1

ชอเรอง เครองแตงกายละครผหญงเจาพระยานครศรธรรมราชTitle Costumes of Female Dance Drama in Chao Phraya Nakhon Si Thammarat Period ชอเรองสน เครองแตงกายละครผหญงRunning Title Costumes of Female Dance Dramaชอผนพนธ เจนจรา ขวญทอง

ปยเนตร มโนสนต พงศธร ศรใย ภชราภรณ โกศล ศศธร พลทรพย

Authors Janjira KhwantongPiyanet ManosanPhongsathon SriyaiPhatcharaporn KosolSasithorn Poolsap

ทอย หลกสตรวชานาฏศลปและการละคร คณะมนษยศาสตรและ

สงคมศาสตร มหาวทยาลยราชภฏ อ. เมอง จ. นครศรธรรมราช

80280Address Performing Arts Program Faculty of Humanities and Social

Science Nakhon Si Thammarat Rajabhat University 80280

2

บทคดยอ

การวจยเรองเครองแตงกายละครผหญงเจาพระยานคร มวตถประสงค 1)เพอศกษารวบรวมเครองแตงกายละครผหญงเจาพระยานคร 2) เพอศกษารปแบบขององคประกอบของเครองแตงกายละครผหญงเจาพระยานคร การวจยครงนใชรปแบบการวจยพนฐาน ผวจยเกบขอมลโดยการสมภาษณแบบมโครงสราง และการสงเกตแบบไมมสวนรวมในกลมวทยากร จากพพธภณฑสถานแหงชาตจงหวดนครศรธรรมราช พพธภณฑวดพระมหาธาตวรมหาวหาร วดวงตะวนตกและแหลงเรยนรชมชน

ผลการวจยเครองแตงกายของละครผหญงเปนเครองเตมยศยนเครองพระนาง ตามแบบละครในโดยการเลยนแบบเครองทรงของพระมหากษตรยและเจานาย มปรากฏหลกฐานในปจจบน คอ กำาไลเทา หอยขาง หอยหนา กรองคอ ทบทรวง อนทรธน ชฎา กรรเจยกจร กำาไลแผง จนาง กำาไลตะขาบ มงกฎ และรดเกลา รปแบบของเครองแตงกายละครผหญงเจาพระยานครวเคราะหตามลกษณะธาต คอ รปแบบของส นยมทำาเปนเครองสเหลองหรอสทอง รปแบบของลาย คอ ลายกระจงตาออย ลายเถาดอกไม ลายประจำายาม ลายกลบบว ลายกนกสาม ลายกนหอย ลายเถาใบเทศหางโต ลายกระจงลวน ลายดอกไมทรงกลม 6 กลบ ลายดอกไม 3 เหลยม 4 กลบ ลายดอกพกล และลายเชงกรวย ชอลาย จะใชชอตามธรรมชาต วสดทนำามาตกแตง คอ เลอมกระจก พลอย ลกปดแกว เลอมจาน กากเพชร เชอกปาน ดนขอ และดนโปรง รปแบบของรปทรง จะเปนรปทรงสเหลยมผนผา และรปทรงกลม ปจจบนเครองแตงกายละครผหญงเจาพระยานครไมไดนำามาใชประกอบการแสดงคงเกบไวเปนของสะสมในพพธภณฑและอาจสาบสญในทสด

3

คำ�สำ�คญ : เครองแตงกาย ละครผหญงเจาพระยานคร รปแบบของเครองแตงกาย Abstract

This basic research entitles “Costumes of Female Dance Drama in Chao Phraya Nakhon Si Thammarat Period” aimed to 1) study and compile costumes of female dance drama in Chao Praya Nakhon Si Thammarat period and 2) study the styles of costumes elements of the dance drama. The researcher used structured interview and non-participant observation to collect data from dance drama experts from Nakhon Si Thammarat National Museum, Wat Phra Mahathat Woramahawihan Museum, Wat Wang Tawantok and Community Learning Centres.

The finding revealed that the costumes of the female dance drama in Chao Phraya Nakhon Si Thammarat period are the same as the fully decorated costumes of the female dancers in the Thai traditional drama in Bangkok period in which the dancers are dressed in the same style and pattern of the King and elite in Thai royal court. The costumes and decoration found are kamlai thao (ankle bracelets), hoi khang (embroidery hanging side cloth), hoi na (embroidery hanging front cloth), krong khor (embroidery neck costume), thapsuang (breastplates), intharathanu (shoulder straps), chada (Thai traditional dance crown), kan chiak chon (embroidery ear costume), kamlai phaeng (plague bracelets), ji nang (pendent), kamlai takhap (Thai traditional bracelets), mongkut (crown), and ratklao (Thai style head decoration). The styles of costume elements of Chao Phraya Nakhonsithammarat female dance drama are signified by two main elements, color and patterns. The findings indicate that yellow or blonde are the most popular

4

colors. The patterns found on and together with the costumes are all Thai traditional styles patterns of krajang ta-oi, thao dokmai, prajamyam, klipbua, kanok sam, konhoi, thao bai thet hang to, krajang luan, round flower with 6 leaves, triangle flower with 4 leaves, dok phikun and choengkruai. These patterns have been named after what are generally found in surrounding areas. The materials used to decorate the patterns on the costumes include mirror sequins, gemstones, glass beads, sequins, diamond plate, hemp rope, metallic thread. The costumes are designed in rectangular and circular shapes. At present, the costumes have never been used in public. Instead, they are kept as collection in museum and may eventually disappear.

Keywords: Costumes, female dance drama in Chao Praya Nakhon Si Thammarat period, costume patterns

บทนำ�

การแตงกาย หมายถง สงทมนษยนำามาใชเปนเครองหอหมรางกาย การแตงกายของมนษยแตละเผาพนธสามารถคนควาไดจาก หลกฐานทางวรรณคดและประวตศาสตร เพอใหเปนเครองชวยชนำาใหรและเขาใจถงแนวทางการแตงกาย ซงสะทอนใหเหนถงสภาพของการดำารงชวตของมนษยในยคสมยนนๆ การแตงกายมความสำาคญในชวตมนษยในหลายสถานการณ เชน การแตงกายในชวตประจำาอาจแตง เพอวตถประสงคสำาหรบประกอบกจกรรมในแตละวน จะแตงกายแบบลำาลองมเสอผาเรยบงายสวมใส หรอแตงกายเพอเขารวมกบกจกรรมสงคม ทตองเลอกวาระโอกาสของการแตงกาย อยางไรกตามความสำาคญของการแตงกายนนมปรากฏเปนสงสำาคญทใชประกอบการแสดงโดยเฉพาะมหรสพของไทยประเภทละคร

มรดกภมปญญาทางวฒนธรรม .(2553) ละคร เปนคำานามหมายถง การแสดงประเภทหนงผแสดงเรยกวาตวละคร มเวท หรอสถานทใชในการแสดง มบทให

