гүйдлийн

хэлхээ ба хамгаалалтын арга

хэмжээг тодорхойлж, бүрэлдэхүүн

хэсгүүд ба дамжуулагч утсыг

сонгоно.

x x x x x

Ажлын захиалгыг үнэлж, тэдгээрийг

орон нутгийн нөхцөлтэй харьцуулж,

мэргэжлийн бусад

хязгаарлалтуудыг тодорхойлно.

x x x x

172



нэр:

Цахилгаан эрчим хүчний хангамж, аюулгүй байдлын тоног


Чадамжийн


Хэмжих, турших тоног төхөөрөмж


үзүүлэлт:

5.1 Мэргэжлийн хэмжих, турших тоног төхөөрөмжийг сонгоно.



20



хандлага:

Мэдлэг: Стандартууд ба дүрэм журмууд; цахилгааны

хамгаалалтын арга хэмжээнүүдийг хэмжих, турших тоног

төхөөрөмжүүд, анхны ба аюулгүй байдлын туршилтууд, давтан

туршилтууд, туршилтын мөчлөгүүд, системийн хамааралгүй

хамгаалалтын арга хэмжээнүүд, хэмжих, турших нийтлэг тоног

төхөөрөмжүүд, холимог хүчдэл ба гүйдлийн хэмжилтүүд

Ур чадвар: Хэмжих, турших тоног төхөөрөмжийн сонголт; тоног

төхөөрөмжийг ажиллуулах; хэмжилтийн алдаануудыг

саармагжуулах; туршилтын утгууд ба үр дүнг баримтжуулах;

хазайлтын эсрэг арга хэмжээнүүд




тодорхойлох, хугацааны менежмент, өгөгдсөн үүрэг



журмыг дагаж мөрдөх ба өөрийгөө болон бусдыг аливаа аюул,

эрсдэлээс хамгаалан сэргийлэх дадал заншил


Сургалтын


жагсаалт:









173




Чадамжийн элемент: Хэмжих, турших тоног төхөөрөмж


эр

Ам

аар

Аж

игл

ал

т

Төсө

л

Суд

ал

гаа

Мэтг

эл

цээн

Ил

тгэл

Хэл

эл

цүүл

эг

Сур

гал

тын

ма

териа

лы

н б

үрд

эл

Мэргэжлийн хэмжих, турших тоног


x x x x x x

174



нэр:



Чадамжийн


Туршилтын протоколууд


үзүүлэлт:

6.1 Ажиллагааны параметрийн утгууд, туршилтын үр дүнгийн

протокол хөтөлж, тэдгээрийг бичиг баримтад хадгална.



20



хандлага:

Мэдлэг: Дүрэм журам ба стандартууд; туршилтын протокол;

туршилтын болон хэмжилтийн үр дүнг баримтжуулах,

баримтжуулалтын талаарх байгууллагын журам, туршилтын

протоколууд, хүлээлгэн өгөх тайлангууд, нөхцөлийн

тайлангууд; хэрэглэгчийн танилцуулга: тойм, хэлхээний ба

терминалын схемүүд, ажиллагааны болон яаралтай

тохиолдолд зориулсан ажиллагааны сэлгэн залгалт,

баримтжуулалт, үйлчилгээний төлөвлөгөөнүүд, үйлчилгээний

гэрээнүүд

Ур чадвар: Цахилгааны угсралтын ба хэрэгслийн төлөвлөлт ба

гүйцэтгэл; нөхцөлийн ба утгын баримтжуулалт; протокол

үйлдэх; цахилгааны угсралтын ба хэрэгслийн ажиллагааг

ашиглагчдад танилцуулах


сүлжээний систем болон цахилгааны хамгаалалтын арга


тодорхойлох, харилцагчид чиглэсэн хандлага


Сургалтын


жагсаалт:









175




Чадамжийн элемент: Туршилтын протоколууд


эр

Ам

аар

Аж

игл

ал

т

Төсө

л

Суд

ал

гаа

Мэтг

эл

цээн

Ил

тгэл

Хэл

эл

цүүл

эг

Сур

гал

тын

ма

териа

лы

н б

үрд

эл

Ажиллагааны параметрийн утгууд,

туршилтын үр дүнгийн протокол

хөтөлж, тэдгээрийг бичиг баримтад

хадгална.

x x x x x

176





Жишээлбэл:

Хөдөлмөрийн аюулгүй байдлын журам ба шаардлагыг дагаж мөрдөх: ХХХ, багаж








Багшид:















177

IV. Үнэлгээ


Чадамжийн нэгжийг үзэж дууссаны дараа сургагч нь бүх суралцагчдыг тухай тухайн












Үнэлгээний аргад тохиромжтой боловсруулалтын хэрэгслүүдийн дагуу гүйцэтгэнэ. Одоо хийгдэж байгаа үнэлгээг хичээлийн явцад, суралцагчийн мэдлэг, ур чадвар,

хандлагыг гүйцэтгэлийн шалгуур үзүүлэлт бүрээр тохирох аргаар нь үнэлнэ.






178

IV. ҮНЭЛГЭЭ





Чадамжийн нэгжийн нэр: Цахилгаан эрчим хүчний

хангамж, аюулгүйн байдлын

тоног төхөөрөмжөөр хангах


нэр


үзүүлэлт


хэрэгсэл (тохирохыг

сонгох)

ЧЭ 1: Хэлхээний ба

түгээлтийн системүүд

ГШҮ 1.1: Тоног

төхөөрөмж болон

системд зориулсан

цахилгаан эрчим

хүчний хангамжийн

төлөвлөгөөг гаргаж

чадна.

ГШҮ 1.2: Бүрэлдэхүүн

хэсгүүдийг сонгож

хэмжээг тогтооно.

Англи хэл дээрх

техникийн хэвлэл,

мэдээллийн сан ба

гарын авлагыг

ашиглан хэлхээний

179

диаграмм гаргана.

ЧЭ 2: Хүчдэлийн

түвшнүүд

ГШҮ 2.1: Сүлжээний

систем болон

цахилгаан


хэмжээг харгалзан


угсралтуудыг

тооцоолж


ЧЭ 3: Сүлжээний

системүүд

ГШҮ 3.1: Суурин болон

зөөврийн тоног

төхөөрөмжийг туршиж


ГШҮ 3.2: Шургуулдаг

залгуур, корпус болон

сэлгэн залгадаг

аппарат хэрэгслүүдийг

хослуулан зангидаж

угсарна.

ГШҮ 3.3: Хаалт,

хамгаалалт,

тусгаарлалтуудыг

угсарна.

ГШҮ 3.4: Кабель болон

дамжуулах утаснуудыг

бэлтгэж холбоно.

180

ГШҮ 3.5: Газардуулга

болон аянгын

хамгаалалт хийнэ;

газардуулгын ба

эсэргүүцлийн гогцооны

хэмжилт хийж үнэлнэ.

ГШҮ 3.6 Үндсэн ба

туслах гүйдлийн

хэлхээг ажиллагаанд

оруулна.

ГШҮ 3.7 Цахилгааны

системийн тоног

төхөөрөмжийг угсрах,

өөрчлөх, засвар

үйлчилгээ явуулах

болон ажиллуулахад

цахилгааны дүрэм


ЧЭ 4: Хамгаалалтын

системүүд


эрчим хүчний

хангамжийн системийг

барьж байгуулах,

ашиглалтад оруулах,

ашиглахад

цахилгааны хамгаалах

арга хэмжээ,

хөдөлмөрийн аюулгүй

байдал, эрүүл

мэндийн аюулгүй

байдал, ослоос

181

сэргийлэх стандарт,

дүрэм журмыг мөрдөж

ажиллана.

ГШҮ 4.2:

Хамгаалалтын болон

аянгын хамгаалалтын

дамжуулагч

утаснуудыг туршиж

шалган үнэлгээ өгнө.

ГШҮ 4.3:

Тусгаарлалтын

эсэргүүцлийг хэмжиж,

үнэлнэ.


хэрэгслийн болон

системийн


ангиллыг байгаль

орчны нөхцөл ба

тусгай өрөөн дэх

нэмэлт

зохицуулалттай



хэрэгсэл, тоног

төхөөрөмж, системийг

ажиллуулахад үүсэж


үнэлж, тохирох

182


хэрэгслээр тэдгээрийг

аюулгүй ажиллуулах


ГШҮ 4.6: Гэмтлийн

нөхцөлд хэт гүйдлийг

таслах хамгаалалтын

хэрэгсэл болон

гэмтлийн гүйдлийн

хэлхээ таслагчийн

тусламжтайгаар

цахилгаанд

цохиулахаас

хамгаалах арга

хэмжээний үр нөлөөг

үнэлнэ.

ГШҮ 4.7: Зөөврийн

тоног төхөөрөмжийн

цахилгааны аюулгүй


ГШҮ 4.8: Барилгын

галын аюулаас

хамгаалах, цахилгаан

хэрэгсэл ба системийг

ажиллуулах журмыг

үнэлнэ.


системд өөрчлөлт

болон өргөтгөл хийж,

183

цахилгаан гүйдлийн

хэлхээ ба



бүрэлдэхүүн хэсгүүд

ба дамжуулагч утсыг

сонгоно.


захиалгыг үнэлж,

тэдгээрийг орон

нутгийн нөхцөлтэй

харьцуулж,

мэргэжлийн бусад

хязгаарлалтуудыг


ЧЭ 5: Хэмжих, турших

тоног төхөөрөмж

ГШҮ 5.1: Мэргэжлийн

хэмжих, турших тоног


ЧЭ 6: Туршилтын

протоколууд

ГШҮ 6.1: Ажиллагааны

параметрийн утгууд,

туршилтын үр дүнгийн

протокол хөтөлж,

тэдгээрийг бичиг

баримтад хадгална.

184



Мехатроник дахь компьютерын инженерчлэл


Тодорхойлох шаардлагатай


Суралцагчид PLC төхөөрөмжийн системийг (Програмчлагдах Логик Удирдлага) (Санал

болгож буй системүүд: SIMATIC S7 ба TIA Портал) төлөвлөж, тохируулж, туршиж,

ажиллагаанд оруулж чадна. Мөн тэд үүнийг ажиллуулж чадах бөгөөд үзүүлж харуулах

болон текстийн програмчлалын үндсэн хэлүүдийг ашиглаж мэднэ.

Суралцагчид ялгаатай түвшин бүхий удирдлагын технологийн даалгавруудыг төлөвлөж,

програмчилж, туршиж тохируулж чадна. Эдгээр програмууд логик функц, дарааллын

удирдлага, хугацааны тавил, тоолох үйлдэл ба аналог оролтын ба гаралтын

параметрээр ажилладаг, гэдрэг холбоот ажиллагаатай хослуулна.

PLC/HMI (Хүн, тоног төхөөрөмжийн харилцах хэсгийн логик удирдлага) холболтуудыг

угсарч, тэдгээрийг програмчлан ажиллагаанд оруулж чадна. Үүний тулд үйлдлийн

элементүүдийг тодорхойлж, PLC програм дээр дүрслэн буулгаж сурна.

Мехатроник систем дэх програмын үйл явцыг хянаж, алдаануудыг илрүүлж, засаж

чадна.

Хөдөлмөрийн аюулгүй байдлыг дээд хэмжээнд хангаж, хөдөлмөрийн болон эрүүл ахуйн

шаардлагуудыг анхаарч ажиллана.


Тодорхойлох шаардлагатай (ЧН 1 – 6 Мехатроникийн техникчийн )

185

Чадамжийн нэгжийн агуулга төлөвлөлт: Мехатроник дахь компьютерын инженерчлэл

№

Чадамжийн

элемент


үзүүлэлт

Анги дүүргэлт: 20 - 25.



Сургууль

дээр


дээр

Чадамжийн

элементэд

ногдох цаг

1 PLC техник

хангамжийн

системийг

ажиллагаанд

бэлтгэх

1.1 PLC системийг

төлөвлөж, бүрдүүлж

чадна.

8 8 16

1.2 PLC системийг

угсарч, ажиллагаанд

оруулж чадна.

1.3 PLC системийн

ажиллагааг туршиж

чадна.

2 PLC

програмчлал

2.1 PLC програмын

бүтэц (төрөл бүрийн

модуль ба функц)

тэдгээрийн програм ба

харилцан үйлчлэлийг

мэднэ.

40 20 20 80

2.2 PLC програмыг

Булийн алгебр,

функцийн төлөвлөгөө

болон удирдлагын

дарааллын GRAFСЕT

хэлээр төлөвлөнө.

2.3 Үзүүлж харуулах

болон текстийн

програмчлалын хэлийг

ашиглана.

2.4 Програмчилж,

ачаалж логик

186

функцуудыг туршина.


ачаалж хугацааны

тавил ба тоологчдыг

туршина.


ачаалж үйлдлийн

дараалалт удирдлагыг

туршина.


ачаалж өгөгдөл

дамжуулалтыг

туршина.

2.8 PLC

боловсруулахдаа

аналог оролт ба

гаралтыг ашиглана.

2.9 Мэдээллийг

сануулах ажиллагааг

гүйцэтгэнэ.

3 Ажиллагаа ба

харагдах

үзэгдэх хэлбэрт

оруулах

3.1 PLC/HMI (Хүн, тоног


харилцах хэсгийн логик

удирдлага)

холболтуудыг угсарч

чадна..

30 20 10 60

3.2 HMI дэх PLC

өөрчлөлтүүдийг


3.3 HMI системийн

төлөвлөлт дээр

төхөөрөмжийг

ажиллуулахад буюу

үйлдлийн төлөвийг

харуулахад


нөхцөлийн болон

сэтгэл зүйн

187

нөхцлүүдийг тусгана.

3.4 Үзүүлж харуулах

загвар буюу дүрсүүдийг

үүсгэнэ.

3.5 Процессын утгыг

оруулж, зурагт

тэмдэглэнэ.

3.6 Ажиллуулах

товчлууруудыг үүсгэнэ.

3.7 Мэдээлэлийн

цонхууд үүсгэнэ.

4 Өгөгдлийн

дамжуулалт,

харилцан

ажиллагаа

4.1 PLC, I/O холбоос,

ASi болон ухаалаг

мэдрэгчүүдийн

хоорондын өгөгдлийн

дамжуулалт харилцаа

холбоо төлөвлөж,

угсарч, туршиж,


20 12 8 40

4.2 Profibus, Profinet,

CAN bus

(УХС/Удирдлагын

хүрээний сүлжээ) болон

PLC-нууд,

компьютеруудын

хоорондын өгөгдлийн

дамжуулалт харилцан

ажиллагааг төлөвлөж,



5 PLC бүхий PID

удирдлага

5.1 Гэдрэг холбооны

үндсүүдийг мэднэ.

10 5 5 20

5.2 Гэдрэг холбоотой

удирдлагыг төлөвлөж,

тооцоолох бөгөөд

тэдгээрийг PLC

‘рограмчлалаар


188

5.3 PID удирдлагын

‘рограмуудыг туршиж,

ажиллагаанд оруулах

бөгөөд шаардлагатай

тохиолдолд залруулга


6 Аюулгүй


журам

6.1. Цахилгааны систем

ба тоноглолын


4 2 2 8 (сэдэв

бусад

ЧЭ-ийн

хэсэг нь

байна) 6.2. Цахилгааны

систем дээр

ажиллахдаа аюулгүйн

ажиллагааны болон

хөдөлмөр эрүүл ахуйн





6.4. Аюулгүй

ажиллагааны журмыг

мөрдөж, цахилгааны








Онол дадлагын

харьцаа:

112

(50%

)

67

(29,9%)

45 (20,1%) 224

189





Мехатроник мэргэжлийн хөдөлмөрийн

аюулгүй байдлын журмын дагуу

цахилгааны систем болон бусад

системүүд дээр ажиллах зөвшөөрлийн

хамт дагаж мөрдөнө.




мөрдөн, батлагдсан техникийн

зөвшөөрлийн түвшинд нийцүүлэн угсралт

хийнэ.

PLC удирдлагатай төхөөрөмжийг аюулгүй

ажиллагаанд оруулах журмуудыг

биелүүлнэ.



PLC техник хангамжийг ажиллагаанд

оруулах

PLC Програм хангамжийг өөр

програмчлалын хэлээр програмчлах

Автоматжуулалтын даалгаврыг

дасгалаас эхлээд эцсийн ашиглалтад

оруулах хүртэл нь хэрэгжүүлэх

Тоног төхөөрөмжийн төлөвүүд ба

удирдах самбарыг дүрслэн харуулж

чадна.

Мехатроник системүүдийн хооронд

харилцаа холбоо тогтоох боломжтой

болгох





Зөвлөх





190

…………………



нэр:


Чадамжийн


PLC техник хангамжийн системийг ажиллагаанд бэлтгэх


үзүүлэлт:

1.1 Суралцагчид PLC системийг төлөвлөж, тохируулга хийж

чадна.

1.2 PLC системийг угсарч, ажиллагаанд оруулж чадна.

1.3 PLC системийн ажиллагааг туршиж чадна.



16 цаг



хандлага:

Мэдлэг: PLC-ийн модульчлагдсан бүтэц, модулиудын хослол,

үйлдлийн оролт, гаралтуудын хэсэг

Ур чадвар: Модулиудын холболт; хаягжуулалтын хүрээ,

тохируулга; PLC системийг ашиглалтад оруулах

Хандлага: Тууштай чанар, нягт нямбай байдал

Сургалт явагдах газар: Анги танхим ба лаборатори

Сургалтын


жагсаалт:











Санал зөвлөмж Чадамжийн элементийг онолын мэдлэг ба дадлагын ажлын

хоорондох холимог байдлаар заах бөгөөд цогц даалгаврын

191

үзэл баримтлалыг дагах ёстой.

192

Чадамжийн элемент: PLC техник хангамжийн системийг ажиллагаанд бэлтгэх


эр

Ам

аар

Аж

игл

ал

т

Төсө

л

Суд

ал

гаа

Мэтг

эл

цээн

Ил

тгэл

Хэл

эл

цүүл

эг

Сур

гал

тын

ма

териа

лы

н б

үрд

эл

PLC системийг төлөвлөж,

тохируулж чадна.

x x

PLC системийг угсарч, ажиллагаанд


x

PLC системийг ажиллагааг туршиж

чадна.

x x

193



нэр:


Чадамжийн


PLC Програмчлал


үзүүлэлт:

2.1 PLC програмын бүтэц (төрөл бүрийн модуль ба функц).

тэдгээрийн хэрэглээний програм ба харилцан үйлчлэлийг

мэднэ.

2.2 PLC програмыг Булийн алгебр, функцийн төлөвлөгөө

болон GRAFСЕT-аар төлөвлөнө.

2.3 Үзүүлж харуулах болон текстийн програмчлалын хэлийг

ашиглана.

2.4 Логик функцүүдийг програмчилж, ачаалж, туршина.

2.5 Хугацааны тавил ба тоолууруудыг програмчилж, ачаалж,

туршина.

2.6 Удирдлагын дарааллыг програмчилж, ачаалж, туршина.

2.6 Мэдээлэл дамжуулалтыг програмчлах, ажиллуулах ба

турших.

2.8 PLC боловсруулалтад аналог оролт ба гаралтыг ашиглана.

2.9 Мэдээллийг сануулах ажиллагааг гүйцэтгэнэ.



80 цаг



хандлага:

Мэдлэг: Төлөвлөлтийн хэрэгслүүд, програм хангамжийн

модулийн бүтэц, логик функцүүд, удирдлагын дараалал,

хугацааны тавилууд, тоолуурууд, аналог дохиотой ажиллах

Ур чадвар: Автоматжуулалтын даалгаврын төлөвлөлтүүд;

програмчлал; програмуудыг PLC-дачаалах; програмуудыг

турших; автоматжуулалтын хэлхээг ашиглалтад оруулах;

танилцуулах,

Хандлага: Нягт нямбай байдал, үйл явцыг төсөөлөх,

харилцагчид анхаарал хандуулах, аюулгүй байдлын болон

эрүүл мэндийг хамгаалах, цагийн менежмент, өгөгдсөн үүрэг



журмыг дагаж мөрдөх ба өөрийгөө болон бусдыг аливаа аюул,

эрсдлээс хамгаалан сэргийлэх дадал зуршил, ажлын гүйцэтгэл

194

сайжруулахад хариуцлагатай байж, бусдын өдөр тутмын

ажлын гүйцэтгэлд хяналт тавьж байх.


Сургалтын


жагсаалт:











Санал зөвлөмж Чадамжийн элементийг онолын хичээл, дадлагын ажлын

хоорондох холимог байдлаар заах бөгөөд цогц даалгаварын


195

Чадамжийн элемент: PLC програмчлал


эр

Ам

аар

Аж

игл

ал

т

Төсө

л

Суд

ал

гаа

Мэтг

эл

цээн

Ил

тгэл

Хэл

эл

цүүл

эг

Сур

гал

тын

ма

териа

лы

н б

үрд

эл

PLC програмын бүтэц (төрөл

бүрийн модуль ба функц).

тэдгээрийн хэрэглээний програм ба

харилцан үйлчлэлийг мэднэ.

x x x

PLC програмыг Булийн алгебр,

функцийн төлөвлөгөө болон

GRAFCET-аар төлөвлөнө.

x x x

Үзүүлж харуулах болон текстийн

програмчлалын хэлийг ашиглана.

x x

Логик функцүүдийг програмчилж,

ачаалж, туршина.

x x x

Хугацааны тавил ба тоолууруудыг

програмчилж, ачаалж, туршина.

x x x

Дарааллын удирдлагуудыг


x x x

Өгөгдөл дамжуулалтыг


x x x

PLC боловсруулахдаа аналог

оролт ба гаралтыг ашиглана.

x x

Мэдээллийг сануулах ажиллагааг


x x

196



нэр:


Чадамжийн


Ажиллуулах ба харагдах үзэгдэх хэлбэрт оруулах


үзүүлэлт:

3.1 PLC/HMI холболтыг угсарч чадна.

3.2 HMI дэх PLC өөрчлөлтүүдийг тодорхойлж чадна.

3.3 HMI системийн төлөвлөлт дээр төхөөрөмжийг

ажиллуулахад буюу үйлдлийн төлөвүүдийг харуулахад

хөдөлмөрийн нөхцөлийн болон сэтгэл зүйн нөхцлүүдийг

тусгана.

3.4 Дүрсийн загвар буюу дүрсүүдийг үүсгэнэ.

3.6 Процессын утгыг оруулж, зурж тэмдэглэнэ.

3.6 Үйлдлийн товчлууруудыг үүсгэнэ.

3.7 Мэдээллийн цонх үүсгэнэ.



60 цаг



хандлага:

Мэдлэг: HMI хэрэгслүүд, HMI-ийг PLC програмуудад нэгтгэх,

хаягийн хүрээ, HMI-ийн функцүүд, автоматчилагдсан

системүүдийг HMI-ээр удирдах, харагдах үзэгдэх хэлбэрт

оруулахад зориулсан процессын утгуудыг сонгох, эдийн

засгийн үндсүүд

Ур чадвар: Хүн-машин-харилцан үйлчлэлийн төлөвлөлт;

боломжит шийдлүүдийг сонгож, үнэлэх; HMI системийг

автоматжуулалтын системтэй холбох; HMI-ийг PLC

програмуудад нэгтгэх; турших ба ажиллагаанд оруулах; ажлын

үр дүнг танилцуулах

Хандлага: Хөдөлмөрийн нөхцөлийн болон сэтгэл зүйн

сэтгэлгээ, харилцагч болон хэрэглэгчийн хэрэгцээнд чиглэсэн

хандлага, хөдөлмөрийн аюулгүй байдал ба эрүүл мэндийг

хамгаалах, процессын сэтгэлгээ, цагийн менежмент


Сургалтын



197

жагсаалт:










Санал зөвлөмж Чадамжийн элементийг онолын хичээл ба дадлагын ажлын



198

Чадамжийн элемент: Ажиллагаа ба харагдах үзэгдэх хэлбэрт оруулах


эр

Ам

аар

Аж

игл

ал

т

Төсө

л

Суд

ал

гаа

Мэтг

эл

цээн

Ил

тгэл

Хэл

эл

цүүл

эг

Сур

гал

тын

ма

териа

лы

н б

үрд

эл

Суралцагчид PLC/HMI холболтыг


x x x x

HMI дэх PLC өөрчлөлтийг


x x x

HMI системийн төлөвлөлт дээр

тоног төхөөрөмж ажиллуулахад

буюу үйлдлийн төлөвүүдийг

харуулахад хөдөлмөрийн

нөхцөлийн болон сэтгэл зүйн

шаардлагуудыг анхаарна.

x x x x x x

Дүрсийн загвар буюу дүрсүүдийг

үүсгэнэ.

x x x

Процессын утгыг оруулж, зурж


x x x

Үйлдлийн товчлууруудыг үүсгэнэ. x x x

Мэдээний цонхуудыг үүсгэнэ. x x x

199



нэр:


Чадамжийн


Өгөгдөл дамжуулалтын харилцан ажиллагаа



4.1 PLC болон I/O холбоос болон ASi бүхий ухаалаг

мэдрэгчүүдийн хоорондын өгөгдөл дамжуулалтын харилцан

ажиллагааг төлөвлөж, угсарч, туршиж, ажиллагаанд оруулна.

4.2 PLC-нууд буюу Profibus, Profinet, CAN (УХС/Удирдлагын

хүрээний сүлжээ) холболт бүхий компьютерууд хоорондын

өгөгдөл дамжуулалт ын харилцан ажиллагааг төлөвлөж,

угсарч, туршиж, ажиллагаанд оруулна.



40 цаг



хандлага:

Мэдлэг: Мэдээллийн ээрэгцээ ба цуваа харилцан ажиллагаа,

цуврал мэдээллийн харилцан ажиллагааны төрөл,

автоматжуулалтын пирамид, талбар ба PLC түвшин, I/O

холбоос, ASi, Profibus, Profinet, CAN bus (УХС/Удирдлагын

хүрээний сүлжээ), цуврал мэдээллийн харилцан ажиллагаанд

зориулсан мэдээллийн шинжилгээ, хаягийн хүрээ/хязгаар,

шаардлага зэрэг мэдээллийн төлөвлөлтийн хэрэгсэл,

сүлжээний топологи (доторхи хэрэгслүүдийн байрлал), төвийн

ба төвийн бус оюун ухааны ухагдахуунууд

Ур чадвар: Мэдээллийн харилцаа холбооны төлөвлөлт;

мэдээллийн харилцаа холбооны боломжит шийдлүүдийг

сонгож, үнэлэх; цуврал мэдээллийн харилцаа холбооны

угсралт; хаягийн хүрээг тодорхойлох; ухаалаг хэрэгслүүдийг

одоо байгаа PLC програмд нэгтгэх; турших ба ажиллагаанд

оруулах; ажлын үр дүнг танилцуулах

Хандлага: Харилцагч болон хэрэглэгчийн хэрэгцээнд чиглэсэн


хамгаалах, процессын сэтгэлгээ, нягт нямбай байдал, тууштай

чанар, хийсвэр сэтгэлгээ, цагийн менежмент, ашигт ажиллагаа


Сургалтын


жагсаалт:


200







Хавсралтаас харна уу..






Чадамжийн элемент: Өгөгдөл дамжуулалтын харилцан ажиллагаа


эр

Ам

аар

Аж

игл

ал

т

Төсө

л

Суд

ал

гаа

Мэтг

эл

цээн

Ил

тгэл

Хэл

эл

цүүл

эг

Сур

гал

тын

ма

териа

лы

н б

үрд

эл

PLC болон I/O холбоос болон ASi

бүхий ухаалаг мэдрэгчүүдийн

хоорондын өгөгдөл дамжуулалтын

харилцан а төлөвлөж, угсарч,

туршиж, ажиллагаанд оруулна.

x x x x

PLC-нууд эсвэл компьютеруудын

Profibus, Profinet, CAN

(УХС/Удирдлагын хүрээний сүлжээ)

хоорондын цуврал мэдээллийн

харилцаа холбоог төлөвлөж, угсарч,

туршиж, ажиллагаанд оруулна.

x x x x

201



нэр:


Чадамжийн


PLC бүхий PID удирдлага



5.1 Эргэх холбоот удирдлагын үндсүүдийг мэднэ.

5.2 Эргэх холбоотой удирдлагыг төлөвлөж, тооцоолох бөгөөд

тэдгээрийг PLC програмчлалаар хэрэгжүүлж чадна.

5.3 Удирдлагын PID програмуудыг туршиж, ажиллагаанд

оруулах бөгөөд шаардлагатай тохиолдолд залруулга хийж

чадна.



20 цаг



хандлага:

Мэдлэг: Задгай ба эргэх холбоотой удирдлагын системийн

хариу үйлдлийн зарчмууд , блок схем, тогтворжилтын

судалгаа, нарийвчлал ба хөдлөшгүй байдлын алдаа, задгай ба

эргэх холбоотой удирдлагад зориулсан дарааллын график

зураг төсөл, үйлдлийн өсгөгчүүд, аналог удирдлага (P, PI, PID

удирдлагууд), тоон удирдлагын үндсүүд, аналог/тоон

хувьсгуурууд, загварчлал ба зураг төсөлд зориулсан програм

хангамжийн хэрэгслүүд (жишээлбэл, MATLAB-математик ба

график дүрслэлийн программ), алдаа илрүүлэх, засвар

үйлчилгээ

Ур чадвар: Эргэх холбоот удирдлагын хэмжигдэхүүнүүдийн

тооцоо ба төлөвлөлт; удирдлагын зөв төхөөрөмж сонгох; битүү

гогцоот удирдлагын системүүдийг угсрах; битүү гогцоот

удирдлагын програмчлал; аналог утгын удирдлага; турших ба

ажиллагаанд оруулах; ажлын үр дүнг танилцуулах



хамгаалах, процессын сэтгэлгээ, эргэх холбоотой удирдлагууд,

нягт нямбай байдал, тууштай чанар, хийсвэр сэтгэлгээ,

хугацааны тавилын нийцэл, ашигт ажиллагаа


Сургалтын


жагсаалт:


202













Чадамжийн элемент: PLC бүхий PID удирдлага


эр

Ам

аар

Аж

игл

ал

т

Төсө

л

Суд

ал

гаа

Мэтг

эл

цээн

Ил

тгэл

Хэл

эл

цүүл

эг

Сур

гал

тын

ма

териа

лы

н б

үрд

эл

Гэдрэг холбоот удирдлагын


x x x x

Гэдрэг холбоотой удирдлагыг

төлөвлөж, тооцоолох бөгөөд

тэдгээрийг PLC Програмчлалаар


x x x x

PID удирдлагын програмуудыг

туршиж, ажиллагаанд оруулах,

шаардлагатай тохиолдолд

залруулга хийж чадна.

x x x

203



нэр:


Чадамжийн


Аюулгүйн ажиллагааны журам




6.2. Цахилгаан систем дээр ажиллахдаа аюулгүй ажиллагааны

болон хөдөлмөрийн аюулгүй байдал, эрүүл ахуйн журмыг

харгалзан үзнэ.