5

ตวละครแสดงตามเนอเรองโดยมากมดนตรประกอบ มลกษณะแตกตางกนออกไปหลายชนดในสมยกรงศรอยธยาเรมมศลปะการแสดงละครประเภทละครรำาคอผแสดงใชการรายรำาเปนตวดำาเนนเรอง 3 ชนด คอ ละครชาตร หมายถง เปนละครรำาทเกาแกทสด มมาตงแตสมยอยธยา  นบเปนละครชนดแรก ทไทยเรมมการแสดงเปนเรอง มการรายรำาตามบทรองทมเนอเรอง  ระยะแรกเรมผแสดงเปนชายลวน มตวละครเพยง 3 ตว คอ นายโรง(พระเอก) นาง และตลก หรอจำาอวด ซงแสดงเปนตวประกอบอนๆ ดวย ตามเนอเรอง เชน ฤๅษ มา ยกษ พราน เสนา ละครนอก หมายถง เปนละครทแสดงกนนอกราชธาน แตเดมคงมาจากการละเลนพนเมอง และรองแกกน เปนละครทพฒนามาจากละครชาตร แตเดมคงมตวละครเพยง 3-4 ตว อยางละครชาตร ตอมามการแสดงละครกนอยางแพรหลายทวไปในหมราษฎร มการเลนเรองตางๆ มากขน ตองเพมตวละครขนตามเนอเรอง ผแสดงยงคงเปนชายลวน แตการแตงกายไดประดษฐเพมเตม เปลยนแปลงใหประณตงามขนในสมยกรงศรอยธยา นยมเลนกนหลายเรอง ลวนแตเปนประเภทจกรๆ วงศๆ นทานชาวบาน นทานชาดก มคตสอนใจ เชน การเกด คาว ไชยทต พกลทอง พมพสวรรค พณสรวงศ มโนราห โมงปา มณพชย สงขทอง และละครใน หมายถง การแสดงทดำาเนนเปนเรองราว โดยใชศลปะการรายรำาประกอบการขบรอง และมวงป พาทยบรรเลงประกอบการแสดง ละครในเปนละครผหญงทมกำาเนดในราชสำานก มประวตความเปนมาทยาวนานตงแตสมยกรงศรอยธยา เรองทใชแสดงมเพยง 3 เรองเทานน คอ รามเกยรต อณรฑ และอเหนาและเรยกศลปะละครใน หรอละครนางในราชสำานก ซงในจงหวดนครศรธรรมราชอดตกเคยมละครผหญงของเจาพระยานครศรธรรมราชดวยเชนเดยวกน

สมนมาลย นมเนตพนธ .( 2543, 100-101) อางองทมาของละครผหญงชนดนวา เจาพระยานครศรธรรมราชพรอมดวยวงศวานบาวไพรและคณะอพยพเขาอยในกรงธนบรราวป พ.ศ.2329 เมอพระเจานราสรยวงศ พระเจาหลานเธอในสมเดจพระเจากรงธนบรซงครองเมองนครศรธรรมราชอยทวงคตจงโปรดเกลาฯแตงตงเจานครฯเปนพระเจาแผนดนเมองนครศรธรรมราช ใหรบพระราชโองการไปครองเมองนครศรธรรมราช และใหมละครผหญงเปนเครองประดบ ตามแบบแผนครงกรงศรอยธยา หรอแมตอมาในสมยกรงรตนโกสนทรตอนตน ผอนนอกจากพระเจาแผนดนจะมละครผหญงขนไวในราชสำานกไมได แตมาในสมยนสมเดจพระเจากรงธนบรทรงโปรดเจานครศรธรรมราชมากจงใหธดาของเจานครศรธรรมราชไดเปนสนมเอกและนางหาม ครละครเจานครฯไดเขามาฝกหดศษยเปนละครหลวง สมเดจพระเจากรงธนบรทรงแตงตงใหเจานครศรธรรมราชเปนเจาเมองประเทศราชขนตอกรงธนบร จากทกลาวนนาจะเขาใจวาองคประกอบของการแสดงละครผหญงเจาพระยานครจงนาจะเหมอนหรอใกลเคยงกบของละครใน

6

มรดกภมปญญาทางวฒนธรรม.(2553) ใหรายละเอยดเกยวกบองคประกอบของการแสดงละครใน วาประกอบดวย ผแสดง ซงเปนหญงฝายใน เดมหามบคคลภายนอกหดละครใน จนถงสมยรชกาลท 4 ทรงเลกขอหามนน ตอมาภายหลงอนญาตใหผชายแสดงไดดวย ผแสดงละครในตองเปนผทมความสามารถตบทใหแตก และมลกษณะททาวทพญา การแตงกาย พถพถนตามแบบแผนกษตรยจรงๆ เรยกวา ยน“เครอง ทงตวพระ และตวนาง เรองทแสดง มกนยมแสดงเพยง ” 3 เรอง คอ อณรฑ อเหนา และรามเกยรต การแสดงละครในมความมงหมายอยทศลปะของการรายรำา ตองใหแชมชอยมลลารกษาแบบแผน และจารตประเพณ ดนตร ใชวงป พาทยเหมอนละครนอก แตเทยบเสยงไมเหมอนกน จะตองบรรเลงใหเหมาะสมกบเสยงของผหญงทเรยกวา นางใน เพลงรอง ปรบปรงใหมทำานอง และจงหวะนมนวล สละสลวย ตว“ ”ละครไมรองเอง มตนเสยง และลกค มกมคำาวา "ใน" อยทายเพลง เชน ชาป ใน โอโลมในสถานทแสดง แตเดมแสดงในพระราชฐานเทานน ตอมาไมจำากดสถานท จากประเดนทอางนทำาใหเขาใจวารปแบบการแสดงละครผหญงเจาพระยานครนาจะไดรบผลกระทบเชนเดยวกน

ชวลต สนทรานนท .(2547) นำาเสนอเรองเครองแตงกายของศลปะละครใน วาสามารถแบงได 4 ลกษณะ คอ การแตงกายของตวพระ ประกอบดวย สวมเสอแขนยาวปกดน และเลอม มอนทรธนทไหล สวนลางสวมสนบเพลา( กางเกง) ไวขางใน นงผายกจบโจงไวหางหงสทบสนบเพลา ดานหนามชายไหวชายแครงหอยอย ศรษะสวมชฎา สวมเครองประดบตางๆ เชน กรองคอ ทบทรวง ตาบทศ ปนเหนง ทองกร กำาไลเทา เปนตน แตเดมตวพระจะสวมหวโขน แตภายหลงไมนยม เพยงแตแตงหนา และสวมชฎาแบบละครใน การแตงกายของตวนาง ประกอบดวยสวมเสอแขนสนเปนชนในแลวหมสไบทบ ทงชายไปดานหลงยาวลงไปถงนอง สวนลางนงผายกจบหนา ศรษะสวมมงกฎ รดเกลา หรอกระบงหนาตามแตฐานะของตวละคร ตามตวสวมเครองประดบตางๆ เชน กรองคอ สงวาล พาหรด เปนตน แตเดมตวนางทเปนตวยกษ เชน นางสำามนกขา นางกากนาสร จะสวมหวโขน แตภายหลงมการแตงหนาไปตามลกษณะของตวละครนนๆโดยไมสวมหวโขนบาง การแตงกายของตวยกษ ประกอบดวย เครองแตงกายสวนใหญคลายตวพระ จะแตกตางกนทการนงผา คอ ตวยกษจะนงผาไมมหางหงส แตมผาปดกนลงมาจากเอว สวนศรษะสวมหวโขนตามลกษณะของตวละคร ซงมอยประมาณ 100 ชนด บรรดาพญายกษตวสำาคญอนๆในการแสดงโขน จะแตงกายคลายแบบน ตางกนแตส และลกษณะของหวโขน ซงนายชางไดบญญต และประดษฐใหแปลกแตกตางกน เฉพาะหวยกษมอยราว 100 ชนด และการแตงกายของตวลง ประกอบดวยตวลง เครองแตงกายสวนใหญคลายตวยกษ แตมหางลงหอยอยใตผาปดกนอกท สวมเสอตามสประจำาตวในเรองรามเกยรต ไมมอนทรธน ตวเสอปก