6.4. Техникийн аюулгүй ажиллагааны журмыг мөрдөж,

цахилгааны хамгаалалтын арга хэмжээг авна.





8



хандлага:

Мэдлэг: Хамгаалалтын тоноглолууд, системийн найдвартай

байдлыг шалгах аргууд, хэт хүчдэл ба хөндлөнгийн

нөлөөллийн хүчдэлийн шалтгаан, хариу арга хэмжээ,

лаборатори болон үйлдвэрлэлийн цех дэх аюулгүй

ажиллагааны журам, механик, цахилгаан, хийн ба шингэний

системүүдийн аюулгүйн байдлын стандартууд, салбар дундын

стандартууд, хаалтын (экран) аргууд, хамгаалалтын арга

хэмжээний стандартууд

Ур чадвар: Цахилгааны болон автоматчилагдсан системд

ажиллахад гарах эрсдлүүд, хөдөлмөрийн аюулгүйн байдлын

стандартуудыг мөрдөх, хөдөлмөрийн аюулгүй ажиллагаа ба

эрүүл мэндийг хамгаалах дадал зуршлыг харуулах

Хандлага: Багаар ажиллах, харилцааны ур чадвар, харилцагч

ба хэрэглэгч төвт ажиллагаа, хөдөлмөрийн аюулгүй байдал ба

эрүүл мэндийг хамгаалах, нягт нямбай байдал, эдийн засгийн

сэтгэлгээ


Сургалтын



204

жагсаалт:










Санал зөвлөмж Энэхүү сэдвийг голчлон чадамжийн бусад элементийн бүрдэл

хэсэг байдлаар заана.

205

Чадамжийн элемент: Техникийн аюулгүй байдлын журам


эр

Ам

аар

Аж

игл

ал

т

Төсө

л

Суд

ал

гаа

Мэтг

эл

цээн

Ил

тгэл

Хэл

эл

цүүл

эг

Сур

гал

тын

ма

териа

лы

н б

үрд

эл



x x x


аюулгүй байдлын болон эрүүл

мэндийг хамгаалах журмыг


x x x



x x x




x x x




x x x

206





Жишээлбэл:









Багшид:















207

IV. Үнэлгээ


Чадамжийн нэгжийг үзэж дууссаны дараа сургагч нь бүх суралцагсчдыг тухай тухайн




Үнэлгээний шалгуур үзүүлэлтүүдийг МБС-ын ажил мэргэжлийн лавлах дээр суурилсан гүйцэтгэлийн шалгуур үзүүлэлтүүдийн дагуу тодорхойлно. Үнэлгээний төрлүүд:



Явцын болон эцсийн үнэлгээ Чадамжийн нэгж ба дүгнэлтүүдэд гүйцэтгэлийн шалгуур үзүүлэлтээр баримтжуулан




Үнэлгээний аргад тохирох боловсруулалтын хэрэгслүүдийн дагуу гүйцэтгэнэ. Одоо хийгдэж байгаа үнэлгээг хичээлийн явцад, суралцагчийн мэдлэг, ур чадвар,







208

IV. ҮНЭЛГЭЭ


Мэргэжил: Мехатроникийн техникч Чадамжийн нэгжийн код: Тодорхойлох шаардлагатай



Чадамжийн нэгжийн нэр: Мехатроник дахь

компьютерын инженерчлэл


нэр


үзүүлэлт


хэрэгсэл (тохирохыг нь

сонгох)

ЧЭ 1: PLC техник

хангамжийн системийг

ажиллагаанд бэлтгэх

ГШҮ 1.1: PLC

системийг төлөвлөж,

хэлбэржүүлж чадна.

ГШҮ 1.2: PLC

системийг угсарч,

ажиллагаанд оруулж

чадна.

ГШҮ 1.3: PLC

системийг ажиллагааг

туршиж чадна.

ЧЭ 2: PLC

ГШҮ 2.1: PLC

програмын бүтэц

(төрөл бүрийн модуль

ба функц) тэдгээрийн

209

Програмчлал хэрэглээний програм

ба харилцан

үйлчлэлийг мэднэ.

ГШҮ 2.2: PLC

програмыг Булийн

алгебр, функцийн

төлөвлөгөө болон

GRAСЕT-аар

төлөвлөнө.

ГШҮ 2.3: Үзүүлж

харуулах болон

текстийн

програмчлалын хэлийг

ашиглана.

ГШҮ 2.4: Логик

функцүүдийг

програмчилж, ачаалж,

туршина.

ГШҮ 2.5: Хугацааны

тавил ба тоолууруудыг


туршина.

ГШҮ 2.6: Удирдлагын

дарааллыг


туршина.

ГШҮ 2.7: Мэдээлэл

210

дамжуулалтыг


туршина.

ГШҮ 2.8: PLC

боловсруулахдаа

аналог оролт ба

гаралтын дохиог

ашиглана.

ГШҮ 2.9: Мэдээллийг

хадгалах ажиллагааг


ЧЭ 3: Ажиллуулах ба

харагдах үзэгдэх

хэлбэрт оруулах

ГШҮ 3.1: PLC/HMI

холболтыг угсарч

чадна.

ГШҮ 3.2: HMI дэх PLC

өөрчлөлтүүдийг


ГШҮ 3.3: HMI

системийн төлөвлөлт

дээр тоног төхөөрөмж

ажиллуулахад буюу

үйлдлийн төлөвүүдийг

харуулахад


нөхцөлийн болон

сэтгэл зүйн

нөхцлүүдийг анхаарна.

211

ГШҮ 3.4: Дүрсийн

загвар буюу

дүрсүүдийг үүсгэнэ.

ГШҮ 3.5: Процессын

утгыг оруулж, зурж


ГШҮ 3.6: Үйлдлийн

товчлууруудыг

үүсгэнэ.

Мэдээний цонхууд

үүсгэнэ.

ЧЭ 4: Өгөгдөл

дамжуулалтын


ГШҮ 4.1: PLC болон

I/O холбоос болон ASi

бүхий ухаалаг

мэдрэгчүүд хоорондын

өгөгдлийн

дамжуулалт, харилцан

ажиллагааг төлөвлөж,



ГШҮ 4.2: PLC-нууд

буюу Profibus, Profinet,

CAN бус бүхий

компьютерууд

хоорондын өгөгдөл

дамжуулалтын

харилцан ажиллагааг

төлөвлөж, угсарч,

212

туршиж, ажиллагаанд

оруулна.

ЧЭ 5: PLC бүхий PID

удирдлага

ГШҮ 5.1: Гэдрэг

холбоотой удирдлагын


ГШҮ 5.2: Гэдрэг

холбоотой удирдлагыг

төлөвлөж, тооцоолох

бөгөөд тэдгээрийг PLC

програмчлалаар


ГШҮ 5.3: PID


програмуудыг туршиж,

ажиллагаанд оруулах,


тохиолдолд залруулга


ЧЭ 6: Аюулгүй

ажиллагааны журам


систем ба тоноглолын




ажиллахдаа аюулгүй

ажиллагааны болон

эрүүл мэндийг



213




үзнэ.



журмыг мөрдөж,




ГШҮ 6.5: Кабель,

дамжуулагч утас,

тоног хэрэгсэл ба




214



Мэдрэгчийн систем ба тохируулгын элементын технологиуд




Дохио өгөх янз бүрийн хэрэгслүүдтэй танилцана. Залгуур, релей, конктактор, хоёртын

мэдрэгчүүд, аналог мэдрэгчүүд ба ухаалаг мэдрэгчүүд, тэдгээрийн ажиллагаа болон

хэрэглээний хүрээг мэднэ. Залгуур ба мэдрэгчүүдийг угсарч, ажиллагаанд оруулж,

туршиж тохируулна. Өөрийн мэдлэг оюунаар мэдрэгчүүдийг програмчилж чадна

(ухаалаг мэдрэгчүүд).

Тохируулгын элементын олон төрлийн технологийг мэднэ. Мехатроникийн бүрэлдэхүүн

дэх угсралтуудыг төлөвлөж, тооцоолж, зөв тохируулгын элементыг сонгож чадна.

Цахилгаан хөдөлгөгч хүч ба хөтлүүрүүдтэй танилцана, релей, контактор, хавхлага

ашиглан шингэний ба хийн цилиндрүүд болон моторуудыг удирдаж чадна.

Цахилгаан, хийн ба шингэний тохируулгын элементыг төлөвлөж, хэмжиж, угсарч чадна.

Тэдгээрийн тухайн нөхцөл байдалд үнэлгээ өгч, гэмтэлтэй тохиолдолд тэдгээрийг сольж

чадна. Цахилгаан, хийн ба шингэний тохируулгын элементыг ажиллагаанд оруулж,

туршиж тохируулна.

Хөдөлмөрийн аюулгүй байдлыг дээд зэргээр хангаж, ажлын ба эрүүл ахуйн шаардлагыг

дагаж мөрдөнө.



215

Чадамжийн нэгжийн агуулга төлөвлөлт: Мэдрэгчийн систем ба тохируулгын

элементийн технологиуд

№

Чадамжийн

элемент






Сургууль

дээр


дээр

Чадамжийн

элементэд

ногдох цаг

1 Залгуурууд,

релейнүүд,

контакторууд


хэлхээний таних

тэмдгүүд болон

залгах, салгах


ажиллагаа болон

хэрэглээг мэднэ.

8 5 3 16

1.2 Тэдгээрийн

шинж чанарыг,

ялангуяа залгах,

салгах гүйдлийн

дээд ба дундаж

хэмжээ, залгах,

салгах хүчдэл,


давтамж, залгах,

салгах мөчлөгийг

мэднэ.

1.3 Залгах, салгах


тоноглолыг

ажиллуулах ба

залгаатай,

салгаатай эсвэл

сэлгэн залгагч

контактуудын


ашиглаж чадна.

1.4 Залгаж, салгах

тоноглолуудыг

216




2 Хоёртын

мэдрэгчүүд

2.1 Төрөл бүрийн

гэрлийн,

багтаамжийн,

индукцийн буюу

соронзон


схем тэмдэглэгээ

болон ажиллагаа,


20 10 10 40


шинж чанар,

ялангуяа, залгаж,

салгах хүрээ,

ажиллах хүчдэл,

залгаж, салгах

гүйдлийн хэмжээ,

0/1 дохионууд,

гистерезисийн

муруй, мэдрэг

материал зэргийг

мэднэ.

2.3 Зай хэмжээг

тооцоолж, хоёртын

мэдрэгчүүдийг

сонгож чадна.

2.4 Мэдрэгчүүдийг

угсарч, холбож

чадна. Тэдгээрийг

туршиж,



3 Аналог



даралт, зай,

температур болон

байрлал зэрэг

олон төрлийн


схем тэмдэглэгээ,

ажиллагаа,


20 10 10 40

217


шинж чанар,

ялангуяа, хүчдэл,

гаралтын гүйдэл,

тоон утгууд,

илэрсэн

материалыг мэднэ.

3.3 Зай хэмжээг

тооцоолж, аналог



3.4 Аналог


угсарч, холбож,

шалгаж чадна.

Тэдгээрийг

туршиж,



4 Пневматик

тохируулга ба

цахилгаан

хийн

удирдлага

4.1 Пневматик ба

цахилгаан

пневматик үндсэн




20 15 5 40


цахилгаан

пневматик

тоноглол болон

үндсэн удирдлагын


алдааг илрүүлж

засаж чадна.


цахилгаан

пневматик

тоноглолуудын

хийц загвар, шинж

чанар ба


тодорхойлж


218


цахилгаан

пневматик

тоноглолын таних

тэмдгүүдийг




цахилгаан

пневматик

тоноглолын

техникийн

үзүүлэлт ба

мэдээллийг


5 Гидравлик


элемент ба

цахилгаан

гидравликийн

удирдлага

5.1 Гидравлик ба

цахилгаан

гидравлик үндсэн

хэлхээнүүдийн

зураг схем хийж,

угсарч, туршина.

10 5 5 20

5.2 Гидравлик ба

цахилгаан

гидравлик үндсэн


системийн

техникийн

үйлчилгээг хийж,

алдааг илрүүлж

арилгаж чадна.

5.3 Гидравлик ба цахилгаан гидравликын тоноглолуудын хийц загвар, шинж чанар ба ажиллагааг тодорхойлж тайлбарлана.

5.4 Гидравлик ба цахилгаан гидравликийн тоноглол, системүүдэд

219

хамаарах техникийн үзүүлэлт ба мэдээллийг тайлбарлана.

5.5 Гидравлик ба цахилгаан гидравлик тоноглолын таних тэмдгүүдийг танина.

5.6 Даралт, урсгал, хүчний тооцоо хийнэ.

6 Пневматик ба

гидравлик



нэгжүүд

6.1 Шахсан агаар үүсгэх үндсүүдийг мэднэ.

10 10 20

6.2 Шахсан агаар

бэлтгэх үндсүүдийг

мэднэ.

6.3 Шингэний

даралт үүсгэх


7 Мотор ба


хөтлүүрүүд

7.1 Өгөгдсөн

хэрэглээнд

зориулан хамгийн

тохиромжтой

бүрэлдэхүүн

хэсгүүдийг сонгон

авч, тохируулгын

элементийг

аюулгүйгээр


оруулах ба энгийн

алдаануудыг


20 10 10 40

7.2 Синхрон болон

хурдны шатлалт

хөтлүүрийн

ажиллах зарчмыг


7.3 Серво болон

хурдны шатлалт

220




7.4 Олон төрлийн

кодлогчийн

төрлүүдийг

хооронд нь ялгаж,

тэдгээрийн функц

болон өвөрмөц

хэрэглээг



цахилгаан хөтлүүр,

удирдлагууд,

тоормос, хурдны

хайрцгаас бүтсэн

системийн

нийцлийг шинжилж

чадах ба


тохируулж, холбож

чадна.


хөтлүүрүүдэд

зориулсан хурдны

хайрцгийн

төрлүүдийг


тэдгээрийн

ажиллагаа ба

тусгай хэрэглээг


7.7 Төрөл бүрийн

механик

хөтлүүрүүдийг

(тэнхлэгүүдийг)


тэдгээрийн

хийцийг


7.8 Тохируулгын

програм


221

холбогдох

параметрүүд ба

түүний хөтлүүрийн

системийн

байршилд үзүүлэх

нөлөөлөл ба

моментын



8 Техникийн

аюулгүй


журам


систем ба



4 2 2 8 (их төлөв

бусад ЧЭ-ийн

хэсэгт

интеграцлагдна)



ажиллахдаа


болон эрүүл

мэндийг хамгаалах

журмыг харгалзан

үзнэ.


хүчдэлийн



8.4. Техникийн






8.5 Кабель,



системийн


хамгаалалтад


Онол,

дадлагын

112

(50%)

67

(29,9%)

45 (20,1%) 224

222

харьцаа:


Хөдөлмөрийн аюулгүй ажиллагаа ба эрүүл




Мехатроник мэргэжлийн хөдөлмөрийн

аюулгүй байдлын журмын дагуу

цахилгааны систем болон бусад

системүүд дээр ажиллах зөвшөөрлийн

хамт дагаж мөрдөнө.



Зөвшөөрөгдсөн техникийн зөвшөөрлийн

түвшний дагуу угсралтын ажиллагааг

аюулгүй гүйцэтгэх журмыг дагаж мөрдөх.

Пневматик, гидравликийн болон

цахилгааны тохируулгын элементийг

аюулгүй ажиллуулах журмыг дагаж

мөрдөх.



Янз бүрийн техникийн мэдрэх-тохируулах

механизмын системүүдийг төлөвлөх,

угсрах ба ажиллагаанд оруулах





Хянагч





223



нэр:

Мэдрэгчийн систем ба тохируулгын элементийн технологиуд

Чадамжийн


Залгуур, релей ба контакторууд


үзүүлэлт:

1.1 Хэлхээний таних тэмдгүүд болон залгах, салгах

хэрэгслүүдийн хэрэглээг мэднэ.

1.2 Тэдгээрийн шинж чанар, ялангуяа залгах, салгах цахилгаан

гүйдлийн дээд ба дундаж хэмжээ, залгах, салгах хүчдэл,

залгах, салгах давтамж, залгах, салгах мөчлөгийг мэднэ.

1.3 Янз бүрийн цахилгаан хөтлүүрийг ажиллуулж, тэдгээрийн

хаалттай, нээлттэй, сэлгэн залгах контакт зэргийн

ажиллагааг ашиглаж чадна.

1.4 Цахилгаан хөтлүүрийг угсарч, шалгаж, ажиллагаанд




16



хандлага:

Мэдлэг: Хэлхээний таних тэмдэг, залгагч, салгагчийн шинж

чанар ба хэрэглээ, релей ба контакторууд, логик функцүүд,

заасан дээд ба залгах, салгах дундаж гүйдэл, сэлгэн залгах

хүчдэл, сэлгэн залгах давтамж, сэлгэн залгах мөчлөгүүд зэрэг

нийтлэг параметрүүд.

Ур чадвар: Залгуур, релей, контакторуудын хэмжээг

тооцоолох, сонгох; хэлхээний схем зурах; залгуур, релей,

контакторуудыг угсрах; турших ба ажиллагаанд оруулах;

ажлын үр дүнг танилцуулах

Хандлага: Хөдөлмөрийн аюулгүй байдал ба эрүүл мэндийг

хамгаалах, нягт нямбай байдал, тууштай чанар, логик

сэтгэлгээ, хөдөлмөрийн аюулгүй байдлын журмыг дагаж

мөрдөх ба өөрийгөө болон бусдыг аливаа аюул, эрсдлээс

хамгаалан сэргийлэх дадал заншил, цагийн менежмент,

хөдөлмөрийн нөхцөлд үнэлгээ хийх, ажлын гүйцэтгэл

сайжруулахад хариуцлагатай байж, бусдын өдөр тутмын

ажлын гүйцэтгэлд хяналт тавьж байх.


Сургалтын


жагсаалт:


224










Санал зөвлөмж Чадамжийн элементийг онолын болон дадлагын ажлын



225

Чадамжийн элемент: Сэлгэн залгагч, релей, контакторууд


эр

Ам

аар

Аж

игл

ал

т

Төсө

л

Суд

ал

гаа

Мэтг

эл

цээн

Ил

тгэл

Хэл

эл

цүүл

эг

Сур

гал

тын

ма

териа

лы

н б

үрд

эл

Хэлхээний таних тэмдгүүд болон

залгах, салгах хэрэгслүүдийн


x x x

Тэдгээрийн шинж чанар, ялангуяа

залгах, салгах цахилгаан гүйдлийн

дээд ба дундаж хэмжээ, сэлгэн

залгах хүчдэл, сэлгэн залгах

давтамж, сэлгэн залгах мөчлөгийг

мэднэ.

x x x

Залгах, салгах тоноглолыг

ажиллуулж, тэдгээрийн хаалттай,

нээлттэй, сэлгэн залгах ажиллагааг


x x x x x

Залгах, салгах тоноглолуудыг

угсарч, туршиж, ажиллагаанд


x x x

226



нэр:


Чадамжийн


Хоёртын мэдрэгчүүд


үзүүлэлт:

2.1 Хэлхээн дэх таних тэмдгүүд, гэрлийн, багтаамжийн,

индукцийн буюу соронзон мэдрэгч зэрэг янз бүрийн хоёртын

мэдрэгчийн таних тэмдгүүд, ажиллагаа болон хэрэглээг мэднэ.

2.2 Тэдгээрийн шинж чанар, ялангуяа, залгах, салгах мөчлөг,

ажлын хүчдэл, залгах, салгах цахилгааны гүйдэл, 0/1 дохионы

шинж чанар, гистерезисийн муруй, илэрсэн материал зэргийг

мэднэ.

2.3 Чадал хэмжээг тооцоолж, хоёртын мэдрэгчүүдийг сонгоно.

2.4 Мэдрэгчүүдийг угсарч, холбоно. Тэдгээрийг туршиж,




40



хандлага:

Мэдлэг: Гэрлийн, конденсаторын, индукцийн буюу соронзон

мэдрэгч зэрэг хоёртын мэдрэгчийн төрлүүд; хэлхээн дэх таних

тэмдгүүд, хоёртын мэдрэгчийн ажиллагаа ба хэрэглээ; залгах,

салгах мөчлөгөөр тодорхойлогдох шинж чанар, ажлын хүчдэл,

залгах салгах гүйдэл, 0/1 дохионы тодорхойлолт,

гистерезисийн муруй, илэрсэн материалууд; мехатроник дахь

хэмжилтийн дохионы үндсүүд; хэмжилтийн алдааны

шинжилгээ, мэдрэгчийн нэгдсэн системүүд, мэдээллийн

боловсруулалт (олж авах, дамжуулах, боловсруулах); хоёртын

мэдрэгчийн хэлхээнд ашиглах; алдаа шалгах, техникийн

үйлчилгээ, засвар

Ур чадвар: Хоёртын мэдрэгчийн үзүүлэлтийн хэмжээг

тооцоолох ба сонгох; хэлхээний схемийг зурах; хоёртын

залгах, салгах контактыг угсрах; турших ба ажиллагаанд

оруулах; ажлын үр дүнг танилцуулах

Хандлага: Хөдөлмөрийн аюулгүй ажиллагаа ба эрүүл мэндийн

журам биелүүлэх, нягт нямбай байдал, тууштай чанар, логик

ба хийсвэр сэтгэлгээ, ашигт ажиллагаа, цагийн менежмент,

хөдөлмөрийн нөхцөлийн үнэлгээ хийх, бусдын өдөр тутмын

ажлын гүйцэтгэлд хяналт тавьж, сайжруулах хариуцлага

хүлээх

227


Сургалтын


жагсаалт:











Санал зөвлөмж Чадамжийн элементийг онолын ба дадлага ажлын хоорондох

холимог байдлаар заах бөгөөд цогц даалгаврын үзэл

баримтлалыг дагах ёстой.

228

Чадамжийн элемент: Хоёртын мэдрэгчүүд


эр

Ам

аар

Аж

игл

ал

т

Төсө

л

Суд

ал

гаа

Мэтг

эл

цээн

Ил

тгэл

Хэл

эл

цүүл

эг

Сур

гал

тын

ма

териа

лы

н б

үрд

эл

Хэлхээний таних тэмдгүүд, гэрлийн,

багтаамжийн, индукцийн буюу

соронзон мэдрэгч зэрэг янз бүрийн

хоёртын мэдрэгчийн ажиллагаа ба

хэрэглээ зэргийг мэднэ.

x x x

Тэдгээрийн шинж чанар, ялангуяа,

залгах салгах мөчлөг, ажлын

хүчдэл, залгах салгах гүйдлийн

хэмжээ, 0/1 дохионы тодорхойлолт,

гистерезисийн муруй, илэрсэн

материал зэргийг мэднэ.

x x x

Хоёртын мэдрэгчүүдийн чадал,

хэмжээг тооцоолж, сонгож чадна.

x x x x x

Мэдрэгчүүдийг угсарч, холбоно.

Тэдгээрийг туршиж, ажиллагаанд

оруулна.

x x x

229



нэр:


Чадамжийн


Аналог мэдрэгчүүд


үзүүлэлт:

3.1 Даралт, зай, температур болон байрлал зэрэг төрөл

бүрийн аналог мэдрэгчүүдийн хэлхээний таних тэмдгүүд,

ажиллагаанууд, хэрэглээг мэднэ.

3.2 Тэдгээрийн шинж чанар, ялангуяа, хүчдэл, гүйдлийн

гаралт, тоон задрал, илэрсэн материалыг мэднэ.

3.3 Чадал хэмжээг тооцоолж, аналог мэдрэгчүүдийг сонгож

чадна.

3.4 Аналог мэдрэгчүүдийг угсарч, холбож, шалгаж чадна.

Тэдгээрийг туршиж, ашиглалтад оруулж чадна.



40



хандлага:

Мэдлэг: Даралт, зай, температур болон байрлал зэрэг төрөл

бүрийн аналог мэдрэгчүүдийн хэлхээний таних тэмдгүүд;

аналог мэдрэгчүүдийн ажиллагаа ба хэрэглээнүүд;

заасан хүчдэл, цахилгааны гүйдлийн гаралт, тоон задрал,

илэрсэн материалын тодорхойлолтууд; мехатроник дахь

хэмжилтийн дохионуудын үндсүүд; хэмжилтийн алдааны

шинжилгээ; аналог мэдрэгчийн нэгдсэн системүүд; мэдээлэл

боловсруулалт (олж авах, дамжуулах, боловсруулах); аналог

мэдрэгчүүдийн холболтын технологи: алдааны шалгалт,

урсгал засвар, засвар

Ур чадвар: Аналог мэдрэгчүүдийн хэмжээг тооцоолж, сонгох;

хэлхээний схемийг зурах; аналог мэдрэгчийг угсрах, турших ба

ажиллагаанд оруулах; ажлын үр дүнг танилцуулах

Хандлага: Хөдөлмөрийн аюулгүй ажиллагаа ба эрүүл мэндийг

хамгаалах, нягт нямбай байдал, тууштай чанар, логик, хийсвэр

болон математик сэтгэлгээ, цагийн менежмент, хөдөлмөрийн

нөхцөлийн үнэлгээ хийх, бусдын өдөр тутмын ажлын

гүйцэтгэлд хяналт тавьж, сайжруулах хариуцлага хүлээх,

ашигт ажиллагаа


230

Сургалтын


жагсаалт:











Санал зөвлөмж Чадамжийн элементийг онолын ба дадлага ажлын хоорондох



231

Чадамжийн элемент: Аналог мэдрэгчүүд


эр

Ам

аар

Аж

игл

ал

т

Төсө

л

Суд

ал

гаа

Мэтг

эл

цээн

Ил

тгэл

Хэл

эл

цүүл

эг

Сур

гал

тын

ма

териа

лы

н б

үрд

эл

Даралт, зай, температур, байрлал

зэрэг янз бүрийн аналог

мэдрэгчүүдийн хэлхээн дэх таних

тэмдгүүд, ажиллагааг мэднэ.

x x x

Тэдгээрийн шинж чанар, ялангуяа,

хүчдэл, гүйдлийн гаралт, тоон

задрал, илэрсэн материалыг мэднэ.

x x x

Чадал хэмжээг тооцоолж, аналог

мэдрэгчүүдийг сонгож чадна.

x x x x x

Аналог мэдрэгчүүдийг угсарч,

холбож, шалгаж чадна. Тэдгээрийг

туршиж, ашиглалтад оруулж чадна.

x x x

232



нэр:


Чадамжийн


Пневматик тохируулгын элемент ба цахилгаан-пневматик

удирдлага


үзүүлэлт:

4.1 Пневматик ба цахилгаан пневматик хэлхээнүүдийг

төлөвлөж, угсарч, туршиж чадна.

4.2 Пневматик ба цахилгаан пневматик бүрэлдэхүүн хэсгүүд

болон удирдлагын үндсэн системүүдийн техникийн үйлчилгээг

хийж, гэмтэл илрүүлж, арилгаж чадна.

4.3 Пневматик ба цахилгаан пневматик бүрэлдэхүүн

хэсгүүдийн загвар хийц, шинж чанар ба ажиллагааг

тодорхойлж тайлбарлана.

4.4 Пневматик ба цахилгаан пневматик бүрэлдэхүүн

хэсгүүдийн таних тэмдэг, тэмдэглэгээг тодорхойлж


4.5 Пневматик ба цахилгаан пневматик бүрэлдэхүүн хэсгүүдэд

хамаарах техникийн үзүүлэлт ба мэдээллийг тайлбарлана.



40



хандлага:

Мэдлэг: Хөтлүүр, янз бүрийн хөтлүүрийн зориулалттай

цилиндрүүд, хавхлагууд: янз бүрийн хавхлагын төрлүүд

(пневматик /цахилгаан удирдлагатай, загвар хийц, янз бүрийн

дундын байрлал г.м.), удирдлагууд, хавхлагын пневматик ба

цахилгаан удирдлагууд, байрлалын удирдлага, хязгаарын

унтраалга ба мэдрэгчүүд, хурдны удирдлага: удаашруулалттай

хавхлагуудыг ашиглах, логик удирдлага: БА/БУЮУ хавхлагууд,

даралтын удирдлага: тохируулгатай даралтын мэдрэгчүүдийг

ашиглах, хугацааны хамааралтай удирдлага, үйлдвэрлэлийн

цахилгаан удирдлагын үндсүүд, хэрэгслүүдийн таних тэмдгийн

танилцуулга, стандартууд, аюулгүй байдлын талыг оролцуулан

алдааг илрүүлж арилгах, хавхлагын өртөөнүүд

Ур чадвар: Чадал хэмжээг тооцоолж, пневматикийн

элементүүдийг сонгох; хэлхээний схемийг зурах; пневматикийн

бүрэлдэхүүн хэсгүүдийг угсрах; турших ба ажиллагаанд

оруулах; ажлын үр дүнг танилцуулах; пневматик ба цахилгаан

пневматикийн бүрэлдэхүүн хэсгүүдийн техникийн үзүүлэлтүүд

Хандлага: хөдөлмөрийн аюулгүйн байдал ба эрүүл мэндийг

233


сэтгэлгээ, эдийн засагч сэтгэлгээ, эрчим хүчний үр ашиг, ашигт

ажиллагаа, цагийн менежмент, хөдөлмөрийн нөхцөлийн

үнэлгээ хийх, бусдын өдөр тутмын ажлын гүйцэтгэлд хяналт

тавьж, сайжруулах хариуцлага хүлээх


Сургалтын


жагсаалт:














234

Чадамжийн элемент: Пневматик тохируулгын элемент ба цахилгаан-пневматик удирдлага


эр

Ам

аар

Аж

игл

ал

т

Төсө

л

Суд

ал

гаа

Мэтг

эл

цээн

Ил

тгэл

Хэл

эл

цүүл

эг

Сур

гал

тын

ма

териа

лы

н б

үрд

эл

Үндсэн пневматик ба цахилгаан

пневматик хэлхээнүүдийг төлөвлөж,

угсарч, туршиж чадна.

x x x

Пневматик ба цахилгаан пневматик

бүрэлдэхүүн хэсгүүд болон

удирдлагын үндсэн системүүдийн

техникийн үйлчилгээг хийж, гэмтэл

илрүүлж, арилгаж чадна.

x x x


бүрэлдэхүүн хэсгүүдийн загвар

хийц, шинж чанар ба ажиллагааг


x x x


бүрэлдэхүүн хэсгүүдийн таних

тэмдгүүдийг тодорхойлж


x x x


бүрэлдэхүүн хэсгүүдэд хамаарах

техникийн үзүүлэлт ба мэдээллийг


x x x

235



нэр:


Чадамжийн


Гидравлик тохируулгын элемент ба цахилгаан гидравлик

удирдлагууд


үзүүлэлт:

5.1 Гидравлик тохируулгын элемент ба цахилгаан гидравлик

үндсэн хэлхээнүүдийн зураг төслийг хийж, угсарч, туршина.


удирдлагын үндсэн системүүдийн техникийн үйлчилгээг хийж,

гэмтэл согогийг илрүүлж, арилгаж чадна.