7

ลายขดเปนวง สมมตวาเปนขนตามตวลง สวนศรษะสวมหวโขนตามลกษณะของตวละคร ซงมอยประมาณ 40 ชนด

นอกจากนชวลต สนทรานนทและคณะ.( 2547,167-225) ใหรายละเอยดของเครองแตงกายละครในวา แบงได 3 ลกษณะคอ ศราภรณ คอเครองประดบใชสำาหรบสวมศรษะ เครองศราภรณทใชสำาหรบการแสดงละครใน ประกอบดวย ชฎา (สำาหรบตวพระ) รดเกลา(สำาหรบตวนาง) รดเกลายอด รดเกลาเปลว ปนจเรจ (สำาหรบตวพระ) หกระตาย (สำาหรบตวพระ) กระบงหนา (เงนทอง) ถนมพมพาภรณ คอ เครองประดบ บางทเรยกวา สนม เชนสรอยถนมพมพาภรณ เครองประดบท“ ”พระมหากษตรยและพระบรมวงศานวงศใชกนจะมทงทไดมาจากตางประเทศ และทไทยประดษฐขนสวนใหญจะเปนเครองทองลงยา ประดบเพชรและพลอย สตางๆ ตามคตและความเชอในสมยนน ในสมยอยธยามความเชอเรองการประดบรตนชาต 9 อยาง นนเปนของวเศษทควรมโดยเฉพาะ พระธำามรงคนพรตน สงวาลนพรตน ฯลฯ เครองประดบในยคตนอยธยาทปรากฏในกฎมณเฑยรบาลประกอบดวย มหามงกกฎ มหากณฑล พาหรด ถนมมาลย สรอยมหาสงวาล เเสอง อตร อตรา พระธำามรงค สนบเพลารตกำาพล ควงเชง รองพระบาท และพสตราภรณ คอ การแตงกายละครไทยทเรยกวา ยนเครอง เปนเครองแตงกายสมยอยธยาตอนปลาย นบแตเครองทรง“ ”ของพระมหากษตรยลงมาจนถงบรพารทงฝายหนาฝายใน จากการคนควาของนายสมภพ จนทรประภา ปรากฏทมาของชนดผาตางๆ ทนำามาใชสำาหรบแตงกายทงเครองทรงพระมหากษตรยและขาราชบรพาร

จะเหนไดวาเครองแตงกายกบการแสดงละครในหรอละครผหญงเปนของคกน กลาวยอนถงละครผหญงเจาพระยานครเขาใจวานาจะมลกษณะของการแตงกายทงดงามดวยจงหวดนครศรธรรมราชเปนเมองแหงสายสกลชางทงเครองถม ผายก ซงสามารถจะพฒนาเปนเสอผาเครองแตงกายไดเปนอยางดซงสอดคลองกบท สะวรรณยา วยวฒน .(2539) ไดทำาวจยเรองละครผหญงเจาพระยานคร ใหรายละเอยดเกยวกบเครองแตงกายเจาพระยานครทตรวจพบในวา เครองประดบบนศรษะ รดเกลาเปลว ปนจเหรดหรอเครองประดบทมลกษณะคลายผาโพกศรษะ กรรเจยกรดเกลา กำาไลหวบวแบบเกลยงและแบบบว กรองคอ อนทรธน ผวจยตรวจพบเครองแตงกายละครผหญงอกหลายชนด ซงมประวตวาเปนของตระกล ณ นคร ใหไวทพพธภณฑสถานวดพระมหาธาตวรมหาวหาร พพธภณฑสถานแหงชาต นครศรธรรมราช วดวงตะวนตก และแหลงชมชนคอ กำาไลขอบว จำานวน 2 ค กำาไลตะขาบ จำานวน 1 ค ทบทรวง จำานวน 1 ชน จนาง จำานวน 1 ชน รดเกลาเปลว จำานวน 1 ชน จอนห จำานวน 1 ค หกระตาย จำานวน 1 ชน มงกฎนาง จำานวน 2 ชน ชฎา จำานวน 2 ชน เศยรตาง ๆ จำานวน 3 ชน(เศยรทศกณฐ จำานวน 2 ชนและ เศยร

8

พระพราพ)กรองศอหรอนวมคอ จำาวน 3 ชน อนทรธน จำานวน 1 ค หอยหนา(ชายไหว) จำานวน 1 ชน หอยขาง(ชายแครง)จำาวน 1 ชน เครองประดบทกลาวขางตนเปนแคสวนหนงสำาหรบใชประกอบการแสดง ละครผหญงทหลงเหลออยในปจจบน เปนทนาสงเกตวา เมอวเคราะหรปแบบและรปทรงของเครองประดบในดานการแตงตวละครนนมการเปลยนไปมากซงเครองประดบแตกอนนนมความงดงามประณตเกบทกรายละเอยดของลายแตละลายเพราะเปนเครองแตงกายทเลยนแบบเครองทรงพระมหากษตรยจงเปนเครองแตงกายทงดงามวจตรเครองแตงกายละครผหญงเจาพระยานครศรธรรมราชยงปรากฏหลกฐานเครองแตงกายอยในปจจบนซงขอมลมาจาก พพธภณฑสถานแหงชาตสาขาจงหวดนครศรธรรมราช พพธภณฑสถานวดพระมหาธาตจงหวดนครศรธรรมราช วดวงตะวนตก สวนผาทใชนงของละครผหญงเจาพระยานคร เปนผายกปกเปนลายดอกตางๆหรอใชผายกเมองนครจากชางวงเจาพระยานคร

กระแสการอนรกษวฒนธรรมทางการแสดงนนเหนไดชดจากโขนพระราชทานหรอโขนของมลนธสงเสรมศลปาชพ ในสมเดจพระนางเจาพระบรมราชนนาถเกดขนโดยพระราชประสงคทจะทรงอนรกษการแสดงโขนซงเปนศลปะการแสดงชนสงของไทยใหดำารงอยสบไป สมเดจพระนางเจาพระบรมราชนนาถมพระราชปรารภวา ทกวนนประชาชนชาวไทยไมใครมโอกาสไดชมโขน เนองจากการจดการแสดงโขนแตละครงบไมใชเรองงาย จงทรงพระกรณาโปรดเกลาใหประชมผรผเชยวชาญเกยวกบโขนและงานหตถศลปแขนงตาง ๆ แลวโปรดเกลาใหจดสรางเครองแตงกายโขนขนใหมสำาหรบใชในการแสดงโขนพระราชทานโดยทรงกำาชบใหยดรปแบบเครองแตงกายโขนแบบโบราณ แตมความคงทนและสวยงามยงขน (ไทยรฐออนไลน. 2557) บทความนมงสงเสรมใหความรเกยวกบมหรสพทางการแสดงเจาพระยานครทนบวนจะหมดไปตามกาลเวลาทขาดการสบทอดอาจจะเปนกระแสอนรกษศลปะวฒนธรรมไวได กอนทจะหมดไปจากนครศรธรรมราช เพราะไมมการเกบรกษา ใครตรวจสอบขอมลทเกยวของกบภมปญญาการแตงกายละครผหญงเจาพระยานครไวเปนหลกฐานอางองตอไป

วธก�ร

วจยนเปนการวจยพนฐาน(Basic Research) เพอสำารวจและรวบรวมองคประกอบของเครองแตงกายละครผหญงเจาพระยานครและเพอศกษารปแบบขององคประกอบของเครองแตงกายละครผหญงเจาพระยานคร ใชรปแบบวจยเชงคณภาพ (Qualitative Research) เทคนคการเกบขอมลจากการสมภาษณเชงลกแบบมโครงสราง การสงเกตแบบไมมสวนรวม ขนตอนการวจยเรองเครองแตง

9

กายละครผหญงเจาพระยานคร มขนตอนคอ การทบทวนวรรณกรรม โดยรวบรวบรวมองคความรทเกยวของกบเรองเครองแตงกายละครผหญงเจาพระยานครเพอเตรยมความพรอมตรวจสอบขอมลทงปฐมภมทกลาวอางในเอกสารตำารา งานวจยทเกยวของมการอางองอยางสมบรณสามารถตรวจสอบได ทงบรบทเมองนครศรธรรมราช ละครผหญงเจาพระยานครศรธรรมราช วรรณกรรมของเครองแตงกายละครผหญงเจาพระยานคร และการวจยทเกยวของ ขนตอนการเกบขอมลภาคสนาม โดยการออกเกบขอมลเพอตอบคำาถามวตถประสงคของการวจยไดตรวจสอบขอมลเปนชวงระยะเวลา เพอตรวจสอบประเมนผลรายงานการวจย จากนนไดมการนำาเสนอองคประกอบของเครองแตงกายละครผหญงเจาพระยานคร ในทประชมเพอใหผเชยวชาญและคณะกรรมการประเมนผลทงตวเอกสาร และผลการวเคราะหทนำาเสนอโดยเฉพาะรายละเอยดขององคประกอบเครองแตงกายละครผหญงเจาพระยานคร ทเกบขอมลได เพอใหคณะกรรมการตรวจวพากยขณะทนำาเสนอมการบนทกเสยง และถายภาพนง สำาหรบเกบรายละเอยดขอบกพรองหรอขอทวงตงของคณะวทยากรจะไดนำามาปรบปรงรายงานวจยฉบบสมบรณ

ผล

ผลสรปของการวจย สรปไดวาเมองนครศรธรรมราชในอดตมความเปนมายาวนาน เชอกนวาเดมมชนชนผนำาเปนผปกครองบานเมอง เรมตงแตพระเจาศรธรรมโศกราช ซงไดปกครองสบกนมา 5 พระองค และตอมาไดเสอมโทรมลง เพราะมโรคระบาดและโจรปลนเมอง เมองนครศรธรรมราชจงถกทงรางไป เมอสมยกรงศรอยธยา แควนอโยธยาไดสงใหขนอนทรามารวบรวมผคนและบานเมองทกระจดกระจายพรอมทงสรางเมองขนใหมชอวา นครตอนพระ ซงในสมยอยธยา “ ”เมองนครศรธรรมราชถอเปนเมองเอกเมองหนงในภาคใต หลงจากทสมเดจพระนารายณมหาราชสวรรคตเกดการแตกแยกขนภายในกรงศรอยธยา พระเทพราชาไดปราบดาภเษกเปนพระมหากษตรย ตอมาหลงเสยกรงครงท 2 หวเมองตางๆทคดจะตงตนเปนใหญไดแขงเปนชมนมขน ซงกรวมถงชมชนนครศรธรรมราชดวย

ครงนนพระปลดหนเปนผรกษาเมองไดรวบรวมหวเมองถนตางๆ ตงตวเปนอสระ เชน เมองชมพร ปทว เรรดา ตรง กระบ เปนตน พระเจาตากสนไดยกทพปราบปรามตวเมองตางๆ ทตงตวเปนใหญ รวมทงไดยกทพไปปราบชมนมเจานครดวย เมอปราบปรามไดแลวกนำาตวปลดหนเขามาไวในกรงดวย โดยใหพระเจานราสรยวงศหลาน

10

เธอของเมองนครศรธรรมราช ครองเมองอยจนทวงคต พระเจาตากสนกไดโปรดเกลา ใหปลดหน กลบไปครองเมองนครศรธรรมราชไดตามเดมโดยพระราชทานอนญาตใหมละครผหญงเปนเครองประดบ ซงเดมละครผหญงจะมไดเฉพาะเจาแผนดนเทานน สนนษฐานวาททรงโปรดเจานครศรธรรมราชมากนนเพราะเจาพระยานครศรธรรมราช ถวายธดาทำาราชการถง 2 คน คอ คณปรางและคณฉม คณปรางนนครนตอมาไดพระราชทานแกเจานครศรธรรมราช (พฒน) ขณะทพระราชทานคณปรางใหแกเจานครฯ(พฒน) นนคณปรางตงครรภได 2 เดอนแลว ตอมาบตรทคลอดจากคณปรางกคอ เจาพระยานครศรธรรมราช(นอย) ซงเปนผมบทบาทมากในสมยตอมา และมบทบาททเกยวของกบละครผหญงของเจาพระยานครศรธรรมราชดวย

ละครผหญงเจาพระยานครเปนการแสดงประเภทหนง มผแสดงเรยกวาตวละคร มเวท หรอสถานทใชในการแสดง มบทใหตวละครแสดงตามเนอเรองโดยมากมดนตรประกอบ ใชผหญงแสดงลวนมปรากฏนาจะมรปแบบองคประกอบเชนเดยวกบละครผหญงของหลวง โดยมจดมงหมายในการแสดงเพอประดบอสรยยศ คบารมแกเจาพระยานครศรธรรมราช เพอรบเสดจพระเจาแผนดน ตอนรบชาวตางชาต เพอความบนเทงภายในวง และเพอเฉลมฉลองเมอมงานสำาคญ เรองทแสดงในชนแรกจะแสดง 3 เรองดวยกนคอ รามเกยรต อเหนา อณรท และสนนษฐานวาอาจเลนเรองอนอกในชนหลง