бүрэлдэхүүн хэсгүүдийн хийц, зураг төсөл болон ажиллагааг



бүрэлдэхүүн хэсгүүд болон системүүдэд хамаарах техникийн

үзүүлэлт ба мэдээллийг тайлбарлана.

5.5 Гидравлик ба цахилгаан гидравлик бүрэлдэхүүн хэсгүүдийн

таних тэмдгүүдийг мэднэ.

5.6 Даралт, урсгал болон хүчний тооцоо хийнэ.



20



хандлага:

Мэдлэг: Тоног төхөөрөмжийн болон хэлхээ схемийн таних

тэмдгүүд, гидравлик хэлхээний үндсэн схемүүд, физикийн

зарчмууд, үндсэн бүрэлдэхүүн хэсгүүдийн бүтэц ба

ажиллагааны горим, эзлэхүүний урсгал ба даралтын хэмжилт,

хавхлагууд ба хөтлөгч элементийн, хөтлүүрийн технологи ба

онцлог өгөгдлүүд: янз бүрийн хөтлүүрийн зориулалттай

цилиндрүүд, хавхлагууд: төрөл бүрийн хавхлагын төрлүүд

(гидравлик /цахилгааны удирдлагын, загвар хийц, янз бүрийн

дундын байрлалын г.м.), удирдлагууд: хавхлагын гидравлик

болон цахилгаан удирдлага, байрлалын удирдлага: хязгаарын

унтраалгууд ба мэдрэгчүүд, хурдны удирдлага:

удаашруулалттай хавхлагуудыг ашиглана, даралтын

удирдлага: тохируулгатай даралтын мэдрэгчүүдийг ашиглана,

стандартууд, гэмтэл согогийг илрүүлж, арилгах, аюулгүй

байдлын талыг оролцуулан

Ур чадвар: Чадал хэмжээг тооцоолж, гидравлик элементүүдийг

сонгох; хэлхээний схемийг зурах; гидравлик бүрэлдэхүүн

236

хэсгүүдийг угсрах; турших ба ажиллагаанд оруулах; ажлын үр

дүнг танилцуулах; гидравлик ба цахилгаан- гидравлик

бүрэлдэхүүн хэсгүүдийн техникийн үзүүлэлтүүд болон

мэдээллүүдийг тайлбарлах



сэтгэлгээ, гидравлик системүүд дэх аюулууд, эдийн засагч

сэтгэлгээ, эрчим хүчний үр ашиг, ашигт ажиллагаа, цагийн

менежмент, хөдөлмөрийн нөхцөлийн үнэлгээ хийх, бусдын

өдөр тутмын ажлын гүйцэтгэлд хяналт тавьж, сайжруулах

хариуцлага хүлээх


Сургалтын


жагсаалт:








Хавсралтаас харна уу..



Санал зөвлөмж Чадамжийн элементийг онол ба дадлага ажлын хоорондох



237

Чадамжийн элемент: Гидравлик тохируулгын элемент ба цахилгаан гидравлик удирдлага


эр

Ам

аар

Аж

игл

ал

т

Төсө

л

Суд

ал

гаа

Мэтг

эл

цээн

Ил

тгэл

Хэл

эл

цүүл

эг

Сур

гал

тын

ма

териа

лы

н б

үрд

эл

Гидравлик тохируулгын элемент ба

цахилгаан гидравлик үндсэн

хэлхээнүүдийн зураг төслийг хийж,


x x x

Гидравлик ба цахилгаан гидравлик

үндсэн удирдлагын системүүдийн

техникийн үйлчилгээг хийж, гэмтэл

согогийг илрүүлж, засаж чадна..

x x x


бүрэлдэхүүн хэсгүүдийн хийц,

хийцийн онцлог, ажиллагааг


x x x


бүрэлдэхүүн хэсгүүд ба

системүүдэд хамаарах техникийн

үзүүлэлт ба мэдээллийг


x x x


бүрэлдэхүүн хэсгүүдийн таних

тэмдгүүдийг мэднэ.

x x x x x x

Даралт, урсгал болон хүчний

тооцоо хийнэ.

x x x

238



нэр:


Чадамжийн


Пневматик ба гидравлик системүүдийн хангамжийн нэгжүүд



6.1 Шахсан агаар үүсгэх үндсүүдийг мэднэ.

6.2 Шахсан агаар бэлтгэх үндсүүдийг мэднэ.

6.3 Шингэний даралт үүсгэх үндсүүдийг мэднэ.



20



хандлага:

Мэдлэг: Шахсан агаарын хангамжийн үндсүүд (үйлдвэрлэл,

бэлтгэл, түгээлт), компрессор, шугам хоолойн систем,

хангамжийн нэгж, шүүлтүүрүүд; шингэний даралтын

хангамжийн үндсүүд, гидравлик шахуургууд, хэлхээний

схемийн таних тэмдгүүд, физикийн зарчмууд, стандартууд,

алдаа илрүүлж арилгах, аюулгүйн байдлын талыг оролцуулан

Ур чадвар: Шахсан агаар ба шингэний даралтын хангамжийг

үнэлэх; чадал хэмжээг тооцоолох ба хангамжийг сонгох;

техникийн үзүүлэлтүүд ба мэдээллийг тайлбарлах;

компрессорын ба шахуургын системийн үйлчилгээ; гэмтэл

согог илрүүлж арилгах, засвар


хамгаалах, нягт нямбай байдал, тууштай чанар, хийн ба

шингэний системүүдийн аюулууд, эдийн засгийн сэтгэлгээ,

эрчим хүчний үр ашиг, ашигт ажиллагаа


Сургалтын


жагсаалт:









239



Санал зөвлөмж Чадамжийн элементийг онолын оролт ба дадлага ажлын



Чадамжийн элемент: Пневматик ба гидравлик системийн хангамжийн нэгжүүд


эр

Ам

аар

Аж

игл

ал

т

Төсө

л

Суд

ал

гаа

Мэтг

эл

цээн

Ил

тгэл

Хэл

эл

цүүл

эг

Сур

гал

тын

ма

териа

лы

н б

үрд

эл

Шахсан агаар үүсгэх үндсүүдийг

мэднэ.

x x x

Шахсан агаар бэлтгэх үндсүүдийг

мэднэ.

x x x

Шингэний даралт үүсгэх үндсүүдийг

мэднэ.

x x x

240



нэр:


Чадамжийн


Мотор ба цахилгаан хөтлүүрүүд



7.1 Тухайн хэрэглээнд зориулан хамгийн тохиромжтой

бүрэлдэхүүн хэсгүүдийг сонгон авч, хөтлүүрийг найдвартай

ажиллагаанд оруулах ба энгийн алдаануудыг арилгаж чадна.

7.2 Синхрон болон хурдны шатлалтай хөтлүүрийн ажиллах

зарчмыг тайлбарлана.

7.3 Серво болон шатлалт удирдлагын ажиллах зарчмыг


7.4 Кодлогчийн төрлүүдийг хооронд нь ялгаж, тэдгээрийн

ажиллагаа болон өвөрмөц хэрэглээг тодорхойлно.

7.5 Янз бүрийн цахилгаан хөтлүүрүүд, удирдлагууд,

таслагчууд, хурдны хайрцгуудаас бүтсэн системүүдийг

шинжилж чадах бөгөөд тэдгээрийн тохируулга болон

харилцан уялдааг тайлбарлана.

7.6 Цахилгаан хөтлүүрүүдэд зориулсан хурдны хайрцгийн

төрлүүдийг хооронд нь ялгаж, тэдгээрийн ажиллагаа ба тусгай

хэрэглээг тодорхойлно.

7.7. Төрөл бүрийн механик хөтлүүрүүдийг (тэнхлэгүүдийг)

хооронд нь ялгаж, тэдгээрийн хийцийг тайлбарлана.

7.8 Тохируулгын програм хангамжийн холбогдох параметрүүд

ба тэдгээрийн хөтлүүрийн системийн байршилд үзүүлэх

нөлөөлөл болон моментын удирдлагыг тайлбарлана.



40



хандлага:

Мэдлэг: Шугаман ба эргэлтийн механик хөтлүүрүүд (шүдтэй

ремень, эрчлүүр гол, бөмбөлгөн шураг, эргэлтийн моменттой

мотор), моторууд (тогтмолын моторууд, хувьсах моторууд –

синхрон ба асинхрон, серво, шатлалт), шууд хөтлүүрүүд

(шугаман ба эргэлтийн моменттой мотор), цахилгаан

хөтлүүрүүдийн тоормосууд, цахилгаан хөтлүүрүүдэд

зориулсан механик редуктор, кодлогчийг солих (өсөн нэмэгдэх,

туйлын, тайлах), цахилгаан хөтлүүрүүдэд зориулсан сонголтын

шалгуурууд, удирдлагууд, хэлхээний таних тэмдгүүд,

стандартууд, алдаа илрүүлж арилгах, аюулгүй байдлын талыг

241

оролцуулан

Ур чадвар: Цахилгаан хөтлүүрийг сонгох ба үнэлэх; зөв

хэрэглээнд зориулан зөв хөтлүүр ашиглах; хэлхээний схемийг

зурах; цахилгаан хөтлүүрийг угсрах ба холбох; турших ба

ажиллагаанд оруулах; ажлын үр дүнг танилцуулах; техникийн

тодорхойлолт ба мэдээллийг тайлбарлах

Хандлага: Хөдөлмөрийн аюулгүйн байдал ба эрүүл мэндийг

хамгаалах, нягт нямбай байдал, тууштай чанар, цахилгаан

хөтлүүрийн системтэй ажиллахад үүсэх аюулууд, эдийн

засгийн сэтгэлгээ, эрчим хүчний үр ашиг, ашигт ажиллагаа,

цагийн менежмент, хөдөлмөрийн нөхцөлийн үнэлгээ хийх,

бусдын өдөр тутмын ажлын гүйцэтгэлд хяналт тавьж,

сайжруулах хариуцлага хүлээх


Сургалтын


жагсаалт:











Санал зөвлөмж Чадамжийн элементийг онол ба дадлага ажлын хоорондох



242

Чадамжийн элемент: Мотор ба цахилгааны хөтлүүрүүд


эр

Ам

аар

Аж

игл

ал

т

Төсө

л

Суд

ал

гаа

Мэтг

эл

цээн

Ил

тгэл

Хэл

эл

цүүл

эг

Сур

гал

тын

ма

териа

лы

н б

үрд

эл

Тухайн хэрэглээнд зориулан

хамгийн тохиромжтой бүрэлдэхүүн

хэсгүүдийг сонгон авч, хөтлүүрийг

найдвартай ажиллагаанд оруулах

ба энгийн алдаануудыг арилгаж

чадна.

x x x X x x

Синхрон болон шатлалтай

хөтлүүрийн ажиллах зарчмыг

тайлбарлана..

x x x x

Серво болон удирдлагын

дарааллаар ажиллах зарчмыг


x x x x

Кодлогчийн төрлүүдийг хооронд нь

ялгаж, тэдгээрийн функц болон

өвөрмөц хэрэглээг тодорхойлно.

x x x X x x

Янз бүрийн цахилгаан хөтлүүр,

удирдлага, тоормос, хурдны

хайрцгуудаас бүрдсэн системийг

шинжилж чадах бөгөөд тэдгээрийн

тохируулга ба харилцан ажилагааг


x x x X x x

Цахилгаан хөтлүүрүүдэд зориулсан

хурдны хайрцагны төрлүүдийг

хооронд нь ялгаж, тэдгээрийн үүрэг

функц ба тусгай хэрэглээг


x x x X x x

Төрөл бүрийн механик

хөтлүүрүүдийг (тэнхлэгүүдийг)

хооронд нь ялгаж, тэдгээрийн

x x x x x x

243

хийцийг тайлбарлана.

Тохируулгын програм хангамжийн

холбогдох параметрүүд ба

тэдгээрийн хөтлүүрийн системийн

байршилд болон моментод үзүүлэх

нөлөөллийг тайлбарлана.

x x x

X

x x

244



нэр:


Чадамжийн


Техникийн аюулгүйн байдлын журам


үзүүлэлт:











8



хандлага:

Мэдлэг: Хамгаалалтын хэрэгслийг шалгах аргууд, системийн

найдвартай байдал, хэт хүчдэл ба нөлөөллийн хүчдэлийн

шалтгаанууд, хариу арга хэмжээ, лаборатори, үйлдвэрлэлийн

цех дэх аюулгүйн байдлын туршилтын журам ба техникийн

аюулгүйн байдлын журам, механик, цахилгааны, хийн болон

шингэний систем дэх аюулгүйн стандартууд, салбар дундын

стандартууд, хаалтын (экран) аргууд, хамгаалалтын арга

хэмжээний стандартууд

Ур чадвар: Цахилгааны болон автоматчилагдсан систем дээр

ажиллахад гарах эрсдэлүүдийг үнэлэх, ажлын байрны

аюулгүйн стандартуудыг дагаж мөрдөх; мэргэжлийн

хөдөлмөрийн аюулгүй байдал ба эрүүл мэндийг хамгаалах

хандлагын дадлыг харуулах


хэрэглэгчид чиглэсэн хандлага, хөдөлмөрийн аюулгүй байдал

ба эрүүл мэндийг хамгаалах, нягт нямбай байдал, эдийн

засгийн сэтгэлгээ


Сургалтын



245

жагсаалт:










Санал зөвлөмж Энэхүү сэдвийг их төлөв бусад чадамжийн элементийн

салшгүй бүрдэл хэсэг байдлаар заана.

246



эр

Ам

аар

Аж

игл

ал

т

Төсө

л

Суд

ал

гаа

Мэтг

эл

цээн

Ил

тгэл

Хэл

эл

цүүл

эг

Сур

гал

тын

ма

териа

лы

н б

үрд

эл



x x x





x x x



x x x




x x x




x x x

247





Жишээлбэл:









Багшид:















248

IV. Үнэлгээ















хандлагыг гүйцэтгэлийн шалгуур үзүүлэлт бүрээр тохирох аргаар үнэлнэ.






249

IV. ҮНЭЛГЭЭ





Чадамжийн нэгжийн нэр: Мэдрэгчийн систем ба

тохируулгын элементийн

технологиуд


нэр


үзүүлэлт


хэрэгсэл


ЧЭ 1: Сэлгэн залгах

хөтлүүр, релей ба

контакторууд

ГШҮ 1.1: Хэлхээний

таних тэмдгүүд болон




ГШҮ 1.2: Тэдгээрийн

шинж чанарууд,

ялангуяа залгах,

салгах цахилгаан

гүйдлийн дээд ба

дундаж хэмжээ,

залгах, салгах хүчдэл,


давтамж, залгах,

салгах мөчлөгийг

250

мэднэ.

ГШҮ 1.3: Сэлгэн залгах

хөтлүүрийг

ажиллуулж, таслах,

гүйцэтгэх, сэлгэн

залгах контактуудыг нь


ГШҮ 1.4: Залгах,

салгах хэрэгслүүдийг

удирдаж, түүний

залгаатай, салгаатай

контактуудын

ажиллагааг ашиглаж

чадна.

ЧЭ 2: Хоёртын


ГШҮ 2.1: Хэлхээний

таних тэмдгүүд,

гэрлийн, багтаамжийн,

индукцийн болон

соронзон мэдрэгч

зэрэг янз бүрийн

хоёртын мэдрэгчийн

ажиллагаа, хэрэглээ

зэргийг мэднэ.


тодорхойлолтууд,

ялангуяа, залгах,

салгах мөчлөг, ажлын

хүчдэл, залгах, салгах

цахилгааны гүйдэл,

251

0/1 дохионы

тодорхойлолт,

гистерезисийн муруй,

илэрсэн материал

зэргийг мэднэ.

ГШҮ 2.3: Чадал

хэмжээг тооцоолж,

хоёртын


сонгоно.

ГШҮ 2.4:

Мэдрэгчүүдийг угсарч,

холбоно. Тэдгээрийг


оруулна.

ЧЭ 3: Аналог


ГШҮ 3.1: Төрөл бүрийн

аналог мэдрэгчүүд

болох даралт, зай,

температур, байрлал

зэрэг мэдрэгчүүдийн

цахилгаан хэлхээний

таних тэмдгүүд,

ажиллагаа ба



тодорхойлолтууд,

ялангуяа, хүчдэл,

цахилгааны гүйдлийн

гаралт, тоон задрал,

252

илэрсэн материалыг

мэднэ.

ГШҮ 3.3: Чадал

хэмжээг тооцоолж,

аналог мэдрэгчүүдийг


ГШҮ 3.4:

Мэдрэгчүүдийг угсарч,

холбоно. Тэдгээрийг


оруулна.

ЧЭ 4: Пневматик


ба цахилгаан

пневматик хавхлагууд

ГШҮ 4.1: Пневматик ба

цахилгаан пневматик







болон удирдлагын

үндсэн системүүдийн

техникийн үйлчилгээг

хийж, гэмтэл илрүүлж,





хэсгүүдийн загвар

253

хийц, шинж чанар ба







хэсгүүдийн таних

тэмдэг,

тэмдгэлэгээнүүдийг





бүрэлдэхүүн хэсгүүдэд

хамаарах техникийн

үзүүлэлт ба



ЧЭ 5: Гидравлик



гидравлик

удирдлагууд

ГШҮ 5.1: Гидравлик

Гүйцэтгэх

механизмууд ба

цахилгаан гидравлик

үндсэн хэлхээнүүдийн

зураг төслийг хийж,





254

гидравлик удирдлагын

үндсэн системүүдийн

техникийн үйлчилгээг

хийж, гэмтэл согогийг

илрүүлж, засаж чадна.


тохирулгын элемент


гидравлик


хэсгүүдийн хийц, зураг

төсөл болон







гидравлик


ба системүүдэд

хамаарах техникийн

үзүүлэлт болон






гидравлик


хэсгүүдийн таних

255

тэмдгүүдийг мэднэ.

ГШҮ 5.6: Даралт,

урсгал болон хүчний

тооцоо хийнэ.

ЧЭ 6: Пневматик ба

гидравлик


хангамжийн нэгжүүд

ГШҮ 6.1: Шахсан агаар

үүсгэх үндсүүдийг

мэднэ.

ГШҮ 6.2: Шахсан агаар

бэлтгэх үндсүүдийг

мэднэ.

ГШҮ 6.3: Шингэний

даралт үүсгэх


ЧЭ 7: Мотор ба


хөтлүүрүүд

ГШҮ 7.1: Тухайн

хэрэглээнд зориулан

хамгийн тохиромжтой


хэсгүүдийг сонгон авч,


найдвартай


ба энгийн

алдаануудыг арилгаж

чадна.

ГШҮ 7.2: Синхрон

болон хурдны

шатлалтай

256

хөтлүүрүүдийн



ГШҮ 7.3: Серво болон

хурдны шатлалтай

удирдлагын ажиллах

зарчмыг тайлбарлана.

ГШҮ 7.4: Олон

төрлийн кодлогчийн

төрлүүдийг хооронд нь

ялгаж, тэдгээрийн

функц болон өвөрмөц

хэрэглээг


ГШҮ Янз бүрийн

цахилгаан хөтлүүр,

удирдлага, тоормос,

хурдны хайрцгаас

бүтсэн системийн

нийцлийг шинжилж

чадах ба тэдгээрийг

тохируулж, холбож

чадна.


хөтлүүрт зориулсан

хурдны хайрцгийн

төрлүүдийг хооронд нь

ялгаж, тэдгээрийн

ажиллагаа ба тусгай

257

хэрэглээг


ГШҮ 7.7: Төрөл бүрийн

механик


(тэнхлэгүүдийг)


тэдгээрийн хийцийг


ГШҮ 7.8: Тохируулгын

програм хангамжийн

холбогдох

параметрүүд ба

түүний хөтлүүрийн

системийн байршилд

үзүүлэх нөлөөлөл ба

эргэлтийн моментын





журам







байдлын болон эрүүл



үзнэ.

258




үзнэ.













259



Дэвшилтэт мехатроник системийг салангид үйлдвэрлэлийн ажиллагаанд нэвтрүүлэх


Тодорхойлох шаардлагатай.


Салангид үйлдвэрлэлийн процесс дахь дэвшилтэт мехатроник системүүдийн угсралт ба

задаргааг төлөвлөж, бэлтгэх чадварыг эзэмшсэн байна. Ажлын процессын дарааллыг

тайлбарлах бөгөөд ажлын үр дүнг үнэлж чадна.

Бүр бэлтгэл ажлын үе шатанд эрүүл мэндийн хамгаалалт болон ажлын байран дахь

эрүүл мэндийн ба аюулгүйн байдлын асуудлыг бодож тунгаах явцдаа багтаасан байна.

Угсралтын талбай дээрх угсралтын нөхцөлүүдийг шалгаж, эдгээрийг анхааралдаа авна.

Шаардагдах тоног төхөөрөмжүүдийг байрлуулж, багийн дотор ажлын зохион

байгуулалтыг хийнэ.

Хамгаалалтын тоног төхөөрөмжүүдийг нь оролцуулан тухайн системийн нийт ажиллагаа

болон туслах ажиллагааг танилцуулж чадна. Энэ зорилгоор техникийн бичиг баримтаас

мэдээлэл авна. Бүрэлдэхүүн хэсгүүдийн нөлөөллийг тайлбарлаж, ийм бүрэлдэхүүн

хэсгүүдийн туршилтын суурь болгон интерфейсийн судалгааг ашиглана. Энэхүү

зорилгоор шаардагдах хэмжилтүүдийг хийх чадварыг эзэмшсэн байх бөгөөд эдгээр

аргыг чиглэсэн зориулалтаар ашиглана.

Салангид үйлдвэрлэлийн процесс дахь дэвшилтэт мехатроник системийг ашиглалтад

оруулах журмыг тайлбарлаж, системийг бүхэлд нь ашиглалтад оруулахад зориулан

ашиглах аргыг зааж өгнө. Оношлогооны системүүдээр олдох боломжуудыг ашиглах

бөгөөд функцийн болон алдааны протоколуудыг тайлбарлана. Хамгаалалтын арга

хэмжээнүүдийн үр ашигтай байдлыг шалгаж чадна.

Мехатроникийн системүүдийн мэдээллийг бичгийн болон график хэлбэрээр бэлтгэж,

ийм мэдээллийн танилцуулгыг хийж чадна. Үйл ажиллагааны болон үйлчилгээний

ажилтнуудын үйлдвэрийн сургалтыг төлөвлөж, явуулна. Мэдээллийг англи хэл дээр

солилцоно. Харилцагчидтай харилцах харилцааг болон компанийнхаа маркетингийн

бодлогыг бүтэцжүүлэх үндсэн зарчимд зохих анхаарал хандуулна.

Хөдөлмөр хамгааллыг өндөр түвшинд хангаж, хөдөлмөрийн болон эрүүл ахуйн

шаардлагуудыг дагаж мөрдөнө.



260

Чадамжийн нэгжийн агуулга төлөвлөлт: Дэвшилтэт мехатроник системийг салангид үйлдвэрлэлийн ажиллагаанд нэвтрүүлэх

№

Чадамжийн

элемент






Сургууль

дээр


дээр

Чадамжийн

элементэд

ногдох цаг


үйлчилгээ

1.1 Захиалгыг

нарийвчлан

ярилцаж, саатал

гарсан тохиолдолд

шийдлийн



10 5 5 20




1.3 Тухайн үеийн




үйл ажиллагааны



системүүдэд

оруулах нэмэлт

өөрчлөлтийг

төлөвлөнө.

1.5 Соёл заншлын

өвөрмөц шинжийг

харгалзан процесс

болон даалгаврыг

төлөвлөж,




261

захиалгын гүйцэтгэл

ба хугацааны

менежментэд

ашиглана.


орчин, хандлага нь





ашиглана.

1.8 Ажлын үр дүнгээ

тоон ба чанарын

үзүүлэлтээр нь

дээшлүүлнэ.

1.9 Ажлын үйл



баримттай

нийцүүлнэ.


системийг




танилцуулж өгнө.

2 Салангид


процесс дахь

дэвшилтэт

мехатроник

системийн

төлөвлөлт

2.1 Ажлын байраа

цэгцлэн, багаж

хэрэгсэл,

материал ,тоног


сонгоно.

20 15 5 40

2.2 Ажлаа

төлөвлөж, ажлын

алхмуудыг


2.3 Даалгаврын

тайлбар, байрлалын

төлөвлөлт,

262



төлөвлөгөө,

GRAFСЕT,


байршлын жагсаалт

зэрэг төлөвлөлтийн

хэрэгслийг

ашиглана.

2.4 Угсралтын

талбай дээрх

ажиллах нөхцөлийг

заавар журмын

дагуу зохих

анхаарал хандуулан

шалгана.

3 Салангид




горим

3.1 Ажиллагааны

горимын утга санаа

ба тэдгээрийн

шатлалыг мэднэ.

20 15 5 40

3.2 Ослын үеийн

зогсолтын ач

холбогдол ба

журмыг мэднэ.

3.3 Гараар,

автоматаар, дахин

ачаалах, циклийн

дараа зогсоох,

шатлалт ажиллагаа

болон тохируулга

хийх зэрэг ажлын

горимуудыг мэднэ.


зогсолт болон

ажлын бусад

горимыг төхникийн

ба програмын

хангамжаар


4 Механик угсралт 4.1 Механик эд анги

болон дэд

10 10 20

263


байршлын

төлөвлөлтийн дагуу


4.2 Хэлбэрийн

болон байршлын

хүлцлийг

анхааралдаа авна.

4.3 Тогтоосон

параметрүүдийн

дагуу механик тоног



4.4 Механик

системийг туршиж,

хэсэгчлэн


оруулна.



угсралтууд

5.1 Хуваарийн дагуу

пневматик болон

цахилгаан эд

ангиудыг угсарна.

20 10 10 40

5.2 Хоолойнууд,

дамжуулагч

утаснууд болон

кабелийг бэлтгэж,

эд ангиудыг


5.3 Пневматик



хэсэгчлэн


оруулна.

6 Салангид


процессын

төлөвлөлт

6.1

Автоматжуулалтын

даалгаврын

шаардлагуудын

дагуу PLC

30 15 15 60

264

програмуудыг

төлөвлөж,

програмын бүтцийг


6.2 PLC модулиуд

ба функцүүдийг

програмчилна.

6.3 PLC-д


ачаалж,


туршиж,


оруулна.

7 Дэвшилтэт


системийг

ажиллуулахын

тулд HMI ба

SCADA-г нэгтгэх

7.1 Автоматжуулал-

тын даалгаврт

зориулсан HMI ба

SCADA

шийдлүүдийг

төлөвлөнө.

10 10 0 20

7.2 HMI

хэрэгслүүдээр

машины нөхцөлүүд

болон ажиллагааны

төлөвүүдийг



ойлголтыг


7.3 Програмуудыг

PLC-д ачаалж, HMI


туршиж,


оруулна.

8 Автоматжуулалтын


хооронд сүлжээ-

нүүдийг суулгах

8.1 Дэд


хоорондох харилцан


процессуудыг

10 10 0 20

265

төлөвлөнө.

8.2 Харилцан

ажиллагааны зөв

төрлийг сонгож,

үндэслэлийг гаргаж

чадна.



зориулсан эд ангид

тохируулга хийж,

энэ зориулалтаар

PLC програмыг

нийцүүлнэ.


автоматжуулалтын


ачаалж, туршиж,

сүлжээнүүдийг


оруулна.

9 Үйлдвэрийн

автоматжуулалт

дахь мехатроник



оруулах

9.1 Үйлдвэрийн




зориулсан

төлөвлөгөөнүүдийг


туршиж,


оруулна.

10 7 3 20

9.2 Боловсруулсан


хэрэглэж, үр дүнг нь


9.3 Хийсэн

ажлынхаа чанарыг

үнэлж дүгнэнэ.

9.4 Машины бичиг

баримтыг эцэслэн

266

бүрдүүлж,

нийцүүлнэ.


аюулгүйн байдлын

журам


систем ба




тэрбээр

бусад

ЧЭ-ийн

хэсэг

байна) 10.2. Цахилгаан







үзнэ.


хүчдэлийн









10.5 Кабель,



системийн





харьцаа:

144

(50%)

99

(34,4%)

45 (15,6%) 288

267








хөдөлмөрийн аюулгүйн байдлын журмыг




Батлагдсан техникийн зөвшөөрлийн

түвшний дагуу угсралтыг гүйцэтгэх

Салангид үйлдвэрлэлийн процесс дахь

мехатроник системүүдийг аюулгүй

ажиллагаанд оруулах журмыг дагаж

мөрдөх



Салангид үйлдвэрлэлийн процесс дахь

дэвшилтэт мехатроник системийг

төлөвлөх, угсрах ба ажиллагаанд

оруулах





Хянагч





268



нэр:

Дэвшилтэт мехатроник системийг салангид үйлдвэрлэлийн

ажиллагаанд нэвтрүүлэх

Чадамжийн




үзүүлэлт:

1.1 Захиалгыг нарийвчлан ярилцаж, саатал гарсан тохиолдолд

шийдлийн хувилбаруудыг боловсруулна.

1.2 Харилцагчийн хүсэлтэд шинжилгээ хийнэ.

1.3 Ттухайн үеийн цахилгааны системд үнэлгээ өгнө.

1.4 Харилцагчийн үйл ажиллагааны анхаарлын дор

цахилгааны системүүдэд оруулах нэмэлт өөрчлөлтийг

төлөвлөнө.

1.5 Соёл заншлын өвөрмөц шинжийг харгалзан процесс болон

даалгаврыг төлөвлөж, зохицуулна.





ашиглана.

1.8 Ажлын чанарын, үр дүн болон тоо хэмжээг Гүйцэтгэлээ

хянаж сайжруулна.



1.10 Цахилгааны системийг харилцагчид хүлээлгэн өгч,

түүнд ажиллагааг нь танилцуулж өгнө.



20



хандлага:

Мэдлэг: Харилцагчийн хүсэлт, захиалгын тодорхойлолтууд,

төлөвлөлтийн хэрэгслүүд, захиалгыг гүйцэтгэх үйл явц, МT

системүүд, хэрэглээний програм хангамж, төслийн менежмент,

хугацааны болон зардлын төлөвлөлт, системийг гардуулан

өгөх, төслийн бичиг баримт

Ур чадвар: Үйлчлүүлэгчидтэй харилцах; төслийн төлөвлөлт;

зардлын болон цагийн менежмент; бүтээгдэхүүний болон

үйлчилгээний чанарыг дээд зэргээр хангах; МТ-ийн систем

болон хэрэглээний програмтай ажиллах; төслийн менежмент

269


хамгаалах, нягт нямбай байдал, тууштай чанар, мехатроник


харилцагчид чиглэсэн хандлага, багаар ажиллах, төслийн

багийг удирдах, цагийн менежмент


Сургалтын


жагсаалт:












бүрэн хичээлийн хэлбэрийг баримтлана.