ประวตทมานนเมอเจาพระยานครศรธรรมราชพรอมดวยวงศวานบาวไพรและคณะอพยพเขาอยในกรงธนบรราวป พ.ศ.2329 เมอพระเจานราสรยวงศ พระเจาหลานเธอในสมเดจพระเจากรงธนบรซงครองเมองนครศรธรรมราชอยทวงคตจงโปรดเกลาฯแตงตงเจานครศรธรรมราชเปนพระเจาแผนดนเมองนครศรธรรมราช ใหรบพระราชโองการไปครองเมองนครศรธรรมราช และใหมละครผหญงเปนเครองประดบ ตามแบบแผนครงกรงศรอยธยา หรอแมตอมาในสมยกรงรตนโกสนทรตอนตน ผอนนอกจากพระเจาแผนดนจะมละครผหญงขนไวในราชสำานกไมได แตมาในสมยนสมเดจพระเจากรงธนบรทรงโปรดเจานครศรธรรมราชมากจงใหธดาของเจานครศรธรรมราชไดเปนสนมเอกและนางหาม ครละครเจานครศรธรรมราชไดเขามาฝกหดศษยเปนละครหลวง สมเดจพระเจากรงธนบรทรงแตงตงใหเจานครฯเปนเจาเมองประเทศราชขนตอกรงธนบร ปรากฏในการปกครองของเจาเมองนครศรธรรมราชวาม 5 คน คอ เจาพระยานครศรธรรมราช (นายสทธ หน) เจาพระยานครศรธรรมราช (พฒน) เจาพระยานครศรธรรมราช (นอย) เจาพระยานครศรธรรมราช(นอยกลาง) และเจาพระยานครศรธรรมราช(หนพรอม)

องคประกอบของการแสดง มงเนนทเรองทแสดง เครองแตงกาย ลกษณะวธการรำา เครองดนตร จดประสงคในการแสดง โอกาสทจะแสดง และสถานทซงมคณะ

11

ละครทามา ตงอยทถนนทามาแยกเขาซอย ณ นคร 2 เขาไปชวงกลางซอย (ปจจบนบรเวณดงกลาวคอบานของ พ.ต.ท.สรรพ เพชรานนท บานคณวเชยร ศรวชรนทรและบานจดสรรทาวเฮาท และตรงขามโรงละครเปนบานของยาเขยน ยานอง และ คณะละครคณะคณพรอม ตงอยในบรเวณโรงภาพยนตร ตรงขามตลาดทามาซอย ณ นคร และไดเลกคณะละครไปแลวเหมอนกน

เครองแตงกายของละครผหญงตองเปนเครองแตงกาย เตมยศยนเครอง พระนาง ตามแบบของละครในหรอละครผหญง ทเลยนแบบเครองทรงของพระมหากษตรยและเจานายอกทอดหนง มการประดษฐขนอยางงดงามประณต เพราะเปนเครองแตงกายทเลยนแบบเครองทรงของ เครองแตงกายละครของเจาพระยานครศรธรรมราชยงคงปรากฏหลกฐานเครองแตงกายอยในปจจบน องคประกอบของเครองแตงกายพอสรปได คอ กำาไลขอบว กำาไลตะขาบ ทบทรวง จนาง รดเกลาเปลว จอนห หกระตาย มงกฎนาง ชฎา เศยรตาง ๆ จำานวน 3 ชน (เศยรทศกณฐ จำานวน 2 ชนและ เศยรพระพราพ) กรองศอหรอนวมคอ อนทรธน หอยหนา(ชายไหว) และหอยขาง(ชายแครง)

องคประกอบของการแตงกายยนเครองไว 3 สวน พสตราภรณ หมายถง หรอเสอผาเครองนงหมเชน เสอหรอฉลององค ถนมพมพาภรณ หมายถง เครองประดบ บางทเรยกวา สนม เชนสรอยถนม พมพาภรณ เครองประดบทประมหากษตรยและ“ ”พระบรมวงศานวงศใชกนจะมทงทไดมาจากตางประเทศ และทไทยประดษฐขนสวนใหญจะเปนเครองทองลงยา ประดบเพชรและพลอย สตางๆ ตามคตและความเชอในสมยนน และศราภรณ หมายถง องคประกอบสำาคญทจะชวยแบงแยกตวโขนตวละครทแตงกายแบบยนเครองอกเปนประเภท เปนฝาย ชน วรรณะ ตางๆ

เครองแตงกายละครผหญงจากแหลงศกษาคนควาประกอบดวยพพธภณฑสถานแหงชาต สาขาจงหวดนครศรธรรมราช พพธภณฑวดพระมหาธาต วดวงตะวนตก และแหลงศกษาชมชนคอบานนางสภาพร เอยมคง และนางสาวกรรณการ สงหบญ มเครองแตงกายทงหมด 21 ชน สามารถสรปไดคอ ถนมพมพาภรณ หมายถง เครองประดบตกแตงรางกายของนกแสดง มจำานวน 4 ชน ไดแก กำาไลขอบว จำานวน 2 ค กำาไลตะขาบ จำานวน 1 ค ทบทรวง จำานวน 1 ชน จนาง จำานวน 1 ชน ศราภรณ หมายถง เครองประดบศรษะของนกแสดงทงฝายชายและฝายหญง มปรากฏ คอ รดเกลาเปลว จำานวน 1 ชน จอนห จำานวน 1 ค หกระตาย จำานวน 1 ชน มงกฎนาง จำานวน 2 ชน ชฎา จำานวน 2 ชน เศยรตาง ๆ จำานวน 3 ชน (เศยรทศกณฐ จำานวน 2 ชนและ เศยรพระพราพ)

12

พสตราภรณ หมายถง เครองนงหมของนกแสดง มจำานวน 4 ชน ไดแก กรองศอหรอนวมคอ จำาวน 3 ชน อนทรธน จำานวน 1 ค หอยหนา(ชายไหว) จำานวน 1 ชน หอยขาง(ชายแครง) จำาวน 1 ชน