270



эр

Ам

аар

Аж

игл

ал

т

Төсө

л

Суд

ал

гаа

Мэтг

эл

цээн

Ил

тгэл

Хэл

эл

цүүл

эг

Сур

гал

тын

ма

териа

лы

н б

үрд

эл

Захиалгыг нарийвчлан ярилцаж,

саатал гарсан тохиолдолд

шийдлийн хувилбаруудыг


x x x

Харилцагчийн хүсэлтэд шинжилгээ

хийнэ.

x x x x

Тухайн үеийн цахилгааны системд


x x x x

Харилцагчийн ажиллагааны

анхаарлын дор цахилгааны

системүүдэд оруулах нэмэлт

өөрчлөлтийг төлөвлөнө.

x x x x x x

Соёл заншлын өвөрмөц шинжийг

харгалзан процесс болон


x x x




x x x

Aжлын нөхцөл, орчин болон

хандлага ажлын үр дүнд нөлөөлөх

чанарыг сайжруулах хүчин

зүйлүүдийг илрүүлж ашиглана.

x x x x x x

Ажлын үр дүнгээ тоон ба чанарын

үзүүлэлтээр нь дээшлүүлнэ.

x x x

Aжлын үйл явцыг баримтжуулж,

хэлхээний бичиг баримттай

x x x x

271

нийцүүлнэ.




x x x

272



нэр:



Чадамжийн


Салангид үйлдвэрлэлийн процесс дахь дэвшилтэт мехатроник




2.1 Суралцагчид ажлын байраа цэгцлэн, багаж хэрэгсэл,

материал болон тоног төхөөрөмжийг сонгоно.

2.2 Aжлаа төлөвлөж, ажлын алхмуудыг тодорхойлж чадна.

2.3 Даалгаврын тайлбар, байрлалын төлөвлөлт, хэлхээний

схем, ажиллагааны төлөвлөгөө, GRAСЕT, хэлхээний схемийн

ба байршлын жагсаалт зэрэг төлөвлөлтийн хэрэгслийг

ашиглана.

2.4 Журмуудыг зохих ёсоор харгалзан үзсэний дагуу

суурилуулах газар дээрх ажлын нөхцөлийг шалгах.



40



хандлага:

Мэдлэг: Төслийн зорилтууд, чанарын ба өртгийн шаардлагууд,

хэрэгслүүд, тоног төхөөрөмж ба бичиг баримт, төлөвлөлтийн

хэрэгслүүд баганан диаграмм, байршлын төлөвлөлт, Петрийн

сүлжээ, функцийн төлөвлөгөө, GRAFСЕT, хэлхээний схемүүд,

хуваарилалтын жагсаалт, ажлын болон цаг хугацааны

төлөвлөлт, дэд даалгавар ба ажлын алхам

Төслийн үр дүн болон завсрын үр дүнгийн баримтжуулалт

Ур чадвар: Төслийн эдийн засгийн, хугацааны, зардлын болон

техникийн төлөвлөлт; төслийн үр дүн болон завсрын үр

дүнгийн баримтжуулалт; техникийн бичиг баримтууд




харилцагчид чиглэсэн хандлага, багаар ажиллах, төслийн чиг

баримжаа, зорилтын чиг баримжаа, цагийн менежмент, ашигт

ажиллагаа


Сургалтын



273

жагсаалт:












274

Чадамжийн элемент: Салангид үйлдвэрлэлийн процесс дахь дэвшилтэт мехатроник системийн төлөвлөлт


эр

Ам

аар

Аж

игл

ал

т

Төсө

л

Суд

ал

гаа

Мэтг

эл

цээн

Ил

тгэл

Хэл

эл

цүүл

эг

Сур

гал

тын

ма

териа

лы

н б

үрд

эл

Суралцагчид ажлын байраа

цэгцэлж, багаж хэрэгсэл, материал

болон тоног төхөөрөмжийг сонгоно.

x x x

Aжлаа төлөвлөж, ажлын алхмуудыг


x x x x x

Даалгаврын тайлбар, байрлалын

төлөвлөлт, хэлхээний схем,

ажиллагааны төлөвлөгөө,

GRAFСЕT, хэлхээний схемийн ба

байршлын жагсаалт зэрэг

төлөвлөлтийн хэрэгслийг ашиглана.

x x x x x x

Журмуудыг зохих ёсоор харгалзан

үзсэний дагуу суурилуулах газар

дээрх ажлын нөхцөлийг шалгах.

x x x

275



нэр:



Чадамжийн


Салангид үйлдвэрлэлийн процесс дахь ажиллагааны горим



3.1 Aжиллагааны горимын утга санаа ба тэдгээрийн шатлалыг

мэднэ.

3.2 Ослын зогсолтын ач холбогдол ба журмыг мэднэ.

3.3 Гараар, автоматаар, дахин ачаалах, циклийн дараа

зогсоох, шатлалт ажиллагаа болон тохируулга хийх зэрэг

ажлын горимуудыг мэднэ.

3.4 Ослын үеийн зогсолт болон ажлын бусад горимыг

төхникийн ба програм хангамжаар хэрэгжүүлнэ.



40



хандлага:

Мэдлэг: Ажиллагааны горимын шатлал, ослын үеийн

зогсолтын эрх зүйн зохицуулалт, автоматжуулалтын

даалгавраас хамаарах ослын зогсолт хэрэгжүүлэх төрлүүд,

гэмтлийн орчин ба эрсдэлүүд, ажиллагааны горимууд: Гараар,

автоматаар, дахин ачаалах, циклиин дараах зогсолт, шатлалт

ажиллагаа, хэмжилт, техникийн ба програм хангамж, PLC

програм хангамжийн модуль дахь ажиллагааны горимын

бүтэц, зохион байгуулалт

Ур чадвар: Ажиллагааны горимын тодорхойлолт ба төлөвлөлт;

ослын үеийн зогсолтын удирдлагыг хэрэгжүүлэх; ажиллагааны

эрсдэлийн үнэлгээ; шилжилт ба техникийн үйлчилгээ, орчны

ба ажлын нөхцөлийн үнэлгээ; техникийн ба програм

хангамжийн ажиллагааны горимын хэрэгжилт; PLC програм

хангамжийн ажиллагааны горимын бүтэцжүүлэлт;

ажиллагааны бусад горимын эсрэг түгжилт


хамгаалах, эрсдлийн шинжилгээ, нягт нямбай байдал,

мехатроник системтэй ажиллахад үүсэх аюулууд, харилцагчид

чиглэсэн хандлага, багийн ажил, харилцан ажиллагаа


Сургалтын



276

жагсаалт:












Чадамжийн элемент: Салангид үйлдвэрлэлийн процесс дахь ажиллагааны горим


эр

Ам

аар

Аж

игл

ал

т

Төсө

л

Суд

ал

гаа

Мэтг

эл

цээн

Ил

тгэл

Хэл

эл

цүүл

эг

Сур

гал

тын

ма

териа

лы

н б

үрд

эл

Aжиллагааны горимын утга санаа

ба тэдгээрийн шатлалыг мэднэ.

x x x

Ослын үеийн зогсолтын ач

холбогдол ба журмыг мэднэ.

x x x

Гараар, автоматаар, дахин ачаалах,

циклийн дараа зогсоох, шатлалт

ажиллагаа болон тохируулга хийх

зэрэг ажлын горимуудыг мэднэ.

x x x

Ослын үеийн зогсолт болон ажлын

бусад горимыг төхникийн ба

програмын хангамжаар


x x x

277



нэр:



Чадамжийн


Механик угсралт



4.1 Механик эд анги болон дэд системүүдийг байршлын

төлөвлөлтийн дагуу угсарч чадна.

4.2 Хэлбэрийн болон байршлын хүлцлийг анхааралдаа авна.

4.3 Тогтоосон параметрүүдийн дагуу механик тоног

төхөөрөмжийг тохируулж чадна.

4.4 Механик системийг туршиж, хэсэгчлэн ажиллагаанд

оруулна.



20



хандлага:

Мэдлэг: Дэд угсралт ба эд анги, технологиудыг нийлүүлэх,

байршлын төлөвлөгөө, урьдчилсан угсралт, үндсэн угсралт,

тохируулга, туршилт

Ур чадвар: Дэд зангилаанууд ба эд ангийг тодорхойлох болон

тодорхойлолт алдаатай эсэхийг шалгах; урьдчилсан угсралт

хийх; тосолгооны болон хөргөлтийн системийг угсрах; шингэн

бүрэлдэхүүн хэсгийг угсрах, ялангуяа цилиндр ба

хавхлагуудыг; дэд зангилаанууд ба эд ангийг нийцүүлэх; зөв

ажиллагаа ба бэхэлгээний байрлалыг тохируулах; хөвөгч

болон өнхрүүлт холхивч, хөдлөх хэсэгтэй дэд зангилаануудыг

угсрах; хөтлүүр, араат дамжуулга ба амлавчийн системийг

угсрах; турших ба хэсэгчлэн ажиллагаанд оруулах


хамгаалах, нягт нямбай байдал, мехатроник системтэй

ажиллахад үүсэх аюулууд, харилцагчид чиглэсэн хандлага,

багаар ажиллах, цагийн менежмент, хөдөлмөрийн нөхцөлийн




Сургалтын



278

жагсаалт:












Чадамжийн элемент: Механик угсралт


эр

Ам

аар

Аж

игл

ал

т

Төсө

л

Суд

ал

гаа

Мэтг

эл

цээн

Ил

тгэл

Хэл

эл

цүүл

эг

Сур

гал

тын

ма

териа

лы

н б

үрд

эл

Механик эд анги болон дэд

системүүдийг байршлын


x x x

Хэлбэрийн болон байршлын

хүлцлийг анхааралдаа авна.

x x x x x x

Тогтоосон параметрүүдийн дагуу

механик тоног төхөөрөмжийг


x x x

Механик системийг туршиж,

хэсэгчлэн ажиллагаанд оруулна.

x x x

279



нэр:



Чадамжийн


Пневматик ба цахилгааны угсралтууд



5.1 Хуваарийн дагуу пневтамик болон цахилгаан эд анги

угсарна.

5.2 Хоолойнууд, дамжуулагч утаснууд болон кабелийг бэлтгэж,

эд ангиудыг хооронд нь холбоно.

5.3 Пневматик болон цахилгааны системийг туршиж, хэсэгчлэн




40



хандлага:

Мэдлэг: Цахилгааны болон пневматикийн дэд зангилаанууд ба

эд ангиуд, угсралтын технологи, кабель, дамжуулагч утас,

хоолойнууд, хэлхээний схемүүд, цахилгааны угсралтын

бүдүүвч, тохируулга, туршилтууд

Ур чадвар: Кабель, дамжуулагч утас болон хоолойг угсралтад

бэлтгэх; шугам хоолойн тодорхойлолт; кабель, утас болон

хоолойг угсрах; хийн ба цахилгааны эд ангиудыг кабель, утас

болон хоолойгоор холбох; турших ба ажиллагаанд оруулах;

цахилгааны ба пневматик угсралтууд; элементүүдийг

тохируулах; туршилтын протоколууд үйлдэх; хэлхээний

схемүүдийг үйлдэх ба нийцүүлэх


хамгаалах, нягт нямбай байдал, цахилгааны системтэй






Сургалтын


жагсаалт:





280









Чадамжийн элемент: Пневматик ба цахилгааны угсралтууд


эр

Ам

аар

Аж

игл

ал

т

Төсө

л

Суд

ал

гаа

Мэтг

эл

цээн

Ил

тгэл

Хэл

эл

цүүл

эг

Сур

гал

тын

ма

териа

лы

н б

үрд

эл

Хуваарийн дагуу пневматик болон

цахилгаан эд анги угсарна.

x x x

Хоолой, дамжуулагч утас болон

кабелийг бэлтгэж, эд ангиудыг


x x x

Пневматик болон цахилгааны

системийг туршиж, хэсэгчлэн


x x x

281



нэр:



Чадамжийн


Салангид үйлдвэрлэлийн процессын програмчлал



6.1 Автоматжуулалтын даалгаврын шаардлагуудын дагуу PLC

програмуудыг төлөвлөж, програмын бүтцийг боловсруулна.

6.2 PLC модулиуд ба функцүүдийг програмчилна.

6.3 PLC-д програмуудыг ачаалж, програмуудыг туршиж,




60



хандлага:

Мэдлэг: Төлөвлөлтийн хэрэгслүүд, програм хангамжийн

модулийн бүтэц, логик функцүүд, удирдлагын дараалал,

хугацаа хэмжигч, тоолуур, аналог дохионуудтай ажиллах,

үйлдлийн элементийн төрөл, хувьсагчийн төрөл, өгөгдлийн

форматууд, өргөтгөлийн зориулалттай нээлттэй PLC

програмын бүтцүүд

Ур чадвар: Иж бүрэн автоматжуулалтын даалгаврын

төлөвлөлт; програмчлал; програмыг PLC-д ачаалах; програмыг

турших ажиллагаанд оруулах; тайлбар үйлдэх; PLC

Ппрограмуудыг баримтжуулах; танилцуулга

Хандлага: Нягт нямбай байдал, процессын сэтгэлгээ,

харилцагчид чиглэсэн хандлага, хөдөлмөрийн аюулгүй байдал

ба эрүүл мэндийг хамгаалах, цахилгааны системтэй

ажиллахад үүсэх аюулууд, багаар ажиллах, цагийн

менежмент, хөдөлмөрийн нөхцөлийн үнэлгээ хийх, бусдын

өдөр тутмын ажлын гүйцэтгэлд хяналт тавьж, сайжруулах

хариуцлага хүлээх


Сургалтын


жагсаалт:





282









Чадамжийн элемент: Салангид үйлдвэрлэлийн процессын программчлал


эр

Ам

аар

Аж

игл

ал

т

Төсө

л

Суд

ал

гаа

Мэтг

эл

цээн

Ил

тгэл

Хэл

эл

цүүл

эг

Сур

гал

тын

ма

териа

лы

н б

үрд

эл

Автоматжуулалтын даалгаврын

шаардлагуудын дагуу PLC

програмуудыг төлөвлөж, програмын

бүтцийг боловсруулна.

x x x

PLC модулиуд ба функцүүдийг


x x x

PLC-д програмуудыг ачаалж,

програмуудыг туршиж, ажиллагаанд

оруулна.

x x x

283



нэр:



Чадамжийн


Дэвшилтэт мехатроник системийг ажиллуулахын тулд HMI ба




7.1 Автоматжуулалтын даалгавартаа зориулсан HMI ба

SCADA шийдлүүдийг төлөвлөнө.

7.2 HMI хэрэгслүүдээр машины нөхцөлүүд болон ажиллагааны

төлөвүүдийг харагдах үзэгдэх хэлбэрт оруулах зарчмыг


7.3 Програмуудыг PLC-д ачаалж, HMI системүүдийг туршиж,




20



хандлага:

Мэдлэг: HMI-ийг plc програмд нэгтгэх , HMI-ийн үүрэг функц,

HMI бүхий автоматчлагдсан системийн удирдлага, харагдах

үзэгдэх хэлбэрт оруулахад зориулсан процессын утгуудын

сонголт, статик ба динамик диаграм, SCADA шийдлүүдийн

нэгдэл

Ур чадвар: Хэрэглэгч-системийн холболтын төлөвлөлт;

боломжит шийдлүүдийг сонгох ба үнэлэх; HMIs ба SCADA-г

автоматжуулалтын системд холбох; HMI-г PLC програмуудад

нэгтгэх; PLC програмуудыг SCADA системтэй холбох; HMI

бүхий үйлдлийн санааг тодорхойлох; процессын утгуудыг

харагдах үзэгдэх хэлбэрт оруулахаар сонгох ба бэлтгэх;

турших ба ажиллагаанд оруулах; ажлын үр дүнг танилцуулах

Хандлага: Хөдөлмөрийн нөхцөлийн болон сэтгэлзүйн



хамгаалах, процессын сэтгэлгээ, эдийн засгийн сэтгэлгээ,





Сургалтын


жагсаалт:


284












Чадамжийн элемент: Дэвшилтэт мехатроник системийг ажиллуулахын тулд HMI ба SCADA-г нэгтгэх


эр

Ам

аар

Аж

игл

ал

т

Төсө

л

Суд

ал

гаа

Мэтг

эл

цээн

Ил

тгэл

Хэл

эл

цүүл

эг

Сур

гал

тын

ма

териа

лы

н б

үрд

эл

Автоматжуулалтын даалгавартаа

зориулсан HMI ба SCADA

шийдлүүдийг төлөвлөнө.

X x x x x x

HMI хэрэгслүүдээр машины

нөхцөлүүд болон ажиллагааны

төлөвүүдийг харагдах үзэгдэх

хэлбэрт оруулах зарчмыг


x x x x x x

Програмуудыг PLC-д ачаалж, HMI

системүүдийг туршиж, ажиллагаанд

оруулна.

x x x

285



нэр:



Чадамжийн


Автоматжуулалтын хэрэгслүүдийн хооронд сүлжээнүүдийг

суулгах



8.1 Суралцагчид дэд системүүд хоорондын харилцан

ажиллагааны процессуудыг төлөвлөнө.

8.2 Харилцан ажиллагааны зөв төрлийг сонгож, үндэслэлийг

гаргаж чадна.

8.3 Харилцан ажиллагаанд зориулсан эд ангид тохируулга

хийж, энэ зориулалтаар PLC програмыг нийцүүлнэ.

8.4 Програмуудыг автоматжуулалтын системүүдэд ачаалж,

туршиж, сүлжээнүүдийг ажиллагаанд оруулна.



20



хандлага:

Мэдлэг: Үйлдвэрлэлийн харилцан ажиллагааны төлөвлөлт,

үйлдвэрийн автоматжуулалтын боломжит хувилбарын сонголт,

оронгийн ба PLC түвшин, I/O холбоос, ASi, Profibus, Profinet,

CAN (УХС/Удирдлагын хүрээний сүлжээ) , хаягийн хүрээ,

цуврал мэдээллийн харилцаа холбоонд тавигдах шаардлага,

холболтын туузан замын параметржүүлэлт, протокол, алсын

оношлогоо






оруулах; ажлын үр дүнг танилцуулах; алсын оношлогоо хүргэх




чанар, хийсвэр сэтгэлгээ, цагийн менежмент, хөдөлмөрийн


гүйцэтгэлд хяналт тавьж, сайжруулах хариуцлага хүлээх


Сургалтын



286

жагсаалт:












287

Чадамжийн элемент: Автоматжуулалтын хэрэгслүүдийн хооронд сүлжээ суулгах


эр

Ам

аар

Аж

игл

ал

т

Төсө

л

Суд

ал

гаа

Мэтг

эл

цээн

Ил

тгэл

Хэл

эл

цүүл

эг

Сур

гал

тын

ма

териа

лы

н б

үрд

эл

Суралцагчид дэд системүүдийн

хоорондох харилцан ажиллагааны

процессуудыг төлөвлөнө.

x x x x x x

Харилцан ажиллагааны зөв төрлийг

сонгож, үндэслэлийг гаргаж чадна.

x x x x x x x

Харилцан ажиллагаанд зориулсан

эд ангид тохируулга хийж, энэ

зориулалтаар PLC програмыг

нийцүүлнэ.

x x x

Програмуудыг автоматжуулалтын

системүүдэд ачаалж, туршиж,

сүлжээнүүдийг ажиллагаанд

оруулна.

x x x

288



нэр:



Чадамжийн


Үйлдвэрийн автоматжуулалт дахь мехатроник системүүдийг




9.1 Үйлдвэрийн автоматжуулалтын мехатроник системд

зориулсан туршилт болон ажиллагаанд оруулах төлөвлөгөөг


9.2 Боловсруулсан төлөвлөгөөнүүдийг хэрэглэж, үр дүнг нь


9.3 Хийсэн ажлынхаа чанарыг үнэлж дүгнэнэ.

9.4 Машины бичиг баримтыг эцэслэн боловсруулж нийцүүлэх.



20



хандлага:

Мэдлэг: Хүн, байгаль орчин, тоног төхөөрөмжид учирч

болзошгүй хохирлыг нь харгалзан мехатроник системд

эрсдлийн шинжилгээ хийх, ауюлгүй байдлын шалгалт,

туршилт, тохируулгын жагсаалт, цахилгаан ба механик

туршилт, мэдээллийн аюулгүй байдал, баримтжуулалт,

ажиллагаанд оруулсан тухай протоколууд

Ур чадвар: Шууд хүрэлцэхийн эсрэг хамгаалалтыг шалгах;

Хамгаалалтын хэрэгслийн, ялангуяа гэмтлийн гүйдлээс

хамгаалах хэрэгслийн үр нөлөөг шалгах, тусгаарлалт,

газардуулга болон хэлхээний эсэргүүцлийг хэмжих; ялангуяа

ослын зогсолтын унтраалга болон дохиоллын систем зэрэг

механик, цахилгааны аюулгүйн тоног төхөөрөмжийн үр нөлөөг

шалгах; задгай болон битүү удирдлагын ба хяналтын системд

зориулсан холбогдох дохионы ба команд дамжуулагчийг

оролцуулан туслах ба удирдлагын цахилгаан гүйдлийн

хэлхээнүүдийг турших ба ажиллагаанд оруулах; үндсэн

хэлхээнүүдийг шалгаж, аажмаар ажиллагаанд оруулах;

ажиллагааны параметрүүдийг хэмжих; шаардагдах

параметрүүдийг тохируулах; шингэний тоног төхөөрөмжийг

ажиллагаанд оруулах ; намуухан ажиллах, чимээгүй ажиллах,

эргэлтийн тоо, даралт, температур, явалтын зайн шалгалт ба

тохируулга; алдагдал гарах тохиолдолд шалгах; бэхэлгээ,

эрчим хүчний хангамж, тосолгоо, хөргөх, зайлуулах

ажиллагааг шалгаж тогтоох; Програм ба өгөгдлийг ачаалах ба

хадгалах; Програмын процессыг шалгах, тохируулах; дохио

289

дамжуулах системийг, ялангуяа, гол шугамын холболтын

туузан замыг, шалгаж ажиллагаанд оруулах; мехатроник

системүүдийг ажиллагаанд оруулах; ажиллагааны шалгалт

явуулах; цахилгаан соронзон нийцэлд зориулсан

хамгаалалтын арга хэмжээнүүдийг шалгах; ажиллагаанд

оруулж байгаа үед системийн параметрүүдийг тодорхойлох;

заасан параметртэй харьцуулан параметрийг тохируулах




чанар, хийсвэр сэтгэлгээ, цагийн менежмент, хөдөлмөрийн


гүйцэтгэлд хяналт тавьж, сайжруулах хариуцлага хүлээх


Сургалтын


жагсаалт:













290

Чадамжийн элемент: Үйлдвэрийн автоматжуулалт дахь мехатроник системүүдийг ажиллагаанд оруулах


эр

Ам

аар

Аж

игл

ал

т

Төсө

л

Суд

ал

гаа

Мэтг

эл

цээн

Ил

тгэл

Хэл

эл

цүүл

эг

Сур

гал

тын

ма

териа

лы

н б

үрд

эл

Үйлдвэрийн автоматжуулалтын

мехатроник системд зориулсан

туршилт болон ажиллагаанд

оруулах төлөвлөгөөг боловсруулна.

x x x x x x

Боловсруулсан төлөвлөгөөнүүдийг

хэрэглэж, үр дүнг нь баримтжуулна.

x x x

Хийсэн ажлынхаа чанарыг үнэлж

дүгнэнэ.

x x x x

Машины бичиг баримтыг эцэслэн

боловсруулж нийцүүлэх.

x x x x x x

291



нэр:



Чадамжийн








10.3. Цахилгааны хүчдэлийн болзошгүй аюулыг харгалзан

үзнэ.







8



хандлага:


найдвартай байдал, хэт хүчдэлийн болон нөлөөллийн

хүчдэлийн шалтгаан, хариу арга хэмжээ, лаборатори болон

үйлдвэрийн цех дэх аюулгүйн туршилтын журам ба техникийн

аюулгүй байдлын журам, механик, цахилгааны, хийн ба

шингэний системийн аюулгүйн стандартууд, салбар

хоорондын стандартууд, хаалтын (экран) аргууд,

хамгаалалтын арга хэмжээний стандартууд

Ур чадвар: Цахилгааны ба автоматчилагдсан системтэй

ажиллахад үүсэх эрсдэлүүдийг үнэлэх; аюулгүй ажиллахад

зориулсан стандартуудыг дагаж мөрдөх; мэргэжлийн

хөдөлмөрийн аюулгүй байдал ба эрүүл мэндийг хамгаалах

хандлагын дүр төрхийг харуулах






Сургалтын



292

жагсаалт:










Санал зөвлөмж Энэхүү сэдвийг их төлөв бусад чадамжийн элементийн

салшгүй бүрдэл хэсэг байдлаар заана.

293

Чадамжийн элемент: Техникийн аюулгүйн байдлын журам


эр

Ам

аар

Аж

игл

ал

т

Төсө

л

Суд

ал

гаа

Мэтг

эл

цээн

Ил

тгэл

Хэл

эл

цүүл

эг

Сур

гал

тын

ма

териа

лы

н б

үрд

эл



x x x





x x x



x x x




x x x




x x x

294





Жишээлбэл:









Багшид:















295

IV. Үнэлгээ















хандлагыг гүйцэтгэлийн шалгуур бүрээр тохирох аргаар үнэлнэ.






296

IV. ҮНЭЛГЭЭ





Чадамжийн нэгжийн нэр: Дэвшилтэт мехатроник

системийг салангид

үйлдвэрлэлийн ажиллагаанд

нэвтрүүлэх


нэр


үзүүлэлт


хэрэгсэл



үйлчилгээ



ярилцаж, саатал гарсан





хүсэлтийг шинжилнэ



системд үнэлгээ өгнө.

297



хүрээнд




төлөвлөнө.

ГШҮ 1.5: Соёл заншлын



болон даалгаварыг






ашиглана.

ГШҮ 1.7: Aжлын

нөхцөл, орчин.




зүйлүүдийг багаар

илрүүлж ашиглана.

ГШҮ 1.8: Ажлын үр дүнг

тоон ба чанарын


сайжруулна.

298

ГШҮ 1.9: Aжлын үйл




ГШҮ 1.10:






ЧЭ 2: Салангид



дэвшилтэт мехатроник



ажлын байраа бэлтгэж,

ажлын хэрэгсэл,

материал, тоног


ГШҮ 2.2: Aжлаа


алхмуудыг тодорхойлж

чадна.

ГШҮ 2.3: Даалгаврын


байршлын төлөвлөлт,

хэлхээний төлөвлөгөө,

GRAFСЕT, цахилгааны

схем, хуваарилалтын

жагсаалт зэрэг

төлөвлөлтийн


299

ашиглана.

ГШҮ 2.4: Угсралтын

талбай дээрх


нөхцөлийг дүрэм

журмыг зохих ёсоор

харгалзан шалгана.




ажиллагааны горим

ГШҮ 3.1: Aжиллагааны

горимын утга санаа ба

тэдгээрийн шатлалыг

мэднэ.

ГШҮ 3.2: Ослын үеийн


холбогдол ба журмыг

мэднэ.

ГШҮ 3.3: Гараар,



дараа зогсоох, шатлалт


тохируулга хийх зэрэг

ажлын горимуудыг

мэднэ.


зогсолт болон үйл

ажиллагааны бусад

горимыг техникийн

болон програм

300



ЧЭ 4: Механик угсралт

ГШҮ 4.1: Механик эд

анги болон дэд


байршлын



ГШҮ 4.2: Хэлбэрийн


хүлцлийг анхааралдаа

авна.

ГШҮ 4.3: Тогтоосон

параметрүүдийн дагуу

механик тоног





хэсэгчлэн ажиллагаанд

оруулна.





цахилгааны схемийн

дагуу пневматик болон

цахилгааны эд

ангиудыг угсарна.

ГШҮ 5.2: Хоолой,

301

дамжуулагч утас болон

кабелыг бэлтгэж, эд

ангиудыг хооронд нь

холбоно.

ГШҮ 5.3: Пневматик




оруулна.



процессын төлөвлөлт




шаардлагуудын дагуу

PLC програмуудыг

төлөвлөж, програмын


ГШҮ 6.2: PLC модулиуд



ГШҮ 6.3: PLC-д

програмуудыг ачаалж,



ЧЭ 7: Дэвшилтэт

мехатроник системийг

ажиллуулахын тулд

HMI ба SCADA-г

ГШҮ 7.1:


даалгавартаа


SCADA шийдлүүдийг

302

нэгтгэх төлөвлөнө.

ГШҮ 7.2: HMI

хэрэгслүүдээр машины

нөхцөлүүд болон


төлөвүүдийг харагдах


оруулах концепцуудыг


ГШҮ 7.3: Програмуудыг


системүүдийг туршиж,


ЧЭ 8:



хооронд

сүлжээнүүдийг суулгах

ГШҮ 8.1: Дэд





төлөвлөнө.

ГШҮ 8.2: Харилцан




чадна.




тохируулга хийж, энэ

303

зориулалтаар PLC

програмыг нийцүүлнэ.

ГШҮ 8.4: програмуудыг


системд ачаалж,

туршиж, сүлжээнүүдийг


ЧЭ 9: Үйлдвэрийн

автоматжуулалт дахь




ГШҮ 9.1: Үйлдвэрийн



системүүдэд зориулсан


боловсруулж, туршиж,


ГШҮ 9.2:

Боловсруулсан




ГШҮ 9.3: Хийсэн



ГШҮ 9.4: Машины бичиг


боловсруулж

нийцүүлэх.

ЧЭ 10: Техникийн ГШҮ 10.1: Цахилгааны

304


журам



















дамжуулагч утас, тоног

хэрэгсэл ба системийн


хамгаалалтад үнэлгээ

өгнө.

305



Тасралтгүй үйлдвэрлэлийн ажиллагаанд дэвшилтэт мехатроникийн системийг





Суралцагчид тасралтгүй үйлдвэрлэлийн процесс дахь дэвшилтэт мехатроник

системүүдийн угсралт ба задаргааг төлөвлөж, бэлтгэх чадварыг эзэмшсэн байна.

Ажлын процессын дарааллыг тайлбарлах бөгөөд ажлын үр дүнг үнэлж чадна.

Бүр бэлтгэл ажлын үе шатанд эрүүл мэндийн хамгаалалт болон ажлын байран дахь

эрүүл мэндийн ба аюулгүй байдлын асуудлыг бодож тунгаах явцдаа багтаасан байна.

Угсралтын талбай дээрх угсралтын нөхцөлүүдийг шалгаж, эдгээрийг анхааралдаа

авна. Шаардагдах тоног төхөөрөмжүүдийг байрлуулж, багийн дотор ажлын зохион

байгуулалт хийнэ.

Хамгаалалтын тоног төхөөрөмжүүдийг нь оролцуулан тухайн системийн нийт

ажиллагаа болон туслах ажиллагааг танилцуулж чадна. Энэхүү зорилгоор техникийн

бичиг баримтаас мэдээлэл авна. Бүрэлдэхүүн хэсгүүдийн нөлөөллийг тайлбарлаж, ийм

бүрэлдэхүүн хэсгүүдийн туршилтын суурь болгон интерфейсийн судалгааг ашиглана.

Энэхүү зорилгоор шаардагдах хэмжилтүүдийг хийх чадварыг эзэмшсэн байх бөгөөд

эдгээр аргыг чиглэсэн зориулалтаар нь ашиглана.

Тасралтгүй үйлдвэрлэлийн процесс дахь дэвшилтэт мехатроник системийг

ашиглалтад оруулах журмыг тайлбарлаж, системийг бүхэлд нь ашиглалтад оруулахад

зориулан ашиглах аргыг зааж өгнө. Оношлогооны системүүдээр олдох боломжуудыг

ашиглах бөгөөд функцийн болон алдааны протоколуудыг тайлбарлана. Хамгаалалтын

арга хэмжээнүүдийн үр ашигтай байдлыг шалгаж чадна.

Мехатроникийн системүүдийн мэдээллийг бичгийн болон график хэлбэрээр бэлтгэж,

ийм мэдээллийн танилцуулгыг хийж чадна. Үйл ажиллагааны болон үйлчилгээний

ажилтнуудын үйлдвэрийн сургалтыг төлөвлөж, явуулна. Мэдээллийг англи хэл дээр

солилцоно. Харилцагчидтай харилцах харилцааг болон компанийнхаа маркетингийн

стратегийг бүтэцжүүлэх үндсэн зарчимд зохих анхаарал хандуулна.

Хөдөлмөр хамгааллыг өндөр түвшинд хангаж, хөдөлмөрийн болон эрүүл ахуйн

шаардлагуудыг дагаж мөрдөнө.



Чадамжийн нэгжийн агуулга төлөвлөлт: Тасралтгүй үйлдвэрлэлийн ажиллагаанд дэвшилтэт мехатроникийн системийг хэрэгжүүлэх

306

№

Чадамжийн

элемент






Сургууль

дээр


дээр

Чадамжийн

элементэд

ногдох цаг


үйлчилгээ

1.1 Захиалгыг

нарийвчлан

ярилцаж, саатал

гарсан тохиолдолд

шийдлийн



10 5 5 20




1.3 Одоо байгаа


системд үнэлгээ

өгнө.



хүрээнд цахилгааны


оруулах нэмэлт

өөрчлөлтийг

төлөвлөнө.

1.5 Соёл заншлын




төлөвлөж,




захиалгын гүйцэтгэл

ба цагийн


ашиглана.

307

1.7 Aжлын нөхцөл,

орчин, хандлага





ашиглана.

1.8 Ажлын үр дүнг

тоо ба чанарын

үзүүлэлтээр

ньсайжруулна.

1.9 Aжлын үйл



баримттай

нийцүүлнэ.


системийг





2 Тасралтгүй


ажиллагаан дахь

дэвшилтэт

мехатроникийн

системийн

төлөвлөлт


ажлын байраа

цэгцэлж, багаж

хэрэгсэл, материал,


сонгоно.

20 15 5 40

2.2 Aжлаа


алхмуудыг


2.3 Даалгаврын


байршлын

төлөвлөлт, бүдүүвч

зураг, удирдлагын

гогцоо, хэлхээний

схем, функцийн


GRAFСЕT,

хуваарилалтын



308


ашиглана.

2.4 Журмуудыг

зохих ёсоор

харгалзан үзсэний

дагуу суурилуулах

газар дээрх ажлын

нөхцөлийг шалгах.





горимууд

3.1 Aжиллагааны

горимын утга санаа

ба тэдгээрийн

шатлалыг мэднэ.

20 15 5 40



холбогдол ба


3.3 Гараар,



дараа зогсоох,

шатлалт ажиллагаа

болон тохируулга

хийх зэрэг ажлын

горимуудыг мэднэ.


зогсолт болон

ажлын бусад

горимыг төхникийн

ба програм



4 Механик угсралт 4.1 Механик эд анги

болон дэд


байршлын



10 10 0 20

4.2 Хэлбэрийн


хүлцлийг

анхааралдаа авна.

4.3 Тогтоосон

309

параметрүүдийн

дагуу механик тоног



4.4 Механик


хэсэгчлэн


оруулна.




5.1 Хуваарийн дагуу


цахилгаан эд анги

угсарна.

20 10 10 40

5.2 Хоолой,


кабелийг бэлтгэж,

эд ангиудыг

хооронд нь

холбоно.

5.3 Пневматик



хэсэгчлэн


оруулна.




төлөвлөлт

6.1 Автоматжуу-

лалтын даалгаврын



төлөвлөж,

програмын бүтцийг


30 15 15 60

6.2 PLC модулиуд



6.3 PLC-

диаграмуудыг

ачаалж,


туршиж,


оруулна.

310

7 Дэвшилтэт


системийг

ажиллуулахын

тулд HMI ба


7.1 Автоматжуу-

лалтын



SCADA


төлөвлөнө.

10 10 0 20

7.2 HMI

хэрэгслүүдээр

машины нөхцөлүүд

болон ажиллагааны

төлөвүүдийг



концепцуудыг





туршиж,


оруулна.



хооронд


суулгах

8.1 Дэд


хоорондох

харилцан



төлөвлөнө.

10 10 0 20





чадна.




тохируулга хийж,

энэ зориулалтаар

PLC програмыг

нийцүүлнэ.




311

ачаалж, туршиж,



оруулна.




системийг


оруулах

9.1 Үйлдвэрийн




зориулсан



туршиж,


оруулна.

10 7 3 20

9.2 Боловсруулсан




9.3 Хийсэн



9.4 Машины бичиг


бүрдүүлж,

нийцүүлнэ.

10 Техникийн аюулгүй



систем ба




тэрбээр

бусад

ЧЭ-ийн

хэсэг

байна) 10.2. Цахилгааны







үзнэ.


хүчдэлийн




312






10.5 Кабель,



системийн





харьцаа:

144

(50%)

99

(34,4%)

45 (15,5%) 288














түвшний дагуу аюулгүй ажиллах, угсрах


Тасралтгүй үйлдвэрлэлийн ажиллагаан

дахь мехатроникийн системийг аюулгүй

ажиллагаанд оруулах журмыг дагаж

мөрдөх



Тасралтгүй үйлдвэрлэлийн ажиллагаанд

дэвшилтэт мехатроникийн системийг

төлөвлөх, угсрах, ажиллагаанд оруулах





Хянагч


313




…………………

314



нэр:

Тасралтгүй үйлдвэрлэлийн ажиллагаанд мехатроникийн

ахисан түвшний системийг хэрэгжүүлэх

Чадамжийн





1.1 Суралцагчид захиалгыг нарийвчлан ярилцаж, саатал

гарсан тохиолдолд шийдлийн хувилбаруудыг


1.2 Харилцагчийн хүсэлтэд шинжилгээ хийнэ.


1.4 Харилцагчийн үйл ажиллагааны хүрээнд цахилгааны

системүүдэд оруулах нэмэлт өөрчлөлтийг төлөвлөнө.

1.5 Соёл заншлын өвөрмөц шинжийг харгалзан процесс

болон даалгаврыг төлөвлөж, зохицуулна.



1.7 Aжлын нөхцөл, орчин болон хандлага ажлын үр дүнд


ашиглана.

1.8 Ажлын үр дүнг тоо ба чанарын үзүүлэлтээр нь


1.9 Aжлын үйл явцыг баримтжуулж, хэлхээний бичиг


1.10 Цахилгааны системийг харилцагчид хүлээлгэн өгч,

түүнд ажиллагааг нь танилцуулж өгнө.…



20



хандлага:

Мэдлэг: Харилцагчийн хүсэлт, захиалгын тодорхойлолт,

төлөвлөлтийн хэрэгслүүд, захиалга биелүүлэх үйл явц,

төслийн менежмент, хугацааны болон зардлын төлөвлөлт,

системийг хүлээлгэн өгөх, төслийн бичиг баримт

Ур чадвар: Харилцагчтай харилцах; төслийн төлөвлөлт;

зардлын болон хугацааны менежмент; бүтээгдэхүүний болон

үйлчилгээний чанарыг дээд зэргээр хангах; МТ-ийн систем

болон хэрэглээний програмтай ажиллах, төслийн менежмент



системтэй ажиллахад үүсэх аюулууд, эдийн засгийн

сэтгэлгээ, харилцагчид чиглэсэн хандлага, багийн ажил,

315

төслийн багийг удирдах, хугацааны менежмент, ашигт

ажиллагаа


Сургалтын


жагсаалт:













316



эр

Ам

аар

Аж

игл

ал

т

Төсө

л

Суд

ал

гаа

Мэтг

эл

цээн

Ил

тгэл

Хэл

эл

цүүл

эг

Сур

гал

тын

ма

териа

лы

н б

үрд

эл


ярилцаж, саатал гарсан тохиолдолд



x x x

Харилцагчийн хүсэлтэд шинжилгээ

хийнэ.

x x x x

Одоо байгаа цахилгааны системд


x x x x

Харилцагчийн үйл ажиллагааны

хүрээнд цахилгааны системүүдэд

оруулах нэмэлт өөрчлөлтийг

төлөвлөнө.

x x x x x x

Соёл заншлын өвөрмөц шинжийг

харгалзан процесс болон


x x x


захиалгын гүйцэтгэл ба хугацааны


x x x

Aжлын нөхцөл, орчин, хандлага


сайжруулах хүчин зүйлүүдийг


x x x x x x

Ажлын үр дүнг тоо ба чанарын

үзүүлэлтээр нь сайжруулна.

x x x

Aжлын үйл явцыг баримтжуулж,


нийцүүлнэ.

x x x x



x x x

317


318



нэр:

Тасралтгүй үйлдвэрлэлийн ажиллагаанд дэвшилтэт

мехатроникийн системийг хэрэгжүүлэх

Чадамжийн


Тасралтгүй үйлдвэрлэлийн ажиллагаан дахь дэвшилтэт

мехатроникийн системийн төлөвлөлт


үзүүлэлт:

2.1 Суралцагчид ажлын байраа төвхнүүлж, багаж хэрэгсэл,

материал болон тоног төхөөрөмжийг сонгоно.

2.2 Aжлаа төлөвлөж, ажлын алхмуудыг тодорхойлж чадна.

2.3 Даалгаврын тайлбар, байрлалын төлөвлөлт, хэлхээний

схем, ажиллагааны төлөвлөгөө, GRAFСЕT, хэлхээний

схемийн ба байрлалын жагсаалт зэрэг төлөвлөлтийн

хэрэгслийг ашиглана.

2.4 Журмуудыг зохих ёсоор харгалзан үзсэний дагуу

суурилуулах газар дээрх ажлын нөхцөлийг шалгах.



40



хандлага:

Мэдлэг: Төслийн зорилтууд, чанарын ба зардлын

шаардлагууд, хэрэгслүүд, тоног төхөөрөмж ба бичиг баримт,

баганан диаграмм, байрлалын төлөвлөлт, Петрийн сүлжээ,

функцийн төлөвлөгөө, GRAFСЕT, хэлхээний сүлжээнүүд,

хуваарилалтын жагсаалт, ажлын болон хугацааны төлөвлөлт,

дэд даалгавар ба ажлын алхам зэрэг төлөвлөлтийн

хэрэгслүүд.

Ур чадвар: Төслийн эдийн засгийн, хугацааны, зардлын болон

техникийн төлөвлөлт; төслийн үр дүн ба завсрын үр дүнгийн

баримтжуулалт; техникийн бичиг баримтууд



системтэй ажиллахад үүсэх аюулууд, эдийн засгийн

сэтгэлгээ, харилцагчид чиглэсэн хандлага, багаар ажиллах,

төслийн чиг баримжаа, зорилтын чиг баримжаа, ашигт

ажиллагаа


Сургалтын


жагсаалт:





319









Чадамжийн элемент: Тасралтгүй үйлдвэрлэлийн ажиллагаан дахь дэвшилтэт мехатроникийн системийн төлөвлөлт


эр

Ам

аар

Аж

игл

ал

т

Төсө

л

Суд

ал

гаа

Мэтг

эл

цээн

Ил

тгэл

Хэл

эл

цүүл

эг

Сур

гал

тын

ма

териа

лы

н б

үрд

эл

Суралцагчид ажлын байраа

төвхнүүлж, багаж хэрэгсэл,

материал, тоног төхөөрөмжийг

сонгоно.

x x x

Aжлаа төлөвлөж, ажлын алхмуудыг


x x x x x

Даалгаврын тайлбар, байрлалын

төлөвлөлт, хэлхээний диаграмм,

ажиллагааны төлөвлөгөө,

GRAFСЕT, хэлхээний сүлжээний ба

байрлалын жагсаалт зэрэг

төлөвлөлтийн хэрэгслийг ашиглана.

x x x x x x

Журмуудыг зохих ёсоор харгалзан

үзсэний дагуу суурилуулах газар

дээрх ажлын нөхцөлийг шалгах.

x x x

320



нэр:



Чадамжийн


Тасралтгүй үйлдвэрлэлийн процесс дахь ажиллагааны

горимууд



3.1 Aжиллагааны горимын утга санаа ба тэдгээрийн шатлалыг

мэднэ.

3.2 Ослын зогсолтын ач холбогдол ба журмыг мэднэ.

3.3 Гараар, автоматаар, дахин ачаалах, циклийн дараа

зогсоох, шатлалт ажиллагаа болон тохируулга хийх зэрэг

ажлын горимуудыг мэднэ.

3.4 Ослын зогсолт болон ажлын бусад горимыг төхникийн ба

програм хангамжаар хэрэгжүүлнэ.



40



хандлага:

Мэдлэг: Ажиллагааны горимын шатлал, ослын зогсолтын

эрхзүйн зохицуулалт, автоматжуулалтын даалгавраас

хамаарах ослын зогсолт хэрэгжүүлэх төрлүүд, гэмтлийн

орчин ба эрсдэлүүд, ажиллагааны горимууд: Гараар,

автоматаар, дахин ачаалах, циклийн дараах зогсолт, алхмын

ажиллагаа, калибрлалт, техникийн ба програм хангамж, PLC

програм хангамжийн модуль дахь ажиллагааны горимын

бүтэц, зохион байгуулалт

Ур чадвар: Ажиллагааны горимын тодорхойлолт ба

төлөвлөлт; ослын зогсолтын удирдлагыг хэрэгжүүлэх;

ажиллагааны эрсдэлийн үнэлгээ; шилжилт ба техникийн

үйлчилгээ; орчны ба ажлын нөхцөлийн үнэлгээ; техникийн ба

програм хангамжийн ажиллагааны горимын хэрэгжилт; PLC

програм хангамжийн ажиллагааны горимын бүтэцжүүлэлт;

ажиллагааны бусад горимын эсрэг түгжилт


хамгаалах, эрсдэлийн шинжилгээ, нягт нямбай байдал,

мехатроник системтэй ажиллахад үүсэх аюулууд,

харилцагчид чиглэсэн хандлага, багаар ажиллах, харилцан

ажиллагаа, зардлын үр ашиг


Сургалтын


жагсаалт:


321












Чадамжийн элемент: Тасралтгүй үйлдвэрлэлийн процесс дахь ажиллагааны горимууд


эр

Ам

аар

Аж

игл

ал

т

Төсө

л

Суд

ал

гаа

Мэтг

эл

цээн

Ил

тгэл

Хэл

эл

цүүл

эг

Сур

гал

тын

ма

териа

лы

н б

үрд

эл

Aжиллагааны горимын утга санаа

ба тэдгээрийн шатлалыг мэднэ.

x x x

Ослын зогсолтын ач холбогдол ба


x x x

Гараар, автоматаар, дахин ачаалах,

циклийн дараа зогсоох, шатлалт

ажиллагаа болон тохируулга хийх

зэрэг ажлын горимуудыг мэднэ.

x x x

Ослын зогсолт болон ажлын бусад

горимыг төхникийн ба програм

хангамжаар хэрэгжүүлнэ.

x x x

322



нэр:



Чадамжийн


Механик угсралт



4.1 Суралцагчид механик эд анги болон дэд системүүдийг

байршлын төлөвлөлтийн дагуу угсарч чадна.

4.2 Хэлбэрийн болон байршлын хүлцлийг анхааралдаа авна.

4.3 Тогтоосон параметрүүдийн дагуу механик тоног

төхөөрөмжийг тохируулж чадна.

4.4 Механик системийг туршиж, хэсэгчлэн ажиллагаанд

оруулна.



20



хандлага:

Мэдлэг: Дэд угсралт ба эд анги, технологиудыг нийлүүлэх,

байршлын төлөвлөгөө, урьдчилсан угсралт, үндсэн угсралт,

тохируулга, туршилт

Ур чадвар: Дэд зангилаанууд ба эд ангийг тодорхойлох болон

тодорхойлолтууд алдаатай эсэхийг шалгах; урьдчилсан

угсралт хийх; тосолгооны болон хөргөлтийн системийг угсрах;

шингэн бүрэлдэхүүн хэсгийг угсрах, ялангуяа цилиндр ба

хавхлагуудыг; дэд зангилаанууд ба эд ангийг нийцүүлэх; зөв

ажиллагаа ба бэхэлгээний байрлалыг тохируулах; хөвөгч

болон өнхрөх холхивч, хөдлөх хэсэгтэй дэд зангилаануудыг

угсрах; хөтлүүр, араат дамжуулга ба амлавчийн системийг

угсрах; турших ба хэсэгчлэн ажиллагаанд оруулах


хамгаалах, нягт нямбай байдал, мехатроник системтэй






Сургалтын


жагсаалт:





323









Чадамжийн элемент: Механик угсралт


эр

Ам

аар

Аж

игл

ал

т

Төсө

л

Суд

ал

гаа

Мэтг

эл

цээн

Ил

тгэл

Хэл

эл

цүүл

эг

Сур

гал

тын

ма

териа

лы

н б

үрд

эл

Суралцагчид механик эд анги болон

дэд системүүдийг байршлын


x x x

Хэлбэрийн болон байршлын

хүлцлийг анхааралдаа авна.

x x x x x x

Тогтоосон параметрүүдийн дагуу

механик тоног төхөөрөмжийг


x x x

Механик системийг туршиж,


x x x

324



нэр:



Чадамжийн


Пневматик ба цахилгааны угсралтууд



5.1 Суралцагчид хуваарийн дагуу пневматик болон цахилгаан

эд анги угсарна.

5.2 Хоолой, дамжуулагч утас болон кабелийг бэлтгэж, эд

ангиудыг хооронд нь холбоно.

5.3 Пневматик болон цахилгааны системийг туршиж,




40



хандлага:

Мэдлэг: Цахилгааны болон пневматик дэд зангилаанууд ба эд

ангиуд, угсралтын технологиуд, кабель, дамжуулагч утас,

хоолойнууд, хэлхээний схемүүд, цахилгааны угсралтын

бүдүүвч, тохируулга, туршилтууд

Ур чадвар: Кабель, дамжуулагч утас болон хоолойг угсралтад

бэлтгэх; шугам хоолойн тодорхойлолт; кабель, утас болон

хоолойг угсрах, пневматик ба цахилгааны эд ангиудыг кабель,

утас болон хоолойгоор холбох; турших ба ажиллагаанд

оруулах; цахилгааны ба пневматик угсралтууд;

элементүүдийг тохируулах; туршилтын протокол үйлдэх;

хэлхээний схем үйлдэх ба хэрэглэх


хамгаалах, нягт нямбай байдал, цахилгааны системтэй






Сургалтын


жагсаалт:








325






Чадамжийн элемент: Пневматик ба цахилгааны угсралтууд


эр

Ам

аар

Аж

игл

ал

т

Төсө

л

Суд

ал

гаа

Мэтг

эл

цээн

Ил

тгэл

Хэл

эл

цүүл

эг

Сур

гал

тын

ма

териа

лы

н б

үрд

эл

Суралцагчид хуваарийн дагуу

пневматик болон цахилгаан эд анги

угсарна.

x x x

Хоолой, дамжуулагч утас, кабелыг

бэлтгэж, эд ангиудыг хооронд нь

холбоно.

x x x

Пневматик болон цахилгааны

системийг туршиж, хэсэгчлэн


x x x

326



нэр:



Чадамжийн


Тасралтгүй үйлдвэрлэлийн ажиллагааг програмчлах



6.1 Суралцагчид автоматжуулалтын даалгаврын

шаардлагуудын дагуу PLC програмуудыг төлөвлөж,

програмын бүтцийг боловсруулна.

6.2 PLC модулиуд ба функцүүдийг програмчилна.

6.3 PLC-д програмуудыг ачаалж, програмуудыг туршиж,




60



хандлага:

Мэдлэг: Хэрэгслүүд, програм хангамжийн модуль, логик

функцүүд, удирдлагын дараалал, хугацаа хэмжигч, тоолуур,

аналог дохионуудтай ажиллах, эргэх холбоотой удирдлага,

үйлдлийн элементийн төрөл, хувьсагчийн төрөл, өгөгдлийн

форматууд, өргөтгөлийн зориулалттай нээлттэй PLC

програмын бүтцүүд


төлөвлөлт; эргэх холбоотой удирдлагын програмчлалыг

төлөвлөх; програмыг PLC-д ачаалах; програмыг турших

ажиллагаанд оруулах; тайлбар үйлдэх; PLC програмуудыг

баримтжуулах; танилцуулга

Хандлага: Нягт нямбай байдал, процессын сэтгэлгээ,

харилцагчид чиглэсэн хандлага, хөдөлмөрийн аюулгүй

байдал ба эрүүл мэндийг хамгаалах, нягт нямбай байдал,

цахилгааны системтэй ажиллахад үүсэх аюулууд, багаар

ажиллах, цагийн менежмент, хөдөлмөрийн нөхцөлийн үнэлгээ

хийх, бусдын өдөр тутмын ажлын гүйцэтгэлд хяналт тавьж,



Сургалтын


жагсаалт:








327






Чадамжийн элемент: Тасралтгүй үйлдвэрлэлийн ажиллагааны төлөвлөлт


эр

Ам

аар

Аж

игл

ал

т

Төсө

л

Суд

ал

гаа

Мэтг

эл

цээн

Ил

тгэл

Хэл

эл

цүүл

эг

Сур

гал

тын

ма

териа

лы

н б

үрд

эл

Суралцагчид автоматжуулалтын

даалгаврын шаардлагуудын дагуу

PLC програмуудыг төлөвлөж,

програмын бүтцийг боловсруулна.

x x x

PLC модулиуд ба функцүүдийг


x x x

PLC-д програмуудыг ачаалж,

програмуудыг туршиж, ажиллагаанд

оруулна.

x x x

328



нэр:



Чадамжийн


Дэвшилтэт мехатроник системийг ажиллуулахын тулд HMI ба




7.1 Суралцагчид автоматжуулалтын даалгавартаа зориулсан

HMI ба SCADA шийдлүүдийг төлөвлөнө.

7.2 HMI хэрэгслүүдээр машины нөхцөлүүд болон

ажиллагааны төлөвүүдийг харагдах үзэгдэх хэлбэрт оруулах

зачмуудыг боловсруулна.

7.3 Програмуудыг PLC-д ачаалж, HMI системүүдийг туршиж,




20



хандлага:

Мэдлэг: HMI-ийг plc Програмд нэгтгэх, HMI-ийн үүрэг функц,

HMI бүхий автоматчилагдсан системийн удирдлага, харагдах

үзэгдэх хэлбэрт оруулахад зориулсан процессын утгуудын

сонголт, статик ба динамик графикууд

Ур чадвар: Хэрэглгэч-системийн холболтын төлөвлөлт;

боломжит шийдлүүдийг сонгох ба үнэлэх; HMIs ба SCADA-г

автоматжуулалтын системд холбох; HMI-г PLC програмуудад

нэгтгэх; HMI бүхий үйлдлийн санааг тодорхойлох, процессын

утгуудыг харагдах үзэгдэх хэлбэрт оруулахаар сонгох ба

бэлтгэх; турших ба ажиллагаанд оруулах; ажлын үр дүнг

танилцуулах

Хандлага: Хөдөлмөрийн нөхцөлийн болон сэтгэл зүйн



хамгаалах, процессын сэтгэлгээ, эдийн засгийн сэтгэлгээ,





Сургалтын


жагсаалт:





329









Чадамжийн элемент: Дэвшилтэт мехатроник системийг ажиллуулахын тулд HMI ба SCADA-г нэгтгэх


эр

Ам

аар

Аж

игл

ал

т

Төсө

л

Суд

ал

гаа

Мэтг

эл

цээн

Ил

тгэл

Хэл

эл

цүүл

эг

Сур

гал

тын

ма

териа

лы

н б

үрд

эл

Суралцагчид автоматжуулалтын

даалгавартаа зориулсан HMI ба

SCADA шийдлүүдийг төлөвлөнө.

x x x x x x

HMI хэрэгслүүдээр машины

нөхцөлүүд болон ажиллагааны

төлөвүүдийг харагдах үзэгдэх

хэлбэрт оруулах концепцыг


x x x x x x

Програмуудыг PLC-д ачаалж, HMI

системүүдийг туршиж, ажиллагаанд

оруулна.

x x x

330



нэр:



Чадамжийн


Автоматжуулалтын хэрэгслүүдийн хооронд сүлжээнүүдийг

суулгах



8.1 Дэд системүүдийн хоорондох харилцан ажиллагааны


8.2 Харилцан ажиллагааны зөв төрлийг сонгож, үндэслэлийг

гаргаж чадна.

8.3 Харилцан ажиллагаанд зориулсан эд ангид тохируулга

хийж, энэ зориулалтаар PLC програмыг нийцүүлнэ.

8.4 Програмуудыг автоматжуулалтын системүүдэд ачаалж,

туршиж, сүлжээнүүдийг ажиллагаанд оруулна.



20



хандлага:

Мэдлэг: Үйлдвэрлэлийн харилцан ажиллагааны төлөвлөлт,

үйлдвэрийн автоматжуулалтын боломжит хувилбарын

сонголт, оронгийн ба PLC түвшин, I/O холбоос, ASi, Profibus,

Profinet, CAN (УХС/Удирдлагын хүрээний сүлжээ) холболтын

туузан зам, хаягийн хүрээ, цуврал мэдээллийн харилцан

ажиллагаанд тавигдах шаардлага, туузан замын

параметржүүлэлт, протокол, алсын оношлогоо






оруулах; ажлын үр дүнг танилцуулах; алсын оношлогоо хүргэх



хамгаалах, процессын сэтгэлгээ, нягт нямбай байдал,

тууштай чанар, хийсвэр сэтгэлгээ, цагийн менежмент,



хүлээх


Сургалтын


жагсаалт:


331












Чадамжийн элемент: Автоматжуулалтын хэрэгслүүдийн хооронд сүлжээнүүдийг суулгах


эр

Ам

аар

Аж

игл

ал

т

Төсө

л

Суд

ал

гаа

Мэтг

эл

цээн

Ил

тгэл

Хэл

эл

цүүл

эг

Сур

гал

тын

ма

териа

лы

н б

үрд

эл

Суралцагчид дэд системүүдийн

хоорондох харилцан ажиллагааны


x x x x x x

Харилцан ажиллагааны зөв төрлийг

сонгож, үндэслэлийг гаргаж чадна.

x x x x x x x

Харилцан ажиллагаанд зориулсан

эд ангид тохируулга хийж, энэ

зориулалтаар PLC програмыг

нийцүүлнэ.

x x x

Програмуудыг автоматжуулалтын

системүүдэд ачаалж, туршиж,

сүлжээнүүдийг ажиллагаанд

оруулна.

x x x

332



нэр:



Чадамжийн


Автоматжуулалтын процесс дахь мехатроник системийг




9.1 Үйлдвэрийн автоматжуулалтын мехатроник системд

зориулсан туршилт болон ажиллагаанд оруулах төлөвлөгөөг


9.2 Боловсруулсан төлөвлөгөөнүүдийг хэрэглэж, үр дүнг нь


9.3 Хийсэн ажлынхаа чанарыг үнэлж дүгнэнэ.

9.4 Машины бичиг баримтыг эцэслэн боловсруулж нийцүүлэх.



20



хандлага:

Мэдлэг: Хүн, байгаль орчин, тоног төхөөрөмжид учирч

болзошгүй хохирлыг нь харгалзан мехатроник системд

эрсдэлийн шинжилгээ хийх, ауюлгүй байдлын шалгалт,

туршилт, тохируулгын жагсаалт, цахилгаан ба механик

туршилт, мэдээллийн аюулгүй байдал, баримтжуулалт,

ажиллагаанд оруулсан тухай протоколууд

Ур чадвар: Шууд хүрэлцэхийн эсрэг хамгаалалтыг шалгах;

Хамгаалалтын хэрэгслийн, ялангуяа гэмтлийн гүйдлээс

хамгаалах хэрэгслийн үр нөлөөг шалгах, тусгаарлалт,

газардуулга болон гогцооны эсэргүүцлийг хэмжих; ялангуяа

ослын зогсолтын унтраалга болон дохиоллын систем зэрэг

механик, цахилгааны аюулгүйн хэрэгслийн үр нөлөөг шалгах;

задгай болон битүү удирдлагын ба хяналтын системд

зориулсан холбогдох дохионы ба командын дамжуулалтыг

оролцуулан туслах ба удирдлагын цахилгаан гүйдлийн

хэлхээнүүдийг турших ба ажиллагаанд оруулах; үндсэн

хэлхээнүүдийг шалгаж, аажмаар ажиллагаанд оруулах;

ажиллагааны параметрүүдийг хэмжих; зорилтот

параметрүүдийг тохируулах; гидравлик тоног төхөөрөмжийг

ажиллагаанд оруулах; намуухан ажиллах, чимээгүй ажиллах,

эргэлтийн тоо, даралт, температур, явалтын зайн шалгалт ба

тохируулга; алдагдал гарах тохиолдолд шалгах; бэхэлгээ,

эрчим хүчний хангамж, тосолгоо, хөргөх, зайлуулах

ажиллагааг шалгаж тогтоох; програм ба өгөгдлийг ачаалах ба

хадгалах; програмын процессыг шалгах, тохируулах; дохио

дамжуулах системийг, ялангуяа, гол шугамын туузан замыг,

шалгаж ажиллагаанд оруулах; мехатроник системүүдийг

ажиллагаанд оруулах; ажиллагааны шалгалт явуулах;

цахилгаан соронзон нийцэлд зориулсан хамгаалалтын арга

333

хэмжээнүүдийг шалгах; ажиллагаанд оруулж байгаа үед

системийн параметрүүдийг тодорхойлох; заасан утгыг

тохируулгын утгатай харьцуулах



хамгаалах, процессын сэтгэлгээ, нягт нямбай байдал,

тууштай чанар, хийсвэр сэтгэлгээ, цагин менежмент,



хүлээх


Сургалтын


жагсаалт:













334

Чадамжийн элемент: Автоматжуулалтын процесс дахь мехатроник системийг ажиллагаанд оруулах


эр

Ам

аар

Аж

игл

ал

т

Төсө

л

Суд

ал

гаа

Мэтг

эл

цээн

Ил

тгэл

Хэл

эл

цүүл

эг

Сур

гал

тын

ма

териа

лы

н б

үрд

эл

Үйлдвэрийн автоматжуулалтын

мехатроник системд зориулсан

туршилт болон ажиллагаанд

оруулах төлөвлөгөө боловсруулна.

x x x x x x

Боловсруулсан төлөвлөгөөнүүдийг

хэрэглэж, үр дүнг нь баримтжуулна.

x x x

Хийсэн ажлынхаа чанарыг үнэлж

дүгнэнэ.

x x x x

Машины бичиг баримтыг эцэслэн

боловсруулж нийцүүлэх.

x x x x x x

335



нэр:



Чадамжийн






10.2. Суралцагчид цахилгаан систем дээр ажиллахдаа

аюулгүйн байдлын болон эрүүл мэндийг хамгаалах журмыг


10.3. Цахилгааны хүчдэлийн болзошгүй аюулыг харгалзан

үзнэ.