รปแบบของเครองแตงกายละครผหญงเจาพระยาวเคราะหตามลกษณะธาตทประกอบขนเปนเครองแตงกายละครผหญงเจาพระยานคร ประกอบดวย รปแบบของส เครองแตงกายละครผหญงเจาพระยานคร นยมทำาเปนเครองสเหลอง หรอสทอง ทงนผวจย ตรวจสอบพบจากเครองแตงกายทง พตราภรณ ถนมพมพาภรณ และศราภรณ ลวนทำาเปนสเหลองหรอสทองทงสน รปแบบของลาย หมายถง รปแบบทางทศนศลปประเภทหนง ประกอบขนดวยเสนเปนสำาคญ ลกษณะเปนแบบซำา ๆ เปนหม ๆ หรอตอเนองกนไปกม มทงลายแบบธรรมชาตและลายแบบประดษฐ ใชเขยน ป น หรอแกะสลก ลายทนำามาใชตกแตงเครองแตงกายละครผหญงเจาพระยานคร ม ลายกระจงตาออย ลายเถาดอกไม ลายประจำายาม พบในสองลกษณะ คอ ลายประจำายามปกต พบในศราภรณ ไดแก จอนห ซงลายจะประดบอยระหวางหวจอนหและทายจอนห และลายประจำายามลกฟก ลายกลบบว ลายกนกสาม ลายกนหอย ลายเถาใบเทศหางโต ลายกระจงลวน ลายดอกไมทรงกลม 6 กลบ ลายดอกไม 3 เหลยม 4 กลบ ลายดอกพกล และลายเชงกรวย ชอลายทนำามาตกแตงเครองแตงกาย สวนใหญใชชอทเกยวของกบธรรมชาต เชน ลายดอกพกล ลายใบเทศ ลายดอกไมสามเหลยมสกลบ ลายกระจงตาออย ลายกลบบว ลายใบเทศหางโต รปแบบของวสดทนำามาตกแตง หมายถง วตถทนำามาใช ตกแตงเครองแตงกายละครผหญงเจาพระยานคร จากการคนพบนน ประกอบดวย เลอมกระจก พลอย ลกปดแกว เลอมจาน กากเพชร เชอกปาน ดนขอ และดนโปรง อยางไรกตามผวจยวเคราะหวสดทนำามาตกแตงขางตนกบประเภทของเครองแตงกาย สามารถสรปไดวา ศราภรณ จะใชเลอมกระจก พลอย และกากเพชร ถนมพมพาภรณ จะใชพลอยประดบตกแตงและ พตราภรณ จะใชเลอมจาน ลกปดแกว ดนขอ ดนโปรง เชอกปาน และรปแบบของรปทรง หมายถง รปทกำาหนดขนเปนหลกหรอเปนแนวซงเปนทยอมรบ กนในกลมนกแสดงทเกยวของกบเครองแตงกายละครผหญงเจาพระยานคร รปแบบของรปทรงเครองแตงกายสวนใหญพบในลกษณะรปทรงสเหลยมผนผา และรปทรงกลม เมอผวจยตรวจสอบความเปนไปไดของเครองแตงกายพบวา รปทรงสเหลยมผนผา มกปรากฏอยในพสตราภรณของเครองแตงกาย เชน หอยหนา หอยขาง ทบทรวง และรปทรงกลม มกปรากฏอยในพสตราภรณ ถนมพมพาภรณ และศราภรณ ของเครองแตงกาย เชน กรองคอ กำาไลขอบว กำาไลตะขาบ รดเกลาเปลว เศยรทศกณฐ ชฎา มงกฎ และหกระตายหรอปญจเหรจแบบเกา

13

อภปร�ยผล

การอภปรายผลของการวจยเรองเครองแตงกายละครผหญงเจาพระยานคร มวตถประสงคทสำาคญ 2 ประการ คอ

ประการท 1 เพอสำารวจและรวบรวมองคประกอบของเครองแตงกายละครผหญงเจาพระยานครเครองแตงกายของละครผหญงตองเปนเครองแตงกายเตมยศยนเครอง พระนาง ตามแบบของละครในหรอละครผหญง ทเลยนแบบเครองทรงของพระมหากษตรยและเจานายอกทอดหนง มการประดษฐขนอยางงดงามประณต เครองแตงกายละครของเจาพระยานครศรธรรมราชยงคงปรากฏหลกฐานเครองแตงกายอยในปจจบน องคประกอบของเครองแตงกายทรวบรวมไดประกอบดวย เครองแตงกายทงหมด 21 ชน สามารถสรปได คอ 1. ถนมพมพ�ภรณ หมายถง เครองประดบตกแตงรางกายของนกแสดง มจำานวน 4 ชน ไดแก กำาไลขอบว จำานวน 2 ค กำาไลตะขาบ จำานวน 1 ค ทบทรวง จำานวน 1 ชน จนาง จำานวน 1 ชน 2. ศร�ภรณ หมายถง เครองประดบศรษะของนกแสดงทงฝายชายและฝายหญง มปรากฏ คอ รดเกลาเปลว จำานวน 1 ชน จอนห จำานวน 1 ค หกระตาย จำานวน 1 ชน มงกฎนาง จำานวน 2 ชน ชฎา จำานวน 2 ชน เศยรตาง ๆ จำานวน 3 ชน (เศยรทศกณฐ จำานวน 2 ชนและ เศยรพระพราพ)3. พสตร�ภรณ หมายถง เครองนงหมของนกแสดง มจำานวน 4 ชน ไดแก กรองศอหรอนวมคอ จำาวน 3 ชน อนทรธน จำานวน 1 ค หอยหนา(ชายไหว) จำานวน 1 ชน หอยขาง(ชายแครง) จำาวน 1 ชน และเมอตรวจสอบองคประกอบของการแตงกายนนสามารถสรปไดเปน 3 สวน คอ พสตราภรณ หมายถง หรอเสอผาเครองนงหมเชน เสอหรอฉลององค ถนมพมพาภรณ หมายถง เครองประดบ บางทเรยกวา สนม เชนสรอยถนม พมพาภรณ เครอง“ ”ประดบทประมหากษตรยและพระบรมวงศานวงศใชกนจะมทงทไดมาจากตางประเทศ และทไทยประดษฐขนสวนใหญจะเปนเครองทองลงยา ประดบเพชรและพลอย สตางๆ ตามคตและความเชอในสมยนน และศราภรณ หมายถง องคประกอบสำาคญทจะชวยแบงแยกตวโขนตวละครทแตงกายแบบยนเครองอกเปนประเภท เปนฝาย ชน วรรณะ ตางๆ

การสรปองคประกอบของเครองแตงกายของละครผหญงเจาพระยานครทตรวจพบขางตนใกลเคยงกบ ชวลต สนทรานนท และคณะ. ( 2550 : บทคดยอ) ไดทำาการวจยเรองการศกษาและการพฒนาองคความรเกยวกบการแตงกาย การวจยครงนมงเนนในดานความเปนมาและการเปลยนแปลงรปแบบของเครองแตงกายยนเครองตงแตสมยโบราณจนถงปจจบนเพอวเคราะหหารปแบบและลกษณะมาตรฐานในการสรางเครองแตงกายยนเครองของกรมศลปากร โดยใชวธวจยแบบพรรณาเชง

14

วเคราะหจากขอมลเอกสารวชาการทางประวตศาสตรบทละคร ขอสนนษฐานและขอวนจฉยจากผทรงคณวฒประกอบกบขอมลความรดานศลปกรรมและประณตศลปทงของไทยและชาตตะวนตก รวมทงขอมลภาพถายทเกยวของมาเปนแนวทางในการศกษาเปรยบเทยบความเปนมาของการแตงกายยนเครอง สวนดานทมาของรปแบบและองคประกอบของการแตงกายยนเครอง ไดศกษาจากภาพถายแบบจากเครองทรงของพระมหากษตรยและพระบรมวงศชนสงมาสเครองแตงกายยนเครองดวยการเปรยบเทยบจากภาพถาย สวนการวเคราะหหารปแบบ และลกษณะมาตรฐานในการสรางเครองแตงกายยนเครองของกกรมศลปากรนน ไดศกษาเปรยบเทยบรปแบบ และลกษณะของเครองแตงกายยนเครองของละครหลวงและละครของผมบรรดาศกดในสมยตางๆ รวมทงเครองแตงกายยนเครองของกรมมหรสพในสมนรชกาลท6