10.4. Техникийн аюулгүйн байдлын журмыг мөрдөж,

цахилгааны хамгаалалтын арга хэмжээг авна.





8



хандлага:


найдвартай байдал, хэт хүчдэлийн болон нөлөөллийн

хүчдэлийн шалтгаан, хариу арга хэмжээ, лаборатори,

үйлдвэрийн цех дэх аюулгүйн туршилтын журам ба техникийн

аюулгүй байдлын журам, механик, цахилгаан, хийн ба

шингэний системүүдийн аюулгүй байдлын стандартууд,

салбар дундын стандартууд, хаалтын (экран) аргууд,

хамгаалалтын арга хэмжээний стандартууд


ажиллах үеийн эрсдэлийн үнэлгээ; аюулгүй ажиллагааны

стандартуудыг мөрдөж ажиллах; мэргэжлийн хөдөлмөрийн

аюулгүй байдлын болон эрүүл мэндийг хамгаалах дадлын

хэвшлийг харуулах.






Сургалтын


жагсаалт:


336










Санал зөвлөмж Энэ сэдвийг их төлөв өөр бусад чадамжийн элементэд

интеграцлагдсан хэсэг байдлаар заана.

Чадамжийн элемент: Техникийн аюулгүйн байдлын журам


эр

Ам

аар

Аж

игл

ал

т

Төсө

л

Суд

ал

гаа

Мэтг

эл

цээн

Ил

тгэл

Хэл

эл

цүүл

эг

Сур

гал

тын

ма

териа

лы

н б

үрд

эл



x x x





x x x



x x x




x x x




x x x

337



Суралцагчид энэхүү чадамжийн нэгжийн агуулга ба чадамжийн элементүүдийг

ойлгохын тулд өөрсдийн хариуцлага ба үүргийг мэдэж байх шаардлагатай.

Жишээлбэл:

Хөдөлмөрийн аюулгүйн байдлын журам ба шаардлагыг дагаж мөрдөх: ХХХ,






Хөдөлмөрийн чадвараа алдсан буюу тусгай хэрэгцээтэй суралцагч оролцож

байгаа тохиолдолд тусгай хэрэгцээг нь багтаасан байна.

Багшид:

Үндсэн шаардлагуудаас гадна сургагч энэхүү чадамжийн нэгжид дараах сургалтын














338

IV. Үнэлгээ














Үнэлгээний аргад тохирох боловсруулалтын хэрэгслүүдийн дагуу гүйцэтгэнэ. Одоо хийгдэж байгаа үнэлгээг хичээлийн явцад, суралцагчийн мэдлэг, ур чадвар ба







339

IV. ҮНЭЛГЭЭ





Чадамжийн нэгжийн нэр: Тасралтгүй үйлдвэрлэлийн

ажиллагаанд дэвшилтэт

мехатроникийн системийг



нэр


үзүүлэлтүүд


хэрэгсэл



үйлчилгээ



ярилцаж, саатал гарсан





хүсэлтийг шинжилнэ.




340



хүрээнд




төлөвлөнө.

ГШҮ 1.5: Соёл заншлыг








ашиглана.


нөхцөл, орчин,






ГШҮ 1.8: Ажлын үр дүнг

тоо ба чанарын



341





ГШҮ 1.10:






ЧЭ 2: Тасралтгүй


ажиллагаан дахь

дэвшилтэт

мехатроникийн



ажлын байраа

төвхнүүлж, багаж

хэрэгсэл, материал,


сонгоно.

ГШҮ 2.2: Aжлаа


алхмуудыг тодорхойлж

чадна.

ГШҮ 2.3: Даалгаврын


байршлын төлөвлөлт,

бүдүүвч зураг,



төлөвлөгөө, GRAFСЕT,

хэлхээний систем

болон хуваарилалтын

342




ашиглана.

ГШҮ 2.4: Журмуудыг

зохих ёсоор харгалзан

үзсэний дагуу

суурилуулах газар

дээрх ажлын нөхцөлийг

шалгах.





горимууд

ГШҮ 3.1: Aжиллагааны

горимын утга санаа ба

тэдгээрийн шатлалыг

мэднэ.



холбогдол ба журмыг

мэднэ.

ГШҮ 3.3: Гараар,



дараа зогсоох, шатлалт


тохируулга хийх зэрэг

ажлын горимуудыг

мэднэ.

ГШҮ 3.4: Ослын зогсолт

болон ажлын бусад

343

горимыг техникийн ба

рограм хангамжаар


ЧЭ 4: Механик угсралт

ГШҮ 4.1: Механик эд

анги болон дэд


байршлын



ГШҮ 4.2: Хэлбэрийн


хүлцлийг анхааралдаа

авна.

ГШҮ 4.3: Тогтоосон

параметрүүдийн дагуу

механик тоног






оруулна.




ГШҮ 5.1: Схемийн дагуу


цахилгаан эд ангийг

угсарна.

ГШҮ 5.2: Хоолой,

344


кабелыг бэлтгэж, эд

ангиудыг хооронд нь

холбоно.

ГШҮ 5.3: Пневматик




оруулна.




төлөвлөлт

ГШҮ 6.1:



шаардлагуудын дагуу


төлөвлөж, програмын


ГШҮ 6.2: PLC модулиуд



ГШҮ 6.3: PLC-д

програмуудыг ачаалж,



ЧЭ 7: Дэвшилтэт


ажиллуулахын тулд

HMI ба SCADA-г

ГШҮ 7.1:




SCADA шийдлүүдийг

345

нэгтгэх төлөвлөнө.

ГШҮ 7.2: HMI

хэрэгслүүдээр машины

нөхцөлүүд болон


төлөвүүдийг харагдах


оруулах концепцуудыг




системүүдийг туршиж,


ЧЭ 8:



хооронд

сүлжээнүүдийг суулгах

ГШҮ 8.1: Дэд





төлөвлөнө.





чадна.




тохируулга хийж, энэ

346

зориулалтаар PLC

програмыг нийцүүлнэ.



системд ачаалж,

туршиж, сүлжээнүүдийг


ЧЭ 9:





ГШҮ 9.1: Процессын


мехатроникийн системд

зориулсан төлөвлөгөө

боловсруулж, туршин


ГШҮ 9.2:

Боловсруулсан




ГШҮ 9.3: Хийсэн



ГШҮ 9.4: Машины бичиг


боловсруулж

нийцүүлэх.


аюулгүйн байдлын



347

журам тохируулга хийнэ.





















өгнө.

348


Мехатроник системүүдийн засвар, ажлын чанар ба ашигт ажиллагааг хангах


Мехатроник системүүдийн засвар, ажлын чанар ба ашигт ажиллагааг хангах




Суралцагчид мехатроникийн системүүд дэх алдаа ба хэвийн бус зүйлийн байршлыг

тогтоож, шалтгааныг нь олж, засаж чадна. Үүний тулд тэд гарын авлага, цахим бичиг

баримт мөн оношлогооны системд байдаг боломжийг ашиглаж, үйл ажиллагаа болон

алдааны протоколыг тайлбарлана. Тэд хамгаалалтын арга хэмжээний үр нөлөөг

шалгаж чадна.

Мэдрэгчүүд болон тохируулгын элементийн параметрүүдийг шалгаж, тохируулга хийж

чадна. Үр дүнг нь баримтжуулна.

Техникийн системүүдийн найдвартай ажиллагаанд нөлөөлж байгаа зүйлүүд болон

урьдчилан сэргийлэх засвар үйлчилгээний шаардлагыг тайлбарлана.

Засвар үйлчилгээний төлөвлөгөөг ашиглаж, засвар үйлчилгээ хийх шаардлагыг тогтоох

журмыг хэрэглэнэ. Аюулгүй байдлын хэрэгслүүдэд туршилт хийж, тэдгээрийг

суурилуулж, тохируулж чадна.

Чанарын удирдлагын шаардлагуудыг мэдэх бөгөөд өдөр тутмын ажилдаа харгалзан

үзэж чадна.

Мэргэжлийн даалгавар дахь зардлын болон хугацааны үр ашгийн зарчмыг мэдэх бөгөөд

үүнийг хэрэгжүүлж чадна.

Энэ процессын явцад эрүүл мэндийг хамгаалах болон ажлын байран дээрх эрүүл ахуй

ба аюулгүйн байдалд анхаарлаа хандуулна.

Тэд алдааны шинжилгээ, үр дүнд нь статистик боловсруулалт хийнэ. Засвар

үйлчилгээний ажлын үр дүнг бичиг баримтад тусгана.

Үр дүнг нь мөн англи хэл дээр боловсруулна.



349

Чадамжийн нэгжийн агуулга төлөвлөлт: Мехатроник системүүдийн засвар, ажлын

чанар ба ашигт ажиллагааг хангах

№

Чадамжийн

элемент




Чадамжийн нэгжид ногдох цаг: 288


Сургууль

дээр


дээр

Чадамжийн

элементэд

ногдох цаг



үүрэг даалгавар

1.1 Үйлчилгээ, үзлэг,

засвар, сул цэгийн

шинжилгээ болон

техникийн

сайжруулалт зэрэг

техникийн

үйлчилгээний үндсэн

үүрэг даалгаврыг

мэднэ.

20 0 0 20

1.2 Чанарын


шаардлагуудыг мэдэх

бөгөөд үйлчилгээний

өндөр чанарыг

хангана.

1.3 Үр ашиг, өртөг

зардал болон

хугацааны

менежмент дээр

анхаарлаа

төвлөрүүлнэ.

1.4 Өндөр хүртээмж

ба бага хэмжээний

материалын нөөцийн

хоорондын

тэнцвэрийн дагуу

сэлбэгийн үр ашигтай

удирдлагаар хангана.

1.5 Засвар

350

үйлчилгээний бүх үйл

ажиллагаан дээр

байгаль орчны

аюулгүй байдлыг

дээд хэмжээгээр

хангана.

2 Гэмтэл согогийн

системчилсэн

хайлт ба

засвар,

гэмтлийн

баримтжуулалт

2.1 Гэмтлийг цэгийг

олохын тулд

шалтгаан-үр

дагаварын харьцааг


20 25 15 60

2.2 Гэмтлийг олж

илрүүлэн,

шалтгааныг нь

арилгахын тулд

асуудлын шийдлийн

аргуудыг ашиглана.

2.3 Гэмтэл согогийг

гэмтэл согогийн бичиг

баримтад бүртгэж



гарын авлага,

электрон баримт,

мэдээллийн хуудас

болон бүтээгдэхүүний

тодорхойлолтыг

ашиглана.

2.5 Мехатроник

системийг оношлоход

суурин болон

зөөврийн компьютер

ашиглана.

3 Тогтмол засвар

(техникийн

үйлчилгээ)

болон үзлэг

3.1 Техникийн үзлэг,


төлөвлөгөө зохионо;

ажиллах нөхцөлийн

дагуу засвар

үйлчилгээний мөчлөг

ба нөлөөллийн хүчин

15 15 10 40

351

зүйлийг тодорхойлно.



техникийн үзлэг,

үйлчилгээ,

цэвэрлэгээ,

тосолгооны

ажиллагааг хийнэ.

3.3 Өргөн

хэрэглээний өтгөн ба

шингэн тосны шинж

чанарыг мэднэ.


урьдчилан

сэргийлэх

үйлчилгээ

4.1 Машин,

системийн одоогийн

нөхцөл байдалд,

ялангуяа цэвэрч

байдал, элэгдэл

хорогдлын талаас нь


15 15 10 40


систем дэх сул

цэгүүдийг системчлэн

шинжилнэ.

4.3 Хариу арга


тэдгээрийг авч


5 Мехатроник

системийн

техникийн

сайжруулалт

5.1 Тасралтгүй

сайжруулах үйл

явцын (CIP) санааг

дагаж, машин болон

системүүд дээрх

алдагдал, хаягдлыг


10 25 5 40

5.2 Сайжруулалтын

санал боловсруулж,

эдгээрийн зүгээс

компанид үзүүлэх

ашиг тусыг харуулж

352

чадна.

5.3 Арга

хэмжээнүүдийг үр

ашигтай байдлаар

хэргэжүүлнэ.

6 Засвар

үйлчилгээнд

зориулсан

гүйцэтгэлийн

түлхүүр


6.1 OEE, TEEP,

MTBF, MTTR зэрэг

ердийн засвар


зориулсан

гүйцэтгэлийн түлхүүр

үзүүлэлтүүдийг

мэднэ.

30 7 3 40

6.2 Гол үзүүлэлтийн

шалгуурын ийм

төрлийг тооцоолж,


сайжруулах арга

хэмжээ, үзэл

баримтлалыг


7 Засвар


стратегийн

бодлогууд

7.1 Зориулалтын

микроконтролёр зэрэг

засвар үйлчилгээний

түгээмэл стратегийг


хэрэгжүүлэх замаар

дэмжлэг үзүүлж

чадна.

30 10 0 40


аюулгүйн



систем ба



4 2 2 8







үзнэ.

353




үзнэ.







8.5 Кабель,



системийн



өгнө.


харьцаа:

144

(50%)

99

(34,4%)

45 (15,6%) 288













Аюулгүй ажиллагааны журамд

захирагдах;


түвшний дагуу угсралтыг гүйцэтгэх


үйлчилгээний журмыг дагаж мөрдөх

Ажил Гүйцэтгэх зааварчилгаа Ажлын заавар болон холбогдох бусад



үйлчилгээг чанарын өндөр түвшинд, үр

354

ашигтай хийж гүйцэтгэх





Хянагч





…………………

355



нэр:

Мехатроник системүүдийн засвар, ажлын чанар ба ашигт

ажиллагааг хангах

Чадамжийн


Техникийн үйлчилгээний үүрэг даалгавар



1.1 Үйлчилгээ, үзлэг, засвар, сул цэгийн шинжилгээ болон

техникийн сайжруулалт зэрэг техникийн үндсэн

үйлчилгээний үүрэг даалгаврыг мэднэ.

1.2 Чанарын удирдлагын шаардлагуудыг мэдэх бөгөөд

үйлчилгээний өндөр чанарыг хангана.

1.3 Үр ашиг, өртөг зардал болон хугацааны менежмент дээр

анхаарлаа төвлөрүүлнэ.

1.4 Өндөр хүртээмж ба бага хэмжээний материалын нөөцийн

хоорондын тэнцвэрийн дагуу сэлбэгийн үр ашигтай

удирдлагаар хангана.



20



хандлага:

Мэдлэг: Техникийн үйлчилгээ дотоод үйлчилгээ үзүүлэгч болох

нь, ашиглалтын хэлтэс, ашиглалтын хэлтсийн зорилго,

ашиглалтын хэлтсийн дүр зургийн өөрчлөлт, үйлчилгээ, үзлэг,

засвар, сул цэгийн шинжилгээ ба техникийн сайжруулалт зэрэг

үндсэн үүргүүд, ашиглалтын хэлтэст ажиллахад зориулсан

стандарт, журмууд, ашиглалтын хэлтсийн зохион

байгуулалтын загвар, процессууд ба хариуцлага, хугацааны

болон зардлын менежмент

Ур чадвар:

Хандлага: Харилцагчид чиглэсэн хандлага, хөдөлмөрийн

аюулгүй байдал ба эрүүл мэндийг хамгаалах, процессын

сэтгэлгээ, үйлчилгээ үзүүлэгчээр ажиллах, эдийн засгийн

сэтгэлгээ


Сургалтын


жагсаалт:


Материал, түүхий Мэргэжлийн багш бөглөнө.

356








Санал зөвлөмж Бүхэл чадамжийн нэгжийн суурь ойлголтыг бий болгохын тулд

энэхүү чадамжийн элемент нь танхимын сургалтад анхаарлаа


Чадамжийн элемент: Техникийн үйлчилгээний үүрэг даалгавар


эр

Ам

ан

Аж

игл

ал

т

Төсө

л

Суд

ал

гаа

Мэтг

эл

цээн

Ил

тгэл

Хэл

эл

цүүл

эг

Сур

гал

тын

ма

териа

лы

н б

үрд

эл

Суралцагчид үйлчилгээ, үзлэг,

засвар, сул цэгийн шинжилгээ

болон техникийн сайжруулалт зэрэг

үндсэн техникийн үйлчилгээний

үүрэг даалгаврыг мэднэ.

x x x

Чанарын удирдлагын

шаардлагуудыг мэдэх бөгөөд

үйлчилгээний өндөр чанарыг

хангана.

x x x x x x

Зардлын үр өгөөж, хугацааны

менежментэд анхаарлаа


x x x

Өндөр хүртээмж ба бага хэмжээний

материалын нөөцийн хоорондын

тэнцвэрийн дагуу сэлбэгийн үр

ашигтай удирдлагаар хангана.

X x x x x x

357



нэр:



Чадамжийн


Системчилсэн гэмтэл согогийн хайлт ба засвар, гэмтлийн




2.1 Гэмтлийг цэгийг олохын тулд шалтгаан-үр дагаврын

харилцааг тодорхойлно.

2.2 Гэмтлийг олж илрүүлэн, шалтгааныг нь арилгахын тулд

асуудлын шийдлийн аргуудыг ашиглана.

2.3 Гэмтэл согогийг гэмтэл согогийн бичиг баримтад бүртгэж


2.4 Англи хэл дээр гарын авлага, электрон бичиг баримт,

мэдээллийн хуудас болон бүтээгдэхүүний тодорхойлолтыг

ашигладаг.

2.5 Мехатроник системийг оношлоход ширээний болон

зөөврийн компьютер ашиглана.



60



хандлага:

Мэдлэг: Гэмтэл ба саатал, гэмтлийн тодорхойлолт, Асуудал

шийдвэрлэх мөчлөг ба асуудал шийдвэрлэх зургаан алхaм,

Парето-гийн шинжилгээ зэрэг асуудал асуудал шийдвэрлэх

аргууд, 5 яагаад, шалтгаан-үр дагаврын схемм, гэмтэл саатал

арилгах үйл явц, гэмтэл саатлын баримтжуулалт, гэмтэл

саатлыг тодорхойлохын тулд гэмтэл саатлын

баримтжуулалтад шинжилгээ хийх, ширээний болон зөөврийн

компьютерээр оношлогоо хийх

Ур чадвар: мехатроникийн системд шинжилгээ хийх; гэмтэл

саатлыг тодорхойлох ба шалтгааныг олж тогтоох; оператор ба

үйлдвэрлэлийн багийн удирдлагатай холбоо барих; гэмтэл

саатал илрүүлэх, арилгах ажиллагааг системтэйгээр үзүүлэх;

асуудал шийдэх аргыг ашиглах; explaining тэгвэл-ингэнэ гэдэг

бүтцийг тайлбарлах; машин ба системийг засах; техникийн

аюулгүй байдлын журамд нийцүүлэх; гэмтэл саатлыг

баримтжуулах; гэмтэл саатлын баримтжуулалтад шинжилгээ

хийх



358

хамгаалах, зорилтот чиг баримжаатай процесс, нягт нямбай

байдал, тууштай чанар, хариуцлага, бусдад заавар өгөх, ашигт

ажиллагаа, хугацааны менежмент


Сургалтын


жагсаалт:











Санал зөвлөмж Чадамжийн элементийг онолын оролт ба Дадлага ажлын



359

Чадамжийн элемент: Системчилсэн гэмтэл согогийн хайлт ба засвар, гэмтлийн баримтжуулалт


эр

Ам

ан

Аж

игл

ал

т

Төсө

л

Суд

ал

гаа

Мэтг

эл

цээн

Ил

тгэл

Хэл

эл

цүүл

эг

Сур

гал

тын

ма

териа

лы

н б

үрд

эл

Гэмтлийг цэгийг олохын тулд

шалтгаан-үр дагаврын харилцааг


x x x x x x

Гэмтлийг олж илрүүлэн, шалтгааныг

нь арилгахын тулд асуудлын

шийдлийн аргуудыг ашиглана.

x x x x x x

Гэмтэл согогийг гэмтэл согогийн

бичиг баримтад бүртгэж


x x x x

Англи хэл дээр гарын авлага,

электрон бичиг баримт,

мэдээллийн хуудас болон

бүтээгдэхүүний тодорхойлолтыг

ашигладаг.

x x x x x x

Мехатроник системийг оношлоход

ширээний болон зөөврийн

компьютер ашиглана.

x x x

360



нэр:



Чадамжийн


Тогтмол засвар (техникийн үйлчилгээ) болон үзлэг



3.1 Суралцагчид техникийн үзлэг, үйлчилгээний төлөвлөгөө

зохионо; ажиллах нөхцөлийн дагуу засвар үйлчилгээний

мөчлөг ба нөлөөллийн хүчин зүйлийг тодорхойлно.

3.2 Суралцагчид мехатроник систем дээр техникийн үзлэг,

үйлчилгээ, цэвэрлэгээ, тосолгооны ажиллагааг хийнэ.

3.3 Нийтлэг тос, тосолгооны материалын код ба шинж чанарыг

мэднэ.



40



хандлага:

Мэдлэг: Цэвэрлэгээ, техникийн үзлэг, үйлчилгээний

төлөвлөгөө, ажиллагааны нөхцөлөөс хАмансан техникийн

үйлчилгээний мөчлөГШҮүд, үйлдвэрлэгчийн тодорхойлсон

журмууд, хугацааны завсар, Гүйцэтгэл, ажилласан тохиолдол

ба цаг, тосолгоо, өтгөн, шингэн тосны төрлүүд, өтгөн ба шингэн

тос хэрэглэх тохиолдлууд, техникийн үзлэгийн хууль эрхийн

зохицуулалт, техникийн үзлэг, үйлчилгээ явуулах техникийн

аюулгүй ажиллагааны журам

Ур чадвар: Цэвэрлэгээ, үйлчилгээ ба үзлэгийн төлөвлөгөөг

унших; үйлчилгээний мөчлөгийг тодорхойлох; цэвэрлэгээ,

үйлчилгээ ба үзлэгийн төлөвлөгөө зохиох, тосолгооны өтгөн ба

шингэн тосыг сонгох ба үнэлэх; техникийн үзлэг, үйлчилгээний

төлөвлөгөөг сайжруулах

Хандлага: Харилцагчид чиглэсэн хандлага, хөдөлмөрийн

аюулгүй байдал ба эрүүл мэндийг хамгаалах, эдийн засгийн

сэтгэлгээ, нягт нямбай байдал, тууштай чанар, хариуцлага,

хугацааны менежмент, ашигт ажиллагаа


Сургалтын


жагсаалт:


Материал, түүхий Мэргэжлийн багш бөглөнө.

361










Чадамжийн элемент: Тогтмол засвар (техникийн үйлчилгээ) болон үзлэг


эр

Ам

ан

Аж

игл

ал

т

Төсө

л

Суд

ал

гаа

Мэтг

эл

цээн

Ил

тгэл

Хэл

эл

цүүл

эг

Сур

гал

тын

ма

териа

лы

н б

үрд

эл

Суралцагчид техникийн үзлэг,

үйлчилгээний төлөвлөгөө зохионо;

ажиллах нөхцөлийн дагуу засвар

үйлчилгээний мөчлөг ба

нөлөөллийн хүчин зүйлийг


x x x x x x x

Суралцагчид мехатроник систем

дээр техникийн үзлэг, үйлчилгээ,

цэвэрлэгээ, тосолгооны ажиллагааг

хийнэ.

x x x

Нийтлэг тос, тосолгооны

материалын код ба шинж чанарыг

мэднэ.

x x x

362



нэр:



Чадамжийн


Урьдчилан сэргийлэх техникийн үйлчилгээ



4.1 Суралцагчид машин, системийн одоогийн нөхцөл байдалд,

ялангуяа, цэвэрч байдал, элэгдэл хорогдлын талаас нь


4.2 Суралцагчид мехатроник систем дэх сул цэГШҮүдийг

системчлэн шинжилнэ.

4.3 Суралцагчид эсрэг арга хэмжээг тодорхойлж, тэдгээрийг

авч хэрэгжүүлнэ.



40



хандлага:

Мэдлэг: Урьдчилан сэргийлэх техникийн үйлчилгээний нөхцөл

ба тодорхойлолт, машин ба системийн элэгдэл хорогдол,

элэгдлийн мөчлөг, нөхцөлийн хяналтын үзэл санаа, нөхцөлийн

хяналтын технологиуд: дулааны шинжилгээ, чичиргээний

шинжилгээ, өөрийн хяналтын хугацаа, эрчим хүчний

зарцуулалтын шинжилгээ, техникийн эндоскоп, элэгдлийн

шинжилгээ, тосны шинжилгээ, нөхцөлийн хяналтын процесс

Ур чадвар: Машин ба үйлдвэрийн элэгдэл хорогдлыг

тодорхойлох; нөхцөлийн хяналтын технологиудыг сонгох ба

үнэлэх; мехатроник системүүдэд нөхцөлийн хяналтын

технологиудыг нэвтрүүлэх; HMI ба SCADA-гаар машины

нөхцөлүүдийг харагдах үзэгдэх хэлбэрт оруулах, элэгдлийн

эсрэг арга хэмжээг тодорхойлох

Хандлага: харилцагчийн чиг баримжаа, хөдөлмөрийн аюулгүй

байдал ба эрүүл мэндийг хамгаалах, эдийн засгийн сэтгэлгээ,

нягт нямбай байдал, тууштай чанар, хариуцлага, бүтээлч

байдал, хөдөлмөрийн нөхцөлийн үнэлгээ хийх болон

хариуцлагаа сайжруулах, хугацааны менежмент, ашигт

ажиллагаа


Сургалтын


жагсаалт:


363












Чадамжийн элемент: Урьдчилан сэргийлэх техникийн үйлчилгээ


эр

Ам

ан

Аж

игл

ал

т

Төсө

л

Суд

ал

гаа

Мэтг

эл

цээн

Ил

тгэл

Хэл

эл

цүүл

эг

Сур

гал

тын

ма

териа

лы

н б

үрд

эл

Суралцагчид машин, системийн

одоогийн нөхцөл байдалд,

ялангуяа, цэвэрч байдал, элэгдэл

хорогдлын талаас нь үнэлгээ өгнө.

x x x

Суралцагчид мехатроник систем

дэх сул цэГШҮүдийг системчлэн

шинжилнэ.

x x x x x x

Суралцагчид эсрэг арга хэмжээг

тодорхойлж, тэдгээрийг авч


x x x x x x

364



нэр:



Чадамжийн


Мехатроник системийн техникийн сайжруулалт



5.1 Суралцагчид тасралтгүй сайжруулах үйл явцын (CIP)

санааг дагаж, машин болон системүүд дээрх алдагдал,

хаягдлыг илрүүлж чадна.

5.2 Суралцагчид сайжруулалтын санал боловсруулж,

эдгээрийн зүгээс компанид үзүүлэх ашиг тусыг харуулж чадна.

5.3 Суралцагчид арга хэмжээнүүдийг үр ашигтай байдлаар




40



хандлага:

Мэдлэг: Техникийн сайжруулалт ашиглалтын хэлтсийн чухал

үүрэг болох, техникийн сайжруулалт боломжит хандалтууд:

мөчлөгийн хугацааг багасгах, хөдөлмөрийн өндөржүүлсэн

аюулгүй байдал, өсөн нэмэгдэх олдоц, эрчим хүчний

зарцуулалтыг бууруулах, сул зогсолтын хугацааг бууруулах,

OEE -ийн … сайжруулалт, техникийн сайжруулалтын үйл явц,

PDCA-ийн (төлөвлөлт-Гүйцэтгэл-шалгалт-үйлдэл) мөчлөг, CIP

хандлага, төхөөрөмжийг боловсронгуй болгон өөрчлөх

хандлага, боломжит сайжруулалтын тоцоолол, зардал-ашиг-

шинжилгээ, хугацааны төлөвлөлт, техникийн төлөвлөлт

Ур чадвар: Машин ба системийн сул цэгийг тодорхойлох;

техникийн сайжруулалтын санааг хөгжүүлэх; сайжруулалтын

төлөвлөлт; зардал ба үр ашгийг шалгах; хугацааны

менежмент; машин ба системийн шинэчлэлт; машин ба

системийг боловсронгуй болгох

Хандлага: Харилцагчийн чиг баримжаа, харилцагчийн хүсэлт

шаардлагуудыг ойлгох, Kaizen сэтгэлгээ, хөдөлмөрийн

аюулгүй байдал ба эрүүл мэндийг хамгаалах, эдийн засгийн

сэтгэлгээ, нягт нямбай байдал, тууштай чанар, хариуцлага,

хөдөлмөрийн нөхцөлийн үнэлгээ хийх ба сайжруулалтын

хариуцлага хүлээх, хугацааны менежмент, ашигт ажиллагаа


Сургалтын Мэргэжлийн багш бөглөнө.

365


жагсаалт:












Чадамжийн элемент: Мехатроник системийн техникийн сайжруулалт


эр

Ам

ан

Аж

игл

ал

т

Төсө

л

Суд

ал

гаа

Мэтг

эл

цээн

Ил

тгэл

Хэл

эл

цүүл

эг

Сур

гал

тын

ма

териа

лы

н б

үрд

эл

Суралцагчид тасралтгүй

сайжруулах үйл явцын (CIP) санааг

дагаж, машин болон системүүд

дээрх алдагдал, хаягдлыг илрүүлж

чадна.

x x x x x

Суралцагчид сайжруулалтын санал

боловсруулж, эдгээрийн зүгээс

компанид үзүүлэх ашиг тусыг

харуулж чадна.

x x x x x x

Суралцагчид арга хэмжээнүүдийг үр

ашигтай байдлаар хэрэгжүүлнэ.

x x x

366



нэр:



Чадамжийн


Засвар үйлчилгээнд зориулсан Гүйцэтгэлийн түлхүүр




6.1 Төхөөрөмжийн ерөнхий бүтээмж, төхөөрөмжийн нийт

бүтээмжийн тооцоолол, гэмтэл хоорондын хугацаа, засвар

хоорондын хугацаа зэрэг ердийн засвар үйлчилгээнд

зориулсан гүйцэтгэлийн түлхүүр үзүүлэлтүүдийг мэднэ.

6.2 Гол шалгуур үзүүлэлтийн ийм төрлийг тооцоолж,

үзүүлэлтүүдийг сайжруулах арга хэмжээ, үзэл баримтлалыг




40



хандлага:

Мэдлэг: Машин ба системийн долоон төрлийн хаягдал ба

зургаан төрлийн алдагдал, ашиглалтын хэлтсийн гүйцэтгэлийн

түлхүүр үзүүлэлтүүд, олдоц, гүйцэтгэлийн ба чанарын түвшин,

төхөөрөмжийн нийт бүтээмж, ачаалах хугацаа, төхөөрөмжийн

нийт бүтээмжийн тооцоолол, жишиг (эталон), утгын урсгалд

үзүүлэх төхөөрөмжийн нийт бүтээмжийн нөлөөлөл,

төхөөрөмжийн бага бүтээмж болон материал түүхий эд, хэт

үйлдвэрлэлийн улмаас үүсэх хаягдал хоорондын харьцаа,

гэмтэл хоорондын хугацаа ба засвар хоорондын дундаж

хугацааг тооцоолох, гол шалгуур үзүүлэлтийг (АҮК)

сайжруулах үйл явц

Ур чадвар: Гол шалгуур үзүүлэлтийг (АҮК) тооцоолох; гол

шалгуур үзүүлэлтийг (АҮК) сайжруулах санаа гаргах; зардал-

үр ашгийн шинжилгээ; цагийн менежмент; сайжруулалтыг

хэрэгжүүлэх; машиныг туршиж, дахин ажиллуулах; ажлын үр

дүнг удирдлагад танилцуулах (шаардлагатай тохиолдолд

англи хэл дээр)

Хандлага: Харилцагчид чиглэсэн хандлага, Kaizen сэтгэлгээ,

хөдөлмөрийн аюулгүй байдал ба эрүүл мэндийг хамгаалах,

эдийн засгийн сэтгэлгээ, нягт нямбай байдал, тууштай чанар,

хариуцлага


Сургалтын



367

жагсаалт:












Чадамжийн элемент: Засвар үйлчилгээнд зориулсан Гүйцэтгэлийн түлхүүр үзүүлэлтүүд


эр

Ам

ан

Аж

игл

ал

т

Төсө

л

Суд

ал

гаа

Мэтг

эл

цээн

Ил

тгэл

Хэл

эл

цүүл

эг

Сур

гал

тын

ма

териа

лы

н б

үрд

эл

Төхөөрөмжийн ерөнхий бүтээмж,

төхөөрөмжийн нийт бүтээмжийн

тооцоолол, гэмтэл хоорондын

хугацаа, засвар хоорондын хугацаа

зэрэг ердийн засвар үйлчилгээнд

зориулсан гүйцэтгэлийн түлхүүр

үзүүлэлтүүдийг мэднэ

x x x

Гол шалгуур үзүүлэлтийн ийм

төрлийг тооцоолж, үзүүлэлтүүдийг

сайжруулах арга хэмжээ, үзэл

баримтлалыг боловсруулна.

x x x x x x

368



нэр:



Чадамжийн


Засвар үйлчилгээний стратегийн бодлогууд



7.1 TPM зэрэг засвар үйлчилгээний стратегийн бодлогуудыг

мэдэх бөгөөд хэрэгжүүлэх замаар дэмжлэг үзүүлж чадна.



40



хандлага:

Мэдлэг: Нийтлэг засвар үйлчилгээний стратегийн бодлогууд:

гал унтраах, тогтмол үйлчилгээ, тоног төхөөрөмжийн иж бүрэн

үйлчилгээ (TPM), эрсдэлд суурилсан удирдлага (RBM) ба

найдвартай байдалд төвлөрсөн засвар үйлчилгээ (RCM),

засвар үйлчилгээний стратегийн бодлогуудыг ашиглахад

зориулсан үйлдвэрлэлийн тохиромжтой төрөл ба системүүд,

ашиглалтын зөв хэрэглээнд зориулсан (илүү шатлалгүй

удирдлага) зөв стратегийн системчилсэн хандлага, харилцагч

компаниудаас хАманалтай сонгон авсан засвар үйлчилгээний

стратегийн бодлогуудын нарийвчилсан хэлбэр.

Ур чадвар: Ажиллагааны нөхцөлүүдийг шалгах, ашиглалтын

зөв стратегийг хайж олох харилцагчийн хүсэлт шаардлагууд

ба утгын урсгалууд; машин ба системийн ашиглалтын зөв

стратегийг олж авахад харилцагчийн хүсэлт шаардлагуудыг

тооцоолох; ашиглалтын стратегийг хэрэгжүүлэхэд зардал-

ашигт ажиллагааны шинжилгээний тооцоо хийх; ашиглалтын

стратегийг хэрэгжүүлэх

Хандлага: Харилцагчийн чиг баримжаа, Kaizen сэтгэлгээ,

хөдөлмөрийн аюулгүй байдал ба эрүүл мэндийг хамгаалах,

эдийн засгийн сэтгэлгээ, нягт нямбай байдал, тууштай чанар,

хариуцлага


Сургалтын


жагсаалт:





369









Чадамжийн элемент: Засвар үйлчилгээний стратегийн бодлогууд


эр

Ам

ан

Аж

игл

ал

т

Төсө

л

Суд

ал

гаа

Мэтг

эл

цээн

Ил

тгэл

Хэл

эл

цүүл

эг

Сур

гал

тын

ма

териа

лы

н б

үрд

эл

Сурагчид TPM зэрэг засвар

үйлчилгээний стратегийн

бодлогуудыг мэдэх бөгөөд

хэрэгжүүлэх замаар дэмжлэг үзүүлж

чадна.

x x x x x x

370



нэр:



Чадамжийн


Техникийн аюулгүй байдлын журам



8.1. Цахилгааны систем ба тоноглолын тохиргоо хийнэ.

8.2. Суралцагчид цахилгаан систем дээр ажиллахдаа аюулгүй

байдлын болон эрүүл мэндийг хамгаалах журмыг харгалзан

үзнэ.








8



хандлага:

Мэдлэг: Хамгаалалтын хэрэгслүүдийг шалгах аргууд,

системийн найдвартай байдал, хэт хүчдэлийн болон

нөлөөллийн хүчдэлийн шалтгаан, эсрэг арга хэмжээ,

лабораториуд болон үйлдвэрийн цех дэх аюулгүй туршилтын

журам ба техникийн аюулгүй байдлын журам, механик,

цахилгаан, хийн ба шингэний системүүдийн аюулгүй байдлын

стандартууд, салбар дундын стандартууд, хаалтын (экран)

аргууд, хамгаалалтын арга хэмжээний стандартууд


ажиллах үеийн эрсдлийн үнэлгээ; аюулгүй ажиллагааны


аюулгүй байдал ба эрүүл мэндийг хамгаалах дадлын төрхийг

харуулах.

Хандлага: Багийн чиг баримжаа, харилцах чадвар, харилцагч

ба хэрэглэгчийн чиг баримжаа, хөдөлмөрийн аюулгүй байдал




Сургалтын



371

жагсаалт:










Санал зөвлөмж Энэхүү сэдвийг их төлөв өөр бусад чадамжийн элементэд

интеграцлагдсан хэсэг байдлаар заана.

372



эр

Ам

ан

Аж

игл

ал

т

Төсө

л

Суд

ал

гаа

Мэтг

эл

цээн

Ил

тгэл

Хэл

эл

цүүл

эг

Сур

гал

тын

ма

териа

лы

н б

үрд

эл



x x x

Суралцагчид цахилгаан систем

дээр ажиллахдаа аюулгүй байдлын

болон эрүүл мэндийг хамгаалах


x x x



x x x




x x x




x x x

373





Жишээлбэл:









Багшид:





Техник ийн мэргэжлийн болон сургалтын гэрчилгээтэй байх










374

IV. Үнэлгээ


Чадамжийн нэгжийг үзэж дууссаны дараа сургагч бүх суралцагчдыг тухай тухайн

чадамжийн нэгж болон Гүйцэтгэлийн шалгуур үзүүлэлтийн дагуу үнэлнэ. Үнэлгээний

зорилт нь үнэлгээний төрлөөс хАманна.


Үнэлгээний шалгуур үзүүлэлтүүдийг МБС –ын ажил мэргэжлийн лавлах дээр суурилсан







Ажилбаруудын агуулга ба цар хүрээнээс сонгон авсан үнэлгээний аргууд

Үнэлгээний аргад тохирох боловсруулалтын хэрэгслүүдийн дагуу гүйцэтгэнэ. Одоо хийгдэж байгаа үнэлгээг хичээлийн явцад, суралцагчийн мэдлэг, ур чадвар ба






Чадамжийн элементүүдийн тодорхойлолтуудад хамаарах тусгай маягтыг үзнэ үү?

375

IV. ҮНЭЛГЭЭ





Чадамжийн нэгжийн нэр: Мехатроник системүүдийн

засвар, ажлын чанар ба

ашигт ажиллагааг хангах


нэр




хэрэгсэл



үйлчилгээний үүрэг

даалгавар


үйлчилгээ, үзлэг,

засвар, сул цэгийн

шинжилгээ болон

техникийн

сайжруулалт зэрэг

үндсэн техникийн

үйлчилгээний үүрэг

даалгаврыг мэднэ.

ГШҮ 1.2: Чанарын


шаардлагуудыг мэдэх

бөгөөд үйлчилгээний

өндөр чанарыг

хангана.

376

ГШҮ 1.3: Зардлын үр

өгөөж, хугацааны


анхаарлаа


ГШҮ 1.4: Өндөр

хүртээмж ба бага

хэмжээний

материалын нөөцийн

хоорондын тэнцвэрийн

дагуу сэлбэгийн үр

ашигтай удирдлагаар

хангана.

ГШҮ 1.5: Засвар

үйлчилгээний бүх үйл

ажиллагаан дээр

байгаль орчны

аюулгүй байдлыг дээд

хэмжээгээр хангана.

ЧЭ 2: Гэмтэл согогийн

системчилсэн хайлт

ба засвар, гэмтлийн



согогийг тодорхойлж,

шалтгааныг нь

арилгахад асуудлын

шийдлийн аргыг

хэрэглэнэ.


согогийг гэмтэл

согогийн бичиг

баримтад

377



дээрх гарын авлага,

электрон бичиг

баримт, мэдээллийн

хуудас болон

бүтээгдэхүүний

тодорхойлолтыг

ашиглана.

ГШҮ 2.4: Мехатроник

системийг оношлоход

ширээний болон

зөөврийн компьютер

ашиглана.

ЧЭ 3: Тогтмол засвар

(техникийн үйлчилгээ)

болон үзлэг




төлөвлөгөө зохионо;

ажиллах нөхцөлийн

дагуу засвар

үйлчилгээний мөчлөг

ба нөлөөллийн хүчин

зүйлийг тодорхойлно.

ГШҮ 3.2:

Мехатроникийн систем

дэх үйлчилгээ,


цэвэрлэгээ ба


378

ажиллагааг хийж

Гүйцэтгэнэ.

ГШҮ 3.3: Нийтлэг тос,


материалын код ба

шинж чанарыг мэднэ.


урьдчилан сэргийлэх

үйлчилгээ

ГШҮ 4.1: Машин ба

системийн одоогийн

нөхцөлүүдэд,

ялангуяа, цэвэрлэгээ,

үрэлт, элэгдлийн

талаас үнэлгээ өгнө.


мехатроник систем

дэх сул цэгүүүдийг

системчлэн шинжилнэ.


хариу арга хэмжээг


тэдгээрийг авч


ЧЭ 5: Мехатроник

системийн техникийн

сайжруулалт


тасралтгүй

сайжруулах үйл явцын

(CIP) санааг дагаж,

машин болон

системүүд дээрх

алдагдал, хаягдлыг

379



сайжруулалтын санал


эдгээрийн зүгээс

компанид үзүүлэх

ашиг тусыг харуулж

чадна.


арга хэмжээнүүдийг үр

ашигтай байдлаар


ЧЭ 6: Засвар


зориулсан

Гүйцэтгэлийн түлхүүр


ГШҮ 6.1:

Төхөөрөмжийн

ерөнхий бүтээмж,

төхөөрөмжийн нийт

бүтээмжийн

тооцоолол, гэмтэл

хоорондын хугацаа,

засвар хоорондын

хугацаа зэрэг ердийн

засвар үйлчилгээнд

зориулсан

гүйцэтгэлийн түлхүүр

үзүүлэлтүүдийг мэднэ

ГШҮ 6.1: Гол шалгуур

үзүүлэлтийн ийм

төрлийг тооцоолж,


380

сайжруулах арга

хэмжээ, үзэл

баримтлалыг


ЧЭ 7: Засвар


стратегийн бодлогууд

ГШҮ 7.1: Сурагчид

TPM зэрэг засвар


стратегийн

бодлогуудыг мэдэх

бөгөөд хэрэгжүүлэх

замаар дэмжлэг

үзүүлж чадна.



журам





цахилгаан систем дээр





үзнэ.




үзнэ.



381











382



Нарийн мэргэжлийн чиглэлээр багаар ажиллах эцсийн төсөл ажил




Мэргэжлийн хувьд ажлын дадлага, туршлагатай болно. Дадлага хийж буй ААН-ээс

хАманан засвар үйлчилгээний техникч, техникийн сайжруулалтын мэргэжилтэн,

үйлдвэрлэлийн техникч буюу үйлдвэрлэлийн барилга байгууламжийн техникчээр

ажиллана. Дадлагын хугацаанд суралцагчид мэргэжлийн багийн нэг хэсэг байх бөгөөд

мэдлэг, туршлага бүхий ажиллагсадтай хамтран ажиллах зАман ирээдүйн ажлын

байрны үндэс, сууриудыг сурна.

Дадлага хийсний дараа суралцагчид өөрсдийн мэдлэг, чадвараа төслийн ажил

хэлбэрээр харуулах боломжтой. Төслийн ажлын үр дүн нь суралцагчдын төгсөлтийн

шалгалтын бүрэлдэхүүн хэсэг болно.


Тодорхойлох шаардлагатай (ЧН 1-11, Мехатроникийн техникч)

383

Чадамжийн нэгжийн агуулгын төлөвлөлт: Нарийн мэргэжлийн чиглэлээр багаар

ажиллах эцсийн төсөл

№

Чадамжийн

элемент


үзүүлэлт


Чадамжийн нэгжид ногдох цаг: 320


Сургууль

дээрх


дээрх

Чадамжийн

элементэд

ногдох цаг


үйлчилгээ нь

багаар ажиллах

төслийн ажлын

нэг хэсэг мөн.

1.1 Захиалгыг хэрхэн

гүйцэтгэх талаар

ярилцаж, саад

бэрхшээл гарах

тохиолдолд,

боломжит



10 5 5 20

1.2 Захиалагчийн

тавьж буй

шаардлагуудад дүн


1.3 Тухайн


үнэлгээ хийнэ.

1.4 Захиалгын үйл

явцыг харгалзан




төлөвлөнө.

1.5 Онцлог нөхцөл

байдлыг харгалзан

багаараа ажлын

даалгавар болон үйл

явцыг төлөвлөж,


1.6 Захиалга

384

төлөвлөж гүйцэтгэх

болон хугацааны

төлөвлөлт хийхэд IТ-

систем ашиглана.

1.7 Aжлын үр дүнд

нөлөөлөх ажлын

байрны нөхцөл, орчин

болон хандлагыг

сайжруулах чанарын

хүчин зүйлсийн

багаараа тодорхойлж

ашиглана.

1.8 Ажлын үр дүнг

чанар болон болон

тоон үзүүлэлтийн

хувьд хянаж,

гүйцэтгэлээ


1.9 Aжлын үйл явцыг

баримтжуулан схем,

техникийн баримт

бичгийг тохируулна.


системийг

захиалагчид

хүлээлгэн өгч,



2 Аюулгүй


дүрэм журам нь







4 2 2 8





эрүүл ахуйн дүрэм

журмыг сахина.



385

аюулыг харгалзана.

2.4. Аюулгүй

ажиллагааны дүрэм

болон цахилгаанаас

хамгаалах арга

хэмжээнүүдийг дагаж

мөрдөнө.

2.5 Кабел,



системийн хувьд

цахилгаанаас

хамгаалах суурь арга

хэмжээнүүдийг

үнэлнэ.

3 Төслийн

менежмент нь




3.1 Төслийн ажлын

хүрээнд төслийн

төлөвлөгөөг


20 15 5 40

3.2 Даалгаварын

алхамууд, гүйцэтгэх

хугацаа болон үүрэг

хариуцлагыг

төлөвлөнө.

3.3 Шаардлагатай


цуглуулна.

3.4 Төслийн чухал

хэсэг болох иж бүрэн

баримтжуулалтыг


3.5 Нарийн

тооцооллын дагуу


материалыг худалдан

авна.

4 Метал

лболовсруулах,

4.1 Тэмдэглэгээний

дагуу нимгэн төмөр,

20 15 5 40

386

холбон

нийлүүлэх нь




хавтан болон метал,

хуванцар дүрс

хэлбэрийг

/профилийг/ хайчлах

4.2 Хэмжилт хийх

үүднээс бэлдэц дээр

тэгш өнцөгт болон

зэрэгцээ байдлаар

хэлбэр, дүрсийг

хуурайдаж, ирмэгийг

дарна.

4.3 Өрөмдлөгийн нүх

гаргаж сэвийг дарна.

4.4 Дотор ба гадна

талд шургийн эрээс

гаргана.

4.5 Бэлдцүүдийг

токарийн машинаар


4.6 Бэлдэцүүдийг

фрезердэж


4.7 Эд ангийн дэс

дараалал болон

эргэлтийн үеийг

харгалзан шурган

холбоосыг үйлдэж,

хамгаална.

5 Техник хангамж

болон програм




угсрах, хэмжих,

шалгах нь




5.1 Техник хангамж болон програм хангамжийн интерфейсүүд, техникийн хангамжийн эд ангийн нийцэл болон програм хангамжийн системийн шаардлагуудыг шалгана.

20 15 5 40

5.2 Системийн эд

387

ангиудыг угсарч

холбоно.

5.3 Техник


тохируулгыг хийж,

програм хангамжийг

суулгаж тохируулна.

5.4 Сүлжээ болон bus

системийг угсарч

тохируулна.

5.5 Интерфэйс рүү

дамжуулагдсан

дохиог шалгаж,

протоколыг

тайлбарлаж,


туршина.

6 Мехатроникийн

системийн

програмчлал нь





дизайнтай хяналтын

системийг үнэлнэ.

40 40 0 80

6.2 Хяналтын

програмд нэвтэрч

нэмэлт өөрчлөлт

оруулна, туршилтын


бэлтгэж ашиглана.

6.3 Хяналтын


хэрэглээний


бэлтгэж, хандан

туршина.

6.4 Мехатроникийн

систем дэх

програмын үйл явцыг

хянаж, алдаануудыг

илрүүлж засна.

7 Эд анги, 7.1 Эд анги, 13 4 9 26

388



машин тоног

болон системд

холбох нь


төсийн ажлын




тодорхойлж, шинж

тэмдгүүд алдаагүй

эсэхийг магадлан

шалгана.

7.2 Тосолгооны болон

хөргөлтийн

системүүдийг угсарч


7.3 Шингэний эд

ангиудыг, тухайлбал

цилиндрүүд болон

хавхлагуудыг угсарна.

7.4 Гуурс,

хоолойнуудыг

бэлтгэж, угсарч

холбоно, битүүмжийг

шалгана.

7.5. Эд анги,


хэсгүүдийг тааруулж,

зөв ажиллагааг болон

найдвартай

байрлалыг хангана.

7.6 Хөтлүүр, араат

дамжуулга болон

холболтын системийг

угсарна.

7.7 Гүйдлийн

хэлхээний

хэрэгслүүдийг угсарч,

цахилгаан утсаар

холбоно.

7.8 Нээлттэй болон

эргэх холбоотой

удирдлагуудад

зориулсан дэд

зангилаануудыг

389

угсарч, дамжуулагч

утсаар холбож,

хэмжилт ба шалгалт

хийнэ.

7.9 Мэдрэгчүүдийг

угсарч, тохиргоо хийж

холбоно.

7.10 Угсралтын

процессын явцад

ажиллагааг шалгана.

8 Төслийн багийн

төгсгөлийн

ажил болгон



туршиж,

тохируулан


оруулах

8.1 Техникийн


дагуу гүйцэтгэгч

хөтлүүрийг үнэлж,


13 4 9 26

8.2 Нээлттэй, эргэх

холбоотой

удирдлагууд болон

хяналтын системийг

туршиж, удирдлагын



8.3 Тухайлбал,


даралтад холбогдох

процессын утгуудын

өгөгдсөн түвшнүүдийг


8.4 Механик,

шингэний болон

цахилгааны дэд

зангилаануудын

уялдаа холбоог

харгалзан үзэх

ажиглалтын

шалгалтууд, туршилт

ба хэмжилтээр

хяналтын системүүд

болон туршилтын

програмуудын

дэмжлэгтэйгээр

390

системтэйгээр

алдаануудыг олж

тогтооно.

8.5 Цахилгаанаар

болон цахимаар

ажилладаг


туршиж, тохируулна.

8.6 Ажиллагаа бүрийг

болон ажиллагааг

нийтэд нь туршиж,


8.7 Нээлттэй ба эргэх

холбоотой

удирдлагад

зориулсан холбогдох

дохио болон команд

дамжуулагчуудыг

оролцуулан туслах ба

удирдлагын гүйдлийн



оруулна.

8.8 Үндсэн


шалгаж, аажмаар

ажиллагаанд оруулж,


утгуудыг хэмжиж,

өгөгдсөн утгуудыг


8.9 Шингэний тоног



оруулна.

8.10 Ажиллагаа жигд

зугуухан, намуухан

байгаа эсэх,

эргэлтийн тоо,

даралт, температур,

391

туулах зайг шалгаж

тохируулан,

битүүмжийг шалгана

8.11 Бэхэлгээ, эрчим

хүчний хангамж,

тосолгоо, хөргөлт

болон хаягдал

зайлуулалт зэргийг

шалгаж

баталгаажуулна.

8.12 Програм ба

мэдээллийг ачаалж

хамгаалах бөгөөд

програмын процессыг


8.13 Дохио

дамжуулдаг

системүүдийг,

тухайлбал талбайн

туузан замуудыг (bus)

шалгаж ажиллагаанд

оруулна

8.14 . Мехатроник




шалгалт явуулна.

8.15 Ажиллагаанд

оруулах үед

системийн


тодорхойлж, заасан

утгуудтай харьцуулж


9 Төслийн багийн

ажлын нэг

болох чанарын

удирдлага

9.1 Чанарын

хангалтын системийг

үнэлж, түүний үр

өгөөжийг техникийн

бичиг баримттай

холбогдуулан үнэлж,

20 15 5 40

392

журмыг баримтлана.

9.2 Туршилтын аргууд

болон тоног


компанийн үзлэгийн


туршилтын журмыг

ашиглана.

9.3 Алдааны

шалтгаан болон

чанарын доголдлыг

эрж олоод засаж

залруулан ийм алдаа

доголдлыг


9.4 Өөрийн ажлын

орчин дахь ажлын

процессыг тасралтгүй

сайжруулахад хувь

нэмрээ оруулна.


харьцаа:

160

(50%)

115

(35,9%)

45 (14,1%) 320









Хөдөлмөрийн аюулгүй байдлын журмыг





мөрдөх; батлагдсан техникийн

зөвшөөрлийн түвшинд нийцүүлэн угсралт

хийх

Мехатроник системийн аюулгүй

393

үйлдвэрлэлийн журмыг дагаж мөрдөх



Мехатроник системийг өндөр

чанартайгаар үйлдвэрлэх





Хянагч

Хамт сурагцагчид




…………………

394



нэр:

Нарийн мэргэжлийн чиглэлээр багаар ажиллах эцсийн төсөл

Чадамжийн





1.1 Суралцагчид захиалгыг нарийвчлан ярилцаж, саатал гарах

тохиолдолд шийдлийн хувилбаруудыг боловсруулна.

1.2 Харилцагчийн шаардлагуудад шинжилгээ хийнэ.


Харилцагчийн үйл явцын анхаарлын дор цахилгааны

системүүдэд оруулах нэмэлт өөрчлөлтийг төлөвлөнө.

1.4 Харилцагчийн анхаарлын дор цахилгааны системүүдэд

оруулах нэмэлт өөрчлөлтийг төлөвлөнө.

1.5 Соёлын өвөрмөц шинжийг харгалзан процесс болон






ашиглана.


нөлөөлөх чанарыг сайжруулах хүчин зүйлсийг илрүүлж

ашиглана.



1.10 Цахилгааны системийг харилцагчид хүлээлгэн өгч, түүнд

ажиллагааг нь танилцуулна.



20



хандлага:

Мэдлэг: Харилцагчийн хүсэлтүүд, захиалгын тодорхойлолт,

төлөвлөлтийн хэрэгслүүд, захиалга биелүүлэх үйл явцууд,

төслийн менежмент, цагийн ба зардлын төлөвлөлт, системийг

хүлээлгэн өгөх, төслийн бичиг баримт

Ур чадвар: Харилцагчидтай холбоо барих, харилцах; төслийн

төлөвлөлт,зардлын болон цагийн менежмент; бүтээгдэхүүний

болон үйлчилгээний чанарыг дээд зэргээр хангах; МТ-ийн

395

систем болон хэрэглээний програмтай ажиллах; төслийн

менежмент

Хандлага: хөдөлмөрийн аюулгүй байдал ба эрүүл мэнд

хамгаалал, нягт нямбай байдал, тууштай чанар, мехатроник


харилцагч руу чиглэсэн, багаар ажиллах, төслийн багийг

удирдах, үр ашигтай ажиллагаа, цагийн менежмент


Сургалтын


жагсаалт:













396



эр

Ам

ан

Аж

игл

ал

т

Төсө

л

Суд

ал

гаа

Мэтг

эл

цээн

Ил

тгэл

Хэл

эл

цүүл

эг

Сур

гал

тын

ма

териа

лы

н б

үрд

эл


ярилцаж, саатал гарах тохиолдолд



x x x

Харилцагчийн шаардлагуудад


x x x x

Одоо байгаа цахилгааны системд


x x x x

Харилцагчийн анхаарлын дор

цахилгааны системүүдэд оруулах

нэмэлт өөрчлөлтийг төлөвлөнө.

x x x x x x

Багаар ажиллаж, бусдын соёл, ёсыг

анхаарч даалгаврыг төлөвлөж,


x x x




x x x

Ажлын нөхцөл, орчин болон


чанарыг сайжруулах хүчин

зүйлүүдийг илрүүлж ашиглана.

x x x x x x

Ажлын нөхцөл, орчин болон


чанарыг сайжруулах хүчин зүйлсийг


x x x

Ажлын үйл явцыг баримтжуулж,


x x x x

397

нийцүүлнэ.




x x x

398



нэр:


Чадамжийн


Техникийн аюулгүй байдлын журам



2.1. Цахилгааны систем ба төхөөрөмжийн тохиргоо хийнэ.

2.2. Суралцагчид цахилгаан систем дээр ажиллахдаа аюулгүй

байдлын болон эрүүл мэндээ хамгаалах журмыг харгалзан

үзнэ.








8



хандлага:

Мэдлэг: Аюулгүйн техникийн хэрэгслүүдийг шалгах аргууд,

системийн найдвартай байдал, хэт хүчдэл ба интерференцийн

хүчдэлийн шалтгаанууд, түүний эсрэг арга хэмжээнүүд,

аюулгүй байдлын туршилтын журам, лабораториуд ба

үйлдвэрлэлийн хэлтсүүд дэх техникийн аюулгүй байдлын

журам, механик, цахилгаан, хийн ба шингэний системүүдийн

аюулгүй байдлын стандартууд, салбар дундын стандартууд,

хаалтын (экран) аргууд, хамгаалалтын арга хэмжээний

стандартууд


ажиллах үеийн эрсдэлийн үнэлгээ; аюулгүй ажиллагааны


аюулгүй байдал ба эрүүл мэндийг хамгаалах хандах дадлыг

харуулах

Хандлага: Багаар ажиллах, харилцааны чадвартай, харилцагч

ба хэрэглэгчийн төлөө чиглэсэн, хөдөлмөрийн аюулгүй байдал

ба эрүүл мэндээ хамгаалах, нягт нямбай байдал, эдийн

засгийн сэтгэлгээтэй


399

Сургалтын


жагсаалт:











Санал зөвлөмж Энэхүү сэдвийг их төлөв өөр бусад чадамжийн элементэд

нэгтгэсэн хэсэг байдлаар заана.

400



эр

Ам

ан

Аж

игл

ал

т

Төсө

л

Суд

ал

гаа

Мэтг

эл

цээн

Ил

тгэл

Хэл

эл

цүүл

эг

Сур

гал

тын

ма

териа

лы

н б

үрд

эл



x x x

Суралцагчид цахилгаан систем

дээр ажиллахдаа аюулгүй байдлын

болон эрүүл мэндээ хамгаалах


x x x



x x x


журмыг мөрдөж, цахилгаанаас

хамгаалах арга хэмжээг авна.

x x x




x x x

401



нэр:


Чадамжийн


Төслийн багийн төгсгөлийн ажлын хүрээнд хийгдэх төслийн

менежмент



3.1 Төслийн багийн төгсгөлийн ажил болох төслийн төлөвлөгөө


3.2 Дэд даалгавар, үргэлжлэх хугацаа ба хариуцлагыг

төлөвлөнө.

3.3 Суралцагчид шаардлагатай мэдээллийг цуглуулна.

3.4 Төслийн чухал хэсэг болгон дэлгэрэнгүй бичиг баримт


3.5 Зардлын хатуу хяналтыг мөрдөн шаардлагатай бүх

материал худалдан авна.