ผลการศกษาในดานความเปนมาพบวา มหลกฐานลายลกษณอกษรทแสดงวาเครองแตงกายยนเครองโขนละครมกำาเนดมาตงแตสมยอยธยาตอนตน แตไดมการเปลยนแปลงรปแบบของเครองแตงกายยนเครองตวพระขนใหม พรอมๆกบมการประดษฐเครองแตงกายยนเครองตวนางใหเขาคกนขนในสมยอยธยาตอนกลาง สวนในสมยรตนโกสนทรไดมการประดษฐศราภรณแบบตางๆเพมเตมขนตอมาคณะละครผมบรรดาศกดในสมยรตนโกสนทรตอนกลางไดมการดดแปลงรปแบบชนสวนของเครองแตงกายบางชนใหมลกษณะใกลเคยงกบรปแบบเครองแตงกายในภาพจตรกรรมไทย ทงยงไดเรมมการนำาวสดชนใหมพรอมกบศลปะการสรางเครองประดบแบบตะวนตกในสมนนนเขามาประยกตใชในการสรางศราภรณบางแบบ จนเกดเปนลกษณะเฉพาะทมขอกำาหนดใชกบตวละครบางตวโดยเฉพาะ ซงยงคงเปนทนยมมาจนถงปจจบน

สวนผลการวเคราะหการหารปแบบในการสรางเครองแตงกายยนเครองของกรมศลปากรสรปไดแนวทางการสรางเครองแตงกายยนเครองของกรมมหรสพในสมยรชกาลท6 ทงในดานรปแบบลกษณะ ขนาด และลวดลาย โดยสามารถใชรวมกบลวดลายทสรางสรรคขนใหมในลกษณะของศลปะยคปจจบนซงถอเปนการผสมผสานสวนทด และงดงามของยคเกา และยคใหมเขาดวยกน สวนดานวสดนนอาจปรบเปลยนเปนการใชวสดทผลตขนใหมในปจจบน ซงมความคงทนเหมาะสมทจะใชทดแทนทงยงมความงดงามเทยบเทากบวสดทเคยใชมาแตเดม

อยางไรกตามผลการวจยในเรองนมบางประเดนสามารถยนยนใหเหนรปแบบของเครองแตงกายทมลกษณะเฉพาะของแตละชดวามมาตงแตสมยอยธยาทงในดานรปแบบลกษณะ ขนาด และลวดลาย จงนาจะเปนไปในทศทางเดยวกนทการแตงกาย

15

ยนเครองของละครผหญงในสมยตนกรงรตนโกสนทรจะมรปแบบเปนของตนเองตามทไดสรปไวขางตน

ประการท 2 เพอศกษารปแบบขององคประกอบของเครองแตงกายละครผหญงเจาพระยานครรปแบบของเครองแตงกายละครผหญงเจาพระยานครวเคราะหตามลกษณะธาตทประกอบขนเปนเครองแตงกายละครผหญงเจาพระยานคร ประกอบดวย รปแบบของส เครองแตงกายละครผหญงเจาพระยานคร นยมทำาเปนเครองสเหลอง หรอสทอง ทงนผวจย ตรวจสอบพบจากเครองแตงกายทง พตราภรณ ถนมพมพาภรณ และศราภรณ ลวนทำาเปนสเหลองหรอสทองทงสน รปแบบของลาย หมายถง รปแบบทางทศนศลปประเภทหนง ประกอบขนดวยเสนเปนสำาคญ ลกษณะเปนแบบซำา ๆ เปนหม ๆ หรอตอเนองกนไปกม มทงลายแบบธรรมชาตและลายแบบประดษฐ ใชเขยน ป น หรอแกะสลก ลายทนำามาใชตกแตงเครองแตงกายละครผหญงเจาพระยานคร ม ลายกระจงตาออย ลายเถาดอกไม ลายประจำายาม พบในสองลกษณะ คอ ลายประจำายามปกต พบในศราภรณ ไดแก จอนห ซงลายจะประดบอยระหวางหวจอนหและทายจอนห และลายประจำายามลกฟก ลายกลบบว ลายกนกสาม ลายกนหอย ลายเถาใบเทศหางโต ลายกระจงลวน ลายดอกไมทรงกลม 6 กลบ ลายดอกไม 3 เหลยม 4 กลบ ลายดอกพกล และลายเชงกรวย ชอลายทนำามาตกแตงเครองแตงกาย สวนใหญใชชอทเกยวของกบธรรมชาต เชน ลายดอกพกล ลายใบเทศ ลายดอกไมสามเหลยมสกลบ ลายกระจงตาออย ลายกลบบว ลายใบเทศหางโต รปแบบของวสดทนำามาตกแตง หมายถง วตถทนำามาใช ตกแตงเครองแตงกายละครผหญงเจาพระยานคร จากการคนพบนน ประกอบดวย เลอมกระจก พลอย ลกปดแกว เลอมจาน กากเพชร เชอกปาน ดนขอ และดนโปรง อยางไรกตามผวจยวเคราะหวสดทนำามาตกแตงขางตนกบประเภทของเครองแตงกาย สามารถสรปไดวา ศราภรณ จะใชเลอมกระจก พลอย และกากเพชร ถนมพมพาภรณ จะใชพลอยประดบตกแตงและ พตราภรณ จะใชเลอมจาน ลกปดแกว ดนขอ ดนโปรง เชอกปาน และรปแบบของรปทรง หมายถง รปทกำาหนดขนเปนหลกหรอเปนแนวซงเปนทยอมรบ กนในกลมนกแสดงทเกยวของกบเครองแตงกายละครผหญงเจาพระยานคร รปแบบของรปทรงเครองแตงกายสวนใหญพบในลกษณะรปทรงสเหลยมผนผา และรปทรงกลม เมอผวจยตรวจสอบความเปนไปไดของเครองแตงกายพบวา รปทรงสเหลยมผนผา มกปรากฏอยในพสตราภรณของเครองแตงกาย เชน หอยหนา หอยขาง ทบทรวง และรปทรงกลม มกปรากฏอยในพสตราภรณ ถนมพมพาภรณ และศราภรณ ของเครองแตงกาย เชน กรองคอ กำาไลขอบว กำาไลตะขาบ รดเกลาเปลว เศยรทศกณฐ ชฎา มงกฎ และหกระตายหรอปญจเหรจแบบเกา