40



хандлага:

Мэдлэг: Төслийн менежмент, зардал ба цагийн менежмент,

цаг төлөвлөлт, дэд даалгавар ба ажлын багцууд, хариуцлага,

худалдан авалтын үйл явц, ажлын үр дүнг баримтжуулах,

техникийн бичиг баримтууд

Ур чадвар: Төслийн удирдлага (менежмент); тоног

төхөөрөмжийн худалдан авалт; техникийн бичиг баримтуудыг

үйлдэх; төслийн бичиг баримт; танилцуулга

Хандлага: Багаар ажиллах, харилцааны чадвар, харилцагч руу

чиглэсэн, хөдөлмөрийн аюулгүй байдал ба эрүүл мэндээ

хамгаалах, нягт нямбай байдал, эдийн засгийн сэтгэлгээ,



хүлээх, бусдад заавар өгөх, тодорхой ажлын хүрээнд гэнэтийн

өөрчлөлт гарах тохиолдолд зохицуулалт хийх, өмнө нь

төлөвлөж байсан буюу төлөвлөж байгаагүй ажлыг гүйцэтгэх

шийдвэр гаргаж хариуцлага хүлээх, хувийн болон багаар

ажиллах чадварыг сайжруулах, тэдний мэргэжлийн ур

чадварыг хөгжүүлэх үүрэг хариуцлага хүлээх


402

Сургалтын


жагсаалт:













403

Чадамжийн элемент: Төслийн багийн төгсгөлийн ажлын хүрээнд хийгдэх төслийн менежмент


эр

Ам

ан

Аж

игл

ал

т

Төсө

л

Суд

ал

гаа

Мэтг

эл

цээн

Ил

тгэл

Хэл

эл

цүүл

эг

Сур

гал

тын

ма

териа

лы

н б

үрд

эл

Төслийн багийн төгсгөлийн ажил

болох төслийн төлөвлөгөө


x x x x

Дэд даалгавар, үргэлжлэх хугацаа

ба хариуцлагыг төлөвлөнө.

x x x x

Тэд шаардлагатай мэдээллийг

цуглуулна.

x x x

Төслийн чухал хэсэг болгон

дэлгэрэнгүй бичиг баримт


x x x x

Зардлын хатуу хяналтыг мөрдөн

шаардлагатай бүх материалыг

худалдан авна.

x x x

404



нэр:


Чадамжийн


Төслийн багийн төгсгөлийн ажлын хүрээн дэх метал

боловсруулалт ба холбох ажил



4.1 Хуудсан металл, хавтан, металл болон хуванцар профильд

хийсэн тэмдэглэгээг харж ойлгосон.

4.2 Ажлын бэлдэцийн ирмэгийг тэмдэглэгээнд зэрэгцүүлэн

налуулж хуурайдана.

4.3 Өрөмдлөг хийж гадаргууг тэгшлэнэ.

4.4 Дотор, гадна эрээс татна.

4.5 Бэлдэцүүдийг токарийн суурь машинаар боловсруулна.

4.6 Бэлдэцүүдийг фрезердэж боловсруулна

4.7 Суралцагчид эд ангийн дараалал ба моментыг зохих ёсоор

харгалзан үзсэний дагуу шурган холбоосыг үйлдэж, хамгаална.



40



хандлага:

Мэдлэг: Хөрөөдөх, хуурайдах, өрөмдөх, эрээс татах,

фрезердэх, зорох (токарь) зэрэг төрөл бүрийн Метал

боловсруулалт

Ур чадвар: Хөрөөдөх, хуурайдах, өрөмдөх, эрээс татах,

фрезердэх, зорох (токарь), нийлүүлэх

Хандлага: багаар ажиллах, харилцаа холбоо, харилцагч руу












405

Сургалтын


жагсаалт:













406

Чадамжийн элемент: Төслийн багийн төгсгөлийн ажлын хүрээн дэх метал боловсруулалт ба холбох ажил


эр

Ам

ан

Аж

игл

ал

т

Төсө

л

Суд

ал

гаа

Мэтг

эл

цээн

Ил

тгэл

Хэл

эл

цүүл

эг

Сур

гал

тын

ма

териа

лы

н б

үрд

эл

Хуудсан металл, хавтан, металл

болон хуванцар профильд хийсэн

тэмдэглэгээг харж ойлгосон

x x x

Ажлын бэлдэцийн ирмэгийг

тэмдэглэгээнд зэрэгцүүлэн налуулж

хуурайдна.

x x x

Өрөмдлөг хийж гадаргууг тэгшлэнэ. x x x

Дотор, гадна эрээс татна. x x x

Бэлдэцүүдийг токарийн суурь

машинаар боловсруулна.

x x x

Бэлдэцүүдийг фрезердэж

боловсруулна

x x x

Суралцагчид эд ангийн дараалал

ба моментыг зохих ёсоор харгалзан

үзсэний дагуу шурган холбоосыг

үйлдэж, хамгаална.

x x x

407



нэр:


Чадамжийн


Төслийн багийн төгсгөлийн ажлын хүрээнд техник ба програм

хангамжийг суулгах, хэмжих, турших ажил



5.1 Төслийн багийн төгсгөлийн ажлын хүрээнд техник ба

програм хангамжийн хэрэглэгч-системийн холбоос

(интерфэйс)-г шалгах, эд ангийн бүрдэл хэсэг ба системийн

шаардлага програм хангамжид тохирох эсэхийг үзэх

5.2 Суралцагчид системийн эд ангиудыг угсарч холбоно.

5.3 Системийн эд ангиудыг угсарч холбоно.

5.4 Сүлжээ болон bus системийг угсарч тохируулна.

5.5 Хэрэглэгч-системийн холбоос дээрх долгионуудыг шалгаж,

протоколуудыг тайлбарлаж, системүүдийг туршина.



40



хандлага:

Мэдлэг: Янз бүрийн техникийн болон програм хангамжийн

бүрэлдэхүүн хэсгийн үйл ажиллагаа ба шинж чанар, техник ба

програм хангамж, сүлжээ, холболтын туузан зам (ХТЗ) систем,

мэдээллийн протоколын хэрэглээ

Ур чадвар: Техник ба програм хангамжийг суулгахад бэлтгэх;

техникийн болон програм хангамжийг суулгах; эд ангиудыг

холбох; хэмжилтийн дохио; протоколуудыг тайлбарлах;

туршилтын системүүдийг ашиглах

Хандлага: Багаар ажиллах, харилцаа холбоо, харилцагч руу












408

Сургалтын


жагсаалт:













409

Чадамжийн элемент: Төслийн багийн төгсгөлийн ажлын хүрээнд техник ба програм хангамжийг суулгах, хэмжих, турших ажил


эр

Ам

ан

Аж

игл

ал

т

Төсө

л

Суд

ал

гаа

Мэтг

эл

цээн

Тани

лц

уул

га

Хэл

эл

цүүл

эг

Сур

гал

тын

ма

териа

лы

н б

үрд

эл

Төслийн багийн төгсгөлийн ажлын

хүрээнд техник ба програм

хангамжийн хэрэглэгч-системийн

холбоос (интерфэйс)-г шалгах, эд

ангийн бүрдэл хэсэг ба системийн

шаардлага програм хангамжид

тохирох эсэхийг үзэх

x x x

Системийн эд ангиудыг угсарч

холбоно.

x x x

Системийн эд ангиудыг угсарч

холбоно.

x x x

Сүлжээ болон bus системийг угсарч


x x x

Хэрэглэгч-системийн холбоос дээрх

долгионуудыг шалгаж,

протоколуудыг тайлбарлаж,

системүүдийг туршина.

x x x

410



нэр:


Чадамжийн


Төслийн багийн төгсгөлийн ажлын хүрээнд мехатроник

системийг програмчлах



6.1 Янз бүрийн загварын удирдлагын системтэй танилцана.

6.2 Удирдлагын програмд нэвтэрч, засвар хийх бөгөөд

туршилтын програмуудыг бэлтгэж, ашиглана.

6.3 Удирдлагын системд зориулсан хэрэглээний програмуудыг

бэлтгэж, тэдгээрт нэвтэрч, туршина.

6.4 Мехатроник системүүдийн програмын процессыг хянаж,

алдаануудыг илрүүлж засна.



80



хандлага:

Мэдлэг: Төлөвлөгөөний хэрэгслүүд, програм хангамжийн

модулийн бүтэц, логик функцүүд, дарааллын удирдлага, цаг

тоологч, тоолуурууд, аналог дохионуудтай ажиллах, үйлдлийн

гишүүний төрөл, хувьсагчийн төрөл, өгөгдлийн форматууд,

өргөтгөлийн зориулалттай нээлттэй програмчилдаг логик

удирдлага


төлөвлөлт; програмчлах; програмыг програмчилдаг логик

удирдлага ачаалах; програмыг турших ажиллагаанд оруулах;

тайлбар үйлдэх; ПЛУ програмуудыг баримтжуулах,

танилцуулах













411

Сургалтын


жагсаалт:













412

Чадамжийн элемент: Төслийн багийн төгсгөлийн ажлын хүрээнд мехатроник системийг програмчлах


эр

Ам

ан

Аж

игл

ал

т

Төсө

л

Суд

ал

гаа

Мэтг

эл

цээн

Тани

лц

уул

га

Хэл

эл

цүүл

эг

Сур

гал

тын

ма

териа

лы

н б

үрд

эл

Янз бүрийн загварын удирдлагын

системийг үнэлнэ.

x x x

Удирдлагын програмд нэвтэрч,

засвар хийж, туршилтын

програмуудыг бэлтгэж, ашиглана.

x x x

Удирдлагын системд зориулсан

хэрэглээний програмуудыг бэлтгэж,

тэдгээрт нэвтэрч, туршина.

x x x

Мехатроник системүүдийн

програмын процессыг хянаж,

алдаануудыг илрүүлж засна.

x x x

413



нэр:


Чадамжийн


Төслийн багийн төгсгөлийн ажлын хүрээнд дэд зангилаанууд

болон эд ангиудыг машин ба системд угсрах



7.1 Дэд зангилаанууд болон эд ангиудыг тодорхойлж, шинж

чанарын алдаатай эсэхийг шалгана.

7.2 Тосолгооны болон хөргөлтийн системүүдийг угсарч


7.3 Шингэний эд ангиудыг, тухайлбал цилиндрүүд болон


7.4 Хоолойнуудыг бэлтгэж, угсарч холбох бөгөөд битүүмжийг

шалгана.

7.5. Дэд зангилаанууд болон эд ангиудыг тааруулж, зөв

ажиллагааг тохируулж, байрлал дээр нь бэхлэнэ.

7.6 Хөтлүүр, араат дамжуулга ба залгавчуудыг угсарна.

7.7 Гүйдлийн хэлхээний хэрэгслүүдийг угсарч, дамжуулагч

утсаар холбоно.

7.8 Нээлттэй болон эргэх холбоотой удирдлагуудад зориулсан

дэд зангилаануудыг угсарч, дамжуулагч утсаар холбож,

хэмжилт ба шалгалт хийнэ.

7.9 Мэдрэгчүүдийг угсарч, тохиргоо хийж холбоно.

7.10 Угсралтын процессын явцад ажиллагааг шалгана.



26



хандлага:

Мэдлэг: Дэд зангилаанууд, тосолгооны системүүд, хөргөлтийн

системүүд, пневматик ба гидравлик эд ангиуд, хоолойнууд,

кабелууд, дамжуулагч утаснууд, нээлттэй удирдлага, эргэх

холбоотой удирдлага, хосолсон ба аналог мэдрэгчүүд,

цахилгаан хөтлүүрүүд, араат дамжуулга

Ур чадвар: Дэд зангилаанууд, хоолойнууд, олгой хоолойнууд,

кабелууд, дамжуулагч утаснууд, мэдрэгчүүд, хөтлүүрүүд,

зориулсан араат дамжуулга; эд ангиудыг угсрах; ажиллагааг

нь шалгах, үр дүнг баримтжуулах.


414












Сургалтын


жагсаалт:













415

Чадамжийн элемент: Төслийн багийн төгсгөлийн ажлын хүрээнд дэд зангилаанууд болон эд ангиудыг машин ба системд угсрах


эр

Ам

ан

Аж

игл

ал

т

Төсө

л

Суд

ал

гаа

Мэтг

эл

цээн

Тани

лц

уул

га

Хэл

эл

цүүл

эг

Сур

гал

тын

ма

териа

лы

н б

үрд

эл

Дэд зангилаанууд болон эд

ангиудыг тодорхойлж, шинж

чанарын алдаатай эсэхийг шалгана.

x x x

Тосолгооны болон хөргөлтийн

системүүдийг угсарч суурилуулна.

x x x

Шингэний эд ангиудыг, тухайлбал

цилиндрүүд болон хавхлагуудыг

угсарна.

x x x

Хоолойнуудыг бэлтгэж, угсарч

холбох бөгөөд битүүмжийг шалгана.

x x x

Дэд зангилаанууд болон эд

ангиудыг тааруулж, зөв ажиллагааг

тохируулж, байрлал дээр нь

бэхлэнэ.

x x x

Хөтлүүр, араат дамжуулга ба

залгагчуудыг угсарна.

x x x

Гүйдлийн хэлхээний хэрэгслүүдийг

угсарч, дамжуулагч утсаар холбоно.

x x x

Нээлттэй болон эргэх холбоотой

удирдлагуудад зориулсан дэд

зангилаануудыг угсарч, дамжуулагч

утсаар холбож, хэмжилт ба шалгалт

хийнэ.

x x x

Мэдрэгчүүдийг угсарч, тохиргоо

хийж холбоно.

x x x

Угсралтын процессын явцад x x x

416


417



нэр:


Чадамжийн


Төслийн багийн төгсгөлийн ажлын хүрээнд мехатроник

системүүдийг турших, тохируулах, ажиллагаанд оруулах



8.1 Техникийн аюулгүй байдлын дагуу гүйцэтгэгч хөтлүүрийг

үнэлж, тохируулна.

8.2 Нээлттэй, эргэх холбоотой удирдлагууд болон хяналтын

системийг туршиж, удирдлагын параметрүүдийг тохируулна.

8.3 Тухайлбал, дараалал болон даралтад холбогдох

процессын утгуудын өгөгдсөн түвшингүүдийг тохируулна.

8.4 Механик, шингэний болон цахилгааны дэд зангилаануудын

уялдаа холбоог харгалзан үзэх заман ажиглалтын шалгалтууд,

туршилт ба хэмжилтээр хяналтын системүүд болон туршилтын

програмуудын дэмжлэгтэйгээр системтэйгээр алдаануудыг

олж тогтооно.

8.5 Цахилгаанаар болон цахимаар ажилладаг хөтлүүрүүдийг

туршиж, тохируулна.

8.6 Ажиллагаа бүрийг болон ажиллагааг нийтэд нь туршиж,


8.7 Нээлттэй ба эргэх холбоотой удирдлагад зориулсан

холбогдох дохио болон тушаалын дамжуулагчийг оролцуулан

туслах ба удирдлагын гүйдлийн хэлхээнүүдийг туршиж,


8.8 Програм ба мэдээллийг ачаалж хадгалах бөгөөд

програмын процессыг шалгаж тохируулна., ажиллагааны

утгуудыг хэмжиж, өгөгдсөн утгуудыг тохируулна.

8.9 Шингэний тоног төхөөрөмжийг ажиллагаанд оруулна.

8.10 Ажиллагаа жигд зугуухан, намуухан байгаа эсэх,

эргэлтийн давтамж, даралт, температур, туулах зайг шалгаж

тохируулан, битүүмжийг шалгана

8.11 Бэхэлгээ, эрчим хүчний хангамж, тосолгоо, хөргөлт болон

хаягдал зайлуулалт зэргийг шалгаж баталгаажуулна.

8.12 Програм ба мэдээллийг ачаалж хамгаалах бөгөөд

програмын процессыг тохируулна.

8.13 Дохио дамжуулдаг системүүдийг, тухайлбал талбайн

418

холболтын туузан зам (ХТЗ)-аар шалгаж ажиллагаанд оруулна

8.14 . Мехатроник системүүдийг ажиллагаанд оруулж,

ажиллагааны шалгалт явуулна.

8.15 Ажиллагаанд оруулах үед системийн параметрүүдийг

тодорхойлж, заасан утгуудтай харьцуулж тохируулна.



26



хандлага:

Мэдлэг: Дараах хэд хэдэн бүрэлдэхүүн хэсэг болон дэд

зангилаануудыг туршиж, тохируулж, ажиллагаанд оруулах:

пневматик, гидравлик ба цахилгааны гүйцэтгэгч хөтлүүрүүд,

нээлттэй ба эргэх холбоотой удирдлага, мониторингийн

хэрэгслүүд, хоёртын ба аналог мэдрэгчүүд, процессын хэд

хэдэн утгыг туршиж тохируулах, гэмтэл согог гарсан

тохиолдолд тоног төхөөрөмжийг засварлах

Ур чадвар: Хэд хэдэн эд ангиудыг туршиж, тохируулж,



чиглэсэн, хөдөлмөрийн аюулгүй байдал ба эрүүл мэндийг











Сургалтын


жагсаалт:










419




420

Чадамжийн элемент: Төслийн багийн төгсгөлийн ажлын хүрээнд мехатроник системүүдийг турших, тохируулах, ажиллагаанд оруулах


эр

Ам

ан

Аж

игл

ал

т

Төсө

л

Суд

ал

гаа

Мэтг

эл

цээн

Тани

лц

уул

га

Хэл

эл

цүүл

эг

Сур

гал

тын

ма

териа

лы

н б

үрд

эл

Техникийн аюулгүй байдлын дагуу

гүйцэтгэгч хөтлүүрийг үнэлж,


x x x

Нээлттэй, эргэх холбоотой

удирдлагууд болон хяналтын

системийг туршиж, удирдлагын

параметрүүдийг тохируулна.

x x x

Тухайлбал, дараалал болон

даралтад холбогдох процессын

утгуудын өгөгдсөн түвшнүүдийг


x x x

Механик, шингэний болон

цахилгааны дэд зангилаануудын

уялдаа холбоог харгалзан үзэх

заман ажиглалтын шалгалтууд,

туршилт ба хэмжилтээр хяналтын

системүүд болон туршилтын

Програмуудын дэмжлэгтэйгээр

системтэйгээр алдаануудыг олж

тогтооно.

x x x

Цахилгаанаар болон цахимаар

ажилладаг хөтлүүрүүдийг туршиж,


x x x

Ажиллагаа бүрийг болон

ажиллагааг нийтэд нь туршиж,


x x x x

Нээлттэй ба эргэх холбоотой

удирдлагад зориулсан холбогдох

дохио болон тушаалын

x x x

421

дамжуулагчуудыг оролцуулан

туслах ба удирдлагын Гүйдлийн

хэлхээнүүдийг туршиж,


Програм ба мэдээллийг ачаалж

хадгалах бөгөөд програмын

процессыг шалгаж тохируулна.,

ажиллагааны утгуудыг хэмжиж,

өгөгдсөн утгуудыг тохируулна.

x x x

Шингэний тоног төхөөрөмжийг


x x x

Ажиллагаа жигд зугуухан, намуухан

байгаа эсэх, эргэлтийн давтамж,

даралт, температур, туулах зайг

шалгаж тохируулан, битүүмжийг

шалгана

x x x

Бэхэлгээ, эрчим хүчний хангамж,

тосолгоо, хөргөлт болон хаягдал

зайлуулалт зэргийг шалгаж


x x x

Програм ба мэдээллийг ачаалж

хамгаалах бөгөөд Програмын

процессыг тохируулна.

x x x

Дохио дамжуулдаг системүүдийг,

тухайлбал талбайн холболтын

туузан зам (ХТЗ)-аар шалгаж

ажиллагаанд оруулна

x x x

Мехатроник системүүдийг

ажиллагаанд оруулж, ажиллагааны

шалгалт явуулна.

x x x x

Ажиллагаанд оруулах үед

системийн параметрүүдийг

тодорхойлж, заасан утгуудтай

харьцуулж тохируулна.

x x x x

422



нэр:


Чадамжийн


Төслийн багийн төгсгөлийн ажлын хүрээнд хийгдэх чанарын

удирдлага



9.1 Чанарын хангалтын системийг үнэлж, түүний үр өгөөжийг

техникийн бичиг баримттай холбогдуулан үнэлж, журмыг

баримтлана.

9.2 Туршилтын аргууд болон тоног төхөөрөмжийг сонгож,

туршилтын тоног төхөөрөмжийн цаашид ашиглах боломжийг

баталгаажуулан баримтжуулж, компанийн үзлэгийн

төлөвлөгөө, туршилтын журмыг ашиглана.

9.3 Алдааны шалтгаан болон чанарын доголдлыг эрж олоод

засаж залруулан ийм алдаа доголдлыг баримтжуулна.

9.4 Өөрийн ажлын орчин дахь ажлын процессыг тасралтгүй

сайжруулахад хувь нэмрээ оруулна.



40



хандлага:

Мэдлэг: Чанарын удирдлагын элементүүд ба процессууд,

чанарын удирдлагын стандартууд (DIN ISO 9001), чанарын

хяналт, чанарын баталгаа, чанарын баталгаанд зориулсан

хэрэгслүүд, туршилтын аргууд болон туршилтын тоног

төхөөрөмж, туршилтын журмууд, тасралтгүй сайжруулалтын

процессууд (CIP)

Ур чадвар: Tөгсгөлийн төслийн чанарын өндөр түвшинг

хангахын тулд чанарын удирдлагын арга хэрэгслийг ашиглах



хамгаалах, нягт нямбай байдал, эдийн засгийн сэтгэлгээ


Сургалтын


жагсаалт:





423









424

Чадамжийн элемент: Төслийн багийн төгсгөлийн ажлын хүрээн дэх чанарын удирдлага


эр

Ам

ан

Аж

игл

ал

т

Төсө

л

Суд

ал

гаа

Мэтг

эл

цээн

Тани

лц

уул

га

Хэл

эл

цүүл

эг

Сур

гал

тын

ма

териа

лы

н б

үрд

эл

Чанарын баталгаат системийг

үнэлж, түүний үр өгөөжийг

техникийн бичиг баримттай

холбогдуулан үнэлж, журмыг

баримтлана.

x x x x x x x

Туршилтын аргууд болон тоног

төхөөрөмжийг сонгож, туршилтын

тоног төхөөрөмжийн цаашид

ашиглах боломжийг

баталгаажуулан баримтжуулж,

компанийн үзлэгийн төлөвлөгөө,

туршилтын журмыг ашиглана.

x x x x x x x

Алдааны шалтгаан болон чанарын

доголдлыг эрж олоод засаж

залруулан ийм алдаа доголдлыг


x x x x

Өөрийн ажлын орчин дахь ажлын

процессыг тасралтгүй

сайжруулахад хувь нэмрээ оруулна.

x x x x x

425





Жишээлбэл:

ХАБЭА журам, шаардлагыг дагаж мөрдөх: ХХХ(Хувийн хамгаалалтын хэрэгсэл),








Багшид:



Насанд хүрэгч нарт зохимжтой аргаар зааж сургах чадвар












426

IV. Үнэлгээ




зорилго нь үнэлгээний төрлөөс хамаарна.







хангалттай, эсвэл хангалтгүй гэсэн үнэлгээ өгнө. Дүгнэлтүүд:










IV. ҮНЭЛГЭЭ


Мэргэжил: Мехатроникийн

техникч


код:

Тодорхойлох


Мэргэжлийн түвшин V - VI Үнэлгээний

төлөвлөгөөний


Чадамжийн

нэгжийн нэр:

Нарийн мэргэжлийн

чиглэлээр багаар

ажиллах эцсийн

төсөл

Чадамжийн

нэгжийн нэр




нотолгоо


орчин


арга, хэрэгсэл

(тохиромжтойг

сонгох)

ЧЭ 1:

Харилцагчийн

үйлчилгээ

ГШҮ 1.1: Захиалгыг

нарийвчлан ярилцаж,

саатал гарсан





хүсэлтийг шинжилнэ





үйл явцын анхаарлын

дор




төлөвлөнө.

ГШҮ 1.5: Багаар

ажиллаж, бусдын соёл,

ёсыг анхаарч

даалгаврыг төлөвлөж,





хугацааны


ашиглана.



зан авирын ажлын үр






чанарын, үр дүн болон

тоо хэмжээг

гүйцэтгэлээ хянаж






ГШҮ 1.10:






ЧЭ 2: Төслийн

багийн


ажлын хүрээн

дэх техникийн

аюулгүй

























өгнө.


багийн



дэх төслийн

менежмент

ГШҮ 3.1: Төслийн

багийн төгсгөлийн

ажлын хүрээн дэх

төслийн төлөвлөгөө


ГШҮ 3.2: Дэд

даалгавар, үргэлжлэх

хугацаа ба хариуцлагыг

төлөвлөнө.

ГШҮ 3.3: Шаардлагатай

мэдээллийг цуглуулна.

ГШҮ 3.4: Төслийн чухал

хэсэг болгон

дэлгэрэнгүй бичиг

баримт боловсруулна.

ГШҮ 3.5: Зардлын хатуу

хяналтыг мөрдөн

шаардлагатай бүх

материалаар хангана.


багийн



ГШҮ 4.1: Хуудсан

металл, хавтан, металл

болон хуванцар

профильд хийсэн

дэх метал

боловсруулалт

ба нийлүүлэлт

тэмдэглэгээг харж

ойлгосон


бэлдэцийн ирмэгийг

тэмдэглэгээнд


хуурайдсан

ГШҮ 4.3: Өрөмдлөг

хийж гадаргууг

тэгшлэсэн

ГШҮ 4.4: Дотор, гадна

эрээс татсан

ГШҮ 4.5: Бэлдэцүүдийг

токарийн суурь

машинаар


ГШҮ 4.6: Бэлдэцүүдийг

фрезердэж

боловсруулна

ГШҮ 4.7: Эд ангийн

дараалал ба моментыг

зохих ёсоор харгалзан

үзсэний дагуу шурган

холбоосыг үйлдэж,

хамгаална.


багийн


ажлын хүрээнд

техник ба

програм

хангамжийг

суулгах,

хэмжих, турших

ажил.

ГШҮ 5.1: Төслийн

багийн төгсгөлийн

ажлын хүрээнд техник

ба програм хангамжийг

суулгах, хэмжих,

турших ажил

ГШҮ 5.2: Системийн эд


холбоно.

ГШҮ 5.3: Системийн эд


холбоно.

ГШҮ 5.4: Сүлжээ болон

bus системийг угсарч


ГШҮ 5.5: Хэрэглэгч-


(интерфейс) дээрх

долгионуудыг шалгаж,

протоколуудыг

тайлбарлаж,

системүүдийг туршина.


багийн




системийг

програмчлах.


хийц загвартай

удирдлагын системийг

үнэлнэ.


програмд орж,

өөрчлөлт хийх бөгөөд

туршилтын

програмуудыг бэлтгэж,

ашиглана.



хэрэглээний

програмуудыг бэлтгэж,

тэдгээрт орж, туршина.

ГШҮ 6.4: Мехатроник



хянаж, алдаануудыг

илрүүлж засна.


багийн төслийн


дэд

зангилаанууд

болон эд

ангиудыг

машин ба

системд угсрах

ГШҮ 7.1: Дэд

зангилаанууд болон эд

ангиудыг тодорхойлж,

шинж чанарын

алдаатай эсэхийг

шалгана.

ГШҮ 7.2: Тосолгооны

болон хөргөлтийн

системүүдийг угсарч


ГШҮ 7.3: Шингэний эд

ангиудыг, тухайлбал

цилиндрүүд болон


ГШҮ 7.4: Хоолойнуудыг

бэлтгэж, угсарч холбох

бөгөөд битүүмжийг

шалгана.

ГШҮ 7.5: Дэд

зангилаанууд болон эд

ангиудыг тааруулж, зөв

ажиллагааг тохируулж,

байрлал дээр нь

бэхлэнэ.

ГШҮ 7.6: Хөтлүүр,

араат дамжуулга ба

залгавчуудыг угсарна.

ГШҮ 7.7: Гүйдлийн

хэлхээний

хэрэгслүүдийг угсарч,

дамжуулагч утсаар

холбоно.

ГШҮ 7.8: Нээлттэй

болон эргэх холбоотой

удирдлагуудад

зориулсан дэд

зангилаануудыг угсарч,

дамжуулагч утсаар

холбож, хэмжилт ба

шалгалт хийнэ.

ГШҮ 7.9: Мэдрэгчүүдийг

угсарч, тохиргоо хийж

холбоно.

ГШҮ 7.10: Угсралтын

процессын явцад



багийн





турших,

тохируулах,


оруулах


аюулгүй байдлын дагуу

гүйцэтгэгч хөтлүүрийг

үнэлж, тохируулна.

ГШҮ 8.2: Нээлттэй,


удирдлагууд болон

хяналтын системийг

туршиж, удирдлагын



ГШҮ 8.3: Тухайлбал,


даралтад холбогдох

процессын утгуудын

өгөгдсөн түвшнүүдийг


ГШҮ 8.4: Механик,

шингэний болон

цахилгааны дэд

зангилаануудын уялдаа

холбоог харгалзан үзэх

зАман ажиглалтын

шалгалтууд, туршилт

ба хэмжилтээр

хяналтын системүүд

болон туршилтын

програмуудын

дэмжлэгтэйгээр

системтэйгээр

алдаануудыг олж

тогтооно.

ГШҮ 8.5: Цахилгаанаар

болон цахимаар

ажилладаг

хөтлүүрүүдийг туршиж,


ГШҮ 8.6: Ажиллагаа

бүрийг болон

ажиллагааг нийтэд нь

туршиж, баримтжуулна.

ГШҮ 8.7: Нээлттэй ба


удирдлагад зориулсан

холбогдох дохио болон

команд дамжуулагчийг

оролцуулан туслах ба

удирдлагын гүйдлийн

хэлхээнүүдийг туршиж,


ГШҮ 8.8: Програм ба

өгөгдлийг ачаалж

хадгалах бөгөөд


шалгаж тохируулна,

ажиллагааны өгөгдлийг

хэмжиж, зорилтот

утгуудыг тохируулна.

ГШҮ 8.9: Шингэний



ГШҮ 8.10: Ажиллагаа

жигд, дөлгөөн байгаа

эсэх, эргэлтийн

давтамж, хэм, зайг

шалгаж тохируулан,

битүүмжийг шалгана.

ГШҮ 8.11: Тохируулга,

эрчим хүчний хангамж,

тосолгоо, хөргөлт

болон хаягдал

зайлуулалт зэргийг

шалгаж


ГШҮ 8.12: Програм,

өгөгдлийг ачаалж

хамгаалах бөгөөд

програмын үйл явцыг


ГШҮ 8.13: Дохио

дамжуулдаг системийг

шалгаж ажиллагаанд

оруулна, үүнд ялангуяа

шугамын сүлжээний

хувьд (fieldbus).

ГШҮ 8.14: .

Мехатроникийн




ГШҮ 8.15: Ажиллагаанд

оруулахад системийн



шаардагдаж буй

өгөгдлүүдтэй

харьцуулж тохируулга

хийнэ.


багийн



дэх чанарын

удирдлага

ГШҮ 9.1:

Баталгаажуулалтын

тогтолцоо болон үр

ашгийг техникийн бичиг

баримтуудтай холбон

үнэлгээ хийж,

журмуудыг ашиглана.

ГШҮ 9.2: Шалгах арга

барил, тоног

төхөөрөмжийг сонгох,

тоног төхөөрөмжийн

ашиглах боломжийг


баримтжуулах, ААН-

ийн хяналт шалгалтын

төлөвлөгөө болон

журмыг ашиглана.

ГШҮ 9.3: Алдааны учир

шалтгаан, чанарын

доголдлуудыг үе

шаттай илрүүлж, засаж

залруулж


ГШҮ 9.4: Өөрийн ажлын

байрны ажлын үйл

явцуудыг байнга

сайжруулахад хувь

нэмэртэй байна.

Documents

hudulmur-halamj.gov.mnhudulmur-halamj.gov.mn/uploads/files/170911_curriculum_mechatronic... · хэмжээ тавилт, хэсэгчилсэн проекц, хүлцэл ба суулт,