16

รปแบบของเครองแตงกายละครผหญงเจาพระยานคร ทเนาวรตน เทพศร(2539) ไดทำาวจยเรองเครองแตงตวชดพระและนางของละครรำา(พ.ศ. 2325-พ.ศ. 2539) ผลสรปเรองศกษาการเปลยนแปลงของเครองแตงกายตวชดพระและนางของละครรำา ในสมยกรงรตนโกสนทร เรมตงแตตงกรงในสมยรชกาลท 1 จนถงปท 50 ในสมยรชกาลท 9 (พ.ศ. 2325-2539) โดยใชกระบวนการศกษาในเชงเปรยบเทยบ จากขอมลทางดานประวตศาสตร วรรณคดบทละคร งานศลปกรรม และภาพถาย ตลอดจนขอมลทไดจากการสมภาษณผทเกยวของ ทงดานการสรางและการแตงเครองแตงตวละคร ทงนในการเปรยบเทยบดานความงาม ไดใชหลกสนทรยศาสตรของศลปะไทย เปนแนวทางในการพจารณาเปรยบเทยบ ผลจากการศกษาวจยพบวา เครองแตงตวชดพระและนางนนตางม "รปแบบ" ทมลกษณะเฉพาะของแตละชดมาตงแตสมยอยธยาตอนปลาย ซงยงคงยดถอเปน "แบบฉบบ" มาจนถงทกวนน แมจะมการเพมเตมและเปลยนแปลงไปบางในชวงสมยรตนโกสนทรตอนตนและตอนกลาง ซงกเปนเพยงสวนเลกนอยในรายละเอยด แตในทสดกกลบไปใชใน "รแบบ" เดม ดงนนสงทเหนไดในการเปลยนแปลงจงไมไดอยท "รปแบบ" หากแตอยท "รปทรง" และ "รายละเอยด" รวมทง "ความงาม" ทเกดจากการสรางและการแตงทเบยงเบนไปจากเดม ความแตกตางในดานการสรางชนสวนเครองแตงตวทเปนผาปกพบวา ในปจจบนมขนาดเลก แคบสน และหนากวาในอดต ทำาใหมผลกระทบตอสดสวนในการแตง สวนในดานการสรางเครองประดบพบวา มการลดรายละเอยดลงจากเดมมาก จนบางชนบางอยางเหลอเพยงรปรางลกษณะโดยรวมเทานน สวนความแตกตางในดานการแตงพบวา การแตงในปจจบนสวนใหญจะมลกษณะตรงขามกบการแตงในอดต สำาหรบผลการวเคราะหปจจยททำาใหเกดการเปลยนแปลง ทงดานการสรางและการแตงนนไดขอสรปวา นอกจาก "วสด" จะเปลยนแปลงแลว "ความรดานศลปะไทย" ของกลมชางผสรางและผททำาหนาทแตง กเปนสวนสำาคญททำาใหการสรางและการแตงเปลยนแปลงไปจากเดมดวย ดงนนจงควรมการพฒนาในสวนความรดานศลปะไทยของชางเหลานนใหดขน เพอจะไดสรางสรรคแตผลงานทมคณคาทางศลปะดงเดม

อยางไรกตามผลการวจยในเรองนมบางประเดนสามารถยนยนใหเหนรปแบบของเครองแตงกายทมลกษณะเฉพาะของแตละชดวามมาตงแตสมยอยธยาจงนาจะเปนไปในทศทางเดยวกนทการแตงกายยนเครองของละครผหญงในสมยตนกรงรตนโกสนทรจะมรปแบบเปนของตนเองตามทไดสรปไวขางตน

เอกส�รอ�งอง

17

จนทรา ทองสมคร. ( 2547). โครงการวจยปฏบตการแบบมสวนรวมเพอพฒนาวตถดบและ

กระบวนการผลตใหไดคณภาพมาตรฐานชมชนในผาทดพนบานทกภมภาค. นครศรธรรมราช : สถาบนราชภฏนครศรธรรมราช

ชวลต สนทรานนทและคณะ. (2547). เครองแตงกายละครและการพฒนา:การแตงกายยนเครอง

ละครในของกรมศลปากร. กรงเทพมหานคร: บรษท รงศลปการพมพ จำากด.ชวลต สนทรานนทและคณะ. (2550). การศกษาและการพฒนาองคความรเกยวกบแตงกายยน

เครองโขน-ละครรำา. กรงเทพมหานคร : บรษท อมรนทรพรนตงแอนดพบลชชง จำากด โกมล เมองศร .(2554). ภาพแปะฟาชวง ยอนรอยวงเมองคอน” -คลองทายวง-อดตสถานทโรงละคร

ตำานานเมอง ลกอร” ” คนเมอ 27 กมภาพนธ 2559. จาก:http://www.gotonakhon.com/?p=8396ไทยรฐออนไลน. (2557). 'โขนพระราชทาน'...อลงการนทรรศการเฉลมพระเกยรต. คนเมอ 27

กมภาพนธ 2559. จาก http://www.thairath.co.th/content/437560ธรวฒน ชางสาน .(2552). นาฏยประดษฐ. นครศรธรรมราช : สถาบนราชภฏนครศรธรรมราชเนาวรตน เทพศร .(2539). เครองแตงตวชดพระและนางของละครรำา. คนเมอ:27

กมภาพนธ 2559. จาก http://cuir.car.chula.ac.th/handle/123456789/11891บญวงศ วงศวรตน . (2551). คลงเครองแตงกายโขนละคร : กรณศกษาบานเครองคณรตน. คนเมอ

28 กมภาพนธ 2559. จาก: http://cuir.car.chula.ac.th/handle/123456789/20140มรกดภมปญญาทางวฒนธรรม. (2559). ศลปะการแสดง. คนเมอ 27 กมภาพนธ 2559.จาก

http://ich.culture.go.th/index.php/th/ich/performing-artsราชบณฑตยสภาน. (2542). ละคร, ผหญง, เจาพระยา, นคร. คนเมอ:27 กมภาพนธ 2559.

18

จาก: http://rirs3.royin.go.th/new-search/word-23-search.asp.วราภรณ วงศปถมภ .(2554). ความคดเหนของอาจารยสถาบนราชภฏนครศรธรรมราชท

มตอผายกเมองนคร. คนเมอ 27 กมภาพนธ 2559. จาก:http://www.thaithesis.org/detail.php?id=29786

สะวรรณยา วยวฒน. (2539). ละครผหญงของเจาพระยานครศรธรรมราช. คนเมอ 27

กมภาพนธ 2559. จาก:http://cuir.car.chula.ac.th/handle/123456789/38995สารานกรมไทยฉบบเยาวชน. (2554). เครองประดบ. คนเมอ 27 กมภาพนธ 2559.

จาก :http://kanchanapisek.or.th/kp6/sub/book/book.php?book=18&chap=3&page=t18-3-l3.htmสำานกงานวฒนธรรมจงหวดนครศรธรรมราช. (2546). การดำาเนนภารกจงานทไดรบมอบหมายจากสำานกเฝาระวงทางวฒนธรรม สานกงานปลดกระทรวงวฒนธรรมจงหวดนครศรธรรมราชประจำาป

งบประมาณ พ.ศ. 2546. คนเมอ 27 กมภาพนธ 2559. จาก: http://www.nakhonsithammarat.go.th/location.php

สมนมาลย นมเนตพนธ. (2543). การละครไทย. คนเมอ:27 กมภาพนธ 2559.จาก :

http://kanchanapisek.or.th/kp6/sub/book/book.php?book=36&chap=2&page=t36-2- infodetail02.htmlอาทตย เจยมรตตญญ. (2558). ละครหรอละคอน. คนเมอ 28 กมภาพนธ 2559.จาก

https://drive.google.com/file/d/0B7m3dhPT8076TFZCM2VsVDRIaTQ/viewนางกรรณกา สงหบญ (สมภาษณ 13 มถนายน 2559 )นางสภาพร เอยมคง (สมภาษณ 13 มถนายน 2559)นายวนพระ สบสกลจนดา (สมภาษณ 12 พฤษภาคม 2559)นายเอกราช ชนะการ (สมภาษณ 12 พฤษภาคม 2559)อาจารยสจนต อปกลน (สมภาษณ 12 พฤษภาคม 2559)